xela wezria cube nen salmo caꞌ

Wenná bea David nigá, ne nu'ula na' nédxute guque' zru'ula. Urías gulaquel .... lawe' da ládujla bénneache chiu' dxuaj tu benne' nna bele, na' guxúequeze' ...
4MB Größe 0 Downloads 0 vistas
XELA WEZRIA CUBE NEN SALMO CAꞋ

El Nuevo Testamento de Nuestro Señor Jesucristo con los Salmos en el zapoteco de Tabaa

Primera edición, 1981 Versión electrónica, 2012 Usted es libre de compartir - copiar, distribuir, ejecutar y comunicar públicamente la obra bajo las condiciones siguientes: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/2.5/mx/ El Nuevo Testamento con los Salmos en el zapoteco de Tabaa [zat]

© Liga Bíblica Internacional, 2012

Índice Mateo . . . . . . Marcos . . . . . Lucas . . . . . . Juan . . . . . . . Hechos . . . . . Romanos. . . . . 1 Corintios. . . . 2 Corintios. . . . Gálatas . . . . . Efesios . . . . . . Filipenses . . . . Colosenses . . . . 1 Tesalonicenses . 2 Tesalonicenses . 1 Timoteo . . . . 2 Timoteo . . . . Tito . . . . . . . Filemón . . . . . Hebreos . . . . . Santiago . . . . . 1 Pedro . . . . . 2 Pedro . . . . . 1 Juan . . . . . . 2 Juan . . . . . . 3 Juan . . . . . . Judas . . . . . . Apocalipsis . . . Salmos. . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. Mt. . . Mr. . . Lc.. . . Jn.. . . Hch. . . Ro. . . 1 Co. . 2 Co. . Gá. . . Ef. . . . Fil. . . Col. . . 1 Ts.. . 2 Ts.. . 1 Ti. . . 2 Ti. . . Tit. . . Flm. . . He. . . Stg. . . 1 P. . . 2 P. . . 1 Jn.. . 2 Jn.. . 3 Jn.. . Jud. . . Ap. . . Sal. .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. 1 . 88 143 232 297 375 410 442 463 475 486 494 502 509 513 523 530 535 537 562 571 581 587 596 598 600 603 641

DIZRAꞌ CHAWEꞌ CA NACA CHEE̱ JESUCRISTO

1

La benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ xra gula chee̱ Cristo (Lc. 3.23-38) 1 Da

caní zaj naca na la chee̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ xra wdé chee̱ Jesucristo. Jesús nigá nababe̱ꞌ zriꞌine zre sua David, ne zriꞌine zre sua Abraham. 2 Abraham nigá guque̱ꞌ xra Isaac. Isaac nigá guque̱ꞌ xra Jacob. Jacob nigá guque̱ꞌ xra Judá, ne benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ. 3 Judá nigá guque̱ꞌ xra Fares, ne Zara, naꞌ Tamar guque̱ꞌ xrna Fares, ne Zara caní. Fares nigá guque̱ꞌ xra Esrom. Esrom nigá guque̱ꞌ xra Aram. 4 Aram nigá guque̱ꞌ xra Aminadab. Aminadab nigá guque̱ꞌ xra Naasón. Naasón nigá guque̱ꞌ xra Salmón. 5 Salmón nigá guque̱ꞌ xra Booz, naꞌ Rahab guque̱ꞌ xrna Booz nigá. Booz nigá guque̱ꞌ xra Obed, naꞌ Rut guque̱ꞌ xrna Obed nigá. Obed nigá guque̱ꞌ xra Isaí. 6 Isaí nigá guque̱ꞌ xra David, benneꞌ wenná bea. Wenná bea David nigá, ne nuꞌula naꞌ nédxute̱ guque̱ꞌ zruꞌula Urías gulaque̱ꞌ xra xrna Salomón. 7 Salomón nigá guque̱ꞌ xra Roboam. Roboam nigá guque̱ꞌ xra Abías. Abías nigá guque̱ꞌ xra Asa. 8 Asa nigá guque̱ꞌ xra Josafat. Josafat nigá guque̱ꞌ xra Joram. 1

San Mateo 1

2

Joram nigá guque̱ꞌ xra Uzías. nigá guque̱ꞌ xra Jotam. Jotam nigá guque̱ꞌ xra Acaz. Acaz nigá guque̱ꞌ xra Ezequías. 10 Ezequías nigá guque̱ꞌ xra Manasés. Manasés nigá guque̱ꞌ xra Amón Amón nigá guque̱ꞌ xra Josías. 11 Josías nigá guque̱ꞌ xra Jeconías ne benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ ca lu zra caꞌ gate benneꞌ Babilonia guleché̱ꞌe̱ benneꞌ Israel caꞌ lu xe̱zr la xu Babilonia. 12 Jeconías nigá guque̱ꞌ xra Salatiel. Salatiel nigá guque̱ꞌ xra Zorobabel. 13 Zorobabel nigá guque̱ꞌ xra Abiud. Abiud nigá guque̱ꞌ xra Eliaquim. Eliaquim nigá guque̱ꞌ xra Azor. 14 Azor nigá guque̱ꞌ xra Sadoc. Sadoc nigá guque̱ꞌ xra Aquim. Aquim nigá guque̱ꞌ xra Eliud. 15 Eliud nigá guque̱ꞌ xra Eleazar. Eleazar nigá guque̱ꞌ xra Matán. Matán nigá guque̱ꞌ xra xetú benneꞌ le̱ꞌ Jacob. 16 Jacob nigá guque̱ꞌ xra José, benneꞌ chee̱ María, xrna Jesús, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Cristo. 17 Caní naca, gulaca chidáꞌ cueꞌ bénneache gate guzú lau zua Abraham, ca bzrinte̱ zra zua David, naꞌ gulaca xechidáꞌ cueꞌ bénneache caꞌ gate guzú lau zua David, ca bzrinte̱ zra gate naꞌ benneꞌ Babilonia caꞌ guleché̱ꞌe̱ benneꞌ Israel caꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ, naꞌ gulaca xechidáꞌ cueꞌ bénneache caꞌ gate guzú lau zra naꞌ, ca bzrinte̱ zra gulaj Cristo. 9 Uzías



Ca guca gate gulaj Cristo (Lc. 2.1-7) 18 Caní

guca gate naꞌ gulaj Jesucristo. María, xrna Jesús ba naché̱bebeꞌ gácabeꞌ zruꞌula José. Nédxula ca za xelenite̱ꞌ, nuꞌula nigá ba zue̱ꞌ ziꞌi ne̱ chee̱ xel-laꞌ waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios. 19 José, benneꞌ chee̱ María nigá, naque̱ꞌ benneꞌ xrlátaje. Quebe guca lazre̱ꞌ guléꞌene̱ꞌ ca ba naca chee̱ María lau benneꞌ xe̱zre caꞌ. Guca lazre̱ꞌ gusane̱ꞌ le̱ꞌ bagácheze. 20 Dxácate̱ dxudé lazre̱ꞌ da nigá, bleꞌe lau tu gubáz chee̱ xabáa, gubáz chee̱ Xránadxu, ga zua José naꞌ lu bchigala, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ:  



3

San Mateo 1, 2

―José, zriꞌine zre sua David, quebe zrebuꞌ siꞌ lu naꞌu María chee̱ gácabeꞌ zruꞌuluꞌ, laweꞌ da bidu biu naꞌ sanbeꞌ zabeꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios. 21 Zrúꞌuluꞌ gúxrubeꞌ tu bidu biu chee̱beꞌ, naꞌ lueꞌ guꞌu labeꞌ Jesús. Caní guꞌu labeꞌ laweꞌ da guselabeꞌ bénneache lu dul-la da zaj nabague̱ꞌ. 22 Xúgute̱ da caní gulaca caꞌ chee̱ guca ca da gunná Xránadxu lu dxuꞌa benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ꞌ. 23 Caní gunné̱ꞌ: Tu núꞌuladauꞌ gúadaubeꞌ sanbeꞌ tu bidu biu chee̱beꞌ, naꞌ xeluꞌe̱ labeꞌ Emanuel. Emanuel zéaje̱ na: Dios zúale̱ne̱ꞌ dxiꞌu. 24 Ca bebán José, naꞌ be̱ne̱ꞌ cáte̱ze gunná gubáz chee̱ Xránadxu, naꞌ guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ María chee̱ gácabeꞌ zruꞌule̱ꞌ. 25 Quebe gulaque̱ꞌ tuze ca gusandxa María bidu biu nedxu chee̱beꞌ, naꞌ buluzúe̱ꞌ labeꞌ Jesús.  









Dxelezrín benneꞌ sina caꞌ lu xe̱zre Jerusalén

2

1 Bidauꞌ

Jesús gúlajbeꞌ lu xe̱zre Belén da nababa xe̱zr la xu Judea gate dxenná bea benneꞌ le̱ꞌ Herodes ga naꞌ. Nadxa belezrín benneꞌ caꞌ lu xe̱zre Jerusalén, benneꞌ záꞌaque̱ꞌ chaláꞌa naga dxalaj gubizra, zaj naque̱ꞌ benneꞌ sina gula. 2 Naꞌ gulenabe̱ꞌ: ―¿Ga zua bidu naꞌ ba gúlajbeꞌ chee̱ gácabeꞌ benneꞌ nna béꞌene̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ? Gate zuantuꞌ chaláꞌa naga dxalaj gubizra bléꞌentuꞌ belaj chee̱beꞌ, naꞌ blaꞌntuꞌ nigá chee̱ gúe láꞌana gúe szrentuꞌ-beꞌ. 3 Ca guneze Herodes, benneꞌ wenná bea, da nigá, naꞌ guzúe̱ꞌ ste̱be, ne cáꞌanqueze guca chee̱ xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén. 4 Nadxa Herodes, wenná bea naꞌ, btupe̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ xíchaje̱ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, naꞌ gunábene̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Gazra naꞌ galaj Cristo? 5 Benneꞌ caní gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Lu xe̱zre Belén da nababa xe̱zr la xu Judea, laweꞌ da bzuaj caní tu benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gate naꞌ gunné̱ꞌ: 6 Lueꞌ, Belén chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa na Judá, nacuꞌ lueꞌ xe̱zre da quebe naca na da bzé̱bedxa ládujla benneꞌ caꞌ dxelenná beꞌene̱ꞌ xe̱zr la xu Judá nigá, laweꞌ da ládujla bénneache chiuꞌ dxuaj tu benneꞌ nna beꞌe̱, naꞌ guxúequeze̱ꞌ bénneache chiaꞌ, benneꞌ Israel.  







San Mateo 2

4

7 Nadxa

Herodes, wenná bea naꞌ, bláwizre̱ꞌ bagácheze benneꞌ sina gula caꞌ, naꞌ gunábene̱ꞌ le̱ꞌ bátala bleꞌe lau belaj naꞌ beleléꞌene̱ꞌ. 8 Nadxa gusel-le̱ꞌ benneꞌ caꞌ chjaque̱ꞌ xe̱zre Belén, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le chjaca naꞌ, ne le naba xanneꞌ chee̱ bidu naꞌ, naꞌ ca cheajxrácale-beꞌ, naꞌ le guzén nedaꞌ chee̱ chaꞌa nedaꞌ gúe láꞌana gúe szrenaꞌ-beꞌ. 9 Ca bexuzre belén benneꞌ sina gula ca da gunná Herodes, wenná bea, nadxa besiáꞌque̱ꞌ, naꞌ belaj da beleléꞌene̱ꞌ gate zaj zre̱ꞌe̱ chaláꞌa naga dxalaj gubizra zeaj na lau le̱ꞌ, naꞌ bzrinte̱ na, ne guzúa na naga zua bidu naꞌ. 10 Gate benneꞌ sina gula caꞌ beleléꞌene̱ꞌ belaj naꞌ, nadxa gulebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ. 11 Ca guluꞌe̱ lu xuꞌu, beleléꞌene̱ꞌ bidu naꞌ, ne xrnabeꞌ María. Nadxa buluzú zribe̱ꞌ dxelúe láꞌana dxelúe szrene̱ꞌ bidu naꞌ. Nadxa gulesálaje̱ꞌ xua chee̱ꞌ caꞌ, ne bulunézruje̱ꞌ-beꞌ oro, ne xalaj zixre, ne mirra da naca na zichaj. 12 Ca gudé naꞌ, Dios guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu bchigala québedxa xelexedée̱ꞌ naga zua Herodes. Chee̱ le̱ na belexequé̱ꞌe̱ neza xula, belexezrine̱ꞌ lazrie̱ꞌ.  









Ca guca beleché̱ꞌe̱ Jesús lu xe̱zr la xu Egipto 13 Ca

gudé besíꞌaca benneꞌ sina gula caꞌ, nadxa tu gubáz chee̱ xabáa, gubáz chee̱ Xránadxu bleꞌe lawe̱ꞌ José lu bchigala, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Guxasa. Becáꞌa bidu naꞌ, ne xrnabeꞌ, naꞌ le chjaca lu xe̱zr la xu Egipto, naꞌ xegáꞌanuꞌ ga naꞌ ca zrindxa zra xapaꞌ lueꞌ xetú. Caní dxal-laꞌ gunuꞌ laweꞌ da wexilaj Herodes bidu nigá chee̱ gutie̱ꞌ-beꞌ. 14 Nadxa José guxase̱ꞌ, naꞌ chizrélala beche̱ꞌe̱ bidu naꞌ, ne xrnabeꞌ, naꞌ bexuꞌe̱-beꞌ lu xe̱zr la xu Egipto. 15 Gulezré̱ꞌe̱ naꞌ ca bzrindxa zra gute Herodes. Caní guca ca naca da gunná Xránadxu lu dxuꞌa benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ꞌ, gunné̱ꞌ: “Xuláwizraꞌ bi biu chiaꞌ chee̱ xedxúajbeꞌ lu xe̱zr la xu Egipto.”  



Dxenná beꞌe Herodes benneꞌ caꞌ xelútie̱ꞌ bidu biu caꞌ 16 Gate

gúquebeꞌe Herodes gulezí xe̱ benneꞌ sina caꞌ le̱ꞌ, naꞌ bzráꞌale̱ꞌe̱, ne gunná béꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ xelútie̱ꞌ xúgute̱ bi biu dxéꞌenedauꞌ, ca zrinte̱ bidu caꞌ ba zaj zua chup iza, bidu caꞌ zaj zrabeꞌ xe̱zre Belén, ne bidu caꞌ zaj zrabeꞌ lu xé̱zredu caꞌ zaj naxechaj na xe̱zre Belén naꞌ. Caní be̱n Herodes cáte̱ze buluzén benneꞌ sina gula caꞌ le̱ꞌ ca naca zra naꞌ beleléꞌene̱ꞌ belaj naꞌ.

5

San Mateo 2, 3

17 Caꞌan

guca ca da bzuaj Jeremías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios ba guca zanꞌ iza, gunné̱ꞌ: 18 Guca tu schaga lu xe̱zre Ramá. Guca webezre, ne gulebezre xache̱ꞌ. Raquel naꞌ dxebézrele̱ꞌe̱ chee̱ bi chee̱ꞌ caꞌ. Québequeze dxaca lazre̱ꞌ xexaca zrene̱ꞌ laweꞌ da ba gulate bi chee̱ꞌ caꞌ. 19 Ca gudé gute Herodes, naꞌ tu gubáz chee̱ xabáa, gubáz chee̱ Xránadxu bleꞌe lawe̱ꞌ José lu bchigala naga zue̱ꞌ Egipto, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: 20 ―Guxásache. Beche̱ꞌe̱ bidu chiuꞌ nigá, ne xrnabeꞌ. Bexíaj lu xe̱zr la xu Israel, laweꞌ da ba gulate benneꞌ caꞌ gulaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ bidu nigá. 21 Nadxa guxasa José, naꞌ beche̱ꞌe̱ bidu naꞌ, ne xrnabeꞌ, naꞌ belexezrine̱ꞌ lu xe̱zr la xu Israel. 22 Ca guneze José dxenná bea Arquelao naga nababa Judea waláz chee̱ xre̱ꞌ, Herodes naꞌ, naꞌ bzrebe José xexíaje̱ꞌ ga naꞌ. Nadxa bexíaje̱ꞌ naga nababa Galilea ca da ba guzre gubáz chee̱ xabáa le̱ꞌ lu bchigala. 23 Ca bezrine̱ꞌ naꞌ, naꞌ bexíaje̱ꞌ cheajxezúe̱ꞌ lu xe̱zre Nazaret. Caní guca ca da gulenná benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gulenné̱ꞌ Jesús nigá si le̱ꞌ benneꞌ Nazaret.  









Juan dxeguꞌe̱ lban le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj (Mr. 1.1-8; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28)

3

1 Ca

lu zra caꞌ blaꞌ Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa, dxeguꞌe̱ lban le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj naga nababa Judea. 2 Dxenné̱ꞌ: ―Le xebíꞌi lazreꞌ laweꞌ da ba zua gáguze zra nna bea Dios lu xe̱zr la xu nigá. 3 Juan nigá naque̱ꞌ bénneaꞌ bchalaj Isaías chee̱ꞌ. Isaías bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios gate bzuaje̱ꞌ caní: Dxene chiꞌi benneꞌ dxebezre xe̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, dxenné̱ꞌ: Le gucáꞌana chaweꞌ neza naga te Xránadxu. Le xulí neza lase caꞌ lau Le̱ꞌ naga tée̱ꞌ. 4 Zra lana Juan nigá nune na xicha zra camello, ne bazxu dxuꞌa le̱ꞌe̱ chee̱ꞌ naca na xide, naꞌ dxawe̱ꞌ biche xuaj, ne bzrínaꞌdauꞌ chee̱ bézudauꞌ. 5 Belezrín benneꞌ belenne̱ꞌ ca da dxuchalaj Juan, benneꞌ záꞌaque̱ꞌ xe̱zre Jerusalén, ne benneꞌ chee̱ xúgute̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, ne benneꞌ záꞌaque̱ꞌ  







San Mateo 3, 4

6

xé̱zredu caꞌ zaj nnita gáguze xe̱gu Jordán. 6 Ca gulexrúale̱pe̱ꞌ dul-la chee̱ꞌ, Juan nigá bchue̱ꞌ benneꞌ caꞌ nisa lu xe̱gu Jordán. 7 Gate bleꞌe Juan benneꞌ zan benneꞌ xudauꞌ fariseo, ne benneꞌ xudauꞌ saduceo záꞌaque̱ꞌ chee̱ xelexedxúe̱ꞌ nisa, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Leꞌe, be̱ snia. ¿Zua nu guzre leꞌe guzrúnnajle da ba xaꞌ da zaꞌ? 8 Le gun da xrlátaje da xelunna bea na ba bebíꞌi lázrele. 9 Quebe guéquele lale, dxennale leꞌeze: “Nalatuꞌ laweꞌ da nácantuꞌ xrtia Abraham.” Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe: Dios waca xexune̱ꞌ xiaj caní zriꞌine xrtia Abraham. 10 Leꞌe nácale ca xaga caꞌ. Xia waga bache nalá na chee̱ chugu na xaga caꞌ, naꞌ xúgute̱ xaga caꞌ quebe dxelebía na da zixre chaweꞌ welechugue na, naꞌ xelezxe na lu xiꞌ. 11 Da li nedaꞌ dxuchúaꞌ leꞌe nisa, da dxunna bea na ba bebíꞌi lázrele, san Bénneaꞌ ze̱ꞌe̱ ca te chiaꞌ nedaꞌ, Le̱ꞌ gune̱ꞌ ca da zéaje̱ xel-laꞌ dxedxúa nisa, guzúe̱ꞌ leꞌe Dios Beꞌ Láꞌazxa, ne xiꞌ chee̱ꞌ. Benneꞌ nigá nácadxe̱ꞌ blau ca nedaꞌ, naꞌ quebe zacaꞌ cuéajzaꞌ zrele̱ꞌ xuꞌu niꞌe̱. 12 Cáꞌanqueze nácale ca zruaꞌ xtila. Benneꞌ nigá ba nuꞌe̱ da dxun beꞌ, cuéaje̱ꞌ xrte zruaꞌ xtila naꞌ, naꞌ xebéaje̱ꞌ chaláꞌala xizre chee̱ na, naꞌ xuzrá chawe̱ꞌ zruaꞌ xtila naꞌ lu daꞌa chee̱ na, san guzezxe̱ꞌ xizre naꞌ lu xiꞌ da quebe xexula na.  













Da guca gate gudxúa Jesús nisa (Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22) 13 Nadxa

Jesús bezé̱ꞌe̱ naga nababa Galilea, naꞌ bezrine̱ꞌ dxuꞌa xe̱gu Jordán naga zua Juan chee̱ guchúe̱ꞌ Le̱ꞌ nisa. 14 Nédxute̱ Juan quebe guca lazre̱ꞌ, naꞌ dxe̱ꞌe̱ Jesús: ―Lueꞌ dxal-laꞌ guchúꞌu nedaꞌ nisa. Quebe zacaꞌ nedaꞌ guchúaꞌ Lueꞌ nisa. 15 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Be̱ꞌ lataj gaca caní naꞌa. Dxun na ba xen gundxu xúgute̱ da xrlátaje lau Dios. Nadxa Juan be̱ne̱ꞌ caꞌ. 16 Gate bexuzre gudxúa Jesús nisa, naꞌ la bxálajte̱ xabáa, naꞌ bleꞌe Juan Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios dxétaje̱ꞌ ca tu gugu chíchidauꞌ, zeajsúabaꞌ lawe Jesús. 17 Nadxa ben tu chiꞌi lu beꞌ, gunné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Zríꞌinequezaꞌ nazríꞌite̱ lazraꞌ. Dxezaca ba lázrele̱naꞌ Le̱ꞌ.  







4

Dxaca lazreꞌ da xriwe̱ꞌ gun na baga Jesús zria (Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13) 1 Nadxa

Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios la guché̱ꞌte̱ꞌ Jesús le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj naga gúe lazreꞌ da xriwe̱ꞌ gun zréaje na Le̱ꞌ.

7

San Mateo 4

2 Quebe

bi gudagu Jesús chua zra chua xe̱la, naꞌ ca gudé naꞌ gudune̱ꞌ. 3 Nadxa da xriwe̱ꞌ bzrin na naga zua Jesús chee̱ gun zréaje na Le̱ꞌ, naꞌ dxe̱ na Le̱ꞌ: ―Che Lueꞌ nacuꞌ Zriꞌine Dios, gunná beꞌe xiaj caní xelexaca na xeta xtila. 4 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Lu xiche chee̱ Dios dxenné̱ꞌ: “Quebe gaca ban nu benneꞌ gawe̱ꞌ xétaze, san nen xúgute̱ dizraꞌ chee̱ Dios gaca bane̱ꞌ.” 5 Nadxa da xriwe̱ꞌ guché̱ na Jesús lu xe̱zre láꞌazxa Jerusalén, naꞌ bzua na Le̱ꞌ xíchajte̱ xudauꞌ, 6 naꞌ guzre na Le̱ꞌ: ―Che Lueꞌ nacuꞌ Zriꞌine Dios, guxriteꞌ nigá, laweꞌ da dxenná lu xiche chee̱ Dios: Dios nna béꞌene̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ꞌ caꞌ chee̱ xelácale̱ne̱ꞌ Lueꞌ. Welexechise̱ꞌ Lueꞌ nen ne̱ꞌe̱ chee̱ quebe gunuꞌ ziꞌ niꞌu lu xiaj caꞌ. 7 Naꞌ gunná Jesús: ―Cáꞌanqueze dxenná lu xiche chee̱ Dios, dxe̱ꞌe̱ bénneache: “Quebe guchínenuꞌ Xranuꞌ Dios cáte̱ze dxaca lazruꞌ.” 8 Nadxa da xriwe̱ꞌ guché̱ na Le̱ꞌ tu lu xiꞌa sibe, naꞌ bleꞌe na Le̱ꞌ ca naca xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu zaj nnita lu xe̱zr la xu, ne ca naca xel-laꞌ guniꞌa chee̱ na. 9 Naꞌ gunná da xriwe̱ꞌ, dxe̱ na Le̱ꞌ: ―Xúgute̱ da caní gunnaꞌ chiuꞌ che guzú zribuꞌ gucáꞌana szrenuꞌ nedaꞌ. 10 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ na: ―Bexíaj, da xriwe̱ꞌ, laweꞌ da dxenná Dios lu xiche chee̱ꞌ, dxe̱ꞌe̱ bénneache: “Bcaꞌana szren Xranuꞌ Dios, ne be láꞌana tuze Le̱ꞌ.” 11 Nadxa da xriwe̱ꞌ becuasa na lau Jesús, naꞌ belezrín gubáz chee̱ xabáa chee̱ Dios, ne bulunézruje̱ꞌ da dxechine Jesús.  

















Dxuzú lau Jesús dxuchálaje̱ꞌ xrtizraꞌ Dios naga nababa Galilea (Mr. 1.14-15; Lc. 4.14-15) 12 Gate

ben Jesús xuꞌu Juan lizre xia, naꞌ bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ naga nababa Galilea. 13 Quebe bgaꞌana Jesús xe̱zre Nazaret. Xeajsúe̱ꞌ lu xe̱zre Capernaum da zua na dxuꞌa nísadauꞌ naga zaj zraꞌ xrtia Zabulón, ne xrtia Neftalí. 14 Caní guca ca da bzuaj Isaías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: 15 Lu xe̱zr la xu chee̱ Zabulón, ne chee̱ Neftalí, naga zrua neza da zeaj na dxuꞌa nísadauꞌ,  



San Mateo 4

8

chaláꞌa naga dxalaj gubizra xechaláꞌa xe̱gu Jordán. Naga nababa Galilea, naga zaj zraꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 16 Bénneache zaj zraꞌ lu da chul-la beleléꞌene̱ꞌ tu da dxusaníle̱ꞌe̱ na, naꞌ benneꞌ zaj zraꞌ naga xuꞌu zrul-la chee̱ xel-laꞌ gute ba bsaníꞌ tu xiꞌ naga zaj zre̱ꞌe̱. 17 Ca lu zra naꞌ guzú lau Jesús dxeguꞌe̱ lban, dxenné̱ꞌ: ―Le xebíꞌi lázrele, laweꞌ da ba zua gáguze zra nna bea Dios lu xe̱zr la xu nigá.  

Jesús dxuláwizre̱ꞌ tapa benneꞌ wezén bela (Mr. 1.16-20; Lc. 5.1-11) 18 Gate

naꞌ zeaj Jesús dxuꞌa nísadauꞌ ga nababa Galilea, naꞌ bléꞌene̱ꞌ chupa benneꞌ. Tue̱ꞌ le̱ꞌ Simón, ne zua xetú le̱ꞌ Pedro, naꞌ xetúe̱ꞌ le̱ꞌ Andrés, biche Simón naꞌ. Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ benneꞌ wezén bela, naꞌ dxuluzale̱ꞌ xixruj bela chee̱ꞌ lu nisa. 19 Nadxa Jesús dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caní: ―Le gun nedaꞌ tuze, naꞌ gunaꞌ leꞌe benneꞌ gutúpale chiaꞌ bénneache ca dxunle dxezenle bela. 20 La bulucáꞌanate̱ꞌ xixruj chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Jesús. 21 Xelátedauze gusáꞌaque̱ꞌ, naꞌ bleꞌe Jesús xechupa benneꞌ. Tue̱ꞌ le̱ꞌ Jacobo, ne xetúe̱ꞌ le̱ꞌ Juan, biche Jacobo nigá. Zaj naque̱ꞌ zriꞌine Zebedeo, ne zaj xuꞌe̱ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ nen xre̱ꞌ, dxelexún chawe̱ꞌ xixruj chee̱ꞌ. Jesús bláwizre̱ꞌ le̱ꞌ, 22 naꞌ la bulucáꞌanate̱ꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, ne xre̱ꞌ, naꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Jesús.  







Jesús dxusé̱dene̱ꞌ bénneache naga nababa Galilea (Lc. 6.17-19) 23 Zeaj

Jesús xúgute̱ xe̱zre zaj nababa Galilea, naꞌ tu tu xe̱zre caꞌ dxuzéajniꞌine̱ꞌ bénneache lu xuꞌu caꞌ naga dxulucáꞌana szren benneꞌ judío caꞌ Dios. Naꞌ dxeguꞌe̱ lban ca nna bea Dios, ne dxexune̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ ca zaj naca xízrawe̱ꞌ cha chee̱ꞌ. 24 Caꞌan guca, xúgute̱ benneꞌ chee̱ xe̱zr la xu Siria belenne̱ꞌ ca da dxun Jesús, naꞌ belezrine̱ꞌ lau Jesús, zaj naché̱ꞌe̱ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ, benneꞌ zaj xuꞌe̱ xízrawe̱ꞌ, ne benneꞌ zaj zue̱ꞌ lu xel-laꞌ dxudía, ne benneꞌ zaj xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ, ne benneꞌ zaj xuꞌe̱ chunaꞌ, ne benneꞌ zaj naxrúꞌunie̱ꞌ bine, naꞌ bexún Jesús xúgute̱ benneꞌ caní. 25 Zjácale̱ benneꞌ zan Le̱ꞌ, benneꞌ zaj nababe̱ꞌ xe̱zre caꞌ  



9

San Mateo 5

zaj nababa Galilea, ne benneꞌ záꞌaque̱ꞌ xe̱zre Decápolis caꞌ, ne benneꞌ Jerusalén, ne benneꞌ zaj nababe̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, ne benneꞌ záꞌaque̱ꞌ xechaláꞌala xe̱gu Jordán naga dxalaj gubizra. Lban da bchalaj Jesús tu lu xiꞌa

5

1 Gate

bleꞌe Jesús xúgute̱ benneꞌ zan caꞌ záꞌaque̱ꞌ naga zue̱ꞌ, nadxa guluéne̱ꞌ tu lu xiꞌa, ne gudxéꞌe̱ naꞌ. Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús beledube̱ꞌ cuite̱ꞌ. 2 Nadxa guzú lau Jesús dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ.  

Nu benneꞌ naca chee̱ꞌ tu da ba neza (Lc. 6.20-23) 3 Gunná

Jesús: ―Da ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxelexúnbeꞌe̱ ca naca xel-laꞌ dxexazrje chee̱ꞌ lau Dios. Benneꞌ caní zaj naca chee̱ꞌ xelexúꞌe̱ naga dxenná bea Dios xabáa. 4 ’Da ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxeleléꞌele̱ꞌ zaj zue̱ꞌ lu da baxacheꞌ laweꞌ da zaj nabague̱ꞌ dul-la. Dios dxexúe zrene̱ꞌ benneꞌ caní. 5 ’Da ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ zren lazreꞌ. Benneꞌ caní xelezíꞌe̱ chee̱ꞌ xe̱zr la xu da nache̱be lazreꞌ Dios gunézruje̱ꞌ benneꞌ caní. 6 ’Da ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ du lazreꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ da naca xrlátaje lau Dios. Dios gácale̱ne̱ꞌ benneꞌ caní. 7 ’Da ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ dxelexexache lazre̱ꞌ benneꞌ xula. Dios wexache lazre̱ꞌ benneꞌ caní. 8 ’Da ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ zaj xuꞌu xichaj lázrdawe̱ꞌ da xrlátaje. Benneꞌ caní weleléꞌene̱ꞌ Dios. 9 ’Da ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ dxelebeza zri lazre̱ꞌ nen bénneache. Dios guzúe̱ꞌ le̱ꞌ ca bi cheé̱queze̱ꞌ. 10 ’Da ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ dxeledée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ chee̱ꞌ da cale̱la cateꞌ dxelune̱ꞌ da xrlátaje. Benneꞌ caní zaj naca chee̱ꞌ xelexúꞌe̱ naga dxenná bea Dios xabáa. 11 ’Da ba neza zrente̱ naca na chee̱le leꞌe che benneꞌ dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱le, ne dxelune̱ꞌ chee̱le da cale̱la, ne dxelenné̱ꞌ chee̱le xúgute̱ dizraꞌ we̱n lazreꞌ laweꞌ da nácale chiaꞌ nedaꞌ. 12 Le be, ne le xezaca ba lázrele laweꞌ da wazile  

















San Mateo 5

10

tu da zrente̱ da gunna Dios leꞌe xabáa. Caní gaca na laweꞌ da cáꞌanqueze caní guláu ziꞌ xuzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, benneꞌ caꞌ gulezré̱ꞌe̱ nédxudxa ca leꞌe. Nácale ca zedeꞌ, ne ca tu xiꞌ lu xe̱zr la xu (Mr. 9.50; Lc. 14.34-35) 13 Naꞌ

gunná Jesús: ―Leꞌe nácale ca zedeꞌ chee̱ bénneache lu xe̱zrla xu nigá. Che zedeꞌ nigá xenite xel-laꞌ snaꞌa chee̱ na, ¿ájazra gácale̱le bénneache caꞌ? Québedxa gaca guchínedxu zedeꞌ caní. ¡Chúꞌunadxu na, naꞌ xululéaj bénneache le̱ na! 14 ’Leꞌe nácale ca tu xiꞌ chee̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu. Tu xe̱zre da zua na tu lu xiꞌa, quebe gáchequeze na. 15 Gate guzálajdxu tu xiꞌ, quebe gudúsedxu na. Guzúadxu na sibe naga gusení na chee̱ xeleléꞌe xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xuꞌu. 16 Cáꞌanqueze le gun leꞌe. Le güe lataj gusení xiꞌ da nácale lau bénneache caꞌ chee̱ xeleléꞌene̱ꞌ ca da xrlátaje da dxunle. Nadxa xelúe láꞌane̱ꞌ Xrale Dios zue̱ꞌ xabáa.  





Da bchalaj Jesús ca naca chee̱ da nadxixruj bea Dios 17 Gunná

Jesús: ―Quebe dxal-laꞌ guéquele leꞌe zaꞌa nedaꞌ chee̱ cuaꞌ ca naca da bdxixruj beꞌe Moisés, ne ca naca dizraꞌ da buluchalaj benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Quebe zaꞌa chee̱ cuaꞌ na. Zaꞌa chee̱ guléꞌedaꞌ cáte̱ze zéaje̱ na. 18 Da li dxapaꞌ leꞌe. Dxácate̱ zaj zua xabáa, ne xe̱zr la xu nigá, quebe dúaqueze tu dizraꞌ, ne tu da daꞌ lu da nadxixruj bea na nigá ca zrindxa zra gaca xúgute̱ ca da dxal-laꞌ gaca na. 19 Chee̱ le̱ naꞌ, che tu benneꞌ guzúe̱ꞌ chaláꞌala bítete̱zla da nigá da bdxixruj bea Dios, láqueze naca na tu da dauze, ne che guzéajniꞌine̱ꞌ bénneache chee̱ xelúnqueze̱ꞌ caꞌ, benneꞌ nigá xegáꞌane̱ꞌ cáꞌaze naga dxenná bea Dios xabáa. Bénneaꞌ guzúe̱ꞌ dizraꞌ da nadxixruj bea nigá, ne guléꞌene̱ꞌ bénneache chee̱ xelúnqueze̱ꞌ caꞌ, benneꞌ nigá wegáꞌanaqueze̱ꞌ ba láꞌana naga dxenná bea Dios xabáa. 20 Dxapaꞌ leꞌe, che quebe gunle da nácadxa xrlátaje ca da dxelún benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, ne ca da dxelún benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, cabataꞌ xexúꞌule leꞌe naga dxenná bea Dios xabáa.  





Da bchalaj Jesús ca naca chee̱ xel-laꞌ dxezráꞌa (Lc. 12.57-59) 21 Naꞌ

gunná Jesús:

11

San Mateo 5

―Leꞌe ba bénele ca gulenná xrtíale gula caꞌ: “Quebe gútele benneꞌ,” naꞌ “Nútete̱ze benneꞌ gutie̱ꞌ benneꞌ waxíaje̱ꞌ chee̱ cuía xiꞌe̱.” 22 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, nútete̱ze benneꞌ dxezré̱ꞌe̱ le saꞌ ljwezre̱ꞌ waxíaje̱ꞌ chee̱ cuía xiꞌe̱. Naꞌ bénneaꞌ dxenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ le saꞌ ljwezre̱ꞌ waxíaje̱ꞌ lau benneꞌ chee̱ xuꞌu laweꞌ blau, naꞌ xuludée̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ cuía xiꞌe̱. Bénneaꞌ dxenné̱ꞌ chee̱ le saꞌ ljwezre̱ꞌ tu dizraꞌ sban, benneꞌ nigá nácaqueze chee̱ꞌ chéaje̱ꞌ lu lataj ba xaꞌ. 23 ’Che guꞌu lu xudauꞌ tu da gunézrujuꞌ lau Dios, ne naꞌ cheajsá lazruꞌ chee̱ tu da nunuꞌ chee̱ le saꞌ ljwezruꞌ, 24 bcaꞌana da naꞌ gunézrujuꞌ naꞌ, teca xexíajuꞌ xegáꞌanuꞌ chaweꞌ nen le saꞌ ljwezruꞌ. Nadxa waca xexíajuꞌ lu xudauꞌ chee̱ bi gunézrujuꞌ lau Dios. 25 ’Che zua nu benneꞌ dxebaguꞌ chee̱ꞌ, naꞌ che̱ꞌe̱ lueꞌ lau benneꞌ guchiꞌe̱ chiuꞌ, bexaca chaweꞌ nen le̱ꞌ la neza naꞌ, chee̱ quebe gudée̱ꞌ lueꞌ lau bénneaꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca. Che quebe gunuꞌ caní, nadxa benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca naꞌ gudée̱ꞌ lueꞌ lu naꞌ benneꞌ dxusézxuje̱ꞌ bénneꞌ caꞌ lizre xia, naꞌ xelegúꞌe̱ lueꞌ lizre xia naꞌ. 26 Da li dxapaꞌ lueꞌ. Quebe xedxúajuꞌ naꞌ che quebe quízrujuꞌ xúgute̱ da dxebaguꞌ chee̱ benneꞌ naꞌ.  









Da bchalaj Jesús ca naca chee̱ benneꞌ dxíchaje̱ꞌ xrba chee̱ xel-laꞌ nuchaga naꞌ 27 Naꞌ

gunná Jesús: ―Leꞌe bache bénquezle ca gulenné̱ꞌ nédxute̱: “Quebe gunuꞌ dul-la da dxichaj na xrba chee̱ xel-laꞌ nuchaga naꞌ.” 28 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, nútete̱ze benneꞌ ne̱ꞌe̱ tu nuꞌula, ne sa lazre̱ꞌ le̱ꞌ, báchequeze be̱ne̱ꞌ dul-la nen nuꞌula naꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. 29 ’Che xiaj lauꞌ da zua xabe̱la dxuzúa na lueꞌ lu dul-la, guleaj na, ne gudxúꞌuna na zítuꞌla. Nácadxa chaweꞌ nite lateꞌ da naca na chee̱ be̱l-laꞌ dxen chiuꞌ quézcala chuꞌu lataj ba xaꞌ dute̱ be̱l-laꞌ dxen chiuꞌ. 30 Che naꞌu da zua xabe̱la chiuꞌ dxuzúa na lueꞌ lu dul-la, guchugu na, ne gudxúꞌuna na zituꞌ. Nácadxa chaweꞌ nite lateꞌ da naca na chee̱ be̱l-laꞌ dxen chiuꞌ, quézcala chuꞌu lataj ba xaꞌ dute̱ be̱l-laꞌ dxen chiuꞌ.  





Jesús dxusédene̱ꞌ ca naca chee̱ benneꞌ dxexelé̱ꞌe̱ nen zruꞌule̱ꞌ (Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Lc. 16.18) 31 Naꞌ

gunná Jesús: ―Cáꞌanqueze gulenné̱ꞌ nédxute̱: “Nútete̱ze benneꞌ dxexelé̱ꞌe̱ nen zruꞌule̱ꞌ, dxal-laꞌ gunézruje̱ꞌ nuꞌula naꞌ tu xiche da dxuléꞌe

San Mateo 5

12

na belexelé̱ꞌe̱.” 32 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, che tu benneꞌ dxexelé̱ꞌe̱ nen zruꞌule̱ꞌ, naꞌ nuꞌula nigá quebe guzúale̱ne̱ꞌ benneꞌ xula, benneꞌ chee̱ nuꞌula nigá dxuzúe̱ꞌ le̱ꞌ lu dul-la chee̱ da dxichaj na xrba chee̱ xel-laꞌ nuchaga naꞌ che tu benneꞌ biu xula guchaga ne̱ꞌe̱ nen nuꞌula naꞌ bsan benneꞌ chee̱ꞌ le̱ꞌ. Cáꞌanqueze le̱ꞌ dxune̱ꞌ dulla nen nuꞌula naꞌ.  

Jesús dxusédene̱ꞌ ca naca chee̱ benneꞌ dxucáꞌana lie̱ꞌ xrtizre̱ꞌ 33 Naꞌ

gunná Jesús: ―Cáꞌanqueze ba bénele ca gulenná benneꞌ gula caꞌ, gulenné̱ꞌ: “Quebe gucáꞌanuꞌ cáꞌaze ca da nache̱be lazruꞌ nen dizraꞌ bcaꞌana liuꞌ lau Xránadxu Dios.” 34 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe: Quebe dxal-laꞌ guzétjale xabáa chee̱ gucaꞌana lile dizraꞌ chee̱le, laweꞌ da naca na naga dxeꞌ Dios, 35 ne quebe guzétjale xe̱zr la xu nigá laweꞌ da naca na naga nuzúa Dios niꞌe̱, ne quebe guzétjale Jerusalén laweꞌ da naca na xe̱zre chee̱ Benneꞌ Blau naque̱ꞌ Wenná Bea. 36 Quebe guzétjale xíchajle chee̱ gucaꞌana lile dizraꞌ chee̱le laweꞌ da quebe séquele gunle da chiche, ne da gasaj netú xicha xíchajle. 37 Le nnaze: “Aweꞌ,” u le nnaze: “Cabí,” laweꞌ da gate tu benneꞌ dxudadxe̱ꞌ chee̱ꞌ chee̱ da nigá, naca na chee̱ da xriwe̱ꞌ.  







Dxuléꞌe Jesús ca naca chee̱ nu benneꞌ dxexebéaj lazreꞌ (Lc. 6.29-30) 38 Naꞌ

gunná Jesús: ―Leꞌe ba bénele ca da gulenné̱ꞌ nédxute̱: “Che tu benneꞌ cuéaje̱ꞌ xiaj lauꞌ, cáꞌanqueze gunuꞌ chee̱ꞌ, ne che cuéaje̱ꞌ lazxuꞌ, cáꞌanqueze gunuꞌ chee̱ꞌ.” 39 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, quebe tíl-lale̱le nu benneꞌ, san che tu benneꞌ guꞌe̱ chaláꞌa xraguꞌ, be̱ꞌ lataj guꞌe̱ xechaláꞌa xraguꞌ. 40 Che tu benneꞌ gaca xúzreꞌle̱ne̱ꞌ lueꞌ, ne dxaca lazre̱ꞌ cue̱ꞌ zrauꞌ, be̱ꞌ lataj xúate̱ꞌ xicha chiuꞌ. 41 Che dxulusebágue̱ꞌ lueꞌ guꞌu xua chee̱ꞌ tu cuéndauꞌ, bia na chupa cuenla. 42 Che nútete̱ze benneꞌ bi dxenabe̱ꞌ chiuꞌ, bnézruje̱ꞌ na, ne quebe guzaguꞌ ca gunézrujuꞌ chee̱ nu benneꞌ bi dxenabe̱ꞌ chite̱.  







Jesús dxusédene̱ꞌ ca dxal-laꞌ zriꞌidxu benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ dxiꞌu (Lc. 6.27-28, 32-36) 43 Naꞌ

gunná Jesús:

13

San Mateo 5, 6

―Cáꞌanqueze ba bénele ca da gulenné̱ꞌ nédxute̱: “Bzriꞌi le saꞌ ljwezruꞌ, ne gucuide benneꞌ dxedábague̱ꞌ lueꞌ.” 44 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, le zriꞌi benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ leꞌe. Le naba gaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ dxelenné̱ꞌ chee̱le. Le gun da chaweꞌ chee̱ benneꞌ dxelecuídene̱ꞌ leꞌe. Le naba lau Dios gaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱le ne dxelune̱ꞌ chee̱le da cale̱la. 45 Che gunle caní gácale bi cheé̱queze Xrale zue̱ꞌ xabáa, laweꞌ da dxun Le̱ꞌ dxusaníꞌ gubizra naga zaj zraꞌ benneꞌ we̱n da cale̱la ne naga zaj zraꞌ benneꞌ xrlátaje caꞌ, ne dxusel-laꞌ nisa xiuj lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ chaweꞌ caꞌ, ne lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 46 Che nazríꞌile tuze benneꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ leꞌe, ¿ájazra naꞌ dxezá lázrele quizruj Dios leꞌe? Cáꞌanqueze dxelún benneꞌ wechizruj caꞌ, zaj nazríꞌine̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ. 47 Che leꞌe dxugápale diuzre tuze le saꞌ ljwézrele, ¿bizra da xrlátaje dxunle? Cáꞌanqueze dxelún benneꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ Dios. 48 Le gaca benneꞌ xrlátaje cáte̱ze naca Xrale zue̱ꞌ xabáa, naque̱ꞌ xrlátaje.  









6

Dxuléꞌe Jesús ca naca da xrlátaje da dxelún bénneache 1 Caní

gunná Jesús: ―Le guxúe xanneꞌ cuínale chee̱ quebe gunle da naca chee̱ xel-laꞌ benneꞌ xudauꞌ chee̱le lau bénneache chee̱ xeleléꞌene̱ꞌ na. Che caꞌan dxunle, naꞌ Xrale Dios zue̱ꞌ xabáa québequeze bi gunne̱ꞌ leꞌe. 2 Chee̱ le̱ naꞌ, gate lueꞌ dxácale̱nuꞌ benneꞌ dxelexázrjene̱ꞌ, quebe guzennuꞌ xúgute̱ bénneache ca da dxunuꞌ, ca dxelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ xrlátaje cúzreze la neza, ne lu xuꞌu naga dxulucáꞌana szren benneꞌ judío caꞌ Dios. Dxelune̱ꞌ da caní chee̱ xelenné̱ bénneache xrlátaje chee̱ꞌ. Da li dxapaꞌ leꞌe, ba dé̱queze lazruj chee̱ꞌ. 3 Gate lueꞌ gunézrujuꞌ lateꞌ chee̱ benneꞌ dxelexázrjene̱ꞌ, be̱n na luéze chee̱ quebe neze le saꞌ ljwezruꞌ. 4 Be̱n da caní bagácheze, naꞌ Xrauꞌ Dios, Bénneaꞌ dxeléꞌene̱ꞌ ca da dxunuꞌ bagácheze, Le̱ꞌ gunne̱ꞌ lazruj chiuꞌ.  





Jesús dxusé̱dene̱ꞌ ca dxal-laꞌ gundxu xel-laꞌ dxuláwizra Dios (Lc. 11.2-4) 5 Naꞌ

gunná Jesús: ―Gate leꞌe gunle xel-laꞌ dxuláwizra Dios, quebe gunle ca dxelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ xrlátaje cúzreze. Dxeledánene̱ꞌ dxelune̱ꞌ xel-laꞌ dxuláwizra Dios zaj ze̱ze̱ꞌ lu xuꞌu naga dxulucáꞌana szren benneꞌ judío caꞌ Dios, ne la neza, chee̱

San Mateo 6

14

xeleléꞌe bénneache da dxelune̱ꞌ. Da li dxapaꞌ leꞌe, ba dé̱queze lazruj chee̱ꞌ. 6 Gate lueꞌ dxuláwizruꞌ Dios, guxúꞌu lu xuꞌu chiuꞌ. Bsezxuj dxa xuꞌu chiuꞌ, naꞌ bláwizra Dios guchálajle̱nuꞌ Xrauꞌ Dios zúale̱ne̱ꞌ lueꞌ naga zuꞌ tuzuꞌ. Nadxa Xrauꞌ Dios, Bénneaꞌ dxeléꞌene̱ꞌ ca da dxunuꞌ bagácheze, Le̱ꞌ xuzriꞌe̱ chiuꞌ. 7 ’Gate dxuláwizruꞌ Dios dxuchálajle̱nuꞌ Le̱ꞌ, quebe tuz ca da nneuꞌ zánete̱ lasa ca dxelún benneꞌ caꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ Dios. Dxeléquene̱ꞌ wen Dios chee̱ꞌ laweꞌ da dxelenné̱le̱ꞌe̱. 8 Quebe gunle ca dxelún benneꞌ caꞌ, laweꞌ da Xrale Dios ba nézquezne̱ꞌ ca da dxechínnele leꞌe nédxula ca za nábale na. 9 Chee̱ le̱ naꞌ, le guláwizra Dios nnale caní: Xrantuꞌ Dios, zuꞌ xabáa, gaca láꞌazxaqueze Lauꞌ. 10 Gudá nna beꞌu lu xe̱zr la xu nigá. Gaca lu xe̱zr la xu nigá ca dxaca lazruꞌ Lueꞌ, cáte̱ze dxaca xabáa. 11 Be̱nna netuꞌ da gáguntuꞌ naꞌa. 12 Bnite lau chee̱ntuꞌ ca naca da cale̱la da be̱ntuꞌ, ca netuꞌ ba bnite launtuꞌ chee̱ benneꞌ belune̱ꞌ chee̱ntuꞌ da cale̱la. 13 Quebe guꞌu lataj nu gun zréaje netuꞌ, 2 san bselá netuꞌ lu naꞌ da xriwe̱ꞌ. Naca chiuꞌ gápaquezuꞌ xel-laꞌ dxenná bea, ne xel-laꞌ waca, ne da xabáa chadía chacanna. ¡Caꞌan gaca na! 14 ’Che leꞌe gunite laule chee̱ benneꞌ belune̱ꞌ chee̱le da cale̱la, naꞌ Xrale Dios zue̱ꞌ xabáa gunite lawe̱ꞌ chee̱le leꞌe. 15 Che leꞌe quebe gunite laule chee̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ Xrale Dios quebe gunite láuqueze̱ꞌ chee̱le leꞌe ca naca dul-la da nabágale.  











Jesús dxusédene̱ꞌ ca dxal-laꞌ gundxu gubasa 16 Naꞌ

gunná Jesús: ―Gate leꞌe dxunle gubasa, quebe guzúale baxacheꞌ laule ca dxelún benneꞌ dxelune̱ꞌ xrlátaje cúzreze. Benneꞌ caní dxelune̱ꞌ caꞌ chee̱ xeleléꞌe bénneache le̱ꞌ dxelune̱ꞌ gubasa. Da li dxapaꞌ leꞌe, ba dé̱queze lazruj chee̱ benneꞌ caꞌ. 17 Lueꞌ, gate dxunuꞌ gubasa, bza xíchajuꞌ chaweꞌ, ne gudibe lauꞌ, 18 chee̱ quebe xeléquebeꞌe bénneache dxunuꞌ gubasa. Tuze Xrauꞌ Dios naꞌ, Bénneaꞌ zúale̱ne̱ꞌ lueꞌ naga zuꞌ tuzuꞌ, Le̱ꞌ dxennátequeze̱ꞌ, naꞌ gunne̱ꞌ da naca na chiuꞌ.  



15

San Mateo 6

Jesús dxusédene̱ꞌ chee̱ da gunníꞌa chee̱ xabáa (Lc. 12.33-34) 19 Naꞌ

gunná Jesús: ―Quebe gutúpale da gunníꞌa lu xe̱zr la xu nigá, naga gutebaꞌ na, ne da caꞌ dxelebía xi na, naꞌ xelúꞌu gubán ne xelebane̱ꞌ na. 20 Leꞌe, le gun da xrlátaje, da gaca na ca guzrá cháwele da gunníꞌa xabáa, naga quebe gutebaꞌ na, ne da caꞌ quebe bi xeleque na, naꞌ québequeze xelúꞌu gubán chee̱ xelequé̱ꞌe̱ na. 21 Naga nuzrale da gunníꞌa chee̱le, naꞌ zúaqueze lázrdaule.  



Jesús dxusédene̱ꞌ chee̱ tu xiꞌ da xúꞌudxu (Lc. 11.34-36) 22 Naꞌ

gunná Jesús: ―Xiaj laule zaj naca na ca tu xiꞌ chee̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱le. Che xiaj laule zaj naca na chaweꞌ, dute̱ ca naca be̱l-laꞌ dxen chee̱le naxaníꞌ. 23 Che xiaj laule quebe zaj naca na chaweꞌ, dute̱ ca naca be̱l-laꞌ dxen chee̱le nachul-la na. Cáꞌanqueze che xiꞌ da xuꞌule xexaca na tu da chul-la, chúl-lale̱ꞌe̱dxa súaquezle.  

Jesús dxusédene̱ꞌ chee̱ Dios, ne chee̱ da gunníꞌa (Lc. 16.13) 24 Naꞌ

gunná Jesús: ―Netú benneꞌ quebe séquene̱ꞌ guzúa cuine̱ꞌ lu naꞌ chupa xrane̱ꞌ, laweꞌ da wazré̱ꞌe̱ tu xrane̱ꞌ ne wazríꞌine̱ꞌ xetúe̱ꞌ, u wéquene̱ꞌ ba láꞌana tu xrane̱ꞌ naꞌ xetúe̱ꞌ guzúe̱ꞌ chaláꞌala. Quebe séquele guzúa cuinle lu naꞌ Dios, ne lu naꞌ da gunníꞌa. Jesús dxusédene̱ꞌ ca dxun Dios, dxuxúe̱ꞌ xúgute̱ bi chee̱ꞌ caꞌ (Lc. 12.22-31) 25 Naꞌ

gunná Jesús: ―Chee̱ le̱ naꞌ dxapaꞌ leꞌe, quebe cueꞌle gunne xue ga saꞌ da gágule da xíꞌajle chee̱ gaca banle, ne ga saꞌ zra lánale da gácule. Zácadxa xel-laꞌ nabán chee̱le ca da dxágule, ne zácadxa be̱l-laꞌ dxen chee̱le ca zra lánale. 26 Le nnaꞌxque bxínnedu caꞌ dxeledabaꞌ lu beꞌ. Quebe dxelázabaꞌ. Quebe dxelelápabaꞌ. Quebe ga dxuluxuzrá cháwebaꞌ na. Xrale Dios zue̱ꞌ xabáa dxunézruje̱ꞌ da dxelágubaꞌ. Zácadxale leꞌe ca bxínnedu caꞌ. 27 ¿Nuzra benneꞌ ládujla leꞌe gaca gusetunna cuine̱ꞌ xateꞌ laweꞌ da dxeꞌe̱ gunne xue?  



San Mateo 6, 7

16

28 ’¿Bizr

chee̱ naꞌ dxeꞌle leꞌe gunne xue chee̱ zra lánale? Le nnaꞌxque ca dxelegula xiaj caꞌ zaj ze̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ. Quebe dxelún na zrin, ne quebe dxelache na du. 29 Dxapaꞌ leꞌe, Salomón benneꞌ wenná bea naꞌ quebe gucue̱ꞌ ca da xrtan chee̱ xiaj caní, naꞌ le̱ꞌ gútaꞌle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ da gunníꞌa. 30 Che Dios dxudxe̱ne̱ꞌ xrtánle̱ꞌe̱ xiaj caní da caꞌ zaj zua na naꞌa le̱ꞌe̱ xixreꞌ, naꞌ wxre xelezxe na lu xiꞌ, quegá gundxe̱ꞌ da chaweꞌ chee̱le leꞌe, benneꞌ québete̱ ca dxeajlí lazreꞌ. 31 Chee̱ le̱ naꞌ, quebe cuéꞌtecale gunne xue, nnale: “¿Ga saꞌ da gágudxu? ¿Ga saꞌ da xíꞌajdxu? ¿Ga saꞌ da gácudxu?” 32 Chee̱ da caní zaj dxeꞌ gunne xue benneꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ Dios, san leꞌe, zua tu Xrale xabáa ba nézquezne̱ꞌ ca naca xúgute̱ da dxechínnele. 33 Zria laudxa cuele gunne xue chee̱ nna bea Dios lu xichaj lázrdaule, ne chee̱ gunle da xrlátaje da xezaca ba lazreꞌ Dios, naꞌ sile xúgute̱ da caꞌ dxechínnele. 34 Quebe cuele gunne xue naꞌa da naca na chee̱ wxre, laweꞌ da wxre caꞌan gátaꞌqueze da cuele gunne xue. Tu zra tu zra dé̱queze da guchaga laudxu.  











Jesús dxusédene̱ꞌ chee̱ benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxun le saꞌ ljwezre̱ꞌ (Lc. 6.37-38, 41-42)

7

1 Naꞌ

gunná Jesús: ―Quebe guchíꞌale da dxelún le saꞌ ljwézrele chee̱ quebe guchiꞌa Dios caní chee̱le leꞌe. 2 Le̱ꞌ guchiꞌe̱ chee̱le leꞌe cáte̱ze dxunle leꞌe chee̱ le saꞌ ljwézrele, ne cáte̱ze dxunle leꞌe chee̱ le saꞌ ljwézrele, caꞌan gun Dios nen leꞌe. 3 ¿Bizr chee̱ naꞌ dxenáꞌu bé̱bedauꞌ da xuꞌu xiaj lau le saꞌ ljwezruꞌ, ne quebe dxenáꞌu da zrente̱ da xuꞌu na xiaj láuquezuꞌ lueꞌ? 4 ¿Ájazra gunuꞌ xuꞌu le saꞌ ljwezruꞌ: “Be̱nna lataj xebéajaꞌ bé̱bedauꞌ da xuꞌu xiaj lauꞌ”, che da zrendxa xuꞌu xiaj láuquezuꞌ lueꞌ? 5 Lueꞌ, benneꞌ dxun xrlátaje cúzreze. Bebéaj nedxu da zrente̱ da xuꞌu xiaj láuquezuꞌ, naꞌ gaca leꞌenuꞌ cháwedauꞌ xebéajuꞌ bé̱bedauꞌ da xuꞌu xiaj lau le saꞌ ljwezruꞌ. 6 ’Quebe gunézrujle da naca láꞌazxa chee̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ ca dxelún becuꞌ snia, checa xelexéchaje̱ꞌ, ne xuluzúzrue̱ꞌ leꞌe. Quebe guzúale da zaca chee̱le lau benneꞌ dxelune̱ꞌ ca dxelún cuche, dxuluchuchuj dxululéajbaꞌ da dxugágule-baꞌ.  









Dxuchalaj Jesús ca dxal-laꞌ nábadxu, ne xexílajdxu, ne nne̱dxu dxuꞌa dxa xuꞌu (Lc. 11.9-13; 6.31) 7 Naꞌ

gunná Jesús:

17

San Mateo 7

―Le naba, naꞌ Dios gunne̱ꞌ na chee̱le. Le xilaj na, naꞌ xezrélele na. Le nne̱ dxuꞌa dxa xuꞌu, naꞌ sáluje̱ꞌ chee̱le. 8 Le gun caní laweꞌ da benneꞌ bi dxenabe̱ꞌ, dxeziꞌe̱ na. Benneꞌ bi dxexílaje̱ꞌ, dxeajxraque̱ꞌ na, naꞌ benneꞌ dxenné̱ꞌ dxuꞌa dxa xuꞌu, zua nu benneꞌ sáluje̱ꞌ chee̱ꞌ. 9 ’Netule leꞌe quebe gunézrujle zríꞌinele tu xiaj che le̱beꞌ dxenábabeꞌ leꞌe tu xeta. 10 Quebe gunézrujle zríꞌinele tu be̱laꞌ snia che le̱beꞌ dxenábabeꞌ leꞌe tu bela. 11 Che leꞌe, benneꞌ we̱n da cale̱la, nézele gunézrujle zríꞌinele da naca na chaweꞌ, da cháwedxa gunna Xrale Dios zua xabáa, gunne̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ benneꞌ bi dxenábene̱ꞌ Le̱ꞌ. 12 ’Le gun chee̱ le saꞌ ljwézrele ca dxaca lázrele leꞌe xelún le̱beꞌ chee̱le. Da nigá naca da nadxixruj bea na Moisés, ne da dxenná na lu xiche naga naxúaj da gulenná benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios.  









Jesús dxusédene̱ꞌ chee̱ dxa xuꞌu lechideꞌ (Lc. 13.24) 13 Naꞌ

gunná Jesús: ―Le chuꞌu lu dxa xuꞌu lechideꞌ. Dxa xuꞌu laga, ne neza xu zaj naca naga zjaca benneꞌ xelebía xiꞌe̱, naꞌ benneꞌ zante̱ zjaque̱ꞌ naꞌ. 14 Dxa xuꞌu lechideꞌ, ne neza lase zaj naca naga zjaca benneꞌ xelezíꞌe̱ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna, naꞌ bábaze benneꞌ dxelexezrelne̱ꞌ na.  

Naca bea tu xaga ne̱ chee̱ da zixre dxebía na (Lc. 6.43-44) 15 Naꞌ

gunná Jesús: ―Le guxúe cuínale chee̱ benneꞌ we̱n lazreꞌ caꞌ, benneꞌ dxelenné̱ꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Benneꞌ caní záꞌaque̱ꞌ naga zrale leꞌe, zaj nun cuine̱ꞌ ca tu benneꞌ dxexruj lazreꞌ ca naca tu zrílaꞌdauꞌ, san lu xichaj lázrdawe̱ꞌ zaj naque̱ꞌ snia ca tu becuꞌ xiꞌa. 16 Leꞌe xúnbeale le̱ꞌ ne̱ chee̱ da dxelune̱ꞌ. Da zixre da dxebía lba uva quebe xuchíbedxu na lu xaga xecheꞌ, naꞌ da zixre da dxebía xaga higo quebe xuchíbedxu na lu xecheꞌ gaꞌ. 17 Caꞌan naca, xúgute̱ xaga chaweꞌ dxelebía na da zixre chaweꞌ, naꞌ xaga da quebe naca na chaweꞌ, quebe dxebía na da zixre chaweꞌ. 18 Xaga chaweꞌ caꞌ quebe dxelebía na da zrinnaj, naꞌ xaga zrinnaj naꞌ quebe dxebía na da chaweꞌ. 19 Xúgute̱ xaga zrinnaj welechugue na, naꞌ xelezxe  







San Mateo 7, 8

18

na lu xiꞌ. 20 Caꞌan naca, leꞌe xúnbeale benneꞌ caꞌ ne̱ chee̱ da caꞌ dxelune̱ꞌ.  

Quegá xúgute̱ benneꞌ xeluꞌe̱ naga dxenná bea Dios xabáa (Lc. 13.25-27) 21 Naꞌ

gunná Jesús: ―Quebe xeluꞌe̱ naga dxenná bea Dios xabáa xugute̱ benneꞌ caꞌ dxelé̱ꞌe̱ nedaꞌ: “Xranaꞌ, Xranaꞌ.” Welúꞌu tuze benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ ca da dxaca lazreꞌ Dios zue̱ꞌ xabáa. 22 Ca zrin zra naꞌ, benneꞌ zante̱ xelé̱ꞌe̱ nedaꞌ: “Xránantuꞌ, Xránantuꞌ, netuꞌ bchálajntuꞌ ne̱ chee̱ Lauꞌ Lueꞌ, ne bchínentuꞌ Lauꞌ bebéajntuꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, ne nen Lauꞌ Lueꞌ bé̱nle̱ꞌe̱ntuꞌ xel-laꞌ waca caꞌ chee̱ xabáa.” 23 Nadxa nedaꞌ xápaquezaꞌ benneꞌ caꞌ: “Quebe núnbeꞌa leꞌe. Le cuasa cuitaꞌ nedaꞌ, leꞌe, ba be̱nle da cale̱la.”  



Jesús dxusédene̱ꞌ chee̱ chupa lane xuꞌu (Lc. 6.47-49; Mr. 1.22) 24 Naꞌ

gunná Jesús: ―Bénneaꞌ dxenne̱ꞌ chiaꞌ, ne dxune̱ꞌ ca da dxenníaꞌ, naque̱ꞌ ca tu benneꞌ naxéajniꞌiquezeꞌ, benneꞌ be̱ne̱ꞌ tu lizre̱ꞌ lu xiaj xre. 25 Guca xiuj, naꞌ bdxuaj gubaꞌu, ne guxasa beꞌ bdunuꞌ chee̱ xuluzría xi na xuꞌu naꞌ, san quebe guzréꞌe na laweꞌ da xuꞌu lane na lu xiaj xre. 26 Bénneaꞌ quebe dxuzé̱ nague̱ꞌ chiaꞌ, ne quebe dxune̱ꞌ ca da dxenníaꞌ, naque̱ꞌ ca tu benneꞌ xala, benneꞌ be̱ne̱ꞌ tu lizre̱ꞌ lu xu dxeze. 27 Guca xiuj, naꞌ bdxuaj gubaꞌu ne guxasa beꞌ bdunuꞌ chee̱ xuluzría xi na xuꞌu naꞌ, naꞌ chadite guzréꞌe na, ne guzría xite̱ na. 28 Ca bexuzre bchalaj Jesús, naꞌ belexebanne benneꞌ caꞌ ca naca da bsé̱dene̱ꞌ, 29 laweꞌ da dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca tu benneꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea, ne quegá ca dxelún benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios.  









Dxexún Jesús tu benneꞌ dxuzru lu xpe̱le̱ꞌ (Mr. 1.40-45; Lc. 5.12-16)

8

1 Gate

bexetaj Jesús lu xiꞌa naꞌ, benneꞌ zante̱ zjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. bzrin tu benneꞌ we̱ꞌ dxuzru lu xpe̱le̱ꞌ, ne bzu zribe̱ꞌ lau Jesús. Dxe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Xran, che dxaca lazruꞌ, waca xexunuꞌ nedaꞌ. 3 Nadxa Jesús guxrúa ne̱ꞌe̱ bénneaꞌ. Dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Dxaca lazraꞌ. Naꞌa dxexunaꞌ lueꞌ. 2 Naꞌ



19

San Mateo 8

Ca gunné̱ꞌ caní, benneꞌ we̱ꞌ naꞌ bexácate̱ꞌ ca naca xízrawe̱ꞌ chee̱ꞌ. 4 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Gunnáꞌ xque. Quebe nu xuꞌu caꞌ. Bexíajze naꞌa xeajxeléꞌe cuinuꞌ lau bxruze, ne xeajnezruj gunaꞌ ca da dxenná bea lu da bdxixruj beꞌe Moisés, chee̱ xeleléꞌe benneꞌ caꞌ ba bexacuꞌ naꞌa.  

Dxexún Jesús bi we̱n zrin chee̱ tu benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la (Lc. 7.1-10) 5 Ca

bexúꞌu Jesús lu xe̱zre Capernaum, naꞌ bzrin laweꞌ tu benneꞌ Roma, benneꞌ dxenná beꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedilla, naꞌ gutaꞌ xuene̱ꞌ Le̱ꞌ, 6 dxe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Xran, bi we̱n zrin chiaꞌ de̱beꞌ lizraꞌ. Naxrúꞌunebeꞌ bine, ne dxezácale̱ꞌe̱beꞌ. 7 Jesús dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Wazáꞌa xexunaꞌ-beꞌ. 8 Benneꞌ dxenná beꞌe̱ naꞌ gunné̱ꞌ: ―Xran, quebe naca chiaꞌ chuꞌu lizraꞌ. Cun gunne̱ze, naꞌ xexaca bi we̱n zrin chiaꞌ. 9 Caní waca gunuꞌ laweꞌ da zua benneꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ nedaꞌ, ne cáꞌanqueze nedaꞌ dxenná beꞌedaꞌ benneꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la. Gate dxapaꞌ tubeꞌ: “Guxíaj”, naꞌ dxéajbeꞌ. Naꞌ gate dxapaꞌ bi xula: “Gudá”, naꞌ dxídabeꞌ. Naꞌ gate dxuchínedaꞌ bi we̱n zrin chiaꞌ chee̱ bi da gunbeꞌ, naꞌ dxunbeꞌ na. 10 Gate bene Jesús da nigá, bebánene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, ládujla benneꞌ Israel quebe nu ne xezreldaꞌ, benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chiaꞌ ca dxun benneꞌ nigá. 11 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, záꞌaca benneꞌ zante̱ chaláꞌa naga dxalaj gubizra, ne xechaláꞌala naga dxebía gubizra, naꞌ xelebéꞌe̱ tu zren xelawe̱ꞌ nen Abraham, ne Isaac, ne Jacob naga dxenná bea Dios xabáa. 12 Benneꞌ caꞌ gucáꞌa zgaꞌale Dios chee̱ xeluꞌe̱ naga dxenná bea Le̱ꞌ, guzale̱ꞌ benneꞌ caꞌ lataj chul-la naga xelebezre̱ꞌ, ne xeláguxaꞌate̱ lazxe̱ꞌ. 13 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ dxenná beꞌe̱ naꞌ: ―Bexíaj lizruꞌ. Waca ca da ba guxéajle̱ꞌu. Ca lu zra náꞌqueze bexácate̱ bi we̱n zrin chee̱ꞌ.  















Dxexún Jesús xrna zruꞌule Pedro (Mr. 1.29-31; Lc. 4.38-39) 14 Guxíaj

Jesús lizre Pedro, naꞌ bléꞌene̱ꞌ xrna zruꞌule̱ꞌ de̱ꞌ lu daꞌa, xuꞌe̱ da la. 15 Xeajté̱ꞌ ne̱ꞌe̱, naꞌ bedxúaj da la da xuꞌe̱. Nadxa  

San Mateo 8

20

nuꞌula naꞌ guxase̱ꞌ, ne guzú lawe̱ꞌ dxuseníꞌe̱ da xelagu benneꞌ caꞌ. Dxexún Jesús benneꞌ zante̱ benneꞌ we̱ꞌ (Mr. 1.32-34; Lc. 4.40-41) 16 Ca

guzría gubizra, naꞌ belezrín benneꞌ zante̱ lau Jesús, zaj naché̱ꞌe̱ benneꞌ zaj xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ. Nen dízraꞌze da gunná Jesús, bebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, ne bexune̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ. 17 Da nigá guca na ca da gunná Isaías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: “Le̱ꞌ bequé̱ꞌe̱ xízrawe̱ꞌ caꞌ da nápadxu, ne gubague̱ꞌ ca da dxezácadxu.”  

Dxelaca lazreꞌ benneꞌ chjácale̱ne̱ꞌ Jesús (Lc. 9.57-62) 18 Gate

naꞌ bleꞌe Jesús benneꞌ zante̱ zaj naxéchaje̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ gulelague̱ꞌ xechaláꞌa nísadauꞌ tu lu da dxedá laweꞌ nisa. 19 Naꞌ bzrin lau Jesús tu benneꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da bdxixruj beꞌe Dios, naꞌ dxe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wesede, dxaca lazraꞌ sále̱naꞌ Lueꞌ gátete̱ze chéajuꞌ. 20 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Bezaꞌ zaj zua bluaj chee̱baꞌ, naꞌ bxinne zaj zria xrúꞌunebaꞌ, san nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, ne naga xrua xíchajaꞌ quebe ga zua. 21 Bzrin xetú benneꞌ naque̱ꞌ benneꞌ ba bsé̱dequeze Jesús, naꞌ guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Xran, be̱nna nedaꞌ lataj xexáꞌa nedxu chee̱ cheajxecachaꞌ xraꞌ. 22 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Gudále̱n nedaꞌ. Be̱ꞌ lataj benneꞌ gate caꞌ xulucache ljwezre̱ꞌ.  







Dxebeque zri Jesús beꞌ bdunuꞌ, ne xeajxruza chee̱ nísadauꞌ (Mr. 4.35-41; Lc. 8.22-25) 23 Nadxa

guxúꞌu Jesús lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ belune̱ꞌ Le̱ꞌ tu zren. 24 Naꞌ guzú lau dxaca tu beꞌ bdunuꞌ laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ xeajxruza chee̱ nísadauꞌ guxúꞌu na lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, dxácate̱ dxase Jesús. 25 Nadxa benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ bulusebane̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ dxelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Xránantuꞌ. Bselá netuꞌ. Ba dxázentuꞌ lu nisa. 26 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ:  





21

San Mateo 8, 9

―¿Bizr chee̱ naꞌ dxezrébele̱ꞌe̱le? Nácale benneꞌ látega dxeleajlí lázreꞌ Dios. Nadxa guxasa Jesús. Gudil-le̱ꞌ beꞌ bdunuꞌ, ne nísadauꞌ, naꞌ la belebé zrite̱ na. 27 Benneꞌ caꞌ belexebánene̱ꞌ, gulenné̱ꞌ: ―¿Núzraqueze benneꞌ nigá? Dxuluzúa beꞌ, ne nísadauꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ.  

Benneꞌ Gadara zaj xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ (Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39) 28 Gate

bezrín Jesús xechaláꞌa nísadauꞌ naꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Gadara, naꞌ chupa benneꞌ biu belexedxúaje̱ꞌ lu bluaj chee̱ benneꞌ gate, naꞌ belezrine̱ꞌ lau Jesús. Dxúpate̱ benneꞌ caꞌ zaj xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ, ne zaj naque̱ꞌ benneꞌ sníale̱ꞌe̱, naꞌ netú benneꞌ quebe dxexázrene̱ꞌ xedée̱ꞌ la neza naꞌ. 29 Naꞌ gulezú laweꞌ dxelebézrexe̱ꞌe̱. Dxelenné̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ zaꞌu naga zúantuꞌ, Jesús, Zriꞌine Dios? ¿Zaꞌu nigá chee̱ gusaca ziꞌu netuꞌ, ne quebe ne zrin zra? 30 Tu chi naꞌ zra tu cueꞌ cuche dxelágubaꞌ. 31 Beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ gulataꞌ xue na Jesús, gulenná na: ―Che Lueꞌ xebéajuꞌ netuꞌ nigá, be̱nna lataj cheajchúꞌuntuꞌ lu cuche caꞌ. 32 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ na: ―Le chjaca xcaꞌ. Nadxa beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ belexedxúaj na lu benneꞌ caꞌ, naꞌ belexúꞌu na lu cuche caꞌ. Nadxa xúgute̱ cuche caꞌ belelázrubaꞌ tu dxuꞌa xiꞌa zren, naꞌ xeajlecházebaꞌ lu nísadauꞌ naga gulázebaꞌ nisa, naꞌ gulátebaꞌ. 33 Benneꞌ caꞌ buluxúe̱ꞌ-baꞌ belezrebe̱ꞌ, naꞌ besáꞌaca chégüe̱ꞌ, ne belexezrine̱ꞌ lu xe̱zre. Buluchálaje̱ꞌ ca guca xúgute̱ da caní, ne ca guca chee̱ benneꞌ caꞌ, belexedxúaj beꞌ xriwe̱ꞌ zaj xuꞌe̱. 34 Nadxa xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zre naꞌ beledxúaje̱ꞌ, ne belezrine̱ꞌ naga zua Jesús. Naꞌ ca beleléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ, gulataꞌ xuene̱ꞌ Le̱ꞌ xezé̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ.  











9

Dxexún Jesús tu benneꞌ zaj zua zri niꞌa ne̱ꞌe̱ (Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26)

Jesús guxúꞌe̱ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ gulague̱ꞌ xechaláꞌa nísadauꞌ, naꞌ bezrine̱ꞌ lázrequeze̱ꞌ. 2 Naꞌ bedajleguꞌe̱ tu benneꞌ biu lau Le̱ꞌ, zaj zua zri niꞌa ne̱ꞌe̱, zaj naxrúe̱ꞌ benneꞌ naꞌ tu lu taꞌa blagaꞌ. Gate bleꞌe Jesús ca dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ we̱ꞌ:  

1 Nadxa

San Mateo 9

22

―Be̱n dipa lazruꞌ, zríꞌinaꞌdauꞌ. Dul-la chiuꞌ dxunite lawaꞌ. 3 Nadxa bal-la benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios gulenné̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ: “Benneꞌ nigá dxucáꞌana dítaje̱ꞌ Dios nen xrtizre̱ꞌ.” 4 Laweꞌ da neze Jesús ca gulenné̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, naꞌ dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, gunné̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxennale caní lu xichaj lázrdaule? 5 ¿Bízrala da quebe nácadxa ste̱be gunaꞌ? ¿Nniaꞌ: “Dul-la chiuꞌ ba bnite lawaꞌ”, u che nniaꞌ: “Bexasa, guzá?” 6 Chee̱ le̱ naꞌ guléꞌedaꞌ leꞌe nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, napaꞌ xel-laꞌ dxenná bea lu xe̱zr la xu nigá gunite lawaꞌ dul-la. Nadxa dxe̱ꞌe̱ benneꞌ zaj zua zri niꞌa ne̱ꞌe̱, gunné̱ꞌ: ―Bexasa. Becáꞌa taꞌa chiuꞌ. Bexíaj lizruꞌ. 7 Bénneaꞌ zaj zua zri niꞌa ne̱ꞌe̱ bexase̱ꞌ, naꞌ zexíajte̱ꞌ lizre̱ꞌ. 8 Gate beleléꞌe bénneache da nigá, naꞌ belezrebe̱ꞌ, ne belúe láꞌane̱ꞌ Dios laweꞌ ba bnézruje̱ꞌ xel-laꞌ waca caní chee̱ bénneache.  











Jesús dxuláwizre̱ꞌ Mateo (Mr. 2.13-17; Lc. 5.27-32) 9 Ca

bezá Jesús naꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ tu benneꞌ biu le̱ꞌ Mateo, dxeꞌe̱ lataj naga dxuchízruje̱ꞌ waláz chee̱ xe̱zre Roma, naꞌ dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ, gunné̱ꞌ: 6 ―Be̱n nedaꞌ tuze. Nadxa Mateo nigá guxase̱ꞌ zéajle̱ne̱ꞌ Jesús. 10 Gate naꞌ dxeꞌ Jesús dxawe̱ꞌ xeta lizre Mateo nigá, benneꞌ zante̱ wechizruj, ne benneꞌ dul-la belezrine̱ꞌ, ne gulebéꞌqueze̱ꞌ dxelawe̱ꞌ cuita Jesús, ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. 11 Benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, gate beleléꞌene̱ꞌ da nigá, dxelé̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, gulenné̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ Benneꞌ dxusédene̱ꞌ leꞌe dxágule̱ne̱ꞌ benneꞌ wechizruj caꞌ, ne benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ? 12 Jesús benne̱ꞌ da nigá, naꞌ dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, gunné̱ꞌ: ―Quebe dxelechine benneꞌ chaweꞌ nu benneꞌ dxexune̱ꞌ bénneache. Benneꞌ we̱ꞌ dxelechínene̱ꞌ le̱ꞌ. 13 Le chjaca, le cheajse̱de ca da dxenná da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, dxenné̱ꞌ: “Nedaꞌ dxaca lazraꞌ xexache lázrele le saꞌ ljwézrele, quegá gútele be̱ xíxreꞌdu caꞌ lu cugu chiaꞌ.” Blaꞌ nedaꞌ, quegá chee̱ guláwizraꞌ benneꞌ xrlátaje. Dxuláwizraꞌ benneꞌ dul-la chee̱ xelexebíꞌi lazre̱ꞌ.  







Jesús dxusédene̱ꞌ ca naca chee̱ gubasa (Mr. 2.18-22; Lc. 5.33-39) 14 Nadxa

belezrín lau Jesús benneꞌ caꞌ dxeledále̱ne̱ꞌ Juan, bénneaꞌ dxuchúe̱ꞌ bénneache nisa, naꞌ gulenábene̱ꞌ Le̱ꞌ:

23

San Mateo 9

―¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxelún gubasa benneꞌ dxusé̱denuꞌ Lueꞌ, ca dxuntuꞌ netuꞌ, ne ca dxelún benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ? Tu dxúnzquezentuꞌ gubasa. 15 Naꞌ Jesús dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, gunné̱ꞌ: ―¿Ájala chee̱ naꞌ xelezúa ba xácheze benneꞌ zaj zue̱ꞌ laní chee̱ wechaga naꞌ dxácate̱ zua benneꞌ wechaga naꞌ nen le̱ꞌ? Wazrín zra gate dua benneꞌ wechaga naꞌ. Nadxa xelúnqueze̱ꞌ gubasa. 16 ’Quegá nu dxudá tu ladxeꞌ cube le̱ꞌe̱ tu zra lánadxu gula, laweꞌ da gate cheajxedxéꞌ da cube naꞌ, ne xrube xu na da gula naꞌ, naꞌ dxézadxa da gula naꞌ. 17 Cáꞌanqueze quebe nu benneꞌ que̱ꞌe̱ xrise uva wal-la cube lu bzude xide gula laweꞌ da che caꞌan gune̱ꞌ, gate cueꞌ chiꞌi xrise uva wal-la, naꞌ dxeza bzude xide naꞌ, naꞌ xelebía xiꞌ xrise uva wal-la naꞌ, ne bzude xide naꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ caꞌadxu xrise uva wal-la cube lu bzude xide cube. Che caꞌan gundxu, xelegáꞌana chaweꞌ dxúpate̱ na. Bchalaj Jesús da caní ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ dxelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ xrtizre̱ꞌ.  





Dxexún Jesús bi nuꞌula chee̱ Jairo, ne nuꞌulaꞌ, xeajté̱ꞌe̱ zra lana Jesús (Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56) 18 Dxácate̱

naꞌ dxuchalaj Jesús da nigá, naꞌ bzrin tu benneꞌ xíchaje̱ chee̱ benneꞌ judío caꞌ, naꞌ bzu zribe̱ꞌ lau Jesús, dxenné̱ꞌ: ―Bi nuꞌula chiaꞌ za gútete̱beꞌ. Che Lueꞌ xiduꞌ ne guzé̱ naꞌu le̱beꞌ, wexaca banbeꞌ. 19 Naꞌ guxasa Jesús, guxíajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. 20 Nadxa bzrin tu nuꞌula we̱ꞌ cúzrula Jesús, ba naca chazrinnu iza dxéꞌene̱ꞌ tu we̱ꞌ dxaque dxen, naꞌ xeajté̱ꞌe̱ zra lana Jesús. 21 Dxenné̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ: “Che cheajtazaꞌ zra lane̱ꞌ, naꞌ xexacaꞌ.” 22 Jesús guxéchaje̱ꞌ, guné̱ꞌe̱ nuꞌulaꞌ, naꞌ dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Be̱n dipa lazruꞌ, zríꞌinaꞌdauꞌ. Bache bexacuꞌ laweꞌ da dxéajle̱ꞌu chiaꞌ. La bexácate̱ nuꞌula naꞌ. 23 Gate naꞌ bzrin Jesús lizre benneꞌ xíchaje̱ chee̱ benneꞌ judío caꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ zaj zraꞌ benneꞌ wil-la xulucache̱ꞌ bi nuꞌula naꞌ, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dxelune̱ꞌ zralaj. 24 Gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Le xedxúaj nigá. Quegá nate bi núꞌuladauꞌ nigá. Dxásezebeꞌ.  











San Mateo 9

24

Naꞌ buluzrizre̱ꞌ chee̱ꞌ. 25 Gudé bebéaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ guxúꞌu Jesús, ne bé̱xrue̱ꞌ naꞌ bi nuꞌula naꞌ, naꞌ guxásabeꞌ. 26 Du ca naca xe̱zre caꞌ bzriluj dizraꞌ chee̱ da be̱n Jesús.  



Dxexún Jesús chupa benneꞌ la chul-la 27 Ca

bedxúaj Jesús naꞌ, naꞌ chupa benneꞌ xjaque̱ꞌ cuzru Le̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ zizraj: ―Bexache lazreꞌ netuꞌ, Lueꞌ, Zriꞌine David. 28 Ca guxúꞌu Jesús lu xuꞌu naga zúaqueze̱ꞌ, naꞌ benneꞌ la chul-la caní gulebigue̱ꞌ lau Le̱ꞌ, naꞌ Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Dxéajle̱le wazéquedaꞌ xexunaꞌ leꞌe? Naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Aweꞌ, Xran. 29 Nadxa Jesús gudane̱ꞌ xiaj lau benneꞌ caꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Gaca chee̱le ca dxéajle̱le. 30 Belexaca xiaj lawe̱ꞌ. Nadxa Jesús gunné̱ xuene̱ꞌ benneꞌ caꞌ, gunné̱ꞌ: ―Le guxúe xanneꞌ chee̱ quebe nu neze da nigá. 31 Gate beledxúaje̱ꞌ, naꞌ buluchálaje̱ꞌ du ca naca xe̱zre caꞌ ca da be̱n Jesús chee̱ꞌ.  







Dxexún Jesús tu benneꞌ quebe dxaca nnie̱ꞌ 32 Ca

bezáꞌ Jesús nen benneꞌ caꞌ, naꞌ belezrín bal-la benneꞌ zaj naché̱ꞌe̱ tu benneꞌ biu quebe dxaca nnie̱ꞌ, benneꞌ xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ. 33 Cáte̱ze bebéaj Jesús beꞌ xriwe̱ꞌ nigá, naꞌ benneꞌ quebe dxaca nnie̱ꞌ bezú lawe̱ꞌ dxuchálaje̱ꞌ. Naꞌ benneꞌ caꞌ belexebánele̱ꞌe̱, dxelenné̱ꞌ: ―Cabataꞌ ne léꞌedxu gaca caní ládujla benneꞌ Israel caꞌ. 34 Benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá dxebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ, dxuchínene̱ꞌ xel-laꞌ waca chee̱ da xriwe̱ꞌ, da naꞌ dxenná beꞌe na beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ.  



Dxexache lazreꞌ Jesús bénneache caꞌ 35 Gudé

Jesús tu tu xe̱zre zren, ne tu tu xé̱zredauꞌ, dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu xuꞌu caꞌ naga dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios tu tu lataj caꞌ. Guluꞌe̱ lban chee̱ dizraꞌ chaweꞌ ca nna bea Dios, ne bexunte̱ꞌ bénneache zaj nape̱ꞌ tu tu cueꞌ xízrawe̱ꞌ ca da dxelezaque̱ꞌ. 36 Gate bleꞌe Jesús bénneache caꞌ, naꞌ bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da zaj zre̱ꞌe̱ xácheze̱ꞌ, ne dxelecuán lazre̱ꞌ. Zaj naque̱ꞌ ca zrilaꞌ caꞌ quebe zua benneꞌ guxúe̱ꞌ-baꞌ. 37 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ:  



25

San Mateo 9, 10

―Da li, da zrente̱ de̱ da lápadxu, naꞌ bábaze benneꞌ we̱n zrin zaj zre̱ꞌe̱. 38 Chee̱ le̱ naꞌ le naba lau Xrana lina nigá, sel-le̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin xelelape̱ꞌ lina chee̱ꞌ.  

Dxecáꞌa Jesús chazrinnu benneꞌ xelaque̱ꞌ gubáz chee̱ꞌ (Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16)

10

1 Nadxa

Jesús bláwizre̱ꞌ chazrinnu benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ bnézruje̱ꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ xelexebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, ne chee̱ xelexexune̱ꞌ bénneache zaj xuꞌe̱ tu tu cueꞌ xízrawe̱ꞌ ca da dxelezaque̱ꞌ. 2 Caní zaj le̱ chazrinnu benneꞌ gubáz caꞌ chee̱ Jesús: Benneꞌ nedxu le̱ꞌ Simón, ne lé̱queze̱ꞌ Pedro. Xetúe̱ꞌ naque̱ꞌ benneꞌ biche Pedro, le̱ꞌ Andrés. Xechupe̱ꞌ zaj le̱ꞌ Jacobo, ne Juan, benneꞌ zaj naque̱ꞌ zriꞌine Zebedeo. 3 Xezícala benneꞌ caꞌ zaj le̱ꞌ Felipe, ne Bartolomé, ne Tomás. Xetue̱ꞌ le̱ꞌ Mateo, benneꞌ wechizruj chee̱ xe̱zre. Xetue̱ꞌ le̱ꞌ Jacobo, zriꞌine Alfeo. Xetue̱ꞌ le̱ꞌ Lebeo, benneꞌ lé̱queze̱ꞌ Tadeo. 4 Xetúe̱ꞌ le̱ꞌ Simón, benneꞌ dxeꞌe̱ gunne xue chee̱ xe̱zr la xu Israel. Xetúe̱ꞌ le̱ꞌ Judas Iscariote, bénneaꞌ gudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ.  

Dxesel-la Jesús benneꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ cheajlezenne̱ꞌ bénneache xrtizre̱ꞌe̱ (Mr. 6.7-13; Lc. 9.1-6) 5 Nadxa

gusel-la Jesús benneꞌ chazrinnu caní. Guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe cheajle naga zaj zraꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, ne quebe chuꞌule xe̱zre caꞌ zaj nababa Samaria. 6 Le chjaca naga zaj zraꞌ benneꞌ Israel zaj naque̱ꞌ ca zrilaꞌ zaj nanítebaꞌ. 7 Le chjaca cuꞌule lban, xe̱le bénneache ba bzrin gáguze zra nna bea Dios lu xe̱zr la xu nigá. 8 Le xexún benneꞌ zaj xuꞌe̱ we̱ꞌ guzruꞌ, ne benneꞌ bila xízrawe̱ꞌ dxeléꞌene̱ꞌ. Le gusebán benneꞌ gate. Le xebéaj beꞌ xriwe̱ꞌ da zaj xuꞌu bénneache. Cáꞌaze guzile xel-laꞌ dxenná bea nigá, naꞌ cáꞌaze le guchine na, quebe bi sile. 9 ’Quebe gúale dumí oro, ne dumí plata, ne dumí lase. 10 Quebe gúale xixruj xeta da gágule la neza. Quebe gúale xetú cueꞌ zra lánale, ne zrélale, ne xaga da gúxrule. Benneꞌ we̱n zrin wazrúequeze̱ꞌ da gawe̱ꞌ.  









San Mateo 10

26

11 ’Gate

naꞌ zrinle leꞌe tu xe̱zre zren u tu xé̱zredauꞌ, le quilaj naꞌ tu benneꞌ du lazreꞌ, naꞌ le xegáꞌana lizre̱ꞌ ca zrindxa zra xezaꞌale naꞌ. 12 Gate naꞌ chuꞌule lu xuꞌu naꞌ, le xe̱ bénneaꞌ naca lizre̱ꞌ naꞌ: “Xela dxebeza zri lazreꞌ suale̱ na leꞌe.” 13 Che benneꞌ caꞌ zaj naca chee̱ꞌ xelezíꞌe̱ xel-laꞌ ba láꞌana caní, le gucáꞌana cáꞌaze na. Che quebe zaj naca chee̱ꞌ xelezíꞌe̱ da nigá, naꞌ quebe gataꞌ chee̱ꞌ. 14 Che quebe lataj dxelune̱ꞌ leꞌe, ne quebe dxelenne̱ꞌ chee̱le, le xedxúaj lu xuꞌu naꞌ u lu xe̱zre naꞌ, naꞌ le xebibe bxrtedu naꞌ zria níꞌale. 15 Da li dxapaꞌ leꞌe, ca zrin zra guchiꞌa Dios, Dios gundxe̱ꞌ da ba xaꞌ chee̱ benneꞌ xe̱zre naꞌ quez ca da gune̱ꞌ chee̱ benneꞌ Sodoma, ne benneꞌ Gomorra, xe̱zre caꞌ guzría xiꞌe̱.  







Xelebé nawe̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Jesús 16 Naꞌ

gunná Jesús: ―Le naꞌ xque nigá. Nedaꞌ dxesel-laꞌ leꞌe, gácale ca zrilaꞌ zaj zrabaꞌ ládujla becuꞌ xiꞌa caꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ, le gaca sina ca zaj naca be̱laꞌ, san le gaca dxexruj lazreꞌ ca zaj naca bgúgudu caꞌ. 17 Le guxúe cuínale. Zaj zraꞌ benneꞌ xuludée̱ꞌ leꞌe lu naꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ, ne xuluzálaje̱ꞌ leꞌe lu xuꞌu naga dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios. 18 Cáꞌanqueze weleché̱ꞌe̱ leꞌe lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, ne lau benneꞌ dxelenná bea laweꞌ da nácale chiaꞌ nedaꞌ. Caꞌan gaca guchálajle ca naca chiaꞌ nedaꞌ lau benneꞌ caꞌ, ne lau benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 19 Gate naꞌ xuludée̱ꞌ leꞌe lu naꞌ benneꞌ dxuchiꞌa da dxaca, quebe gunne xue cueꞌle ca da nnale u ájala guchálajle, laweꞌ da gate zrin zra guchálajle, Dios gunne̱ꞌ ca da guchálajle. 20 Quegá leꞌeze guchálajle, laweꞌ da Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios guchálaje̱ꞌ lu dxúꞌale. 21 ’Xuludé bénneache benneꞌ bíchequeze̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ xelútie̱ꞌ le̱ꞌ. Cáꞌanqueze xra xrna xuludée̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ, naꞌ zríꞌine̱ꞌ caꞌ xeledábagabeꞌ xra xrnáquezebeꞌ chee̱ xelátie̱ꞌ. 22 Xúgute̱ bénneache xelezré̱ꞌe̱ leꞌe laweꞌ da nácale chiaꞌ nedaꞌ, san bénneaꞌ guxru chache̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios ca zrin zra cheajsé̱ chee̱ꞌ, la bénneaꞌ. 23 Gate xelebé nawe̱ꞌ leꞌe tu xe̱zre, le xuzrunnuj xetú xe̱zre. Da li nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, dxapaꞌ leꞌe, xidaꞌ nédxula ca quebe ne tache tale xúgute̱ xe̱zre chee̱ benneꞌ Israel. 24 ’Netú benneꞌ quebe naque̱ꞌ szrendxa ca benneꞌ dxusé̱dene̱ꞌ le̱ꞌ. Cáꞌanqueze netú benneꞌ we̱n zrin quebe naque̱ꞌ szrendxa ca xrane̱ꞌ. 25 Tu benneꞌ dxuse̱de dxal-laꞌ gun ziꞌ lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ ca naca  

















27

San Mateo 10

benneꞌ dxusé̱dene̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ benneꞌ we̱n zrin dxal-laꞌ gun ziꞌ lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ ca naca xrane̱ꞌ. Che benneꞌ naque̱ꞌ xrane xuꞌu dxelé̱ꞌe̱ le̱ꞌ Beelzebú, da xriwe̱ꞌ, chezradxa xelenné̱ꞌ chee̱ bi chee̱ꞌ caꞌ. ¿Núzraqueze dxal-laꞌ zrébedxu? (Lc. 12.2-9) 26 Naꞌ

gunná Jesús: ―Chee̱ le̱ naꞌ, quebe zrébele bénneache. Xúgute̱ da bagácheze gaca béaqueze na, naꞌ xúgute̱ da dxelaca ga nagache guléꞌe láuqueze na. 27 Da nigá dxapaꞌ leꞌe lu da chul-la, le guchalaj na te zra. Da dxapaꞌ leꞌe bagácheze, le nne̱ zizraj chee̱ xelén xúgute̱ benneꞌ. 28 Quebe zrébele benneꞌ xelútie̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen chee̱le. Quebe xelezéquene̱ꞌ xelútie̱ꞌ bénneꞌdu xuꞌule. Le zrebe Dios. Le̱ꞌ dxezéquene̱ꞌ guzría xiꞌe̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱le, ne bénneꞌdu xuꞌule lu lataj ba xaꞌ. 29 ’Dxelútiꞌe̱ chupa bxínnedu caꞌ nen tu dumídauꞌ. Netubaꞌ quebe gátebaꞌ chee̱ quebe ne güe lataj Xrale. 30 Cáꞌanqueze xicha xíchajle, xúgute̱ na zaj nababa na. 31 Chee̱ le̱ naꞌ, quebe zrébele. Zácadxale leꞌe quézcala be̱ zan bxínnedu caꞌ.  









Dxal-laꞌ xeché̱bedxu nácadxu chee̱ Jesucristo (Lc. 12.8-9) 32 Naꞌ

gunná Jesús: ―Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelexeche̱be̱ꞌ zaj naque̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ lau bénneache, cáꞌanqueze nedaꞌ weché̱bequezaꞌ zaj naque̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ lau Xraꞌ zue̱ꞌ xabáa. 33 Benneꞌ caꞌ quebe dxelexeche̱be̱ꞌ zaj naque̱ꞌ chiaꞌ lau bénneache, nédaꞌquezaꞌ québequeze xeche̱baꞌ zaj naque̱ꞌ chiaꞌ lau Xraꞌ zue̱ꞌ xabáa.  

Da naca Jesús naca na tu da dxun na chupa laꞌa bénneache (Lc. 12.51-53; 14.26-27) 34 Naꞌ

gunná Jesús: ―Quebe guéquele blaꞌa nedaꞌ chee̱ guzúaꞌ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ ládujla bénneache. Blaꞌa nedaꞌ, quegá chee̱ guzúaꞌ xellaꞌ dxebeza zri lazreꞌ, san chee̱ guzúaꞌ wedil-la. 35 Blaꞌa nedaꞌ chee̱ gunaꞌ tábagaꞌ tu benneꞌ xre̱ꞌ, ne chee̱ gunaꞌ tábagaꞌ tu bi nuꞌula xrnabeꞌ, ne chee̱ gunaꞌ tábagaꞌ tu zruꞌa lizre̱ꞌ tau zríꞌine̱ꞌ. 36 Caꞌan gaca, tu tu benneꞌ tíl-lale̱ xrtía ljwezre̱ꞌ le̱ꞌ. 37 ’Che tu benneꞌ nazríꞌidxene̱ꞌ xra xrne̱ꞌe̱ quezca nedaꞌ, quebe naca chee̱ꞌ gaque̱ꞌ chiaꞌ, naꞌ che nazríꞌidxene̱ꞌ bi chee̱ꞌ  





San Mateo 10, 11

28

caꞌ quezca nedaꞌ, quebe naca chee̱ꞌ gaque̱ꞌ chiaꞌ. 38 Che tu benneꞌ quebe gun cuine̱ꞌ ca tu benneꞌ zéajte̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xaga béguaj, ne gune̱ꞌ nedaꞌ tuze, quebe naca chee̱ꞌ gaque̱ꞌ chiaꞌ. 39 Benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gapa chiꞌe̱ xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ gunitie̱ꞌ na. Bénneaꞌ zúatequeze gudée̱ꞌ xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ ne̱ chiaꞌ nedaꞌ, guselé̱ꞌ xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ.  



Da gunna Dios dxiꞌu (Mr. 9.41) 40 Naꞌ

gunná Jesús: ―Che tu benneꞌ gape̱ꞌ leꞌe ba láꞌana, nédaꞌqueze gape̱ꞌ ba láꞌana, naꞌ bénneaꞌ dxape̱ꞌ nedaꞌ ba láꞌana, dxápaqueze̱ꞌ ba láꞌana Dios, Bénneaꞌ gusel-le̱ꞌ nedaꞌ. 41 Che tu benneꞌ gape̱ꞌ ba láꞌana tu benneꞌ dxuchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios laweꞌ da ze̱ꞌe̱ waláz chee̱ Dios, benneꞌ nigá wazíꞌqueze̱ꞌ tuze ca da siꞌ bénneaꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Naꞌ che tu benneꞌ gape̱ꞌ ba láꞌana tu benneꞌ xrlátaje laweꞌ da naque̱ꞌ benneꞌ xrlátaje, benneꞌ nigá wazíꞌqueze̱ꞌ tuze ca da siꞌ benneꞌ xrlátaje naꞌ. 42 Nútete̱ze benneꞌ gunézruje̱ꞌ tu zrigaꞌ nisa zaga da xiꞌaj tu bidu caní laweꞌ da naque̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ, da líqueze waziꞌe̱ da gunezruj Dios le̱ꞌ.  



11

Dxelezrín benneꞌ caꞌ gusel-la Juan lau Jesús (Lc. 7.18-35) 1 Gate

bexuzre Jesús bchálajle̱ne̱ꞌ bénneache, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ chazrinnu benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. Bezé̱ꞌe̱ naꞌ chee̱ cheajsédene̱ꞌ, ne cheajchálaje̱ꞌ lban xúgute̱ xe̱zre caꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ. 2 Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa, xuꞌe̱ lizre xia, naꞌ benne̱ꞌ ca naca da dxun Cristo. Nadxa gusel-le̱ꞌ chupa benneꞌ caꞌ dxeledále̱ne̱ꞌ le̱ꞌ lau Jesús. 3 Benneꞌ chupe̱ꞌ caní buluche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Nacuꞌ Lueꞌ Cristo, Bénneaꞌ dxal-laꞌ xide̱ꞌ, u che dxal-laꞌ cuézantuꞌ xeláꞌ xetú benneꞌ? 4 Naꞌ beche̱be Jesús: ―Le chjaca cheajé̱zrele Juan da caní dxeléꞌele, ne da dxenle. 5 Le xe̱ꞌe̱ ca dxaca, dxelexeléꞌe benneꞌ gulaque̱ꞌ la chulla. Dxelexedá benneꞌ gulezúa zri niꞌa ne̱ꞌe̱. Belexexaca benneꞌ gulezaque̱ꞌ we̱ꞌ guzruꞌ, ne belexexaca ban benneꞌ caꞌ gulatie̱ꞌ. Benneꞌ xacheꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Dios. 6 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ quebe xucuán lazre̱ꞌ sále̱ne̱ꞌ nedaꞌ.  









29

San Mateo 11

7 Ca

besíꞌaca benneꞌ chupa caꞌ, naꞌ guzú lau Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ ca naca chee̱ Juan. Dxenné̱ꞌ: ―¿Bizra xeajnnaꞌle leꞌe le̱ꞌe̱ xixreꞌ naꞌ? ¿Xeajnnaꞌle tu xia da dxuxrize beꞌ? 8 Che cabí, ¿bizra xeajnnaꞌle naꞌ? ¿Xeajnnaꞌle tu benneꞌ nacue̱ꞌ zra lane̱ꞌ da zaca? Nézquezle benneꞌ caꞌ zaj nácue̱ꞌ ladxeꞌ zaca, lizre benneꞌ dxelenná beꞌe̱ zaj zraꞌ benneꞌ caní. 9 ¿Bízraqueze xeajnnaꞌle? ¿Xeajnnaꞌle tu benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios? Aweꞌ. Caꞌan guca. Bénneaꞌ bleꞌele naꞌ nácadxe̱ꞌ blau ca tu benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 10 Lu xiche chee̱ Dios naxúaj na ca naca chee̱ Juan naꞌ. Dxenná na: Nedaꞌ dxesel-laꞌ benneꞌ gubáz chiaꞌ nédxula ca Lueꞌ, chee̱ gucueze̱ꞌ neza naga teuꞌ. 11 Da li dxapaꞌ leꞌe, ládujla xúgute̱ bénneache quebe nu chiláꞌ benneꞌ nácadxe̱ꞌ blau ca naca Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa. Naga dxenná bea Dios, bénneaꞌ nácadxe̱ꞌ benneꞌ dxexruj lazreꞌ nácadxe̱ꞌ blau ca naca Juan naꞌ. 12 ’Ca lu zra blaꞌ Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa, bzrinte̱ naꞌa zra, zaj zraꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ ziꞌ lazreꞌ xeluꞌe̱ naga dxenná bea Dios xabáa, naꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ ziꞌ lazreꞌ dxelezruéꞌene̱ꞌ na. 13 Ca da bzuaj Moisés lu xiche chee̱ da nadxixruj bea na, ne ca gulenná xúgute̱ benneꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, dxuchalaj na ca naca chee̱ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Dios, bzrinte̱ ca blaꞌ Juan naꞌ. 14 Che leꞌe dxaca lázrele chéajle̱le da nigá, Juan naꞌ naque̱ꞌ Elías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios gate nate, naꞌ dxal-laꞌ xelé̱ꞌe̱ chee̱ guchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 15 Che zua nágale, le xen da nigá. 16 ’¿Ájazra zaj naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌa zra? Zaj naque̱ꞌ ca bidu caꞌ dxelebéꞌebeꞌ dxelítajbeꞌ laweꞌ xiꞌa, ne dxelenne̱beꞌ zizraj, dxelé̱ ljwézrebeꞌ caꞌ: 17 “Bcuézrentuꞌ bchiuj san quebe bxáꞌale leꞌe. Bil-la xáchentuꞌ san quebe gudxézrele.” 18 Caní zaj naque̱ꞌ laweꞌ da blaꞌ Juan, quebe dxawe̱ꞌ, ne quebe dxíꞌaje̱ꞌ da zaca, naꞌ leꞌe dxennale xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ. 19 Nadxa blaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, dxawaꞌ, ne dxíꞌajaꞌ, naꞌ dxennale nacaꞌ nedaꞌ benneꞌ wagu xrata, ne benneꞌ dxiꞌaj, ne ljwezre benneꞌ dul-la, ne benneꞌ wechizruj chee̱ Roma. Naca bea nu benneꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ sina chee̱ Dios ne̱ chee̱ da dxun bénneaꞌ.  























Ca gaca chee̱ bénneache quebe dxuluzúe̱ꞌ xrtizraꞌ Dios (Lc. 10.13-15) 20 Nadxa

guzú lau Jesús dxedil-le̱ꞌ bénneache chee̱ xe̱zre caꞌ naga be̱ne̱ꞌ xel-laꞌ waca caꞌ chee̱ xabáa, laweꞌ da quebe belexebíꞌi lazreꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ. Naꞌ gunné̱ꞌ:

San Mateo 11, 12

30

21 ―Baxacheꞌ

nácale leꞌe zrale xe̱zre Corazín. Baxacheꞌ nácale leꞌe zrale xe̱zre Betsaida. Caní nácale laweꞌ da checaꞌ la ba guca lu xe̱zre Tiro, ne lu xe̱zre Sidón ca naca xel-laꞌ waca caꞌ chee̱ xabáa ca da gulaca ládujla leꞌe, da zrente̱ ba zeaj gulácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ tuzruj, ne gulegúꞌe̱ de xíchaje̱ꞌ da zaj naca bea na belexebíꞌi lazre̱ꞌ. 22 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, lu zra guchiꞌa Dios, gundxe̱ꞌ da ba xaꞌ chee̱le quez ca da ba xaꞌ gune̱ꞌ chee̱ benneꞌ Tiro, ne benneꞌ Sidón. 23 Leꞌe zrale xe̱zre Capernaum, ¿dxéquele Dios wechise̱ꞌ leꞌe xabáa? Dios gudée̱ꞌ leꞌe lataj ba xaꞌ. Caní gaca na laweꞌ da checaꞌ la ba guca lu xe̱zre Sodoma ca naca xel-laꞌ waca caꞌ chee̱ xabáa ca da gulaca ládujla leꞌe, nagáꞌanate̱queze xe̱zre naꞌ lu zra naꞌa zra. 24 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, lu zra guchiꞌa Dios, gundxe̱ꞌ da ba xaꞌ chee̱le quez ca gune̱ꞌ da ba xaꞌ chee̱ benneꞌ Sodoma caꞌ.  





Dxenná Jesús: “Le da naga zuaꞌ xezíꞌ lázrele” (Lc. 10.21-22) 25 Ca

lu zra naꞌ gunná Jesús: ―Dxue láꞌanaꞌ Lueꞌ, Xrae, nacuꞌ Xrana xabáa, ne Xrana xe̱zr la xu nigá. Dxue láꞌanaꞌ Lueꞌ laweꞌ da bcácheuꞌ da caní lau benneꞌ sina caꞌ, ne lau benneꞌ dxeléajniꞌine̱ꞌ, san bléꞌenuꞌ na bidu caní. 26 Caꞌan naca, Xrae, laweꞌ da naca na ca dxaca lazruꞌ Lueꞌ. 27 ’Xraꞌ ba bdee̱ꞌ lu naꞌa xúgute̱ da caní. Quegá nu benneꞌ núnbeꞌe̱ nedaꞌ, Zriꞌine Dios, san Xraꞌ Dios núnbeꞌe̱ nedaꞌ. Quegá nu benneꞌ núnbeꞌe̱ Xraꞌ, san nedaꞌ, Zriꞌine Dios, núnbeꞌa Le̱ꞌ, ne zaj núnbea benneꞌ caꞌ Le̱ꞌ, benneꞌ caꞌ dxaca lazraꞌ guléꞌedaꞌ le̱ꞌ ca naca Xraꞌ. 28 Le da naga zuaꞌ, xúgute̱le leꞌe dxeajxréquele lu zrin dxunle chee̱ xudauꞌ, ne ca naca xua da núale, naꞌ nedaꞌ gunaꞌ xezíꞌ lázrele. 29 Le gunna lataj xruaꞌ leꞌe ca nu benneꞌ xrue̱ꞌ be̱zre xuguꞌ chee̱baꞌ, ne le guse̱de chiaꞌ laweꞌ da nacaꞌ dxexruj lazreꞌ, ne dxeꞌene lazreꞌ, naꞌ wazruéꞌele xezíꞌ lázrele lu bénneꞌdu xuꞌule. 30 Da naꞌ naca na ca xuguꞌ chee̱ be̱zre da xruaꞌ leꞌe québete̱ ca naca na ste̱be chee̱ gúale na, naꞌ xua da xruaꞌ leꞌe naca na zraze.  









Bi caꞌ dxuse̱de Jesús dxelequé̱ꞌe̱ dau zruaꞌ xtila gate naca zra dxulupáꞌana judío (Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5)

12

1 Ca

lu zra naꞌ xuꞌu Jesús neza zéaje̱ꞌ ládujla naga de̱ xel-laꞌ zruaꞌ xtila, ne naca zra dxulupáꞌana benneꞌ

31

San Mateo 12

judío. Dxeledún benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelálaje̱ꞌ dau naga zria zruaꞌ xtila, ne dxelawe̱ꞌ na. 2 Gate beleléꞌe benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ da caní, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Gunáꞌ xque ca dxelún benneꞌ caꞌ dxusé̱denuꞌ, dxelune̱ꞌ zrin da quebe naca chee̱ꞌ xelune̱ꞌ lu zra dxupáꞌanadxu. 3 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Quebe ne gulábale leꞌe ca be̱n David gate naꞌ le̱ꞌ, ne benneꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ guledune̱ꞌ? 4 Guxúꞌe̱ lu xuꞌu chee̱ Dios, ne gulawe̱ꞌ xeta xtila láꞌazxa, da quebe zaj naca chee̱ꞌ xelawe̱ꞌ, le̱ꞌ, ne benneꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ, san tuze bxruze caꞌ zaj naca chee̱ꞌ xelawe̱ꞌ na. 5 ¿Quebe ne gulábale da naxúaj na lu da bdxixruj beꞌe Moisés ca dxelún bxruze caꞌ lu xudauꞌ, dxelune̱ꞌ zrin chee̱ xudauꞌ lu zra dxupáꞌanadxu, ne quebe zaj nabague̱ꞌ zria? 6 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, de̱ tu da naca blaudxa ca xudauꞌ nigá. 7 ¿Quebe ne chéajniꞌile ca zéaje̱ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios? Dxenná na: Nedaꞌ dxaca lazraꞌ xexache lázrele le saꞌ ljwézrele, ne quegá gútele be̱ xíxreꞌdu caꞌ lu cugu chiaꞌ. La ba guxéajniꞌile da nigá, quebe ne guzría xile bénneache quebe zaj nabague̱ꞌ dul-la. 8 Chee̱ le̱ naꞌ, nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, napaꞌ xel-laꞌ dxenná bea dxunaꞌ zrin chiaꞌ lu zra dxupáꞌanadxu.  







   



Dxexún Jesús tu benneꞌ zua zri ne̱ꞌe̱ (Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11) 9 Nadxa

Jesús bezé̱ꞌe̱ naꞌ, naꞌ guxúꞌe̱ tu lu xuꞌu naga dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios. 10 Zua tu benneꞌ zua zri ne̱ꞌe̱ ga naꞌ. Benneꞌ judío caꞌ gulaca lazre̱ꞌ xelezrelne̱ꞌ ájala xelune̱ꞌ chee̱ gaca xelagu zrie̱ꞌ chee̱ Jesús. Chee̱ le̱ naꞌ gulenábene̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Dxunna Dios lataj xexundxu benneꞌ we̱ꞌ lu zra dxupáꞌanadxu? 11 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Nútete̱ze benneꞌ zue̱ꞌ ládujla leꞌe, che zua tu zrilaꞌ chee̱ꞌ, ne che bíxrebaꞌ tu xe̱dxu situj lu zra dxupáꞌanadxu, ¿quebe chéaje̱ꞌ cheajxeléaje̱ꞌ-baꞌ xcaꞌ? 12 Da zrendxa zaca tu benneꞌ quez ca tu zrilaꞌ. Caꞌan naca dxunna Dios lataj gundxu tu da xrlátaje lu zra dxupáꞌanadxu. 13 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ naꞌ: ―Bli naꞌu. Ca blí ne̱ꞌe̱, naꞌ bexaca na ca ne̱ꞌe̱ xetú. 14 Nadxa beledxúaj benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, ne gulezú lawe̱ꞌ dxelílaje̱ꞌ ájala xelune̱ꞌ xelútie̱ꞌ Jesús.  









San Mateo 12

32

Da gunná tu benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios ca dxal-laꞌ gaca chee̱ Jesús 15 Gate

gúquebeꞌe Jesús da nigá, naꞌ bezé̱ꞌe̱ naꞌ, naꞌ benneꞌ zante̱ zjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. Bexún Jesús xúgute̱ benneꞌ we̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ ládujla benneꞌ caꞌ. 16 Jesús gunné̱ xúene̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe nu xululéꞌene̱ꞌ nu naca Le̱ꞌ. 17 Caní guca ca da gunná Isaías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: 18 Benneꞌ nigá naque̱ꞌ we̱n zrin chiaꞌ, benneꞌ ba gucáꞌa. Benneꞌ nigá nazríꞌidaꞌ, ne dxezaca ba lázrele̱naꞌ Le̱ꞌ. Guzúaquezaꞌ xichaj lázrdawe̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa chiaꞌ. Guzenne̱ꞌ bénneache xúgute̱ xe̱zr la xu ca dxuchiꞌa da dxaca. 19 Quebe tíl-lale̱queze̱ꞌ bénneache, ne quebe cuézrexe̱ꞌe̱. Netú benneꞌ quebe xenne̱ꞌ chiꞌe̱ la neza. 20 Quebe quichje̱ꞌ tu xia da ba nachaj, ne quebe xusul-le̱ꞌ xiꞌ da ba dxaca wexul-la na, ca zrindxa zra xuzúe̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea chaweꞌ chee̱ꞌ. 21 Bénneache xúgute̱ xe̱zr la xu xuluxrén lázrequeze̱ꞌ Le̱ꞌ.  



Dxelenné̱ꞌ napa Jesús xel-laꞌ dxenná bea chee̱ da xriwe̱ꞌ (Mr. 3.19-30; Lc. 11.14-23; 12.10) 22 Nadxa

guleché̱ꞌe̱ lau Jesús tu benneꞌ la chul-la, benneꞌ quebe dxaca nnie̱ꞌ, laweꞌ da xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ. Jesús bexune̱ꞌ benneꞌ nigá, naꞌ beléꞌene̱ꞌ, ne benníe̱ꞌ. 23 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ belexebánene̱ꞌ, gulenné̱ꞌ: ―¿Naca benneꞌ nigá Zriꞌine David zra? 24 Gate belén benneꞌ xudauꞌ fariseo da nigá, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá dxebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ, dxuchínene̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Beelzebú, xrane beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ. 25 Dxeque beꞌe Jesús ca da dxelenné̱ꞌ, dxelé̱ꞌe̱ ljwezre̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Lu xuꞌu laweꞌ chee̱ gátete̱ze xe̱zre, che xelaca chupa laꞌa benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, ne bal-le̱ꞌ xeledíl-lale̱ne̱ꞌ xezícadxe̱ꞌ, naꞌ wexul-la wenite xel-laꞌ dxenná bea chee̱ benneꞌ caꞌ. Cáꞌanqueze che tu xe̱zre benneꞌ, u tu cueꞌ xrtía ljwezre xelaque̱ꞌ chupa laꞌa, ne xeledíl-lale̱ne̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, wenítequeze xe̱zre naꞌ, u xrtía ljwezre caꞌ. 26 Cáꞌanqueze, che Satanás, da xriwe̱ꞌ, dxebéaje na ljwezre da xriwe̱ꞌ, le̱ze na dxexún na chupa laꞌa cuina na. ¿Ájazra gácaqueze nna bea na? 27 Leꞌe dxennale chiaꞌ dxebéajaꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ,  









33

San Mateo 12

dxuchínedaꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Beelzebú da xriwe̱ꞌ. Che naca na caꞌ, ¿Nuzra dxúnnaqueze xel-laꞌ dxenná bea chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naca leꞌe tuze chee̱ xelebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ? Chee̱ le̱ naꞌ lé̱queze̱ꞌ dxululéꞌete̱ne̱ꞌ nanéguele leꞌe. 28 Che nedaꞌ dxebéajaꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ dxuchínedaꞌ xel-laꞌ waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios, da nigá dxunna bea na ba blaꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Dios ládujla leꞌe. 29 ’¿Ájazra gun tu benneꞌ chuꞌe̱ lizre tu benneꞌ wal-la chee̱ que̱ꞌe̱ da de̱ chee̱ꞌ che nédxula quebe guchéaje̱ꞌ niꞌa naꞌ bénneaꞌ? Che gune̱ꞌ caní, naꞌ wazéquene̱ꞌ que̱ꞌe̱ da de̱ chee̱ bénneaꞌ. 30 ’Nu benneꞌ quebe dxácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, dxedábague̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ benneꞌ quebe dxexezígale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, dxexúsie̱ꞌ na. 31 ’Chee̱ le̱ naꞌ dxapaꞌ leꞌe, gunite lau Dios chee̱ bénneache xúgute̱ dul-la zaj nabague̱ꞌ, ne xúgute̱ da cale̱la da dxelenné̱ꞌ, san che xelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, cabataꞌ gunite lau Dios chee̱ꞌ. 32 Nútete̱ze benneꞌ, che bi nnie̱ꞌ schanníꞌ chiaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, Dios gunite lawe̱ꞌ chee̱ꞌ, san che tu benneꞌ nnie̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, québequeze gunite lau Dios chee̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá ne cáꞌanqueze lu xe̱zr la xu da za zaꞌ.  









Da dxun tu benneꞌ dxuleꞌe na ca naque̱ꞌ (Lc. 6.43-45) 33 Naꞌ

gunná Jesús: ―Che naca chaweꞌ tu xaga, dxebía na da zixre chaweꞌ, naꞌ che naca tu xaga bize, dxebía na da zixre bize. Caꞌan naca, tu xaga naca bea na ne̱ chee̱ da zixre da dxebía na. 34 Leꞌe, be̱ snia caꞌ. ¿Ájazra gunle leꞌe nne̱le da xrlátaje che leꞌe nácaquezle benneꞌ we̱n da cale̱la xcaꞌ? Ca da dxedxuaj dxúꞌadxu naca na ca da zua na lu xichaj lázrdaudxu. 35 Benneꞌ xrlátaje dxenné̱ꞌ da naca xrlátaje laweꞌ da zua da xrlátaje lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, naꞌ benneꞌ we̱n da cale̱la dxenné̱ꞌ da cale̱la laweꞌ da zua da cale̱la lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. 36 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, lu zra guchiꞌa Dios, xúgute̱ bénneache xuludée̱ꞌ ca da gulenné̱ꞌ, tu tu dizraꞌ xala da gulenné̱ꞌ. 37 Ca naca dizraꞌ da ba gunníuꞌ, Dios guchiꞌe̱ chiuꞌ, naꞌ Le̱ꞌ nnáqueze̱ꞌ che xedxúajuꞌ xrlátaje, u che webaguꞌ zria.  







Bénneache we̱n da cale̱la caꞌ dxelenábene̱ꞌ Jesús gune̱ꞌ tu xel-laꞌ waca chee̱ xabáa (Mr. 8.12; Lc. 11.29-32) 38 Nadxa

bal-la benneꞌ xudauꞌ fariseo, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios gulé̱ꞌe̱ Jesús:

San Mateo 12

34

―Benneꞌ Wese̱de, dxaca lázrentuꞌ leꞌentuꞌ chiuꞌ gunuꞌ tu xel-laꞌ waca da za xabáa. 39 Naꞌ guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―Bénneache we̱n da cale̱la, benneꞌ zaj naque̱ꞌ chupa lazreꞌ, dxelenábene̱ꞌ nedaꞌ gunaꞌ tu xel-laꞌ waca da za xabáa. Quebe xeleléꞌequezne̱ꞌ tu xel-laꞌ waca, san tuze ca da dxunna bea na ca da guca chee̱ Jonás, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 40 Ca guca chee̱ Jonás, guxúꞌe̱ lu le̱ꞌe̱ bela zren chunna zra chunna xe̱la, cáꞌanqueze gaca chiaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, waxúꞌuquezaꞌ lu xe̱dxu ba chunna zra chunna xe̱la. 41 Benneꞌ gulezré̱ꞌe̱ xe̱zre Nínive welexásaqueze̱ꞌ lu zra guchiꞌa Dios gate guchiꞌe̱ chee̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ naꞌa, naꞌ benneꞌ Nínive caꞌ xululéꞌene̱ꞌ zaj nabaga zria benneꞌ caní laweꞌ da belexebíꞌi lazreꞌ benneꞌ Nínive gate naꞌ bchalaj Jonás dizraꞌ chee̱ Dios lau benneꞌ caꞌ, naꞌ blaudxa ca Jonás naꞌ naca Benneꞌ zue̱ꞌ nigá. 42 Cáꞌanqueze nuꞌula naꞌ gunná beꞌe̱ chaláꞌa naga dxedá gubizra beuꞌ zaga caꞌ wexásaqueze̱ꞌ lu zra guchiꞌa Dios gate guchiꞌe̱ chee̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ naꞌa, naꞌ nuꞌula naꞌ guléꞌene̱ꞌ zaj nabaga zria benneꞌ caní laweꞌ da bezé̱ꞌe̱ naga naca zítuꞌte̱ chee̱ xe̱zr la xu nigá chee̱ xenne̱ꞌ dizraꞌ sina da bchalaj Salomón, naꞌ blaudxa ca Salomón naꞌ naca Benneꞌ zue̱ꞌ nigá.  







Ca naca chee̱ beꞌ xriwe̱ꞌ da bexúꞌu na tu benneꞌ (Lc. 11.24-26) 43 Naꞌ

gunná Jesús: ―Gate tu beꞌ xriwe̱ꞌ dxedxuaj na tu benneꞌ, naꞌ dxedá na lataj naga nabizre, dxexilaj na naga xezíꞌ lazreꞌ na, naꞌ che quebe xezrele na, naꞌ dxenná na lu xichaj lázrdau na: 44 “Webiꞌa xexáꞌa lizraꞌ naga bedxúajaꞌ.” Ca xezrín na, leꞌe na benneꞌ naꞌ, naque̱ꞌ ca tu xuꞌu da naxíajlbe̱ luꞌule na, ne nalúa na, ne nagáꞌana chawe na. 45 Nadxa cheaj na cheajxezrí na xegazre beꞌ xriwe̱ꞌ da zaj naca na xríwe̱dxa ca le̱ na, naꞌ xúgute̱ na dxelúꞌu na lu bénneaꞌ, naꞌ naca chee̱ benneꞌ naꞌ da calé̱ladxa ca guca chee̱ꞌ nedxu. Cáꞌanqueze gaca chee̱ bénneache we̱n da cale̱la caní.  



Benneꞌ zaj naque̱ꞌ ca xrna Jesús, ne ca benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ (Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21) 46 Jesús

ne zue̱ꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caní gate belezrín xrne̱ꞌe̱ ne benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ ga naꞌ. Gulezré̱ꞌe̱ chaléꞌajla, ne

35

San Mateo 12, 13

dxelaca lazre̱ꞌ xuluchálajle̱ne̱ꞌ Jesús. 47 Nadxa tu benneꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Xrnaꞌu, ne bi bichuꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ chaléꞌajla. Dxelaca lazre̱ꞌ xuluchálajle̱ne̱ꞌ Lueꞌ. 48 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ nigá: ―¿Núnbeale nuzra naꞌ xrnaꞌa, ne bi bíchaꞌdauꞌ caꞌ? 49 Nadxa bleꞌe Jesús benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ xrnaꞌa, ne bi bíchaꞌdauꞌ caꞌ. 50 Caní naca na laweꞌ da nútete̱ze benneꞌ dxune̱ꞌ ca da dxaca lazreꞌ Xraꞌ zue̱ꞌ xabáa, benneꞌ nigá naque̱ꞌ benneꞌ bichaꞌ, ne benneꞌ zanaꞌ, ne xrnaꞌa.  







13

Da bse̱de Jesús ca da be̱n benneꞌ dxaza (Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8) 1 Lu

zra naꞌ bdxuaj Jesús xuꞌu, naꞌ xeajdxéꞌe̱ dxuꞌa nísadauꞌ. 2 Naꞌ laweꞌ da belezraga benneꞌ zante̱ naga zua Jesús, guxúꞌe̱ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, ne gudxéꞌe̱ naꞌ. Xúgute̱ benneꞌ caꞌ belexegáꞌane̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ naꞌ. 3 Nadxa bse̱de Jesús benneꞌ caꞌ da zante̱ da bchálaje̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Tu benneꞌ dxaza guzé̱ꞌe̱ zíaje̱ꞌ guza. 4 Dxácate̱ dxaze̱ꞌ, balla bínnedu caꞌ xeajlechaze na dxuꞌa neza. Naꞌ beleláꞌ bxínnedu caꞌ, gulágubaꞌ bínnedu caꞌ. 5 Bal-la bínnedu caꞌ xeajlechaze na lu xiaj naga quebe dxéꞌteca xu. Bínnedu caní chadí gulezría na laweꞌ da quebe dxéꞌteca xu. 6 Gate blaꞌ gubizra, naꞌ gulecuade na. Laweꞌ da quebe dxéꞌteca xu, naꞌ gulebizre na. 7 Bal-la bínnedu caꞌ xeajlechaze na naga bezríale̱ꞌe̱ lba xecheꞌ, naꞌ lba xecheꞌ caꞌ belegula na, ne blule na da du caꞌ naze̱ꞌ. 8 Balla bínnedu caꞌ xeajlechaze na lu xu be̱be, naꞌ belúnnale̱ꞌe̱ na. Bal-la xágadu caꞌ belunna na tu gaxúa tu tu na, naꞌ xebal-la na belunna na ga xun tu tu na, naꞌ xebal-la na belunna na chi dxua tu tu na. 9 Che zua nágale, le xene.  















Dxenná Jesús bizr chee̱ naꞌ dxuchálaje̱ꞌ da dxululéꞌe na (Mr. 4.10-12; Lc. 8.9-10) 10 Nadxa

benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulebigue̱ꞌ naga zue̱ꞌ Le̱ꞌ, ne buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxuchálajle̱nuꞌ benneꞌ caꞌ da dxululéꞌe na? 11 Beche̱be Jesús, dxenné̱ꞌ: ―Dios dxunne̱ꞌ lataj nézele leꞌe da nagache ca dxenná bea Le̱ꞌ xabáa, san benneꞌ caní quebe dxuꞌe̱ lataj. 12 Benneꞌ  



San Mateo 13

36

nape̱ꞌ lateꞌ, Dios gunézrujdxe̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ gápale̱ꞌe̱, san benneꞌ quebe bi nape̱ꞌ, Dios wequé̱ꞌe̱ ca da du nape̱ꞌ. 13 Chee̱ le̱ naꞌ dxuchálajle̱naꞌ benneꞌ caní da dxululéꞌe na, laweꞌ da cateꞌ dxelenné̱ꞌe̱ quebe dxeleléꞌene̱ꞌ. Cateꞌ dxelenne̱ꞌ quebe dxeléajniꞌine̱ꞌ. 14 Ca naca da dxaca chee̱ benneꞌ caní dxaca na ca gunná Isaías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: Da li wenle. Cateꞌ dxenle quebe dxéajniꞌile. Da li wannáꞌle. Cateꞌ dxennaꞌle quebe dxeléꞌele. 15 Caní naca na laweꞌ da zaj naca lázrdau zideꞌ benneꞌ caní. Quebe dxelaca lazre̱ꞌ xelenne̱ꞌ. Dxulugácue̱ꞌ xiaj lawe̱ꞌ chee̱ quebe xeleléꞌene̱ꞌ. Quebe dxelenne̱ꞌ, naꞌ quebe dxeléajniꞌine̱ꞌ. Quebe dxelexílaje̱ꞌ nedaꞌ chee̱ xexunaꞌ le̱ꞌ. 16 ’Ba neza zrente̱ naca na chee̱le leꞌe laweꞌ da dxeléꞌele nen xiaj laule, ne dxenle nen nágale. 17 Da li dxapaꞌ leꞌe, benneꞌ zante̱, benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne benneꞌ xrlátaje caꞌ gulaca lazre̱ꞌ xeleléꞌene̱ꞌ da caní dxeléꞌele leꞌe. Quebe beleléꞌene̱ꞌ na. Gulaca lazre̱ꞌ xelenne̱ꞌ da caní dxénnele leꞌe. Quebe belenne̱ꞌ na.  







Jesús dxuzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca naca chee̱ benneꞌ dxaza (Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15) 18 Naꞌ

gunná Jesús: ―Le xenne ca zéaje̱ da naca chee̱ benneꞌ dxaza nigá. 19 Benneꞌ dxelenne̱ꞌ ca naca chee̱ Bénneaꞌ dxenná beꞌe̱ xabáa, ne quebe dxeléajniꞌine̱ꞌ zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ xeajlechaze na dxuꞌa neza. Za da xriwe̱ꞌ ne dxugúa na ca naca dizraꞌ da ba gulezíꞌe̱ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. 20 Ca naca chee̱ bínnedu caꞌ xeajlechaze na lu xiaj, da caní dxululéꞌe na ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ dxeleziꞌe̱ dizraꞌ naꞌ du lazre̱ꞌ. 21 Ca naꞌ guca chee̱ bínnedu caꞌ, quebe guca xuludé lue na, ne quebe guzí bea na, caꞌan dxaca chee̱ benneꞌ caní, gate naꞌ bi da dxelezaque̱ꞌ, u che nu zeajnáu ziꞌ xuzre̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da zaj naziꞌe̱ dizraꞌ nigá, naꞌ dxelexebigue̱ꞌ. 22 Bínnedu caꞌ xeajlechaze na ládujla xecheꞌ dxululéꞌe na ca naca chee̱ benneꞌ dxelenne̱ꞌ dizraꞌ nigá, san dxelebéꞌle̱ꞌe̱ gunne xue da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ ca naca xel-laꞌ gunníꞌa dxezí xe̱ na benneꞌ caꞌ. Xúgute̱ da caní dxuluzaga na dizraꞌ nigá, naꞌ quebe dxun na da dxal-laꞌ gun dizraꞌ nigá lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. 23 Ca naca chee̱ bínnedu caꞌ da xeajlechaze na lu xu be̱be, da caní dxululéꞌe na ca naca chee̱  









37

San Mateo 13

benneꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ dizraꞌ nigá, ne dxeléajniꞌine̱ꞌ na, naꞌ zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ belúnnale̱ꞌe̱ na. Bal-la benneꞌ zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ belunna na tu gaxúa tu tu na, naꞌ xebal-le̱ꞌ zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ belunna na ga xun tu tu na, naꞌ xebal-le̱ꞌ zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ belunna na chi dxua tu tu na. Da bchalaj Jesús ca naca chee̱ xixreꞌ zrinnaj da dxennáꞌqueze na ca dxennáꞌ xel-laꞌ zruaꞌ xtila 24 Nadxa

bchalaj Jesús xetú da dxuléꞌe na, dxenné̱ꞌ: ―Ca dxaca ga ni dxenná bea Dios naca na ca da guca gate tu benneꞌ guze̱ꞌ binne cháweꞌdauꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ. 25 Gate dxelase xúgute̱ꞌ, naꞌ bzrin tu benneꞌ dxezré̱ꞌe̱ le̱ꞌ, ne xeajaze̱ꞌ binne xixreꞌ zrinnaj láwela zruaꞌ xtila, naꞌ bezé̱ꞌe̱. 26 Gate naꞌ bgula xel-laꞌ zruaꞌ xtila, ne blaꞌ dau chee̱ na, cáꞌanqueze blaꞌ xixreꞌ zrinnaj caꞌ. 27 Nadxa benneꞌ we̱n zrin caꞌ xeajlegue̱zre̱ꞌ xrane na, dxelé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: “Xran, guzuꞌ binne cháweꞌdauꞌ lu xe̱zr la xu chiuꞌ. ¿Gazra guzá xixreꞌ zrinnaj caní?” 28 Gunná xránabeꞌ: “Tu benneꞌ dxezré̱ꞌe̱ nedaꞌ be̱ne̱ꞌ da nigá.” Nadxa benneꞌ we̱n zrin caꞌ buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: “¿Dxaca lazruꞌ chéajntuꞌ cheajlé̱pentuꞌ xixreꞌ zrinnaj caꞌ?” 29 Le̱ꞌ guzre̱ꞌ we̱n zrin caꞌ: “Quebe gaca na. Gate naꞌ lázrule xixreꞌ zrinnaj caꞌ, walázrute̱le xel-laꞌ zruaꞌ xtila. 30 Xelegúladxa na cháweꞌla tu zren ca xecáꞌadxadxu zruaꞌ xtila. Nadxa nna beꞌedaꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ xelequé̱ꞌe̱ nedxu xixreꞌ zrinnaj caꞌ, naꞌ xuluchéaje̱ꞌ xelune̱ꞌ tu xrúnujdu weaj chee̱ guzézxedxu na. Nadxa xelelape̱ꞌ zruaꞌ xtila naꞌ, ne xezrá chaweꞌ na lizraꞌ.”  











Da bchalaj Jesús ca naca chee̱ binne mostaza (Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19) 31 Nadxa

bchalaj Jesús xetú da dxuléꞌe na, dxenné̱ꞌ: ―Da dxaca chee̱ benneꞌ dxelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ nna beꞌe Dios le̱ꞌ naca na ca da guca gate tu benneꞌ guze̱ꞌ binne mostaza lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ. 32 Da li binne mostaza nigá naca na da bízrujdxa laweꞌ xúgute̱ binne caꞌ. Gate ba nagula na naca na tu xaga zrendxa laweꞌ xúgute̱ xixreꞌ cuan. Dxaca na ca tu xaga zren naga dxelezequeꞌ cheajlezría bxínnedu caꞌ xrúꞌunebaꞌ lu zruze na.  

Da bchalaj Jesús ca naca chee̱ cua zichaj chee̱ xeta xtila (Lc. 13.20-21) 33 Nadxa

bchalaj Jesús xetú da dxuléꞌe na, dxenné̱ꞌ:

San Mateo 13

38

―Da dxaca chee̱ benneꞌ dxelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ nna beꞌe Dios le̱ꞌ naca na ca da guca gate tu nuꞌula bchixre cua zichaj chee̱ xeta xtila laweꞌ chunna xaga cua zruaꞌ xtila, naꞌ dute̱ na guxasa na bliche. Ca bchine Jesús da dxuléꞌe na caní (Mr. 4.33-34) 34 Xúgute̱

da caní bchálajle̱ Jesús benneꞌ caꞌ, dxuchálaje̱ꞌ da dxululéꞌe na, naꞌ quebe bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ che quebe bchálaje̱ꞌ da dxululéꞌe na. 35 Caní guca ca da gunná benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: Guchálajaꞌ ca naca da dxuléꞌe na da guchálajaꞌ. Guléꞌedaꞌ ca naca da nagache gate guzrete̱ xe̱zr la xu.  

Jesús dxuzéajniꞌine̱ꞌ ca naca chee̱ da dxuléꞌe na chee̱ xixreꞌ zrinnaj da dxennáꞌqueze na ca dxennáꞌ xel-laꞌ zruaꞌ xtila 36 Nadxa

Jesús bze̱ꞌ benneꞌ caꞌ dizraꞌ, naꞌ guxúꞌe̱ lu xuꞌu. Benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulebigue̱ꞌ lau Le̱ꞌ, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Bzéajniꞌi netuꞌ da dxuléꞌe na ca naca chee̱ xixreꞌ zrinnaj da dxennáꞌqueze na ca dxennáꞌ xel-laꞌ zruaꞌ xtila. 37 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Bénneaꞌ dxaze̱ꞌ binne cháweꞌdauꞌ nigá naque̱ꞌ Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 38 Naga dxaze̱ꞌ binne nigá naca na lu xichaj lázrdau bénneache. Binne cháweꞌdu caꞌ zaj naca benneꞌ caꞌ dxenná beꞌe Dios, naꞌ xixreꞌ zrinnaj caꞌ zaj naca na benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ da xriwe̱ꞌ. 39 Bénneaꞌ dxezré̱ꞌe̱ xrane xe̱zr la xu naꞌ, ne xeajaze̱ꞌ xixreꞌ zrinnaj naque̱ꞌ da xriwe̱ꞌ náꞌqueze. Zra xelelape̱ꞌ naca na zra bze̱be chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ benneꞌ caꞌ xelelape̱ꞌ zruaꞌ xtila naꞌ zaj naque̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ Dios. 40 Ca belexequé̱ꞌe̱ xixreꞌ zrinnaj caꞌ, ne buluzré̱ꞌe̱ na lu xiꞌ chee̱ xelezxe na, caꞌan gácaqueze lu zra bze̱be naꞌ. 41 Nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, sel-laꞌ gubáz chee̱ xabáa chiaꞌ caꞌ chee̱ xulucuase̱ꞌ naga nna beꞌa xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxuluxrínnajte̱ꞌ benneꞌ xula, ne benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 42 Nadxa gubáz chee̱ xabáa caꞌ xuluzré̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la lu xiꞌ gabila naga xelebezre̱ꞌ, ne xeláguxaꞌate̱ lazxe̱ꞌ. 43 Nadxa benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da xrlátaje ca da dxenná beꞌe Dios xelácaqueze̱ꞌ ca gubizra naga dxenná bea Dios, Xra benneꞌ caꞌ. Che leꞌe zua nágale, le xene.  













Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ tu xel-laꞌ gunníꞌa da nagache 44 Naꞌ

gunná Jesús:

39

San Mateo 13

―Naga dxenná bea Dios naca na ca tu xel-laꞌ gunníꞌa da nagache na tu lu xe̱zr la xu. Tu benneꞌ bezrélene̱ꞌ xel-laꞌ gunníꞌa nigá, naꞌ bucache̱ꞌ na. Ne zúale̱ꞌe̱ xel-laꞌ dxebé zexíaje̱ꞌ xeajxé̱tie̱ꞌ xúgute̱ da nape̱ꞌ, naꞌ beziꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ. Da dxuléꞌe na ca naca tu bga da zácale̱ꞌe̱ na 45 Naꞌ

gunná Jesús: ―Naga dxenná bea Dios naca na ca tu da dxexilaj tu benneꞌ we̱te, dxexílaje̱ꞌ bga caꞌ da zaj zaca na. 46 Gate dxezrélene̱ꞌ tu da zácale̱ꞌe̱, naꞌ zexíaje̱ꞌ zeajxé̱tie̱ꞌ xúgute̱ da nape̱ꞌ, naꞌ siꞌe̱ bga naꞌ.  

Da dxuléꞌe na ca naca tu xixruj bela 47 Naꞌ

gunná Jesús: ―Ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ xelexúꞌe̱ naga dxenná bea Dios, naca na ca tu xixruj bela, da dxuluzale̱ꞌ lu nísadauꞌ, naꞌ dxelezene̱ꞌ zaneꞌ cueꞌ bela. 48 Gate dxezrá xixruj naꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelezene̱ꞌ bela dxelexequé̱ꞌe̱ na dxuꞌa nísadauꞌ, naꞌ dxelebéꞌe̱ dxelexebée̱ꞌ bela caꞌ. Bela chaweꞌ caꞌ dxuluxuzré̱ꞌe̱-baꞌ lu xcuite, naꞌ bela xala caꞌ dxeledxúꞌune̱ꞌ-baꞌ. 49 Caꞌan gaca lu zra bze̱be naꞌ. Xeledxúaj gubáz chee̱ xabáa caꞌ, xelexebéaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la ládujla benneꞌ xrlátaje caꞌ. 50 Xuluzré̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la lu xiꞌ gabila, naga xelebezre̱ꞌ, ne xeláguxaꞌate̱ lazxe̱ꞌ.  





Da zaca ca da zaj naca na da cube, ne da zaj naca na da gula 51 Nadxa

bche̱be Jesús benneꞌ caꞌ, dxenné̱ꞌ: ―¿Dxéajniꞌile leꞌe xúgute̱ da caní? Benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Aweꞌ, Xran. 52 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Gate tu benneꞌ dxusé̱dene̱ꞌ da nadxixruj bea Dios, ne nazé̱dene̱ꞌ ca dxenná bea Dios, naque̱ꞌ ca tu benneꞌ xrane xuꞌu nézene̱ꞌ cuéaje̱ꞌ da zaj naca na da cube, ne da zaj naca na da gula ládujla da nuzrá chawe̱ꞌ.  

Jesús dxexezrine̱ꞌ Nazaret (Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30) 53 Gate

bexuzre bchalaj Jesús da dxuléꞌe na caní, naꞌ bezé̱ꞌe̱ naga naca lazrie̱ꞌ. Naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxusé̱dene̱ꞌ naꞌ. benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xudauꞌ chee̱ xe̱zre naꞌ, naꞌ belexebanne benneꞌ caꞌ, gulenné̱ꞌ: 54 Bezrine̱ꞌ

San Mateo 13, 14

40

―¿Gazra bse̱de benneꞌ nigá xel-laꞌ sina nigá? ¿Ájazra dxune̱ꞌ xel-laꞌ waca caní? 55 Benneꞌ nigá naque̱ꞌ zriꞌine gubizre xaga, naꞌ naca xrne̱ꞌe̱ María. Naque̱ꞌ bi biche Jacobo, ne José, ne Simón, ne Judas. 56 Bi zane̱ꞌ zaj zue̱ꞌ nigá nen dxiꞌu. ¿Ájazra naꞌ dxaca dxune̱ꞌ da caní? 57 Chee̱ le̱ naꞌ buluzúe̱ꞌ Jesús chaláꞌala. Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Xúgute̱ benneꞌ xula dxelape̱ꞌ ba láꞌana tu benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Benneꞌ lazrie̱ꞌ, ne xrtia ljwezre̱ꞌ quebe dxelúne̱ꞌ caꞌ. 58 Jesús quebe bé̱nteque̱ꞌ naꞌ xel-laꞌ waca caꞌ laweꞌ da quebe guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ.  







14

Ca gute Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa (Mr. 6.14-29; Lc. 9.7-9) 1 Lu

zra naꞌ Herodes, benneꞌ dxenná beꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa na Galilea, benne̱ꞌ ca naca da dxun Jesús. 2 Naꞌ guzre̱ꞌ bi we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ: ―Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa. Ba bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. Chee̱ le̱ naꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ waca zren nigá. 3 Caní gunné̱ꞌ laweꞌ da gude̱la Herodes nigá Juan naꞌ, ne bchéaje̱ꞌ le̱ꞌ du xia, ne guluꞌe̱ le̱ꞌ lizre xia. Be̱ne̱ꞌ caní ne̱ chee̱ Herodías, zruꞌula Felipe, biche Herodes naꞌ. 4 Caní be̱ne̱ꞌ laweꞌ da guzre Juan le̱ꞌ: ―Quebe naca chiuꞌ súale̱nuꞌ nuꞌula nigá. 5 Herodes guca lazre̱ꞌ gutie̱ꞌ le̱ꞌ, san dxezrebe̱ꞌ da xelún bénneache caꞌ laweꞌ da dxeléquene̱ꞌ naca Juan benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 6 Gate bzrin zra dxezría iza Herodes, naꞌ belune̱ꞌ laní chee̱ꞌ, naꞌ bxaꞌa bi nuꞌula chee̱ Herodías naꞌ, naꞌ bezaca ba lazreꞌ Herodes naꞌ da dxunbeꞌ. 7 Chee̱ le̱ naꞌ Herodes guche̱be lazre̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ gunézruje̱ꞌ ca da naba bi núꞌuladu naꞌ. 8 Laweꞌ da ba guzre xrnabeꞌ le̱beꞌ, naꞌ gunabeꞌ: ―Be̱nna nigá xichaj Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa. Gulúꞌu na tu lu xéꞌena. 9 Nadxa guzúa ste̱be Herodes, bénneaꞌ dxenná beꞌe̱, san laweꞌ da ba guche̱be lazre̱ꞌ, naꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dxágule̱ne̱ꞌ le̱ꞌ belenne̱ꞌ caꞌ, chee̱ le̱ naꞌ guzre̱ꞌ tu benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ gunézruje̱ꞌ na le̱beꞌ. 10 Gunná béꞌene̱ꞌ nu benneꞌ guchugue̱ꞌ  

















41

San Mateo 14

xichaj Juan naga xuꞌe̱ lizre xia. 11 Nadxa xeajlexríꞌe̱ xíchaje̱ꞌ tu lu xéꞌena, ne bulunézruje̱ꞌ na bi núꞌuladu naꞌ, naꞌ le̱beꞌ bnézrujbeꞌ na xrnabeꞌ. 12 Nadxa belezrín benneꞌ caꞌ bse̱de Juan, naꞌ belexúꞌe̱ le̱ꞌ, ne xeajlecache̱ꞌ le̱ꞌ. Nadxa xjaque̱ꞌ xeajlegue̱zre̱ꞌ Jesús.  



Dxugagu Jesús chi xun gaxúa benneꞌ biu (Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) 13 Gate

ben Jesús da naꞌ, naꞌ bezé̱ꞌe̱ naꞌ, bexuꞌe̱ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bzrine̱ꞌ tu naga quebe nu zraꞌ benneꞌ. Gate belén bénneache, naꞌ gusiáꞌque̱ꞌ niꞌe̱, naꞌ belezrine̱ꞌ naga zua Jesús. 14 Gate bedxúaj Jesús lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ benneꞌ zante̱, ne bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ bexune̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe chaweꞌ zaj zue̱ꞌ. 15 Gate ba za xrinne, benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulebigue̱ꞌ lau Le̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―Lataj nigá quebe bi de̱, ne ba dxedé zra. Bze̱ benneꞌ caní dizraꞌ chee̱ chjaque̱ꞌ xé̱zredu caꞌ, ne xelezíꞌe̱ da xelawe̱ꞌ. 16 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe dxun na ba xen chjaque̱ꞌ. Le gunezruj leꞌe da xelawe̱ꞌ. 17 Benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Gázxuze xeta xtila de̱ chee̱dxu nigá, ne chúpaze bela. 18 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le gunna na nigá. 19 Nadxa gunná béꞌene̱ꞌ gulebéꞌ benneꞌ zan caꞌ laweꞌ zrie̱. Guqué̱ꞌe̱ xeta xtila, ne bela caꞌ, naꞌ gunné̱ꞌe̱ xabaala, ne guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ.” Nadxa bzúzruje̱ꞌ xeta xtila, ne bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ gulísie̱ꞌ na láwela benneꞌ zan caꞌ. 20 Xúgute̱ꞌ gulawe̱ꞌ, ne gulélajene̱ꞌ. Ca gudé naꞌ bulusuzré̱ꞌe̱ chazrinnu gaꞌ da bízrujdu caꞌ zaj nagáꞌana. 21 Benneꞌ gulawe̱ꞌ na zaj naque̱ꞌ chi xun gaxúa benneꞌ biu, ne quebe nu blaba nuꞌula, ne bidu caꞌ.  















Jesús dxedé̱ꞌ laweꞌ nisa (Mr. 6.45-52; Jn. 6.16-21) 22 Nadxa

gunná beꞌe Jesús benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ xeluꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ chee̱ xelague̱ꞌ nísadauꞌ nédxudxa ca Le̱ꞌ chee̱ xelexezrine̱ꞌ xéchalaꞌa nísadauꞌ naꞌ, dxácate̱ Le̱ꞌ dxuzé̱ benneꞌ zan caꞌ dizraꞌ. 23 Ca gudé bze̱ꞌ dizraꞌ benneꞌ zan caꞌ, naꞌ guluéne̱ꞌ tu lu xiꞌa xeajchálajle̱ne̱ꞌ Dios naga zue̱ꞌ tuze̱ꞌ.  

San Mateo 14, 15

42

Gate guxrinne zua Jesús tuze̱ꞌ naꞌ. 24 Dxácate̱ naꞌ ba zeaj da naꞌ dxedá laweꞌ nísadauꞌ gachaj láweꞌte̱ nísadauꞌ naꞌ. Nadxa guxasa xeajxruza chee̱ nísadauꞌ naꞌ, da dxutá na da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, laweꞌ da dxácale̱ꞌe̱ beꞌ, ne quebe dxue na lataj sa na. 25 Gate gudé dxe̱la gubiga Jesús naga zaj zre̱ꞌe̱, zéaje̱ꞌ laweꞌ nisa. 26 Gate beleléꞌe benneꞌ caꞌ dxedá Jesús laweꞌ nisa, naꞌ belezrebe̱ꞌ, naꞌ lu xel-laꞌ dxelezrebe gulebézrexe̱ꞌe̱, gulenné̱ꞌ: ―Da dxedá dxe̱la naꞌ. 27 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le gun dipa lázrele. Nedaꞌ nigá. Quebe zrébele. 28 Naꞌ gunná Pedro, dxe̱ꞌe̱ Jesús: ―Xran, che Lueꞌ naꞌ, gunná beꞌe xidaꞌ laweꞌ nisa naga zuꞌ naꞌte. 29 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Gudá xcaꞌ. Nadxa Pedro bdxúaje̱ꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, ne guzú lawe̱ꞌ dxezé̱ꞌe̱ laweꞌ nisa chee̱ zrine̱ꞌ naga zua Jesús. 30 Gate dxeque beꞌene̱ꞌ ca dxun beꞌ naꞌ, naꞌ bzrebe̱ꞌ, ne guzú lau dxazie̱ꞌ lu nísadauꞌ naꞌ. Caꞌan guca gudxezre xe̱ꞌe̱, gunné̱ꞌ: ―Xran, becáꞌa nedaꞌ. 31 Nadxa becáꞌa Jesús ne̱ꞌe̱, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Látega dxeajlí lazruꞌ nedaꞌ. ¿Bizr chee̱ naꞌ be̱n chupa lazruꞌ? 32 Gate belexegüene̱ꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bebéꞌ zri beꞌ naꞌ. 33 Nadxa benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ buluzú zribe̱ꞌ lau Jesús, dxelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Da li nacuꞌ Zriꞌine Dios.  



















Jesús dxexune̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zre Genesaret (Mr. 6.53-56) 34 Guledée̱ꞌ

xecha laꞌa nísadauꞌ, naꞌ belezrine̱ꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Genesaret caꞌ. 35 Gate benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ belexexúnbeꞌe̱ Jesús, naꞌ buludée̱ꞌ dizraꞌ xezícala xé̱zredu caꞌ, naꞌ guleché̱ꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ we̱ꞌ naga zua Jesús. 36 Gulataꞌ xuene̱ꞌ Jesús guꞌe̱ lataj xulutá benneꞌ caꞌ zra lane̱ꞌ naze. Xúgute̱ benneꞌ buluté̱ꞌ zra lane̱ꞌ belexexaque̱ꞌ.  



15

Da dxuxrinnaj na bénneache (Mr. 7.1-23) 1 Nadxa

benneꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da bdxixruj beꞌe Moisés, benneꞌ caꞌ beledxuaje̱ꞌ lu xe̱zre Jerusalén, gulebigue̱ꞌ lau Jesús, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ:

43

San Mateo 15

2 ―¿Bizr

chee̱ naꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱denuꞌ quebe dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ ca naca da gulún xra xrtaudxu? Quebe dxelíbequeze ne̱ꞌe̱ ca naca da zéajle̱ntuꞌ gate dxelawe̱ꞌ. 3 Jesús bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ, gunné̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ leꞌe quebe dxuzuale dizraꞌ da dxenná beꞌe Dios? Dxunle ca naca da zéajle̱le. 4 Dios gunné̱ꞌ: “Gudapa ba láꞌana xra xrnaꞌu.” Cáꞌanqueze gunné̱ꞌ: “Benneꞌ nne̱ꞌ schanniꞌ chee̱ xra xrne̱ꞌe̱, le gute bénneaꞌ.” 5 Leꞌe dxennale waca xe̱ tu benneꞌ xra xrne̱ꞌe̱: “Quebe séquedaꞌ bi gunnaꞌ leꞌe laweꞌ da ba guche̱be lazraꞌ gunézrujaꞌ Dios xúgute̱ da de̱ chiaꞌ.” 6 Dxennale che tu benneꞌ dxune̱ꞌ caní québedxa dxun na ba xen gácale̱ne̱ꞌ xra xrne̱ꞌe̱. Caní dxunle leꞌe, dxuzuale chalaꞌala da bdxixruj beꞌe Dios, chee̱ gunle ca naca da zéajle̱le. 7 Leꞌe, láweze dxunle da xrlátaje. Da li naca da gunná Isaías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ca naca chee̱le leꞌe, gunné̱ꞌ: 8 Benneꞌ caní dxelape̱ꞌ nedaꞌ ba láꞌana nen dxúꞌaze̱ꞌ. Quebe dxelape̱ꞌ nedaꞌ ba láꞌana dute̱ lázrdawe̱ꞌ. 9 Dácheze naca dxelúe láꞌane̱ꞌ nedaꞌ. Da gulenná beꞌene̱ꞌ bénneache naca na da caꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ. 10 Nadxa Jesús gunné̱ꞌ benneꞌ caꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Le xene, ne le chéajniꞌi. 11 Da dxuꞌu na dxuꞌa bénneache quegá le̱ na guxrinnaj na bénneache. Da dxedxuaj na dxuꞌa bénneache naca na da dxuxrinnaj na bénneache. 12 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulebigue̱ꞌ lau Le̱ꞌ. Dxelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―¿Nézenuꞌ gulaca tula benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ gate belenne̱ꞌ da gunnáuꞌ? 13 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Bítete̱ze xágadauꞌ da quebe guza Xraꞌ zue̱ꞌ xabáa, welé̱pedaꞌ. 14 Le gusán benneꞌ caꞌ. La chul-la zaj naque̱ꞌ, ne dxulusiꞌe̱ neza le saꞌ ljwezre̱ꞌ la chul-la caꞌ. Che tu la chul-la che̱ꞌe̱ le saꞌ ljwezre̱ꞌ la chul-la, dxúpate̱ꞌ xelebixre̱ꞌ tu lu xe̱dxu. 15 Nadxa Pedro guzre̱ꞌ Jesús: ―Bzéajniꞌi netuꞌ ca naca chee̱ da dxuléꞌe nigá. 16 Gunná Jesús: ―¿Cáꞌanqueze leꞌe quebe dxéajniꞌile? 17 ¿Quebe nézele xúgute̱ da dxuꞌu na dxúꞌadxu zeaj na le̱ꞌe̱dxu, naꞌ te naꞌ xedxuaj na? 18 Da dxedxuaj na dxúꞌadxu naca na da zaꞌ lu xichaj lázrdaudxu. Da nigá naca na da dxuxrinnaj na bénneache. 19 Lu xichaj lázrdau bénneache dxeledxuaj da dxezá lazre̱ꞌ da cale̱la,  





























San Mateo 15

44

ca naca xel-laꞌ we̱te benneꞌ, ne ca naca xel-laꞌ zuale̱ zruꞌula benneꞌ xula, ne ca naca da sban da dxelún bénneache, ne ca naca xel-laꞌ gubán, ne xel-laꞌ we̱n lazreꞌ, ne xel-laꞌ wetupa dizraꞌ bizruj. 20 Da caní dxuluxrinnaj na bénneache. Che tu benneꞌ quebe dxexibe ne̱ꞌe̱ ca da zéajle̱le gate dxawe̱ꞌ xeta, da nigá quebe dxuxrinnaj na le̱ꞌ.  

Tu nuꞌula zituꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús (Mr. 7.24-30) 21 Nadxa

bedxuaj Jesús naꞌ, zexíaje̱ꞌ chalaꞌa naga zaj nababa xe̱zre Tiro, ne xe̱zre Sidón. 22 Tu nuꞌula Canaán zue̱ꞌ naꞌ ze̱ꞌe̱ dxebezre xe̱ꞌe̱ cúzrela Jesús, dxenné̱ꞌ: ―Xran, Zriꞌine David, bexache lazreꞌ nedaꞌ. Xuꞌubeꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ zriꞌinaꞌ nuꞌula, ne cátitega dxezácabeꞌ. 23 Quebe bi beche̱be Jesús. Nadxa belezrín benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, ne gulataꞌ xuene̱ꞌ Le̱ꞌ, gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Bsel-la nuꞌula nigá laweꞌ da ze̱ꞌe̱ dxebezre xe̱ꞌe̱ cúzrudxu. 24 Nadxa gunná Jesús: ―Dios gusel-le̱ꞌ nedaꞌ gácale̱zaꞌ benneꞌ Israel caꞌ zaj naque̱ꞌ ca zrílaꞌdu caꞌ zaj nanítebaꞌ. 25 Gubiga nuꞌula naꞌ naga zua Jesús, ne bzu zribe̱ꞌ lau Le̱ꞌ, ne dxe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Xran, gúcale̱ nedaꞌ. 26 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe naca xrlátaje cáꞌadxu da dxelagu zríꞌinedxu, chee̱ gunézrujdxu na bécudu caꞌ. 27 Nadxa nuꞌula naꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Aweꞌ, Xran, san bécudu caꞌ dxeláguquezebaꞌ da bízrujdu caꞌ dxelexruj zran naga dxelagu xránabaꞌ. 28 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Núꞌuladu, da zrente̱ naca xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chiuꞌ. Gaca ca dxaca lazruꞌ. Lu zra náꞌqueze bexaca zríꞌine̱ꞌ núꞌuladu naꞌ.  













Jesús dxexune̱ꞌ benneꞌ zante̱ benneꞌ we̱ꞌ 29 Jesús

guzé̱ꞌe̱ naꞌ, gudée̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ chee̱ Galilea. Guluéne̱ꞌ tu lu xiꞌa, ne gudxéꞌe̱ naꞌ. 30 Benneꞌ zan belezrine̱ꞌ naga zua Jesús, zaj naché̱ꞌe̱ benneꞌ zrinnaj caꞌ, ne benneꞌ la chul-la caꞌ, ne benneꞌ quebe dxaca xelenné̱ꞌ, ne benneꞌ zan zaj nadxugu niꞌa naꞌ, ne zánedxa benneꞌ we̱ꞌ. Buluzré̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ  

45

San Mateo 15, 16

lau Jesús, naꞌ Le̱ꞌ bexune̱ꞌ le̱ꞌ. 31 Caꞌan guca belexebane benneꞌ caꞌ gate beleléꞌene̱ꞌ dxelenné̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe guca xelenné̱ꞌ nédxula, ne belexexaca benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ benneꞌ niꞌa naꞌ dxugu, ne dxeledá benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ benneꞌ zrinnaj, ne dxeleléꞌe benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ benneꞌ la chul-la. Gulezú lawe̱ꞌ dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios chee̱ benneꞌ Israel caꞌ.  

Jesús dxugawe̱ꞌ tapa cueꞌ tu gaxúa benneꞌ biu (Mr. 8.1-10) 32 Nadxa

Jesús gunné̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. Dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Dxexache lazraꞌ chee̱ benneꞌ caní laweꞌ da ba zeaj chunna zra zrále̱ne̱ꞌ nedaꞌ nigá, ne quebe bi de̱ da xelawe̱ꞌ. Quebe dxaca lazraꞌ xesel-laꞌ le̱ꞌ chee̱ cheajxaque̱ꞌ lizre̱ꞌ quebe ne xelawe̱ꞌ chee̱ quebe xelate niꞌa ne̱ꞌe̱ la neza. 33 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―¿Ájazra guntuꞌ zrélentuꞌ da xelagu cátite̱ benneꞌ zan caní? Lataj nigá quebe nu chiláꞌ benneꞌ zua lizre̱ꞌ nigá. 34 Jesús bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ, dxenné̱ꞌ: ―¿Bal-la xeta xtila nápale? Benneꞌ caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Gazre na, ne xetú chupa béladauꞌ. 35 Nadxa Jesús gunná béꞌene̱ꞌ benneꞌ zan caꞌ xelebéꞌe̱ lu xu. 36 Guqué̱ꞌe̱ da gazre xeta xtila, ne béladu caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ.” Nadxa bzúzruje̱ꞌ na, ne bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ gulísie̱ꞌ na chee̱ benneꞌ zan caꞌ. 37 Xúgute̱ꞌ gulawe̱ꞌ, ne belélajte̱ne̱ꞌ. Gudé naꞌ bulusuzrate̱ꞌ gazre gaꞌ da bízrujdu caꞌ zaj nagáꞌana. 38 Benneꞌ gulagu zaj naque̱ꞌ tapa cueꞌ chi gaxúa benneꞌ biu, ne quebe nu blaba nuꞌula, ne bidu caꞌ. 39 Gudé naꞌ Jesús bze̱ꞌ benneꞌ zan caꞌ dizraꞌ, naꞌ bexuꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ zexíaje̱ꞌ naga nababa xe̱zre Magdala.  













16

Dxelenabe̱ꞌ Jesús gune̱ꞌ tu xel-laꞌ waca chee̱ xabáa (Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56) 1 Benneꞌ

xudauꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ xudauꞌ saduceo caꞌ xjaque̱ꞌ naga zua Jesús chee̱ xuluxunéguene̱ꞌ Le̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ gulenabe̱ꞌ Jesús gune̱ꞌ tu xel-laꞌ waca zrente̱ da za xabáa. 2 Jesús beche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Xelateꞌ zua gubizra dxennale leꞌe: “Gun chaweꞌ wxre laweꞌ da daꞌ beuj xrna zran xabáa.” 3 Che zílala dxennale: “Quebe chaweꞌ gun naꞌa zra laweꞌ da dáꞌle̱ꞌe̱ beuj xrna zran xabáa.” Leꞌe  



San Mateo 16

46

dxuléꞌe cuínale da quebe nácale. Dxácaqueze dxennale ca naca da gun zran xabáa. Quebe dxaca xuzájlaꞌale ca saꞌyeaj da dxaca naꞌa zra. 4 Benneꞌ we̱n da cale̱la caní, benneꞌ zaj nabéaj xíchaje̱ꞌ Dios, dxelenabe̱ꞌ gunaꞌ tu xel-laꞌ waca zrente̱. Quebe xeleléꞌene̱ꞌ xetú xel-laꞌ waca. Weleléꞌene̱ꞌ tuze da gaca na ca da guca chee̱ Jonás. Nadxa bulucáꞌana Jesús benneꞌ caꞌ, zjáꞌaque̱ꞌ.  

Da dxelún benneꞌ xudauꞌ caꞌ da naca na ca cua zichaj chee̱ xeta xtila (Mr. 8.14-21) 5 Gate

benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús guladée̱ꞌ xechaláꞌa nísadauꞌ, naꞌ gulal-la lazre̱ꞌ xeluꞌe̱ chizre̱ꞌ. 6 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le nnaꞌxque. Le guxúe cuínale ca naca chee̱ cua zichaj chee̱ xeta xtila chee̱ benneꞌ fariseo caꞌ, ne chee̱ benneꞌ saduceo caꞌ. 7 Benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulezú lawe̱ꞌ dxelé̱ ljwezre̱ꞌ: ―Caní dxenné̱ꞌ laweꞌ da quebe núadxu xeta xtila. 8 Jesús dxeque beꞌene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxennale naca na laweꞌ da quebe núale xeta xtila? Láteze dxéajle̱le chiaꞌ. 9 ¿Quebe ne chéajniꞌile, ne quebe dxeajsá lázrele chee̱ da gazxuꞌ xeta xtila da bgawaꞌ gazxuꞌ cueꞌ chi gaxúa benneꞌ biu, ne bal-la gaꞌ becáꞌale? 10 ¿Quebe dxeajsá lázrele chee̱ da gazre xeta xtila da bgawaꞌ tapa cueꞌ chi gaxúa benneꞌ biu caꞌ, ne bal-la gaꞌ becáꞌale? 11 ¿Ájazra naꞌ quebe dxeque beꞌele quegá bchálajaꞌ chee̱ xeta xtila gate gunníaꞌ le guxúe cuínale ca naca chee̱ cua zichaj chee̱ xeta xtila chee̱ benneꞌ fariseo caꞌ, ne chee̱ benneꞌ saduceo caꞌ? 12 Nadxa guleque béꞌene̱ꞌ quegá guzre Jesús le̱ꞌ xuluxúe cuine̱ꞌ chee̱ da naca cua zichaj chee̱ xeta xtila, san ca naca da dxuluse̱de benneꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ saduceo caꞌ.  













Pedro dxenné̱ꞌ Jesús naque̱ꞌ Cristo (Mr. 8.27-30; Lc. 9.18-21) 13 Gate

bzrin Jesús naga nababa xe̱zre Cesarea da be̱n Filipo, naꞌ bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―¿Nuzra naꞌ dxelenná bénneache nacaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache? 14 Naꞌ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ:  

47

San Mateo 16

―Bal-la benneꞌ dxelenné̱ꞌ nacuꞌ Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa. Xebal-le̱ꞌ dxelenné̱ꞌ nacuꞌ Elías, naꞌ xebal-le̱ꞌ dxelennáqueze̱ꞌ nacuꞌ Jeremías, u xetú benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 15 Nadxa guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―¿Gazra leꞌe? ¿Nuzra naꞌ dxennale nacaꞌ? 16 Gunná Simón Pedro: ―Lueꞌ nacuꞌ Cristo, Zriꞌine Dios ban. 17 Beche̱be Jesús: ―Ba neza zren naca na chiuꞌ Simón, zriꞌine Jonás. Netú benneꞌ quebe ne guléꞌene̱ꞌ lueꞌ da nigá, san Xraꞌ zua xabáa, Le̱ꞌ bléꞌene̱ꞌ lueꞌ. 18 Nedaꞌ dxapaꞌ lueꞌ, nacuꞌ Pedro, da zéaje̱ na tu xiaj, naꞌ laweꞌ xiaj xre nigá guzúaꞌ benneꞌ xeleajlí lazre̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ da xriwe̱ꞌ quebe seque na gucuꞌuj na benneꞌ caꞌ. 19 Nedaꞌ gunnaꞌ lueꞌ da naca na zren xia chee̱ xellaꞌ dxenná bea chee̱ xabáa, naꞌ da guchéajuꞌ lueꞌ lu xe̱zr la xu nigá gaca na da ba nadxéajqueze na xabáa, naꞌ da xese̱zruꞌ lueꞌ lu xe̱zr la xu nigá gaca na da ba naxé̱zrequeze na xabáa. 20 Nadxa Jesús gunná béꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ chee̱ quebe nu xelé̱ꞌe̱ naca Le̱ꞌ Cristo.  











Jesús dxuchálaje̱ꞌ ca gaca gate gatie̱ꞌ (Mr. 8.31―9.1; Lc. 9.22-27) 21 Lu

zra náꞌqueze guzú lau Jesús dxuzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ dxal-laꞌ xexíaje̱ꞌ xe̱zre Jerusalén, naꞌ benneꞌ gula caꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios wulusaca ziꞌe̱ Le̱ꞌ. Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ welute benneꞌ Jerusalén caꞌ Le̱ꞌ. Nadxa gate gaca chunna zra xebane̱ꞌ. 22 Nadxa Pedro guléaje̱ꞌ Jesús chaláꞌala, ne guzú lawe̱ꞌ dxedil-le̱ꞌ Le̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Dios quebe guꞌe̱ lataj, Xran. Cabataꞌ gaca chiuꞌ da caní. 23 Jesús bexéchaje̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Pedro: ―Gucuasa cuitaꞌ nedaꞌ, lueꞌ, da xriwe̱ꞌ, laweꞌ da nacuꞌ tu da dxusunegue na nedaꞌ. Quebe dxulaba lazruꞌ ca dxun Dios. Ca dxun bénneache dxulaba lazruꞌ. 24 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ nedaꞌ tuze, dxal-laꞌ guzúe̱ꞌ chaláꞌala da naca chee̱ꞌ, ne guzúa cuine̱ꞌ chee̱ gatie̱ꞌ, naꞌ nadxa gaca xídale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 25 Bénneaꞌ dxaca lazre̱ꞌ gapa chiꞌe̱ xel 







San Mateo 16, 17

48

laꞌ nabán chee̱ꞌ gunitie̱ꞌ na. Bénneaꞌ gunitie̱ꞌ xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ laweꞌ da dxune̱ꞌ zrin chiaꞌ, benneꞌ nigá zruéꞌene̱ꞌ xel-laꞌ nabán du lazreꞌ. 26 ¿Bízraqueze ba neza naca na chee̱ tu benneꞌ che gataꞌ chee̱ꞌ xúgute̱ xel-laꞌ gunníꞌa da de̱ lu xe̱zr la xu nigá, naꞌ cuía xiꞌe̱ lau Dios? Quebe bi gaca quizruj tu benneꞌ chee̱ la bénneꞌdu xuꞌe lau Dios. 27 Nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache widaꞌ xecha lasa nen xel-laꞌ szren chee̱ Xraꞌ, ne nen gubáz chee̱ xabáa caꞌ. Nadxa xuzría chee̱ tu tu benneꞌ ca naca da zaj nun tu tue̱ꞌ. 28 Da li dxapaꞌ leꞌe, bal-la benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ nigá quebe xelatie̱ꞌ cadxa xeleléꞌene̱ꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, xidaꞌ xedajnná beꞌa.  





17

Dios dxuché̱ꞌe̱ ca dxennáꞌ lau Jesús (Mr. 9.2-13; Lc. 9.28-36) 1 Ca

gudé guca xrupa zra, naꞌ Jesús guché̱ꞌe̱ Pedro, ne Jacobo, ne Juan, bi biche Jacobo, naꞌ bi cáꞌaze xjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ tu lau xiꞌa sibe. 2 Naꞌ Dios bche̱ꞌe̱ ca dxennáꞌ lau Jesús láwela benneꞌ caꞌ. Lawe̱ꞌ guca tite na ca gubizra, naꞌ zra lane̱ꞌ guca na da chiche ca xel-laꞌ naxaníꞌ. 3 Naꞌ benneꞌ caní beleléꞌene̱ꞌ Moisés, ne Elías, benneꞌ gulezráꞌ gate nate, dxuluchálajle̱ne̱ꞌ Jesús. 4 Nadxa Pedro guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, cháweꞌle̱ꞌe̱ zúadxu nigá. Che dxaca lazruꞌ, guntuꞌ chunna xuꞌu lágadauꞌ, tu chiuꞌ, ne tu chee̱ Moisés, ne tu chee̱ Elías. 5 Dxácate̱ dxenné̱ Pedro, blaꞌ tu beuj da dxaca tite na, da gucu na benneꞌ caꞌ, naꞌ lu beuj naꞌ belenne̱ꞌ chiꞌi Dios, dxenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Zriꞌinaꞌ nazríꞌite̱ lazraꞌ, ne chee̱ Le̱ꞌ dxezaca ba lazraꞌ. Chee̱ Le̱ꞌ le xene. 6 Gate belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ gulate̱ꞌ sudxúꞌala lu xu. Dxelezrébele̱ꞌe̱. 7 Nadxa Jesús gubigue̱ꞌ naga zaj zre̱ꞌe̱, naꞌ bte̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le chasa. Quebe zrébele. 8 Gate naꞌ belenné̱ꞌe̱, québedxa nu beleléꞌene̱ꞌ. Tuze Jesús zue̱ꞌ. 9 Nadxa gate dxelexexétaje̱ꞌ lu xiꞌa naꞌ, Jesús gunná béꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Quebe nu guchálajle̱le ca da bleꞌele ca zrindxa zra nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, xebanaꞌ ládujla benneꞌ gate. 10 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxelenná benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios dxun na ba xen xeláꞌ Elías nédxudxa ca xeláꞌ Cristo?  

















49

San Mateo 17

11 Jesús

guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Da li xeláꞌ Elías nédxudxa, ne gucáꞌana chawe̱ꞌ ca naca da dxal-laꞌ gaca. 12 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, ba blaꞌ Elías, naꞌ benneꞌ caꞌ quebe belexúnbeꞌe̱ le̱ꞌ. Bulusaque̱ꞌ le̱ꞌ cáte̱ze da gulaca lazre̱ꞌ. Cáꞌanqueze xulusaque̱ꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 13 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús guléque beꞌene̱ꞌ dxuchalaj Jesús ca naca chee̱ Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa.  



Jesús dxexune̱ꞌ tu bi biu dxeꞌebeꞌ chunaꞌ (Mr. 9.14-29; Lc. 9.37-43) 14 Gate

belezrine̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ zante̱, naꞌ tu benneꞌ gubigue̱ꞌ naga zua Jesús, ne bzu zribe̱ꞌ lau Le̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: 15 ―Xran, bexache lazreꞌ zriꞌinaꞌ, dxeꞌebeꞌ chunaꞌ, ne da zrente̱ da dxezácabeꞌ. Zánete̱ lasa ba xeajcházebeꞌ lu xiꞌ, ne lu nisa. 16 Ba bedajguꞌa-beꞌ lau benneꞌ caní dxusé̱denuꞌ, naꞌ quebe guca xelexune̱ꞌ-beꞌ. 17 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ we̱n chupa lazreꞌ, ne benneꞌ lázrdau zideꞌ. ¿Bátate̱ zúale̱naꞌ leꞌe? ¿Bátate̱ nacaꞌ zren lazreꞌ nen leꞌe? Le cheajxríꞌ bi cuideꞌ naꞌ nigá. 18 Nadxa Jesús gudil-le̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ, naꞌ bebéaje̱ꞌ na lu be̱llaꞌ dxen chee̱ bi cuideꞌ naꞌ, naꞌ zra náꞌqueze bexácate̱beꞌ. 19 Gudé naꞌ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulenné̱ꞌ Le̱ꞌ chaláꞌala, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ quebe guca netuꞌ xebéajntuꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ? 20 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Laweꞌ da naca láteze ca dxéajle̱le chiaꞌ. Da li dxapaꞌ leꞌe, che la nápale xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ, lácala naca na láteze ca naca tu bínnedauꞌ chee̱ mostaza, waca xe̱le xiꞌa nigá: “Gucuasa nigá chéajuꞌ xetú lataj”, naꞌ xiꞌa naꞌ wacuasa na. Quebe bi de̱ da quebe gaca gunle che nápale xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ. 21 Ca naca beꞌ xriwe̱ꞌ caní, dxun na ba xen guchálajle̱le Dios, ne gunle gubasa chee̱ séquele xebéajle beꞌ xriwe̱ꞌ caní.  













Jesús dxuchálaje̱ꞌ xecha lasa ca gaca gate gatie̱ꞌ (Mr. 9.30-32; Lc. 9.43-45) 22 Dxácate̱

naꞌ dxeledé̱ꞌ naga nababa Galilea, Jesús guzre̱ꞌ

benneꞌ caꞌ: ―Nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache wadéaꞌ lu naꞌ bénneache. 23 Xelútie̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ gate gaca chunna zra, xebanaꞌ.  

San Mateo 17, 18

50

Gate belenne̱ꞌ dizraꞌ nigá, naꞌ bewiꞌine lázrele̱ꞌe̱ne̱ꞌ. Da dxuluchízruje̱ꞌ bénneache chee̱ xudauꞌ 24 Gate

Jesús ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ belezrine̱ꞌ lu xe̱zre Capernaum, naꞌ benneꞌ dxuluchízruje̱ꞌ chee̱ xudauꞌ belezrine̱ꞌ lau Pedro, naꞌ buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Quebe dxizruj benneꞌ dxusé̱dene̱ꞌ leꞌe chee̱ xudauꞌ? 25 Pedro beche̱be̱ꞌ: ―Aweꞌ. Dxízruje̱ꞌ na. Nadxa, gate naꞌ guxúꞌu Pedro lu xuꞌu, guzre Jesús le̱ꞌ: ―¿Aja dxéquenuꞌ, Simón? ¿Nuzra naꞌ dxuluchizruj lazruj chee̱ xe̱zr la xu benneꞌ caꞌ dxelenná bea lu xe̱zr la xu nigá? ¿Dxuluchízruje̱ꞌ benneꞌ walázr chee̱ꞌ, u benneꞌ zituꞌ caꞌ? 26 Beche̱be Pedro: ―Benneꞌ zituꞌ dxuluchízruje̱ꞌ. Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Naꞌ benneꞌ walázr chee̱ꞌ quebe xelízruje̱ꞌ. 27 Naꞌa, chee̱ quebe nu gucháꞌadxu, guxíaj lu nísadauꞌ naꞌ, ne guchize da naꞌ dxeláleuꞌ bela lu nisa naꞌ, naꞌ bebéaj bela nedxu que̱luꞌ-baꞌ. Dxúꞌabaꞌ naꞌ xezrelnuꞌ tu dumí da quízrujuꞌ chiuꞌ lueꞌ, ne chiaꞌ nedaꞌ. Bia na, ne xeajtizruj na lau benneꞌ caꞌ.  





18

Nu benneꞌ nácadxa blau xabáa (Mr. 9.33-37; Lc. 9.46-48) 1 Tu

lasa gulebiga benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús naga zue̱ꞌ, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Nuzra benneꞌ nácadxe̱ꞌ blau naga dxenná bea Dios? 2 Nadxa Jesús gunné̱ꞌ tu bidauꞌ, naꞌ bze̱ꞌ-beꞌ lau benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. 3 Dxenné̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, che quebe xexácale ca bidu nigá, québequeze chuꞌule naga dxenná bea Dios xabáa. 4 Caꞌan naca, benneꞌ nácadxe̱ꞌ blau naga dxenná bea Dios xabáa, naca benneꞌ gaque̱ꞌ dxexruj lazreꞌ, ne xexaque̱ꞌ ca bidu nigá. 5 Benneꞌ gape̱ꞌ ba láꞌana tu bidauꞌ caní lu Laꞌ nedaꞌ, nédaꞌquezaꞌ gape̱ꞌ ba láꞌana.  







Ca naca da dxun na gundxu dul-la (Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2) 6 Naꞌ

gunná Jesús: ―Nútete̱ze benneꞌ gune̱ꞌ gun tu bidu caní dul-la, bi dxeajlí lázrebeꞌ nedaꞌ, cháwela guchéajladxu lbe̱ꞌe̱ tu xiaj ziꞌi da

51

San Mateo 18

dxutu, naꞌ cheajchúꞌunadxu le̱ꞌ situj lu nísadauꞌ. 7 Edxugúa bénneache laweꞌ da dé̱le̱ꞌe̱ da dxun na xelún bénneache dulla. Tu gátazqueze da caní, naꞌ edxugúa bénneache dxelune̱ꞌ xelún bénneache dul-la. 8 Chee̱ le̱ naꞌ, che naꞌu u niꞌu dxun na gunuꞌ dul-la, guchugu na, ne gudxúꞌuna na zituꞌ. Cháwedxa xexúꞌu lu xel-laꞌ nabán li lazreꞌ nadxugu niꞌu u naꞌu, quézcala xelegúꞌe̱ lueꞌ lataj ba xaꞌ, zua dxúpate̱ naꞌu, ne dxúpate̱ niꞌu. 9 Che xiaj lauꞌ dxun na gunuꞌ dul-la, guleaj na, ne gudxúꞌuna na zituꞌ. Wenla chuꞌu lu xel-laꞌ nabán li lazreꞌ nen tuze xiaj lauꞌ, quézcala xelegúꞌe̱ lueꞌ lu xiꞌ gabila, zua dxúpate̱ xiaj lauꞌ.  





Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ zrilaꞌ nanítebaꞌ (Lc. 15.3-7) 10 Naꞌ

gunná Jesús: ―Gutu guzúꞌ chaláꞌala netú bidu caní. Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, zaj zraꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ bidu caní lau Xraꞌ xabáa. 11 Nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, blaꞌa bedajseláꞌ benneꞌ zaj nanitie̱ꞌ. 12 ’¿Ájazra dxéquele leꞌe? Che tu benneꞌ nape̱ꞌ tu gaxúa zrilaꞌ, naꞌ nite tubaꞌ, ¿quebe gucáꞌane̱ꞌ be̱ tápalalaj che̱nnu naꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ, naꞌ cheajdilje̱ꞌ zrilaꞌ naꞌ nanítebaꞌ? 13 Gate ba bezrelne̱ꞌbaꞌ, wabéle̱ꞌe̱dxene̱ꞌ chee̱ be̱ tu naꞌ quézcala chee̱ be̱ tápalalaj che̱nnu caꞌ quebe gulenítebaꞌ. 14 Cáꞌanqueze Xrale leꞌe, zue̱ꞌ xabáa, quebe dxaca lazre̱ꞌ nite netú bidu caní.  







Ca dxal-laꞌ gunite laudxu chee̱ le saꞌ ljwézredxu (Lc. 17.3) 15 Naꞌ

gunná Jesús: ―Che bi bichuꞌ dxunbeꞌ chiuꞌ da cale̱la, bchálajle̱ tuze le̱beꞌ, chee̱ xúnbeabeꞌ da cale̱la da be̱nbeꞌ. Che xenbeꞌ da dxuꞌu-beꞌ, naꞌ ba bexacuꞌ tuze bi bichuꞌ. 16 Che quebe xenbeꞌ da dxuꞌu-beꞌ, guché̱ꞌ tu chupa benneꞌ chee̱ gaca chupa u chunna benneꞌ xelexeche̱be̱ꞌ ca naca da dxuꞌu-beꞌ. 17 Che quebe xenbeꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, guzre ca naca benneꞌ dxelezraga lu xudauꞌ. Che quebe xenbeꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, le guzúa-beꞌ ca tu benneꞌ quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios, u ca tu benneꞌ dxuchízruje̱ꞌ waláz chee̱ benneꞌ zituꞌ caꞌ. 18 ’Da li dxapaꞌ leꞌe, da guchéajle lu xe̱zr la xu nigá, naca na da ba nadxéajqueze na xabáa, ne da xesé̱zrele lu xe̱zr la xu nigá naca na da ba nazé̱zrequeze na xabáa. 19 ’Cáꞌanqueze dxapaꞌ leꞌe, che chúpale leꞌe gácale tuze ca da nábale Dios, naꞌ Xraꞌ zua xabáa gunne̱ꞌ na. 20 Naga zaj  









San Mateo 18

52

zraꞌ chúpabeꞌ, u chúnnabeꞌ zaj nazrágabeꞌ lu Laꞌ nedaꞌ, naꞌ zúaquezaꞌ nedaꞌ laduj le̱beꞌ. 21 Nadxa Pedro bche̱be̱ꞌ Jesús: ―Xran, che bi bíchaꞌdauꞌ gunbeꞌ chiaꞌ da cale̱la, ¿bal-la lasa dxun na ba xen gunite lawaꞌ chee̱beꞌ? ¿Gazre lasa? 22 Beche̱be Jesús: ―Dxapaꞌ lueꞌ, quegá gazre lasa, san ga xun chi da gazre lasa.  



Benneꞌ we̱n zrin quebe guca lazre̱ꞌ gunite lawe̱ꞌ chee̱ le saꞌ ljwezre̱ꞌ 23 Naꞌ

gunná Jesús: ―Da gaca naga dxenná bea Dios xabáa naca na ca da guca gate tu benneꞌ dxenná bea guca lazre̱ꞌ gucáꞌana chawe̱ꞌ da dxelal-la benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ. 24 Gate guzú lawe̱ꞌ dxucáꞌana chawe̱ꞌ na, naꞌ guleché̱ꞌe̱ lau le̱ꞌ tu benneꞌ dxebague̱ꞌ chee̱ꞌ zaneꞌ cueꞌ chi gaxúa dumí. 25 Laweꞌ da quebe de̱ chee̱ benneꞌ we̱n zrin naꞌ da quízruje̱ꞌ xrane̱ꞌ, naꞌ gunná beꞌe xrane̱ꞌ taꞌu benneꞌ we̱n zrin naꞌ, ne zruꞌule̱ꞌ, ne zríꞌine̱ꞌ caꞌ, ne ca nácaqueze da nape̱ꞌ, chee̱ gazruj da naꞌ dxebague̱ꞌ. 26 Nadxa bzu zribe benneꞌ we̱n zrin naꞌ lau xrane̱ꞌ, naꞌ gutaꞌ xuene̱ꞌ le̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: “Xran, be̱n zren lazreꞌ nedaꞌ, naꞌ quízrujquezaꞌ ca naca na.” 27 Naꞌ xrane̱ꞌ bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ, ne bnite lawe̱ꞌ da naꞌ dxebague̱ꞌ chee̱ꞌ, ne bsane̱ꞌ le̱ꞌ. 28 Gate benneꞌ we̱n zrin naꞌ bedxúaje̱ꞌ, naꞌ bezrague̱ꞌ xetú benneꞌ we̱n zrin ljwezre̱ꞌ, benneꞌ dxebague̱ꞌ chee̱ꞌ látedauꞌ. Naꞌ gude̱le̱ꞌ lba bénneaꞌ, ne guzú lawe̱ꞌ dxusézxuje̱ꞌ chiꞌi bénneaꞌ, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: “Gudizruj nedaꞌ da dxal-luꞌ chiaꞌ.” 29 Nadxa benneꞌ we̱n zrin ljwezre̱ꞌ naꞌ bzu zribe̱ꞌ lau le̱ꞌ, ne gutaꞌ xuene̱ꞌ le̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: “Be̱n zren lazreꞌ nedaꞌ, naꞌ quízrujquezaꞌ ca naca na.” 30 Bénneaꞌ quebe guca lazre̱ꞌ, naꞌ guxíaje̱ꞌ xeajluꞌe̱ we̱n zrin ljwezre̱ꞌ naꞌ lizre xia dxácate̱ quízruje̱ꞌ da naꞌ dxebague̱ꞌ. 31 Gate benneꞌ we̱n zrin caꞌ xezícala guleque béꞌene̱ꞌ da nigá, naꞌ belewíꞌine lázrele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, naꞌ xjaque̱ꞌ xeajlegue̱zre̱ꞌ xrane̱ꞌ xúgute̱ da ba guca. 32 Nadxa xrane̱ꞌ naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ xeajlenné̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin naꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Bi we̱n zrin cale̱la. Nedaꞌ bnite lawaꞌ chiuꞌ ca naca da naꞌ dxebaguꞌ chiaꞌ laweꞌ da gutaꞌ xúenuꞌ nedaꞌ. 33 Cáꞌanqueze lueꞌ dxal-laꞌ xexache lazruꞌ le saꞌ ljwezruꞌ naꞌ ca be̱naꞌ nedaꞌ bexache lazraꞌ lueꞌ.” 34 Xrane̱ꞌ naꞌ bzráꞌale̱ꞌe̱ bénneaꞌ, naꞌ bdee̱ꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ dxácate̱ naꞌ quízruje̱ꞌ ca naca da naꞌ dxal-le̱ꞌ chee̱ꞌ.  





















53

San Mateo 18, 19

35 Nadxa

gunná Jesús: ―Cáꞌanqueze gun Xraꞌ zua xabáa chee̱le leꞌe che quebe gunite laule dute̱ lázrdaule chee̱ le saꞌ ljwézrele. Da bchalaj Jesús ca naca chee̱ benneꞌ dxulusán ljwezre̱ꞌ (Mr. 10.1-12; Lc. 16.18)

19

1 Ca

gudé bchalaj Jesús da caní, naꞌ bezé̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea, naꞌ bezrine̱ꞌ chaláꞌala naga nababa Judea, da zua chaláꞌala xe̱gu Jordán naga dxalaj gubizra. 2 Benneꞌ zan zjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ bexune̱ꞌ benneꞌ zante̱, benneꞌ we̱ꞌ. 3 Nadxa bal-la benneꞌ xudauꞌ fariseo gulebigue̱ꞌ naga zua Jesús chee̱ xelebéaje̱ꞌ Le̱ꞌ dizraꞌ chee̱ gaca xelagu zrie̱ꞌ Jesús, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Waca nu benneꞌ gusane̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ ne̱ chee̱ bítete̱ze da gune̱ꞌ? 4 Beche̱be Jesús: ―¿Quebe ne gulábale leꞌe lu xiche láꞌazxa da naꞌ dxenná na: “Benneaꞌ be̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ nédxudaute̱ be̱ne̱ꞌ le̱ꞌ benneꞌ biu, ne nuꞌula”? 5 Cáꞌanqueze gunné̱ꞌ: “Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ biu gusane̱ꞌ xra xrne̱ꞌe̱ chee̱ gaque̱ꞌ tuze nen zruꞌule̱ꞌ, naꞌ dxupe̱ꞌ xelaque̱ꞌ ca tuze benneꞌ.” 6 Caní naca na, québedxa zaj naque̱ꞌ chupe̱ꞌ, san tuze benneꞌ zaj naque̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ quebe dxal-laꞌ xeláꞌa bénneache da naꞌ ba nuchaga Dios. 7 Nadxa buluche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Bizr chee̱ naꞌ gunná beꞌe Moisés nu benneꞌ gunézruje̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ tu xiche da dxuléꞌe na belexelé̱ꞌe̱, naꞌ gusane̱ꞌ le̱ꞌ? 8 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Caní be̱ne̱ꞌ laweꞌ da gulaca lazrdau zizraj xra xrtaule. Moisés be̱nne̱ꞌ lataj gusanle zrúꞌulale, san nédxudaute̱ quebe guca na caꞌ. 9 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, che tu benneꞌ gusane̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ, ne quebe dxedále̱ne̱ꞌ benneꞌ biu xula, naꞌ che xezúale̱ne̱ꞌ nuꞌula xula, benneꞌ nigá gune̱ꞌ dul-la súale̱ne̱ꞌ nuꞌula quebe naque̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ, naꞌ che nu benneꞌ biu xequé̱ꞌe̱ tu nuꞌula nusán benneꞌ chee̱ꞌ, cáꞌanqueze gun dul-la bénneaꞌ súale̱ne̱ꞌ nuꞌula quebe naque̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ. 10 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Che caꞌ dxaca chee̱ benneꞌ zúale̱ne̱ꞌ nuꞌula, quebe dxal-laꞌ súale̱ntuꞌ nuꞌula. 11 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ:  



















San Mateo 19

54

―Quegá xúgute̱ benneꞌ gaca xelezíꞌe̱ dizraꞌ nigá, san tuze benneꞌ caꞌ ba nun Dios chee̱ꞌ xelezíꞌe̱ na. 12 Zaj zraꞌ benneꞌ quebe dxelezúale̱ne̱ꞌ nuꞌula laweꞌ da quebe zaj naca xánnie̱ꞌ benneꞌ biu. Naꞌ zaj zraꞌ benneꞌ québedxa zaj naca xánnie̱ꞌ benneꞌ biu laweꞌ da zaj nun bénneache naca caní. Naꞌ zaj zraꞌ benneꞌ dxelexegáꞌane̱ꞌ cáꞌaze, quebe nu dxelezúale̱ne̱ꞌ chee̱ gaca xelune̱ꞌ zrin chee̱ Dios, Bénneaꞌ dxenná beꞌe̱ xabáa. Benneꞌ gaca siꞌe̱ dizraꞌ nigá dxal-laꞌ siꞌe̱ na.  

Jesús dxenabe̱ꞌ gaca chaweꞌ chee̱ bidu caꞌ (Mr. 10.13-16; Lc. 18.15-17) 13 Nadxa

belezrín benneꞌ lau Jesús zaj naché̱ꞌe̱ bal-la bidauꞌ chee̱ guzé̱ ne̱ꞌe̱ bidu caꞌ, ne nabe̱ꞌ Dios gaca chaweꞌ chee̱beꞌ, san benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulezú lawe̱ꞌ dxeledil-le̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj naché̱ꞌe̱ bidu caꞌ. 14 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le güe bidu caꞌ lataj xelelaꞌbeꞌ naga zuaꞌ. Quebe guzrúnnale-beꞌ, laweꞌ da benneꞌ zaj naque̱ꞌ ca bidu caní xeluꞌe̱ naga dxenná bea Dios xabáa. 15 Nadxa bze̱ Jesús ne̱ꞌe̱ laweꞌ bidu caꞌ, naꞌ gudé naꞌ bezé̱ꞌe̱ lataj naꞌ.  



Tu benneꞌ cuideꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ gunníꞌa (Mr. 10.17-31; Lc. 18.18-30) 16 Tu

benneꞌ cuideꞌ guxíaje̱ꞌ naga zua Jesús, naꞌ bche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de chaweꞌ. ¿Bi da xrlátaje dxal-laꞌ gunaꞌ chee̱ gapaꞌ xel-laꞌ nabán zeajlí canna? 17 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxuꞌu nedaꞌ, benneꞌ wese̱de chaweꞌ? Quebe nu chiláꞌ benneꞌ naque̱ꞌ chaweꞌ, san tuze Dios. Che dxaca lazruꞌ zruéꞌenuꞌ xel-laꞌ nabán li lazreꞌ, bzua dizraꞌ ca bdxixruj beꞌe Dios. 18 Benneꞌ cuideꞌ naꞌ gunné̱ꞌ: ―¿Bila naꞌ? Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe gutiuꞌ benneꞌ. Quebe súale̱nuꞌ zruꞌula benneꞌ xula. Quebe cuanuꞌ. Quebe nneuꞌ da we̱n lazreꞌ chee̱ benneꞌ. 19 Gudapa ba láꞌana xra xrnaꞌu. Bzriꞌi le saꞌ ljwezruꞌ ca nazríꞌi cuinuꞌ. 20 Benneꞌ cuideꞌ naꞌ gunné̱ꞌ: ―Xúgute̱ da caní dxunaꞌ nácateaꞌ bídauꞌte̱. ¿Bízradxa quebe ne gunaꞌ?  







55

San Mateo 19, 20

21 Naꞌ

guzre Jesús le̱ꞌ: ―Che dxaca lazruꞌ gacuꞌ benneꞌ li lazreꞌ, bexíaj, xeaje̱te ca naca da napuꞌ, ne bnezruj na benneꞌ xacheꞌ caꞌ. Nadxa gapuꞌ xel-laꞌ gunníꞌa xabáa. Naꞌ gudátega nen nedaꞌ. 22 Gate benneꞌ cuideꞌ naꞌ benne̱ꞌ da nigá, bezé̱ꞌe̱ dxexíaje lazre̱ꞌ laweꞌ da nápale̱ꞌe̱ xel-laꞌ gunníꞌa. 23 Nadxa gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, sté̱bele̱ꞌe̱ naca chuꞌu tu benneꞌ gunníꞌa naga dxenná bea Dios xabáa. 24 Da xula dxapaꞌ leꞌe, chadidxa gaca te tu beaꞌ, be̱ dxebía bénneache lu negueꞌ tu xecheꞌ zriche, quézcala chuꞌu tu benneꞌ gunníꞌa naga dxenná bea Dios. 25 Gate belenne̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús da nigá, naꞌ belexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, naꞌ buluche̱be ljwezre̱ꞌ: ―¿Nuzra la xcaꞌ? 26 Jesús guné̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da nigá quebe gaca xelún bénneache, san Dios waca gune̱ꞌ ca naca. 27 Nadxa gunná Pedro: ―Xran, netuꞌ ba bcáꞌanantuꞌ ca naca da nápantuꞌ, ne zéajle̱ntuꞌ Lueꞌ. ¿Bizra gápantuꞌ xcaꞌ? 28 Beche̱be Jesús: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, ca lu zra naꞌ gate naꞌ xúgute̱ xelexaca na cube, gate nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, cueꞌa lataj chaweꞌ chiaꞌ naga nna beꞌa, leꞌe naꞌ ba gudále̱le nedaꞌ cuéꞌquezle lu chazrinnu lataj naga nna beale, chee̱ guchíꞌale chee̱ chazrinnu cueꞌ benneꞌ Israel, benneꞌ judío caꞌ. 29 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ ba bulucáꞌane̱ꞌ lizre̱ꞌ, u benneꞌ biche̱ꞌ, u nuꞌula zane̱ꞌ, u xre̱ꞌ, u xrne̱ꞌe̱, u zruꞌule̱ꞌ, u zríꞌine̱ꞌ, u xe̱zr la xu chee̱ꞌ, chee̱ xelune̱ꞌ zrin chiaꞌ, xelezíꞌqueze̱ꞌ tu gaxúala na, ne xelezíꞌqueze̱ꞌ xel-laꞌ nabán zeajlí canna. 30 Benneꞌ zante̱ zaj naca blau naꞌa xelaque̱ꞌ benneꞌ bze̱be, naꞌ benneꞌ zante̱ zaj naca benneꞌ bze̱be naꞌa xelaque̱ꞌ benneꞌ blau.  

















20

Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ benneꞌ we̱n zrin caꞌ 1 Naꞌ

gunná Jesús: ―Da gaca naga dxenná bea Dios xabáa naca na ca da guca gate tu xrane zánete̱ cueꞌ xe̱zr la xu guzé̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ che zílala, zéaje̱ꞌ zeajtílaje̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ chee̱ cheajlechibe̱ꞌ uva chee̱ꞌ. 2 Bcaꞌana cháwele̱ne̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ quízruje̱ꞌ tu dumí lazruj chee̱ tu zra, naꞌ gusel-le̱ꞌ benneꞌ caꞌ zeajlegue̱ne̱ꞌ  

San Mateo 20

56

zrin lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ. 3 Ca gudé naꞌ guzé̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ ca dxedá na, naꞌ bléꞌene̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ laweꞌ xiꞌa zaj nalátajze̱ꞌ. 4 Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: “Cáꞌanqueze leꞌe, le chjaca we̱n zrin lu xe̱zr la xu chiaꞌ, naꞌ gunnaꞌ leꞌe da naca chaweꞌ.” Naꞌ benneꞌ caꞌ xjaque̱ꞌ. 5 Xrane naꞌ guzé̱ꞌe̱ da xula wa gubizra, ne cáꞌanqueze dxexedáꞌ chunna, ne tuze ca be̱ne̱ꞌ. 6 Xetú du dxedáꞌ gazxuꞌ guxíaje̱ꞌ laweꞌ xiꞌa, naꞌ bléꞌene̱ꞌ zaj zraꞌ naꞌ benneꞌ zaj nalátajzqueze̱ꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “¿Bizr chee̱ naꞌ zrale leꞌe nigá bedú zra quebe bi zrin dxunle?” 7 ’Gulenné̱ꞌ: “Quebe nu ne xe̱ netuꞌ guntuꞌ zrin chee̱ꞌ.” ’Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: “Cáꞌanqueze leꞌe, le cheajé̱n zrin lu lina chiaꞌ, naꞌ gunnaꞌ leꞌe da naca chaweꞌ.” 8 Gate gul-laꞌ chizrela, xrane naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ zrin naꞌ: “Gunné̱ benneꞌ we̱n zrin caꞌ, ne gudízruje̱ꞌ, su lauꞌ quízrujuꞌ benneꞌ caꞌ beleláꞌ bzé̱bedxa, naꞌ bzé̱bete̱ quízrujuꞌ benneꞌ caꞌ beleláꞌ nédxute̱.” 9 Nadxa belezrín benneꞌ caꞌ belúꞌe̱ lu zrin naꞌ gate dxexedadxa gazxuꞌ, naꞌ tu tu benneꞌ caꞌ beleziꞌe̱ lazruj chee̱ꞌ du naxáꞌ lazruj tu zra we̱n zrin. 10 Gudé naꞌ gate belezrín benneꞌ caꞌ guluꞌe̱ nédxute̱ lu zrin naꞌ, guléquene̱ꞌ xelezíꞌe̱ da zrendxa, san cáꞌanqueze gulezíꞌ tu tu benneꞌ caꞌ lazruj tu zra we̱n zrin weaj. 11 ’Gate gulezíꞌe̱ na, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelawe̱ꞌ zria lau xrane zrin naꞌ, 12 dxelenné̱ꞌ: “Benneꞌ caní beleláꞌ bzé̱bedxa, tu chíꞌidauꞌze ga belune̱ꞌ zrin, naꞌ gudízrujquezuꞌ benneꞌ caní ca gudízrujuꞌ netuꞌ, naꞌ netuꞌ bedú zra be̱ntuꞌ zrin, ne ca naca da la chee̱ zra nigá bchaga launtuꞌ.” 13 ’Beche̱be̱ xrane naꞌ, dxe̱ꞌe̱ tu benneꞌ caꞌ: “Ljwézraꞌdauꞌ, quebe bi dxunaꞌ chiuꞌ da quebe naca na chaweꞌ. ¿Quebe bcaꞌana cháwele̱naꞌ lueꞌ quízrujaꞌ lueꞌ lazruj tu zra we̱n zrin? 14 Guzíꞌ lazruj chiuꞌ, ne bexíaj. Nedaꞌ dxaca lazraꞌ gunézrujaꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ belúꞌe̱ bzé̱bedxa ca da gudízrujquezaꞌ lueꞌ. 15 ¿Quebe gaca gunaꞌ ca da dxaca lazraꞌ nen dumí chiaꞌ? ¿Dxacuꞌ xa lazreꞌ laweꞌ da nacaꞌ nedaꞌ benneꞌ xrlátaje?” 16 Naꞌ gunná Jesús: ―Caꞌan naca, benneꞌ caꞌ zaj naca benneꞌ bze̱be xelaque̱ꞌ benneꞌ blau, naꞌ benneꞌ blau caꞌ xelaque̱ꞌ benneꞌ bze̱be laweꞌ da ba gunníaꞌ benneꞌ zan, san bábaze benneꞌ caꞌ xelaque̱ꞌ blau.  



























Xecha lasa dxuchalaj Jesús ca gaca gate gatie̱ꞌ (Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34) 17 Gate

xuꞌu Jesús neza, zexíaje̱ꞌ Jerusalén, guléaje̱ꞌ chee̱ze benneꞌ chazrinnu caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ:

57

San Mateo 20

18 ―Dxeléꞌele

leꞌe ba zexíajdxu Jerusalén naga nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, xuludé benneꞌ caꞌ nedaꞌ lau benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne lau benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da bdxixruj beꞌe Dios, naꞌ xelechugue̱ꞌ chiaꞌ gatiaꞌ. 19 Xuludée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ chee̱ xelún le̱ꞌ chiaꞌ, naꞌ xeluꞌe̱ nedaꞌ, ne xuludé̱ꞌe̱ nedaꞌ xaga béguaj, san zra guxunne zra xebanaꞌ.  

Da gunaba xrna Jacobo ne Juan (Mr. 10.35-45) 20 Nadxa

gubiga xrna Jacobo, ne Juan lau Jesús, bi caꞌ zaj naca be̱ꞌ zriꞌine Zebedeo, naché̱ꞌe̱ bi caꞌ, naꞌ bzu zribe̱ꞌ lau Jesús, dxenabe̱ꞌ culuén. 21 Jesús bche̱be̱ꞌ nuꞌula naꞌ: ―¿Bi naꞌ dxenabuꞌ? Nuꞌula naꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Gate zrin zra nna beꞌu, naꞌ gudxixruj beꞌe cueꞌ tu zriꞌinaꞌ caní chaláꞌa xabe̱la chiuꞌ, ne xetubeꞌ xéglala. 22 Jesús beche̱be̱ꞌ, guzre̱ꞌ bi caꞌ: ―Quebe nézele leꞌe bi naꞌ dxenábale. ¿Waca xíꞌajle leꞌe ca da xíꞌajaꞌ nedaꞌ, da naꞌ naca na ca xel-laꞌ ziꞌ da teaꞌ nedaꞌ, ne waca siꞌle da naca na ca xel-laꞌ dxedxúa nisa ca da siꞌa nedaꞌ gate chuꞌa lu xel-laꞌ gute? Naꞌ gulenabeꞌ: ―Wácantuꞌ. 23 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ bi caꞌ: ―Da li xíꞌajle ca da xíꞌajaꞌ nedaꞌ, ne siꞌle da naca ca xel-laꞌ dxedxúa nisa naꞌ da siꞌa nedaꞌ, san da cueꞌle chaláꞌa xabe̱la chiaꞌ, ne chaláꞌa xéglala chiaꞌ quebe naca na chiaꞌ gunnaꞌ na leꞌe. Xraꞌ gunézruje̱ꞌ na chee̱ bi caꞌ ca da ba nucueze̱ꞌ. 24 Gate xechí benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús belenne̱ꞌ caꞌ, naꞌ belezré̱ꞌe̱ dxupa bi chee̱ nuꞌula naꞌ. 25 Jesús gunné̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Ba nézele leꞌe ca dxelún benneꞌ xíchaje̱ chee̱ xe̱zr la xu caꞌ, dxelenná béꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ benneꞌ nácadxe̱ꞌ blau ládujla benneꞌ caꞌ dxelenná beꞌe̱, dxuchínene̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ. 26 Leꞌe quebe dxal-laꞌ gunle caꞌ. Benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ blau ládujla leꞌe dxal-laꞌ gune̱ꞌ zrin chee̱ xezícadxale leꞌe, 27 naꞌ bénneaꞌ dxaca lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ xíchaje̱ chee̱le, dxal-laꞌ gaque̱ꞌ we̱n zrin chee̱ xúgute̱le leꞌe. 28 Dxal-laꞌ gune̱ꞌ ca be̱naꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, quebe bidaꞌ chee̱ nu gun zrin  















San Mateo 20, 21

58

chiaꞌ nedaꞌ, san blaꞌa chee̱ gunaꞌ zrin chee̱ bénneache, ne chee̱ guzúaꞌ xel-laꞌ nabán chiaꞌ ca da quízrujaꞌ chee̱ guseláꞌ benneꞌ zante̱. Jesús dxexune̱ꞌ chupa benneꞌ la chul-la (Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43) 29 Gate

dxelexedxúaje̱ꞌ xe̱zre Jericó, naꞌ benneꞌ zante̱ zjácale̱ne̱ꞌ Jesús. 30 Naga dxeledée̱ꞌ zaj dxeꞌ chupa benneꞌ la chul-la dxuꞌa neza, naꞌ gate belenne̱ꞌ dxedé Jesús naꞌ gulebezre xe̱ꞌe̱, dxelenné̱ꞌ: ―Xran, Zriꞌine David, bexache lazreꞌ netuꞌ. 31 Benneꞌ zan caꞌ guledil-le̱ꞌ dxúpate̱ꞌ naꞌ chee̱ xelezúe̱ꞌ zrize, san le̱ꞌ gulebezre xe̱ꞌe̱ zízrajdxa, dxelenné̱ꞌ: ―Xran, Zriꞌine David, bexache lazreꞌ netuꞌ. 32 Nadxa Jesús guleze̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ benneꞌ la chul-la caꞌ, naꞌ bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bi dxaca lázrele gunaꞌ chee̱le? 33 Belexeche̱be benneꞌ caꞌ: ―Xran, dxaca lázrentuꞌ xeléꞌentuꞌ. 34 Jesús bexache lazre̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ne bte̱ꞌ xiaj lawe̱ꞌ. Naꞌ belexeléꞌete̱ benneꞌ la chul-la caꞌ, naꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Jesús.  









21

Ca da guca gate bexúꞌu Jesús Jerusalén (Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) 1 Gate

belezrín Jesús, ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ gagu naga zua xe̱zre Jerusalén, ne ba belezrine̱ꞌ xe̱zre Betfagé, da zua na gagu naga zua xiꞌa naga zaj daꞌ xaga olivo, naꞌ Jesús gusel-le̱ꞌ chupa benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ chee̱ tu da xelune̱ꞌ. 2 Dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Le chjaca xé̱zredu naꞌ da zua le nnaꞌ nigá. Naꞌ léꞌele tu burro bzriseꞌ daꞌbaꞌ xaga, naꞌ tu búrrodauꞌ zúale̱baꞌ le̱baꞌ. Le se̱zre-baꞌ, ne le che̱ꞌe̱ dxúpate̱baꞌ nigá. 3 Che nu benneꞌ bi xe̱ꞌe̱ leꞌe, le xe̱ꞌe̱: “Xránadxu nachinne̱ꞌ le̱baꞌ, naꞌ la xesél-laꞌte̱queze̱ꞌ-baꞌ.” 4 Da nigá guca na chee̱ guxá ca da gunná benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: 5 Le xe̱ benneꞌ zaj zraꞌ xe̱zre Sión: “Le nnaꞌ, Benneꞌ nna béꞌene̱ꞌ leꞌe ze̱ꞌe̱ naga zúale. Dute̱ xel-laꞌ dxexruj lazreꞌ zrie̱ꞌ tu burro bzriseꞌ. Zrie̱ꞌ tu búrrodauꞌ, zriꞌine tu be̱ dxua xua.”  





59

San Mateo 21

6 Nadxa

dxupa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús besiáꞌque̱ꞌ, ne belune̱ꞌ ca da ba gunná beꞌe Jesús le̱ꞌ. 7 Xeajlexríꞌe̱ burro bzriseꞌ, ne zríꞌinebaꞌ, naꞌ belezrúe̱ꞌ zra lane̱ꞌ cúzrubaꞌ, naꞌ guzría Jesús le̱baꞌ. 8 Benneꞌ zan caꞌ gulechílaje̱ꞌ zra lane̱ꞌ la neza naꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ buluchibe̱ꞌ zinaꞌ da buluzale̱ꞌ la neza. 9 Benneꞌ zjaque̱ꞌ láwela, ne benneꞌ záꞌaque̱ꞌ bze̱be gulezú lawe̱ꞌ dxelebezre xe̱ꞌe̱, dxelenné̱ꞌ: ―¡Gaca ba láꞌazxa Zriꞌine wenná bea David! ¡Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ ze̱ꞌe̱ waláz chee̱ Xránadxu Dios! ¡Gaca ba láꞌazxa Dios! 10 Gate guxúꞌu Jesús xe̱zre Jerusalén, ca naca bénneache zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ beledxéꞌena zrague̱ꞌ, naꞌ buluche̱be ljwezre̱ꞌ: ―¿Nuzra benneꞌ nigá? 11 Bal-la benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Jesús, benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ze̱ꞌe̱ xe̱zre Nazaret da nababa Galilea.  









Jesús dxuchiꞌe̱ lu xudauꞌ (Mr. 11.15-19; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) 12 Ca

gudé naꞌ guxúꞌu Jesús dxaleꞌaj xudauꞌ chee̱ Dios, naꞌ bebéaje̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ we̱te, ne benneꞌ dxeláꞌawe̱ꞌ naꞌ. Bdxixre̱ꞌ blag caꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluché̱ꞌe̱ dumí, ne bdxixre̱ꞌ da caꞌ zaj dxeꞌ benneꞌ caꞌ dxelútie̱ꞌ bgúgudu caꞌ. 13 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Lu xiche láꞌazxa naxúaj da dxenná Dios: “Lizraꞌ nigá naca na xuꞌu naga xelenaba bénneache lawaꞌ nedaꞌ”, san leꞌe ba nunle na ca tu lizre gubán. 14 Lu dxaleꞌaj xudauꞌ naꞌ gulebiga lau Jesús bal-la benneꞌ la chul-la, ne benneꞌ zrinnaj caꞌ, naꞌ Le̱ꞌ bexune̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 15 Belezráꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, gate naꞌ belenne̱ꞌ ca dxelebezre xaꞌa bidu caꞌ lu xudauꞌ, dxelennabeꞌ: “¡Gaca ba láꞌazxa zriꞌine wenná bea David!” 16 Gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―¿Dxennuꞌ ca dxelenná benneꞌ caní? Beche̱be Jesús: ―Dxendaꞌ na. ¿Quebe ne gulábale leꞌe lu xiche láꞌazxa naga naxúaj na chee̱ da dxaca nigá? Dxenná na caní: Ba be̱nuꞌ xelúl-la bidu caꞌ, ne bidu dxeꞌene caꞌ. Da dxelúe láꞌanabeꞌ Dios naca na da li. 17 Nadxa bcaꞌana Jesús benneꞌ caꞌ. Bezé̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ, naꞌ bezrine̱ꞌ xe̱zre Betania, naga bejgáꞌane̱ꞌ xe̱la naꞌ.  









San Mateo 21

60 Jesús dxuguꞌe̱ deꞌ xaga higo (Mr. 11.12-14, 20-26)

18 Che

zílala ca zexíaj Jesús xe̱zre naꞌ, naꞌ gudune̱ꞌ. 19 Zítuꞌla bléꞌene̱ꞌ tu xaga higo dxuꞌa neza, naꞌ gate bzrine̱ꞌ naga zua na, quebe bi da zixre chee̱ na bléꞌene̱ꞌ. Lágaze zria na. Nadxa Jesús guzre̱ꞌ xaga higo naꞌ: ―Cabataꞌ cuíaquezuꞌ da zixre. Gubízrete̱ xaga higo naꞌ. 20 Ca beleléꞌe benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús da nigá, naꞌ belexebánene̱ꞌ, ne buluche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Ájazra naꞌ chadite̱ gubizre xaga higo nigá? 21 Beche̱be Jesús: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, che nápale xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ, ne quebe gun chupa lázrele, quegaze da nigá gaca gunle ca da be̱naꞌ nedaꞌ chee̱ xaga higo nigá, san waca xe̱le xiꞌa nigá: Gucuasa nigá, xeajsúa lu nísadauꞌ, naꞌ gaca na. 22 Che dxeajlí lázrele, naꞌ xeziꞌle bítete̱ze da nábale Dios.  







Xel-laꞌ dxenná bea da xuꞌu lu naꞌ Jesús (Mr. 11.27-33; Lc. 20.1-8) 23 Nadxa

guxúꞌu Jesús lu chila xudauꞌ, naꞌ dxácate̱ naꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, gulebiga naga zua Jesús benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ gula chee̱ judío caꞌ, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Bi xel-laꞌ dxenná bea napuꞌ dxunuꞌ da caní? ¿Núzraqueze be̱nna lueꞌ xel-laꞌ dxenná bea nigá? 24 Beche̱be Jesús: ―Cáꞌanqueze nedaꞌ guche̱baꞌ leꞌe tu. Che xeché̱bele da nigá, naꞌ nedaꞌ xapaꞌ leꞌe bi xel-laꞌ dxenná bea napaꞌ dxunaꞌ da caní. 25 ¿Nu benneꞌ gusel-le̱ꞌ Juan dxuchúe̱ꞌ bénneache nisa? ¿Dios, che bénneacheze? Gulezú lawe̱ꞌ dxuluchálajle̱ ljwezre̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―Che nnadxu Dios gusel-le̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ xe̱ꞌe̱ dxiꞌu: “¿Bizr chee̱ naꞌ quebe guxéajle̱le chee̱ꞌ?” 26 Che nnadxu bénneache guselle̱ꞌ le̱ꞌ, dxal-laꞌ zrébedxu bi xelún benneꞌ zan caꞌ chee̱dxu dxiꞌu, laweꞌ da dxeleque xúgute̱ bénneache bchalaj Juan naꞌ waláz chee̱ Dios. 27 Chee̱ le̱ naꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Quebe nézentuꞌ. Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ:  







61

San Mateo 21

―Cáꞌanqueze nedaꞌ quebe xapaꞌ leꞌe bi xel-laꞌ dxenná bea napaꞌ dxunaꞌ da caní. Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ chupa bi biu chee̱ tu benneꞌ 28 Naꞌ

guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―¿Aja dxéquele leꞌe chee̱ da nigá? Tu benneꞌ zaj zraꞌ chupa zríꞌine̱ꞌ bi biu, naꞌ guzre̱ꞌ tubeꞌ: “Zriꞌinaꞌ, guxíaj xeajé̱n zrin lu lina chee̱ uva chiaꞌ.” 29 Zríꞌine̱ꞌ naꞌ beché̱bebeꞌ: “Quebe dxaca lazraꞌ.” Ca gudé naꞌ bexíaje lázrebeꞌ, naꞌ guxíajbeꞌ xeajé̱nquezbeꞌ zrin. 30 Cáꞌanqueze xrabeꞌ naꞌ guxíaje̱ꞌ xeajné̱ꞌe̱ xetubeꞌ, ne guzre̱ꞌ-beꞌ, naꞌ bi nigá beché̱bebeꞌ: “Waca, xrae. Naꞌa chaꞌa.” Quebe guxíajbeꞌ. 31 ¿Núlabeꞌ bi chupa caní be̱nbeꞌ ca da guca lazreꞌ xrabeꞌ? Gulenná benneꞌ caꞌ: ―Bi nedxu. Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, benneꞌ wechizruj caꞌ, ne nuꞌula dxeledále̱ benneꞌ biu zante̱ xelexúꞌe̱ naga dxenná bea Dios nédxudxa ca leꞌe 32 laweꞌ da blaꞌ Juan, bedajléꞌene̱ꞌ leꞌe da naca xrlátaje, naꞌ leꞌe quebe guxéajle̱le chee̱ꞌ. Benneꞌ wechizruj caꞌ, ne nuꞌula caꞌ dxeledále̱ benneꞌ biu zante̱ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ. Leꞌe, gate bleꞌele da nigá, quebe bexíaje lázrele chee̱ chéajle̱le chee̱ꞌ.  







Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ benneꞌ we̱n zrin cale̱la caꞌ (Mr. 12.1-12; Lc. 20.9-19) 33 Nadxa

gunná Jesús: ―Le xene ca naca da nadxixruj bea nigá. Tu benneꞌ xrane tu xe̱zr la xu guze̱ꞌ lba uva caꞌ, ne be̱ne̱ꞌ leꞌaj chee̱ na. Be̱ne̱ꞌ tu xe̱dxu naga xelesíe̱ꞌ uva caꞌ, ne guchise̱ꞌ tu xuꞌu sibe chee̱ gaca nu guxúe ca naca na. Naꞌ bcaꞌane̱ꞌ na lu naꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ, ne guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ zituꞌ. 34 Gate bzrin zra xuluchibe̱ꞌ uva caꞌ, naꞌ gusel-le̱ꞌ tu chupa bi we̱n zrin chee̱ꞌ zeajlexezriꞌbeꞌ da dxal-laꞌ xezíꞌ xrane naꞌ. 35 Benneꞌ we̱n zrin caꞌ gulequé̱ꞌe̱ bi we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ. Belúele̱ꞌe̱ tubeꞌ, ne belutie̱ꞌ xetubeꞌ, naꞌ xetubeꞌ buluzríe̱ꞌ-beꞌ xiaj. 36 Nadxa xrane naꞌ gusél-ladxe̱ꞌ bi we̱n zrin chee̱ꞌ bi zandxa ca nedxu. Benneꞌ we̱n zrin caꞌ tuz ca bulusaque̱ꞌ bi caꞌ. 37 Naga xeajchéꞌtequeze na gusel-le̱ꞌ zríꞌinequeze̱ꞌ laweꞌ da dxéquene̱ꞌ: Welape̱ꞌ ba láꞌana zriꞌinaꞌ. 38 Gate beleléꞌene̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ, naꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ gulé̱ ljwezre̱ꞌ: “Bi nigá xezíꞌ lu naꞌbeꞌ ca naca da caní. Du gute-beꞌ  









San Mateo 21, 22

62

chee̱ xegáꞌana chee̱dxu da caní.” 39 Chee̱ le̱ naꞌ gule̱le̱ꞌ-beꞌ, ne belexebéaje̱ꞌ-beꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ belutie̱ꞌ-beꞌ. 40 Nadxa Jesús bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Gate xida xrane xe̱zr la xu naꞌ, ¿ájazra gune̱ꞌ chee̱ benneꞌ we̱n zrin caꞌ? 41 Gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Gutie̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la ne quebe xexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ. Nadxa gucáꞌanale̱ne̱ꞌ xe̱zr la xu naꞌ benneꞌ we̱n zrin xula, benneꞌ xuluxunézruje̱ꞌ da dxal-laꞌ xezíꞌ le̱ꞌ gate zrin zra chee̱ na. 42 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Quebe ne gulábale leꞌe xiche láꞌazxa? Caní dxenná na: Xiaj naꞌ da buluzúa benneꞌ we̱n xuꞌu caꞌ chaláꞌala, le̱ naꞌ naca na xiaj blau naꞌa. Da nigá naca na da be̱n Xránadxu, ne naca na tu da dxexebánedxu. 43 Chee̱ le̱ naꞌ dxapaꞌ leꞌe, Dios wequé̱ꞌe̱ da naca chee̱le leꞌe naga dxenná beꞌe̱, naꞌ gunézruje̱ꞌ na benneꞌ xelune̱ꞌ da naca chee̱ xellaꞌ dxenná bea chee̱ Dios. 44 Che tu benneꞌ cheajchazie̱ꞌ laweꞌ xiaj nigá waxúzruje̱ꞌ, naꞌ che xexruj na laweꞌ tu benneꞌ, naꞌ guzuzruj na le̱ꞌ. 45 Gate benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ belenne̱ꞌ da bchalaj Jesús, guleque béꞌene̱ꞌ chee̱ lé̱queze̱ꞌ bchalaj Jesús da caní. 46 Gate gulaca lazre̱ꞌ xele̱le̱ꞌ Le̱ꞌ, belezrebe̱ꞌ benneꞌ xe̱zre caꞌ laweꞌ da dxeléajle̱ benneꞌ caꞌ naca Jesús benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios.  















22

Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ laní wechaga naꞌ 1 Guzú

lau Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ xecha lasa tu da dxuléꞌe na, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: 2 ―Ca da gaca xabáa naga dxenná bea Dios naca na ca da guca gate tu benneꞌ wenná bea be̱ne̱ꞌ tu laní wechaga naꞌ chee̱ bi biu chee̱ꞌ. 3 Gusel-le̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ cheajletupe̱ꞌ benneꞌ caꞌan gunné̱ꞌ lizre̱ꞌ, san benneꞌ caꞌ quebe gulaca lazre̱ꞌ xédajgaque̱ꞌ. 4 Nadxa gusél-ladxe̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ, benneꞌ xula. Dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: “Le xe̱ benneꞌ caꞌ gunníaꞌ, ba nucuezaꞌ xel-laꞌ wagu. Ba gunná beꞌedaꞌ xelútie̱ꞌ be̱zre caꞌ, ne be̱ dxelanne, naꞌ ca naca na bache de̱. Dxal-laꞌ xelelé̱ꞌe̱ nigá naga zraꞌ wechaga naꞌ.” 5 Benneꞌ caꞌ gunné̱ꞌ quebe gulaca lazre̱ꞌ xédajgaque̱ꞌ. Tu benneꞌ caꞌ guxíaje̱ꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ, ne xetú  







63

San Mateo 22

benneꞌ guxíaje̱ꞌ we̱te. 6 Xebal-la benneꞌ caꞌ gule̱le̱ꞌ bi we̱n zrin caꞌ chee̱ wenná bea naꞌ, naꞌ bulucháchale̱ne̱ꞌ-beꞌ, ne belútete̱ꞌbeꞌ. 7 Nadxa wenná bea naꞌ bzráꞌale̱ꞌe̱, naꞌ gusel-le̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ, benneꞌ zjaca wedil-la xeajlegué̱tie̱ꞌ benneꞌ we̱te benneꞌ caꞌ, ne xeajlezézxeꞌte̱ꞌ lazreꞌ benneꞌ caꞌ. 8 Nadxa guzre̱ꞌ bi we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ: “Bal-la bi de̱ ba de̱ chee̱ wechaga naꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ gunníaꞌ quebe zaj naca chee̱ꞌ xelelé̱ꞌe̱. 9 Le chjaca neza zriꞌa caꞌ, ne le nne̱ xúgute̱ benneꞌ léꞌele, chee̱ xelelé̱ꞌe̱ laní chee̱ wechaga naꞌ.” 10 Benneꞌ we̱n zrin caꞌ xjaque̱ꞌ la neza caꞌ, naꞌ xeajletupe̱ꞌ xúgute̱ bénneache, benneꞌ beleléꞌene̱ꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ cale̱la, ne benneꞌ xrlátaje. Caꞌan guca guzrate̱ xuꞌu naꞌ bénneache. 11 Nadxa wenná bea naꞌ guxúꞌe̱ xeajné̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ gunné̱ꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ tu benneꞌ dxeꞌe̱ naꞌ, quebe naziꞌe̱ zra lane̱ꞌ chee̱ laní chee̱ wechaga naꞌ. 12 Guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Lueꞌ, benneꞌ, ¿ájazra guca guxúꞌu nigá, ne quebe naziꞌu zra lanuꞌ chee̱ laní wechaga naꞌ?” Bénneaꞌ gudxéꞌe̱ zrize. 13 Nadxa wenná bea naꞌ guzre̱ꞌ bi zaj zúabeꞌ ga naꞌ, “Le guchéaj niꞌa ne̱ꞌe̱, ne le guzale̱ꞌ chaléꞌajla naga naca chul-la, naga cuezre̱ꞌ, ne xáguxaꞌate̱ lazxe̱ꞌ.” 14 Benneꞌ zante̱ gunníaꞌ, naꞌ bábaze̱ꞌ zaj naca chee̱ꞌ xeluꞌe̱ nigá.  

















Ca naca chee̱ dumí da dxuluchízruje̱ꞌ (Mr. 12.13-17; Lc. 20.20-26) 15 Nadxa

benneꞌ fariseo caꞌ besiáꞌque̱ꞌ, ne belune̱ꞌ tuze dizraꞌ xelebéaje̱ꞌ Jesús dizraꞌ chee̱ xelezéquene̱ꞌ xelawe̱ꞌ zría chee̱ꞌ. 16 Nadxa gulesel-le̱ꞌ bal-la benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ fariseo caꞌ tuze, ne bal-la benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ Herodes, chee̱ zeajlegue̱zre̱ꞌ Jesús: ―Benneꞌ wese̱de, nézentuꞌ dxenníuꞌ da li, ne dxusé̱denuꞌ da li da zaj naca chee̱ Dios, ne quebe dxezrebuꞌ bi xelenná bénneache, ne quebe dxennáꞌu ca da zaj napa bénneache. 17 Gunná xque. ¿Aja dxéquenuꞌ lueꞌ? ¿Dxun na ba xen quízrujdxu da dxuluchizruj benneꞌ caꞌ nasel-la César, benneꞌ zituꞌ, che cabí? 18 Jesús ba nézene̱ꞌ ca da dxelaca lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Leꞌe, láweze dxunle da xrlátaje. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxuzúale da guzría xi na nedaꞌ? 19 Le guléꞌe nedaꞌ dumí naꞌ da dxízrujle chee̱ wechizruj. Nadxa bulunézruje̱ꞌ Le̱ꞌ tu dumí chee̱ xe̱zre Roma. 20 Gate bléꞌene̱ꞌ na, naꞌ Jesús bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Nuzra lau ni, ne le̱ꞌ da naxúaj na nigá?  









San Mateo 22

64

21 Belexeche̱be̱ꞌ:

―Chee̱ César naꞌ. Naꞌ guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―Le gunezruj chee̱ César da naca chee̱ César, ne le gunezruj chee̱ Dios da naca chee̱ꞌ. 22 Gate belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ belexebánene̱ꞌ, ne besiáꞌque̱ꞌ naga zua Jesús.  

Da buluche̱be̱ꞌ Jesús chee̱ benneꞌ xelexebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate (Mr. 12.18-27; Lc. 20.27-40) 23 Zra

náꞌqueze belezrín bal-la benneꞌ saduceo caꞌ naga zua Jesús. Benneꞌ saduceo caꞌ dxelenné̱ꞌ quebe xelexebán benneꞌ gate. Gulé̱ꞌe̱ Jesús: 24 ―Benneꞌ wese̱de, Moisés gunné̱ꞌ che tu benneꞌ nuchaga ne̱ꞌe̱ gatie̱ꞌ, ne quebe nu bidu chee̱ꞌ chiláꞌ, naꞌ bi biche̱ꞌ dxallaꞌ guchaga naꞌabeꞌ nen nuꞌula gute benneꞌ biu chee̱ꞌ naꞌ chee̱ sua tu bi chee̱ benneꞌ ba gutie̱ꞌ. 25 Naga zúantuꞌ gulezráꞌ gazre benneꞌ gulácabeꞌ zriꞌine tuze benneꞌ. Bi nedxu bchaga naꞌabeꞌ, naꞌ gútebeꞌ. Bi gudxupeꞌ bchaga naꞌabeꞌ nen nuꞌula naꞌ gute benneꞌ biu chee̱ꞌ laweꞌ da quebe nu zriꞌine bi nedxu naꞌ gúlajbeꞌ. 26 Cáꞌanqueze gúcaqueze na chee̱ bi gudxupeꞌ, naꞌ gudé naꞌ chee̱ bi guxunneꞌ, naꞌ cáꞌanqueze guca chee̱ xúgute̱ bi gazre caꞌ. 27 Ca gudé naꞌ, naꞌ gute nuꞌula naꞌ. 28 Gate xelexebán benneꞌ gate, ¿nula bi gazre caní gácabeꞌ benneꞌ chee̱ nuꞌula naꞌ laweꞌ da tu tu bi gazre caꞌ bchaga naꞌabeꞌ nen nuꞌula naꞌ? 29 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Leꞌe dxeque zréajele laweꞌ da quebe núnbeale da naxúaj na lu xiche láꞌazxa, ne ca naca xel-laꞌ waca chee̱ Dios. 30 Gate zrin zra xelexebán benneꞌ gate, québedxa xuluchaga naꞌ bénneache, ne québedxa xelútie̱ꞌ bi nuꞌula chee̱ xuluchaga naꞌabeꞌ. Xelaque̱ꞌ ca zaj naca gubáz chee̱ xabáa chee̱ Dios. 31 Ca naca na che dxal-laꞌ xelexebán benneꞌ gate, ¿quebe ne gulábale leꞌe ca gunná Dios? Gunné̱ꞌ: 32 “Nedaꞌ nacaꞌ Dios chee̱ Abraham, ne Dios chee̱ Isaac, ne Dios chee̱ Jacob.” Dios quebe naque̱ꞌ Dios chee̱ benneꞌ gate, san naque̱ꞌ Dios chee̱ benneꞌ ban, benneꞌ caꞌ ba gulatie̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá. 33 Gate belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ belexebane benneꞌ caꞌ ca naca da dxuse̱de Jesús.  



















65

San Mateo 22, 23

Da gunná beꞌe Dios da naca blau (Mr. 12.28-34) 34 Gate

benneꞌ fariseo caꞌ guleque béꞌene̱ꞌ ba bzua zri Jesús benneꞌ saduceo caꞌ, naꞌ belezrague̱ꞌ. 35 Tu benneꞌ caꞌ, benneꞌ naque̱ꞌ benneꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, guca lazre̱ꞌ guxúe̱ꞌ ájala nne̱ Jesús. Bche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: 36 ―Benneꞌ wese̱de, ¿bizrla da gunná beꞌe Dios naca blau? 37 Beché̱be Jesús: ―Dxal-laꞌ zriꞌinuꞌ Xranuꞌ Dios dute̱ xichaj lázrdaꞌu, ne dute̱ bénneꞌdu xuꞌu, ne dute̱ xel-laꞌ dxéajniꞌi chiuꞌ. 38 Da nigá naca da nadxixruj bea da blaudxa, ne da dxundxa na ba xen. 39 Da nadxixruj bea da gudxupeꞌ nácaqueze na caꞌ, da dxenná na: Bzriꞌi le saꞌ ljwezruꞌ ca nazríꞌi cuinuꞌ. 40 Che tu benneꞌ dxune̱ꞌ ca zaj naca chupa da nadxixruj bea caní, dxune̱ꞌ ca naca xúgute̱ da nadxixruj bea da bzuaj Moisés, ne ca naca xúgute̱ da buluse̱de benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios.  











¿Nuzra zriꞌine naca Cristo? (Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44) 41 Dxácate̱ ne

zaj nazraga benneꞌ fariseo caꞌ naꞌ, 42 Jesús bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Ájala dxéquele leꞌe chee̱ Cristo? ¿Nuzra zriꞌine naque̱ꞌ? Benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Zriꞌine David naꞌ. 43 Nadxa guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―¿Ájazra naꞌ David gate bchálaje̱ꞌ chee̱ Cristo dxe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: Xran? Gate gunná David da nigá bchálaje̱ꞌ da bleꞌe Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ. Caní naca da naꞌ gunná David: 44 Xranaꞌ Dios guzre̱ꞌ Xranaꞌ: “Gudxéꞌe chaláꞌa xabe̱la chiaꞌ cadxa guzúaꞌ zran niꞌu benneꞌ caꞌ quebe chaweꞌ dxeleléꞌene̱ꞌ Lueꞌ.” 45 ¿Ájazra naca na naca Cristo zriꞌine David, che David náꞌqueze dxe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: “Xranaꞌ”? 46 Quebe nu benneꞌ guca xeché̱bequeze̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ ze lau zra naꞌ netú québedxa nu bexazre bi guché̱bedxa Le̱ꞌ.  







23

Jesús dxedil-le̱ꞌ benneꞌ xudauꞌ caꞌ (Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54; 20.45-47) 1 Nadxa

Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, 2 dxenné̱ꞌ:  

San Mateo 23

66

―Benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Moisés, ne benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ zaj nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea xuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Moisés. 3 Chee̱ le̱ naꞌ le guzúa dizraꞌ chee̱ benneꞌ caní, ne le gun xúgute̱ da xelenné̱ꞌ. Quebe gunle ca da dxelún benneꞌ caꞌ, laweꞌ da dxelenné̱ꞌ da caꞌ dxallaꞌ gunle, naꞌ quebe dxelúnqueze̱ꞌ na. 4 Dxelune̱ꞌ xua zíꞌile̱ꞌe̱ da quebe dxelezeque xelezúe bénneache, ne dxelenná béꞌene̱ꞌ bénneache chee̱ xeluꞌe̱ na. Benneꞌ caꞌ ne quebe dxuluzúe̱ꞌ na netú zrube ne̱ꞌe̱ chee̱ da dxuluzúe benneꞌ xubla. 5 Xúgute̱ da dxelún benneꞌ caꞌ naca na chee̱ xeleléꞌe bénneache. Dxeledánnene̱ꞌ dxeluꞌe̱ luzxgue̱ꞌ, ne ne̱ꞌe̱ ladxeꞌ laga naga naxúaj dizraꞌ chee̱ Dios, ne dxelácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ da zeajzé̱ luzre na tunna. 6 Dxelaca lazre̱ꞌ xelebéꞌe̱ naga ze̱ láweze naga dxelawe̱ꞌ, ne naga naca blau lu xuꞌu caꞌ naga dxeledube̱ꞌ. 7 Dxelaca lazre̱ꞌ xelapa bénneache le̱ꞌ ba láꞌana la neza caꞌ, ne xelé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: “Benneꞌ wese̱de.” 8 Naꞌa leꞌe, quebe güele lataj nu xe̱ leꞌe, “Benneꞌ wesede”, laweꞌ da xúgute̱le nácale bi bíchele tule xetule, ne tuze Benneꞌ dxusédene̱ꞌ leꞌe, nedaꞌ, Cristo. 9 Quebe nu xe̱le leꞌe: Xrae, lu xe̱zr la xu nigá, laweꞌ da zua tuze Xrale, Dios naꞌ zue̱ꞌ xabáa. 10 Quebe güele lataj nu xe̱ leꞌe: Xran, laweꞌ da zua tuze Xránale, nedaꞌ, Cristo. 11 Bénneaꞌ dxune̱ꞌ zrin chee̱ xezícadxale leꞌe nácadxe̱ꞌ blau ládujla leꞌe. 12 Bénneaꞌ dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ wexéxrujla bénneaꞌ, naꞌ bénneaꞌ dxaque̱ꞌ dxexruj lazreꞌ wegáꞌane̱ꞌ szren. 13 ’Edxugua leꞌe, benneꞌ dxusé̱dele da nadxixruj bea na, ne leꞌe, benneꞌ fariseo caꞌ. Láweze dxunle da xrlátaje. Dxusézxujle neza chee̱ xabáa chee̱ quebe nu chuꞌu na. Léꞌequeze quebe dxúꞌule, ne quebe dxuele lataj benneꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xeluꞌe̱. 14 ’Edxugua leꞌe, benneꞌ dxusé̱dele da nadxixruj bea na, ne leꞌe, benneꞌ fariseo caꞌ. Láweze dxunle da xrlátaje. Dxegúale lizre nuꞌula caꞌ ba gulate benneꞌ biu chee̱ꞌ, naꞌ chee̱ xuléꞌele xrlátaje cuínale, dxuwízrale Dios xcha lu xudauꞌ. chee̱ le̱ naꞌ da zrente̱ da guzría xi na leꞌe. 15 ’Edxugua leꞌe, benneꞌ dxusé̱dele da nadxixruj bea na, ne leꞌe, benneꞌ fariseo caꞌ. Láweze dxunle da xrlátaje. Leꞌe dxedale du ca naca xe̱zr la xu nigá ne ca naca nísadauꞌ chee̱ siꞌ tu benneꞌ ca naca da zéajle̱le chee̱ Dios, naꞌ gate bache dxunle na, naꞌ dxugápadxale bénneaꞌ dul-la ca da nabágale leꞌe chee̱ cuía xiꞌe̱ lu lataj ba xaꞌ. 16 ’Edxugua leꞌe. La chul-la nácale, ne dxaca lázrele cuꞌule benneꞌ neza. Dxennale che tu benneꞌ dxuzétaje̱ꞌ xudauꞌ, quebe  



























67

San Mateo 23

dxun na le̱ꞌ ba xen, naꞌ che dxuzétaje̱ꞌ oro chee̱ xudauꞌ, da naꞌ dxun na le̱ꞌ ba xen. 17 Nácale benneꞌ xala, ne la chul-la. ¿Nula da naca na blaudxa, oro, che xudauꞌ naꞌ da dxucáꞌana na láꞌazxa oro naꞌ? 18 Cáꞌanqueze dxennale leꞌe che nu dxuzetaj cugu láꞌazxa, quebe dxun na le̱ꞌ ba xen, san che dxuzétaje̱ꞌ gunaꞌ da zria na laweꞌ cugu láꞌazxa, da naꞌ dxun na le̱ꞌ ba xen. 19 Nácale benneꞌ xala ne la chul-la. ¿Nula da naca na blaudxa, gunaꞌ naꞌ, u cugu láꞌazxa naꞌ da dxucáꞌana na láꞌazxa gunaꞌ naꞌ? 20 Che nu benneꞌ dxuzétaje̱ꞌ cugu láꞌazxa, quegaze cugu láꞌazxa dxuzétaje̱ꞌ, san cáꞌanqueze dxuzétaje̱ꞌ ca naca da zria lawe na. 21 Bénneaꞌ dxuzétaje̱ꞌ xudauꞌ, quegaze xudauꞌ naꞌ dxuzétaje̱ꞌ. Cáꞌanqueze dxuzétaje̱ꞌ Dios zue̱ꞌ lataj naꞌ. 22 Cáꞌanqueze benneꞌ dxuzétaje̱ꞌ xabáa, dxuzétaje̱ꞌ lataj naga zria Dios, ne Diósqueze, Bénneaꞌ zrie̱ꞌ lataj naꞌ dxuzétaje̱ꞌ. 23 ’Edxugua leꞌe, benneꞌ dxusé̱dele da nadxixruj bea na, ne leꞌe, benneꞌ fariseo caꞌ. Láweze dxunle da xrlátaje. Dxunézrujle chee̱ xudauꞌ tu cueꞌ chee̱ da chi cueꞌ chee̱ xixruj weaj, ne chee̱ bínnedu caꞌ chee̱ anís, ne chee̱ cumín. Quebe dxunle da zaj naca na blaudxa da zaj zua na lu da nadxixruj bea na, ca naca chee̱ gácale xrlátaje, ne chee̱ xexache lázrele le saꞌ ljwézrele, ne chee̱ chéajle̱le chee̱ Dios. Da caní zaj naca na da dxun na ba xen gunle, ne quebe gusanle da caꞌ ba dxunle. 24 La chul-la nácale, ne dxaca lázrele cuꞌule benneꞌ neza. Dxecáꞌale da naca ca tu béꞌadauꞌ, be̱ zrua laweꞌ da dxíꞌajle, naꞌ quebe dxeque beꞌele dxíꞌajle da naca ca tu camello, be̱ dxelaga benneache. 25 ’Edxugua leꞌe, benneꞌ dxusé̱dele da nadxixruj bea na, ne leꞌe, benneꞌ fariseo caꞌ. Láweze dxunle da xrlátaje. Nácale ca zaj naca zrigaꞌ, ne xéꞌena da dxíbele cúzreze na. Luꞌule na quebe dxíbele. Caní nácale laweꞌ da lu lázrdaule nácale ca gubán, ne benneꞌ dxucude. 26 Benneꞌ fariseo la chul-la. Nedxu le quibe luꞌule zrigaꞌ, ne xéꞌena, naꞌ cáꞌanqueze xegáꞌana chaweꞌ cúzrela. 27 ’Edxugua leꞌe, benneꞌ dxusé̱dele da nadxixruj bea na, ne leꞌe, benneꞌ fariseo caꞌ. Láweze dxunle da xrlátaje. Nácale ca tu ba chiche da nalá na xrtante̱ cúzrela, naꞌ luꞌule na nazrate̱ na zrita chee̱ benneꞌ gateꞌ, ne xúgute̱ da sgute. 28 Caꞌan nácale leꞌe. Cúzrela nalaꞌle ca benneꞌ xlátaje̱, naꞌ lu lázrdaule nazrate̱ na da we̱n lazreꞌ, ne da cale̱la da dxunle. 29 ’Edxugua leꞌe, benneꞌ dxusé̱dele da nadxixruj bea na, ne leꞌe, benneꞌ fariseo caꞌ. Láweze dxunle da xrlátaje. Dxucáꞌanale  

























San Mateo 23, 24

68

cháwedauꞌ ba caꞌ naga zaj nagache benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne dxuele lechítaje̱ luꞌa chee̱ benneꞌ xrlátaje caꞌ. 30 Dxennale: “Chela netuꞌ ba zúantuꞌ gate naꞌ gulezráꞌ xra xrtauntuꞌ caꞌ, quebe gúcale̱ntuꞌ benneꞌ caꞌ belutie̱ꞌ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios.” 31 Gate dxennale caꞌ, leꞌe dxexúnbeaquezle nácale zriꞌine zre sua benneꞌ caꞌ belutie̱ꞌ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 32 Dxusexúzrele dxunle ca da gulezú lau belún xra xrtáule caꞌ. 33 ’Be̱ snia nácale, ne xrtia be̱ snia. ¿Ájazra gunle chee̱ gáchele lu da ziꞌ da xaꞌ chee̱ lataj ba xaꞌ? 34 Chee̱ le̱ naꞌ nedaꞌ sel-laꞌ chee̱le benneꞌ caꞌ xuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne benneꞌ sina caꞌ, ne benneꞌ caꞌ xulusé̱dene̱ꞌ leꞌe. Léꞌequeze gútele, ne gudáꞌle xaga béguaj bal-la benneꞌ caꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ gunle le̱ꞌ ziꞌ lu xudauꞌ caꞌ, naꞌ gau ziꞌ xúzrele le̱ꞌ tu xe̱zre xetú xe̱zre. 35 Caꞌan gaca, leꞌe bágale zria chee̱ xel-laꞌ gute chee̱ xúgute̱ benneꞌ xrlátaje caꞌ belute xra xrtáule caꞌ, gate guzú lau na nu be̱te Abel, benneꞌ xrlátaje, ne naga bzrinte̱ bé̱tele Zacarías ládujla naga zua lataj láꞌazxa chee̱ xudauꞌ ne lataj naga dxuluzezxe̱ꞌ be̱ xíxreꞌdu caꞌ, be̱ dxelegúꞌe̱ lu cugu chee̱ Dios. 36 Da li dxapaꞌ leꞌe, bénneache zaj zre̱ꞌe̱ naꞌa xelebague̱ꞌ zria chee̱ xúgute̱ da caní.  













Jesús dxebezre̱ꞌ chee̱ xe̱zre Jerusalén (Lc. 13.34-35) 37 Nadxa

gunná Jesús: ―Jerusalén, Jerusalén, leꞌe naꞌ dxútele benneꞌ caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne dxuzríale xiaj benneꞌ gubáz caꞌ dxesel-la Dios naga zúale. Zaneꞌ lásate̱ guca lazraꞌ gutupaꞌ zríꞌinele chiaꞌ ca dxun bedxuj, dxutúpabaꞌ be dxéꞌenedauꞌ zran xrílabaꞌ, san quebe guca lázrele. 38 Le nnaꞌxque naꞌa, lízrele xelexegáꞌana na dácheze, 39 laweꞌ da dxapaꞌ leꞌe, québedxa léꞌele nedaꞌ cadxa zrin zra nnale: Laꞌazxa naca bénneaꞌ ze̱ꞌe̱ waláz chee̱ Xránadxu.  



24

Jesús dxenné̱ꞌ wabía xiꞌ xudauꞌ (Mr. 13.1-2; Lc. 21.5-6)

bedxúaj Jesús xudauꞌ, naꞌ dxácate̱ dxexedxúaje̱ꞌ naꞌ, gulebiga benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ lau Jesús, ne gulezú lawe̱ꞌ dxuluchálajle̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ ca naca chee̱ xudauꞌ naꞌ. 2 Beche̱be Jesús:  

1 Nadxa

69

San Mateo 24

―¿Dxeléꞌele xúgute̱ da caní? Da li dxapaꞌ leꞌe, netú xiaj caní quebe xegáꞌana zeajzría cuzru ljwezre na. Ca naca na cuía xi na. Ca naca da xelunna bea na ba za zra bze̱be (Mr. 13.3-23; Lc. 21.7-24; 17.22-24) 3 Nadxa

xjaque̱ꞌ lu xiꞌa naga zaj ze̱ xaga olivo, naꞌ gate dxeꞌ Jesús naꞌ, benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ belezrine̱ꞌ lau Le̱ꞌ, ne bagácheze buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Gunná netuꞌ. ¿Bata gaca da naꞌ? ¿Bi gunna bea na gate zrin zra xelaꞌu, ne gate cheajsé̱ chee̱ xe̱zr la xu nigá? 4 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le guxúe cuínale chee̱ quebe nu si xe̱ leꞌe. 5 Benneꞌ zan xelelé̱ꞌe̱. Xelún lazre̱ꞌ xelenné̱ꞌ zaj naque̱ꞌ Cristo, naꞌ xelezí xe̱ꞌe̱ benneꞌ zan. 6 Wenle leꞌe dxaca wedil-la, ne waca wedil-la gátete̱ze naꞌ. Quebe zrébele, laweꞌ da dxal-laꞌ xelaca da caní. Da caní quebe zaj naca na chee̱ zra bze̱be. 7 Tu cueꞌ xe̱zr la xu tíllale̱ na xetú cueꞌ xe̱zr la xu, ne tu xe̱zre tíl-lale̱ na xetú xe̱zre. Wataꞌ gubinaꞌ, ne welataꞌ xízrawe̱ꞌ caꞌ, ne wazrúꞌ gátete̱ze naꞌ. 8 Xúgute̱ da caní zaj naca na naga dxezú lau ca da xelezaca bénneache. 9 ’Nadxa xuludée̱ꞌ leꞌe naga si sácale, naꞌ bál-lale welútequeze̱ꞌ. Ca naca bénneache xelecuídene̱ꞌ leꞌe laweꞌ da dxunle da naca chiaꞌ. 10 Lu zra naꞌ benneꞌ zan québedxa xeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ, naꞌ xelecuídene̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, ne xuludée̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ le̱ꞌ. 11 Weleláꞌ benneꞌ zan benneꞌ we̱n lazreꞌ. Xelenné̱ꞌ dxuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ xelezí xe̱ꞌe̱ benneꞌ zante̱. 12 Laweꞌ da gátaꞌle̱ꞌe̱ da cale̱la, benneꞌ zan québedxa xelezríꞌine̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ. 13 Bénneaꞌ zua chache̱ꞌ ca zrinte̱ zra bze̱be, la bénneaꞌ. 14 Ca naca dizraꞌ chaweꞌ nigá ca nna bea Dios, zralaj na du gabíꞌi xe̱zr la xu chee̱ xelén ca naca benneꞌ chee̱ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu, naꞌ te naꞌ cheajsé̱ chee̱ xe̱zr la xu nigá. 15 ’Benneꞌ gulabe̱ꞌ da nigá dxal-laꞌ chéajniꞌine̱ꞌ. Daniel, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, bzuaje̱ꞌ ca naca chee̱ tu da dxezráꞌa Dios, da dxuxrinnaj na. Gate léꞌele da nigá zua na lataj láꞌazxa chee̱ xudauꞌ, 16 nadxa benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea dxal-laꞌ xuluzrúnnuje̱ꞌ, ne chjaque̱ꞌ lu xiꞌa zren. 17 Che tu benneꞌ ze̱ꞌ chjuꞌu chee̱ꞌ, quebe dxal-laꞌ xexétaje̱ꞌ bi cheajxeléaje̱ꞌ lu xuꞌu. Dxal-laꞌ guzrúnnujte̱ꞌ. 18 Benneꞌ zue̱ꞌ le̱ꞌe̱  





























San Mateo 24

70

xixreꞌ quebe dxal-laꞌ xezrine̱ꞌ lizre̱ꞌ cheajxezriꞌe̱ xicha chee̱ꞌ da gácue̱ꞌ. 19 Edxugúa nuꞌula caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu zra naꞌ zaj zue̱ꞌ ziꞌi, ne nuꞌula caꞌ zaj nuꞌe̱ bidauꞌ, ne dxelázrebeꞌ. 20 Le naba Dios quebe gun na ba xen guzrúnnujle beuꞌ zaga, ne quegá lu zra dxupáꞌanale, 21 laweꞌ da che caꞌ gaca na, naꞌ da zrénte̱dxa da xelezí saca bénneache ca da quebe ne xelezaque̱ꞌ ca guzú laute̱ zua xe̱zr la xu nigá, ne québedxa bi xelezaque̱ꞌ caní ca te chee̱ da nigá. 22 Che Dios quebe guzáchie̱ꞌ zra caꞌ, naꞌ netú quebe nu la. Guzáchie̱ꞌ na chee̱ gácale̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ bache nabéaje̱ꞌ chee̱ꞌ. 23 ’Chee̱ le̱ naꞌ, quebe chéajle̱le che nu xe̱ leꞌe: “Le nnaꞌxque, nigá zua Cristo”, u che nu xe̱ leꞌe: “Le nnaꞌ xque, naꞌla zue̱ꞌ.” 24 Caní dxapaꞌ leꞌe laweꞌ da xeleláꞌ benneꞌ zan, benneꞌ guzrí xe̱ꞌe̱, naꞌ xelenné̱ꞌ zaj naque̱ꞌ Cristo, u zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ da zrente̱ xululéꞌene̱ꞌ, ne xelune̱ꞌ xel-laꞌ waca zren caꞌ chee̱ xelezí xe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ ba nabéaj Dios. Caní xelune̱ꞌ che xelezéquene̱ꞌ. 25 Ba bchálajle̱naꞌ leꞌe caníqueze naꞌa quebe ne gaca na. 26 Chee̱ le̱ naꞌ, che nu xe̱ leꞌe: “Le nnaꞌxque, naꞌ zue̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ”, quebe chéajle naꞌ, u che nu xe̱ leꞌe: “Le nnaꞌxque, lu xuꞌu nigá zue̱ꞌ”, quebe chéajle̱le. 27 Ca dxun tu xesa guziuꞌ, dxe̱pe na naga dxalaj gubizra, naꞌ dxeléꞌedxu na naga dxebía gubizra, caꞌan gaca gate xidaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 28 Gátete̱ze de̱ tu da nate, naꞌ dxelexezraga laba caꞌ.  



















Ca da gaca gate ba zua xeláꞌ Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache (Mr. 13.24-37; Lc. 21.25-33; 17.26-30, 34-36) 29 Naꞌ

gunná Jesús: ―Gate bache guca zra naꞌ gate xelezaca ziꞌ bénneache, nadxa gubizra chul-la na naga zua na, naꞌ beuꞌ quebe gusení na, naꞌ belaj xelexruj na, naꞌ xelezrízequeze ca naca da zaj naca na szren da dxeledáꞌ lu beꞌ. 30 Nadxa léꞌele zran xabáa da guléꞌe na ba zua xeláꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, naꞌ ca naca bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu xelebézrequeze̱ꞌ. Nadxa xeleléꞌene̱ꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, zezáꞌa lu beuj zran xabáa, zúale̱ nedaꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea, ne da xabáa. 31 Nadxa sél-laquezaꞌ gubáz chee̱ xabáa chiaꞌ caꞌ, naꞌ xulucuézre̱ꞌ zizraj lúzubaꞌ chee̱ xuluxutupe̱ꞌ benneꞌ caꞌ ba nabéajaꞌ chiaꞌ dapa saca chee̱ xe̱zr la xu nigá, ne du ca naca xe̱zr la xu nigá. 32 ’Le guse̱de ca naca da dxuléꞌe xaga higo. Gate dxelexedxéꞌene zruze na, ne dxezría na lagaꞌ dxeꞌene, ba nézele  





71

San Mateo 24

ba za xaca beuꞌ la. 33 Cáꞌanqueze gate léꞌele dxelaca xúgute̱ da caní, dxal-laꞌ nézele gágute̱ ba zua cheajsé̱ chee̱ xe̱zr la xu, ne ba zua gaca na. 34 Da li dxapaꞌ leꞌe, xúgute̱ da caní xelaca na nédxula gate quebe ne xelate bénneache zaj zre̱ꞌe̱ lu zra naꞌ. 35 Xabáa ne xe̱zr la xu weledé chee̱ na. Dizraꞌ chiaꞌ quebe te chee̱ na. 36 ’Gate za zra naꞌ, ne bila zra naꞌ, quebe nu neze, quegá gubáz chee̱ xabáa zaj zre̱ꞌe̱ xabáa, ne nedaꞌ, Zriꞌine Dios. Tuze Xradxu Dios nézene̱ꞌ gate zrin zra naꞌ. 37 ’Ca guca lu zra caꞌ gate zua Noé, cáꞌanqueze gaca na gate xeláꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 38 Ca lu zra caꞌ gate quebe ne gun Dios nisa xiuj da guzría xi na bénneache, gulezráꞌ bénneache caꞌ dxeléꞌaj dxelawe̱ꞌ, ne dxuluchaga ne̱ꞌe̱, ne dxulunézruje̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ caꞌ chee̱ xuluchaga naꞌbeꞌ, cadxa bzrin zra guxúꞌu Noé lu da zren naꞌ dxedá laweꞌ nísadauꞌ da nazí le na arca. 39 Quebe guleque béꞌene̱ꞌ ca da dxal-laꞌ gaca na, cadxa bzrin zra guca xiuj naꞌ, ne be̱te na ca naca benneꞌ caꞌ. Cáꞌanqueze gaca gate xeláꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 40 Ca lu zra caꞌ xelezráꞌ chupa benneꞌ biu le̱ꞌe̱ xixreꞌ. Tue̱ꞌ xeché̱ꞌe̱, naꞌ xetúe̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ. 41 Xelezráꞌ chupa nuꞌula dxelútue̱ꞌ. Tue̱ꞌ xeché̱ꞌe̱, naꞌ xetúe̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ. 42 ’Le sua leꞌe ban lazreꞌ laweꞌ da quebe nézele bi zra xeláꞌa nedaꞌ, Xránale. 43 Da nigá dxal-laꞌ nézele: Che tu xrane xuꞌu nézene̱ꞌ bi zra chizrela zrin gubán, waxíchaje̱ꞌ bchigala, ne quebe guꞌe̱ lataj xusalaj benneꞌ gubán lizre̱ꞌ chee̱ cuane̱ꞌ. 44 Chee̱ le̱ naꞌ, le sua leꞌe ban lazreꞌ laweꞌ da xeláꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, gate québela dxéquele caꞌ.  























Benneꞌ we̱n zrin li lazreꞌ, ne benneꞌ we̱n zrin quebe naque̱ꞌ li lazreꞌ (Lc. 12.41-48) 45 Naꞌ

gunná Jesús: ―¿Nuzra naꞌ benneꞌ we̱n zrin li lazreꞌ ne dxéajniꞌine̱ꞌ, bénneaꞌ xrane̱ꞌ dxucáꞌanale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe lizre̱ꞌ chee̱ gunézruje̱ꞌ da xelawe̱ꞌ gate zrin zra chee̱ na? 46 Ba neza naca na chee̱ benneꞌ we̱n zrin naꞌ, gate xezrín xrane̱ꞌ, léꞌene̱ꞌ le̱ꞌ dxune̱ꞌ ca naca da nabague̱ꞌ. 47 Da li dxapaꞌ leꞌe, xrane̱ꞌ gucáꞌanale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ ca naca da nape̱ꞌ. 48 Che benneꞌ we̱n zrin naꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ we̱n da cale̱la, ne guéquene̱ꞌ quebe xeláꞌ ze̱ xrane̱ꞌ, 49 ne che su lawe̱ꞌ gusaca ziꞌe̱ xezícala benneꞌ we̱n zrin caꞌ, ne xiꞌaj  







San Mateo 24, 25

72

gágule̱ne̱ꞌ benneꞌ dxelezuzre̱ꞌ, 50 nadxa xrane̱ꞌ xezrine̱ꞌ zra gate québela dxebeze̱ꞌ. Gaca na zra quebe nézene̱ꞌ, 51 naꞌ gusaca zíꞌle̱ꞌe̱ le̱ꞌ. Chugue̱ꞌ chee̱ꞌ gaque̱ꞌ tuze benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ láweze da xrlátaje. Cuezre̱ꞌ, ne xáguxaꞌate̱ lazxe̱ꞌ.  



Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ chi nuꞌula cuideꞌ

25

1 Gunná

Jesús: ―Ca gaca chee̱ benneꞌ xeluꞌe̱ naga dxenná bea Dios xabáa naca na ca da guca chee̱ chi nuꞌula cuideꞌ caní. Gulequé̱ꞌe̱ xiꞌ chee̱ꞌ caꞌ, chee̱ chjaque̱ꞌ laní chee̱ wechaga naꞌ, dxelebeze̱ꞌ bátala xeláꞌ benneꞌ wechaga naꞌ. 2 Gazxuꞌ nuꞌula caní gulaque̱ꞌ gat lazreꞌ, naꞌ xegazxuꞌ nuꞌula caní zaj naque̱ꞌ ban lazreꞌ. 3 Nuꞌula caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ ban lazreꞌ belúꞌe̱ xiꞌ chee̱ꞌ caꞌ, san quebe belúꞌe̱ da za zxezxe na da xelegué̱ꞌe̱ lu xiꞌ chee̱ꞌ caꞌ. 4 Nuꞌula ban lazreꞌ caꞌ belúꞌe̱ xiꞌ chee̱ꞌ caꞌ, ne da za zxezxe na da xelegué̱ꞌe̱ na. 5 Laweꞌ da guzré benneꞌ wechaga naꞌ, naꞌ gulaca wase ca zaj naque̱ꞌ, naꞌ xúgute̱ꞌ gulasie̱ꞌ. 6 Dxe̱la ben tu chiꞌi benneꞌ dxebezre xe̱ꞌe̱, dxenné̱ꞌ: “Ba zaꞌ wechaga naꞌ. Le dxuaj siꞌ lu naꞌle le̱ꞌ.” 7 Xúgute̱ nuꞌula cuideꞌ caní gulase̱ꞌ, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ bulugale̱ꞌ xiꞌ chee̱ꞌ caꞌ. 8 Nadxa gazxuꞌ nuꞌula caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ ban lazreꞌ gulé̱ꞌe̱ gazxuꞌ nuꞌula ban lazreꞌ caꞌ: “Le gunna lateꞌ da za zxezxe na chee̱ntuꞌ, laweꞌ da ba dxelexula xiꞌ chee̱ntuꞌ.” 9 Nuꞌula ban lazreꞌ caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: “Quebe gaca, laweꞌ da che gúnnantuꞌ lateꞌ chee̱le, quebe gaca na da dxechínnentuꞌ netuꞌ, ne da dxechínnele leꞌe. Le chjácala naga dxutie̱ꞌ na, ne le cheajxrí chee̱le.” 10 Dxácate̱ zjaca nuꞌula caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ ban lazreꞌ, naꞌ bezrín wechaga naꞌ. Nuꞌula ban lazreꞌ caꞌ guluꞌe̱ nen le̱ꞌ lu laní chee̱ wechaga naꞌ, naꞌ bsezxuj dxa xuꞌu naꞌ. 11 Gudé naꞌ belexezrín xegazxuꞌ nuꞌula caꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ: “Xran, Xran, gusalaj chúꞌuntuꞌ.” 12 Le̱ꞌ beche̱be̱ꞌ: “Cabataꞌ. Da líqueze quebe núnbeꞌa leꞌe.” 13 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le sua leꞌe ban lazreꞌ, laweꞌ da quebe nézele bi zra, u bi xel-laꞌ xeláꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache.  























Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ benneꞌ gulezíꞌe̱ dumí 14 Naꞌ

gunná Jesús: ―Ca gaca chee̱ benneꞌ xeluꞌe̱ naga dxenná bea Dios xabáa, naca na ca da guca gate tu benneꞌ zue̱ꞌ chee̱ se̱ꞌe̱ chéaje̱ꞌ zituꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ bi we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ, ne bcáꞌanale̱ne̱ꞌ bi we̱n zrin caꞌ dumí chee̱ꞌ.

73

San Mateo 25

15 ’Tu

bi caꞌ bnézruje̱ꞌ gazxuꞌ cueꞌ dumí, naꞌ xetubeꞌ bnézruje̱ꞌ chupa cueꞌ dumí, naꞌ xetubeꞌ bnézruje̱ꞌ tu cueꞌ dumí. Bnézruje̱ꞌ chee̱ tu tubeꞌ ca da xelezéquebeꞌ xuluchínebeꞌ na. Nadxa guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ zituꞌ. 16 Bi we̱n zrin naꞌ guziꞌbeꞌ gazxuꞌ cueꞌ dumí bchínebeꞌ dumí naꞌ, naꞌ beziꞌbeꞌ xegazxuꞌ cueꞌ dumí. 17 Cáꞌanqueze bi we̱n zrin naꞌ guziꞌbeꞌ chupa cueꞌ dumí, beziꞌbeꞌ xechupa cueꞌ dumí. 18 Bi we̱n zrin naꞌ guzíꞌbeꞌ tu cueꞌ dumí naꞌ guxíajbeꞌ, ne bcáchebeꞌ dumí chee̱ xránabeꞌ tu lu xe̱dxu da be̱nbeꞌ lu xu. 19 ’Zaneꞌ iza ba guca gate bezrín xrane bi we̱n zrin caꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxeziꞌe̱ da bdee̱ꞌ lu naꞌ bi we̱n zrin caꞌ. 20 Nedxu bzrin bi we̱n zrin naꞌ guzíꞌbeꞌ gazxuꞌ cueꞌ dumí, naꞌ bnézrujbeꞌ xránabeꞌ xegazxuꞌ cueꞌ dumí, naꞌ gúzrebeꞌ le̱ꞌ: “Xran, be̱nnuꞌ nedaꞌ gazxuꞌ cueꞌ dumí. Nigá de̱ xegazxuꞌ cueꞌ da beziꞌa nen dumí chiuꞌ.” 21 Naꞌ xránabeꞌ guzre̱ꞌ le̱beꞌ: “Da chaweꞌ be̱nuꞌ. Nacuꞌ tu bi we̱n zrin xrlátaje, ne li lazreꞌ. Gucuꞌ li lazreꞌ lu lateꞌ da be̱nnaꞌ lueꞌ, naꞌ gúnnaquezaꞌ lueꞌ da zréndxaqueze. Guxúꞌu naga zuaꞌ nedaꞌ, ne gubéle̱ꞌe̱.” 22 Gudé naꞌ bzrin bi we̱n zrin naꞌ guziꞌbeꞌ chupa cueꞌ dumí, naꞌ gunabeꞌ: “Xran, be̱nnuꞌ nedaꞌ chupa cueꞌ dumí. Nigá de̱ xechupa cueꞌ da beziꞌa nen dumí chiuꞌ.” 23 Naꞌ xránabeꞌ guzre̱ꞌ le̱beꞌ: “Da chaweꞌ be̱nuꞌ. Nacuꞌ tu bi we̱n zrin xrlátaje, ne li lazreꞌ. Gucuꞌ li lazreꞌ lu lateꞌ da be̱nnaꞌ lueꞌ, naꞌ gúnnaquezaꞌ lueꞌ da zréndxaqueze. Guxúꞌu naga zuaꞌ nedaꞌ, ne gubéle̱ꞌe̱.” 24 Gate bzrin bi we̱n zrin naꞌ guziꞌbeꞌ tu cueꞌ dumí, naꞌ gúzrebeꞌ xránabeꞌ: “Xran, nezdaꞌ nacuꞌ benneꞌ dxenné̱ xue, ne dxeziꞌu da quebe guzuꞌ, ne dxexecaꞌu da quebe be̱siuꞌ. 25 Chee̱ le̱ naꞌ bzrebaꞌ, naꞌ guxáꞌa xeajcáchiaꞌ dumí chiuꞌ lu xu. Nigá de̱ da naca chiuꞌ.” 26 Naꞌ xránabeꞌ guzre̱ꞌ le̱beꞌ: “Nacuꞌ bi we̱n zrin cale̱la, ne zrawe̱de. Ba nézqueznuꞌ dxeziꞌa da quebe guzaꞌ, ne dxexecáꞌa da quebe be̱siaꞌ. 27 Chee̱ le̱ naꞌ la xjuꞌu dumí chiaꞌ naꞌ lu naꞌ benneꞌ dxelízruje̱ꞌ chee̱ dumí da dxuluchínene̱ꞌ, naꞌ gate zaꞌ nedaꞌ, naꞌ xeziꞌa da naca chiaꞌ nen da belezíꞌe̱.” 28 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ: “Le xecáꞌa dumí naꞌ da núxrubeꞌ, ne le gunezruj na bénneaꞌ nape̱ꞌ chi cueꞌ dumí. 29 Benneꞌ nape̱ꞌ wazidxe̱ꞌ da zrendxa, naꞌ benneꞌ quebe nape̱ꞌ, ca lateꞌ da du naꞌ nape̱ꞌ wecáꞌa na. 30 Ca naca bi we̱n zrin nigá, bi wedegún, le xebéaj-beꞌ chaléꞌajla naga naca chul-la, naga cuézrebeꞌ, ne xáguxaꞌate̱ lázxabeꞌ.”  





























Ca gun Dios gate guchiꞌe̱ chee̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu 31 Naꞌ

gunná Jesús:

San Mateo 25

74

―Gate xeláꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, ne Benneꞌ Wenná Bea, nen ca naca gubáz chee̱ xabáa chiaꞌ, naꞌ cuéꞌquezaꞌ lataj naga nna beꞌa, da naca na da xabáa. 32 Naꞌ bénneache chee̱ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu xelexezrague̱ꞌ lawaꞌ nedaꞌ, naꞌ xebéajaꞌ cha chee̱ꞌ ca dxun benneꞌ dxuxúe̱ꞌ zrilaꞌ. xebéaje̱ꞌ chíbudu caꞌ ládujla zrilaꞌ caꞌ. 33 Guzráꞌa benneꞌ caꞌ zaj naca zrilaꞌ chiaꞌ chaláꞌa xabe̱la chiaꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ zaj naca ca chíbudu caꞌ guzráꞌa le̱ꞌ chaláꞌa xéglala chiaꞌ. 34 Nadxa xapaꞌ benneꞌ caꞌ zaj zraꞌ chaláꞌa xabe̱la chiaꞌ: “Le da leꞌe, nácale xrlátaje lau Xraꞌ. Le chuꞌu naga dxenná bea Xraꞌ, lataj naꞌ bcueze̱ꞌ chee̱le gate naꞌ be̱ne̱ꞌ xe̱zr la xu nigá. 35 Caní dxaca laweꞌ da gudunaꞌ, naꞌ bgágule nedaꞌ. Gubíledaꞌ, naꞌ bé̱nnale da guꞌa. Gudáꞌ ca tu benneꞌ xuꞌe̱ neza, naꞌ guluꞌule nedaꞌ lízrele. 36 Bxázrjedaꞌ zra lanaꞌ gácuaꞌ, naꞌ bgácule nedaꞌ. Quebe chaweꞌ guzúaꞌ, naꞌ bedajnábale nedaꞌ. Guxuꞌa lizre xia, naꞌ bedajnábale nedaꞌ.” 37 Nadxa benneꞌ xrlátaje caní xelenné̱ꞌ: “Xran, ¿bata bléꞌentuꞌ Lueꞌ dxedunuꞌ, naꞌ bgáguntuꞌ Lueꞌ? ¿Bata bléꞌentuꞌ Lueꞌ dxebílenuꞌ, naꞌ bé̱nnantuꞌ da guꞌu? 38 ¿Bata bléꞌentuꞌ Lueꞌ ca tu benneꞌ xuꞌe̱ neza, naꞌ gulúꞌuntuꞌ Lueꞌ lízrentuꞌ? ¿Bata bléꞌentuꞌ Lueꞌ dxexázrjenuꞌ zra lanuꞌ, naꞌ bgácuntuꞌ Lueꞌ? 39 ¿Bata bénentuꞌ quebe chaweꞌ zuꞌ, u xuꞌu lizre xia, naꞌ bedajnábantuꞌ Lueꞌ?” 40 Nedaꞌ xeche̱baꞌ: Da li dxapaꞌ leꞌe, ca da be̱nle chee̱ bénnedu caní, benneꞌ zaj naca dxexruj lazreꞌ, chee̱ nédaꞌquezaꞌ be̱nle caꞌ. 41 ’Nadxa nedaꞌ, Benneꞌ Wenná Bea, xapaꞌ benneꞌ caꞌ zaj zraꞌ chaláꞌa xéglala chiaꞌ: Le cuasa cuitaꞌ nedaꞌ, leꞌe, nácale we̱n da cale̱la lau Xraꞌ. Le chjaca lu xiꞌ chee̱ lataj ba xaꞌ da nabeza na chee̱ da xriwe̱ꞌ, ne chee̱ gubáz chee̱ na caꞌ. 42 Caní dxaca laweꞌ da gudunaꞌ, naꞌ leꞌe quebe bé̱nnale da gawaꞌ. Gubíledaꞌ, naꞌ quebe bé̱nnale da xíꞌajaꞌ. 43 Gudáꞌ ca tu benneꞌ xuꞌe̱ neza, naꞌ quebe guluꞌule nedaꞌ lízrele. Bxázrjedaꞌ zra lanaꞌ gacuaꞌ, naꞌ quebe bgácule nedaꞌ. Quebe chaweꞌ guzúaꞌ ne guxuꞌa lizre xia, naꞌ quebe bedajnábale nedaꞌ. 44 Nadxa benneꞌ caꞌ xelé̱queze̱ꞌ nedaꞌ: “Xran, ¿bata bléꞌentuꞌ Lueꞌ dxedunuꞌ, u dxebílenuꞌ, u xuꞌu neza, u dxexázrjenuꞌ zra lanuꞌ, u quebe chaweꞌ zuꞌ, u xuꞌu lizre xia, naꞌ quebe gúcale̱ntuꞌ Lueꞌ?” 45 Nedaꞌ, benneꞌ wenná bea, xeche̱baꞌ: Da li dxapaꞌ leꞌe, laweꞌ da quebe bi be̱nle chee̱ bénnedu caní, benneꞌ zaj naca dxexruj lazreꞌ, quebe bi be̱nle chee̱ nédaꞌquezaꞌ. 46 Benneꞌ caní chjácaqueze̱ꞌ lataj ba xaꞌ, naꞌ benneꞌ xrlátaje caꞌ chjaque̱ꞌ lu xel-laꞌ nabán da zeajlí canna.  





























75

San Mateo 26

Dxelílaje̱ꞌ ájala xele̱le̱ꞌ Jesús (Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53)

26

1 Gate

bexuzre bchalaj Jesús caní, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: 2 ―Ca ba nézquezle, xechupa zraze naꞌa súadxu Laní Pascua, da naca na zra dxuluxucube benneꞌ judío ca guca gate Dios bebéaje̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, naꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, xuludée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ xuludé̱ꞌe̱ nedaꞌ xaga béguaj. 3 Ca lu zra naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da bdxixruj Moisés, ne benneꞌ gula sina caꞌ chee̱ judío caꞌ, belezrague̱ꞌ chaleꞌaj chee̱ xuꞌu zaca chee̱ Caifás, bxruze blau. 4 Naꞌ belílaje̱ꞌ ájala xele̱le̱ꞌ Jesús lu da we̱n lazreꞌ chee̱ xelútie̱ꞌ Le̱ꞌ. 5 Gulenné̱ꞌ: ―Quebe gundxu na lu zra laní nigá, chee̱ quebe xeledábaga benneꞌ caꞌ dxiꞌu.  







Tu nuꞌula dxeguꞌe̱ Jesús da dxelá zixre (Mr. 14.3-9; Jn. 12.1-8) 6 Zua

Jesús xe̱zre Betania lizre Simón, bénneaꞌ güéꞌene̱ꞌ we̱ꞌ guzruꞌ. 7 Bzrin tu nuꞌula naga zua Jesús, nuꞌe̱ tu zruágadauꞌ da naca na xiaj alabastro, ne nazrate̱ na da dxelá zixre da zácale̱ꞌe̱ na. Gate naꞌ dxeꞌ Jesús ga dxelawé̱ꞌ, naꞌ nuꞌula nigá guluꞌe̱ na xichaj Jesús. 8 Gate beleléꞌe benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús da nigá, naꞌ belezré̱ꞌe̱, ne gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ guzría xiꞌ da nigá? 9 Da nigá waca la gudáꞌu na síꞌadxu da zrente̱, chee̱ gácale̱dxu benneꞌ xacheꞌ caꞌ. 10 Jesús benne̱ꞌ da nigá, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxunle nuꞌula nigá ze̱de? Da nigá be̱ne̱ꞌ naca na tu da xrlátaje. 11 Benneꞌ xacheꞌ caꞌ tu zrázqueze̱ꞌ ládujla leꞌe, naꞌ nedaꞌ quegá tu súale̱zaꞌ leꞌe. 12 Ca naca da be̱n nuꞌula nigá, guluꞌe̱ da zixre naꞌ be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ, naca na da xucáꞌana chawe na nedaꞌ chee̱ zra gachiaꞌ lu xe̱dxu ba. 13 Da li dxapaꞌ leꞌe, gátete̱ze xuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chiaꞌ nigá du gabíꞌi xe̱zr la xu, naꞌ zrálajqueze ca da be̱n nuꞌula nigá, chee̱ cheajlesá lazreꞌ bénneache le̱ꞌ.  













Judas dxeche̱be lazre̱ꞌ gudée̱ꞌ Jesús (Mr. 14.10-11; Lc. 22.3-6) 14 Nadxa

tu benneꞌ chazrinnu caꞌ dxuse̱de Jesús, bénneaꞌ le̱ꞌ Judas Iscariote, guxíaje̱ꞌ xeajchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ. 15 Guzre̱ꞌ le̱ꞌ:  

San Mateo 26

76

―¿Ájate̱ gúnnale nedaꞌ che caꞌ gudéaꞌ Jesús lu naꞌle? Nadxa benneꞌ caꞌ gulízruje̱ꞌ le̱ꞌ chi dxua dumí plata. 16 Ca lu zra naꞌ guzú lau Judas dxexílaje̱ꞌ ájala gune̱ꞌ gudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ.  

Da dxágudxu chee̱ xucúbedxu ca guca gate gute Xránadxu (Mr. 14.12-25; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) 17 Zra

nedxu chee̱ laní naꞌ gate naꞌ dxelawe̱ꞌ xeta xtila da quebe nachixre cua zichaj chee̱ na, benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús belezrine̱ꞌ lau Le̱ꞌ, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Gazra dxaca lazruꞌ gucuézentuꞌ da gágudxu chee̱ laní pascua chee̱ benneꞌ judío? 18 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le chjaca lu xe̱zre naꞌ, naga zua lizre tu benneꞌ, naꞌ le xe̱ꞌe̱: “Benneaꞌ dxusé̱dene̱ꞌ dxiꞌu dxenné̱ꞌ: Zra chiaꞌ gatiaꞌ ba zua gágute̱, naꞌ lizruꞌ lueꞌ gawaꞌ chee̱ Laní Pascua tu zren nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dedaꞌ.” 19 Benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús belune̱ꞌ ca da gunná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ bulucueze̱ꞌ da xelawe̱ꞌ chee̱ Laní Pascua. 20 Gate gula chizrela, naꞌ gudxéꞌ Jesús ga gawe̱ꞌ tu zren nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. 21 Dxácate̱ naꞌ dxelawe̱ꞌ, guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, tule leꞌe naca bénneaꞌ gudée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 22 Nadxa benneꞌ caꞌ belexewíꞌinele̱ꞌe̱, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ tu tue̱ꞌ dxuluche̱be̱ꞌ Jesús: ―Xran, ¿quebe naca nedaꞌ? 23 Naꞌ beche̱be Jesús: ―Bénneaꞌ dxudé ne̱ꞌe̱ lu xéꞌena tu zren nen nedaꞌ, benneꞌ naꞌ gudée̱ꞌ nedaꞌ. 24 Nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, waxáꞌa naga dxal-laꞌ gatiaꞌ ca naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, san edxugúa bénneaꞌ gudée̱ꞌ nedaꞌ. Cháwedxa naca la quebe gulaj bénneaꞌ. 25 Nadxa gunná Judas, bénneaꞌ gudée̱ꞌ Jesús, dxenné̱ꞌ: ―Benneꞌ dxuse̱de, ¿quebe naca nedaꞌ? Naꞌ beche̱be Jesús, gunné̱ꞌ: ―Aweꞌ, lueꞌ naꞌ. 26 Dxácate̱ dxelawe̱ꞌ, Jesús guqué̱ꞌe̱ xeta xtila, naꞌ guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ.” Gudé naꞌ bzúzruje̱ꞌ na, naꞌ bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, dxenné̱ꞌ:  

















77

San Mateo 26

―Le gagu. Da nigá naca na be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ. 27 Gudé naꞌ guqué̱ꞌe̱ tu zrigaꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ”, naꞌ bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Le xiꞌaj xúgute̱le da xuzru lu zrigaꞌ nigá. 28 Da nigá naca na dxen chiaꞌ da guzúa chacha na xel-laꞌ wezría cube da dxun Dios. Dxen nigá lalaj na ne̱ chee̱ benneꞌ zante̱ chee̱ gunite lau Dios dul-la zaj nabaga benneꞌ caꞌ. 29 Dxapaꞌ leꞌe, québedxa xíꞌajaꞌ ca naca xrise uva nigá ca zrindxa zra xíꞌajaꞌ da cube tu zren nen leꞌe naga dxenná bea Xraꞌ.  





Jesús dxenné̱ꞌ nna Pedro quebe núnbeꞌe̱ Le̱ꞌ (Mr. 14.26-31; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) 30 Ca

gudé belul-le̱ꞌ chee̱ Dios, naꞌ gusiáꞌque̱ꞌ zjaque̱ꞌ lu Xiꞌa Xaga Olivo Caꞌ. 31 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Xúgute̱le leꞌe gusán lázrele nedaꞌ naꞌa zreꞌ, laweꞌ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, dxenné̱ꞌ: “Gutiaꞌ benneꞌ dxuxúe̱ꞌ zrilaꞌ, naꞌ zrilaꞌ caꞌ xelase dínnajbaꞌ.” 32 Gate te xebanaꞌ nedaꞌ, chaꞌa nedaꞌ ga nababa Galilea nédxudxa ca leꞌe. 33 Nadxa beche̱be Pedro: ―Lácala xúgute̱ benneꞌ caní xulusán lazre̱ꞌ Lueꞌ, quebe gunaꞌ nedaꞌ caꞌ. 34 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ lueꞌ, lu zreꞌ naꞌa zreꞌ nédxudxa gate cuezre xjeaj, lueꞌ wannáuꞌ chunna lasa quebe núnbeꞌu nedaꞌ. 35 Pedro guzre̱ꞌ Jesús: ―Lácala gatiaꞌ nedaꞌ tu zren nen Lueꞌ, québequeze nniaꞌ quebe núnbeꞌa Lueꞌ. Cáꞌanqueze gulenná xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús.  









Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios naga zaj zxeꞌ xaga olivo caꞌ nazí le na Getsemaní (Mr. 14.32-42; Lc. 22.39-46) 36 Nadxa

bzrin Jesús nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ tu lataj nazí le na Getsemaní, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le cueꞌe nigá dxácate̱ chaꞌa nedaꞌ, guchálajle̱naꞌ Dios. 37 Jesús guché̱ꞌe̱ Pedro, ne dxúpate̱ zriꞌine Zebedeo, naꞌ guzú lawe̱ꞌ bewíꞌinele̱ꞌe̱ne̱ꞌ ne guzúale̱ꞌe̱ ste̱be. 38 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Dxewíꞌine lázrele̱ꞌa dxunte̱ na gute na nedaꞌ. Le xegáꞌana leꞌe nigá, ne le sua ban lazreꞌ tu zren nen nedaꞌ.  



San Mateo 26

78

39 Nadxa

Jesús guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ xelateꞌ caníladxa, naꞌ gute̱ꞌ sudxúꞌala lu xu, ne bchálajle̱ne̱ꞌ Dios, dxenné̱ꞌ: ―Xrae, chela gaca, bde na chaláꞌala quebe gaca chiaꞌ ca naca xel-laꞌ gute caní da naca na ca tu da slaꞌ da xíꞌajaꞌ. Quebe gaca na ca dxaca lazraꞌ nedaꞌ. Gaca na ca dxaca lazruꞌ Lueꞌ. 40 Nadxa bezrín Jesús naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelásie̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Pedro: ―¿Quebe gúcale leꞌe quíchale bchigala nen nedaꞌ tu chíꞌidauꞌze? 41 Le nnaze, ne le guchálajle̱ Dios chee̱ quebe gun zréaje da xriwe̱ꞌ leꞌe. Da li bénneꞌdu xuꞌule dxaca lázreꞌle̱ꞌe na, san lu be̱laꞌ dxen chee̱le dxate niꞌa naꞌle. 42 Da gudxupeꞌ lasa guxíaj Jesús bchálajle̱ne̱ꞌ Dios caní: ―Xrae, che quebe gaca te chaláꞌala ca naca da dxal-laꞌ sacaꞌ, gaca na ca dxaca lazruꞌ Lueꞌ. 43 Ca gudé naꞌ bezrine̱ꞌ, ne beléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, dxelásie̱ꞌ laweꞌ da ba dxelezrudeꞌ lawe̱ꞌ dxelaca wásele̱ꞌe̱. 44 Bcaꞌane̱ꞌ benneꞌ caꞌ, guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ Dios da guxunneꞌ lasa, naꞌ gunnáqueze̱ꞌ ca da ba gunné̱ꞌ caꞌan bache. 45 Nadxa bezrine̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le gase naꞌa, ne le xezíꞌ lazreꞌ. Ba bzrin zra gate nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, teaꞌ lu naꞌ benneꞌ dul-la caꞌ. 46 Le chasa, ne le chuꞌu. Ba za bénneaꞌ dxudée̱ꞌ nedaꞌ.  













Dxeleché̱ꞌe̱ Jesús ca tu benneꞌ we̱n da zrinnaj (Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) 47 Ne

dxuchálajte̱ Jesús naꞌ gate bzrin Judas. Naque̱ꞌ tu benneꞌ chazrinnu caꞌ, naꞌ záꞌacale̱ benneꞌ zante̱ le̱ꞌ, benneꞌ zaj nuꞌe̱ xia caꞌ ne xaga caꞌ. Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ benneꞌ gulesella benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ chee̱ judío caꞌ. 48 Judas, bénneaꞌ dxudée̱ꞌ Jesús, ba bléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca tu da gune̱ꞌ da guléꞌe na nu naꞌ naca Jesús. Gunné̱ꞌ: ―Bénneaꞌ gunupaꞌ nedaꞌ, Le̱ꞌ naꞌ. Le che̱ꞌe̱ ca tu benneꞌ we̱n da zrinnaj. 49 Nadxa bzrin Judas lau Jesús, dxenné̱ꞌ: ―Diuzre, Benneꞌ dxuse̱de. Naꞌ bnupe̱ꞌ Jesús. 50 Beche̱be Jesús: ―Ljwezraꞌ, ¿bi chee̱ zaꞌu?  





79

San Mateo 26

Nadxa gulebiga benneꞌ caꞌ, gule̱le̱ꞌ Jesús, naꞌ beleché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ ca tu benneꞌ we̱n da zrinnaj. 51 Tu benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús guléaje̱ꞌ xia chee̱ꞌ, ne guchugue̱ꞌ chaláꞌa naga bi we̱n zrin chee̱ bxruze blau. 52 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Begúꞌu xia chiuꞌ lu zre na, laweꞌ da xúgute̱ benneꞌ dxelute benneꞌ nen xia nalá, cáꞌanqueze gate le̱ꞌ. 53 ¿Quebe nézenuꞌ wazéquedaꞌ nedaꞌ nabaꞌ Xraꞌ, naꞌ Le̱ꞌ sél-late̱ꞌ naꞌa naga zuaꞌ da zandxa ca chazrinnu cueꞌ gubáz chee̱ xabáa, zaj naque̱ꞌ zánete̱ tu tu cueꞌ? 54 Naꞌa che caꞌan gunaꞌ, ¿ájazra gaca gaca na ca da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, da dxenná na caní dxal-laꞌ gaca na? 55 Nadxa guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―Leꞌe bdxuajle nen xia nalá caꞌ, ne nen xaga caꞌ chee̱ qué̱lale nedaꞌ, dxunle nedaꞌ ca tu benneꞌ gubán. Xúgute̱ zra gudxeꞌa nedaꞌ lu xudauꞌ dxusé̱dedaꞌ leꞌe, ne quebe gudé̱lale nedaꞌ. 56 Xúgute̱ da caní dxaca na chee̱ gaca na ca da gulenná benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, da naꞌ naxúaj na lu xiche chee̱ Dios. Nadxa xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús bulucáꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ tuze̱ꞌ, buluxuzrúnnuje̱ꞌ.  











Dxezrín Jesús lau benneꞌ caꞌ chee̱ xuꞌu laweꞌ blau chee̱ judío caꞌ (Mr. 14.53-65; Lc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) 57 Benneꞌ

caꞌ gule̱le̱ꞌ Jesús guleché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ lau Caifás, bxruze blau, ga naꞌ zaj nazraga benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da bdixruj beꞌe Moisés, nen benneꞌ gula sina caꞌ. 58 Pedro zéaje nawe̱ꞌ Jesús zítuꞌla, naꞌ bzrine̱ꞌ chaleꞌaj chee̱ lizre bxruze blau, naꞌ guxúꞌe̱, ne gudxéꞌe̱ tu zren nen bi xaꞌaga chee̱ léꞌene̱ꞌ ájala xexuzre da dxaca naꞌ. 59 Benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ, ne xúgute̱ benneꞌ caꞌ chee̱ xuꞌu laweꞌ blau chee̱ judío caꞌ belílaje̱ꞌ ájala xuluzría xiꞌe̱ Jesús, lácala naca na da we̱n lazreꞌ, chee̱ xelezéquene̱ꞌ xuludée̱ꞌ Le̱ꞌ gatie̱ꞌ. 60 Quebe bi belezrelne̱ꞌ, lácala belezrín benneꞌ zan benneꞌ gulenné̱ꞌ da we̱n lazreꞌ chee̱ Jesús. Naga xeajse̱te̱ na belezrín chupa benneꞌ we̱n lazreꞌ. 61 Dxelenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá gunné̱ꞌ: “Wazéquedaꞌ nedaꞌ guchínnajaꞌ xudauꞌ chee̱ Dios, naꞌ xexunaꞌ na laweꞌ chunna zraze.” 62 Nadxa guxasa bxruze blau, naꞌ guzre̱ꞌ Jesús:  









San Mateo 26

80

―¿Quebe bi dxexeche̱buꞌ? ¿Bizra da dxelenné̱ꞌ chiuꞌ lueꞌ? 63 Jesús guzúe̱ꞌ zrize. Nadxa bxruze blau naꞌ guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Lu La Dios ban dxenná beꞌedaꞌ lueꞌ nneuꞌ da li. Gunná che nacuꞌ lueꞌ Cristo, Zriꞌine Dios. 64 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Nácaquezaꞌ ca dxennáuꞌ lueꞌ. Cáꞌanqueze dxapaꞌ leꞌe, waléꞌele nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, cueꞌa chaláꞌa xabe̱la chee̱ Dios nen xel-laꞌ szren chee̱ꞌ, naꞌ xeláꞌa lu beuj bza chee̱ xabáa. 65 Nadxa bxruze blau gucheze̱ꞌ zra lane̱ꞌ chee̱ bléꞌene̱ꞌ quebe nabague̱ꞌ zria, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá dxenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Dios. ¿Nachínnedxadxu benneꞌ xeche̱be̱ꞌ? Ba bénquezle leꞌe ca dizraꞌ schanniꞌ dxenné̱ꞌ. 66 ¿Bi dxennale leꞌe? Benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Nabague̱ꞌ zria, ne dxal-laꞌ gatie̱ꞌ. 67 Nadxa buluzré̱ꞌe̱ zrene̱ꞌ lau Jesús, ne belúꞌe̱ Le̱ꞌ, naꞌ xeballe̱ꞌ belegape̱ꞌ dxuꞌa lawe̱ꞌ. 68 Naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―¿Nácaquezuꞌ Lueꞌ Cristo? Gunné̱ xaꞌa nu be̱ Lueꞌ.  











Dxenná Pedro quebe núnbeꞌe̱ Jesús (Mr. 14.66-72; Lc. 22.56-62; Jn. 18.15-18, 25-27) 69 Dxácate̱

naꞌ dxeꞌ Pedro chaléꞌajla, naꞌ tu nuꞌula we̱n zrin bzrine̱ꞌ lau Pedro ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Cáꞌanqueze lueꞌ nacuꞌ Jesús, benneꞌ Galilea naꞌ, tuze. 70 Pedro be̱n chúchue̱ꞌ xrtizre̱ꞌ láwela xúgute̱ benneꞌ caꞌ, gunné̱ꞌ: ―Quebe nezdaꞌ nu chee̱ naꞌ dxenníuꞌ. 71 Nadxa Pedro zexíaje̱ꞌ chee̱ xedxúaje̱ꞌ chaleꞌaj naꞌ, naꞌ bleꞌe xetú nuꞌula caꞌ le̱ꞌ, ne guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ: ―Cáꞌanqueze benneꞌ nigá dxedále̱ne̱ꞌ Jesús, benneꞌ Nazaret naꞌ. 72 Xecha lasa be̱n chúchue̱ꞌ Pedro xrtizre̱ꞌ, naꞌ bzétaje̱ꞌ Dios, gunné̱ꞌ: ―Quebe núnbeꞌa benneꞌ naꞌ. 73 Xetú chíꞌidauꞌ guca belezrín benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ lau Pedro, naꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Da li, tuze nácaquezuꞌ nen bénneaꞌ laweꞌ da xel-laꞌ dxenné̱ chiuꞌ dxunna bea na lueꞌ. 74 Nadxa guzú lau Pedro dxuzría xiꞌ cuínazqueze̱ꞌ, ne dxuzétaje̱ꞌ Dios, dxenné̱ꞌ:  









81

San Mateo 26, 27

―Quebe núnbeaquezaꞌ benneꞌ naꞌ. Dxácate̱ naꞌ gudxezre xjeaj. 75 Nadxa xeajsá lazreꞌ Pedro ca da guzre Jesús le̱ꞌ: Nédxudxa ca cuezre xjeaj, lueꞌ wannáuꞌ chunna lasa quebe núnbeꞌu nedaꞌ. Bedxúaj Pedro naꞌ, naꞌ gudxézrele̱ꞌe̱.  

27

Dxeleché̱ꞌe̱ Jesús lau Pilato (Mr. 15.1; Lc. 23.1-2; Jn. 18.28-32) 1 Gate

guxaníꞌ, xúgute̱ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ chee̱ benneꞌ judío caꞌ belune̱ꞌ tuze dizraꞌ ájala xelune̱ꞌ chee̱ xelútie̱ꞌ Jesús. 2 Nadxa beleché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ nadxéaje̱ꞌ, ne xeajleguꞌe̱ Le̱ꞌ lau Poncio Pilato, benneꞌ dxenná beꞌe waláz chee̱ xezr la xu Roma.  

Ca guca gate gute Judas 3 Nadxa

Judas, bénneaꞌ bdee̱ꞌ Jesús, gate guque béꞌene̱ꞌ ba buluzría xiꞌe̱ Jesús, bexíajele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, naꞌ bunézruje̱ꞌ da chi dxua dumí plata lau benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ. 4 Dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Nedaꞌ be̱naꞌ dul-la laweꞌ da bdeaꞌ tu benneꞌ naque̱ꞌ du lazreꞌ chee̱ gatie̱ꞌ. Belexeche̱be benneꞌ xíchaje̱ caꞌ: ―¿Bizra naca chee̱ntuꞌ da nigá? Chiuꞌ lueꞌ naca da naꞌ. 5 Nadxa Judas buzale̱ꞌ dumí naꞌ lu xudauꞌ, ne bezé̱ꞌe̱, naꞌ xeajxelúꞌu du lbe̱ꞌe̱. 6 Benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ buluxutupe̱ꞌ dumí naꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―Quebe gaca cúꞌudxu dumí nigá naga xuꞌu dumí chee̱ xudauꞌ, laweꞌ da naca na lazruj chee̱ benneꞌ dxute benneꞌ. 7 Nadxa belune̱ꞌ tuze dizraꞌ xeláꞌawe̱ꞌ tu xe̱zr la xu nen dumí naꞌ da nazí le na xe̱zr la xu chee̱ we̱n xesuꞌ zruaga, chee̱ gaca na tu lataj naga xelegache benneꞌ zituꞌ. 8 Chee̱ le̱ naꞌ nazí le xe̱zr la xu naꞌ Xe̱zr La Xu Chee̱ Dxen ca lu zra naꞌa zra. 9 Caní guca na chee̱ gaca ca da gunná Jeremías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: “Gulequé̱ꞌe̱ chi dxua dumí plata da naca na da zaca Le̱ꞌ da buluzúa benneꞌ Israel. 10 Nen dumí naꞌ beláꞌawe̱ꞌ xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ we̱n xesuꞌ zruaga, cáte̱ze gunná beꞌe Xranaꞌ nedaꞌ.”  













Dxezrín Jesús lau Pilato (Mr. 15.2-5; Lc. 23.3-5; Jn. 18.33-38) 11 Guleché̱ꞌe̱

Jesús lau bénneaꞌ dxenná beꞌe̱ waláz chee̱ xe̱zr la xu Roma, naꞌ le̱ꞌ bche̱be̱ꞌ Jesús:

San Mateo 27

82

―¿Nacuꞌ Lueꞌ Wenná Bea chee̱ judío caꞌ? Jesús gunné̱ꞌ: ―Caꞌ naca na, ca dxennáuꞌ lueꞌ. 12 Gate benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ gulawe̱ꞌ zria chee̱ Jesús, naꞌ Le̱ꞌ quebe bi beche̱be̱ꞌ. 13 Nadxa gunná Pilato, dxe̱ꞌe̱ Jesús: ―¿Quebe dxennuꞌ ca da dxelenná benneꞌ caní chiuꞌ? 14 Jesús quebe bi beche̱be̱ꞌ. Caꞌan guca bebanne bénneaꞌ, ne quebe bezrela lazre̱ꞌ ájala nne̱ꞌ.  





Dxelechugue̱ꞌ chee̱ Jesús gatie̱ꞌ (Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38―19.16) 15 Gate

dxuꞌu laní naꞌ, bénneaꞌ dxenná beꞌe̱ naꞌ xuꞌu lawe̱ꞌ dxusane̱ꞌ tu benneꞌ we̱n da zrinnaj, nútete̱ze benneꞌ dxelaca lazreꞌ benneꞌ caꞌ. 16 Ca lu zra naꞌ xuꞌu tu benneꞌ lizre xia, benneꞌ wé̱nle̱ꞌe̱ da zrinnaj, nazí le̱ꞌ Barrabás. 17 Ca zaj nazraga benneꞌ caꞌ naꞌ, Pilato bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Nuzra dxaca lázrele gusanaꞌ nedaꞌ? ¿Gusanaꞌ Barrabás, che Jesús, bénneaꞌ le̱ꞌ Cristo? 18 Caní gunné̱ꞌ laweꞌ da ba nézene̱ꞌ buludée̱ꞌ Jesús lawe̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da dxelaque̱ꞌ xa lazreꞌ chee̱ Jesús. 19 Dxácate̱ naꞌ dxeꞌ Pilato naga dxuchiꞌe̱ chee̱ bénneache, naꞌ zruꞌule̱ꞌ gusel-le̱ꞌ tu benneꞌ xeaje̱zre̱ꞌ Pilato: “Quebe guchixre chiuꞌ da naca chee̱ benneꞌ xrlátaje naꞌ, laweꞌ da gunedaꞌ xe̱la ba dxe̱le, da bzúale̱ꞌe̱ na nedaꞌ ste̱be ne̱ chee̱ Le̱ꞌ.” 20 Benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ belegúꞌu xele̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ xelenabe̱ꞌ la Barrabás, ne gate Jesús. 21 Bénneaꞌ dxenná beꞌe̱ bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ xecha lasa. Buche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Nula benneꞌ chupa caní dxaca lázrele leꞌe gusanaꞌ? Benneꞌ zan caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Barrabás. 22 Pilato bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bizra gunaꞌ chee̱ Jesús, benneꞌ le̱ꞌ Cristo? Xúgute̱ꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Bde̱ꞌe̱ xaga béguaj. 23 Nadxa gunná Pilato, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―¿Bizra da cale̱la nune̱ꞌ? Benneꞌ caꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelebezre xe̱ꞌe̱, gulenné̱ꞌ: ―Bde̱ꞌe̱ xaga béguaj. Bde̱ꞌe̱ xaga béguaj.  















83

San Mateo 27

24 Gate

Pilato guque béꞌene̱ꞌ quebe bi séquene̱ꞌ, naꞌ benneꞌ zan caꞌ dxeledábague̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ blaꞌ nisa, naꞌ gudibe ne̱ꞌe̱ láwela benneꞌ caꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Quebe bi dul-la nabagaꞌ chee̱ xel-laꞌ gute chee̱ benneꞌ xrlátaje nigá. Naca na chee̱le leꞌe. 25 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Netuꞌ, ne zríꞌinentuꞌ nabágantuꞌ ca naca chee̱ xel-laꞌ gute chee̱ꞌ. 26 Nadxa Pilato bsane̱ꞌ Barrabás, ne gunná béꞌene̱ꞌ beleché̱ꞌe̱ Jesús chee̱ xeluꞌe̱ Le̱ꞌ, naꞌ bdee̱ꞌ Le̱ꞌ chee̱ te̱ꞌe̱ xaga béguaj. 27 Nadxa benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la chee̱ bénneaꞌ dxenná beꞌe̱ guleché̱ꞌe̱ Jesús, ne gulegúꞌe̱ Le̱ꞌ lu xuꞌu laweꞌ. Belexezraga ca naca benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la naga ze̱ Jesús. 28 Belequé̱ꞌe̱ zra lane̱ꞌ, ne bulugácue̱ꞌ Le̱ꞌ tu ladxeꞌ bzawe. 29 Buluzúe̱ꞌ xíchaje̱ꞌ tu da naca na zruze xaga xecheꞌ, ne buluguxre̱ꞌ Le̱ꞌ tu xaga ne̱ꞌe̱ xabe̱la. Nadxa buluzú zribe̱ꞌ lau Jesús, ne belún le̱ꞌ chee̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―Gaca xabáa chiuꞌ, Wenná Bea chee̱ judío caꞌ. 30 Cáꞌanqueze buluzré̱ꞌe̱ Le̱ꞌ zrene̱ꞌ, naꞌ gulequé̱ꞌe̱ xaga da nuxru Jesús, ne guline̱ꞌ na xíchaje̱ꞌ. 31 Ca gudé belún le̱ꞌ chee̱ Jesús, naꞌ belexegüe̱ꞌ ladxeꞌ bzawe, naꞌ buluxugácue̱ꞌ Le̱ꞌ zra lánaqueze̱ꞌ. Nadxa beleché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ chee̱ te̱ꞌe̱ xaga béguaj.  













Dxuludé̱ꞌe̱ Jesús xaga béguaj (Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) 32 Ca

gusiáꞌque̱ꞌ naꞌ, belexezrague̱ꞌ tu benneꞌ xe̱zre Cirene, le̱ꞌ Simón, naꞌ gulenná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ biꞌe̱ xaga béguaj chee̱ Jesús. 33 Caꞌan guca belezrine̱ꞌ tu lataj nazí le na Gólgota, da dxennadxu, Lataj Chee̱ Zrita Xichaj Benneꞌ Gate. 34 Naꞌ bulunézruje̱ꞌ da xiꞌaj Jesús xrise uva wal-la da nachixre na da slaꞌ, san gate bxue Jesús ca naca na, quebe guꞌe̱ na. 35 Ca bexuzre benneꞌ dxjaca wedil-la buludé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xaga béguaj, naꞌ gulebéaje̱ꞌ da gaca bea na chee̱ xelexelé̱ꞌe̱ ca naca zra lana Jesús. Caꞌan guca guxá ca da gunná benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: “Belexelé̱ꞌe̱ zra lanaꞌ le̱ze̱ꞌ. Gulebéaje̱ꞌ da gaca bea na.” 36 Nadxa gulebéꞌe̱ dxuluzuzre̱ꞌ Jesús. 37 Buluzríe̱ꞌ xichaj Jesús naꞌ tu xiche da naxúaj na da nabague̱ꞌ, da dxenná na: Jesús, wenná bea chee̱ judío caꞌ. 38 Cáꞌanqueze buludé̱ꞌe̱ chupa benneꞌ gubán tu zren nen Jesús le̱ꞌe̱ xaga béguaj caꞌ, tue̱ꞌ chaláꞌa xabe̱la, ne xetúe̱ꞌ chaláꞌa  











San Mateo 27

84

xéglala ga daꞌ xaga béguaj chee̱ Jesús. 39 Benneꞌ dxeledée̱ꞌ naꞌ dxelún le̱ꞌ chee̱ Jesús. Dxulutá xíchaje̱ꞌ, 40 ne dxelenné̱ꞌ: ―¿Dxuchínnajuꞌ xudauꞌ, naꞌ laweꞌ chunna zraze xexunuꞌ na? Bselá cuinuꞌ. Che nacuꞌ Zriꞌine Dios, bexetaj le̱ꞌe̱ xaga béguaj naꞌ. 41 Cáꞌanqueze belún la chee̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da bdxixruj beꞌe Moisés, ne benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ. Dxelé̱ ljwezre̱ꞌ: 42 ―Bselé̱ꞌ benneꞌ xula, san quebe dxezéquene̱ꞌ guselá cuine̱ꞌ. Che naque̱ꞌ Wenná Bea Chee̱ Xe̱zre Israel, dxal-laꞌ xexétaje̱ꞌ le̱ꞌe̱ xaga béguaj, naꞌ chéajle̱dxu chee̱ꞌ. 43 Le̱ꞌ bxren lazre̱ꞌ Dios. Naꞌa guselá Dios Le̱ꞌ che da li dxaca lazre̱ꞌ, laweꞌ da gunná Le̱ꞌ naque̱ꞌ Zriꞌine Dios. 44 Cáꞌanqueze gubán caꞌ zaj daꞌ xaga béguaj caꞌ nen Jesús gulenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Jesús.  











Ca guca gate gute Jesús (Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) 45 Nadxa

ca naca xe̱zr la xu naꞌ guchul-la na. Guzú lau na wagubizra ca bzrinte̱ na ca dxedá chunna. 46 La náꞌqueze Jesús gudxezre xe̱ꞌe̱, dxenné̱ꞌ: ―Elí, Elí, ¿lama sabactani? (Da nigá zéaje̱ na: Dios chiaꞌ, Dios chiaꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ nusán lazruꞌ nedaꞌ?) 47 Bal-la benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ belenne̱ꞌ ca da gunná Jesús, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá dxenné̱ꞌ Elías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 48 Dxácate̱ naꞌ guzáꞌ chegu tu benneꞌ caꞌ, xeajxríꞌe̱ tu da dxezrupe nisa, naꞌ ca bsebise̱ꞌ na nen nupe zichaj, naꞌ bzue̱ꞌ na laweꞌ tu xaga, ne bzrigue̱ꞌ na dxuꞌa Jesús chee̱ xrupe̱ꞌ na. 49 Benneꞌ xezica caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Le guxúe xcaꞌ. Quebe gunuꞌ caꞌ. Nnáꞌxquedxu che wida Elías guselé̱ꞌ Le̱ꞌ. 50 Xecha lasa gudxezre xaꞌa Jesús, naꞌ gutie̱ꞌ. 51 Lu zra náꞌqueze ladxeꞌ da ze̱ lu xudauꞌ bdxuaj na chúpala, guzú lau na xíchaje̱, bedxúajte̱ na dxeꞌela. Guzrúꞌ xe̱zr la xu, naꞌ xiaj xre caꞌ gulúzruqueze na. 52 Gulexalaj ba, naꞌ belexebán benneꞌ gate caꞌ, benneꞌ guléajle̱ꞌe̱ da naca chee̱ Dios. 53 Ca gudé bebán Jesús, naꞌ  















85

San Mateo 27

benneꞌ caní belexedxúaje̱ꞌ lu xe̱dxu ba, ne belexexúꞌe̱ lu xe̱zre láꞌazxa Jerusalén, naga benneꞌ zan beleléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 54 Nadxa benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la, ne benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, benneꞌ caꞌ dxuluzuzre̱ꞌ Jesús, gate beleléꞌene̱ꞌ guzrúꞌ, ne xezícadxa da caꞌan gulaca, naꞌ belezrébele̱ꞌe̱, dxelenné̱ꞌ: ―Da lítegaze benneꞌ nigá guque̱ꞌ Zriꞌine Dios. 55 Nuꞌula zan zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ dxelenné̱ꞌe̱ zítuꞌla, nuꞌula caꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Jesús gate bezé̱ꞌe̱ ga nababa Galilea, ne gulácale̱queze̱ꞌ Le̱ꞌ. 56 Ládujla nuꞌula caꞌ xuꞌu María Magdalena, ne María xrna Jacobo ne José, ne xrna zriꞌine Zebedeo caꞌ.  





Dxulucache̱ꞌ Jesús lu xe̱dxu ba (Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) 57 Ca

guzú lau dxaca waxrinne, naꞌ blaꞌ tu benneꞌ gunníꞌa le̱ꞌ José, benneꞌ xe̱zre Arimatea, benneꞌ dxéajle̱queze̱ꞌ chee̱ Jesús. 58 Benneꞌ nigá guxíaje̱ꞌ xeajchálajle̱ne̱ꞌ Pilato, naꞌ benabe̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen chee̱ Jesús. Pilato gunná béꞌene̱ꞌ xulunézruje̱ꞌ le̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen naꞌ. 59 Nadxa José bequé̱ꞌe̱ be̱l-laꞌ dxen naꞌ, naꞌ bchele̱ꞌ na tu ladxeꞌ da naxadxe. 60 Nadxa guluꞌe̱ Le̱ꞌ lu ba da naca na cheé̱queze José naꞌ, da be̱ne̱ꞌ tu lu xiaj. Gulexrúe̱ꞌ tu xiaj blaga zren dxuꞌa ba chee̱ Jesús, naꞌ bezé̱ꞌe̱ ga naꞌ. 61 Gulezráꞌ María Magdalena, ne xetú María, zaj dxeꞌe̱ le nnaꞌ dxuꞌa ba naꞌ.  







Dxulubia dxuluxue̱ꞌ ba chee̱ Jesús 62 Zeaj

zra xula, da naca na zra ca gudé zra bulucueze̱ꞌ, naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ belezrine̱ꞌ lau Pilato. 63 Dxelé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Xran, dxeajsá lázrentuꞌ ca naca da gunná benneꞌ we̱n lazreꞌ naꞌ gate naꞌ zue̱ꞌ. Gunné̱ꞌ gate gaca chunna zra, naꞌ xebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. 64 Chee̱ le̱ naꞌ, bdixruj beꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ xulubia xuluxue̱ꞌ ba chee̱ꞌ naꞌ cadxa gaca chunna zra, chee̱ quebe xeleláꞌ benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ xedajlexebéaje̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen naꞌ chizrela, naꞌ te naꞌ xuluzenne̱ꞌ bénneache ba bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. Che caꞌan gaca, naꞌ dizraꞌ we̱n lazreꞌ bze̱be nigá gun na da zrinnaj zrendxa ca da nedxu. 65 Pilato guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Naꞌ zaj zraꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la xuluzuzre̱ꞌ na. Le chjaca leꞌe, ne le guxúe xanneꞌ ba naꞌ ca se̱ lau séquele. 66 Nadxa xjaque̱ꞌ, xeajlexúe̱ꞌ ba naꞌ. Buluchiche̱ꞌ tu da gunna bea na che xalaj ba naꞌ, naꞌ bulucáꞌane̱ꞌ benneꞌ dxjaca wedil-la ga naꞌ.  







San Mateo 28

28

86 Ca guca gate bebán Jesús (Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10)

1 Ca

gudé chee̱ zra dxulupáꞌana judío caꞌ, ca za dxaníꞌ zra nedxu, naꞌ María Magdalena, ne xetú María naꞌ xjaque̱ꞌ xeajlenné̱ꞌe̱ ba chee̱ Jesús. 2 Chadite guzrúꞌle̱ꞌe̱ na laweꞌ da betaj tu gubáz chee̱ xabáa chee̱ Xránadxu, naꞌ bzrine̱ꞌ dxuꞌa ba naꞌ, ne bequé̱ꞌe̱ xíajtaꞌa zren naꞌ da zrua na dxuꞌa ba naꞌ, naꞌ gudxéꞌe̱ lawe na. 3 Gubáz naꞌ dxácatite legale̱ꞌ, ne naca chiche zra lane̱ꞌ ca bezxeꞌ. 4 Gate beleléꞌe benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la gubáz chee̱ xabáa naꞌ, naꞌ belezrízene̱ꞌ xel-laꞌ dxelezrebe, ne belexegáꞌane̱ꞌ ca benneꞌ gate caꞌ. 5 Nadxa gunná gubáz chee̱ xabáa naꞌ, dxe̱ꞌe̱ nuꞌula caꞌ: ―Quebe zrébele. Nezdaꞌ dxexílajle Jesús, bénneaꞌ gudé̱ꞌe̱ xaga béguaj. 6 Quebe zue̱ꞌ nigá laweꞌ da ba bebane̱ꞌ, cáte̱ze naꞌ gunné̱ꞌ. Le da nnaꞌle lu ba naga gulegúꞌe̱ Le̱ꞌ. 7 Le cheajxáquezega, le cheaje̱zre benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ ba bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, naꞌ chéaje̱ꞌ ga nababa Galilea nédxudxa ca leꞌe. Naꞌ léꞌele Le̱ꞌ. Da nigá naca na da nabagaꞌa xapaꞌ leꞌe. 8 Nadxa nuꞌula caꞌ besiáꞌque̱ꞌ dxuꞌa ba naꞌ, zeajxaca chégüe̱ꞌ. Dxelezrebe̱ꞌ, ne dxelebene̱ꞌ. Zjaque̱ꞌ zeajlegue̱zre̱ꞌ benneꞌ caꞌ bse̱de Jesús. 9 Dxácate̱ naꞌ Jesús bchague̱ꞌ nuꞌula caꞌ, ne bgape̱ꞌ le̱ꞌ diuzre. Belezrine̱ꞌ lau Jesús, dxelúe láꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ, ne bulunide̱ꞌ niꞌa Jesús. 10 Le̱ꞌ guzre̱ꞌ nuꞌula caꞌ: ―Quebe zrébele. Le chjaca, le cheajé̱zre bi bíchaꞌdauꞌ caꞌ dxal-laꞌ chjaque̱ꞌ naga nababa Galilea. Naꞌ xelexeléꞌene̱ꞌ nedaꞌ.  

















Ca da gulenná benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la 11 Dxácate̱

zjaca nuꞌula caꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxjaca wedil-la guluꞌe̱ xe̱zre, ne buluchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ ca da guca. 12 Benneꞌ xíchaje̱ caꞌ buluchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ gula sina caꞌ chee̱ xelune̱ꞌ tuze dizraꞌ. Nadxa bulunézruje̱ꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la dumí zrente̱. 13 Dxelenné̱ꞌ: ―Le nna leꞌe beleláꞌ benneꞌ caꞌ bse̱de Jesús naꞌ chizrela, dxácate̱ dxásele leꞌe, naꞌ belexexúꞌe̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ. 14 Che benneꞌ dxenná be̱ꞌe̱ naꞌ xenne̱ꞌ da nigá, netuꞌ guchálajle̱ntuꞌ le̱ꞌ, ne gucáꞌana cháwentuꞌ chee̱ quebe bi gaca chee̱le leꞌe. 15 Nadxa benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ dumí naꞌ, naꞌ besiáꞌque̱ꞌ belune̱ꞌ ca bache zaj nézene̱ꞌ. Da nigá naca na ca dxelenná judío caꞌ zéajte̱ lu zra naꞌa zra.  







87

San Mateo 28

Jesús dxesel-le̱ꞌ benneꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ (Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) 16 Nadxa

xjaca benneꞌ chinéaj caꞌ bse̱de Jesús, naꞌ belezrine̱ꞌ lu xiꞌa naga ba guzre Jesús le̱ꞌ. 17 Gate beleléꞌene̱ꞌ Jesús, naꞌ bulucáꞌana szrene̱ꞌ Le̱ꞌ. Bal-le̱ꞌ gulaca chupa lazre̱ꞌ. 18 Nadxa Jesús gubigue̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Nedaꞌ ba nazíꞌ lu naꞌa ca naca xel-laꞌ dxenná bea xabáa, ne lu xe̱zr la xu nigá. 19 Chee̱ le̱ naꞌ le chjaca, le cheajchálajle̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ du ca naca xe̱zr la xu nigá, ne le cheajsé̱dene̱ꞌ ca naca da bsé̱dedaꞌ leꞌe. Le guchúe̱ꞌ le̱ꞌ nisa lu La Xraꞌ, ne lu La Zríꞌine̱ꞌ, ne lu La Beꞌ Láꞌazxa. 20 Le gusé̱de-ne̱ꞌ xelaque̱ꞌ wezúa dizraꞌ ca naca da ba gunná beꞌedaꞌ leꞌe, naꞌ nedaꞌ tu súale̱zquezaꞌ leꞌe xúgute̱ zra cadxa cheajsé̱ chee̱ xe̱zr la xu nigá. ¡Caꞌan gaca na!  







DIZRAꞌ CHAWEꞌ CA NACA CHEE̱ JESUCRISTO DA BZUAJ SAN MARCOS Da bchalaj Juan, benneꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa (Mt. 3.1-12; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28)

1

1 Caní

guzú lau dizraꞌ chaweꞌ ca naca chee̱ Jesucristo, Zriꞌine Dios. 2 Bzrin lazreꞌ da bzuaj Isaías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ca da gunná Dios: ¡Le nnaꞌxque nigá! Nedaꞌ dxesel-laꞌ benneꞌ gubáz chiaꞌ, benneꞌ cuía lawe̱ꞌ lau Lueꞌ. Bénneaꞌ gupé̱ꞌe̱ neza naga teuꞌ chee̱ ilúnbeꞌe bénneache Lueꞌ. 3 Welénqueze chiꞌi benneꞌ dxebezre xe̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. Dxenné̱ꞌ: “Le gupáꞌa neza naga te Xránadxu lu xichaj lázrdaule. Le xebéaj li neza lase chee̱ꞌ caꞌ.” 4 Caní guca laweꞌ da blaꞌ Juan le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, naꞌ bchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, ne gunné̱ꞌ dxal-laꞌ xeledxúa bénneache nisa, naꞌ bchue̱ꞌ le̱ꞌ nisa, benneꞌ caꞌ belexebíꞌi lazre̱ꞌ chee̱ gunite lau Dios dul-la da zaj nabagueꞌ. 5 Caꞌan guca, guledxúaj bénneache zan lu xe̱zre Jerusalén, ne xúgute̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, naꞌ xjaque̱ꞌ naga zua Juan, naꞌ Juan nigá bchue̱ꞌ benneꞌ caꞌ nisa lu xe̱gu Jordán, benneꞌ caꞌ gulexrúale̱pe̱ꞌ dul-la da zaj nabagueꞌ. 6 Caní guca zra lana Juan. Gucue̱ꞌ zra lane̱ꞌ ladxeꞌ xicha zra camello, bia dxelebía bénneache, ne tu xpádxue̱ꞌ xide bchela  





88

89

San Marcos 1

le̱ꞌe̱. Dxawe̱ꞌ biche xuaj, ne dxéꞌaje̱ꞌ bzrínaꞌdauꞌ chee̱ bézudauꞌ. 7 Ca dxuchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, dxenné̱ꞌ: ―Gate te chiaꞌ nedaꞌ, naꞌ xida xetú benneꞌ, bénneaꞌ nápadxe̱ꞌ xel-la dxenná bea ca nedaꞌ. Quebe naca chiaꞌ xáchuaꞌ chee̱ lechjaꞌ zrele̱ꞌ. 8 Da lítega, nedaꞌ bchuaꞌ leꞌe nisa. Le̱ꞌ gune̱ꞌ da zéaje̱ xel-la dxedxúa nisa nigá, guzúe̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa lu xichaj lázrdaule.  



Ca da guca gate gudxúa Jesús nisa (Mt. 3.13-17; Lc. 3.21-22) 9 Ca

da guca lu zra caꞌ, guzáꞌ Jesús lu xe̱zre Nazaret chee̱ ga nababa Galilea, naꞌ bzrine̱ꞌ lau Juan. Juan nigá bchue̱ꞌ Jesús nisa lu xe̱gu Jordán. 10 Gate bdxuaj Jesús lu nisa, la bléꞌete̱ne̱ꞌ naxalaj xabáa, ne bléꞌene̱ꞌ betaj Beꞌ Láꞌazxa. Dxuléꞌe lawe̱ꞌ ca tu bgúgudu chiche, naꞌ bzrine̱ꞌ ca li xichaj Jesús. 11 Ben tu chiꞌi da za xabáa, da dxenná na: ―Lueꞌ nacuꞌ Zriꞌinaꞌ. Nazríꞌidaꞌ Lueꞌ, ne dxezaca ba lázrele̱daꞌ Lueꞌ.  



Dxaca lazreꞌ Satanás da xriwe̱ꞌ gun ga baga Jesús dul-la (Mt. 4.1-11; Lc. 4.1-13) 12 Nadxa

Beꞌ Láꞌazxa guché̱ꞌe̱ Jesús le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. Jesús le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj chua zra chua xe̱la. Naꞌ bzrin Satanás da xriwe̱ꞌ, ne guca lazreꞌ na gun na baga Jesús dul-la. Guzúa Jesús naga zaj zraꞌ be̱ xixreꞌ be̱ snia, naꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ Dios gulácale̱ne̱ꞌ Jesús. 13 Guzúa

Jesús dxezú lawe̱ꞌ dxusé̱dene̱ꞌ bénneache (Mt. 4.12-17; Lc. 4.14-15) 14 Ca

gudé guxúꞌu Juan lizre xia, naꞌ bzrin Jesús lu xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea, ne dxuchálajle̱ne̱ꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ ca dxenná bea Dios. 15 Gunná Jesús: ―Ba bzrin zra. Ba zua báguze gate nna bea Dios xe̱zr la xu nigá. Chee̱ le̱ naꞌ, le xebíꞌi lazreꞌ, ne le cheajlí lazreꞌ dizraꞌ chaweꞌ nigá.  

Dxenné̱ Jesús tapa benneꞌ wezén bela chee̱ xelaque̱ Le̱ꞌ tuze (Mt. 4.18-22; Lc. 5.1-11) 16 Gate

gudá Jesús dxuꞌa nísadauꞌ chee̱ Galilea, naꞌ bléꞌene̱ꞌ Simón, ne Andrés, biche Simón naꞌ. Benneꞌ caní dxuluzale̱ꞌ

San Marcos 1

90

xixruj bela chee̱ꞌ lu nísadauꞌ laweꞌ da zaj naque̱ꞌ wezén bela. 17 Naꞌ gunná Jesús: ―Le gun nedaꞌ tuze, naꞌ guzúaꞌ leꞌe gácale we̱n zrin chiaꞌ. Cheajxrile bénneache ca dxunle dxezenle bela. 18 La bulucáꞌanate̱ꞌ xixruj chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Jesús. 19 Nadxa gudé Jesús xelateꞌ ca naꞌla, naꞌ bléꞌene̱ꞌ Jacobo, ne Juan, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ zriꞌine Zebedeo. Zaj zre̱ꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, dxelexexune̱ꞌ xixruj bela chee̱ꞌ caꞌ. 20 Ca gunné̱ Jesús Jacobo, ne Juan, naꞌ la bulucáꞌanate̱ꞌ xre̱ꞌ Zebedeo ne we̱n zrin chie̱ꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Jesús.  







Tu benneꞌ xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ (Lc. 4.31-37) 21 Gate

gul-la na guluꞌe̱ lu xe̱zre Capernaum, naꞌ gate bzrin zra dxulupáꞌana benneꞌ judío caꞌ, guxúꞌu Jesús lu xuꞌu naga dxelúe láꞌana judío caꞌ Dios, ne bsé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ. 22 Belexebánene̱ꞌ ca naca da dxuse̱de Jesús le̱ꞌ laweꞌ da dxuchálaje̱ꞌ nen dute̱ xel-la dxenná bea, ne quegá ca dxuluchalaj benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios. 23 Nadxa blaꞌ tu benneꞌ xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ lu xuꞌu naꞌ, naꞌ gudxezre xaꞌa na lu dxuꞌa bénneaꞌ. 24 Gunná na: ―¿Bizra nápantuꞌ chiuꞌ, Jesús, benneꞌ Nazaret? ¿Zaꞌu guzría xiꞌu netuꞌ? Ba nézquezdaꞌ nu nacuꞌ. Benneꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios nacuꞌ. 25 Jesús gudil-le̱ꞌ na, gunné̱ꞌ: ―Zrize guzúa. Bedxúaj lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ benneꞌ nigá. 26 Nadxa beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ bxrízele̱ꞌe̱ na bénneaꞌ, ne gudxezre xáꞌale̱ꞌe̱ na, naꞌ bedxúaj na. 27 Belexebánele̱ꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, dxelé̱ ljwezre̱ꞌ: ―¿Bizra dizraꞌ cube da nigá? Dute̱ xel-la dxenná bea chee̱ꞌ dxenná beꞌene̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, naꞌ dxuluzúa na dizraꞌ chee̱ꞌ. 28 La bzrílujte̱ dizraꞌ chee̱ xel-la waca chee̱ Jesús du ca naca xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea.  













Jesús dxexune̱ꞌ xrnaꞌ zruꞌula Pedro (Mt. 8.14-15; Lc. 4.38-39) 29 Ca

belexedxúaje̱ꞌ lu xuꞌu naꞌ chee̱ judío caꞌ, naꞌ belezrine̱ꞌ lizre Simón, ne Andrés. Jacobo ne Juan dxelune̱ꞌ Jesús tu zren. 30 Lu xuꞌu naꞌ de̱ xrnaꞌ zruꞌula Simón, xuꞌe̱ da la. La  

91

San Marcos 1

buluchálajle̱te̱ꞌ Jesús ca dxaca chee̱ nuꞌula nigá. 31 Le̱ꞌ la bé̱xrute̱ꞌ ne̱ꞌe̱, bechise̱ꞌ le̱ꞌ. La bedxúajte̱ da la da xuꞌe̱, naꞌ bseniꞌe̱ da gulawe̱ꞌ.  

Jesús dxexune̱ꞌ bénneache zan (Mt. 8.16-17; Lc. 4.40-41) 32 Ca

gula guzré zra naꞌ, ca guzría gubizra, naꞌ guleché̱ꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ we̱ꞌ lau Jesús, ne benneꞌ caꞌ zaj xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ. 33 Ca naca benneꞌ xe̱zre gulebigue̱ꞌ dxa xuꞌu naga zua Jesús. 34 Jesús bexune̱ꞌ zánete̱ benneꞌ we̱ꞌ ca zaj naca xízrawe̱ꞌ da xuꞌu tu tue̱ꞌ, ne bebéaje̱ꞌ zaneꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ zaj xuꞌu bénneache caꞌ. Quebe be̱ꞌe̱ lataj beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ xelenné̱ na laweꞌ da zaj núnbea na Le̱ꞌ.  



Dxuchalaj Jesús lau bénneache zaj zre̱ꞌe̱ Galilea (Lc. 4.42-44) 35 Ca

bebán Jesús bál-lala, ne nachúl-late̱, bedxúaje̱ꞌ guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ tu lataj naga nadacheꞌ bénneache, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ Dios. 36 Simón Pedro, ne benneꞌ caꞌ zaj zrále̱ne̱ꞌ le̱ꞌ belexexílaje̱ꞌ Jesús. 37 Ca xeajlexraque̱ꞌ Jesús, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Xúgute̱ bénneache dxelexexílaje̱ꞌ Lueꞌ. 38 Naꞌ gunná Jesús: ―Chéajdxu xe̱xre walizre caꞌ chee̱ guchálajle̱naꞌ benneꞌ caꞌ xrtizra Dios. Chee̱ le̱ naꞌ beljaꞌ. 39 Lu xuꞌu caꞌ naga dxelúe láꞌana judío caꞌ Dios, da caꞌ zaj zua tu tu xe̱zre caꞌ chee̱ ga nababa Galilea, bchalaj Jesús dizraꞌ chee̱ Dios, ne bebéaje̱ꞌ xízrawe̱ꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ da zaj xuꞌu benneꞌ we̱ꞌ caꞌ.  







Jesús dxexune̱ꞌ tu benneꞌ dxéꞌene̱ꞌ xízrawe̱ꞌ guzruꞌ (Mt. 8.1-4; Lc. 5.12-16) 40 Nadxa

bzrin lau Jesús tu benneꞌ dxéꞌene̱ꞌ xízrawe̱ꞌ guzruꞌ, naꞌ bzu zribe̱ꞌ, ne gutaꞌ xuene̱ꞌ Le̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Che Lueꞌ dxaca lazruꞌ, waca xexunuꞌ nedaꞌ. 41 Jesús bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ bli ne̱ꞌe̱, gudane̱ꞌ le̱ꞌ. Dxenné̱ꞌ: ―Dxaca lazraꞌ. Naꞌa dxexacuꞌ. 42 Ca gunné̱ꞌ caní, la becuásate̱ xízrawe̱ꞌ naꞌ, naꞌ begáꞌane̱ꞌ chaweꞌ. 43 Nadxa Jesús bsízrene̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ besel-le̱ꞌ le̱ꞌ. 44 Caní gunné̱ꞌ: ―Quebe nu xuꞌu ca da guca chiuꞌ. Guxíaj lau bxruze xeajléꞌe cuinuꞌ, ne bnezruj ca naca da gunná beꞌe Moisés xelún  







San Marcos 1, 2

92

benneꞌ caꞌ xelexexaque̱ꞌ. Caní gunuꞌ chee̱ xeleléꞌene̱ꞌ ba bexacuꞌ naꞌa. 45 Nadxa benneꞌ nigá, ca bezé̱ꞌe̱, guzú lawe̱ꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ tu tu benneꞌ ca guca chee̱ꞌ bexaque̱ꞌ. Caꞌan guca, québedxa guca chuꞌu Jesús zaca bal-la lau lu xe̱zre. Begáꞌane̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. Bénneache chee̱ xúgute̱ xe̱zre caꞌ belezrine̱ꞌ lau Jesús naga zue̱ꞌ.  

Jesús dxexune̱ꞌ tu benneꞌ quebe gaca se̱ꞌe̱ (Mt. 9.1-8; Lc. 5.17-26)

2

1 Ca

gudé chupa chunna zra, naꞌ guxúꞌu Jesús xecha lasa lu xe̱zre Capernaum. Belénne bénneache zua Jesús tu lu xuꞌu. 2 La belezrágate̱ benneꞌ zante̱ naga zua Jesús. Caꞌan guca, québedxa guque lu xuꞌu, ne dxa xuꞌu. Bchalaj Jesús xrtizra Dios. 3 Naꞌ belezrín tapa benneꞌ lu xuꞌu naga zua Jesús, zaj nuꞌe̱ tu benneꞌ quebe gaca se̱ꞌe̱. 4 Laweꞌ da quebe gulezéquene̱ꞌ xelezrine̱ꞌ lau Jesús, laweꞌ da zaj zraꞌ bénneache zante̱ ga naꞌ, naꞌ gulesáluje̱ꞌ chjuꞌu chee̱ xuꞌu naga zua Jesús. Naꞌ bululétaje̱ꞌ daꞌa da zrua benneꞌ naꞌ quebe gaca se̱ꞌe̱. 5 Laweꞌ da dxeque beꞌe Jesús ca dxeleajlí lazreꞌ benneꞌ caꞌ Le̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ, dxe̱ꞌe̱ bénneaꞌ quebe gaca se̱ꞌe̱: ―Zríꞌinaꞌdauꞌ, ba nanite lau dul-la da nabaguꞌ. 6 Zaj dxeꞌe bal-la benneꞌ ga naꞌ, benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, naꞌ gulenné̱ lanze̱ꞌ: 7 ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxuchalaj caní benneꞌ nigá? Dxucáꞌana dítaje̱ꞌ Xránadxu Dios. ¿Núzraqueze gaca gunite lau dul-la da zaj nabaga bénneache? Tuze Dios naꞌ. 8 Dxeque beꞌe Jesús lu lázrdawe̱ꞌ ca dxelenné̱ lane̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxéquele caní? 9 ¿Bizra dizraꞌ quebe naca na sté̱bela xapaꞌ benneꞌ nigá quebe gaca se̱ꞌe̱? ¿Naca na ste̱be xapaꞌ le̱ꞌ, ba nanite lau dul-la nabaguꞌ? Cabí. ¿U che ste̱be xapaꞌ le̱ꞌ, bexasa, becáꞌa da denuꞌ, ne bexíaj? 10 Naꞌa, chee̱ nézele leꞌe nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, napaꞌ xel-la dxenná bea lu xe̱zr la xu gunite lawaꞌ dul-la da zaj nabaga bénneache. Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ bénneaꞌ. 11 ―Lueꞌ dxapaꞌ, bexasa, becáꞌa daꞌa chiuꞌ, ne bexíaj lizruꞌ. 12 Caꞌan guca, la bexásate̱ꞌ, naꞌ bequé̱ꞌe̱ daꞌa chee̱ꞌ, ne bedxúaje̱ꞌ lau xúgute̱ bénneache. Caꞌan guca, xúgute̱ benneꞌ caꞌ belexebánene̱ꞌ, naꞌ belúe láꞌane̱ꞌ Xránadxu Dios. Dxelenné̱ꞌ: ―Cabataꞌ ne léꞌedxu gaca na ca guca da nigá.  





















93

San Marcos 2

Dxenné̱ Jesús benneꞌ le̱ꞌ Leví (Mt. 9.9-13; Lc. 5.27-32) 13 Ca

gudé naꞌ bedxúaj Jesús zéaje̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ, naꞌ xúgute̱ bénneache lu xe̱zre caꞌ belezrine̱ꞌ lau Le̱ꞌ. Nadxa bsé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ xrtizra Dios. 14 Ca gudé Jesús naꞌ, bleꞌeneꞌ Leví, zriꞌine Alfeo, dxeꞌe̱ lataj chee̱ wechizruj. Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Be̱n nedaꞌ tuze. La guxásate̱ Leví, guxíajle̱ne̱ꞌ Jesús. 15 Caꞌ guca, gate gudxéꞌ Jesús dxawe̱ꞌ lizre Leví, naꞌ zánete̱ benneꞌ wechizruj, ne benneꞌ dul-la caꞌ gulebéꞌe̱ dxelágule̱ne̱ꞌ tu zren nen Jesús, ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. Caní naca laweꞌ da zjácale̱ benneꞌ zante̱ Jesús. 16 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, ne benneꞌ fariseo caꞌ, gate beleléꞌene̱ꞌ ca da dxun Jesús, dxágule̱ne̱ꞌ benneꞌ wechizruj caꞌ, ne benneꞌ dulla caꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ, dxelé̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús: ―¿Bizra da nigá? Dxagu dxéꞌajle̱ne̱ꞌ benneꞌ wechizruj caꞌ, ne benneꞌ dul-la caꞌ. 17 Ca ben Jesús da nigá, gunné̱ꞌ: ―Benneꞌ chaweꞌ caꞌ quebe dxelechínene̱ꞌ benneꞌ dxexún bénneache. Benneꞌ we̱ꞌ caꞌ dxelechínene̱ꞌ bénneaꞌ. Quegá blaꞌa dxennéaꞌ benneꞌ xrlátaje caꞌ. Benneꞌ dul-la caꞌ dxennéaꞌ.  







Ca dxal-laꞌ xelún bénneache gate dxelune̱ꞌ gubasa (Mt. 9.14-17; Lc. 5.33-39) 18 Ca

guca lu zra naꞌ, belún gubasa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Juan, ne benneꞌ caꞌ dxuluse̱de benneꞌ fariseo caꞌ. Naꞌ belezrín benneꞌ caꞌ, bedajlegue̱zre̱ꞌ Jesús: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxelún gubasa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Juan, ne benneꞌ caꞌ dxuluse̱de benneꞌ fariseo caꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱denuꞌ Lueꞌ quebe dxelune̱ꞌ gubasa? ¿Bizr chee̱ naꞌ? 19 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Waca xelún gubasa benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ laní chee̱ wechaga naꞌ dxácate̱ naꞌ zua benneꞌ wechaga naꞌ nen le̱ꞌ? Dxácate̱ naꞌ zua wechaga naꞌ nen le̱ꞌ quebe gaca xelune̱ꞌ gubasa. 20 Wazrín tu zra gate dua benneꞌ wechaga naꞌ. Lu zra naꞌ xelune̱ꞌ gubasa. 21 ’Quegá nu benneꞌ xudé̱ꞌe̱ tu ladxeꞌ cube le̱ꞌe̱ zradxu gula. Che caꞌan gune̱ꞌ, ladxeꞌ cube da xudé̱ꞌe̱ wazrube xu na da gula, naꞌ wachézadxa na. 22 Cáꞌanqueze, quegá nu benneꞌ que̱ꞌe̱ xrise  







San Marcos 2, 3

94

uva wal-la cube lu bzude xide gula. Che caꞌan gune̱ꞌ, naꞌ xrise uva wal-la cube naꞌ wacheza na bzude xide gula, naꞌ walalaj xrise uva wal-la, ne cuía xi bzude xide naꞌ. Xrise uva wal-la cube lu bzude xide cube dxal-laꞌ chuzruj na. Benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús dxelíchaje̱ꞌ dau chee̱ zruaꞌ xtila zra dxulupáꞌana judío caꞌ (Mt. 12.1-8; Lc. 6.1-5) 23 Gate

gudé Jesús naga ze̱ zruaꞌ xtila zra dxulupáꞌana benneꞌ judío caꞌ, náꞌate̱ naꞌ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, ca zaj xuꞌe̱ neza, gulezú lawe̱ꞌ dxelíchaje̱ꞌ dau naga zria zruaꞌ xtila. 24 Nadxa benneꞌ fariseo caꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Gunnáꞌxque. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxelune̱ꞌ zrin da quebe dxallaꞌ xelune̱ꞌ zra dxupáꞌanadxu? 25 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Cabataꞌ ne gulábale ca da be̱n David gate gudune̱ꞌ, ne bxázrjene̱ꞌ da gagu le̱ꞌ, ne da gugawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zrále̱ne̱ꞌ le̱ꞌ? 26 Guxúꞌe̱ lu xuꞌu chee̱ Dios gate naca Abiatar bxruze blau, naꞌ David gudawe̱ꞌ xeta xtila da dxeluꞌe̱ lau Dios, da quebe dxal-laꞌ gagu benneꞌ xula, san tuze bxruze caꞌ zaj naca chee̱ꞌ xelawe̱ꞌ na. Naꞌ bnézrujte̱ David da gulagu benneꞌ caꞌ zrále̱ne̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ xeta xtila naꞌ. 27 Cáꞌanqueze gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Dios gudíxruje̱ꞌ zra dxupáꞌanadxu chee̱ gaca ba neza chee̱ bénneache, quegá be̱ne̱ꞌ bénneache chee̱ xelune̱ꞌ zrin chee̱ zra dxupáꞌanadxu. 28 Chee̱ le̱ naꞌ, nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, nacaꞌ xrane zra dxupáꞌanadxu.  









Ca guca chee̱ tu benneꞌ nazrinnaj ne̱ꞌe̱ (Mt. 12.9-14; Lc. 6.6-11)

3

1 Gate

guxúꞌu Jesús da xula lu xuꞌu naga dxelúe láꞌana judío caꞌ Dios, ze̱ tu benneꞌ biu nazrinnaj ne̱ꞌe̱ ga naꞌ. 2 Judío caꞌ buluzuzre̱ꞌ Jesús che xexune̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ nigá lu zra dxulupáꞌane̱ꞌ, chee̱ xelezéquene̱ꞌ xelagu zria Jesús. 3 Nadxa gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ biu naꞌ nazrinnaj ne̱ꞌe̱: ―Guxasa. Guzé̱ laduj benneꞌ caní. 4 Nadxa gunaba Jesús lau judío caꞌ, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―¿Naca chee̱ zra dxupáꞌanadxu gundxu da xrlátaje, u che gundxu da cale̱la? ¿Waca gupáꞌadxu xel-la nabán chee̱ nu benneꞌ, u che guzría xidxu xel-la nabán chee̱ꞌ?  





95

San Marcos 3

Naꞌ gulezúa zrize judío caꞌ. 5 Nadxa Jesús gunná ziꞌe̱ benneꞌ caꞌ. Bewíꞌinene̱ꞌ ca naca xel-la lázrdau zideꞌ chee̱ꞌ. Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ nazrinnaj ne̱ꞌe̱: ―Guchiluj naꞌu. Guchiluj ne̱ꞌe̱, naꞌ bexaca na. 6 Caꞌan guca, belexedxúaj benneꞌ fariseo caꞌ, naꞌ belune̱ꞌ xel-la wezría nen benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ Herodes ájala xelútie̱ꞌ Jesús.  



Bénneache zan dxelezrague̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ 7 Nadxa

gucuasa Jesús laduj benneꞌ caꞌ, naꞌ guxíaje̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. Zjácale̱ benneꞌ zan caꞌ Jesús, benneꞌ chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea. 8 Gate belén bénneache ca naca da zren caꞌ da dxun Jesús, belezrín benneꞌ zan lau Le̱ꞌ, benneꞌ chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, ne benneꞌ xe̱zre Jerusalén, ne benneꞌ chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Idumea, ne benneꞌ gusáꞌaque̱ꞌ xechaláꞌa xe̱gu Jordán, ne benneꞌ gusáꞌaque̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj naxechaj na xe̱zre Tiro, ne xe̱zre Sidón. 9 Chee̱ le̱ naꞌ gunná beꞌe Jesús benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ xulucueze̱ꞌ tu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ checa xuluchideꞌ bénneache zan Le̱ꞌ. 10 Caní guca laweꞌ da bexún Jesús benneꞌ zante̱, naꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ gulebigue̱ꞌ lau le̱ꞌ chee̱ cheajleté̱ꞌ Le̱ꞌ. 11 Gate beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ zaj xuꞌu bénneache beleléꞌe na Jesús, naꞌ buluzú zribe na lau Le̱ꞌ, ne gulebezre xaꞌa na. Dxelenná na: ―Lueꞌ nacuꞌ Zriꞌine Dios. 12 Jesús gudil-le̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ chee̱ quebe xululéꞌe na da naca Le̱ꞌ.  









Jesús dxenné̱ꞌ chazrinnu gubáz chee̱ꞌ (Mt. 10.1-4; Lc. 6.12-16) 13 Ca

gudé naꞌ guluén Jesús tu lu xiꞌa, naꞌ gunné̱ꞌ benneꞌ caꞌ guca lazre̱ꞌ. Naꞌ gulebigue̱ꞌ lau Le̱ꞌ. 14 Bchague̱ꞌ chazrinnu benneꞌ xelune̱ꞌ Le̱ꞌ tuze, benneꞌ sel-le̱ꞌ cheajlechálaje̱ꞌ xrtizra Dios. 15 Bzue̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caní xel-la dxenná bea chee̱ xelexexune̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ, ne chee̱ xelexebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ bénneache caꞌ. 16 Benneꞌ chazrinnu caní zaj le̱ꞌ: Simón, bénneaꞌ bzua Jesús xetú le̱ꞌ Pedro, 17 ne Jacobo ne Juan, biche Jacobo, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ zriꞌine Zebedeo. (Benneꞌ chupa caní bzua Jesús le̱ꞌ Boanerges, da zéaje̱ na benneꞌ wal-la ca guziuꞌ.) 18 Bchague̱ꞌ Andrés ne Felipe, ne Bartolomé, ne Mateo,  





San Marcos 3

96

ne Tomás, ne Jacobo zriꞌine Alfeo, ne Tadeo, ne Simón, benneꞌ dxue lázrele̱ꞌe̱ chee̱ lazrie̱ꞌ, 19 ne Judas Iscariote, bénneaꞌ xudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. Nu benneꞌ dxenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa (Mt. 12.22-32; Lc. 11.14-23; 12.10)

Ca gudé naꞌ bzrin Jesús tu lu xuꞌu nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. lasa gulebiga bénneache zan naga zua Jesús, naꞌ québedxa dxaca lataj xelawe̱ꞌ. 21 Gate belene benneꞌ xrtia Jesús ca da dxun Le̱ꞌ, naꞌ belezrine̱ꞌ chee̱ xelexeché̱ꞌe̱ le̱ꞌ. Dxelenné̱ꞌ: ―Quebe zua xrlátaje xichaj lázrdawe̱ꞌ. 22 Cáꞌanqueze benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, benneꞌ gusáꞌaque̱ꞌ Jerusalén, dxelennéꞌ: ―Benneꞌ nigá zrague̱ꞌ Beelzebú, xrane beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, naꞌ ne̱ chee̱ xrane beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ dxebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ. 23 Nadxa gunné̱ Jesús benneꞌ caꞌ, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ tu da dxuléꞌe na. Dxenné̱ꞌ: ―¿Wazeque Satanás da xriwe̱ꞌ xebéaj cuine na? 24 Che benneꞌ dxelenná bea xelexaque̱ꞌ chupa laꞌa, quebe díaqueze xel-la dxenná bea chee̱ꞌ. 25 Cáꞌanqueze che benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ tu lu xuꞌu xelaque̱ꞌ chupa laꞌa, quebe xeledíaqueze benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xuꞌu naꞌ. 26 Cáꞌanqueze, che Satanás tábaga cuínaqueze na, ne xexaca na chupa laꞌa, quebe díaqueze na. Wadéqueze chee̱ na. 27 ’Quebe nu seque chuꞌu lizre benneꞌ wal-la chee̱ cuane̱ꞌ da de̱ chee̱ꞌ che quebe guchéaje̱ꞌ le̱ꞌ nédxula. Nadxa seque̱ꞌ cuane̱ꞌ da de̱ lizre benneꞌ wal-la naꞌ. 28 ’Da li dxenníaꞌ, dxapaꞌ leꞌe: Xúgute̱ dul-la da dxelún bénneache, ne dizraꞌ schanniꞌ da dxelenné̱ꞌ, ájate̱ze zaj naca na, gunite láuqueze Dios chee̱ꞌ. 29 Naꞌa, ca naca nútete̱ze benneꞌ nne̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, cabataꞌ gunite lau Dios chee̱ bénneaꞌ. Webía xíꞌqueze̱ꞌ. 30 Caní gunná Jesús laweꞌ da dxelenné̱ꞌ: ―Zraga Jesús da xriwe̱ꞌ. 20 Xecha





















Nu naca ca xrna Jesús, ne bi biche̱ꞌ caꞌ (Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21) 31 Ca

gudé naꞌ bzrin xrna Jesús nen bi biche̱ꞌ caꞌ. Gulebeze̱ꞌ chaléꞌajla, naꞌ gulesel-le̱ꞌ tu benneꞌ nne̱ꞌ Jesús. 32 Benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ cuita Jesús gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ:  

97

San Marcos 3, 4

―Xrnaꞌu ne bi bichuꞌ caꞌ zaj ze̱ꞌ chaléꞌajla, dxelenné̱ꞌ Lueꞌ. 33 Gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―¿Nézele nuzra naꞌ xrnaꞌa, ne bi bichaꞌ caꞌ? 34 Nadxa gunnáꞌ Jesús benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ cuita Le̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Benneꞌ caní zaj zrále̱ne̱ꞌ nedaꞌ nigá zaj naque̱ꞌ ca xrnáquezaꞌ, ne bi bichaꞌ caꞌ. 35 Caní naca na laweꞌ da xúgute̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ ca da dxaca lazreꞌ Dios, benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ bi bichaꞌ caꞌ, ne bi zanaꞌ caꞌ, ne xrnaꞌa.  





Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ benneꞌ dxaza dxaꞌana (Mt. 13.1-23; Lc. 8.4-15)

4

1 Xetú

lasa guzú lau Jesús dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxuꞌa nísadauꞌ, naꞌ belezraga bénneache zante̱ naga zue̱ꞌ. Naxánle̱ꞌe̱ benneꞌ, naꞌ be̱n na ba xen guxúꞌu Jesús tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ da dxe naꞌ, naꞌ gudxéꞌe̱ luꞌule da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bénneache zan caꞌ gulezré̱ꞌe̱ dxuꞌa nísadauꞌ. 2 Nadxa bchalaj Jesús da dxululéꞌe na, naꞌ bsé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ da zante̱. Ca dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ bchálaje̱ꞌ caní: 3 ―Le xene da nigá. Tu benneꞌ dxaza dxaꞌana zéaje̱ꞌ guza. 4 Ca zéaje̱ꞌ dxaze̱ꞌ, naꞌ xeajlechaze bal-la bínnedu caꞌ dxuꞌa neza. Naꞌ belezrín bxinne, ne gulágubaꞌ bínnedu caní. 5 Xezícadxa bínnedu caꞌ xeajlechaze na lu xiaj naga quebe dé̱teca xu. Bínnedu caní belezría na laweꞌ da quebe dé̱teca xu. 6 Ca bdxuaj gubizra, naꞌ bzezxe na le̱ na, naꞌ laweꞌ da quebe zaj nun lue na lu da situj, gulebizre na. 7 Xezícadxa bínnedu caꞌ xeajlechaze na naga dxelezría xixreꞌ xecheꞌ. Xixreꞌ xecheꞌ caní gulegúladxa na ca le̱ na, naꞌ bululule na le̱ na, naꞌ quebe gulebía na da gágudxu. 8 Xezícadxa bínnedu caꞌ xeajlechaze na lu xu be̱be. Belezría na cháwedauꞌ, naꞌ belegula na, ne gulezríale̱ꞌe̱ na da gágudxu. Bal-la na gulebía na chi dxua tu tu na. Xebal-la na gulebía na ga xun tu tu na. Xebal-la na gulebía na tu gaxúa tu tu na. 9 Gunnadxa Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Che nu benneꞌ zua nague̱ꞌ, dxal-laꞌ xenne̱ꞌ da nigá. 10 Ca gudé naꞌ, ca gucuasa Jesús cuita benneꞌ zan caꞌ, naꞌ gulenaba benneꞌ caꞌ zrále̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús bi zéaje̱ ca naca da dxuléꞌe nigá. 11 Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Dios dxunne̱ꞌ leꞌe lataj nézele ca naca chee̱ da nagache chee̱ da dxenná bea Le̱ꞌ. Naꞌa, ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ cúzrela,  



















San Marcos 4

98

dxuchálajle̱naꞌ le̱ꞌ dízraꞌze da dxuléꞌe na. 12 Caní dxunaꞌ laweꞌ da dxelenné̱ꞌe̱, naꞌ quebe dxelaca lazre̱ꞌ xeleléꞌene̱ꞌ. Dxelenne̱ꞌ, naꞌ quebe dxelaca lazre̱ꞌ xeléajniꞌine̱ꞌ, chee̱ quebe xelexebíꞌi lazre̱ꞌ, naꞌ chuꞌu xel-la wenite lau chee̱ dul-la da za nabague̱ꞌ. 13 Naꞌ gunnadxa Jesús: ―¿Quebe dxéajniꞌile ca naca da dxuléꞌe nigá? ¿Ájalaqueze chéajniꞌile xezícadxa dizraꞌ caꞌ da dxululéꞌe na? 14 Benneꞌ dxaza dxáꞌane̱ꞌ naque̱ꞌ benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ xrtizra Dios. 15 Balla bénneache zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ xeajlechaze na dxuꞌa neza. Dxelenne̱ꞌ xrtizra Dios, naꞌ ca dxedé naꞌ, dxezrín Satanás, naꞌ dxucuasa na dizraꞌ nigá da zua na xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ. 16 Benneꞌ xula caꞌ zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ xeajlechaze na lu xiaj. Ca dxelenne̱ꞌ xrtizra Dios, naꞌ dxelebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ dxeleziꞌe̱ na. 17 Tu chíꞌidauze dxelune̱ꞌ caní. Gate dxeledée̱ꞌ xel-la ziꞌ, ne zua da dxedábaga le̱ꞌ ne̱ chee̱ xrtizra Dios, naꞌ dxelexecuase̱ꞌ laweꞌ da quebe guxaze xrtizra Dios lúꞌulete̱ xichaj lázrdawe̱ꞌ ca guca chee̱ bínnedu caꞌ quebe belún lue na lu xu situj. 18 Benneꞌ xula caꞌ zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ xeajlechaze na ládujla xixreꞌ xecheꞌ caꞌ. Dxelenne̱ꞌ xrtizra Dios. 19 Laweꞌ da dxelebeꞌdxe̱ꞌ gunne xue da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá dxezí xe̱ xel-la gunníꞌa le̱ꞌ, naꞌ dxelezá lazre̱ꞌ da zante̱ da dxeleléꞌene̱ꞌ. Xúgute̱ da caní dxelúꞌu na xichaj lázrdau benneꞌ caní, naꞌ xuluxunite na dizraꞌ da guxúꞌu xichaj lázrdawe̱ꞌ, naꞌ quebe gaca gun na ca da dxallaꞌ gun dizraꞌ nigá. 20 Zaj zraꞌ benneꞌ dxelenne̱ꞌ xrtizra Dios, ne dxelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ na. Bal-le̱ꞌ zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ gulebía na chi dxua tu tu na. Benneꞌ xula zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ gulebía na ga xun tu tu na. Benneꞌ xula zaj naque̱ꞌ ca bínnedu caꞌ gulebía na tu gaxúa tu tu na.  

















Xúgute̱ da nagache guléꞌe lawe na (Lc. 8.16-18) 21 Cáꞌanqueze

gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―¿Gúadxu xiꞌ, ne guzúadxu na zran xiꞌina u che zran ga dxásedxu? Quebe gundxu caꞌ, san guzúadxu na sibe chee̱ gusení na. 22 Xúgute̱ da nagache guléꞌe lawe na, naꞌ xúgute̱ da xuꞌu xichaj lázrdaudxu wénqueze na. 23 Che nu benneꞌ zua nague̱ꞌ, dxal-laꞌ xenne̱ꞌ da nigá. 24 Cáꞌanqueze gunná Jesús: ―¡Le xene xanneꞌ ca da dxénele! Ca da dxudxíxrele, nen le̱ naꞌ gudxíxrequeze Dios chee̱le, naꞌ gúnnadxe̱ꞌ leꞌe  





99

San Marcos 4

dxénele. 25 Caní gaca na, benneꞌ nape̱ꞌ da naca chee̱ xrtizre̱ꞌe, gunézrujdxe̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ quebe bi nape̱ꞌ, ca da dauze da nape̱ꞌ xecáꞌate̱ꞌ na.  

Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ binne da dxegula na 26 Naꞌ

gunnáqueze Jesús: ―Da dxenná bea Dios naca na ca da dxaca gate tu benneꞌ dxaze̱ꞌ bínnedu caꞌ lu xu. 27 Dxásie̱ꞌ chizrela, dxase̱ꞌ te zra, naꞌ bínnedu caní dxelezría na, ne dxelegula na, ne quegá nézene̱ꞌ ájala. 28 Dxaca na caní laweꞌ da nácaqueze ca da dxun xe̱zr la xu. Nedxu dxebía na xrlegue na, nadxa za dau, naꞌ bzé̱bete̱ dxebía na bínnedu caꞌ lu dau. 29 Gate ba gulegula xíxredu caní, naꞌ dxechugue̱ꞌ na laweꞌ da ba bzrin zra xequé̱ꞌe̱ na.  





Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ binne mostaza (Mt. 13.31-32; Lc. 13.18-19) 30 Cáꞌanqueze

gunná Jesús: ―¿Ájala gutil-la lé̱bedxu da dxenná bea Dios, u che bila dizraꞌ da dxuléꞌe na cáꞌadxu da gutil-la lé̱bedxu le̱ na? 31 Naca na ca tu binne mostaza da dxázadxu lu xu. Bínnedu nigá nácadxa cuideꞌ ca da zaj nnita lu xe̱zr la xu. 32 Gate ba gúzadxu na dxegula na, naꞌ dxaca na da zrendxa ca xixreꞌ caꞌ da zaj naca na ba dagu, naꞌ dxebía zruze na zren, naꞌ dxácate̱ dxelebía bxínnedu caꞌ zran zrula chee̱ na.  



Ca bgune Jesús da dxuléꞌe na caní (Mt. 13.34-35) 33 Caní

bse̱de Jesús benneꞌ caꞌ xrtizra Dios, naꞌ bchálaje̱ꞌ zánete̱ da dxululéꞌe na caní, cadite̱ guléajniꞌine̱ꞌ. 34 Quebe bchálaje̱ꞌ da xula. Tuze dizraꞌ da dxuléꞌe na bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ. Bzájlaꞌadxe̱ꞌ ca naca na benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ.  

Jesús dxebeche zrie̱ꞌ beꞌ bdunuꞌ (Mt. 8.23-27; Lc. 8.22-25) 35 Lu

zra náꞌqueze, ca gul-la chizrela, naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Chéajdxu xecha laꞌa nísadauꞌ. 36 Besáꞌaque̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ zan caꞌ, naꞌ guleché̱ꞌe̱ Jesús lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naga ba dxéꞌqueze̱ꞌ, naꞌ gulennita xezícadxa da caꞌ dxeledá laweꞌ nísadauꞌ caꞌ naga  

San Marcos 4, 5

100

zaj zraꞌ benneꞌ, naꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. 37 Nadxa guzú lau dxaca tu beꞌ bdunuꞌ lu nísadauꞌ naꞌ, naꞌ dxuꞌute̱ nisa lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ. Caní guca guzú lau dxezrá nisa lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ. 38 Jesús de̱ꞌ dxasie̱ꞌ lu xcúgüe̱ꞌ naga nácadxa sibe lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ. Naꞌ bulusebane̱ꞌ Jesús, dxelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ wese̱de, ¿quebe dxeꞌu gunne xue wátedxu nate ca naꞌa? 39 Nadxa guxasa Jesús, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ beꞌ bdunuꞌ, ne nísadauꞌ. Dxenné̱ꞌ: ―¡Gudxé zriꞌ! ¡Zrize guzúa! Gudxé zriꞌ beꞌ bdunuꞌ, naꞌ nísadauꞌ guzúa zri na. 40 Nadxa gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxezrébele̱ꞌe̱le leꞌe? ¿Quebe dxeajlí lázrele Dios? 41 Belezrébele̱ꞌe̱d xe̱ꞌ, ne dxelé̱ ljwezre̱ꞌ: ―¿Núzraqueze benneꞌ nigá? Dxuluzúa dizraꞌ beꞌ bdunuꞌ, ne nísadauꞌ chee̱ꞌ.  









Tu benneꞌ xe̱zre Gadara, benneꞌ xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ (Mt. 8.28-34; Lc. 8.26-39)

5

1 Bezrín

Jesús, tu zren nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ xecha laꞌa nísadauꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Gadara caꞌ. 2 Ca bedxúaj Jesús lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bzrin tu benneꞌ xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ naga zua Jesús. Bedxúaje̱ꞌ lu bluaj naga zaj nagache benneꞌ gate caꞌ. 3 Benneꞌ biu nigá zúaqueze̱ꞌ lu bluaj naꞌ. Quebe nu dxezúe guchéaj le̱beꞌ chalásaze, lácala nu guchéaj le̱beꞌ nen du xia. 4 Zaneꞌ lasa buluchéaje̱ꞌ le̱beꞌ nen du xia naꞌabeꞌ, ne níꞌabeꞌ. Bzúzrujbeꞌ du xia caꞌ, naꞌ quegá nu guzeque nna béꞌene̱ꞌ le̱beꞌ. 5 Dxedáquezebeꞌ te zra chizrela lu xiꞌa caꞌ, ne lu bluaj caꞌ naga zaj nagache benneꞌ gate. Dxebezre xaꞌabeꞌ, ne dxeajcházebeꞌ lu xiaj caꞌ, dxun we̱ꞌ cuínabeꞌ. 6 Gate bleꞌebeꞌ zítuꞌla ba za Jesús, naꞌ guzá chégubeꞌ, xeajzú zríbebeꞌ lau Le̱ꞌ. 7 Gunné̱ zizraj beꞌ xriwe̱ꞌ xuꞌubeꞌ, dxe̱ na Jesús: ―¿Bizra dxaca chiuꞌ nen nedaꞌ, Jesús, Zriꞌine Dios szrente̱? Lu La Xránadxu Dios, dxataꞌ xuedaꞌ Lueꞌ, quebe gudéuꞌ nedaꞌ xel-la ziꞌ. 8 Caní gunná na laweꞌ da gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ na: ―Lueꞌ, da xriwe̱ꞌ, bedxúaj lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ benneꞌ nigá. 9 Nadxa gunaba Jesús, dxe̱ꞌe̱ na: ―¿Bi leuꞌ?  















101

San Marcos 5

Naꞌ beche̱be na: ―Da Zan leaꞌ, laweꞌ da naxantuꞌ. 10 Gutaꞌ xue na Jesús chee̱ quebe xesel-le̱ꞌ na, ne quebe gucuase̱ꞌ na zituꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ. 11 Zaj zraꞌ gagu lu xiꞌa naꞌ tu cueꞌ cuche zaj zrabaꞌ dxelágubaꞌ. 12 Gulataꞌ xue beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ Jesús, gulenná na: ―Besel-la netuꞌ lu cuche caꞌ. Be̱nna lataj chúꞌuntuꞌ le̱baꞌ. 13 Nadxa Jesús be̱ꞌe̱ na lataj. Naꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ beledxúaj na lu bénneaꞌ, naꞌ gulúꞌu na cuche caꞌ. Zaj nácabaꞌ ca galaj gaxúa cuche caꞌ, naꞌ buludxixre cuínabaꞌ tu chejéa. Xeajlecháste̱baꞌ lu nísadauꞌ, ne gulátete̱baꞌ lu nisa naꞌ. 14 Benneꞌ caꞌ dxuluxúe̱ꞌ cuche caꞌ buluxuzrúnnuje̱ꞌ, naꞌ xeajlezenne̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zre, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ. Naꞌ belezrín benneꞌ caꞌ naga zua Jesús, benneꞌ caꞌ belenne̱ꞌ ca da ba guca. 15 Gate belezrín benneꞌ caꞌ naga zua Jesús, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ bénneaꞌ guxúꞌubeꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, dxeꞌebeꞌ ga zua Jesús, nácubeꞌ tu ladzeꞌ, ne ba bezúa xrlátaje lu xichaj lázrdaubeꞌ, naꞌ gulezrebe̱ꞌ. 16 Benneꞌ caꞌ beleléꞌe ca naca da guca chee̱ benneꞌ guxúꞌubeꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, ne ca guca chee̱ cuche caꞌ buluchálaje̱ꞌ chee̱ da ba guca. 17 Nadxa benneꞌ xe̱zre caꞌ gulataꞌ xuene̱ꞌ Jesús xedxúaje̱ꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ. 18 Ca bexúꞌu Jesús lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bénneaꞌ guxúꞌubeꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ gutaꞌ xuebeꞌ Jesús guꞌe̱ lataj chéajle̱beꞌ Le̱ꞌ. 19 Quebe be̱ꞌ Jesús le̱beꞌ lataj, san dxe̱ꞌe̱ le̱beꞌ, gunné̱ꞌ: ―Bexiaj lizruꞌ, ne xeajchálajle̱ xrtiuꞌ caꞌ ca naca da zren caꞌ da be̱n Xranuꞌ nen lueꞌ, ne ca bexache lazre̱ꞌ lueꞌ. 20 Nadxa bezáꞌabeꞌ zexíajbeꞌ, ne guzú laubeꞌ dxuchálajbeꞌ lu xe̱zre caꞌ zaj nababa Decápolis ca naca da zren da be̱n Jesús nen le̱beꞌ. Belexebánele̱ꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ.  





















Bi nuꞌula chee̱ Jairo, ne nuꞌula naꞌ xeajté̱ꞌ zra lana Jesús (Mt. 9.18-26; Lc. 8.40-56) 21 Begüén

Jesús lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bezrine̱ꞌ xecha laꞌa nísadauꞌ. Belezrín benneꞌ zan naga ze̱ꞌ, naꞌ Le̱ꞌ begáꞌane̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ. 22 Caꞌan guca bzrin tu benneꞌ xíchaje̱ chee̱ xuꞌu naga dxelúe láꞌana judío caꞌ Dios, benneꞌ le̱ꞌ Jairo. Gate bléꞌene̱ꞌ Jesús, naꞌ bzu zribe̱ꞌ zran niꞌe̱. 23 Gutaꞌ xuene̱ꞌ Jesús, dxe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―¡Bi nuꞌula chiaꞌ ba dxátebeꞌ! ¡Gudá, bze̱ naꞌu le̱beꞌ chee̱ xexácabeꞌ, ne xaca banbeꞌ!  



San Marcos 5

102

24 Nadxa

guxíajle̱ Jesús bénneaꞌ, naꞌ bénneache zan xjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ, ne dxuluchítee̱ꞌ Le̱ꞌ. 25 Ládujla bénneache caꞌ za tu nuꞌula quebe chaweꞌ zue̱ꞌ, ba zeaj chazrinnu iza nape̱ꞌ we̱ꞌ dxen. 26 Da zren da bulusaca benneꞌ dxelexún bénneache caꞌ nuꞌula nigá, naꞌ bache be̱n dítaje̱ꞌ xúgute̱ da nape̱ꞌ. Quegá bi gúcale̱ na le̱ꞌ, san bzáladxa we̱ꞌ chee̱ꞌ. 27 Gate ben núꞌulaꞌ dxuluchalaj bénneache ca naca chee̱ Jesús, naꞌ bzrine̱ꞌ cúzrula Jesús ládujla bénneache, naꞌ xeajté̱ꞌ zra lana Jesús. 28 Caní be̱ne̱ꞌ laweꞌ da gunné̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ: Cun cheajtazaꞌ zra lana Jesús, naꞌ xexácateaꞌ. 29 La gulézate̱ xel-la we̱ꞌ chie̱ꞌ, ne la guque béꞌete̱ne̱ꞌ ba bexaca be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ chee̱ xízrawe̱ꞌ naꞌ. 30 Gúquebeꞌe Jesús be̱n zrin xel-la waca chee̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ bexéchaje̱ꞌ, dxenné̱ꞌe̱ bénneache caꞌ, naꞌ gunábene̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Nuzra bedajtá zra lanaꞌ? 31 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Dxeléꞌequeznuꞌ bénneache zan dxuluchíe̱ꞌ Lueꞌ. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxenabuꞌ: “Nuzra bedajtá nedaꞌ?” 32 Jesús guzúe̱ꞌ dxenné̱ꞌe̱ cuite̱ꞌ chee̱ léꞌene̱ꞌ nuaꞌ bedajtá Le̱ꞌ. 33 Nadxa guxíaj nuꞌula nigá, dxezrízie̱ꞌ dxezrebe̱ꞌ laweꞌ da nézene̱ꞌ ca da ba guca chee̱ꞌ, naꞌ bzu zribe̱ꞌ lau Jesús, naꞌ gunné̱ꞌ ca naca da li. 34 Nadxa gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ nuꞌulaꞌ: ―Bi núꞌuladauꞌ, ba bexacuꞌ laweꞌ da guxeajlí lazruꞌ nedaꞌ. Bexíaj, cútudxa zrebuꞌ. Ba bexácate̱quezuꞌ chee̱ xízrawe̱ꞌ da guzxacuꞌ. 35 Ne dxuchálajte̱ Jesús gate belezrín benneꞌ gusáꞌaca lizre benneꞌ xíchaje̱ chee̱ xuꞌu naga dxelúe láꞌana judío caꞌ Dios, naꞌ gulé̱ꞌe̱ xra núꞌuladauꞌ naꞌ: ―Bi núꞌuladauꞌ chiuꞌ ba gútebeꞌ. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxunuꞌ zé̱dedxa benneꞌ dxuse̱de nigá? 36 Gate Jesús benne̱ꞌ ca da gulenná benneꞌ caní, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ xíchaje̱ chee̱ xuꞌu naꞌ, gunné̱ꞌ: ―Quebe zrebuꞌ. Guxeajlí lazreꞌ nedaꞌ. 37 Quebe be̱ꞌe̱ lataj chjácale̱ bénneache zan caꞌ Le̱ꞌ. Tuze be̱ꞌe̱ lataj gusáꞌacale̱ Pedro, ne Jacobo, ne Juan, biche Jacobo nigá, nen Le̱ꞌ. 38 Ca belezrine̱ꞌ lizre benneꞌ xíchaje̱ naꞌ, naꞌ bleꞌe Jesús bénneache dxelún schaga. Dxelebezre benneꞌ, ne dxelebezre xaꞌate̱ꞌ. 39 Nadxa guxúꞌu Jesús lu xuꞌu, naꞌ dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, gunné̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxunle schaga? ¿Bizr chee̱ naꞌ dxebézrele? Quegá nate bidauꞌ nuꞌula. Dxásezebeꞌ.  





























103

San Marcos 5, 6

40 Belún

lala benneꞌ caꞌ chee̱ꞌ. Nadxa Jesús bebéaje̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ guché̱ꞌe̱ xrabeꞌ, ne xrna bidauꞌ nigá, ne benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ guxúꞌe̱ naga de̱ núꞌuladu naꞌ. 41 Bé̱xrue̱ꞌ naꞌbeꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱beꞌ: ―Bi núꞌuladauꞌ, lueꞌ dxapaꞌ: ¡Guxasa! 42 La bexásate̱ núꞌuladu naꞌ, naꞌ guzáte̱beꞌ laweꞌ da ba zéajbeꞌ chazrinnu iza. Naꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xuꞌu naꞌ belezrébele̱ꞌe̱. 43 Jesús gunná béꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ quebe nu xelé̱ꞌe̱ ca da be̱ne̱ꞌ. Nadxa guzré̱ꞌ benneꞌ caꞌ xulugawe̱ꞌ núꞌuladu naꞌ.  





Dxezrín Jesús lazrie̱ꞌ da nacan xe̱zre Nazaret (Mt. 13.53-58; Lc. 4.16-30)

6

1 Jesús

bezé̱ꞌe̱ naga zue̱ꞌ, ne bezrine̱ꞌ lazrie̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. 2 Ca gula zra dxulupáꞌana judío caꞌ, naꞌ bezú lau Jesús dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xuꞌu naga dxelúe láꞌana judío caꞌ Dios. Bénneache zan belenne̱ꞌ chee̱ꞌ, ne belexebánene̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―¿Gazra bse̱de benneꞌ nigá ca nácate̱? ¿Bizra xel-la sina da nunezruj Le̱ꞌ, ne xel-la waca zren caní da dxune̱ꞌ? 3 ¿Quegá benneꞌ nigá gubizre xaga, zriꞌine María, naꞌ benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ Jacobo, ne José, ne Judas, ne Simón, naꞌ nuꞌula zane̱ꞌ caꞌ cáꞌanqueze zaj zrále̱ne̱ꞌ dxiꞌu? Chee̱ le̱ naꞌ quebe guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. 4 Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Xúgute̱ benneꞌ dxelape̱ꞌ ba láꞌana tu benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, san benneꞌ walázr chee̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ xrtie̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xuꞌu lizre̱ꞌ quebe dxelape̱ꞌ le̱ꞌ ba láꞌana. 5 Chee̱ le̱ naꞌ quebe be̱n Jesús lazrie̱ꞌ naꞌ netú xel-la waca zren. Tuze bexune̱ꞌ bál-laze benneꞌ we̱ꞌ gate naꞌ guxrúa ne̱ꞌe̱ xichaj benneꞌ caꞌ. 6 Bebane Jesús laweꞌ da quebe guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ.  









Jesús dxusel-le̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ cheajlechálaje̱ꞌ xrtizra Dios (Mt. 10.5-15; Lc. 9.1-6)

Ca gudé naꞌ bedé Jesús xecha lasa xé̱zredu caꞌ zaj nnita gáguze, naꞌ bsé̱dene̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ ga naꞌ. 7 Gunné̱ꞌ benneꞌ chazrinnu dxusé̱dene̱ꞌ, ne guzú lawe̱ꞌ dxesel-le̱ꞌ le̱ꞌ chupa weaje̱ꞌ, ne bnézruje̱ꞌ le̱ꞌ xel-la waca xulucuase̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ bénneache caꞌ. 8 Gunná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ quebe  



San Marcos 6

104

bi xeluꞌe̱ chee̱ la neza, con tuze xaga da xuluchiche̱ꞌ. Quebe xeluꞌe̱ xixruj xeta, ne xeta, ne dumí. 9 Waca xululéaje̱ꞌ zrele̱ꞌ, ne xelácue̱ꞌ tu cueze zra lane̱ꞌ. 10 Gunnadxa Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Gate naꞌ chuꞌule leꞌe tu lu xuꞌu chee̱ benneꞌ, waca xegáꞌanate̱le lizre bénneaꞌ ca zrindxa zra xezáꞌale lu xe̱zre naꞌ. 11 Che zrinle tu lu xe̱zre naga quebe xuluxé lawe̱ꞌ leꞌe, ne quebe xelénene̱ꞌ chee̱le, waca xezáꞌale, naꞌ cuíbete̱le bxrte xu da dxedáꞌ níꞌale. Da nigá gaca na tu da dxuléꞌe na zaj nabaga benneꞌ xe̱zre naꞌ zria, benneꞌ dxeledábagaꞌ leꞌe. Da li dxennéaꞌ, lu zra guchiꞌa Dios chee̱ bénneache, waxacheꞌ gácadxa da ba xaꞌ da xeledé benneꞌ xe̱zre Sodoma, ne benneꞌ xe̱zre Gomorra quézcala da xeledé benneꞌ xe̱zre caꞌ naga quebe buluzé̱ nague̱ꞌ chee̱le. 12 Nadxa gusáꞌaca benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, naꞌ buluchálajle̱ne̱ꞌ bénneache chee̱ xelexebíꞌi lazre̱ꞌ. 13 Cáꞌanqueze belexebéaje̱ꞌ zánete̱ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ bénneache caꞌ, naꞌ gulegüe̱ꞌe̱ da za zaneꞌ benneꞌ we̱ꞌ, naꞌ belexexaque̱ꞌ.  









Ca gute Juan, benneꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa (Mt. 14.1-12; Lc. 9.7-9) 14 Naꞌ

ben wenná bea Herodes ca naca da zren caꞌ da dxun Jesús laweꞌ da guzé̱ dizraꞌ chee̱ꞌ. Bal-la benneꞌ dxelenné̱ꞌ: ―Juan, benneꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa, bache bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ nape̱ꞌ xel-la waca zren nigá. 15 Benneꞌ xula dxelenné̱ꞌ: ―Elías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios benneꞌ nigá. Benneꞌ xula dxelenné̱ꞌ: ―Nácalje̱ꞌ bénneaꞌ dxal-laꞌ xeláꞌ guchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, che nácalje̱ꞌ benneꞌ gulasa, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 16 Ca ben Herodes da caní, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Juan, bénneaꞌ gunná beꞌedaꞌ nedaꞌ gulechugue̱ꞌ xíchaje̱ꞌ. Benneꞌ nigá ba bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. 17 Caní gunná Herodes laweꞌ da gunná beꞌe le̱ꞌ buluzúe̱ꞌ Juan naꞌ lizre xia, ne buluchéaje̱ꞌ le̱ꞌ du xia, da naꞌ be̱ne̱ꞌ laweꞌ da dxezráꞌa Herodías le̱ꞌ. Herodías nigá guque̱ꞌ zruꞌula Felipe, benneꞌ biche Herodes. Herodes nigá bequé̱ꞌe̱ nuꞌulaꞌ chee̱ guque̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ. 18 Gunná Juan, dxe̱ꞌe̱ Herodes: ―Quebe dxal-laꞌ súale̱nuꞌ zruꞌula bi bichuꞌ.  







105

San Marcos 6

19 Chee̱

le̱ naꞌ Herodías guzré̱ꞌe̱ Juan, ne guca lazre̱ꞌ gútete̱ꞌ le̱ꞌ. Quebe guca chee̱ꞌ 20 laweꞌ da neze Herodes naca Juan nigá tu benneꞌ xrlátaje, ne benneꞌ naque̱ꞌ tuze nen Dios, naꞌ bezrebe̱ꞌ le̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ quebe be̱ꞌe̱ lataj Herodías naꞌ gútete̱ꞌ Juan nigá, naꞌ lácala quebe guxéajniꞌine̱ꞌ ca naca xúgute̱ da bchalaj Juan, Herodes nigá bze̱ nague̱ꞌ chee̱ꞌ du lazre̱ꞌ. 21 Herodías naꞌ bzrélene̱ꞌ ájala gune̱ꞌ ca da dxaca lazre̱ꞌ gate naꞌ guxúꞌu laní ca gula la Herodes. Guléꞌaj gulagu benneꞌ xíchaje̱ caꞌ, ne benneꞌ dxelenná beꞌe̱ lu wedil-la, ne benneꞌ zaj naque̱ꞌ blau lu xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea. 22 Nadxa guxúꞌu bi nuꞌula chee̱ Herodías naꞌ lu xuꞌu naga dxeléꞌaj dxelawe̱ꞌ, ne bxáꞌabeꞌ lau benneꞌ caꞌ. Bezaca ba lazreꞌ Herodes ca bxáꞌabeꞌ, ne tuze ca belún benneꞌ caꞌ zaj zraꞌ dxelawe̱ꞌ tu zren nen le̱ꞌ. Gunná wenná bea Herodes, dxe̱ꞌe̱ nuꞌula cuideꞌ nigá: ―Gunaba nedaꞌ ca da dxedánenuꞌ, naꞌ gunnaꞌ na chiuꞌ. 23 Guche̱be lazreꞌ Herodes, ne bzétaje̱ꞌ Dios gunézruje̱ꞌ bítete̱ze da nábabeꞌ, lácala nábabeꞌ gáchajte̱ naga dxenná beꞌe̱ le̱ꞌ. 24 Nadxa nuꞌula cuideꞌ nigá bdxúajbeꞌ, xeajchálajle̱beꞌ xrnabeꞌ, gunabeꞌ: ―¿Bizra nabaꞌ? Gunná xrnabeꞌ: ―Gunaba xichaj Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa. 25 La guxuꞌute̱ nuꞌula cuideꞌ nigá naga zua wenná bea, naꞌ gunabeꞌ, dxe̱ꞌe̱beꞌ le̱ꞌ: ―Dxaca lazraꞌ gunnuꞌ nedaꞌ naꞌa tu lu xéꞌena xichaj Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa. 26 Nadxa wenná bea nigá bewíꞌinele̱ꞌe̱, ne laweꞌ da ba bzétaje̱ꞌ Dios, naꞌ belénete̱ benneꞌ caꞌ da gunné̱ꞌ, quebe guca lazre̱ꞌ guzrune̱ꞌ ca da gunaba bi nuꞌula nigá. 27 Chee̱ le̱ naꞌ gusel-la wenná bea tu benneꞌ dxeje̱ꞌ wedil-la, ne gunná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ cheajxríꞌe̱ xichaj Juan naꞌ. 28 Guxíaj benneꞌ nigá lu xuꞌu lizre xia, naꞌ bdxixre̱ꞌ xichaj Juan naꞌ, ne bexuꞌe̱ na tu lu xéꞌena. Bnézrujte̱ꞌ na bi nuꞌula naꞌ, naꞌ le̱beꞌ bnézrujbeꞌ na xrnabeꞌ. 29 Gate gulénneze benneꞌ caꞌ da nigá, benneꞌ caꞌ bse̱de Juan, naꞌ xeajlexexríꞌe̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ, naꞌ xeajlecáchete̱ꞌ na.  



















Jesús dxugawe̱ꞌ chi xun gaxúa benneꞌ biu (Mt. 14.13-21; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14) 30 Ca

gudé naꞌ belexezrín benneꞌ gubáz caꞌ chee̱ Jesús naga zua Le̱ꞌ, ne buluzenne̱ꞌ Le̱ꞌ xúgute̱ ca da belune̱ꞌ, ne ca

San Marcos 6

106

da bulusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ naga xjaque̱ꞌ. 31 Nadxa gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Le chuꞌu. Chéajdxu xezíꞌ lázredxu chaditeꞌ naga xuꞌu lataj. Gunné̱ꞌ caní laweꞌ da dxesáꞌaca benneꞌ dxesáꞌaca, ne dxelexezrín benneꞌ dxelexezrín, naꞌ quebe dxeluꞌe̱ lataj xelawe̱ꞌ. 32 Nadxa Jesús ne benneꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ belexexúꞌe̱ le̱ze̱ꞌ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ belezrine̱ꞌ tu lataj naga quebe nu chiláꞌ benneꞌ. 33 Benneꞌ zan caꞌ beleléꞌene̱ꞌ ca zjaque̱ꞌ, ne belexexúnbeꞌe̱ Jesús, naꞌ gusáꞌaca chégüe̱ꞌ xjáꞌaque̱ꞌ naꞌ. Benneꞌ xúgute̱ xe̱zre caꞌ belezrine̱ꞌ lataj naꞌ nédxudxa ca Jesús. 34 Gate bedxúaj Jesús lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ benneꞌ zante̱, ne bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da zaj zre̱ꞌe̱ ca zrilaꞌ caꞌ quebe zua benneꞌ dxuxúe̱ꞌ le̱baꞌ. Naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ da zante̱. 35 Ca gula guzréꞌ, belezrín benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús lau Le̱ꞌ, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Ba dxaca waxrinne, naꞌ quegá nu lizre benneꞌ zua lataj nigá. 36 Besel-la benneꞌ caní chee̱ cheajxaque̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj nnita gálaze chee̱ xelezíꞌe̱ xeta xelawe̱ꞌ laweꞌ da quebe bi de̱ nigá da xelawe̱ꞌ. 37 Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Le gunezruj leꞌe da xelawe̱ꞌ. Naꞌ gulenné̱ꞌ, dxelé̱ꞌe̱ Jesús: ―¿Waca chéajntuꞌ cheajgáꞌuntuꞌ xeta xtila, quízrujntuꞌ lazruj chee̱ chupa gaxúa zra chee̱ gugágudxu benneꞌ zan caní? 38 Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―¿Bal-la xeta xtila nápale? Le cheajnnáꞌ. Ca gulenézene̱ꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ, dxelé̱ꞌe̱ Jesús: ―Gazxuꞌ xeta xtila, ne chupa béladauꞌ. 39 Nadxa gunná beꞌe Jesús gulebéꞌe xúgute̱ bénneache caꞌ tu cueꞌ weaj lu xrguíe xaꞌa. 40 Naꞌ gulebéꞌe̱ tu cueꞌ weaj, du tu gaxúe̱ꞌ, du chi xune̱ꞌ. 41 Nadxa Jesús bé̱xrue̱ꞌ gazxuꞌ xeta xtila caꞌ, ne da chupa béladauꞌ. Naꞌ guchisa lawe̱ꞌ xabaala, gunabe̱ꞌ lau Dios gun laꞌazxe̱ꞌ na, naꞌ bzúzruje̱ꞌ xeta xtila caꞌ, ne bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ chee̱ gulísie̱ꞌ na chee̱ benneꞌ caꞌ. Cáꞌanqueze gudísie̱ꞌ da chupa béladauꞌ chee̱ xúgute̱ benneꞌ caꞌ. 42 Naꞌ gulagu xúgute̱ꞌ ne gulélajte̱ꞌ. 43 Nadxa buluxutube̱ꞌ ca da begáꞌana chee̱ xeta xtila, ne chee̱ béladu caꞌ, naꞌ guca chazrinnu xcuite xcaꞌa. 44 Benneꞌ caꞌ gulawe̱ꞌ xeta xtila caꞌ zaj naque̱ꞌ chi xun gaxúa benneꞌ biu.  



























107

San Marcos 6, 7

Dxezá Jesús laweꞌ nísadauꞌ (Mt. 14.22-27; Jn. 6.16-21) 45 La

gunná béꞌete̱ Jesús benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ guluꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ chee̱ gulelague̱ꞌ nísadauꞌ naꞌ nédxudxa ca Le̱ꞌ, chee̱ xelexezrine̱ꞌ lu xe̱zre Betsaida dxácate̱ Le̱ꞌ dxuzé̱ꞌ dizraꞌ bénneꞌ caꞌ. 46 Ca gudé bze̱ꞌ dizraꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ lu xiꞌa zeajchálajle̱ne̱ꞌ Dios. 47 Gate gula guxrínnequeze, ba zeaj da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ gachaj laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ begáꞌana Jesús tuze̱ꞌ lu xu dxuꞌa nísadauꞌ. 48 Gate bléꞌene̱ꞌ ca dxelezraga lawe̱ꞌ dxulusé̱ꞌe̱ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ laweꞌ da za beꞌ naꞌ, dxuzríꞌi na da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ gula baláꞌ gubiga Jesús naga zaj zre̱ꞌe̱, dxezé̱ꞌe̱ laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, ne guca lazre̱ꞌ tée̱ꞌ lau da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ. 49 Gate beleléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ ze̱ꞌe̱ laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, guléquene̱ꞌ da dxedá dxe̱la, naꞌ gulebezre xe̱ꞌe̱. 50 Beleléꞌe xúgute̱ꞌ ca dxezé̱ꞌe̱ laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ belezrébele̱ꞌe̱. Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Ga zrébele. Nedaꞌ nigá. Le gun chuchu lázrele. 51 Nadxa guluén Jesús lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naga zaj zre̱ꞌe̱, naꞌ guleza beꞌ naꞌ. Naꞌ guleque zréajene̱ꞌ, ne belexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, 52 laweꞌ da quebe ne xeléajniꞌine̱ꞌ ca naca xel-la waca zren da be̱ne̱ꞌ chee̱ xeta xtila caꞌ, laweꞌ da ne dxun zideꞌ xichaj lázrdawe̱ꞌ.  













Dxexún Jesús benneꞌ we̱ꞌ caꞌ lu xe̱zre Genesaret (Mt. 14.34-36) 53 Gate

naꞌ gulelague̱ꞌ nísadauꞌ, belezrine̱ꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ xe̱zre Genesaret, naꞌ buluchéaje̱ꞌ xaga da dxedá laweꞌ nísadauꞌ dxuꞌa nísadauꞌ naꞌ. 54 Ca beledxúaje̱ꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, la belexexúnbeate̱ bénneache caꞌ Jesús. 55 La gusáꞌaca chégute̱ꞌ zjaque̱ꞌ lu xe̱zre caꞌ xeajlexríꞌe̱ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ tu tu lu taꞌa, naꞌ zeajlegüé̱ꞌe̱ le̱ꞌ naga zaj nézene̱ꞌ xedé Jesús. 56 Gátete̱ze xé̱zredu caꞌ, ne xe̱zre caꞌ, ne le̱ꞌe̱ xixreꞌ naga dxedé Jesús, naꞌ buluzúe̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ du la neza, ne gulataꞌ xuene̱ꞌ Jesús gunézruje̱ꞌ lataj cheajletaze̱ꞌ zra lane̱ꞌ, naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ xeajleté̱ꞌ zra lane̱ꞌ belexexácate̱ꞌ.  





7

Da dxucáꞌana sban bénneache (Mt. 15.1-20) 1 Benneꞌ

fariseo caꞌ nen bal-la benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da bdxixruj beꞌe Moisés, benneꞌ gusáꞌaque̱ꞌ Jerusalén,

San Marcos 7

108

belezríne̱ꞌ lau Jesús. 2 Benneꞌ caní beleléꞌene̱ꞌ ca dxelún bal-la benneꞌ dxuse̱de Jesús, dxelawe̱ꞌ xeta ne quebe zaj naxibe ne̱ꞌe̱ ca dxelenná bea benneꞌ xudauꞌ caꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ gulenná benneꞌ Jerusalén caꞌ: ―Zaj naca sban naꞌ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús. Nadxa gulezí tizre̱ꞌ le̱ꞌ. 3 Caní gulenná benneꞌ caꞌ laweꞌ da zjácale̱ benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, ne xúgute̱ benneꞌ judío caꞌ ca naca da belún xra xtau benneꞌ caꞌ, quebe dxelawe̱ꞌ xeta che quebe zaj naxibe ne̱ꞌe̱ zaneꞌ lasa. 4 Gate zjaque̱ꞌ laweꞌ xiꞌa waꞌu, ca dxelexezrine̱ꞌ quebe dxelawe̱ꞌ xeta che quebe xelibe ne̱ꞌe̱ ca zaj nadxixruj bea benneꞌ xudauꞌ caꞌ. Cáꞌanqueze de̱dxa da zante̱ da zjácale̱ne̱ꞌ, ca xexadxe zrigaꞌ da dxeléꞌaje̱ꞌ, ne zruaga, ne zriga xéꞌena, ne da naga dxelásie̱ꞌ. 5 Nadxa benneꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da bdxixruj beꞌe Moisés gulenábene̱ꞌ Jesús: ―¿Bizr chee̱ naꞌ quebe zjácale̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱denuꞌ ca naca da gulún benneꞌ gula? Dxelawe̱ꞌ xeta, zaj naca sban ne̱ꞌe̱. 6 Naꞌ beche̱be Jesús: ―Láweze dxunle da xrlátaje. Lu lázrdaule xuꞌule da cale̱la. Cháwedauꞌ bchálajqueze Isaías ca nácale leꞌe gate naꞌ bzuaje̱ꞌ caní: Bénneache caní dxelúe láꞌane̱ꞌ nedaꞌ nen dxúꞌaze̱ꞌ. Xichaj lázrdawe̱ꞌ caꞌ zaj nacuasa na nedaꞌ. 7 Níteze naca xel-la ba láꞌana da dxeluꞌe̱ nedaꞌ, laweꞌ da dxulusé̱dene̱ꞌ da zaj nadxixruj bea bénneacheze. 8 Caní naca xcaꞌ, leꞌe dxuzúale chaláꞌala ca da nadxixruj bea Dios, naꞌ zéajle̱le ca naca da gulún bénneache ca dxíbele zruaga, ne zrigaꞌ chee̱le, ne zánete̱ da caní da dxunle. 9 Naꞌ gunnadxe̱ꞌ, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Chalaꞌala dxuzúale ca da nadxixruj bea Dios chee̱ zéajle̱le ca naca da tu dxúnzquezle. 10 Caní gunná Moisés naꞌ: “Gudapa ba láꞌana xra xrnaꞌu.” Cáꞌanqueze gunné̱ꞌ: “Che tu benneꞌ nne̱ꞌ schanniꞌ chee̱ xreꞌ, che xrneꞌe̱, con gátequeze bénneaꞌ.” 11 Leꞌe dxennale, “Che tu benneꞌ xe̱ꞌe̱ xra xrne̱ꞌe̱: Corbán,” da zéaje̱ na, quebe gaca gácale̱naꞌ leꞌe laweꞌ da bache bnézrujaꞌ chee̱ Dios ca naca da de̱ chiaꞌ. 12 Che caꞌan dxenné̱ꞌ, nadxa leꞌe québedxa dxuꞌule le̱ꞌ lataj gácale̱ne̱ꞌ xra xrne̱ꞌe̱. 13 Gate dxunle caní dxuzúale chaláꞌala xrtizra Dios, chee̱ gunle ca da zéajle̱le. Naꞌ zéajquezle dxunle zánete̱ da zaj naca na caní. 14 Xecha lasa gunné̱ Jesús bénneache caꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ:  























109

San Marcos 7

―Le guzé̱ nágale xúgute̱le, ne le chéajniꞌi. 15 Netú da dxeꞌaj dxagu benneꞌ quebe seque gucáꞌana na le̱ꞌ sban. Da dxedxuaj na lu xichaj lázrdau bénneache, le̱ naꞌ dxucáꞌana na le̱ꞌ sban. 16 Leꞌe zua nágale, le xene. 17 Gate gucuasa Jesús naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ guxúꞌe̱ lu xuꞌu. Nadxa benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ gulenábene̱ꞌ Le̱ꞌ ca naca chee̱ da dxuléꞌe nigá. 18 Nadxa gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―¿Cáꞌanqueze leꞌe quebe dxéajniꞌile? ¿Quebe dxéajniꞌile xúgute̱ da dxeꞌaj dxagu bénneache quebe seque gucáꞌana na le̱ꞌ sban 19 laweꞌ da quebe dxuꞌu na lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. Dxuꞌu na lu le̱ꞌe̱, naꞌ dxedxuaj na? Cateꞌ gunná Jesús caní bléꞌene̱ꞌ zaj naca chaweꞌ xúgute̱ da dxeꞌaj dxágudxu. 20 Naꞌ gunnadxe̱ꞌ: ―Ca naca da dxedxuaj na lu xichaj lázrdau bénneache, le̱ naꞌ dxucáꞌana na le̱ꞌ sban 21 laweꞌ da lu xichaj lázrdau bénneaꞌ dxeledxúaj ca da cale̱la da dxuwía lazre̱ꞌ, ne dul-la da dxucáꞌana ditaj xel-la wechaga naꞌ, ne dul-la chee̱ da sban, ne we̱te benneꞌ, 22 ne xel-la gubán, ne da dxezá lazreꞌ gapa da naca chee̱ benneꞌ xula, ne da cale̱la caꞌ, ne xel-la wezrí xe̱ꞌ, ne da dxezá lazreꞌ da sban, ne xel-la zre̱ꞌe lazreꞌ, ne xel-la wechalaj dizraꞌ bizruj, ne xel-la dxun szren cuina, ne xel-la dxuchalaj bigaze. 23 Xúgute̱ da cale̱la caní dxeledxúaj na lu xichaj lázrdau bénneache, ne dxuluxrinnaj na le̱ꞌ.  

















Tu nuꞌula quebe naca judío dxeajlí lazre̱ꞌ Jesús (Mt. 15.21-28) 24 Naꞌ

bezáꞌa Jesús naga zue̱ꞌ, guxíaje̱ꞌ lu xe̱zre caꞌ zaj nababa xe̱zre Tiro, ne xe̱zre Sidón. Guxúꞌu Jesús tu lu xuꞌu, ne quegá guca lazre̱ꞌ nu xene. Quebe guca gache̱ꞌ. 25 La gunézete̱ tu nuꞌula zua Jesús naꞌ. Nuꞌula nigá zua tu zríꞌine̱ꞌ nuꞌula, xuꞌubeꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ. Blaꞌ nuꞌulaꞌ naga zua Jesús, ne bzu zribe̱ꞌ lawe̱ꞌ. 26 Nuꞌula nigá quebe naque̱ꞌ nuꞌula judío. Naque̱ꞌ nuꞌula chee̱ tu xe̱zre nababa xe̱zr la xu Sirofenicia. Bzrine̱ꞌ lau Jesús, naꞌ gunabe̱ꞌ Le̱ꞌ xebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ da xuꞌu zríꞌine̱ꞌ nuꞌula. 27 Gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ nuꞌulaꞌ: ―Be̱ꞌ lataj xelagu nedxu zriꞌine benneꞌ lu xuꞌu, laweꞌ da quebe naca chaweꞌ cúadxu xeta xtila chee̱ bidu caꞌ, ne gunézrujdxu na chee̱ bécudu caꞌ. 28 Naꞌ gunná nuꞌulaꞌ: ―Aweꞌ, Xran, san bécudu caꞌ zaj zraꞌ zran ga dxelágubeꞌ dxeláguquezbaꞌ xeta bizruj da dxuluzexruj bidu caꞌ.  







San Marcos 7, 8

110

29 Nadxa

gunná Jesús: ―Ne̱ chee̱ dizraꞌ da ba gunnéuꞌ, bexíaj naꞌa. Bache bedxúaj beꞌ xriwe̱ꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ zriꞌinuꞌ nuꞌula. 30 Gate bezrín nuꞌulaꞌ lizre̱ꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ nuꞌula de̱beꞌ lu da naga dxásebeꞌ, naꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ ba bedxúaj na lu be̱l-laꞌ dxen chee̱beꞌ.  

Dxexún Jesús tu benneꞌ nacuézrue̱ꞌ, ne quebe dxaca nnie̱ꞌ 31 Nadxa

bedxúaj Jesús, bezé̱ꞌe̱ naga nababa xe̱zre Tiro, naꞌ gudétie̱ꞌ naga nababa xe̱zre Sidón, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Decápolis, naꞌ bezrine̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ chee̱ xe̱zr la xu Galilea. 32 Nadxa bedajleguáꞌ benneꞌ caꞌ tu benneꞌ nacuézrue̱ꞌ, ne quebe dxaca nnie̱ꞌ, naꞌ gulenábe̱ꞌ Jesús xrua ne̱ꞌe̱ benneꞌ nigá. 33 Guché̱ Jesús benneꞌ nigá chaláꞌala naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ bdie̱ꞌ zrube ne̱ꞌe̱ lu naga bénneaꞌ, naꞌ bzre̱ꞌe̱ zrene̱ꞌ, ne bte̱ꞌ laweꞌ luzre bénneaꞌ. 34 Nadxa la gunnáꞌte̱ꞌ xabáa, ne gucáꞌa lazre̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―Efata. Dizxaꞌ nigá zéaje̱ na: Bxalaj. 35 Ca gunné̱ꞌ caní, naꞌ bxalaj naga benneꞌ cuezru nigá, ne bexaca luzre̱ꞌ. Nadxa guca bchálaje̱ꞌ. 36 Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ quebe nu xelé̱ꞌe̱ ca da be̱ne̱ꞌ. Lácala gunná beꞌene̱ꞌ le̱ꞌ caní, buluchílujdxe̱ꞌ dizraꞌ ca da be̱ne̱ꞌ. 37 Benneꞌ caꞌ zaj zraꞌ naꞌ belexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―Xúgute̱ dxune̱ꞌ cháwedauꞌ. Dxexune̱ꞌ benneꞌ cuezru caꞌ, naꞌ dxelénte̱ne̱ꞌ, ne dxexune̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe dxaca nnie̱ꞌ, naꞌ dxelenné̱tie̱ꞌ.  











Dxugagu Jesús chua gaxúa benneꞌ biu (Mt. 15.32-39)

8

1 Ca

lu zra caꞌ zaj nazraga benneꞌ zan, naꞌ quebe bi de̱ da xelawe̱ꞌ. Caꞌan guca gunné̱ Jesús benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: 2 ―Nedaꞌ dxexache lazraꞌ benneꞌ caní laweꞌ da bache guca chunna zra zaj zre̱ꞌe̱ nigá nen nedaꞌ, ne quebe bi de̱ da xelawe̱ꞌ. 3 Che caꞌ xesel-laꞌ le̱ꞌ lizre̱ꞌ quebe xelawe̱ꞌ, naꞌ xelate niꞌa ne̱ꞌe̱ la neza laweꞌ da záꞌaca bal-le̱ꞌ zituꞌ. 4 Naꞌ belexeche̱be benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, dxelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―¿Ájazra gundxu gunézrujdxu da xelawe̱ꞌ nigá, ga quebe nu chiláꞌ benneꞌ? 5 Jesús bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ:  







111

San Marcos 8

―¿Bal-la xeta xtila nápale leꞌe? Benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Gazre na. 6 Nadxa gunná beꞌe Jesús xelebéꞌ xúgute̱ bénneache caꞌ lu xu. Nadxa guqué̱ꞌe̱ xeta xtila, ne guzre̱ꞌ Dios: ―Xcalenuꞌ. Nadxa bzúzruje̱ꞌ na, ne bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caní gulísie̱ꞌ na láwela xúgute̱ bénneache caꞌ. 7 Zaj nápaqueze̱ꞌ tu chupa béladauꞌ. Naꞌ Jesús gunabe̱ꞌ Dios gune̱ꞌ na chaweꞌ. Nadxa gunná béꞌene̱ꞌ gulise benneꞌ caꞌ le̱ na. 8 Gulagu xúgute̱ bénneache caꞌ, ne belezúale̱ꞌe̱ chaweꞌ. Ca gudé naꞌ bulusuzré̱ꞌe̱ gazre xcuite xcaꞌa nen xeta bizruj da belegáꞌana. 9 Benneꞌ caꞌ gulawe̱ꞌ zaj naque̱ꞌ ca chua gaxúa benneꞌ biu. Nadxa Jesús bze̱ꞌ benneꞌ caꞌ dizraꞌ. 10 Nadxa guxúꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. Xjaque̱ꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ xe̱zre Dalmanuta.  









Dxelenabe̱ꞌ Jesús gune̱ꞌ tu xel-la waca (Mt. 16.1-4; Lc. 12.54-56) 11 Nadxa

belezrín benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ ga naꞌ, ne gulezú lawe̱ꞌ dxulutil-le̱ꞌ dizraꞌ nen Jesús. Gulenabe̱ꞌ Jesús gune̱ꞌ tu xel-la waca da za xabáa, chee̱ xelenézene̱ꞌ bi xel-la waca nape̱ꞌ. 12 Nadxa Jesús gucáꞌa dxgua lazre̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxelenaba benneꞌ caní gunaꞌ tu xel-laꞌ waca da za xabáa? Da li dxapaꞌ leꞌe, québequeze bi xel-la waca gunaꞌ lau leꞌe. 13 Nadxa Jesús bcaꞌane̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ bexuꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, dxexíaje̱ꞌ xecheláꞌa chee̱ nísadauꞌ.  



Da naca ca cua zichaj chee̱ xeta xtila (Mt. 16.5-12) 14 Gulal-la

lazreꞌ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús xeluꞌe̱ da xelawe̱ꞌ, naꞌ zaj nuꞌe̱ tuze xeta xtila lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ. 15 Nadxa Jesús gunná béꞌene̱ꞌ, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―¡Le nnaꞌxque nigá! Le guxúe cuínale da naca cua zichaj chee̱ xeta xtila chee̱ benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, ne ca naca cua zichaj chee̱ xeta xtila chee̱ Herodes. 16 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulé̱ ljwezre̱ꞌ: ―Le̱ꞌ dxenné̱ꞌ caní laweꞌ da quebe de̱ xeta xtila gágudxu. 17 Dxeque beꞌe Jesús da dxelenné̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ:  





San Marcos 8

112

―¿Bizr chee̱ naꞌ dxennale quebe de̱ xeta xtila gágudxu? ¿Quebe ne chéajniꞌile ne quebe dxeque beꞌele? ¿Nácale̱ꞌe̱ zideꞌ lázrdaule? 18 ¿Quebe dxeléꞌele nen xiaj laule, ne quebe dxenle nen nágale? ¿Quebe dxeajsá lázrele? 19 Gate naꞌ bgawaꞌ chi xun gaxúa benneꞌ biu nen gazxuꞌ xeta xtila, ¿bal-la xcuite xcaꞌa xeta bizruj da becáꞌale? Benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Chazrinnu na. 20 Naꞌ gunná Jesús: ―Naꞌ gate naꞌ bgawaꞌ chua gaxúa benneꞌ biu nen gazre xeta xtila, ¿bal-la xcuite xcaꞌa da zaj zrate̱ becáꞌale? Le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Gazre na. 21 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Ne la gázqueze quebe dxéajniꞌile?  







Jesús dxexune̱ꞌ tu benneꞌ la chul-la 22 Ca

gudé naꞌ Jesús, ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ belexezrine̱ꞌ lu xe̱zre Betsaida, naꞌ benneꞌ Betsaida guleché̱ꞌe̱ tu benneꞌ la chul-la lau Jesús, naꞌ gulataꞌ xuene̱ꞌ Le̱ꞌ guté̱ꞌ le̱ꞌ. 23 Jesús gudele̱ꞌ naꞌ benneꞌ la chul-la, ne bebéaje̱ꞌ le̱ꞌ dxuꞌa xe̱zre. Naꞌ btupe̱ꞌ zrene̱ꞌ lu xiaj lawe̱ꞌ, ne guxrúa ne̱ꞌe̱ le̱ꞌ. Naꞌ bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ chete dxeléꞌene̱ꞌ. 24 Benneꞌ la chul-la gunné̱ꞌe̱, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Dxeléꞌedaꞌ benneꞌ caꞌ, zaj naque̱ꞌ ca weaj xaga, naꞌ dxesíꞌaque̱ꞌ. 25 Nadxa Jesús guxrúa ne̱ꞌe̱ xiaj lawe̱ꞌ da xula, naꞌ benneꞌ naꞌ gunnáꞌ dxgüe̱ꞌ. Naꞌ bexaque̱ꞌ, ne xúgute̱ bache dxeléꞌene̱ꞌ cháwedauꞌ. 26 Nadxa Jesús besel-le̱ꞌ le̱ꞌ lizre̱ꞌ, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Quebe chuꞌu lu xe̱zre nigá, ne quebe nu xuꞌu caní.  







Pedro dxenné̱ꞌ naca Jesús benneꞌ nasel-la Dios (Mt. 16.13-20; Lc. 9.18-21) 27 Ca

gudé naꞌ Jesús, ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ xjaque̱ꞌ lu xé̱zredu caꞌ zaj nababa xe̱zre Cesarea naga dxenná bea Filipo. Dxácate̱ zaj xuꞌe̱ neza bche̱be Jesús benneꞌ caꞌ: ―¿Nuzra naꞌ dxelenná benneꞌ nacaꞌ nedaꞌ? 28 Belexeche̱be̱ꞌ: ―Bal-la benneꞌ dxelenné̱ꞌ nacuꞌ Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa. Benneꞌ xula dxelenné̱ꞌ nacuꞌ Elías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Benneꞌ xula dxelenné̱ꞌ nacuꞌ tu benneꞌ xula bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios.  

113

San Marcos 8, 9

29 Nadxa

Jesús bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Gazra leꞌe? ¿Nuzra dxennale leꞌe nacaꞌ nedaꞌ? Pedro gunné̱ꞌ: ―Lueꞌ nacuꞌ Cristo, benneꞌ nasel-la Dios. 30 Nadxa gunná beꞌe Jesús benneꞌ caꞌ. Gunné̱ꞌ: ―Quebe nu xe̱le caꞌ.  

Dxuchalaj Jesús ca dxal-laꞌ gatie̱ꞌ (Mt. 16.21-28; Lc. 9.22-27) 31 Nadxa

guzú lau Jesús dxuléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca dxal-laꞌ sácaꞌle̱ꞌe̱ Le̱ꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, ne ca xelún benneꞌ gula chee̱ judío caꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, xuluzúe̱ꞌ Le̱ꞌ chaláꞌala. Nadxa guzre̱ꞌ le̱ꞌ welútie̱ꞌ Le̱ꞌ, san xebane̱ꞌ zra guxunne zra. 32 Da nigá guzre̱ꞌ le̱ꞌ caníqueze. Nadxa Pedro guché̱ꞌe̱ Jesús chaláꞌala, ne guzú lawe̱ꞌ dxedil-le̱ꞌ Le̱ꞌ. 33 Jesús bexéchaje̱ꞌ, ne gunné̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ gudil-le̱ꞌ Pedro, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Gucuasa cuitaꞌ nigá, lueꞌ, da xriwe̱ꞌ. Quebe dxéquenuꞌ da nigá ca dxun Dios. Ca dxun bénneache dxunuꞌ. 34 Nadxa Jesús gunné̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, ne xúgute̱ bénneache caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Che núlale dxaca lázrele gunle nedaꞌ tuze, dxal-laꞌ guzúale chaláꞌala xúgute̱ da dxezá lázrele leꞌe, ne gácale ca tu benneꞌ zéaje̱ꞌ chee̱ te̱ꞌe̱ xaga béguaj, naꞌ gunle nedaꞌ tu zren. 35 Che tu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ guselé̱ꞌ xel-la nabán chee̱ꞌ, benneꞌ nigá gunitie̱ꞌ xel-la nabán chee̱ꞌ. Bénneaꞌ gunitie̱ꞌ xella nabán chee̱ꞌ ne̱ chiaꞌ nedaꞌ, ne ne̱ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chiaꞌ, benneꞌ nigá guselé̱ꞌ xel-la nabán chee̱ꞌ. 36 Che tu benneꞌ gape̱ꞌ xúgute̱ da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ gunitie̱ꞌ bénneꞌdu xuꞌe̱, ¿bízraqueze da ba neza gaca na chee̱ bénneaꞌ? 37 Quebe bi gaca gunezruj tu benneꞌ chee̱ guselé̱ꞌ bénneꞌdu xuꞌe̱. 38 Che tu benneꞌ gapa stuꞌe̱ chiaꞌ nedaꞌ, ne chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chiaꞌ lau bénneꞌ caní, benneꞌ dxulucáꞌana Dios, ne dxelún dul-la, la gaze nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, gapa stúꞌquezaꞌ chee̱ bénneaꞌ gate xidaꞌ nen xel-la szren chee̱ Xraꞌ, ne nen gubáz chee̱ xabáa láꞌazxa caꞌ. 1 Cáꞌanqueze guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, zaj zraꞌ nigá benneꞌ quebe xelatie̱ꞌ nédxula ca xeleléꞌene̱ꞌ xida xel-la dxenná bea chee̱ Dios nen xel-la waca chee̱ꞌ.  













9



San Marcos 9

114 Ca guca gate bcha ca gunnáꞌ Jesús (Mt. 17.1-13; Lc. 9.28-36)

2 Ca

gudé xrupa zra, guché̱ Jesús Pedro, ne Jacobo, ne Juan, naꞌ guxíajle̱ne̱ꞌ benneꞌ canize tu lu xiꞌa sibe. Naꞌ bcha ca gunnáꞌ Jesús lau benneꞌ caꞌ. 3 Zra lana Jesús bexaca na chiche ca bezxeꞌ da dxágute̱ na laudxu. Quegá nu chiláꞌ benneꞌ lu xe̱zr la xu gaca quibe̱ꞌ zra lane̱ꞌ chee̱ xegáꞌana na chiche ca guca zra lana Jesús. 4 Naꞌ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús beleléꞌene̱ꞌ Elías, ne Moisés, benneꞌ gulate nédxudaute̱, dxuluchálajle̱ne̱ꞌ Jesús. 5 Pedro guzre̱ꞌ Jesús: ―Benneꞌ wese̱de, cháwele̱ꞌe̱ naca zradxu nigá. Guntuꞌ chunna xuꞌu lágadauꞌ, tu chiuꞌ, ne tu chee̱ Moisés, ne tu chee̱ Elías. 6 Caní gunná Pedro laweꞌ da dxelezrebe benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, naꞌ Pedro quebe nézene̱ꞌ ca da dxenné̱ꞌ. 7 Nadxa betaj tu beuj naga zaj zre̱ꞌe̱, da bcache na le̱ꞌ, naꞌ lu beuj naꞌ belenne̱ꞌ tu chiꞌi benneꞌ, gunné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Zriꞌinaꞌ nazríꞌite̱ lazraꞌ. Le xen da dxenné̱ꞌ. 8 Gate gulenné̱ꞌe̱, québedxa nu naláꞌ nen le̱ꞌ, san tuze Jesús. 9 Dxácate̱ dxelexétaje̱ꞌ lu xiꞌa naꞌ, gunná beꞌe Jesús benneꞌ caꞌ quebe nu xuluchálajle̱ne̱ꞌ ca naca da beleléꞌene̱ꞌ gate te naꞌ xebán Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache ládujla benneꞌ gate. 10 Chee̱ le̱ naꞌ gulezúe̱ꞌ zrize ca naca da ba guca. Buluche̱be ljwezre̱ꞌ: ―¿Bizra zéaje̱ da naꞌ, xebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate? 11 Nadxa buluche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxelenná benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios dxal-laꞌ xeláꞌ Elías nédxula ca Cristo? 12 Beche̱be Jesús, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da li xeláꞌ Elías nedxu, ne gucáꞌana chawe̱ꞌ xúgute̱. ¿Bizra dxenná da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios ca gaca chiaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache? Dxenná na da zan da sacaꞌ, naꞌ xuluzúa bénneache nedaꞌ chaláꞌala. 13 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, ba blaꞌ Elías, naꞌ belune̱ꞌ chee̱ꞌ ca naca xúgute̱ da gulaca lazre̱ꞌ ca da dxenná na lu xiche chee̱ Dios ca da dxal-laꞌ gaca chee̱ꞌ.  









   









Dxexún Jesús tu benneꞌ cuideꞌ xuꞌubeꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ (Mt. 17.14-21; Lc. 9.37-43) 14 Ca

gudé naꞌ belexezrine̱ꞌ naga zaj zraꞌ xezícadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ benneꞌ zan zaj naxéchaje̱ꞌ

115

San Marcos 9

le̱ꞌ, ne zaj zráqueze naꞌ benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, naꞌ dxulutíl-lale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ dizraꞌ. 15 Gate beleléꞌene̱ꞌ Jesús, naꞌ xúgute̱ꞌ belexebánene̱ꞌ, naꞌ gusíꞌaca chégüe̱ꞌ naga zua Jesús, ne bulugape̱ꞌ Le̱ꞌ diuzre. 16 Caꞌan guca, Jesús bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bizra naꞌ dxedíl-lale̱le benneꞌ caꞌ? 17 Nadxa tu benneꞌ ze̱ꞌ ga naꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Benneꞌ wese̱de, nache̱ꞌa zriꞌinaꞌ nigá chee̱ xexunuꞌ-beꞌ laweꞌ da xuꞌubeꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ da ba nun na le̱beꞌ bi quebe dxaca nne̱beꞌ. 18 Gátete̱ze naꞌ dxuꞌubeꞌ da xriwe̱ꞌ, naꞌ dxe̱l-la na le̱beꞌ, ne dxin na le̱beꞌ lu xu. Dxezría bzrinaꞌ xúꞌabeꞌ, ne dxagu lázxabeꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ ba dxéxrujle̱ꞌe̱beꞌ. Ba gunabaꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱denuꞌ xelexebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ, san quebe gulezéquene̱ꞌ. 19 Beche̱be Jesús: ―Leꞌe, benneꞌ quebe dxéajle̱le chiaꞌ. ¿Ájate̱ dxal-laꞌ súale̱naꞌ leꞌe? ¿Ájate̱ dxal-laꞌ gacaꞌ benneꞌ zren lazreꞌ nen leꞌe? Le cheajxríꞌ bi cuideꞌ naꞌ nigá. 20 Naꞌ xeajlexríꞌe̱-beꞌ. Gate beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ bleꞌe na Jesús, naꞌ be̱n na gudel-la chunaꞌ bi cuideꞌ naꞌ, ne gudinna le̱beꞌ xu, naꞌ dxebixre dxetúllabeꞌ lu xu, ne guzría bzrinaꞌ dxúꞌabeꞌ. 21 Nadxa bche̱be Jesús xrabeꞌ: ―¿Bátate̱ dxezácabeꞌ caní? Gunná xrabeꞌ: ―Gate nácate̱beꞌ bidauꞌ. 22 Zaneꞌ lasa beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ dxugúꞌu na le̱beꞌ lu xiꞌ, ne lu nisa chee̱ gute na le̱beꞌ. Che wazéquenuꞌ bi gunuꞌ chee̱beꞌ, bexache lazreꞌ netuꞌ, ne gúcale̱ netuꞌ. 23 Naꞌ guzre Jesús le̱ꞌ: ―Che wazéquenuꞌ lueꞌ chéajle̱ꞌu chiaꞌ, xúgute̱ wazeque chee̱ benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chiaꞌ. 24 Nadxa xra bi cuideꞌ nigá gunné̱ꞌ zizraj: ―Dxéajle̱ꞌa chiuꞌ. Gúcale̱ nedaꞌ chee̱ chéajle̱dxaꞌ. 25 Gate bleꞌe Jesús dxelezraga benneꞌ zan, naꞌ gudil-le̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Lueꞌ, beꞌ xriwe̱ꞌ, dxunuꞌ benneꞌ quebe dxaca nnie̱ꞌ, ne cuezru, nedaꞌ dxenná beꞌedaꞌ lueꞌ xedxúajuꞌ. ¡Bsan bi cuideꞌ nigá! ¡Québedxa xexúꞌu lu be̱l-laꞌ dxen chee̱beꞌ! 26 Naꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ gudxezre xaꞌa na, ne be̱n na gudel-la chunaꞌ bi cuideꞌ naꞌ, naꞌ bedxúaj na. Naꞌ begáꞌanabeꞌ ca tu benneꞌ gate. Caꞌan guca, gulenná benneꞌ zan caꞌ: ―Ba gútebeꞌ. 27 Nadxa gucáꞌa Jesús naꞌbeꞌ, bechise̱ꞌ-beꞌ. Naꞌ benneꞌ cuideꞌ naꞌ beze̱beꞌ.  

























San Marcos 9

116

28 Nadxa

guxúꞌu Jesús tu lu xuꞌu, naꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ naga zue̱ꞌ tuze̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ quebe guzéquentuꞌ netuꞌ xebéajntuꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ? 29 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Ca naca beꞌ xriwe̱ꞌ caní séquele xebéajle na che nábale lau Dios, ne gunle gubasa.  

Jesús dxuchálaje̱ꞌ da xula ca gaca gate gatie̱ꞌ (Mt. 17.22-23; Lc. 9.43-45) 30 Gate

besíꞌaque̱ꞌ naga zaj zre̱ꞌe̱, naꞌ belexedée̱ꞌ naga nababa Galilea. Jesús quebe guca lazre̱ꞌ nu neze ga zue̱ꞌ, 31 laweꞌ da dxuzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Zua tu benneꞌ gudée̱ꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ, san gate gaca chunna zra natiaꞌ, naꞌ xebanaꞌ. 32 Benneꞌ caꞌ quebe guléajniꞌine̱ꞌ ca da dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ, ne belezrebe̱ꞌ xuluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ.  



Nu benneꞌ naque̱ꞌ blau (Mt. 18.1-5; Lc. 9.46-48) 33 Nadxa

belezrine̱ꞌ lu xe̱zre Capernaum, naꞌ gate zaj zre̱ꞌe̱ lu xuꞌu naꞌ, bche̱be Jesús benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―¿Bizra dizraꞌ dxutíl-lale̱le ljwézrele zaꞌle la neza? 34 Gulezré̱ꞌe̱ zrize laweꞌ da bulutil-le̱ꞌ dizraꞌ la neza naꞌ che nule̱ꞌ nácadxe̱ꞌ benneꞌ blau. 35 Nadxa Jesús gudxéꞌe̱, naꞌ gunné̱ꞌ benneꞌ chazrinnu, benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Che núlale dxaca lázrele gácale benneꞌ blau, dxal-laꞌ gácale ca benneꞌ bze̱be, ne gunle zrin chee̱ xúgute̱ bénneache. 36 Nadxa guqué̱ꞌe̱ tu bidauꞌ, naꞌ bzue̱ꞌ le̱beꞌ gachaj laweꞌ benneꞌ caꞌ. Naꞌ bnide̱ꞌ-beꞌ, ne guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: 37 ―Benneꞌ naꞌ gape̱ꞌ ba láꞌana tu bidauꞌ ca bidu nigá laweꞌ da nazríꞌine̱ꞌ nedaꞌ, bénneaꞌ gape̱ꞌ ba láꞌana nedaꞌ, naꞌ bénneaꞌ gape̱ꞌ ba láꞌana nedaꞌ, quegá tuzaꞌ nedaꞌ gape̱ꞌ ba láꞌana, cáꞌanqueze gape̱ꞌ ba láꞌana Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ.  







Benneꞌ quebe dxedábague̱ꞌ dxiꞌu, dxácale̱ne̱ꞌ dxiꞌu (Lc. 9.49-50; Mt. 10.42) 38 Nadxa

Juan guzre̱ꞌ Jesús: ―Benneꞌ Wese̱de, bléꞌentuꞌ tu benneꞌ dxebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ da xuꞌu bénneache, dxuchínene̱ꞌ Lauꞌ Lueꞌ, san bénneaꞌ quebe

117

San Marcos 9, 10

dxune̱ꞌ dxiꞌu tu zren. Chee̱ le̱ naꞌ gúzrentuꞌ le̱ꞌ québedxa gune̱ꞌ caꞌ. 39 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Quebe bi xe̱le le̱ꞌ. Che nu benneꞌ gune̱ꞌ tu xel-la waca, guchínene̱ꞌ Laꞌ nedaꞌ, benneꞌ nigá quebe gaca nne̱ꞌ schanniꞌ chiaꞌ. 40 Caní naca na laweꞌ da benneꞌ quebe dxedábague̱ꞌ dxiꞌu, dxácale̱ne̱ꞌ dxiꞌu. 41 Nútete̱ze benneꞌ gunne̱ꞌ leꞌe tu zrigaꞌ nisa ne̱ chee̱ Laꞌ nedaꞌ laweꞌ da nácale chiaꞌ nedaꞌ, Cristo, da líqueze dxenníaꞌ, wazíꞌqueze̱ꞌ da dxal-laꞌ siꞌe̱.  





Ca naca da dxun na dxiꞌu benneꞌ dul-la (Mt. 18.6-9; Lc. 17.1-2) 42 Gunnadxa

Jesús: ―Nútete̱ze benneꞌ guléꞌene̱ꞌ tu bidauꞌ chee̱ gunbeꞌ dul-la, bidu naꞌ dxéajle̱beꞌ chiaꞌ, cháwedxa guchéajdxu tu xiaj ziꞌi lba bénneaꞌ, ne cheajchúꞌunadxu le̱ꞌ lu da situj chee̱ nísadauꞌ. 43 Che naꞌu dxun na gunuꞌ dul-la, wendxa guchugu naꞌu naꞌ. Cháwedxa xexúꞌu xabáa naga gaca banuꞌ nen tuze naꞌu quézcala xexíajuꞌ lataj ba xaꞌ nen dxúpate̱ naꞌu, naga quebe xexula xiꞌ da xezacuꞌ. 44 Lataj ba xaꞌ naꞌ quebe xelate bzugaꞌ, be̱ dxelágubaꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, naꞌ xiꞌ naꞌ cabataꞌ xexúl-laqueze na. 45 Naꞌ che niꞌu dxun na gunuꞌ dul-la, guchugu niꞌu naꞌ. Cháwedxa xexúꞌu xabáa naga gaca banuꞌ nen tu niꞌu, quézcala xexíajuꞌ lataj ba xaꞌ nen dxúpate̱ niꞌu, naga quebe xexula xiꞌ. 46 Lataj ba xaꞌ naꞌ quebe xelate bzugaꞌ, be̱ dxelágubaꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, naꞌ xiꞌ naꞌ cabataꞌ xexúl-laqueze na. 47 Che xiaj lauꞌ dxun na gunuꞌ dul-la, guleaj xiaj lauꞌ naꞌ. Cháwedxa xexúꞌu naga dxenná bea Dios nen tuze xiaj lauꞌ, quézcala xexíajuꞌ lataj ba xaꞌ nen dxúpate̱ xiaj lauꞌ. 48 Lataj ba xaꞌ naꞌ quebe xelate bzugaꞌ, be̱ dxelágubaꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, naꞌ xiꞌ naꞌ cabataꞌ xexúl-laqueze na. 49 ’Ca dxundxu gate dxugúꞌudxu zedeꞌ be̱laꞌ da guzáladxu lu xiꞌ chee̱ xegáꞌana chaweꞌ na, caꞌan gaca chee̱ xúgute̱ benneꞌ. Cáꞌanqueze dxugúꞌudxu zedeꞌ da dxuzézxedxu lau Dios. 50 Zedeꞌ naꞌ naca na da chaweꞌ, san che xenite xel-la snaꞌa chee̱ na, ¿ájala gundxu chee̱ guchínedxu zedeꞌ naꞌ? Le gaca leꞌe ca zedeꞌ chaweꞌ naꞌ, ne le sua lu xel-la zri lázreꞌ tule nen xetule.  















10

Ca naca chee̱ benneꞌ dxexelé̱ꞌe̱ nen zruꞌule̱ꞌ (Mt. 19.1-12; Lc. 16.18) 1 Nadxa

bedxúaj Jesús xe̱zre Capernaum, naꞌ guxíaje̱ꞌ naga nababa Judea xechaláꞌa xe̱gu Jordán naga dxalaj gubizra. Naꞌ belezraga bénneache zan naga zua Jesús,

San Marcos 10

118

naꞌ xecha lasa naꞌ bsé̱dene̱ꞌ le̱ꞌ cáqueze dxune̱ꞌ. 2 Nadxa bal-la benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ belezrine̱ꞌ lau Jesús, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ chee̱ da gun nne̱ Le̱ꞌ tu da quebe dxal-laꞌ nne̱ꞌ. Buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Waca tu benneꞌ xelé̱ꞌe̱ nen zruꞌule̱ꞌ? 3 Nadxa beche̱be Jesús: ―¿Bizra gunná beꞌe Moisés leꞌe? 4 Naꞌ belexeche̱be benneꞌ caꞌ: ―Be̱nna Moisés lataj gunézrujdxu zrúꞌuladxu tu xiche da dxenná na dxeláꞌadxu, naꞌ gusandxu le̱ꞌ. 5 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Caní gunná beꞌe Moisés laweꞌ da zaj naca zizraj lázrdaule leꞌe. 6 Gate nédxudauꞌ gate be̱n Dios xúgute̱ da dxeléꞌedxu, naꞌ be̱ne̱ꞌ bénneache benneꞌ biu, ne nuꞌula, naꞌ gunné̱ꞌ: 7 “Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ biu naꞌ gusane̱ꞌ xruze xrne̱ꞌe̱ chee̱ gaque̱ꞌ tuze nen zruꞌule̱ꞌ, 8 naꞌ dxupe̱ꞌ xelaque̱ꞌ ca tuze benneꞌ.” Caꞌ naca na, québedxa zaj naca chupe̱ꞌ, san tuze benneꞌ zaj naque̱ꞌ. 9 Chee̱ le̱ naꞌ netú benneꞌ quebe dxal-laꞌ xelé̱ꞌe̱ da nuchaga Dios. 10 Gate zaj zraꞌ lu xuꞌu benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ xetú lasa ca naca chee̱ da nigá. 11 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Che tu benneꞌ xelé̱ꞌe̱ nen zruꞌule̱ꞌ, ne xezúale̱ne̱ꞌ nuꞌula xula, dxíchuje̱ꞌ xrba chee̱ wechaga naꞌ laweꞌ da dxusebague̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ nedxu naꞌ dul-la. 12 Cáꞌanqueze che tu nuꞌula gusane̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ, ne xezúale̱ne̱ꞌ benneꞌ xula, la gázqueze dxíchuje̱ꞌ xrba chee̱ wechaga naꞌ da dxusebague̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ dul-la.  





















Jesús dxenabe̱ꞌ Dios gun chawe̱ꞌe̱ bidu caꞌ (Mt. 19.13-15; Lc. 18.15-17) 13 Nadxa

bénneache caꞌ guleché̱ꞌe̱ bidu chee̱ꞌ caꞌ lau Jesús chee̱ xrua ne̱ꞌe̱ le̱beꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulezú lawe̱ꞌ dxeledil-le̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj naché̱ꞌe̱ bidu caꞌ. 14 Gate bleꞌe Jesús da dxelune̱ꞌ, naꞌ bzre̱ꞌe̱, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le güe bidu caꞌ lataj xeleláꞌabeꞌ naga zuaꞌ. Quebe guzágale-beꞌ laweꞌ da benneꞌ zaj naque̱ꞌ ca bidu caní xeluꞌe̱ naga dxenná bea Dios. 15 Da li dxapaꞌ leꞌe, che tu benneꞌ quebe gape̱ꞌ ba láꞌana da dxenná bea Dios ca dxelún bidu caní, cabataꞌ chuꞌu bénneaꞌ naga dxenná bea Le̱ꞌ. 16 Nadxa gucáꞌa Jesús bidu caꞌ, ne bnide̱ꞌ-beꞌ. Guxrúa ne̱ꞌe̱ le̱beꞌ, naꞌ gunabe̱ꞌ Dios gun chawe̱ꞌe̱-beꞌ.  





119

San Marcos 10

Benneꞌ cuideꞌ nape̱ꞌ da gunníꞌa dxuchálajle̱neꞌ Jesús (Mt. 19.16-30; Lc. 18.18-30) 17 Gate

bexúꞌu Jesús neza, naꞌ guzá chegu tu benneꞌ biu, naꞌ bzu zribe̱ꞌ lau Jesús, ne bche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ xrlátaje, bi dxal-laꞌ gunaꞌ chee̱ gapaꞌ xel-la nabán zeajlí canna? 18 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxuꞌu nedaꞌ xrlátaje? Québedxa nu chiláꞌ naca xrlátaje. Tuze Dios naque̱ꞌ xrlátaje. 19 Núnbeaquezuꞌ ca da bdxixruj bea Dios gate naꞌ gunné̱ꞌ: Quebe quichjuꞌ xrba chee̱ wechaga naꞌ. Quebe gutiuꞌ benneꞌ. Quebe cuanuꞌ chee̱ benneꞌ. Quebe nneuꞌ chee̱ nu benneꞌ da quebe naca na. Quebe gagu lanuꞌ. Gudapa ba láꞌana xra xrnaꞌu. 20 Nadxa bénneaꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Benneꞌ wese̱de, xúgute̱ da caní dxunaꞌ nácateaꞌ bidauꞌ. 21 Naꞌ Jesús gunné̱ꞌe̱ le̱ꞌ xrtandauꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Tu da dxexázrjenuꞌ. Guxíaj xeaje̱te xúgute̱ da napuꞌ, naꞌ bnezruj benneꞌ xacheꞌ caꞌ dumí chee̱ na. Nadxa gapuꞌ da gunníꞌa xabáa. Naꞌ gudá, gacuꞌ ca tu benneꞌ zéaje̱ꞌ chee̱ te̱ꞌe̱ xaga béguaj, ne be̱n nedaꞌ tuze. 22 Gate bene̱ꞌ da nigá, naꞌ benneꞌ cuideꞌ naꞌ bewiꞌine lázrele̱ꞌe̱, naꞌ bexíaje̱ꞌ dxewíꞌine̱ꞌ laweꞌ da nácale̱ꞌe̱ benneꞌ gunníꞌa. 23 Nadxa Jesús gunné̱ꞌe̱ ni naze, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Sté̱bete̱ naca chuꞌu benneꞌ gunníꞌa naga dxenná bea Dios. 24 Belexebánele̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús ca naca dizraꞌ gunná Jesús, naꞌ Le̱ꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ xetú lasa: ―Zríꞌinaꞌdauꞌ, sté̱bete̱ naca xelúꞌu naga dxenná bea Dios benneꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ xel-la gunníꞌa. 25 Chadidxa te tu bea zren lu negue xecheꞌ quézcala chuꞌu tu benneꞌ gunníꞌa naga dxenná bea Dios. 26 Gate belén benneꞌ caꞌ dizraꞌ nigá, naꞌ belexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, naꞌ buluche̱be ljwezre̱ꞌ: ―¿Núzraqueze la xcaꞌ? 27 Jesús gunné̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ:  



















San Marcos 10

120

―Quebe sequeꞌ nu bénneꞌ gune̱ꞌ da nigá, san Dios wazéquene̱ꞌ. Quebe bi de̱ da quebe gaca gun Dios. 28 Nadxa Pedro guzre̱ꞌ Jesús: ―Xránantuꞌ, netuꞌ ba bcáꞌanantuꞌ xúgute̱ da nápantuꞌ, ne zéajle̱ntuꞌ Lueꞌ. 29 Naꞌ beche̱be Jesús: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, nútete̱ze benneꞌ gusane̱ꞌ lizre̱ꞌ, u benneꞌ biche̱ꞌ, u nuꞌula zane̱ꞌ, u xre̱ꞌ, u xrne̱ꞌe̱, u zruꞌule̱ꞌ, u zríꞌine̱ꞌ, u xe̱zr la xu chee̱ꞌ ne̱ chiaꞌ nedaꞌ, u ne̱ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chiaꞌ, 30 benneꞌ nigá siꞌe̱ naꞌa lu xe̱zr la xu nigá tu gaxúa cueꞌ caꞌ da siꞌe̱, xuꞌu caꞌ, ne benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ, ne nuꞌula zane̱ꞌ caꞌ, ne xrne̱ꞌe̱ caꞌ, ne xe̱zr la xu chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ weláu ziꞌ xúzrequeze bénneache le̱ꞌ. Lu xe̱zr la xu da za zaꞌ wazíꞌqueze̱ꞌ xel-la nabán zeajlí canna. 31 Zánete̱ benneꞌ zaj naca naꞌa benneꞌ blau xelaque̱ꞌ ca benneꞌ bze̱be, naꞌ zánete̱ benneꞌ zaj naca naꞌa ca benneꞌ bze̱be xelaque̱ꞌ benneꞌ blau.  







Dxuchalaj Jesús xetú lasa ca gaca gate gatie̱ꞌ (Mt. 20.17-19; Lc. 18.31-34) 32 Gate

zaj xuꞌe̱ neza dxelegüene̱ꞌ zjaque̱ꞌ Jerusalén, naꞌ Jesús zria lawe̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. Dxelezrebe benneꞌ caꞌ, ne lu xel-la dxelezrebe zjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. Naꞌ da xula gucáꞌa Jesús benneꞌ chazrinnu caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ ca naca da dxal-laꞌ gaca chee̱ꞌ. 33 Naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¡Le naꞌ xque nigá! Dxegüendxu zéajdxu Jerusalén naga tu benneꞌ gudée̱ꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, lu naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne lu naꞌ benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, naꞌ xelechugue̱ꞌ chiaꞌ chee̱ gatiaꞌ, naꞌ wuludee̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ. 34 Nadxa xelún le̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ, ne xeluꞌe̱ nedaꞌ, ne xuluzré̱ꞌe̱ nedaꞌ zrene̱ꞌ, naꞌ xelutie̱ꞌ nedaꞌ. Gate gaca chunna zra xebanaꞌ ládujla benneꞌ gate.  



Jacobo ne Juan dxelenabe̱ꞌ Jesús bi gune̱ꞌ chee̱ꞌ (Mt. 20.20-28) 35 Nadxa

Jacobo ne Juan, zriꞌine Zebedeo, belezrine̱ꞌ lau Jesús, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, dxaca lázrentuꞌ gunuꞌ chee̱ntuꞌ da nábantuꞌ Lueꞌ. 36 Nadxa bche̱be Jesús le̱ꞌ: ―¿Bi dxaca lázrele gunaꞌ?  

121

San Marcos 10

37 Naꞌ

belexeche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Be̱nna netuꞌ lataj cuéꞌentuꞌ, tuntuꞌ chaláꞌa xabe̱la chiuꞌ, ne xetuntuꞌ chaláꞌa xéglala chiuꞌ naga nna beꞌu xabáa chiuꞌ. 38 Naꞌ guzre Jesús le̱ꞌ: ―Leꞌe quebe nézele da dxenábale. ¿Waca xíꞌajle leꞌe da naꞌ xiꞌaj nedaꞌ, da zéaje̱ na ca naca da sácadxu? ¿Waca chuale nisa ca chuaꞌ nedaꞌ nisa lu xel-la gute? 39 Le̱ꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Wácantuꞌ. Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da li wéꞌajle ca naca da naꞌ xiꞌaj nedaꞌ, ne chuale nisa ca chuaꞌ nedaꞌ nisa. 40 Chee̱ cuéꞌele chaláꞌa xabe̱la chiaꞌ u chaláꞌa xéglala chiaꞌ, quegá nedaꞌ gunnaꞌ na. Gaca chee̱ benneꞌ caꞌ ba nucueza Dios chee̱ꞌ. 41 Gate xechí benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús belenne̱ꞌ na, naꞌ belezré̱ꞌe̱ nen Jacobo ne Juan. 42 Jesús gunné̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Ba nézquezle ca dxelún benneꞌ dxelenná beꞌe benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ. Dxelún cuine̱ꞌ xrane benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ. Benneꞌ blau ládujla le̱ꞌ dxeziꞌe̱ ba neza xel-la dxenná bea chee̱ꞌ. 43 Quebe gaca caní ládujla leꞌe. Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ blau ládujla leꞌe, benneꞌ nigá dxal-laꞌ gune̱ꞌ zrin chee̱ ljwezre̱ꞌ, 44 naꞌ che nu benneꞌ ládujla leꞌe dxaca lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱, benneꞌ nigá dxal-laꞌ gaque̱ꞌ ca tu benneꞌ nadaꞌu chee̱ gune̱ꞌ zrin chee̱ xúgute̱ ljwezre̱ꞌ. 45 Caní gaca na laweꞌ da cáꞌanqueze nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, blaꞌa, quegá chee̱ xelún bénneache zrin chiaꞌ nedaꞌ. Blaꞌa chee̱ gunaꞌ zrin chee̱ bénneache, ne chee̱ guzúaꞌ xel-la nabán chiaꞌ chee̱ guseláꞌ benneꞌ zan.  















Dxexún Jesús tu benneꞌ la chul-la le̱ꞌ Bartimeo (Mt. 20.29-34; Lc. 18.35-43) 46 Nadxa

belezrine̱ꞌ xe̱zre Jericó. Gate naꞌ bedxúaj Jesús xe̱zre nigá nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, ne nen benneꞌ zante̱, naꞌ zua tu benneꞌ la chul-la le̱ꞌ Bartimeo, zriꞌine Timeo, dxeꞌe̱ dxuꞌa neza dxenabe̱ꞌ gunaꞌ. 47 Naꞌ ca bénne̱ꞌ dxedé Jesús, benneꞌ Nazaret, ga naꞌ, naꞌ benneꞌ la chul-la nigá guzú lawe̱ꞌ dxenné̱ꞌ zizraj: ―¡Jesús, Zriꞌine David, bexache lazreꞌ nedaꞌ! 48 Benneꞌ zan caꞌ guledil-le̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ sue̱ꞌ zrize, naꞌ le̱ꞌ zízrajdxa gunné̱ꞌ:  



San Marcos 10, 11

122

―¡Zriꞌine David, bexache lazreꞌ nedaꞌ! 49 Nadxa gugá Jesús, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Le nne̱ le̱ꞌ. Naꞌ gulenné̱ꞌ benneꞌ la chul-la naꞌ, gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Bdipa lazruꞌ. Guxasa laweꞌ da dxenné̱ꞌ lueꞌ. 50 Nadxa bzale̱ꞌ lazxeꞌ naxrúa cuzre̱ꞌ chaláꞌala, naꞌ guxritie̱ꞌ chee̱ zrine̱ꞌ lau Jesús. 51 Nadxa Jesús gunábene̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizra dxaca lazruꞌ gunaꞌ chiuꞌ? Naꞌ gunná benneꞌ la chul-la: ―Benneꞌ Wese̱de, dxaca lazraꞌ xexunuꞌ xiaj lawaꞌ. 52 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Waca xexíajuꞌ. Bache bexacuꞌ laweꞌ da guxéajle̱ꞌu chiaꞌ. La bleꞌete̱ benneꞌ la chul-la naꞌ, naꞌ guxíajle̱ne̱ꞌ Jesús la neza.  







11

Dxuꞌu Jesús xe̱zre Jerusalén (Mt. 21.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19) 1 Gate

belezrine̱ꞌ gáguze naga dxeꞌ xe̱zre Jerusalén, ne zaj xuꞌe̱ la neza naga zaj dxeꞌ xe̱zre Betfagé, ne xe̱zre Betania zran xiꞌa chee̱ xaga olivo caꞌ, naꞌ Jesús gusel-le̱ꞌ chupa benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, 2 naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le chjaca lu xé̱zredauꞌ da dxeꞌ tu chi naꞌ, naꞌ gate zrinle naꞌ, cheajxrácale tu burro daꞌbaꞌ xaga, bea naꞌ netú benneꞌ quebe ne cuie̱ꞌ le̱baꞌ. Le se̱zre-baꞌ, ne le che̱ꞌ-baꞌ nigá. 3 Che nu benneꞌ nabe̱ꞌ leꞌe bizr chee̱ naꞌ dxesé̱zrele-baꞌ, xé̱gale le̱ꞌ: “Xránadxu dxechine̱ꞌ-baꞌ”, naꞌ la xesél-laꞌte̱ꞌ le̱baꞌ. 4 Nadxa xjaque̱ꞌ, ne xeajlexraque̱ꞌ burro naꞌ daꞌbaꞌ xaga dxuꞌa dxa xuꞌu cuita neza, naꞌ gulesé̱zre̱ꞌ-baꞌ. 5 Nadxa bal-la benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―¿Bizraꞌ dxunle? ¿Bizr chee̱ naꞌ dxesé̱zrele búrruaꞌ? 6 Nadxa le̱ꞌ gulé̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ ca ba gunnáqueze Jesús, naꞌ belúe̱ꞌ le̱ꞌ lataj. 7 La belexeché̱ꞌe̱te̱ꞌ búrruaꞌ lau Jesús, naꞌ buluzríe̱ꞌ zra lane̱ꞌ cúzrubaꞌ, naꞌ guzría Jesús le̱baꞌ. 8 Benneꞌ zante̱ gulechíluje̱ꞌ xicha chee̱ꞌ, ne xladxe̱ꞌ la neza, naꞌ benneꞌ xula gulechugue̱ꞌ zinaꞌ da gulíxrue̱ꞌ la neza. 9 Naꞌ benneꞌ caꞌ zaj zrie̱ꞌ laweꞌ, ne benneꞌ caꞌ zjaque̱ꞌ bze̱be, gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ zizraj: ―¡Gaca ba! ¡Láꞌazxa naca benneꞌ ze̱ꞌe̱, nasel-la Xránadxu Dios Le̱ꞌ! 10 ¡Láꞌazxa naca xel-la dxenná bea da zaꞌ, xel-la dxenná bea chee̱ xradxu David! ¡Gaca ba Dios!  

















123

San Marcos 11

11 Caꞌan

guca gate naꞌ guxúꞌu Jesús xe̱zre Jerusalén, naꞌ guxúꞌe̱ lu xudauꞌ. Ca gudé gunné̱ꞌe̱ xúgute̱ da zaj nnita du cuite̱ꞌ, naꞌ bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ xe̱zre Betania nen benneꞌ chazrinnu caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, laweꞌ da ba zeaj dxezréꞌ. Jesús dxuguꞌe̱ deꞌ xaga higo (Mt. 21.18-19) 12 Gute

xu zra xula gate naꞌ gusáꞌaque̱ꞌ xe̱zre Betania, gudún Jesús. 13 Naꞌ bléꞌene̱ꞌ zítuꞌla dxeꞌ tu xaga higo zria na lagaꞌ, naꞌ xeajnné̱ꞌe̱ che zria da zixre lu xaga naꞌ, san quebe bi zria na. Lágaze zria na laweꞌ da quebe ne zrin zra cuía na da zixre. 14 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ xaga higo naꞌ: ―Cabátadxa nu gagu da zixre chiuꞌ. Benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús belénqueze̱ꞌ na.  



Jesús dxexún lbe̱ꞌe̱ lu xudauꞌ (Mt. 21.12-17; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22) 15 Ca

gudé naꞌ belexezrine̱ꞌ xe̱zre Jerusalén. Ca guxúꞌu Jesús lu xudauꞌ, guzú lawe̱ꞌ dxulague̱ꞌ lu xudauꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ we̱te, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ wewaꞌu naꞌ. Naꞌ bdxixre̱ꞌ blaga chee̱ benneꞌ weche̱ꞌe̱ dumí chee̱ benneꞌ zituꞌ, ne bdxixre̱ꞌ naga dxelebéꞌ benneꞌ we̱te bgúgudu caꞌ. 16 Quebe be̱ꞌe̱ lataj nu benneꞌ xudée̱ꞌ xua caꞌ lu xudauꞌ. 17 Nadxa bsé̱dene̱ꞌ bénneache caꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Lu xiche láꞌazxa dxenná Dios: “Lizraꞌ gaca na tu xuꞌu naga xuluchálajle̱ Dios benneꞌ záꞌaque̱ꞌ xúgute̱ xe̱zre.” Leꞌe ba nunle lizraꞌ ca tu lizre benneꞌ gubán caꞌ. 18 Naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ ca da nadxixruj bea Dios belenne̱ꞌ, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelexíluje̱ꞌ ájala gaca xelútete̱ꞌ Jesús laweꞌ da dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ. Caꞌan guca laweꞌ da dxelexebane xúgute̱ bénneache ca naca da dxuse̱de Jesús le̱ꞌ. 19 Ca gula chizrela, Jesús bezé̱ꞌe̱ lu xe̱zre.  







Dxebizre xaga higo (Mt. 21.20-22) 20 Ca

gula zra xula che zílala, naꞌ Jesús, ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ belexedée̱ꞌ naꞌ, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ xaga higo naꞌ, ba nabizre na dute̱ lue na. 21 Nadxa xeajsá lazre Pedro, naꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Benneꞌ wese̱de, gunnáꞌxque xaga higo nigá da gulúꞌu na deꞌ. Bache gubizre na.  

San Marcos 11

124

22 Jesús

gunné̱ꞌ: ―Le cheajlí lazre Dios. 23 Da li dxapaꞌ leꞌe, che nútete̱zele nnale, xe̱le xiꞌa nigá: “Cuasa lueꞌ nigá, xeajchúꞌu lu nísadauꞌ”, ne che quebe dxun chupa lázrele, naꞌ chéajle̱le waca da ba gunnale, naꞌ gácaqueze na. 24 Chee̱ le̱ naꞌ dxapaꞌ leꞌe, xúgute̱ da nábale Dios gate dxuchálajle̱le Le̱ꞌ, che chéajle̱le ba guzile na, caꞌan gácaqueze. 25 Gate naꞌ dxuchálajle̱le Dios, che dxezráꞌale nu benneꞌ, le gunite lau chee̱ bénneaꞌ chee̱ cáꞌanqueze Xrale zue̱ꞌ xabáa gunite lawe̱ꞌ dul-la da nabágale. 26 Che quebe gunite laule chee̱ bénneaꞌ, Xrale zue̱ꞌ xabáa quebe gunite lawe̱ꞌ dul-la da nabágale.  







Ca naca xel-la dxenná bea da napa Jesús (Mt. 21.23-27; Lc. 20.1-8) 27 Nadxa

belexezrine̱ꞌ xe̱zre Jerusalén, naꞌ ca dxedá Jesús le̱ꞌaj xudauꞌ, naꞌ gulebiga lau Le̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, ne benneꞌ gula caꞌ. 28 Naꞌ benneꞌ caní gulenábene̱ꞌ Jesús: ―¿Bizra xel-la dxenná bea napuꞌ dxunuꞌ da caní? ¿Nuzra be̱nna lueꞌ xel-la dxenná bea nigá? 29 Naꞌ beche̱be Jesús: ―Cáꞌanqueze nedaꞌ de̱ tu da nábedaꞌ leꞌe. Che xeché̱bele chiaꞌ, nadxa xapaꞌ leꞌe ca naca xel-la dxenná bea da napaꞌ dxunaꞌ da caní. 30 ¿Nuzra gusel-la Juan bchue̱ꞌ bénneache nisa? ¿Dios che bénneache? Le xeche̱be naꞌa. 31 Nadxa gulezú lau benneꞌ caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ le̱ze̱ꞌ, dxelé̱ ljwezre̱ꞌ: ―Che xe̱dxu Le̱ꞌ, Dios gusel-le̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ nnáqueze̱ꞌ: “¿Bizr chee̱ naꞌ quebe guxéajle̱le chee̱ꞌ?” 32 Che nnadxu bénneache gulesel-le̱ꞌ le̱ꞌ, dxal-laꞌ zrébedxu da xelún benneꞌ xe̱zre caꞌ. Caní gulenné̱ꞌ laweꞌ da xúgute̱ benneꞌ xe̱zre nigá dxeléajle̱ꞌe̱ guca Juan benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 33 Caꞌan guca, gulenná benneꞌ caꞌ, dxelé̱ꞌe̱ Jesús: ―Quebe nézentuꞌ. Nadxa gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Cáꞌanqueze nedaꞌ quebe nniaꞌ ca naca xel-la dxenná bea da napaꞌ dxunaꞌ da caní.  











125

San Marcos 12

Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ benneꞌ we̱n zrin quebe zaj naque̱ꞌ xrlátaje (Mt. 21.33-46; Lc. 20.9-19)

12

1 Nadxa

guzú lau Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ tu da dxuléꞌe na. Dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Zua tu benneꞌ bde̱ꞌe̱ lba uva caꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ, naꞌ be̱ne̱ꞌ le̱ꞌaj chee̱ na. Be̱ne̱ꞌ tu xiaj lutju naga guchuchuje̱ꞌ uva caꞌ, ne be̱ne̱ꞌ tu bdupaꞌ naga cueꞌ benneꞌ guxúe̱ꞌ da caní. ’Nadxa bdee̱ꞌ xe̱zr la xu chee̱ꞌ naꞌ lu naꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ chee̱ xelune̱ꞌ laꞌa lina chee̱ na, naꞌ guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ xe̱zre zituꞌ. 2 Ca gula zra chee̱ lina, naꞌ gusel-le̱ꞌ tu bi we̱n zrin chee̱ꞌ cheajxezriꞌibeꞌ lu naꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ ca naca lina da dxal-laꞌ xezíꞌ benneꞌ xranbeꞌ. 3 Naꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ gule̱l-le̱ꞌ-beꞌ, ne buluzalje̱ꞌ-beꞌ, naꞌ belexesel-le̱ꞌ-beꞌ dáchezebeꞌ. 4 Nadxa xránabeꞌ gusel-le̱ꞌ bi we̱n zrin xula, naꞌ bi nigá belúꞌe̱-beꞌ xiaj, ne gulelé̱ꞌe̱ xíchajbeꞌ, ne bulucháchale̱ne̱ꞌ-beꞌ. 5 Naꞌ xránabeꞌ naꞌ gusel-le̱ꞌ xetubeꞌ, naꞌ bi nigá belútete̱ benneꞌ caꞌ le̱beꞌ. Ca gudé naꞌ xránabeꞌ gusel-le̱ꞌ bi zandxa bi xula, naꞌ cáꞌanqueze belúꞌe̱ bál-labeꞌ, ne belútete̱ꞌ xebál-labeꞌ. 6 ’Xránabeꞌ zua tu zríꞌine̱ꞌ bi biu, bi nazríꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ, naꞌ naga bzé̱bete̱ gusel-le̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ nigá, dxenné̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ: Dxal-laꞌ xelape̱ꞌ ba láꞌana zriꞌinaꞌ. 7 Benneꞌ we̱n zrin caꞌ gulenné̱ꞌ, dxelé̱ ljwezre̱ꞌ: “Bi nigá gueque chee̱beꞌ xe̱zr la xu nigá. Gútete̱dxu-beꞌ naꞌa, naꞌ dxiꞌu xegáꞌanale̱dxu da nigá.” 8 Caꞌan guca, gule̱l-le̱ꞌ-beꞌ, ne belútete̱ꞌ-beꞌ, naꞌ gulebéaje̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen chee̱beꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ. 9 Nadxa Jesús gunábene̱ꞌ benneꞌ xudauꞌ caꞌ: ―¿Ájazra gun xrane xe̱zr la xu nigá? Walé̱ꞌe̱, naꞌ gútete̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ, naꞌ gudée̱ꞌ xe̱zr la xu chee̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ xula caꞌ. 10 Ba blábale da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios. Dxenná na: Xiaj naꞌ da quebe buluchine benneꞌ we̱n xuꞌu, xiaj naꞌ naca naꞌa xiaj blau chee̱ xuꞌu. 11 Da nigá be̱n Xránadxu, naꞌ dxexebánedxu chee̱ na. 12 Nadxa gulaca lazre̱ꞌ xele̱l-le̱ꞌ Jesús laweꞌ da zaj nézene̱ꞌ bchálaje̱ꞌ da dxuléꞌe nigá chee̱ guléꞌene̱ꞌ ca zaj naca le̱ꞌ. Quebe bi gulune̱ꞌ laweꞌ da gulezrebe̱ꞌ bi xelún benneꞌ xe̱zre caꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ bulusane̱ꞌ Jesús, besíꞌaque̱ꞌ.  



















Da bchalaj Jesús chee̱ da dxuchizruj xuꞌu laweꞌ (Mt. 22.15-22; Lc. 20.20-26) 13 Ca

gudé naꞌ gulesel-le̱ꞌ lau Jesús bal-la benneꞌ xudauꞌ fariseo, ne benneꞌ zaj de̱ꞌe̱ Herodes chee̱ gulebéaje̱ꞌ Le̱ꞌ dizraꞌ

San Marcos 12

126

chee̱ xelezéquene̱ꞌ xelawe̱ꞌ Le̱ꞌ zria. 14 Benneꞌ caní belelé̱ꞌe̱ lau Jesús, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ wese̱de, ba nézentuꞌ ca dxennáuꞌ da li, ne quebe dxezíꞌu ca da dxelennaze bénneache, laweꞌ da quebe dxennáꞌu Lueꞌ ca zaj naca cúzreze bénneache. Da li naca ca dxusé̱denuꞌ bénneache da naca chee̱ Dios. ¿Dxunna da nadxixruj bea Dios lataj quízrujdxu da dxuchizruj benneꞌ dxenná bea Roma dxiꞌu, che cabí? ¿Dxal-laꞌ quízrujdxu, che quebe quízrujdxu? 15 Jesús dxéquebeꞌene̱ꞌ quegá du lazre̱ꞌ dxelenábene̱ꞌ Le̱ꞌ da nigá, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxebéajle nedaꞌ dizraꞌ? Le dajguá nigá tu dumí da dxízrujle chee̱ leꞌedaꞌ na. 16 Naꞌ bedajlegüé̱ꞌe̱ na, naꞌ ca bleꞌe Jesús le̱ na, naꞌ gunábene̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Nu lau daꞌ dumí nigá, ne nu la naxúaj na nigá? Naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Chee̱ benneꞌ dxenná bea Roma. 17 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le gunezruj chee̱ benneꞌ dxenná bea Roma da naca chee̱ꞌ, naꞌ le gunezruj chee̱ Dios da naca chee̱ Dios. Naꞌ belexebánene̱ꞌ ca naca da bchalaj Jesús.  







Da bchalaj Jesús ca xelexebán benneꞌ gate (Mt. 22.23-33; Lc. 20.27-40) 18 Nadxa

belezrín lau Jesús bal-la benneꞌ xudauꞌ saduceo. Benneꞌ caní dxelenné̱ꞌ quebe xelexebán benneꞌ gate. Caꞌan guca, gulenábene̱ꞌ Jesús caní: 19 ―Benneꞌ wese̱de, Moisés bzuaje̱ꞌ chee̱dxu da nadxixruj bea nigá: “Che tu benneꞌ biu gatie̱ꞌ, ne xegáꞌana zruꞌule̱ꞌ, naꞌ quebe nu zua bi chee̱ bénneaꞌ, naꞌ benneꞌ biche̱ꞌ dxal-laꞌ xequé̱ꞌe̱ nuꞌula naꞌ gute benneꞌ chee̱ꞌ chee̱ sua zriꞌine bénneaꞌ gutie̱ꞌ.” 20 Gulezráꞌ gazre benneꞌ biche̱ꞌ. Benneꞌ nedxu bchaga naꞌabeꞌ, naꞌ gútebeꞌ quebe nu zríꞌinebeꞌ zua. 21 Naꞌ benneꞌ gudxupeꞌ bequé̱ꞌe̱ nuꞌula naꞌ, naꞌ cáꞌanqueze gutie̱ꞌ quebe nu zríꞌine̱ꞌ zúaqueze. Cáꞌanqueze guca chee̱ benneꞌ guxunneꞌ. 22 Caꞌan guca, benneꞌ gazre caní gulezúale̱ne̱ꞌ nuꞌula naꞌ, naꞌ netue̱ꞌ quebe nu zríꞌine̱ꞌ guzúa. Naga xeajse̱te̱ na gútete̱ nuꞌulaꞌ. 23 Naꞌa xcaꞌ, gate naꞌ xelexebán benneꞌ gate, ¿nula benneꞌ biu caní gaque̱ꞌ benneꞌ chee̱ nuꞌula naꞌ, laweꞌ da gulezúale̱ benneꞌ gazre caꞌ le̱ꞌ?  









127

San Marcos 12

24 Nadxa

Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Nanítele leꞌe laweꞌ da quebe núnbeale da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, ne quebe nézele ca naca xel-la waca chee̱ Dios. 25 Gate naꞌ xelexebán benneꞌ gate, québedxa xuluchaga ne̱ꞌe̱, ne québedxa xuluchaga naꞌ bi nuꞌula caꞌ. Xelaque̱ꞌ ca zaj naca gubáz chee̱ xabáa. 26 Naꞌa, ca naca chee̱ benneꞌ gate che xelexebane̱ꞌ, ¿quebe ne gulábale ca da naxúaj na lu xiche chee̱ Moisés ca gunná Dios gate naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ Moisés tu lu xágadauꞌ da dxala xiꞌ? Gunná Dios caní: “Nedaꞌ nacaꞌ Dios chee̱ Abraham, ne chee̱ Isaac, ne chee̱ Jacob.” 27 Dios naque̱ꞌ Dios, quegá chee̱ benneꞌ gate caꞌ. Naque̱ꞌ Dios chee̱ benneꞌ ban caꞌ. Caꞌan naca, álega nanítele leꞌe.  





Da nadxixruj bea Dios da naca blau (Mt. 22.34-40) 28 Naꞌ

zé̱queze tu benneꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, naꞌ benne̱ꞌ da dxuchalaj Jesús, ne nézene̱ꞌ bzriꞌe̱ dizraꞌ chaweꞌ, naꞌ gunábene̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Bizra da nadxixruj beꞌe Dios naca na da blaudxa? 29 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da bdxixruj beꞌe̱ da naca na da blaudxa ca xúgute̱ dxenná na caní: Le xene benneꞌ Israel. Xránadxu Dios tuze naque̱ꞌ. 30 Bzriꞌi Xranuꞌ Dios du lazruꞌ, ne nen dute̱ bénneꞌdu xuꞌu, ne nen dute̱ xichaj lázrdaꞌu, ne nen dute̱ xel-la wal-la da napuꞌ. Da nigá naca da nadxixruj bea da blaudxa, 31 naꞌ da nadxixruj bea gudxupeꞌ nácaqueze na ca le̱ na, da dxenná na caní: Bzriꞌi benneꞌ xula ca nazríꞌi cuinuꞌ. Quebe zua xetú da nadxixruj bea da naca blaudxa ca da chupa caní. 32 Nadxa gunná bénneaꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, dxe̱ꞌe̱ Jesús: ―Caꞌan xanne naca ca beche̱buꞌ, Benneꞌ dxuse̱de. Da li naca ca dxennáuꞌ. Zua tuze Dios, ne quebe nu zua xetú ca Le̱ꞌ, 33 naꞌ che zriꞌidxu Dios du lázredxu, ne nen dute̱ xichaj lázrdaudxu, ne nen dute̱ bénneꞌdu xúꞌudxu, ne nen dute̱ xel-la wal-la da nápadxu, ne che zriꞌidxu benneꞌ xula ca nazríꞌi cuínadxu, da caní zaj zácadxa na ca xúgute̱ be̱ xixreꞌ caꞌ dxútedxu-baꞌ lau Dios, ne ca xúgute̱ da dxuzézxedxu lu cugu chee̱ Dios. 34 Nadxa Jesús, ca benne̱ꞌ bchálaje̱ꞌ chaweꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Xeláteze ne de̱ na chee̱ nna bea Dios xichaj lázrdaꞌu. Naꞌ québedxa nu bexazre nábene̱ꞌ Le̱ꞌ dizraꞌ caꞌ.  











San Marcos 12

128 ¿Nu zríꞌine̱ꞌ naca Cristo? (Mt. 22.41-46; Lc. 20.41-44)

35 Jesús

dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu xudauꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxelenná benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios naca Cristo zriꞌine David? 36 David náꞌqueze ca bzéajniꞌi Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, gunné̱ꞌ: Xránadxu Dios guzre̱ꞌ Xranaꞌ: “Gudxéꞌe chaláꞌa xabe̱la chiaꞌ, ca zrin zra ba nuzúaꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ, chee̱ na beꞌenuꞌ le̱ꞌ.” 37 Che David náꞌqueze dxenné̱ꞌ: “Xranaꞌ”, ¿ájala chee̱ naꞌ naque̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ? Benneꞌ zan caꞌ du lazre̱ꞌ buluzé̱ nague̱ꞌ chee̱ꞌ.  

Jesús dxuléꞌene̱ꞌ zaj nachixre benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios (Mt. 23.1-36; Lc. 11.37-54; 20.45-47) 38 Ca

dxuse̱de Jesús benneꞌ caꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Le gapa chiꞌi cuínale chee̱ benneꞌ caꞌan dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios. Benneꞌ caní dxeledánene̱ꞌ dxelácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ tunna, ne dxeledánene̱ꞌ xulugapa bénneache le̱ꞌ diuzre nen dizraꞌ ba láꞌana lau bénneache caꞌ. 39 Benneꞌ caní dxeledánene̱ꞌ dxelebéꞌe̱ lataj blau lu xuꞌu naga dxelezraga benneꞌ dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios, ne dxeledánene̱ꞌ dxelebéꞌe̱ lataj blau naga dxelawe̱ꞌ xrcheꞌ. 40 Benneꞌ caní dxelegüe̱ꞌ lizre xrlataj nuꞌula caꞌ ba gulate benneꞌ chee̱ꞌ, naꞌ chee̱ xululéꞌe cuine̱ꞌ ca benneꞌ xrlátaje, dxelune̱ꞌ xel-la dxuluwizraj Dios tunna. Le̱ꞌ zaj nabágadxe̱ꞌ zria.  



Dumí da gulúꞌu nuꞌula xacheꞌ ba gute benneꞌ chie̱ꞌ (Lc. 21.1-4) 41 Tu

lasa gate naꞌ dxeꞌ Jesús lu xudauꞌ cuita naga dxelegúꞌe̱ dumí, naꞌ dxenné̱ꞌe̱ ca dxelún benneꞌ caꞌ dxelegúꞌe̱ dumí, ne ca dxelún benneꞌ gunníꞌa caꞌ, dxelegúꞌe̱ dumí zren. 42 Caꞌan guca, bzrin tu nuꞌula xacheꞌ ba gute benneꞌ chie̱ꞌ, naꞌ guluꞌe̱ chupa dumí lásedauꞌ da quebe zaj zácate̱ can. 43 Nadxa gunné̱ Jesús benneꞌ caꞌan dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, nuꞌula xacheꞌ nigá bnézrujdxe̱ꞌ ca xúgute̱ benneꞌ caꞌan gulegúꞌe̱ dumí. 44 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ gulegúꞌe̱ da  





129

San Marcos 13

québedxa dxelechínne̱ꞌ. Nuꞌula xacheꞌ nigá guluꞌe̱ ca naca da nape̱ꞌ, da nunte̱ gawe̱ꞌ.

13

Dxuchalaj Jesús ca gaca gate xrinnaj xudauꞌ (Mt. 24.1-2; Lc. 21.5-6) 1 Gate

bedxúaj Jesús lu xudauꞌ, naꞌ tu benneꞌ dxusé̱dene̱ꞌ guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, gunnáꞌxque ca zren naca xudauꞌ, ne xiaj xrtante̱ caní. 2 Beche̱be Jesús: ―¿Dxeléꞌenuꞌ naꞌa ca zren naca xudauꞌ nigá? Québedxa xegáꞌana tu xiaj cuzru ljwezre nigá. Ca naca xudauꞌ nigá wabía xíꞌqueze na.  

Da xelunna bea na gate cheajsé̱ chee̱ xe̱zr la xu nigá (Mt. 24.3-28; Lc. 21.7-24; 17.22-24) 3 Nadxa

xjaque̱ꞌ lu xiꞌa chee̱ xaga olivo caꞌ, da zua na chaláꞌa ca li dxa xuꞌu xudauꞌ. Gate dxeꞌ Jesús ga naꞌ, naꞌ Pedro, ne Jacobo, ne Juan, ne Andrés gulé̱ꞌe̱ Jesús le̱ze̱ꞌ: 4 ―Dxaca lázrentuꞌ guléꞌenuꞌ netuꞌ bata gaca caní. ¿Bizra da caꞌ xelunna bea na gaca xúgute̱ da caní? 5 Naꞌ beche̱be Jesús: ―Le gapa chiꞌi cuínale chee̱ quebe nu si xe̱ leꞌe, 6 laweꞌ da xeleláꞌ benneꞌ zante̱ xelún luꞌa nedaꞌ, welenné̱ꞌ zaj naque̱ꞌ Cristo, naꞌ welezí xe̱ꞌe̱ benneꞌ zante̱. 7 ’Leꞌe, gate xénele gaca wedil-la, ne ba dxaca wedil-la, quebe zrébele. Cáꞌqueze dxal-laꞌ gaca na, san quegá ne zrin zra cheajsé̱ chee̱ na, 8 laweꞌ da xeledíl-lale̱ benneꞌ tu xe̱zr la xu benneꞌ xetú xe̱zr la xu, naꞌ tu xe̱zre benneꞌ tíl-lale̱ na xetú xe̱zre. Wazrúꞌ zánete̱ xe̱zre, ne wataꞌ gubinaꞌ, ne wadxéꞌe na zraga bénneache. Da caní zaj naca na naga su lauze ca naca da xelezaca ziꞌ bénneache. 9 ’Le guxúe cuínale laweꞌ da xuludée̱ꞌ leꞌe lu naꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ, naꞌ xuluzalje̱ꞌ leꞌe lu xuꞌu naga dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios. Xuludée̱ꞌ leꞌe lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, ne lau benneꞌ dxelenná beꞌe̱ laweꞌ da nácale chiaꞌ nedaꞌ. Gate caꞌan gaca, naꞌ guchálajle chiaꞌ nedaꞌ lau benneꞌ caꞌ. 10 Nédxudxa ca zrin zra cheajsé̱ chee̱ na, dizraꞌ chaweꞌ chiaꞌ gaca lban chee̱ na lau bénneache zaj zre̱ꞌe xúgute̱ xe̱zr la xu. 11 Gate xeleché̱ꞌe̱ leꞌe chee̱ xuludée̱ꞌ leꞌe lu naꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, quebe cueꞌle gunne xue bi nnale,  















San Marcos 13

130

ne quebe quilaj lázrele ájala guchálajle. Nne̱le ca da gunna Dios leꞌe zra naꞌ laweꞌ da quegá leꞌeze nne̱le, san Beꞌ Láꞌazxa, Le̱ꞌ nne̱ꞌ. 12 Ca xelún bénneache lu zra naꞌ, xuludée̱ꞌ bi biche̱ꞌ caꞌ lu naꞌ benneꞌ xelútie̱ꞌ le̱beꞌ. Cáꞌanqueze xelún xruze xrnaꞌ caꞌ, xuludée̱ꞌ zríꞌinequeze̱ꞌ. Naꞌ zríꞌine̱ꞌ caꞌ weledábagabeꞌ xruze xrnabeꞌ, ne xelunbeꞌ xelátie̱ꞌ. 13 Xúgute̱ bénneache xelezré̱ꞌe̱ leꞌe laweꞌ da nácale chiaꞌ nedaꞌ. Bénneaꞌ ze̱ tipe̱ꞌ ca zrindxa zra cheajsé̱ chee̱ na, la bénneaꞌ. 14 ’Daniel, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios bzuaje̱ꞌ ca naca chee̱ da sban da guzría xi na. Gate léꞌele leꞌe zria da nigá lataj láꞌazxa naga quebe dxal-laꞌ cuía na, nadxa benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa xe̱zr la xu Judea dxal-laꞌ xuluzrúnnuje̱ꞌ, ne chjaque̱ꞌ lu xiꞌa zren. (Benneꞌ dxulabe̱ꞌ da nigá dxal-laꞌ cheajníꞌine̱ꞌ da naca chee̱ na.) 15 Nu benneꞌ zria chjuꞌu lizre̱ꞌ lu zra naꞌ quebe dxal-laꞌ xexétaje̱ꞌ chee̱ bi xebéaje̱ꞌ lu xuꞌu. 16 Benneꞌ ze̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ quebe dxal-laꞌ xezrine̱ꞌ lizre̱ꞌ chee̱ xequé̱ꞌe̱ zra lane̱ꞌ. Dxal-laꞌ xuluzrúnnujte̱ benneꞌ caní. 17 Baxacheꞌ xelaca nuꞌula zaj zue̱ꞌ ziꞌi, ne nuꞌula caꞌ zaj nuxre̱ꞌ bidu dxeꞌene lu zra naꞌ. 18 Le naba lau Dios chee̱ quebe gaca beuꞌ zaga gate naꞌ dxal-laꞌ guzrúnnujle, 19 laweꞌ da xelezaca zidxa bénneache lu zra caꞌan ca da quebe ne xelezácate̱ꞌ, gulala be̱n Xránadxu Dios xe̱zr la xu nigá, ne québedxa xelezácadxe̱ꞌ caꞌ. 20 Che Xránadxu Dios quebe guzáchie̱ꞌ zra caꞌ, québedxa nu láqueze̱ꞌ, san ba bzachie̱ꞌ zra caꞌan laweꞌ da nazríꞌine̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ, bi caꞌ ba gucáꞌa Le̱ꞌ. 21 ’Lu zra naꞌ, che nu benneꞌ dxe̱ꞌe̱ leꞌe: “Le naꞌ xque, nigá zua Cristo”, u che nne̱ꞌ: “Le naꞌ xque, naꞌ ze̱ꞌ”, quebe chéajle̱le chee̱ꞌ. 22 Weleláꞌ benneꞌ xelezí xe̱ꞌe̱, benneꞌ xelune̱ꞌ luꞌa Cristo, ne xelune̱ꞌ luꞌa xel-la waca chee̱ xabáa chee̱ xelezí xe̱ꞌe̱ bi caꞌ ba gucáꞌa Dios che xelezéquene̱ꞌ. 23 Le sua leꞌe ban lazreꞌ. Nedaꞌ ba guchaꞌ leꞌe xúgute̱ nédxute̱ ca gaca na.  























Ca gaca gate xida Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache (Mt. 24.29-35, 42-44; Lc. 21.25-36) 24 Nadxa

gunná Jesús: ―Lu zra caꞌ, gate te zra chee̱ xel-la ziꞌ caní, naꞌ chul-la gubizra, ne québedxa guseníꞌ beuꞌ. 25 Belaj caꞌ xelexruj na zran xabáa, naꞌ ca da zaj naláꞌ zaj ze̱ tipa zran xabáa welezrízete̱ na. 26 Ca nadxa xeleléꞌene̱ꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, zaꞌa lu beuj bza, napaꞌ xel-la waca zren, ne da xabáa chiaꞌ. 27 Naꞌ la sél 





131

San Marcos 13, 14

lateaꞌ gubáz chee̱ xabáa chiaꞌ caꞌ chee̱ xuluchague̱ꞌ benneꞌ caꞌ gunníaꞌ, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dapa saca chee̱ xe̱zr la xu nigá, benneꞌ zituꞌ záꞌaca nila, záꞌaca naꞌla. 28 ’Le guse̱de ca naca da dxuléꞌe na ca naca chee̱ xaga higo. Gate naꞌ dxelexedxéꞌene zruze na, ne záꞌaca xrlegue na, naꞌ ba nézele za beuꞌ la. 29 Cáꞌanqueze, gate naꞌ léꞌele ba dxelaca da caní, nézele ba zua gáguze zra cheajsé̱ na, ne gácate̱ na. 30 Da li dxapaꞌ leꞌe, xúgute̱ da caní gaca na nédxudxa ca xelate bénneache zaj zre̱ꞌe̱ lu zra naꞌ. 31 Xabáa ne xe̱zr la xu nigá wadé chee̱ na. Xrtizraꞌ nigá quebe te na caꞌanze, san waca li na. 32 ’Ca naca chee̱ zra naꞌ, ne chee̱ beuꞌ naꞌ quegá nu neze bata gaca na. Quebe zaj neze gubáz chee̱ xabáa, ne Zríꞌinequeze Dios quebe nézene̱ꞌ. Tuze Xradxu Dios nézene̱ꞌ. 33 ’Chee̱ le̱ naꞌ, le sua leꞌe ban lazreꞌ. Le guxúe, ne le guchálajle̱ Dios laweꞌ da quebe nézele bátala zrin zra naꞌ. 34 Gaca na ca guca chee̱ tu benneꞌ biu, benneꞌ guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ zituꞌ. Gate naꞌ za dxúaje̱ꞌ xuꞌu, naꞌ dxudée̱ꞌ da nape̱ꞌ lu naꞌ bi we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ, ne dxunézruje̱ꞌ tu tubeꞌ zrin da xelunbeꞌ, ne dxusebague̱ꞌ benneꞌ ze̱ꞌ dxa xuꞌu guxúe xánnie̱ꞌ. 35 Chee̱ le̱ naꞌ, le sua leꞌe ban lazreꞌ laweꞌ da quebe nézele leꞌe bátala xeláꞌ xrane xuꞌu, che dxe xrínneze, che dxe̱la, che ca cuezre xjeaj, che che zílala, 36 ga gaze xelé̱ꞌe̱ chadí dute̱, naꞌ cheajxraque̱ꞌ leꞌe dxásele. 37 Ca da dxenníaꞌ, dxapaꞌ leꞌe, dxapaꞌ xúgute̱ benneꞌ: ¡Le sua ban lazreꞌ!  



















14

Dxelexegáꞌane̱ꞌ dizraꞌ chee̱ xele̱l-le̱ꞌ Jesús (Mt. 26.1-5; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53) 1 Xechupa

zra za zrin chee̱ xelune̱ꞌ laní chee̱ xulusá lazre̱ꞌ ca naca da be̱n Dios gate naꞌ bebéaje̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, laní naꞌ dxelawe̱ꞌ xeta xtila da quebe nachixre cua zichaj chee̱ na. Naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios belilaj lazre̱ꞌ ájala xelune̱ꞌ chee̱ xele̱l-le̱ꞌ Jesús bagácheze chee̱ xelútie̱ꞌ Le̱ꞌ. 2 Naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Quegá gundxu na lu laní, chee̱ quebe dxeꞌena zraga bénneache.  

Tu nuꞌula dxegüé̱ꞌe̱ da za xichaj Jesús (Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8) 3 Zua

Jesús lu xe̱zre Betania, lu lizre tu benneꞌ le̱ꞌ Simón, benneꞌ guzríe̱ꞌ we̱ꞌ guzruꞌ. Dxácate̱ zaj dxeꞌe̱ dxelawe̱ꞌ naꞌ, naꞌ

San Marcos 14

132

bzrin tu nuꞌula nuꞌe̱ tu da dauꞌ da naca na xiaj xrtan da nazí le na alabastro, ne nazrate̱ na da za da dxelá zixre chee̱ xiaj nardo, da zácale̱ꞌe̱ na. Naꞌ gulé̱ꞌe̱ da dauꞌ naꞌ, ne blálaje̱ꞌ da za naꞌ xichaj Jesús. 4 Bal-la benneꞌ caꞌ, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, belezré̱ꞌe̱, naꞌ gulenné̱ꞌ, dxelé̱ ljwezre̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ be̱n ditaj nuꞌula nigá da za naꞌ? 5 Waca taꞌu da naꞌ chee̱ sídxadxu ca lázrujdxu chee̱ tu iza, chee̱ gácale̱dxu benneꞌ xacheꞌ caꞌ. Naꞌ guledil-le̱ꞌ nuꞌulaꞌ. 6 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe xe̱le nuꞌula nigá caꞌ. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxunle le̱ꞌ ze̱de? Ca naca da be̱n nuꞌula nigá chiaꞌ nedaꞌ naca na da cháwele̱ꞌe̱. 7 Benneꞌ xacheꞌ caꞌ tu zrázqueze̱ꞌ ládujla leꞌe. Waca gunle benneꞌ caꞌ chaweꞌ gate dxaca lázrele, san nedaꞌ quegá tu súale̱zaꞌ leꞌe. 8 Nuꞌula nigá be̱ne̱ꞌ ca da guzéquene̱ꞌ, guluꞌe̱ da za be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ nédxula chee̱ zra gate gachiaꞌ lu xe̱dxu ba. 9 Da li dxapaꞌ leꞌe, gátete̱ze naꞌ gaca lban chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chiaꞌ lu xúgute̱ xe̱zre zaj nnita xe̱zr la xu nigá, cáꞌanqueze zrálajqueze ca naca da be̱n nuꞌula nigá, chee̱ xulusá lazre̱ꞌ chee̱ꞌ.  











Judas dxexegáꞌane̱ꞌ dizraꞌ gudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ (Mt. 26.14-16; Lc. 22.3-6) 10 Nadxa

Judas Iscariote, tu benneꞌ chazrinnu caꞌ dxuse̱de Jesús, guxíaje̱ꞌ xeajchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ chee̱ xelexegáꞌane̱ꞌ dizraꞌ ájala gune̱ꞌ gudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ. 11 Ca belén benneꞌ caꞌ ca gunná Judas, gulebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ, naꞌ guleche̱be lazre̱ꞌ xulunézruje̱ꞌ le̱ꞌ dumí. Nadxa Judas guzú lawe̱ꞌ dxexílaje̱ꞌ ájala gudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ.  

Da dxágudxu chee̱ gusá lázredxu ca gute Jesús (Mt. 26.17-29; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) 12 Zra

nedxu chee̱ laní gate dxelawe̱ꞌ xeta xtila da quebe nachixre cua zichaj chee̱ na, ne dxelutie̱ꞌ zrílaꞌdauꞌ chee̱ Laní Pascua, gate naꞌ dxulusá lazre̱ꞌ ca guca gate bebéaj Dios benneꞌ Israel caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, naꞌ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Gazra dxaca lazruꞌ chéajntuꞌ cheajcuézentuꞌ da gágudxu Laní Pascua? 13 Nadxa Jesús gusel-le̱ꞌ chupa benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. Dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ:  

133

San Marcos 14

―Le chjaca lu xe̱zre Jerusalén, naꞌ cheajxrácale tu benneꞌ biu ze nuꞌe̱ tu dxeꞌe nisa. Le chjácale̱ne̱ꞌ, 14 naꞌ naga xexuꞌe̱, xe̱le benneꞌ xrane xuꞌu naꞌ: “Benneꞌ Wese̱de chee̱dxu dxenné̱ꞌ: ¿Gazra zua xuꞌu naga gunaꞌ Laní Pascua, chee̱ gawaꞌ tu zren nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dedaꞌ?” 15 Nadxa guléꞌene̱ꞌ leꞌe tu xuꞌu zren da naca na gudxupeꞌ cuía sibe da bache nabeza na. Naꞌ gucuézale da gágudxu. 16 Nadxa benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ belexedxúaje̱ꞌ gusáꞌaque̱ꞌ, naꞌ belezrine̱ꞌ xe̱zre Jerusalén. Naꞌ guca xúgute̱ ca da ba guzre Jesús le̱ꞌ, naꞌ bulucueze̱ꞌ da xelawe̱ꞌ lu Laní Pascua. 17 Ca gula chizrela, naꞌ bzrin Jesús nen benneꞌ chazrinnu caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. 18 Naꞌ ca zaj dxeꞌe̱ dxelawe̱ꞌ, naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, tu benneꞌ ládujla leꞌe, benneꞌ dxawe̱ꞌ tu zren nen nedaꞌ, gudée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. 19 Nadxa benneꞌ caꞌ gulezúa xácheze̱ꞌ, ne gulezú lawe̱ꞌ dxuluche̱be̱ꞌ Jesús tu tue̱ꞌ: ―¿Nedaꞌ xcaꞌ? Naꞌ xetúe̱ꞌ cáꞌanqueze guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Nedaꞌ xcaꞌ? 20 Nadxa beche̱be Jesús, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Tu benneꞌ ládujla leꞌe chazrínnule, benneꞌ dxawe̱ꞌ tu zren nen nedaꞌ lu xéꞌena nigá. 21 Da li gatiaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, ca da naxúaj na chiaꞌ lu xiche chee̱ Dios. Baxacheꞌ naca chee̱ benneꞌ naꞌ gudée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Cháwedxa gaca chee̱ bénneaꞌ la ca gúlaje̱ꞌ. 22 Dxácate̱ zaj zre̱ꞌe̱ dxelawe̱ꞌ, naꞌ gucáꞌa Jesús xeta xtila, ne guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ.” Ca gudé bzúzruje̱ꞌ na, naꞌ bnézruje̱ꞌ na chee̱ benneꞌ caꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le gagu na. Da nigá dxuléꞌe na ca gaca chee̱ be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ. 23 Nadxa guqué̱ꞌe̱ tu da dxéꞌajdxu, ne ca gudé guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ”, naꞌ bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ, naꞌ xúgute̱ꞌ guléꞌaje̱ꞌ lateꞌ weaj da naꞌ. 24 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da nigá zéaje̱ na dxen chiaꞌ da dxucáꞌana chawe na xel-la wezría cube. Dxen chiaꞌ nigá lalaj na ne̱ chee̱ benneꞌ zan. 25 Da li dxapaꞌ leꞌe, québedxa xíꞌajaꞌ xrise uva caní ca zrindxa zra gate naꞌ xíꞌajaꞌ da cube naga dxenná bea Dios xabáa.  























Dxuléꞌe Jesús nna Pedro quebe núnbe̱ꞌe̱ Jesús (Mt. 26.30-35; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38) 26 Ca

gudé belul-le̱ꞌ da gaca ba Dios, naꞌ belegüene̱ꞌ lu Xiꞌa Xaga Olivo Caꞌ. 27 Nadxa gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ:  

San Marcos 14

134

―Xúgute̱le leꞌe gusán lázrele nedaꞌ naꞌa xe̱la laweꞌ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, dxenné̱ꞌ: “Gutiaꞌ benneꞌ dxuxúe̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ, naꞌ zrilaꞌ caꞌ welase dínnajbaꞌ.” 28 Gate te xebanaꞌ lu xe̱dxu ba, wexáꞌa nedaꞌ nédxula ca leꞌe naga nababa Galilea. 29 Nadxa Pedro guzre̱ꞌ Jesús: ―Láqueze xúgute̱ benneꞌ caní xulusán lazre̱ꞌ Lueꞌ, nedaꞌ québequeze gunaꞌ caꞌ. 30 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ lueꞌ, lu xe̱la nigaze, nédxula ca za cuezre xjeaj chupa lasa, nnauꞌ chunna lasa quebe núnbeꞌu nedaꞌ. 31 Naꞌ dxennáqueze Pedro naꞌ, gunné̱ꞌ: ―Láqueze gatiaꞌ tu zren nen Lueꞌ, québequeze nniaꞌ quebe núnbeꞌa Lueꞌ. Cáꞌanqueze gulenná xúgute̱ꞌ.  







Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios tu lataj nazí le na Getsemaní (Mt. 26.36-46; Lc. 22.39-46) 32 Nadxa

belezrine̱ꞌ tu lataj naga nazí le na Getsemaní, naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Le cueza nigá dxácate̱ chaꞌa cheajchálajle̱naꞌ Dios. 33 Nadxa Jesús guché̱ꞌe̱ Pedro, ne Jacobo, ne Juan, naꞌ guzú lau dxezúa xácheꞌle̱ꞌe̱. 34 Naꞌ dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Ba dxunte̱ na watiaꞌ laweꞌ da zua xácheꞌle̱ꞌa. Le xegáꞌana leꞌe nigá, ne le sua ban lazreꞌ. 35 Nadxa Jesús guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ xelateꞌ ca naꞌla, naꞌ guzúe̱ꞌ sudxúꞌala, gunabe̱ꞌ Dios che gaca, quebe tée̱ꞌ xel-la ziꞌ ca da dxal-laꞌ saque̱ꞌ lu zra naꞌ. 36 Ca dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios naꞌ, gunné̱ꞌ: ―Xrae, xúgute̱ wazéquenuꞌ Lueꞌ. Bselá nedaꞌ chee̱ quebe saca ziꞌa lu da caní. Quebe gaca ca dxaca lázrezaꞌ nedaꞌ, san ca dxaca lazruꞌ Lueꞌ gaca na. 37 Nadxa bezrine̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌan dxusé̱dene̱ꞌ, ne xeajxraque̱ꞌ le̱ꞌ dxelásie̱ꞌ. Naꞌ Jesús guzreꞌ Pedro: ―Simón, ¿dxásequezuꞌ nigá? ¿Quebe guzéquenuꞌ gusebán lazruꞌ tu chíꞌidauꞌze? 38 Le sua ban lazreꞌ, ne le guchálajle̱ Dios chee̱ quebe gun zréaje da xriwe̱ꞌ leꞌe. Da li, lu xichaj lázrdaule dxaca lázrele gunle da xrlátaje, san lu be̱laꞌ dxen chee̱le dxate niꞌa naꞌle. 39 Nadxa Jesús guxíaje̱ꞌ da xula zeajchálajle̱ne̱ꞌ Dios, naꞌ tuze ca dxenné̱ꞌ. 40 Nadxa ca bezrine̱ꞌ, xecha lasa xeajxraque̱ꞌ benneꞌ caꞌan dxusé̱dene̱ꞌ, dxelásie̱ꞌ laweꞌ da xuꞌu bchigala  















135

San Marcos 14

xiaj lawe̱ꞌ. Benneꞌ caní quebe belexezrela lazre̱ꞌ bi xelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ. 41 Naꞌ ca bezrín Jesús da guxunneꞌ lasa, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¡Le gase naꞌa, ne le xezíꞌ lázreꞌ! ¡Bache na! ¡Ba bzrin zra teaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, lu naꞌ benneꞌ dul-la caꞌ! 42 ¡Le chasa! ¡Le chuꞌu naꞌa! ¡Ba za benneꞌ gudée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ!  



Dxele̱l-le̱ꞌ Jesús (Mt. 26.47-56; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11) 43 Dxácate̱

dxuchalaj Jesús caní, naꞌ bzrin Judas, tu benneꞌ nabábale̱ne̱ꞌ benneꞌ chazrinnu caꞌ dxuse̱de Jesús, naꞌ zjácale̱ benneꞌ zan le̱ꞌ, zaj nuꞌe̱ xia nalá, ne xaga caꞌ. Zaj naque̱ꞌ benneꞌ gulesel-la benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, ne benneꞌ gula sina caꞌ. 44 Judas, benneꞌ dxudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, ba bléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ tu da gune̱ꞌ da gaca bea na nule̱ꞌ naca Jesús, gunné̱ꞌ: ―Bénneaꞌ gunupaꞌ, benneꞌ naꞌ qué̱l-lale. Le xeché̱ꞌe̱, ne le guxúe xanneꞌ chee̱ quebe xelé̱ꞌ. 45 Naꞌ ca bzrine̱ꞌ naꞌ, gubigue̱ꞌ lau Jesús, ne dxe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de. Naꞌ bnupe̱ꞌ Le̱ꞌ. 46 Nadxa benneꞌ caꞌ gule̱l-le̱ꞌ Jesús, ne belexeché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ ba nadxéaje̱ꞌ. 47 Tu benneꞌ dxune̱ꞌ Jesús tu zren guléaje̱ꞌ xia nalá chee̱ꞌ, naꞌ guchugue̱ꞌ naga tu bi we̱n zrin chee̱ bxruze blau. 48 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bdxuajle leꞌe zale nen xia nalá, ne xaga caꞌ chee̱ qué̱llale nedaꞌ, dxugúnele nedaꞌ ca tu benneꞌ gubán? 49 Xúgute̱ zra guzúaꞌ nedaꞌ ládujla leꞌe dxusé̱dedaꞌ leꞌe lu xudauꞌ, naꞌ cabataꞌ gudé̱l-lale nedaꞌ. Da nigá dxaca na chee̱ gaca li ca da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios. 50 Nadxa xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús bulusán lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. Buluzrúnnuje̱ꞌ.  













Dxuzrunnuj tu bi cuideꞌ 51 Tu

bi cuideꞌ, bi zéajle̱beꞌ Jesús, ne nácubeꞌ tu ladxeꞌ laga, gule̱l-la benneꞌ caꞌ le̱beꞌ. 52 Naꞌ bsanbeꞌ ladxeꞌ laga da nácubeꞌ, naꞌ bzrúnnujbeꞌ gala xídezebeꞌ.  

San Marcos 14

136

Dxezrín Jesús lau benneꞌ caꞌ chee̱ xuꞌu laweꞌ blau chee̱ judío caꞌ (Mt. 26.57-68; Lc. 22.54-55, 63-71; Jn. 18.12-14, 19-24) 53 Nadxa

beleché̱ꞌe̱ Jesús lau bxruze blau, naꞌ belezraga xúgute̱ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ ga naꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios. 54 Pedro nawe̱ꞌ Jesús zítuꞌla, naꞌ bzrine̱ꞌ chaleꞌaj chee̱ lizre bxruze blau, naga begáꞌane̱ꞌ tu zren nen zruza niꞌa naꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, dxuluxuché̱ꞌe̱ dxuꞌa xiꞌ. 55 Naꞌ bxruze blau, ne xúgute̱ benneꞌ chee̱ xuꞌu laweꞌ blau chee̱ judío caꞌ gulíl-laje̱ꞌ tu da gagu na zria Jesús chee̱ xelezéquene̱ꞌ xuluzría xiꞌe̱ Le̱ꞌ chee̱ gatie̱ꞌ, naꞌ quebe bi belezrélene̱ꞌ. 56 Benneꞌ zante̱ belún lazre̱ꞌ chee̱ Jesús. Quebe bedxúaj dizraꞌ chee̱ꞌ tuze ca dxelenné̱ꞌ tue̱ꞌ ne xetúe̱ꞌ. 57 Bal-le̱ꞌ belase̱ꞌ, naꞌ gulagu zría Jesús da we̱n lazreꞌ, dxelenné̱ꞌ: 58 ―Netuꞌ ba bénnentuꞌ chee̱ꞌ, gunné̱ꞌ: “Nedaꞌ guchínnajaꞌ xudauꞌ nigá da belún bénneache, naꞌ ca gaca chunna zra xechisaꞌ xetú xudauꞌ da quebe xelún bénneache.” 59 Cáꞌanqueze quebe butil-le ca da dxelenné̱ꞌ. 60 Nadxa bxruze blau guxase̱ꞌ ládujla xúgute̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ bche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Québequeze bi dizraꞌ dxuxuzriꞌu Lueꞌ? ¿Bizra da nigá dxelenné̱ꞌ chiuꞌ Lueꞌ? 61 Jesús guzúe̱ꞌ zrize, ne gútuqueze bi dizraꞌ buzriꞌe̱. Naꞌ bxruze blau bche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ xecha lasa, dxenné̱ꞌ: ―¿Nacuꞌ Lueꞌ Cristo, Zriꞌine Dios Láꞌazxa? 62 Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Aweꞌ, caꞌ nacaꞌ. Waléꞌele nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, dxeꞌa chaláꞌa xabe̱la chee̱ Dios, nape̱ꞌ dute̱ xel-la waca. Waléꞌele nedaꞌ zezáꞌa lu beuj bza. 63 Nadxa bxruze blau gucheze̱ꞌ zra lane̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―¿Núzradxa nachínedxu benneꞌ xelagu zria Le̱ꞌ? 64 Leꞌe bache bénquezle ca dxenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Dios. ¿Bi dxennale leꞌe xcaꞌ? Xúgute̱ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Nabía xiꞌe̱ dxal-la gatie̱ꞌ. 65 Nadxa bal-la benneꞌ caꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxuluzré̱ꞌe̱ Le̱ꞌ zrene̱ꞌ, naꞌ bulucache̱ꞌ lau Jesús, ne buluzálaje̱ꞌ Le̱ꞌ. Dxelenné̱ꞌ: ―Gunné̱ xaꞌa nuzra dxue Lueꞌ. Naꞌ benneꞌ zruza niꞌa naꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ belúꞌe̱ lau Jesús.  























137

San Marcos 14, 15

Dxenná Pedro quebe núnbeꞌe̱ Jesús (Mt. 26.69-75; Lc. 22.56-62; Jn. 18.15-18, 25-27) 66 Pedro

guzúe̱ꞌ lu chaleꞌaj zrila, naꞌ bzrin tu nuꞌula we̱n zrin chee̱ bxruze blau, 67 naꞌ ca bleꞌebeꞌ Pedro dxeꞌe̱ dxuꞌa xiꞌ dxuxuchéꞌe̱, naꞌ gunnáꞌabeꞌ le̱ꞌ, ne gúzrebeꞌ le̱ꞌ: ―Lueꞌ dxedále̱quezuꞌ Jesús, benneꞌ Nazaret naꞌ. 68 Naꞌ beche̱be Pedro, dxenné̱ꞌ: ―Quebe núnbeꞌa bénneaꞌ, ne quebe nezdaꞌ nu chee̱ naꞌ dxuchálajuꞌ. Naꞌ bedxúaj Pedro chaleꞌaj naga dxeluꞌe̱. Nadxa gudxezre xjeaj. 69 Nadxa nuꞌula we̱n zrin chee̱ bxruze blau naꞌ gunnáꞌabeꞌ Pedro xecha lasa, naꞌ gunabeꞌ, dxe̱ꞌe̱beꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ: ―Benneꞌ nigá naque̱ꞌ tuze benneꞌ caꞌan. 70 Pedro xecha lasa bzue̱ꞌ Jesús chaláꞌala. Xetú chíꞌidauꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ gulé̱ꞌe̱ Pedro xecha lasa: ―Da líqueze lueꞌ nacuꞌ tuze benneꞌ caꞌan laweꞌ da nacuꞌ benneꞌ chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea. Ca dxuchálajuꞌ naca bea na da naꞌ. 71 Nadxa Pedro guzú lawe̱ꞌ dxuzría xiꞌ cuine̱ꞌ, ne be̱n chúchue̱ꞌ xrtizre̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―Quebe núnbeꞌa bénneaꞌ dxennale leꞌe caꞌ. 72 Caꞌan guca, gudxezre xjeaj da gudxupeꞌ lasa. Nadxa Pedro xeajsá lazre̱ꞌ ca da guzre Jesús le̱ꞌ, gunné̱ꞌ: “Nédxudxa ca za cuezre xjeaj chupa lasa, lueꞌ nnauꞌ chunna lasa quebe núnbeꞌu nedaꞌ.” Naꞌ ca xeajsá lazre̱ꞌ da nigá, gudxézrele̱ꞌe̱.  











15

Dxezrín Jesús lau Pilato (Mt. 27.1-2, 11-14; Lc. 23.1-5; Jn. 18.28-38) 1 Ca

guxaníꞌ che zila, naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ belexedupe̱ꞌ nen benneꞌ gula sina caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, ne xúgute̱ benneꞌ chee̱ xuꞌu laweꞌ blau chee̱ judío caꞌ. Guleché̱ꞌe̱ Jesús nadxéaje̱ꞌ, naꞌ buludée̱ꞌ Le̱ꞌ lu naꞌ Pilato. 2 Pilato gunábene̱ꞌ Jesús: ―¿Nacuꞌ Lueꞌ wenná bea chee̱ judío caꞌ? Naꞌ beche̱be Jesús: ―Caꞌ naca na, ca ba gunnáuꞌ lueꞌ. 3 Naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ gulawe̱ꞌ zria Jesús da zante̱. 4 Nadxa Pilato gunábene̱ꞌ Jesús xecha lasa:  





San Marcos 15

138

―¿Quebe bi dizraꞌ dxuzriꞌu? Gunnáꞌxque ca da zánete̱ da dxelawe̱ꞌ zria Lueꞌ. 5 Jesús quebe bi dizraꞌ ca buzriꞌe̱. Caꞌ guca, bebánele̱ꞌe̱ Pilato.  

Dxelichaj beꞌe̱ gate Jesús (Mt. 27.15-31; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38―19.16) 6 Pilato

zua tu da dxúnqueze̱ꞌ tu iza tu iza gate dxaca Laní Pascua. Dxusane̱ꞌ tu benneꞌ xuꞌe̱ lizre xia, nútete̱ze benneꞌ xelenaba bénneache caꞌ le̱ꞌ. 7 Lu xuꞌu lizre xia naꞌ xuꞌu tu benneꞌ le̱ꞌ Barrabás, benneꞌ nune̱ꞌ tu zren benneꞌ caꞌ belutie̱ꞌ benneꞌ caꞌ, gate naꞌ gudíl-lale̱ne̱ꞌ benneꞌ Roma caꞌ. 8 Naꞌ belezrín lau Pilato benneꞌ xe̱zre caꞌ, ne gulezú lawe̱ꞌ dxelenabe̱ꞌ lau Pilato gune̱ꞌ ca dxúnqueze̱ꞌ. 9 Naꞌ beche̱be Pilato: ―¿Dxaca lázrele leꞌe gusanaꞌ bénneaꞌ naque̱ꞌ wenná bea chee̱ judío caꞌ? 10 Caní gunná Pilato laweꞌ da dxeque beꞌene̱ꞌ buludée̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ Jesús lu ne̱ꞌe̱ laweꞌ da dxelaque̱ꞌ zreꞌe lazreꞌ Le̱ꞌ. 11 Naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ beleché̱ꞌe̱ benneꞌ xe̱zre caꞌ, ne gulegúꞌu xel-le̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ xelexenabe̱ꞌ lau Pilato gusane̱ꞌ Barrabás. 12 Nadxa Pilato gunábene̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bi dxaca lázrele leꞌe gunaꞌ chee̱ bénneaꞌ naque̱ꞌ wenná bea chee̱ judío caꞌ? 13 Nadxa belexeche̱be̱ꞌ, gulenné̱ꞌ zizraj: ―Bde̱ꞌe̱ xaga béguaj. 14 Naꞌ Pilato bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bizra da cale̱la nun benne? Xecha lasa gulenné̱ꞌ zizraj: ―Bde̱ꞌe̱ xaga béguaj. 15 Nadxa Pilato bsane̱ꞌ Barrabás laweꞌ da dxaca lazre̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ chaweꞌ nen benneꞌ xe̱zre caꞌ. Naꞌ ca gudé naꞌ bsebague̱ꞌ benneꞌ caꞌ xeline̱ꞌ Jesús tu xide, naꞌ bdee̱ꞌ Le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ xuludé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xaga béguaj. 16 Nadxa benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la guleché̱ꞌe̱ Jesús lu chaleꞌaj xuꞌu laweꞌ, naꞌ bulutupe̱ꞌ xúgute̱ ljwezreꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedilla lataj naꞌ. 17 Naꞌ bulugácue̱ꞌ Jesús tu ladxeꞌ bzawe, ne buluzríe̱ꞌ xíchaje̱ꞌ tu da zaj nune̱ꞌ nen zruze xaga xecheꞌ. 18 Nadxa gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ zizraj: ―¡Gaca ba wenná bea chee̱ judío caꞌ!  























139

San Marcos 15

19 Naꞌ

belúꞌe̱ xichaj Jesús nen tu xia xtila, ne buluzré̱ꞌe̱ Le̱ꞌ zrene̱ꞌ. Naꞌ buluzú zribe̱ꞌ lawe̱ꞌ, dxelape̱ꞌ Le̱ꞌ ba láꞌana. 20 Ca gudé bulucáꞌana dítaje̱ꞌ Le̱ꞌ caní, naꞌ belexeguꞌe̱ ladxeꞌ bzawe, naꞌ buluxugácue̱ꞌ Le̱ꞌ zra láꞌanaqueze̱ꞌ. Nadxa belexebéaje̱ꞌ Le̱ꞌ chee̱ chjaque̱ꞌ naga xuludé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xaga béguaj.  

Dxuludé̱ꞌe̱ Jesús xaga béguaj (Mt. 27.32-44; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27) 21 Tu

benneꞌ chee̱ xe̱zre Cirene le̱ꞌ Simón, xra Alejandro, ne Rufo, zezé̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ, naꞌ ca bedée̱ꞌ naꞌ, naꞌ bulusebague̱ꞌ le̱ꞌ guꞌe̱ xaga béguaj chee̱ Jesús. 22 Guleché̱ꞌe̱ Jesús tu lataj nazí le na Gólgota, da zéaje̱ na “Lataj Chee̱ Zrita Xichaj Benneꞌ Gate.” 23 Nadxa bulunézruje̱ꞌ Jesús xrise uva wal-la da nachixre da slaꞌ chee̱ mirra. Jesús quebe guꞌe̱ na. 24 Nadxa buludé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xaga béguaj, naꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la gulebéaje̱ꞌ da guléꞌe na nule̱ꞌ xelexale̱ꞌ zra lana Jesús, naꞌ bila xelexúa tu tue̱ꞌ. 25 Guca che zílala gate naꞌ buludé̱ꞌe̱ Jesús xaga béguaj. 26 Buludé̱ꞌe̱ da naxúaj xichaj xaga béguaj chee̱ Jesús da dxuléꞌe na da nabague̱ꞌ, da naxúaj na caní: “Wenná Bea Chee̱ Judío Caꞌ.” 27 Cuita Jesús buludé̱ꞌe̱ le̱ꞌe xaga béguaj caꞌ chupa benneꞌ gubán, tue̱ꞌ chaláꞌa xabe̱la chee̱ꞌ, ne xetúe̱ꞌ chaláꞌa xéglala chee̱ꞌ. 28 Caꞌan guca, guca li ca da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios naga dxenné̱ꞌ caní: “Buluzue̱ꞌ Le̱ꞌ tu zren nen benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ.” 29 Naꞌ benneꞌ dxeledée̱ꞌ naꞌ gulenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Jesús, ne buluté̱ꞌ xíchaje̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―Aweꞌ. Guchínnajuꞌ Lueꞌ xudauꞌ chee̱ntuꞌ, naꞌ gate gaca chunna zra, naꞌ xechisuꞌ na. 30 Bselá cuinuꞌ naꞌa, ne bexetaj le̱ꞌe xaga béguaj naꞌ. 31 Cáꞌanqueze belún benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios. Belún le̱ꞌ chee̱ Jesús, dxelé̱ꞌ ljwezre̱ꞌ: ―Benneꞌ xula bselá benne, san Le̱ꞌ québequeze dxezéquene̱ꞌ guselá cuine̱ꞌ. 32 Lueꞌ, Cristo, wenná bea chee̱ benneꞌ Israel, bexetaj le̱ꞌe̱ xaga béguaj naꞌ chee̱ leꞌentuꞌ, naꞌ chéajle̱ntuꞌ chiuꞌ. Cáꞌanqueze belún benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ le̱ꞌe xaga béguaj caꞌ tu zren nen Jesús, gulenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ꞌ.  





















Dxate Jesús (Mt. 27.45-56; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30) 33 Ca

bzrin wagubizra, naꞌ guchul-la dute̱ lu xe̱zr la xu nigá tu chiꞌi wal-la gula. 34 Ca gudé naꞌ, naꞌ gunná Jesús zizraj:  

San Marcos 15

140

―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? Da nigá zéaje̱ na: “Dios chiaꞌ, Dios chiaꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ nusanuꞌ nedaꞌ?” 35 Bal-la benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ belenne̱ꞌ na, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Le xene. Dxenné̱ꞌ Elías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 36 Nadxa tu benneꞌ guzá chégüe̱ꞌ, naꞌ xeajláꞌawaje̱ꞌ lu xrise uva zichaj tu da dxezrupe na nisa, naꞌ bzue̱ꞌ na laweꞌ tu xia xtila da bcuene̱ꞌ dxuꞌa Jesús chee̱ xiꞌaje̱ꞌ, naꞌ gunná benneꞌ nigá: ―Cuézadxu. Guxúexquedxu che wida Elías chee̱ xulétaje̱ꞌ Le̱ꞌ. 37 Nadxa Jesús gudxezre xe̱ꞌe̱, naꞌ gútete̱ꞌ. 38 Ca náꞌqueze gudxeza ladxeꞌ da ze̱ lu xudauꞌ, guca na chúpala. Gucáꞌa na dxaꞌla, bedxúajte̱ na zriꞌla. 39 Naꞌ benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedilla, benneꞌ ze̱ꞌ lau Jesús, gate naꞌ bléꞌene̱ꞌ ca gudxezre xe̱ꞌe̱, ne ca guca gútete̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Da líqueze benneꞌ nigá guque̱ꞌ Zriꞌine Dios. 40 Cáꞌanqueze zaj ze̱ naꞌ bal-la nuꞌula dxelenné̱ꞌe̱ zítuꞌla. Ládujla nuꞌula caní zaj ze̱ María Magdalena, ne Salomé, ne María, xrna Jacobo cuideꞌ ne José. 41 Nuꞌula caní gusáꞌacale̱ne̱ꞌ Jesús, ne gulácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ gate naꞌ gudé̱ꞌ naga nababa Galilea. Cáꞌanqueze zaj ze̱ naꞌ zánedxa nuꞌula xula, nuꞌula caꞌ belezrine̱ꞌ Jerusalén tu zren nen Jesús.  













Dxulucache̱ꞌ Jesús lu xe̱dxu ba (Mt. 27.57-61; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42) 42-43 Ca

za chizrela bzrin José, benneꞌ Arimatea ga naꞌ. Benneꞌ nigá naque̱ꞌ benneꞌ blau ládujla benneꞌ caꞌ chee̱ xuꞌu laweꞌ blau chee̱ judío caꞌ. Cáꞌanqueze le̱ꞌ dxebeze̱ꞌ zra laꞌ Dios chee̱ nna beꞌe̱. Laweꞌ da naca zra dxulucueze̱ꞌ, zra nedxu chee̱ zra dxulupáꞌane̱ꞌ, du lazre̱ꞌ guxúꞌe̱ lau Pilato, naꞌ gunabe̱ꞌ siꞌe̱ lataj xexuꞌe̱ Jesús. 44 Bebánele̱ꞌe̱ Pilato ca bénnene̱ꞌ ba gute Jesús, naꞌ gunné̱ꞌ benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la naꞌ chee̱ gunabe̱ꞌ che ba guca caꞌ. 45 Gate bénneaꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedilla gunné̱ꞌ caꞌan guca, nadxa Pilato bnézruje̱ꞌ José lataj bexuꞌe̱ Jesús. 46 Nadxa José guziꞌe̱ tu ladxeꞌ xtila laga, naꞌ bulétaje̱ꞌ Jesús, ne bulazre̱ꞌ Le̱ꞌ ladxeꞌ xtila naꞌ. Naꞌ gúxrue̱ꞌ Jesús tu lu ba da ba gude̱ne̱ꞌ le̱ꞌe̱ xiaj xre, naꞌ bsézxuje̱ꞌ ba naꞌ nen tu xiaj zren. 47 María Magdalena, ne María, xrna José beleléꞌequezne̱ꞌ naga bulucache̱ꞌ Jesús.  







141

16

San Marcos 16

Dxexebán Jesús ládujla benneꞌ gate (Mt. 28.1-10; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10) 1 Ca

gudé zra dxulupáꞌane̱ꞌ, naꞌ María Magdalena, ne Salomé, ne María, xrna Jacobo, gulezíꞌe̱ da dxelá zixre chee̱ cheajleluꞌe̱ Jesús. 2 Naꞌ bál-laꞌla zra nedxu chee̱ da gazre zra belezrine̱ꞌ dxuꞌa ba gate naꞌ za dxalaj gubizra. 3 Naꞌ gulenné̱ꞌ, dxelé̱ꞌ ljwezre̱ꞌ: ―¿Nuzra cua xiaj da naxezxuj ba? 4 Ca gulenné̱ꞌe̱, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ xiaj zren naꞌ da bulusézxuje̱ꞌ ba, ba nadúa na. 5 Ca guluꞌe̱ lu ba, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ tu benneꞌ dxeꞌe̱ chaláꞌa xabe̱la, nácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ tunna da chiche, naꞌ belezrebe̱ꞌ. 6 Naꞌ gunná benneꞌ nigá, dxe̱ꞌe̱ nuꞌula caꞌ: ―Quebe zrébele. Leꞌe dxexílajle Jesús, benneꞌ Nazaret, bénneaꞌ gudé̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xaga béguaj. Bache bebán bénneaꞌ. Québedxa xuꞌe̱ nigá. Le nnaꞌ lataj naga gulexrúe̱ꞌ Le̱ꞌ. 7 Le chjaca naꞌa, le cheaje̱zre benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ, ne Pedro cuía lau Jesús chéaje̱ꞌ naga nababa Galilea ca leꞌe. Naꞌ xeléꞌequezle Le̱ꞌ ca ba gunnáqueze̱ꞌ. 8 Nadxa nuꞌula caꞌ buluzrúnnuje̱ꞌ, besíꞌaque̱ꞌ dxuꞌa ba laweꞌ da belezrébele̱ꞌe̱. Quebe nu gulé̱queze̱ꞌ ca da guca na laweꞌ da dxelezrébele̱ꞌe̱.  













Jesús dxuléꞌe lau María Magdalena (Jn. 20.11-18) 9 Ca

gudé bebán Jesús ládujla benneꞌ gate ca guxaníꞌ zra nedxu chee̱ da gazre zra, naꞌ bleꞌe lawe̱ꞌ zate caꞌ María Magdalena, nuꞌula naꞌ bebéaj Jesús gazre beꞌ xriwe̱ꞌ guxúꞌe̱. 10 Nuꞌula nigá guxíaje̱ꞌ xeaje̱zre̱ꞌ benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ Jesús tuze, zaj zre̱ꞌe̱ baxácheze, ne dxelebezre̱ꞌ. 11 Gate naꞌ gulenne̱ꞌ nabán Jesús, naꞌ ba bleꞌe nuꞌula nigá Le̱ꞌ, quebe guléajle̱ꞌe̱.  



Dxuléꞌe lau Jesús chupa benneꞌ bsé̱dene̱ꞌ (Lc. 24.13-35) 12 Ca

gudé naꞌ bleꞌe lau Jesús nazrala chupa benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ zaj xuꞌe̱ neza le̱ꞌe̱ xixreꞌ. 13 Benneꞌ caní belexebiꞌe̱, naꞌ xeajlegue̱zre̱ꞌ benneꞌ xezícala. Cáꞌanqueze benneꞌ caní quebe guléajle̱ꞌe̱.  

Jesús dxusebague̱ꞌ benneꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ da dxal-laꞌ xelune̱ꞌ (Mt. 28.16-20; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23) 14 Ca

gudédxa, naꞌ bleꞌe lau Jesús chinéaj benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ ca zaj dxeꞌe̱ dxelawe̱ꞌ, naꞌ gudil-le̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da quebe

San Marcos 16

142

guléajle̱ꞌe̱ ba bebane̱ꞌ, ne laweꞌ da zaj naque̱ꞌ lázrdau zideꞌ laweꞌ da quebe guléajle̱ꞌe̱ chee̱ benneꞌ caꞌ belexeléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ ca gudé bebane̱ꞌ. 15 Naꞌ gunné̱ꞌ, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Le chjaca du ca naca xe̱zr la xu. Le cuꞌu lban chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chiaꞌ chee̱ xelénqueze xúgute̱ bénneache. 16 Benneꞌ chéajle̱ꞌe̱, ne chue̱ꞌ nisa, la bénneaꞌ, naꞌ benneꞌ quebe chéajle̱ꞌe̱, wabía xiꞌ bénneaꞌ. 17 Da dxelunna bea caní xululéꞌe benneꞌ caꞌ xeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ, xuluchínene̱ꞌ La nedaꞌ chee̱ xelexebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ. Xuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ nazrala. 18 Welúxrue̱ꞌ be̱laꞌ caꞌ, ne che xeléꞌaje̱ꞌ da gute benneꞌ, quebe bi xeléquene̱ꞌ. Cáꞌanqueze wuluxrúa ne̱ꞌe̱ benneꞌ quebe chaweꞌ zaj zue̱ꞌ, naꞌ xelexexaque̱ꞌ.  







Dxexe̱pe Jesús xabáa (Lc. 24.50-53) 19 Ca

gudé bchálaj Xránadxu Jesús nen benneꞌ caꞌ, naꞌ Dios bechise̱ꞌ Le̱ꞌ xabáa, naꞌ gudxéꞌe̱ chaláꞌa xabe̱la chee̱ Dios. 20 Nadxa benneꞌ caꞌ guledxúaje̱ꞌ, xeajleluꞌe̱ lban chee̱ dizraꞌ chaweꞌ nigá du ca naca xe̱zr la xu nigá. Lé̱queze Xránadxu gúcale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ bdxixruj beꞌe̱ dizraꞌ chee̱ꞌ ne̱ chee̱ xel-la waca caꞌ da za xabáa da belune̱ꞌ. ¡Caꞌan gaca na!  

DIZRAꞌ CHAWEꞌ CA NACA CHEE̱ JESUCRISTO DA BZUAJ SAN LUCAS Dizraꞌ dxuchalaj San Lucas, dxe̱ꞌe̱ Teófilo

1

1 Benneꞌ

zan ba belune̱ꞌ ca da gulezéquene̱ꞌ buluzúaje̱ꞌ cáte̱ze naca da guca ládujla dxiꞌu, 2 cáte̱ze naꞌ gulé̱ benneꞌ caꞌ, benneꞌ beleléꞌene̱ꞌ nédxudaute̱ ca naca da guca na, naꞌ buluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ naꞌ. 3 Cáꞌanqueze nedaꞌ ba bchiꞌa xánniaꞌ xúgute̱ da caꞌ gulaca na nédxudaute̱, naꞌ dxéquedaꞌ chaweꞌ guzúajaꞌ da nigá chiuꞌ cáte̱ze guca, bi nazríꞌite̱ lazraꞌ, lueꞌ, Teófilo. 4 Dxunaꞌ caní chee̱ nézenuꞌ naca na da li ca da ba bululéꞌene̱ꞌ lueꞌ.  





Gubáz chee̱ xabáa dxuzenne̱ꞌ ca galaj Juan, benneꞌ guchúe̱ꞌ bénneache nisa 5 Gate

naꞌ naca Herodes wenná bea chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, naꞌ zua tu bxruze le̱ꞌ Zacarías, benneꞌ nababe̱ꞌ cueꞌ bxruze caꞌ gunná beꞌe Abías ca niꞌte. Zruꞌula Zacarías naꞌ le̱ꞌ Elisabet, naꞌ nácaqueze Zacarías naꞌ zre sua benneꞌ caꞌ gulebábale̱ bxruze Aarón. 6 Zacarías ne zruꞌule̱ꞌ Elisabet gulaque̱ꞌ xrlátaje lau Dios, ne dxelune̱ꞌ ca zaj naca da bdxixruj bea Xránadxu, ne ca da naxúaj na lu da gunné̱ꞌ. Caꞌan guca, quebe nu guzeque gagu zria le̱ꞌ lau Dios. 7 Quebe nu zríꞌine̱ꞌ chiláꞌ, laweꞌ da naca Elisabet naꞌ nuꞌula wizre, naꞌ dxúpate̱ꞌ zaj bezúale̱ꞌe̱ gula. 8 Tu zra, gate belexala bxruze caꞌ naga nababa Zacarías xelune̱ꞌ zrin lu xel-la bxruze chee̱ꞌ lau Dios, 9 cáte̱ze naca da dxelún bxruze caꞌ, naꞌ bexala Zacarías chuꞌe̱ lu lataj láꞌazxa chee̱  







143

San Lucas 1

144

Xránadxu lu xudauꞌ chee̱ guzezxe̱ꞌ xala. 10 Dxácate̱ naꞌ dxezxe xala naꞌ, ca naca benneꞌ caꞌ zaj zraꞌ chaléꞌajla dxuluchálajle̱ne̱ꞌ Dios. 11 Nadxa bleꞌe lau tu gubáz chee̱ xabáa chee̱ Xránadxu, ze̱ꞌ chaláꞌa xabe̱la chee̱ cugu naga zría xala dxezxe na. 12 Ca bleꞌe Zacarías gubáz chee̱ xabáa naꞌ, guzúe̱ꞌ ste̱be, ne bzrébele̱ꞌe̱. 13 Gubáz chee̱ xabáa naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Zacarías, quebe zrebuꞌ, laweꞌ da ba ben Dios dizraꞌ da dxuchálajle̱nuꞌ Le̱ꞌ, naꞌ nuꞌula chiuꞌ, Elisabet, walaj tu zriꞌine̱ꞌ, bi naꞌ guzúꞌ labeꞌ Juan. 14 Wabéle̱ꞌe̱nuꞌ, ne gaca chiuꞌ tu da ba neza zrente̱, naꞌ benneꞌ zan xelebene̱ꞌ laweꞌ da ba gulaj bidu naꞌ. 15 Caꞌan gaca laweꞌ da gaca zriꞌinuꞌ szrente̱ lau Dios. Quebe xíꞌajbeꞌ xrise uva wal-la, u da dxusuzre na bénneache, naꞌ gate gálajte̱beꞌ tu súale̱zqueze Beꞌ Láꞌazxa nen le̱beꞌ. 16 Ne̱ chee̱ le̱beꞌ benneꞌ zan xelexaque̱ꞌ bi chee̱ Xránadxu Dios. 17 Juan nigá quia laubeꞌ lau Xránadxu, naꞌ Beꞌ naꞌ, ne xel-la waca da gulezúale̱ na Elías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios gate nate, xelezúale̱ na le̱beꞌ, chee̱ guzúabeꞌ tuze benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ xra xrna nen zríꞌine̱ꞌ, ne chee̱ guléꞌebeꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ Dios chee̱ xelune̱ꞌ ca dxenná xrtizraꞌ Dios. Caꞌan gaca, gucáꞌana cháwebeꞌ bénneache chee̱ xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Xránadxu. 18 Zacarías naꞌ bche̱be̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa: ―¿Ájazra gaca nezdaꞌ gaca caní? Nedaꞌ ba nagúlale̱ꞌa, ne cáꞌanqueze naca nuꞌula chiaꞌ. 19 Naꞌ beche̱be gubáz chee̱ xabáa naꞌ: ―Nedaꞌ nacaꞌ Gabriel, ne nacaꞌ we̱n zrin chee̱ Dios. Le̱ꞌ gusel-le̱ꞌ nedaꞌ chee̱ guchálajle̱naꞌ lueꞌ, ne guzendaꞌ lueꞌ dizraꞌ chaweꞌ nigá. 20 Naꞌa, laweꞌ da quebe guxéajle̱ꞌu da guchaꞌ lueꞌ, xegáꞌanuꞌ quebe gaca nníuꞌ cadxa galaj zriꞌinuꞌ. Caní gaca na ca zrinte̱ zra chee̱ na. 21 Dxácate̱ naꞌ zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ chaléꞌajla, dxelebeze̱ꞌ Zacarías, ne dxelexebánene̱ꞌ laweꞌ da dxezréle̱ꞌe̱ne̱ꞌ, quebe dxedxúaje̱ꞌ lu lataj láꞌazxa. 22 Gate bedxúaj Zacarías, québedxa dxaca nnie̱ꞌ. Nadxa guleque béꞌene̱ꞌ ba bleꞌe Zacarías tu da bleꞌe Dios le̱ꞌ lu lataj láꞌazxa naꞌ. Naꞌ le̱ꞌ bta náꞌase̱ꞌ, laweꞌ da quebe dxaca nnie̱ꞌ. 23 Ca xeajsé̱ chee̱ zra caꞌ dxal-laꞌ gun Zacarías zrin chee̱ xudauꞌ, naꞌ bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ lizre̱ꞌ. 24 Ca gudé naꞌ zruꞌule̱ꞌ Elisabet ba zue̱ꞌ ziꞌi, naꞌ quebe bdxúaje̱ꞌ lataj bchinaꞌ chie̱ꞌ ca gazxuꞌ beuꞌ, naꞌ dxenné̱ꞌ lu lázrdawe̱ꞌ: 25 “Xranaꞌ Dios ba be̱ne̱ꞌ chiaꞌ da nigá chee̱ québedxa xuluzúa bénneache nedaꞌ chaláꞌala.”  































145

San Lucas 1

Gubáz chee̱ xabáa dxuzenne̱ꞌ ca galaj Jesús 26 Ca

gudé xrupa beuꞌ gate naꞌ bchálajle̱ gubáz chee̱ xabáa naꞌ Zacarías, naꞌ Dios gusel-le̱ꞌ le̱ꞌ tu xe̱zre nababa Galilea nazí le na Nazaret, 27 chee̱ cheajchálajle̱ne̱ꞌ tu nuꞌula cuídeꞌdauꞌ le̱beꞌ María. Le̱beꞌ ba zua guchaga naꞌbeꞌ benneꞌ biu naꞌ le̱ꞌ José, benneꞌ naque̱ꞌ zriꞌine zre sua wenná bea David. 28 Gubáz chee̱ xabáa naꞌ guxúꞌe̱ naga zua María naꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ-beꞌ: ―Padiuzre. Dios dxune̱ꞌ lueꞌ tu culuén. Xránadxu zúale̱ne̱ꞌ lueꞌ. Dios ba be̱ne̱ꞌ tu da cháwedxa chiuꞌ quézcala chee̱ xúgute̱ nuꞌula caꞌ. 29 Gate María naꞌ bleꞌebeꞌ gubáz chee̱ xabáa naꞌ, bebánebeꞌ ca naca dizraꞌ naꞌ, naꞌ gunabeꞌ lu lázrdaubeꞌ: ¿Bizr chee̱ naꞌ dxugape̱ꞌ nedaꞌ diuzre caní? 30 Nadxa gunná gubáz chee̱ xabáa naꞌ: ―María, quebe zrebuꞌ laweꞌ da ba bzruéꞌenuꞌ tu culuén da dxun Dios chiuꞌ lueꞌ. 31 Naꞌa, zua da gunna Dios chiuꞌ, naꞌ galaj tu bidu biu chiuꞌ, naꞌ guzúꞌ labeꞌ Jesús. 32 Le̱beꞌ gácabeꞌ szren, naꞌ xelennáqueze̱ꞌ naque̱ꞌ Zriꞌine Dios szrente̱, naꞌ Xránadxu Dios gune̱ꞌ Le̱ꞌ wenná bea ca guca xra xrtawe̱ꞌ David, 33 chee̱ nna béꞌetecaze̱ꞌ xe̱zr la xu Israel, naꞌ xel-la dxenná bea chee̱ꞌ quebe cheajsé̱queze chee̱ na. 34 Nadxa María bché̱bebeꞌ gubáz chee̱ xabáa: ―¿Ájazra gaca da nigá, laweꞌ da quebe nu benneꞌ biu zúale̱naꞌ? 35 Gubáz chee̱ xabáa naꞌ gunné̱ꞌ: ―Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios sue̱ꞌ xichaj lázrdaꞌu, naꞌ xel-la waca chee̱ Dios szrente̱ sua na nen lueꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ bidu naꞌ gálajbeꞌ gácaquezebeꞌ chee̱ Dios, naꞌ síꞌqueze labeꞌ Zriꞌine Dios. 36 Cáꞌanqueze bila ljwezruꞌ Elisabet wálajqueze bidu chee̱ꞌ lácala ba naque̱ꞌ benneꞌ gula. Caꞌan naca, nuꞌula naꞌ gulenné̱ꞌ naque̱ꞌ wizre, ba zeaj xrupa beuꞌ bnezruj Dios chee̱ꞌ. 37 Quebe bi de̱ da quebe gaca gun Dios. 38 Nadxa gunná María: ―Nedaꞌ nácaquezaꞌ we̱n zrin chee̱ Xránadxu. Gun Dios chiaꞌ ca da ba gunnáuꞌ. Naꞌ gubáz chee̱ xabáa naꞌ bezé̱ꞌe̱ naga zua María naꞌ.  























María zeajxúebeꞌ Elisabet 39 Ca

lu zra naꞌ María guzáꞌabeꞌ zéajbeꞌ tu xé̱zredauꞌ da zua na laduj xiꞌa caꞌ chee̱ ga nababa Judea. 40 Naꞌ guxúꞌubeꞌ lizre  

San Lucas 1

146

Zacarías, ne bgápabeꞌ diuzre Elisabet. 41 Gate ben Elisabet dizraꞌ da gunné̱ María, naꞌ bidu naꞌ xúꞌubeꞌ le̱ꞌe Elisabet guxrítebeꞌ, naꞌ guzúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ. 42 Nadxa gunné̱ꞌ tu chiꞌe̱ zizraj: ―Dios ba be̱ne̱ꞌ tu da cháwedxa chiuꞌ quézcala chee̱ xúgute̱ nuꞌula caꞌ, laweꞌ da ba zua da be̱nna Dios chiuꞌ. 43 ¿Núzraqueze nacaꞌ nedaꞌ, za xrna Xranaꞌ ga zuaꞌ nedaꞌ? 44 Cáte̱ze bendaꞌ dizraꞌ da gunnéuꞌ, naꞌ guxrite bidu chiaꞌ lu le̱ꞌa lu xel-la dxebé chee̱beꞌ. 45 Ba neza naca na chiuꞌ guxéajle̱ꞌu laweꞌ da gaca li ca da gunná Xránadxu. 46 Nadxa gunná María: Bénneꞌdu xuꞌa dxue láꞌana na Xranaꞌ. 47 Lázrdawaꞌ dxebé na ca dxun Dios, weselá chiaꞌ. 48 Laweꞌ da gudxéꞌ Dios gunne xue chiaꞌ, nácaquezaꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ. Naꞌa su lau na, xúgute̱ benneꞌ xelenné̱ꞌ naziꞌa tu culuen zren chee̱ Dios. 49 Dios Szrente̱ ba be̱ne̱ꞌ tu da zrente̱ chiaꞌ nedaꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ láꞌazxa naca La Le̱ꞌ. 50 Le̱ꞌ xexache lázrqueze̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ. 51 Da zrente̱ ba be̱n Le̱ꞌ. Bzue̱ꞌ zrila benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. 52 Bebéaje̱ꞌ benneꞌ blau caꞌ lu lataj chee̱ꞌ, ne bechise̱ꞌ benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ. 53 Bnézrujle̱ꞌe̱ da gulagu benneꞌ dxeledún, naꞌ benneꞌ gunníꞌa caꞌ bcaꞌane̱ꞌ le̱ꞌ cáꞌaze. 54 Gúcale̱ne̱ꞌ benneꞌ Israel, benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ laweꞌ da bezrí lázrqueze̱ꞌ le̱ꞌ, 55 ca da guche̱be lazre̱ꞌ chee̱ xra xrtáudxu caꞌ, chee̱ Abraham, ne chee̱ benneꞌ xrtie̱ꞌ caꞌ chadía chacanna. 56 María begáꞌanale̱beꞌ Elisabet ca chunna beuꞌ, naꞌ ca gudé naꞌ bezrinbeꞌ lízrebeꞌ.  













Ca gulaj Juan, benneꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa 57 Ca

gudé naꞌ guxáꞌ beuꞌ chee̱ Elisabet naꞌ chee̱ galaj bidu chee̱ꞌ, naꞌ guzane̱ꞌ tu bi biu chee̱ꞌ. 58 Benneꞌ walízr chee̱ꞌ caꞌ, ne xrtia ljwezre̱ꞌ belezrine̱ꞌ dxelebene̱ꞌ nen le̱ꞌ, gate belenne̱ꞌ Dios bezrí lázrele̱ꞌe̱ le̱ꞌ. 59 Gate guca xrunuꞌ zra, belezrine̱ꞌ chee̱ xelechúgue̱ꞌ lu xpé̱labeꞌ da guléꞌe na naca be̱ꞌ bi chee̱ Dios, naꞌ gulaca lazre̱ꞌ xuluzúe̱ꞌ labeꞌ Zacarías ca le̱ xrabeꞌ.  



147

San Lucas 1

60 Naꞌ

gunná xrnabeꞌ: ―Quebe gaca. Dxal-laꞌ siꞌ labeꞌ Juan. 61 Naꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ? Quebe nu chiláꞌ xrtia ljwézrele le̱ꞌ caꞌ. 62 Naꞌ buluche̱be̱ꞌ xra bidu naꞌ, bulutá ne̱ꞌe̱ chee̱ xelenézene̱ꞌ ájazra guzúe̱ꞌ labeꞌ. 63 Naꞌ xrabeꞌ naꞌ gunabe̱ꞌ tu blágadauꞌ, naꞌ bzuaje̱ꞌ le̱ꞌe̱ na: Juan siꞌ labeꞌ. Naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ belexebánene̱ꞌ. 64 Caꞌ guca Zacarías benné̱ꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxue láꞌane̱ꞌ Dios. 65 Ca beleléꞌene̱ꞌ da nigá, xúgute̱ benneꞌ walízr chee̱ꞌ belexebánene̱ꞌ, naꞌ ca naca xe̱zre zaj nnita laduj xiꞌa ca ga nababa Judea, buluchálaje̱ꞌ ca da guca. 66 Xúgute̱ benneꞌ belenne̱ꞌ na, gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ lu lázrdawe̱ꞌ, ne buluche̱be ljwezre̱ꞌ tue̱ꞌ xetúe̱ꞌ: ―¿Ájazraqueze gun bi nigá? Naca bea na Xránadxu zúale̱ne̱ꞌ-beꞌ.  











Ca da bil-la Zacarías 67 Naꞌ

Beꞌ Láꞌazxa guzúale̱ne̱ꞌ Zacarías, xra bidu nigá, naꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: 68 ¡Gaca ba Xránadxu, Dios chee̱ xe̱zre Israel! Ba ble̱ꞌe̱ naga zúadxu, bénneache chee̱ꞌ, naꞌ bselé̱ꞌ dxiꞌu. 69 Ba gusel-le̱ꞌ tu benneꞌ wál-lale̱ꞌe̱, weselá chee̱dxu. Bénneaꞌ gulaj ládujla xrtia David, benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ. 70 Caꞌan guche̱be lazreꞌ Dios lu dxuꞌa benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ꞌ nédxudaute̱. 71 Guche̱be lazre̱ꞌ guselé̱ꞌ dxiꞌu lu naꞌ benneꞌ dxelezré̱ꞌe̱ dxiꞌu, ne lu naꞌ benneꞌ dxelecuídene̱ꞌ dxiꞌu. 72 Xezrí lazre̱ꞌ xra xrtáudxu caꞌ, ne quebe gal-la lazre̱ꞌ xel-la wezría láꞌazxa chee̱ꞌ. 73 Da nigá naca na da guche̱be lazreꞌ Dios da bzua chache̱ꞌ nen xra xrtáudxu Abraham, da naca tu da gunne̱ꞌ chee̱dxu dxiꞌu. 74 Guche̱be lazre̱ꞌ guselé̱ꞌ dxiꞌu lu naꞌ benneꞌ dxelezré̱ꞌe̱ dxiꞌu chee̱ gaca gundxu zrin chee̱ꞌ, ne quebe zrébedxu, 75 ne gácadxu xrlátaje lau Le̱ꞌ, ne gácadxu bi cheé̱queze̱ꞌ xúgute̱ zra naca bandxu. 76 Lueꞌ, zríꞌinaꞌdauꞌ, síꞌqueze lauꞌ bi guchálajqueze waláz chee̱ Dios szrente̱, laweꞌ da quia lauꞌ lau Xránadxu, saljuꞌ neza chee̱ Xránadxu, 77 Guzénenuꞌ bénneache chee̱ꞌ, Le̱ꞌ gunite lawe̱ꞌ dul-la chee̱ꞌ,

San Lucas 1, 2

148

ne guselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ. gaca laweꞌ da dxexezrí lazreꞌ Dios dxiꞌu. Dxune̱ꞌ naꞌa dxalaj tu xiꞌ chee̱ xabáa da dxuseníꞌ chee̱dxu, 79 naꞌ gusení na naga zaj zraꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu naꞌ xel-la gute, chee̱ cuꞌu na dxiꞌu lu neza xrtante̱ lau Dios. 80 Bidu naꞌ bgúlabeꞌ, ne bgula bénneꞌdu xuꞌubeꞌ chaweꞌ lu da naca chee̱ Dios. Guzúaquezbeꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj cadxa bzrin zra bleꞌe laubeꞌ xe̱zre Israel. 78 Caꞌan



Ca guca gate gulaj Jesús (Mt. 1.18-25)

2

1 Ca

lu zra naꞌ gate dxenná bea Augusto, benneꞌ xe̱zre Roma, benneꞌ dxenná beꞌe̱ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu, le̱ꞌ gunná béꞌene̱ꞌ xelúꞌu lu xiche xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu. 2 Da nigá naca da nédxudauꞌ gulúꞌu bénneache lu xiche. Guca caní gate naca Cirenio benneꞌ zaj xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Siria. 3 Xúgute̱ bénneache dxun na ba xen chjaque̱ꞌ lu xe̱zre naga zaj nababe̱ꞌ chee̱ xeluꞌe̱ lu xiche. 4 Chee̱ le̱ naꞌ José guzé̱ꞌe̱ lu xe̱zre Nazaret, da nababa Galilea, chee̱ bzrine̱ꞌ lu xe̱zre Belén, da nababa Judea, naga gulaj wenná bea David. Bzrin José naꞌ laweꞌ da naque̱ꞌ xrtia David naꞌ. 5 José guxíaje̱ꞌ Belén chee̱ chuꞌe̱ lu xiche tu zren nen María. María nigá ba naché̱bebeꞌ guchaga náꞌale̱beꞌ José, naꞌ ba bnezruj Dios chee̱beꞌ. 6 Dxácate̱ naꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zre Belén, naꞌ bzrin zra san María bidu chee̱ꞌ. 7 Lu xe̱zre naꞌ gulaj bidu nedxu chee̱ꞌ, naꞌ bchele̱ꞌ-beꞌ ládxeꞌdu caꞌ, naꞌ gúxrue̱ꞌ-beꞌ xuꞌu naga dxelún chiꞌe̱ da dxelagu bea caꞌ, laweꞌ da quebe ga bzrela tu lataj lu xuꞌu naga che̱ꞌe̱.  











Dxuluchálajle̱ gubáz chee̱ xabáa benneꞌ caꞌ dxuluxúe̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ 8 Gagu

cuita xe̱zre Belén zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ dxuluxúe̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ, dxelexegáꞌane̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ chizrela, dxuluxúe̱ꞌ zrilaꞌ chee̱ꞌ caꞌ. 9 Naga zaj zre̱ꞌe̱ bleꞌe lau tu gubáz chee̱ xabáa chee̱ Xránadxu. Naꞌ xel-la naxaníꞌ chee̱ Xránadxu Dios bsaní na naga zaj zre̱ꞌe̱. Caꞌan guca, belezrébele̱ꞌe̱. 10 Naꞌ gubáz chee̱ xabáa naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe zrébele, laweꞌ da dxuzenlaꞌ leꞌe tu dizraꞌ chaweꞌ. Ne̱ chee̱ dizraꞌ nigá xelebéle̱ꞌe̱ xúgute̱ bénneache. 11 Naꞌa, lu xe̱zre chee̱ David, ba gulaj tu bidauꞌ gácabeꞌ weselá chee̱le. Bi nigá naque̱ꞌ Cristo, Xránadxu. 12 Da nigá gaca na tu da  







149

San Lucas 2

gunna bea na chee̱le. Cheajxrácale bidu dxeꞌene nigá, dxélabeꞌ ládxeꞌdu caꞌ, ne de̱beꞌ tu xuꞌu naga dxelún chiꞌe̱ da xelagu bea caꞌ. 13 Chadí lau, cuita gubáz chee̱ xabáa naꞌ bululéꞌe lau zandxa gubáz chee̱ xabáa, dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios, dxelenné̱ꞌ: 14 ¡Gaca ba Dios naꞌala, naꞌ lu xe̱zr la xu nigá sua xel-la dxebeza zri lazreꞌ chee̱ bénneache, benneꞌ dxelune̱ꞌ ca da dxaca lazreꞌ Dios! 15 Gate besíꞌaca gubáz chee̱ xabáa caꞌ, zeajxaque̱ꞌ xabáa, nadxa benneꞌ caꞌ dxuluxúe̱ꞌ zrilaꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelé̱ꞌ ljwezre̱ꞌ tue̱ꞌ xetúe̱ꞌ: ―Chéajxquedxu lu xe̱zre Belén cheajnnadxu da ba guca, ca da ba gunná Xránadxu Dios, guzre̱ꞌ dxiꞌu. 16 Caꞌan guca, besíꞌaca zé̱zxuje̱ꞌ, naꞌ xeajlexraque̱ꞌ María ne José, ne bidu dxeꞌene naꞌ, de̱beꞌ xuꞌu naga dxelún chiꞌe̱ da xelagu bea caꞌ. 17 Gate beleléꞌene̱ꞌ bidu naꞌ, naꞌ buluchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca da gunná gubáz chee̱ xabáa ca da naca chee̱ bidu naꞌ. 18 Naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ belenne̱ꞌ da nigá belexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ ca da gulenná benneꞌ caní. 19 María bcache̱ꞌ da nigá lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, naꞌ blaba lazre̱ꞌ ca naca da nigá. 20 Caꞌan guca besíꞌaca benneꞌ caꞌ dxuluxúe zrilaꞌ, dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios, ne dxelúe láꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ ca naca xúgute̱ da belenne̱ꞌ, ne da beleléꞌene̱ꞌ, laweꞌ da guca xúgute̱ ca da guzre gubáz chee̱ xabáa naꞌ le̱ꞌ.  













Ca guca gate belúꞌe̱ bidu Jesús lu xudauꞌ 21 Ca

guca xrunuꞌ zra, naꞌ gulechugue̱ꞌ tu lu xpe̱la bidu naꞌ ca da nadxixruj bea na chee̱ Dios, naꞌ belúꞌe̱ La bidu naꞌ Jesús, cáte̱ze naca da gunná gubáz chee̱ xabáa naꞌ, guzre̱ꞌ María nédxudxa ca za guꞌe̱ bidu naꞌ. 22 Ca bzrin zra chee̱ xelune̱ꞌ ca bdxixruj bea Moisés chee̱ xelexexaque̱ꞌ chaweꞌ lau Dios, naꞌ belúꞌe̱ bidu naꞌ lu xe̱zre Jerusalén chee̱ xuluzúe̱ꞌ-beꞌ lu naꞌ Xránadxu Dios. 23 Belune̱ꞌ caní laweꞌ da ba naxúaj lu da nadxixruj bea Xránadxu Dios da dxenná na caní: Xúgute̱ bi biu, bi nedxu gálajbeꞌ dxal-laꞌ guzúale-beꞌ chee̱ Xránadxu Dios. 24 Naꞌ xjaque̱ꞌ xeajleguꞌe̱ dxen chee̱ be̱ xíxreꞌdu caꞌ lau Dios ca da dxenná da nadxixruj bea na chee̱ Xránadxu Dios, da dxenná na: Chupa bgugu, che chupa bxínnedauꞌ. 25 Ca lu zra naꞌ zua tu benneꞌ biu gula lu xe̱zre Jerusalén, le̱ꞌ Simeón. Naque̱ꞌ tu benneꞌ chaweꞌ, naꞌ dxue láꞌanaqueze̱ꞌ Dios, ne  







San Lucas 2

150

dxebeze̱ꞌ benneꞌ sel-la Dios chee̱ guselé̱ꞌ bénneache Israel. Zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios Simeón naꞌ. 26 Beꞌ Láꞌazxa ba guzre̱ꞌ Simeón naꞌ quebe gatie̱ꞌ cadxa léꞌene̱ꞌ Cristo, benneꞌ naꞌ sel-la Xránadxu Dios. 27 Simeón nigá guxíaje̱ꞌ lu xudauꞌ laweꞌ da bsiꞌ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios le̱ꞌ. Naꞌ gate xra xrna bidu Jesús zaj nuꞌe̱-beꞌ lu xudauꞌ chee̱ xelune̱ꞌ chee̱beꞌ ca da bdxixruj beꞌe Moisés, 28 naꞌ Simeón naꞌ guqué̱ꞌe̱ bidu naꞌ. Bnide̱ꞌ-beꞌ, ne be̱ láꞌane̱ꞌ Dios, gunné̱ꞌ: 29 Xranaꞌ, naꞌa waca gunnuꞌ lataj gatiaꞌ lu xel-la dxebeza zri lazreꞌ laweꞌ da ba be̱nuꞌ ca da guche̱be lazruꞌ chiaꞌ, nacaꞌ we̱n zrin chiuꞌ. 30 Nen xiaj láuquezaꞌ ba bleꞌedaꞌ Benneꞌ Weselá, 31 Bénneaꞌ ba bzuꞌ chee̱ gácalene̱ꞌ xúgute̱ bénneache. 32 Le̱ꞌ naque̱ꞌ tu xiꞌ da gusení na chee̱ benneꞌ quebe zaj nababe̱ꞌ Israel. Ne̱ chee̱ Le̱ꞌ gaca tu da ba neza chee̱ bénneache chiuꞌ, benneꞌ Israel. 33 José ne xrna Jesús belexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ ca da gunná Simeón chee̱ bidu Jesús. 34 Nadxa Simeón gunabe̱ꞌ lau Dios gune̱ꞌ chee̱ꞌ da chaweꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ María, xrna Jesús: ―¡Gunnáꞌxque nigá! Bidu nigá, Dios nuzúe̱ꞌ le̱beꞌ chee̱ gunbeꞌ chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, cheajlecházie̱ꞌ benneꞌ zante̱ lu naꞌ da xriwe̱ꞌ, naꞌ benneꞌ zante̱ xelexexase̱ꞌ lau Dios. Le̱beꞌ gácabeꞌ tu da dxunna bea chee̱ Dios, naꞌ benneꞌ zante̱ xuluzúe̱ꞌ le̱beꞌ chaláꞌala. 35 Ne̱ chee̱ le̱beꞌ guléꞌe lau ca da dxeajlesá lazreꞌ tu tue̱ꞌ. Naꞌ chiuꞌ lueꞌ da nigá gaca na ca tu xia nalá, da cheajsúa lu lázrdaꞌu. 36 Cáꞌanqueze zua naꞌ tu nuꞌula dxenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios, le̱ꞌ Ana. Nuꞌula nigá naque̱ꞌ zriꞌine Fanuel, ne xrtia Aser. Ba naque̱ꞌ nuꞌula gúlale̱ꞌe̱. Bchaga ne̱ꞌe̱ gate naꞌ naque̱ꞌ nuꞌula cuídeꞌte̱, naꞌ guzúale̱ne̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ gazre iza. 37 Naꞌ begáꞌane̱ꞌ tuze̱ꞌ, ne ba xuꞌe̱ tapa lalaj tapa iza. Quebe becuase̱ꞌ xudauꞌ, naꞌ dxune̱ꞌ zrin chee̱ Xránadxu Dios te zra chizrela. Dxune̱ꞌ gubasa, ne dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios. 38 Ana naꞌ bzrínqueze̱ꞌ naꞌ, naꞌ ca gudé guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ”, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxuchálaje̱ꞌ chee̱ bidu Jesús nen xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelebeze̱ꞌ benneꞌ naꞌ sel-la Dios chee̱ guselé̱ꞌ benneꞌ Jerusalén caꞌ.  

















Ca guca gate belexezrine̱ꞌ xe̱zre Nazaret 39 Ca

belune̱ꞌ xúgute̱ ca da dxenná da nadxixruj bea Xránadxu, nadxa besiáꞌque̱ꞌ xjaque̱ꞌ naga nababa Galilea, naꞌ

151

San Lucas 2, 3

belexezrine̱ꞌ xe̱zre Nazaret da naca lazrie̱ꞌ. 40 Naꞌ bidu Jesús bgúlabeꞌ, ne gúcadxabeꞌ chuchu, ne gúcadxabeꞌ bi naxéajniꞌi, naꞌ Dios bcaꞌane̱ꞌ le̱beꞌ chaweꞌ.  

Ca guca gate bzrin bidu Jesús lu xudauꞌ 41 Xra

xrnaꞌ Jesús, tu tu iza dxjáꞌaque̱ꞌ xe̱zre Jerusalén gate dxuꞌu laní chee̱ xulusá lazreꞌ benneꞌ judío ca da be̱n Dios, bebéaje̱ꞌ xra xrtawe̱ꞌ caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto. 42 Ca guque Jesús chazrinnu iza, naꞌ xjáꞌaque̱ꞌ xúgute̱ꞌ Jerusalén, ca dxelúnqueze̱ꞌ ca dxaca laní. 43 Ca gudé laní, naꞌ besiáꞌque̱ꞌ, naꞌ bidu Jesús begáꞌanabeꞌ Jerusalén, ne quebe guleque beꞌe xrnabeꞌ, ne José. 44 Dxeléquene̱ꞌ Jesús zezabeꞌ ládujla benneꞌ zan caꞌ, naꞌ besiáꞌque̱ꞌ tu zra nez. Gate belexilje̱ꞌ-beꞌ ládujla benneꞌ xrtie̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ caꞌ zaj núnbeꞌe̱, 45 quebe belexezrélne̱ꞌ-beꞌ. Caꞌan guca belexebiꞌe̱ zeajxáꞌaque̱ꞌ Jerusalén chee̱ cheajlexedílje̱ꞌ-beꞌ naꞌ. 46 Ca gudé guca chunna zra, nadxa belexezrélne̱ꞌ-beꞌ lu xudauꞌ, dxeꞌebeꞌ ládujla benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, naꞌ dxenbeꞌ ca dxelenné̱ꞌ, ne dxuché̱bebeꞌ benneꞌ caꞌ. 47 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ dxelexebánene̱ꞌ chee̱beꞌ ca naca xel-la sina chee̱beꞌ, ne ca naca da dxuchálajle̱beꞌ le̱ꞌ. 48 Gate beleléꞌe xra xrnabeꞌ le̱beꞌ, naꞌ belexebánene̱ꞌ. Naꞌ gunná xrnabeꞌ, dxe̱ꞌe̱-beꞌ: ―Zriꞌinaꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ be̱nuꞌ caní nen netuꞌ? Cadite ste̱be ba guzúantuꞌ chiuꞌ dxexílajntuꞌ lueꞌ, xrauꞌ ne nedaꞌ. 49 Nadxa Jesús dxe̱ꞌe̱beꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxexílajle nedaꞌ? ¿Quebe nézele leꞌe dxal-laꞌ gunaꞌ nedaꞌ da naca chee̱ Xraꞌ? 50 Xra xrnabeꞌ quebe guléajniꞌine̱ꞌ ca da gúzrebeꞌ le̱ꞌ. 51 Nadxa bezále̱beꞌ le̱ꞌ zeajxáꞌaque̱ꞌ Nazaret, naꞌ gúcaquezebeꞌ bi wezúa dizraꞌ chee̱ xra xrnabeꞌ. Naꞌ xrnabeꞌ bcache chawe̱ꞌ xúgute̱ da nigá lu lázrdawe̱ꞌ. 52 Jesús zéajbeꞌ dxegúlabeꞌ lu be̱llaꞌ dxen chee̱beꞌ, ne lu xichaj lázrdaubeꞌ, naꞌ dxedxúajquezebeꞌ chaweꞌ lau Dios, ne lau bénneache.  





















Juan, benneꞌ dxuchúe̱ꞌ bénneache nisa, dxuchálaje̱ꞌ xrtizraꞌ Dios le̱ꞌe̱ xixreꞌ (Mt. 3.1-12; Mr. 1.1-8; Jn. 1.19-28)

3

1 Iza

chinuꞌ ca dxenná bea Tiberio, benneꞌ dxenná beꞌe ca naca xe̱zr la xu, naꞌ Poncio Pilato dxenná beꞌe̱ naga

San Lucas 3

152

nababa Judea, naꞌ Herodes dxenná beꞌe̱ naga nababa Galilea, naꞌ Felipe, benneꞌ biche Herodes, dxenná beꞌe̱ naga nababa Iturea, ne Traconite, naꞌ Lisanias dxenná beꞌe̱ naga nababa Abilinia. 2 Naꞌ Anás, ne Caifás zaj naque̱ꞌ bxruze blau. Ca lu zra naꞌ Dios bchálajle̱ne̱ꞌ Juan, zriꞌine Zacarías, naga zua Juan le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. 3 Juan naꞌ gudée̱ꞌ ca naca xé̱zredu caꞌ zaj nnitanꞌ chaláꞌa weaj xe̱gu Jordán, naꞌ dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxal-laꞌ xelexebíꞌi lazre̱ꞌ, ne xeledxúe̱ꞌ nisa chee̱ gunite lau Dios chee̱ xtul-leꞌ. 4 Caní guca ca naꞌ gunná Isaías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: Nen tu chiꞌi bénneaꞌ dxenné̱ꞌ zizraj le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. Dxenné̱ꞌ: Le gucueza neza naga te Xránadxu. Le xulí chaweꞌ neza lase chee̱ꞌ. 5 Ca naca zrítudu caꞌ le xuzrá na. Ca naca xiꞌa caꞌ, ne xíꞌadu caꞌ xelexaca na tu li. Neza xúcaꞌdu caꞌ xelexelí na. Neza da quebe nalí xelexaca na tu li. 6 Ca naca bénneache xeleléꞌene̱ꞌ Benneꞌ Weselá sel-la Dios. 7 Gate benneꞌ caꞌ belezrine̱ꞌ lau Juan chee̱ xeledxúe̱ꞌ nisa, naꞌ le̱ꞌ dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Xrtia be̱la snia. ¿Bleꞌe nu benneꞌ leꞌe chee̱ cuásale ca naca xel-la dxezráꞌa chee̱ Dios da ba za? 8 Le gun da guléꞌe na ba bebíꞌi lázrele, ne quebe nnale lu lázrdaule: Nácantuꞌ xrtia ljwezre Abraham. Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, Dios wazéquene̱ꞌ xexune̱ꞌ xiaj caní xrtia Abraham. 9 Xa waga ba de̱ cuásate̱ na chee̱ chugue̱ꞌ xaga caꞌ, naꞌ xúgute̱ xaga da quebe dxelebía na da zixre chaweꞌ welechugue na, naꞌ xuluzré̱ꞌe̱ na lu xiꞌ. 10 Nadxa benneꞌ caꞌ buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bi dxal-laꞌ guntuꞌ? 11 Juan beche̱be̱ꞌ: ―Benneꞌ de̱ chupa zre̱ꞌ dxal-laꞌ gunézruje̱ꞌ tu na benneꞌ quebe de̱ chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ de̱ da dxawe̱ꞌ dxal-laꞌ gunézruje̱ꞌ da gagu bénneaꞌ quebe bi de̱ chee̱ꞌ. 12 Cáꞌanqueze beleláꞌ benneꞌ wechizruj caꞌ chee̱ xeledxúe̱ꞌ nisa, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Juan: ―Benneꞌ wese̱de, ¿bi da dxal-laꞌ guntuꞌ netuꞌ? 13 Juan guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe guchízrujle da zrendxa ca da nadxixruj bea na. 14 Cáꞌanqueze bal-la benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ:  





















153

San Lucas 3

―¿Gazra netuꞌ? ¿Bi da dxal-laꞌ guntuꞌ? Juan beche̱be̱ꞌ: ―Quebe guchébele benneꞌ, ne quebe gágule le̱ꞌ zria lu da we̱n lazreꞌ chee̱ cuale dumí chee̱ꞌ, naꞌ le be nen cadite názrujle. 15 Benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ zaj zue̱ꞌ ste̱be, naꞌ dxuluche̱be̱ꞌ lu lázrdawe̱ꞌ che Juan naꞌ naque̱ꞌ Cristo, benneꞌ nasel-la Dios. 16 Juan naꞌ gunné̱ꞌ: ―Nedaꞌ, da li dxuchúaꞌ leꞌe nisa nen nisa. Wida tu benneꞌ gune̱ꞌ da dxuléꞌe xel-la dxedxúa nisa nigá, guzúe̱ꞌ leꞌe Beꞌ Láꞌazxa, ne xiꞌ chee̱ꞌ. Benneꞌ nigá nápadxe̱ꞌ xel-la dxenná bea ca nedaꞌ, naꞌ quebe naca chiaꞌ cuéajaꞌ xel-la chee̱ꞌ da xuꞌu niꞌe̱. 17 Ba nuxre̱ꞌ da dxun beꞌ chee̱ꞌ, naꞌ guchiꞌe̱ naga dxine̱ꞌ zruaꞌ xtila. Naꞌ xutupe̱ꞌ zruaꞌ xtila, guzráꞌ chawe̱ꞌ na lizre̱ꞌ. Guzezxe̱ꞌ xizre chee̱ na lu xiꞌ da cabataꞌ xul-la na. 18 Ca naca dizraꞌ nigá, ne xezícadxa dizraꞌ zan bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca naca dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Dios. 19 Juan gudil-le̱ꞌ Herodes, benneꞌ dxenná beꞌe̱, laweꞌ da zúale̱ne̱ꞌ Herodías, zruꞌula Felipe, benneꞌ biche Herodes naꞌ, ne laweꞌ da ba be̱ne̱ꞌ da zante̱ da cale̱la. Nadxa Herodes 20 bé̱ndxaqueze̱ꞌ da cale̱la, guluꞌe̱ Juan lizre xia.  











Da guca gate gudxúa Jesús nisa (Mt. 3.13-17; Mr. 1.9-11) 21 Gate

ne dxuchúa Juan naꞌ bénneache nisa, cáꞌanqueze Jesús gudxúe̱ꞌ nisa, naꞌ gate dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios, naꞌ bxalaj xabáa, 22 naꞌ betaj Beꞌ Láꞌazxa laweꞌ Jesús. Bleꞌe lawe̱ꞌ ca tu bgugu chiche, naꞌ ben tu chiꞌe̱ xabáa, dxenné̱ꞌ: ―Lueꞌ nacuꞌ zriꞌinaꞌ nazríꞌite̱ lazraꞌ. Dxezaca ba lázrele̱naꞌ Lueꞌ.  

Ca naca xra xrtau Jesucristo (Mt. 1.1-17) 23 Jesús

nape̱ꞌ ca chi dxua iza gate guzú lawe̱ꞌ dxune̱ꞌ zrin chee̱ꞌ. Dxeleque benneꞌ naque̱ꞌ zriꞌine José. Naca Jesús zre sua Elí, xra María. 24 Elí naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Matat, Matat naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Leví, Leví naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Melqui, Melqui naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Jana, Jana naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine xetú José.

San Lucas 3 25 José

154

nigá guque̱ꞌ zriꞌine Matatías, Matatías naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Amós, Amós naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Nahum, Nahum naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Esli, Esli naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Nagai. 26 Nagai naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Maat, Maat naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine xetú Matatías, Matatías nigá guque̱ꞌ zriꞌine Semei, Semei naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine xetú José, José nigá guque̱ꞌ zriꞌine Judá. 27 Judá naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Joana, Joana naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Resa, Resa naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Zorobabel, Zorobabel naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Salatiel, Salatiel naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Neri. 28 Neri naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine xetú Melqui, Melqui nigá guque̱ꞌ zriꞌine Adi, Adi naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Cosam, Cosam naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Elmodam, Elmodam naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Er, 29 Er naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Josué, Josué naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Eliezer, Eliezer naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Jorim, Jorim naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine xetú Matat, 30 Matat nigá guque̱ꞌ zriꞌine xetú Leví, Leví nigá guque̱ꞌ zriꞌine Simeón, Simeón naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine xetú Judá, Judá nigá guque̱ꞌ zriꞌine xetú José, José nigá guque̱ꞌ zriꞌine Jonán, Jonán naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Eliaquim, 31 Eliaquim naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Melea, Melea naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Mainán, Mainán naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Matata, Matata naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Natán. 32 Natán naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine David, David naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Isaí, Isaí naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Obed, Obed naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Booz, Booz naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Salmón, Salmón naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Naasón.

155

San Lucas 3, 4

33 Naasón

naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Aminadab, Aminadab naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Aram, Aram naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Esrom, Esrom naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Fares, Fares naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine xetú Judá, 34 Judá nigá guque̱ꞌ zriꞌine Jacob, Jacob naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Isaac, Isaac naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Abraham, Abraham naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Taré, Taré naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Nacor. 35 Nacor naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Serug, Serug naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Ragau, Ragau naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Peleg, Peleg naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Heber, Heber naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Sala, 36 Sala naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Cainán, Cainán naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Arfaxad, Arfaxad naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Sem, Sem naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Noé, Noé naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Lamec, 37 Lamec naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Matusalén, Matusalén naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Enoc, Enoc naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Jared, Jared naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Mahalaleel, Mahalaleel naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine xetú Cainán. 38 Cainán naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Enós, Enós naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Set, Set naꞌ guque̱ꞌ zriꞌine Adán, Adán naꞌ guque̱ꞌ ca zríꞌinequeze Dios. Satanás da xriwe̱ꞌ dxilaj lazreꞌ na ájala gusebaga na Jesús dul-la (Mt. 4.1-11; Mr. 1.12-13)

4

1 Jesús,

zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa Le̱ꞌ, bezé̱ꞌe̱ xe̱gu Jordán, naꞌ guché̱ Beꞌ Láꞌazxa Le̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. 2 Naꞌ guzúe̱ꞌ chua zra, naꞌ Satanás da xriwe̱ꞌ gudilaj lazreꞌ na ájala si xe̱ na Le̱ꞌ. Quebe bi gudagu Jesús da chua zra caꞌ, naꞌ ca gudé naꞌ gudune̱ꞌ. 3 Nadxa gunná da xriwe̱ꞌ, guzre na Le̱ꞌ: ―Che da li nacuꞌ Lueꞌ Zriꞌine Dios, be̱n xelexaca xiaj caní xeta xtila. 4 Naꞌ beche̱be Jesús:  





San Lucas 4

156

―Naxúajqueze na lu xiche chee̱ Dios, dxenné̱ꞌ: Quegá nen xeta xtílaze gaca ban bénneache, san cáꞌanqueze nen xrtizraꞌ Dios gaca ban bénneache. 5 Nadxa da xriwe̱ꞌ guché̱ na Jesús tu xiꞌa sibe, naꞌ chadite̱ bleꞌe na Le̱ꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu da zaj nnita lu xe̱zr la xu nigá, 6 naꞌ guzre na Le̱ꞌ: ―Nedaꞌ gunnaꞌ Lueꞌ ca naca xel-la dxenná bea nigá, ne xella szren chee̱ xúgute̱ xe̱zr la xu caní, laweꞌ da zaj xuꞌu da caní lu naꞌa nedaꞌ, naꞌ gunézrujaꞌ na nu dxaca lazraꞌ gunézrujaꞌ na. 7 Gunnaꞌ na chiuꞌ che lueꞌ guzú zribuꞌ lawaꞌ, ne gucáꞌana szrenuꞌ nedaꞌ. 8 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Gucuasa lueꞌ, Satanás, laweꞌ da dxenná xiche chee̱ Dios, dxe̱ꞌe̱ bénneache: “Bcaꞌana szren Xranuꞌ Dios, ne be̱n zrin chee̱ tuze Le̱ꞌ.” 9 Nadxa da xriwe̱ꞌ naꞌ guché̱ na Jesús lu xe̱zre Jerusalén, naꞌ bcuén na Le̱ꞌ xichaj zeꞌe xudauꞌ, naꞌ guzre na Le̱ꞌ: ―Che da li naꞌ nacuꞌ Zriꞌine Dios, guxriteꞌ nigá cheajxe̱zuꞌ lu xu, 10 laweꞌ da lu xiche chee̱ Dios dxenné̱ꞌ: Dios gusebague̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ꞌ caꞌ xuluxue̱ꞌ Lueꞌ. 11 Xelechísaqueze̱ꞌ Lueꞌ nen ne̱ꞌe̱, chee̱ quebe gaca we̱ꞌ niꞌu laweꞌ xiaj caꞌ. 12 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Cáꞌanqueze naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, dxe̱ꞌe̱ bénneache: “Quebe guchínenuꞌ ca dxaca lazruꞌ Xranuꞌ Dios.” 13 Gate da xriwe̱ꞌ québedxa bezrela lazreꞌ na ájala gun zréaje na Jesús, naꞌ becuasa na tu chiꞌi.  















Jesús dxune̱ꞌ zrin chee̱ꞌ naga nababa Galilea (Mt. 4.12-17; Mr. 1.14-15) 14 Naꞌ

Jesús bezrine̱ꞌ Galilea, ba nápale̱ꞌe̱ xel-la waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, naꞌ ca naca xé̱zredu caꞌ zaj nababa naꞌ buluchálaj bénneache ca naca xel-la waca chee̱ꞌ. 15 Jesús bsé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ tu tu lu xudauꞌ caꞌ, naꞌ xúgute̱ꞌ belúe láꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ.  

Jesús dxexezrine̱ꞌ Nazaret (Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6) 16 Nadxa

Jesús bezrine̱ꞌ Nazaret, xe̱zre naga bgule̱ꞌ. Lu zra dxulupáꞌana benneꞌ judío caꞌ guxúꞌe̱ lu xuꞌu ga naꞌ dxelezraga benneꞌ judío caꞌ, ca xuꞌu lawe̱ꞌ dxune̱ꞌ, chee̱ gulabe̱ꞌ da naxúaj

157

San Lucas 4

na lu xiche chee̱ Dios. 17 Buludée̱ꞌ Lu ne̱ꞌe̱ xiche naga naxúaj dizraꞌ bzuaj Isaías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ gate gusálaje̱ꞌ na, naꞌ blabe̱ꞌ naga naxúaj da dxenná: 18 Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Xránadxu zúale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, laweꞌ da guqué̱ꞌe̱ nedaꞌ chee̱ guchálajle̱naꞌ benneꞌ baxacheꞌ caꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ. Gusel-le̱ꞌ nedaꞌ chee̱ xexunaꞌ benneꞌ caꞌ quebe chaweꞌ zaj zue̱ꞌ, ne chee̱ guzendaꞌ benneꞌ ba zaj nadxéaje̱ꞌ lu da zrinnaj, waca xelelé̱ꞌ, ne chee̱ xexunaꞌ lau benneꞌ la chul-la caꞌ, ne chee̱ guseláꞌ benneꞌ dxelezaca ziꞌe̱, 19 ne chee̱ guzendaꞌ bénneache ba bzrin zra Xránadxu Dios gucáꞌane̱ꞌ le̱ꞌ chaweꞌ. 20 Nadxa Jesús butube̱ꞌ xiche naꞌ, naꞌ bdee̱ꞌ na lu naꞌ benneꞌ dxuxúe̱ꞌ xuꞌu naꞌ, naꞌ bebéꞌe̱. Xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xuꞌu naꞌ dxelenné̱ꞌe̱ Le̱ꞌ, 21 naꞌ Jesús guzú lawe̱ꞌ dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Naꞌa zra guca ca da naxúaj na laule leꞌe. 22 Xúgute̱ꞌ gulenné̱ꞌ chaweꞌ chee̱ Jesús, ne belexebánene̱ꞌ ca naca dizraꞌ chaweꞌ da dxuchalaje̱ꞌ. Naꞌ buluche̱be ljwezre̱ꞌ: ―¿Quegá benneꞌ nigá zriꞌine José? 23 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da líqueze leꞌe we̱le nedaꞌ dizraꞌ nigá: Lueꞌ, benneꞌ dxexúnuꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ, bexún cuinuꞌ, ne xe̱le nedaꞌ: Ca da bénentuꞌ be̱nuꞌ lu xe̱zre Capernaum, cáꞌanqueze be̱n na lázriuꞌ nigá naꞌa. 24 Nadxa gunná Jesús: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, tu benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, quebe nu dxue le̱ꞌ ba láꞌana lazrie̱ꞌ. 25 Dxapaꞌ leꞌe, gulezráꞌ nuꞌula zan ba gulate benneꞌ chee̱ꞌ lu xe̱zr la xu Israel ca lu zra guzúa Elías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gate naꞌ quebe guca xiuj chun iza xugachaj, ne gúcale̱ꞌe̱ gubinaꞌ ca naca xe̱zr la xu naꞌ. 26 Dios quebe gusel-le̱ꞌ Elías lau netú nuꞌula, nate benneꞌ chee̱ꞌ, zue̱ꞌ xe̱zr la xu Israel. Gusel-le̱ꞌ le̱ꞌ lau tu nuꞌula, nate benneꞌ chee̱ꞌ, zue̱ꞌ lu xe̱zre Sarepta, da zua na gagu naga dxeꞌ xe̱zre Sidón. 27 Cáꞌanqueze gulezráꞌ benneꞌ zan benneꞌ dxeledxéꞌene̱ꞌ we̱ꞌ guzruꞌ lu xe̱zr la xu Israel ca lu zra guzúa Eliseo, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ netúe̱ꞌ quebe bexaque̱ꞌ. Tuze Naamán, benneꞌ xe̱zr la xu Siria bexaque̱ꞌ. 28 Gate belén benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xuꞌu naꞌ da nigá, naꞌ belezráꞌale̱ꞌe̱. 29 Naꞌ gulase̱ꞌ, ne belexebéaje̱ꞌ Jesús xe̱zre naꞌ, naꞌ  





















San Lucas 4

158

beleché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ dxuꞌa chjéaj naga zria xe̱zre naꞌ, chee̱ xuludxixre̱ꞌ Le̱ꞌ naꞌ. 30 Naꞌ Jesús bedée̱ꞌ ládujla benneꞌ caꞌ, naꞌ bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ.  

Jesús dxexune̱ꞌ tu benneꞌ xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ (Mr. 1.21-28) 31 Nadxa

Jesús bexíaje̱ꞌ Capernaum, tu xe̱zre nababa Galilea, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu zra láꞌazxa chee̱ judío caꞌ. 32 Belexebánene̱ꞌ ca naca da dxusé̱dene̱ꞌ, laweꞌ da dxuchálaje̱ꞌ ca tu benneꞌ nape̱ꞌ xel-la dxenná bea. 33 Lu xuꞌu naꞌ zua tu benneꞌ xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ, naꞌ dxebezre xe̱ꞌe̱, 34 dxenné̱ꞌ: ―Bsan netuꞌ. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxunuꞌ netuꞌ ze̱de, Jesús, benneꞌ Nazaret? ¿Zaꞌu guzría xiꞌu netuꞌ? Nedaꞌ núnbeꞌa Lueꞌ, ne nezdaꞌ nacuꞌ benneꞌ láꞌazxa chee̱ Dios. 35 Jesús gudil-le̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Zrize guzúa. Bsan benneꞌ biu nigá. Nadxa beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ gudín na bénneaꞌ xu lau xúgute̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ bedxúaj na lu xichaj lázrdau bénneaꞌ, ne quebe bi be̱n na chee̱ꞌ. 36 Xúgute̱ꞌ belexebánene̱ꞌ, naꞌ gulé̱ꞌ ljwezre̱ꞌ: ―¿Bizra dizraꞌ da caní? Benneꞌ nigá dxenná béꞌene̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ nen dute̱ xel-la dxenná bea chee̱ꞌ, ne nen xel-la waca, naꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ dxeledxúaj na. 37 Naꞌ buluchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ Jesús xúgute̱ lu xe̱zre caꞌ zaj nababa naꞌ.  











Jesús dxexune̱ꞌ xrna zruꞌula Pedro (Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31) 38 Nadxa

bedxúaj Jesús lu xuꞌu naꞌ, naꞌ guxúꞌe̱ lizre Simón. Xrna zruꞌula Simón naꞌ quebe chaweꞌ zue̱ꞌ, xúꞌule̱ꞌe̱ da la, naꞌ gulataꞌ xuene̱ꞌ Jesús xexune̱ꞌ le̱ꞌ. 39 Jesús gubigue̱ꞌe̱ cuite̱ꞌ, naꞌ gudil-le̱ꞌ da la naꞌ, naꞌ bedxúaj na. Ca náꞌqueze bexásate̱ꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxuseniꞌe̱ da xelawe̱ꞌ.  

Jesús dxexune̱ꞌ benneꞌ zan quebe chaweꞌ zaj zue̱ꞌ (Mt. 8.16-17; Mr. 1.32-34) 40 Ca

dxebía gubizra, benneꞌ caꞌ zaj nnitaꞌ benneꞌ quebe chaweꞌ zaj zue̱ꞌ lizre̱ꞌ belúꞌe̱ le̱ꞌ lau Jesús, naꞌ Le̱ꞌ bze̱ ne̱ꞌe̱ tu tu benneꞌ caꞌ, ne bexune̱ꞌ le̱ꞌ. 41 Cáꞌanqueze zánete̱ beꞌ xriwe̱ꞌ belexedxúaj na lu xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ. Dxelenná na: ―Lueꞌ nacuꞌ Zriꞌine Dios.  

159

San Lucas 4, 5

Jesús gudil-le̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ. Quebe be̱ꞌe̱ na lataj xelenné̱ na, laweꞌ da zaj neze na naca Le̱ꞌ Cristo. Jesús dxuchálaje̱ꞌ naga nababa Galilea (Mr. 1.35-39) 42 Ca

dxaníꞌsise̱ꞌ, bdxuaj Jesús xe̱zre naꞌ, guxíaje̱ꞌ naga xeajsúe̱ꞌ tuze̱ꞌ. Naꞌ benneꞌ caꞌ belexexílaje̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ belezrine̱ꞌ xuluzague̱ꞌ Le̱ꞌ chee̱ quebe xeze̱ꞌe̱. 43 Jesús gunné̱ꞌ: ―Dxun na ba xen guzendaꞌ bénneache xezícadxa xe̱zrdu caꞌ ca dxenná bea Dios, laweꞌ da chee̱ gunaꞌ caní gusel-le̱ꞌ nedaꞌ. 44 Caꞌan guca gudá Jesús ca naca xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea, naꞌ bchálaje̱ꞌ lu xuꞌu naga dxelezraga judío caꞌ lu xe̱zre caꞌ.  



Dxelezene̱ꞌ bela zan (Mt. 4.18-22; Mr. 1.16-20)

5

1 Gate

zua Jesús dxuꞌa nísadauꞌ chee̱ Genesaret, naꞌ belezrín benneꞌ zan, ne buluchídete̱ꞌ Le̱ꞌ, laweꞌ da dxelaca lazre̱ꞌ xelenne̱ꞌ xrtizraꞌ Dios. 2 Jesús bléꞌene̱ꞌ chupa da dxedá laweꞌ nísadauꞌ lu nísadauꞌ naꞌ, zaj zraꞌ gáguze lu xu bizre, laweꞌ da ba belexedxúaj benneꞌ wezén bela caꞌ luꞌule da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dxelexibe̱ꞌ xixruj chee̱ꞌ caꞌ. 3 Nadxa guxúꞌu Jesús tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, da naca na chee̱ Simón, naꞌ guzre̱ꞌ Simón guzrigue̱ꞌ na xelateꞌ lu nísadauꞌ naꞌ. Jesús gudxéꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 4 Ca bexuzre bchálaje̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Simón: ―Bsa da dxedá laweꞌ nísadauꞌ chiuꞌ naga nácadxa situj nísadauꞌ, naꞌ le guzal-la xixruj chee̱le naꞌ chee̱ senle bela. 5 Simón beche̱be̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, bedú xe̱la be̱ntuꞌ zrin, ne quebe bi bela ne sentuꞌ. Lu dizraꞌ chiuꞌ, naꞌa guzal-laꞌ xixruj nigá. 6 Ca belune̱ꞌ ca gunná Jesús, naꞌ bela zante̱ gulezene̱ꞌ, naꞌ gúcate̱ wadxeza xixruj naꞌ. 7 Nadxa bulutá ne̱ꞌe̱ gulenné̱ꞌ benneꞌ ljwezre̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xetú lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ chee̱ xelácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. Benneꞌ caꞌ belezrine̱ꞌ, naꞌ bulusezrate̱ꞌ dxúpate̱ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ caꞌ, naꞌ gulácate̱ na ziꞌi, ne dxácate̱ welaze na lu nísadauꞌ. 8 Gate bleꞌe Simón Pedro da nigá, naꞌ bzu zribe̱ꞌ lau Jesús, gunné̱ꞌ: ―Gucuasa cuitaꞌ nedaꞌ, Xran, laweꞌ da nacaꞌ nedaꞌ benneꞌ dul-la.  













San Lucas 5

160

9 Caní

gunná Simón laweꞌ da dxezrébele̱ꞌe̱ ne̱ chee̱ da guca na, ne cáꞌanqueze dxelezrebe benneꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ, gate beleléꞌene̱ꞌ bela zan caꞌ. 10 Cáꞌanqueze belezrebe Jacobo ne Juan, zriꞌine Zebedeo, benneꞌ zaj naque̱ꞌ ljwezre Simón naꞌ. Jesús guzre̱ꞌ Simón: ―Quebe zrebuꞌ. Náꞌate̱la su lauꞌ senuꞌ bénneache lu da naca chee̱ Dios. 11 Nadxa, ca belexebéaje̱ꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ dxúꞌela nísadauꞌ, naꞌ bulucáꞌane̱ꞌ ca naca da caꞌ, naꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Jesús.  



Jesús dxexune̱ꞌ tu benneꞌ dxéꞌene̱ꞌ we̱ꞌ guzruꞌ (Mt. 8.1-4; Mr. 1.40-45) 12 Gate

Jesús zue̱ꞌ tu xe̱zre, naꞌ bzrin tu benneꞌ dxéꞌene̱ꞌ we̱ꞌ guzruꞌ, naꞌ ca bléꞌene̱ꞌ Jesús, bzu zribe̱ꞌ, ne gudíxrujte̱ lawe̱ꞌ lu xu, naꞌ bcaꞌana szrene̱ꞌ Le̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―Xran, che dxaca lazruꞌ, waca xexunuꞌ nedaꞌ. 13 Nadxa Jesús bte̱ꞌ-beꞌ nen ne̱ꞌe̱, gunné̱ꞌ: ―Dxaca lazraꞌ. Bache bexacuꞌ. Ca gunné̱ꞌ caꞌ, we̱ꞌ guzruꞌ naꞌ bedxúajte̱ na. 14 Jesús bsebague̱ꞌ bénneaꞌ quebe nu xe̱ꞌe̱ da nigá. Nadxa gunné̱ꞌ: ―Guxíaj naꞌa, xeajléꞌe cuinuꞌ lau bxruze, ne gulúꞌu dumí chee̱ xexádxeuꞌ lau Dios ca da gunná beꞌe Moisés chee̱ xeleneze benneꞌ ba bexacuꞌ ca naca xízrawe̱ꞌ chiuꞌ. 15 Ca naca xel-la waca chee̱ Jesús bzrílujdxa na, naꞌ benneꞌ zante̱ belezrague̱ꞌ lau Jesús chee̱ xelenne̱ꞌ da dxuchálaje̱ꞌ, ne chee̱ xexune̱ꞌ le̱ꞌ ca naca xízrawe̱ꞌ chee̱ꞌ. 16 Nadxa Jesús bezé̱ꞌe̱ naꞌ, naꞌ bzrine̱ꞌ naga quebe nu chiláꞌ benneꞌ, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ Dios.  







Jesús dxexune̱ꞌ tu benneꞌ naxrúꞌune niꞌa ne̱ꞌe̱ (Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12) 17 Tu

zra zua Jesús dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ bal-la benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj beꞌe Moisés, zaj dxeꞌe̱ naꞌ, benneꞌ záꞌaque̱ꞌ ca naca xé̱zredu caꞌ zaj nababa Galilea, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, ne chee̱ xe̱zre Jerusalén, naꞌ zúale̱ xel-la waca chee̱ Xránadxu Dios Jesús, naꞌ bexune̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe chaweꞌ zaj zue̱ꞌ. 18 Nadxa belezrín tapa benneꞌ zaj nuꞌe̱ tu benneꞌ zua zri niꞌa ne̱ꞌe̱, dee̱ꞌ tu lu blagaꞌ, naꞌ gulaca lazre̱ꞌ xelegúꞌe̱ le̱ꞌ lu xuꞌu chee̱ xelíxrue̱ꞌ le̱ꞌ lau Jesús. 19 Quebe  



161

San Lucas 5

guca xelezrine̱ꞌ lau Jesús laweꞌ da zrále̱ꞌe̱ benneꞌ zan ga naꞌ. Nadxa gulegüéne̱ꞌ chjuꞌula, ne gulesaluje̱ꞌ chjuꞌu, naꞌ bululétaje̱ꞌ benneꞌ naꞌ de̱ꞌ lu blagaꞌ ládujla benneꞌ zan caꞌ lau Jesús. 20 Gate bleꞌe Jesús ca dxeléajle̱ benneꞌ caꞌ chee̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ quebe chaweꞌ zue̱ꞌ: ―Bénneꞌdauꞌ, ba bnite lawaꞌ dul-la chiuꞌ. 21 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, ne benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ: ¿Nuzra benneꞌ nigá, dxenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Dios? Quebe nu benneꞌ séquene̱ꞌ gunite lawe̱ꞌ dul-la chee̱ bénneache. Tuze Dios gaque̱ꞌ. 22 Jesús dxéquebeꞌene̱ꞌ da dxelenné̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxéquele leꞌe caní? 23 ¿Bízrala na quebe naca na ste̱be gunaꞌ, che xapaꞌ benneꞌ nigá: Ba bnite lawaꞌ dulla chiuꞌ, u che xapaꞌ le̱ꞌ: Guxasa bexíaj? 24 Guléꞌedaꞌ leꞌe nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, napaꞌ xel-la dxenná bea lu xe̱zr la xu nigá chee̱ gunite lawaꞌ dul-la chee̱ bénneache. Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ naꞌ naxrúꞌune niꞌa ne̱ꞌe̱: ―Lueꞌ dxapaꞌ, bexasa, bexúa blagaꞌ chiuꞌ, ne bexíaj. 25 Ca gunné̱ꞌ caꞌ, bexásate̱ benneꞌ naꞌ lau xúgute̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ bequé̱ꞌe̱ blagaꞌ chee̱ꞌ, ne bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ lizre̱ꞌ zeajxé̱ láꞌane̱ꞌ Dios. 26 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ belexebánene̱ꞌ, naꞌ belúe láꞌane̱ꞌ Dios, ne nen xel-la dxelezrebe gulenné̱ꞌ: ―Naꞌa bleꞌedxu da dxebánequezdxu.  













Jesús dxenné̱ꞌ Leví (Mt. 9.9-13; Mr. 2.13-17) 27 Ca

gudé naꞌ bezáꞌa Jesús, naꞌ bléꞌene̱ꞌ tu benneꞌ dxuchizruje̱ꞌ waláz chee̱ xe̱zre Roma, le̱ꞌ Leví. Dxeꞌe̱ naga dxuchízruje̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Be̱n nedaꞌ tuze. 28 Naꞌ guxasa Leví, bcaꞌane̱ꞌ ca naca chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ guxíajle̱ne̱ꞌ Jesús. 29 Ca gudé naꞌ, Leví guluꞌe̱ tu xrcheꞌ zrente̱ lizre̱ꞌ chee̱ bcaꞌana szrene̱ꞌ Jesús, naꞌ zrále̱ꞌe̱queze naꞌ xezícadxa wechizruj caꞌ, ne xezícadxa benneꞌ zaj dxeꞌe̱ dxágule̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 30 Naꞌ benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na gulezú lawe̱ꞌ dxelezí tizre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, dxelé̱ꞌe̱ le̱ꞌ:  





San Lucas 5, 6

162

―¿Bizr chee̱ naꞌ dxeꞌaj dxágule̱le benneꞌ wechizruj caní, ne benneꞌ dul-la caꞌ? 31 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Quebe zaj nachine benneꞌ zaj zua chaweꞌ nu benneꞌ dxexúne̱ꞌ le̱ꞌ. Benneꞌ quebe chaweꞌ zaj zue̱ꞌ dxelechínene̱ꞌ le̱ꞌ. 32 Nedaꞌ quegá zaꞌa dxennéaꞌ benneꞌ xrlátaje. Zaꞌa dxennéaꞌ benneꞌ dul-la, chee̱ xelexebíꞌi lazre̱ꞌ.  



Dxuluche̱be̱ꞌ Jesús ca naca chee̱ gubasa (Mt. 9.14-17; Mr. 2.18-22) 33 Nadxa

buluche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxelúnle̱ꞌe̱ gubasa, ne dxuluchálajle̱ Dios benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Juan, ne benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, san benneꞌ caꞌ dxusé̱denuꞌ tu dxeléꞌaj dxeláguzqueze̱ꞌ? 34 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―¿Wazéquele xe̱le benneꞌ zaj zraꞌ laní chee̱ wechaga naꞌ xelune̱ꞌ gubasa dxácate̱ naꞌ zua benneꞌ wechaga naꞌ nen benneꞌ caꞌ? 35 Wazrín zra gate wechaga naꞌ naꞌ xecuase̱ꞌ nen benneꞌ caꞌ. Ca lu zra naꞌ xelune̱ꞌ gubasa. 36 Nadxa bchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ ca naca da dxuléꞌe nigá: ―Quegá nu benneꞌ cheze̱ꞌ tu zre̱ꞌ cube chee̱ xudé̱ꞌe̱ na tu zre̱ꞌ gula. Che caꞌ gune̱ꞌ, naꞌ guzría xiꞌe̱ ca naca zre̱ꞌ cube naꞌ, naꞌ ládxeꞌdu cube naꞌ quebe guléꞌe na cháwedauꞌ nen ladxeꞌ gula naꞌ. 37 Cáꞌanqueze quebe gaca cáꞌadxu xrise uva cube lu bzude xide gula, laweꞌ da che caꞌ gundxu, xrise uva cube naꞌ gutín na bzude xide gula, naꞌ gaca ditje xrise uva naꞌ, ne bzude xide naꞌ. 38 Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ cáꞌadxu xrise uva cube lu bzude xide cube, naꞌ dxúpate̱ naꞌ xegáꞌana chaweꞌ na. 39 Che tu benneꞌ xíꞌaje̱ꞌ xrise uva wal-la gula, québedxa nna na chee̱ꞌ xíꞌaje̱ꞌ xrise uva cube, laweꞌ da dxenné̱ꞌ: “Nétajdxa da gula naꞌ.”  











Benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús dxelálaje̱ꞌ dau zruaꞌ xtila lu zra láꞌazxa chee̱ judío caꞌ (Mt. 12.1-8; Mr. 2.23-28)

6

1 Tu

lu zra láꞌazxa chee̱ judío caꞌ, gudé Jesús naga naxaza zruaꞌ xtila, naꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ zjaque̱ꞌ dxelálaje̱ꞌ dau zruaꞌ xtila, naꞌ dxelezrube na nen ne̱ꞌe̱, ne dxelawe̱ꞌ zruaꞌ xtila naꞌ. 2 Nadxa benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxunle leꞌe tu zrin da quebe naca na gunle zra láꞌazxa chee̱dxu?  

163

San Lucas 6

3 Jesús

beche̱be̱ꞌ: ―¿Quebe ne gulábale leꞌe ca be̱n David ne benneꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ gate guledune̱ꞌ? 4 Guxúꞌu David naꞌ tu lu xudauꞌ chee̱ Dios, ne guqué̱ꞌe̱ xeta xtila da gulúꞌu bxruze lau Dios, naꞌ gudawe̱ꞌ na, ne bnézrujte̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, ne quebe naca chee̱ꞌ xelawe̱ꞌ xeta xtila naꞌ. Tuze bxruze caꞌ naca chee̱ꞌ xelawe̱ꞌ na. 5 Cáꞌanqueze guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―Nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, nápaquezaꞌ xel-la dxenná bea ca naca chee̱ zra láꞌazxa.  



Jesús dxexune̱ꞌ benneꞌ nazrinnaj ne̱ꞌe̱ (Mt. 12.9-14; Mr. 3.1-6) 6 Xetú

lu zra láꞌazxa chee̱ judío caꞌ, guxúꞌu Jesús tu lu xuꞌu, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ zaj nazrague̱ꞌ naꞌ. Zua naꞌ tu benneꞌ nazrinnaj ne̱ꞌe̱ xabe̱la. 7 Benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, ne benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ dxuluzuzre̱ꞌ Jesús chee̱ xeleléꞌene̱ꞌ che xexún Jesús bénneaꞌ lu zra láꞌazxa chee̱ꞌ, chee̱ xelezéquene̱ꞌ xelaweꞌ zria Jesús. 8 Jesús ba nézene̱ꞌ ca da dxelegúꞌu lazre̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ bénneaꞌ nazrinnaj ne̱ꞌe̱: ―Guxasa, ne guzé̱ laduj nigá. Benneꞌ naꞌ guxase̱ꞌ, naꞌ guzé̱ꞌ naꞌ. 9 Nadxa gunná Jesús, guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Naꞌa guche̱baꞌ leꞌe tu: ¿Bízrala naꞌ waca gundxu zra láꞌazxa chee̱le, da xrlátaje che da cale̱la? ¿Gucache cháwedxu xel-la nabán chee̱ tu benneꞌ, che guzría xidxu na? 10 Nadxa Jesús guné̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ zaj naxechaj Le̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ naꞌ: ―Bli naꞌu nigá. Benneꞌ naꞌ be̱ne̱ꞌ caꞌ, naꞌ bexácate̱ ne̱ꞌe̱ naꞌ. 11 Naꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ belezráꞌale̱ꞌe̱, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxuluche̱be ljwezre̱ꞌ bi xelezéquene̱ꞌ xelune̱ꞌ chee̱ Jesús chee̱ xuluzría xiꞌe̱ Le̱ꞌ.  









Jesús dxequé̱ꞌe̱ benneꞌ chazrinnu caꞌ xelaque̱ꞌ gubáz chee̱ꞌ (Mt. 10.1-4; Mr. 3.13-19) 12 Ca

lu zra naꞌ Jesús guxíaje̱ꞌ tu lu xiꞌa xeajchálajle̱ne̱ꞌ Dios, naꞌ guzúe̱ꞌ bedú xe̱la dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios. 13 Ca guxaníꞌ gunné̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, ne guqué̱ꞌe̱ chazrinnu benneꞌ caꞌ, naꞌ bzre̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ xelaque̱ꞌ gubáz chee̱ꞌ. 14 Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ:  



San Lucas 6

164

Simón, (bénneaꞌ bzue̱ꞌ le̱ꞌ Pedro), Andrés, (benneꞌ biche Simón naꞌ), Jacobo, Juan, Felipe, Bartolomé, 15 Mateo, Tomás, Jacobo, (zriꞌine Alfeo), Simón, (bénneaꞌ dxedábague̱ꞌ benneꞌ Roma caꞌ) 16 Judas, (benneꞌ biche Jacobo), ne Judas Iscariote, (bénneaꞌ gudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ.) Jesús dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ zante̱ (Mt. 4.23-25) 17 Jesús

bdinne̱ꞌ lu xiꞌa naꞌ nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ bzrine̱ꞌ tu lacheꞌ nen benneꞌ caꞌ. Benneꞌ zan zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ zaj nababe̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, ne Jerusalén, nen benneꞌ zaj nababe̱ꞌ Tiro, ne Sidón. Benneꞌ caní belelé̱ꞌe̱ chee̱ xelenne̱ꞌ da dxuchalaj Jesús, ne chee̱ xexún Jesús le̱ꞌ ca naca xízrawe̱ꞌ dxeledxéꞌene̱ꞌ. 18 Cáꞌanqueze benneꞌ caꞌ zaj xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ belexaque̱ꞌ. 19 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ gulaca lazre̱ꞌ xuluté̱ꞌ Jesús laweꞌ da dxexún Le̱ꞌ xúgute̱ꞌ nen xel-la waca chee̱ꞌ.  



Benneꞌ caꞌ naca da ba neza zren chee̱ꞌ, ne benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ baxacheꞌ (Mt. 5.1-12) 20 Nadxa

Jesús gunné̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Ba neza zrente̱ naca na chee̱le leꞌe, dxéquebeꞌele nácale benneꞌ xacheꞌ, laweꞌ da waxúꞌule leꞌe naga dxenná bea Dios. 21 ’Ba neza zrente̱ naca na chee̱le leꞌe, dxedunle da dxunna Dios, laweꞌ da wélajquezle. ’Ba neza zrente̱ naca na chee̱le leꞌe, dxebézrele ne̱ chee̱ dula, laweꞌ da guzrízrequezle. 22 ’Ba neza zrente̱ naca na chee̱le leꞌe, gate xelecuide bénneache leꞌe, ne gate xelexebéaje̱ꞌ leꞌe chaléꞌajla, ne gate xelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱le, ne gate xulucáꞌana ditje̱ꞌ lale ca tu da sban laweꞌ da nácale bi chiaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 23 Le béle̱ꞌe̱, ne le sua lu da ba neza lu zra naꞌ laweꞌ da zruéꞌele tu da zren lu xabáa chee̱ Dios. Cáꞌanqueze benneꞌ xra xrtau benneꞌ caní bulusaca ziꞌe̱ benneꞌ caꞌ buluchálajé̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 24 ’Baxacheꞌ nácale leꞌe, benneꞌ gunníꞌa, laweꞌ da ba nápale xel-la dxebé da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá.  







165

San Lucas 6

25 ’Baxacheꞌ

nácale leꞌe, nélajle naꞌa, laweꞌ da wadunle leꞌe. ’Baxacheꞌ nácale leꞌe dxuzrízrele naꞌa, laweꞌ da cuezre xáchele. 26 ’Baxacheꞌ nácale leꞌe gate xúgute̱ bénneache dxelenné̱ꞌ da chaweꞌ chee̱le, laweꞌ da caꞌ belún xra xrtáule, gulenné̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ benneꞌ we̱n lazreꞌ caꞌ, benneꞌ gulenné̱ꞌ: “Netuꞌ dxuchálajntuꞌ waláz chee̱ Dios.”  

Dxal-laꞌ zríꞌidxu benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ dxiꞌu (Mt. 5.38-48; 7.12) 27 Naꞌ

gunná Jesús: ―Dxapaꞌ leꞌe dxénele chiaꞌ, le zriꞌi benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ leꞌe, ne le gun chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelezré̱ꞌe̱ leꞌe. 28 Le nne̱ chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ cale̱la chee̱le, ne le naba lau Dios gaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱le. 29 Che nu benneꞌ cape̱ꞌ xrágale, le guze̱te̱ xecha laꞌa, ne che nu benneꞌ que̱ꞌe̱ xicha chee̱le, le güe lataj caꞌate̱ꞌ zrale. 30 Le gunezruj nútete̱ze benneꞌ bi nabe̱ꞌ leꞌe, ne che nu benneꞌ que̱ꞌe̱ da naca chee̱le, quebe xenábale na. 31 Le gun chee̱ bénneache cáte̱ze naꞌ dxaca lázrele xelune̱ꞌ chee̱le. 32 ’Che leꞌe nazriꞌile tuze benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ leꞌe, ¿bízraqueze da chaweꞌ dxunle? Cáꞌanqueze dxelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 33 Che dxunle chaweꞌ chee̱ tuze benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ leꞌe chaweꞌ, ¿bízraqueze da chaweꞌ dxunle? Cáꞌanqueze dxelún benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ. 34 Che bi dxusanle chee̱ tuze benneꞌ ba nézele wexunne̱ꞌ na, ¿bízraqueze da chaweꞌ dxunle? Cáꞌanqueze benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ dxulusane̱ꞌ da naca chee̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, laweꞌ da zaj nézene̱ꞌ wulunézrujte̱ benneꞌ caꞌ le̱ na. 35 Dxal-laꞌ zriꞌile leꞌe benneꞌ caꞌ dxelezré̱ꞌe̱ leꞌe, ne gunle da chaweꞌ chee̱ꞌ, ne gusanle chee̱ benneꞌ caꞌ da xelenabe̱ꞌ leꞌe, lácala quebe xelexexunne̱ꞌ na. Che gunle caꞌ, da zrendxa da siꞌ lu naꞌle, ne gácale bi caꞌ chee̱ Dios szrente̱, laweꞌ da naca Le̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ nen benneꞌ caꞌ quebe dxelexezaca ba lazre̱ꞌ, ne benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ. 36 Le xezrí lazreꞌ bénneache ca dxun Dios, dxezrí lazre̱ꞌ leꞌe.  

















Quebe guzúale chaláꞌala le saꞌ ljwézrele (Mt. 7.1-5) 37 Naꞌ

gunná Jesús: ―Quebe guzúale chaláꞌala le saꞌ ljwézrele, naꞌ Dios quebe guzúe̱ꞌ leꞌe chaláꞌala. Quebe bi nne̱le chee̱ le saꞌ ljwézrele,

San Lucas 6

166

naꞌ Dios quebe guchiꞌe̱ chee̱le leꞌe. Le gunite lau chee̱ le saꞌ ljwézrele, naꞌ Dios gunite lawe̱ꞌ chee̱le leꞌe. 38 Le gunezruj chee̱ bénneache, naꞌ Dios gunne̱ꞌ chee̱le leꞌe. Dios cuꞌe̱ lu xcuite chee̱le tu xiꞌina da nálate̱, ne da naxíꞌtequeze, ne guníbete̱ꞌ na, ne sua díꞌatequeze na. Dios gudxíxrequeze̱ꞌ chee̱le ca da dxudxíxrele chee̱ bénneache. 39 Nadxa Jesús bchálaje̱ꞌ da dxuléꞌe nigá, gunné̱ꞌ: ―¿Waca tu benneꞌ la chul-la cuꞌe̱ neza xetú la chul-la? Che caꞌ gune̱ꞌ, dxúpate̱ꞌ xelebixre̱ꞌ tu lu xe̱dxu. 40 Netú benneꞌ dxuse̱de gácadxe̱ꞌ szren ca naca bénneaꞌ dxusé̱dene̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ gate xuzre gusé̱die̱ꞌ, gaque̱ꞌ ca naca bénneaꞌ bsé̱dene̱ꞌ le̱ꞌ. 41 ’¿Bizr chee̱ naꞌ dxennáꞌu bé̱bedu naꞌ xuꞌu na xiaj lau le saꞌ ljwezruꞌ, ne quebe dxéquebeꞌenuꞌ ca naca da zren da xuꞌu na xiaj lauꞌ lueꞌ? 42 Che quebe dxéquebeꞌenuꞌ ca naca da zren naꞌ da xuꞌu na xiaj lauꞌ lueꞌ, ¿ájazra dxunuꞌ dxexázrenuꞌ dxuꞌu le saꞌ ljwezruꞌ: “Be̱nna lataj xebéajaꞌ bé̱bedu naꞌ xuꞌu na xiaj lauꞌ?” Lueꞌ, benneꞌ dxun láweze xrlátaje, bebéaj záꞌteca lueꞌ ca naca da zren da xuꞌu na xiaj lauꞌ, naꞌ nadxa leꞌenuꞌ cháwedauꞌ xebéajuꞌ bé̱bedu naꞌ xuꞌu na xiaj lau le saꞌ ljwezruꞌ.  









Naca bea tu benneꞌ ne̱ chee̱ da dxune̱ꞌ (Mt. 7.17-20; 12.34-35)

Nadxa gunná Jesús: 43 ―Tu xaga xrlátaje quebe cuía na da zixre cale̱la, naꞌ xaga da quebe naca chaweꞌ quebe gaca cuía na da zixre chaweꞌ. 44 Tu tu xaga naca bea na ne̱ chee̱ da zixre da dxebía na. Quebe gaca guchíbedxu da zixre chee̱ xaga higo tu lu xaga xecheꞌ, ne quebe guchíbedxu da zixre chee̱ lba uva lu xecheꞌ bisigá. 45 Benneꞌ xrlátaje, da xrlátaje dxenné̱ bénneaꞌ laweꞌ da naxaza da xrlátaje lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, naꞌ benneꞌ we̱n da cale̱la, da cale̱la dxenné̱ bénneaꞌ laweꞌ da xuꞌu da cale̱la lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. Dxuꞌe̱ naꞌ dxenné̱ na ca naca da xuꞌu lu xichaj lázrdawe̱ꞌ.  





Dxuchalaj Jesús chee̱ chupa lane xuꞌu (Mt. 7.24-27)

Gunná Jesús: 46 ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxe̱le nedaꞌ: “Xran, Xran”, ne quebe dxunle ca da dxapaꞌ leꞌe? 47 Xapaꞌ leꞌe aja naca bénneaꞌ ze̱ꞌe̱ nen nedaꞌ, ne dxenne̱ꞌ xrtizraꞌa, ne dxune̱ꞌ ca da dxapaꞌ le̱ꞌ. 48 Naque̱ꞌ ca tu benneꞌ be̱ne̱ꞌ tu xuꞌu. Da zren gude̱ne̱ꞌ, naꞌ bzrie̱ꞌ lane na laweꞌ xiaj xre. Gate bdxuaj xe̱gu, naꞌ  





167

San Lucas 6, 7

xeajchúꞌule̱ꞌe̱ na le̱ꞌe̱ xuꞌu naꞌ, quebe bi guzequeꞌ gune na xuꞌu naꞌ laweꞌ da zria lane na laweꞌ xiaj xre. 49 Naꞌ bénneaꞌ dxenne̱ꞌ xrtizraꞌa, ne quebe dxune̱ꞌ ca da dxapaꞌ le̱ꞌ, naque̱ꞌ ca tu benneꞌ be̱ne̱ꞌ xuꞌu chee̱ꞌ laweꞌ xu dxeze, ne quebe guzale̱ꞌ lane na, naꞌ gate bdxuaj xe̱gu naꞌ, ne xeajchúꞌule̱ꞌe̱ na le̱ꞌe̱ xuꞌu naꞌ, naꞌ guché̱ na le̱ na, naꞌ tu chíꞌizqueze bzria xi na le̱ na.  

Jesús dxexune̱ꞌ bi we̱n zrin chee̱ tu benneꞌ Roma (Mt. 8.5-13)

7

1 Gate

bexuzre bchálajle̱ Jesús benneꞌ caꞌ, naꞌ bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ Capernaum. 2 Zua tu benneꞌ Roma naꞌ, benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la, naꞌ zua tu bi we̱n zrin chee̱ꞌ nazríꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ-beꞌ, naꞌ bi naꞌ quebe chaweꞌ zúabeꞌ, ne dxaca wátebeꞌ. 3 Gate ben benneꞌ Roma naꞌ ca da dxun Jesús, naꞌ gusélle̱ꞌ bal-la benneꞌ gula sina chee̱ judío caꞌ, chee̱ xeajlegue̱zre̱ꞌ Jesús xide̱ꞌ xexune̱ꞌ bi we̱n zrin chee̱ꞌ. 4 Benneꞌ gula caꞌ belezrine̱ꞌ lau Jesús, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelataꞌ xuene̱ꞌ Le̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―Benneꞌ Roma nigá naca chee̱ꞌ gácale̱nuꞌ le̱ꞌ, 5 laweꞌ da dxape̱ꞌ ba láꞌana xe̱zre chee̱dxu, naꞌ lé̱queze̱ꞌ be̱ne̱ꞌ tu xuꞌu chee̱dxu ga dxezrágadxu. 6 Nadxa Jesús guxíajle̱ne̱ꞌ benneꞌ gula caꞌ. Gate belezrine̱ꞌ gagu naga zua lizre benneꞌ Roma naꞌ, le̱ꞌ gusél-le̱ꞌ bal-la benneꞌ ljwezre̱ꞌ xeajlegue̱zre̱ꞌ Jesús: ―Xran, quebe senuꞌ gunne xue, laweꞌ da quebe naca chiaꞌ chuꞌu lizraꞌ. 7 Chee̱ le̱ naꞌ ne quebe bexazrdaꞌ nédaꞌquezaꞌ xedajdiljaꞌ Lueꞌ. Cun gunnaze, naꞌ xexaca bi we̱n zrin chiaꞌ. 8 Nédaꞌquezaꞌ zua benneꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ nedaꞌ dxenná beꞌedaꞌ benneꞌ dxjaca wedil-la. Che xapaꞌ tu bénneaꞌ: Guxíaj, naꞌ waxíajbeꞌ, ne che xapaꞌ xetubeꞌ: Gudá, naꞌ wídabeꞌ, ne che nna beꞌedaꞌ bi we̱n zrin chiaꞌ da gunbeꞌ, naꞌ gunbeꞌ na. 9 Gate ben Jesús da nigá, naꞌ bebánene̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ zjácale̱ Le̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―Da li, quebe ne cheajxracaꞌ tu benneꞌ xe̱zre Israel dxeajlí lazre̱ꞌ nedaꞌ ca dxun benneꞌ nigá. 10 Gate belexezrín benneꞌ ljwezre benneꞌ Roma naꞌ lizre̱ꞌ, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ ba bexaca bi we̱n zrin naꞌ.  

















Jesús dxusebane̱ꞌ bi biu chee̱ tu nuꞌula ba gute benneꞌ chie̱ꞌ 11 Ca

gudé naꞌ Jesús guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ tu xe̱zre da nazí le na Naín, naꞌ xjácale̱ Le̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, ne benneꞌ zante̱.

San Lucas 7

168

12 Gate

bzrine̱ꞌ gáguze naga zua xe̱zre naꞌ, bléꞌene̱ꞌ benneꞌ zaj nuꞌe̱ tu bi gate zeajlecache̱ꞌ-beꞌ, naꞌ naca be̱ꞌ bi tulichaꞌ chee̱ xrnabeꞌ, nuꞌula naꞌ ba gute benneꞌ chie̱ꞌ. Benneꞌ zan, benneꞌ lazrie̱ꞌ zjácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 13 Gate Xránadxu bléꞌene̱ꞌ nuꞌula naꞌ, naꞌ bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Québedxa cuezruꞌ. 14 Nadxa gubiga Jesús dxuꞌa xiꞌina xuꞌubeꞌ, naꞌ bte̱ꞌ na. Naꞌ benneꞌ caꞌ zeajlexexuꞌe̱-beꞌ gulague̱ꞌ. Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ bi gate naꞌ: ―Bidauꞌ, dxapaꞌ lueꞌ, guxasa. 15 Naꞌ bi naꞌ ba nate bexásabeꞌ gudxeꞌbeꞌ, naꞌ bezú laubeꞌ dxuchálajbeꞌ. Naꞌ Jesús bunézruje̱ꞌ-beꞌ lu naꞌ xrnabeꞌ. 16 Gate beleléꞌe benneꞌ caꞌ da nigá, naꞌ belezrebe̱ꞌ, ne gulezú lawe̱ꞌ dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios, dxelenné̱ꞌ: ―Tu benneꞌ zrente̱, benneꞌ dxenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ba ble̱ꞌe̱ ládujla dxiꞌu. Cáꞌanqueze dxelenné̱ꞌ: ―Dios ba ble̱ꞌe̱ dxácale̱ne̱ꞌ xe̱zr chee̱ꞌ. 17 Ca naca naga nababa Judea, ne xe̱zre walízr chee̱ na belén bénneache ca naca xel-la waca chee̱ Jesús.  









Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa dxesel-le̱ꞌ gubáz chee̱ꞌ lau Jesús (Mt. 11.2-19) 18 Naga

xuꞌu Juan lizre xia, bénene̱ꞌ ca naca chee̱ da nigá laweꞌ da benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Juan buluzenne̱ꞌ le̱ꞌ da dxaca na. Juan gunné̱ꞌ chupa benneꞌ caꞌ, 19 naꞌ gusel-le̱ꞌ le̱ꞌ lau Jesús chee̱ cheajleche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ che da li naque̱ꞌ Cristo, bénneaꞌ dxal-laꞌ xide̱ꞌ, u che dxal-laꞌ xelebeze̱ꞌ benneꞌ xula. 20 Nadxa benneꞌ caꞌ gusella Juan belezrine̱ꞌ lau Jesús, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa nasel-le̱ꞌ netuꞌ zedajché̱bentuꞌ Lueꞌ che Lueꞌ naꞌ nacuꞌ Cristo, bénneaꞌ dxal-laꞌ xide̱ꞌ, u che dxal-laꞌ cuézantuꞌ benneꞌ xula. 21 Ca lu zra naꞌ Jesús bexune̱ꞌ benneꞌ zante̱ benneꞌ we̱ꞌ, ne benneꞌ dxéꞌene̱ꞌ xízrawe̱ꞌ da dxedá du zren, ne benneꞌ caꞌ zaj xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ, naꞌ bexune̱ꞌ benneꞌ la chul-la caꞌ. 22 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ nasel-la Juan: ―Le cheajxaca, ne le xe̱ Juan ca naca da ba bleꞌele, ne da bénele. Benneꞌ la chul-la caꞌ dxelexeléꞌene̱ꞌ, naꞌ benneꞌ zrinnaj caꞌ dxelexedé̱ꞌ, naꞌ benneꞌ dxeledxéꞌene̱ꞌ we̱ꞌ guzruꞌ ba  







169

San Lucas 7

belexaque̱ꞌ, naꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Dios. 23 Ba neza zren naca na chee̱ benneꞌ quebe gusán lazre̱ꞌ nedaꞌ. 24 Gate besíꞌaca benneꞌ caꞌ gusel-la Juan, naꞌ Jesús guzú lawe̱ꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ ca naca chee̱ Juan naꞌ, dxenné̱ꞌ: ―¿Bizra guxiajle leꞌe xeajnnaꞌle le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj? ¿Tu xia xtila da dxutá beꞌ? 25 Che cabí, ¿bizra xeajnnaꞌle? ¿Tu benneꞌ nacu zra lane̱ꞌ da zácale̱ꞌe̱? Ba nézquezle leꞌe benneꞌ caꞌ dxelacu zra lane̱ꞌ da zácale̱ꞌe̱, ne dxeléꞌaj dxelawe̱ꞌ da zácale̱ꞌe̱ zaj zre̱ꞌe̱ lizre benneꞌ blau caꞌ. 26 Che cabí, ¿bizra xeajnnaꞌle? ¿Tu benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios? Aweꞌ, bleꞌele tu benneꞌ nácadxe̱ꞌ szren ca tu benneꞌ dxuchálajé̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 27 Juan nigá naque̱ꞌ bénneaꞌ naxúaj na chee̱ꞌ lu xiche chee̱ Dios, dxenné̱ꞌ: Dxesel-laꞌ gubáz chiaꞌ lau Lueꞌ, chee̱ gucáꞌana chawe̱ꞌ neza naga teuꞌ. 28 Dxapaꞌ leꞌe, ládujla xúgute̱ benneꞌ quebe nu chiláꞌ benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios nácadxe̱ꞌ szren ca Juan nigá. Naꞌa benneꞌ nácadxe̱ꞌ dxexruj lazreꞌ naga dxenná bea Dios nácadxe̱ꞌ blau ca Juan nigá. 29 Naꞌ gunná Jesús: ―Gate naꞌ benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ, ne benneꞌ wechizruj caꞌ belenne̱ꞌ da dxuchalaj Juan, guleque béꞌene̱ꞌ Dios naque̱ꞌ xrlátaje, naꞌ beledxúe̱ꞌ nisa lu naꞌ Juan. 30 Benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na buluzúe̱ꞌ chaláꞌala ca naca da dxaca lazreꞌ Dios gune̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ quebe beledxúe̱ꞌ nisa lu naꞌ Juan. 31 Naꞌ gunná Xránadxu: ―¿Ájazra gutil-la lé̱bedaꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌa zra? ¿ájazra zaj naque̱ꞌ? 32 Zaj naque̱ꞌ ca bidu caꞌ dxelebeꞌbeꞌ dxelítajbeꞌ laweꞌ xiꞌa, ne dxelebezre xaꞌabeꞌ, dxele̱beꞌ bidu ljwézrebeꞌ: “Bcuézrentuꞌ bchiuj da bénele, san quebe bxáꞌale. Bil-la xáchentuꞌ, san quebe gudxézrele.” 33 Caní zaj naca benneꞌ caꞌ laweꞌ da blaꞌ Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa, ne quebe gudawe̱ꞌ xeta, ne quebe guꞌe̱ xrise uva wal-la, naꞌ gulenné̱ꞌ xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ. 34 Nadxa blaꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, dxeꞌaj dxawaꞌ, naꞌ dxelenné̱ꞌ nacaꞌ wagu xrata, ne benneꞌ dxéꞌajle̱ꞌe̱, ne dxelenné̱ꞌ nacaꞌ ljwezre benneꞌ dul-la caꞌ, ne benneꞌ wechizruj caꞌ. 35 Xel-la sina chee̱ Dios naca bea na ne̱ chee̱ da dxelún benneꞌ caꞌ zaj nape̱ꞌ xel-la sina chee̱ Dios.  

























San Lucas 7

170

Da bchalaj Jesús lizre Simón, benneꞌ xudauꞌ fariseo 36 Tu

benneꞌ xudauꞌ fariseo gunné̱ꞌ Jesús cheajtawe̱ꞌ xeta lizre̱ꞌ, naꞌ Jesús guxíaje̱ꞌ lizre bénneaꞌ, naꞌ gudxéꞌe̱ dxawe̱ꞌ. 37 Nadxa tu nuꞌula dul-la chee̱ xe̱zre naꞌ, gate benne̱ꞌ bzrin Jesús dxawe̱ꞌ xeta lizre benneꞌ fariseo naꞌ, naꞌ bzrin nuꞌula naꞌ ga naꞌ, nuꞌe̱ tu daꞌ naca na xiaj zaca, da nazráte̱ na da dxelá zixre. 38 Gate bzrin nuꞌula naꞌ naga zua Jesús, naꞌ gudxéꞌe̱ zran niꞌe̱ dxebezre̱ꞌ, ne guzú lawe̱ꞌ dxibe̱ꞌ niꞌa Jesús nen nisa dxebezre̱ꞌ, ne bsebizre̱ꞌ niꞌe̱ nen xicha xíchaje̱ꞌ, ne bnupe̱ꞌ niꞌa Jesús, naꞌ guluꞌe̱ na da dxelá zixre naꞌ. 39 Naꞌ benneꞌ xudauꞌ fariseo, bénneaꞌ gunné̱ꞌ Jesús lizre̱ꞌ, gate bléꞌene̱ꞌ da nigá, gunné̱ꞌ lu lázrdawe̱ꞌ: “Chela benneꞌ nigá da li naque̱ꞌ benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, guéquebeꞌequeze̱ꞌ aja naca chee̱ nuꞌula nigá dxuté̱ꞌ niꞌe̱, laweꞌ da naque̱ꞌ nuꞌula dul-la.” 40 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ fariseo naꞌ: ―Simón, de̱ tu da guchálajle̱naꞌ lueꞌ. Naꞌ beche̱be benneꞌ fariseo naꞌ: ―Gunná, Benneꞌ Wese̱de. 41 Jesús gunné̱ꞌ: ―Chupa benneꞌ dxelal-le̱ꞌ dumí chee̱ tu benneꞌ tu dxusánte̱zqueze̱ꞌ benneꞌ dumí. Tue̱ꞌ dxal-le̱ꞌ chee̱ꞌ lazruj chee̱ chupiza, naꞌ xetúe̱ꞌ dxebague̱ꞌ lazruj chee̱ chupa beuꞌ. 42 Laweꞌ da quebe dxelezéquene̱ꞌ xelexexízruje̱ꞌ chee̱ bénneaꞌ, naꞌ le̱ꞌ bnite lawe̱ꞌ chee̱ dxúpate̱ benneꞌ caꞌ ca naca da dxelebague̱ꞌ chee̱ꞌ. Naꞌa gunná, ¿nula benneꞌ caní zríꞌidxene̱ꞌ bénneaꞌ? 43 Simón beche̱be̱ꞌ: ―Dxéquedaꞌ bénneaꞌ bnite lawe̱ꞌ chee̱ꞌ da zrendxa. Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da li dxennáuꞌ. 44 Nadxa Jesús gunné̱ꞌe̱ nuꞌula naꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Simón: ―¿Dxeléꞌenuꞌ nuꞌula nigá? Nedaꞌ guxuꞌa lizruꞌ, ne quebe nu gunná beꞌenuꞌ quibe niꞌa, san nuꞌula nigá gudibe̱ꞌ niꞌa nen nisa dxebezre̱ꞌ, ne bsebizre̱ꞌ na nen xicha xíchaje̱ꞌ. 45 Quebe bnupuꞌ nedaꞌ, san nuꞌula nigá, gate guxúꞌuteaꞌ, quebe dxusane̱ꞌ dxunúpequeze̱ꞌ niꞌa. 46 Quebe gulúꞌu da za xíchajaꞌ, san nuꞌula nigá guluꞌe̱ niꞌa da dxelále̱ꞌe̱ zixre. 47 Chee̱ le̱ naꞌ dxapaꞌ lueꞌ, laweꞌ da nazríꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ nedaꞌ, da nigá naca bea na ba bnite lawaꞌ chee̱ꞌ ca naca dul-la zan chee̱ꞌ, san bénneaꞌ naca bábaze dul-la chee̱ꞌ da bnite lawaꞌ, láteze zríꞌine̱ꞌ nedaꞌ.  





















171

San Lucas 7, 8

48 Nadxa

Jesús guzre̱ꞌ nuꞌulaꞌ: ―Dul-la chiuꞌ ba bnite lawaꞌ. 49 Naꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe nen Le̱ꞌ, ne zaj dxeꞌe̱ naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ lu lázrdawe̱ꞌ: “¿Nuzra benneꞌ nigá, dxunite láuqueze̱ꞌ dul-la?” 50 Jesús guzre̱ꞌ nuꞌula naꞌ: ―Ba naláuꞌ laweꞌ da guxéajle̱ꞌu chiaꞌ. Bexíaj dute̱ xel-la dxebeza zri lazreꞌ.  



Nuꞌula caꞌ belún zrin chee̱ Jesús

8

1 Ca

gudé da nigá, gudá Jesús zaneꞌ xe̱zre, ne xé̱zredu caꞌ, dxusé̱dene̱ꞌ, ne dxuchálaje̱ꞌ ca dxenná bea Dios. Benneꞌ chazrinnu gubáz caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. 2 Cáꞌanqueze zjácale̱ Le̱ꞌ bal-la nuꞌula caꞌ, benneꞌ caꞌ bexune̱ꞌ le̱ꞌ ca naca xízrawe̱ꞌ chee̱ꞌ, ne bebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ da zaj xuꞌe̱. Ládujla nuꞌula caꞌ ziaj María Magdalena, nuꞌula naꞌ belexedxúaj gazre beꞌ xriwe̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. 3 Ládujla le̱ꞌ zíajqueze Juana, zruꞌula Chuza, benneꞌ naꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ da napa Herodes. Cáꞌanqueze ládujla le̱ꞌ ziaj Susana, naꞌ zjaca nuꞌula zandxa naꞌ, nuꞌula caꞌ dxelácale̱ne̱ꞌ Jesús nen da zaj nape̱ꞌ.  



Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ benneꞌ dxaze̱ꞌ zruaꞌ xtila (Mt. 13.1-9; Mr. 4.1-9) 4 Benneꞌ

zan beledxúaje̱ꞌ lu xe̱zre caꞌ chee̱ xeleléꞌene̱ꞌ Jesús, naꞌ gate belezraga benneꞌ zan naga zue̱ꞌ, naꞌ bchálaje̱ꞌ tu da dxuléꞌe na, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: 5 ―Tu benneꞌ dxaze̱ꞌ guzé̱ꞌe̱ zjaze̱ꞌ zruaꞌ xtila. Ca zéaje̱ꞌ dxaze̱ꞌ na, bal-la bínnedu caꞌ xeajlechaze na dxuꞌa neza, naꞌ benneꞌ caꞌ bululéaje̱ꞌ na, naꞌ belezrín bxínnedauꞌ gulágubaꞌ na. 6 Xebal-la bínnedu caꞌ xeajlechaze na lu xiaj caꞌ, naꞌ gate bínnedu caní belezría na, chadite̱ gulebizre na, laweꞌ da quebe gudxéꞌ gupaꞌ. 7 Xebal-la bínnedu caꞌ xeajlechaze na naga zaj dxeꞌ lue xecheꞌ, naꞌ bululule xecheꞌ caꞌ le̱ na. 8 Xebal-la bínnedu caꞌ xeajlechaze na lu xu be̱be, naꞌ gate belegula na, naꞌ gulezríale̱ꞌe̱ na. Bal-la na gulezría na tu gaxúa weaj. Gate bexuzre bchalaj Jesús da nigá, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―¡Che leꞌe zua nágale, le xene!  







Jesús dxenné̱ꞌ bizr chee̱ naꞌ dxuchálaje̱ꞌ da dxululéꞌe na (Mt. 13.10-17; Mr. 4.10-12) 9 Nadxa

benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulenábene̱ꞌ Le̱ꞌ bizra zéaje̱ da dxuléꞌe nigá. 10 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ:  

San Lucas 8

172

―Dios dxuzéajniꞌine̱ꞌ leꞌe ca naca da nagache chee̱ xella dxenná bea chee̱ꞌ, san benneꞌ xula, dxuchálajle̱naꞌ le̱ꞌ da dxuléꞌe na caní, chee̱ gate dxeleléꞌene̱ꞌ xelaque̱ꞌ ca benneꞌ quebe dxeleléꞌene̱ꞌ, ne gate dxelenne̱ꞌ quebe dxeléajniꞌine̱ꞌ. Jesús dxuxuzájle̱ꞌe̱ da dxuléꞌe na ca naca chee̱ bénneaꞌ dxaze̱ꞌ (Mt. 13.18-23; Mr. 4.13-20) 11 Naꞌ

gunná Jesús: ―Da nigá naca ca zéaje̱ da dxuléꞌe naꞌ: Bínnedu caꞌ zéaje̱ na xrtizraꞌ Dios. 12 Bínnedu caꞌ xeajlechaze na dxuꞌa neza zéaje̱ na benneꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ xrtizraꞌ Dios, san zaꞌ da xriwe̱ꞌ, naꞌ dxegúa na dizraꞌ naꞌ lu xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ, chee̱ quebe xeléajle̱ꞌe̱, ne quebe xelelé̱ꞌ. 13 Bínnedu caꞌ xeajlechaze na lu xiaj caꞌ zéaje̱ na benneꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ dizraꞌ naꞌ, ne dxeleziꞌe̱ na dute̱ xel-la dxelebé, san quebe dxaze na lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. Dxeléajle̱ꞌe̱ tu chíꞌidauꞌze, naꞌ gate dxeledée̱ꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ, naꞌ dxulusán lazre̱ꞌ na. 14 Bínnedu caꞌ xeajlechaze na naga zaj dxeꞌ lue xecheꞌ zéaje̱ na benneꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ dizraꞌ naꞌ, naꞌ dxeajxaque̱ꞌ, naꞌ laweꞌ da dxeleze̱ne̱ꞌ gunne xue da zante̱, ne dxelezé̱ lazre̱ꞌ xel-la gunníꞌa, ne da xeleꞌaj xelawe̱ꞌ da zácale̱ꞌe̱, naꞌ xúgute̱ da caní dxulusunite na dizraꞌ naꞌ, naꞌ quebe dxun na zrin lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. 15 Naꞌ bínnedu caꞌ xeajlechaze na lu xu be̱be zéaje̱ na benneꞌ caꞌ zua chaweꞌ, ne du lazreꞌ lázrdawe̱ꞌ, naꞌ gate dxelenne̱ꞌ dizraꞌ naꞌ, dxuluzúa chache̱ꞌ na, naꞌ dxun zrin dizraꞌ naꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ.  







Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ tu da dxegúꞌu leníꞌ (Mr. 4.21-25) 16 Gunná

Jesús: ―Netú benneꞌ che gugale̱ꞌ da dxegúꞌu leníꞌ, quebe gudúsie̱ꞌ na tu xiꞌina, u zranle ga dxasie̱ꞌ, san guzúe̱ꞌ na sibe, chee̱ cuꞌu leníꞌ na chee̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xuꞌu naꞌ. 17 Quebe bi de̱ da nagacheꞌ da quebe guléꞌe lau na, ne quebe bi xuꞌu lu xichaj lázrdau bénneache da quebe gaca bea na, ne láꞌte̱queze na. 18 ’Chee̱ le̱ naꞌ, le xene xanneꞌ. Tu benneꞌ naziꞌe̱ xrtizraꞌ Dios, wazidxe̱ꞌ, san benneꞌ quebe dxeziꞌe̱ na, wegáꞌa ca da du dxéquene̱ꞌ nape̱ꞌ.  



173

San Lucas 8

Dxelezrín lau Jesús xrne̱ꞌe̱, ne benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ (Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35) 19 Nadxa

xrna Jesús, ne benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ belezrine̱ꞌ naga zue̱ꞌ, san quebe gulezéquene̱ꞌ xelezrine̱ꞌ lau Leꞌ, laweꞌ da zrále̱ꞌe benneꞌ zan ga naꞌ. 20 Tu benneꞌ naꞌ bzenne̱ꞌ Jesús, gunné̱ꞌ: ―Xrnaꞌu, ne bi bichuꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ chaleꞌaj nigá, dxelaca lazre̱ꞌ xuluchálajle̱ne̱ꞌ Lueꞌ. 21 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Benneꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ xrtizraꞌ Dios, ne dxelune̱ꞌ ca dxenná na, benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ ca xrnaꞌa, ne benneꞌ bíchaꞌdauꞌ caꞌ.  



Jesús dxuzúa zrie̱ꞌ beꞌ bdunuꞌ, ne xeajxruza chee̱ nísadauꞌ (Mt. 8.23-27; Mr. 4.35-41) 22 Tu

zra guxúꞌu Jesús tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Cheajdxu xecha laꞌa nísadauꞌ. Naꞌ gusiáꞌque̱ꞌ, 23 ne dxácate̱ zjaque̱ꞌ lu nísadauꞌ naꞌ, guse Jesús. Naꞌ guzú lau dxácale̱ꞌe̱ beꞌ bdunuꞌ lu nísadauꞌ, naꞌ guzú lau dxuꞌu nisa lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, ne ba dxácate̱ waxaze na lu nísadauꞌ. 24 Nadxa bulusebane̱ꞌ Jesús, dxelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―¡Benneꞌ Wese̱de! ¡Benneꞌ Wese̱de! ¡Ba dxázedxu lu nisa nigá! Nadxa guxasa Jesús, naꞌ gudil-le̱ꞌ beꞌ bdunuꞌ naꞌ, ne nisa naꞌ, naꞌ ca naca da caꞌ belezúa zri na. 25 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―¿Quebe ne chéajle̱le chee̱ Dios? Benneꞌ caꞌ belezrebe̱ꞌ, ne belexebánene̱ꞌ, naꞌ buluche̱be ljwezre̱ꞌ: ―¿Núzraqueze benneꞌ nigá, dxenná béꞌene̱ꞌ beꞌ, ne nisa, naꞌ dxuluzúa na dizraꞌ chee̱ꞌ?  





Tu benneꞌ Gadara xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ (Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20) 26 Nadxa

belezrine̱ꞌ xecha laꞌa nisa lu xe̱zr la xu chee̱ xe̱zre Gadara, chaláꞌa caꞌala chee̱ Galilea. 27 Gate bedxúaj Jesús lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ bzrin tu benneꞌ xe̱zre naꞌ lau Le̱ꞌ. Zánete̱ iza ba guca xuꞌu beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ benneꞌ nigá. Quebe gúcue̱ꞌ zra lane̱ꞌ, ne quebe guzúe̱ꞌ netú lu xuꞌu, san xeajchuꞌe̱ tu lu ba caꞌ. 28 Gate bléꞌene̱ꞌ Jesús, naꞌ xeajzú zribe̱ꞌ lau Le̱ꞌ, naꞌ gudxezre xe̱ꞌe̱, dxenné̱ꞌ:  



San Lucas 8

174

―¿Bizr chee̱ naꞌ zaꞌu naga zuaꞌ, Jesús, Zriꞌine Dios szrente̱? Dxataꞌ xuedaꞌ Lueꞌ quebe gusaca ziꞌu nedaꞌ. 29 Gunná na caní laweꞌ da ba gunná beꞌe Jesús beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ xelexedxúaj na lu xichaj lázrdau benneꞌ nigá. Zaneꞌ lasa beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ ba gule̱la na benneꞌ nigá. Benneꞌ xe̱zre naꞌ gule̱le̱ꞌ benneꞌ nigá, ne buluchéaje̱ꞌ le̱ꞌ niꞌa ne̱ꞌe̱ nen du xia, san le̱ꞌ bzúzxuje̱ꞌ du xia naꞌ, naꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ guleché̱ na le̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. 30 Jesús bche̱be̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ: ―¿Bi le̱le? Naꞌ beche̱be le̱ na: ―Nedaꞌ leaꞌ: Da Zan. Caꞌ gunná na laweꞌ da xuꞌu beꞌ xriwe̱ꞌ zante̱ benneꞌ naꞌ. 31 Beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ gulenaba na Jesús quebe sel-le̱ꞌ na lataj chul-la. 32 Lu xiꞌa naga zua Jesús, naꞌ zrále̱ꞌe̱ cuche zan dxelágubaꞌ, naꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ gulataꞌ xue na Jesús guꞌe̱ lataj da caꞌ cheajxezrá na lu cuche caꞌ, naꞌ bnezruj Jesús na lataj. 33 Nadxa beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ belexedxúaj na lu xichaj lázrdau benneꞌ naꞌ, naꞌ gulúꞌu na lu cuche caꞌ, naꞌ xúgute̱ cuche caꞌ buluzrúnnujbaꞌ, ne gulebíxrebaꞌ dxuꞌa chjéa, naꞌ xeajlecházebaꞌ lu nísadauꞌ, naga gulé̱pebaꞌ, gulátebaꞌ. 34 Benneꞌ caꞌ dxuluxúe̱ꞌ cuche caꞌ, gate beleléꞌene̱ꞌ ca da guca, naꞌ buluzrúnnuje̱ꞌ lu xel-la dxelezrebe, naꞌ gulé̱ꞌe̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ laweꞌ xe̱zre ca da guca. 35 Nadxa benneꞌ caꞌ beledxúaje̱ꞌ xeajlenné̱ꞌe̱ ca da guca. Gate belezrine̱ꞌ naga zua Jesús, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ bénneaꞌ belexedxúaj beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, dxeꞌe̱ zran niꞌa Jesús, ba nácue̱ꞌ ladxeꞌ, ne ba bezúa chaweꞌ xichaj lázrdawe̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ belezrebe̱ꞌ. 36 Naꞌ benneꞌ beleléꞌe ca da guca buluchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ xula caꞌ ca guca gate bexaca bénneaꞌ guxúꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ. 37 Gate belenne̱ꞌ caní, ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu chee̱ xe̱zre Gadara gulezú lawe̱ꞌ dxelataꞌ xúene̱ꞌ Jesús xezé̱ꞌe̱ lazrieꞌ, laweꞌ da dxelezrébele̱ꞌe̱. Caꞌan guca, guxúꞌu Jesús lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, chee̱ xezé̱ꞌe̱ xéaje̱ꞌ. 38 Bénneaꞌ belexedxúaj beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ gunabe̱ꞌ lau Jesús gunézruje̱ꞌ lataj chéajle̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ, san Jesús busebague̱ꞌ le̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ lázrie̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: 39 ―Bexiaj lizruꞌ, naꞌ bchalaj chee̱ xúgute̱ ca da ba be̱n Dios chiuꞌ. Naꞌ benneꞌ naꞌ bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ xe̱zre caꞌ ca da be̱n Jesús chee̱ le̱ꞌ.  





















175

San Lucas 8

Jesús dxexune̱ꞌ bí nuꞌula chee̱ Jairo, ne tu nuꞌula xeajté̱ꞌ zra lane̱ꞌ (Mt. 9.18-26; Mr. 5.21-43) 40 Gate

bezrín Jesús xecha laꞌa dxuꞌa nísadauꞌ, benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Le̱ꞌ nen dute̱ xel-la dxelebé, laweꞌ da xúgute̱ꞌ dxelebeze̱ꞌ Le̱ꞌ. 41 Nadxa bzrin tu benneꞌ le̱ꞌ Jairo, benneꞌ blau chee̱ xuꞌu naga dxelezraga judío caꞌ, naꞌ bzu zribe̱ꞌ lau Jesús, ne gutaꞌ xúene̱ꞌ Le̱ꞌ chéaje̱ꞌ lizre̱ꞌ, 42 laweꞌ da zua tuze bi nuꞌula chee̱ꞌ. Xuꞌubeꞌ chazrinnu iza, naꞌ ba dxaca wátebeꞌ. Gate guzáꞌ Jesús zéaje̱ꞌ, benneꞌ zante̱ zjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ, ne buluchídete̱ ljwezre̱ꞌ. 43 Ládujla benneꞌ caꞌ zeaj tu nuꞌula quebe chaweꞌ zue̱ꞌ, naꞌ chazrinnu iza ba zeaj dxéꞌene̱ꞌ we̱ꞌ dxen da dxaca chee̱ nuꞌula caꞌ. Ba gudízruje̱ꞌ benneꞌ dxelexún bénneache caꞌ xúgute̱ ca da gudape̱ꞌ, naꞌ quebe bi gulezéquene̱ꞌ xelune̱ꞌ chee̱ xexaca nuꞌula naꞌ. 44 Nuꞌula naꞌ gubigue̱ꞌ cúzrula Jesús, naꞌ xeajté̱ꞌ zran niꞌa zre̱ꞌ, naꞌ la náꞌqueze bexágate̱ dxen da dxaca nuꞌula naꞌ. 45 Nadxa Jesús bche̱be̱ꞌ: ―¿Nuzra bta nedaꞌ? Xúgute̱ꞌ gulenné̱ꞌ: “Quebe nu ne gutá Lueꞌ”, naꞌ Pedro, ne benneꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, benneꞌ caní dxuluchídee̱ꞌ Lueꞌ, ne dxuluzrigue̱ꞌ Lueꞌ, naꞌ dxuché̱bequezuꞌ, dxennáuꞌ: “¿Nuzra bta nedaꞌ?” 46 Jesús gunné̱ꞌ: ―Tu benneꞌ bte̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da gúquebeꞌedaꞌ ben zrin xel-la waca chiaꞌ da bexún na tu benneꞌ. 47 Gate gúquebeꞌe nuꞌula naꞌ ba neze Jesús da guca, nadxa gudée̱ꞌ dxezrízete̱ꞌ, naꞌ bzu zribe̱ꞌ lau Jesús, ne guxrúale̱pe̱ꞌ lau xúgute̱ benneꞌ caꞌ bizr chee̱ naꞌ bte̱ꞌ Jesús, ne ca guca bexácate̱ꞌ. 48 Nadxa gunná Jesús, guzre̱ꞌ nuꞌula naꞌ: ―Zríꞌinaꞌdauꞌ, ba bexacuꞌ laweꞌ da guxéajle̱ꞌu chiaꞌ. Bexíaj naꞌa, dute̱ xel-la dxebeza zri lazreꞌ. 49 Ne dxuchálajte̱ Jesús, bzrin tu benneꞌ naga ze̱ Jesús, benneꞌ guzé̱ꞌe̱ lizre Jairo, benneꞌ blau chee̱ xuꞌu ga naꞌ dxelezraga judío caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Jairo: ―Ba gute bi nuꞌula chiuꞌ. Québedxa guzúa xuzruꞌ Benneꞌ Wese̱de nigá. 50 Gate ben Jesús ca gunné̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Jairo:  



















San Lucas 8, 9

176

―Quebe zrebuꞌ. Con guxeajle̱. Bi nuꞌula chiuꞌ naꞌ xexácabeꞌ. 51 Gate bzrin Jesús xuꞌu naꞌ, netú quebe be̱ꞌ lataj chúꞌule̱ Le̱ꞌ, san tuze Pedro, ne Jacobo, ne Juan, ne xra xrna bi nuꞌula naꞌ. 52 Xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ dxelebezre̱ꞌ, ne dxelebezre xache̱ꞌ chee̱ bi nuꞌula naꞌ. Jesús gunné̱ꞌ: ―Quebe cuézrele. Bi núꞌuladu nigá quebe nátebeꞌ. Dxásezebeꞌ naꞌ. 53 Naꞌ benneꞌ caꞌ buluzrizre̱ꞌ chee̱ꞌ, laweꞌ da zaj nézquezne̱ꞌ ba gútebeꞌ. 54 Nadxa Jesús guqué̱ꞌe̱ naꞌ bi naꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―¡Bi nuꞌula, bexasa! 55 Naꞌ bebanbeꞌ, ne bexásate̱beꞌ. Naꞌ Jesús busebague̱ꞌ le̱ꞌ xulunézruje̱ꞌ da gágubeꞌ. 56 Xra xrnabeꞌ belexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ. Jesús busebague̱ꞌ le̱ꞌ quebe nu xelé̱ꞌe̱ ca da guca.  











Jesús dxesel-le̱ꞌ benneꞌ chazrinnu caꞌ xelune̱ꞌ xrchine̱ꞌ (Mt. 10.5-15; Mr. 6.7-13)

9

1 Jesús

bchague̱ꞌ benneꞌ chazrinnu caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ bnézruje̱ꞌ le̱ꞌ xel-la waca, ne xel-la dxenná bea chee̱ xelexebéaje̱ꞌ xúgute̱ cueꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ da zaj xuꞌu bénneache, ne chee̱ xelexexune̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj xuꞌe̱ xízrawe̱ꞌ. 2 Naꞌ gusel-le̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ xuluzenne̱ꞌ bénneache ca dxenná bea Dios, ne chee̱ xelexexune̱ꞌ benneꞌ zaj xuꞌe̱ xízrawe̱ꞌ caꞌ. 3 Naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe bi gúale chee̱ la neza. Quebe gúale xaga da guchíchele, naꞌ xixruj chee̱le, ne da gágule, ne dumí. Le guaꞌ tu cueꞌze zra lánale. 4 Gátete̱ze xuꞌu naga chúꞌule, le xegáꞌana naꞌ cadxa zrin zra xezaꞌale lu xe̱zre naꞌ. 5 Naga quebe xelezíꞌe̱ dizraꞌ guchálajle̱le le̱ꞌ, le xedxúaj xe̱zre naꞌ, ne le cuibe bxrte xu da daꞌ níꞌale, da guléꞌe na zaj nabague̱ꞌ zria lau Dios. 6 Nadxa beledxúaje̱ꞌ, naꞌ ca naca xé̱zredu caꞌ xeajlechálaje̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Dios, ne belexexune̱ꞌ benneꞌ zaj xuꞌe̱ xízrawe̱ꞌ caꞌ.  









Ca guca gate gute Juan, benneꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa (Mt. 14.1-12; Mr. 6.14-29) 7 Herodes,

benneꞌ dxenná beꞌene̱ꞌ xe̱zr la xu naꞌ, benne̱ꞌ ca naca xúgute̱ da dxun Jesús, naꞌ guzúe̱ꞌ ste̱be laweꞌ da dxelenná bal-la benneꞌ ba bebán Juan ládujla benneꞌ gate. 8 Xebal-le̱ꞌ dxelenné̱ꞌ Elías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios ba bele̱ꞌe̱, naꞌ xebal-le̱ꞌ dxelenné̱ꞌ ba bebán tu benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios ca niꞌte̱. 9 Herodes gunné̱ꞌ:  



177

San Lucas 9

―Nédaꞌquezaꞌ gunná beꞌedaꞌ nu gudxugu xichaj Juan. ¿Nuzra benneꞌ nigá xcaꞌ da zante̱ dxendaꞌ dxune̱ꞌ? Nadxa Herodes be̱ne̱ꞌ ba xuzre léꞌene̱ꞌ Jesús. Jesús dxugawe̱ꞌ chi xun gaxúa benneꞌ (Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Jn. 6.1-14) 10 Gate

belexezrín benneꞌ gubáz caꞌ chee̱ Jesús lau Le̱ꞌ, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ ca da ba belune̱ꞌ. Naꞌ Jesús beche̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ besiáꞌque̱ꞌ zeajxaque̱ꞌ tu lataj da nagáꞌana zituꞌ naga zaj dxeꞌ xe̱zre caꞌ, naga zua lu xe̱zr la xu chee̱ xe̱zre Betsaida. 11 Gate benneꞌ xe̱zre naꞌ belenne̱ꞌ zua Jesús naꞌ, naꞌ gusiáꞌque̱ꞌ zjaque̱ꞌ naga zua Le̱ꞌ. Naꞌ Jesús guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, ne bchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ ca dxenná bea Dios, ne bexune̱ꞌ benneꞌ zaj xuꞌe̱ xízrawe̱ꞌ caꞌ. 12 Gate guzú lau zeaj dxezréꞌ, naꞌ gulebiga benneꞌ chazrinnu gubáz caꞌ chee̱ Jesús lau Le̱ꞌ, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Bze̱ benneꞌ caní dizraꞌ chee̱ chjaque̱ꞌ naga xelasie̱ꞌ, ne xelílaje̱ꞌ da xelawe̱ꞌ xé̱zredu caꞌ zaj nnita gagu, laweꞌ da ga zúadxu nigá quebe bi de̱. 13 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le gunezruj leꞌe da xelawe̱ꞌ. Nadxa benneꞌ caꞌ bele̱ꞌe̱ Jesús: ―Quebe de̱dxa chee̱ntuꞌ ca gázxuga xeta xtíladauꞌ, ne chúpaga bela, u ¿wacheajxríquezentuꞌ da xelagu catite benneꞌ zan caní? 14 Zaj zra ca chi xun gaxúa benneꞌ biu caꞌ ga naꞌ. Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Le xe̱ benneꞌ caꞌ xelebéꞌe̱ chi xun weaje̱ꞌ tu cueꞌ tu cueꞌ. 15 Caꞌan belune̱ꞌ, naꞌ gulebeꞌe̱ xúgute̱ꞌ. 16 Nadxa Jesús guqué̱ꞌe̱ da gazxuꞌ xeta xtila caꞌ, ne chupa bela caꞌ. Naꞌ guchisa lawe̱ꞌ xabaala, ne guzre̱ꞌ Dios “Xcalenuꞌ”, naꞌ ca bexuzre bzúzruje̱ꞌ na, naꞌ bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ chee̱ xelisie̱ꞌ na chee̱ benneꞌ zan caꞌ. 17 Xúgute̱ꞌ gulawe̱ꞌ, ne belélaje̱ꞌ. Ca gudé naꞌ bulusuzré̱ꞌe̱ chazrinnu gaꞌ da bízrujdu caꞌ belexegáꞌana na.  













Pedro dxenné̱ꞌ Jesús naque̱ꞌ Cristo (Mt. 16.13-19; Mr. 8.27-29) 18 Tu

zra gate zua Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios naga quebe zaj zra benneꞌ zan caꞌ, naꞌ zrale̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ Le̱ꞌ bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Nuzra dxelenná benneꞌ nacaꞌ nedaꞌ?

San Lucas 9

178

19 Le̱ꞌ

belexeche̱be̱ꞌ: ―Bal-le̱ꞌ dxelenné̱ꞌ nacuꞌ Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa, naꞌ xebal-le̱ꞌ dxelenné̱ꞌ nacuꞌ Elías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ xebal-le̱ꞌ dxelenné̱ꞌ nacuꞌ tu benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios ca niꞌite̱, naꞌ bebane̱ꞌ. 20 Nadxa Jesús bche̱be̱ꞌ: ―Naꞌ leꞌe, ¿nuzra dxennale nacaꞌ? Naꞌ gunná Pedro: ―Nacuꞌ Cristo chee̱ Dios.  

Jesús dxuzenne̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca gaca gate gatie̱ꞌ (Mt. 16.20-28; Mr. 8.30―9.1) 21 Jesús

bsebague̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe nu xelé̱ꞌe̱ caꞌ. 22 Naꞌ  

guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, dxal-laꞌ téle̱ꞌa xel-la ziꞌ, naꞌ benneꞌ gula sina caꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na xuluzúe̱ꞌ nedaꞌ chaláꞌala. Xelútie̱ꞌ nedaꞌ, san gate gaca chunna zra, naꞌ xebanaꞌ. 23 Ca gudé naꞌ guzre̱ꞌ ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ: ―Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ nedaꞌ tuze, dxal-laꞌ guzúe̱ꞌ chaláꞌala xúgute̱ da naca chee̱ꞌ, naꞌ gune̱ꞌ nedaꞌ tuze xúgute̱ zra, lácala gate benneꞌ naꞌ. 24 Benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gapa chiꞌe̱ xel-la nabán chee̱ꞌ, gunítie̱ꞌ na, san benneꞌ gunítie̱ꞌ xel-la nabán chee̱ꞌ laweꞌ da naque̱ꞌ chiaꞌ, wazruéꞌene̱ꞌ na. 25 ¿Bizra da ba neza gaca na chee̱ tu benneꞌ che gape̱ꞌ ca naca da de̱ lu xe̱zr la xu nigá, san cuía xiꞌ lé̱queze̱ꞌ? 26 Che nu benneꞌ xeduéꞌene̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ, ne chee̱ dizraꞌ chiaꞌ, cáꞌanqueze nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, weduéꞌedaꞌ chee̱ bénneaꞌ gate zaꞌa nedaꞌ chee̱ nna beꞌa nen xel-la szren chee̱ Xraꞌ, ne chee̱ gubáz láꞌazxa chee̱ xabáa caꞌ. 27 Da li dxapaꞌ leꞌe, bál-lale zrale nigá quebe gátele nédxudxa ca léꞌele zra nna bea Dios.  









Gate bcha luꞌa lesaca Jesús (Mt. 17.1-8; Mr. 9.2-8) 28 Ca

guzre xiꞌ gudé gunná Jesús da nigá, naꞌ guluéne̱ꞌ tu lu xiꞌa chee̱ guchálajle̱ne̱ꞌ Dios, naꞌ xjácale̱ Pedro, ne Jacobo, ne Juan Le̱ꞌ. 29 Dxácate̱ dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios, naꞌ bcha luꞌa lesaca Jesús, naꞌ zra lane̱ꞌ bexaca na da chiche, ne guca tite na. 30 Nadxa bululéꞌe lau chupa benneꞌ dxuluchálajle̱ne̱ꞌ Jesús. Zaj naque̱ꞌ Moisés ne Elías. 31 Naga ze̱le̱ Jesús benneꞌ caꞌ gúcatiteꞌ  





179

San Lucas 9

legala, naꞌ dxuluchálajle̱ne̱ꞌ Jesús ca gaca gate gatie̱ꞌ Le̱ꞌ xe̱zre Jerusalén. 32 Gulácale̱ꞌe̱ welase Pedro ne benneꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ, san bulusebán lazre̱ꞌ, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ ca naca xel-la szren chee̱ Jesús, ne chupa benneꞌ caꞌ zaj zé̱le̱ne̱ꞌ Jesús. 33 Gate benneꞌ caꞌ belexesiáꞌque̱ꞌ naga ze̱ Jesús, naꞌ Pedro gunné̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, néquega zúadxu nigá. Be̱nna netuꞌ lataj guntuꞌ chunna xuꞌu lágaꞌdauꞌ, tu chiuꞌ, ne tu chee̱ Moisés, ne tu chee̱ Elías. Pedro quebe dxéquebeꞌene̱ꞌ ca da dxenné̱ꞌ. 34 Dxácate̱ dxenná Pedro caní, naꞌ blaꞌ tu beuj da gucu na naga zaj zre̱ꞌe̱, naꞌ belezrebe Pedro, ne benneꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ gate gulezré̱ꞌe̱ lu beuj naꞌ. 35 Naꞌ belenne̱ꞌ chiꞌi nu dxuchalaj lu beuj naꞌ, gunná: ―Bi nigá naque̱ꞌ Zriꞌinaꞌ, nazríꞌite̱ lazraꞌ. Le xen da dxuchálajbeꞌ. 36 Ca gudé belenne̱ꞌ chiꞌi naꞌ, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ Jesús ba ze̱ꞌ tuze̱ꞌ. Naꞌ benneꞌ caní gulezúe̱ꞌ zrize, naꞌ quebe nu gulé̱ꞌe̱ ca da beleléꞌene̱ꞌ.  









Jesús dxexune̱ꞌ tu bi biu xuꞌubeꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ (Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29) 37 Gute

xu, gate belexexétaje̱ꞌ lu xiꞌa naꞌ, naꞌ benneꞌ zan zjaque̱ꞌ zeajlexrígale̱ꞌ Jesús. 38 Nadxa tu benneꞌ caꞌ gunné̱ꞌ zizraj, guzre̱ꞌ Jesús: ―Benneꞌ Wese̱de, dxataꞌ xuedaꞌ Lueꞌ dajxúꞌ bi biu chiaꞌ laweꞌ da tu líchaꞌte̱ bi chiaꞌ naca, 39 naꞌ tu beꞌ xriwe̱ꞌ dxaze na le̱beꞌ, ne dxucuezre xaꞌa na le̱beꞌ, ne dxudxixre dxutula na le̱beꞌ, naꞌ dxebía bzrinaꞌ dxúꞌabeꞌ. Dxusaca zi na le̱beꞌ, ne quebe dxaca lazreꞌ na gusán na le̱beꞌ. 40 Ba gutaꞌ xuedaꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱denuꞌ chee̱ xelexebéaje̱ꞌ na, san quebe gulezéquene̱ꞌ. 41 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ we̱n chupa lazreꞌ, ne we̱n da cale̱la. ¿Ájate̱ dxal-laꞌ súale̱naꞌ leꞌe? ¿Ájate̱ dxal-laꞌ guchaga lawaꞌ nen leꞌe? Xeajxríꞌ zriꞌinuꞌ naꞌ nigá. 42 Gate bi cuideꞌ naꞌ ba zéajbeꞌ gagu, naꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ gudín na le̱beꞌ xu, ne bdxixre btula na le̱beꞌ. Naꞌ Jesús gudil-le̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ, ne bexune̱ꞌ bi cuideꞌ naꞌ, naꞌ bdee̱ꞌ-beꞌ lu naꞌ xrabeꞌ. 43 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ belexebánene̱ꞌ ca naca xel-la szren chee̱ Dios.  











Jesús dxuzenne̱ꞌ benneꞌ caꞌ xecha lasa ca gaca gate gatie̱ꞌ (Mt. 17.22-23; Mr. 9.30-32)

Dxácate̱ naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelexebánene̱ꞌ ca da dxun Jesús, Le̱ꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ:

San Lucas 9

180

44 ―Le

xen xanneꞌ da nigá, ne quebe gal-la lázrele na. Nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, wuludée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ bénneache. 45 Benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ quebe guléajniꞌine̱ꞌ ca da dxenná Jesús laweꞌ da quebe ne gunézruj Dios lataj xeléajniꞌine̱ꞌ, naꞌ belezrebe̱ꞌ xelenabe̱ꞌ Jesús guzéajniꞌine̱ꞌ le̱ꞌ ca da naꞌ gunné̱ꞌ.  

¿Nuzra naca blau? (Mt. 18.1-5; Mr. 9.33-37) 46 Nadxa

benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulezú lawe̱ꞌ dxuluche̱be ljwezre̱ꞌ núzraqueze naca blau ládujla le̱ꞌ. 47 Jesús gúquebeꞌene̱ꞌ ca da dxelenné̱ꞌ. Nadxa guqué̱ꞌe̱ tu bi biúdauꞌ, ne bze̱ꞌ-beꞌ cuite̱ꞌ, 48 naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Benneꞌ gape̱ꞌ ba láꞌana tu bidu caní laweꞌ da nazríꞌine̱ꞌ nedaꞌ, nédaꞌquezaꞌ dxape̱ꞌ ba láꞌana, naꞌ benneꞌ dxape̱ꞌ ba láꞌana nedaꞌ, dxápaqueze̱ꞌ ba láꞌana Dios, Bénneaꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ. Cáꞌanqueze bénneaꞌ nácadxe̱ꞌ benneꞌ dxexruj lazreꞌ ládujla leꞌe, benneꞌ nigá naque̱ꞌ benneꞌ blau.  



Benneꞌ quebe dxedábague̱ꞌ dxiꞌu zue̱ꞌ gácale̱ne̱ꞌ dxiꞌu (Mr. 9.38-40) 49 Nadxa

Juan guzre̱ꞌ Jesús: ―Benneꞌ Wese̱de, bléꞌentuꞌ tu benneꞌ dxuchínene̱ꞌ Lauꞌ, dxebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ lu xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ, naꞌ gúzrentuꞌ le̱ꞌ quebe gune̱ꞌ caꞌ laweꞌ da quebe naqueꞌ dxiꞌu tuze. 50 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe guzágale ca da dxune̱ꞌ laweꞌ da benneꞌ quebe dxedábague̱ꞌ dxiꞌu zue̱ꞌ gácale̱ne̱ꞌ dxiꞌu.  

Jesús dxedil-le̱ꞌ Jacobo ne Juan 51 Gate

ba za zrin zra dxal-laꞌ xexíaj Jesús xabáa, be̱n ziꞌ lazre̱ꞌ chéaje̱ꞌ Jerusalén. 52 Naꞌ gusél-le̱ꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ xelebía lawe̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ xjaque̱ꞌ tu xé̱zredauꞌ nababa Samaria chee̱ cheajlecuéze̱ꞌ naga sua Jesús. 53 Benneꞌ Samaria caꞌ quebe gulaca lazre̱ꞌ xegáꞌana Jesús naꞌ, laweꞌ da guleque béꞌene̱ꞌ zéaje̱ꞌ Jerusalén. 54 Gate Jacobo ne Juan, benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, beleléꞌene̱ꞌ da nigá, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Xran, ¿dxaca lazruꞌ nna béantuꞌ xetaj xiꞌ da za xabáa chee̱ guzría xi na benneꞌ caní, ca be̱n Elías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios? 55 Nadxa Jesús guné̱ꞌe̱ le̱ꞌ, ne gudil-le̱ꞌ le̱ꞌ, dxenné̱ꞌ:  







181

San Lucas 9, 10

―Leꞌe quebe nézele nu beꞌ zúale̱ leꞌe. 56 Caní naca laweꞌ da blaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, quegá chee̱ guzría xiꞌa xella nabán chee̱ bénneache, san chee̱ gucache chawaꞌ le̱ na. Nadxa xjaque̱ꞌ xetú xé̱zredauꞌ.  

Benneꞌ dxelaca lazre̱ꞌ chjácale̱ne̱ꞌ Jesús (Mt. 8.19-22) 57 Ca

zjaque̱ꞌ lu neza naꞌ, tu benneꞌ biu guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, dxaca lazraꞌ sále̱naꞌ Lueꞌ gátete̱ze chéajuꞌ. 58 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Beza caꞌ zaj zua bluaj chee̱baꞌ, naꞌ bxínnedu caꞌ zaj zria xrúꞌunebaꞌ, san nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, quebe bi de̱ ga xrua xíchajaꞌ. 59 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ xetú benneꞌ: ―Be̱n nedaꞌ tuze. Benneꞌ nigá gunné̱ꞌ: ―Xran, be̱nna nedaꞌ lataj cheajcácheaꞌ xraꞌ. 60 Naꞌ Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Be̱ lataj benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ ca benneꞌ gate xulucacheꞌ ljwezre̱ꞌ, naꞌ lueꞌ, guxíaj, xeajchalaj ca dxenná bea Dios. 61 Nadxa tu benneꞌ xula guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, dxaca lazraꞌ gunaꞌ Lueꞌ tuze, san steca, be̱nna nedaꞌ lataj xexáꞌa cheajzéaꞌ dizraꞌ benneꞌ zaj zraꞌ lizraꞌ. 62 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ naꞌ: ―Benneꞌ dxugáꞌane̱ꞌ be̱zre, naꞌ nne̱ꞌe̱ cúzrule̱ꞌ, quebe gaca chee̱ bénneaꞌ gune̱ꞌ zrin chee̱ da dxenná bea Dios.  









10

Jesús dxesel-le̱ꞌ benneꞌ gaxún chi caꞌ 1 Ca

gudé naꞌ, Xránadxu guqué̱ꞌe̱ xegaxún chi benneꞌ caꞌ, naꞌ gusél-le̱ꞌ chupa weaje̱ꞌ xelebía lawe̱ꞌ lau Le̱ꞌ xúgute̱ xe̱zre, ne xé̱zredu caꞌ naga dxal-laꞌ chéaje̱ꞌ Le̱ꞌ. 2 Guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Da li dxennéaꞌ, lina da zren naca na, naꞌ benneꞌ we̱n zrin bábaze zaj naque̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ le naba lau Xrane zrin naꞌ selle̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ xelexequé̱ꞌe̱ lina naꞌ. 3 ¡Le chjaca! Le nnaꞌxque, nedaꞌ dxesel-laꞌ leꞌe, gácale ca zrílaꞌdu caꞌ ládujla becuꞌ xiꞌa caꞌ. 4 Quebe gúale xixruj, ne dumí, ne zrélale, ne quebe gagale la neza nu guchálajle̱le. 5 Gate chuꞌule tu lu xuꞌu, naꞌ gugápale diuzre, nnale: “Xel-la dxebeza zri lazreꞌ gaca chee̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xuꞌu nigá.” 6 Che zaj zraꞌ naꞌ benneꞌ  









San Lucas 10

182

dxelebeza zri lazre̱ꞌ, naꞌ da gunábale gaca chee̱ benneꞌ caꞌ, san che quebe nu chiláꞌ naca caní, le naba quebe gaca da ba gunábale. 7 Le xegáꞌana lu xuꞌu náꞌqueze, naꞌ le xiꞌaj le gagu ca da xelunne̱ꞌ laweꞌ da benneꞌ we̱n zrin quebe te le tune̱ꞌ. Quebe cheajsúale tu xuꞌu xetú xuꞌu. 8 Gate zrinle tu xe̱zre naga xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ leꞌe, le gagu ca da xelunne̱ꞌ. 9 Le xexún benneꞌ zaj xuꞌe̱ xízrawe̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, naꞌ le xe̱ꞌe̱: “Xel-la dxenná bea chee̱ Dios ba zua nen leꞌe.” 10 Che zrinle tu xe̱zre naga quebe xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ leꞌe, le xedxúaj la neza chee̱ xe̱zre naꞌ, naꞌ nnale: 11 “Ca naca bxrteduꞌ daꞌ níꞌantuꞌ dxexebíbentuꞌ na chee̱ gaca tu da guléꞌe na leꞌe nabágale zria lau Dios. Dxal-laꞌ nézele ba blaꞌ ládujla leꞌe xel-la dxenná bea chee̱ Dios.” 12 Dxapaꞌ leꞌe, ca lu zra guchiꞌa Dios, da xelezaca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zre nigá gácadxa na xel-la ziꞌ ca da xelezaca benneꞌ xe̱zre Sodoma, xe̱zre naꞌ bzria xiꞌ Dios.  











Da gaca chee̱ xe̱zre naga quebe belune̱ꞌ ca dxenná xrtizraꞌ Dios (Mt. 11.20-24) 13 Naꞌ

gunná Jesús: ―¡Edxugúa leꞌe, benneꞌ xe̱zre Corazín! ¡Edxugúa leꞌe, benneꞌ xe̱zre Betsaida! Chela lu xe̱zre Tiro, ne lu xe̱zre Sidón beleléꞌene̱ꞌ ca naca xel-la waca chee̱ xabáa da ba gulaca ládujla leꞌe, gate naꞌte ba belexebíꞌi lazre̱ꞌ, belácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ tuzruj, ne buluzríe̱ꞌ de xíchaje̱ꞌ. 14 Lu zra guchiꞌa Dios da dxaca, naꞌ sácadxale leꞌe xel-la ziꞌ ca da xelezaca benneꞌ Tiro, ne Sidón. 15 Naꞌ leꞌe, benneꞌ xe̱zre Capernaum, ¿dxéquele waxásale zrínte̱le xabáa? ¡Lataj chúl-lala xétajle! 16 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Benneꞌ xenne̱ꞌ chee̱le leꞌe, chiaꞌ nedaꞌ xenne̱ꞌ, naꞌ benneꞌ guzúe̱ꞌ leꞌe chaláꞌala, nedaꞌ naꞌ gusaque̱ꞌ caꞌ, naꞌ benneꞌ guzúe̱ꞌ nedaꞌ chaláꞌala, Dios, Bénneaꞌ gusel-le̱ꞌ nedaꞌ, guzúe̱ꞌ chaláꞌala.  





Dxelexezrín benneꞌ gaxún chi caꞌ 17 Benneꞌ

gaxún chi caꞌ belexezrine̱ꞌ lu xel-la dxelebé, dxelenné̱ꞌ: ―Xran, beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ dxuluzúaqueze na dizraꞌ chee̱ntuꞌ gate dxuchínentuꞌ Lauꞌ. 18 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Caꞌ naca, naꞌ nedaꞌ bleꞌedaꞌ da xriwe̱ꞌ be̱xruj na zran xabáa ca tu xesa da dxeajsúa na lu xu. 19 Nedaꞌ ba be̱nnaꞌ leꞌe  



183

San Lucas 10

xel-la dxenná bea chee̱ guléajle be̱ snia caꞌ, ne bé̱xrujni, ne chee̱ guchúchujle dute̱ xel-la dxenná bea chee̱ da xriwe̱ꞌ, naꞌ quebe bi seque gune na leꞌe. 20 Quebe bele laweꞌ da dxelún beꞌ xriwe̱ꞌ ca dxennale leꞌe, san le be laweꞌ da ba naxúaj lale xabáa naꞌla.  

Jesús dxebene̱ꞌ (Mt. 11.25-27; 13.16-17) 21 Lu

zra náꞌqueze gubéle̱ꞌe̱ Jesús, zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa Le̱ꞌ, naꞌ

gunné̱ꞌ: ―Dxue láꞌanaꞌ Lueꞌ, Xrae, Xrane xabáa ne xe̱zr la xu, laweꞌ da ba bléꞌenuꞌ bénneꞌdu caní da bcácheuꞌ chee̱ benneꞌ sina caꞌ, ne benneꞌ dxeléajniꞌine̱ꞌ. ¡Caꞌ naca, Xrae, laweꞌ da caꞌan guca lazruꞌ Lueꞌ! 22 ’Xraꞌ ba be̱nne̱ꞌ nedaꞌ xúgute̱. Quegá nu neze nu naꞌ naca Zríꞌine̱ꞌ, san tuze Xráꞌquezaꞌ, ne quegá nu neze nu naꞌ naca Xraꞌ, san tuze Zríꞌinequeze̱ꞌ, ne nu benneꞌ caꞌ dxaca lazreꞌ Zríꞌine̱ꞌ guzéajniꞌine̱ꞌ le̱ꞌ Nu naꞌ naca Xre̱ꞌ. 23 Nadxa guné̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ cáꞌanze: ―Ba neza naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxeleléꞌene̱ꞌ ca da dxeléꞌele leꞌe, 24 laweꞌ da dxapaꞌ leꞌe, zánete̱ benneꞌ caꞌ, benneꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne benneꞌ wenná bea caꞌ gulaca lazre̱ꞌ xeleléꞌene̱ꞌ ca da dxeléꞌele leꞌe, san quebe beleléꞌene̱ꞌ na. Gulaca lazre̱ꞌ xelenne̱ꞌ ca da dxenle leꞌe, san quebe belenne̱ꞌ na.  





Da dxuléꞌe na ca be̱n benneꞌ Samaria, benneꞌ naque̱ꞌ chaweꞌ 25 Nadxa

tu benneꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios bdxúaje̱ꞌ, ne guxíaje̱ꞌ xeajchálajle̱ne̱ꞌ Jesús chee̱ gaca guzúa zrie̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ bche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, ¿bizra dxal-laꞌ gunaꞌ chee̱ gataꞌ chiaꞌ xella nabán da zeajlí canna? 26 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―¿Bizra da naxúaj na lu da nadxixruj bea Dios? ¿Aja dxéquenuꞌ da dxulabuꞌ? 27 Bénneaꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios beche̱be̱ꞌ: ―Bzriꞌi Xranuꞌ Dios dute̱ lázrdaꞌu, ne nen dute̱ bénneꞌdu xuꞌu, ne nen dute̱ xel-la dxun ziꞌ lazreꞌ chiuꞌ, ne nen dute̱ xel-la dxulaba lazreꞌ chiuꞌ, naꞌ bzriꞌi le saꞌ ljwezruꞌ ca nazríꞌi cuinuꞌ. 28 Nadxa gunná Jesús, guzre̱ꞌ le̱ꞌ:  





San Lucas 10

184

―Cháweꞌle̱ꞌe̱ beche̱buꞌ. Che dxunuꞌ caní, naꞌ gapuꞌ xel-la nabán naꞌ. 29 Bénneaꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios guca lazre̱ꞌ gucáꞌana chaweꞌ cuine̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―¿Nuzra naꞌ le saꞌ lwezraꞌ? 30 Beche̱be Jesús: ―Tu benneꞌ guzé̱ꞌe̱ Jerusalén, bétaje̱ꞌ zíaje̱ꞌ Jericó. Lu neza naꞌ xuꞌe̱, naꞌ gule̱la gubán le̱ꞌ, ne gulebane̱ꞌ ca naca da nape̱ꞌ, ne zra lane̱ꞌ. Naꞌ buluzálaje̱ꞌ le̱ꞌ, ne besiáꞌque̱ꞌ zaj nucáꞌane̱ꞌ le̱ꞌ ca benneꞌ gate. 31 Nadxa gudé tu bxruze neza naꞌ, naꞌ gate bléꞌene̱ꞌ le̱ꞌ, gudée̱ꞌ chaláꞌala. 32 Cáꞌanqueze gudé naꞌ tu benneꞌ xrtia Leví, benneꞌ dxune̱ꞌ zrin chee̱ xudauꞌ, naꞌ gate bléꞌene̱ꞌ bénneaꞌ, gudée̱ꞌ chaláꞌala. 33 Nadxa tu benneꞌ Samaria gudée̱ꞌ neza naꞌ, naꞌ gate bléꞌene̱ꞌ le̱ꞌ bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ. 34 Gubigue̱ꞌ cuita benneꞌ naꞌ, ne btupe̱ꞌ tu da za lu we̱ꞌ chee̱ꞌ, ne xrise uva wal-la, naꞌ bchele̱ꞌ na ladxeꞌ. Nadxa bcuene̱ꞌ le̱ꞌ cuzru bea chee̱ꞌ, naꞌ beche̱ꞌe̱ le̱ꞌ tu lu xuꞌu naga xegáꞌane̱ꞌ, ne bxue̱ꞌ le̱ꞌ naꞌ. 35 Zra xula, ca bezáꞌ benneꞌ Samaria naꞌ, naꞌ guléaje̱ꞌ chupa dumí da bnézruje̱ꞌ xrane xuꞌu naꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Bxue benneꞌ nigá, naꞌ che ba gucáꞌadxa xelateꞌ dumí chiuꞌ, nedaꞌ xexunnaꞌ na gate xeláꞌa.” 36 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios: ―¿Nula benneꞌ chunna caní guque̱ꞌ le saꞌ ljwezre bénneaꞌ gule̱la gubán caꞌ? 37 Naꞌ gunná bénneaꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios: ―Bénneaꞌ bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ. Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Bexíaj lueꞌ, naꞌ gúnquezuꞌ caꞌ.  

















Jesús dxezrine̱ꞌ lizre Marta ne María 38 Jesús

bexuꞌe̱ neza, naꞌ bezrine̱ꞌ tu xé̱zredauꞌ, naꞌ lu xe̱zre naꞌ zua tu nuꞌula le̱ꞌ Marta, naꞌ guluꞌe̱ Jesús lizre̱ꞌ. 39 Marta naꞌ, zua tu bi bile̱ꞌ le̱ꞌ María, naꞌ María naꞌ gudxéꞌe̱ zran niꞌa Jesús chee̱ xenne̱ꞌ da dxuchálaje̱ꞌ. 40 Marta dé̱le̱ꞌe̱ da dxune̱ꞌ, naꞌ bzrine̱ꞌ lau Jesús, ne guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Xran, ¿quebe dxexache lazruꞌ nedaꞌ laweꞌ da dxucáꞌana bi bilaꞌ nedaꞌ chee̱ gunaꞌ tuzaꞌ zrin chee̱ntuꞌ? Guzre-beꞌ gácale̱beꞌ nedaꞌ. 41 Jesús beche̱be̱ꞌ:  





185

San Lucas 10, 11

―Marta, Marta, dxezé̱le̱ꞌe̱nuꞌ gunne xue, ne zuꞌ ste̱be ca naca chee̱ da caꞌ dxunuꞌ, 42 san de̱ tuze da dxun na ba xen nu gun. María ba bezrelne̱ꞌ da cháwedxa, naꞌ netú benneꞌ quebe sequeꞌ cue̱ꞌ na.  

11

Ca dxal-laꞌ gundxu guchálajle̱dxu Dios (Mt. 6.9-15; 7.7-11) 1 Tu

zra Jesús bchálajle̱ne̱ꞌ Dios tu lataj, naꞌ gate bexuzre bchálajle̱ne̱ꞌ Dios, naꞌ tu benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Xran, bse̱de netuꞌ guchálajle̱ntuꞌ Dios, ca be̱n Juan, bsé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ le̱ꞌ. 2 Jesús gunné̱ꞌ: ―Gate guchálajle̱le Dios, naꞌ nnale: Xrantuꞌ Dios, zuꞌ xabáa, gaca láꞌazxa Lauꞌ Lueꞌ. Gudá nna beꞌu. Gaca ca dxaca lazruꞌ lu xe̱zr la xu, ca da dxaca xabáa. 3 Be̱nna chee̱ntuꞌ da gáguntuꞌ naꞌa zra. 4 Bnite lau dul-la chee̱ntuꞌ ca dxunite launtuꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ chee̱ntuꞌ da cale̱la. Quebe guꞌu lataj da xriwe̱ꞌ cuꞌu na netuꞌ neza chee̱ na, naꞌ bselá netuꞌ lu naꞌ da cale̱la. 5 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Che tu benneꞌ ládujla leꞌe zua tu ljwezre̱ꞌ, naꞌ che zrine̱ꞌ lizre benneꞌ ljwezre̱ꞌ naꞌ dxe̱la, ne xe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: “Bi ljwezraꞌ, guleaj nedaꞌ chunna xeta xtila 6 laweꞌ da zua tu bi ljwezraꞌ za beláꞌte̱beꞌ lizraꞌ, naꞌ quebe bi de̱ chiaꞌ gugawaꞌ-beꞌ.” 7 ¿Weche̱be benneꞌ ljwezre̱ꞌ naꞌ, benneꞌ xuꞌu lu xuꞌu: “Quebe gunuꞌ nedaꞌ ze̱de. Naxezxuj dxa xuꞌu chiaꞌ, naꞌ bi chiaꞌ zaj de̱beꞌ nigá. Quebe gaca chasaꞌ bi gunnaꞌ chiuꞌ?” 8 Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, lácala quebe chase̱ꞌ bi gunézruje̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da naque̱ꞌ ljwezre̱ꞌ, san chase̱ꞌ chee̱ québedxa gune̱ꞌ le̱ꞌ ze̱de, naꞌ gunézruje̱ꞌ le̱ꞌ ca naca da nachínnene̱ꞌ. 9 Caní dxapaꞌ leꞌe: Le naba, naꞌ Dios gunne̱ꞌ chee̱le. Le xexilaj, naꞌ xezrélele. Le nne̱ dxuꞌa dxa xuꞌu, naꞌ xalaj chee̱le. 10 Caꞌ naca na, laweꞌ da benneꞌ dxenabe̱ꞌ, naꞌ siꞌe̱, ne benneꞌ dxexílaje̱ꞌ, naꞌ xezrélene̱ꞌ, ne benneꞌ dxenné̱ꞌ dxuꞌa dxa xuꞌu, naꞌ xalaj chee̱ꞌ.  













San Lucas 11

186

11 ’Che

tu benneꞌ ládujla leꞌe naque̱ꞌ xra xrnaꞌ, ¿waca gunézruje̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ tu xiaj che nábabeꞌ tu xeta xtila? ¿Waca gunézruje̱ꞌ-beꞌ tu be̱laꞌ che nábabeꞌ tu bela? 12 ¿Waca gunézruje̱ꞌ-beꞌ tu bé̱xrujni che nábabeꞌ tu zrita? 13 Che leꞌe nácale benneꞌ we̱n da cale̱la, naꞌ nézele gunézrujle da chaweꞌ chee̱ zríꞌinele, ¿quebe nácadxa Xrale zua xabáa li lazreꞌ chee̱ gunne̱ꞌ chee̱ nu benneꞌ nabe̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa?  



Dxelenné̱ꞌ napa Jesús xel-la dxenná bea chee̱ da xriwe̱ꞌ (Mt. 12.22-30; Mr. 3.19-27) 14 Tu

zra Jesús bebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ lu xichaj lázrdau tu benneꞌ, da nucáꞌana na le̱ꞌ quebe dxaca nnie̱ꞌ, naꞌ gate bedxúaj beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ, naꞌ bennéꞌ bénneaꞌ. Naꞌ benneꞌ caꞌ belexebánene̱ꞌ chee̱ da nigá. 15 Naꞌ bal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá dxebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, dxuchínene̱ꞌ xel-la dxenná bea chee̱ Beelzebú, xrane beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ. 16 Xebal-la benneꞌ gulaca lazre̱ꞌ guléꞌe Jesús xel-la waca chee̱ꞌ, naꞌ gulenabe̱ꞌ Le̱ꞌ gune̱ꞌ tu xel-la waca da za xabáa. 17 Le̱ꞌ nézene̱ꞌ ca da dxelaca lazre̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Che benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ tu xe̱zre xelaque̱ꞌ chupa laꞌa, ne xeledille̱ꞌ, wabía xiꞌ xe̱zre naꞌ, naꞌ che benneꞌ tu lu xuꞌu xelaque̱ꞌ chupa laꞌa, cáꞌanqueze welebía xiꞌ benneꞌ caꞌ. 18 Cáꞌanqueze, che da xriwe̱ꞌ caꞌ xelaca na chupa laꞌa, ¿ájazra xegáꞌana xel-la dxenná bea chee̱ na? Da nigá dxapaꞌ leꞌe laweꞌ da dxenné̱le dxebéajaꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, dxuchínedaꞌ xel-la dxenná bea chee̱ Beelzebú da xriwe̱ꞌ. 19 Che caní naca na, ¿nuzra dxunezruj xel-la dxenná bea benneꞌ caꞌ dxusé̱dele leꞌe chee̱ xelexebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ? Chee̱ le̱ naꞌ, benneꞌ caníqueze dxululéꞌene̱ꞌ dxeque zréajele. 20 Naꞌa che nedaꞌ dxebéajaꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, dxuchínedaꞌ xel-la dxenná bea chee̱ Dios, da li xella dxenná bea chee̱ Dios ba blaꞌ na ládujla leꞌe. 21 ’Che tu benneꞌ wal-la nape̱ꞌ da guchínene̱ꞌ lu wedil-la, ne dxuxúequeze̱ꞌ lizre̱ꞌ, naꞌ da zra lizre̱ꞌ napa chiꞌe̱ na. 22 Che zaꞌ xetú benneꞌ nácadxe̱ꞌ wal-la ca le̱ꞌ, ne dxucul-le̱ꞌ le̱ꞌ, nadxa que̱ꞌe̱ ca naca da dxuchínene̱ꞌ lu wedil-la, da naꞌ dxuxrén lazre̱ꞌ, naꞌ quisie̱ꞌ da gudapa bénneaꞌ. 23 ’Benneꞌ quebe zue̱ꞌ gácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, dxedábague̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ benneꞌ quebe dxexequé̱ꞌe̱ nen nedaꞌ dxúsela bénneaꞌ.  

















Beꞌ xriwe̱ꞌ da dxexezrín na lizre na (Mt. 12.43-45) 24 Gunná

Jesús:

187

San Lucas 11

―Gate tu beꞌ xriwe̱ꞌ dxedxuaj na lu xichaj lázrdau tu benneꞌ, dxedá na lataj naga nabizre dxexilaj na naga sua na xezíꞌ lazreꞌ na, naꞌ gate quebe dxezrele na, naꞌ dxenná na: “Wexáꞌa lizraꞌ naga bezáꞌa.” 25 Gate xezrín na, naꞌ leꞌe na bénneaꞌ naque̱ꞌ ca tu xuꞌu da nalúa luꞌule na, ne nabáꞌate̱ na. 26 Nadxa zexíaj na, zeajxezrí na xegazre beꞌ xriwe̱ꞌ da zaj nácadxa na xriweꞌ ca le̱ na, naꞌ ca naca da caꞌ xelúꞌu na xelezúa na lu xichaj lázrdau bénneaꞌ, naꞌ naga cheajse̱te̱ chee̱ benneꞌ naꞌ nácadxa da cale̱la chee̱ꞌ ca da guca chee̱ꞌ nédxula.  



Da ba neza chee̱ bénneache da naca na li lazreꞌ 27 Dxácate̱

Jesús dxenné̱ꞌ da caní, tu nuꞌula ládujla benneꞌ caꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―Ba neza zrente̱ naca na chee̱ nuꞌula naꞌ guzane̱ꞌ Lueꞌ, ne bsegule̱ꞌ Lueꞌ. 28 Naꞌ gunná Jesús: ―Ba neza zrendxa naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ ca da dxenná Dios, ne dxune̱ꞌ ca dxenná dizraꞌ naꞌ.  

Dxelenabe̱ꞌ Jesús gune̱ꞌ tu xel-la waca da za xabáa (Mt. 12.38-42; Mr. 8.12) 29 Benneꞌ

caꞌ ne zaj zre̱ꞌe̱ cuita Jesús, naꞌ Le̱ꞌ guzú lawe̱ꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―Benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu zra caní zaj naque̱ꞌ benneꞌ we̱n da cale̱la, naꞌ dxelenabe̱ꞌ nedaꞌ gunaꞌ tu xel-la waca da za xabáa, naꞌ québedxa bi xeleléꞌene̱ꞌ ca da bleꞌe Jonás, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 30 Ca guca chee̱ Jonás, guque̱ꞌ tu da bleꞌe na benneꞌ gulezré̱ꞌe̱ lu xe̱zre Nínive, cáꞌanqueze nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, gacaꞌ tu da guléꞌe na benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu zra naꞌa zra. 31 Lu zra guchiꞌa Dios, gate Dios guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu zra naꞌa zra, naꞌ chasa nuꞌula naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ xe̱zr la xu da zua chaláꞌa naga dxedé gubizra beuꞌ zaga caꞌ, naꞌ guléꞌene̱ꞌ zaj nabaga zria benneꞌ caní, laweꞌ da nuꞌula naꞌ guzé̱ꞌe̱ zítuꞌte̱ chee̱ xenne̱ꞌ ca naca xel-la sina chee̱ Salomón, naꞌ nigá zua tu Benneꞌ nácadxe̱ꞌ blau ca Salomón naꞌ. 32 Lu zra guchiꞌa Dios, gate Dios guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu zra naꞌa zra, naꞌ xelase̱ꞌ benneꞌ caꞌ gulezré̱ꞌe̱ xe̱zre Nínive, naꞌ xululéꞌene̱ꞌ zaj nabaga zria benneꞌ caní, laweꞌ da benneꞌ caꞌ gulezré̱ꞌe̱ xe̱zre Nínive belexebíꞌi lazre̱ꞌ gate Jonás bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ xrtizraꞌ Dios, naꞌ nigá zua tu Benneꞌ nácadxe̱ꞌ blau ca Jonás naꞌ.  





San Lucas 11

188 Da dxuseníꞌ lu xichaj lázrdaudxu (Mt. 5.15; 6.22-23)

33 Gunná

Jesús: ―Netú benneꞌ che dxugale̱ꞌ xiꞌ chee̱ꞌ, quebe guzúe̱ꞌ na tu naga nagache, ne quebe gudusie̱ꞌ na tu xiꞌina, san guzúe̱ꞌ na sibe chee̱ xeleléꞌe benneꞌ caꞌ xeluꞌe̱ lu xuꞌu naꞌ. 34 Xiaj laudxu zaj naca na ca tu xiꞌ da dxusení na lu xichaj lázrdaudxu. Che xiaj lauꞌ zaj naca na chaweꞌ, ca naca xichaj lázrdaꞌu xuꞌu na leníꞌ, naꞌ che xiaj lauꞌ quebe zaj naca na chaweꞌ, naꞌ xuꞌu da chulla lu xichaj lázrdaꞌu. 35 Bxue xanneꞌ ca naca xiꞌ da napuꞌ chee̱ quebe xexaca na da chul-la. 36 Che ca naca xichaj lázrdaꞌu xuꞌu na leníꞌ, naꞌ quebe bi xuꞌu da chul-la, naꞌ leꞌenuꞌ chaweꞌ xúgute̱ ca dxaca gate tu xiꞌ dxusení na lizruꞌ.  





Jesús dxedil-le̱ꞌ benneꞌ xudauꞌ caꞌ (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 20.45-47) 37 Gate

bexuzre bchalaj Jesús, naꞌ tu benneꞌ xudauꞌ fariseo gunné̱ꞌ Le̱ꞌ cheajtawe̱ꞌ xeta lizre̱ꞌ. Naꞌ guxúꞌu Jesús, gudxéꞌe̱ dxawe̱ꞌ. 38 Naꞌ benneꞌ fariseo naꞌ bebánene̱ꞌ gate bléꞌene̱ꞌ Jesús quebe gudibe ne̱ꞌe̱ ca da zjácale̱ benneꞌ judío gate dxelawe̱ꞌ xeta. 39 Xránadxu guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ fariseo, dxíbele cúzrela zrigaꞌ, ne xéꞌena, san luꞌule na, nazráte̱le ca naca da ba gulanle, ne da cale̱la da dxunle. 40 Leꞌe, benneꞌ lázrdau zideꞌ, ¿quebe nézele Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ da zua cúzrela bé̱nqueze̱ꞌ da zua luꞌula? 41 Le gunezruj benneꞌ xacheꞌ caꞌ chee̱ da nápale, naꞌ ca nácale xegáꞌanale chaweꞌ. 42 ’¡Edxugúa leꞌe, benneꞌ fariseo caꞌ! Leꞌe dxunézrujle Dios tu cueꞌ chee̱ da chi cueꞌ chee̱ xixru weaj, ne chee̱ binne chee̱ ruda, ne chee̱ xúgute̱ xixreꞌ cuan, san dxuzúale chaláꞌala ca naca xella we̱n xrlátaje, ne xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios. Da caní dxal-laꞌ gunle, ne quebe gusanle ca da ba dxunle. 43 ’¡Edxugúa leꞌe, benneꞌ fariseo caꞌ! Dxaca lázrele gápale lataj blau naga cueꞌle lu xuꞌu naga dxezrágale, ne dxaca lázrele xelapa benneꞌ leꞌe ba láꞌana laweꞌ xiꞌa caꞌ. 44 ’¡Edxugúa leꞌe, benneꞌ dxuluxuzájlaꞌa da nadxixruj bea na, ne leꞌe, benneꞌ fariseo caꞌ, benneꞌ dxelúne̱ꞌ láweze da xrlátaje! Nácale ca xe̱dxu ba caꞌ da quebe zaj naláꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledée̱ꞌ láwela na, ne quebe zaj nézene̱ꞌ da dxululéaje̱ꞌ.  













189

San Lucas 11, 12

45 Nadxa

gunná tu benneꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, guzre̱ꞌ Jesús: ―Benneꞌ Wese̱de, gate dxennáuꞌ da nigá, dxenné̱teuꞌ caꞌ chee̱ntuꞌ. 46 Naꞌ Jesús gunné̱ꞌ: ―¡Edxugúa leꞌe, benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na! Dxugúale bénneache xua da quebe xelezuéne̱ꞌ, naꞌ leꞌe netú zrube názele quebe dxaca lázrele gutale na. 47 ’¡Edxugúa leꞌe! Dxunle luꞌa chee̱ ba caꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, benneꞌ caꞌ belute xra xrtáule. 48 Ca da dxunle dxuléꞌe na nácale tuze nen da belún xra xrtáule caꞌ. Benneꞌ caꞌ belutie̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ leꞌe dxunle luꞌa chee̱ ba chee̱ꞌ caꞌ. 49 ’Chee̱ le̱ naꞌ gunná Dios lu xel-la sina chee̱ꞌ, gunné̱ꞌ: “Wasel-laꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ benneꞌ xelenné̱ꞌ waláz chiaꞌ, ne gubáz chiaꞌ caꞌ, naꞌ bal-le̱ꞌ xelútie̱ꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ xeláu ziꞌ xúzrequeze̱ꞌ le̱ꞌ.” 50 Dios gusebague̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu zra naꞌa zra ca naca xel-la gute chee̱ xúgute̱ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ꞌ, benneꞌ gulatie̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ gate bente̱ꞌ xe̱zr la xu, 51 gate naꞌ tu benneꞌ be̱tie̱ꞌ Abel, zriꞌine Adán, ca bzrinte̱ zra belutie̱ꞌ Zacarías gachaj láwela naga zua lucugu, ne naga zua lataj láꞌazxa. Caꞌan dxapaꞌ leꞌe, Dios gusebague̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu zra naꞌa zra xel-la gute chee̱ benneꞌ caꞌ. 52 ’¡Edxugúa leꞌe, benneꞌ dxuluxuzájlaꞌa da nadxixruj bea na! Xuꞌu lu naꞌle ca naca zren xia chee̱ dxa xuꞌu naga za xella sina, san leꞌe quebe dxuꞌule, ne quebe dxuele lataj xelúꞌu benneꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xeluꞌe̱ naꞌ. 53 Gate Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ da caní, naꞌ benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, ne benneꞌ fariseo caꞌ belezráꞌale̱ꞌe̱ Le̱ꞌ, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelune̱ꞌ Le̱ꞌ ze̱de, naꞌ da zante̱ da buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ, 54 naꞌ buluzuzre̱ꞌ che bi nna Jesús chee̱ xelezéquene̱ꞌ xelagu zrie̱ꞌ Le̱ꞌ.  

















Jesús dxenné̱ꞌ ca naca chee̱ da naca xrlátaje láweze

12

1 Ca

lu zra naꞌ belezraga zane gaxúa benneꞌ caꞌ, naꞌ dxululéajte̱ ljwezre̱ꞌ. Naꞌ guzú lau Jesús dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Le guxúe xanneꞌ cuínale ca naca cua zichaj chee̱ xeta xtila chee̱ benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ, da naca na da dxuléꞌe na láweze da xrlátaje chee̱ benneꞌ caꞌ. 2 Quebe bi de̱ da dxundxu bagácheze da quebe guléꞌe laweꞌ, ne quebe bi de̱ da nagache  

San Lucas 12

190

da quebe nu neze. 3 Chee̱ le̱ naꞌ, xúgute̱ da gunle lu da chulla, xululéꞌe laweꞌ te zra, naꞌ da gunle bagácheze lu xuꞌu naga naxézxujte̱ dxa xuꞌu, wénqueze na lau xúgute̱ bénneache.  

Nu dxal-laꞌ zrébedxu (Mt. 10.28-31) 4 Naꞌ

gunná Jesús: ―Dxapaꞌ leꞌe, bi ljwézraꞌdu caꞌ, quebe dxal-laꞌ zrébele benneꞌ dxelute be̱laꞌ dxen chee̱ bénneache, san gate te naꞌ, québedxa xelezéquene̱ꞌ bi xelune̱ꞌ. 5 Naꞌa dxapaꞌ leꞌe nu dxallaꞌ zrébele. Le zrebe Bénneaꞌ gate te xequé̱ꞌe̱ xel-la nabán chee̱ bénneache, nape̱ꞌ xel-la dxenná bea gudée̱ꞌ bénneache caꞌ lataj ba xaꞌ. Aweꞌ, Le̱ꞌ le zrebe. 6 ’¿Quebe taꞌu gazxuꞌ bxínnedauꞌ laweꞌ chupa dumí lásedauꞌ? Dios quebe dxal-la lazre̱ꞌ netú bxínnedu caꞌ. 7 Cáꞌanqueze xicha xíchajle leꞌe xúgute̱ na zaj nababa na lau Dios. Chee̱ le̱ naꞌ quebe zrébele. Zácadxale leꞌe ca be̱ zante̱ bxínnedu caꞌ.  





Benneꞌ dxelexeche̱be̱ꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Jesús (Mt. 10.32-33; 12.32; 10.19-20) 8 Naꞌ

gunná Jesús: ―Dxapaꞌ leꞌe, xúgute̱ benneꞌ xelexeche̱be̱ꞌ zaj naque̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ lau bénneache, cáꞌanqueze nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, xeché̱bequezaꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ lau gubáz chee̱ xabáa caꞌ chee̱ Dios, 9 san benneꞌ caꞌ quebe xelexeche̱be̱ꞌ chiaꞌ lau bénneache, nédaꞌquezaꞌ quebe xeche̱baꞌ chee̱ꞌ lau gubáz chee̱ xabáa caꞌ chee̱ Dios. 10 ’Che nu benneꞌ bi nnie̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, gunite lau Dios chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ nnie̱ꞌ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, quebe gunite lau Dios chee̱ bénneaꞌ. 11 ’Gate xeleché̱ꞌe̱ leꞌe lau benneꞌ xíchaje̱ chee̱ xudauꞌ, u lau benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca, u lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ, quebe cueꞌle gunne xue bi xeché̱bele u bi nnale, 12 laweꞌ da gate zrin zra dxal-laꞌ nne̱le, Beꞌ Láꞌazxa guléꞌene̱ꞌ leꞌe da dxal-laꞌ nne̱le.  







Da ste̱be chee̱ xel-la gunníꞌa 13 Tu

benneꞌ ládujla benneꞌ caꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Benneꞌ Wese̱de, guzre bi bichaꞌ gúnnabeꞌ chiaꞌ da xexallaꞌ chee̱ da guca chee̱ xrantuꞌ. 14 Jesús guzre̱ꞌ-beꞌ:  

191

San Lucas 12

―Benneꞌ, ¿zua nu bzua nedaꞌ ca benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca u ca benneꞌ le̱ꞌe̱ xe̱zr la xu? 15 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¡Le naꞌ xque! ¡Le guxúe xanneꞌ cuínale chee̱ quebe gucúdele! Xel-la nabán chee̱ nu benneꞌ quebe zua na lu da nápale̱ꞌe̱. 16 Nadxa bchalaj Jesús da dxuléꞌe nigá, gunné̱ꞌ: ―Guzúa tu benneꞌ gunníꞌa, naꞌ xe̱zr la xu chee̱ꞌ bnézrujle̱ꞌe̱ na. 17 Naꞌ benneꞌ gunníꞌa naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxenné̱ꞌ: ¿Bizra gunaꞌ? Québedxa de̱ naga guzráꞌa lina chiaꞌ nigá. 18 Nadxa dxenné̱ꞌ: “¡Ba nezdaꞌ ca da gunaꞌ! Guchínnajaꞌ naga dxezráꞌ lina chiaꞌ, chee̱ gunaꞌ da zríꞌadxa, naꞌ guzráꞌa naꞌ ca naca lina chiaꞌ nigá, ne ca naca da ba napaꞌ. 19 Nadxa nníquezaꞌ nédaꞌquezaꞌ: Ba dé̱le̱ꞌe̱ chiuꞌ da zante̱ chee̱ zaneꞌ iza. Bezíꞌ lazreꞌ. Güeꞌe gudagu, ne gubé.” 20 Naꞌ Dios guzre̱ꞌ bénneaꞌ: “Lueꞌ, benneꞌ zideꞌ, lu zreꞌ naꞌa zreꞌ gatiuꞌ, naꞌ da nuzráꞌ chawuꞌ, quebe nézenuꞌ nu chee̱ gaca na.” 21 Caꞌan dxaca chee̱ benneꞌ dxutupe̱ꞌ xel-la gunníꞌa da gaca cheé̱queze̱ꞌ. Naque̱ꞌ ca tu benneꞌ xacheꞌ lau Dios.  













Dios dxuxúe̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ (Mt. 6.25-34) 22 Ca

gudé naꞌ, Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Dxapaꞌ leꞌe, quebe cueꞌle gunne xue ca naca da gágule chee̱ gaca banle, ne ca naca zra lánale da gácule. 23 Xella nabán chee̱le zácadxa na ca da gágule, naꞌ be̱l-laꞌ dxen chee̱le zácadxa na ca zra lánale. 24 Le nnaꞌxque ca dxaca chee̱ bxínnedu caꞌ. Quebe dxelázabaꞌ, ne quebe dxelelápabaꞌ, ne quebe zaj zua naga dxuluxuzrabaꞌ, naꞌ Diósqueze̱ꞌ dxuxiꞌaj dxugawe̱ꞌ-baꞌ. Zácadxale leꞌe ca bxínnedu caꞌ. 25 ¿Núlale leꞌe séquele gusetunna cuínale xetú ben laweꞌ da dxebéꞌle̱ꞌe̱le gunne xue? 26 Che quebe gaca gunle tu da naca da dauze, ¿bizr chee̱ naꞌ dxebeꞌle gunne xue chee̱ da caꞌ xezícala? 27 ’Le nnaꞌxque ca dxelegula xiaj xrtandu caꞌ. Quebe dxelún na zrin, ne quebe dxelún na du ladxeꞌ, naꞌ dxapaꞌ leꞌe, wenná bea Salomón quebe gucue̱ꞌ da xrtandxa ca tu xiajdu caní. 28 Che Dios dxugacue̱ꞌ caní xíxreꞌdu caꞌ, da zaj zua naꞌa le̱ꞌe̱ xixreꞌ, naꞌ wxre xelezxe na, ¿quegá gundxe̱ꞌ chee̱le leꞌe, benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ láteze chiaꞌ? 29 Chee̱ le̱ naꞌ, quebe cueꞌle gunne xue ca naca da gágule, u ca naca da xíꞌajle, ne quebe súale ste̱be. 30 Caꞌ naca na, laweꞌ da ca naca benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la  















San Lucas 12

192

xu dxelexílaje̱ꞌ ca naca da caní, san leꞌe, zua Xrale xabáa ba nézene̱ꞌ nachínnele ca naca da caní. 31 Le cueꞌ gunne xue nna bea Dios lu xichaj lázrdaule, naꞌ sile ca naca da caní.  

Da gunníꞌa da dxegúꞌu cháwedxu xabáa (Mt. 6.19-21) 32 Naꞌ

gunná Jesús: ―Quebe zrébele, zrílaꞌdu chiaꞌ, bábaze nácale leꞌe. Xrale Dios dxezaca ba lazre̱ꞌ gunne̱ꞌ chee̱le lataj naga dxenná beꞌe̱. 33 Le gute da nápale, naꞌ le gunezruj benneꞌ xacheꞌ caꞌ. Caꞌan gaca, guzrale na naga quebe te chee̱ na, naꞌ gápale da gunníꞌa xabáa da quebe xedú, naga quebe gaca chuꞌu gubán, ne quebe gaca xelúꞌu béadu caꞌ xulutebaꞌ na. 34 Naga nuzúale xel-la gunníꞌa chee̱le, naꞌ súaqueze lázrdaule.  



Dxal-laꞌ gupáꞌa cuínadxu 35 Naꞌ

gunná Jesús: ―Le gupáꞌa cuínale, ne le gugala xiꞌ chee̱le. 36 Le gaca ca benneꞌ we̱n zrin caꞌ dxelebeze̱ꞌ xrane̱ꞌ xezrine̱ꞌ lu laní chee̱ wechaga naꞌ, naꞌ nne̱ꞌ dxuꞌa dxa xuꞌu naꞌ. 37 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ we̱n zrin caꞌ, benneꞌ caꞌ xedajxraca xrane̱ꞌ le̱ꞌ dxelenaze̱ꞌ gate xezrine̱ꞌ. Da li dxapaꞌ leꞌe, xrane̱ꞌ naꞌ cueche̱ꞌ benneꞌ caꞌ xelawe̱ꞌ, naꞌ guzúa cuine̱ꞌ chee̱ que̱ꞌe̱ da xelagu benneꞌ we̱n zrin caꞌ. 38 Lácala xezrine̱ꞌ dxe̱la u dxaníꞌsise̱ꞌ, che xedajxraque̱ꞌ le̱ꞌ dxelennaze̱ꞌ, ba neza naca na chee̱ benneꞌ we̱n zrin caꞌ. 39 Dxal-laꞌ nézele da nigá, che xrane xuꞌu gunézene̱ꞌ bi zra zrin gubán, naꞌ quebe gasie̱ꞌ chee̱ quebe guꞌe̱ lataj quíduje̱ꞌ lizre̱ꞌ chee̱ cuane̱ꞌ da nape̱ꞌ. 40 Cáꞌanqueze leꞌe, le sua ban lazreꞌ, laweꞌ da gate québela nézele, xeláꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache.  









Benneꞌ we̱n zrin li lazreꞌ, ne benneꞌ we̱n zrin quebe naqueꞌ li lazreꞌ (Mt. 24.45-51) 41 Nadxa

Pedro bche̱be̱ꞌ Jesús: ―Xran, ¿bchálajuꞌ da dxuléꞌe nigá chee̱ nétuꞌze, che chee̱ xúgute̱ benneꞌ? 42 Xránadxu gunné̱ꞌ: ―¿Nuzra naca we̱n zrin li lazreꞌ, bénneaꞌ dxucáꞌana xrane̱ꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ zaj zraꞌ lizre̱ꞌ chee̱ gunézruje̱ꞌ da xelagu benneꞌ  

193

San Lucas 12

caꞌ gate zrin zra chee̱ na? 43 Ba neza naca na chee̱ benneꞌ we̱n zrin naꞌ, gate xezrín xrane̱ꞌ, xedajxraque̱ꞌ le̱ꞌ dxune̱ꞌ ca da nabague̱ꞌ. 44 Da li dxapaꞌ leꞌe, xrane̱ꞌ gucáꞌane̱ꞌ lu ne̱ꞌe̱ xúgute̱ da nape̱ꞌ. 45 Che benneꞌ we̱n zrin naꞌ dxéquene̱ꞌ wazré xrane̱ꞌ xelé̱ꞌe̱, ne su lawe̱ꞌ gusaca ziꞌe̱ benneꞌ we̱n zrin xezica caꞌ, ne nuꞌula we̱n zrin caꞌ, ne su lawe̱ꞌ xiꞌaj gawe̱ꞌ, ne súzrene̱ꞌ, 46 nadxa xrane̱ꞌ xelé̱ꞌe̱ lu zra quebe dxebeze̱ꞌ le̱ꞌ, ne lu zra quebe nézene̱ꞌ, naꞌ gusaca zíꞌle̱ꞌe̱ le̱ꞌ, ne chugue̱ꞌ chee̱ꞌ saque̱ꞌ ca xelezaca benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios. 47 ’Benneꞌ we̱n zrin naꞌ nézene̱ꞌ ca da dxaca lazreꞌ xrane̱ꞌ san quebe nucueze̱ꞌ, ne quebe dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ, benneꞌ nigá gudée̱ꞌ le̱ꞌ ba xaꞌ. 48 Benneꞌ we̱n zrin naꞌ quebe nézene̱ꞌ da naꞌ, ne dxune̱ꞌ da dxusebaga na le̱ꞌ zria, benneꞌ nigá tée̱ꞌ láteze xel-la ziꞌ. Che tu benneꞌ dxezíꞌle̱ꞌe̱ da dxunezruj Dios le̱ꞌ, Dios wanábale̱ꞌe̱ le̱, naꞌ bénneaꞌ Dios nuxrén lazre̱ꞌ le̱ꞌ da zrente̱, Dios wanné̱ xúele̱ꞌe̱ne̱ꞌ le̱ꞌ.  











Dxelaca benneꞌ chupa laꞌa ne̱ chee̱ Jesús (Mt. 10.34-36) 49 Naꞌ

gunná Jesús: ―Nedaꞌ blaꞌa guzrenaꞌ xiꞌ lu xe̱zr la xu nigá, naꞌ la guzredaꞌ ba dxala xiꞌ naꞌ. 50 Dxal-laꞌ chuꞌa lu xel-la gute ca dxuꞌu tu benneꞌ lu nisa gate dxedxúe̱ꞌ nisa, naꞌ téle̱ꞌa xel-la ziꞌ cadxa gácatequeze na. 51 ¿Dxéquele leꞌe zaꞌ nedaꞌ cuꞌa xel-la dxebeza zri lazreꞌ lu xe̱zr la xu nigá? Dxapaꞌ leꞌe: Cabí. Zaꞌa chee̱ gunaꞌ benneꞌ chupa laꞌa. 52 Naꞌa su lau, gazxuꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ tu xuꞌu xelaque̱ꞌ chupa laꞌa. Chunne̱ꞌ xeledábague̱ꞌ chupe̱ꞌ, naꞌ chupe̱ꞌ xeledábague̱ꞌ chunne̱ꞌ. 53 Xra tu bi biu tábague̱ꞌ bi biu chee̱ꞌ, naꞌ bi biu naꞌ tábagabeꞌ xrabeꞌ. Xrna tu bi nuꞌula tábague̱ꞌ bi nuꞌula chee̱ꞌ, naꞌ bi nuꞌula naꞌ tábagabeꞌ xrnabeꞌ. Tau zriꞌine tu nuꞌula tábague̱ꞌ zruꞌa lizre̱ꞌ, naꞌ zruꞌa lizre̱ꞌ naꞌ tábague̱ꞌ tau zríꞌine̱ꞌ.  







Da dxululéꞌe na ca da gaca lu zra naꞌa zra (Mt. 16.1-4; Mr. 8.11-13) 54 Naꞌ

Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Gate leꞌe dxeléꞌele daꞌ beuj naga dxebía gubizra, naꞌ dxennale, waca xiuj, ne caꞌ dxaca. 55 Gate dxaca beꞌ za na chaláꞌa naga dxedé gubizra beuꞌ zaga caꞌ, naꞌ dxennale waca da la, ne dxaca caꞌ. 56 Leꞌe, benneꞌ dxunle láweze da xrlátaje. Leꞌe nézele nnale ca da gaca zran xabáa, ne lu xe̱zr la xu nigá, san  



San Lucas 12, 13

194

quebe dxezéquele xuzájlaꞌale da dxululéꞌe na ca gaca chee̱le lu zra naꞌa zra. Dxal-laꞌ xezúadxu lu xel-la dxebeza zri lazreꞌ nen benneꞌ dxedábague̱ꞌ dxiꞌu (Mt. 5.25-26) 57 Naꞌ

gunná Jesús: ―¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxeque beꞌele da naca xrlátaje? 58 Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ guzúe̱ꞌ lueꞌ lau benneꞌ dxuchiꞌe̱, naꞌ gate chéajle̱nuꞌ le̱ꞌ chee̱ zrinle lau bénneaꞌ, be̱n ba xen xezúꞌ lu xel-la dxebeza zri lazreꞌ nen bénneaꞌ dxácate̱ xuꞌule neza, chee̱ quebe che̱ꞌe̱ lueꞌ lau bénneaꞌ, naꞌ bénneaꞌ gudée̱ꞌ lueꞌ lu naꞌ benneꞌ gusézxuje̱ꞌ lueꞌ lizre xia. 59 Dxapaꞌ lueꞌ quebe xedxúajuꞌ naꞌ cadxa quízrujuꞌ ca da dxebaguꞌ.  



13

Dxal-laꞌ xelexebíꞌi lazreꞌ bénneache 1 Ca

lu zra naꞌ belezrín bal-la benneꞌ lau Jesús, naꞌ buluzenne̱ꞌ Le̱ꞌ ca be̱n Pilato, be̱tie̱ꞌ bal-la benneꞌ Galilea, naꞌ bchague̱ꞌ dxen chee̱ benneꞌ caꞌ nen dxen chee̱ be̱ xixreꞌ, bea caꞌ ba belutie̱ꞌ chee̱ xuluzríe̱ꞌ dxen chee̱ na lau Dios. 2 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Dxéquele leꞌe caní gulezaca benneꞌ caꞌ laweꞌ da zaj nácadxe̱ꞌ benneꞌ dul-la ca benneꞌ caꞌ xezícala zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea? 3 Dxapaꞌ leꞌe: Cabí, naꞌ che quebe xebíꞌi lázrele leꞌe, xúgute̱le leꞌe cuía xile. 4 ¿Dxéquele leꞌe benneꞌ chinu chunna caꞌ gulatie̱ꞌ gate guzría cha xuꞌu sibe le̱ꞌ da nazí le na Siloé zaj nabágadxe̱ꞌ dul-la ca xezícala benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Jerusalén? 5 Dxapaꞌ leꞌe: Cabí, naꞌ che leꞌe quebe xebíꞌi lázrele, cáꞌanqueze leꞌe wabía xile.  







Xaga higo da quebe dxebía na da zixre 6 Nadxa

Jesús bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ da dxuléꞌe nigá, dxenné̱ꞌ: ―Tu benneꞌ zua tu xaga higo chee̱ꞌ zua na lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ, naꞌ xeajné̱ꞌe̱ na che zría na, naꞌ quebe bi bezrélene̱ꞌ. 7 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ dxun zrin lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ: “Gunnáꞌxque, chun ízate̱ ba bidaꞌ dxennáꞌa che zria xaga nigá, ne quebe bi bezréledaꞌ. ¡Guchugu na! ¿Bizr chee̱ naꞌ nulán na xe̱zr la xu nigá?” 8 Bénneaꞌ dxun zrin chee̱ xe̱zr la xu naꞌ beche̱be̱ꞌ: “Xran, bcaꞌana na xetú iza naꞌa. Guzúlujdxaꞌ zran na,  



195

San Lucas 13

ne cuaꞌa na be̱be. 9 Nen da naꞌ, gúnnalja na, san che cabí, naꞌ chuguꞌ na.”  

Jesús dxexune̱ꞌ tu nuꞌula nalegu cuzre̱ꞌ 10 Gate

naca zra dxulupáꞌana judío caꞌ, naꞌ zua Jesús tu lu xuꞌu naga dxelezraga judío caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ, 11 naꞌ zua naꞌ tu nuꞌula xuꞌe̱ we̱ꞌ ba guca chinu chunna iza. Tu beꞌ xriwe̱ꞌ nun na le̱ꞌ cuzru legu, naꞌ quebe dxácaqueze̱ꞌ xelíe̱ꞌ. 12 Gate bleꞌe Jesús le̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ le̱ꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Nuꞌula, ba bexacuꞌ chee̱ xízrawe̱ꞌ chiuꞌ. 13 Nadxa guxrúa ne̱ꞌe̱ nuꞌula naꞌ, naꞌ la náꞌqueze nuꞌula naꞌ belite̱ꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxue láꞌane̱ꞌ Dios. 14 Naꞌ benneꞌ xíchaje̱ chee̱ xuꞌu naꞌ bzre̱ꞌe̱ laweꞌ da bexún Jesús nuꞌula naꞌ lu zra dxulupáꞌane̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ: ―Xrupa zra dxal-laꞌ gundxu zrin. Lu zra caꞌ waca xídale xexácale, quegá lu zra dxupáꞌanadxu. 15 Nadxa Xránadxu beche̱be̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ dxelún láweze da xrlátaje, ¿quebe dxesé̱zrele leꞌe be̱zre chee̱le u burro chee̱le lu zra dxupáꞌanadxu chjuaꞌle-baꞌ xeléꞌajbaꞌ nisa? 16 Núꞌula nigá naque̱ꞌ xrtia Abraham, naꞌ da xriwe̱ꞌ nuchéaj na le̱ꞌ lu xízrawe̱ꞌ nigá ba zeaj chinu chunna iza, naꞌ ¿quebe dxal-laꞌ xebéajaꞌ xízrawe̱ꞌ da nuchéaj na le̱ꞌ lu zra dxupáꞌanadxu? 17 Gate gunná Jesús da nigá, xúgute̱ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ belexeduéꞌene̱ꞌ, naꞌ xúgute̱ benneꞌ xezícadxa gulebene̱ꞌ gate beleléꞌene̱ꞌ ca naca da zrente̱ da dxun Jesús.  













Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ bínnedauꞌ chee̱ mostaza (Mt. 13.31-32; Mr. 4.30-32) 18 Nadxa

gunná Jesús: ―¿Aja naca xel-la dxenná bea chee̱ Dios, ne bi gutil-le lé̱bedaꞌ na? 19 Naca na ca tu bínnedauꞌ chee̱ mostaza, tu benneꞌ dxaze̱ꞌ na lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ, naꞌ dxegula na, ne dxácate̱ na ca tu xaga zren, naꞌ bxínnedu caꞌ dxuluzríabaꞌ xrúꞌunebaꞌ lu zruze na caꞌ.  

Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ cua zichaj chee̱ xeta xtila (Mt. 13.33) 20 Cáꞌanqueze

gunná Jesús: ―¿Bizra gutil-le lé̱bedaꞌ xel-la dxenná bea chee̱ Dios? 21 Naca na ca cua zichaj chee̱ xeta xtila tu nuꞌula dxuchague̱ꞌ na chunna xaga de xezaj, naꞌ dxuchazra na ca naca cua naꞌ.  

San Lucas 13

196 Dxa xuꞌu lechideꞌ (Mt. 7.13-14, 21-23)

22 Dxácate̱

xuꞌu Jesús neza zexíaje̱ꞌ xe̱zre Jerusalén, dxusé̱dene̱ꞌ bénneache lu xe̱zre caꞌ, ne xé̱zredu caꞌ naga dxedée̱ꞌ. 23 Naꞌ bche̱be tu benneꞌ Le̱ꞌ: ―Xran, ¿bábaze benneꞌ xelelá? Beche̱be Jesús: 24 ―Le gun ba xuzre chuꞌule dxa xuꞌu lechideꞌ, laweꞌ da dxapaꞌ leꞌe, benneꞌ zan xelaca lazre̱ꞌ xeluꞌe̱ naꞌ, naꞌ quebe xelezéquene̱ꞌ. 25 Ca te naꞌ chasa xrane xuꞌu, ne gusézxuje̱ꞌ dxa xuꞌu, naꞌ leꞌe zrale chaléꞌajla nne̱le dxuꞌa dxa xuꞌu naꞌ, nnale: “Xran, gusalaj chúꞌuntuꞌ.” Naꞌ le̱ꞌ xeche̱be̱ꞌ: “Quebe nezdaꞌ ga benneꞌ leꞌe.” 26 Nadxa su láuquezle leꞌe nnale: “Güeꞌe gudágule̱ntuꞌ lueꞌ, naꞌ lueꞌ bsé̱denuꞌ lu neza chee̱ntuꞌ caꞌ.” 27 Le̱ꞌ xeche̱be̱ꞌ: “Dxapaꞌ leꞌe, quebe nezdaꞌ ga benneꞌ leꞌe. Le cuasa cuitaꞌ nedaꞌ, xúgute̱le leꞌe dxunle da cale̱la.” 28 Naꞌ cuézrele, ne xagu xáꞌate̱ lázxale gate léꞌele Abraham, ne Isaac, ne Jacob, ne xúgute̱ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios, zaj zue̱ꞌ naga dxenná bea Dios, naꞌ leꞌe zrale chaléꞌajla. 29 Weleláꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dapa saca chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ xelebéꞌe̱ xelawe̱ꞌ naga dxenná bea Dios. 30 Nadxa bal-la benneꞌ zaj naque̱ꞌ bzé̱bedxa naꞌa xelaque̱ꞌ benneꞌ blau, naꞌ benneꞌ zaj naque̱ꞌ blau naꞌa xelaque̱ꞌ bzé̱bedxa.  















Dxebezre Jesús chee̱ xe̱zre Jerusalén (Mt. 23.37-39) 31 Lu

zra náꞌqueze, belezrín lau Jesús bal-la benneꞌ fariseo caꞌ, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Bezáꞌ nigá, laweꞌ da dxaca lazreꞌ Herodes gutie̱ꞌ Lueꞌ. 32 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Le chjaca cheajgué̱zrele benneꞌ wilaj lazreꞌ cale̱la naꞌ: “Naꞌa, ne wxre xebéajaꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ lu xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ, ne xexunaꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ, naꞌ wizraj suedaꞌ.” 33 Dxun na ba xen chéajle̱naꞌ neza chiaꞌ naꞌa, ne wxre, ne wizraj, laweꞌ da quebe gaca gate tu benneꞌ dxenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios che quebe xelute benneꞌ Jerusalén le̱ꞌ. 34 “Jerusalén, Jerusalén, leꞌe naꞌ dxútele benneꞌ dxelenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne dxuzríale xiaj benneꞌ gubáz caꞌ dxesella Dios. Zaneꞌ lasa guca lazraꞌ gutupaꞌ bi chee̱le caꞌ ca dxun  





197

San Lucas 13, 14

bedxuj, dxutúpabaꞌ bédxujdu caꞌ zran xrílabaꞌ, san quebe guca lázrele. 35 ¡Le nnaꞌxque, naꞌa! Lízrele leꞌe xegáꞌana na cáꞌaze. Dxapaꞌ leꞌe québedxa xeléꞌele nedaꞌ ca zrindxa zra nnale: ¡Láꞌazxa naca Bénneaꞌ ze̱ꞌe̱ lu La Xránadxu!”  

Jesús dxexune̱ꞌ tu benneꞌ de̱ xiꞌ ca naca be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ

14

1 Tu

zra dxulupáꞌana benneꞌ judío caꞌ guxíaj Jesús zeajtawe̱ꞌ lizre tu benneꞌ blau chee̱ benneꞌ fariseo caꞌ, naꞌ benneꞌ fariseo caꞌ dxuluzuzre̱ꞌ Jesús bi gune̱ꞌ. 2 Zúaqueze lau Jesús tu benneꞌ de̱ xiꞌ ca naca be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ. 3 Nadxa Jesús bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, ne benneꞌ fariseo caꞌ, gunné̱ꞌ: ―¿Waca nu benneꞌ xexune̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ lu zra dxupáꞌanadxu, che cabí? 4 Benneꞌ caꞌ gulezúe̱ꞌ zrize. Nadxa Jesús guqué̱ꞌe̱ benneꞌ we̱ꞌ naꞌ, ne bexune̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ xexíaje̱ꞌ. 5 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ fariseo caꞌ: ―¿Núlale leꞌe, che be̱zre chee̱le u bia chee̱le bíxrebaꞌ tu lu xe̱dxu, quebe xebéajle-baꞌ zra náꞌqueze lácala naca zra dxupáꞌanadxu? 6 Quebe bi guca xelexeche̱be̱ꞌ.  









Benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ laní chee̱ wechaga naꞌ 7 Gate

bleꞌe Jesús ca dxelún benneꞌ caꞌ, dxelebéꞌe̱ lataj blaudxa ga dxelawe̱ꞌ, naꞌ bchálaje̱ꞌ da dxuléꞌe na, dxenné̱ꞌ: 8 ―Gate tu benneꞌ dxenné̱ꞌ lueꞌ laní chee̱ wechaga naꞌ, quebe cueꞌu lataj blau, laweꞌ da che wazá tu benneꞌ nácadxe̱ꞌ blau ca lueꞌ, 9 naꞌ bénneaꞌ gunné̱ꞌ dxúpate̱le xide̱ꞌ xe̱ꞌe̱ lueꞌ: “Bnezruj lataj nigá benneꞌ nigá.” Nadxa gun na ba xen xexíajuꞌ lataj bzé̱bedxa lu xel-la stuꞌ. 10 Naꞌa, gate nu benneꞌ nne̱ꞌ lueꞌ, gudxéꞌe lataj bzé̱bedxa, chee̱ gate za bénneaꞌ gunné̱ꞌ lueꞌ, wanné̱ꞌ: “Bi ljwezraꞌ, gudé nigala naga nácadxa blau.” Caꞌan gaca, xegáꞌanuꞌ szren lau benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dxelágule̱ne̱ꞌ lueꞌ. 11 Benneꞌ dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ, wexéxrujla bénneaꞌ, naꞌ benneꞌ dxucáꞌana baxacheꞌ cuine̱ꞌ wegáꞌana szrénqueze̱ꞌ. 12 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ naꞌ gunné̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Gate gunézrujuꞌ tu zrue u tu xrcheꞌ quebe nneuꞌ bi ljwezruꞌ caꞌ, ne bi bichuꞌ caꞌ, ne xrtia ljwezruꞌ, ne benneꞌ walízr chiuꞌ caꞌ zaj nape̱ꞌ da gunníꞌa, laweꞌ da benneꞌ caní welenné̱queze̱ꞌ lueꞌ, naꞌ zruéꞌequeznuꞌ da xelexexunne̱ꞌ chiuꞌ.  









San Lucas 14

198

13 Gate

dxunuꞌ tu laní, gunné̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ, ne benneꞌ zaj nadxugu niꞌa ne̱ꞌe̱, ne benneꞌ zrinnaj caꞌ, ne benneꞌ la chulla caꞌ. 14 Caní gaca tu da ba neza chiuꞌ, laweꞌ da benneꞌ caní quebe gaca xelexexunne̱ꞌ caꞌ chiuꞌ, naꞌ wazruéꞌenuꞌ lazrjuꞌ gate xelexebán benneꞌ xrlátaje caꞌ.  

Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ tu xrcheꞌ zren 15 Gate

ben tu benneꞌ dxágule̱ Le̱ꞌ da naꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ gawe̱ꞌ xeta naga dxenná bea Dios. 16 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Tu benneꞌ guluꞌe̱ tu xrcheꞌ zren, naꞌ gunné̱ꞌ benneꞌ zan. 17 Ca bzrin zra xelawe̱ꞌ xrcheꞌ naꞌ, gusél-le̱ꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ chee̱ cheaje̱zre̱ꞌ benneꞌ caꞌ gunné̱ꞌ: “Le da, laweꞌ da ba nuseniꞌa da gágudxu.” 18 Xúgute̱ꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelenabe̱ꞌ guꞌe̱ le̱ꞌ lataj quebe xelide̱ꞌ. Benneꞌ nedxu gunné̱ꞌ: “Za bezíteaꞌ tu cueꞌ xe̱zr la xu chiaꞌ, naꞌ dxal-laꞌ cheajnnáꞌa na. Dxataꞌ xuedaꞌ lueꞌ si zrenuꞌ chiaꞌ.” 19 Xetúe̱ꞌ gunné̱ꞌ: “Za bezíteaꞌ gazxuꞌ cueꞌ be̱zr chiaꞌ, naꞌ guxúaꞌ aja xelunbaꞌ. Dxataꞌ xuedaꞌ lueꞌ si zrenuꞌ chiaꞌ.” 20 Naꞌ xetúe̱ꞌ gunné̱ꞌ: “Za bchágate̱ naꞌa, naꞌ quebe gaca xidaꞌ.” 21 Gate bezrín benneꞌ we̱n zrin naꞌ, guzre̱ꞌ xrane̱ꞌ ca naca da nigá. Nadxa bzraꞌa xrane̱ꞌ naꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ we̱n zrin naꞌ: “Guxíaj naꞌa la neza caꞌ, ne neza chee̱ xe̱zre nigá, naꞌ xeajxríꞌ xúgute̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ, ne benneꞌ zaj nadxugu niꞌa ne̱ꞌe̱, ne benneꞌ zrinnaj caꞌ, ne benneꞌ la chul-la caꞌ.” 22 Ca gudé naꞌ gunná benneꞌ we̱n zrin naꞌ: “Xran, ba be̱naꞌ ca gunnáuꞌ, naꞌ ne de̱dxa lataj.” 23 Nadxa gunná xrane̱ꞌ naꞌ: “Guxíaj naꞌa la neza caꞌ, ne neza lásedu caꞌ, naꞌ xeajé̱n ba xen xelelé̱ꞌe̱, chee̱ chaꞌ lizraꞌ nigá. 24 Dxapaꞌ leꞌe, netú benneꞌ caꞌ gunnéaꞌ nédxula quebe xelawe̱ꞌ xrcheꞌ chiaꞌ.”  

















Xel-la ziꞌ da te benneꞌ chéajle̱ne̱ꞌ Jesús 25 Benneꞌ

zan zjácale̱ne̱ꞌ Jesús, naꞌ Le̱ꞌ bexéchaje̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ

benneꞌ caꞌ: 26 ―Che nu benneꞌ ze̱ꞌe̱ naga zuaꞌ, ne quebe guzúe̱ꞌ chaláꞌala xre̱ꞌ, ne xrne̱ꞌe̱, ne zruꞌule̱ꞌ, ne zríꞌine̱ꞌ caꞌ, ne bi biche̱ꞌ caꞌ, ne bi zane̱ꞌ caꞌ, ne xel-la nabán chee̱ꞌ, quebe gaca gaque̱ꞌ nedaꞌ tuze. 27 Benneꞌ quebe sáꞌle̱ne̱ꞌ nedaꞌ lácala dxal-laꞌ te̱ꞌe̱ xaga béguaj, quebe gaca gaque̱ꞌ nedaꞌ tuze. 28 Che tu benneꞌ ládujla leꞌe dxaca lazre̱ꞌ gune̱ꞌ tu xuꞌu sibe, ¿quebe cueꞌe̱ nedxu gune̱ꞌ  





199

San Lucas 14, 15

xrbaba chee̱ꞌ che wazúene̱ꞌ xuzrte̱ꞌ na? 29 Che quebe gune̱ꞌ caní, ne che cueche̱ꞌ lane na, naꞌ ca te naꞌ quebe suene̱ꞌ xuzre̱ꞌ na, naꞌ xúgute̱ benneꞌ xeleléꞌene̱ꞌ na xelezú lawe̱ꞌ xelún le̱ꞌ chee̱ bénneaꞌ, 30 naꞌ xelenné̱ꞌ: “Benneꞌ nigá guzú lawe̱ꞌ dxune̱ꞌ tu xuꞌu. Quebe guque̱ꞌ gune̱ꞌ ca naca.” 31 Che tu benneꞌ wenná bea dxal-laꞌ cheajtíl-lale̱ne̱ꞌ xetú benneꞌ wenná bea, ¿quebe cueꞌe̱ gune̱ꞌ xrbaba chee̱ꞌ che wazúene̱ꞌ nen tu gaxúa gaxúa benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la cheajtíl-lale̱ne̱ꞌ bénneaꞌ zaꞌ nen chupa gaxúa gaxúa benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la? 32 Che quebe séquene̱ꞌ, gate benneꞌ wenná bea naꞌ xetú ne ze̱ꞌe̱ zituꞌ, naꞌ sel-le̱ꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ xelenabe̱ꞌ gataꞌ xel-la dxebeza zri lazreꞌ. 33 Caꞌ naca na, nútete̱ze benneꞌ ládujla leꞌe, che quebe gusane̱ꞌ ca naca da nape̱ꞌ, quebe gaca gaque̱ꞌ nedaꞌ tuze.  









Zedeꞌ da québedxa naca na snaꞌa (Mt. 5.13; Mr. 9.50) 34 Naꞌ

gunná Jesús: ―Zedeꞌ naca na da chaweꞌ, san che québedxa naca na snaꞌa, ¿ájazra guchínedxu na? 35 Quebe gaca guchínedxu na, quegá chee̱ gucáꞌana cháwedxu xe̱zr la xu, ne quegá chee̱ guchíxredxu be̱be, san dxal-laꞌ chúꞌunadxu na. Benneꞌ caꞌ zaj zua nague̱ꞌ, dxal-laꞌ xelenne̱ꞌ.  

15

Ca guca chee̱ tu zrilaꞌ gunítebaꞌ (Mt. 18.10-14) 1 Benneꞌ

zante̱ benneꞌ wechizruj waláz chee̱ Roma, ne benneꞌ dul-la caꞌ gulebigue̱ꞌ naga zua Jesús chee̱ xelenne̱ꞌ da dxuchálaje̱ꞌ. 2 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na gulezí tizre̱ꞌ Jesús, gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá dxune̱ꞌ tu zren benneꞌ dul-la caꞌ, ne dxágule̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 3 Nadxa bchalaj Jesús da dxuléꞌe na, gunné̱ꞌ: 4 ―Nu benneꞌ ládujla leꞌe, che nape̱ꞌ tu gaxúa zrilaꞌ, naꞌ nite tubaꞌ, ¿quebe gucáꞌane̱ꞌ xetápalalaj che̱nnu zrilaꞌ caꞌ, bea caꞌ zaj zrabaꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ, naꞌ se̱ꞌe̱ cheajdílaje̱ꞌ bea naꞌ gunítebaꞌ cadxa xezrelne̱ꞌ-baꞌ? 5 Naꞌ gate xezrelne̱ꞌ-baꞌ, bene̱ꞌ, naꞌ xequé̱ꞌe̱-baꞌ xexrúe̱ꞌ-baꞌ xe̱ꞌa xe̱ne̱ꞌ. 6 Naꞌ ca xezrine̱ꞌ lizre̱ꞌ, gutupe̱ꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ walizre chee̱ꞌ caꞌ. Naꞌ xe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: “Le be nen nedaꞌ, laweꞌ da bezreldaꞌ zrilaꞌ chiaꞌ gunítebaꞌ.”  

   





San Lucas 15

200

7 Naꞌ

gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Cáꞌanqueze zúale̱ꞌe̱dxa xel-la dxebé xabáa gate tu benneꞌ dul-la dxexebíꞌi lazre̱ꞌ, quézcala chee̱ tápalalaj che̱nnu benneꞌ xrlátaje caꞌ dxeléquene̱ꞌ quebe dxun na ba xen xelexebíꞌi lazre̱ꞌ. Ca guca chee̱ tu dumí da gunite 8 Nadxa

Jesús bchálaje̱ꞌ xetú da dxuléꞌe na, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Tu nuꞌula nape̱ꞌ chi dumí zaca, naꞌ che nite tu na, nadxa guzúe̱ꞌ xiꞌ chee̱ꞌ chee̱ gusaní na lu xuꞌu chee̱ꞌ. Nadxa su lawe̱ꞌ gulúe̱ꞌ lu xuꞌu chee̱ꞌ, xexílaje̱ꞌ bínnalu ca xezrelne̱ꞌ dumí chee̱ꞌ da gunite na. 9 Naꞌ ca xezrelne̱ꞌ dumí naꞌ, gutupe̱ꞌ nuꞌula ljwezre̱ꞌ caꞌ, ne nuꞌula walízr chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ xe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: “Le be nen nedaꞌ, laweꞌ da bache bezreldaꞌ dumí chiaꞌ da gunite na.” 10 Naꞌ gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Cáꞌanqueze dxelebé gubáz chee̱ xabáa caꞌ chee̱ Dios gate tu benneꞌ dul-la dxexebíꞌi lazre̱ꞌ.  



Ca guca chee̱ zriꞌine tu benneꞌ gunítebeꞌ 11 Nadxa

Jesús bchálaje̱ꞌ xetú da dxuléꞌe na, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Tu benneꞌ zaj zraꞌ chupa bi chee̱ꞌ. 12 Naꞌ bi cuideꞌ chee̱ꞌ gúzrebeꞌ xrabeꞌ: “Xrae, be̱nna chiaꞌ da dxal-laꞌ siꞌa chee̱ da naca chiuꞌ.” Nadxa xrabeꞌ be̱ne̱ꞌ gachaj da bnézruje̱ꞌ cha chee̱beꞌ tubeꞌ, ne xetubeꞌ. 13 Ca gudé tu chupa zra, bi cuideꞌ chee̱ bénneaꞌ btúpabeꞌ xúgute̱ da naca chee̱beꞌ, naꞌ guzabeꞌ zituꞌ, naꞌ bzrinbeꞌ xetú xe̱zr la xu. Naꞌ be̱n dítajbeꞌ dumí chee̱beꞌ lu da cale̱la da be̱nbeꞌ. 14 Naꞌ ca gudache xúgute̱ dumí chee̱beꞌ, bzrin tu gubinaꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ le̱beꞌ gudunbeꞌ. 15 Nadxa guzabeꞌ xeajtílajbeꞌ zrin gunbeꞌ chee̱ tu benneꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ. Benneꞌ naꞌ gusél-le̱ꞌ-beꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ chee̱ꞌ chee̱ cheajxúebeꞌ cuche chee̱ꞌ caꞌ. 16 Guca lázrebeꞌ gágubeꞌ da cale̱la da dxelagu cuche caꞌ. Netú benneꞌ quebe bi bnézruje̱ꞌ da gágubeꞌ. 17 Nadxa xeajsá lázrebeꞌ, dxennabeꞌ: “Benneꞌ zante̱, benneꞌ we̱n zrin zaj zre̱ꞌe̱ lizre xraꞌ, naꞌ dé̱le̱ꞌe̱ da dxelawe̱ꞌ. Nedaꞌ dxátequezaꞌ xel-la dxedún. 18 Webíꞌizaꞌ xexáꞌa naga zua xraꞌ, naꞌ xapaꞌ le̱ꞌ: Xrae, be̱naꞌ dul-la lau Dios, ne lau lueꞌ. 19 Québedxa naca chiaꞌ gacaꞌ zriꞌinuꞌ. Bzua nedaꞌ ca tu benneꞌ we̱n zrin chiuꞌ.” 20 Nadxa begúꞌubeꞌ neza, bezrinbeꞌ lizre xrabeꞌ. ’Tu chi naꞌ, bleꞌe xrabeꞌ le̱beꞌ ba zezabeꞌ, naꞌ bexache lazre̱ꞌ-beꞌ. Naꞌ guzá chégüe̱ꞌ xeajchague̱ꞌ-beꞌ, naꞌ bnide̱ꞌ-beꞌ, ne bnúpete̱ꞌ-beꞌ. 21 Nadxa gunabeꞌ: “Xrae, be̱naꞌ dul-la lau Dios,  



















201

San Lucas 15, 16

ne lau lueꞌ. Québedxa naca chiaꞌ gacaꞌ zriꞌinuꞌ.” 22 Naꞌ gunná xrabeꞌ, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ: “Le cueaj zra lanaꞌ da zaca, ne le gugacu-beꞌ. Le cuꞌu tu da naca oro zrube nabeꞌ, ne le cuꞌu xel-la níꞌabeꞌ. 23 Le cheajzríꞌ tu be̱zre be̱ dxanne, naꞌ gútele-baꞌ. Gágudxu, ne gundxu laní, 24 laweꞌ da bi chiaꞌ nigá guca chee̱beꞌ ca tu benneꞌ ba gute, naꞌ bebanbeꞌ. Gunítebeꞌ, naꞌ ba bezrágadxu-beꞌ.” Naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelune̱ꞌ laní. 25 ’Dxácate̱ naꞌ, zríꞌine̱ꞌ bi waca zúabeꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ dxunbeꞌ zrin. Naꞌ chizrelaꞌ ca bezrinbeꞌ gagu cuita xuꞌu lizre xrabeꞌ, naꞌ benbeꞌ dxaca wil-la, ne dxaca wexáꞌa. 26 Nadxa gunné̱beꞌ tu bi we̱n zrin naꞌ, dxe̱ꞌe̱beꞌ le̱beꞌ: “¿Bi dxaca nigá?” 27 Bi we̱n zrin nigá cúnnabeꞌ: “Ba beláꞌ bi bichuꞌ, naꞌ xrauꞌ gunná béꞌene̱ꞌ nu gute tu be̱zre be̱ dxanne, laweꞌ da belabeꞌ zúabeꞌ zriꞌa chaweꞌ.” 28 Bzraꞌa bi waca naꞌ, naꞌ quebe guca lázrebeꞌ xexúꞌubeꞌ. Nadxa bdxuaj xrabeꞌ, ne gutaꞌ xuene̱ꞌ le̱beꞌ xexúꞌubeꞌ. 29 Naꞌ cúnnabeꞌ, dxe̱ꞌe̱beꞌ xrabeꞌ: “Nézqueznuꞌ zaneꞌ iza ba be̱naꞌ zrin chiuꞌ, ne cabataꞌ bchaꞌa lueꞌ, naꞌ ne tu lasa quebe ne gunnuꞌ chiaꞌ tu chíbudauꞌ chee̱ gunaꞌ tu laní nen ljwezraꞌ caꞌ. 30 Naꞌa beláꞌ bi chiuꞌ nigá, bi ba be̱n dítajbeꞌ dumí chiuꞌ, guzúale̱beꞌ nuꞌula dxeledá zraga caꞌ, naꞌ be̱te lizuꞌ be̱zre be̱ dxanne ne̱ chee̱ le̱beꞌ.” 31 Nadxa gunná xrabeꞌ, dxe̱ꞌe̱-beꞌ: “Zriꞌinaꞌ, lueꞌ tu zúale̱zquezuꞌ nen nedaꞌ, naꞌ xúgute̱ da de̱ chiaꞌ naca na chiuꞌ. 32 Naꞌa dxun na ba xen gundxu laní, ne bedxu, laweꞌ da bi bichuꞌ gúcabeꞌ ca tu benneꞌ ba gute, ne naca banbeꞌ. Gunítebeꞌ, naꞌ ba bezrágadxu-beꞌ.”  





















16

Benneꞌ we̱n zrin blau quebe naque̱ꞌ xrlátaje 1 Nadxa

Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Guzúa tu benneꞌ gunníꞌa, naꞌ zua tu benneꞌ we̱n zrin blau chee̱ꞌ. Naꞌ bal-la benneꞌ xeajlegue̱zre̱ꞌ le̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin blau naꞌ dxun dítaje̱ꞌ da de̱ chee̱ xrane̱ꞌ. 2 Nadxa xrane̱ꞌ gunné̱ꞌ le̱ꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “¿Bizra da nigá dxelenné̱ꞌ chiuꞌ? Bluéꞌe nedaꞌ ca naca chee̱ zrin dxunuꞌ, laweꞌ da québedxa gaca gacuꞌ we̱n zrin blau chiaꞌ.” 3 Nadxa benneꞌ we̱n zrin blau naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxenné̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ: ¿ájazra gunaꞌ naꞌa, laweꞌ da xebéaj xranaꞌ nedaꞌ lu zrin chiaꞌ? Quebe suedaꞌ gunaꞌ zrin le̱ꞌe̱ xixreꞌ, ne weduéꞌedaꞌ nabaꞌ gunaꞌ. 4 Naꞌa ba nezdaꞌ tu da gunaꞌ chee̱ xelezúa benneꞌ xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ nedaꞌ gate québedxa de̱ zrin chiaꞌ. 5 Nadxa gunné̱ꞌ tu tu benneꞌ dxelal-le̱ꞌ chee̱ xrane̱ꞌ naꞌ. Naꞌ bche̱be̱ꞌ benneꞌ nedxu: “¿ájate̱ dxal-luꞌ chee̱ xranaꞌ?” 6 Benneꞌ naꞌ beche̱be̱ꞌ: “Dxal 









San Lucas 16

202

laꞌ chee̱ꞌ tu gaxúa zruaga da za.” Nadxa benneꞌ we̱n zrin blau naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Nigá de̱ xiche chiuꞌ. Gudxéꞌe bexún xetú na, naꞌ bzuaj na dxebaguꞌ chi xun zruaga caꞌ.” 7 Gudé naꞌ bche̱be̱ꞌ xetú benneꞌ caꞌ: “¿Gazra lueꞌ, ájate̱ dxebaguꞌ?” Naꞌ benneꞌ nigá guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Dxebagaꞌ tu gaxúa bzudeꞌ zruaꞌ xtila.” Nadxa benneꞌ we̱n zrin blau guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Nigá de̱ xiche chiuꞌ. Be̱n xetú na, naꞌ bzuaj na dxebaguꞌ tápalalajze.” 8 Xrane̱ꞌ gúquebeꞌene̱ꞌ nácale̱ꞌe̱ sina benneꞌ we̱n zrin blau naꞌ ca be̱ne̱ꞌ da caꞌ. Nadxa gunná Jesús: ―Caꞌ naca na, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌa zra zaj nácadxe̱ꞌ sina lu da dxelune̱ꞌ nen le saꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ, ca zaj naca benneꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios. 9 ’Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, le guchine xel-la gunníꞌa chee̱ xe̱zr la xu nigá chee̱ cha benneꞌ ljwézrele, chee̱ gate te chee̱ xel-la gunníꞌa naꞌ, naꞌ sua nu siꞌ lu naꞌ leꞌe naga gaca banle chadía chacanna. 10 ’Benneꞌ dxuchínene̱ꞌ láteze lu dute̱ xel-la li lazreꞌ chee̱ꞌ, cáꞌanqueze guchínene̱ꞌ tu da zrendxa dute̱ xel-la li lazreꞌ chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ quebe naque̱ꞌ li lazreꞌ ca dxuchínene̱ꞌ láteze, cáꞌanqueze quebe gaque̱ꞌ li lazreꞌ ca guchínene̱ꞌ tu da zrendxa. 11 Caꞌ naca na, che quebe nácale li lazreꞌ ca dxuchínele xel-la gunníꞌa chee̱ xe̱zr la xu nigá, ¿nuzra guxrén lazre̱ꞌ leꞌe chee̱ guchínele xel-la gunníꞌa li? 12 Che quebe nácale li lazreꞌ ca dxuchínele da naca chee̱ benneꞌ xula, ¿nuzra gunna leꞌe da gaca cheé̱quezle? 13 ’Quebe gaca tu benneꞌ we̱n zrin gune̱ꞌ zrin chee̱ chupa xrane̱ꞌ, laweꞌ da cuídene̱ꞌ tue̱ꞌ, naꞌ xetúe̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ, u gaque̱ꞌ li lazreꞌ nen tue̱ꞌ, naꞌ xetúe̱ꞌ guzúe̱ꞌ chaláꞌala. Quebe gaca nu gun zrin chee̱ Dios, ne chee̱ da gunníꞌa da nape̱ꞌ. 14 Benneꞌ fariseo caꞌ, benneꞌ dxulucúdee̱ꞌ dumí, ne dxuluzé̱ nague̱ꞌ da dxenná Jesús, belún le̱ꞌ chee̱ꞌ. 15 Nadxa gunná Jesús: ―Leꞌe dxuléꞌe cuínale xrlátaje lau bénneache caꞌ, san Dios núnbeꞌe̱ lázrdaule. Da dxeleque bénneache naca na xrlátaje, naca na da dxuzúa Dios chaláꞌala.  

















Da nadxixruj bea na, ne xel-la dxenná bea chee̱ Dios 16 Naꞌ

gunná Jesús: ―Ca bzrin zra zua Juan gulenná bea da nadxixruj bea na, ne da bululéꞌe benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Naꞌa, ca naꞌte̱ dxendxu dizraꞌ chaweꞌ ca gaca chúꞌudxu naga dxenná bea Dios, naꞌ xúgute̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ ba xuzre xeluꞌe̱ naꞌ.

203

San Lucas 16

17 ’Waca

te chee̱ xabáa, ne chee̱ xe̱zr la xu nigá, san quebe te chee̱ tu da naxúaj na lu da nadxixruj bea na. Benneꞌ biu dxulusáne̱ꞌ nuꞌula chee̱ꞌ (Mt. 19.1-12; Mr. 10.1-12) 18 Naꞌ

gunná Jesús: ―Che tu benneꞌ biu gusane̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ, ne súale̱ne̱ꞌ nuꞌula xula, benneꞌ biu nigá dxune̱ꞌ dul-la dxáchajne̱ꞌ xrba chee̱ xel-la wechaga naꞌ, naꞌ benneꞌ biu zúale̱ne̱ꞌ tu nuꞌula ba bsan benneꞌ chee̱ꞌ le̱ꞌ, benneꞌ nigá cáꞌanqueze dxune̱ꞌ dul-la dxáchajne̱ꞌ xrba chee̱ xel-la wechaga naꞌ. Tu benneꞌ gunníꞌa, ne tu benneꞌ xacheꞌ 19 Naꞌ

gunná Jesús: ―Guzúa tu benneꞌ gunníꞌa, gúcue̱ꞌ zra lane̱ꞌ da zaca, ne da zriꞌa xrtan, naꞌ xúgute̱ zra be̱ne̱ꞌ laní zren. 20 Cáꞌanqueze guzúa tu benneꞌ xacheꞌ le̱ꞌ Lázaro, nazrate̱ we̱ꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ, naꞌ dxeajchéꞌe̱ lu xu dxuꞌa lizre benneꞌ gunníꞌa naꞌ. 21 Benneꞌ xacheꞌ nigá guzá lazre̱ꞌ gawe̱ꞌ ca da dxelexruj zranla ga dxelagu benneꞌ gunníꞌa naꞌ, naꞌ bécudu caꞌ dxelelé̱ꞌe̱baꞌ lu we̱ꞌ caꞌ chee̱ Lázaro. 22 Bzrin zra gute benneꞌ xacheꞌ naꞌ, naꞌ belexeché̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ le̱ꞌ zeajxezúale̱ne̱ꞌ Abraham lu lataj chaweꞌ chee̱ Dios. Cáꞌanqueze gute benneꞌ gunníꞌa naꞌ, naꞌ bulucache̱ꞌ le̱ꞌ. 23 Gate benneꞌ gunníꞌa naꞌ dxezaca ziꞌe̱ lataj chul-la chee̱ benneꞌ gate, naꞌ guchisa lawe̱ꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ Abraham zue̱ꞌ zituꞌ, ne Lázaro zúale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 24 Nadxa gudxezre xe̱ꞌe̱, gunné̱ꞌ: “¡Xrae, Abraham, bexache lazreꞌ nedaꞌ, ne gusella Lázaro, cheajsebise̱ꞌ tu zrube ne̱ꞌe̱, naꞌ xide̱ꞌ xucule̱ꞌ luzraꞌ nigá! Dxezaca ziꞌa lu xiꞌ nigá.” 25 Naꞌ Abraham gunné̱ꞌ: “Bi chiaꞌ, bsa lazreꞌ gúcale̱ꞌe̱ chaweꞌ chiuꞌ lu xe̱zr la xu, san Lázaro gúcale̱ꞌe̱ da ziꞌ da xaꞌ chee̱ꞌ. Naꞌa le̱ꞌ dxeziꞌe̱ da ba neza nigá, naꞌ lueꞌ dxezaca ziꞌu naꞌ. 26 Xetú da zua, zua tu chejéa zrente̱ laduj netuꞌ ne leꞌe. Caꞌ naca na, che nu benneꞌ zua nigá dxaca lazre̱ꞌ chéaje̱ꞌ naga zuꞌ, quebe gaca, ne quebe gaca benneꞌ zua naga zuꞌ xide̱ꞌ naga zúantuꞌ netuꞌ.” 27 Nadxa gunná benneꞌ gunníꞌa naꞌ: “Dxataꞌ xuedaꞌ lueꞌ, xrae Abraham, sel-luꞌ Lázaro lizre xraꞌ, 28 naga zaj zraꞌ gazxuꞌ bi bíchaꞌdauꞌ, chee̱ cheajchálajle̱ne̱ꞌ-beꞌ, chee̱ quebe xeleláꞌ le̱beꞌ nigá xelezaca ziꞌbeꞌ ca dxaca chiaꞌ.” 29 Abraham gunné̱ꞌ: “Zaj nape̱ꞌ da buluzúaj Moisés, ne benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Dxal-laꞌ xelenáꞌ xánnie̱ꞌ da  



















San Lucas 16, 17

204

naꞌ naxúaj na.” 30 Benneꞌ gunníꞌa naꞌ beche̱be̱ꞌ: “Aweꞌ, xrae Abraham, san che nu benneꞌ ládujla benneꞌ gate chéaje̱ꞌ cheajchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, welexebíꞌi lazre̱ꞌ.” 31 Abraham gunné̱ꞌ: “Che quebe xelenne̱ꞌ ca da gulenná Moisés, ne benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, québequeze xeléajle̱ꞌe̱ che tu benneꞌ xebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate.”  



17

Ca naca da dxun na ga nabágadxu dul-la (Mt. 18.6-7, 21-22; Mr. 9.42) 1 Jesús

guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Welezúaqueze da xelún na xelebaga bénneache dul-la, naꞌ edxugúa bénneaꞌ gune̱ꞌ da gun na xebaga benneꞌ xula dul-la. 2 Gácadxa chaweꞌ chee̱ bénneaꞌ che nu guchéaj xiaj xiche lbe̱ꞌ, naꞌ chuꞌe̱ lu nísadauꞌ naga gátete̱ꞌ quézcala gune̱ꞌ da gun na xebaga bidu caní dul-la. 3 Le guxúe xanneꞌ cuínale. ’Che le saꞌ ljwezruꞌ gune̱ꞌ chiuꞌ da cale̱la, bzéajniꞌine̱ꞌ, naꞌ che xebíꞌi lazre̱ꞌ, bnite lau chee̱ꞌ. 4 Lácala gune̱ꞌ chiuꞌ da cale̱la gazre lasa tu zra, naꞌ gazre lasa xide̱ꞌ xe̱ꞌe̱ lueꞌ: “Dxexebíꞌi lazraꞌ”, dxal-laꞌ gunite lauꞌ chee̱ꞌ.  





Xel-la waca chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ 5 Benneꞌ

gubáz caꞌ chee̱ Xránadxu gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Be̱n ga cheajlí lázredxantuꞌ Dios. 6 Nadxa gunná Xránadxu: ―Che leꞌe zruéꞌele xel-la dxeajlí lazreꞌ, lácala naca na láteze ca tu bínnedu chee̱ mostaza, waca xe̱le xaga zrente̱ nigá: “Gucuasa nigá, ne xeajsúa lu nísadauꞌ,” naꞌ xaga naꞌ guzúa na dizraꞌ chee̱le.  

Da dxal-laꞌ gun benneꞌ we̱n zrin 7 ’Che

tu benneꞌ ládujla leꞌe zua tu benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ, naꞌ xelé̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ gate te gudée̱ꞌ be̱zre u guxúe̱ꞌ béadu caꞌ, ¿we̱ꞌe̱ benneꞌ we̱n zrin naꞌ: “Gudé nigala, gudxéꞌe gaguꞌ?” 8 Cabí, san nne̱ꞌ: “Bcueza da gawaꞌ, ne gusíꞌ chaweꞌ le̱ꞌu chee̱ gaca caꞌu chiaꞌ da xiꞌaj gawaꞌ. Te naꞌ waca xiꞌaj gaguꞌ lueꞌ.” 9 ¿We̱ꞌe̱ benneꞌ we̱n zrin naꞌ: “Xcalenuꞌ”, laweꞌ da be̱ne̱ꞌ da gunná beꞌe xrane̱ꞌ le̱ꞌ? Cabí. 10 Cáꞌanqueze leꞌe, gate xuzre gunle xúgute̱ da gunná beꞌe Dios leꞌe, dxal-laꞌ nnale: “Nácantuꞌ benneꞌ we̱n zrin quebe bi zaj zaca, laweꞌ da quebe bi ne guntuꞌ da zréndxala ca naca da nabágantuꞌ.”  





205

San Lucas 17

Jesús dxexune̱ꞌ chi benneꞌ zaj de̱ꞌe̱ we̱ꞌ guzruꞌ 11 Ca

zexíaj Jesús zéaje̱ꞌ Jerusalén, gudée̱ꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Samaria, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea. 12 Gate bzrine̱ꞌ tu xé̱zredauꞌ, bedajlechaga Le̱ꞌ chi benneꞌ zaj de̱ꞌe̱ we̱ꞌ guzruꞌ, naꞌ belezé̱ꞌ zítuꞌla, 13 ne gulebezre xe̱ꞌe̱, dxelenné̱ꞌ: ―Jesús, Benneꞌ Wese̱de, bexache lazreꞌ netuꞌ. 14 Gate bleꞌe Jesús le̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Le chjaca le cheajluéꞌe cuínale lau bxruze caꞌ. Dxácate̱ zjaque̱ꞌ naꞌ, naꞌ belexexaque̱ꞌ chee̱ xízrawe̱ꞌ chee̱ꞌ. 15 Nadxa tu benneꞌ caꞌ, gate guque béꞌene̱ꞌ ba bexaque̱ꞌ, naꞌ bebiꞌe̱, dxue láꞌane̱ꞌ Dios du lazre̱ꞌ. 16 Bzu zribe̱ꞌ lau Jesús, ne gudíxrujte̱ꞌ lawe̱ꞌ lu xu, dxe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: “Xcalenuꞌ.” Benneꞌ nigá naque̱ꞌ tu benneꞌ Samaria. 17 Nadxa gunná Jesús: ―¿Quegá chie̱ꞌ naꞌ belexexaque̱ꞌ lu xízrawe̱ꞌ naꞌ? ¿Gazra naꞌ xegué̱ꞌ? 18 ¿Tuze benneꞌ zituꞌ nigá beláꞌ güe láꞌane̱ꞌ Dios? 19 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ naꞌ bexaque̱ꞌ: ―Bexasa, bexíaj. Ba bexacuꞌ laweꞌ da guxéajle̱ꞌu chiaꞌ.  















Ca laꞌ xel-la dxenná bea chee̱ Dios (Mt. 24.23-28, 36-41) 20 Benneꞌ

fariseo caꞌ buluche̱be̱ꞌ Jesús bátala laꞌ xel-la dxenná bea chee̱ Dios, naꞌ beche̱be Le̱ꞌ: ―Ca laꞌ xel-la dxenná bea chee̱ Dios quebe naca na da léꞌele. 21 Quegá nu nna: “Nigá zua na”, u “Naꞌ zua na”, laweꞌ da ba zua luꞌule leꞌe xel-la dxenná bea chee̱ Dios. 22 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Wazrín zra gate leꞌe gaca lázrele léꞌele tu zra zuaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, naꞌ quebe léꞌele na. 23 Che xelenná bénneache, xelé̱ꞌe̱ leꞌe: “Nigá zue̱ꞌ”, u: “Naꞌ zue̱ꞌ”, quebe chéajle, ne quebe gaule benneꞌ caꞌ. 24 Ca dxeajsúa xesa chaláꞌa zran xabáa, naꞌ naláꞌte̱queze na xechaláꞌa zran xabáa, caꞌan gaca gate xeláꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, lu zra xeláꞌa nedaꞌ. 25 Nédxula dxal-laꞌ téle̱ꞌa xel-la ziꞌ, naꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu zra naꞌa zra xuluzúe̱ꞌ nedaꞌ chaláꞌala. 26 Ca guca lu zra gate zua Noé, cáꞌanqueze gaca lu zra gate xeláꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 27 Lu zra naꞌ zua Noé guléꞌaj gulawe̱ꞌ, ne buluchaga ne̱ꞌe̱, ne bulunézruje̱ꞌ bi nuꞌula chee̱ꞌ caꞌ lu xel-la wechaga naꞌ, cadxa bzrin zra guxúꞌu Noé lu da zren naꞌ da dxedá  













San Lucas 17, 18

206

laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ gúcale̱ꞌe̱ xiuj, naꞌ gulate xúgute̱ benneꞌ caꞌ. 28 Cáꞌanqueze guca lu zra zua Lot, guléꞌaj gulawe̱ꞌ, ne guláꞌawe̱ꞌ, ne belútie̱ꞌ, naꞌ gulaze̱ꞌ, ne belune̱ꞌ lizre̱ꞌ, 29 naꞌ gate Lot bedxúaje̱ꞌ lu xe̱zre Sodoma, naꞌ ca dxaca gate dxaca xiuj, caꞌan guca be̱xruj xiꞌ, ne da gache da dxuzézxele̱ꞌe zran xabáa, ne bzria xi na ca naca benneꞌ caꞌ. 30 Caꞌan gaca lu zra xeláꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 31 ’Lu zra naꞌ, che nu benneꞌ ze̱ꞌ chjuꞌu chee̱ꞌ, naꞌ da de̱ chee̱ꞌ zra na lu xuꞌu chee̱ꞌ naꞌ, quebe dxal-laꞌ chuꞌe̱ cuéaje̱ꞌ na, naꞌ che nu benneꞌ zue̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ, quebe dxal-laꞌ xezrine̱ꞌ lizre̱ꞌ. 32 Le cheajsá lazreꞌ ca guca chee̱ zruꞌula Lot. 33 Benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gapa chiꞌe̱ xel-la nabán chee̱ꞌ gunitie̱ꞌ na, naꞌ bénneaꞌ wdee̱ꞌ na, wazruéꞌe bénneaꞌ xel-la nabán. 34 ’Dxapaꞌ leꞌe, lu zre naꞌ, chupa benneꞌ xelate̱ꞌ tu zren ga dxelase̱ꞌ. Tue̱ꞌ xeché̱ꞌe̱, naꞌ xetúe̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ. 35 Chupa nuꞌula xelezré̱ꞌe̱ dxelútue̱ꞌ. Tue̱ꞌ xeché̱ꞌe̱, naꞌ xetúe̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ. 36 Chupa benneꞌ xelezré̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ. Tue̱ꞌ xeché̱ꞌe̱, naꞌ xetúe̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ. 37 Gate belén benneꞌ caꞌ da nigá, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Gazra gaca caꞌ, Xran? Le̱ꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Naga de̱ tu da nate, naꞌ xeledúpaqueze laba caꞌ.  



















18

Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ tu nuꞌula ba gute benneꞌ chee̱ꞌ, ne benneꞌ dxuchiꞌa da dxaca 1 Jesús

bchálaje̱ꞌ da dxuléꞌe na ca naca chee̱ gusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxal-laꞌ xuluwízrajtecaze̱ꞌ Dios, ne quebe xelexebigue̱ꞌ. 2 Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Tu xe̱zre guzúa tu benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca, naꞌ quebe gudape̱ꞌ ba láꞌana Dios, ne cáꞌanqueze bénneache. 3 Lu xe̱zre náꞌqueze guzúa tu nuꞌula ba gute benneꞌ chee̱ꞌ. Guxíaje̱ꞌ xeajnabe̱ꞌ lau benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca chee̱ guchiꞌe̱ da dxaca chee̱ꞌ nen tu benneꞌ dxune̱ꞌ chee̱ꞌ da cale̱la. 4 Zaneꞌ lásate̱ benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca quebe guca lazre̱ꞌ guchiꞌe̱ chee̱ nuꞌula naꞌ, san ca gudé naꞌ gunné̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ: Lácala quebe dxapaꞌ ba láꞌana Dios, ne cáꞌanqueze bénneache, 5 san laweꞌ da nuꞌula nigá dxune̱ꞌ nedaꞌ ze̱de, guchíꞌa chazaꞌ da dxaca chee̱ꞌ chee̱ québedxa xide̱ꞌ gúnle̱ꞌe̱ nedaꞌ ze̱de. 6 Naꞌ gunná Xránadxu: ―Caní naꞌ gunná benneꞌ we̱n da cale̱la naꞌ, benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca. 7 ¿Quebe guchiꞌa Dios da dxaca chee̱ benneꞌ caꞌ ba  











207

San Lucas 18

guqué̱ꞌe̱, benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ Le̱ꞌ te zra, ne chizrela? ¿Wazrene̱ꞌ xeche̱be̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ? 8 Dxapaꞌ leꞌe, Le̱ꞌ guchiꞌe̱ da dxaca chee̱ꞌ, ne quebe chene̱ꞌ. Gate xeláꞌa nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, ¿wazréldxedaꞌ tu benneꞌ lu xe̱zr la xu nigá, benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chiaꞌ?  

Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ tu benneꞌ fariseo, ne tu benneꞌ wechizruj 9 Jesús

bchálaje̱ꞌ xetú da dxuléꞌe na, chee̱ xelene benneꞌ caꞌ dxeléquene̱ꞌ zaj naque̱ꞌ xrlátaje, san dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala le saꞌ ljwezre̱ꞌ. 10 Gunné̱ꞌ: ―Chupa benneꞌ xjaque̱ꞌ xudauꞌ chee̱ xuluchálajle̱ne̱ꞌ Dios. Tue̱ꞌ naque̱ꞌ benneꞌ xudauꞌ fariseo, naꞌ xetúe̱ꞌ naque̱ꞌ wechizruj waláz chee̱ xe̱zre zituꞌ. 11 Benneꞌ xudauꞌ naꞌ guzé̱ꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios, gunné̱ꞌ: “Dios, xcalenuꞌ quebe nacaꞌ ca benneꞌ xula caꞌ, zaj naque̱ꞌ gubán, ne benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne benneꞌ dxelún dul-la dxeláchajne̱ꞌ xrba chee̱ wechaga naꞌ, ne quegá ca benneꞌ wechizruj nigá. 12 Nedaꞌ dxunaꞌ gubasa chupa lasa da gazre zra, ne dxunnaꞌ chiuꞌ tu cueꞌ chee̱ da chi cueꞌ da dxeziꞌa.” 13 Benneꞌ wechizruj naꞌ guzúe̱ꞌ dxuꞌa dxa xúꞌuze, ne quebe bexazrjne̱ꞌ chisa lawe̱ꞌ xabáa. Bé̱le̱ꞌe̱ la chuꞌe̱, dxenné̱ꞌ: “Dios, bexache lazreꞌ nedaꞌ, nacaꞌ benneꞌ dul-la.” 14 Dxapaꞌ leꞌe, benneꞌ wechizruj naꞌ bezé̱ꞌe̱ xexíaje̱ꞌ lizre̱ꞌ, ne bexaque̱ꞌ xrlátaje lau Dios, san quegá caní guca chee̱ benneꞌ xudauꞌ naꞌ. Caꞌ guca laweꞌ da benneꞌ dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ wexéxrujla bénneaꞌ, san benneꞌ dxucáꞌana baxacheꞌ cuine̱ꞌ wegáꞌana szrénqueze bénneaꞌ.  









Jesús dxenabe̱ꞌ gaca chaweꞌ chee̱ bidu caꞌ (Mt. 19.13-15; Mr. 10.13-16) 15 Belezrín

benneꞌ caꞌ zaj naché̱ꞌe̱ bidu caꞌ lau Jesús chee̱ guzé̱ ne̱ꞌe̱ le̱beꞌ. Gate beleléꞌe benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús da nigá, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxeledil-le̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 16 Jesús gunné̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Le güe lataj xeleláꞌ bidu caꞌ naga zuaꞌ, ne quebe guzágale-beꞌ, laweꞌ da benneꞌ zaj naque̱ꞌ ca bidu caní welexuꞌe̱ naga dxenná bea Dios. 17 Da li dxapaꞌ leꞌe, benneꞌ quebe siꞌ lu ne̱ꞌe̱ nna bea Dios le̱ꞌ ca dxelún bidu caní, québequeze chuꞌe̱ naga dxenná bea Dios.  



Tu benneꞌ cuideꞌ naque̱ꞌ benneꞌ gunníꞌa (Mt. 19.16-30; Mr. 10.17-31) 18 Tu

benneꞌ xíchaje̱ bche̱be̱ꞌ Jesús:

San Lucas 18

208

―Benneꞌ Wese̱de xrlátaje, ¿bi da dxal-laꞌ gunaꞌ chee̱ zruéꞌedaꞌ xel-la nabán zeajlí canna? 19 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxennáuꞌ nacaꞌ xrlátaje? Netú benneꞌ quebe naque̱ꞌ xrlátaje. Tuze Dios naque̱ꞌ xrlátaje. 20 Lueꞌ núnbeꞌu ca zaj naca xrba chee̱ Dios: Quebe gunuꞌ dul-la da dxachaj na xrba chee̱ wechaga naꞌ. Quebe gutiuꞌ benneꞌ. Quebe cuanuꞌ. Quebe nneuꞌ chee̱ le saꞌ ljwezruꞌ da quebe naca na. Gudapa ba láꞌana xra xrnaꞌu. 21 Benneꞌ naꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Xúgute̱ da caní dxunaꞌ ne nácateaꞌ bídauꞌte̱. 22 Gate ben Jesús da nigá, naꞌ guzre̱ꞌ-beꞌ: ―Ne dxexázrjenuꞌ xetú da dxal-laꞌ gunuꞌ. Be̱te ca naca da de̱ chiuꞌ, naꞌ bnezruj na chee̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. Nadxa gapuꞌ xel-la gunníꞌa lu xabáa chee̱ Dios. Naꞌ gudá sále̱nuꞌ nedaꞌ. 23 Gate benneꞌ cuideꞌ naꞌ benne̱ꞌ da nigá, bewíꞌinele̱ꞌe̱ne̱ꞌ laweꞌ da nápale̱ꞌe̱ da gunníꞌa. 24 Gate bleꞌe Jesús ca bewiꞌine benneꞌ naꞌ, gunné̱ꞌ: ―Sté̱bete̱ naca chee̱ benneꞌ gunníꞌa caꞌ xelexúꞌe̱ naga dxenná bea Dios. 25 Chadídxala te tu bea zren lu negueꞌ tu xecheꞌ zriche quegala chuꞌu tu benneꞌ gunníꞌa naga dxenná bea Dios. 26 Naꞌ benneꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Che caꞌ naca na, ¿núzraqueze la? 27 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Da quebe gaca xelún bénneache, waca Dios gúnqueze̱ꞌ na. 28 Naꞌ gunná Pedro, guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, ba bsantuꞌ ca da gudápantuꞌ chee̱ zále̱ntuꞌ Lueꞌ. 29 Nadxa Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, nútete̱ze benneꞌ gusane̱ꞌ lizre̱ꞌ, u xra xrne̱ꞌe̱, u bi biche̱ꞌ, bi zane̱ꞌ caꞌ, u zruꞌule̱ꞌ, u zríꞌine̱ꞌ caꞌ, chee̱ gune̱ꞌ zrin chee̱ xel-la dxenná bea chee̱ Dios, 30 benneꞌ nigá waziꞌe̱ da zrendxa lu xe̱zr la xu nigá, naꞌ lu xe̱zr la xu da za zaꞌ waziꞌe̱ xel-la nabán da zeajlí canna.  























Jesús dxuchálaje̱ꞌ xecha lasa ca gaca gate gatie̱ꞌ (Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34) 31 Naꞌ

Jesús gunné̱ꞌ chaláꞌala benneꞌ chazrinnu caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ:

209

San Lucas 18, 19

―Naꞌa zexíajdxu Jerusalén, naga gaca li ca naca da buluzúaj benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios ca gaca chiaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 32 Benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén xuludée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ, naꞌ xelún le̱ꞌ chiaꞌ, ne xelenné̱queze̱ꞌ schanniꞌ chiaꞌ, ne wuluzráqueze̱ꞌ nedaꞌ zrene̱ꞌ. 33 Welúequeze̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ te naꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ zra guxunneꞌ zra xebanaꞌ ládujla benneꞌ gate. 34 Benneꞌ caꞌ quebe guléajniꞌine̱ꞌ da nigá, ne quebe zaj nézene̱ꞌ bi chee̱ naꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, laweꞌ da zaj naca da quebe guca xeléajniꞌiquezne̱ꞌ.  





Tu benneꞌ la chul-la, benneꞌ zue̱ꞌ xe̱zre Jericó (Mt. 20.29-34; Mr. 10.46-52) 35 Gate

Jesús bzrine̱ꞌ gagu naga zua xe̱zre Jericó, naꞌ dxeꞌ tu benneꞌ la chul-la dxuꞌa neza dxenabe̱ꞌ gunaꞌ. 36 Gate benne̱ꞌ dxeledé benneꞌ zante̱, naꞌ benneꞌ la chul-la naꞌ bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ bizra naꞌ dxaca na. 37 Naꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Jesús, benneꞌ Nazaret dxedée̱ꞌ nigá. 38 Nadxa gudxezre xaꞌa la chul-la naꞌ, gunné̱ꞌ: ―¡Jesús, Zriꞌine David, bexache lazreꞌ nedaꞌ! 39 Benneꞌ caꞌ zaj zria lawe̱ꞌ lau Jesús guledil-le̱ꞌ benneꞌ la chul-la naꞌ chee̱ sue̱ꞌ zrize, san gudxezre xáꞌadxa le̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: ―¡Zriꞌine David, bexache lazreꞌ nedaꞌ! 40 Nadxa gugá Jesús, naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ xeajlexríꞌe̱ le̱ꞌ. Gate ble̱ꞌe̱ lau Jesús, naꞌ Jesús bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: 41 ―¿Bi dxaca lazruꞌ gunaꞌ chiuꞌ? Beche̱be la chul-la naꞌ: ―Xran, dxaca lazraꞌ xeléꞌedaꞌ. 42 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Gaca ca dxennáuꞌ. Ba bexacuꞌ laweꞌ da guxéajle̱ꞌu chiaꞌ. 43 Zra náꞌqueze beléꞌe benneꞌ la chul-la naꞌ, naꞌ guxíajle̱ne̱ꞌ Jesús, dxue láꞌane̱ꞌ Dios. Xúgute̱ benneꞌ caꞌ beleléꞌene̱ꞌ da nigá cáꞌanqueze belúe láꞌane̱ꞌ Dios.  















19

Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ Zaqueo 1 Nadxa

Jesús guxúꞌe̱ xe̱zre Jericó, ne dxedée̱ꞌ xe̱zre naꞌ. 2 Lu xe̱zre naꞌ zua tu benneꞌ gunníꞌa le̱ꞌ Zaqueo. Naque̱ꞌ xíchaje̱ chee̱ benneꞌ wechizruj caꞌ. 3 Benneꞌ nigá dxaca lazre̱ꞌ gúnbeꞌe̱ Jesús, san quebe guca léꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ laweꞌ da zaj zraꞌ benneꞌ zante̱ naꞌ, naꞌ Zaqueo naꞌ quebe naque̱ꞌ benneꞌ  



San Lucas 19

210

tunna. 4 Nadxa guxíaj chégüe̱ꞌ guzría lawe̱ꞌ, ne chee̱ gaca léꞌene̱ꞌ guluéne̱ꞌ tu lu xaga zren da zua gagu naga dxal-laꞌ te Jesús. 5 Gate gudé Jesús naꞌ, gunné̱ꞌe̱ lu xaga naꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Zaqueo, bexétajche, laweꞌ da naꞌa dxun na ba xen xegáꞌanaꞌ lizruꞌ. 6 Nadxa Zaqueo naꞌ bexétaje̱ꞌ chadí, naꞌ nen dute̱ xel-la dxebé guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Jesús. 7 Gate beleléꞌe benneꞌ caꞌ da nigá, xúgute̱ꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelezí tizre̱ꞌ Jesús, dxelenné̱ꞌ: ―Jesús bzrine̱ꞌ begáꞌane̱ꞌ lizre tu benneꞌ dul-la. 8 Nadxa Zaqueo naꞌ guzé̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Xránadxu: ―Gunnáꞌxque, Xran, gunézrujaꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ gáchajte̱ ca da de̱ chiaꞌ, naꞌ che nu benneꞌ bsaca ziaꞌ le̱ꞌ, xunézrujaꞌ tapa cueꞌla chee̱ꞌ. 9 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Naꞌa blaꞌ xel-la weselá lu xuꞌu nigá, laweꞌ da nácaqueze benneꞌ nigá xrtia Abraham. 10 Caꞌ naca na laweꞌ da blaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, chee̱ xexílajaꞌ, ne guseláꞌ benneꞌ caꞌ zaj nanítie̱ꞌ.  













Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ chi dumí zaca 11 Dxácate̱

naꞌ dxuluzé̱ naga benneꞌ caꞌ dxenná Jesús da caní, naꞌ bchálaje̱ꞌ tu da dxuléꞌe na laweꞌ da ba zue̱ꞌ gáguze xe̱zre Jerusalén, naꞌ benneꞌ caꞌ dxeléquene̱ꞌ zra náꞌqueze nna bea Dios lu xe̱zr la xu nigá. 12 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Guzúa tu benneꞌ gunníꞌa xrlátaje, naꞌ dxal-laꞌ chéaje̱ꞌ zituꞌ chee̱ xuluzúe̱ꞌ le̱ꞌ gaque̱ꞌ wenná bea, naꞌ te naꞌ xezrine̱ꞌ lazrie̱ꞌ. 13 Gate za se̱ꞌe̱, gunné̱ꞌ chi benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ, naꞌ bnézruje̱ꞌ tu tu benneꞌ caꞌ tuwéaj dumí zácale̱ꞌe̱, ne guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: “Le guchine dumí nigá cadxa xeláꞌa.” 14 Benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lázrie̱ꞌ dxelecuídene̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ gulesel-le̱ꞌ bal-la benneꞌ gubáz chee̱ꞌ naga zéaje̱ꞌ chee̱ cheajlegue̱zre̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ: “Quebe dxaca lázrentuꞌ gaca benneꞌ nigá wenná bea chee̱ntuꞌ.” 15 Buluzúe̱ꞌ le̱ꞌ gaque̱ꞌ wenná bea, naꞌ bezrine̱ꞌ lázrie̱ꞌ. Gate bezrine̱ꞌ gunné̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ bnézruje̱ꞌ dumí, chee̱ nézene̱ꞌ ájate̱ bezíꞌ tu tu benneꞌ caꞌ. 16 Benneꞌ nedxu bzrine̱ꞌ lawe̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: “Xran, dumí chiuꞌ ba bezí na chi cueꞌla.” 17 Wenná bea naꞌ beche̱be̱ꞌ: “Chaweꞌ be̱nuꞌ. Nacuꞌ we̱n zrin xrlátaje. Laweꞌ da gucuꞌ li lazreꞌ lu lateꞌ da be̱nnaꞌ lueꞌ, naꞌa gunaꞌ lueꞌ benneꞌ nna beꞌene̱ꞌ chi xe̱zre caꞌ.” 18 Naꞌ bzrin xetúe̱ꞌ lawe̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: “Xran, dumí chiuꞌ ba bezí na gazxuꞌ cueꞌla.” 19 Cáꞌanqueze guzre̱ꞌ benneꞌ nigá: “Lueꞌ gacuꞌ benneꞌ nna  















211

San Lucas 19

beꞌene̱ꞌ gazxuꞌ xe̱zre caꞌ.” 20 Nadxa xetúe̱ꞌ bzrine̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: “Xran, nigá de̱ dumí chiuꞌ. Bcache chawaꞌa na tu lu bazxu, 21 laweꞌ da bzrebaꞌ lueꞌ. Nacuꞌ tu benneꞌ dxuzúa xuzre. Dxexecaꞌu da quebe guxruꞌ, ne dxexelapuꞌ naga quebe guzuꞌ.” 22 Nadxa wenná bea naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “We̱n zrin cale̱la. Ca dizraꞌ da gunnéuꞌ chugaꞌ ca gaca chiuꞌ. Che nézquezenuꞌ nacaꞌ benneꞌ dxuzúa xuzre, ne xecáꞌa da quebe guxrúaꞌ, ne dxelapaꞌ naga quebe guzaꞌ, 23 ¿bizr chee̱ naꞌ quebe xjuꞌu dumí chiaꞌ lu naꞌ benneꞌ xuluchínene̱ꞌ na, chee̱ xezíꞌ lu naꞌa nedaꞌ dumí chiaꞌ nen da gun xíchaje̱ na, gate xezrinaꞌ nedaꞌ lizraꞌ?” 24 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ: “Le xecáꞌa dumí naꞌ lu ne̱ꞌe̱, naꞌ le gunezruj na benneꞌ nape̱ꞌ chi dumí caꞌ.” 25 Benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: “Xran, ba nape̱ꞌ chi dumí.” 26 Naꞌ beche̱be̱ꞌ wenná bea naꞌ: “Dxapaꞌ leꞌe, benneꞌ nape̱ꞌ wazidxe̱ꞌ da zrendxa, na benneꞌ quebe nape̱ꞌ, wecáꞌa ca da du nape̱ꞌ. 27 Naꞌa, ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ quebe gulaca lazre̱ꞌ gacaꞌ nedaꞌ wenná bea chee̱ꞌ, le cheajxriꞌe̱ nigá, ne le gutie̱ꞌ lawaꞌ nedaꞌ.”  















Jesús dxexuꞌe̱ Jerusalén (Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Jn. 12.12-19) 28 Ca

gudé gunné̱ꞌ da nigá, naꞌ bexúꞌu Jesús neza zexíaje̱ꞌ Jerusalén. 29 Gate ba zua xezrine̱ꞌ xe̱zre Betfagé, ne xe̱zre Betania, ne zue̱ꞌ gáguze naga zua Xiꞌa Xaga Olivo, naꞌ gusel-le̱ꞌ chupa benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. 30 Guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le chjaca xé̱zredu naꞌ zua gáguze, naꞌ ca zrinle naꞌ léꞌele tu burru daꞌbaꞌ xaga, be̱ netú quebe nu ne cuía le̱baꞌ. Le se̱zre-baꞌ, naꞌ le che̱ꞌ-baꞌ nigá. 31 Che nu naba leꞌe bizr chee̱ naꞌ dxesé̱zrele-baꞌ, le xe̱ꞌe̱ Xránadxu nachínene̱ꞌ-baꞌ. 32 Naꞌ gusiáꞌca benneꞌ caꞌ, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ xúgute̱ naca na ca ba guzre Jesús le̱ꞌ. 33 Naꞌ gate dxelese̱zre̱ꞌ búrruaꞌ, naꞌ xránabaꞌ buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxesé̱zrele búrruaꞌ? 34 Benneꞌ chupa caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Laweꞌ da nachine Xránadxu le̱baꞌ. 35 Naꞌ beleché̱ꞌe̱-baꞌ lau Jesús, naꞌ belexrúe̱ꞌ xicha chee̱ꞌ cúzrubaꞌ, naꞌ buluzríe̱ꞌ Jesús cúzrubaꞌ. 36 Ca zeaj Jesús, xuꞌe̱ neza zrie̱ꞌ búrrudu naꞌ, naꞌ dxelechiluj benneꞌ caꞌ xicha chee̱ꞌ la neza naga tée̱ꞌ. 37 Gate bzrine̱ꞌ gagu naga naca létajla chee̱ Xiꞌa Xaga Olivo, xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ Le̱ꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelebezre xe̱ꞌe̱ lu xel-la dxelebé, ne dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios ca naca xúgute̱ xel-la waca chee̱ xabáa da beleléꞌene̱ꞌ. 38 Gulenné̱ꞌ:  



















San Lucas 19, 20

212

―Laꞌazxa naca wenná bea, benneꞌ zaꞌ waláz chee̱ Xránadxu Dios. Gaca xel-la dxebeza zri lazreꞌ da za xabáa, ne gaca ba Dios. 39 Nadxa bal-la benneꞌ fariseo caꞌ zaj zraꞌ ládujla benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Benneꞌ Wese̱de, gudil-la benneꞌ caní zaj de̱ꞌe̱ Lueꞌ. 40 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Dxapaꞌ leꞌe, che benneꞌ caní xelezúa zrie̱ꞌ, xiaj caní xelebezre xaꞌa na. 41 Gate bzrine̱ꞌ gagu xe̱zre Jerusalén, ne ca bléꞌene̱ꞌ na, naꞌ gudxezre Jesús ca naca chee̱ na. 42 Naꞌ gunné̱ꞌ: ―La chéajniꞌile lu zra chee̱le nigá da gaca gunna chee̱le xel-la dxebeza zri lazreꞌ. Naꞌa da naꞌ nagache na, naꞌ quebe gaca léꞌele na. 43 Welezrín zra gaca chee̱le da zrinnaj, gate benneꞌ dxelecuídene̱ꞌ leꞌe xeléchaje̱ꞌ zeꞌe dxuꞌa xe̱zre chee̱le, ne xuluzague̱ꞌ leꞌe gátete̱ze naꞌ, 44 naꞌ xuluchínnaje̱ꞌ xe̱zre chee̱le. Naꞌ xelútie̱ꞌ ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ nigá, naꞌ quebe xuluxucáꞌane̱ꞌ tu xiaj cuzru ljwezre na. Caní gaca chee̱le laweꞌ da quebe gúquebeꞌele zra blaꞌ Dios chee̱ gácale̱ne̱ꞌ leꞌe.  











Jesús dxucáꞌana chawe̱ꞌ chaleꞌaj xudauꞌ (Mt. 21.12-17; Mr. 11.15-19; Jn. 2.13-22) 45 Nadxa

guxúꞌu Jesús chaleꞌaj xudauꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxebéaje̱ꞌ naꞌ benneꞌ caꞌ dxelutie̱ꞌ, ne dxeláꞌawe̱ꞌ naꞌ. 46 Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Lu xiche chee̱ Dios dxenné̱ꞌ: “Lizraꞌ naca na xuꞌu naga guchálajle̱le nedaꞌ,” naꞌ leꞌe nunle na ca tu lizre gubán caꞌ. 47 Tu zra tu zra Jesús dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zraꞌ chaleꞌaj xudauꞌ. Benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, ne benneꞌ xuꞌu laweꞌ chee̱ xe̱zre naꞌ dxelílaje̱ꞌ ájala xelune̱ꞌ xelútie̱ꞌ Le̱ꞌ. 48 Quebe belezrélene̱ꞌ ájala xelune̱ꞌ, laweꞌ da dxuluzé̱ naga xanneꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ Jesús, chee̱ xelenne̱ꞌ ca da dxenné̱ꞌ.  





20

Ca naca xel-la dxenná bea napa Jesús (Mt. 21.23-27; Mr. 11.27-33) 1 Tu

zra gate zua Jesús chaleꞌaj xudauꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ne dxuchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ ca naca dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Dios, naꞌ belezrín naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, ne benneꞌ gula sina caꞌ, 2 naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ:  

213

San Lucas 20

―Gunná bi xel-la dxenná bea napuꞌ dxunuꞌ da caní. ¿Nuzra be̱nna lueꞌ xel-la dxenná bea nigá? 3 Naꞌ gunná Jesús: ―Cáꞌanqueze nedaꞌ guche̱baꞌ leꞌe tu. Le xeche̱be chiaꞌ. 4 ¿Nuzra gusel-la Juan guchúe̱ꞌ bénneache nisa? ¿Dios che bénneache? 5 Naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelé̱ ljwezre̱ꞌ: ―¿Bizra nnadxu? Che nnadxu gusel-la Dios le̱ꞌ, naꞌ guche̱be̱ꞌ dxiꞌu: “¿Bizr chee̱ naꞌ quebe guxéajle̱le chee̱ꞌ?” 6 Che xe̱dxu Le̱ꞌ, bénneache gulesel-le̱ꞌ le̱ꞌ, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ nigá wuluzríe̱ꞌ dxiꞌu xiaj, laweꞌ da zaj neze xánnie̱ꞌ bchalaj Juan waláz chee̱ Dios. 7 Nadxa belexeche̱be̱ꞌ quebe zaj nézene̱ꞌ nu gusel-la Juan bchue̱ꞌ bénneache nisa. 8 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Cáꞌanqueze nedaꞌ quebe xapaꞌ leꞌe bi xel-la dxenná bea napaꞌ dxunaꞌ da caní.  











Da dxuléꞌe na ca naca chee̱ benneꞌ we̱n zrin cale̱la caꞌ (Mt. 21.33-44; Mr. 12.1-11) 9 Naꞌ

guzú lau Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, dxuchálaje̱ꞌ da dxuléꞌe na, dxenné̱ꞌ: ―Guzúa tu benneꞌ bde̱ꞌe̱ lba uva lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ, naꞌ ca gudé naꞌ bcaꞌane̱ꞌ na lu naꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ, naꞌ guzé̱ꞌe̱ naꞌ zaneꞌ iza. 10 Gate bzrin zra xuluchibe̱ꞌ uva caꞌ, naꞌ guselle̱ꞌ tu bi we̱n zrin chee̱ꞌ zeajxenábabeꞌ tu cueꞌ chee̱ lina naꞌ da dxal-laꞌ xeziꞌe̱, san benneꞌ we̱n zrin caꞌ buluzálaje̱ꞌ-beꞌ, naꞌ belexesel-le̱ꞌ-beꞌ cáꞌaze. 11 Nadxa xrane lina naꞌ gusél-le̱ꞌ xetú bi we̱n zrin chee̱ꞌ, naꞌ cáꞌanqueze bi nigá bulucháchale̱ne̱-beꞌ, ne buluzálaje̱ꞌ-beꞌ, naꞌ belexesel-le̱ꞌ-beꞌ cáꞌaze. 12 Xrane naꞌ gusélle̱ꞌ xetú bi we̱n zrin chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ, cáꞌanqueze belune̱ꞌ-beꞌ ziꞌ, naꞌ belexebéaje̱ꞌ-beꞌ lu lina naꞌ. 13 ’Naga xeajcheꞌte̱ na, xrane naꞌ gunné̱ꞌ: “¿ájazra gunaꞌ? Sel-laꞌ zriꞌinaꞌ nazríꞌite̱ lazraꞌ. Gate xeleléꞌene̱ꞌ-beꞌ nalja xelape̱ꞌbeꞌ ba láꞌana.” 14 Naꞌ gate benneꞌ we̱n zrin caꞌ beleléꞌene̱ꞌ-beꞌ, naꞌ gulé̱ ljwezre̱ꞌ: “Bi nigá xezíꞌ lu naꞌbeꞌ da de̱ chee̱ xránadxu. Gútedxu-beꞌ, chee̱ gácadxu xrane na dxíꞌuqueze.” 15 Nadxa belexebéaje̱ꞌ-beꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ belutie̱ꞌ-beꞌ. Nadxa Jesús bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bizra gun xrane naꞌ chee̱ benneꞌ we̱n zrin caꞌ? 16 Xelé̱ꞌe̱, naꞌ gutie̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ, naꞌ gudée̱ꞌ xe̱zr la xu naꞌ lu naꞌ benneꞌ xula caꞌ.  













San Lucas 20

214

Gate belén benneꞌ caꞌ ca gunná Jesús, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Dios quebe guꞌe̱ lataj gaca caꞌ. 17 Naꞌ Jesús gunné̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―¿Bizra zéaje̱ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios? Dxenné̱ꞌ caní: Xiaj naꞌ da buluzúa benneꞌ we̱n xuꞌu caꞌ chaláꞌala, le̱ naꞌ naca na xiaj blau. 18 Nútete̱ze benneꞌ cheajchazie̱ꞌ laweꞌ xiaj naꞌ, naꞌ chúzrujqueze bénneaꞌ, naꞌ che xiaj naꞌ xexruj na laweꞌ nu benneꞌ, gútute̱ na le̱ꞌ.  



Ca naca chee̱ da dxuchizruj xe̱zre ziꞌtuꞌ (Mt. 21.45-46; 22.15-22; Mr. 12.13-17) 19 Benneꞌ

xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na gulaca lazre̱ꞌ xele̱le̱ꞌ Jesús zra náꞌqueze, laweꞌ da guleque béꞌene̱ꞌ bchalaj Jesús da dxuléꞌe na ca zaj naca le̱ꞌ, san belezrebe̱ꞌ da xelún bénneache caꞌ. 20 Nadxa gulesel-le̱ꞌ benneꞌ caꞌ xuluzuzre̱ꞌ Jesús, benneꞌ xululéꞌe cuine̱ꞌ ca benneꞌ xrlátaje caꞌ. Benneꞌ caní dxelaca lazre̱ꞌ xelebéaje̱ꞌ Jesús dizraꞌ chee̱ xelezéquene̱ꞌ xuludée̱ꞌ Le̱ꞌ lu naꞌ bénneaꞌ dxenná beꞌe̱. 21 Chee̱ xelune̱ꞌ da nigá, buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, nézentuꞌ dxennáuꞌ, ne dxusé̱denuꞌ da naca li lazreꞌ, ne quebe dxuchiꞌu chee̱ bénneache cáte̱ze dxululéꞌe cuine̱ꞌ, san lu da li dxusé̱denuꞌ da naca chee̱ Dios. 22 Guzre netuꞌ, ¿naca na chaweꞌ quízrujdxu da dxuchizruj César, bénneaꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ dute̱ xe̱zr la xu, che cabí? 23 Dxeque beꞌe Jesús ca naca da dxelaca lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxaca lázrele gun xálele nedaꞌ? 24 Le guléꞌe nedaꞌ tu dumí. ¿Nuzra luꞌa naꞌ da na nigá, ne nu la naxúaj nigá? Benneꞌ caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Chee̱ benneꞌ dxenná bea naꞌ. 25 Nadxa gunná Jesús: ―Le gunezruj bénneaꞌ da naca chee̱ꞌ, naꞌ le gunezruj Dios da naca chee̱ Dios. 26 Quebe gulezéquene̱ꞌ xelún xálene̱ꞌ Jesús ca naca da beche̱be̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ. Belexebánene̱ꞌ ca naca da beche̱be̱ꞌ, naꞌ gulezúa zrie̱ꞌ.  













Ca gaca gate xelexebán benneꞌ gate (Mt. 22.23-33; Mr. 12.18-27) 27 Ca

gudé naꞌ bal-la benneꞌ xudauꞌ saduceo caꞌ belezrine̱ꞌ lau Jesús. Benneꞌ saduceo caꞌ dxeléquene̱ꞌ quebe xelexebán benneꞌ gate, naꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús:

215

San Lucas 20

28 ―Benneꞌ

Wese̱de, Moisés bzúaje̱ꞌ chee̱ntuꞌ che tu benneꞌ gatie̱ꞌ, ne gucáꞌane̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ, ne che quebe nu chiláꞌ zríꞌine̱ꞌ, naꞌ bi biche bénneaꞌ dxal-laꞌ guchaga naꞌabeꞌ nen nuꞌula naꞌ gute benneꞌ chee̱ꞌ chee̱ galaj tu bidauꞌ gácabeꞌ ca zriꞌine bénneaꞌ ba gútee̱ꞌ. 29 Gulezráꞌ gazre benneꞌ gulaque̱ꞌ zriꞌine tuze xre̱ꞌ. Bi nedxu bchaga naꞌabeꞌ nen tu nuꞌula, naꞌ gútebeꞌ, quebe nu chiláꞌ bi chee̱beꞌ. 30 Bi gudxupeꞌ bchaga naꞌabeꞌ nen nuꞌula naꞌ, ne cáꞌanqueze gútebeꞌ quebe nu chiláꞌ bi chee̱beꞌ. 31 Nadxa bi guxunneꞌ bchaga naꞌabeꞌ nen nuꞌula naꞌ, naꞌ cáꞌanqueze belún bi caꞌ xezica, naꞌ bi gazre caꞌ gulátebeꞌ quebe nu chiláꞌ bi chee̱beꞌ. 32 Naga xeajcheꞌte̱ na, naꞌ gute nuꞌula naꞌ. 33 Gate xelexebán benneꞌ gate, ¿nula bi caꞌ gaca zrúꞌulabeꞌ nuꞌula naꞌ, laweꞌ da ca naca bi gazre caꞌ buluchaga naꞌabeꞌ nen nuꞌula naꞌ? 34 Nadxa beche̱be Jesús: ―Lu xe̱zr la xu nigá dxuluchaga naꞌ benneꞌ biu caꞌ nen nuꞌula caꞌ. 35 Naꞌ benneꞌ caꞌ naca chee̱ꞌ xelexexúꞌe̱ xe̱zr la xu da za zaꞌ, ne chee̱ xelexebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, québedxa xuluchaga ne̱ꞌe̱, ne québedxa xulunézruje̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ lu xel-la wechaga naꞌ. 36 Caꞌan gaca laweꞌ da quebe nu gátedxa naꞌ. Xelaque̱ꞌ ca zaj naca gubáz chee̱ xabáa caꞌ, ne xelaque̱ꞌ bi chee̱ Dios laweꞌ da belexebane̱ꞌ. 37 Moisésqueze, gate bzuaje̱ꞌ ca guca chee̱ bisigá da guzúa naꞌ xiꞌ, dxuléꞌene̱ꞌ dxiꞌu dxal-laꞌ xelexebán benneꞌ gate. Naga naxúaj da nigá dxenná na ca naca chee̱ Dios, naque̱ꞌ Dios chee̱ Abraham, ne Dios chee̱ Isaac, ne Dios chee̱ Jacob. 38 Dios quebe naque̱ꞌ Dios chee̱ benneꞌ gate caꞌ. Naque̱ꞌ Dios chee̱ benneꞌ ban caꞌ, laweꞌ da lau Le̱ꞌ zaj naca ban xúgute̱ bénneache. 39 Nadxa bal-la benneꞌ caꞌ, benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Cháwedauꞌ dxennáuꞌ, Benneꞌ Wese̱de. 40 Québedxa belexázrjne̱ꞌ bi xuluche̱be̱ꞌ Jesús.  























¿Nu benneꞌ naca Cristo zríꞌine̱ꞌ? (Mt. 22.41-46; Mr. 12.35-37) 41 Jesús

guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxennale leꞌe naca Cristo zriꞌine David? 42 Davídqueze gunné̱ꞌ lu xiche naga zaj naxúaj salmo caꞌ: Xránadxu Dios guzre̱ꞌ Xranaꞌ: “Gudxéꞌe cuitaꞌ xabe̱la chiaꞌ, 43 Cadxa guzúaꞌ benneꞌ dxelecuídene̱ꞌ lueꞌ caꞌ zran niꞌu.”  

San Lucas 20, 21

216

44 ¿ájazra

chee̱ naꞌ naca Cristo zriꞌine David, naꞌ Davídqueze dxe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: “Xran”? Jesús dxenné̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54) 45 Ca

naca benneꞌ caꞌ zaj zraꞌ naꞌ dxuluzé̱ nague̱ꞌ chee̱ Jesús gate guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: 46 ―Le guxúe xanneꞌ cuínale chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, laweꞌ da dxeledánene̱ꞌ dxeledé̱ꞌ zaj nacue̱ꞌ zre̱ꞌ tunna, ne dxelaca lazre̱ꞌ xelapa bénneache le̱ꞌ ba láꞌana laweꞌ xiꞌa caꞌ, ne dxelebéꞌe̱ lu lataj blau caꞌ lu xuꞌu naga dxezrágale, ne lataj blau caꞌ naga dxelawe̱ꞌ zrue. 47 Benneꞌ caní dxelequé̱ꞌe̱ ca naca lizre nuꞌula caꞌ ba gulate benneꞌ chee̱ꞌ, naꞌ chee̱ xulucáꞌana cuine̱ꞌ xrlátaje lau bénneache caꞌ dxululawízraje̱ꞌ Dios da tunna lu xuꞌu caꞌ naga dxezrágale. Benneꞌ caní xelezaca zídxaqueze̱ꞌ.  



Dumí da bnezruj tu nuꞌula xacheꞌ ba gute benneꞌ chee̱ꞌ (Mr. 12.41-44)

21

1 Gate

zua Jesús chaleꞌaj xudauꞌ, bléꞌene̱ꞌ benneꞌ gunníꞌa caꞌ dxelegúꞌe̱ dumí lu xíꞌina chee̱ xudauꞌ. 2 Naꞌ bléꞌene̱ꞌ tu nuꞌula naque̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ, ne ba gute benneꞌ chee̱ꞌ, guluꞌe̱ chupa dumídauꞌ. 3 Naꞌ gunná Jesús: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, nuꞌula xacheꞌ nigá gulúꞌudxe̱ꞌ da zrendxa ca benneꞌ gunníꞌa caní, 4 laweꞌ da dxelegúꞌu benneꞌ caꞌ chee̱ da dxutínneze na, san nuꞌula nigá, lu xel-la baxacheꞌ chee̱ꞌ bnézruje̱ꞌ ca naca da nape̱ꞌ da nunte̱ gawe̱ꞌ.  





Jesús dxuchálaje̱ꞌ ca gaca gate cuía xiꞌ xudauꞌ (Mt. 24.1-2; Mr. 13.1-2) 5 Bal-la

benneꞌ dxuluchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ xudauꞌ naꞌ, ne chee̱ xiaj xrtante̱ da zaj zrále̱ꞌe̱ na zeꞌe xudauꞌ naꞌ, ne chee̱ da xrtan da bulunezruj benneꞌ chee̱ xudauꞌ naꞌ. Nadxa gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: 6 ―Wazrín zra gate xelebía xiꞌ xúgute̱ da caní dxeléꞌele, ne quebe xegáꞌana netú xiaj cuzru ljwezre na.  

Da xululéꞌe na gate cheajsé̱ chee̱ xe̱zr la xu nigá (Mt. 24.3-28; Mr. 13.3-23) 7 Nadxa

benneꞌ caꞌ buluche̱be̱ꞌ Jesús:

217

San Lucas 21

―Benneꞌ Wese̱de, ¿bata gaca da naꞌ? ¿Bi guléꞌe na gate ba za xelaca da caní? 8 Jesús gunné̱ꞌ: ―Le guxúe xanneꞌ cuínale, ne quebe güele lataj nu si xe̱ leꞌe, laweꞌ da xeleláꞌ benneꞌ zante̱ benneꞌ xulusíꞌ cuine̱ꞌ Laꞌ nedaꞌ, xelenné̱ꞌ zaj naque̱ꞌ Cristo, ne xelenné̱ꞌ ba bzrin zra. Quebe chéajle̱le benneꞌ caꞌ. 9 Gate xénele dxaca wedil-la, ne xeledábague̱ꞌ bénneache xuꞌu laweꞌ, quebe zrébele, laweꞌ da dxal-laꞌ gaca da caní nedxu, san quebe ne zrin zra cheajsé̱ chee̱ xe̱zr la xu nigá. 10 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Bénneache tu xe̱zr la xu xeledíl-lale̱ bénneache xetú xe̱zr la xu, naꞌ benneꞌ tu xe̱zre xeledíl-lale̱ benneꞌ xetú xe̱zre. 11 Wazrúꞌle̱ꞌe̱queze, ne gácale̱ꞌe̱ gubinaꞌ, ne gátaꞌle̱ꞌe̱ xízrawe̱ꞌ du ca nácaqueze, naꞌ zran xabáa léꞌele da guchébequeze na leꞌe, ne xel-la waca zriꞌa caꞌ. 12 ’Nédxudxa gate quebe ne gaca da caní xelé̱laqueze̱ꞌ leꞌe, ne xeláu ziꞌ xúzrequeze̱ꞌ leꞌe. Xeleché̱ꞌe̱ leꞌe lu xuꞌu caꞌ ga dxelezrague̱ꞌ chee̱ xelechugue̱ꞌ ca xelune̱ꞌ chee̱le, naꞌ xelegúꞌe̱ leꞌe lizre xia, ne xeleché̱ꞌe̱ leꞌe lau benneꞌ wenná bea caꞌ, ne lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ laweꞌ da nácale nedaꞌ tuze. 13 Gate gaca da caní gataꞌ lataj guchálajle̱le benneꞌ caꞌ ca naca chiaꞌ nedaꞌ. 14 Le guzúa chacha lázrdaule, quebe gucuézale nédxula da dxal-laꞌ nne̱le, 15 laweꞌ da gunnaꞌ nedaꞌ leꞌe dizraꞌ, ne xel-la sina da quebe xelezeque benneꞌ dxeledábague̱ꞌ leꞌe bi xelenné̱ꞌ chee̱ na. 16 Wuludéqueze bénneache leꞌe lu naꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ leꞌe. Caní xelúnqueze xra xrnale, ne bi bíchele, ne xrtia ljwézrele, ne bi ljwézrele caꞌ. Welútequeze̱ꞌ bál-lale leꞌe, 17 naꞌ xúgute̱ bénneache welecuídene̱ꞌ leꞌe laweꞌ da nácale nedaꞌ tuze, 18 san quebe nite tu xicha xíchajle lau Dios. 19 Che sua cháchale, naꞌ gápale xel-la nabán. 20 ’Gate léꞌele zaj naxechaj benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la xe̱zre Jerusalén, naꞌ nézele ba za cuía xiꞌ xe̱zre nigá. 21 Lu zra naꞌ, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea dxallaꞌ xuluzrúnnuje̱ꞌ chjaque̱ꞌ lu xiꞌa caꞌ, naꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Jerusalén dxal-laꞌ xeledxúaje̱ꞌ naꞌ, naꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ quebe dxal-laꞌ xelexezrine̱ꞌ xe̱zre naꞌ. 22 Lu zra caꞌ Dios gudée̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ, naꞌ gaca li ca naca da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios ca dxal-laꞌ gaca chee̱ benneꞌ caꞌ. 23 Edxugúa nuꞌula zaj zue̱ꞌ ziꞌi lu zra caꞌ, ne nuꞌula caꞌ zaj nuxre̱ꞌ  































San Lucas 21

218

bidu dxelázrebeꞌ, laweꞌ da gátaꞌle̱ꞌe̱ da xelezaca bénneache caꞌ, naꞌ gaca tu da ba xaꞌ zrente̱ chee̱ benneꞌ caꞌ. 24 Bal-le̱ꞌ xelatie̱ꞌ lu wedil-la naꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ xeleché̱ꞌe̱ le̱ꞌ zaj nadxéaje̱ꞌ tu tu xe̱zr la xu caꞌ, naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ xululéaje̱ꞌ xe̱zre Jerusalén cadxa cheajsé̱ chee̱ zra xelenná bea benneꞌ zituꞌ caꞌ.  

Ca gaca gate xeláꞌ Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache (Mt. 24.29-35, 42-44; Mr. 13.24-37) 25 Naꞌ

gunná Jesús: ―Lu zra naꞌ xelataꞌ da xululéꞌe na lau gubizra, ne lau beuꞌ, ne lau belaj caꞌ, naꞌ lu xe̱zr la xu xelezúa ste̱be benneꞌ caꞌ, ne xelezrebe̱ꞌ ca naca schagaꞌ da gun nísadauꞌ, ne xeajxruza chee̱ na. 26 Benneꞌ caꞌ xelate niꞌa ne̱ꞌe̱ ne̱ chee̱ xel-la dxelezrebe gate xulusá lazre̱ꞌ ca da dxal-laꞌ gaca lu xe̱zr la xu, ne ca naca da zaj zraꞌ zran xabáa, da zaj napa xel-la waca xelezrízequeze na. 27 Lu zra naꞌ xeleléꞌequezne̱ꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, xeláꞌa tu lu beuj, nen dute̱ xel-la waca zren, ne da xabáa chiaꞌ. 28 Gate su lau gaca da caní, le gun dipa lázrele, ne le chisa xíchajle, laweꞌ da ba za zrin zra lale lu da dxaca chee̱le. 29 Nadxa bchalaj Jesús tu da dxuléꞌe na, gunné̱ꞌ: ―Le nnaꞌxque xaga higo, u bítete̱ze xaga. 30 Gate léꞌele ba dxezría na lagaꞌ dxeꞌene, nézquezle leꞌe ba za xaca beuꞌ la. 31 Cáꞌanqueze, gate léꞌele gaca da caní, dxal-laꞌ nézele ba zua gagu zra nna bea Dios. 32 ’Da li dxapaꞌ leꞌe, xúgute̱ da caní xelaca na nédxudxa gate quebe ne xelate bénneache zaj zraꞌ lu zra naꞌa zra. 33 Xabáa, ne xe̱zr la xu weledé chee̱ na, san dizraꞌ chiaꞌ quebe te chee̱ na. 34 Le guxúe xanneꞌ cuínale, quebe güele lataj xelúꞌu lu xichaj lázrdaule da cale̱la caꞌ ca naca xel-la dxagu xrata, ne xel-la dxezuzre, ne xel-la dxezá lazreꞌ da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá, chee̱ quebe gácale ca tu benneꞌ nachúl-lene̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ gate zrin zra naꞌ, 35 ne chee̱ quebe gaca na ca tu da que̱la na leꞌe, laweꞌ da caní gaca chee̱ xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu nigá. 36 Le sua leꞌe ban lazreꞌ, ne le naba lau Dios chee̱ gaca lale lu da dxal-laꞌ gaca lu xe̱zr la xu nigá, ne chee̱ gaca guléꞌe cuínale du lázrele lawaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 37 Jesús bsé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu xudauꞌ te zra, naꞌ chizrela dxexíaje̱ꞌ lu Xiꞌa Xaga Olivo. 38 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ belezrine̱ꞌ lu xudauꞌ naꞌ xuguꞌ zila chee̱ xelenne̱ꞌ chee̱ Jesús.  

























219

22

San Lucas 22

Dxelune̱ꞌ tuze dizraꞌ xele̱le̱ꞌ Jesús (Mt. 26.1-5, 14-16; Mr. 14.1-2, 10-11; Jn. 11.45-53) 1 Ba

zua gagu laní gate dxelawe̱ꞌ xeta xtila da quebe nachixre cua zichaj chee̱ xeta xtila, da naca na Laní Pascua gate dxulusá lazre̱ꞌ ca da be̱n Dios gate bebéaje̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ lu xe̱zr la xu Egipto. 2 Lu zra caꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na belílaje̱ꞌ ájala xelune̱ꞌ xelútie̱ꞌ Jesús bagácheze, laweꞌ da dxelezrebe̱ꞌ da xelún benneꞌ zan caꞌ. 3 Nadxa guxúꞌu Satanás da xriwe̱ꞌ lu lázrdau Judas, bénneaꞌ cáꞌanqueze le̱ꞌ Iscariote. Naque̱ꞌ tu benneꞌ chazrinnu gubáz caꞌ chee̱ Jesús. 4 Judas nigá guxíaje̱ꞌ xeajchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ blau caꞌ chee̱ xudauꞌ, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ ájala gune̱ꞌ gudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ. 5 Benneꞌ caní gulebene̱ꞌ, naꞌ guleche̱be lazre̱ꞌ xulunézruje̱ꞌ le̱ꞌ dumí. 6 Judas naꞌ guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ dumí naꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxílaje̱ꞌ ájala gune̱ꞌ gudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ gate quebe nu chiláꞌ benneꞌ.  









Da dxágudxu chee̱ cheajsá lazrdxu ca gute Xránadxu (Mt. 26.17-29; Mr. 14.12-25; Jn. 13.21-30; 1 Co. 11.23-26) 7 Bzrin

zra laní gate dxelawe̱ꞌ xeta xtila da quebe nachixre cua zichaj chee̱ xeta xtila, gate dxal-laꞌ xelútie̱ꞌ zrílaꞌdauꞌ caꞌ chee̱ Laní Pascua. 8 Naꞌ Jesús gusel-le̱ꞌ Pedro ne Juan, naꞌ guzre̱ꞌ-beꞌ: ―Le chjaca, ne le gucuéza da gágudxu chee̱ Laní Pascua. 9 Benneꞌ caní buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Ga dxaca lazruꞌ gucuézentuꞌ na? 10 Naꞌ beche̱be Jesusenꞌ: ―Gate chuꞌule lu xe̱zre, naꞌ xezrágale tu benneꞌ biu zenuꞌe̱ tu dxeꞌe nisa. Le chjácale̱ne̱ꞌ xuꞌu naga xezrine̱ꞌ, 11 naꞌ le xe̱ xrane xuꞌu naꞌ: “Benneꞌ Wese̱de dxe̱ꞌe̱ lueꞌ: ¿Ga zua xuꞌu naga gágule̱naꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱deaꞌ zrílaꞌdauꞌ chee̱ Laní Pascua?” 12 Nadxa guléꞌene̱ꞌ leꞌe tu xuꞌu zren da zua chupa cuia sibe, da bache nucáꞌana chaweꞌ. Le gucuéza da gágudxu naꞌ. 13 Benneꞌ caꞌ xjaque̱ꞌ, naꞌ belezrélene̱ꞌ xúgute̱ ca da ba guzre Jesús le̱ꞌ, naꞌ bulucueze̱ꞌ da xelawe̱ꞌ chee̱ Laní Pascua. 14 Gate bzrin zra, Jesús ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ gulezré̱ꞌe̱ ga xelawe̱ꞌ na. 15 Nadxa gunná Jesús, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ:  















San Lucas 22

220

―Guzá lázrele̱ꞌa gágule̱naꞌ leꞌe chee̱ Laní Pascua nigá nédxudxa ca quebe ne gatiaꞌ. 16 Dxapaꞌ leꞌe québedxa gawaꞌ da nigá cadxa gaca li na naga dxenná bea Dios. 17 Nadxa guqué̱ꞌe̱ tu zruágadauꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ”, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Le xiꞌaj lateꞌ weaj tu tule leꞌe. 18 Dxapaꞌ leꞌe québedxa xíꞌajaꞌ chee̱ nisa uva caní cadxa xida xel-la dxenná bea chee̱ Dios. 19 Nadxa guqué̱ꞌe̱ xeta xtila, ne guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ”, naꞌ bzúzruje̱ꞌ na, ne bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Da nigá naca na be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ, da guzúaꞌ waláz chee̱le. Le gun da nigá chee̱ cheajsá lázrele chiaꞌ nedaꞌ. 20 Cáꞌanqueze be̱ne̱ꞌ nen zruágadauꞌ naꞌ ca gudé gulawe̱ꞌ xrcheꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Zruágadauꞌ nigá zéaje̱ na xel-la wezría cube, da guzúa chúchuaꞌ nen dxen chiaꞌ, da gulálajaꞌ waláz chee̱le. 21 ’Naꞌa, zrua naꞌ benneꞌ biu naꞌ tu zren nen naꞌa ga zua da dxágadxu, bénneaꞌ gudée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. 22 Nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, waxáꞌa lu neza da bleꞌe Dios nedaꞌ naga gatiaꞌ, san edxugúa bénneaꞌ gudée̱ꞌ nedaꞌ chee̱ gatiaꞌ. 23 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulezú lawe̱ꞌ dxuluche̱be ljwezre̱ꞌ nu naꞌ gudé Jesús.  















Dxuluche̱be ljwezre̱ꞌ nule̱ꞌ gácadxe̱ꞌ blau 24 Cáꞌanqueze

buluche̱be ljwezre̱ꞌ nule̱ꞌ gácadxe̱ꞌ benneꞌ blau. Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Benneꞌ wenná bea chee̱ xe̱zr la xu caꞌ dxelenná béꞌene̱ꞌ bénneache ca xrane bénneache caꞌ, naꞌ benneꞌ xíchaje̱ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ benneáche caꞌ. 26 Leꞌe quebe dxal-laꞌ gunle caꞌ. Benneꞌ nácadxe̱ꞌ blau ládujla leꞌe dxal-laꞌ gaque̱ꞌ ca benneꞌ nácadxe̱ꞌ cuideꞌ, naꞌ benneꞌ dxenná beꞌe̱ dxal-laꞌ gaque̱ꞌ ca benneꞌ nadaꞌu chee̱ ljwezre̱ꞌ caꞌ. 27 ¿Nu nácadxa blau, benneꞌ dxeꞌe̱ dxawe̱ꞌ, che benneꞌ dxudée̱ꞌ xel-la wagu? ¿Quebe naca bénneaꞌ dxeꞌe̱ dxawe̱ꞌ? Nedaꞌ zúale̱naꞌ leꞌe ca tu benneꞌ dxune̱ꞌ zrin chee̱le. 28 ’Leꞌe guzúale̱quezle nedaꞌ gate nedaꞌ guzí guzacaꞌ. 29 Chee̱ le̱ naꞌ dxunnaꞌ leꞌe lataj nna beale, ca be̱n Xraꞌ, be̱nne̱ꞌ na nedaꞌ, 30 chee̱ xiꞌaj gágule ga naca chiaꞌ naga nna beꞌa nedaꞌ, naꞌ cueꞌle lataj blau caꞌ chee̱ guchíꞌale chee̱ chazrinnu cueꞌ xrtia Israel. 25 Naꞌ











221

San Lucas 22

Jesús dxenné̱ꞌ Pedro nne̱ꞌ quebe núnbeꞌe̱ Le̱ꞌ (Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Jn. 13.36-38) 31 Naꞌ

gunnáqueze Xránadxu: ―Simón, Simón, Satanás, da xriwe̱ꞌ ba gunaba na leꞌe chee̱ seque gudé na leꞌe lu dul-la ca dxun tu benneꞌ dxudxixre dxutul-le̱ꞌ xizre za. 32 Nedaꞌ gutaꞌ xuedaꞌ Xraꞌ gácale̱ne̱ꞌ lueꞌ chee̱ quebe guníteuꞌ xel-la dxeajlí lazre chiuꞌ. Naꞌ lueꞌ, gate bache bexacuꞌ dipa lazreꞌ, gúcale̱ le saꞌ ljwezruꞌ caꞌ chee̱ xelezé̱ chache̱ꞌ. 33 Naꞌ gunná Simón, guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, ba zúaquezaꞌ sáꞌle̱naꞌ Lueꞌ lizre xia, ne chee̱ gátequezaꞌ nen Lueꞌ. 34 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Pedro, dxapaꞌ lueꞌ, náꞌate̱la ne dé̱dxela cuezre xjeaj, lueꞌ wannáuꞌ chunna lasa quebe núnbeꞌu nedaꞌ.  





Ba zua gagu zra si saca Jesús 35 Nadxa

Jesús bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Gate gusel-laꞌ leꞌe quebe bíale xixruj, ne naga cuꞌule dumí, ne zrélale, ¿bxázrjele bi da guchínnele? Benneꞌ caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Gutu bi de̱. 36 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Naꞌa, benneꞌ nape̱ꞌ xixruj dxal-laꞌ guꞌe̱ na, ne naga dxuguꞌe̱ dumí. Bénneaꞌ quebe nape̱ꞌ xia da dxuluchínene̱ꞌ lu wedil-la, dxal-laꞌ xexutie̱ꞌ xicha chee̱ꞌ, naꞌ siꞌe̱ xia chee̱ꞌ. 37 Dxapaꞌ leꞌe dxal-laꞌ gaca chiaꞌ nédaꞌquezaꞌ ca da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, dxenné̱ꞌ: “Gubabe̱ꞌ ca tu benneꞌ we̱n da zrinnaj.” Xúgute̱ da naxúaj na chiaꞌ dxal-laꞌ gaca li na. 38 Nadxa benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Xran, nigá de̱ chupa xia. Le̱ꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Da naze.  





Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios naga nazí le na Getsemaní (Mt. 26.36-46; Mr. 14.32-42) 39 Nadxa

bedxúaj Jesús xuꞌu naꞌ, naꞌ ca dxúnqueze̱ꞌ, guxíaje̱ꞌ lu Xiꞌa Xaga Olivo, naꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. 40 Gate belezrine̱ꞌ naꞌ, Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ:  

San Lucas 22

222

―Le naba lau Dios chee̱ quebe seque da xriwe̱ꞌ cuꞌu na leꞌe lu dul-la. 41 Nadxa Jesús guzé̱ꞌe̱ ca tu leguꞌuna xiaj naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ bzu zribe̱ꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ Dios. 42 Gunne̱ꞌ: ―Xrae, che dxaca lazruꞌ, bcuasa nedaꞌ ca naca da dxal-laꞌ sacaꞌ, da naca na ca tu da slaꞌ da dxal-laꞌ xíꞌajaꞌ, quegá gaca na ca dxaca lazraꞌ nedaꞌ, san ca dxaca lazruꞌ Lueꞌ. 43 Nadxa bleꞌe lau naga zua Jesús tu gubáz chee̱ xabáa, naꞌ btipe̱ꞌ lazreꞌ Jesús. 44 Gate ne dxezácale̱ꞌe̱, du lazre̱ꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ Dios, naꞌ xesa chee̱ꞌ guca na ca dxen dxelezrún na lu xu. 45 Ca bexuzre bchálajle̱ne̱ꞌ Dios, naꞌ bexase̱ꞌ, naꞌ bezrine̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ dxelase benneꞌ caꞌ, lu xel-la dxelexewiꞌine lazreꞌ chee̱ꞌ. 46 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Dxáselale leꞌe naꞌa? Le chasa, ne le naba lau Dios chee̱ quebe seque da xriwe̱ꞌ cuꞌu na leꞌe lu dul-la.  











Dxele̱le̱ꞌ Jesús (Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Jn. 18.2-11) 47 Ne

dxuchálajte̱ Jesús gate beleláꞌ benneꞌ zan caꞌ. Bénneaꞌ le̱ꞌ Judas, tu benneꞌ chazrinnu caꞌ, ze̱ꞌe̱ zria lawe̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ, naꞌ gubigue̱ꞌ cuita Jesús chee̱ gunupe̱ꞌ Le̱ꞌ. 48 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Judas, ¿dxunupuꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, chee̱ gudéuꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ? 49 Benneꞌ caꞌ zrále̱ne̱ꞌ Jesús, ca beleléꞌene̱ꞌ ca da dxaca, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Jesús: ―Xran, ¿guchínentuꞌ xia? 50 Tu benneꞌ caꞌ dxedále̱ Jesús be̱ne̱ꞌ ziꞌ tu bi we̱n zrin chee̱ bxruze blau, guchugue̱ꞌ nágabeꞌ zua xabe̱la. 51 Jesús gunné̱ꞌ: ―Québedxa gunle caꞌ. Cáꞌanze. Nadxa Jesús bte̱ꞌ naga bi we̱n zrin naꞌ, naꞌ bexune̱ꞌ na. 52 Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze, ne benneꞌ blau caꞌ chee̱ xudauꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ, benneꞌ záꞌaque̱ꞌ xeleché̱ꞌe̱ Jesús, gunné̱ꞌ: ―¿Blale leꞌe nen xia, ne xaga chee̱ qué̱lale nedaꞌ ca dxé̱lale tu gubán? 53 Gate guzúaꞌ nedaꞌ lu xudauꞌ nen leꞌe tu zra tu zra, quebe bi be̱nle leꞌe chiaꞌ, san zra nigá naca na zra chee̱le, gate dxenná bea da zua na lataj chul-la.  











223

San Lucas 22

Pedro dxenné̱ꞌ quebe núnbeꞌe̱ Jesús (Mt. 26.57-58, 69-75; Mr. 14.53-54, 66-72; Jn. 18.12-18, 25-27) 54 Nadxa

gule̱le̱ꞌ Jesús, naꞌ guleché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ lizre bxruze blau, naꞌ Pedro zíaje̱ꞌ nawe̱ꞌ Le̱ꞌ zítuꞌla. 55 Naꞌ gulebéꞌe̱ guléchaje̱ꞌ xiꞌ naꞌ, naꞌ Pedro gudxéꞌe̱ ládujla benneꞌ caꞌ. 56 Nadxa tu nuꞌula we̱n zrin, gate bléꞌene̱ꞌ Pedro dxeꞌe̱ dxuꞌa xiꞌ naꞌ, guzúe̱ꞌ dxenné̱ꞌe̱ le̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Cáꞌanqueze benneꞌ nigá guque̱ꞌ tuze le̱n Jesús. 57 Pedro gunné̱ꞌ: ―Nuꞌula, quebe núnbeꞌa bénneaꞌ. 58 Xetú chíꞌidauꞌ guca, naꞌ bleꞌe xetú benneꞌ xula Pedro naꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Cáꞌanqueze lueꞌ nacuꞌ tu zren benneꞌ caꞌ. Pedro gunné̱ꞌ: ―Cabí. Quebe naca caꞌ. 59 Xelate gudé naꞌ, xetú benneꞌ be̱n chúchue̱ꞌ xrtizre̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―Da li, benneꞌ nigá guque̱ꞌ tuze le̱n Jesús, laweꞌ da naque̱ꞌ benneꞌ Galilea. 60 Nadxa gunná Pedro: ―Benneꞌ, quebe nezdaꞌ nu chee̱ naꞌ dxuchálajuꞌ. Dxácate̱ naꞌ ne dxuchálajte̱ Pedro caꞌ, naꞌ gudxezre xjeaj. 61 Nadxa Xránadxu bzechaj xíchaje̱ꞌ, gunné̱ꞌe̱ Pedro, naꞌ Pedro xeajsá lazre̱ꞌ ca da guzre Xránadxu le̱ꞌ, gunné̱ꞌ: “Náꞌate̱la ne dé̱dxela cuezre xjeaj, lueꞌ wannáuꞌ chunna lasa quebe núnbeꞌu nedaꞌ.” 62 Nadxa bedxúaj Pedro, naꞌ gudxezre xácheꞌle̱ꞌe̱.  















Dxelún le̱ꞌ chee̱ Jesús (Mt. 26.67-68; Mr. 14.65) 63 Naꞌ

benneꞌ caꞌ zaj nuxre̱ꞌ Jesús belún le̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ buluzalje̱ꞌ Le̱ꞌ. 64 Bulucache̱ꞌ lawe̱ꞌ, naꞌ belegape̱ꞌ xrague̱ꞌ, dxelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Gunné̱ xaꞌa nu be̱ Lueꞌ. 65 Da zan da gulenné̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Jesús.  



Jesús dxezrine̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ chee̱ xuꞌu laweꞌ blau chee̱ judío caꞌ (Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Jn. 18.19-24) 66 Gate

naca te zra, naꞌ belezraga benneꞌ gula sina caꞌ chee̱ judío caꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, naꞌ guleché̱ꞌe̱ Jesús lau

San Lucas 22, 23

224

benneꞌ caꞌ chee̱ xuꞌu laweꞌ blau chee̱ judío caꞌ. Naꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: 67 ―Gunná, ¿nacuꞌ lueꞌ Cristo? Naꞌ beche̱be Jesús: ―Che xapaꞌ leꞌe: Aweꞌ, quebe chéajle̱le, 68 naꞌ che bi guche̱baꞌ leꞌe, quebe xeché̱bele chiaꞌ, ne quebe gusanle nedaꞌ. 69 Náꞌate̱la nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, cueꞌa chaláꞌa xabe̱la chee̱ Dios nape̱ꞌ dute̱ xel-la waca. 70 Nadxa xúgute̱ꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Nacuꞌ Lueꞌ Zriꞌine Dios? Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Nacaꞌ, ca dxennáquezle leꞌe. 71 Nadxa gulenná benneꞌ caꞌ: ―¿Núzradxa chínnedxu bi nne̱ꞌ chee̱ benneꞌ nigá? Dxíꞌuqueze ba bénedxu ca da gunnáqueze̱ꞌ.  









23

Jesús dxezrine̱ꞌ lau Pilato (Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Jn. 18.28-38) 1 Nadxa

gulasa xúgute̱ benneꞌ dxuluchiꞌe̱, naꞌ guleché̱ꞌe̱ Jesús lau Pilato, benneꞌ dxenná beꞌe̱ waláz chee̱ Roma. 2 Naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelagu zrie̱ꞌ Jesús, dxelenné̱ꞌ: ―Bleꞌentuꞌ benneꞌ nigá dxegúꞌu xel-le̱ꞌ bénneache chee̱ xeledábague̱ꞌ xuꞌu laweꞌ. Dxenné̱ꞌ quebe dxal-laꞌ quízrujntuꞌ da dxuchizruj César, benneꞌ Roma, naꞌ cáꞌanqueze dxenné̱ꞌ naque̱ꞌ Cristo, Benneꞌ Wenná Bea. 3 Nadxa Pilato bche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Nacuꞌ Lueꞌ Wenná Bea chee̱ judío caꞌ? Naꞌ beche̱be Jesús: ―Caꞌ naca na, ca ba gunnáuꞌ lueꞌ. 4 Nadxa gunná Pilato, guzre̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne bénneache caꞌ: ―Quebe bi da zrinnaj dxezreldaꞌ nun benneꞌ nigá. 5 Benneꞌ caꞌ belún chúchue̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ, gulenné̱ꞌ: ―Dxeguꞌu xel-le̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea chee̱ xeledábague̱ꞌ xuꞌu laweꞌ. Guzú lawe̱ꞌ dxune̱ꞌ na naga nababa Galilea, naꞌ naꞌa dxune̱ꞌ na nigá.  







Jesús dxezrine̱ꞌ lau Herodes 6 Gate

ben Pilato da nigá, naꞌ bche̱be̱ꞌ che naca Jesús benneꞌ Galilea. 7 Gate gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ naca Jesús benneꞌ Galilea, naꞌ  

225

San Lucas 23

Pilato gusél-le̱ꞌ Le̱ꞌ lau Herodes, benneꞌ dxenná beꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea, naꞌ lu zra naꞌ zue̱ꞌ Jerusalén. 8 Gate bleꞌe Herodes Jesús, gubéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ, laweꞌ da bátate̱ dxaca lazre̱ꞌ léꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ, laweꞌ da ba benne̱ꞌ dxuluchalaj bénneache chee̱ Jesús, naꞌ guca lazre̱ꞌ léꞌene̱ꞌ gun Jesús tu xel-la waca da za xabáa. 9 Da zante̱ da bche̱be̱ꞌ Jesús, naꞌ Le̱ꞌ quebe bi beche̱be̱ꞌ. 10 Zráqueze benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ naꞌ, nen benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, naꞌ belún chúchue̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ da dxelagu zria Jesús. 11 Nadxa Herodes, ne benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la buluzúe̱ꞌ Le̱ꞌ chaláꞌala, naꞌ chee̱ xelún le̱ꞌ chee̱ꞌ, bulugácue̱ꞌ Le̱ꞌ ladxeꞌ bzawe ca naca zra tu benneꞌ wenná bea. Nadxa Herodes besel-le̱ꞌ Le̱ꞌ lau Pilato. 12 Lu zra naꞌ Pilato, ne Herodes belexaque̱ꞌ tuze, laweꞌ da belezráꞌa ljwezre̱ꞌ nédxute̱.  









Dxelechugue̱ꞌ chee̱ Jesús gatie̱ꞌ (Mt. 27.15-26; Mr. 15.6-15; Jn. 18.39―19.16) 13 Nadxa

Pilato bchague̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, 14 naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Leꞌe guche̱le benneꞌ nigá zaꞌle naga zuaꞌ, dxennale dxegúꞌu xel-le̱ꞌ bénneache chee̱ xeledábague̱ꞌ xuꞌu laweꞌ. Nedaꞌ ba bche̱baꞌ Le̱ꞌ laule leꞌe, naꞌ quebe bi da zrinnaj dxezréledaꞌ nune̱ꞌ ca naca da dxennale chee̱ꞌ. 15 Cáꞌanqueze Herodes quebe bi da zrinnaj bzrélene̱ꞌ da nun Jesús, naꞌ budée̱ꞌ Le̱ꞌ launtuꞌ. Quebe bi ne gune̱ꞌ chee̱ chugaꞌ chee̱ꞌ gatie̱ꞌ. 16 Gudéaꞌ Le̱ꞌ xel-la ziꞌ, naꞌ gusánquezaꞌ Le̱ꞌ. 17 Dxácate̱ dxaca laní naꞌ, Pilato dxal-laꞌ gune̱ꞌ tu da dxelezaca ba lazreꞌ bénneache, gusane̱ꞌ tu benneꞌ xuꞌe̱ lizre xia. 18 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelebezre xe̱ꞌe̱, dxelenné̱ꞌ: ―¡Gate benneꞌ nigá! ¡Bsan Barrabás naꞌ! 19 Barrabás nigá gulegúꞌe̱ le̱ꞌ lizre xia laweꞌ da gudábague̱ꞌ xuꞌu laweꞌ, naꞌ be̱tie̱ꞌ tu benneꞌ. 20 Pilato guca lazre̱ꞌ gusane̱ꞌ Jesús, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ xetú. 21 Naꞌ benneꞌ caꞌ gulebezre xe̱ꞌe̱ zízrajdxa, dxelenné̱ꞌ: ―¡Bde̱ꞌe̱ xaga béguaj! ¡Bde̱ꞌe̱ xaga béguaj! 22 Da guxunneꞌ lasa gunná Pilato: ―¿Bizra da zrinnaj nune̱ꞌ? Quebe bi dxezréledaꞌ da gudé na Le̱ꞌ gatie̱ꞌ. Gudéaꞌ Le̱ꞌ xel-la ziꞌ, naꞌ te naꞌ gusanaꞌ Le̱ꞌ. 23 Naꞌ benneꞌ caꞌ belún chúchue̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ chee̱ te̱ꞌe̱ xaga béguaj, ne gulebezre xáꞌatie̱ꞌ, nen benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱  



















San Lucas 23

226

bxruze caꞌ, cadxa guca ca da gulaca lazre̱ꞌ. 24 Nadxa Pilato guchugue̱ꞌ chee̱ Jesús gaca chee̱ꞌ ca da dxelaca lazreꞌ benneꞌ caꞌ. 25 Naꞌ bsane̱ꞌ bénneaꞌ belenabe̱ꞌ, xuꞌe̱ lizre xia laweꞌ da gudábague̱ꞌ xuꞌu laweꞌ, ne be̱tie̱ꞌ tu benneꞌ, naꞌ bdee̱ꞌ Jesús chee̱ gaca chee̱ꞌ ca dxelaca lazreꞌ benneꞌ caꞌ.  



Dxuludé̱ꞌe̱ Jesús xaga béguaj (Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Jn. 19.17-27) 26 Gate

zjaque̱ꞌ zaj naché̱ꞌe̱ Jesús chee̱ xuludé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xaga béguaj, naꞌ gule̱le̱ꞌ tu benneꞌ Cirene, le̱ꞌ Simón, zezé̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ, naꞌ buluguꞌe̱ le̱ꞌ xaga béguaj chee̱ Jesús, naꞌ zéaje̱ꞌ cuzru Jesús naꞌ. 27 Naꞌ xjácale̱ Le̱ꞌ benneꞌ zante̱, ne nuꞌula zan dxelebezre̱ꞌ, naꞌ dxelebezre xache̱ꞌ ne̱ chee̱ da dxaca chee̱ Jesús. 28 Nadxa Jesús gunné̱ꞌe̱ nuꞌula caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Leꞌe, nuꞌula Jerusalén, quebe cuézrele chiaꞌ nedaꞌ. Le cuezre cheé̱quezle, ne chee̱ zríꞌinele, 29 laweꞌ da zrin zra gate xelenné̱ꞌ: “Ba neza zren naca na chee̱ nuꞌula wizre, ne nuꞌula caꞌ cabataꞌ gulezúe̱ꞌ ziꞌi, ne nuꞌula caꞌ cabataꞌ bulugazre̱ꞌ bidauꞌ.” 30 Lu zra naꞌ xelezú lau bénneache xelé̱ꞌe̱ xiꞌa caꞌ: “Le gugacu netuꞌ xu.” Naꞌ xelé̱ꞌe̱ xíꞌadu caꞌ: “Le gucache netuꞌ.” 31 Che dxelune̱ꞌ da caní chiaꞌ nedaꞌ, nacaꞌ ca tu xaga ban, ¿gázradxa xelune̱ꞌ chee̱le leꞌe, nácale ca xaga bizre caꞌ? 32 Cáꞌanqueze guleché̱ꞌe̱ chupa benneꞌ we̱n da zrinnaj chee̱ xelútie̱ꞌ le̱ꞌ tu zren nen Jesús. 33 Gate belezrine̱ꞌ lataj naꞌ nazí le na, Calavera, da zéaje̱ na, Xiꞌa Zrita Xíchajdxu, naꞌ buludé̱ꞌe̱ Jesús xaga béguaj, ne cáꞌanqueze belune̱ꞌ chee̱ benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ, tue̱ꞌ cuite̱ꞌ xabe̱la, ne xetúe̱ꞌ cuite̱ꞌ xéglala. 34 Ca dxuludé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xaga béguaj, naꞌ gunná Jesús: ―Xrae, bnite lau chee̱ benneꞌ caní laweꞌ da quebe zaj nézeneꞌ bi naꞌ dxeluneꞌ. Naꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la gulebeje̱ꞌ da dxunna beaꞌ chee̱ xelezíꞌe̱ lateꞌ weaj zra lana Jesús. 35 Benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ dxelenné̱ꞌe̱, ne benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ belún le̱ꞌ chee̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―Bselé̱ꞌ benneꞌ xula caꞌ. Naꞌa dxal-laꞌ guselá cuine̱ꞌ che da li naque̱ꞌ Cristo, Bénneaꞌ Gucáꞌa Dios. 36 Cáꞌanqueze benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la belún le̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ gulebigue̱ꞌ cuita Jesús, ne buluxíꞌaje̱ꞌ Le̱ꞌ nupe zichaj. 37 Gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Che lueꞌ nacuꞌ Wenná Bea chee̱ judío caꞌ, bselá cuinuꞌ.  





















227

San Lucas 23

38 Zua

xichaj Jesús tu da naxúaj nen dizraꞌ griego, ne dizraꞌ latín, ne dizraꞌ hebreo, da dxenná na: ―Wenná Bea chee̱ judío caꞌ. 39 Tu benneꞌ we̱n da zrinnaj, bénneaꞌ de̱ꞌe̱ xaga béguaj be̱n le̱ꞌ chee̱ Jesús, dxenné̱ꞌ: ―Che Lueꞌ nacuꞌ Cristo, bselá cuinuꞌ, ne bselate̱ netuꞌ. 40 Naꞌ xetú benneꞌ we̱n da zrinnaj naꞌ gudil-le̱ꞌ ljwezre̱ꞌ. Guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Quebe dxezrebuꞌ Dios? Lueꞌ dxezácaquezuꞌ ca da gulechugue̱ꞌ chee̱ꞌ Le̱ꞌ. 41 Dxiꞌu dxezácadxu ca da dxál-laꞌqueze sácadxu, laweꞌ da dxaca chee̱dxu da dxal-laꞌ sidxu ca naca da zrinnaj da nundxu, san benneꞌ nigá quebe bi da zrinnaj nune̱ꞌ. 42 Nadxa gunné̱ꞌ: ―Jesús, xeajsá lazreꞌ nedaꞌ gate su lauꞌ nna beꞌu. 43 Naꞌ beche̱be Jesús: ―Da li dxapaꞌ lueꞌ, náꞌate̱la súale̱quezuꞌ nedaꞌ lu lataj chaweꞌ chee̱ Dios.  









Ca guca gate gute Jesús (Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Jn. 19.28-30) 44 Guca

ca wagubizra. Nadxa ca naca lu xe̱zr la xu guchul-la na cadxa bzrinte̱ na dxedáꞌ chunna. 45 Gubizra guchul-la na, naꞌ ladxeꞌ ze̱ lu xudauꞌ bdxuaj na chúpala. 46 Nadxa gudxezre xaꞌa Jesús, dxenné̱ꞌ: ―Xrae, lu naꞌu dxeguꞌa beꞌ xuꞌa. Ca gunné̱ꞌ caꞌ, naꞌ gutie̱ꞌ. 47 Gate benneꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la bléꞌene̱ꞌ ca da guca, naꞌ be̱ láꞌane̱ꞌ Dios, gunné̱ꞌ: ―Da li, benneꞌ nigá quebe bi da zrinnaj be̱ne̱ꞌ. 48 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, gate beleléꞌene̱ꞌ ca da guca, naꞌ besiáꞌque̱ꞌ naꞌ, dxeluꞌe̱ lachuꞌe̱. 49 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj núnbeꞌe̱ Jesús, ne nuꞌula caꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Jesús gate bezé̱ꞌe̱ Galilea, belexegáꞌane̱ꞌ zítuꞌla dxelenné̱ꞌe̱ da caní.  









Dxulucache̱ꞌ Jesús (Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Jn. 19.38-42) 50 Zua

tu benneꞌ chaweꞌ ne xrlátaje le̱ꞌ José, benneꞌ xe̱zre Arimatea chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea. Nababe̱ꞌ xuꞌu laweꞌ blau chee̱ judío caꞌ. 51 José nigá dxebeze̱ꞌ zra nna bea Dios, naꞌ quebe be̱ne̱ꞌ tuze ca da belún benneꞌ xuꞌu laweꞌ blau caꞌ.  

San Lucas 23, 24

228

52 Benneꞌ

nigá guxíaje̱ꞌ xeajchálajle̱ne̱ꞌ Pilato, naꞌ gunabe̱ꞌ latja gucache̱ꞌ Jesús. 53 Ca bexuzre buluxulétaje̱ꞌ Le̱ꞌ xaga béguaj, naꞌ buluxuchele̱ꞌ Le̱ꞌ tu ladxeꞌ, naꞌ guluꞌe̱ Le̱ꞌ tu lu xe̱dxu ba, da ba gude̱ne̱ꞌ tu le̱ꞌe̱ xiꞌa xiaj, naga quebe nu ne gáchequeze. 54 Naca na zra dxulucueze̱ꞌ chee̱ zra dxulupáꞌane̱ꞌ, da ba zua su lau na. 55 Nuꞌula caꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Jesús gate bezé̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Galilea, xjaque̱ꞌ naꞌ, ne beleléꞌene̱ꞌ ba naꞌ, ne belené̱ꞌe̱ ájala zaj naguꞌe̱ Le̱ꞌ xe̱dxu ba. 56 Gate belexezrine̱ꞌ xuꞌu naga zaj zre̱ꞌe̱, naꞌ bulucueze̱ꞌ da du caꞌ dxelelále̱ꞌe̱ zixre, ne da zaj naca na ca za dxelelále̱ꞌe̱ na zixre. Belexezíꞌ lazre̱ꞌ zra dxulupáꞌane̱ꞌ cáte̱ze naca da gunná bea Dios.  







24

Ca guca gate bebán Jesús (Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Jn. 20.1-10) 1 Zra

nedxu chee̱ da gazre zra, nuꞌula caꞌ belezrine̱ꞌ dxuꞌa ba naꞌ dxaníꞌsise̱ꞌ, zaj nuꞌe̱ ca naca da caꞌ dxelelá zixre da bulucueze̱ꞌ, naꞌ xebal-la nuꞌula xjácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 2 Gate belezrine̱ꞌ naꞌ, beleléꞌene̱ꞌ xiaj da guduse dxuꞌa ba naꞌ, québedxa naduse na naga guduse na. 3 Belúꞌe̱ lu ba naꞌ, san quebe belexezrelne̱ꞌ Xránadxu Jesús naꞌ. 4 Naꞌ belezrébele̱ꞌe̱, ne quebe zaj nézene̱ꞌ ájala xelune̱ꞌ, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ chupa benneꞌ zaj ze̱ꞌ cuite̱ꞌ, zaj nacue̱ꞌ zra lane̱ꞌ dxácatite na. 5 Nuꞌula caꞌ belezúe̱ꞌ sudxúꞌala lu xu, ne belezrébele̱ꞌe̱. Naꞌ benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxexílajle leꞌe tu benneꞌ naca bane̱ꞌ láwela benneꞌ gate? 6 Quebe zue̱ꞌ nigá, laweꞌ da ba bebane̱ꞌ. Le gusá lázreꞌ da bchálajle̱ne̱ꞌ leꞌe gate ne zue̱ꞌ Galilea. 7 Gunné̱ꞌ: “Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache dxal-laꞌ xuludée̱ꞌ Le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ dul-la caꞌ, naꞌ xuludé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xaga béguaj, naꞌ zra guxunneꞌ zra xebane̱ꞌ.” 8 Nadxa nuꞌula caꞌ xeajlesá lazre̱ꞌ ca naca da gunná Jesús. 9 Ca gudé besiáꞌque̱ꞌ dxuꞌa ba naꞌ, naꞌ belexezrine̱ꞌ lu xe̱zre naꞌ, naꞌ buluchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ chinéaj gubáz caꞌ chee̱ Jesús, ne xúgute̱ benneꞌ caꞌ xezica, ca naca da guca naꞌ. 10 Nuꞌula caꞌ xjaque̱ꞌ xeajlezenne̱ꞌ gubáz caꞌ, zaj naque̱ꞌ María Magdalena, ne Juana, ne María xrna Jacobo, ne xebal-la nuꞌula caꞌ. 11 Benneꞌ gubáz caꞌ guléquene̱ꞌ da xálaze dxelenná nuꞌula caní, naꞌ quebe guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ. 12 Nadxa bdxuaj Pedro, zeaj chégüe̱ꞌ dxuꞌa ba naꞌ, naꞌ gate guné̱ꞌe̱ lu ba naꞌ, bléꞌene̱ꞌ ladxeꞌ da bedxela Jesús xuꞌu na chaláꞌala, naꞌ bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ xuꞌu naga guzé̱ꞌe̱, dxexebánene̱ꞌ ca naca da guca.  





















229

San Lucas 24

Da guca lu neza da zeaj xe̱zre Emaús (Mr. 16.12-13) 13 Lu

zra náꞌqueze, zjaca chupa benneꞌ caꞌ busede Jesús xe̱zre Emaús, da naca na láteꞌze zituꞌ naga zua Jerusalén. 14 Zjaque̱ꞌ dxuluchálaje̱ꞌ ca naca da guca lu zra caꞌ. 15 Dxácate̱ naꞌ dxuluchálaje̱ꞌ caní, naꞌ Jesús náꞌqueze gubigue̱ꞌ cuita benneꞌ caꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ zéajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 16 Quebe belexúnbeꞌe̱ Jesús, laweꞌ da guzúa tu da guxúa na xiaj lau benneꞌ caꞌ. 17 Nadxa bche̱be Jesús benneꞌ caꞌ: ―¿Bizra da naꞌ dxuchálajle̱ ljwézrele dxácate̱ xuꞌule neza? ¿Bizr chee̱ naꞌ zale dxewíꞌine lázrele? 18 Tu benneꞌ caꞌ le̱ꞌ Cleofas beche̱be̱ꞌ: ―Xúgute̱ benneꞌ zaj nézene̱ꞌ ca da guca xe̱zre Jerusalén lu zra caní. ¿Nacuꞌ lueꞌ benneꞌ zituꞌ zuꞌ Jerusalén, naꞌ tuze lueꞌ quebe nézenuꞌ ca da guca naꞌ? 19 Nadxa Le̱ꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bizra guca naꞌ? Gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Da guca chee̱ Jesús, benneꞌ Nazaret. Guque̱ꞌ tu benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ xel-la waca zren caꞌ be̱ne̱ꞌ, ne bchálaje̱ꞌ dizraꞌ lau Dios, ne lau xúgute̱ bénneache. 20 Naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ xuꞌu laweꞌ chee̱ntuꞌ caꞌ buludée̱ꞌ Le̱ꞌ chee̱ gulechugue̱ꞌ chee̱ꞌ gatie̱ꞌ, naꞌ buludé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xaga béguaj. 21 Netuꞌ guleza lázrentuꞌ Le̱ꞌ naque̱ꞌ Benneꞌ dxal-laꞌ guselé̱ꞌ xe̱zr la xu Israel. Naꞌa, ba zeaj chunna zra guca da caꞌ. 22 Bal-la nuꞌula caꞌ ládujla netuꞌ buluzúaqueze̱ꞌ netuꞌ lu da ste̱be, laweꞌ da xjaque̱ꞌ dxaníꞌsise̱ꞌ dxuꞌa ba chee̱ꞌ naꞌ, 23 naꞌ gate quebe belexezrelne̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ belexelé̱ꞌe̱ naga zúantuꞌ, ne gulenné̱ꞌ beleléꞌene̱ꞌ chupa gubáz chee̱ xabáa caꞌ bululéꞌe lawe̱ꞌ nuꞌula caꞌ, naꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ nabán Jesús. 24 Nadxa bal-la benneꞌ ljwézrentuꞌ caꞌ xjaque̱ꞌ dxuꞌa ba naꞌ, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ cáte̱ze naꞌ gulenná nuꞌula caꞌ, san quebe beleléꞌene̱ꞌ Jesús. 25 Nadxa gunná Jesús: ―Leꞌe quebe dxéajniꞌile, naꞌ ne naca zideꞌ lázrdaule chee̱ quebe chéajle̱le xúgute̱ da gulenná benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 26 ¿Quebe dxal-laꞌ saca Cristo da caní nédxudxa ca xegáꞌane̱ꞌ szren? 27 Nadxa guzú lawe̱ꞌ dxuzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca naca xúgute̱ da naxúaj lu xiche chee̱ Dios naga dxuchalaj na chee̱  



























San Lucas 24

230

Le̱ꞌ. Guzú lawe̱ꞌ lu xiche caꞌ chee̱ Moisés, naꞌ ne zéajdxaqueze na lu xiche caꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 28 Gate belezrine̱ꞌ lu xe̱zre naga zjaque̱ꞌ, Jesús be̱ne̱ꞌ ca benneꞌ zeajte̱ze̱ꞌ xuꞌe̱ neza. 29 Naꞌ benneꞌ caꞌ buluxucáꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ xadía, dxelenné̱ꞌ: ―Begáꞌanale̱ netuꞌ, laweꞌ da ba zeaj dxezréꞌ, ne ba dxeꞌ xrínnequeze naꞌa. Nadxa Jesús guxúꞌule̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 30 Gate naꞌ dxéꞌle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ dxelawe̱ꞌ, guqué̱ꞌe̱ xeta xtila, ne bzúzruje̱ꞌ na, naꞌ guzre̱ꞌ Dios “Xcalenuꞌ”, ne bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ. 31 Laꞌ náꞌqueze becuasa ca naca da guxúa na xiaj lau benneꞌ caꞌ, naꞌ belexúnbeꞌe̱ Jesús, san laꞌ náꞌqueze benite Le̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ. 32 Naꞌ gulé̱ ljwezre̱ꞌ: ―¿Quebe guzúa xel-la dxebé lu lázrdaudxu gate ze̱ꞌe̱ dxuchálajle̱ne̱ꞌ dxiꞌu tu neza, ne bzéajniꞌine̱ꞌ dxiꞌu ca naca da naxúaj lu xiche chee̱ Dios? 33 Nadxa, ne québedxa gulezrene̱ꞌ, belexeguꞌe̱ neza, zeajxaque̱ꞌ Jerusalén, naga beleléꞌene̱ꞌ zaj nazraga benneꞌ chinéaj gubáz caꞌ, ne benneꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ. 34 Benneꞌ caꞌ zaj nazrague̱ꞌ naꞌ gulé̱ꞌe̱ benneꞌ chupa caꞌ: ―Da li bebán Xránadxu, naꞌ Simón ba bléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ. 35 Nadxa benneꞌ chupa caꞌ buluzenne̱ꞌ le̱ꞌ ca naca da guca la neza, ne ca belexúnbeꞌe̱ Jesús gate bzúzruje̱ꞌ xeta xtila naꞌ.  















Jesús dxuléꞌe lawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ (Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Jn. 20.19-23) 36 Ne

dxuluchálajte̱ꞌ caní gate bleꞌe lau Jesús gachaj laweꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ bgape̱ꞌ le̱ꞌ diuzre, dxenné̱ꞌ: ―Xela dxebeza zri lazreꞌ súale̱ na leꞌe. 37 Naꞌ benneꞌ caꞌ belexruse̱ꞌ, ne belezrébele̱ꞌe̱. Guléquene̱ꞌ dxeleléꞌene̱ꞌ bxinne dxe̱la. 38 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxezrébele? ¿Bizr chee̱ naꞌ dxaca chupa lázrele? 39 Le naꞌ naꞌa caní, ne le naꞌ niꞌa. Nédaꞌquezaꞌ naꞌ. Le gutá nedaꞌ, ne le guxúe xque nedaꞌ. Tu bxinne dxe̱la quebe napa na be̱laꞌ zrita, ca dxeléꞌele leꞌe napaꞌ nedaꞌ. 40 Ca dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ da nigá, naꞌ bléꞌene̱ꞌ le̱ꞌ ne̱ꞌe̱, ne niꞌe̱. 41 Benneꞌ caꞌ québequeze dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ laweꞌ da dxelebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ, ne dxelexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, naꞌ guzre Jesús le̱ꞌ: ―¿De̱ lateꞌ da gawaꞌ nigá? 42 Nadxa bulunézruje̱ꞌ Le̱ꞌ lateꞌ be̱laꞌ guzrúa xiꞌ, ne lateꞌ da zixre che bézudauꞌ, 43 naꞌ gucáꞌa Jesús da caꞌ, ne gudawe̱ꞌ na lau benneꞌ caꞌ. 44 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ:  















231

San Lucas 24

―Da ba guca chiaꞌ naca na ca da guchaꞌ leꞌe gate ne zúale̱quezaꞌ leꞌe, gunnéaꞌ dxal-laꞌ gaca li ca naca xúgute̱ da naxúaj lu da bdxixruj beꞌe Moisés, ne lu xiche naga zaj naxúaj salmo caꞌ, ne lu xiche caꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 45 Nadxa bzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca da naxúaj lu xiche chee̱ Dios, 46 naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Caní naxúaj na dxal-laꞌ gate Cristo, naꞌ zra guxunneꞌ zra dxal-laꞌ xebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate caꞌ, 47 naꞌ lu La Le̱ꞌ dxal-laꞌ xuluchalaj bénneache lau xúgute̱ xe̱zr la xu caꞌ. Su lau gunle na lu xe̱zre Jerusalén, xe̱le bénneache dxal-laꞌ xelexebíꞌi lazre̱ꞌ chee̱ gunite lau Dios dul-la zaj nabaga benneꞌ caꞌ. 48 Leꞌe nácale benneꞌ xelexeche̱be̱ꞌ da caní. 49 ¡Le nnaꞌxque! Nedaꞌ sel-laꞌ chee̱le ca da guche̱be lazreꞌ Xraꞌ. Le xegáꞌana nigá lu xe̱zre Jerusalén, cadxa siꞌle xel-la waca da za xabáa.  









Jesús dxexegüéne̱ꞌ xabáa (Mr. 16.19-20) 50 Nadxa

Jesús beche̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, belexedxúaje̱ꞌ Jerusalén, xeajxaque̱ꞌ xe̱zre Betania, naꞌ guchisa naꞌ Jesús, ne gunabe̱ꞌ gaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ. 51 Ne dxúntee̱ꞌ caꞌ, naꞌ bezé̱ꞌe̱ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ, begüéne̱ꞌ zexíaje̱ꞌ xabáa. 52 Ca bexuzre belúe láꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ, besiáꞌque̱ꞌ zeajxaque̱ꞌ Jerusalén lu dute̱ xella dxelebé, 53 naꞌ gulezráqueze̱ꞌ chaleꞌaj xudauꞌ dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios. Caꞌ naca na.  





DIZRAꞌ CHAWEꞌ CA NACA CHEE̱ JESUCRISTO DA BZUAJ SAN JUAN Bénneaꞌ le̱ꞌ Xrtizraꞌ Dios dxaque̱ꞌ bénneache

1

1 Gate

guzú lau zua xúgute̱ da de̱, ba zúaqueze Bénneaꞌ le̱ꞌ Xrtizraꞌ Dios, da zéaje̱ na Benneꞌ naque̱ꞌ dute̱ da nácaqueze Dios, naꞌ Bénneaꞌ le̱ꞌ Xrtizraꞌ Dios zúale̱ne̱ꞌ Dios, ne nácaqueze̱ꞌ Dios. 2 Nédxudaute̱ Benneꞌ nigá zúale̱ne̱ꞌ Dios. 3 Lu naꞌ Benneꞌ nigá be̱n Dios xúgute̱ da de̱. Quebe bi de̱ da quebe nun Le̱ꞌ. 4 Nácaqueze Le̱ꞌ xel-laꞌ nabán, naꞌ xel-laꞌ nabán nigá naca na da dxusení na lu xichaj lázrdau bénneache chee̱ xelaca bane̱ꞌ. 5 Xel-laꞌ naxaníꞌ nigá dxusení na lu da chul-la chee̱ dul-la da zaj nabaga bénneache, naꞌ da chul-la nigá quebe dxezeque na xusula na xel-laꞌ naxaníꞌ nigá. 6 Guzúa tu benneꞌ le̱ꞌ Juan, gusel-la Dios benneaꞌ. 7 Benneꞌ nigá ble̱ꞌe̱ chee̱ bchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ Bénneaꞌ naque̱ꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ nigá, chee̱ xeléajle̱ xúgute̱ bénneache chee̱ Bénneaꞌ ne̱ chee̱ da dxenné̱ꞌ. 8 Juan nigá quebe naque̱ꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ naꞌ. Ble̱ꞌe̱ chee̱ bchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ Bénneaꞌ naque̱ꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ nigá. 9 Xel-laꞌ naxaníꞌ li, da dxusení na lu xichaj lázrdau xúgute̱ bénneache ba zaꞌ laꞌ na lu xe̱zr la xu nigá. 10 Bénneaꞌ naque̱ꞌ Xrtizraꞌ Dios zue̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá, naꞌ lácala be̱n Dios xe̱zr la xu lu naꞌ Bénneaꞌ, bénneache zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu quebe belexexúnbeꞌe̱ Le̱ꞌ. 11 Ble̱ꞌe̱ naga zua da naca chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ lazrie̱ꞌ caꞌ quebe gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Le̱ꞌ. 12 Benneꞌ caꞌ gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Le̱ꞌ, ne guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ, be̱ꞌe benneꞌ caní lataj xelaque̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Dios. 13 Benneꞌ caní québedxa zaj naque̱ꞌ ca zriꞌine bénneacheze, bi caꞌ dxelálajbeꞌ ne̱ chee̱ bénneache, u  























232

233

San Juan 1

ne̱ chee̱ da dxezá lazreꞌ tu benneꞌ. Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Dios náꞌqueze. 14 Bénneaꞌ naque̱ꞌ Xrtizraꞌ Dios gúlaje̱ꞌ ca tu bénneache, naꞌ guzúe̱ꞌ ládujla dxiꞌu, zaj zúale̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne da li Le̱ꞌ. Bléꞌentuꞌ ca naca xel-laꞌ szren chee̱ꞌ, tu xel-laꞌ szren da nunezruj Xradxu Dios chee̱ Zríꞌine̱ꞌ tu lichaꞌ. 15 Juan bchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ Bénneaꞌ, gunné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Bénneaꞌ bchálajaꞌ nedaꞌ chee̱ꞌ gate gunnéaꞌ Bénneaꞌ ze̱ꞌe̱ te chiaꞌ nedaꞌ naque̱ꞌ szrendxa ca nedaꞌ laweꞌ da zúaqueze̱ꞌ nédxute̱ ca nedaꞌ. 16 Xúgute̱dxu ba guzidxu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ da dxúnnaqueze Le̱ꞌ. 17 Blaꞌ da nadxixruj bea Dios ládujla dxiꞌu lu naꞌ Moisés, naꞌ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne da li beleláꞌ na lu naꞌ Jesucristo. 18 Netú benneꞌ quebe ne léꞌene̱ꞌ Dios. Zríꞌine̱ꞌ tu lichaꞌ, bi nazríꞌite̱ lazre̱ꞌ, benneꞌ nigá guque̱ꞌ tuz ca nácaqueze Xre̱ꞌ.  









Juan, benneꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa, dxexeche̱be̱ꞌ chee̱ Jesús (Mt. 3.11-12; Mr. 1.7-8; Lc. 3.15-17) 19 Benneꞌ

xíchaje̱ caꞌ chee̱ judío caꞌ, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén, gulesel-le̱ꞌ bxruze caꞌ, ne xrtia Leví, benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ zrin chee̱ xudauꞌ, naꞌ belezrine̱ꞌ lau Juan chee̱ xuluche̱be xánnie̱ꞌ le̱ꞌ nu naque̱ꞌ. 20 Beche̱be Juan du lazre̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―Quebe nacaꞌ nedaꞌ Cristo. (Dizraꞌ nigá zéaje̱ na Benneꞌ guche̱be lazreꞌ Dios sel-le̱ꞌ.) 21 Nadxa buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Nuzra nacuꞌ? ¿Nacuꞌ Elías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios? Beche̱be Juan: ―Cabí. Naꞌ buluché̱bequeze̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Nacuꞌ bénneaꞌ dxal-laꞌ le̱ꞌe̱, ne guchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ca da gunná Moisés dxal-laꞌ gaca na? Le̱ꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Cabí. 22 Nadxa buluché̱bedxaqueze̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Nuzra nacuꞌ? Dxun na ba xen gataꞌ bi xeché̱bentuꞌ chee̱ benneꞌ gulesel-le̱ꞌ netuꞌ. ¿Bi dxennáquezuꞌ nu nacuꞌ? 23 Juan beche̱be̱ꞌ:  







San Juan 1

234

―Nedaꞌ nacaꞌ bénneaꞌ naxúaj na ca naca chee̱ꞌ lu xiche chee̱ Dios, da dxenná: Wen chiꞌi tu benneꞌ dxebezre xe̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, dxenné̱ꞌ: “Le salaj tu neza li naga te Xránadxu.” Naquen cáte̱ze gunná Isaías, bénneaꞌ bchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 24 Benneꞌ xudauꞌ fariseo caꞌ gulesel-le̱ꞌ benneꞌ caní chee̱ cheajlechálajle̱ne̱ꞌ Juan. 25 Le̱ꞌ buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―Che lueꞌ quebe nacuꞌ Cristo, ne Elías, ne bénneaꞌ dxallaꞌ xedajchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ¿bi xel-laꞌ dxenná bea napuꞌ dxuchúꞌ bénneache nisa? 26 Juan guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Nedaꞌ dxuchúaꞌ bénneache nisa lu nísaze. Zua tu benneꞌ ládujla leꞌe quebe nézele ca szren naque̱ꞌ. 27 Benneꞌ nigá ze̱ꞌe̱ ca te chiaꞌ nedaꞌ, naꞌ zúaqueze̱ꞌ nédxudxa ca nedaꞌ. Quebe zacaꞌ nedaꞌ cuéajaꞌ zrele̱ꞌ da xuꞌu niꞌe̱. 28 Xúgute̱ da caní guca na lu xe̱zr la xu chee̱ xe̱zre Betábara, da zua na chaláꞌa xe̱gu Jordán naga dxalaj gubizra, naga zua Juan dxuchúe̱ꞌ bénneache nisa.  









Jesús naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ chee̱ Dios, be̱ dxelutie̱ꞌ lau Dios ne̱ chee̱ xtul-leꞌ 29 Zra

xula bleꞌe Juan dxezrín Jesús naga zue̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―¡Le nnaꞌxque! Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ chee̱ Dios, cue̱ꞌ dul-la zaj nabaga bénneache. 30 Nedaꞌ bchálajaꞌ ca naca chee̱ꞌ gate gunnéaꞌ: Te chiaꞌ nedaꞌ za tu benneꞌ naque̱ꞌ szrendxa ca nedaꞌ laweꞌ da zúaqueze̱ꞌ nédxudaute̱ ca nedaꞌ. 31 Nédaꞌquezaꞌ quebe gunezdaꞌ nu naque̱ꞌ. Blaꞌa dxuchúaꞌ bénneache nisa chee̱ xeleneze xe̱zre Israel nu Benneꞌ naca Le̱ꞌ. 32 Cáꞌanqueze gunná Juan: ―Nedaꞌ bleꞌedaꞌ Beꞌ Láꞌazxa bétaje̱ꞌ xabáa ca tu bgugu chíchedauꞌ, ne begáꞌanale̱ne̱ꞌ Benneꞌ nigá. 33 Nedaꞌ quebe ne nezdaꞌ nu naque̱ꞌ. Dios naꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ chee̱ guchúaꞌ bénneache nisa, Le̱ꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Gate leꞌenuꞌ Beꞌ Láꞌazxa xétaje̱ꞌ xegáꞌanale̱ne̱ꞌ tu benneꞌ, Benneꞌ nigá gune̱ꞌ da zéaje̱ xellaꞌ dxedxúa nisa, guzúe̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa lu xichaj lázrdaule.” 34 Naꞌa ba bleꞌedaꞌ guca da nigá, ne dxexeche̱baꞌ nácaqueze Benneꞌ nigá Zriꞌine Dios.  









Benneꞌ nedxu caꞌ dxuse̱de Jesús 35 Zra

xula zúaqueze naꞌ Juan nen chupa benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. 36 Gate bléꞌene̱ꞌ dxedé naꞌ Jesús, naꞌ gunná Juan:  

235

San Juan 1

―¡Le nnaꞌxque! ¡Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ chee̱ Dios, bia gátebaꞌ ne̱ chee̱ dul-la nabágadxu! 37 Dxúpate̱ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Juan belenne̱ꞌ ca da gunné̱ꞌ, naꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Jesús. 38 Nadxa bexechaj Jesús, gunné̱ꞌe̱ cúzrule̱ꞌ, ne bléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ záꞌaque̱ꞌ cúzrule̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bi dxexílajle? Benneꞌ caní gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Benneꞌ Wese̱de, ¿gazra zuꞌ? 39 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Le da nnaꞌle. Nadxa xjácale̱ne̱ꞌ Jesús, ne beleléꞌene̱ꞌ naga zue̱ꞌ, naꞌ belexegáꞌanale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ zra naꞌ laweꞌ da bache zeaj du dxedáꞌ tapa. 40 Tu benneꞌ chupa caꞌ, benneꞌ belenne̱ꞌ ca da gunná Juan, ne xjácale̱ne̱ꞌ Jesús, naque̱ꞌ Andrés, benneꞌ biche Simón Pedro. 41 Andrés nigá la guxíajte̱ꞌ xeajdílaje̱ꞌ bi biche̱ꞌ Simón, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Ba bezrélentuꞌ Mesías. (Dizraꞌ nigá zéaje̱ na Cristo, Bénneaꞌ guche̱be lazreꞌ Dios sel-le̱ꞌ.) 42 Nadxa Andrés guché̱ꞌe̱ Simón naga zua Jesús, naꞌ gate bleꞌe Jesús Simón naꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Lueꞌ nacuꞌ Simón, zriꞌine Jonás. Siꞌ lauꞌ Cefas. (Dizraꞌ hebreo nigá zéaje̱ na: Pedro, da zeaje̱ na: Xiaj.)  











Jesús dxenné̱ꞌ Felipe ne Natanael 43 Zra

xula guca lazreꞌ Jesús chéaje̱ꞌ naga nababa Galilea, naꞌ bezrague̱ꞌ Felipe, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Be̱n nedaꞌ tuze. 44 Felipe nigá naque̱ꞌ benneꞌ xe̱zre Betsaida, da naca na lazre Andrés, ne Pedro. 45 Felipe guxíaje̱ꞌ xeajdílaje̱ꞌ Natanael, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Ba bezrélentuꞌ Bénneaꞌ bzuaj Moisés chee̱ꞌ lu xiche naga zaj naxúaj da nadxixruj bea na, ne cáꞌanqueze chee̱ Benneꞌ nigá buluzúaj benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Jesús, zriꞌine José, tu benneꞌ xe̱zre Nazaret. 46 Naꞌ gunná Natanael: ―¿Waca dxuaj tu da chaweꞌ Nazaret? Felipe beche̱be̱ꞌ: ―Gudá leꞌenuꞌ. 47 Gate bleꞌe Jesús za Natanael naga zue̱ꞌ, gunné̱ꞌ:  







San Juan 1, 2

236

―Nigá zaꞌ tu benneꞌ naca xánnie̱ꞌ benneꞌ Israel, benneꞌ dxenné̱queze̱ꞌ da dxéquene̱ꞌ. 48 Nadxa Natanael bche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Ájazra naca núnbeꞌu nedaꞌ? Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Bleꞌedaꞌ lueꞌ nédxudxa gate za nne̱ Felipe lueꞌ, gate zeꞌu zran xaga higo. 49 Nadxa Natanael guzre̱ꞌ Jesús: ―Benneꞌ Wese̱de, Lueꞌ nacuꞌ Zriꞌine Dios. Lueꞌ nacuꞌ Wenná Bea chee̱ntuꞌ, benneꞌ Israel. 50 Beche̱be Jesús: ―¿Dxéajle̱ꞌu chiaꞌ laweꞌ da guchaꞌ lueꞌ bleꞌedaꞌ lueꞌ zran xaga higo? Waléꞌenuꞌ da zaj naca na da szrendxa ca da nigá. 51 Da li dxapaꞌ leꞌe, waléꞌequezle leꞌe naxalaj xabáa, naꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ chee̱ Dios dxelétaje̱ꞌ, ne dxelexegüene̱ꞌ naga zua nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache.  







Dxaca laní chee̱ wechaga naꞌ lu xe̱zre Caná

2

1 Zra

guxunne zra, naꞌ guca laní chee̱ wechaga naꞌ lu xe̱zre Caná da nababa Galilea. Xrna Jesús zue̱ꞌ naꞌ, 2 naꞌ zua nu gunné̱ Jesús, ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ lu laní naꞌ. 3 Bebizre xrise uva wal-la, naꞌ xrna Jesús guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Québedxa bi de̱ xrise uva wal-la xeléꞌaje̱ꞌ. 4 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Núꞌuladauꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ dxuꞌu nedaꞌ caní? Quebe ne zrin zra guléꞌe lau da nacaꞌ. 5 Xrne̱ꞌe̱ guzre̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ: ―Le gun ca naca da xe̱ꞌe̱ leꞌe. 6 Zaj nnita xrupa xesuꞌ xiaj naꞌ, da dxuluchine judío caꞌ gate dxelibe niꞌa ne̱ꞌe̱ ca naca da zjácale̱ne̱ꞌ. Tu tu xesuꞌ xiaj caꞌ dxeluzru na chupa u chunna dxeꞌe nisa. 7 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin caꞌ: ―Le gusezrá nisa xesuꞌ xiaj caní. Gulegué̱ꞌe̱ nisa na, ne bulusuzrate̱ꞌ tu tu xesuꞌ xiaj caꞌ. 8 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le caꞌa na, naꞌa, ne le gua na lau benneꞌ ze̱ꞌ dxuꞌa ga dxelawe̱ꞌ. Caꞌan belune̱ꞌ. 9 Bénneaꞌ zue̱ꞌ dxuꞌa ga dxelawe̱ꞌ bxue̱ꞌ nisa naꞌ da bexaca na xrise uva wal-la, ne quebe nézene̱ꞌ ga za na. Benneꞌ we̱n zrin caꞌ zaj nézene̱ꞌ ga za na laweꞌ da gulegué̱ꞌe̱  















237

San Juan 2

nisa naꞌ. Nadxa bénneaꞌ zue̱ꞌ dxuꞌa ga dxelawe̱ꞌ gunné̱ꞌ benneꞌ wechaga naꞌ, 10 naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Xúgute̱ benneꞌ dxelebéaje̱ꞌ nedxu xrise uva wal-la nácadxa chaweꞌ, naꞌ gate ba guléꞌajle̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ laní, nadxa dxelebéaje̱ꞌ xrise uva wal-la quebe zúateca chaweꞌ. Lueꞌ bcuézaquezuꞌ xrise uva wal-la chaweꞌ naꞌ, ne guléajuꞌ na naꞌa. 11 Da nigá da be̱n Jesús lu xe̱zre Caná da nababa Galilea naca na tu xel-laꞌ waca zrente̱ da be̱ne̱ꞌ nedxu, da bleꞌe na xellaꞌ szren chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ. 12 Gudé naꞌ Jesús bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ xe̱zre Capernaum, zéajle̱ xrne̱ꞌe̱ Le̱ꞌ nen benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. Naꞌ gulezúe̱ꞌ naꞌ zaneꞌ zra.  





Jesús dxucáꞌana chawe̱ꞌ chaleꞌaj xudauꞌ (Mt. 21.12-13; Mr. 11.15-18; Lc. 19.45-46) 13 Naꞌ

Jesús guxíaje̱ꞌ xe̱zre Jerusalén laweꞌ da ba za Laní Pascua gate benneꞌ judío caꞌ dxulusá lazre̱ꞌ ca be̱n Dios, bebéaje̱ꞌ xra xrtawe̱ꞌ caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto. 14 Lu xe̱zre Jerusalén bléꞌene̱ꞌ lu chaleꞌaj xudauꞌ naꞌ zaj zraꞌ benneꞌ dxelexutie̱ꞌ be̱zre caꞌ, ne zrilaꞌ caꞌ, ne bgúgudu caꞌ, béadu caꞌ dxelutie̱ꞌ lau Dios. Cáꞌanqueze bléꞌene̱ꞌ naꞌ benneꞌ dxuluxuché̱ꞌe̱ dumí chee̱ xe̱zr zituꞌ caꞌ. 15 Gate bleꞌe Jesús da caní, naꞌ bguꞌe̱ du caꞌ da güe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ bebéaje̱ꞌ ca naca benneꞌ caꞌ tu zrente̱ nen be̱zre chee̱ꞌ caꞌ, ne zrilaꞌ chee̱ꞌ caꞌ. Naꞌ gudxúꞌune̱ꞌ lu xula dumí chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluxuché̱ꞌe̱ dumí, ne bdxixre̱ꞌ blagaꞌ caꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ. 16 Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelexutie̱ꞌ bgúgudu caꞌ: ―¡Le xebéaj da caní! Quebe gunle lizre Xraꞌ ca tu laweꞌ xiꞌa. 17 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús xeajlesá lazre̱ꞌ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, da dxenná na: Dxácate̱ ziꞌ lázrdawaꞌ laweꞌ da dxéꞌle̱ꞌa gunne xue chee̱ lizruꞌ. 18 Nadxa judío blau caꞌ buluche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Bi xel-laꞌ waca da za xabáa guléꞌenuꞌ netuꞌ da guléꞌe na napuꞌ xel-laꞌ dxenná bea dxunuꞌ da caní? 19 Beche̱be Jesús: ―Le guzría xiꞌ xudauꞌ nigá, naꞌ nedaꞌ, te chunna zra xechisaꞌ na. 20 Nadxa judío caꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Xrupe xun iza ba zeaj dxelune̱ꞌ xudauꞌ nigá, naꞌ Lueꞌ, ¿xechisuꞌ na chunna zraze?  













San Juan 2, 3

238

21 Bchalaj

Jesús chee̱ xudauꞌ naꞌ da naca na be̱l-laꞌ dxen le̱ naꞌ, gate bebán Jesús ládujla benneꞌ gate, naꞌ chee̱ꞌ. benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ xeajlesá lazre̱ꞌ ca da gunné̱ꞌ, naꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios ca naca chee̱ Jesús, ne chee̱ da guzre Jesús le̱ꞌ. 22 Chee̱

Jesús núnbeꞌe̱ xúgute̱ bénneache 23 Gate

zua Jesús xe̱zre Jerusalén lu Laní Pascua chee̱ judío caꞌ, naꞌ benneꞌ zan guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ gate beleléꞌene̱ꞌ ca naca xel-laꞌ waca zren caꞌ da dxune̱ꞌ. 24 Jesús quebe bde cuine̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ laweꞌ da nézquezne̱ꞌ quegá xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ. 25 Quebe guchínene̱ꞌ nu benneꞌ xe̱ꞌe̱ Le̱ꞌ ca zaj naca bénneache laweꞌ da nézquezne̱ꞌ ca da zaj xuꞌu xichaj lázxdau bénneache.  



Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ Nicodemo

3

1 Zua

tu benneꞌ xudauꞌ fariseo le̱ꞌ Nicodemo. Naque̱ꞌ benneꞌ blau láwela benneꞌ judío caꞌ. 2 Benneꞌ nigá guxíaje̱ꞌ xeajnné̱ꞌe̱ Jesús chizrela, naꞌ guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, nézentuꞌ Dios nasel-le̱ꞌ Lueꞌ chee̱ gusé̱denuꞌ netuꞌ laweꞌ da quebe nu benneꞌ gaca gune̱ꞌ ca zaj naca xel-laꞌ waca zrente̱ da dxunuꞌ Lueꞌ che quebe zúale̱ Dios le̱ꞌ. 3 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ lueꞌ, nu benneꞌ quebe gálaje̱ꞌ xecha lasa quebe gaca gaque̱ꞌ tuze benneꞌ caꞌ dxenná beꞌe Dios. 4 Nicodemo bche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Ájazra gaca xexalaj tu benneꞌ ba naque̱ꞌ gula? ¿Waca xexuꞌe̱ le̱ꞌe xrne̱ꞌe̱ chee̱ gálaje̱ꞌ xetú? 5 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ lueꞌ, nu benneꞌ quebe gálaje̱ꞌ ne̱ chee̱ nisa chee̱ xrtizraꞌ Dios, ne ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, quebe gaca chuꞌe̱ naga dxenná bea Dios. 6 Benneꞌ nálaje̱ꞌ lu niꞌa lu naꞌ bénneache, naque̱ꞌ bénneacheze. Nu benneꞌ nálaje̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, naca ban bénneaꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. 7 Quebe xebánenuꞌ laweꞌ da dxapaꞌ lueꞌ, dxun na ba xen gálajuꞌ xecha lasa. 8 Gátete̱ze dxaca beꞌ. Dxennuꞌ ca schaga da dxun na, naꞌ quebe nézenuꞌ gala za na, ne gala zeaj na. Cáꞌanqueze naca chee̱ benneꞌ zaj nálaje̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. Gaca leꞌenuꞌ da ba nun Beꞌ naꞌ lu xichaj lázxdau bénneaꞌ, naꞌ quebe dxeléꞌenuꞌ ájala dxun Beꞌ naꞌ.  













239

San Juan 3

9 Nadxa

Nicodemo bche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Ájazra gaca da caní? 10 Beche̱be Jesús: ―Lueꞌ nacuꞌ tu benneꞌ wesé̱de blau ládujla benneꞌ Israel caꞌ, naꞌ ¿quebe nézenuꞌ da caní? 11 Da li dxapaꞌ lueꞌ, netuꞌ dxuchálajntuꞌ ca naca da nézentuꞌ, ne dxexeché̱bentuꞌ ca da bléꞌentuꞌ, naꞌ leꞌe quebe dxéajle̱le da dxe̱ntuꞌ leꞌe. 12 Che quebe dxéajle̱le chiaꞌ gate dxuchálajle̱naꞌ leꞌe ca naca chee̱ da dxaca lu xe̱zr la xu nigá, ¿ájazra gaca chéajle̱le chiaꞌ che guchálajle̱naꞌ leꞌe chee̱ da dxaca xabáa? 13 ’Quebe ne cuen tu benneꞌ xabáa chee̱ léꞌene̱ꞌ ca dxaca naꞌ. Tuze Bénneaꞌ bétaje̱ꞌ xabáa, Bénneaꞌ nacaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, nacaꞌ Bénneaꞌ zúaqueze̱ꞌ xabáa. 14 Ca be̱n Moisés, bde̱ꞌe̱ tu be̱laꞌ xia le̱ꞌe̱ xaga naga zua le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, cáꞌanqueze nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, wuludáꞌqueze̱ꞌ nedaꞌ tu le̱ꞌe̱ xaga, 15 chee̱ quebe xelebía xiꞌ nu benneꞌ xeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ. Zruéꞌe bénneaꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna.  











Dios dxezríꞌi lazre̱ꞌ bénneache 16 Dios

dxezríꞌi lázrele̱ꞌe̱ne̱ꞌ bénneache, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ bdee̱ꞌ Zríꞌine̱ꞌ tu lichaꞌ chee̱ quebe xelebía xiꞌ nu benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ. Zruéꞌe bénneaꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna. 17 Dios gusél-le̱ꞌ Zríꞌine̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá, quegá chee̱ guzría xiꞌe̱ bénneache, san chee̱ guselé̱ꞌ bénneache. 18 Bénneaꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Zriꞌine Dios quebe naca chee̱ꞌ cuía xiꞌe̱, san nu benneꞌ quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ ba naca chee̱ꞌ cuía xiꞌe̱ laweꞌ da quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Zriꞌine Dios, bi tu lichaꞌ chee̱ꞌ. 19 Benneꞌ caꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ ba zaj naca chee̱ꞌ cuía xiꞌe̱ laweꞌ da gate blaꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ lu xe̱zr la xu nigá, beledánedxene̱ꞌ da chul-la ca xel-laꞌ naxaníꞌ, laweꞌ da dxelune̱ꞌ da cale̱la. 20 Xúgute̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la dxelecuídene̱ꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ, ne quebe dxelebigue̱ꞌ lu xel-laꞌ naxaníꞌ, chee̱ quebe gaca bea da cale̱la da dxelune̱ꞌ. 21 Benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ ca naca da li dxelebigue̱ꞌ lu xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ gaca bea naca na chee̱ Dios da dxelune̱ꞌ.  









Da gunná Juan, bénneaꞌ bchue̱ꞌ bénneache nisa 22 Gudé

naꞌ guxíaj Jesús naga nababa Judea nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guzúe̱ꞌ naꞌ zaneꞌ zra nen benneꞌ caꞌ, dxuluchúe̱ꞌ bénneache nisa. 23 Cáꞌanqueze zua Juan lu xe̱zr la xu chee̱  

San Juan 3, 4

240

xe̱zre Enón da zua gáguze naga dxeꞌ xe̱zre Salím, dxuchúe̱ꞌ bénneache nisa lataj naꞌ laweꞌ da dé̱le̱ꞌe̱ naꞌ nisa zila, naꞌ belezrín benneꞌ zan naga zua Juan, naꞌ beledxúe̱ꞌ nisa. 24 Da nigá guca na nédxudxa gate quebe ne xelegúꞌe̱ Juan lizre xia. 25 Nadxa bal-la benneꞌ zaj de̱ꞌe̱ Juan gulezú lawe̱ꞌ dxulutil-le̱ꞌ judío caꞌ dizraꞌ ca naca chee̱ da dxucáꞌana chawe na bénneache lau Dios. 26 Nadxa xeajlegue̱zre̱ꞌ Juan: ―Benneꞌ wese̱de, bénneaꞌ ble̱ꞌe̱ naga zuꞌ chaláꞌa xe̱gu Jordán naga dxalaj gubizra, bénneaꞌ bchálajle̱nuꞌ netuꞌ chee̱ꞌ, naꞌa dxuchúe̱ꞌ bénneache nisa, naꞌ xúgute̱ bénneache zjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. 27 Nadxa Juan guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Quegá nu benneꞌ gaca bi gape̱ꞌ che quebe gunezruj Dios na chee̱ꞌ. 28 Leꞌe bénquezle gunníaꞌ nedaꞌ quebe nácaquezaꞌ nedaꞌ Cristo, Bénneaꞌ guche̱be lazreꞌ Dios sel-le̱ꞌ. Nacaꞌ tu benneꞌ nasel-la Dios chee̱ quia lawaꞌ lau Le̱ꞌ. 29 Lu laní chee̱ wechaga naꞌ, bénneaꞌ siꞌe̱ nuꞌula wechaga naꞌ naque̱ꞌ benneꞌ wechaga naꞌ, naꞌ benneꞌ ljwezre benneꞌ wechaga naꞌ, bénneaꞌ zue̱ꞌ naꞌ, ne dxenne̱ꞌ chee̱ꞌ, dxebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ gate dxenne̱ꞌ da dxuchalaj benneꞌ wechaga naꞌ. Cáꞌanqueze nedaꞌ dxebéle̱ꞌe̱daꞌ laweꞌ da caní nacaꞌ ljwezre Cristo. 30 Le̱ꞌ dxal-laꞌ gácadxe̱ꞌ szren, naꞌ nedaꞌ dxal-laꞌ gácadxaꞌ cáꞌaze.  













Ca naca chee̱ Bénneaꞌ zaꞌ xabáa 31 Naꞌ

gunná Juan: ―Bénneaꞌ zaꞌ xabáa nácadxe̱ꞌ blau ca xúgute̱ bénneache. Benneꞌ naque̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá naque̱ꞌ bénneacheze, ne dxuchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ da dxaca lu xe̱zr la xu nigáze. Bénneaꞌ ze̱ꞌe̱ xabáa nácadxe̱ꞌ szren ca xúgute̱ bénneache. 32 Le̱ꞌ dxuchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ da ba bléꞌene̱ꞌ, ne da ba benne̱ꞌ xabaala, naꞌ quebe dxéajle̱ꞌ nu benneꞌ chee̱ da dxenné̱ꞌ. 33 Che nu benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ, benneꞌ nigá dxuléꞌene̱ꞌ naca li ca da dxenná Dios. 34 Bénneaꞌ nasel-la Dios dxuchálaje̱ꞌ xrtizraꞌ Dios laweꞌ da dxunna Dios Le̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ dute̱ ca naque̱ꞌ. 35 Xradxu Dios nazríꞌine̱ꞌ Zríꞌinequeze̱ꞌ, ne ba bdee̱ꞌ lu ne̱ꞌe̱ xúgute̱ da de̱. 36 Nu benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Zriꞌine Dios nape̱ꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna, naꞌ benneꞌ quebe dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Zriꞌine Dios quebe gape̱ꞌ xel-laꞌ nabán caní. Wadée̱ꞌ lu da ba xaꞌ da gun Dios.  









Dxuchálajle̱ Jesús tu nuꞌula chee̱ tu xe̱zre nababa na Samaria

4

1 Benneꞌ

fariseo caꞌ belenne̱ꞌ zjácale̱ benneꞌ zandxa Jesús ca benneꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Juan, naꞌ dxuchúa Jesús

241

San Juan 4

benneꞌ zandxa nisa ca benneꞌ dxuchúa Juan nisa. 2 Quebe dxuchúaqueze Jesús bénneache nisa. Benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ dxuluchúe̱ꞌ bénneache nisa. 3 Gate guque beꞌe Jesús da nigá, naꞌ bezé̱ꞌe̱ naga nababa Judea, xexíaje̱ꞌ naga nababa Galilea. 4 Ca xuꞌu Jesús neza, be̱n na ba xen tée̱ꞌ naga nababa Samaria. 5 Caꞌan guca, bzrine̱ꞌ tu xe̱zre naga nababa Samaria nazí le na Sicar, da dxeꞌ gáguze naga zua xe̱zr la xu naꞌ bnezruj Jacob chee̱ zríꞌine̱ꞌ, bi le̱beꞌ José. 6 Lu xe̱zr la xu naꞌ gudé̱n Jacob, zre sua Abraham, tu beaj situj. Ba dxeajxreque Jesús xuꞌe̱ neza, naꞌ gudxéꞌe̱ dxuꞌa beaj naꞌ. Naca na zran wagubizra. 7-8 Benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús xjaque̱ꞌ lu xe̱zre Sicar, xeajlegáꞌawe̱ꞌ da xelawe̱ꞌ. Dxácate̱ naꞌ bzrin tu nuꞌula Samaria dxuꞌa beaj naꞌ zeajxriꞌe̱ nisa, naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Be̱nna nisa xíꞌajaꞌ. 9 Nadxa nuꞌula naꞌ beche̱be̱ꞌ: ―¿Ájazra naca, lueꞌ, benneꞌ judío, dxenabuꞌ nedaꞌ nisa, nacaꞌ nuꞌula Samaria? Caní gunné̱ꞌ laweꞌ da quebe zaj zraꞌ chaweꞌ benneꞌ judío caꞌ nen benneꞌ Samaria caꞌ. 10 Nadxa beche̱be Jesús: ―Chela nézenuꞌ da dxunna Dios, ne nuaꞌ dxenabe̱ꞌ lueꞌ nisa xíꞌaje̱ꞌ, lueꞌ nábenuꞌ nedaꞌ, naꞌ nedaꞌ gunnaꞌ lueꞌ nisa da gunna na lueꞌ xel-laꞌ nabán. 11 Naꞌ nuꞌula naꞌ guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ, quebe bi nuxruꞌ cuéajuꞌ nisa, naꞌ beaj nigá nácale̱ꞌe̱ na situj. ¿Ájazra naꞌ gunuꞌ gunnuꞌ nedaꞌ nisa chee̱ xellaꞌ nabán? 12 Xra xrtáuntuꞌ, Jacob, be̱nne̱ꞌ netuꞌ beaj nigá, naga güéꞌequeze le̱ꞌ nisa, ne naga guléꞌajqueze zríꞌine̱ꞌ, ne be̱ xixreꞌ chee̱ꞌ. ¿Nácadxuꞌ szrendxa ca le̱ꞌ? 13 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Xúgute̱ benneꞌ dxeléꞌaje̱ꞌ nisa chee̱ beaj nigá welexebílequezne̱ꞌ nisa. 14 Nu benneꞌ xíꞌaje̱ꞌ nisa da gunézrujaꞌ nedaꞌ, québedxa bílene̱ꞌ na, laweꞌ da nisa naꞌ dxunézrujaꞌ nedaꞌ galaj na lu xichaj lázrdawe̱ꞌ ca tu beaj nisa da gunna na le̱ꞌ xellaꞌ nabán da zeajlí canna. 15 Nadxa nuꞌula naꞌ guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ, be̱nna nedaꞌ nisa naꞌ, chee̱ québedxa gun na ba xen xidaꞌ nigá xedajxríꞌa nisa. 16 Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ nuꞌula naꞌ: ―Guxíaj xeajnné̱ benneꞌ chiuꞌ, naꞌ xídale nigá. 17 Naꞌ beche̱be nuꞌula naꞌ:  





























San Juan 4

242

―Quebe nu chiláꞌ benneꞌ chiaꞌ. Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da li dxennáuꞌ quebe nu chiláꞌ benneꞌ chiuꞌ, 18 laweꞌ da ba guzúale̱nuꞌ gazxuꞌ benneꞌ, naꞌ bénneaꞌ zúale̱nuꞌ naꞌa quebe naque̱ꞌ benneꞌ chiuꞌ. Ca naca da nigá gunnáuꞌ da li. 19 Gate nuꞌulaꞌ benne̱ꞌ da nigá, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Xran, dxéquedaꞌ nacuꞌ lueꞌ benneꞌ dxuchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 20 Xra xrtáuntuꞌ caꞌ bulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios lu xiꞌa nigá, naꞌ leꞌe, benneꞌ judío, dxennale dxun na ba xen gucáꞌana szrendxu Dios xe̱zre Jerusalén. 21 Naꞌ beche̱be Jesús: ―Guxéajle̱ chiaꞌ, nuꞌula. Ba za zra gate leꞌe gucáꞌana szrenle Xradxu Dios, ne quebe gun na ba xen xídale lu xiꞌa nigá, ne quebe gun na ba xen chéajle Jerusalén. 22 Leꞌe, benneꞌ Samaria, quebe núnbeale nuaꞌ dxucáꞌana szrenle. Netuꞌ núnbeantuꞌ Nuaꞌ dxucáꞌana szrentuꞌ, laweꞌ da zaꞌ benneꞌ weselá ládujla benneꞌ judío caꞌ. 23 Wazrín zra, ne ba dxezrín zra naꞌ, gate benneꞌ caꞌ da li dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Xradxu Dios, xelune̱ꞌ na ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, ne ne̱ chee̱ da li, laweꞌ da dxaca lazreꞌ Xradxu Dios xulucáꞌana szren bénneache Le̱ꞌ caní. 24 Dios naque̱ꞌ Beꞌ, naꞌ benneꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Le̱ꞌ, dxun na ba xen xulucáꞌana szrene̱ꞌ Le̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, ne ne̱ chee̱ da li. 25 Naꞌ nuꞌula naꞌ guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Nedaꞌ nezdaꞌ waláꞌ benneꞌ Mesías (da zéaje̱ na Cristo), naꞌ gate laꞌ Le̱ꞌ, naꞌ guzéajniꞌine̱ꞌ dxiꞌu ca naca xúgute̱. 26 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Nedaꞌ nacaꞌ Bénneaꞌ, dxuchálajle̱naꞌ lueꞌ. 27 Ca gunné̱ꞌ caꞌ, naꞌ belexezrín benneꞌ caꞌ dxuse̱dene̱ꞌ, naꞌ belexebánene̱ꞌ laweꞌ da dxuchálajle̱ Jesús tu nuꞌula Netúe̱ꞌ quebe bexázrjene̱ꞌ guche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ bi da dxaca lazre̱ꞌ, u bizra chee̱n dxuchálajle̱ne̱ꞌ nuꞌula naꞌ. 28 Nadxa nuꞌula naꞌ bcaꞌane̱ꞌ dxeꞌe chee̱ꞌ dxuꞌa beaj naꞌ, naꞌ bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ xe̱zre naꞌ naga xeaje̱zre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: 29 ―Le da léꞌele tu benneꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ xúgute̱ da ba be̱naꞌ. ¿Quegá benneꞌ nigá Cristo, Bénneaꞌ sel-la Dios? 30 Nadxa beledxúaj benneꞌ caꞌ xe̱zre naꞌ, zjaque̱ꞌ naga zua Jesús. 31 Dxácate̱ naꞌ, benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulataꞌ xuene̱ꞌ Le̱ꞌ, gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, gudagu lateꞌ. 32 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ:  





























243

San Juan 4

―De̱ da dxawaꞌ, da quebe núnbeale leꞌe. 33 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulezú lawe̱ꞌ dxuluche̱be ljwezre̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―¿Núteca bedajgúꞌe̱ da gudawe̱ꞌ? 34 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Xela wagu chiaꞌ naca na chee̱ gunaꞌ da dxaca lazreꞌ Xraꞌ, Bénneaꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ, ne chee̱ gusexuzraꞌ gunaꞌ zrin chee̱ꞌ. 35 Leꞌe dxennale: “Xetapa beuꞌ xelápadxu.” Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, le nnaꞌ bénneache zaj naque̱ꞌ ca tu lina, da bache naca na xelápadxu. 36 Benneꞌ dxelape̱ꞌ dxeziꞌe̱ lazruj chee̱ꞌ, naꞌ da dxelape̱ꞌ naca na chee̱ xelapa bénneache xel-laꞌ nabán da zeajlí canna, chee̱ sua xel-laꞌ dxebé benneꞌ dxaza tu zren nen benneꞌ caꞌ dxelelape̱ꞌ. 37 Da li naca ca da dxelenná bénneache: Tu benneꞌ dxaze̱ꞌ, naꞌ xetúe̱ꞌ dxelape̱ꞌ. 38 Nedaꞌ gusel-laꞌ leꞌe xelápale naga quebe gúzale. Caꞌ naca na, benneꞌ xula belune̱ꞌ zrin gulaze̱ꞌ, naꞌ leꞌe dxezile ba neza zrin da belún benneꞌ caꞌ. 39 Benneꞌ zan, benneꞌ xe̱zre naꞌ naga nababa Samaria, guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús ne̱ chee̱ xrtizraꞌ nuꞌula naꞌ, gunné̱ꞌ: “Guzre̱ꞌ nedaꞌ xúgute̱ da ba be̱naꞌ.” 40 Gate beleláꞌ benneꞌ Samaria caꞌ naga zua Jesús, naꞌ gulataꞌ xuene̱ꞌ Le̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ nen le̱ꞌ, naꞌ begáꞌane̱ꞌ naꞌ chupa zra. 41 Benneꞌ zandxa guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús gate belenne̱ꞌ ca da dxenná Le̱ꞌ. 42 Nadxa gulé̱ꞌe̱ nuꞌula naꞌ: ―Naꞌa dxéajle̱ntuꞌ chee̱ꞌ quegá tuze ne̱ chee̱ da guzruꞌ lueꞌ netuꞌ, naꞌ cáꞌanqueze laweꞌ da bénquezentuꞌ netuꞌ chee̱ꞌ, naꞌ nézentuꞌ da li naque̱ꞌ Cristo, Bénneaꞌ guselé̱ꞌ ca naca bénneache.  



















Jesús dxexune̱ꞌ zriꞌine tu benneꞌ we̱n zrin blau chee̱ xuꞌu laweꞌ 43 Gudé

chupa zra bezáꞌ Jesús xe̱zre caꞌ zaj nababa Samaria, naꞌ guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ naga nababa Galilea. 44 Guxíaje̱ꞌ naꞌ laweꞌ da gunnáqueze Jesús, gunné̱ꞌ: “Tu benneꞌ dxuchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, quebe dxelapa benneꞌ lazrie̱ꞌ le̱ꞌ ba láꞌana.” 45 Gate bezrine̱ꞌ naga nababa Galilea, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ belezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Le̱ꞌ du lazre̱ꞌ, laweꞌ da xjácaqueze le̱ꞌ Laní Pascua da guca na Jerusalén, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ xúgute̱ da be̱n Jesús lu laní naꞌ. 46 Nadxa bezrín Jesús xe̱zre Caná naga nababa Galilea naga be̱ne̱ꞌ bexaca nisa xrise uva wal-la. Zua lu xe̱zre Capernaum tu benneꞌ we̱n zrin blau chee̱ xuꞌu laweꞌ, zua tu zríꞌine̱ꞌ bi biu quebe chaweꞌ zúabeꞌ. 47 Gate ben benneꞌ we̱n zrin blau nigá ba bezáꞌ  







San Juan 4, 5

244

Jesús naga nababa Judea, ne ba bezrine̱ꞌ naga nababa Galilea, naꞌ guxíaje̱ꞌ xeajnné̱ꞌe̱ Jesús, naꞌ gutáꞌ xuene̱ꞌ Le̱ꞌ chéaje̱ꞌ lizre̱ꞌ xexune̱ꞌ bi biu chee̱ꞌ, bi naꞌ ba zua gátebeꞌ. 48 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Leꞌe quebe chéajle̱le chiaꞌ che quebe léꞌele xel-laꞌ waca chee̱ xabáa da dxuléꞌedaꞌ. 49 Benneꞌ we̱n zrin blau naꞌ gunné̱ꞌ: ―Xran, gudázega naꞌa quebe ne gate zriꞌinaꞌ. 50 Nadxa guzre Jesús le̱ꞌ: ―Bexíaj lizruꞌ. Naca ban bi chiuꞌ. Benneꞌ we̱n zrin blau naꞌ guxéajle̱ꞌe̱ chee̱ da guzre Jesús lé̱ꞌ, naꞌ bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ. 51 Gate ba zua xezrine̱ꞌ lizre̱ꞌ, naꞌ benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ xeajlexezrígale̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Naca ban zriꞌinuꞌ. 52 Nadxa bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ bátala guzú lau bexácabeꞌ, naꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Náꞌaqueze dxedé wagubizra bedxúaj da la da xuꞌubeꞌ. 53 Nadxa benneꞌ we̱n zrin blau naꞌ bexúnene̱ꞌ guca na laꞌ náꞌqueze gate guzre Jesús le̱ꞌ: “Naca ban zriꞌinuꞌ.” Caꞌan guca, le̱ꞌ, ne xúgute̱ benneꞌ zaj zraꞌ lizre̱ꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. 54 Da nigá naca na xel-laꞌ waca zren da gudxupeꞌ da be̱n Jesús gate bezrine̱ꞌ naga nababa Galilea.  













Jesús dxexune̱ꞌ tu benneꞌ biu naga nazí le na Betesda

5

1 Ca

gudé naꞌ guxúꞌu tu laní chee̱ judío caꞌ, naꞌ bezrín Jesús xe̱zre Jerusalén. 2 Lu xe̱zre naꞌ, gáguze naga zua dxa xuꞌu chee̱ xe̱zre da nazí le na Dxa Xuꞌu Chee̱ Zrilaꞌ Caꞌ, dxeꞌ tu cueꞌla nisa nazí le na Betesda lu dizraꞌ hebreo, naꞌ dxuꞌa nisa naꞌ zaj nnita gazxuꞌ lachila. 3 Lachila caꞌ zaj de̱ benneꞌ zan zaj xuꞌe̱ we̱ꞌ, benneꞌ la chul-la caꞌ, ne benneꞌ zaj zua zri niꞌa ne̱ꞌe̱, ne benneꞌ zrinnaj caꞌ. Dxelebeze̱ꞌ ca bixre nisa naꞌ. 4 Caꞌan naca laweꞌ da dxetaj tu gubáz chee̱ xabáa bata gala, ne dxunibe̱ꞌ nisa naꞌ, naꞌ benneꞌ nedxu dxeajchuꞌe̱ lu nisa naꞌ ca dxedé dxunibe̱ꞌ na, dxexaque̱ꞌ chee̱ bítete̱ze xel-laꞌ we̱ꞌ xuꞌe̱. 5 Zua tu benneꞌ naꞌ ba guca chinu chunne dxua iza xuꞌe̱ we̱ꞌ. 6 Gate bleꞌe Jesús benneꞌ nigá, ne dxeque béꞌene̱ꞌ ba guca zaneꞌ iza xuꞌe̱ we̱ꞌ naꞌ, naꞌ bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Dxaca lazruꞌ xexacuꞌ? 7 Benneꞌ we̱ꞌ naꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Benneꞌ, quebe nu chiláꞌ benneꞌ cuꞌe̱ nedaꞌ lu nisa naꞌ ca dxedé dxebixre na. Tu tu lasa gate dxaca lazraꞌ chuꞌa, benneꞌ xula dxuꞌe̱ nédxudxa.  











245

San Juan 5

8 Jesús

guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¡Guxasa! Becáꞌa daꞌa chiuꞌ, ne bexíaj. 9 Laꞌ náꞌqueze bexaca benneꞌ we̱ꞌ naꞌ, naꞌ bequé̱ꞌe̱ daꞌa chee̱ꞌ, ne guzú lawe̱ꞌ dxedé̱ꞌ. Zra naꞌ naca zra dxulupáꞌana judío caꞌ, 10 naꞌ benneꞌ judío caꞌ gulé̱ꞌe̱ bénneaꞌ bexaque̱ꞌ: ―Naꞌa naca na zra dxupáꞌanadxu. Quebe naca na guꞌu daꞌa chiuꞌ. 11 Naꞌ benneꞌ naꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Bénneaꞌ bexune̱ꞌ nedaꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Becáꞌa daꞌa chiuꞌ, ne bexíaj.” 12 Nadxa buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Nuzra naꞌ guzre̱ꞌ lueꞌ: Becáꞌa daꞌa chiuꞌ, ne bexiaj? 13 Benneꞌ naꞌ quebe nézene̱ꞌ nu bénneaꞌ bexune̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da ba zexíaj Jesús láwela benneꞌ zan caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ. 14 Ca gudé naꞌ Jesús bezrague̱ꞌ bénneaꞌ, dxedé̱ꞌ chaleꞌaj xudauꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¡Gunnáꞌxque! Ba bexacuꞌ naꞌa. Québedxa gunuꞌ dul-la, chee̱ quebe bi sacuꞌ xetú da wál-ladxa. 15 Nadxa benneꞌ naꞌ bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ, naꞌ bzenne̱ꞌ judío caꞌ bexún Jesús le̱ꞌ. 16 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ judío caꞌ guláu ziꞌ xuzre̱ꞌ Jesús, ne gulaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ Le̱ꞌ laweꞌ da dxune̱ꞌ da caní lu zra dxulupáꞌane̱ꞌ. 17 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Dios, Xraꞌ, tu dxúnzqueze̱ꞌ zrin, naꞌ nedaꞌ dxunaꞌ zrin. 18 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ judío caꞌ gulaca lázredxe̱ꞌ xelútie̱ꞌ Jesús laweꞌ da quegá tuze dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala da nadxixruj bea na chee̱ zra dxulupáꞌane̱ꞌ, naꞌ cáꞌanqueze dxun cuine̱ꞌ ca Dios gate gunné̱ꞌ Dios nácaqueze̱ꞌ Xre̱ꞌ.  



















Xel-laꞌ dxenná bea da napa Zriꞌine Dios 19 Nadxa

Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, nedaꞌ, Zriꞌine Dios, quebe gaca bi gunaꞌ cheé̱zquezaꞌ. Tuze dxunaꞌ da dxeléꞌedaꞌ dxun Xraꞌ. Xúgute̱ da dxun Xraꞌ, cáꞌanqueze dxunaꞌ nedaꞌ, Zríꞌine̱ꞌ. 20 Dios, Xraꞌ, nazríꞌine̱ꞌ nedaꞌ, Zríꞌine̱ꞌ, ne dxuléꞌene̱ꞌ nedaꞌ xúgute̱ da dxúnqueze̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ guléꞌene̱ꞌ nedaꞌ da zaj nácadxa szren ca da caꞌ dxunaꞌ, naꞌ xebánequezle leꞌe ca xelaca na. 21 Ca dxun Xradxu Dios, dxusebane̱ꞌ benneꞌ gate, ne dxuxunézruje̱ꞌ xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ, cáꞌanqueze nedaꞌ, Zríꞌine̱ꞌ, dxuxunézrujaꞌ xel-laꞌ nabán chee̱ benneꞌ caꞌ dxaca lazraꞌ xunézrujaꞌ na. 22 Xradxu Dios quebe dxuchiꞌe̱ nu benneꞌ, san ba be̱nne̱ꞌ nedaꞌ, Zríꞌine̱ꞌ,  





San Juan 5

246

xel-laꞌ dxenná bea guchiꞌa da dxelún tu tu bénneache, 23 chee̱ xelapa xúgute̱ benneꞌ nedaꞌ, Zríꞌine̱ꞌ, ba láꞌana, cáte̱ze naꞌ dxelape̱ꞌ ba láꞌana Dios, Xraꞌ. Nu benneꞌ quebe dxape̱ꞌ ba láꞌana nedaꞌ, Zríꞌine̱ꞌ, cáꞌanqueze quebe dxape̱ꞌ ba láꞌana Xradxu Dios nasel-le̱ꞌ nedaꞌ. 24 ’Da li dxapaꞌ leꞌe, benneꞌ dxenne̱ꞌ da dxennéaꞌ nedaꞌ, ne dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios nasel-le̱ꞌ nedaꞌ, benneꞌ nigá nape̱ꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna, naꞌ quebe cuía xiꞌe̱ laweꞌ da ba bedxúaje̱ꞌ lu naꞌ xel-laꞌ gute, ne ba zue̱ꞌ lu xel-laꞌ nabán. 25 Da li dxapaꞌ leꞌe, wazrín zra, ne ba dxezrín zra naꞌ gate benneꞌ gate caꞌ xelenne̱ꞌ chiꞌa nedaꞌ, Zriꞌine Dios, naꞌ benneꞌ xuluzúa xrtizraꞌ welaca bánqueze̱ꞌ. 26 Xráquezaꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea xunézruje̱ꞌ xel-laꞌ nabán da naca na li lazreꞌ chee̱ bénneache, ne cáꞌanqueze ba be̱nne̱ꞌ nedaꞌ, Zríꞌine̱ꞌ, xel-laꞌ dxenná bea xunézrujaꞌ bénneache xel-laꞌ nabán caní, 27 ne ba be̱nne̱ꞌ nedaꞌ xel-laꞌ dxenná bea guchiꞌa chee̱ bénneache laweꞌ da nacaꞌ Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 28 Quebe xebánele chee̱ da nigá laweꞌ da zrin zra gate xúgute̱ benneꞌ gate xelenne̱ꞌ chiꞌa 29 xelexedxúaje̱ꞌ lu xe̱d xu ba. Benneꞌ caꞌ belune̱ꞌ da xrlátaje xelexebane̱ꞌ chee̱ xelape̱ꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna. Benneꞌ caꞌ belune̱ꞌ da cale̱la xelexebane̱ꞌ chee̱ xelebía xiꞌe̱.  













Da dxelunna bea na napa Jesús xel-laꞌ dxenná bea 30 Naꞌ

gunná Jesús: ―Nedaꞌ quebe bi gaca gunaꞌ cheé̱zquezaꞌ. Nedaꞌ dxuchiꞌa chee̱ bénneache ca gunná bea Dios, Xraꞌ, nedaꞌ, naꞌ ca dxuchiꞌa naca na xrlátaje laweꞌ da quebe dxunaꞌ ca da dxaca lázrequezaꞌ nedaꞌ. Dxunaꞌ ca da dxaca lazreꞌ Xraꞌ, nasel-le̱ꞌ nedaꞌ. 31 Che nedaꞌ dxexeche̱baꞌ da nácaze cheé̱quezaꞌ, da dxennéaꞌ quebe naca na da dxunna bea na. 32 Zua tu benneꞌ xula dxexeche̱be̱ꞌ da nácaqueze chiaꞌ, naꞌ da dxenné̱ꞌ naca na da dxunna bea na. 33 Leꞌe gusél-lale benneꞌ xeajleche̱be̱ꞌ Juan, naꞌ ca da beche̱be̱ꞌ naca na da li. 34 Da dxunna bea na da dxuxrén lazraꞌ nedaꞌ quebe naca na chee̱ bénneacheze. Dxapaꞌ leꞌe da nigá chee̱ lale leꞌe. 35 Juan naꞌ guque̱ꞌ ca tu xiꞌ da gula na, ne bsení na, naꞌ leꞌe bezaca ba lázrele lu xiꞌ naꞌ tu chíꞌidauꞌ. 36 Zua tu da dxunna bea na chiaꞌ nedaꞌ, da nácadxa szren ca da bchalaj Juan. Da caꞌ dxunaꞌ nedaꞌ, da bsebaga Xraꞌ nedaꞌ dxunaꞌ. Da caní dxelunna bea na da li Dios, Xraꞌ, gusél-le̱ꞌ nedaꞌ. 37 Cáꞌanqueze Xraꞌ naselle̱ꞌ nedaꞌ dxexeche̱be̱ꞌ chiaꞌ. Lácala ba bchalaj Le̱ꞌ, leꞌe quebe ne  













247

San Juan 5, 6

xénele chiꞌe̱, ne quebe ne léꞌele Le̱ꞌ, 38 ne quebe nuzúale dizraꞌ chee̱ꞌ xichaj lázrdaule laweꞌ da quebe dxéajle̱le chiaꞌ nedaꞌ, nasel-la Xraꞌ nedaꞌ. 39 Leꞌe dxusé̱dele du lázrele da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios laweꞌ da dxéquele xezrélele xel-laꞌ nabán da zeajlí canna lu xiche naꞌ, naꞌ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios dxuchalaj na ca naca chiaꞌ nedaꞌ. 40 Leꞌe quebe dxaca lázrele xídale naga zuaꞌ nedaꞌ chee̱ gápale xel-laꞌ nabán naꞌ. 41 ’Nedaꞌ quebe dxeziꞌa xel-laꞌ ba láꞌana ca da dxelunna bénneache, da quebe naca na li lazreꞌ. 42 Nedaꞌ núnbeꞌa leꞌe, ne nezdaꞌ quebe nazríꞌile Dios. 43 Blaꞌa nedaꞌ waláz chee̱ Dios, Xraꞌ, naꞌ leꞌe quebe dxezíꞌ lu naꞌle nedaꞌ. Che zaꞌ tu benneꞌ lu da naca cheé̱zqueze̱ꞌ, benneꞌ naꞌ wazíꞌ lu naꞌle. 44 ¿Ájazra gaca chéajle̱le leꞌe chiaꞌ che dxunle zrin chee̱ xelapa ljwézrele leꞌe ba láꞌana, ne quebe dxue lázrele sile xel-laꞌ ba láꞌana da dxunna Dios tu lichaꞌ? 45 Quebe guéquele nédaꞌquezaꞌ gusebagaꞌ leꞌe zria lau Dios, Xraꞌ. Da gusebaga leꞌe zria naca na da ba gunná Moisésqueze, da naꞌ dxuxrén lázrele guselá na leꞌe. 46 Che da li guxéajle̱le leꞌe chee̱ da gunná Moisés, cáꞌanqueze chéajle̱le chiaꞌ nedaꞌ laweꞌ da bzuaj Moisés ca naca chiaꞌ nedaꞌ. 47 Naꞌa, che quebe dxéajle̱le chee̱ da bzuaj le̱ꞌ, ¿ájazra gaca chéajle̱le chee̱ da dxapaꞌ leꞌe?  



















Jesús dxugawe̱ꞌ chi xun gaxúa benneꞌ biu (Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17)

6

1 Ca

gudé naꞌ guxíaj Jesús xecha laꞌa dxuꞌa nísadauꞌ chee̱ Galilea, da nazíqueze le na nísadauꞌ chee̱ Tiberias. 2 Benneꞌ zante̱ zjácale̱ne̱ꞌ Jesús laweꞌ da ba beleléꞌene̱ꞌ xel-laꞌ waca zren caꞌ da dxun Le̱ꞌ, dxexune̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ. 3 Nadxa Jesús guluéne̱ꞌ tu lu xiꞌa, naꞌ gudxéꞌe̱ naꞌ nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. 4 Ba zua gagu Laní Pascua chee̱ judío caꞌ. 5 Gate bleꞌe Jesús benneꞌ zan caꞌ záꞌaque̱ꞌ zeaj nawe̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Felipe: ―¿Gazra cheajxridxu da xelagu benneꞌ zan caní? 6 Gunná caní Jesús chee̱ laꞌ bi nna Felipe, laweꞌ da ba neze Jesús ca da gune̱ꞌ. 7 Nadxa beche̱be Felipe: ―Che sidxu xeta xtila lazruj da sidxu chee̱ chupa gaxúa zra, quebe gueque na xelezíꞌ benneꞌ caní lateꞌ weaj. 8 Nadxa Andrés, xetú benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, ne naque̱ꞌ bi biche Simón Pedro, guzre̱ꞌ Jesús: 9 ―Ze̱ tu bi cuideꞌ nigá nápabeꞌ gazxuꞌ xeta xtila zruaꞌ cebada, ne chupa bela. ¿Ájazra gun da nigá gueque na chee̱ xúgute̱ benneꞌ caní?  















San Juan 6

248

10 Nadxa

gunná Jesús: ―Le xe̱ xúgute̱ꞌ xelebéꞌe̱. Naca lu daca lataj naꞌ, naꞌ gulebéꞌ ca du chi xun gaxúa benneꞌ biu. 11 Nadxa gucáꞌa Jesús xeta xtila caꞌ, naꞌ ca gudé guzre̱ꞌ Dios “Xcalenuꞌ”, bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caní gulísie̱ꞌ na láwele benneꞌ zan caꞌ zaj dxeꞌe̱ naꞌ. Cáꞌanqueze be̱n Jesús chee̱ bela caꞌ, naꞌ bnézruje̱ꞌ ca da gulaca lazreꞌ benneꞌ caꞌ. 12 Gate gulélaje benneꞌ caꞌ, naꞌ Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Le xutupa da bízrujdu caꞌ da dxelexegáꞌana na, chee̱ quebe bi gaca dítaje. 13 Belexequé̱ꞌe̱ na, naꞌ buluzré̱ꞌe̱ chazrinnu xcuite da bizruj caꞌ zaj nagáꞌana na chee̱ da gazxuꞌ xeta xtila zruaꞌ cebada caꞌ. 14 Nadxa benneꞌ zan caꞌ, gate beleléꞌene̱ꞌ xel-laꞌ waca zren nigá da be̱n Jesús, gulenné̱ꞌ: ―Da li benneꞌ nigá naque̱ꞌ bénneaꞌ guchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, bénneaꞌ dxal-laꞌ le̱ꞌe̱. 15 Guque béꞌene̱ꞌ Jesús dxelaca lazre̱ꞌ xeleché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xadía chee̱ xuluzúe̱ꞌ Le̱ꞌ ca benneꞌ wenná bea, naꞌ bezé̱ꞌe̱ naꞌ, ne begüéne̱ꞌ lu xiꞌa sibe naꞌ chee̱ sue̱ꞌ le̱ze̱ꞌ.  









Jesús dxedé̱ꞌ laweꞌ nísadauꞌ (Mt. 14.22-27; Mr. 6.45-52) 16 Gate

ba za xrinne, benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús belétaje̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ, 17 naꞌ guluꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, ne gulezú lawe̱ꞌ zjaque̱ꞌ xeledée̱ꞌ xechaláꞌa nísadauꞌ chee̱ xelezrine̱ꞌ xe̱zre Capernaum. Ca guxrinne, quebe ne xezrín Jesús naꞌ. 18 Nadxa guzú lau dxaca tu beꞌ bdunuꞌ laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ xeajxruza chee̱ nísadauꞌ naꞌ guxásale̱ꞌe̱ na. 19 Gate ba guledée̱ꞌ lu nísadauꞌ naꞌ catite sadxu tu chiꞌi zren, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ Jesús ba dxezrine̱ꞌ naga ziaj da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, dxezé̱ꞌe̱ laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ belezrebe̱ꞌ. 20 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Nedaꞌ naꞌ. Quebe zrébele. 21 Nadxa lu dute̱ xel-laꞌ dxelebé gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Le̱ꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ chadite̱ belezrine̱ꞌ lu xe̱zr la xu naga zjaque̱ꞌ.  









Benneꞌ zan caꞌ dxelexílaje̱ꞌ Jesús 22 Zra

xula benneꞌ zan caꞌ, benneꞌ belexegáꞌana xecha laꞌa nísadauꞌ, guleque béꞌene̱ꞌ ba zeajxaca benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús

249

San Juan 6

lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ tu lichaꞌ da dxeꞌ chaláꞌa naꞌ, naꞌ Jesús quebe guxíajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 23 Dxácate̱ naꞌ xezícala da dxeledá laweꞌ nísadauꞌ, da caꞌ beledxúaj na xe̱zre Tiberias, belezrín na tu lataj da zua gáguze naga gulawe̱ꞌ xeta xtila naꞌ ca gudé guzre Xránadxu Dios: “Xcalenuꞌ.” 24 Chee̱ le̱ naꞌ gate benneꞌ zan caꞌ guleque béꞌene̱ꞌ québedxa zua Jesús naꞌ, ne cáꞌanqueze benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ guluꞌe̱ lu da dxeledá laweꞌ nísadauꞌ, ne xjaque̱ꞌ xe̱zre Capernaum zeajlexedílaje̱ꞌ Jesús.  



Jesús naque̱ꞌ xeta xtila da dxunna na xel-laꞌ nabán li lazreꞌ 25 Gate

benneꞌ zan caꞌ belezrine̱ꞌ xecha laꞌa dxuꞌa nísadauꞌ, naꞌ belexezrague̱ꞌ Jesús, ne buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, ¿bata blaꞌu nigá? 26 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, dxexílajle leꞌe nedaꞌ laweꞌ da gudágule, ne béljele, ne quegá laweꞌ da bleꞌele xel-laꞌ waca caꞌ da bleꞌedaꞌ leꞌe. 27 Quebe cueꞌle gunne xue sile da gágule da te chee̱ na. Le cueꞌ gunne xue sile da gágule da zeajlí canna, da naꞌ gunna na leꞌe xel-laꞌ nabán da zeajlí canna. Da nigá naca na xel-laꞌ wagu da gunnaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, leꞌe, laweꞌ da bzua Xraꞌ Dios nen nedaꞌ da dxunna bea na nacaꞌ Zríꞌine̱ꞌ. 28 Nadxa buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Bi dxal-laꞌ guntuꞌ chee̱ gaca ca da dxaca lazreꞌ Dios guntuꞌ? 29 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Da dxaca lazreꞌ Dios gunle naca na chéajle̱le chiaꞌ nedaꞌ, nacaꞌ Bénneaꞌ gusel-la Dios. 30 Nadxa buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Bizra xel-laꞌ waca gunuꞌ chee̱ leꞌentuꞌ na, naꞌ chéajle̱ntu chiuꞌ? ¿Bizra dxunuꞌ? 31 Xra xrtauntuꞌ caꞌ gulawe̱ꞌ xeta maná le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, ca naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, dxenná na: Dios bgawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ xeta xtila da za xabáa. 32 Beche̱be Jesús: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, quegá Moisés naꞌ bnézruje̱ꞌ benneꞌ caꞌ xeta xtila da za xabáa. Dios, Xraꞌ, dxunne̱ꞌ leꞌe xeta xtila da za xabáa da naca na li lazreꞌ. 33 Xeta xtila naꞌ da dxunna Dios leꞌe naca na Bénneaꞌ bétaje̱ꞌ xabáa, ne dxunézruje̱ꞌ chee̱ bénneache xel-laꞌ nabán li lazreꞌ. 34 Nadxa benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ:  

















San Juan 6

250

―Xran, tu bé̱nnazqueze chee̱ntuꞌ xeta xtila caní. 35 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Nedaꞌ nacaꞌ xeta xtila da dxunna na xel-laꞌ nabán li lazreꞌ. Benneꞌ xide̱ꞌ naga zuaꞌ nedaꞌ cabátadxa tune̱ꞌ, naꞌ benneꞌ chéajle̱ꞌe̱ chiaꞌ cabátadxa bílene̱ꞌ. 36 Naca na ca ba guchaꞌ leꞌe. Leꞌe naꞌ quebe dxéajle̱le chiaꞌ, lácala ba bleꞌele nedaꞌ. 37 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxunna Xraꞌ nedaꞌ, xelelé̱ꞌe̱ lawaꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ xelelé̱ꞌe̱ naga zuaꞌ, quebe guzúaꞌ benneꞌ caꞌ chaláꞌala. 38 Nedaꞌ guzáꞌa xabáa, quegá chee̱ gunaꞌ ca dxaca lázrequezaꞌ nedaꞌ. Blaꞌa chee̱ gunaꞌ ca da dxaca lazreꞌ Xraꞌ, gusel-le̱ꞌ nedaꞌ. 39 Da dxaca lazreꞌ Xraꞌ, nasel-le̱ꞌ nedaꞌ, naca na chee̱ quebe gunitiaꞌ netú benneꞌ caꞌ ba be̱nne̱ꞌ chiaꞌ. Nacan chee̱ gusebanaꞌ benneꞌ caꞌ lu zra bze̱be. 40 Da dxaca lazreꞌ Xraꞌ, nasel-le̱ꞌ nedaꞌ, naca na chee̱ xelapa bénneache xel-laꞌ nabán da zeajlí canna, xúgute̱ benneꞌ caꞌ xelenné̱ꞌe̱ nedaꞌ, Zriꞌine Dios, ne xeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ nedaꞌ, naꞌ chee̱ gusebanaꞌ nedaꞌ benneꞌ caꞌ lu zra bze̱be naꞌ. 41 Gate belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ judío caꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelezí tizre̱ꞌ Jesús laweꞌ da gunné̱ꞌ: “Nedaꞌ nacaꞌ xeta xtila da betaj xabáa.” 42 Nadxa gulenné̱ꞌ: ―¿Quegá benneꞌ nigá zriꞌine José? Dxiꞌu núnbeadxu xra xrne̱ꞌe̱. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxenné̱ꞌ bétaje̱ꞌ xabáa? 43 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Québedxa si tízrale. 44 Quebe nu benneꞌ gaca xide̱ꞌ naga zuaꞌ nedaꞌ, che quebe xedajgúa Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ bénneaꞌ, naꞌ nedaꞌ gusebanaꞌ bénneaꞌ lu zra bze̱be naꞌ. 45 Lu xiche caꞌ naga naxúaj da gulenná benneꞌ caꞌ buluchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, dxenná na: Dios gusé̱dene̱ꞌ xúgute̱ bénneache. Caꞌ gaca na, xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxuluzé̱ nague̱ꞌ ca da dxuse̱de Xraꞌ, dxelelé̱ꞌe̱ naga zuaꞌ. 46 ’Quebe ne leꞌe nu benneꞌ Xraꞌ. Benneꞌ tu lichaꞌ, bénneaꞌ bléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ, naca bénneaꞌ guzé̱ꞌe̱ naga zua Dios. 47 Da li dxapaꞌ leꞌe, nu benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chiaꞌ nedaꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna. 48 Nedaꞌ nacaꞌ xeta xtila da dxunna na xel-laꞌ nabán li lazreꞌ. 49 Xra xrtáule caꞌ gulawe̱ꞌ xeta maná le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, naꞌ gudé naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ gulatie̱ꞌ. 50 Xeta xtila nigá naca na da za xabáa, naꞌ che nu benneꞌ gawe̱ꞌ na, quebe gatie̱ꞌ tu chiꞌize. 51 Nédaꞌquezaꞌ nacaꞌ xeta xtila da dxunna na xel-laꞌ nabán da za xabáa. Benneꞌ gawe̱ꞌ xeta xtila nigá waca bánqueze̱ꞌ chadía chacanna. Xeta xtila naꞌ da dxunnaꞌ nedaꞌ naca na be̱laꞌ dxen cheé̱zquezaꞌ, da gunnaꞌ chee̱ xelaca bánqueze bénneache.  

































251 52 Nadxa

San Juan 6

benneꞌ judío caꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxuluche̱be ljwezre̱ꞌ,

dxelenné̱ꞌ: ―¿Ájazra gun benneꞌ nigá, gunne̱ꞌ dxiꞌu be̱laꞌ dxen cheé̱zqueze̱ꞌ chee̱ gágudxu na? 53 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, che leꞌe quebe gágule be̱laꞌ dxen chiaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, ne che quebe xíꞌajle dxen chiaꞌ, quebe gápale xel-laꞌ nabán li lazreꞌ. 54 Benneꞌ dxawe̱ꞌ be̱laꞌ dxen chiaꞌ, ne dxíꞌaje̱ꞌ dxen chiaꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna, naꞌ nedaꞌ gusebanaꞌ bénneaꞌ lu zra bze̱be naꞌ. 55 Be̱laꞌ dxen chiaꞌ naca na xellaꞌ wagu li lazreꞌ chee̱ bénneꞌdu xuꞌule, naꞌ dxen chiaꞌ naca na da xeleꞌaj bénneache da naca na li lazreꞌ. 56 Benneꞌ dxawe̱ꞌ be̱laꞌ dxen chiaꞌ, ne dxíꞌaje̱ꞌ dxen chiaꞌ, naque̱ꞌ nedaꞌ tuze, naꞌ nédaꞌquezaꞌ nacaꞌ bénneaꞌ tuze. 57 Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xel-laꞌ nabán li lazreꞌ, naꞌ nedaꞌ naca banaꞌ ne̱ chee̱ Le̱ꞌ. Cáꞌanqueze bénneaꞌ dxawe̱ꞌ da naca chiaꞌ nedaꞌ gaca bánqueze̱ꞌ ne̱ chiaꞌ nedaꞌ. 58 Da nigá naca na xeta xtila da za xabáa. Xeta xtila nigá quebe naca na ca xeta maná da gulagu xra xrtáule caꞌ, naꞌ gudé naꞌ gulate xúgute̱ꞌ. Benneꞌ dxawe̱ꞌ xeta xtila nigá waca bánqueze̱ꞌ chadía chacanna. 59 Bse̱de Jesús ca naca da caní naga zaj zraꞌ benneꞌ zan caꞌ lu xuꞌu naga dxelezraga bénneache chee̱ xe̱zre Capernaum.  













Ca naca dizraꞌ naꞌ da dxunna na xel-laꞌ nabán da zeajlí canna 60 Gate

belén benneꞌ zan caꞌ da nigá dxuse̱de Jesús, naꞌ benneꞌ caꞌ zjácale̱ Jesús gulenné̱ꞌ: ―Dizraꞌ caní dxenná Jesús zaj nácale̱ꞌe̱ na ste̱be sidxu. ¿Nuzra gaca gun caní? 61 Guque béꞌene̱ꞌ Jesús dxelenné̱ꞌ chee̱ xrtizre̱ꞌ, naꞌ bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Dxuzúa dizraꞌ nigá leꞌe ste̱be? 62 ¿Ájazra gunle checaꞌ léꞌele nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, xegüénaꞌ xabáa naga zuaꞌ nédxute̱? 63 Beꞌ naca na da dxunna xel-laꞌ nabán li lazreꞌ. Da naca na be̱laꞌ dxen quebe bi zaca na. Dizraꞌ caꞌ da ba guchaꞌ leꞌe zaj naca na chee̱ Beꞌ, ne zaj naca na da dxelunna na xel-laꞌ nabán li lazreꞌ. 64 Bál-lale leꞌe quebe dxéajle̱le chiaꞌ. Caní gunná Jesús laweꞌ da nézene̱ꞌ nédxudaute̱ nu benneꞌ caꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ, ne nuaꞌ gudé Le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. 65 Nadxa gunná Jesús: ―Chee̱ le̱ naꞌ guchaꞌ leꞌe, quebe nu benneꞌ gaca xide̱ꞌ naga zuaꞌ nedaꞌ che quebe xedajgúa Xraꞌ bénneaꞌ.  









San Juan 6, 7

252

66 Lu

zra náꞌqueze benneꞌ zan caꞌ, benneꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Jesús, québedxa xjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. 67 Nadxa Jesús bche̱be̱ꞌ benneꞌ chazrinnu caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―¿Cáꞌanqueze leꞌe dxaca lázrele xexíajle? 68 Beche̱be Simón Pedro: ―Xran, ¿nuzra chéajle̱ntuꞌ? Dizraꞌ chiuꞌ naca na da dxunna na xel-laꞌ nabán da zeajlí canna. 69 Netuꞌ dxéajle̱ntuꞌ chiuꞌ, ne nézentuꞌ nacuꞌ Cristo, Zriꞌine Dios ban. 70 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Nedaꞌ gucáꞌa leꞌe, benneꞌ chazrinnu, naꞌ tu benneꞌ ládujla leꞌe xuꞌe̱ da xriwe̱ꞌ. 71 Da nigá gunná Jesús, bchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ Judas Iscariote, zriꞌine tu benneꞌ le̱ꞌ Simón, laweꞌ da gudé Judas nigá Jesús lu naꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. Naque̱ꞌ tu benneꞌ chazrinnu caꞌ dxuse̱de Jesús.  









Benneꞌ biche Jesús quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ

7

1 Gudé

naꞌ gudé Jesús naga nababa Galilea. Quebe guca lazre̱ꞌ tee̱ꞌ naga nababa Judea laweꞌ da dxelaca lazreꞌ judío blau zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ xelútie̱ꞌ Le̱ꞌ. 2 Ba za laní gate judío caꞌ dxelezúe̱ꞌ lu xuꞌu lagaꞌ caꞌ. 3 Chee̱ le̱ naꞌ bi biche Jesús gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Quebe xegáꞌanuꞌ nigáze. Bexíaj Judea, chee̱ cáꞌanqueze benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ chiuꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ gaca xeleléꞌene̱ꞌ ca da dxunuꞌ. 4 Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ xelúnbeꞌe bénneache le̱ꞌ, quebe dxune̱ꞌ da caꞌ bagácheze. Laweꞌ da dxunuꞌ Lueꞌ da caní, be̱n na lau xúgute̱ bénneache. 5 Caní gulenné̱ꞌ laweꞌ da quebe dxeléajle̱ benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ chee̱ Jesús. 6 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Quebe ne zrin zra chaꞌa naꞌ. Chee̱le leꞌe bítete̱ze zra waca chéajle. 7 Benneꞌ caꞌ zaj naca chee̱ xe̱zr la xu nigá quebe gaca xelecuídene̱ꞌ leꞌe. Dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da dxuléꞌedaꞌ nedaꞌ naca da cale̱la da dxelún benneꞌ caꞌ. 8 Le chjaca leꞌe laní naꞌ. Quebe saꞌa nedaꞌ naꞌa laweꞌ da quebe ne zrin zra chaꞌa. 9 Ca gudé guzre Jesús benneꞌ caꞌ da nigá, naꞌ begáꞌane̱ꞌ naga nababa Galilea naꞌ.  















Jesús dxezrine̱ꞌ laní gate judío caꞌ dxelezúe̱ꞌ xuꞌu lagaꞌ caꞌ 10 Ca

gudé besiáꞌaca benneꞌ biche Jesús, naꞌ cáꞌanqueze Le̱ꞌ guxíaje̱ꞌ laní naꞌ. Bagácheze guxíaje̱ꞌ chee̱ quebe nu leꞌe Le̱ꞌ.

253

San Juan 7

11 Benneꞌ

xíchaje̱ chee̱ judío caꞌ belexílaje̱ꞌ Jesús lu laní naꞌ. Dxelenné̱ꞌ: ―¿Gazra zua bénneaꞌ? 12 Ládujla benneꞌ zan caꞌ, benneꞌ zan buluchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ Jesús. Bal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: “Naque̱ꞌ benneꞌ xrlátaje.” Xeballe̱ꞌ gulenné̱ꞌ: “Quebe naque̱ꞌ xrlátaje laweꞌ da dxezí xe̱ꞌe̱ bénneache.” 13 Quebe nu benneꞌ bchálaje̱ꞌ caníqueze ca naca chee̱ꞌ laweꞌ da dxelezrebe̱ꞌ da xelún benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ judío caꞌ. 14 Ba zeaj gachaj laní naꞌ gate guxúꞌu Jesús lu chaleꞌaj xudauꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ. 15 Belexebane benneꞌ judío caꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―¿Ájazra naꞌ benneꞌ nigá da zante̱ nézene̱ꞌ, ne quebe bsé̱die̱ꞌ chee̱ xudauꞌ? 16 Beche̱be Jesús: ―Da dxusé̱dedaꞌ nedaꞌ leꞌe quebe naca na cheé̱zquezaꞌ. Naca na chee̱ Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ. 17 Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gune̱ꞌ ca da dxaca lazreꞌ Dios, naꞌ wanézene̱ꞌ che da dxusé̱dedaꞌ naca na chee̱ Dios, u che dxennéaꞌ ca da naca cheé̱zquezaꞌ. 18 Benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ da naca cheé̱zqueze̱ꞌ dxune̱ꞌ na chee̱ xelapa bénneache le̱ꞌ ba láꞌana. Bénneaꞌ dxue lazre̱ꞌ xelapa bénneache ba láꞌana bénneaꞌ gusel-le̱ꞌ le̱ꞌ, benneꞌ nigá dxenné̱ꞌ da li, ne quebe bi dxenné̱ꞌ da naca na da we̱n lazreꞌ. 19 ’Moisésqueze be̱nne̱ꞌ leꞌe da nadxixruj bea na, naꞌ netule leꞌe quebe dxuzúale dizraꞌ chee̱ da nadxixruj bea na naꞌ. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxaca lázrele gútele nedaꞌ? 20 Belexeche̱be benneꞌ zan caꞌ: ―Xuꞌu lueꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ. ¿Núzraqueze dxaca lazreꞌ gutie̱ꞌ lueꞌ? 21 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Tu xel-laꞌ waca be̱naꞌ lu zra dxupáꞌanale, naꞌ xúgute̱le leꞌe dxebánele. 22 Moisés be̱nne̱ꞌ da zéajle̱le, dxechúgule lateꞌ weaj be̱laꞌ chee̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱ zríꞌinele bi biudu caꞌ chee̱ xelexegáꞌanabeꞌ xrlátaje lau Dios. Da nigá da dxunle quebe guzú lau na gate naꞌ zua Moisés. Guzú lau na gate zaj zraꞌ xra xrtau Moisés cáꞌante̱. Chee̱ le̱ naꞌ leꞌe dxechúgule lateꞌ be̱laꞌ chee̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱ tu bi biúdauꞌ chee̱ xegáꞌanabeꞌ xrlátaje lau Dios lácala naca zra dxupáꞌanale. 23 Che caní dxunle lu zra dxupáꞌanale chee̱ quebe gusanle ca naca da bdxixruj beꞌe Moisés, ¿bizr chee̱ naꞌ dxezráꞌale nedaꞌ laweꞌ da bexunaꞌ dute̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱ tu benneꞌ gate naca zra dxupáꞌanale? 24 Quebe  

























San Juan 7

254

guchíꞌale leꞌe chee̱ tu da dxun benneꞌ ca naca da dxeléꞌezele. Gate bi da guchíꞌale, le gun na lu da naca xrlátaje. Jesús dxuchálaje̱ꞌ chee̱ naga ze̱ꞌe̱ 25 Nadxa

bal-la benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén gulezú lawe̱ꞌ dxuluche̱be ljwezre̱ꞌ: ―¿Quegá benneꞌ nigá bénneaꞌ dxelexílaje̱ꞌ chee̱ xelútie̱ꞌ le̱ꞌ? 26 Nigá zue̱ꞌ dxuchálaje̱ꞌ láwela bénneache, naꞌ quebe nu bi dxe̱ Le̱ꞌ. ¿Zaj neze benneꞌ xíchaje̱ caꞌ da li naca benneꞌ nigá Cristo, Bénneaꞌ nasel-la Dios? 27 Netuꞌ nézentuꞌ ga zaꞌ benneꞌ nigá. Gate xida Cristo, quegá nu neze ga ze̱ꞌe̱. 28 Jesús zue̱ꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ chaleꞌaj xudauꞌ, naꞌ gate benne̱ꞌ da nigá, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―Dxennale núnbeale nedaꞌ, ne dxennale nézele ga zaꞌa. Blaꞌa nigá, quegá cheé̱zquezaꞌ. Bénneaꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ naque̱ꞌ li lazreꞌ, naꞌ Bénneaꞌ quebe núnbeale leꞌe. 29 Nedaꞌ núnbeꞌa Le̱ꞌ laweꞌ da zaꞌa naga zua Le̱ꞌ, naꞌ Le̱ꞌ gusél-le̱ꞌ nedaꞌ. 30 Nadxa gulaca lazre̱ꞌ xele̱l-le̱ꞌ Jesús. Quebe nu gude̱la Le̱ꞌ laweꞌ da quebe ne zrin zra chee̱ xelútie̱ꞌ Le̱ꞌ. 31 Benneꞌ zan guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Gate xida Cristo, ¿gúnljadxe̱ꞌ xel-laꞌ waca zrente̱ ca da dxun benneꞌ nigá?  











Benneꞌ fariseo caꞌ dxelesel-le̱ꞌ xraꞌaga we̱n zrin chee̱ꞌ chee̱ xele̱l-le̱ꞌ Jesús 32 Benneꞌ

fariseo caꞌ belenne̱ꞌ ca da dxelenná bénneache ca naca chee̱ Jesús, naꞌ le̱ꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ gulesel-le̱ꞌ xraꞌaga we̱n zrin chee̱ xudauꞌ chee̱ xele̱l-le̱ꞌ Jesús. 33 Nadxa gunná Jesús: ―Wazúale̱naꞌ leꞌe xetú chíꞌidauꞌ, naꞌ xezrínquezaꞌ naga zua Bénneaꞌ gusél-le̱ꞌ nedaꞌ. 34 Leꞌe wexílajle nedaꞌ, naꞌ quebe xezrélele nedaꞌ, laweꞌ da quebe gaca saꞌle naga suaꞌ nedaꞌ. 35 Nadxa benneꞌ judío caꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxuluche̱be ljwezre̱ꞌ: ―¿Gazra cheaj benneꞌ nigá, naga quebe gaca xezreldxu Le̱ꞌ? ¿Waxíaje̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ judío caꞌ zaj nase dínnaje̱ꞌ ládujla benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ chee̱ gusé̱dene̱ꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío? 36 ¿Bizra zéaje̱ da nigá guzre̱ꞌ dxiꞌu: Wexílajle nedaꞌ, naꞌ quebe xezrélele nedaꞌ laweꞌ da quebe gaca saꞌle naga suaꞌ nedaꞌ?  







255

San Juan 7

Jesús dxuchálaje̱ꞌ chee̱ xe̱gu nisa da dxunna xel-laꞌ nabán li lazreꞌ 37 Zra

bze̱be chee̱ laní naꞌ naca na zra blaudxa. Lu zra naꞌ guzé̱ Jesús, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―Che nu benneꞌ dxebílene̱ꞌ, dxal-laꞌ xide̱ꞌ naga zuaꞌ nedaꞌ, naꞌ xíꞌaje̱ꞌ. 38 Naca na ca naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, dxenné̱ꞌ: “Benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chiaꞌ, lu lázrdawe̱ꞌ galaj xe̱gu nisa da gunna na xel-laꞌ nabán.” 39 Da nigá gunná Jesús ca naca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ xelezíꞌ benneꞌ caꞌ xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, laweꞌ da quebe ne laꞌ Beꞌ Láꞌazxa laweꞌ da quebe ne xegáꞌana szren Jesús naga zua Xre̱ꞌ.  



Bénneache dxelaque̱ꞌ chupa laꞌa 40 Bal-la

bénneache, gate belenne̱ꞌ da nigá, gulenné̱ꞌ: ―Da li benneꞌ nigá naque̱ꞌ Bénneaꞌ guchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, Bénneaꞌ dxal-laꞌ xide̱ꞌ. 41 Xebal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Cristo, Benneꞌ guche̱be lazreꞌ Dios sel-le̱ꞌ. Xebal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―¿Waca Cristo benneꞌ Galilea? 42 Lu da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios dxenná na gaca Cristo zriꞌine zre sua David, ne gaque̱ꞌ benneꞌ xe̱zre Belén, xe̱zre naꞌ naga gulaj David. 43 Caꞌan guca, gulaca benneꞌ caꞌ chupa laꞌa ne̱ chee̱ Jesús. 44 Bal-le̱ꞌ gulaca lazre̱ꞌ xele̱l-le̱ꞌ Jesús, naꞌ quebe nu bexazre gune̱ꞌ na.  







Benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ judío caꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús 45 Xraꞌaga

we̱n zrin caꞌ chee̱ xudauꞌ belexezrine̱ꞌ naga zaj zraꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, naꞌ benneꞌ caní buluche̱be̱ꞌ xraꞌaga we̱n zrin caꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ quebe guche̱le bénneaꞌ? 46 Belexeche̱be xraꞌaga we̱n zrin caꞌ: ―Quebe ne guchalaj nu bénneache ca dxuchalaj benneꞌ nigá. 47 Nadxa fariseo caꞌ gulé̱ꞌe̱ xraꞌaga we̱n zrin caꞌ: ―¿Cáꞌanqueze leꞌe be̱le lataj guzí xe̱ꞌe̱ leꞌe? 48 Quebe nu ne chéajle̱ chee̱ bénneaꞌ, benneꞌ xíchaje̱ caní, ne cáꞌanqueze benneꞌ  





San Juan 7, 8

256

fariseo caꞌ. 49 Benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ bénneaꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ da nadxixruj bea na, ne zaj nabía xiꞌe̱. 50 Nicodemo, bénneaꞌ guxíaje̱ꞌ xeajnné̱ꞌe̱ Jesús chizrela naque̱ꞌ tu benneꞌ fariseo caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: 51 ―Cate̱ze dxenná da nadxixruj bea chee̱dxu quebe gaca guzría xidxu tu benneꞌ che quebe ne xénedxu xeche̱be̱ꞌ chee̱ nézedxu che bi da nabague̱ꞌe̱. 52 Nadxa belexeche̱be benneꞌ caꞌ: ―¿Nácaquezuꞌ lueꞌ benneꞌ Galilea? Gunnáꞌ xanneꞌ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, naꞌ leꞌenuꞌ netú benneꞌ dxuchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios quebe ne gálaje̱ꞌ naga nababa Galilea, naga zaj zraꞌ bénneache quebe zaj naca xánnie̱ꞌ judío. 53 Nadxa tu tu benneꞌ caꞌ xeajxaque̱ꞌ lizre̱ꞌ. 1 Naꞌ Jesús guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ lu Xiꞌa Xaga Olivo.  







8





Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ tu nuꞌula dxune̱ꞌ dulla dxíchaje̱ꞌ xrba chee̱ xel-laꞌ nuchaga naꞌ

2 Zra

xula, gate guxaníꞌ, naꞌ bezrín Jesús chaleꞌaj xudauꞌ naꞌ. Xúgute̱ benneꞌ caꞌ gulebigue̱ꞌ naga zua Jesús, naꞌ Le̱ꞌ gudxéꞌe̱, ne guzú lawe̱ꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 3 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, ne benneꞌ fariseo caꞌ guleché̱ꞌe̱ tu nuꞌula naga zua Jesús, beleléꞌene̱ꞌ le̱ꞌ dxune̱ꞌ dul-la dxíchaje̱ꞌ xrba chee̱ xel-laꞌ nuchaga naꞌ. Buluzé̱ꞌ nuꞌula naꞌ laduj benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, 4 naꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Benneꞌ Wese̱de, nuꞌula nigá bléꞌentuꞌ le̱ꞌ dxune̱ꞌ dul-la dxíchaje̱ꞌ xrba chee̱ xel-laꞌ nuchaga naꞌ. 5 Da bdxixruj beꞌe Moisés dxenná beꞌe netuꞌ gútentuꞌ nuꞌula caní, güentuꞌ le̱ꞌ xiaj. ¿Bizra dxennáuꞌ Lueꞌ? 6 Caní gulenná benneꞌ caꞌ chee̱ xuludxixre̱ꞌ Jesús chee̱ xelezéquene̱ꞌ xelagu zria Le̱ꞌ. Nadxa gudxéꞌ luche Jesús, ne guzú lawe̱ꞌ dxuzúaje̱ꞌ lu xu nen zrube ne̱ꞌe̱. 7 Benneꞌ caꞌ buluché̱bequeze̱ꞌ Jesús, naꞌ Le̱ꞌ bezé̱ꞌ dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Nútete̱zlale leꞌe quebe nabágale dul-la, waca su laule güele nuꞌula nigá xiaj. 8 Naꞌ bebéꞌ luche Jesús, ne bzúajqueze̱ꞌ lu xu. 9 Benneꞌ caꞌ, gate belenne̱ꞌ da nigá, quebe bzua xichaj lázrdawe̱ꞌ le̱ꞌ zrize, naꞌ belexedxúaje̱ꞌ tu weaje̱ꞌ. Belexedxúaj zaꞌa benneꞌ gúladxa, naꞌ ca belexedxúaj xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelagu zrie̱ꞌ nuꞌulaꞌ, naꞌ begáꞌana Jesús tuze̱ꞌ nen nuꞌula naꞌ, ze̱ꞌ laduj benneꞌ caꞌ dxuluzé̱ nague̱ꞌ chee̱ꞌ. 10 Nadxa bezé̱ꞌ Jesús, ne gate québedxa  















257

San Juan 8

nu benneꞌ caꞌ bleꞌe Jesús, benneꞌ dxulagu zrie̱ꞌ nuꞌula naꞌ, nadxa guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Nuꞌula, ¿gazra naꞌ benneꞌ caꞌ gulagu zrie̱ꞌ lueꞌ? ¿Quebe nu chiláꞌ benneꞌ guzría xiꞌe̱ lueꞌ? 11 Nuꞌula naꞌ gunné̱ꞌ: ―Quebe nu chiláꞌ, Xran. Nadxa Jesús guzre̱ꞌ nuꞌula naꞌ: ―Cáꞌanqueze nedaꞌ, quebe guzría xiꞌa lueꞌ. Bexíaj, ne québedxa gunuꞌ dul-la.  

Jesús dxuseníꞌe̱ lu xichaj lázxdau bénneache 12 Bchálajle̱

Jesús benneꞌ caꞌ xecha lasa, gunné̱ꞌ: ―Nedaꞌ nacaꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ lu xichaj lázxdau bénneache. Benneꞌ dxedále̱ne̱ꞌ nedaꞌ gape̱ꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ nigá da gunezruj na le̱ꞌ xel-laꞌ nabán li lazreꞌ, naꞌ cabataꞌ tadxe̱ꞌ lu da chul-la chee̱ dul-la da zaj nabague̱ꞌ. 13 Nadxa benneꞌ fariseo caꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Lueꞌ dxexeche̱buꞌ cheé̱zquezuꞌ, naꞌ da dxexeche̱buꞌ quebe bi zaca na. 14 Beche̱be Jesús: ―Da dxexeche̱baꞌ zaca na lácala nédaꞌquezaꞌ dxexeche̱baꞌ cheé̱zquezaꞌ. Nedaꞌ nezdaꞌ gala zaꞌa, ne gala chaꞌa. Leꞌe quebe nézele gala zaꞌa, ne gala chaꞌa. 15 Leꞌe dxuchíꞌale cáte̱ze dxenná xichaj lázrdaule. Blaꞌa nedaꞌ, quegá chee̱ guchiꞌa ca da dxun nu benneꞌ. 16 Che dxuchiꞌa, dxuchiꞌa cáte̱ze naca na, laweꞌ da quebe dxuchiꞌa nédaꞌzaꞌ. Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ dxuchiꞌe̱ tu zren nen nedaꞌ ca naca da dxelún bénneache. 17 Lu da nadxixruj bea chee̱le leꞌe naxúaj gate zaj zraꞌ chupa benneꞌ dxelexeche̱be̱ꞌ tuz ca dxelenné̱ꞌ, naca da li xrtizraꞌ benneꞌ caꞌ. 18 Nédaꞌquezaꞌ dxexeche̱baꞌ da naca cheé̱zquezaꞌ, naꞌ Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ, cáꞌanqueze dxexeche̱be̱ꞌ chiaꞌ. 19 Nadxa benneꞌ caꞌ buluche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Ga naꞌ Xrauꞌ? Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Leꞌe quebe núnbeale da nácaquezaꞌ nedaꞌ, ne quebe núnbeaquezle Xraꞌ. Chela da li núnbeale nedaꞌ, cáꞌanqueze núnbeale Xraꞌ. 20 Da caní bchalaj Jesús dxácate̱ naꞌ dxusé̱dene̱ꞌ bénneache chaleꞌaj xudauꞌ naga zaj nnita xiꞌina dumí chee̱ xudauꞌ. Quebe nu gude̱la Le̱ꞌ laweꞌ da quebe ne zrin zra chee̱ꞌ.  















San Juan 8

258

Dxenná Jesús: “Naga chaꞌa nedaꞌ quebe gaca saꞌle leꞌe” 21 Nadxa

Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Wexáꞌa nedaꞌ, naꞌ leꞌe xexílajle nedaꞌ, naꞌ wátele lu dul-la nabágale, laweꞌ da naga chaꞌa nedaꞌ, leꞌe quebe gaca saꞌle. 22 Nadxa benneꞌ judío caꞌ gulé̱ ljwezre̱ꞌ: ―¿Gute cuine̱ꞌ, ne chee̱ le̱ naꞌ dxenné̱ꞌ quebe gaca chéajdxu naga cheaj Le̱ꞌ? 23 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Leꞌe nácale chee̱ zran xabáa nigá. Nedaꞌ nacaꞌ chee̱ xabáa naꞌla. Leꞌe nácale chee̱ xe̱zr la xu nigá. Nedaꞌ quebe nacaꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá. 24 Chee̱ le̱ naꞌ guchaꞌ leꞌe wátele lu dul-la nabágale, laweꞌ da che quebe dxéajle̱le zúaquezaꞌ nedaꞌ, wátele lu dul-la nabágale. 25 Nadxa benneꞌ caꞌ buluche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Nuzra nacuꞌ Lueꞌ? Beche̱be Jesús: ―Nácaquezaꞌ ca ba guchaꞌ leꞌe nédxudaute̱. 26 Dé̱le̱ꞌe̱ da dxal-laꞌ nniaꞌ chee̱le, ne da dxal-laꞌ guchiꞌa ca naca da dxunle. Bénneaꞌ gusél-le̱ꞌ nedaꞌ dxenné̱ꞌ da li, naꞌ da dxapaꞌ bénneache naca na da ba bendaꞌ gunné̱ Le̱ꞌ, lácala quebe dxezaca ba lázrele̱nle na. 27 Benneꞌ caꞌ quebe guléajniꞌine̱ꞌ dxuchálajle̱ Jesús le̱ꞌ ca naca chee̱ Dios, Xre̱ꞌ. 28 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Gate leꞌe chísale sibe nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, nadxa xúnbeale zúaquezaꞌ nedaꞌ, ne quebe bi dxunaꞌ da naca cheé̱zquezaꞌ. Tuze dxennéaꞌ ca da ba bleꞌe Xraꞌ nedaꞌ. 29 Bénneaꞌ gusél-le̱ꞌ nedaꞌ zúale̱queze̱ꞌ nedaꞌ. Xraꞌ quebe nucáꞌane̱ꞌ nedaꞌ tuzaꞌ laweꞌ da tu dxúnzquezaꞌ ca da dxezaca ba lazreꞌ Le̱ꞌ. 30 Ca gunná Jesús da caní, guléajle̱ benneꞌ zan chee̱ꞌ.  

















Benneꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios, ne benneꞌ caꞌ nuxru dul-la le̱ꞌ 31 Nadxa

Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ, benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱

chee̱ꞌ: ―Che leꞌe se̱ típale lu da dxapaꞌ leꞌe, da li nácale nedaꞌ tuze. 32 Gúnbeale da li, naꞌ da li naꞌ guselá na leꞌe. 33 Belexeche̱be benneꞌ zan caꞌ: ―Netuꞌ nácantuꞌ xrtia Abraham, ne quebe ne chúꞌuntuꞌ lu naꞌ nu benneꞌ ca benneꞌ zaj nadaꞌu. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxennáuꞌ Lueꞌ lantuꞌ?  



259

San Juan 8

34 Jesús

guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, xúgute̱ benneꞌ dxelúnqueze̱ꞌ dul-la, dúl-laqueze naꞌ nuxru na benneꞌ caꞌ. 35 Nu benneꞌ xuꞌe̱ lu naꞌ tu benneꞌ ca benneꞌ nadaꞌu quebe tu súazqueze̱ꞌ xuꞌu naꞌ. Zríꞌinequeze bénneaꞌ wazúatequezebeꞌ. 36 Chee̱ le̱ naꞌ, che nedaꞌ, Zriꞌine Xraꞌ, guseláꞌ leꞌe, da li láquezle leꞌe. 37 Nezdaꞌ nácale leꞌe xrtia Abraham. Naꞌa dxaca lázrele gútele nedaꞌ laweꞌ da quebe dxezíꞌ lu naꞌle da dxapaꞌ leꞌe. 38 Nedaꞌ dxuchálajaꞌ ca naca da bleꞌe Xraꞌ nedaꞌ, naꞌ leꞌe dxunle ca da guzre xráquezle leꞌe. 39 Belexeche̱be benneꞌ caꞌ: ―Xra xrtauntuꞌ naca Abraham. Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Chela nácale da li xrtia Abraham, naꞌ gunle ca da be̱n Abraham. 40 Lácala guchaꞌ leꞌe da li da bleꞌe Xraꞌ nedaꞌ, leꞌe dxaca lázrele gútele nedaꞌ. Abraham cabataꞌ be̱ne̱ꞌ da caní. 41 Leꞌe dxúnquezle ca da dxun xráquezle. Nadxa benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Netuꞌ quebe nácantuꞌ bi lan. Zua tuze Xrantuꞌ, Dios. 42 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Chela naca Dios da li Xrale, leꞌe wazríꞌile nedaꞌ laweꞌ da zaꞌa nedaꞌ naga zua Dios, ne zúaquezaꞌ nigá. Quebe zaꞌa da naca cheé̱zquezaꞌ. Dios nasel-le̱ꞌ nedaꞌ. 43 ¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxezéquele chéajniꞌile da dxennéaꞌ? Naca na laweꞌ da quebe dxaca lázrele xénele dizraꞌ chiaꞌ. 44 Xráquezle leꞌe naca da xriwe̱ꞌ. Leꞌe nácale chee̱ da naꞌ, ne dxaca lázrele gunle ca da dxaca lazreꞌ le̱ na. Da xriwe̱ꞌ naꞌ naca na we̱te benneꞌ nédxudaute̱. Cabataꞌ dxenné̱ na da li laweꞌ da quebe bi zua da li nen le̱ na. Gate dxun lazreꞌ na, dxenné̱ na cáte̱ze naca na, laweꞌ da tu dxun lázrezqueze na, ne naca na da guzú lau na be̱n lazreꞌ na. 45 Lácala dxapaꞌ leꞌe da li, leꞌe quebe dxéajle̱le chiaꞌ. 46 ¿Núlale leꞌe séquele guléꞌele nabaga nedaꞌ tu dulla? Che dxennéaꞌ da li, ¿bizr chee̱ naꞌ quebe dxéajle̱le chiaꞌ? 47 Benneꞌ naque̱ꞌ chee̱ Dios dxenne̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios. Leꞌe quebe nácale chee̱ Dios. Chee̱ le̱ naꞌ quebe dxaca lázrele xénele chee̱ Dios.  

























Cristo ba zúaqueze̱ꞌ nédxudxa ca Abraham 48 Nadxa

benneꞌ judío caꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Da li dxennantuꞌ gate dxennantuꞌ nacuꞌ benneꞌ Samaria, ne xuꞌu beꞌ xriwe̱ꞌ.

San Juan 8, 9

260

49 Jesús

beche̱be̱ꞌ: ―Quebe xuꞌa beꞌ xriwe̱ꞌ. Nedaꞌ dxapaꞌ ba láꞌana Xraꞌ Dios, naꞌ leꞌe dxuzúale nedaꞌ chaláꞌala. 50 Quebe dxeꞌa gunne xue chee̱ gápale nedaꞌ ba láꞌana, ne siꞌ lu naꞌle nedaꞌ. Zua Benneꞌ xabáa dxezá lazre̱ꞌ gápale nedaꞌ ba láꞌana, ne Le̱ꞌ dxuchiꞌe̱ ca da dxunle. 51 Da li dxapaꞌ leꞌe: Benneꞌ dxune̱ꞌ ca naca dizraꞌ chiaꞌ, cabataꞌ gátequeze bénneaꞌ. 52 Nadxa benneꞌ judío caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Naꞌa nézquezentuꞌ xuꞌu beꞌ xriwe̱ꞌ. Ba gulátequeze Abraham, ne xúgute̱ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ lueꞌ dxennáuꞌ benneꞌ gune̱ꞌ ca naca dizraꞌ chiuꞌ cabataꞌ gátequeze̱ꞌ. 53 ¿Nácadxuꞌ szrendxa ca xra xrtáudxu Abraham? Gútequeze Le̱ꞌ, ne cáꞌanqueze gulate benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. ¿Bízraqueze dxugune cuinuꞌ? 54 Beche̱be Jesús: ―Che nedaꞌ dxucáꞌana cuinaꞌ ba láꞌana, quebe bi zaca na. Benneꞌ dxape̱ꞌ nedaꞌ ba láꞌana naque̱ꞌ Xraꞌ, Bénneaꞌ dxennale leꞌe naque̱ꞌ Xrale. 55 Leꞌe quebe núnbeale Le̱ꞌ. Nedaꞌ núnbeaquezaꞌ Le̱ꞌ. Chela dxennéaꞌ quebe núnbeꞌa Le̱ꞌ, nacaꞌ we̱n lazreꞌ ca nácale leꞌe. Nedaꞌ da li núnbeꞌa Le̱ꞌ, ne dxunaꞌ ca da dxenné̱ꞌ. 56 Xra xrtáule Abraham, bénneaꞌ gutie̱ꞌ nédxudaute̱, gubéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ laweꞌ da dxal-laꞌ léꞌene̱ꞌ zra zua nedaꞌ. Bléꞌene̱ꞌ na, naꞌ gubéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ. 57 Nadxa benneꞌ judío caꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Québequeze ne suꞌ chi xun iza, naꞌ ¿dxennáuꞌ bléꞌenuꞌ Abraham? 58 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, nédxudaute̱ gate quebe ne sua Abraham, báchequeze zuaꞌ nedaꞌ. 59 Nadxa gulequé̱ꞌe̱ xiaj chee̱ xeluꞌe̱ Jesús, naꞌ Le̱ꞌ bcache cuine̱ꞌ. Bdee̱ꞌ ládujla benneꞌ caꞌ, naꞌ bedxúaje̱ꞌ chaleꞌaj xudauꞌ, ne bezé̱ꞌe̱.  



















Jesús dxexune̱ꞌ tu benneꞌ gúlaje̱ꞌ la chul-la

9

1 Gate

gudé Jesús tu lataj, naꞌ bléꞌene̱ꞌ tu benneꞌ gúlaje̱ꞌ la chul-la. 2 Benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, ¿bizr chee̱ naꞌ gulaj benneꞌ nigá la chulla? ¿Naca na laweꞌ da belún xra xrne̱ꞌe̱ dul-la, che laweꞌ da be̱n lé̱queze̱ꞌ dul-la? 3 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ:  



261

San Juan 9

―Quebe naca na laweꞌ da be̱n le̱ꞌ dul-la, ne quebe naca na laweꞌ da belún xra xrne̱ꞌe̱ dul-la. Naca na chee̱ guléꞌe lau xel-laꞌ szren chee̱ Dios ne̱ chee̱ benneꞌ nigá. 4 Dxácate̱ naca te zra dxal-laꞌ gunaꞌ zrin chee̱ Bénneaꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da ba za da chul-la gate netú benneꞌ quebe sequeꞌ gune̱ꞌ zrin. 5 Dxácate̱ ne zuaꞌ nedaꞌ xe̱zr la xu nigá, nacaꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ bénneache. 6 Ca gudé gunná Jesús da nigá, naꞌ bzre̱ꞌe̱ zrene̱ꞌ lu xu, ne be̱ne̱ꞌ gunaꞌ nen zrene̱ꞌ naꞌ, naꞌ btupe̱ꞌ na xiaj lau benneꞌ la chul-la naꞌ. 7 Nadxa guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Guxíaj xeajtibe lauꞌ lu beaj nisa nazí le na Siloé. (Dizraꞌ nigá zéaje̱ na: Da Nasel-la Na.) Benneꞌ la chul-la naꞌ guxíaje̱ꞌ xeajtibe lawe̱ꞌ, naꞌ gate bezrine̱ꞌ ba dxeléꞌene̱ꞌ. 8 Nadxa benneꞌ walízr chee̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ caꞌ beleléꞌene̱ꞌ le̱ꞌ nédxula, naque̱ꞌ la chul-la, gulenné̱ꞌ: ―¿Quegá benneꞌ nigá bénneaꞌ dxebéꞌe̱ dxenabe̱ꞌ gunaꞌ? 9 Bal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Le̱ꞌ naꞌ. Xebal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Quegá le̱ꞌ naꞌ, naꞌ caꞌan ca dxenné̱ꞌe̱. Benneꞌ náꞌqueze gunné̱ꞌ: ―Nedaꞌ naꞌ. 10 Nadxa buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Ájazra naꞌ ba dxeléꞌenuꞌ? 11 Beche̱be bénneaꞌ: ―Bénneaꞌ le̱ꞌ Jesús be̱ne̱ꞌ gunaꞌ, ne btupe̱ꞌ na xiaj lawaꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: “Guxíaj beaj nisa nazí le na Siloé, xeajtibe lauꞌ.” Guxáꞌa naꞌ, naꞌ gate gudibaꞌ lawaꞌ, guca bleꞌedaꞌ. 12 Nadxa buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Ga naꞌ zua bénneaꞌ? Le̱ꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Quebe nezdaꞌ.  

















Benneꞌ fariseo caꞌ dxuluche̱be̱ꞌ bénneaꞌ guque̱ꞌ la chul-la 13 Nadxa

benneꞌ caꞌ guleché̱ꞌe̱ bénneaꞌ guque̱ꞌ la chul-la lau benneꞌ fariseo caꞌ. 14 Naca na zra dxulupáꞌana judío caꞌ gate be̱n Jesús gunaꞌ, ne btupe̱ꞌ na xiaj lau benneꞌ la chul-la naꞌ. 15 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ fariseo caꞌ buluche̱be̱ꞌ bénneaꞌ guque̱ꞌ la chul-la ájazra guca dxeléꞌene̱ꞌ. Le̱ꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Bzrie̱ꞌ gunaꞌ xiaj lawaꞌ, naꞌ bexibaꞌ na, ne dxeléꞌedaꞌ.  



San Juan 9

262

16 Nadxa

bal-la benneꞌ judío caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ da nigá quebe naque̱ꞌ chee̱ Dios laweꞌ da quebe dxape̱ꞌ ba láꞌana zra dxupáꞌanadxu. Naꞌ xebal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―¿Ájazra naꞌ dxune̱ꞌ xel-laꞌ waca zrente̱ caní che naque̱ꞌ benneꞌ dul-la? Caꞌan guca, gulaca chupa laꞌa benneꞌ fariseo caꞌ. 17 Xecha lasa buluche̱be̱ꞌ bénneaꞌ guque̱ꞌ la chul-la: ―¿Bi dxennáuꞌ lueꞌ chee̱ bénneaꞌ bexune̱ꞌ lueꞌ? Le̱ꞌ gunné̱ꞌ: ―Nedaꞌ dxennéaꞌ naque̱ꞌ benneꞌ dxuchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 18 Benneꞌ judío caꞌ quebe guléajle̱ꞌe̱ guque̱ꞌ la chul-la, ne naꞌa dxeléꞌene̱ꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ xra xrna bénneaꞌ bexaque̱ꞌ. 19 Naꞌ buluche̱be̱ꞌ xra xrna bénneaꞌ: ―¿Nácaqueze benneꞌ nigá zríꞌinele, dxennale leꞌe gúlaje̱ꞌ la chul-la? ¿Ájazra naꞌ dxaca dxeléꞌene̱ꞌ? 20 Belexeche̱be xra xrne̱ꞌe̱: ―Nézentuꞌ benneꞌ nigá naque̱ꞌ zríꞌinentuꞌ, ne gúlaje̱ꞌ la chul-la. 21 Quebe nézentuꞌ aja guca dxeléꞌene̱ꞌ naꞌa, ne quebe nézentuꞌ nu bexún xiaj lawe̱ꞌ. Le guche̱be le̱ꞌ. Ba nápaqueze̱ꞌ iza, ne waca xeché̱bequeze̱ꞌ. 22 Caní gulenná xra xrne̱ꞌe̱ lu xel-laꞌ dxelezrebe laweꞌ da ba zaj nun benneꞌ xíchaje̱ chee̱ judío caꞌ tuze dizraꞌ xelexebéaje̱ꞌ xuꞌu naꞌ nútete̱ze benneꞌ xeche̱be̱ꞌ Jesús naque̱ꞌ Cristo. 23 Chee̱ le̱ naꞌ gulenná xra xrne̱ꞌe̱: “Le guche̱be le̱ꞌ. Ba nápaqueze̱ꞌ iza.” 24 Nadxa benneꞌ judío caꞌ belenné̱ꞌ bénneaꞌ guque̱ꞌ la chul-la, naꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―¡Gunné̱ da li lau Dios! Nézentuꞌ naca benneꞌ nigá benneꞌ dul-la. 25 Le̱ꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Quebe nezdaꞌ che naque̱ꞌ benneꞌ dul-la, che cabí. Tuze da nezdaꞌ. Nedaꞌ gucaꞌ la chul-la, naꞌ naꞌa dxeléꞌedaꞌ. 26 Naꞌ buluché̱bequeze̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizra be̱ne̱ꞌ chiuꞌ? ¿Ájazra be̱ne̱ꞌ chee̱ bexune̱ꞌ xiaj lauꞌ? 27 Naꞌ beche̱be bénneaꞌ: ―Ba guchaꞌ leꞌe, ne quebe dxénele chiaꞌ. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxaca lázrele nniaꞌ xetú? ¿Cáꞌanqueze leꞌe dxaca lázrele gácale Le̱ꞌ tuze? 28 Nadxa benneꞌ judío caꞌ gulenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ bénneaꞌ guque̱ꞌ la chul-la, dxelenné̱ꞌ:  























263

San Juan 9, 10

―Lueꞌ daꞌu bénneaꞌ, naꞌ netuꞌ daꞌntuꞌ Moisés. 29 Netuꞌ nézentuꞌ Dios bchálajle̱ne̱ꞌ Moisés. Quebe nézentuꞌ ga benneꞌ benneꞌ nigá. 30 Nadxa bénneaꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Da nigá naca na da dxebánedaꞌ. Leꞌe quebe nézele ga bénneaꞌ, naꞌ bexune̱ꞌ xiaj lawaꞌ. 31 Nézquezdxu Dios quebe dxenne̱ꞌ chee̱ benneꞌ dul-la. Tuze dxenne̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Le̱ꞌ, ne dxelune̱ꞌ ca da dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ. 32 Quebe ne xendxu che nu benneꞌ xexune̱ꞌ tu benneꞌ gúlaje̱ꞌ la chul-la. 33 Chela benneꞌ nigá quebe naque̱ꞌ chee̱ Dios, quebe gaca bi gune̱ꞌ. 34 Nadxa gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Ca gúlajquezuꞌ dxuléꞌe na nabaguꞌ dul-la. Naꞌa, ¿dxaca lazruꞌ guzéajniꞌinuꞌ netuꞌ? Nadxa belexebéaje̱ꞌ le̱ꞌ lu xuꞌu naꞌ.  











Benneꞌ zaj naque̱ꞌ la chul-la lu xichaj lázrdawe̱ꞌ 35 Jesús

benne̱ꞌ belexebéaje̱ꞌ bénneaꞌ guque̱ꞌ la chul-la, naꞌ gate bezrague̱ꞌ le̱ꞌ, guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Dxéajle̱ꞌu lueꞌ chee̱ Zriꞌine Dios? 36 Benneꞌ naꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, guzre nedaꞌ Nu naꞌ, chee̱ chéajle̱ꞌa chee̱ꞌ. 37 Beche̱be Jesús: ―Ba bléꞌequeznuꞌ Le̱ꞌ. Nedaꞌ, dxuchálajle̱naꞌ lueꞌ nacaꞌ Bénneaꞌ. 38 Nadxa benneꞌ naꞌ bzu zribe̱ꞌ lau Jesús, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Dxéajle̱ꞌa chiuꞌ, Xran. 39 Nadxa gunná Jesús: ―Nedaꞌ blaꞌa lu xe̱zr la xu nigá chee̱ guchiꞌa ca da dxelún bénneache, chee̱ xeleléꞌe la chul-la caꞌ, ne chee̱ xelexaca ca la chul-la benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ dxeleléꞌene̱ꞌ. 40 Nadxa bal-la benneꞌ fariseo caꞌ, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ nen Jesús, gate belenne̱ꞌ da nigá gunná Jesús, buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Cáꞌanqueze netuꞌ nácantuꞌ la chul-la? 41 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Chela nácale leꞌe la chul-la quebe nabágale ca naca dul-la da be̱nle. Dxennale dxeléꞌele, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ nabágale dul-la.  











Dxuchalaj Jesús da dxuléꞌe na ca naca chee̱ leꞌaj chee̱ zrilaꞌ caꞌ

10

1 Naꞌ

gunná Jesús: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, bénneaꞌ quebe dxuꞌe̱ dxuꞌa dxa xuꞌu chee̱ leꞌaj chee̱ zrilaꞌ caꞌ, naꞌ dxuꞌe̱ naga xula, naque̱ꞌ

San Juan 10

264

gubán, ne tu dxebánzqueze̱ꞌ. 2 Bénneaꞌ dxuꞌe̱ dxuꞌa dxa xuꞌu naꞌ naque̱ꞌ benneꞌ dxuxúequeze̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ. 3 Bénneaꞌ zue̱ꞌ dxuꞌa dxa xuꞌu dxesálaje̱ꞌ chee̱ chuꞌu bénneaꞌ dxuxúequeze̱ꞌ-baꞌ, naꞌ zrilaꞌ caꞌ dxelexúnbeabaꞌ chiꞌe̱. Benneꞌ nigá dxuꞌe̱ la tu tu zrilaꞌ caꞌ, ne dxebéaje̱ꞌ-baꞌ lu leꞌaj chee̱baꞌ. 4 Ca dxedé dxebéaje̱ꞌ xúgute̱baꞌ, naꞌ dxebía lawe̱ꞌ laubaꞌ, naꞌ zrilaꞌ caꞌ zjácale̱baꞌ Le̱ꞌ, laweꞌ da dxelexúnbeabaꞌ chiꞌe̱. 5 Quebe zjácale̱baꞌ tu benneꞌ quebe zaj núnbeabaꞌ. Dxuluzrúnnujbaꞌ lau benneꞌ naꞌ laweꞌ da quebe dxelexúnbeabaꞌ chiꞌi benneꞌ quebe zaj núnbeabaꞌ. 6 Bchálajle̱ Jesús benneꞌ caꞌ da dxuléꞌe nigá, naꞌ benneꞌ caꞌ quebe guléajniꞌine̱ꞌ bi zéaje̱ da guzre Jesús le̱ꞌ.  









Jesús naque̱ꞌ benneꞌ chaweꞌ dxuxúe̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ 7 Nadxa

Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ da xula: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, nedaꞌ nacaꞌ dxa xuꞌu naga dxelúꞌu bénneache zaj naque̱ꞌ ca zrilaꞌ chiaꞌ caꞌ. 8 Xúgute̱ benneꞌ dxuluxúe̱ꞌ zrilaꞌ, benneꞌ belelé̱ꞌe̱ nédxudxa ca nedaꞌ, gulaque̱ꞌ gubán, ne tu gulebánzqueze̱ꞌ. Zrilaꞌ caꞌ quebe belénebaꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ. 9 Nedaꞌ nacaꞌ dxa xuꞌu. Bénneaꞌ chuꞌe̱ ne̱ chiaꞌ nedaꞌ, láqueze bénneaꞌ. Gaque̱ꞌ ca tu zrilaꞌ dxuꞌubaꞌ, ne dxuajbaꞌ leꞌaj chee̱baꞌ, naꞌ dxezrélebaꞌ zríe̱du dxágubaꞌ. 10 ’Benneꞌ gubán ze̱ꞌe̱ tuze chee̱ cuane̱ꞌ-baꞌ, ne chee̱ gútete̱ꞌba, ne chee̱ guzría xiꞌte̱ꞌ-baꞌ. Nedaꞌ blaꞌa chee̱ gápale xel-laꞌ nabán, ne chee̱ gapa xánnele na. 11 Nedaꞌ nacaꞌ benneꞌ chaweꞌ dxuxúaꞌ zrilaꞌ caꞌ. Benneꞌ chaweꞌ dxuxúe̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ dxuzúe̱ꞌ xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ chee̱ guselé̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ. 12 Benneꞌ dxuxúe̱ꞌbaꞌ laweꞌ da dxeziꞌe̱ lazruj, gate dxeléꞌene̱ꞌ za becuꞌ xiꞌa, naꞌ dxusane̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ, ne dxuzrúnnuje̱ꞌ, laweꞌ da quebe nácaqueze̱ꞌ benneꞌ dxuxúe̱ꞌ le̱baꞌ, naꞌ zrilaꞌ caꞌ quebe zaj nácabaꞌ be̱ cheé̱zqueze̱ꞌ. 13 Benneꞌ nigá dxuzrúnnuje̱ꞌ laweꞌ da dxunze̱ꞌ zrin chee̱ siꞌe̱ lázruje̱ꞌ, naꞌ quebe dxeꞌe̱ gunne xue chee̱baꞌ. 14-15 ’Nedaꞌ nacaꞌ benneꞌ chaweꞌ dxuxúaꞌ zrilaꞌ caꞌ. Cáte̱ze núnbea Xraꞌ nedaꞌ, naꞌ nedaꞌ núnbeꞌa Xraꞌ, cáꞌanqueze nedaꞌ núnbeꞌa zrilaꞌ chiaꞌ caꞌ, naꞌ le̱baꞌ zaj núnbeabaꞌ nedaꞌ. Nedaꞌ dxuzúaꞌ xel-laꞌ nabán chiaꞌ chee̱ guseláꞌ zrilaꞌ caꞌ. 16 Cáꞌanqueze zaj zraꞌ zrilaꞌ chiaꞌ quebe zaj zrabaꞌ lu leꞌaj nigá. Dxal-laꞌ cheajxexriꞌa-baꞌ. Zrilaꞌ caꞌ xelunbaꞌ ca dxenná xrtizraꞌ, ne xelácabaꞌ tu cueze, naꞌ tuze benneꞌ guxúe̱ꞌ le̱baꞌ. 17 ’Xraꞌ nazríꞌine̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da dxuzúaꞌ xel-laꞌ nabán chiaꞌ, naꞌ xecáꞌa na. 18 Quebe nu sequeꞌ cua xel-laꞌ nabán chiaꞌ. Nedaꞌ  



















265

San Juan 10

xuzúaꞌ na cáte̱ze dxaca lázrequezaꞌ nedaꞌ. Napaꞌ xel-laꞌ dxenná bea guzúaꞌ na, ne chee̱ xecáꞌa na. Da nigá naca na da gunná beꞌe Xraꞌ nedaꞌ gunaꞌ. 19 Gate benneꞌ judío caꞌ belenne̱ꞌ dizraꞌ caní, naꞌ gulaque̱ꞌ chupa laꞌa xetú. 20 Benneꞌ zan benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxuzé̱ nágale chee̱ benneꞌ nigá? Xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ, ne nadá xichaj lázrdawe̱ꞌ. 21 Xebal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Tu benneꞌ xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ quebe séquene̱ꞌ guchálaje̱ꞌ caní. ¿Waca tu beꞌ xriwe̱ꞌ xexún na xiaj lau tu benneꞌ la chul-la?  





Dxuluzúa benneꞌ judío caꞌ Jesús chaláꞌala 22 Naca

na beuꞌ zaga, naꞌ lu xe̱zre Jerusalén zaj zue̱ꞌ laní gate dxulusá lazre̱ꞌ ca guca gate gulegúꞌe̱ xudauꞌ naꞌ lu naꞌ Dios. 23 Jesús dxedé̱ꞌ chaleꞌaj xudauꞌ naꞌ naga naca lachila chee̱ Salomón. 24 Nadxa benneꞌ judío caꞌ guléchaje̱ꞌ Le̱ꞌ, ne gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―¿Bátalaqueze québedxa gunuꞌ lueꞌ chupa lázrentuꞌ? Che lueꞌ nacuꞌ Cristo, Bénneaꞌ sel-la Dios, gunnáte̱gala. 25 Beche̱be Jesús: ―Ba guchaꞌ leꞌe, naꞌ quebe guxéajle̱le chiaꞌ. Ca naca da dxunaꞌ nedaꞌ, ne dxuchínedaꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Xraꞌ, dxululéꞌe na nu nacaꞌ nedaꞌ. 26 Leꞌe quebe dxéajle̱le chiaꞌ laweꞌ da quebe nácale zrilaꞌ chiaꞌ, ca ba guchaꞌ leꞌe nédxula. 27 Zrilaꞌ chiaꞌ dxelexúnbeabaꞌ chiꞌa, naꞌ nedaꞌ núnbeꞌa-baꞌ, naꞌ le̱baꞌ dxelaubaꞌ nedaꞌ. 28 Benneꞌ zaj naque̱ꞌ zrilaꞌ chiaꞌ, dxunézrujaꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna, ne cabátaꞌquezdxa xelebía xiꞌe̱, naꞌ quebe nu sequeꞌ xecáꞌa le̱ꞌ lu naꞌa nedaꞌ. 29 Xraꞌ be̱nne̱ꞌ nedaꞌ benneꞌ caní, naꞌ Le̱ꞌ nácadxe̱ꞌ szren ca xúgute̱ bénneache, naꞌ quebe nu sequeꞌ xecáꞌa benneꞌ caꞌ lu naꞌ Xraꞌ. 30 Nedaꞌ, ne Xraꞌ tuze nácantuꞌ. 31 Nadxa benneꞌ judío caꞌ gulequé̱ꞌe̱ xiaj xetú chee̱ xelútie̱ꞌ Jesús. 32 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Ba bé̱nquezaꞌ da zan da chaweꞌ laule leꞌe, dxuchínedaꞌ xel-laꞌ waca chee̱ Xraꞌ. ¿Nula chee̱ da chaweꞌ caní güele nedaꞌ xiaj? 33 Belexeche̱be benneꞌ judío caꞌ: ―Quebe güentuꞌ lueꞌ xiaj laweꞌ da nunuꞌ da chaweꞌ. Dxuntuꞌ na laweꞌ da gunnéuꞌ schanniꞌ chee̱ Dios. Lueꞌ nacuꞌ bénneache, naꞌ dxun cuinuꞌ Dios. 34 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ:  























San Juan 10, 11

266

―Lu da nadxixruj bea chee̱le leꞌe naxúaj xrtizraꞌ Dios, dxenná na: Leꞌe nácale dios caꞌ. 35 Quebe gaca tábagadxu ca da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, naꞌ Diósqueze̱ꞌ gunné̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ gulezíꞌe̱ xrtizre̱ꞌ zaj naque̱ꞌ dios caꞌ. 36 Che Dios bzue̱ꞌ nedaꞌ, ne gusél-le̱ꞌ nedaꞌ lu xe̱zr la xu nigá, ¿bizr chee̱ naꞌ dxennale leꞌe gunnéaꞌ schanniꞌ chee̱ Dios laweꞌ da gunnéaꞌ nacaꞌ Zriꞌine Dios? 37 Che quebe dxunaꞌ ca naca da dxun Xraꞌ, quebe chéajle̱le chiaꞌ. 38 Che dxunaꞌ na, lácala quebe dxéajle̱le chiaꞌ ne̱ chee̱ da dxennéaꞌ, le chéajle̱ chiaꞌ ne̱ chee̱ da caꞌ dxunaꞌ, chee̱ nézele Xraꞌ zúale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ nedaꞌ zúale̱naꞌ Xraꞌ. 39 Xetú lasa gulaca lazre̱ꞌ xele̱l-le̱ꞌ Jesús, naꞌ Le̱ꞌ gulé̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ. 40 Nadxa bezrín Jesús dxuꞌa xe̱gu Jordán chaláꞌa naga dxalaj gubizra, naꞌ begáꞌane̱ꞌ naꞌ, naga guzúa Juan nédxute̱ dxuchúe̱ꞌ bénneache nisa. 41 Benneꞌ zan xjaque̱ꞌ xeajlenné̱ꞌe̱ Jesús, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Juan, da li quebe bi xel-laꞌ waca zren be̱ne̱ꞌ, naꞌ xúgute̱ da gunné̱ꞌ ca naca chee̱ benneꞌ nigá naca na da li. 42 Benneꞌ zan guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús lataj naꞌ.  















11

Ca guca gate gute Lázaro 1 Zua

tu benneꞌ dxéꞌene̱ꞌ le̱ꞌ Lázaro, benneꞌ xe̱zre Betania, da naca na lazre María, ne bi bile̱ꞌ le̱ꞌ Marta. 2 María nigá, bi zan Lázaro, benneꞌ dxéꞌene̱ꞌ naꞌ, naque̱ꞌ nuꞌula naꞌ guluꞌe̱ niꞌa Jesús da naꞌ dxelále̱ꞌe̱ zixre, ne bsebizre̱ꞌ na nen xicha xíchaje̱ꞌ. 3 Dxúpate̱ nuꞌula caní gulesel-le̱ꞌ benneꞌ xeaje̱zre̱ꞌ Jesús: ―Xran, bénneaꞌ nazríꞌinuꞌ quebe chaweꞌ zue̱ꞌ. 4 Ca ben Jesús da nigá, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Da dxéꞌene̱ꞌ quebe naca na da gútete̱ na le̱ꞌ. Naca na chee̱ guléꞌe lau na xel-laꞌ szren chee̱ Dios, ne cáꞌanqueze chee̱ guléꞌe lau na xel-laꞌ szren chiaꞌ nedaꞌ, Zriꞌine Dios, ne̱ chee̱ xel-laꞌ we̱ꞌ naꞌ. 5 Lácala nazríꞌi Jesús Marta, ne bi bile̱ꞌ, ne Lázaro, 6 gate benne̱ꞌ quebe chaweꞌ zua Lázaro naꞌ, begáꞌane̱ꞌ naga zue̱ꞌ xechupa zra. 7 Ca gudé naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ: ―Le chuꞌu naga nababa Judea xetú. 8 Nadxa benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ Wese̱de, náꞌasca benneꞌ judío caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ gulaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ Lueꞌ nen xiaj. ¿Dxaca lazruꞌ chéajuꞌ naꞌ xetú?  













267

San Juan 11

9 Jesús

guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Quebe nun Dios dute̱ te zra gate dxelún bénneache zrin? Che nu benneꞌ dxedé̱ꞌ te zra, quebe cheajchazie̱ꞌ lu da ste̱be laweꞌ da dxeléꞌene̱ꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ da nuzúa Dios lu xe̱zr la xu nigá. 10 Che nu benneꞌ dxedé̱ꞌ chizrela, dxechégüe̱ꞌ laweꞌ da quebe zúale̱ xel-laꞌ naxaníꞌ le̱ꞌ. 11 Ca gudé naꞌ guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―Benneꞌ ljwézredxu Lázaro ba dxásie̱ꞌ. Chaꞌa nedaꞌ cheajsebanaꞌ le̱ꞌ. 12 Nadxa benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Xran, che dxásie̱ꞌ, wexaque̱ꞌ. 13 Da nigá da gunná Jesús zéaje̱ na ba gute Lázaro. Benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ guléquene̱ꞌ gunná Jesús dxáseze̱ꞌ. 14 Nadxa Jesús bzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ, gunné̱ꞌ: ―Ba gútequeze Lázaro. 15 Dxebedaꞌ laweꞌ da quebe zuaꞌ naꞌ. Caní gácadxa chaweꞌ chee̱le leꞌe, chee̱ chéajle̱le chiaꞌ. Le chuꞌu cheajnnadxu Lázaro. 16 Nadxa Tomás, bénneaꞌ lé̱queze̱ꞌ bilideꞌ, guzre̱ꞌ xezícala benneꞌ caꞌ: ―Le chúꞌuqueze dxiꞌu chee̱ gátedxu tu zren nen Jesús.  













Jesús naque̱ꞌ benneꞌ dxusebane̱ꞌ benneꞌ gate caꞌ, ne benneꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-laꞌ nabán li lazreꞌ 17 Gate

belezrine̱ꞌ xe̱zre Betania, naꞌ bene Jesús gudapa zra bulucache̱ꞌ Lázaro. 18 Betania dxeꞌ na gáguze naga dxeꞌ Jerusalén, ca cadite sadxu tu chíꞌidauꞌze zrindxu naꞌ, 19 naꞌ benneꞌ zan benneꞌ judío caꞌ xjaque̱ꞌ xeajlenné̱ꞌe̱ Marta ne María, naꞌ xulunézruje̱ꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ zren lazreꞌ laweꞌ da gute bi zane̱ꞌ. 20 Gate ben Marta ba zaꞌ Jesús, naꞌ guzé̱ꞌe̱ zeajxrígale̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ María begáꞌane̱ꞌ xuꞌu. 21 Marta guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, chela zuꞌ nigá, quebe gute bi zanaꞌ. 22 Nedaꞌ nezdaꞌ Dios gunne̱ꞌ Lueꞌ bítete̱ze da nabuꞌ. 23 Jesús gunné̱ꞌ: ―Webán bi zanuꞌ. 24 Nadxa Marta guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Nezdaꞌ webane̱ꞌ lu zra xelexebán benneꞌ gate caꞌ, zra bze̱be naꞌ. 25 Nadxa gunná Jesús: ―Nedaꞌ nacaꞌ benneꞌ dxusebáne̱ꞌ benneꞌ gate caꞌ, ne benneꞌ dxunne̱ꞌ xel-laꞌ nabán li lazreꞌ. Nu benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chiaꞌ,  















San Juan 11

268

lácala gatie̱ꞌ, webane̱ꞌ, 26 naꞌ xúgute̱ benneꞌ zaj naca bane̱ꞌ, ne dxeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ, québequeze xelatie̱ꞌ tu chiꞌize. ¿Dxéajle̱ꞌu da nigá? 27 Marta guzre̱ꞌ Jesús: ―Aweꞌ, Xran. Nedaꞌ dxéajle̱ꞌa nacuꞌ Cristo, Zriꞌine Dios, Bénneaꞌ guche̱be lazreꞌ Dios sel-le̱ꞌ.  



Jesús dxebezre̱ꞌ laweꞌ da zaj zua baxacheꞌ nuꞌula caꞌ 28 Ca

gudé gunná Marta da nigá, naꞌ guxíaje̱ꞌ xeajzenne̱ꞌ bi bile̱ꞌ María, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ zrize: ―Ba blaꞌ Benneꞌ dxuse̱de, ne dxenné̱ꞌ lueꞌ. 29 Ca ben María da nigá, naꞌ guxase̱ꞌ guzé̱ꞌe̱, xeajnné̱ꞌe̱ Jesús. 30 Jesús quebe ne chuꞌe̱ xe̱zre naꞌ, naꞌ zue̱ꞌ naga bezraga Marta Le̱ꞌ. 31 Benneꞌ judío caꞌ zaj zraꞌ xuꞌu naꞌ dxulunézruje̱ꞌ María xel-laꞌ zren lazreꞌ, gate beleléꞌene̱ꞌ guxasa María, ne chadí bdxúaje̱ꞌ, naꞌ xjácale̱ benneꞌ caní le̱ꞌ, dxeléquene̱ꞌ zéaje̱ꞌ dxuꞌa ba zeajchezre̱ꞌ naꞌ. 32 Gate bzrin María naga zua Jesús, naꞌ bzu zribe̱ꞌ zran niꞌa Jesús, gunné̱ꞌ: ―Xran, chela zuꞌ nigá, quebe gute bi zanaꞌ. 33 Gate bleꞌe Jesús dxebezre María, ne cáꞌanqueze dxelebezre judío caꞌ, benneꞌ zjácale̱ne̱ꞌ María, naꞌ bexíajele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, ne guzúe̱ꞌ ste̱be lu lázrdawe̱ꞌ. 34 Naꞌ bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Ga bcáchele bénneaꞌ? Naꞌ gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Xran, gudá leꞌenuꞌ. 35 Naꞌ gudxezre Jesús. 36 Nadxa gulenná benneꞌ judío caꞌ: ―Le nnaꞌxque cátite̱ nazríꞌine̱ꞌ le̱ꞌ. 37 Bal-la benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá bexune̱ꞌ benneꞌ la chul-la. La zue̱ꞌ nigá, ¿quebe guzéquene̱ꞌ ájala gune̱ꞌ chee̱ quebe gute Lázaro?  

















Jesús dxusebane̱ꞌ Lázaro 38 Jesús

guzúe̱ꞌ ste̱be xetú, naꞌ bzrine̱ꞌ dxuꞌa ba. Ba naꞌ naca na tu bluaj, naꞌ daꞌ tu xiaj taꞌa dxuꞌe na. 39 Gunná Jesús: ―Le xecáꞌa xiaj nigá. Marta, bi zan benneꞌ gate naꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, ba dxelá bénneaꞌ tula, laweꞌ da ba guca tapa zra naꞌa gutie̱ꞌ. 40 Naꞌ Jesús gunné̱ꞌ:  



269

San Juan 11

―¿Quebe guchaꞌ lueꞌ che chéajle̱ꞌu chiaꞌ, waléꞌenuꞌ xel-laꞌ szren chee̱ Dios? 41 Nadxa belexequé̱ꞌe̱ xiaj taꞌa naꞌ. Jesús guné̱ꞌe̱ xabáa, gunné̱ꞌ: ―Xrae, dxapaꞌ Lueꞌ: “Xcalenuꞌ” laweꞌ da ba bennuꞌ chiaꞌ. 42 Nedaꞌ nezdaꞌ tu dxénzquezenuꞌ chiaꞌ. Dxennéaꞌ da nigá chee̱ gaca tu da ba neza chee̱ benneꞌ caní, chee̱ xeléajle̱ꞌe̱ chiuꞌ nasel-luꞌ nedaꞌ. 43 Ca gudé gunné̱ꞌ da nigá, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―¡Lázaro, bedxúaj nigá! 44 Bedxúaj benneꞌ gate naꞌ, nadxéaj niꞌa ne̱ꞌe̱ nen ládxeꞌdauꞌ da buluchele̱ꞌ niꞌa ne̱ꞌe̱, naꞌ lawe̱ꞌ dxela na ladxeꞌ. Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le xese̱zre̱ꞌ, ne le gusane̱ꞌ xexíaje̱ꞌ.  







Benneꞌ dxeledábague̱ꞌ Jesús dxelune̱ꞌ tuze dizraꞌ xele̱l-le̱ꞌ Le̱ꞌ (Mt. 26.1-5; Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2) 45 Nadxa

guléajle̱ benneꞌ zan chee̱ Jesús, benneꞌ judío caꞌ xjácale̱ María, ne beleléꞌene̱ꞌ ca da be̱n Jesús. 46 Bal-la benneꞌ caꞌ xjaque̱ꞌ xeajlechálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ fariseo caꞌ, naꞌ buluzenne̱ꞌ le̱ꞌ ca da be̱n Jesús. 47 Nadxa fariseo caꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ belezrague̱ꞌ nen benneꞌ xuꞌu laweꞌ blau chee̱ judío caꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―¿Ájazra gundxu? Benneꞌ nigá dxúnle̱ꞌe̱ xel-laꞌ waca da za xabáa. 48 Che caꞌ güedxu Le̱ꞌ lataj, xúgute̱ bénneache xeleajlé̱ꞌe̱ chee̱ꞌ chee̱ xuluzúe̱ꞌ Le̱ꞌ ca wenná bea, naꞌ xeleláꞌ benneꞌ Roma caꞌ, benneꞌ zjaque̱ꞌ wedil-la, naꞌ xuluzría xiꞌe̱ xudauꞌ chee̱dxu, ne xe̱zr la xu chee̱dxu. 49 Nadxa tu benneꞌ le̱ꞌ Caifás, bxruze blau iza naꞌ, guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Leꞌe québequeze bi nézele, 50 ne quebe dxeque beꞌele gácadxa chaweꞌ chee̱dxu gateꞌ tuze benneꞌ ne̱ chee̱ xe̱zre nigá, ne quegala ca naca xe̱zr la xu nigá cuía xi na. 51 (Quegá gunná Caifás da nigá cheé̱zqueze̱ꞌ. Laweꞌ da naque̱ꞌ bxruze blau iza naꞌ, bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ gateꞌ Jesús ne̱ chee̱ xe̱zr la xu judío. 52 Quegá gatie̱ꞌ tuze ne̱ chee̱ xe̱zr la xu naze. Cáꞌanqueze chee̱ xutupe̱ꞌ lu naꞌ Dios xúgute̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios, benneꞌ zaj nase dínnaje̱ꞌ, benneꞌ caꞌ zaj nababe̱ꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu.) 53 Caꞌan guca, ca lu zra naꞌte̱ benneꞌ judío wenná bea caꞌ belune̱ꞌ tuze dizraꞌ xelútie̱ꞌ Jesús.  















San Juan 11, 12

270

54 Chee̱

le̱ naꞌ Jesús québedxa gudé̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ chee̱ judío caꞌ, naꞌ guzé̱ꞌe̱ naga nababa Judea, naꞌ guxíaje̱ꞌ xe̱zre Efraín naga zua gáguze tu le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. Begáꞌane̱ꞌ xe̱zre naꞌ nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. 55 Ba zua gáguze zrin Laní Pascua chee̱ judío caꞌ, naꞌ benneꞌ zan chee̱ xe̱zre caꞌ xjaque̱ꞌ Jerusalén chee̱ xulucáꞌana chaweꞌ cuine̱ꞌ nédxudxa ca zrin Laní Pascua. 56 Guledé̱ꞌ dxelexílaje̱ꞌ Jesús, naꞌ gate zaj zre̱ꞌe̱ chaleꞌaj xudauꞌ naꞌ, buluche̱be ljwezre̱ꞌ: ―¿ꞌAjazra dxéquele? ¿Wide̱ꞌ laní, che quebe xide̱ꞌ? 57 Benneꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ ba gulebéaje̱ꞌ dizraꞌ che nu benneꞌ caꞌ nézene̱ꞌ ga zua Jesús, naꞌ xelé̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ chee̱ gaca xele̱l-le̱ꞌ Le̱ꞌ.  





12

María dxuguꞌe̱ da dxelá zixre niꞌa Jesús (Mt. 26.6-13; Mr. 14.3-9) 1 Xrupa

zra nédxudxa gate za chuꞌu Laní Pascua chee̱ judío caꞌ, guxíaj Jesús xe̱zre Betania naga zua Lázaro, bénneaꞌ bsebán Jesús ládujla benneꞌ gateꞌ. 2 Lu xe̱zre naꞌ belune̱ꞌ tu xrcheꞌ, chee̱ gulape̱ꞌ ba láꞌana Jesús. Marta bdee̱ꞌ xel-laꞌ wagu, naꞌ Lázaro dxéꞌle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelágule̱ne̱ꞌ Jesús. 3 Nadxa María guqué̱ꞌe̱ tu xia da za da dxelále̱ꞌe̱ zixre, da naca na chee̱ dusén lase, da zácale̱ꞌe̱ na, naꞌ guluꞌe̱ da za naꞌ niꞌa Jesús, ne bsebizre̱ꞌ na nen xicha xíchaje̱ꞌ. Ca naca benneꞌ zaj zraꞌ xuꞌu naꞌ guleléꞌene̱ꞌ ca dxelá da zixre naꞌ. 4 Nadxa Judas Iscariote, zriꞌine Simón, tu benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, ne naque̱ꞌ bénneaꞌ gudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, gunné̱ꞌ: 5 ―¿Bizr chee̱ naꞌ quebe gudáꞌu da zixre naꞌ, naꞌ sidxu na dumí lazruj chee̱ chunna gaxúa zra chee̱ gácale̱dxu benneꞌ xacheꞌ caꞌ? 6 Quebe gunná Judas da nigá laweꞌ da dxeꞌe̱ gunne xue chee̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. Naque̱ꞌ gubán, ne nuꞌe̱ bzude dumí chee̱ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, ne dxebane̱ꞌ lateꞌ weaj dumí naꞌ da dxuluzré̱ꞌe̱ lu bzude naꞌ. 7 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ Judas naꞌ: ―Be̱ lataj nuꞌula nigá laweꞌ da be̱ne̱ꞌ da nigá chee̱ dxucáꞌana chawe̱ꞌ nedaꞌ chee̱ gate xulucache̱ꞌ nedaꞌ lu xe̱dxu ba. 8 Benneꞌ xacheꞌ caꞌ tu zrázqueze̱ꞌ ládujla leꞌe. Nedaꞌ quebe tu súazquezaꞌ nen leꞌe.  













Dxelune̱ꞌ tuze dizraꞌ xelútie̱ꞌ Lázaro 9 Zaneꞌ

benneꞌ judío caꞌ belenne̱ꞌ zua Jesús xe̱zre Betania, naꞌ xjaque̱ꞌ naꞌ, quegá tuze zeajlenné̱ꞌe̱ Jesús. Cáꞌanqueze

271

San Juan 12

zeajlenné̱ꞌe̱ Lázaro, bénneaꞌ bsebán Jesús ládujla benneꞌ gate caꞌ. 10 Nadxa benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ belune̱ꞌ tuze dizraꞌ cáꞌanqueze xelútie̱ꞌ Lázaro, 11 laweꞌ da ne̱ chee̱ Lázaro benneꞌ zan benneꞌ judío caꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ bxruze caꞌ chee̱ xeleajlé̱ꞌe̱ chee̱ Jesús.  



Dxexúꞌu Jesús Jerusalén (Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40) 12 Benneꞌ

zan ba zjaca Jerusalén, zjaque̱ꞌ Laní Pascua naꞌ, naꞌ zra xula belenne̱ꞌ ba zaꞌ Jesús lu xe̱zre naꞌ. 13 Nadxa gulechugue̱ꞌ zinaꞌ, naꞌ xjaque̱ꞌ xeajlexrígale̱ꞌ Jesús, ne dxelenné̱ꞌ zizraj: ―¡Gaca ba láꞌazxa Dios! ¡Ba neza zrente̱ naca na chee̱ Benneꞌ ze̱ꞌe̱ waláz chee̱ Xránadxu Dios! ¡Ba neza zrente̱ naca na chee̱ Wenná Bea chee̱ xe̱zre Israel! 14 Jesús xeajxraque̱ꞌ tu burro, naꞌ guzríe̱ꞌ-baꞌ, ca naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, dxenná na: 15 Quebe zrébele leꞌe, benneꞌ zre̱ꞌe̱ xe̱zre Sión. Le nnaꞌxque, ba zaꞌ Wenná Bea chee̱le. Zrie̱ꞌ tu burro. 16 Nédxute̱ benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús quebe guléajniꞌine̱ꞌ da naꞌ dxaca na. Ca gudé naꞌ, gate begáꞌana szren Jesús lau Dios, naꞌ xeajlesá lazre̱ꞌ xúgute̱ da caní zaj naxúaj na lu xiche chee̱ Dios ca naca chee̱ Jesús, naꞌ caꞌan guca chee̱ꞌ. 17 Benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ nen Jesús gate gunné̱ꞌ Lázaro lu xe̱dxu ba, ne bsebane̱ꞌ le̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, buluzenne̱ꞌ bénneache Jerusalén ca da guca naꞌ. 18 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ caní xeajlexrígale̱ꞌ Jesús laweꞌ da belenne̱ꞌ ca naca xel-laꞌ waca zrente̱ da be̱ne̱ꞌ. 19 Nadxa benneꞌ fariseo caꞌ gulé̱ ljwezre̱ꞌ: ―Ba dxeléꞌele quebe séquedxu bi gundxu. Ca naca bénneache dxelune̱ꞌ Le̱ꞌ tuze.  











Dxelexilaj benneꞌ griego caꞌ Jesús 20 Zaj

zraꞌ bal-la benneꞌ griego caꞌ ládujla benneꞌ caꞌ belezrine̱ꞌ Jerusalén chee̱ xulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios lu laní naꞌ. 21 Benneꞌ caní belezrine̱ꞌ lau Felipe, benneꞌ Betsaida chee̱ ga nababa Galilea, ne naque̱ꞌ Jesús tuze, naꞌ gulataꞌ xuene̱ꞌ le̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―Benneꞌ, dxaca lázrentuꞌ leꞌentuꞌ Jesús. 22 Felipe guxíaje̱ꞌ xeaje̱zre̱ꞌ Andrés caní, naꞌ xjaca dxupe̱ꞌ xeajlegue̱zre̱ꞌ Jesús caꞌ. 23 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ dxupa caꞌ:  





San Juan 12

272

―Ba bzrin zra xegáꞌana szrenaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache. 24 Da li dxapaꞌ leꞌe, tu binne zruaꞌ xtila wegáꞌana na tuze na che quebe xexruj na lu xu, ne gacu na xu. Che gacu na xu, naꞌ gunna na lina. Caní dxal-laꞌ gaca chiaꞌ nedaꞌ. 25 Benneꞌ dxeꞌe̱ gunne xue gapa chiꞌe̱ xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ gunitie̱ꞌ na. Bénneaꞌ dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá, gapa chiꞌe̱ na, ne zruéꞌene̱ꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna. 26 Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gune̱ꞌ zrin chiaꞌ, dxal-laꞌ gaque̱ꞌ nedaꞌ tuze, naꞌ gátete̱ze suaꞌ nedaꞌ, naꞌ súaqueze benneꞌ dxune̱ꞌ zrin chiaꞌ. Che nu benneꞌ dxune̱ꞌ zrin chiaꞌ, Xraꞌ gape̱ꞌ le̱ꞌ ba láꞌana.  





Jesús dxuchálaje̱ꞌ ca gaca gate gatie̱ꞌ 27 Gunná

Jesús: ―Naꞌa sté̱bele̱ꞌe̱ zuaꞌ. ¿Bizra nniaꞌ? ¿Nniaꞌ: Xrae, bselá nedaꞌ lu da dxal-laꞌ gaca chiaꞌ naꞌa? Belájquezaꞌ chee̱ gaca chiaꞌ da caní. 28 Xrae, bcaꞌana szren lauꞌ. Nadxa ben tu chiꞌi benneꞌ dxenné̱ꞌ xabáa: ―Ba bcaꞌana szrenaꞌ na, ne gucáꞌana szrenaꞌ na xetú. 29 Benneꞌ caꞌ zre̱ꞌe̱ naꞌ dxelenne̱ꞌ gulenné̱ꞌ guziuꞌ gunné̱. Xebal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Tu gubáz chee̱ xabáa bchálajle̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. 30 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Quegá gunné̱ chiꞌe̱ naꞌ ne̱ chiaꞌ nedaꞌ. Gunné̱ na ne̱ chee̱le leꞌe. 31 Naꞌa ba bzrin zra guchiꞌa Dios chee̱ bénneache zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ naꞌa cueaj Dios chaláꞌala da xriwe̱ꞌ, da naꞌ dxenná bea na lu xe̱zr la xu nigá, chee̱ québedxa nna bea na. 32 Gate xelechise̱ꞌ nedaꞌ lu xe̱zr la xu nigá le̱ꞌe̱ xaga béguaj, naꞌ nedaꞌ nniaꞌ xúgute̱ bénneache chee̱ xelaque̱ꞌ nedaꞌ tuze. 33 Gate gunné̱ꞌ caní, bleꞌe Jesús ca gatie̱ꞌ. 34 Nadxa benneꞌ zan caꞌ gulé̱ꞌe̱ Jesús: ―Netuꞌ bénentuꞌ ca da naxúaj na lu xiche chee̱ da nadxixruj bea na da dxenná na waca bánqueze Cristo chadía chacanna. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxennáuꞌ Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache xelechise̱ꞌ Le̱ꞌ? ¿Nuzra naꞌ Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache? 35 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Xetú chíꞌidauze xel-laꞌ naxaníꞌ sua na ládujla leꞌe. Le ta naꞌa dxácate̱ ne zua xel-laꞌ naxaníꞌ nen leꞌe, chee̱ quebe xrínnele, laweꞌ da benneꞌ dxedé̱ꞌ lu da chul-la quebe nézene̱ꞌ ga zéaje̱ꞌ. 36 Le cheajlé̱ chee̱ xel-laꞌ naxaníꞌ da nacaꞌ nedaꞌ dxácate̱ zua xel-laꞌ naxaníꞌ nen leꞌe, chee̱ gácale tuze xel-laꞌ naxaníꞌ naꞌ.  

















273

San Juan 12

Ca gudé gunná Jesús da nigá, naꞌ bezé̱ꞌe̱ bcache cuine̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ. Benneꞌ judío caꞌ quebe dxeleajlé̱ꞌe̱ chee̱ Jesús 37 Lácala

bleꞌe Jesús zaneꞌ xel-laꞌ waca zrente̱ lau benneꞌ judío caꞌ, quegá xúgute̱ꞌ guleajlé̱ꞌe̱ chee̱ꞌ, 38 laweꞌ da be̱n na ba xen guca ca da gunná Isaías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: Xran, ¿nuzra guxeajlé̱ chee̱ dizraꞌ chee̱dxu? ¿Nuzra naꞌ bleꞌe Xránadxu xel-laꞌ waca chee̱ꞌ? 39 Caꞌan guca, quebe guca xeleajlé̱ꞌe̱ chee̱ꞌ laweꞌ da caní gunnáqueze Isaías naꞌ: 40 Dios be̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ la chul-la, ne be̱ne̱ꞌ zideꞌ lázrdawe̱ꞌ, chee̱ quebe xeleléꞌene̱ꞌ nen xiaj lawe̱ꞌ, ne quebe xeléajniꞌine̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, ne quebe xelelé̱ꞌe̱ lawaꞌ nedaꞌ chee̱ xexunaꞌ le̱ꞌ. 41 Isaías naꞌ gunné̱ꞌ da nigá laweꞌ da bléꞌene̱ꞌ xel-laꞌ szren chee̱ Jesús, ne bchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ꞌ. 42 Zaneꞌ benneꞌ judío caꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, ne cáꞌanqueze bal-la benneꞌ xíchaje̱ caꞌ. Quebe belexeche̱be̱ꞌ láwela bénneache laweꞌ da belezrebe̱ꞌ da xelún benneꞌ fariseo caꞌ, chee̱ quebe xelexebéaje̱ꞌ le̱ꞌ xuꞌu naga dxelezrague̱ꞌ. 43 Caní belune̱ꞌ laweꞌ da beledánedxene̱ꞌ xel-laꞌ ba láꞌana da dxelúe bénneache le̱ꞌ ca xellaꞌ ba láꞌana da dxue Dios le̱ꞌ.  









Dizraꞌ chee̱ Jesús guchiꞌa na chee̱ da dxelún bénneache 44 Jesús

gunné̱ꞌ zizraj: ―Benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chiaꞌ, quegá chee̱zaꞌ dxéajle̱ꞌe̱, cáꞌanqueze dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ. 45 Bénneaꞌ dxeléꞌene̱ꞌ nedaꞌ, dxeléꞌequezne̱ꞌ Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ. 46 Nedaꞌ, xel-laꞌ naxaníꞌ, blaꞌa lu xe̱zr la xu nigá chee̱ québedxa xelexegáꞌana benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ lu da chul-la. 47 Che nu benneꞌ dxenne̱ꞌ dizraꞌ chiaꞌ, ne quebe dxune̱ꞌ ca naca na, quegá nedaꞌ guzría xiꞌa le̱ꞌ, laweꞌ da quebe blaꞌa nedaꞌ chee̱ guzría xiꞌa bénneache. Blaꞌa chee̱ guseláꞌ benneꞌ caꞌ. 48 Benneꞌ dxuzúe̱ꞌ nedaꞌ chaláꞌala, ne quebe dxune̱ꞌ ca naca dizraꞌ chiaꞌ, ba zua da guzría xi na le̱ꞌ. Dizraꞌ da ba gunnéaꞌ naca na da guzría xi na bénneaꞌ lu zra bze̱be naꞌ. 49 Caní gaca na laweꞌ da quebe dxuchálajaꞌ cheé̱zquezaꞌ, laweꞌ da Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ ba gunná béꞌene̱ꞌ nedaꞌ bi dxal-laꞌ nniaꞌ, ne bi dxal-laꞌ gusé̱dedaꞌ. 50 Nedaꞌ nezdaꞌ  











San Juan 13

274

gunná beꞌe Xraꞌ nedaꞌ caní chee̱ xelezeque bénneache xelape̱ꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna. Caꞌan naca, da dxennéaꞌ nedaꞌ, dxennéaꞌ na ca gunná beꞌe Xraꞌ nedaꞌ.

13

Jesús dxibe̱ꞌ niꞌa benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ 1 Naca

na zra nedxu gate za chuꞌu Laní Pascua chee̱ judío caꞌ. Jesús ba nézene̱ꞌ ba bzrin zra xezé̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu nigá chee̱ xexíaje̱ꞌ naga zua Xre̱ꞌ. Nazríꞌiquezne̱ꞌ benneꞌ zaj naca chee̱ꞌ, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, naꞌ naꞌa ba zua guléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ tu da zrendxa da guléꞌe na nazríꞌine̱ꞌ le̱ꞌ. 2-4 Da xriwe̱ꞌ ba nagúꞌu na xichaj lázxdau Judas Iscariote, zriꞌine Simón, ca dxal-laꞌ gune̱ꞌ chee̱ gudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. Nézqueze Jesús ze̱ꞌe̱ naga zua Dios, ne dxallaꞌ xezrine̱ꞌ naga zua Dios, naꞌ Xre̱ꞌ ba bnézruje̱ꞌ Le̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea. Chee̱ le̱ naꞌ, gate dxelawe̱ꞌ xrcheꞌ, guxasa Jesús, naꞌ gudúe̱ꞌ ladxeꞌ naxrúa cuzre̱ꞌ, ne bnase̱ꞌ tu ladxeꞌ dxuꞌa le̱ꞌe̱. 5 Nadxa gudé̱ꞌe̱ nisa tu zriga xia zren, ne guzú lawe̱ꞌ dxibe̱ꞌ niꞌa benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, naꞌ bsebizre̱ꞌ niꞌe̱ nen ladxeꞌ naꞌ da nunase̱ꞌ dxuꞌa le̱ꞌe̱. 6 Ca bzrine̱ꞌ chee̱ quibe̱ꞌ niꞌa Simón Pedro, le̱ꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, ¿Lueꞌ quíbequezuꞌ niꞌa? 7 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Naꞌa quebe dxéajniꞌinuꞌ da dxunaꞌ. Te naꞌa chéajniꞌinuꞌ na. 8 Pedro guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Cabataꞌ quibuꞌ niꞌa. Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Che quebe quibaꞌ niꞌu, quebe gaca gacuꞌ nedaꞌ tuze. 9 Naꞌ Simón Pedro guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, quegá tuze niꞌa quibuꞌ. Cáꞌanqueze naꞌa, ne xíchajaꞌ. 10 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Benneꞌ ba bexuzrte̱ guzje̱ꞌ, tuze niꞌe̱ dxal-laꞌ chadxe laweꞌ da ba naxádxequeze̱ꞌ. Leꞌe ba naxádxele, san quegá xúgute̱le. 11 Gunná Jesús: “Quegá xúgute̱le”, laweꞌ da nézene̱ꞌ nu naꞌ gudée̱ꞌ Le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. 12 Ca gudé gudibe Jesús niꞌa benneꞌ caꞌ, naꞌ bexrúe̱ꞌ ladxeꞌ chee̱ꞌ cuzreꞌ, ne bebeꞌe̱ ga dxelawe̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Dxéajniꞌile leꞌe da ba be̱naꞌ? 13 Leꞌe dxe̱le nedaꞌ: Benneꞌ Wese̱de, ne: Xran, naꞌ caní dxal-laꞌ nnale laweꞌ da caní nacaꞌ. 14 Che nedaꞌ, Benneꞌ Weséde chee̱le, ne Xránale, ba gudibaꞌ níꞌale, cáꞌanqueze leꞌe dxal-laꞌ quíbele niꞌa ljwézrele tule xetule.  





















275

San Juan 13

15 Nedaꞌ

ba bleꞌedaꞌ leꞌe tu da dxuléꞌe na, chee̱ gunle leꞌe ca da be̱naꞌ nedaꞌ. 16 Da li dxapaꞌ leꞌe, tu benneꞌ we̱n zrin quebe nácadxe̱ꞌ szren ca xrane̱ꞌ, naꞌ tu benneꞌ gubáz quebe nácadxe̱ꞌ szren ca benneꞌ nasel-le̱ꞌ le̱ꞌ. 17 Che dxéajniꞌile da caní, ne dxunle ca zaj naca na, gaca chee̱le tu da ba neza. 18 ’Quebe dxuchálajaꞌ chee̱ xúgute̱le leꞌe. Nedaꞌ núnbeꞌa benneꞌ caꞌ gucáꞌa, san dxal-laꞌ gaca ca naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, dxenná na: Benneꞌ dxágule̱ nedaꞌ ba gudábague̱ꞌ nedaꞌ chee̱ gudée̱ꞌ nedaꞌ. 19 Dxapaꞌ leꞌe da nigá naꞌa, nédxula gate quebe ne gaca na, chee̱ gate gaca na, naꞌ chéajle̱le leꞌe zúaquezaꞌ nedaꞌ. 20 Da li dxapaꞌ leꞌe: Benneꞌ dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Bénneaꞌ dxusel-le̱ꞌ nedaꞌ, nedaꞌ naꞌ dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱, naꞌ benneꞌ dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ nedaꞌ, dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ.  









Dxenná Jesús gudé Judas Le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ (Mt. 26.20-25; Mr. 14.17-21; Lc. 22.21-23) 21 Ca

gudé gunná Jesús da nigá, naꞌ guzúe̱ꞌ ste̱be lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, naꞌ bzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ, gunné̱ꞌ: ―Da li dxapaꞌ leꞌe, tu benneꞌ ládujla leꞌe gudée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. 22 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulezú lawe̱ꞌ dxelennáꞌ ljwezre̱ꞌ, ne quebe zaj nézene̱ꞌ nu chee̱ naꞌ dxuchalaj Jesús. 23 Tu benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús, bénneaꞌ nazríꞌile̱ꞌe̱ Jesús le̱ꞌ, zue̱ꞌ cuita Jesús naga dxelawe̱ꞌ xrcheꞌ, 24 naꞌ Simón Pedro be̱ne̱ꞌ tu da dxunna bea lau bénneaꞌ chee̱ guche̱be̱ꞌ Jesús nu chee̱ naꞌ dxenné̱ꞌ caní. 25 Nadxa bénneaꞌ de̱ꞌe̱ cuita Jesús bche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Xran, ¿nuzra naꞌ? 26 Beche̱be Jesús: ―Gusebisaꞌ lateꞌ xeta xtila, naꞌ bénneaꞌ gunézrujaꞌ na, benneꞌ náꞌqueze̱ꞌ. Nadxa Jesús bsebise̱ꞌ lateꞌ xeta xtila, naꞌ bnézruje̱ꞌ na chee̱ Judas Iscariote, zriꞌine Simón. 27 Ca gucáꞌa Judas xeta xtila naꞌ, naꞌ da xriwe̱ꞌ guxúꞌute̱ na lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. Nadxa Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Da dxal-laꞌ gunuꞌ, bé̱ntega na. 28 Benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dxelawe̱ꞌ naꞌ quebe guléajniꞌine̱ꞌ bizr chee̱ naꞌ guzre̱ꞌ Judas naꞌ caní. 29 Laweꞌ da nua Judas bzudeꞌ dumí, bal-le̱ꞌ guléquene̱ꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ bi siꞌe̱ chee̱ laní naꞌ, u bi gunézruje̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. 30 Ca gudé gudagu Judas xeta xtila naꞌ, naꞌ bdxúaje̱ꞌ. Ba guxrinne.  

















San Juan 13, 14

276 Da nadxixruj bea cube

31 Ca

gudé bdxuaj Judas, gunná Jesús: ―Naꞌa guléꞌe lau xel-laꞌ szren chiaꞌ nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, naꞌ xegáꞌana szren Dios ne̱ chiaꞌ nedaꞌ. 32 Che nedaꞌ, Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache, dxuléꞌedaꞌ ca naca xel-laꞌ szren chee̱ Dios, naꞌ Dios guléꞌene̱ꞌ ca naca xel-laꞌ szren chiaꞌ nedaꞌ, ne la gúnte̱queze̱ꞌ na. 33 Leꞌe, bidu chiaꞌ caꞌ, québedxa suaꞌ schaꞌ nen leꞌe. Leꞌe wexílajle nedaꞌ, san ca guchaꞌ benneꞌ judío caꞌ, dxapaꞌ leꞌe naꞌa, quebe gaca saꞌle leꞌe naga chaꞌa nedaꞌ. 34 Tu da cube dxixruj beꞌedaꞌ leꞌe. Le zriꞌi le saꞌ ljwézrele tule xetule ca nedaꞌ nazríꞌidaꞌ leꞌe. Caní dxal-laꞌ zriꞌi ljwézrele tule xetule. 35 Che nazríꞌi ljwézrele tule xetule, naꞌ xúgute̱ bénneache xeleque béꞌene̱ꞌ nácale nedaꞌ tuze.  







Jesús dxenné̱ꞌ nna Pedro quebe núnbeꞌe̱ Le̱ꞌ (Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Lc. 22.31-34) 36 Simón

Pedro bche̱be̱ꞌ Jesús: ―Xran, ¿gazra chéajuꞌ? Beche̱be Jesús: ―Naga chaꞌa nedaꞌ, quebe gaca sáꞌle̱nuꞌ nedaꞌ naꞌa. Te naꞌa wadéquezuꞌ naga teaꞌ nedaꞌ. 37 Nadxa gunná Pedro: ―Xran, ¿bizr chee̱ naꞌ quebe gaca sáꞌle̱naꞌ Lueꞌ naꞌa? Zúaquezaꞌ guzúaꞌ xel-laꞌ nabán chiaꞌ chee̱ gunaꞌ Lueꞌ tuze. 38 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―¿Zúaquezuꞌ guzúꞌ xel-laꞌ nabán chiuꞌ chee̱ gacuꞌ nedaꞌ tuze? Da li dxapaꞌ lueꞌ, nédxudxa ca cuezre xjeaj, lueꞌ wannáquezuꞌ chunna lasa quebe núnbeꞌu nedaꞌ.  



Jesús naque̱ꞌ neza da dxezrín na naga zua Xradxu Dios

14

1 Gunná

Jesús: ―Quebe cuele leꞌe gunne xue. Le guxrén lazreꞌ Dios, ne le guxrén lazreꞌ nedaꞌ. 2 Lizre Xraꞌ dé̱le̱ꞌe̱ lataj naga súale. Chela quebe naca na caní, nedaꞌ ba guchaꞌ leꞌe. Wexáꞌa cheajxecuezaꞌ lataj chee̱le. 3 Ca te xexáꞌa cheajxecuezaꞌ lataj chee̱le, naꞌ wexelájquezaꞌ xetú chee̱ xedajxezriꞌa leꞌe súale̱le nedaꞌ, chee̱ súale leꞌe naga súaquezaꞌ nedaꞌ. 4 Leꞌe nézele naga chaꞌa, ne núnbeale neza naꞌ. 5 Tomás guzre̱ꞌ Jesús:  







277

San Juan 14

―Xran, quebe nézentuꞌ ga chéajuꞌ. ¿Ájazra guntuꞌ gúnbeantuꞌ neza naꞌ? 6 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Nedaꞌ nacaꞌ neza naꞌ, ne nacaꞌ da li, ne nacaꞌ xel-laꞌ nabán. Tuze ne̱ chiaꞌ nedaꞌ waca zrinle naga zua Xraꞌ. 7 Chela núnbeale nedaꞌ, cáꞌanqueze núnbeale Xraꞌ. Náꞌate̱la núnbeale Le̱ꞌ laweꞌ da ba dxeléꞌele Le̱ꞌ. 8 Nadxa Felipe guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, bleꞌe netuꞌ Xrauꞌ, xetú da náꞌte̱ze. 9 Beche̱be Jesús: ―Felipe, schaꞌ ba guzúale̱naꞌ leꞌe, naꞌ ¿quebe ne gúnbeꞌu nedaꞌ? Benneꞌ dxeléꞌene̱ꞌ nedaꞌ, dxeléꞌequezene̱ꞌ Xraꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ dxenabuꞌ nedaꞌ guléꞌedaꞌ leꞌe Xraꞌ? 10 ¿Quebe dxéajle̱ꞌu zúale̱naꞌ Xraꞌ, naꞌ Xraꞌ zúale̱ne̱ꞌ nedaꞌ? Da dxapaꞌ leꞌe, quegá dxennéaꞌ na cheé̱zquezaꞌ. Xraꞌ, Bénneaꞌ zúale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, Lé̱queze̱ꞌ naꞌ dxune̱ꞌ zrin chee̱ꞌ lu naꞌa nedaꞌ. 11 Le chéajle̱le zúale̱naꞌ Xraꞌ, naꞌ Xraꞌ zúale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, u che cabí dxéajle̱le ca da dxennéaꞌ, le chéajle̱ chiaꞌ ne̱ chee̱ da caꞌ dxunaꞌ. 12 Da li dxapaꞌ leꞌe, benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chiaꞌ, gúnqueze̱ꞌ ca da dxunaꞌ nedaꞌ, naꞌ gune̱ꞌ da zaj nácadxa zren ca da caní dxunaꞌ laweꞌ da xexáꞌa nedaꞌ naga zua Xraꞌ. 13 Xúgute̱ da nábale leꞌe lu Laꞌ nedaꞌ, nedaꞌ gunaꞌ na, chee̱ guléꞌedaꞌ nedaꞌ xel-laꞌ szren chee̱ Xraꞌ. 14 Nédaꞌquezaꞌ gunaꞌ bítete̱ze da nábale lu Laꞌ nedaꞌ.  

















Jesús dxeche̱be lazre̱ꞌ sel-le̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa 15 Gunná

Jesús: ―Che leꞌe nazríꞌile nedaꞌ, le guzúa dizraꞌ ca naca da dxixruj beꞌedaꞌ leꞌe. 16 Nedaꞌ gataꞌ xuedaꞌ Xraꞌ sel-le̱ꞌ chee̱le xetú Benneꞌ gácale̱queze̱ꞌ leꞌe, ne súale̱tecaze̱ꞌ leꞌe. 17 Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa guléꞌene̱ꞌ leꞌe ca naca da li. Benneꞌ zaj naca chee̱ xe̱zr la xu nigá quebe xelezéquene̱ꞌ xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Le̱ꞌ laweꞌ da quebe gaca xeleléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ, ne quebe zaj núnbeꞌe̱ Le̱ꞌ. Leꞌe núnbeale Le̱ꞌ laweꞌ da zúale̱ne̱ꞌ leꞌe, ne súaqueze̱ꞌ lu xichaj lázrdaule. 18 Quebe gucáꞌanaꞌ leꞌe ca bi we̱ze̱be caꞌ. Weláꞌquezaꞌ súale̱naꞌ leꞌe. 19 Xetú chíꞌidauꞌ bénneache caꞌ québedxa xeleléꞌene̱ꞌ nedaꞌ, san leꞌe weléꞌele nedaꞌ. Leꞌe tu gaca bánzquezle laweꞌ da tu naca bánzquezaꞌ nedaꞌ. 20 Lu zra naꞌ guéquebeꞌele nedaꞌ zúale̱naꞌ Xraꞌ, naꞌ leꞌe zúale̱le nedaꞌ, naꞌ nedaꞌ zúale̱naꞌ leꞌe. 21 Benneꞌ nézene̱ꞌ ca naca da nadxixruj bea na nunaꞌ nedaꞌ, ne dxune̱ꞌ na, dxuléꞌene̱ꞌ nazríꞌiqueze̱ꞌ nedaꞌ. Xraꞌ zríꞌine̱ꞌ benneꞌ  











San Juan 14, 15

278

nazríꞌine̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ cáꞌanqueze nedaꞌ zriꞌidaꞌ bénneaꞌ, ne guléꞌe lawaꞌ le̱ꞌ. 22 Judas, quegá bénneaꞌ le̱ꞌ Iscariote, guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, ¿bizr chee̱ naꞌ guléꞌe lauꞌ netuꞌ, ne quegá guléꞌe lauꞌ lau bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu nigá? 23 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Benneꞌ nazríꞌine̱ꞌ nedaꞌ dxune̱ꞌ ca naca da dxennéaꞌ, naꞌ Xraꞌ zríꞌine̱ꞌ bénneaꞌ, naꞌ nedaꞌ ne Xraꞌ xedajsúale̱ntuꞌ le̱ꞌ. 24 Benneꞌ quebe nazríꞌine̱ꞌ nedaꞌ quebe dxune̱ꞌ ca da dxennéaꞌ. Ca naca dizraꞌ da dxénele quebe zaj naca na cheé̱zquezaꞌ. Zaj naca na chee̱ Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ. 25 ’Dxapaꞌ leꞌe xúgute̱ da caní dxácate̱ ne zúale̱naꞌ leꞌe, 26 naꞌ Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ sel-la Xraꞌ lu Laꞌ nedaꞌ chee̱ gácale̱ne̱ꞌ leꞌe, Le̱ꞌ guléꞌene̱ꞌ leꞌe xúgute̱, ne gusáꞌqueze̱ꞌ lázrele ca naca xúgute̱ da ba guchaꞌ leꞌe. 27 ’Xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ dxucaꞌanaꞌ chee̱le. Dxunnaꞌ leꞌe xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ chiaꞌ. Quebe dxunnaꞌ na ca dxelunna bénneache xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ. Quebe cuele gunne xue, ne quebe zrébele. 28 Ba bénele gunnéaꞌ wexáꞌa, ne weláꞌa súale̱naꞌ leꞌe xetú. Chela da li nazríꞌile nedaꞌ, suale xel-laꞌ dxebé, laweꞌ da xexáꞌa naga zua Xraꞌ, naꞌ nácadxa Le̱ꞌ szren ca nedaꞌ. 29 Da nigá dxapaꞌ leꞌe naꞌa nédxula gate quebe ne gaca na, chee̱ gate gaca na, naꞌ chéajle̱le chee̱ da dxennéaꞌ. 30 ’Québedxa guchálajle̱tecaꞌ leꞌe da zren laweꞌ da ba zaꞌ da xriwe̱ꞌ, da naꞌ dxenná bea na lu xe̱zr la xu nigá. Da naꞌ quebe seque na bi gune na nedaꞌ. 31 Caní dxal-laꞌ gaca chee̱ xeleneze bénneache nedaꞌ nazríꞌidaꞌ Xraꞌ, ne dxunaꞌ ca da gunná béꞌene̱ꞌ nedaꞌ. ¡Le chasa! ¡Le xebúꞌu nigá!  



















Jesús dxuchálaje̱ꞌ chee̱ lba uva ne chee̱ zruze na caꞌ

15

1 Gunná

Jesús: ―Nedaꞌ nacaꞌ ca tu lba uva da naca na li lazreꞌ, naꞌ Xraꞌ naque̱ꞌ ca tu benneꞌ dxáꞌane̱ꞌ na. 2 Le̱ꞌ dxechugue̱ꞌ zruze na caꞌ da quebe dxelebía na da zixre, ne dxun chiꞌe̱ zruze na caꞌ da dxelebía na da zixre chee̱ xelebíadxa na. 3 Leꞌe nácale ca zruze na caꞌ da ba nun chiꞌe̱, ne̱ chee̱ dizraꞌ da ba guchaꞌ leꞌe. 4 Le súaqueze gácale nedaꞌ tuze ca nedaꞌ tu zúale̱zquezaꞌ leꞌe. Tu zruze xaga quebe gaca cuía na da zixre cheé̱zqueze na che quebe súale̱queze na xaga naꞌ. Cáꞌanqueze leꞌe quebe bi gaca gunle che quebe tu gácazquezle nedaꞌ tuze.  





279

San Juan 15

5 ’Nedaꞌ

nacaꞌ bzrigu lba uva, naꞌ leꞌe nácale zruze na caꞌ. Bénneaꞌ naque̱ꞌ nedaꞌ tuze, naꞌ nedaꞌ nacaꞌ le̱ꞌ tuze, naque̱ꞌ ca tu zruze na da dxebíale̱ꞌe̱ na da zixre, laweꞌ da quebe bi sequeꞌ gunle che quebe gácale nedaꞌ tuze. 6 Benneꞌ quebe súate̱queze̱ꞌ nen nedaꞌ gaque̱ꞌ ca tu zruze na da dxugu na, naꞌ bizre na. Xuluxutupe̱ꞌ zruze na bizre caꞌ, ne xuluzré̱ꞌe̱ na lu xiꞌ. 7 ’Che leꞌe súate̱quezle nedaꞌ tuze, ne quebe gusanle dizraꞌ chiaꞌ, waca nábale ca da dxaca lázrele, naꞌ sile na. 8 Xraꞌ dxegáꞌana szrene̱ꞌ gate nácale ca zruze na caꞌ da dxelebíale̱ꞌe̱ na da zixre, ne caní gaca bea na nácale nedaꞌ tuze. 9 Nedaꞌ nazríꞌidaꞌ leꞌe ca nazríꞌi Xraꞌ nedaꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ le súaquezle lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiaꞌ. 10 Che gunle ca da dxixruj beꞌedaꞌ leꞌe, naꞌ súate̱quezle lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiaꞌ, ca dxunaꞌ nedaꞌ, dxunaꞌ ca bdxixruj beꞌe Xraꞌ nedaꞌ, ne zúate̱quezaꞌ lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ. 11 ’Nedaꞌ dxuchálajle̱naꞌ leꞌe caní chee̱ súale lu xel-laꞌ dxebé chiaꞌ, ne chee̱ gaca du lazreꞌ xel-laꞌ dxebé chee̱le. 12 Cani naca da dxixruj beꞌedaꞌ leꞌe: Le zriꞌi le saꞌ ljwézrele tule xetule ca nedaꞌ nazríꞌidaꞌ leꞌe. 13 Xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ da naca szrendxa naca bea na che tu benneꞌ guzúe̱ꞌ xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ chee̱ gácale̱ne̱ꞌ bi ljwezre̱ꞌ caꞌ. 14 Leꞌe nácale bi ljwezraꞌ che dxunle ca da dxixruj beꞌedaꞌ leꞌe. 15 Québedxa xapaꞌ leꞌe nácale bi we̱n zrin chiaꞌ laweꞌ da quebe neze bi we̱n zrin bi da gun xránabeꞌ. Dxapaꞌ leꞌe nácale bi ljwezraꞌ laweꞌ da ba bzendaꞌ leꞌe xúgute̱ da guzre Xraꞌ nedaꞌ. 16 Leꞌe quebe gunné̱le nedaꞌ. Nedaꞌ gunnéaꞌ leꞌe, ne ba nuzúaꞌ leꞌe chee̱ gácale ca zruze lba naꞌ da dxelebíale̱ꞌe̱ na da zixre, naꞌ tu súazqueze da zixre naꞌ. Che gunle caní, naꞌ Xraꞌ gunne̱ꞌ leꞌe xúgute̱ da nábale lu Laꞌ nedaꞌ. 17 Da nigá naca na da dxixruj beꞌedaꞌ leꞌe: Le zriꞌi le saꞌ ljwézrele tule xetule.  























Bénneache chee̱ xe̱zr la xu nigá dxelecuídene̱ꞌ Jesús, ne cáꞌanqueze benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ 18 Nadxa

gunná Jesús: ―Che bénneache dxelecuídene̱ꞌ leꞌe, dxal-laꞌ cheajsá lázrele belecuídequeze̱ꞌ nedaꞌ nédxute̱. 19 Chela nácale leꞌe chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ xelezríꞌi bénneache leꞌe ca zaj nazríꞌine̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ. Nedaꞌ ba gucáꞌa leꞌe ládujla bénneache chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ dxelecuide bénneache leꞌe laweꞌ da québedxa nácale xe̱zr la xu nigá tuze. 20 Le gusá lázrele da  



San Juan 15, 16

280

guchaꞌ leꞌe, gunnéaꞌ: Netú benneꞌ we̱n zrin quebe nácadxe̱ꞌ szren ca xrane̱ꞌ. Che guláu ziꞌ xuzre̱ꞌ nedaꞌ, cáꞌanqueze xelau ziꞌ xuzre̱ꞌ leꞌe, naꞌ che belune̱ꞌ ca dxenná dizraꞌ chiaꞌ, cáꞌanqueze xelune̱ꞌ ca dxenná dizraꞌ chee̱le leꞌe. 21 Xúgute̱ da caní xelune̱ꞌ chee̱le laweꞌ da nácale chiaꞌ, ne laweꞌ da quebe zaj núnbeꞌe̱ Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ. 22 ’Chela quebe blaꞌa nedaꞌ, ne bchálajle̱naꞌ benneꞌ caꞌ, quebe bi dul-la zaj nabague̱ꞌ. Naꞌa zaj nabágaqueze̱ꞌ dul-la 23 laweꞌ da nu benneꞌ dxecuídene̱ꞌ nedaꞌ, cáꞌanqueze dxecuídene̱ꞌ Xraꞌ. 24 Chela quebe be̱naꞌ nedaꞌ xel-laꞌ waca zren caꞌ láwela benneꞌ caꞌ ca da netú benneꞌ quebe ne gune̱ꞌ, naꞌ quebe bi dul-la xelebágue̱ꞌ. Lácala ba beleléꞌene̱ꞌ da caꞌ, dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ, ne dxelecuídene̱ꞌ Xraꞌ. 25 Da nigá dxaca na chee̱ gaca li ca naxúaj na lu da nadxixruj bea na da zjácale̱ benneꞌ caꞌ. Dxenná na: Belecuídene̱ꞌ nedaꞌ ne quebe bi da cale̱la be̱naꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ. 26 ’Gate xida Bénneaꞌ gácale̱ne̱ꞌ leꞌe, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa, ne dxuléꞌene̱ꞌ da li, Bénneaꞌ sel-laꞌ nedaꞌ waláz chee̱ Xraꞌ, Lé̱queze̱ꞌ xeche̱be̱ꞌ ca naca chiaꞌ nedaꞌ. 27 Cáꞌanqueze leꞌe weché̱bequezle ca naca chiaꞌ nedaꞌ laweꞌ da zúale̱le nedaꞌ nédxudaute̱. 1 Gunná Jesús: ―Dxapaꞌ leꞌe da caní chee̱ quebe gusán lázrele da naca chiaꞌ. 2 Welexebéaje̱ꞌ leꞌe lu xuꞌu naga dxelezrague̱ꞌ, naꞌ zrin zra gate nútete̱ze benneꞌ gutie̱ꞌ leꞌe guéquene̱ꞌ gune̱ꞌ zrin chee̱ Dios. 3 Caní xelune̱ꞌ laweꞌ da quebe ne xelúnbeꞌe̱ Xraꞌ, ne nedaꞌ. 4 Dxapaꞌ leꞌe da nigá chee̱ gate zrin zra naꞌ, naꞌ cheajsá lázrele ba guchaꞌ leꞌe da nigá.  













16









Da dxun Beꞌ Láꞌazxa

Nadxa gunná Jesús: ―Quebe guchaꞌ leꞌe da nigá nédxute̱ laweꞌ da zúale̱quezaꞌ leꞌe. 5 Naꞌa wexáꞌa cheajxezúale̱naꞌ Xraꞌ nasel-le̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ netule leꞌe quebe dxuché̱bele nedaꞌ ga chaꞌa. 6 Dxewíꞌine lázrele laweꞌ da guchaꞌ leꞌe da caní. 7 Naꞌa dxapaꞌ leꞌe da li: Cháweꞌdxa gaca chee̱le leꞌe che xexáꞌa nedaꞌ laweꞌ da che quebe xexáꞌa, quebe xida Beꞌ Láꞌazxa xedajsúale̱ne̱ꞌ leꞌe, Bénneaꞌ gácale̱ne̱ꞌ leꞌe. Che xexáꞌa nedaꞌ, sel-laꞌ Le̱ꞌ chee̱le. 8 Gate xida Le̱ꞌ, naꞌ guléꞌene̱ꞌ bénneache zaj naque̱ꞌ benneꞌ dul-la, ne quebe dxelune̱ꞌ da xrlátaje, naꞌ Dios guzría xiꞌe̱ benneꞌ caní. 9 Zaj naque̱ꞌ benneꞌ dul-la laweꞌ da quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ nedaꞌ.  









281

San Juan 16

10 Xeleque

béꞌene̱ꞌ quebe dxelune̱ꞌ da xrlátaje laweꞌ da xexáꞌa nedaꞌ naga zua Xraꞌ, naꞌ leꞌe québedxa léꞌele nedaꞌ. 11 Xeleque béꞌene̱ꞌ Dios guzría xiꞌe̱ le̱ꞌ laweꞌ da ba guchugue̱ꞌ chee̱ da xriwe̱ꞌ, da naꞌ dxenná bea na lu xe̱zr la xu nigá. 12 ’Ne dé̱le̱ꞌe̱ da dxal-laꞌ xapaꞌ leꞌe, san leꞌe quebe gaca chéajniꞌile na naꞌa. 13 Gate xida Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ dxuléꞌene̱ꞌ da li, Le̱ꞌ guléꞌene̱ꞌ leꞌe ca naca xúgute̱ da li laweꞌ da quebe guchálaje̱ꞌ cheé̱zqueze̱ꞌ. Wanné̱ꞌ xúgute̱ da xénene̱ꞌ, naꞌ guzéajniꞌine̱ꞌ leꞌe ca da dxal-laꞌ gaca na. 14 Le̱ꞌ gucáꞌana szrene̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da waziꞌe̱ chee̱ da naca chiaꞌ nedaꞌ, naꞌ guzéajniꞌine̱ꞌ na leꞌe. 15 Xúgute̱ da napa Xraꞌ, cheé̱quezaꞌ naca na, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ gunnéaꞌ, wazíꞌ Beꞌ Láꞌazxa da naca chiaꞌ, naꞌ guzéajniꞌine̱ꞌ na leꞌe.  









Xel-laꞌ dxelewíꞌine lazreꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ xexaca na xel-laꞌ dxelebé 16 Gunná

Jesús: ―Xetú chíꞌidauꞌ, naꞌ leꞌe québedxa léꞌele nedaꞌ, naꞌ xetú chiꞌi, naꞌ xeléꞌele nedaꞌ laweꞌ da xexáꞌa nedaꞌ naga zua Xraꞌ. 17 Nadxa bal-la benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús buluche̱be ljwezre̱ꞌ: ―¿Bizra zéaje̱ da nigá? Dxe̱ꞌe̱ dxiꞌu, xetú chíꞌidauꞌ québedxa léꞌedxu Le̱ꞌ, naꞌ xetú chiꞌi, naꞌ xeléꞌedxu Le̱ꞌ laweꞌ da xexíaje̱ꞌ naga zua Xre̱ꞌ. 18 ¿Bi zéaje̱ da naꞌ, xetú chíꞌidauꞌ? Quebe dxéajniꞌidxu bi chee̱ dxuchálaje̱ꞌ. 19 Guque beꞌe Jesús dxelaca lazre̱ꞌ xuluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Nedaꞌ guchaꞌ leꞌe, xetú chíꞌidauꞌ québedxa léꞌele nedaꞌ, naꞌ xetú chiꞌi, naꞌ xeléꞌele nedaꞌ. ¿Da nigá naꞌ dxuche̱be ljwézrele? 20 Da li dxapaꞌ leꞌe, wabézrele leꞌe, ne xewiꞌine lázrele, san bénneache chee̱ xe̱zr la xu nigá xelebene̱ꞌ. Lácala leꞌe xewiꞌine lázrele, xel-laꞌ dxewíꞌine lazreꞌ chee̱le xexaca na xel-laꞌ dxebé. 21 Gate tu nuꞌula zua sane̱ꞌ bidauꞌ zue̱ꞌ ste̱be laweꞌ da ba bzrin zra sua xel-laꞌ dxudía chee̱ꞌ. Gate te galaj bidu naꞌ, naꞌ québedxa dxeajsá lazre̱ꞌ da guzaque̱ꞌ laweꞌ da dxebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ chee̱ bidu naꞌ ba gúlajbeꞌ. 22 Cáꞌanqueze leꞌe zúale ste̱be naꞌa, san nedaꞌ weláꞌquezaꞌ xedajxennáꞌa leꞌe, naꞌ lu xichaj lázrdaule súate̱queze xel-laꞌ dxebé, da naca na tu xel-laꞌ dxebé da quebe nu sequeꞌ cua. 23 ’Lu zra naꞌ québedxa bi guché̱bele nedaꞌ. Da li dxapaꞌ leꞌe, Xraꞌ gunne̱ꞌ leꞌe xúgute̱ da nábale lu Laꞌ nedaꞌ. 24 Nédxula quebe  















San Juan 16, 17

282

bi gunábale lu Laꞌ nedaꞌ. Naꞌa le naba, naꞌ siꞌle, chee̱ súale̱ꞌe̱le xel-laꞌ dxebé. Jesús guchuchuj guléaje̱ꞌ da dxaca lu xe̱zr la xu nigá 25 Gunná

Jesús: ―Ba guchaꞌ leꞌe da caní nen dizraꞌ caꞌ da dxululéꞌe na. Wazrín zra gate québedxa guchálajle̱naꞌ leꞌe da naca da dxuléꞌe na. Guchálajle̱naꞌ leꞌe caníqueze da naca chee̱ Xraꞌ. 26 Lu zra naꞌ nábale Xraꞌ lu Laꞌ nedaꞌ, naꞌ quebe dxennéaꞌ nedaꞌ gataꞌ xuedaꞌ Xraꞌ waláz chee̱le, 27 laweꞌ da Xráꞌqueze nazríꞌine̱ꞌ leꞌe. Nazríꞌine̱ꞌ leꞌe laweꞌ da nazríꞌile leꞌe nedaꞌ, ne dxéajle̱le chiaꞌ zaꞌa naga zua Dios. 28 Guzáꞌa lau Xraꞌ chee̱ blaꞌa lu xe̱zr la xu nigá chee̱ xexáꞌa naga zua Xraꞌ. 29 Nadxa benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús gulé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: ―Naꞌa dxuchálajle̱nuꞌ netuꞌ caníqueze. Quebe dxuchínenuꞌ dizraꞌ caꞌ da dxululéꞌe na. 30 Naꞌa dxeque béꞌentuꞌ nézenuꞌ xúgute̱ da caꞌ, naꞌ quebe dxal-laꞌ nu guche̱be Lueꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ dxéajle̱ntuꞌ chiuꞌ zaꞌu naga zua Dios. 31 Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Dxéajle̱le chiaꞌ naꞌa? 32 Zaꞌ zra, ne ba naca zra náꞌqueze gate leꞌe gase dínnajle caꞌale xrneza cha chee̱le, naꞌ gucáꞌanale nedaꞌ tuzaꞌ. Quebe zúaquezaꞌ tuzaꞌ laweꞌ da zúale̱ Xraꞌ nedaꞌ. 33 Dxapaꞌ leꞌe da nigá chee̱ gápale xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ laweꞌ da nácale nedaꞌ tuze. Lu xe̱zr la xu nigá dxun na ba xen si sácale. Le gun chuchu lázrdaule, laweꞌ da ba bchuchuj bléajaꞌ da dxaca lu xe̱zr la xu nigá.  















17

Jesús dxenabe̱ꞌ Dios xucáꞌana chawe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ 1 Ca

gudé gunné̱ꞌ da nigá, naꞌ Jesús gunné̱ꞌe̱ xabáa, dxenné̱ꞌ: ―Xrae, ba bzrin zra. Bcaꞌana szren nedaꞌ, Zriꞌinuꞌ, chee̱ cáꞌanqueze nedaꞌ, Zriꞌinuꞌ, gucáꞌana szrenaꞌ Lueꞌ. 2 Lueꞌ ba be̱nnuꞌ nedaꞌ, Zriꞌinuꞌ, xel-laꞌ dxenná bea chee̱ nna beꞌedaꞌ xúgute̱ bénneache, chee̱ gunézrujaꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna chee̱ xúgute̱ benneꞌ caꞌ be̱nnuꞌ nedaꞌ. 3 Xel-laꞌ nabán da zeajlí canna naca na chee̱ xelúnbeꞌe̱ Lueꞌ, nacuꞌ Dios tu lichaꞌ, ne li lazreꞌ, naꞌ chee̱ xelúnbeꞌe̱ nedaꞌ, Jesucristo, Bénneaꞌ gusel-luꞌ Lueꞌ. 4 ’Nedaꞌ ba bcaꞌana szrenaꞌ Lueꞌ lu xe̱zr la xu nigá, ne ba bexuzre be̱naꞌ da bdxixruj beꞌenuꞌ nedaꞌ. 5 Naꞌa, Xrae, be̱nna  







283

San Juan 17

nedaꞌ xel-laꞌ szren lau Lueꞌ, da naca na xel-laꞌ szren naꞌ da guca na chiaꞌ naga zuꞌ Lueꞌ nédxudaute̱ gate za gataꞌ xe̱zr la xu nigá. 6 ’Benneꞌ caꞌ gucaꞌu Lueꞌ ládujla bénneache, benneꞌ caꞌ be̱nnuꞌ nedaꞌ, nedaꞌ ba bzéajniꞌidaꞌ le̱ꞌ Nu nacuꞌ Lueꞌ. Gulaque̱ꞌ chiuꞌ, naꞌ Lueꞌ be̱nnuꞌ nedaꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ ba belune̱ꞌ ca dxenná xrtizruꞌ. 7 Naꞌa zaj nézene̱ꞌ xúgute̱ da be̱nnuꞌ nedaꞌ za na naga zuꞌ Lueꞌ. 8 Ba bnézrujaꞌ chee̱ benneꞌ caní dizraꞌ chiuꞌ da be̱nnuꞌ nedaꞌ, naꞌ benneꞌ caní ba gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ na. Ba guleque béꞌene̱ꞌ da li nedaꞌ zaꞌa naga zuꞌ Lueꞌ, ne ba guléajle̱ꞌe̱ chiuꞌ, gusel-luꞌ nedaꞌ. 9 ’Nedaꞌ dxataꞌ xuedaꞌ Lueꞌ gaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ caní. Quebe dxataꞌ xuedaꞌ Lueꞌ ne̱ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá. Dxenabaꞌ Lueꞌ ne̱ chee̱ benneꞌ caꞌ be̱nnuꞌ nedaꞌ, laweꞌ da zaj naque̱ꞌ chiuꞌ. 10 Xúgute̱ da naca chiaꞌ naca na chiuꞌ, naꞌ da naca chiuꞌ naca na chiaꞌ nedaꞌ, naꞌ xel-laꞌ szren chiaꞌ dxuléꞌe laweꞌ na ne̱ chee̱ benneꞌ caní. 11 ’Nedaꞌ québedxa suaꞌ lu xe̱zr la xu nigá, san benneꞌ caní xelexegáꞌane̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá, naꞌ nedaꞌ wezáꞌa nigá, ne xedajxezúale̱quezaꞌ Lueꞌ. Xrae Láꞌazxa, lu xel-laꞌ dxenná bea chiuꞌ bxue benneꞌ caní, benneꞌ caꞌ be̱nnuꞌ nedaꞌ, chee̱ xelácaqueze̱ꞌ tuze ca nácadxu dxiꞌu tuze, Lueꞌ ne nedaꞌ. 12 Gate ne zuaꞌ nedaꞌ lu xe̱zr la xu nigá, bxuaꞌ benneꞌ caní nen xellaꞌ dxenná bea chiuꞌ, benneꞌ caní be̱nnuꞌ nedaꞌ, ne bcache chawaꞌ le̱ꞌ. Netú benneꞌ caní quebe gunite, san tuze bénneaꞌ ba nanítequeze̱ꞌ, naꞌ caní guca na chee̱ guca li ca naxúaj na lu xiche chiuꞌ. 13 ’Naꞌa ba zezáꞌa naga zuꞌ Lueꞌ. Dxácate̱ ne zuaꞌ lu xe̱zr la xu nigá dxennéaꞌ da caní chee̱ xelápale̱ꞌe̱ benneꞌ caní xel-laꞌ dxebé ca da nápaquezaꞌ nedaꞌ. 14 Nedaꞌ bnézrujaꞌ benneꞌ caní dizraꞌ chiuꞌ. Bénneache chee̱ xe̱zr la xu nigá dxelecuídene̱ꞌ benneꞌ caní laweꞌ da québedxa zaj naque̱ꞌ tuze nen benneꞌ caꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá, ca naꞌ nedaꞌ quebe nacaꞌ tuze nen da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá. 15 Quebe dxenabaꞌ Lueꞌ xecaꞌu benneꞌ caní lu xe̱zr la xu nigá. Dxenabaꞌ guzrá chawuꞌ benneꞌ caní chee̱ quebe sequeꞌ da xriwe̱ꞌ bi gun na chee̱ꞌ le̱ꞌ. 16 Ca nedaꞌ quebe nacaꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá, cáꞌanqueze benneꞌ caní quebe zaj naque̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá. 17 Bzua benneꞌ caní chee̱ xelaque̱ꞌ cheé̱quezuꞌ Lueꞌ ne̱ chee̱ da li. Dizraꞌ chiuꞌ naca na da li. 18 Ca gusel-luꞌ Lueꞌ nedaꞌ ládujla bénneache zaj naque̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá, cáꞌanqueze nedaꞌ dxusel-le̱ꞌ benneꞌ caní ládujla  

























San Juan 17, 18

284

bénneache zaj naque̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá. 19 Ne̱ chee̱ benneꞌ caní nuzúa cuinaꞌ cheé̱quezuꞌ Lueꞌ, chee̱ cáꞌanqueze benneꞌ caní xelaque̱ꞌ cheé̱quezuꞌ Lueꞌ ne̱ chee̱ da li. 20 ’Dxataꞌ xuedaꞌ Lueꞌ, quegaze chee̱ benneꞌ caní, san cáꞌanqueze chee̱ benneꞌ caꞌ xeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ gate xelenne̱ꞌ da xuluchalaj benneꞌ caní. 21 Dxenabaꞌ Lueꞌ chee̱ xelaca xúgute̱ benneꞌ caní túzqueze, ca Lueꞌ, Xrae, nácaquezuꞌ nedaꞌ tuze, ne nedaꞌ nácaquezaꞌ Lueꞌ tuze, ne chee̱ xelaca benneꞌ caní tuze nen dxiꞌu, chee̱ xeléajle̱ bénneache zaj naca chee̱ xe̱zr la xu nigá Lueꞌ gusel-luꞌ nedaꞌ. 22 Nedaꞌ ba bnézrujaꞌ chee̱ benneꞌ caní xel-laꞌ szren naꞌ da be̱nnuꞌ nedaꞌ chee̱ xelaque̱ꞌ tuze ca nácaquezdxu tuze dxiꞌu. 23 Nedaꞌ súale̱naꞌ benneꞌ caní, naꞌ Lueꞌ súale̱nuꞌ nedaꞌ, chee̱ xelácaqueze benneꞌ caní tuze, naꞌ caní xeleque beꞌe bénneache Lueꞌ gusel-luꞌ nedaꞌ, ne nazríꞌinuꞌ benneꞌ caní cáte̱ze nazríꞌinuꞌ nedaꞌ. 24 ’Xrae, Lueꞌ be̱nnuꞌ nedaꞌ benneꞌ caní, naꞌ dxaca lazraꞌ xelezúale̱ne̱ꞌ nedaꞌ naga suaꞌ nedaꞌ, chee̱ xeleléꞌene̱ꞌ xel-laꞌ szren da ba be̱nnuꞌ nedaꞌ, laweꞌ da nazríꞌinuꞌ nedaꞌ nédxudaute̱ gate quebe ne gunuꞌ xe̱zr la xu nigá. 25 Xrae chaweꞌ, benneꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá quebe zaj núnbeꞌe̱ Lueꞌ, san nedaꞌ núnbeꞌa Lueꞌ, naꞌ benneꞌ caní ba zaj nézene̱ꞌ Lueꞌ guselluꞌ nedaꞌ. 26 Nedaꞌ bzéajniꞌidaꞌ benneꞌ caní Nu nacuꞌ Lueꞌ, ne zúaquezaꞌ dxuzéajniꞌidaꞌ le̱ꞌ chee̱ sua xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ dxéquenuꞌ Lueꞌ nedaꞌ lu xichaj lázrdau benneꞌ caní, ne chee̱ súale̱ nédaꞌquezaꞌ le̱ꞌ.  















18

Dxele̱l-le̱ꞌ Jesús (Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53) 1 Ca

gudé gunná Jesús da caní, naꞌ bdxúaje̱ꞌ nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ chee̱ chjaque̱ꞌ xecha laꞌa xe̱gu Cedrón. Lataj naꞌ zé̱le̱ꞌe̱ xaga olivo naga guxúꞌu Jesús nen benneꞌ caꞌ. 2 Cáꞌanqueze Judas, bénneaꞌ dxudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, núnbeꞌe̱ lataj naꞌ laweꞌ da zaneꞌ lasa guxíaj Jesús naꞌ nen benneꞌ caꞌ dxusé̱dene̱ꞌ. 3 Caꞌ guca, bzrin Judas naꞌ nen tu cueꞌ benneꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, ne nen bal-la benneꞌ xraꞌaga we̱n zrin chee̱ xudauꞌ, benneꞌ caꞌ gulesella benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ fariseo caꞌ. Zaj nuꞌe̱ xaga, ne xia caꞌ, ne xiꞌ caꞌ, ne xiꞌ xedxe. 4 Jesús ba nézene̱ꞌ ca da gaca chee̱ꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ bdxúaje̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ, naꞌ bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ:  





285

San Juan 18

―¿Nuzra dxexílajle? 5 Belexeche̱be benneꞌ caꞌ: ―Jesús, benneꞌ Nazaret. Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Nedaꞌ naꞌ. Judas, bénneaꞌ dxudée̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ zúaqueze̱ꞌ ládujla benneꞌ caꞌ. 6 Gate gunná Jesús: Nedaꞌ naꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ belexebigue̱ꞌ lau Jesús, ne xeajlechazte̱ꞌ lu xu. 7 Nadxa Jesús bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ da xula: ―¿Nuzra dxexílajle? Gulenná benneꞌ caꞌ: ―Jesús, benneꞌ Nazaret. 8 Nadxa guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―Ba guchaꞌ leꞌe nedaꞌ naꞌ. Che dxexílajle nedaꞌ, le güe benneꞌ caní lataj cheajxaque̱ꞌ. 9 Ca guca da nigá guca li ca gunná Jesús, gunné̱ꞌ: “Benneꞌ caꞌ be̱nna Xraꞌ nedaꞌ, netue̱ꞌ quebe bnitiaꞌ.” 10 Nadxa Simón Pedro, ne nuꞌe̱ xia, guléaje̱ꞌ na, naꞌ guchugue̱ꞌ naga da zua xabe̱la chee̱ Malco, we̱n zrin chee̱ bxruze blau. 11 Jesús guzre̱ꞌ Pedro: ―Begúꞌu xia chiuꞌ lu zre na. Ca da ba nun Xraꞌ siꞌ sacaꞌ nedaꞌ, ¿quebe dxal-laꞌ sacaꞌ na?  













Jesús dxezrine̱ꞌ lau bxruze blau (Mt. 26.57-58; Mr. 14.53-54; Lc. 22.54) 12 Nadxa

benneꞌ dxjaca wedil-la, ne benneꞌ dxenná beꞌene̱ꞌ le̱ꞌ, ne benneꞌ xraꞌaga we̱n zrin chee̱ judío caꞌ gule̱l-le̱ꞌ Jesús, ne buluchéaje̱ꞌ Le̱ꞌ. 13 Nadxa guleché̱ꞌe̱ Jesús lizre Anás. Anás nigá naque̱ꞌ xrtau zriꞌine Caifás, bénneaꞌ naque̱ꞌ bxruze blau iza naꞌ. 14 Caifás nigá naque̱ꞌ bénneaꞌ guzre̱ꞌ judío blau caꞌ gácadxa chaweꞌ gate tuze benneꞌ waláz chee̱ xe̱zr la xu chee̱ꞌ.  



Pedro dxenné̱ꞌ quebe núnbeꞌe̱ Jesús (Mt. 26.69-70; Mr. 14.66-68; Lc. 22.55-57) 15 Simón

Pedro, ne xetú benneꞌ caꞌ dxuse̱de Jesús zjaque̱ꞌ zeajnawe̱ꞌ Jesús. Benneꞌ ljwezre Pedro nigá núnbea bxruze blau le̱ꞌ. Caꞌan guca, benneꞌ nigá guxúꞌule̱ne̱ꞌ Jesús chaleꞌaj lizre bxruze blau naꞌ. 16 Pedro begáꞌane̱ꞌ dxuꞌa dxa xuꞌu da zua chaleꞌaj naꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ bdxuaj bénneaꞌ núnbea bxruze blau le̱ꞌ, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ nuꞌula zua dxuꞌa dxa xuꞌu naꞌ, naꞌ guluꞌe̱ Pedro  

San Juan 18

286

chaleꞌaj naꞌ. 17 Nadxa nuꞌula naꞌ zua dxuꞌa dxa xuꞌu bche̱be̱ꞌ Pedro: ―¿Quebe nacuꞌ lueꞌ tuze nen benneꞌ Nazaret naꞌ? Pedro beche̱be̱ꞌ: ―Quebe nacaꞌ. 18 Laweꞌ da dxun na zaga, benneꞌ we̱n zrin caꞌ, ne benneꞌ xraꞌaga we̱n zrin chee̱ bxruze caꞌ ba zaj nabeque̱ꞌ xiꞌ, ne zaj ze̱ꞌ dxuꞌa xiꞌ naꞌ dxelexezréꞌene̱ꞌ. Pedro ze̱ꞌ nen benneꞌ caꞌ, dxexezréꞌene̱ꞌ dxuꞌa xiꞌ naꞌ.  



Bxruze blau dxuche̱be̱ꞌ Jesús (Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Lc. 22.66-71) 19 Bxruze

blau guzú lawe̱ꞌ dxuche̱be̱ꞌ Jesús nuca benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxusé̱dene̱ꞌ, ne bi da dxusé̱dene̱ꞌ le̱ꞌ. 20 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Nedaꞌ ba bchálajquezaꞌ láwela xúgute̱ bénneache. Bsé̱dequezaꞌ lu xuꞌu caꞌ, ne lu xuꞌu naga dxelezraga xúgute̱ benneꞌ judío caꞌ. Quebe bi bchálajaꞌ bagácheze. 21 ¿Bizr chee̱ naꞌ dxuche̱buꞌ nedaꞌ? Bche̱be benneꞌ caꞌ ba belenne̱ꞌ chiaꞌ, naꞌ le̱ꞌ xelenné̱ꞌ bi da bchálajle̱naꞌ le̱ꞌ. Benneꞌ caꞌ zaj nézene̱ꞌ da ba gunnéaꞌ. 22 Gate gunná Jesús da nigá, naꞌ tu benneꞌ xraꞌaga we̱n zrin chee̱ xudauꞌ, benneꞌ ze̱ꞌ naꞌ, gudape̱ꞌ xraga Jesús, naꞌ gunné̱ꞌ: ―¿Caní dxexeche̱buꞌ lau bxruze blau nigá? 23 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Che gunnéaꞌ tu da cale̱la, gunná ájala naca na. Che da gunnéaꞌ naca na xrlátaje, ¿bizr chee̱ naꞌ dxuꞌu nedaꞌ? 24 Nadxa Anás gusél-le̱ꞌ Jesús, zaj nadxéaj ne̱ꞌe̱, lau Caifás, bxruze blau.  









Pedro dxenné̱ꞌ xecha lasa quebe núnbeꞌe̱ Jesús (Mt. 26.71-75; Mr. 14.69-72; Lc. 22.58-62)

le̱ꞌ:

25 Dxácate̱

naꞌ ze̱ Pedro dxuꞌa xiꞌ naꞌ dxexezréꞌene̱ꞌ, naꞌ gulé̱ꞌe̱

―¿Quebe nacuꞌ lueꞌ tu benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ tuze nen bénneaꞌ? Naꞌ Pedro gunné̱ꞌ: ―Quebe nacaꞌ. 26 Nadxa tu benneꞌ we̱n zrin chee̱ bxruze blau, benneꞌ naque̱ꞌ xrtia bénneaꞌ guchugu Pedro nague̱ꞌ, bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ:  

287

San Juan 18

―¿Quegá bleꞌedaꞌ lueꞌ nen bénneaꞌ naga zaj ze̱ xaga olivo caꞌ? 27 Pedro gunné̱ꞌ xecha lasa: ―Quebe núnbeꞌa bénneaꞌ. Laꞌ náꞌqueze gudxezre xjeaj.  

Jesús dxezrine̱ꞌ lau Pilato (Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Lc. 23.1-5) 28 Nadxa

belexebéaje̱ꞌ Jesús lizre Caifás, naꞌ guleché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xuꞌu lizre benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ waláz chee̱ Roma. Ba dxezú lau dxaníꞌsise̱ꞌ, naꞌ benneꞌ judío caꞌ quebe guluꞌe̱ xuꞌu naꞌ chee̱ quebe xelexegáꞌane̱ꞌ sban, laweꞌ da che xeluꞌe̱ naꞌ, quebe gaca xelawe̱ꞌ xrcheꞌ chee̱ Laní Pascua. 29 Chee̱ le̱ naꞌ bdxuaj Pilato bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizra da zria dxágule benneꞌ nigá? 30 Belexeche̱be benneꞌ caꞌ: ―Chela ca naque̱ꞌ tu benneꞌ we̱n da zrinnaj, quebe gudentuꞌ le̱ꞌ lauꞌ. 31 Nadxa Pilato guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le xeché̱ꞌe̱, ne le guchiꞌa chee̱ꞌ cáte̱ze naca da nadxixruj bea chee̱le. Belexeche̱be benneꞌ judío caꞌ: ―Netuꞌ, benneꞌ judío, quebe naca chee̱ntuꞌ nu gútentuꞌ. 32 Caꞌan guca, guca li ca naca da ba gunná Jesús ca gatie̱ꞌ. 33 Pilato bexuꞌe̱ xuꞌu naꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ Jesús, ne bche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―¿Nacuꞌ Lueꞌ Wenná Bea chee̱ judío caꞌ? 34 Jesús gunné̱ꞌ: ―¿Dxenabuꞌ da nigá lueꞌzqueze, u laweꞌ da nu guzre lueꞌ ca naca chiaꞌ? 35 Pilato beche̱be̱ꞌ: ―¿Nacaꞌ nedaꞌ judío? Benneꞌ xe̱zr la xu chiuꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ buludée̱ꞌ lueꞌ lawaꞌ nedaꞌ. ¿Bizra be̱nuꞌ? 36 Nadxa beche̱be Jesús: ―Naga dxenná beꞌa quebe naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá. Chela naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ nedaꞌ tuze welásaqueze̱ꞌ chee̱ quebe teaꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ judío caní. Naga dxenná beꞌa quebe naca na nigá. 37 Nadxa guzre Pilato Jesús: ―¿Nacuꞌ Lueꞌ wenná bea?  

















San Juan 18, 19

288

Beche̱be Jesús: ―Nacaꞌ wenná bea, cáte̱ze dxennáuꞌ lueꞌ. Nedaꞌ gúlajaꞌ, ne blaꞌa lu xe̱zr la xu nigá chee̱ nniaꞌ da li. Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ ca dxenná dizraꞌ chee̱ da li dxelenne̱ꞌ da dxennéaꞌ nedaꞌ. 38 Pilato gunné̱ꞌ: ―¿Bizra naꞌ da li?  

Dxelechugue̱ꞌ chee̱ Jesús gatie̱ꞌ (Mt. 27.15-31; Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25)

Ca gudé bche̱be Pilato Jesús caní, naꞌ bdxúaje̱ꞌ xetú. Bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Nedaꞌ quebe bi da cale̱la dxezreldaꞌ nun benneꞌ nigá. 39 Leꞌe zua tu da zéajle̱le. Gusanaꞌ nedaꞌ tu benneꞌ xuꞌu lizre xia lu Laní Pascua nigá. ¿Dxaca lázrele gusanaꞌ wenná bea chee̱ judío caꞌ? 40 Nadxa xúgute̱ꞌ gulenné̱ꞌ zizraj: ―¡Quegá benneꞌ nigá! ¡Bsan Barrabás! Barrabás naꞌ naque̱ꞌ gubán. 1 Nadxa Pilato guqué̱ꞌe̱ Jesús, naꞌ bdxixruj béꞌene̱ꞌ xeluꞌe̱ Le̱ꞌ xideꞌ. 2 Benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la buluzríe̱ꞌ xichaj Jesús tu daꞌ belune̱ꞌ zruze xaga xecheꞌ, ne bulugácue̱ꞌ Le̱ꞌ tu ladxeꞌ bzawe. 3 Nadxa guléchaje̱ꞌ Le̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―¡Gaca ba lueꞌ, wenná bea chee̱ judío caꞌ! Nadxa belúꞌe̱ dxuꞌa lau Jesús. 4 Nadxa bdxuaj Pilato da xula, ne guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¡Le nnaꞌxque! Dxebéajaꞌ benneꞌ nigá chee̱ nézele quebe dxezreldaꞌ bi da zrinnaj nabague̱ꞌ. 5 Bdxuaj Jesús zria xíchaje̱ꞌ da naca zruze xaga xecheꞌ, ne nacue̱ꞌ ladxeꞌ bzawe naꞌ. Nadxa Pilato guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Nigá zua bénneaꞌ. 6 Gate benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne xraꞌaga we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ beleléꞌene̱ꞌ Jesús, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ zizraj: ―¡Bde̱ꞌe̱ xaga béguaj! ¡Bde̱ꞌe̱ xaga béguaj! Pilato guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le che̱ꞌe̱, ne le gudé̱ꞌe̱ xaga béguaj léꞌequeze, laweꞌ da quebe dxezreldaꞌ bi da zrinnaj nabague̱ꞌ. 7 Naꞌ benneꞌ judío caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Netuꞌ nápantuꞌ tu da nadxixruj bea na, ne ca dxenná na dxal-laꞌ gatie̱ꞌ laweꞌ da dxun cuine̱ꞌ Zriꞌine Dios.  



19















289 8 Gate

San Juan 19

ben Pilato da nigá, naꞌ bezrébedxe̱ꞌ. 9 Bexuꞌe̱ xuꞌu naꞌ, naꞌ bche̱be̱ꞌ Jesús: ―¿Gazra benneꞌ Lueꞌ? Quebe bi beche̱be Jesús. 10 Nadxa guzre Pilato Le̱ꞌ: ―¿Quebe dxexeche̱buꞌ chiaꞌ? ¿Quebe nézenuꞌ Lueꞌ napaꞌ nedaꞌ xel-laꞌ dxenná bea gudáꞌa Lueꞌ xaga béguaj, ne napaꞌ xellaꞌ dxenná bea gusanaꞌ Lueꞌ? 11 Beche̱be Jesús: ―Quebe bi xel-laꞌ dxenná bea napuꞌ bi gunuꞌ chiaꞌ chela ca be̱nna Dios lueꞌ xel-laꞌ dxenná bea nigá. Chee̱ le̱ naꞌ, bénneaꞌ bdee̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌu dul-la zrendxa nabague̱ꞌ ca lueꞌ. 12 Lu zra naꞌte̱ gudilaj lazreꞌ Pilato ájala gune̱ꞌ gusane̱ꞌ Jesús, san benneꞌ judío caꞌ gulenné̱ꞌ zizraj: ―Che gusanuꞌ benneꞌ nigá, quebe nacuꞌ César tuze, bénneaꞌ dxenná bea Roma. Nu benneꞌ dxun cuine̱ꞌ wenná bea dxedábague̱ꞌ César. 13 Nadxa Pilato, gate benne̱ꞌ da nigá, bdxixruj béꞌene̱ꞌ xelexebéaje̱ꞌ Jesús, naꞌ gudxéꞌe̱ lataj blau chee̱ꞌ, da zua lataj naꞌ nazí le na Gabata nen dizraꞌ hebreo, da zéaje̱ na chaleꞌaj xiaj taꞌa. 14 Naca na zra za zrin Laní Pascua, ca du wagubizra. Nadxa Pilato guzre̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ: ―Nigá zua wenná bea chee̱le. 15 Naꞌ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ zizraj: ―¡Gatie̱ꞌ! ¡Gatie̱ꞌ! ¡Bde̱ꞌe̱ xaga béguaj! Pilato guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Gudáꞌa wenná bea chee̱le xaga béguaj? Belexeche̱be benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ: ―Netuꞌ zua tuze wenná bea chee̱ntuꞌ. ¡César! 16 Nadxa Pilato bdee̱ꞌ Jesús lu naꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ te̱ꞌe̱ xaga béguaj, naꞌ guleché̱ꞌe̱ Jesús.  















Jesús dxedé̱ꞌe̱ xaga béguaj (Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43) 17 Naꞌ

bdxuaj Jesús nuꞌe̱ xaga béguaj chee̱ chéaje̱ꞌ lataj naꞌ nazí le na Zrita Xichaj Benneꞌ Gate, naꞌ nen dizraꞌ hebreo nazí le na Gólgota. 18 Buludé̱ꞌe̱ Jesús xaga béguaj lataj naꞌ, naꞌ tu zren nen Jesús buludé̱ꞌe̱ xechupa benneꞌ xaga béguaj caꞌ chaláꞌa weaj naga daꞌ Jesús. 19 Pilato bdxixruj béꞌene̱ꞌ buluzúe̱ꞌ le̱ꞌe xaga béguaj xichaj Jesús da dxenná na: Jesús, Benneꞌ Nazaret,  



San Juan 19

290

Wenná Bea Chee̱ Judío Caꞌ. 20 Zaneꞌ benneꞌ judío caꞌ bululabe̱ꞌ da naꞌ laweꞌ da zua lataj naꞌ naga buludé̱ꞌe̱ Jesús xaga béguaj gáguze naga dxeꞌ xe̱zre naꞌ, naꞌ da naꞌ naxúaj na nen dizraꞌ hebreo, ne nen dizraꞌ griego, ne nen dizraꞌ latín. 21 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze chee̱ judío caꞌ gulé̱ꞌe̱ Pilato: ―Quebe guzúajuꞌ na: Wenná Bea Chee̱ Judío Caꞌ. Bzuaj na: Le̱ꞌ Gunné̱ꞌ Naque̱ꞌ Wenná Bea Chee̱ Judío Caꞌ. 22 Beche̱be Pilato: ―Da bzuajaꞌ, ba naxúajqueze na. 23 Ca gudé buludáꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la Jesús xaga béguaj, naꞌ belexequé̱ꞌe̱ zra lane̱ꞌ, ne belebeque̱ꞌ na tapa cueꞌ, tu cueꞌ weaj chee̱ tu tu benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la. Belecáꞌaqueze̱ꞌ ladxeꞌ dxexrúa cuzre̱ꞌ da quebe nadía na. Tu ca nácheze na. 24 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la gulé̱ ljwezre̱ꞌ: ―Quebe chézadxu na. Cwéajdxu da gunna bea na chee̱ laꞌ nu xala le̱ na. Caꞌan guca, guca li da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, da dxenná na: Belexelé̱ꞌe̱ zra lanaꞌ, ne guléaje̱ꞌ da gunna bea na chee̱ le̱ na. Caní belún benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la. 25 Gáguze naga zua xaga béguaj chee̱ Jesús ze̱ xrna Jesús nen bi bila xrne̱ꞌe̱, ne María, zruꞌula Cleofas, ne María Magdalena. 26 Gate bleꞌe Jesús xrne̱ꞌe̱, ne cuita xrne̱ꞌe̱ naꞌ ze̱ Juan, benneꞌ bse̱de Jesús, bénneaꞌ nazriꞌidxe̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ xrne̱ꞌe̱: ―Núꞌuladauꞌ, naꞌ ze̱ zriꞌinuꞌ. 27 Nadxa guzre Jesús bénneaꞌ: ―Naꞌ ze̱ xrnaꞌu. Zra naꞌte̱ benneꞌ nigá beche̱ꞌe̱ nuꞌula naꞌ lizre̱ꞌ.  















Dxate Jesús (Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49) 28 Ca

gudé gunná Jesús da nigá, laweꞌ da nézene̱ꞌ xúgute̱ na ba guca li, ne chee̱ guca li ca naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: ―Dxebíledaꞌ. 29 Zua naꞌ tu dxeꞌe nupe zichaj, naꞌ bulusubise̱ꞌ tu da dxezrupe na nupe zichaj naꞌ, ne buluzúe̱ꞌ na laweꞌ tu xia tunna, naꞌ buluzúe̱ꞌ na dxuꞌa Jesús. 30 Naꞌ Jesús guzrupe̱ꞌ nupe zichaj naꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Ba guca li ca naca na. Nadxa bse dxuꞌa xíchaje̱ꞌ, gutie̱ꞌ.  



291

San Juan 19, 20

Tu benneꞌ dxeje̱ꞌ wedil-la dxechizie̱ꞌ xia lachúꞌu Jesús 31 Naca

na zra za zrin Laní Pascua, naꞌ judío caꞌ quebe gulaca lazre̱ꞌ xelexegáꞌana benneꞌ caꞌ le̱ꞌe̱ xaga béguaj caꞌ lu zra dxulupáꞌane̱ꞌ laweꞌ da naca zra naꞌ tu zra blau. Chee̱ le̱ naꞌ gulenabe̱ꞌ lau Pilato dxixruj béꞌene̱ꞌ xelíchaje̱ꞌ niꞌa benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ xaga béguaj caꞌ, ne xelexequé̱ꞌe̱ le̱ꞌ le̱ꞌe̱ xaga béguaj caꞌ. 32 Nadxa tu benneꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la gudíchaje̱ꞌ niꞌa benneꞌ nedxu naꞌ, ne cáꞌanqueze chee̱ benneꞌ xetú de̱ꞌe̱ cuita Jesús. 33 Gate bzrine̱ꞌ naga daꞌ Jesús, bléꞌene̱ꞌ ba gutie̱ꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ quebe gudíchaje̱ꞌ niꞌe̱. 34 Tu benneꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la guchízie̱ꞌ xia chee̱ꞌ lachúꞌu Jesús, naꞌ bdxuaj dxen, ne nisa naꞌ. 35 Benneꞌ dxuchalaj da nigá naque̱ꞌ benneꞌ bléꞌene̱ꞌ na, ne dxuchálaje̱ꞌ da li, ne nézene̱ꞌ dxenné̱ꞌ da li, chee̱ cáꞌanqueze leꞌe chéajle̱le chee̱ Jesús. 36 Da caní guca na chee̱ guca li ca da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, da dxenná na: Quebe gulíchaje̱ꞌ netú zrita chee̱ꞌ. 37 Xetú da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios dxenná na: Weleléꞌene̱ꞌ bénneaꞌ belune̱ꞌ we̱ꞌ.  











Dxulucache̱ꞌ Jesús (Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56) 38 Ca

gudé naꞌ José, benneꞌ xe̱zre Arimatea, xeajnabe̱ꞌ Pilato guꞌe̱ le̱ꞌ lataj xexuꞌe̱ Jesús. José naque̱ꞌ tu benneꞌ guque̱ꞌ Jesús tuze, san bagácheze laweꞌ da bzrebe̱ꞌ judío blau caꞌ. Pilato be̱ꞌe̱ le̱ꞌ lataj, naꞌ bexuꞌe̱ Jesús. 39 Cáꞌanqueze Nicodemo, bénneaꞌ xeajchálajle̱ne̱ꞌ Jesús chizrela, bzrine̱ꞌ naꞌ, nuꞌe̱ tu gaxúa xiaj nedxe, ne tu da dxelále̱ꞌe̱ zixre. 40 Nadxa José, ne Nicodemo belexequé̱ꞌe̱ Jesús, naꞌ buluchele̱ꞌ Le̱ꞌ ladxeꞌ nen nedxe naꞌ ca naca da zjácale̱ benneꞌ judío caꞌ da dxelune̱ꞌ chee̱ benneꞌ gateꞌ, gate naꞌ dxulucache̱ꞌ le̱ꞌ. 41 Lataj naꞌ naga buludé̱ꞌe̱ Jesús xaga béguaj zua tu lataj naga zaj ze̱ xaga caꞌ, naꞌ láwela lataj naꞌ zua tu ba cube le̱ꞌe̱ xiaj naꞌ, naga quebe nu ne chúꞌuqueze benneꞌ gateꞌ. 42 Lu ba naꞌ beleguꞌe̱ Jesús laweꞌ da zua ba naꞌ gáguze, ne laweꞌ da ba dxebía gubizra, ne ba zua su lau zra dxulupáꞌana judío caꞌ.  







20

Jesús dxexebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate (Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12) 1 Zra

nedxu, guxíaj María Magdalena dxuꞌa ba naꞌ dxaníꞌsise̱ꞌ, gate ne nachúl-late̱, naꞌ bléꞌene̱ꞌ québedxa

San Juan 20

292

naduse xiaj dxuꞌa ba naꞌ. 2 Nadxa bexíaj chégüe̱ꞌ naga zua Simón Pedro nen xetú benneꞌ bse̱de Jesús, bénneaꞌ bzriꞌidxe̱ꞌ Jesús, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Ba belequé̱ꞌe̱ Xránadxu lu ba naꞌ, ne quebe nézentuꞌ ga xeajlelúꞌe̱ Le̱ꞌ. 3 Nadxa Pedro, ne bénneaꞌ xetú beledxúaje̱ꞌ zjaque̱ꞌ dxuꞌa ba naꞌ. 4 Dxúpate̱ꞌ zjaca chégüe̱ꞌ tu zren, san bénneaꞌ xetú guzá chégudxe̱ꞌ ca Pedro, ne bzrine̱ꞌ nédxudxa dxuꞌa ba naꞌ. 5 Naꞌ xeajsé̱ꞌ su dxúꞌala xeajnné̱ꞌe̱ lu ba naꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ ladxeꞌ da buluchele̱ꞌ Jesús xuꞌu na naꞌ, san quebe guxúꞌe̱ lu ba naꞌ. 6 Ca gudé naꞌ, bzrin Simón Pedro, naꞌ guxúꞌe̱ lu ba naꞌ. Cáꞌanqueze le̱ꞌ bléꞌene̱ꞌ ladxeꞌ naꞌ xuꞌu na naꞌ, 7 ne bléꞌene̱ꞌ ladxeꞌ da buluchele̱ꞌ xichaj Jesús, quebe xuꞌu na tu zren nen ladxeꞌ da bedxela na le̱ꞌ. Nadube na, dxeꞌ na chaláꞌala. 8 Nadxa cáꞌanqueze guxúꞌu bénneaꞌ xetú, bénneaꞌ bzrin nedxu dxuꞌa ba naꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ ladxeꞌ caꞌ, ne guxéajle̱ꞌe̱. 9 Quebe ne xeléajniꞌine̱ꞌ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios da dxenná na xebán Jesús ládujla benneꞌ gateꞌ. 10 Nadxa benneꞌ caꞌ bse̱de Jesús belexezrine̱ꞌ xuꞌu naga zaj zre̱ꞌe̱.  

















Jesús dxuléꞌe lawe̱ꞌ María Magdalena (Mr. 16.9-11) 11 María

begáꞌane̱ꞌ dxuꞌa ba naꞌ, dxebezre̱ꞌ. Ca dxebezre̱ꞌ naꞌ, naꞌ gulégüe̱ꞌ dxenné̱ꞌe̱ lu ba naꞌ, 12 naꞌ bléꞌene̱ꞌ chupa gubáz chee̱ xabáa zaj nácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ chiche, zaj dxeꞌe̱ naga guxúꞌu Jesús. Tue̱ꞌ dxeꞌe̱ naga guzrúa xichaj Jesús, naꞌ xetúe̱ꞌ dxeꞌe̱ zeaj zranle ga guzrúa niꞌa Le̱ꞌ. 13 Naꞌ buluche̱be gubáz chee̱ xabáa caꞌ María naꞌ: ―Nuꞌula, ¿bizr chee̱ naꞌ dxebezruꞌ? Le̱ꞌ guzre̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ: ―Laweꞌ da belúꞌe̱ Xranaꞌ, ne quebe nezdaꞌ ga xeajlelúꞌe̱ Le̱ꞌ. 14 Caní dxenné̱ꞌ, naꞌ bzéchaj xíchaje̱ꞌ, ne bléꞌene̱ꞌ Jesús ze̱ꞌ caꞌala, san quebe nézene̱ꞌ che Jesús naꞌ. 15 Nadxa Jesús bche̱be̱ꞌ María naꞌ: ―Núꞌuladauꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ dxebezruꞌ? ¿Nu dxexílajuꞌ? María gúquene̱ꞌ naque̱ꞌ benneꞌ dxáꞌane̱ꞌ xaga caꞌ zaj ze̱ naꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Benneꞌ, che lueꞌ biꞌu Le̱ꞌ, gunná ga xeajlúꞌu Le̱ꞌ, chee̱ cheajxezriꞌa Le̱ꞌ. 16 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ nuꞌula naꞌ:  









293

San Juan 20

―María. María naꞌ bexéchaje̱ꞌ, ne guzre̱ꞌ Le̱ꞌ nen dizraꞌ hebreo: ―¡Raboni! Dizraꞌ nigá zéaje̱ na: Benneꞌ Dxuse̱de. 17 Jesús guzre̱ꞌ María naꞌ: ―Bsan nedaꞌ laweꞌ da quebe ne xegüénaꞌ naga zua Xraꞌ. Bexíaj, xeajxe̱zre bi bíchaꞌdauꞌ caꞌ, benneꞌ caꞌ bsé̱dedaꞌ, xegüénaꞌ naga zua Xraꞌ, ne nácaqueze̱ꞌ Xrale. Naque̱ꞌ Dios chiaꞌ, ne Dios chee̱le. 18 Nadxa bexíaj María Magdalena, xeajzenne̱ꞌ benneꞌ caꞌ bse̱de Jesús ba bléꞌene̱ꞌ Jesús, naꞌ Le̱ꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ da caní.  



Jesús dxuléꞌe lawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ (Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49) 19 Lu

zra náꞌqueze, da naca na zra nedxu chee̱ da gazre zra, naꞌ chizrela zaj nazraga benneꞌ caꞌ bse̱de Jesús, ne zaj nusézxuje̱ꞌ dxa xuꞌu caꞌ laweꞌ da dxelezrebe̱ꞌ judío blau caꞌ. Naꞌ guxúꞌu Jesús, guzé̱ꞌ laduj benneꞌ caꞌ, naꞌ bgape̱ꞌ benneꞌ caꞌ diuzre, dxenné̱ꞌ: ―Le gapa xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ. 20 Ca gudé gunná Jesús da nigá, naꞌ bléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ ne̱ꞌe̱, ne le̱ꞌe̱ naga gudé xia naꞌ. Benneꞌ caꞌ bse̱de Jesús gulebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ gate beleléꞌene̱ꞌ Xránadxu. 21 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ xecha lasa: ―Le gapa xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ. Cáte̱ze gusel-la Xraꞌ nedaꞌ, cáꞌanqueze dxusel-laꞌ nedaꞌ leꞌe. 22 Nadxa blube̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Le siꞌ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios. 23 Benneꞌ caꞌ dxunite laule leꞌe chee̱ dul-la zaj nabague̱ꞌ ba bnite lau Dios chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ quebe dxunite laule leꞌe chee̱ dul-la zaj nabague̱ꞌ, quebe bunite lau Dios chee̱ꞌ.  







Tomás dxeléꞌene̱ꞌ Xránadxu ba bebane̱ꞌ 24 Tomás,

tu benneꞌ chazrinnu caꞌ bse̱de Jesús, bénneaꞌ le̱ꞌ Bi Lideꞌ, quebe zue̱ꞌ nen benneꞌ caꞌ xezícadxa gate bleꞌe lau Jesús. 25 Ca gudé naꞌ gulé̱ꞌe̱ Tomás naꞌ: ―Ba bléꞌentuꞌ Xránadxu. Gunná Tomás: ―Che quebe leꞌedaꞌ ne̱ꞌe̱ naga guledé bdiduj caꞌ, ne gudéaꞌ zrube naꞌa lu xe̱dxu chee̱ bdiduj caꞌ, ne gudéaꞌ naꞌa le̱ꞌe̱ naga gudé xia naꞌ, québequeze chéajle̱ꞌa.  

San Juan 20, 21

294

26 Ca

guca xrunuꞌ zra, benneꞌ caꞌ bse̱de Jesús zaj nazrágaqueze̱ꞌ lu xuꞌu naꞌ xetú lasa, naꞌ zua Tomás nen benneꞌ caꞌ. Nadxa, lácala zaj naxezxuj dxa xuꞌu caꞌ, bleꞌe lau Jesús lau benneꞌ caꞌ, ne guzé̱ꞌ laduj le̱ꞌ, naꞌ bgape̱ꞌ le̱ꞌ diuzre, gunné̱ꞌ: ―Le gapa xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ. 27 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ Tomás: ―Bde zrube naꞌu nigá, ne gunnáꞌ naꞌa nigá. Be̱nna naꞌu, bde na le̱ꞌa nigá. Québedxa gun chupa lazruꞌ, san guxéajle̱. 28 Nadxa beche̱be Tomás: ―Xranaꞌ, ne Dios chiaꞌ. 29 Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Tomás, naꞌa dxéajle̱ꞌu laweꞌ da ba bléꞌenuꞌ nedaꞌ. Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ lácala quebe ne xeleléꞌene̱ꞌ nedaꞌ.  





Da dxaca lazreꞌ Juan gun xiche nigá 30 Jesús

be̱ne̱ꞌ da zandxa xel-laꞌ waca zrente̱ lau benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ da quebe zaj naxúaj na lu xiche nigá. 31 Da caní zaj naxúaj na chee̱ chéajle̱le leꞌe chee̱ Jesús, naque̱ꞌ Cristo nasella Dios, ne Zriꞌine Dios, ne chee̱ gápale xel-laꞌ nabán laweꞌ da dxéajle̱le chee̱ꞌ.  

21

Jesús dxuléꞌe lawe̱ꞌ gazre benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ 1 Ca

gudé naꞌ Jesús bleꞌe lawe̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ chee̱ Tiberias. Caní guca na. 2 Zaj nazraga Simón Pedro, ne Tomás, bénneaꞌ lé̱queze̱ꞌ Bi Lideꞌ, ne Natanael, benneꞌ xe̱zre Caná da nababa Galilea, ne chupa zriꞌine Zebedeo, ne xechupa benneꞌ caꞌ bse̱de Jesús. 3 Simón Pedro guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Cheajsendxaꞌ bela. Benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Cáꞌanqueze netuꞌ wazáꞌle̱ntuꞌ lueꞌ. Nadxa xjaque̱ꞌ, naꞌ guluꞌe̱ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ. Xe̱la naꞌ quebe nu bela gulezénqueze̱ꞌ. 4 Ca guzú lau dxaníꞌsise̱ꞌ, bleꞌe lau Jesús dxuꞌa nísadauꞌ naꞌ. Benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ quebe zaj nézene̱ꞌ che Jesús naꞌ. 5 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Bénneꞌdauꞌ, ¿quebe nu bela ne senle? Belexeche̱be benneꞌ caꞌ: ―Quebe bi ne sentuꞌ-baꞌ. 6 Nadxa guzre Jesús benneꞌ caꞌ:  









295

San Juan 21

―Le guzala xixruj naꞌ chaláꞌa xabe̱la chee̱ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ senle bela. Caꞌ belune̱ꞌ, naꞌ ca dxelexequé̱ꞌe̱ xixruj naꞌ quebe dxelexeguéꞌene̱ꞌ na laweꞌ da nazrate̱ na bela zan. 7 Nadxa bénneaꞌ nazríꞌidxa Jesús guzre̱ꞌ Pedro: ―Xránadxu naꞌ. Ca ben Simón Pedro naca Xránadxu, naꞌ bexázie̱ꞌ ladxeꞌ dxexrúa cuzre̱ꞌ laweꞌ da nagüe̱ꞌ na, naꞌ bexétaje̱ꞌ lu nisa. 8 Xezícadxa benneꞌ caꞌ belexezrine̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ naꞌ, zaj zre̱ꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, dxelexezrube xue̱ꞌ xixruj naꞌ nazrate̱ na bela caꞌ laweꞌ da dxeꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ lu nísadauꞌ ca tu le guꞌuna xiaj. 9 Gate belexétaje̱ꞌ lu xu bizre, naꞌ beleléꞌene̱ꞌ ba dxeꞌ xiꞌ, ne ba zrua tu bela laweꞌ xiꞌ naꞌ, naꞌ de̱ naꞌ xeta xtila. 10 Nadxa Jesús guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le cheajxríꞌ tu chupa bela caꞌ, be̱ za guzénte̱le. 11 Begüén Simón Pedro lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, ne bezrube xue̱ꞌ xixruj naꞌ dxuꞌa nísadauꞌ naꞌte̱, nazrate̱ na bela zriꞌa, tu gaxúa chiꞌinu xunbaꞌ, naꞌ lácala naca tu cáꞌante̱baꞌ quebe gudxeza xixruj naꞌ. 12 Nadxa guzre Jesús benneꞌ caꞌ: ―Le da gágule xrsila. Netú benneꞌ caꞌ quebe dxelexázrene̱ꞌ xuluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ nu Le̱ꞌ, laweꞌ da zaj nézene̱ꞌ naque̱ꞌ Xránadxu. 13 Nadxa Jesús guqué̱ꞌe̱ xeta xtila naꞌ, naꞌ bnézruje̱ꞌ na benneꞌ caꞌ, ne cáꞌanqueze be̱ne̱ꞌ chee̱ bela caꞌ. 14 Da nigá naca na da guxunneꞌ lasa bleꞌe lau Jesús lau benneꞌ caꞌ bsé̱dene̱ꞌ ca gudé bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate.  















Jesús dxuchálajle̱ne̱ꞌ Simón Pedro 15 Ca

gudé gulawe̱ꞌ xrsila, naꞌ Jesús bche̱be̱ꞌ Simón Pedro: ―Simón, zriꞌine Jonás, ¿nazríꞌidxenuꞌ nedaꞌ ca benneꞌ caní? Beche̱be Pedro: ―Aweꞌ, Xran, nézenuꞌ dxeléꞌedaꞌ Lueꞌ chaweꞌ. Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Bxue zrílaꞌdu chiaꞌ caꞌ. 16 Nadxa Jesús bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ da xula: ―Simón, zriꞌine Jonás, ¿nazríꞌinuꞌ nedaꞌ? Pedro beche̱be̱ꞌ: ―Aweꞌ, Xran, Lueꞌ nézenuꞌ dxeléꞌedaꞌ Lueꞌ chaweꞌ. Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Bxue zrilaꞌ chiaꞌ caꞌ.  

San Juan 21

296

17 Da

guxunneꞌ lasa Jesús bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―Simón, zriꞌine Jonás, ¿dxeléꞌenuꞌ nedaꞌ chaweꞌ? Pedro bewiꞌine lazre̱ꞌ laweꞌ da bche̱be Jesús le̱ꞌ da guxunneꞌ lasa che dxeléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ chaweꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Jesús: ―Xran, Lueꞌ nézquezenuꞌ xúgute̱. Lueꞌ nézenuꞌ dxeléꞌedaꞌ Lueꞌ chaweꞌ. Naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Bxue zrilaꞌ chiaꞌ caꞌ. 18 Da li dxapaꞌ lueꞌ, gate ne nacuꞌ benneꞌ cuideꞌ gucuꞌ zra lanuꞌ, ne guxíajuꞌ naga dxaca lazruꞌ. Gate bache nacuꞌ benneꞌ gula, chiljuꞌ naꞌu, naꞌ benneꞌ xula gugácue̱ꞌ lueꞌ, ne che̱ꞌe̱ lueꞌ naga quebe gaca lazruꞌ chéajuꞌ. 19 Gate gunná Jesús da nigá, dxuzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca dxal-laꞌ gateꞌ Pedro chee̱ gucáꞌana szrene̱ꞌ Dios. Ca gudé naꞌ Jesús guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Be̱n nedaꞌ tuze.  



Da gaca chee̱ bénneaꞌ nazríꞌidxa Jesús 20 Gate

bexechaj Pedro, bléꞌene̱ꞌ bénneaꞌ nazríꞌidxa Jesús zéaje̱ nawe̱ꞌ le̱ꞌ, naque̱ꞌ bénneaꞌ dxeꞌe̱ cuita Jesús gate naꞌ gulawe̱ꞌ xrcheꞌ naꞌ, ne bche̱be̱ꞌ Jesús: “Xran, ¿nuzra naꞌ gudé Lueꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ?” 21 Gate Pedro bléꞌene̱ꞌ bénneaꞌ, naꞌ bche̱be̱ꞌ Jesús: ―Xran, ¿gazra benneꞌ nigá? ¿Aja gaca chee̱ꞌ? 22 Jesús beche̱be̱ꞌ: ―Che nedaꞌ dxaca lazraꞌ xegáꞌane̱ꞌ nigá ca zrindxa zra xeláꞌa nedaꞌ, ¿naca na chiuꞌ lueꞌ nézenuꞌ? Lueꞌ, be̱n nedaꞌ tuze. 23 Belén benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ Jesús quebe gate benneꞌ naꞌ. Jesús quebe guzre̱ꞌ le̱ꞌ quebe gatie̱ꞌ. Guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Che nedaꞌ dxaca lazraꞌ xegáꞌane̱ꞌ ca zrindxa zra xeláꞌa nedaꞌ, ¿naca na chiuꞌ lueꞌ nézenuꞌ?” 24 Benneꞌ nigá naque̱ꞌ benneꞌ dxexeche̱be̱ꞌ chee̱ da nigá, ne ba nuzúaje̱ꞌ na. Nézentuꞌ dxenné̱ꞌ da li. 25 Cáꞌanqueze ne zaj de̱d xa da zante̱ da be̱n Jesús, naꞌ chela xuaj tu tu na, dxéquedaꞌ quebe gueque lu xe̱zr la xu nigá chaꞌ xiche caꞌ dxal-laꞌ guzúajdxu. Caꞌ naca na.  









DA CAꞌ BELÚN BENNEꞌ GUBÁZ CHEE̱ CRISTO Dios nache̱be lazre̱ꞌ sel-le̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa

1

1 Lueꞌ,

Teófilo, bzuajaꞌ chiuꞌ lu xiche nedxu ca naca xúgute̱ da guzú lau Jesús dxune̱ꞌ, ne dxusé̱dene̱ꞌ nédxudaute̱, 2 cadxa begüéne̱ꞌ xabáa. Gate za xezé̱ꞌe̱ xexíaje̱ꞌ xabáa guqué̱ꞌe̱ gubáz chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa Le̱ꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca da dxal-laꞌ xelune̱ꞌ. 3 Ca gudé gutie̱ꞌ, Jesús náꞌqueze bleꞌe lawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ne laweꞌ chua zra bleꞌe lawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ da zan da dxelunna bea na naca bane̱ꞌ, ne bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca dxal-laꞌ nna bea Dios. 4 Gate ne zúale̱ Jesús benneꞌ gubáz caꞌ, gunné̱ xuene̱ꞌ le̱ꞌ quebe xesíꞌaque̱ꞌ xe̱zre Jerusalén. Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le cueza ca da guche̱be lazreꞌ Xraꞌ gunne̱ꞌ chee̱le, ca gunníquezaꞌ nedaꞌ. 5 Da li Juan bchue̱ꞌ bénneache nisa, san lu zra caní gaca chee̱le ca da zéaje̱ xel-laꞌ dxedxúa nisa, xida Beꞌ Láꞌazxa xedajsúe̱ꞌ lu xichaj lázrdaule.  







Jesús dxegüéne̱ꞌ xabáa 6 Gate

naꞌ zaj nazrague̱ꞌ nen Jesús, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Le̱ꞌ: ―Xran, ¿güe Dios lataj nna béaqueze xe̱zre Israel lu zra caní? 7 Naꞌ beche̱be Jesús: ―Quebe naca chee̱le nézele bátala, u bi zra gun Dios da caꞌ tuze Le̱ꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ waca gune̱ꞌ. 8 Gate xida Beꞌ Láꞌazxa súale̱ne̱ꞌ leꞌe, sile xel-laꞌ waca, naꞌ chéajle cheajchálajle da naca chiaꞌ lu xe̱zre Jerusalén, ne ca naca naga nababa Judea, ne naga nababa Samaria, ne ca nácaqueze xe̱zr la xu nigá.  



297

Los Hechos 1

298

9 Ca

gudé gunné̱ꞌ da nigá, ne dxácate̱ dxelennáꞌ benneꞌ caꞌ Le̱ꞌ, begüén Jesús xabáa, naꞌ ca bexuꞌe̱ tu lu beuj benite Jesús lau benneꞌ caꞌ. 10 Ne zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌe̱ dxácate̱ dxegüén Jesús, beleláꞌ chupa benneꞌ zaj nácue̱ꞌ ladxeꞌ chiche lau benneꞌ caꞌ, 11 naꞌ gulé̱ꞌe̱ benneꞌ gubáz caꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ Galilea, ¿bizr chee̱ naꞌ ze̱le dxennaꞌle xabáa? Jesús nigáqueze begüéne̱ꞌ zexíaje̱ꞌ xabáa, bezé̱ꞌe̱ ládujla leꞌe, welé̱ꞌe̱ xetú cáqueze bleꞌele Le̱ꞌ zexíaje̱ꞌ.  



Dxelequé̱ꞌe̱ Matías chee̱ xedée̱ꞌ waláz chee̱ Judas 12 Nadxa

besíꞌaca benneꞌ gubáz caꞌ lu Xiꞌa Xaga Olivo, ne belexezrine̱ꞌ Jerusalén, da quebe naca na zituꞌ, san dxeꞌ cátite̱ze da dxunna da nadxixruj bea na lataj xesíꞌaque̱ꞌ lu zra dxulupáꞌane̱ꞌ. 13 Gate belexezrine̱ꞌ lu xe̱zre naꞌ, belexegüéne̱ꞌ xuꞌu sibe naga zaj zue̱ꞌ. Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ Pedro, ne Jacobo, ne Juan, ne Andrés, ne Felipe, ne Tomás, ne Bartolomé, ne Mateo, ne Jacobo zriꞌine Alfeo, ne Simón, bénneaꞌ dxedábague̱ꞌ benneꞌ Roma caꞌ, ne Judas, zriꞌine Jacobo. 14 Xúgute̱ benneꞌ caní tu dxelezrágazqueze̱ꞌ nen benneꞌ biche Jesús, ne María xrna Jesús, ne xebal-la nuꞌula caꞌ, chee̱ xuluchálajle̱ne̱ꞌ Dios. 15 Lu zra caꞌ Pedro guzé̱ꞌ laduj bi bíchedxu caꞌ, zaj naque̱ꞌ ca tu gaxúa galaj bénneache, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: 16 ―Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, be̱n na ba xen guca li ca da gunná Beꞌ Láꞌazxa lu xiche chee̱ Dios, da naꞌ gunná David waláz chee̱ Dios ca naca da dxal-laꞌ gaca chee̱ Judas, bénneaꞌ guché̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ gule̱l-le̱ꞌ Jesús. 17 Judas nigá guzúale̱ne̱ꞌ dxiꞌu tu zren, ne guque̱ꞌ dxiꞌu tuze lu zrin nigá. 18 Bxaꞌu tu cueꞌ xe̱zr la xu ca naca lazruj chee̱ Judas, da guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ chee̱ da cale̱la da be̱ne̱ꞌ. Naꞌ benneꞌ nigá xeajcházie̱ꞌ suxíchajla, ne gutín le̱ꞌe̱, naꞌ bdxuaj ca naca zrájlue̱ꞌ. 19 Xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ buluzúe̱ꞌ la xe̱zr la xu naꞌ Acéldama, da zéaje̱ na: Xe̱zr La Xu Chee̱ Dxen. 20 Guca li ca da dxal-laꞌ gaca chee̱ꞌ laweꞌ da naxúaj lu xiche láꞌazxa naga zaj naxúaj salmo caꞌ, da dxenná na: Xegáꞌana cáꞌaze lizre̱ꞌ, ne quebe nu chiláꞌ sua naꞌ. Cáꞌanqueze dxenná na: Xetú benneꞌ tée̱ꞌ waláz chee̱ꞌ. 21 ’Zaj zraꞌ nigá benneꞌ caꞌ gusáꞌacale̱ne̱ꞌ dxiꞌu ca naca dxácate̱ guzúale̱ Jesús dxiꞌu. 22 Guzú lau na gate bchua Juan  



















299

Los Hechos 1, 2

Jesús nisa, cadxa bzrin zra begüéne̱ꞌ xabáa. Dxun na ba xen tu benneꞌ caní gaque̱ꞌ dxiꞌu tuze chee̱ xeche̱be̱ꞌ ca guca gate bebán Jesús lu xel-laꞌ gute. 23 Nadxa gulebéaje̱ꞌ chupa benneꞌ caꞌ, José ne Matías. José naꞌ lé̱queze̱ꞌ Barsabás ne lé̱queze̱ꞌ Justo. 24 Buluchálajle̱ne̱ꞌ Dios, gulenné̱ꞌ: ―Xran, Lueꞌ nézqueznuꞌ ca naca da xuꞌu lu xichaj lázxdau xúgute̱ bénneache. Bleꞌe netuꞌ nula benneꞌ chupa caní ba nabéajuꞌ Lueꞌ, 25 chee̱ gaque̱ꞌ gubáz chiuꞌ, ne xedée̱ꞌ waláz chee̱ Judas, bénneaꞌ bnitie̱ꞌ da naca chee̱ꞌ laweꞌ da be̱ne̱ꞌ dul-la, naꞌ bexíaje̱ꞌ lataj naga naca chee̱ꞌ. 26 Nadxa gulebéaje̱ꞌ da gaca bea na, naꞌ bexala Matías, naꞌ gúcate̱ꞌ tuze benneꞌ chinéaj gubáz caꞌ.  







Ca guca gate blaꞌ Beꞌ Láꞌazxa

2

1 Ca

bzrin zra Pentecostés, xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús zaj nazrague̱ꞌ tuze lataj. 2 Caꞌ guca, belenne̱ꞌ tu schaga da zaꞌ lu beꞌ zran xabáa, ca dxun tu beꞌ bdunuꞌ, naꞌ belén na xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xuꞌu naga zaj dxeꞌe̱. 3 Nadxa beleléꞌene̱ꞌ lu beꞌ xiꞌ caꞌ, da dxelala, naꞌ xeajlezúa na xíchaj tu tu benneꞌ caꞌ. 4 Nadxa guzúale̱tequeze Beꞌ Láꞌazxa xúgute̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ tu tue̱ꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ nazrala cáte̱ze dxuchine Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ. 5 Ca lu zra caꞌ zaj zraꞌ xe̱zre Jerusalén benneꞌ judío caꞌ dxulucáꞌana szrénqueze̱ꞌ Dios. Benneꞌ caní záꞌaque̱ꞌ xúgute̱ xe̱zr la xu zaj dxeꞌ lu xe̱zr la xu nigá. 6 Ca belenne̱ꞌ bénneache ca naca schaga naꞌ da dxaca na, naꞌ belexezrague̱ꞌ, ne quebe zaj nézene̱ꞌ bi naꞌ, laweꞌ da dxelén tu tu benneꞌ caꞌ dizraꞌ cha chee̱ꞌ da dxuluchalaj benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. 7 Naꞌ belexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, ne belexruse̱ꞌ, ne gulé̱ ljwezre̱ꞌ tue̱ꞌ xetúe̱ꞌ: ―Zaj naca benneꞌ Galilea xúgute̱ benneꞌ caní dxuluchálaje̱ꞌ. 8 ¿Ájazra naꞌ dxendxu dxuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ cha chee̱d xu dxiꞌu? 9 Zradxu dxiꞌu nigá, nácadxu benneꞌ xe̱zr la xu Partia, ne benneꞌ xe̱zr la xu Media, ne benneꞌ xe̱zr la xu Elam, ne benneꞌ xe̱zr la xu Mesopotamia, ne benneꞌ chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, ne benneꞌ chee̱ naga nababa Capadocia, ne benneꞌ chee̱ naga nababa Ponto, ne benneꞌ chee̱ naga nababa Asia, 10 ne benneꞌ chee̱ naga nababa Frigia, ne benneꞌ chee̱ naga nababa Panfilia, ne benneꞌ xe̱zr la xu Egipto, ne benneꞌ chee̱ xe̱zr la xu Africa da zua dédedxa chee̱ xe̱zre Cirene. Cáꞌanqueze zaj  











   



Los Hechos 2

300

zraꞌ benneꞌ xe̱zr la xu Roma nigá. Bal-la benneꞌ Roma caꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ judío, benneꞌ gulálaje̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ zaj naziꞌe̱ ca naca da nadxixruj bea chee̱ benneꞌ judío caꞌ. 11 Cáꞌanqueze nácadxu benneꞌ xe̱zr la xu Creta, ne benneꞌ xe̱zr la xu Arabia. Xúgute̱dxu dxendxu lu dizraꞌ cha chee̱dxu dxuluchalaj benneꞌ caní ca naca da zren caꞌ da dxun Dios. 12 Xúgute̱ꞌ belexebánene̱ꞌ, ne quebe zaj nézene̱ꞌ bi da dxaca naꞌ, naꞌ gulenaba ljwezre̱ꞌ tue̱ꞌ xetúe̱ꞌ: ―¿Bizra zéaje̱ da nigá? 13 Benneꞌ xula caꞌ belún le̱ꞌ, gulenné̱ꞌ: ―Dxelezuzre benneꞌ caní.  





Da bchalaj Pedro lau benneꞌ caꞌ 14 Nadxa

guxasa Pedro nen benneꞌ chinéaj gubáz chee̱ Cristo, naꞌ zizraj bchálajle̱ne̱ꞌ bénneache zaj zraꞌ naꞌ. Dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ Judea, ne xúgute̱le leꞌe nazrágale xe̱zre Jerusalén. Dxal-laꞌ nézele leꞌe da nigá. Le xen xanneꞌ ca naca da xapaꞌ leꞌe. 15 Netuꞌ quebe dxezúzrentuꞌ ca dxéquele leꞌe. Za gudete̱ xrsila naꞌa. Netú benneꞌ quebe dxezúzrene̱ꞌ ca náꞌqueze. 16 Da nigá naca da gunnáqueze Joel, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios gate naꞌ gunné̱ꞌ: 17 Caní dxenná Dios: “Lu zra bze̱be wasél-laquezaꞌ Beꞌ Láꞌazxa chiaꞌ chee̱ súale̱ne̱ꞌ xúgute̱ bénneache. Zríꞌinele bi biu ne bi nuꞌula welenné̱quezebeꞌ waláz chiaꞌ nedaꞌ. Bi cuideꞌ caꞌ weleléꞌequezebeꞌ ca da guléꞌedaꞌ-beꞌ. Naꞌ benneꞌ gula caꞌ welennéquezene̱ꞌ xe̱la. 18 Ca lu zra naꞌ guzuáquezaꞌ Beꞌ Láꞌazxa chiaꞌ nen bi we̱n zrin chiaꞌ caꞌ, benneꞌ biu ne nuꞌula caꞌ, naꞌ guchálajquezebeꞌ waláz chiaꞌ nedaꞌ. 19 Lu beꞌ zran xabáa guléꞌequezdaꞌ xel-laꞌ waca chiaꞌ, naꞌ lu xe̱zr la xu dxeꞌela guléꞌedaꞌ da xelunna bea na, dxen, ne xiꞌ, ne zren da naca ca beuj gasaj.” 20 Gubizra xechul-la na, naꞌ beuꞌ xexaca na xrna ca dxen nedxu ca za zrin zra xeláꞌ Xránadxu. Zra naꞌ gaca na tu zra chee̱ da xebánedxu ne zra naꞌ waléꞌequezdxu xel-laꞌ szren chee̱ Dios. 21 Nadxa xelelá xúgute̱ benneꞌ caꞌ xelenné̱ꞌ Xránadxu lu xel-laꞌ dxeleajlí lazreꞌ chee̱ꞌ.  



301

Los Hechos 2

22 ’Chee̱

le̱ naꞌ, leꞌe, benneꞌ Israel, le xen ca da xapaꞌ leꞌe. Jesús, benneꞌ Nazaret, guque̱ꞌ tu benneꞌ bedxúaje̱ꞌ xrlátaje lau xúgute̱le leꞌe ne̱ chee̱ da be̱n Dios laule leꞌe. Lu naꞌ Jesús Dios bléꞌene̱ꞌ da zan da dxebánedxu, ne xel-laꞌ waca caꞌ, ne da dxelunna bea na ca ba nézquezle leꞌe. 23 Gate Dios be̱ꞌe̱ lataj tu benneꞌ bdee̱ꞌ Le̱ꞌ lu naꞌle leꞌe cáte̱ze bache núnqueze̱ꞌ nedxu, nadxa leꞌe gudé̱l-lale Le̱ꞌ, naꞌ bé̱tele Le̱ꞌ gate naꞌ bdele Le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, benneꞌ caꞌ buludé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xaga béguaj naga gutie̱ꞌ. 24 Nadxa Dios bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ, bebéaje̱ꞌ Le̱ꞌ lu xel-laꞌ gute. Quebe guxúꞌu ájala xegáꞌane̱ꞌ chalásaze lu xel-laꞌ gute naꞌ. 25 Ca naca da nigá bchalaj wenná bea David ca naca chee̱ Jesús naꞌ, gate gunné̱ꞌ: Beléꞌequezdaꞌ Xranaꞌ lawaꞌ nigá. Le̱ꞌ zue̱ꞌ cuitaꞌ xabe̱la, chee̱ quebe bi guchebe na nedaꞌ. 26 Chee̱ le̱ naꞌ gubéle̱ꞌe̱daꞌ, ne bil-laꞌ lu xel-laꞌ dxebé chiaꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ guxrén lázrequezaꞌ Le̱ꞌ gate gatiaꞌ, 27 laweꞌ da quebe xucáꞌanaquezuꞌ nedaꞌ lu lataj chee̱ benneꞌ gate. Quebe güéquezuꞌ lataj guzru be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ nedaꞌ, nacaꞌ benneꞌ we̱n zrin chiuꞌ, ne benneꞌ nazríꞌinuꞌ. 28 Bléꞌequezenuꞌ nedaꞌ ca dxal-laꞌ gunaꞌ chee̱ zruéꞌedaꞌ xel-laꞌ nabán, naꞌ gúnnale̱ꞌu nedaꞌ xel-laꞌ dxebé laweꞌ da zúale̱nuꞌ nedaꞌ. 29 ’Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ. Naca bea na gute xra xrtáudxu David, naꞌ bulucache̱ꞌ le̱ꞌ lu xe̱dxu ba chee̱ꞌ da zúaqueze na naꞌa nagá zúadxu. 30 David naꞌ guque̱ꞌ tu benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne gunézene̱ꞌ ca da nache̱be lázrequeze Dios gune̱ꞌ. Gunné̱ lie̱ꞌ tu benneꞌ zriꞌine zre sua David naꞌ gaque̱ꞌ Cristo, Bénneaꞌ nna béaqueze̱ꞌ, xequé̱ꞌe̱ lawe̱ꞌ chee̱ David. 31 Caꞌ guca, David nigá beléꞌequezne̱ꞌ nedxu ca naca da dxal-laꞌ gaca chee̱ Cristo, naꞌ bchálaje̱ꞌ ca guca gate bebán Cristo, gunné̱ꞌ: “Benneꞌ nigá quebe xegáꞌanaqueze̱ꞌ lataj chee̱ benneꞌ gate, ne quebe gúzruqueze be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ.” 32 Caní guca, Dios bsebane̱ꞌ Jesús nigá, naꞌ netuꞌ dxexeché̱bentuꞌ da li ca guca da nigá. 33 Caꞌ guca, Dios bzue̱ꞌ Jesús lu xabáa chee̱ꞌ nen xel-laꞌ waca chee̱ꞌ, naꞌ be̱ꞌe̱ Le̱ꞌ lataj gusel-le̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ nigá ca nache̱be lázrequeze̱ꞌ nedxu gune̱ꞌ, naꞌ xúgute̱ da caní dxeléꞌele leꞌe, ne dxenle zaj naca na da dxun Beꞌ Láꞌazxa naꞌ. 34 David naꞌ quebe begüéne̱ꞌ xabáa, san lé̱queze̱ꞌ gune̱ꞌ: Xránadxu Dios guzre̱ꞌ Xranaꞌ:  

















Los Hechos 2

302

“Gudxeꞌe cuitaꞌ xabe̱la nigá zrindxa zra guzúaꞌ benneꞌ dxedábague̱ꞌ lueꞌ chee̱ nna beꞌenu le̱ꞌ.” 36 ’Xúgute̱le leꞌe, benneꞌ Israel, dxal-laꞌ nézquezle da nigá: Jesús nigá, bénneaꞌ bdaꞌle leꞌe xaga béguaj, Dios ba nune̱ꞌ Le̱ꞌ Xránale ne Cristo chee̱le, Benneꞌ guselé̱ꞌ leꞌe. 37 Gate benneꞌ caꞌ belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ belexewíꞌine lazre̱ꞌ, naꞌ buluche̱be̱ꞌ Pedro, ne benneꞌ gubáz caꞌ chee̱ Jesús, dxelé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Benneꞌ bíchentuꞌ, ¿ájazra dxal-laꞌ guntuꞌ xcaꞌ? 38 Nadxa gunná Pedro: ―Le xebíꞌi lazreꞌ lau Dios, ne le chua nisa tu tule chee̱ gácale Jesucristo tuze, chee̱ gunite lau Le̱ꞌ chee̱le leꞌe ca naca dul-la da nabágale. Caꞌ gaca, nadxa Dios sél-laqueze̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ chee̱ súale̱ne̱ꞌ leꞌe. 39 Da nigá nache̱be lazreꞌ Dios naca na chee̱le leꞌe, ne chee̱ zríꞌinele, ne chee̱ xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ zituꞌ, xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxaca lazreꞌ Dios nne̱ꞌ. 40 Ca naca dizraꞌ nigá, ne xezícaladxa dizraꞌ da bchalaj Pedro, bzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Le la ládujla benneꞌ we̱n da cale̱la caní. 41 Caꞌan guca, benneꞌ caꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ da bchalaj Pedro belexedxúe̱ꞌ nisa, naꞌ lu zra naꞌ belaca tuze ca chi dxua gaxúa benneꞌ nen benneꞌ caꞌ ba dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. 42 Naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ gulezúa típaqueze̱ꞌ ca da dxuluse̱de benneꞌ gubáz chee̱ Jesús le̱ꞌ, naꞌ gulezúe̱ꞌ tuze nen le saꞌ ljwezre̱ꞌ chee̱ bululáwizre̱ꞌ Dios, ne buluzrague̱ꞌ chee̱ xelawe̱ꞌ da dxusá lázredxu ca guca gate gute Cristo. 35 ca















Ca belún benneꞌ nedxu caꞌ, benneꞌ guleajlí lazre̱ꞌ Cristo 43 Xúgute̱

benneꞌ caꞌ gulezrebe̱ꞌ gate beleléꞌene̱ꞌ xel-laꞌ waca zante̱, ne da dxelunna bea na da dxelún benneꞌ gubáz chee̱ Jesús. 44 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús gulaque̱ꞌ tuze, ne bulunézruje̱ꞌ da de̱ chee̱ꞌ tue̱ꞌ xetúe̱ꞌ. 45 Belutie̱ꞌ xúgute̱ da zaj nape̱ꞌ, ne bulunézruje̱ꞌ dumí naꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ ca da dxelexázrjene̱ꞌ. 46 Xuguꞌ zra belexezrague̱ꞌ lu xudauꞌ, ne cáꞌanqueze lu lizre cha chee̱ꞌ, chee̱ xelawe̱ꞌ da dxusá lázredxu ca guca gate gute Cristo. Gulawe̱ꞌ tu zrente̱ lu xel-laꞌ dxelebé, ne dute̱ xel-laꞌ dxelexruj lazreꞌ chee̱ꞌ. 47 Belúe láꞌane̱ꞌ Dios, naꞌ xúgute̱ bénneache guléquene̱ꞌ benneꞌ caꞌ ba láꞌana. Tu zra tu zra Xránadxu bzane̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ Cristo ca dxelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ tu tue̱ꞌ Cristo.  







303

Los Hechos 3

Dxexaca tu benneꞌ zrinnaj

3

1 Tu

zra xjaque̱ꞌ Pedro ne Juan lu xudauꞌ dxexedáꞌ chunna, da naca na gate dxululáwizraj bénneache Dios lu xudauꞌ. 2 Tu zra tu zra zua tu benneꞌ naꞌ naque̱ꞌ zrinnaj ca nálajte̱ꞌ. Dxeleché̱ꞌ benneꞌ ljwezre̱ꞌ le̱ꞌ xudauꞌ naꞌ, ne dxelebeche̱ꞌ le̱ꞌ dxuꞌa dxa xuꞌu naꞌ nazí le na: Da Xrtante̱, chee̱ nabe̱ꞌ gunaꞌ chee̱ benneꞌ dxeluꞌe̱ naꞌ. 3 Gate benneꞌ zrinnaj nigá bléꞌene̱ꞌ Pedro ne Juan, dxeluꞌe̱ xudauꞌ, naꞌ gunabe̱ꞌ gunaꞌ lau benneꞌ caní. 4 Nadxa Pedro ne Juan gulenné̱ꞌe̱ le̱ꞌ, naꞌ Pedro guzre̱ꞌ benneꞌ naꞌ: ―Gunnáꞌ netuꞌ. 5 Benneꞌ naꞌ gunnáꞌ xánnie̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da dxéquene̱ꞌ bi xulunezruje̱ꞌ le̱ꞌ. 6 Pedro guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe bi de̱ chiaꞌ dumí plata ne dumí oro. Da napaꞌ gunnaꞌ lueꞌ. Lu La Jesucristo, benneꞌ Nazaret, guxasa gudá. 7 Nadxa Pedro guqué̱ꞌe̱ naꞌ benneꞌ zrinnaj naꞌ da zua xabe̱la, ne bechise̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ ca be̱ne̱ꞌ caní, belexezúa chacha niꞌe̱, ne béchajdu chee̱ꞌ caꞌ. 8 Nadxa benneꞌ zrinnaj naꞌ guxrítie̱ꞌ tu, naꞌ guzé̱ꞌ, ne guzú lawe̱ꞌ dxedé̱ꞌ. Guxúꞌe̱ nen benneꞌ caꞌ xudauꞌ, dxedé̱ꞌ, dxexrítie̱ꞌ, ne dxue láꞌane̱ꞌ Dios. 9 Xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ beleléꞌene̱ꞌ le̱ꞌ dxedé̱ꞌ, ne dxue láꞌane̱ꞌ Dios. 10 Belexebánene̱ꞌ, ne belezrebe̱ꞌ ca da beleléꞌene̱ꞌ guca na, laweꞌ da zaj núnbeꞌe̱ benneꞌ zrinnaj naꞌ, ne zaj nézene̱ꞌ naque̱ꞌ bénneaꞌ dxebéꞌe̱ dxenabe̱ꞌ gunaꞌ ga dxelexúꞌu bénneache xudauꞌ, da naꞌ nazí le na Da Xrtante̱.  

















Da bchalaj Pedro la chila da nazí le na La Chila Chee̱ Salomón 11 Benneꞌ

zrinnaj naꞌ, benneꞌ ba bexaque̱ꞌ, quebe bsane̱ꞌ naꞌ Pedro ne Juan, naꞌ xúgute̱ benneꞌ dxelexebánene̱ꞌ, ne xjaque̱ꞌ naga nazí le na La Chila Chee̱ Salomón, naga zaj zraꞌ Pedro ne Juan. 12 Gate bleꞌe Pedro da nigá, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ Israel, ¿bizr chee̱ naꞌ dxebánele leꞌe? ¿Bizr chee̱ naꞌ dxennáꞌle netuꞌ caní, ne dxéquele netuꞌ bexuntuꞌ benneꞌ nigá, naꞌ dxexedé̱ꞌ ne̱ chee̱ xel-laꞌ waca chee̱ntuꞌ, u ne̱ chee̱ xel-laꞌ benneꞌ xudauꞌ chee̱ntuꞌ? 13 ¡Cabí! Dios chee̱ xra xrtáudxu Abraham, ne Isaac, ne Jacob bcaꞌana szrene̱ꞌ Zríꞌine̱ꞌ, Jesús, Bénneaꞌ bdele leꞌe lu naꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ. Gate guca lazreꞌ Pilato gusane̱ꞌ Le̱ꞌ, leꞌe quebe guca lázrele. 14 Bzúale chaláꞌala Benneꞌ naꞌ naque̱ꞌ láꞌazxa ne xrlátaje, naꞌ gunábale  





Los Hechos 3, 4

304

la tu benneꞌ we̱n da zrinnaj. 15 Caꞌan guca, bé̱tele leꞌe Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ bénneache xel-laꞌ nabán, san Dios bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, naꞌ netuꞌ dxexeché̱bentuꞌ chee̱ da nigá. 16 Guca lu La Jesús nigáqueze, u nnadxu guca na laweꞌ da guxéajle̱ chee̱ La Jesús, chee̱ bezíꞌ le dipa benneꞌ nigá dxeléꞌele, ne núnbeale le̱ꞌ. Laweꞌ da guxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, ba bexácate̱queze̱ꞌ ca dxeléꞌele leꞌe xúgute̱le. 17 ’Leꞌe, Bi bichaꞌ, nezdaꞌ gate leꞌe, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱le bé̱tele Jesús, quebe guque beꞌele ca da dxunle. 18 Dios be̱ne̱ꞌ guca caní chee̱ guca li ca da ba gunné̱ꞌ nédxute̱ gate buluchalaj waláz chee̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ dxal-laꞌ siꞌ saca Cristo chee̱ Dios. 19 Chee̱ le̱ naꞌ, le xebíꞌi lázrele, ne le xexaca Dios tuze, chee̱ xusule̱ꞌ dul-la nabágale. Nadxa Xránadxu Dios gunne̱ꞌ leꞌe lataj xexaca chaweꞌ xichaj lázrdaule. 20 Sel-le̱ꞌ chee̱le Jesús, Bénneaꞌ guche̱be lazre̱ꞌ sel-le̱ꞌ chee̱le nédxudaute̱. 21 Lu zra caní Jesucristo dxal-laꞌ xegáꞌane̱ꞌ xabáa cadxa gucáꞌana chaweꞌ Dios xúgute̱ da dxaca, ca naꞌ gunné̱ꞌ lu dxuꞌa benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ꞌ nédxudaute̱. 22 Caꞌ naca na, laweꞌ da gunná Moisés, guzre̱ꞌ xra xrtáudxu caꞌ: “Sel-la Xránadxu Dios chee̱le tu benneꞌ guchálaje̱ꞌ waláz chee̱ꞌ. Gaque̱ꞌ tu benneꞌ ládujla bi bíchele caꞌ, naꞌ sel-le̱ꞌ le̱ꞌ chee̱le ca gusel-le̱ꞌ nedaꞌ. Le xen xanneꞌ xúgute̱ da xe̱ꞌe̱ leꞌe, 23 laweꞌ da welebía xiꞌ xúgute̱ benneꞌ quebe xelapa Le̱ꞌ ba láꞌana, naꞌ cuase̱ꞌ benneꞌ caꞌ ládujla xe̱zre Israel.” 24 ’Xúgute̱ benneꞌ caꞌ, benneꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, guzú lau na gate zua Samuel, ne zeaj na, buluchálaje̱ꞌ chee̱ zra caní. 25 Leꞌe dxezile ca da gulenná benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne nácale tuze lu xel-laꞌ wezría da be̱n Dios nen xra xrtáule caꞌ, ca guzre̱ꞌ Abraham: “Lu naꞌ benneꞌ zriꞌine zre suꞌ gaca chaweꞌ chee̱ xúgute̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu.” 26 Gate Dios bsebane̱ꞌ Zríꞌine̱ꞌ, gusel-le̱ꞌ Le̱ꞌ nedxu laule leꞌe chee̱ gaca chaweꞌ chee̱le, chee̱ gusanle tu tule leꞌe da cale̱la da dxunle.  























4

Pedro ne Juan dxelezrine̱ꞌ lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ 1 Pedro

ne Juan ne dxuluchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ gate belezrín naꞌ bxruze caꞌ, ne benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ bi xraꞌaga chee̱ xudauꞌ, ne benneꞌ saduceo caꞌ. 2 Dxelezré̱ꞌe̱ laweꞌ da dxuluse̱de Pedro, ne Juan benneꞌ caꞌ, dxelenné̱ꞌ welexebán benneꞌ gate laweꞌ da bebán Jesús. 3 Nadxa gule̱l-le̱ꞌ Pedro ne  



305

Los Hechos 4

Juan, naꞌ guleché̱ꞌe̱ le̱ꞌ lizre xia ca zrindxa zra xula laweꞌ da ba dxezréꞌ zra naꞌ. 4 Guléajle̱ꞌ benneꞌ zan ládujla benneꞌ caꞌ belénne̱ꞌ da bchalaj Pedro, naꞌ cátite benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús zaj naque̱ꞌ ca gazxuꞌ cueꞌ chi gaxúa benneꞌ biu. 5 Zra xula naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ judío caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, belezrague̱ꞌ lu xe̱zre Jerusalén 6 nen Anás, bxruze blau, ne Caifás, ne Juan, ne Alejandro, ne xúgute̱ benneꞌ xrtia bxruze blau caꞌ. 7 Nadxa gulenná beꞌe xeajlexríꞌe̱ Pedro ne Juan, naꞌ buluzé̱ꞌ le̱ꞌ laduj naga zaj zre̱ꞌe̱, naꞌ buluche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bi xel-laꞌ dxenná bea, u nu lu La dxunle da caní? 8 Nadxa Pedro, zúale̱queze Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze, ne benneꞌ gula sina caꞌ, 9 leꞌe dxuché̱bele netuꞌ chee̱ tu da chaweꞌ da guca chee̱ tu benneꞌ we̱ꞌ, chee̱ nézele ájala guca bexaca bénneaꞌ. 10 Dxuzentuꞌ xúgute̱le leꞌe chee̱ xeleneze xúgute̱ benneꞌ Israel, benneꞌ nigá ze̱ꞌ lau xúgute̱le leꞌe, ba bexaque̱ꞌ lu La Jesucristo, Benneꞌ Nazaret, Bénneaꞌ bdaꞌle leꞌe le̱ꞌe̱ xaga béguaj, naꞌ Dios bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. 11 Jesús nigá naque̱ꞌ xiaj naꞌ, leꞌe, benneꞌ we̱n xuꞌu bzúale chaláꞌala, san naꞌa Lé̱queze̱ꞌ naque̱ꞌ xiaj blau chee̱ xuꞌu. 12 Quebe nu chiláꞌ bénneache sequeꞌ guselé̱ꞌ dxiꞌu laweꞌ da quebe ne gunna Dios xetú La bénneache lu xe̱zr la xu nigá, benneꞌ séquene̱ꞌ guselé̱ꞌ dxiꞌu. 13 Gate benneꞌ xuꞌu laweꞌ beleléꞌene̱ꞌ Pedro ne Juan dxuluchálaje̱ꞌ du lazre̱ꞌ, ne dxeleque béꞌene̱ꞌ quebe zaj nazé̱die̱ꞌ lu naꞌ bxruze caꞌ, san zaj naque̱ꞌ benneꞌ zre̱ꞌe̱ cáꞌaze, naꞌ belexebáne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ, san guleque béꞌene̱ꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ guledále̱ne̱ꞌ Jesús. 14 Cáꞌanqueze bénneaꞌ bexaque̱ꞌ ze̱ꞌ naꞌ nen Pedro ne Juan, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ quebe gulezéquene̱ꞌ bi xelenné̱ꞌ chee̱ꞌ. 15 Nadxa gulenná beꞌe̱ belexedxúaj benneꞌ gubáz caꞌ ládujla le̱ꞌ. Cateꞌ belexegáꞌana le̱ze̱ꞌ buluche̱be ljwezre̱ꞌ, 16 dxelenné̱ꞌ: ―¿Ájazra gundxu chee̱ benneꞌ caní? Xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén zaj nézene̱ꞌ belune̱ꞌ xel-laꞌ waca zren nigá, naꞌ quebe gaca tábagadxu na. 17 Naꞌa, chee̱ québedxa zriluj da nigá láwela bénneache, guxrúsadxu benneꞌ caní chee̱ québedxa nu xuluchálajle̱ne̱ꞌ lu La Jesús. 18 Nadxa gulenná beꞌe̱ belexezrín Pedro ne Juan, naꞌ gulenná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ québedxa nu xuluchálajle̱ne̱ꞌ, ne quebe nu xulusé̱dene̱ꞌ lu La Jesús. 19 Pedro ne Juan belexeche̱be̱ꞌ:  































Los Hechos 4

306

―Le nnaꞌ leꞌe che naca xrlátaje lau Dios guzúazrantuꞌ xrtízrale leꞌe, quézcala xrtizraꞌ Dios. 20 Netuꞌ quebe gaca gusantuꞌ gucháljantuꞌ ca naca da bléꞌentuꞌ, ne da bénentuꞌ. 21 Nadxa benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ buluxruse̱ꞌ Pedro ne Juan, san bulusane̱ꞌ le̱ꞌ. Quebe belezrelne̱ꞌ ájala xelune̱ꞌ xuluzaca ziꞌe̱ le̱ꞌ laweꞌ da dxelúe láꞌana xúgute̱ bénneache Dios ca naca da ba guca. 22 Bénneaꞌ bexaque̱ꞌ ne̱ chee̱ xel-laꞌ waca zren nigá ba gudée̱ꞌ chua iza.  





Benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús dxelenabe̱ꞌ lau Dios gunézruje̱ꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ dxuluxrén lazreꞌ 23 Gate

bulusane̱ꞌ Pedro ne Juan, benneꞌ caní xjaque̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ ljwezre̱ꞌ, naꞌ buluzenne̱ꞌ le̱ꞌ ca naca xúgute̱ da gulenná benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ. 24 Gate belenne̱ꞌ da caní, xúgute̱ꞌ buluchálajle̱ne̱ꞌ Dios, gulenné̱ꞌ: ―Xránantuꞌ, Lueꞌ nacuꞌ Dios. Be̱nuꞌ xabáa, ne xe̱zr la xu, ne nísadauꞌ, ne xúgute̱ da zaj nnita lataj caꞌ. 25 Lueꞌ, lu naꞌ Beꞌ Láꞌazxa, ne lu dxuꞌa David, benneꞌ we̱n zrin chiuꞌ, gunnáuꞌ: ¿Bizr chee̱ naꞌ dxelasa bénneache xe̱zr la xu caꞌ, naꞌ bénneache dxelegúꞌu lazre̱ꞌ da quebe bi zaj zaca? 26 Benneꞌ wenná bea caꞌ chee̱ xe̱zr la xu gulune̱ꞌ tuz, naꞌ benneꞌ blau caꞌ chee̱ xe̱zr caꞌ belezrague̱ꞌ chee̱ xeledábague̱ꞌe̱ Xránadxu Dios, ne Cristo chee̱ꞌ. 27 ’Da li, Herodes. ne Poncio Pilato belezrague̱ꞌ lu xe̱zre nigá nen benneꞌ zituꞌ caꞌ, ne nen benneꞌ Israel caꞌ, naꞌ guledábague̱ꞌ Zriꞌinuꞌ Láꞌazxa, Jesús, Bénneaꞌ bzúaquezuꞌ Lueꞌ. 28 Caꞌan guca, benneꞌ caꞌ belune̱ꞌ xúgute̱ ca da ba núnquezuꞌ Lueꞌ dxal-laꞌ gaca na. 29 Naꞌa, Xran, gunnáꞌ ca dxuluxruse̱ꞌ netuꞌ, ne be̱nna netuꞌ, we̱n zrin chiuꞌ caꞌ, xel-laꞌ dxuxrén lazreꞌ chee̱ guchálajntuꞌ xrtizruꞌ, ne quebe zrébentuꞌ, 30 ne be̱nna netuꞌ xel-laꞌ waca chiuꞌ chee̱ gaca xexuntuꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ, ne chee̱ guntuꞌ xel-laꞌ waca chee̱ xabáa lu La Zriꞌinuꞌ Láꞌazxa Jesús. ¡Caꞌan gaca! 31 Gate bexuzre buluchálajle̱ne̱ꞌ Dios, lu lataj naga zaj nazrague̱ꞌ guzrúꞌ, naꞌ xúgute̱ꞌ guzúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, naꞌ buluchálaje̱ꞌ xrtizraꞌ Dios dute̱ xel-laꞌ dxuluxrén lazreꞌ chee̱ꞌ.  













Xúgute̱ꞌ dxelune̱ꞌ tuze ca naca da zaj nape̱ꞌ 32 Benneꞌ

zan caꞌ, benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús gulaque̱ꞌ tuze lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. Netúe̱ꞌ quebe gunné̱ꞌ chee̱ze̱ꞌ naca da

307

Los Hechos 4, 5

nape̱ꞌ. Xúgute̱ da zaj nape̱ꞌ zaj nune̱ꞌ tuze. 33 Benneꞌ gubáz caꞌ chee̱ Jesús, nen dute̱ xel-laꞌ dxelenná bea buluchálajqueze̱ꞌ ca guca gate bebán Xránadxu Jesús, naꞌ Dios be̱ne̱ꞌ guca chaweꞌ chee̱ xúgute̱ benneꞌ caꞌ. 34 Quebe nu guzúa ládujla benneꞌ caꞌ bi bxázrjene̱ꞌ laweꞌ da caní belún xúgute̱ benneꞌ zaj nape̱ꞌ xe̱zr la xu caꞌ u xuꞌu caꞌ. Belutie̱ꞌ na, naꞌ belúꞌe̱ dumí naꞌ, 35 ne xeajlenézruje̱ꞌ na lu naꞌ benneꞌ gubáz caꞌ, chee̱ xelexele̱ꞌe̱ na tu tu benneꞌ caꞌ ca da dxelechínene̱ꞌ. 36 Zua ládujla benneꞌ caꞌ tu benneꞌ xrtia Leví le̱ꞌ José, benneꞌ gúlaje̱ꞌ Chipre da naca tu xe̱zr la xudauꞌ naxechaj nísadauꞌ le̱ na. Benneꞌ nigá, buluzúa gubáz caꞌ le̱ꞌ Bernabé, da zéaje̱ na benneꞌ dxexúe zrene̱ꞌ. 37 Benneꞌ nigá be̱tie̱ꞌ tu xe̱zr la xu da nape̱ꞌ, naꞌ biꞌe̱ dumí naꞌ, ne bnézruje̱ꞌ na lu naꞌ benneꞌ gubáz caꞌ.  









Dul-la da belún Ananías ne Safira

5

1 Xetú

benneꞌ le̱ꞌ Ananías nen zruꞌule̱ꞌ Safira, be̱tie̱ꞌ tu xe̱zr la xu chee̱ꞌ. 2 Benneꞌ nigá bequé̱ꞌe̱ lateꞌ dumí naꞌ, naꞌ da begáꞌanaze biꞌe̱ lau benneꞌ gubáz caꞌ, ne gunné̱ꞌ ca naca naꞌ. Zruꞌule̱ꞌ ca naca na nézene̱ꞌ. 3 Nadxa guzre Pedro le̱ꞌ: ―Ananías, ¿bizr chee̱ naꞌ be̱ꞌu lataj Satanás guxúꞌu na lu xichaj lázrdaꞌu chee̱ si xe̱ꞌu Beꞌ Láꞌazxa, naꞌ becaꞌu lateꞌ chiuꞌ ca naca da guziꞌu chee̱ xe̱zr la xu naꞌ? 4 ¿Quebe guca xe̱zr la xu naꞌ chiuꞌ? Naꞌ gate be̱tiuꞌ na, ¿quebe guca dumí naꞌ chiuꞌ? ¿Ájazra guca be̱nuꞌ da nigá? Dios guzí xe̱ꞌu, quegá bénneache. 5 Ca ben Ananías da nigá, naꞌ guzréꞌe̱ gútete̱ꞌ. Xúgute̱ benneꞌ belén da nigá belezrébele̱ꞌe̱. 6 Nadxa gulebiga bal-la bi cuideꞌ caꞌ, ne buluchélabeꞌ le̱ꞌ tu ladxeꞌ, naꞌ belúabeꞌ le̱ꞌ cheajlecáchebeꞌ le̱ꞌ lu ba. 7 Ca guca chunna hora gudé naꞌ, guxúꞌu zruꞌula Ananías naꞌ, ne quebe nézene̱ꞌ bi ba guca. 8 Pedro bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―Gunná, ¿bé̱tele leꞌe xe̱zr la xu naꞌ ca dxennale guzile na? Gunná Safira naꞌ: ―Aweꞌ, ca naca naꞌ. 9 Nadxa Pedro guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ be̱nle leꞌe tuze dizraꞌ gúquele si xe̱le Beꞌ Láꞌazxa? Chaleꞌaj naꞌ ba zesíꞌaca bi caꞌ xeajlecáchebeꞌ benneꞌ chiuꞌ, naꞌ naꞌa xelúatequezebeꞌ lueꞌ. 10 Laꞌ náꞌqueze nuꞌula naꞌ guzréꞌe̱ gútete̱ꞌ zran niꞌa Pedro. Gate belúꞌu benneꞌ cuideꞌ caꞌ, naꞌ beleléꞌebeꞌ le̱ꞌ ba gutie̱ꞌ, naꞌ belexebéajbeꞌ le̱ꞌ xeajlecáchebeꞌ le̱ꞌ cuita ba chee̱ benneꞌ chee̱ꞌ.  

















Los Hechos 5

308

11 Xúgute̱

benneꞌ caꞌ zaj nazrague̱ꞌ naꞌ, ne xúgute̱ bénneache, benneꞌ belén da caní belezrébele̱ꞌe̱. Benneꞌ gubáz caꞌ dxelúnle̱ꞌe̱ xel-laꞌ waca chee̱ xabáa 12 Benneꞌ

gubáz caꞌ belúnle̱ꞌe̱ xel-laꞌ waca chee̱ xabáa, ne da dxelunna bea na lau benneꞌ caꞌ, naꞌ xúgute̱ꞌ belezrague̱ꞌ La Chila Chee̱ Salomón, da naca na chee̱ xudauꞌ. 13 Netú benneꞌ caꞌ, benneꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, quebe belexázrene̱ꞌ gune̱ꞌ benneꞌ caꞌ tuze, san xúgute̱ bénneache belape̱ꞌ benneꞌ caní ba láꞌana. 14 Benneꞌ zandxa gulezú lawe̱ꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu, benneꞌ biu ne nuꞌula caꞌ. 15 Caꞌ guca na, belebéaje̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ, zaj de̱ꞌ lu da dxelátaꞌne̱ꞌ, ne daꞌa chee̱ꞌ, naꞌ gulíxrue̱ꞌ le̱ꞌ la neza caꞌ chee̱ gate te Pedro naꞌ, naꞌ te zrula chee̱ꞌ laweꞌ benneꞌ caꞌ. 16 Cáꞌanqueze benneꞌ xe̱zre walizre caꞌ belelé̱ꞌe̱ lu xe̱zre Jerusalén, zaj nuꞌe̱ benneꞌ we̱ꞌ chee̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ caꞌ zaj xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, naꞌ xúgute̱ꞌ belexexaque̱ꞌ.  







Benneꞌ gubáz caꞌ dxeluꞌe̱ lizre xia 17 Nadxa

bxruze blau, ne benneꞌ saduceo caꞌ zaj zúale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, gulaque̱ꞌ xa lazreꞌ, 18 naꞌ gule̱l-le̱ꞌ benneꞌ gubáz caꞌ, ne buluzré̱ꞌe̱ le̱ꞌ lizre xia. 19 Naꞌ tu gubáz chee̱ xabáa chee̱ Xránadxu gusálaje̱ꞌ dxa xuꞌu chee̱ lizre xia naꞌ chizrela, naꞌ bebéaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ne dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: 20 ―Le chjaca, ne le cheajsé̱ lu xudauꞌ, ne le guzén benneꞌ caꞌ ca naca chee̱ xel-laꞌ nabán cube nigá. 21 Ca belenne̱ꞌ da nigá, zra xula belúꞌe̱ chila xudauꞌ che zílala, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ. Dxácate̱ naꞌ, bxruze blau naꞌ, ne benneꞌ zrále̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, buluchague̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ xuꞌu laweꞌ blau, ne benneꞌ gula sina caꞌ chee̱ xe̱zre Israel, naꞌ gulenná beꞌe̱ xelexebéaje̱ꞌ gubáz caꞌ zaj xuꞌe̱ lizre xia. 22 Gate belezrín bi xraꞌaga chee̱ xudauꞌ naꞌ, quebe nu beleléꞌene̱ꞌ lu xuꞌu lizre xia, naꞌ belexezrine̱ꞌ, ne buluzenne̱ꞌ benneꞌ caꞌ, 23 dxelenné̱ꞌ: ―Gate bzrintuꞌ lizre xia naꞌ, naxezxuj tipa na, naꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la zaj zre̱ꞌe̱ dxuꞌa dxa xuꞌu naꞌ, ne dxuluxúe̱ꞌ na, san gate gusálajntuꞌ na, quebe nu bezrélentuꞌ lu xuꞌu naꞌ. 24 Gate bxruze blau, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne xíchaje̱ chee̱ bi xraꞌaga caꞌ, belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ buluche̱be ljwezre̱ꞌ ga cheajsé̱ da nigá. 25 Laꞌ náꞌqueze bzrin tu benneꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ:  















309

Los Hechos 5

―Benneꞌ caꞌ bzraꞌle leꞌe lizre xia zaj zre̱ꞌe̱ lu chila xudauꞌ, dxulusé̱dene̱ꞌ bénneache. 26 Nadxa benneꞌ xíchaje̱ chee̱ bi xraꞌaga chee̱ xudauꞌ guxíajle̱ne̱ꞌ bi xraꞌaga caꞌ, naꞌ xeajlexríꞌe̱ gubáz caꞌ. Quebe bi belúnene̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da belezrebe̱ꞌ bi xelún benneꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ chee̱ gubáz caꞌ, laweꞌ da dxeléquene̱ꞌ xeluꞌe̱ le̱ꞌ xiaj. 27 Gate xeajlexríꞌe̱ gubáz caꞌ, naꞌ buluzré̱ꞌe̱ le̱ꞌ lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ blau, naꞌ gunná bxruze blau naꞌ, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ gubáz caꞌ: 28 ―Netuꞌ bzrúnantuꞌ leꞌe quebe guchálajle̱dxale bénneache lu la bénneaꞌ. ¿Bizra naꞌ be̱nle? Ba bzenle ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Jerusalén ca naca da dxusé̱dele, ne dxaca lázrele gusebágale netuꞌ xel-laꞌ gute chee̱ benneꞌ naꞌ. 29 Nadxa belexeche̱be Pedro, ne xezícadxa benneꞌ gubáz caꞌ: ―Dxalaꞌ guzúantuꞌ xrtizraꞌ Dios, quegá xrtizraꞌ bénneache. 30 Dios chee̱ xra xrtáudxu caꞌ bsebane̱ꞌ Jesús, Bénneaꞌ bé̱tele leꞌe bdaꞌale Le̱ꞌ xaga béguaj. 31 Dios bcaꞌana szrene̱ꞌ Le̱ꞌ chaláꞌa xabe̱la chee̱ꞌ, ne be̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ Benneꞌ Blau, ne Weselá, chee̱ gataꞌ lataj chee̱ benneꞌ Israel xelexebíꞌi lazre̱ꞌ chee̱ gunite lau Dios dul-la chee̱ꞌ. 32 Chee̱ le̱ naꞌ netuꞌ dxexeché̱bentuꞌ, ne cáꞌanqueze dxun Beꞌ Láꞌazxa. Dios dxunézruje̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa benneꞌ dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ. 33 Gate belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ belezré̱ꞌe̱, ne gulaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ gubáz caꞌ. 34 Ládujla benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ zua tu benneꞌ fariseo le̱ꞌ Gamaliel. Naque̱ꞌ benneꞌ dxuxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, naꞌ dxelápale̱ꞌe̱ bénneache le̱ꞌ ba láꞌana. Benneꞌ nigá guzé̱ꞌ, naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ xelexebéaje̱ꞌ gubáz caꞌ chaléꞌajla tu chíꞌidauꞌ. 35 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ Israel, le guxúe xanneꞌ ca gunle chee̱ benneꞌ caní. 36 Le gusá lazreꞌ, bache guca zaneꞌ iza, gudábaga Teudas xuꞌu laweꞌ, gunné̱ꞌ naque̱ꞌ tu benneꞌ blau, naꞌ xjácale̱ ca tapa gaxúa benneꞌ biu le̱ꞌ. Naꞌ belutie̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ gulaca le̱ꞌ tuze belexase dinnaje̱ꞌ caꞌ, naꞌ gudé chee̱ da naꞌ. 37 Gudé naꞌ, lu zra gate belúꞌu bénneache xiche, naꞌ blaꞌ Judas, benneꞌ Galilea, naꞌ benneꞌ zan xjácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. Cáꞌanqueze belutie̱ꞌ bénneaꞌ, naꞌ xúgute̱ benneꞌ gulede̱ꞌe̱ le̱ꞌ belexase dínnaje̱ꞌ. 38 Chee̱ le̱ naꞌ, le gusán benneꞌ caní, ne quebe guchixre chee̱le nen benneꞌ caꞌ. Che da nigá naca na da dxun beneácheze, wadé chee̱ na. 39 Che naca na da dxun Dios, quebe séquele leꞌe guzría xile na. Le guxúe xanneꞌ chee̱ quebe tíllale̱le Dios.  



























Los Hechos 5, 6

310

40 Xúgute̱ꞌ

belexaque̱ꞌ tuze. Nadxa gulenná beꞌe̱ belúꞌu gubáz caꞌ da xula, naꞌ ca belúꞌu benneꞌ caꞌ, naꞌ buluzrune̱ꞌ le̱ꞌ québedxa nu xuluchálajle̱ benneꞌ caꞌ lu La Jesús. Gudé naꞌ bulusane̱ꞌ le̱ꞌ. 41 Naꞌ benneꞌ gubáz caꞌ belexedxúaje̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, dxelebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ laweꞌ da be̱ꞌ Dios lataj guledée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ da zaj naqueꞌ Jesús tuze. 42 Quebe bulusane̱ꞌ dxuluchálaje̱ꞌ, ne dxulusé̱dene̱ꞌ bénneache ca naca chee̱ Jesucristo xúgute̱ zra, lu chila xudauꞌ, ne lu xuꞌu caꞌ.  



Dxuluzúe̱ꞌ gazre benneꞌ xelune̱ꞌ zrin chee̱ benneꞌ zaj de̱ꞌe̱ Cristo

6

1 Lu

zra caꞌ, gate zaj dxan benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ Jesús, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ dizraꞌ griego gulawe̱ꞌ zria benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ dizraꞌ hebreo. Dxelenné̱ꞌ quebe nu dxunezruj xanneꞌ da xeláw nuꞌula ba gulate benneꞌ chee̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ ládujla le̱ꞌ gate dxelísie̱ꞌ xel-laꞌ wagu tu zra tu zra. 2 Nadxa benneꞌ gubáz caꞌ buluchague̱ꞌ ca naca benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Quebe naca xrlátaje gusantuꞌ guchálajntuꞌ xrtizraꞌ Dios chee̱ gudentuꞌ xel-laꞌ wagu. 3 Chee̱ le̱ naꞌ, biche ljwézrentuꞌ, le quilaj gazre benneꞌ láwela leꞌe, benneꞌ zaj naque̱ꞌ du lazreꞌ, ne dxeléajniꞌine̱ꞌ, ne zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, naꞌ le gusebague̱ꞌ zrin nigá. 4 Netuꞌ tu guchálajle̱zquezentuꞌ Dios, ne gusé̱dentuꞌ bénneache xrtizraꞌ Dios. 5 Xúgute̱ꞌ gulaza lazre̱ꞌ, naꞌ gulequé̱ꞌe̱ Esteban, tu benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ dute̱ lázrdawe̱ꞌ chee̱ Jesús, ne zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ. Cáꞌanqueze gulequé̱ꞌe̱ Felipe, ne Prócoro, ne Nicanor, ne Timón, ne Parmenas, ne Nicolás, tu benneꞌ xe̱zre Antioquía, benneꞌ nédxute̱ bexaque̱ꞌ tuze benneꞌ judío caꞌ. 6 Naꞌ guleché̱ꞌe̱ benneꞌ caní lau benneꞌ gubáz caꞌ, naꞌ le̱ꞌ bululáwizre̱ꞌ Dios, ne buluzé̱ ne̱ꞌe̱ laweꞌ benneꞌ gazre caní. 7 Xrtizraꞌ Dios zeaj dxezriluj na, naꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ chee̱ Jesús guxánle̱ꞌe̱ lu xe̱zre Jerusalén, naꞌ bxruze zan chee̱ judío caꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ.  











Dxele̱l-le̱ꞌ Esteban 8 Esteban,

tu benneꞌ nápale̱ꞌe̱ xel-laꞌ waca, ne naque̱ꞌ chaweꞌ lau Dios, be̱ne̱ꞌ xel-laꞌ waca caꞌ chee̱ xabáa, ne da dxelunna bea na chee̱ da caꞌ lau bénneache caꞌ. 9 Nadxa bal-la benneꞌ chee̱ xuꞌu naga dxelezraga bénneache caꞌ, nazí le na Xuꞌu Chee̱ Benneꞌ Québedxa Zaj Nadaꞌu, benneꞌ xe̱zre Cirene caꞌ,  

311

Los Hechos 6, 7

ne benneꞌ xe̱zre Alejandría caꞌ, ne benneꞌ chee̱ ga nababa Cilicia, ne Asia, gulezú lawe̱ꞌ dxulutíl-lale̱ne̱ꞌ Esteban dizraꞌ. 10 Quebe gulezéquene̱ꞌ bi xelenné̱ꞌ chee̱ xrtizraꞌ Esteban laweꞌ da bchálaje̱ꞌ nen dute̱ xel-laꞌ sina chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. 11 Nadxa gulízruje̱ꞌ bal-la benneꞌ caꞌ chee̱ xelenné̱ꞌ belenne̱ꞌ gunné̱ Esteban dizraꞌ schanniꞌ chee̱ Moisés, ne chee̱ Dios. 12 Caní belune̱ꞌ, ne guluꞌe̱ xel-le̱ꞌ bénneache caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ, ne benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, naꞌ gulebía diꞌe̱ Esteban. Gule̱l-le̱ꞌ le̱ꞌ, ne guleché̱ꞌe̱ le̱ꞌ lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ blau. 13 Cáꞌanqueze gulílaje̱ꞌ benneꞌ we̱n lazreꞌ xelenné̱ꞌ chee̱ Esteban, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá quebe dxusane̱ꞌ dxenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ xudauꞌ láꞌazxa nigá, ne chee̱ da bdxixruj bea Dios. 14 Ba bentuꞌ gunné̱ꞌ ca gun Jesús, benneꞌ Nazaret, dxenné̱ꞌ guzría xiꞌe̱ xudauꞌ nigá, ne guché̱ꞌe̱ ca naca da zéajle̱dxu da bcaꞌana Moisés. 15 Nadxa benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, ne xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, gate gulenné̱ꞌe̱ Esteban, beleléꞌene̱ꞌ lawe̱ꞌ, naca na ca lau tu gubáz chee̱ xabáa.  











Dxexeche̱be Esteban lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ

7

1 Nadxa

bxruze blau bche̱be̱ꞌ Esteban: ―¿Zaj naca da li da caní? 2 Naꞌ Esteban beche̱be̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ gula, ne leꞌe biche ljwezraꞌ, le xene. Xradxu zue̱ꞌ xabáa bleꞌe lawe̱ꞌ lau xra xrtáudxu Abraham gate ne zue̱ꞌ lu xe̱zr la xu Mesopotamia, nédxudxa gate quebe ne xezé̱ꞌe̱ cheajxezúe̱ xe̱zre Harán. 3 Dios guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Bsan lázriuꞌ ne xúgute̱ xrtia ljwezruꞌ, naꞌ guxíaj lu xe̱zr la xu da guléꞌedaꞌ lueꞌ.” 4 Nadxa Abraham guzé̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu Caldea, xeajsúe̱ꞌ xe̱zre Harán. Ca gudé gute xra Abraham, Dios guché̱ꞌe̱ Abraham lu xe̱zr la xu nigá, naga zrale leꞌe naꞌa. 5 Dios quebe bi bnézruje̱ꞌ chee̱ Abraham naga sue̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá, ne naga gune̱ꞌ lizre̱ꞌ, san guche̱be lazre̱ꞌ gunézruje̱ꞌ le̱ꞌ xe̱zr la xu nigá, naꞌ gate te gate le̱ꞌ, naꞌ gaca na chee̱ zríꞌine̱ꞌ, lácala lu zra naꞌ quebe ne galaj nu zriꞌine Abraham. 6 Cáꞌanqueze Dios guzre̱ꞌ le̱ꞌ xelezúa zriꞌine zre sue̱ꞌ ca benneꞌ zituꞌ tu lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ xula, ne xelaque̱ꞌ benneꞌ zaj nadaꞌu, naꞌ xuluzálaje̱ꞌ le̱ꞌ tapa gaxúa iza. 7 Cáꞌanqueze guzre Dios le̱ꞌ: “Nedaꞌ chugaꞌ ca gaca chee̱ xe̱zr la xu naꞌ guchine na zriꞌine zre suꞌ, naꞌ te naꞌ xelexedxúaje̱ꞌ ga naꞌ, ne xelúe láꞌane̱ꞌ nedaꞌ lu xe̱zr la xu nigá.” 8 Dios be̱ne̱ꞌ tu  













Los Hechos 7

312

xel-laꞌ wezría nen Abraham, naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ chugu látedu weaj be̱laꞌ chee̱ benneꞌ biu caꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ, tu da guzúa chuchu na xel-laꞌ wezría naꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ gate gulaj Isaac, zriꞌine Abraham, guchugue̱ꞌ látedauꞌ be̱laꞌ chee̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱ Isaac gate gúquebeꞌ xrunuꞌ zra, naꞌ cáꞌanqueze be̱n Isaac chee̱ zríꞌine̱ꞌ, Jacob, ne cáꞌanqueze be̱n Jacob chee̱ zríꞌine̱ꞌ caꞌ, benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ xra chazrinnu cueꞌ benneꞌ Israel. 9 ’Zriꞌine Jacob naꞌ, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ xra xrtáudxu, gulaque̱ꞌ xa lazreꞌ chee̱ bi biche̱ꞌ José, naꞌ belutie̱-beꞌ chee̱ chuꞌubeꞌ lu naꞌ benneꞌ guchínene̱ꞌ-beꞌ lu xe̱zr la xu Egipto. Dios guzúale̱ne̱ꞌ José, 10 naꞌ bselé̱ꞌ-beꞌ lu xúgute̱ da ziꞌ da xaꞌ. Bnézruje̱ꞌ-beꞌ xel-laꞌ dxéajniꞌi, naꞌ be̱n Dios bezaca ba lázrele̱ Faraón José naꞌ. Faraón nigá guque̱ꞌ wenná bea lu xe̱zr la xu Egipto, naꞌ bzue̱ꞌ José gácabeꞌ benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu Egipto naꞌ, ne benneꞌ walizre Faraón naꞌ. 11 ’Nadxa guca gubinaꞌ du ca naca xe̱zr la xu Egipto, ne ca naca xe̱zr la xu Canaán, naꞌ xra xrtáudxu caꞌ quebe bi belezrélene̱ꞌ da xelawe̱ꞌ. 12 Gate ben Jacob de̱ zruaꞌ xtila lu xe̱zr la xu Egipto, naꞌ gusel-le̱ꞌ naꞌ zríꞌine̱ꞌ caꞌ, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ xra xrtáudxu. Da nigá guca na da nedxu lasa xjaque̱ꞌ Egipto. 13 Da gudxupeꞌ lasa xjaque̱ꞌ naꞌ, José bleꞌe lawe̱ꞌ benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ, naꞌ caꞌan guca guneze wenná bea chee̱ Egipto ga benneꞌ José naꞌ. 14 Nadxa José gunná béꞌene̱ꞌ xeajlexríꞌe̱ xre̱ꞌ, ne ca naca xrtia ljwezre̱ꞌ, zaj naque̱ꞌ ga xun chínue̱ꞌ. 15 Caꞌan guca, Jacob xeajsúe̱ꞌ Egipto naga gutie̱ꞌ, ne naga gulátequeze xra xrtáudxu caꞌ. 16 Ca gudé naꞌ belúꞌe̱ be̱l-laꞌ dxen gate chee̱ benneꞌ caꞌ lu xe̱zre Siquem, naga bulucache̱ꞌ le̱ꞌ lu ba da zua na lu xe̱zr la xu naꞌ da guzíꞌ Abraham nen dumí da gudízruje̱ꞌ bi caꞌ zriꞌine Hamor lu xe̱zre Siquem naꞌ. 17 ’Gate ba zua gagu zra gaca li da guche̱be lazreꞌ Dios da naꞌ be̱n chúchue̱ꞌ lau Abraham, naꞌ benneꞌ Israel zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu Egipto gulánle̱ꞌe̱. 18 Nadxa guzú lau dxenná bea tu wenná bea lu xe̱zr la xu Egipto, benneꞌ quebe núnbeꞌe̱ José. 19 Wenná bea nigá guzí xe̱ꞌe̱ benneꞌ ljwézredxu, ne bzálaje̱ꞌ xra xrtáudxu caꞌ, naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ cheajlecáꞌane̱ꞌ-beꞌ bidu dxeꞌene chee̱ꞌ caꞌ chee̱ xelátebeꞌ. 20 Lu zra caꞌ gulaj Moisés, ne gúcabeꞌ tu bidauꞌ bezaca ba lazreꞌ Dios chee̱beꞌ, naꞌ xra xrnabeꞌ bulusegule̱ꞌ-beꞌ lizre̱ꞌ chunna beuꞌ. 21 Gate bzrin zra zxal-laꞌ cheajlegaꞌane̱ꞌ-beꞌ, naꞌ bi nuꞌula chee̱ wenná bea naꞌ bequé̱ꞌe̱-beꞌ, ne bsegule̱ꞌ-beꞌ ca zríꞌinequeze̱ꞌ. 22 Chee̱ le̱ naꞌ, Moisés guzé̱debeꞌ  



























313

Los Hechos 7

ca naca xel-laꞌ sina chee̱ Egipto, naꞌ gúcabeꞌ tu benneꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea ca naca da gunné̱ꞌ, ne da be̱ne̱ꞌ. 23 ’Gate bzrie̱ꞌ chua iza, Moisés guca lazre̱ꞌ cheajnné̱ꞌe̱ benneꞌ ljwezre̱ꞌ, benneꞌ Israel caꞌ. 24 Bléꞌene̱ꞌ tu benneꞌ Egipto dxuꞌe̱ tu benneꞌ Israel. Chee̱ gúcale̱ne̱ꞌ benneꞌ naꞌ, ne chee̱ bebéaj lazre̱ꞌ bénneaꞌ, be̱tie̱ꞌ benneꞌ Egipto naꞌ. 25 Moisés gúquene̱ꞌ benneꞌ lazrie̱ꞌ, benneꞌ Israel caꞌ, xeleque béꞌene̱ꞌ Dios guselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ ne̱ chee̱ le̱ꞌ. Benneꞌ caꞌ quebe guleque béꞌene̱ꞌ na. 26 Zra xula Moisés bléꞌene̱ꞌ chupa benneꞌ Israel dxeledil-le̱ꞌ, naꞌ laweꞌ da guca lazre̱ꞌ xelezrá zrie̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Leꞌe nácale biche ljwézrele. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxue ljwézrele?” 27 Nadxa benneꞌ naꞌ dxuꞌe̱ benneꞌ ljwezre̱ꞌ bzrigue̱ꞌ Moisés, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “¿Nu bzua lueꞌ ca benneꞌ xíchaje̱ chee̱ntuꞌ chee̱ guchiꞌu ca da dxuntuꞌ? 28 ¿Dxaca lazruꞌ gutiuꞌ nedaꞌ ca be̱nuꞌ neaje, be̱tiuꞌ benneꞌ Egipto naꞌ?” 29 Ca ben Moisés da nigá, naꞌ bzrúnnaje̱ꞌ zexíaje̱ꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Madián caꞌ. Naꞌ guzúe̱ꞌ ca tu benneꞌ zituꞌ, naꞌ bchaga náꞌle̱ne̱ꞌ nuꞌula, naꞌ gulaj chupa zríꞌine̱ꞌ. 30 ’Ca gudé chua iza, gate zue̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj da zua na gagu lu xiꞌa Sinaí, naꞌ bleꞌe lau tu gubáz chee̱ xabáa le̱ꞌ tu lu xiꞌ da dxeꞌ lu xecheꞌ bisigá. 31 Moisés bzrebe̱ꞌ ca naca da bléꞌene̱ꞌ, san gate gubigue̱ꞌ chee̱ leꞌe xánnene̱ꞌ, benne̱ꞌ chiꞌi Xránadxu, dxenné̱ꞌ: 32 “Nedaꞌ nacaꞌ Dios chee̱ xra xrtaꞌu caꞌ, Dios chee̱ Abraham, ne Dios chee̱ Isaac, ne Dios chee̱ Jacob.” Nadxa Moisés guzú lau dxezrízie̱ꞌ lu xel-laꞌ dxezrebe, naꞌ quebe bexázrjene̱ꞌ nne̱ꞌe̱. 33 Xránadxu guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Guleaj zreluꞌ xuꞌu niꞌu laweꞌ da naca láꞌazxa lataj naga dxeléajuꞌ. 34 Nedaꞌ ba bleꞌedaꞌ ca naca da dxelezaca ziꞌ bénneache chiaꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu Egipto. Dxendaꞌ ca dxelebezre xache̱ꞌ, ne ba blaꞌa chee̱ guseláꞌ benneꞌ caꞌ. Gudá lueꞌ, sel-laꞌ lueꞌ lu xe̱zr la xu Egipto.” 35 ’Lácala benneꞌ caꞌ buluzúe̱ꞌ Moisés chaláꞌala, gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: “¿Nu bzua lueꞌ ca benneꞌ xíchaje̱ chee̱ntuꞌ chee̱ guchiꞌu ca da dxuntuꞌ?” Dios gusel-le̱ꞌ le̱ꞌ ca benneꞌ xíchaje̱, ne benneꞌ guselá le̱ꞌ, ne̱ chee̱ gubáz chee̱ xabáa naꞌ bleꞌe lawe̱ꞌ le̱ꞌ lu xecheꞌ bisigá. 36 Moisés naꞌ bebéaje̱ꞌ xra xrtáudxu caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, ne be̱ne̱ꞌ xel-laꞌ waca caꞌ, ne da gulunna bea na da be̱ne̱ꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ, ne lu nísadauꞌ Xrna, ne le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj da chua iza naꞌ. 37 Moisés nigáqueze guzre̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ: “Dios sel-le̱ꞌ tu benneꞌ guchálaje̱ꞌ waláz chee̱ꞌ, benneꞌ gálaje̱ꞌ ládujla xrtia ljwézrele leꞌe, ca gusel-le̱ꞌ nedaꞌ. Chee̱ Le̱ꞌ le xen.” 38 Cáꞌanqueze  































Los Hechos 7

314

Moisés nigá, bénneaꞌ guzúale̱ benneꞌ caꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, tu zren nen gubáz chee̱ xabáa naꞌ bchálajle̱ le̱ꞌ lu xiꞌa Sinaí, guzúale̱ne̱ꞌ xra xrtáudxu caꞌ, ne guziꞌe̱ dizraꞌ chee̱ xel-laꞌ nabán chee̱ bdee̱ꞌ na chee̱ntuꞌ. 39 ’Xra xrtáudxu caꞌ quebe gulaca lazre̱ꞌ xuluzúa dizraꞌ chee̱ Moisés, san buluzúe̱ꞌ le̱ꞌ chaláꞌala, ne gulaca lazre̱ꞌ xelexezrine̱ꞌ Egipto. 40 Gate cabí zue̱ꞌ Moisés ga naꞌ gulé̱ꞌe̱ Aarón: “Dxaca lázrentuꞌ gunuꞌ dios caꞌ chee̱ xelebía lawe̱ꞌ launtuꞌ, laweꞌ da quebe nézentuꞌ bi guca chee̱ Moisés, bénneaꞌ bebéaje̱ꞌ netuꞌ lu xe̱zr la xu Egipto.” 41 Nadxa belune̱ꞌ tu bedáuꞌ guca na ca tu bé̱zredauꞌ, ne belutie̱ꞌ be̱ xíxreꞌdu caꞌ lau bedáuꞌ naꞌ, ne gulebene̱ꞌ chee̱ da zaj nune̱ꞌ. 42 Nadxa Dios becuase̱ꞌ nen benneꞌ caꞌ, naꞌ be̱ꞌe̱ le̱ꞌ lataj belúe láꞌane̱ꞌ belaj zaj zria zran xabáa. Caꞌan naxúaj na lu xiche chee̱ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Dxelenné̱ꞌ: Leꞌe, benneꞌ Israel caꞌ, ¿guzríale-baꞌ chiaꞌ nedaꞌ be̱ xíxreꞌdu caꞌ bé̱tele dute̱ chua iza gate naꞌ guzúale le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj? 43 ¡Cabí! Bíale xudauꞌ xide zra be̱ xixreꞌ chee̱ dios chee̱le, Moloc, ne xudauꞌ chee̱ belaj nazí le na Renfán, dios chee̱le, bedáuꞌ caꞌ bé̱nquezle leꞌe chee̱ be̱ láꞌanale na. Chee̱ le̱ naꞌ cuéajaꞌ leꞌe lu xe̱zr la xu chee̱le, ne sel-laꞌ leꞌe dédedxa ca naga dxeꞌ Babilonia. 44 ’Le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj naꞌ xra xrtáudxu caꞌ belune̱ꞌ tu xudauꞌ xide naga buluzrá chawe̱ꞌ blagaꞌ xiaj naga naxúaj da nadxixruj bea na. Belune̱ꞌ na ca naca da bleꞌe Dios Moisés, gate guzre̱ꞌ le̱ꞌ gune̱ꞌ na ca naca da naꞌ ba bléꞌene̱ꞌ. 45 Zriꞌine xra xrtáudxu caꞌ belexaca lu ne̱ꞌe̱ xudauꞌ xide naꞌ, naꞌ belúꞌe̱ na gate belezrine̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá nen Josué, chee̱ belequé̱ꞌe̱ xe̱zr la xu nigá lu naꞌ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ nigá, benneꞌ caꞌ Dios bebéaje̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ bnézruje̱ꞌ xe̱zr la xu nigá chee̱ xra xrtáudxu caꞌ. Caꞌan guca ca bzrinte̱ zra caꞌ zua David. 46 Wenná bea David naꞌ, Dios bezaca ba lazre̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ guca lazreꞌ David gune̱ꞌ tu xudauꞌ naga sua Dios chee̱ Jacob. 47 Salomón, zriꞌine David, be̱ne̱ꞌ lizre Dios naꞌ. 48 Dios szrente̱ quebe zue̱ꞌ lu xudauꞌ caꞌ da zaj nun bénneache. Caní gunná tu benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: 49 Xabáa naca lataj naga dxeꞌa, naꞌ xe̱zr la xu naca na naga nuléaj niꞌa.  

















315

Los Hechos 7, 8

¿Ájazra naca xuꞌu gunle leꞌe chiaꞌ? dxenná Xránadxu. ¿Ájazra naca lataj naga dxal-laꞌ xezíꞌ lazraꞌ? 50 ¿Quegá nedaꞌ bé̱nquezaꞌ da caꞌ? 51 Nadxa gunná Esteban: ―Leꞌe nácaquezle lázxdau zideꞌ, ne zria nágale, ne lázrdaule ca zaj naca chee̱ benneꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ Dios, quebe dxezile xrtizre̱ꞌ. Dxedábagaquezle Beꞌ Láꞌazxa. Nácale ca gulaca xra xrtáule caꞌ. 52 Xra xrtáule caꞌ buluzría xiꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Belutie̱ꞌ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ nédxudaute̱ ca dxal-laꞌ gaca chee̱ benneꞌ xrlátaje nigá, naꞌ gate ble̱ꞌe̱, léꞌequezle bdele Le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, ne bé̱tele Le̱ꞌ. 53 Leꞌe guzile da nadxixruj bea na da be̱nna gubáz chee̱ xabáa dxiꞌu, san quebe dxuzúale dizraꞌ chee̱ na.  





Dxelutie̱ꞌ Esteban 54 Gate

belén benneꞌ caꞌ da caní, naꞌ gulagu lazxe̱ꞌ lu xellaꞌ dxelezráꞌa Esteban. 55 Nadxa Esteban, zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, gunné̱ꞌe̱ xabáa, ne bléꞌene̱ꞌ xel-laꞌ szren chee̱ Dios, naꞌ Jesús ze̱ꞌ chaláꞌa xabe̱la chee̱ Dios. 56 Nadxa gunné̱ꞌ: ―Le nnaꞌxque, dxeléꞌedaꞌ naxalaj xabáa, naꞌ Benneꞌ Gulje̱ꞌ Bénneache ze̱ꞌ chaláꞌa xabe̱la chee̱ Dios. 57 Benneꞌ caꞌ bulusézxuje̱ꞌ nague̱ꞌ, naꞌ gulebezre xe̱ꞌe̱, ne xeajlechía che̱ꞌe̱ Esteban naꞌ. 58 Naꞌ belebéaje̱ꞌ le̱ꞌ lu xe̱zre naꞌ, naga belúꞌe̱ le̱ꞌ xiaj. Naꞌ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ chee̱ Esteban bulucáꞌane̱ꞌ zra lane̱ꞌ lu naꞌ tu benneꞌ cuideꞌ le̱ꞌ Saulo. 59 Dxácate̱ dxuluzríe̱ꞌ le̱ꞌ xiaj, Esteban naꞌ bláwizre̱ꞌ Dios, gunné̱ꞌ: ―Xranaꞌ Jesús, bezíꞌ lu naꞌu beꞌ nácaquezaꞌ. 60 Gudé naꞌ bzu zribe̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―Xran, quebe gusebaguꞌ benneꞌ caní dul-la nigá. Ca bexuzre gunné̱ꞌ caꞌ, naꞌ gutie̱ꞌ.  











8

Saulo dxenáu ziꞌ xuzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús 1 Saulo

guque̱ꞌ tuze nen benneꞌ caꞌ belutie̱ꞌ Esteban. Lu zra náꞌqueze gulezú lawe̱ꞌ dxelau ziꞌ xuzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Jerusalén. Xúgute̱ꞌ belexase dínnaje̱ꞌ ca naca xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Samaria. Benneꞌ gubáz caꞌ belexegáꞌane̱ꞌ xe̱zre Jerusalén naꞌ. 2 Bal-la benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios bulucache̱ꞌ Esteban naꞌ, ne gulebézrele̱ꞌe̱ chee̱ꞌ. 3 Dxácate̱ naꞌ Saulo dxenáu ziꞌ xuzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱  



Los Hechos 8

316

Jesús, naꞌ guxúꞌe̱ tu tu xuꞌu chee̱ cheajxrube xue̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ne cheajluꞌe̱ le̱ꞌ lizre xia. Dxuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Jesús naga nababa Samaria 4 Benneꞌ

caꞌ chee̱ Cristo, benneꞌ buluzrúnnuje̱ꞌ Jerusalén, buluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Jesús gátete̱ze naꞌ zjaque̱ꞌ. 5 Felipe, tue̱ꞌ benneꞌ caꞌ, guxíaje̱ꞌ tu xe̱zre naga nababa Samaria, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca naca chee̱ Cristo. 6 Benneꞌ caꞌ zaj nazrague̱ꞌ belén xánnene̱ꞌ ca da dxuchalaj Felipe, ne beleléꞌequezne̱ꞌ ca naca xel-laꞌ waca caꞌ da dxune̱ꞌ. 7 Benneꞌ zan, benneꞌ zaj xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ belexexaque̱ꞌ, naꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ belexedxúaj na lu xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ, dxelebezre xaꞌa na, naꞌ benneꞌ zan benneꞌ zaj zua zri niꞌa ne̱ꞌe̱, ne benneꞌ zrinnaj caꞌ belexexaque̱ꞌ. 8 Caꞌan guca, gulebéle̱ꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ caꞌ lu xe̱zre naꞌ. 9 Zua naꞌ tu benneꞌ le̱ꞌ Simón, nédxute̱ guque̱ꞌ benneꞌ wazráꞌ, ne guzí xe̱ꞌe̱ benneꞌ Samaria caꞌ, dxenné̱ꞌ naque̱ꞌ tu benneꞌ szren. 10 Xúgute̱ꞌ belén xánnene̱ꞌ chee̱ꞌ, benneꞌ cazraze caꞌ, ne benneꞌ blau caꞌ, gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá nape̱ꞌ xel-laꞌ szren chee̱ Dios. 11 Gulape̱ꞌ le̱ꞌ ba láꞌana laweꞌ da lu xel-laꞌ wazráꞌ chee̱ꞌ naꞌ guzí xe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ zaneꞌ iza. 12 Gate guléajle̱ꞌe̱ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ da dxuchalaj Felipe ca dxenná bea Dios, ne ca naca chee̱ La Jesucristo, xúgute̱ꞌ, benneꞌ biu, ne nuꞌula caꞌ, beledxúe̱ꞌ nisa. 13 Cáꞌanqueze Simón naꞌ guxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, ne gudxúe̱ꞌ nisa, naꞌ guzú lawe̱ꞌ zéajle̱ne̱ꞌ Felipe, naꞌ dxexebánene̱ꞌ ca naca xel-laꞌ waca da za xabáa da dxun Felipe. 14 Gate benneꞌ gubáz caꞌ chee̱ Jesús, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén, belenne̱ꞌ gulezíꞌ lu naꞌ benneꞌ Samaria caꞌ xrtizraꞌ Dios, naꞌ gulesel-le̱ꞌ Pedro ne Juan naꞌ. 15 Gate belezrine̱ꞌ naꞌ, naꞌ belenabe̱ꞌ law Dios chee̱ benneꞌ Samaria caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús chee̱ xelezíꞌe̱ Beꞌ Láꞌazxa. 16 Quebe ne xida Beꞌ Láꞌazxa súale̱ne̱ꞌ netú benneꞌ caꞌ. Tuze beledxúaze̱ꞌ nisa lu La Xránadxu Jesús. 17 Nadxa Pedro ne Juan buluzé̱ ne̱ꞌe̱ laweꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ gulezíꞌe̱ Beꞌ Láꞌazxa. 18 Gate bleꞌe Simón blaꞌ Beꞌ Láꞌazxa gate gubáz caꞌ buluzé̱ ne̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ guca lazre̱ꞌ gunézruje̱ꞌ gubáz caꞌ dumí, 19 gunné̱ꞌ: ―Le gunna nedaꞌ xel-laꞌ waca nigá chee̱ gate guzéaꞌ naꞌa laweꞌ nútete̱ze benneꞌ, naꞌ siꞌe̱ Beꞌ Láꞌazxa.  





























317

Los Hechos 8

20 Nadxa

guzre Pedro le̱ꞌ: ―Wabía xiꞌ dumí chiuꞌ naꞌ nen lueꞌ laweꞌ da dxéquenuꞌ wazéquenuꞌ gaꞌu nen dumí ca da dxúnnaze Dios. 21 Quebe naca chiuꞌ, ne quebe napuꞌ lataj lu da nigá laweꞌ da quebe naca xrlátaje xichaj lázrdaꞌu lau Dios. 22 Bsan ca naca da cale̱la chiuꞌ nigá, ne gutaꞌ xue Dios chee̱ gunite lawe̱ꞌ chiuꞌ ca da gúquenuꞌ lu xichaj lázrdaꞌu. 23 Dxeque beꞌedaꞌ nazrate̱ xichaj lázrdaꞌu da cale̱la, naꞌ da cale̱la naꞌ nuchéaj na lueꞌ. 24 Naꞌ beche̱be Simón: ―Le gataꞌ xue Xránadxu chiaꞌ nedaꞌ, chee̱ quebe gaca chiaꞌ ca da gunnáuꞌ. 25 Ca gudé belexeche̱be̱ꞌ chee̱ Jesús, ne buluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, naꞌ benneꞌ gubáz caꞌ buluzenne̱ꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Jesús lu xé̱zredu caꞌ zaj nababa Samaria, naꞌ ca gudé naꞌ belexezrine̱ꞌ Jerusalén.  









Felipe dxuchálajle̱ne̱ꞌ tu benneꞌ chee̱ xe̱zr la xu Etiopía 26 Gudé

naꞌ guzre tu gubáz chee̱ xabáa chee̱ Xránadxu Felipe: ―Guxasa, guxíaj chaláꞌa naga dxedé gubizra beuꞌ zaga caꞌ, naga zrua neza chee̱ Jerusalén da zeaj xe̱zre Gaza, da dxedé na le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. 27 Felipe guxase̱ꞌ, naꞌ guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ, naꞌ la neza naꞌ bezrague̱ꞌ tu benneꞌ Etiopía. Benneꞌ nigá naque̱ꞌ wizre, ne naque̱ꞌ benneꞌ szren xuꞌu lu neꞌe̱ xel-laꞌ gunníꞌa chee̱ Candace, nuꞌula naꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ xe̱zr la xu Etiopía. Ba guxíaj benneꞌ nigá Jerusalén chee̱ be̱ láꞌane̱ꞌ Dios. 28 Naꞌa zexíaje̱ꞌ Etiopía naꞌ, dxeꞌe̱ lu carreta chee̱ꞌ da dxelecáꞌa bzrinaꞌ, ne dxulabe̱ꞌ xiche naga zaj naxúaj xrtizraꞌ Isaías, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 29 Nadxa gunná Beꞌ Láꞌazxa, guzre̱ꞌ Felipe: ―Gubiga gagu cuita carreta naꞌ. 30 Gate gubiga Felipe naꞌ benne̱ꞌ dxulaba bénneaꞌ xiche chee̱ Isaías, naꞌ bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Dxéajniꞌinuꞌ ca naca da dxulabuꞌ? 31 Benneꞌ biu naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Ájazra gaca chéajniꞌidaꞌ che quebe nu chiláꞌ guzéajniꞌi nedaꞌ? Naꞌ guzre̱ꞌ Felipe cuene̱ꞌ cuéꞌle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 32 Naga dxulabe̱ꞌ lu xiche chee̱ Dios dxenná na caní: Beleché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ naga gatie̱ꞌ ca tu zrílaꞌdauꞌ,  











Los Hechos 8, 9

318

naꞌ ca zrilaꞌ naꞌ dxátabaꞌ zrize lau benneꞌ caꞌ dxuluchibe̱ꞌ zrabaꞌ, caꞌ bé̱nqueze Le̱ꞌ, quebe bi gunné̱ꞌ. 33 Bulucáꞌana ditje̱ꞌ Le̱ꞌ, ne quebe belúꞌe̱ lataj nu guchiꞌa chee̱ꞌ, ne quebe nu gaca guchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ zriꞌine zre sue̱ꞌ, laweꞌ da belutie̱ꞌ Le̱ꞌ. 34 Naꞌ benneꞌ Etiopía naꞌ bche̱be̱ꞌ Felipe: ―Gunná, ¿nuzra chee̱ dxenná benneꞌ nigá, cheé̱queze̱ꞌ naꞌ, che chee̱ xetú benneꞌ xula? 35 Nadxa guzú lau Felipe bzéajniꞌine̱ꞌ le̱ꞌ ca naca naga dxulabe̱ꞌ, ne bchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ ca naca chee̱ Jesús. 36 Gate guledée̱ꞌ tu naga de̱ nisa, naꞌ gunná benneꞌ Etiopía naꞌ: ―Nigá de̱ nisa. ¿Quebe gaca chuaꞌ nisa, zra? 37 Felipe guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Che dxéajle̱ꞌu dute̱ lázrdaꞌu, waca. Benneꞌ naꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Dxéajle̱ꞌa naca Jesucristo Zriꞌine Dios. 38 Nadxa gunná béꞌene̱ꞌ guleza carreta naꞌ, naꞌ dxúpate̱ꞌ guluꞌe̱ lu nisa, naꞌ Felipe bchue̱ꞌ le̱ꞌ nisa. 39 Gate belexedxúaje̱ꞌ lu nisa naꞌ, naꞌ Beꞌ chee̱ Xránadxu beche̱ꞌe̱ Felipe naga xula. Benneꞌ Etiopía naꞌ québedxa bléꞌene̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ bexuꞌe̱ neza chee̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxebé. 40 Felipe naꞌ guque béꞌene̱ꞌ ba zue̱ꞌ xe̱zre Azoto, naꞌ gudée̱ꞌ tu tu xe̱zre dxuchálaje̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ ca naca chee̱ Jesús cadxa bezrine̱ꞌ Cesarea.  













Saulo dxexaque̱ꞌ benneꞌ chee̱ Jesús (Hch. 22.6-16; 26.12-18)

9

1 Dxácate̱

naꞌ Saulo quebe dxusane̱ꞌ dxune̱ꞌ ba xuzre gutie̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu. Chee̱ gune̱ꞌ caní guxíaje̱ꞌ xeajchálajle̱ne̱ꞌ bxruze blau. 2 Gunabe̱ꞌ xiche da dxuléꞌe na nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea da guꞌe̱ chéaje̱ꞌ xudauꞌ caꞌ zaj nnita xe̱zre Damasco, chee̱ séquene̱ꞌ cheajxedílaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Jesús, ne che̱ꞌe̱ le̱ꞌ, benneꞌ biu, ne nuꞌula caꞌ, chee̱ guzré̱ꞌe̱ le̱ꞌ lizre xia lu xe̱zre Jerusalén. 3 Naꞌ gate ne xuꞌe̱ neza zéaje̱ꞌ, ne ca ba zua zrine̱ꞌ xe̱zre Damasco, naꞌ bsaníꞌ tu xiꞌ naga zéaje̱ꞌ da zaꞌ xabáa. 4 Saulo xeajcházie̱ꞌ lu xu, naꞌ benne̱ꞌ chiꞌi tu benneꞌ dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Saulo, Saulo, ¿bizr chee̱ naꞌ nau ziꞌ xuzruꞌ nedaꞌ? 5 Nadxa Saulo bche̱be̱ꞌ: ―¿Nuzra Lueꞌ, Xran?  







319

Los Hechos 9

Naꞌ bénneaꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Nedaꞌ nacaꞌ Jesús, benneꞌ naꞌ nau ziꞌ xuzruꞌ. Lueꞌze dxun ziꞌ cuinuꞌ, ca dxun be̱zre gate dxulíbebaꞌ laweꞌ xágala da dxádue̱ꞌ-baꞌ. 6 Nadxa Saulo dxezrizque̱ꞌ dxezrebe̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―Xran, ¿bi dxaca lazruꞌ gunaꞌ? Naꞌ Xránadxu guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Guxasa, guxúꞌu lu xe̱zre, naꞌ xelé̱queze̱ꞌ lueꞌ da dxal-laꞌ gunuꞌ. 7 Benneꞌ caꞌ zjácale̱ Saulo belezrébele̱ꞌe̱ laweꞌ da belenne̱ꞌ chiꞌi benneꞌ naꞌ, san quebe nu beleléꞌene̱ꞌ. 8 Nadxa Saulo bexase̱ꞌ lu xu naꞌ, naꞌ gate guxáꞌ lawe̱ꞌ, quebe guca léꞌene̱ꞌ. Caꞌ guca, belequé̱ꞌe̱ ne̱ꞌe̱, ne guleché̱ꞌe̱ le̱ꞌ lu xe̱zre Damasco. 9 Guzúe̱ꞌ naꞌ chunna zra quebe dxeléꞌene̱ꞌ, ne quebe bi güeꞌe gudawe̱ꞌ. 10 Lu xe̱zre Damasco naꞌ zua tu benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús le̱ꞌ Ananías, naꞌ Xránadxu bleꞌe lawe̱ꞌ le̱ꞌ tu lu da bleꞌe le̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Ananías. Naꞌ le̱ꞌ beche̱be̱ꞌ: ―Nigá zuaꞌ, Xran. 11 Nadxa gunná Xránadxu, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Guxasa, guxíaj neza da nazí le na: Neza Li, naꞌ lizre Judas guche̱buꞌ chee̱ tu benneꞌ Tarso, le̱ꞌ Saulo. Benneꞌ nigá dxuláwizre̱ꞌ Dios. 12 Tu lu da bléꞌene̱ꞌ, ba bléꞌene̱ꞌ tu benneꞌ le̱ꞌ Ananías chuꞌe̱ guzé̱ ne̱ꞌe̱ le̱ꞌ chee̱ xeléꞌene̱ꞌ. 13 Gate benne̱ꞌ da nigá, naꞌ gunná Ananías: ―Xran, benneꞌ zan ba buluzenne̱ꞌ nedaꞌ chee̱ benneꞌ nigá, ne chee̱ xúgute̱ da cale̱la da dxune̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chiuꞌ Lueꞌ lu xe̱zre Jerusalén. 14 Naꞌa ble̱ꞌe̱ nigá nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, chee̱ che̱ꞌe̱ lizre xia xúgute̱ benneꞌ dxelenné̱ꞌ Dios lu Lauꞌ Lueꞌ. 15 Naꞌ Xránadxu guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Guxíaj. Nedaꞌ ba gucáꞌa benneꞌ naꞌ chee̱ cheajzenne̱ꞌ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, ne benneꞌ wenná bea caꞌ, ne benneꞌ Israel caꞌ, ca naca chiaꞌ nedaꞌ. 16 Nedaꞌ guléꞌedaꞌ le̱ꞌ ca naca da zante̱ da saque̱ꞌe̱ ne̱ chiaꞌ nedaꞌ. 17 Nadxa Ananías guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ xuꞌu naga zua Saulo. Gate guxúꞌe̱ naꞌ, guxrúa ne̱ꞌe̱ laweꞌ le̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Saulo, bichaꞌ. Xránadxu Jesús, Bénneaꞌ bleꞌe lawe̱ꞌ lueꞌ la neza naga zaꞌu, nasel-le̱ꞌ nedaꞌ chee̱ xeléꞌenuꞌ, ne chee̱ súale̱ Beꞌ Láꞌazxa lueꞌ.  























Los Hechos 9

320

18 Caꞌ

guca beléxrujte̱ lu xiaj lawe̱ꞌ da zaj naca ca xrlacu bela, naꞌ beléꞌene̱ꞌ. Naꞌ bexasa Saulo, ne gudxúate̱ꞌ nisa. 19 Gudé naꞌ gudawe̱ꞌ, ne bedipe̱ꞌ. Begáꞌane̱ꞌ tu chupa zra nen benneꞌ Damasco caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús.  

Saulo dxuchálaje̱ꞌ chee̱ Jesús lu xe̱zre Damasco 20 Nadxa

guzú lau Saulo dxuchálaje̱ꞌ chee̱ Jesús lu xuꞌu ga dxelezraga judío caꞌ zaj nnite̱ꞌ Damasco, dxenné̱ꞌ Jesús naque̱ꞌ Zriꞌine Dios. 21 Xúgute̱ benneꞌ belénene̱ꞌ chee̱ꞌ belexebánene̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―¿Quegá benneꞌ nigá bénneaꞌ gudáu ziꞌ xuzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén, benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ Dios lu La Jesús? ¿Quegá lé̱queze̱ꞌ naꞌ ble̱ꞌe̱ nigá chee̱ che̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ xe̱zre Jerusalén chee̱ gudée̱ꞌ le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ? 22 Saulo bchálajdxe̱ꞌ du lazre̱ꞌ chee̱ Jesús, ne dxuléꞌene̱ꞌ Jesús naque̱ꞌ Cristo chee̱ Dios, naꞌ bzua zrie̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Damasco.  



Saulo dxelé̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ judío caꞌ 23 Ca

gudé zaneꞌ zra, benneꞌ judío caꞌ belune̱ꞌ tuze dizraꞌ xelútie̱ꞌ Saulo. 24 Gunezne̱ꞌ le̱ꞌ da nigá. Te zra ne chizrela gulebeza benneꞌ judío caꞌ dxuꞌa dxa xuꞌu caꞌ naga dxelexedxúaj bénneache xe̱zre naꞌ, chee̱ xelútie̱ꞌ le̱ꞌ. 25 Nadxa benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús gulegúꞌe̱ Saulo tu lu xcuite lba zren, naꞌ buluxulétaje̱ꞌ le̱ꞌ chizrela le̱ꞌe̱ zeꞌe da naxechaj na xe̱zre. Caꞌ guca, gulá Saulo.  



Saulo dxezrine̱ꞌ Jerusalén 26 Gate

bezrín Saulo Jerusalén, guca lazre̱ꞌ gune̱ꞌ tuze benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, san benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da quebe dxeléajle̱ꞌe̱ ba dxéajle̱ꞌe̱ Saulo chee̱ Jesús. 27 Bernabé guché̱ꞌe̱ Saulo, ne bze̱ꞌ le̱ꞌ lau benneꞌ gubáz caꞌ chee̱ Jesús. Naꞌ bchálajle̱ Bernabé gubáz caꞌ ca bleꞌe Saulo Xránadxu la neza, ne ca be̱n Xránadxu bchálajle̱ne̱ꞌ Saulo, ne ca bchalaj Saulo du lazre̱ꞌ lu xe̱zre Damasco nen xel-laꞌ dxenná bea chee̱ La Jesús. 28 Nadxa Saulo begáꞌane̱ꞌ Jerusalén, dxedále̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 29 Bchalaj Saulo du lazre̱ꞌ lu La Xránadxu, dxuchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ dizraꞌ griego, san benneꞌ caní gulaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ le̱ꞌ. 30 Gate guleque beꞌe biche ljwézredxu da caní,  







321

Los Hechos 9

naꞌ guleché̱ꞌe̱ Saulo lu xe̱zre Cesarea, naꞌ lu xe̱zre naꞌ gulesel-le̱ꞌ le̱ꞌ xe̱zre Tarso. 31 Nadxa benneꞌ caꞌ dxelezrague̱ꞌ lu La Jesús tu tu xe̱zre zaj nababa Judea, ne Galilea, ne Samaria, gulebeza zri lazre̱ꞌ, ne beledipa lazre̱ꞌ. Xel-laꞌ dxelezrebe gulaque̱ꞌ Xránadxu tuze, naꞌ laweꞌ da gúcale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, gulane̱ꞌ.  

Pedro dxexune̱ꞌ Eneas 32 Gate

dxedá Pedro dxeajnné̱ꞌe̱ biche ljwézredxu caꞌ, naꞌ guxíajqueze̱ꞌ xeajnné̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús lu xe̱zre Lida. 33 Naꞌ bezrague̱ꞌ tu benneꞌ le̱ꞌ Eneas, bache guca xrunuꞌ iza de̱ꞌ lu daꞌa laweꞌ da naque̱ꞌ benneꞌ zrinnaj. 34 Naꞌ gunná Pedro, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Eneas, Jesucristo ba bexune̱ꞌ lueꞌ. Bexasa, ne butube daꞌa chiuꞌ. Naꞌ bexásate̱ Eneas naꞌ. 35 Beleléꞌe xúgute̱ benneꞌ le̱ꞌ, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Lida, ne xe̱zre Sarón, naꞌ belexaque̱ꞌ chee̱ Xránadxu.  





Dorcas dxexebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate 36 Lu

zra naꞌ zua tu nuꞌula le̱ꞌ Tabita lu xe̱zre Jope. Dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. Lu dizraꞌ griego le̱ꞌ Dorcas. Nuꞌula nigá dxúnqueze̱ꞌ da xrlátaje, ne dxácale̱ne̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. 37 Lu zra caꞌ guxúꞌu Dorcas xel-laꞌ we̱ꞌ, naꞌ gutie̱ꞌ. Naꞌ bulugazje̱ꞌ le̱ꞌ, ne belexrue̱ꞌ le̱ꞌ tu lu xuꞌu naga zua gudxupeꞌ cuía dxala. 38 Xe̱zre Jope naꞌ zua na gagu naga zua xe̱zre Lida naga zua Pedro, naꞌ laweꞌ da zaj neze benneꞌ Jope caꞌ zue̱ꞌ naꞌ, naꞌ gulesel-le̱ꞌ chupa benneꞌ biu cheajlegue̱zre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Gudázega xe̱zre Jope. 39 Nadxa Pedro guxíajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ. Gate bzrine̱ꞌ naꞌ, naꞌ beleché̱ꞌe̱ le̱ꞌ naga zrua Dorcas naꞌ, naꞌ xúgute̱ nuꞌula caꞌ ba zaj nate benneꞌ chie̱ꞌ zaj naxéchaje̱ꞌ Pedro dxelebezre̱ꞌ, ne dxululéꞌene̱ꞌ le̱ꞌ zra nuꞌula, ne zra benneꞌ biu, da caꞌ be̱n Dorcas naꞌ gate ne zue̱ꞌ nen benneꞌ caꞌ. 40 Nadxa guleaj Pedro xúgute̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ bzu zribe̱ꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ Dios. Naꞌ gunné̱ꞌe̱ nuꞌula gate naꞌ, gunné̱ꞌ: ―Tabita, bexasa. Nadxa nuꞌula naꞌ bexáꞌ lawe̱ꞌ, naꞌ gate bléꞌene̱ꞌ Pedro, bexase̱ꞌ gudxéꞌe̱. 41 Naꞌ Pedro bequé̱ꞌe̱ ne̱ꞌe̱, bechise̱ꞌ le̱ꞌ. Nadxa gunné̱ꞌ biche ljwézredxu caꞌ, ne nuꞌula caꞌ ba gute benneꞌ  









Los Hechos 9, 10

322

biu chee̱ꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ le̱ꞌ naca bane̱ꞌ. 42 Ca guca da nigá belén ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Jope, naꞌ benneꞌ zan guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu. 43 Pedro begáꞌane̱ꞌ zaneꞌ zra lu xe̱zre naꞌ lizre Simón, tu benneꞌ dxucáꞌana chaweꞌ xide zra be̱ xixreꞌ.  



10

Pedro ne Cornelio 1 Zua

lu xe̱zre Cesarea tu benneꞌ le̱ꞌ Cornelio, benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la tu cueꞌ benneꞌ nazí le na Benneꞌ Italia Zjaque̱ꞌ Wedil-la. 2 Benneꞌ nigá, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios, ne dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ. Cáꞌanqueze dxunézrujle̱ꞌe̱ dumí dxácale̱ne̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ, ne tu dxuchálajle̱zqueze̱ꞌ Dios. 3 Tu zra gate dxexedá chunna bleꞌe Cornelio tu da bleꞌe Dios le̱ꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ cáte̱queze guxúꞌu tu gubáz chee̱ xabáa naga zue̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Cornelio. 4 Cornelio guzúe̱ꞌ dxenné̱ꞌe̱ gubáz chee̱ xabáa naꞌ dute̱ xel-laꞌ dxezrebe, naꞌ bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―¿Bizra naꞌ, Xran? Nadxa gunná gubáz chee̱ xabáa, guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Dios ba benne̱ꞌ da dxuláwizruꞌ Le̱ꞌ, ne nézene̱ꞌ ca da dxunuꞌ dxácale̱nuꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. 5 Gusel-la benneꞌ chjaque̱ꞌ xe̱zre Jope, cheajlenné̱ꞌ Simón, bénneaꞌ lé̱queze̱ꞌ Pedro. 6 Zue̱ꞌ lizre xetú benneꞌ le̱ꞌ Simón, benneꞌ dxucáꞌana chawe̱ꞌ xide zra be̱ xixreꞌ, naꞌ zua lizre̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ. Pedro naꞌ xe̱ꞌe̱ lueꞌ ca da dxal-laꞌ gunuꞌ. 7 Gate bezáꞌ gubáz chee̱ xabáa naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ gunné̱ Cornelio chupa bi we̱n zrin chee̱ꞌ, ne tu benneꞌ dxeje̱ꞌ wedil-la, ne dxape̱ꞌ Dios ba láꞌana, ne zúaqueze̱ꞌ lizre Cornelio naꞌ. 8 Naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca naca da ba guca, naꞌ ca gudé naꞌ gusel-le̱ꞌ le̱ꞌ chjaque̱ꞌ xe̱zre Jope. 9 Zra xula, dxácate̱ zaj xuꞌe̱ benneꞌ caꞌ neza, ne ba dxezrine̱ꞌ gagu naga dxeꞌ Jope, naꞌ guluén Pedro chjuꞌu sibe du wagubizra chee̱ guchálajle̱ne̱ꞌ Dios. 10 Ba dxedúnle̱ꞌe̱, ne guca lazre̱ꞌ gawe̱ꞌ, naꞌ dxácate̱ ne dxulucueze̱ꞌ da gawe̱ꞌ, bléꞌene̱ꞌ tu da bleꞌe Dios le̱ꞌ. 11 Bléꞌene̱ꞌ naxalaj xabáa, ne dxetaj lu xe̱zr la xu da naca na ca tu ladxeꞌ zren nadxéaj na dápate̱ laꞌa chee̱ na. 12 Laweꞌ ladxeꞌ naꞌ zaj zria xúgute̱ cueꞌ be̱ xixreꞌ, be̱ zria tapa niꞌa naꞌbaꞌ, ne be̱ snia caꞌ, ne be̱ zua xrila caꞌ. 13 Nadxa benne̱ꞌ tu chiꞌi benneꞌ dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Guxasa, Pedro. Be̱te tu bea caꞌ chee̱ gaguꞌ-baꞌ.  























323

Los Hechos 10

14 Pedro

beche̱be̱ꞌ: ―Cabí, Xran. Nedaꞌ cabataꞌ ne gawaꞌ da quebe nun Dios gagu bénneache, ne quegá da naca na sban. 15 Benneꞌ naꞌ bchálaje̱ꞌ da xula, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Da ba nucáꞌana chaweꞌ Dios, quebe nnauꞌ lueꞌ naca na sban. 16 Da nigá guca na chunna lasa, naꞌ ladxeꞌ naꞌ begüén na xabáala. 17 Dxácate̱ dxeꞌ Pedro dxulaba lazre̱ꞌ bi zéaje̱ ca naca da bléꞌene̱ꞌ, naꞌ belezrín benneꞌ caꞌ nasel-la Cornelio dxuꞌa dxa xuꞌu, dxuluche̱be̱ꞌ ga zua lizre Simón. 18 Gate belezrine̱ꞌ lizre Simón naꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ zizraj, dxelenabe̱ꞌ che zua xuꞌu naꞌ tu benneꞌ le̱ꞌ Simón, bénneaꞌ lé̱queze̱ꞌ Pedro. 19 Gate Pedro ne dxulaba lazre̱ꞌ ca naca da bléꞌene̱ꞌ, naꞌ Beꞌ Láꞌazxa guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Gunnáꞌxque, chunna benneꞌ dxelexílaje̱ꞌ lueꞌ. 20 Guxasa, bexetaj. Guxíajle̱ benneꞌ caꞌ, ne quebe gun chupa lazruꞌ laweꞌ da nasel-laꞌ nedaꞌ benneꞌ caꞌ. 21 Nadxa Pedro bexétaje̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ nasel-la Cornelio, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Nedaꞌ naꞌ dxexílajle leꞌe. ¿Bizra chee̱ zaꞌle? 22 Benneꞌ caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Zaꞌntuꞌ waláz chee̱ Cornelio, benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la. Naque̱ꞌ benneꞌ xrlátaje, ne dxezrebe̱ꞌ Dios, naꞌ xúgute̱ benneꞌ judío caꞌ dxelape̱ꞌ le̱ꞌ ba láꞌana, ne zaj nazríꞌine̱ꞌ le̱ꞌ. Tu gubáz chee̱ xabáa chee̱ Dios guzre̱ꞌ le̱ꞌ dxal-laꞌ sel-le̱ꞌ benneꞌ xedajlenné̱ꞌ lueꞌ xiduꞌ lizre̱ꞌ chee̱ xenne̱ꞌ ca da dxal-laꞌ xuꞌu le̱ꞌ. 23 Nadxa Pedro bzre̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ xuꞌu naꞌ, naꞌ belexegáꞌane̱ꞌ nen le̱ꞌ xe̱la naꞌ. Zra xula guxíajle̱ Pedro benneꞌ caꞌ, naꞌ xjácale̱ bal-la biche ljwézredxu le̱ꞌ, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jope. 24 Zra gudxupeꞌ zra belezrine̱ꞌ xe̱zre Cesarea naga zua Cornelio dxebeze̱ꞌ le̱ꞌ, ne zrale̱ bal-la benneꞌ xrtie̱ꞌ le̱ꞌ, ne xezícadxa benneꞌ ljwezre̱ꞌ, benneꞌ caꞌ gunné̱ꞌ. 25 Gate bzrin Pedro chaleꞌaj, bdxuaj Cornelio guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ le̱ꞌ. Bzu zribe̱ꞌ lau Pedro chee̱ gucáꞌana szrene̱ꞌ le̱ꞌ. 26 Pedro bechise̱ꞌ le̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Guzé̱. La gázqueze nedaꞌ nacaꞌ bénneache ca lueꞌ. 27 Dxácate̱ dxuchálajle̱ Pedro Cornelio, guluꞌe̱ lu xuꞌula, naꞌ bléꞌene̱ꞌ benneꞌ zan zaj nazrague̱ꞌ naꞌ. 28 Nadxa gunná Pedro, dxe̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Nézquezle leꞌe quebe dxunna da nadxixruj bea chee̱ judío caꞌ nedaꞌ lataj gacaꞌ tuze nen benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío u chuꞌa lizre̱ꞌ. Naꞌa Dios ba bléꞌene̱ꞌ nedaꞌ quebe dxal-laꞌ nniaꞌ  



























Los Hechos 10

324

chee̱ netú benneꞌ, quebe nniaꞌ naque̱ꞌ sban, u naque̱ꞌ benneꞌ quebe gapaꞌ ba láꞌana. 29 Chee̱ le̱ naꞌ, gate gulenné̱ꞌ nedaꞌ, la guzáꞌteaꞌ, ne quebe be̱n chupa lazraꞌ. Dxaca lazraꞌ nezdaꞌ bi chee̱ naꞌ gunne̱le nedaꞌ. 30 Nadxa beche̱be Cornelio: ―Ba zeaj tapa zra ca zúadxu naꞌa, zuaꞌ lizraꞌ nigá dxunaꞌ gubasa, ne dxuchálajle̱naꞌ Dios, gate bleꞌe lau tu benneꞌ nedaꞌ, nacue̱ꞌ zra lane̱ꞌ da dxácatite na. 31 Benneꞌ naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Cornelio, Dios ba benne̱ꞌ da dxuchálajle̱nuꞌ Le̱ꞌ, naꞌ nézene̱ꞌ ca da dxunuꞌ dxácale̱nuꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. 32 Gusel-la benneꞌ chjaque̱ꞌ xe̱zre Jope, cheajlexriꞌe̱ Simón, bénneaꞌ lé̱queze̱ꞌ Pedro. Zue̱ꞌ lizre xetú benneꞌ le̱ꞌ Simón, benneꞌ dxucáꞌana chawe̱ꞌ xide zra be̱ xixreꞌ caꞌ, naꞌ zua lizre̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ. Gate xide̱ꞌ nigá, naꞌ guchálajle̱ne̱ꞌ lueꞌ.” 33 Caꞌan guca, guséllateaꞌ benneꞌ caꞌ bedajlexedílaje̱ꞌ lueꞌ, naꞌ be̱nuꞌ da chaweꞌ blaꞌu nigá. Naꞌa xúgute̱ntuꞌ zrantuꞌ nigá lau Dios, ne dxaca lázrentuꞌ xénentuꞌ xúgute̱ ca da gunná beꞌe Xránadxu lueꞌ guchálajle̱nuꞌ netuꞌ.  









Da bchalaj Pedro lizre Cornelio 34 Nadxa

guzú lau Pedro dxuchálaje̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Naꞌa dxéajniꞌidaꞌ Dios quebe dxebéaje̱ꞌ bál-laze bénneache, 35 Naꞌ xúgute̱ xe̱zr la xu Dios dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxelezrebe Le̱ꞌ, ne dxelune̱ꞌ da xrlátaje. 36 Dios bchálajle̱ne̱ꞌ zriꞌine zre sua Israel caꞌ, ne bchálaje̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ xellaꞌ dxebeza zri lazreꞌ, da dxezidxu ne̱ chee̱ Jesucristo, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Xrana xúgute̱ bénneache. 37 Leꞌe ba nézquezle ca naca da guca du ca naca lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ judío caꞌ, da guzú lau na naga nababa Galilea ca gudé bchalaj Juan xrtizraꞌ Dios, ne bchue̱ꞌ bénneache nisa. 38 Nézele ca be̱n Dios, bnézruje̱ꞌ Jesús, benneꞌ Nazaret, xel-laꞌ waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, ne ca gudá Le̱ꞌ dxune̱ꞌ da chaweꞌ, ne dxexune̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ dxelezaca ziꞌe̱ lu naꞌ da xriwe̱ꞌ. Da nigá be̱ne̱ꞌ laweꞌ da guzúale̱ Dios Le̱ꞌ. 39 Netuꞌ dxexeché̱bentuꞌ chee̱ da caní, xúgute̱ da be̱n Jesús naga nababa Galilea, ne da be̱ne̱ꞌ lu xe̱zre Jerusalén. Gudé naꞌ belutie̱ꞌ Le̱ꞌ, gate buludé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xaga béguaj, 40 naꞌ Dios bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ gate guca chunna zra, naꞌ be̱ꞌe̱ lataj bleꞌe lau Jesús netuꞌ. 41 Quebe bleꞌe lawe̱ꞌ xúgute̱ bénneache, san launtuꞌ nétuꞌze, nácantuꞌ benneꞌ caꞌ guleaj Dios nédxudaute̱ chee̱ xeché̱bentuꞌ chee̱ da caní. Netuꞌ güeꞌe gudáguntuꞌ nen  













325

Los Hechos 10, 11

Le̱ꞌ gate gudé bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. 42 Gusel-le̱ꞌ netuꞌ guchálajle̱ntuꞌ bénneache, ne xeché̱bentuꞌ ca da nun Dios, nuzúe̱ꞌ Jesús nigá chee̱ guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ ban caꞌ, ne chee̱ benneꞌ gate caꞌ. 43 La gázqueze nédxudaute̱ gulenná xúgute̱ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, buluchálaje̱ꞌ ca dxallaꞌ gaca chee̱ Jesús, gulenné̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ ne̱ chee̱ Le̱ꞌ Dios gunite lawe̱ꞌ xtul-la benneꞌ caꞌ.  



Benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío dxeleziꞌe̱ Beꞌ Láꞌazxa 44 Ne

dxuchalaj Pedro gate bzrin Beꞌ Láꞌazxa bedajsúale̱ne̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelenne̱ꞌ da dxuchalaj Pedro. 45 Benneꞌ judío caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, benneꞌ caꞌ záꞌacale̱ne̱ꞌ Pedro, belexebánene̱ꞌ gate guleque béꞌene̱ꞌ ba zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 46 Dxeleque béꞌene̱ꞌ na laweꞌ da belenne̱ꞌ dxuluchalaj benneꞌ caꞌ dizraꞌ chee̱ benneꞌ xula, ne dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios. 47 Nadxa gunná Pedro: ―¿Waca nnadxu quebe dxal-laꞌ xeledxúa benneꞌ caní nisa, benneꞌ caꞌ bache gulezíꞌe̱ Beꞌ Láꞌazxa ca be̱ntuꞌ netuꞌ? 48 Nadxa gunná bea Pedro xeledxúa benneꞌ caꞌ nisa lu La Jesucristo. Gudé naꞌ, benneꞌ caꞌ gulataꞌ xuene̱ꞌ Pedro xegáꞌane̱ꞌ nen le̱ꞌ tu chupa zra.  







11

Pedro dxuzenne̱ꞌ benneꞌ gubáz caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén ca naca da be̱ne̱ꞌ 1 Benneꞌ

gubáz caꞌ, ne biche ljwézredxu caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén belenne̱ꞌ ba gulezíꞌ lu naꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío dizraꞌ chee̱ Dios. 2 Gate bezrín Pedro xe̱zre Jerusalén, gulezíꞌ tizraꞌ benneꞌ caꞌ le̱ꞌ, benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ dxal-laꞌ chugu lateꞌ be̱laꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios. 3 Benneꞌ caní buluche̱be̱ꞌ Pedro: ―¿Bizr chee̱ naꞌ guxíajuꞌ xeajsúale̱nuꞌ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, ne gudágule̱nuꞌ le̱ꞌ? 4 Nadxa Pedro bzenne̱ꞌ benneꞌ caꞌ xúgute̱ da guca cha chee̱ na, gunné̱ꞌ: 5 ―Nedaꞌ zuaꞌ lu xe̱zre Jope, naꞌ gate dxuchálajle̱naꞌ Dios, bleꞌedaꞌ tu da bleꞌe Dios nedaꞌ. Bleꞌedaꞌ tu ladxeꞌ zren nadxéaj dápate̱ laꞌa chee̱ na, da dxetaj na xabáa, ne bedajsé̱ na lawaꞌ. 6 Gate gunnáꞌ xánniaꞌ chee̱ bleꞌedaꞌ bi naꞌ zaj zria na laweꞌ, bleꞌedaꞌ be̱ xixreꞌ, be̱ zria tapa niꞌa naꞌbaꞌ, ne be̱ snia caꞌ, ne bea caꞌ zaj zua xrílabaꞌ. 7 Naꞌ bendaꞌ tu chiꞌi benneꞌ guzre̱ꞌ  











Los Hechos 11

326

nedaꞌ: “Guxasa Pedro, be̱te tu bea caꞌ, naꞌ gaguꞌ-baꞌ.” 8 Nedaꞌ gunnéaꞌ: Cabí, Xran, laweꞌ da cabataꞌ ne gawaꞌ nedaꞌ tu da quebe nun Dios gagu bénneache, ne quegá da naca sban. 9 Nadxa bénneaꞌ dxenné̱ꞌ xabáa gunné̱ꞌ nedaꞌ da xula, naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Da ba nucáꞌana chaweꞌ Dios, quebe nnauꞌ lueꞌ naca na sban.” 10 Da nigá guca na chunna lasa, naꞌ ca gudé naꞌ xúgute̱ da caꞌ belexegüén na xabáa. 11 Lu zra náꞌqueze beleláꞌ chunna benneꞌ lu xuꞌu naga zuaꞌ, benneꞌ caꞌ gusel-la tu benneꞌ zua Cesarea chee̱ zedajlexedilaj nedaꞌ. 12 Beꞌ Láꞌazxa gunná béꞌene̱ꞌ nedaꞌ chéajle̱naꞌ benneꞌ caꞌ, ne quebe gun chupa lazraꞌ. La gázqueze gusiáꞌcale̱ xrupa benneꞌ biche ljwézredxu caní nedaꞌ. Xúgute̱ntuꞌ guxúꞌuntuꞌ lizre tu benneꞌ. 13 Le̱ꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ netuꞌ ca bléꞌene̱ꞌ lizre̱ꞌ tu gubáz chee̱ xabáa, ze̱ niꞌe̱, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Gusel-la benneꞌ chjaca xe̱zre Jope chee̱ cheajlenné̱ꞌ Simón, benneꞌ lé̱queze̱ꞌ Pedro. 14 Benneꞌ nigá xe̱ꞌe̱ lueꞌ aja gunuꞌ chee̱ lauꞌ lueꞌ, ne xelelá xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizruꞌ.” 15 Gate guzú lawaꞌ dxuchálajle̱naꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ bzrin Beꞌ Láꞌazxa guzúale̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ca ble̱ꞌe̱ guzúale̱ne̱ꞌ dxiꞌu nédxudaute̱. 16 Nadxa xeajsá lazraꞌ ca gunná Xránadxu, gunné̱ꞌ: “Da li Juan bchue̱ꞌ bénneache nisa, naꞌ gaca chee̱le da zéaje̱ xel-laꞌ dxedxúa nisa, súale̱ Beꞌ Láꞌazxa leꞌe.” 17 Che Dios bnézruje̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ ca be̱nne̱ꞌ dxiꞌu, guxéajle̱dxu chee̱ Xránadxu Jesucristo, ¿nuzra nacaꞌ nedaꞌ chee̱ tábagaꞌ Dios? 18 Nadxa gate biche ljwézredxu caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén belenne̱ꞌ da caní, naꞌ gulezúa zrie̱ꞌ, ne gulezú lawe̱ꞌ dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios, dxelenné̱ꞌ: ―Caꞌ naca, la gázqueze dxunna Dios lataj benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío xelexebíꞌi lazre̱ꞌ chee̱ xeleziꞌe̱ xel-laꞌ nabán zeajlí canna.  





















Benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Antioquía 19 Gate

belutie̱ꞌ Esteban, naꞌ belau ziꞌ xuzre̱ꞌ xezícala benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ bal-le̱ꞌ buluzrúnnaje̱ꞌ, xjaque̱ꞌ xe̱zre Fenicia, ne lu xu Chipre, ne xe̱zre Antioquía. Gate belezrine̱ꞌ lataj caꞌ, naꞌ buluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Jesús lau benneꞌ judío cáꞌaze, ne quegá lau benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 20 Nadxa bal-la benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, benneꞌ Chipre, ne benneꞌ Cirene, belelé̱ꞌe̱ xe̱zre Antioquía, naꞌ buluchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, ne buluzenne̱ꞌ le̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ ca naca chee̱ Xránadxu Jesús. 21 Xel-laꞌ waca chee̱ Xránadxu guzúale̱  



327

Los Hechos 11, 12

na benneꞌ caꞌ, naꞌ caꞌan guca, benneꞌ zan belexexaque̱ꞌ chee̱ Xránadxu. 22 Gate belén benneꞌ caꞌ da nigá, benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén, naꞌ gulesel-le̱ꞌ Bernabé xe̱zre Antioquía. 23 Gate bzrin Bernabé naꞌ, bléꞌene̱ꞌ ca da chaweꞌ da dxun Dios chee̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ gubéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ. Naꞌ bsízrene̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ chee̱ xelezúa chúchue̱ꞌ lu da naca chee̱ Xránadxu. 24 Bernabé naque̱ꞌ benneꞌ xrlátaje, naꞌ zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, ne dute̱ lázrdawe̱ꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. Caꞌan guca, ne̱ chee̱ le̱ꞌ guléajle̱ benneꞌ zan chee̱ Xránadxu. 25 Gudé naꞌ guxíaj Bernabé xe̱zre Tarso, zeajxedílaje̱ꞌ Saulo, naꞌ gate bezrelne̱ꞌ le̱ꞌ, beche̱ꞌe̱ le̱ꞌ Antioquía. 26 Gulezúe̱ꞌ naꞌ tu iza naxáꞌ nen benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ bulusé̱dene̱ꞌ benneꞌ zan. Lu xe̱zre Antioquía naꞌ guca na da nedxu gulé̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu, Benneꞌ Cristiano. 27 Ca lu zra caꞌ, bal-la benneꞌ dxelenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios besiáꞌque̱ꞌ Jerusalén, xjaque̱ꞌ Antioquía. 28 Tu benneꞌ caꞌ le̱ꞌ Agabo guzé̱ꞌ láwela biche ljwézredxu caꞌ, naꞌ ca da bnezruj Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, gunné̱ꞌ waca tu gubinaꞌ zren du ca naca xe̱zr la xu, naꞌ gubinaꞌ nigá guca na gate naca Claudio benneꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ ca naca xe̱zr la xu Roma. 29 Nadxa benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Antioquía belún ziꞌ lazre̱ꞌ xeleselle̱ꞌ da gácale̱ na biche ljwézredxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, ca da xelezeque̱ꞌ tu tue̱ꞌ xulunézruje̱ꞌ. 30 Caꞌan belune̱ꞌ, naꞌ belesel-le̱ꞌ tu gunaꞌ lau benneꞌ gula caꞌ chee̱ Cristo zaj zre̱ꞌe̱ Judea, naꞌ Bernabé ne Saulo belúꞌe̱ na naꞌ.  

















12

Dxelutie̱ꞌ Jacobo ne dxelegúꞌe̱ Pedro lizre xia 1 Lu

zra caꞌ guzú lau wenná bea Herodes nau ziꞌ xuzre̱ꞌ bal-la benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. 2 Gunná béꞌene̱ꞌ belutie̱ꞌ Jacobo, biche Juan nen xia nalá. 3 Gate bleꞌe Herodes dxelexezaca ba lazreꞌ benneꞌ judío caꞌ ca naca da be̱ne̱ꞌ, naꞌ gude̱l-le̱ꞌ Pedro. Da nigá guca na lu zra laní caꞌ gate dxelawe̱ꞌ xeta xtila da quebe nachixre na cua zichaj chee̱ xeta xtila. 4 Ca gudé gude̱l-le̱ꞌ Pedro, naꞌ guluꞌe̱ le̱ꞌ lizre xia naga buluxúe tapa cueꞌ benneꞌ dxjaca wedil-la le̱ꞌ, zaj naca tapa benneꞌ zeje̱ꞌ wedil-la tu cueꞌ tu cueꞌ. Herodes guca lazre̱ꞌ guzúe̱ꞌ Pedro lau benneꞌ xe̱zre caꞌ te laní. 5 Caꞌan guca xuꞌu Pedro lizre xia naga dxuluxúe xánnie̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ benneꞌ biche ljwézredxu caꞌ buluchálajle̱queze̱ꞌ Dios du lazre̱ꞌ.  







Los Hechos 12

328 Dios dxuselé̱ꞌ Pedro lizre xia

6 Dxe̱la

xanneꞌ ca za chaníꞌ zra xula gate dxal-laꞌ guzúa Herodes le̱ꞌ lau benneꞌ xe̱zre caꞌ, Pedro de̱ꞌ dxásie̱ꞌ laduj chupa benneꞌ dxjaqueꞌ wedil-la, nadxéaje̱ꞌ chupa du xia, naꞌ xebal-la benneꞌ dxjaca wedil-la zaj zre̱ꞌe̱ dxuꞌa dxa xuꞌu dxuluxúe̱ꞌ lizre xia naꞌ. 7 Nadxa bleꞌe lau tu gubáz chee̱ xabáa chee̱ Xránadxu, naꞌ ca naca lizre xia naꞌ guxaníꞌ. Naꞌ gubáz chee̱ xabáa naꞌ bte̱ꞌ le̱ꞌe̱ Pedro, ne bsebane̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Guxásache. Caꞌan guca, du xia caꞌ belexexe̱zre na naꞌ Pedro. 8 Naꞌ gunná gubáz chee̱ xabáa naꞌ, guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Besí le̱ꞌu, ne buléaj zreluꞌ. Gate bexuzre be̱n Pedro da naꞌ, naꞌ guzre gubáz chee̱ xabáa naꞌ le̱ꞌ: ―Guxrúa xicha chiuꞌ cuxruꞌ, ne gudále̱ nedaꞌ. 9 Pedro bedxúaje̱ꞌ cuzru gubáz chee̱ xabáa naꞌ, ne quebe nézene̱ꞌ che naca da li che cabí ca da dxun gubáz chee̱ xabáa naꞌ. Dxéquene̱ꞌ dxeléꞌene̱ꞌ tu da dxuléꞌe Dios le̱ꞌ. 10 Belexedée̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la nedxu caꞌ, ne naga zaj zraꞌ benneꞌ gudxupeꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, naꞌ gate belexezrine̱ꞌ dxuꞌa dxa xuꞌu xia da dxedxuaj zeaj la nézala, dxa xuꞌu naꞌ le̱ze na bxalaj na. Belexedxúaje̱ꞌ, naꞌ ca gudé besiáꞌque̱ꞌ belezrine̱ꞌ xetú neza xula chee̱ xe̱zr naꞌ, naꞌ bcaꞌana gubáz chee̱ xabáa naꞌ le̱ze̱ꞌ. 11 Nadxa guque beꞌe Pedro ba bedxúaje̱ꞌ, naꞌ guzáꞌ lazre̱ꞌ, gunné̱ꞌ: Naꞌa dxeléꞌedaꞌ naca na da li. Xranaꞌ gusel-le̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ꞌ chee̱ bselé̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ Herodes, ne lu xúgute̱ da gulaca lazreꞌ judío caꞌ xelune̱ꞌ chiaꞌ. 12 Da nigá dxulaba lazreꞌ Pedro gate bzrine̱ꞌ lizre María, xrna Juan, bi naꞌ lé̱quezebeꞌ Marcos, naꞌ lu xuꞌu naꞌ zaj nazraga benneꞌ zan dxelenabe̱ꞌ Dios gácale̱ne̱ꞌ Pedro. 13 Gate gunné̱ Pedro dxuꞌa dxa xuꞌu naꞌ, bzrin naꞌ tu bi nuꞌula le̱beꞌ Rode zeajnabeꞌ nu naꞌ. 14 Gate bexúnbeabeꞌ chiꞌi Pedro, quebe gusálajbeꞌ dxa xuꞌu. Xel-laꞌ dxebé chee̱beꞌ zexíaj chégubeꞌ naga zaj nazraga benneꞌ caꞌ chee̱ zeajé̱zrebeꞌ benneꞌ caꞌ ze̱ Pedro dxuꞌa dxa xuꞌu. 15 Nadxa benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ bi nuꞌula naꞌ: ―Nadá xichaj lázrdaꞌu. Bi nuꞌula naꞌ be̱n chúchubeꞌ xrtízrabeꞌ. Benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: ―Quebe le̱ꞌ naꞌ. Beꞌ guxuꞌe̱ naꞌ. 16 Dxácate̱ naꞌ ze̱ Pedro tu dxenné̱zqueze̱ꞌ dxuꞌa dxa xuꞌu. Naꞌ gate gulesálaje̱ꞌ, ne beleléꞌene̱ꞌ Pedro, naꞌ belexebánene̱ꞌ.  



















329

Los Hechos 12, 13

17 Pedro

guchisa ne̱ꞌe̱ chee̱ xelezúa benneꞌ caꞌ zrize, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca be̱n Xránadxu bebéaje̱ꞌ le̱ꞌ lizre xia. Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Le guzén Jacobo, ne biche ljwézredxu caꞌ ca naca da nigá. Nadxa bezé̱ꞌe̱ zexíaje̱ꞌ naga xula. 18 Gate guxaníꞌ, gulezúale̱ꞌe̱ ste̱be benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la caꞌ laweꞌ da quebe zaj nézene̱ꞌ aja guca chee̱ Pedro. 19 Herodes gunná béꞌene̱ꞌ xelexilaj benneꞌ dxjaca wedil-la Pedro, naꞌ laweꞌ da quebe belexezrelne̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ gunáb xánnie̱ꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la bi guca, naꞌ gudé naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ xelate benneꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la. Ca gudé naꞌ guzáꞌ Herodes xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, guxíaje̱ꞌ xeajsúe̱ꞌ xe̱zre Cesarea.  



Dxate Herodes 20 Herodes

dxezré̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Tiro, ne xe̱zre Sidón. Benneꞌ chee̱ xe̱zre caꞌ belune̱ꞌ tuze dizraꞌ chee̱ cheajleléꞌe cuine̱ꞌ lau Herodes naꞌ. Belune̱ꞌ Blasto benneꞌ ljwezre̱ꞌ. Naque̱ꞌ tu benneꞌ blau chee̱ wenná bea Herodes, naꞌ gulesel-le̱ꞌ le̱ꞌ lau Herodes naꞌ chee̱ nabe̱ꞌ le̱ꞌ sua zri ca naca da dxaca chee̱ Herodes nen benneꞌ caꞌ. Caní belune̱ꞌ laweꞌ da nédxute̱ dxelagu benneꞌ xe̱zre Tiro, ne Sidón da guzáꞌ xe̱zre Cesarea naga zua Herodes. 21 Nadxa Herodes bzue̱ꞌ tu zra xelezrín benneꞌ caꞌ lawe̱ꞌ. Lu zra naꞌ Herodes gucue̱ꞌ zra lane̱ꞌ da zácale̱ꞌe̱, naꞌ gudxéꞌe̱ lataj blau chee̱ꞌ, ne bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ zan caꞌ. 22 Nadxa benneꞌ zan caꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ zizraj: ―¡Benneꞌ nigá dxuchálaje̱ꞌ quebe naque̱ꞌ beniácheze! ¡Dios naꞌ! 23 Zra naꞌte̱ tu gubáz chee̱ xabáa chee̱ Xránadxu guluꞌe̱ Herodes tu xízrawe̱ꞌ laweꞌ da guziꞌe̱ xel-laꞌ ba láꞌana da dxal-laꞌ siꞌ Dios, naꞌ guzré̱ꞌe̱ bzugaꞌ, ne gútete̱ꞌ. 24 Bzriluj dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Xránadxu, naꞌ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ ca naca na gátete̱ze naꞌ. 25 Gate belezúe Bernabé, ne Saulo zrin dxelune̱ꞌ lu xe̱zre Jerusalén, besiáꞌque̱ꞌ xe̱zre naꞌ, zaj naché̱ꞌe̱ Juan, bi naꞌ lé̱quezebeꞌ Marcos.  









13

Bernabé ne Saulo dxelezú lawe̱ꞌ dxeledé̱ꞌ dxuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios 1 Ládujla

benneꞌ caꞌ zaj nazraga chee̱ Cristo lu xe̱zre Antioquía zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ waláz chee̱

Los Hechos 13

330

Dios, ne benneꞌ caꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ bénneache xrtizraꞌ Dios. Ládujla benneꞌ caní zaj zua Bernabé, ne Simón, bénneaꞌ lé̱queze̱ꞌ benneꞌ gasaj, ne Lucio, benneꞌ xe̱zre Cirene, ne Manaén, benneꞌ gúlale̱beꞌ Herodes, benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu Galilea naꞌ, ne Saulo. 2 Tu zra gate benneꞌ caní zaj zre̱ꞌe̱ dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios, ne dxelune̱ꞌ gubasa, Beꞌ Láꞌazxa gunné̱ꞌ: ―Le cueaj Bernabé, ne Saulo chee̱ xelune̱ꞌ zrin naꞌ da gunnéaꞌ le̱ꞌ xelune̱ꞌ. 3 Chee̱ le̱ naꞌ, ca gudé buluchálajle̱ne̱ꞌ Dios, ne belune̱ꞌ gubasa, naꞌ buluzé̱ ne̱ꞌe̱ laweꞌ benneꞌ caꞌ, ne buluzé̱ꞌ le̱ꞌ dizraꞌ.  



Dxupa benneꞌ gubáz caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios lu xe̱zr la xu Chipre 4 Gudé

naꞌ, ca gusel-la Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, naꞌ Bernabé, ne Saulo xjaque̱ꞌ xe̱zre Seleucia naga guluꞌe̱ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ chee̱ chjaque̱ꞌ lu xe̱zr la xu da naxechaj nísadauꞌ da nazí le na Chipre. 5 Gate belezrine̱ꞌ naꞌ, naꞌ belexedxúaje̱ꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naga zua xe̱zre Salamina, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios lu xudauꞌ caꞌ chee̱ benneꞌ judío caꞌ. Juan zéajle̱quezebeꞌ gubáz caꞌ chee̱ gácale̱beꞌ le̱ꞌ. 6 Naꞌ guledée̱ꞌ xúgute̱ xé̱zredu caꞌ da zaj nnita lu xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ belezrine̱ꞌ xe̱zre Pafos. Naꞌ belexezrague̱ꞌ tu benneꞌ judío le̱ꞌ Barjesús, naque̱ꞌ benneꞌ wazráꞌ. Naque̱ꞌ tu benneꞌ we̱n lazreꞌ dxenné̱ꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 7 Benneꞌ wazráꞌ nigá zue̱ꞌ nen Sergio Paulo, benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ, ne naque̱ꞌ benneꞌ sina. Benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ gusel-le̱ꞌ benneꞌ xeajnné̱ꞌ Bernabé, ne Saulo laweꞌ da dxaca lazre̱ꞌ xenne̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios. 8 Naꞌ benneꞌ wazráꞌ naꞌ, lé̱queze̱ꞌ Elimas gudábague̱ꞌ gubáz caꞌ laweꞌ da guca lazre̱ꞌ quebe chéajle̱ chee̱ Jesús benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ. 9 Nadxa Saulo, bénneaꞌ lé̱queze̱ꞌ Pablo, zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, gunnáꞌ dxugüe̱ꞌ le̱ꞌ, 10 naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Guzrí xe̱, benneꞌ we̱n da cale̱la. Zriꞌine da xriwe̱ꞌ, ne benneꞌ dxusezxuj xrneza xúgute̱ bénneache. ¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxusanuꞌ dxusézxujuꞌ neza chee̱ benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ chjácale̱ne̱ꞌ Xránantuꞌ? 11 Naꞌa, Xránantuꞌ gudée̱ꞌ lueꞌ ba xaꞌ. Xegáꞌanuꞌ la chul-la, naꞌ tu chíꞌiqueze quebe leꞌenuꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ gubizra. Benneꞌ naꞌ guzúe̱ꞌ lu da chul-la, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxílaje̱ꞌ nu xecáꞌa ne̱ꞌe̱ laweꞌ da québedxa dxeléꞌene̱ꞌ. 12 Gate bleꞌe benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ da nigá, naꞌ guxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús  















331

Los Hechos 13

laweꞌ da bebánene̱ꞌ ca naca da dxuse̱de Pablo ca naca chee̱ Xránadxu. Pablo ne Bernabé dxelezrine̱ꞌ xe̱zre Antioquía da nababa xe̱zr la xu Pisidia 13 Pablo

ne benneꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ belúꞌe̱ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ lu xe̱zre Pafos naꞌ, naꞌ belezrine̱ꞌ xe̱zre Perge da nababa na xe̱zr la xu Panfilia. Lu xe̱zre naꞌ Juan bsanbeꞌ gubáz caꞌ, naꞌ bexíajbeꞌ xe̱zre Jerusalén. 14 Gudé naꞌ gubáz caꞌ besiáꞌque̱ꞌ Perge, naꞌ belezrine̱ꞌ xe̱zre Antioquía da nababa na xe̱zr la xu Pisidia. Lu xe̱zre naꞌ, gate naca zra dxulupáꞌana judío caꞌ, guluꞌe̱ xudauꞌ chee̱ judío caꞌ, naꞌ gulebéꞌe̱. 15 Nadxa, ca gudé bululabe̱ꞌ lu xiche naga naxúaj da bdxixruj bea Moisés, ne da gulenná benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ xudauꞌ naꞌ gulesel-le̱ꞌ benneꞌ xeaje̱zre̱ꞌ Pablo, ne Bernabé: ―Leꞌe, biche ljwézrentuꞌ, che nápale dizraꞌ da guzéajniꞌile netuꞌ, waca nne̱le na naꞌa. 16 Nadxa Pablo guxase̱ꞌ, naꞌ guchisa ne̱ꞌe̱ chee̱ xelezúa zri benneꞌ caꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Le xene leꞌe, benneꞌ Israel, ne leꞌe dxezrébele Dios. 17 Dios chee̱ xe̱zre Israel guqué̱ꞌe̱ xra xrtáudxu caꞌ, naꞌ be̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ tu cueꞌ benneꞌ zante̱ gate ne zaj zre̱ꞌe̱ ca benneꞌ zituꞌ caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, naꞌ ca gudé naꞌ bebéaje̱ꞌ le̱ꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ dute̱ xel-laꞌ waca chee̱ꞌ. 18 Dios bchaga lawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ chua iza le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, 19 naꞌ bzria xiꞌe̱ gazre cueꞌ bénneache gulezúa lu xe̱zr la xu Canaán, chee̱ bnézruje̱ꞌ xra xrtáudxu caꞌ xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ caꞌ. 20 Gudé naꞌ, laweꞌ tapa gaxúa xu gachaj iza gunná beꞌe Dios benneꞌ caꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ buluchiꞌe̱ chee̱ꞌ, cadxa bzrin zra zua Samuel, benneꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 21 Nadxa benneꞌ caꞌ gulenabe̱ꞌ Dios sua tu benneꞌ gaque̱ꞌ wenná bea chee̱ꞌ, naꞌ Dios bzue̱ꞌ wenná bea tu benneꞌ le̱ꞌ Saúl, zriꞌine Cis, tu benneꞌ chee̱ tu cueꞌ benneꞌ judío zaj naque̱ꞌ zriꞌine zre sua Benjamín. Saúl nigá guque̱ꞌ wenná bea laweꞌ chua iza. 22 Gudé naꞌ Dios begüe̱ꞌ Saúl lataj chee̱ꞌ, naꞌ bzue̱ꞌ David gaque̱ꞌ wenná bea chee̱ꞌ, naꞌ chee̱ benneꞌ nigá gunné̱ꞌ: “Nezdaꞌ David, zriꞌine Isaí, naque̱ꞌ tu benneꞌ dxune̱ꞌ da dxezaca ba lazraꞌ, ne gune̱ꞌ xúgute̱ da dxaca lazraꞌ.” 23 Tu benneꞌ zriꞌine zre sua David nigá naca Jesús, bénneaꞌ bzua Dios chee̱ guselé̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ, ca ba guche̱be lazre̱ꞌ chee̱ David. 24 Nédxudxa gate za xida  





















Los Hechos 13

332

Jesús, Juan bchálajle̱ne̱ꞌ ca naca benneꞌ Israel caꞌ, guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxal-laꞌ xelexebíꞌi lazre̱ꞌ, ne xelexedxúe̱ꞌ nisa. 25 Naꞌ gate ba za cheajsé̱ chee̱ Juan, naꞌ gunné̱ꞌ: “Nedaꞌ quebe nacaꞌ bénneaꞌ dxéquele nacaꞌ, san ca te chiaꞌ nedaꞌ za xetú benneꞌ quebe naca chiaꞌ nedaꞌ cuéajaꞌ zrele̱ꞌ da xuꞌu niꞌe̱.” 26 ’Leꞌe, biche ljwezraꞌ, zriꞌine zre sua Abraham, ne leꞌe dxezrébele Dios. Dios nasel-le̱ꞌ chee̱le dizraꞌ nigá chee̱ lale. 27 Benneꞌ caꞌ gulezráꞌ Jerusalén, ne benneꞌ blau chee̱ꞌ caꞌ, quebe belexúnbeꞌe̱ nu naꞌ Jesús, ne quebe guléajniꞌine̱ꞌ dizraꞌ da buluchalaj benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios da dxelenne̱ꞌ xúgute̱ zra dxulupáꞌane̱ꞌ. Caꞌ guca, benneꞌ caꞌ belún líqueze̱ꞌ ca naca da naxúaj na chee̱ Jesús gate gulechugue̱ꞌ chee̱ꞌ gatie̱ꞌ. 28 Lácala quebe belezrelne̱ꞌ tu da nabaga Jesús chee̱ xelútie̱ꞌ Le̱ꞌ, gulenabe̱ꞌ lau Pilato nna béꞌene̱ꞌ gatieꞌ. 29 Nadxa, gate gudé belune̱ꞌ xúgute̱ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios ca naca da dxal-laꞌ gaca chee̱ Jesús, naꞌ buluxulétaje̱ꞌ Le̱ꞌ xaga béguaj, ne bulucache̱ꞌ Le̱ꞌ. 30 Nadxa Dios bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. 31 Lu zaneꞌ zra Jesús bleꞌe lawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ guledále̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ gate bezé̱ꞌe̱ Galilea dxeaje̱ꞌ Jerusalén, naꞌ naꞌa, benneꞌ caní dxelexeche̱be̱ꞌ ca naca chee̱ꞌ lau bénneache. 32 ’Cáꞌanqueze netuꞌ dxuzénentuꞌ leꞌe dizraꞌ chaweꞌ ca naca da guche̱be lazreꞌ Dios lau xra xrtáudxu caꞌ. 33 Be̱n lie̱ꞌ ca naca da guche̱be lazre̱ꞌ chee̱dxu dxiꞌu, nácadxu zriꞌine zre sua benneꞌ caꞌ, gate bsebane̱ꞌ Jesús, ca naxúaj gudxupeꞌ salmo, dxenné̱ꞌ: “Lueꞌ nacuꞌ zriꞌinaꞌ. Nedaꞌ bzuaꞌ Lueꞌ naꞌa.” 34 Dios bléꞌene̱ꞌ gusebane̱ꞌ Le̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, chee̱ quebe guzru be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ gate gunné̱ꞌ lu xiche chee̱ꞌ: “Gunnaꞌ leꞌe da chaweꞌ da guche̱be lazraꞌ lau David.” 35 Cáꞌanqueze dxenné̱ꞌ xetú lu salmo: “Quebe guꞌu lataj guzru be̱l-laꞌ dxen chee̱ we̱n zrin chiuꞌ, bi nazriꞌite̱ lazruꞌ.” 36 Da li David be̱ne̱ꞌ zrin chee̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ gate zua le̱ꞌ, ca gunná beꞌe Dios le̱ꞌ, san ca gudé naꞌ gutie̱ꞌ, naꞌ bulucache̱ꞌ le̱ꞌ naga belegache xra xrtawe̱ꞌ caꞌ, naꞌ guzru be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ. 37 Quebe guzru be̱l-laꞌ dxen chee̱ Bénneaꞌ bsebán Dios Le̱ꞌ. 38 Biche ljwezraꞌ, dxuzendaꞌ leꞌe, dxal-laꞌ nézele Dios gunite lawe̱ꞌ chee̱ dul-la chee̱le ne̱ chee̱ Jesús. 39 Ne̱ chee̱ Le̱ꞌ, xúgute̱ benneꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ, Dios dxunite lawe̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ ca naca xúgute̱ da quebe guca gunite lawe̱ꞌ chee̱ꞌ lácala belune̱ꞌ ca naca da bdxixruj beꞌe Moisés. 40 Le guxúe xanneꞌ cuínale chee̱ quebe gaca chee̱le ca naca da buluzúaj benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gate gulenné̱ꞌ:  































333

Los Hechos 13

41 Le

nnaꞌ, leꞌe, benneꞌ we̱n la, ne le xebane, ne le xenite, laweꞌ da gunaꞌ nedaꞌ, Dios chee̱le, lu zra chee̱le, tu da naca da zrente̱, da quebe chéajle̱le lácala nu guzén leꞌe. 42 Gate Pablo ne benneꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ belexedxúaje̱ꞌ lu xudauꞌ chee̱ judío caꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ quebe zaj nálaje̱ꞌ judío gulenabe̱ꞌ le̱ꞌ guchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ da caní gate zrin xetú zra dxulupáꞌane̱ꞌ. 43 Gate belexedxúaje̱ꞌ lu xudauꞌ naꞌ, benneꞌ zan benneꞌ judío caꞌ, ne benneꞌ caꞌ belexaque̱ꞌ judío, ne dxelune̱ꞌ da naca chee̱ Dios, xjácale̱ne̱ꞌ Pablo ne Bernabé. Gubáz caní buluzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxal-laꞌ xelezúa chache̱ꞌ lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios. 44 Guledé xrunuꞌ zra gate naca zra dxulupáꞌane̱ꞌ, belezraga ca nácaqueze benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ chee̱ xelenne̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios. 45 Gate benneꞌ judío caꞌ beleléꞌene̱ꞌ benneꞌ zante̱ zaj nazrague̱ꞌ naꞌ, naꞌ belaque̱ꞌ xa lazreꞌ ne gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ chee̱ da dxenná Pablo, ne gulenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ꞌ. 46 Nadxa Pablo ne Bernabé gulenné̱ꞌ du lazre̱ꞌ, gulé̱ꞌe̱ benneꞌ judío caꞌ: ―Be̱n na ba xen bzénentuꞌ leꞌe nedxu dizraꞌ chee̱ Dios, leꞌe nácale judío, san laweꞌ da quebe dxaca lázrele xénele, ne da dxunle dxuléꞌe na quebe naca chee̱le gápale xel-laꞌ nabán zeajlí canna, chee̱ le̱ naꞌ chéajntuꞌ naꞌa chálajle̱ntuꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 47 Caní guntuꞌ laweꞌ da caní gunná bea Xránadxu gate gunné̱ꞌ: Bzuaꞌ Lueꞌ ca tu xiꞌ da gusení na benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, ne chee̱ gacuꞌ weselá chee̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ ca naca xe̱zr la xu. 48 Gate belenne̱ꞌ da nigá, benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío gulebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ xrlátaje naca dizraꞌ chee̱ Xránadxu, naꞌ guléajle̱ xúgute̱ benneꞌ caꞌ ba nabéaj Dios chee̱ xelape̱ꞌ xel-laꞌ nabán zeajlí canna. 49 Caꞌ guca, bzriluj dizraꞌ chee̱ Dios du ca naca lu xe̱zre caꞌ zaj nababa naꞌ. 50 Benneꞌ judío caꞌ buluchálajle̱ne̱ꞌ bal-la nuꞌula blau caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ da dxulusé̱dene̱ꞌ chee̱ Dios, ne benneꞌ biu blau caꞌ chee̱ xe̱zre, naꞌ gulegúꞌu xel-le̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ xeláu ziꞌ xuzre̱ꞌ Pablo, ne Bernabé, ne chee̱ xuluxulague̱ꞌ le̱ꞌ naga nababa naꞌ. 51 Nadxa gubáz caꞌ belexebibe̱ꞌ bxrte xu da zeajzría na zrele̱ꞌ da dxuléꞌe na zaj nabaga benneꞌ caꞌ zria, naꞌ xjaque̱ꞌ lu xe̱zre Iconio. 52 Gulebéle̱ꞌe̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Antioquía naꞌ, benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ.  





















Los Hechos 14

14

334

Da belún Pablo ne Bernabé lu xe̱zre Iconio 1 Gate

belezrin Pablo ne Bernabé xe̱zre Iconio, naꞌ belúꞌe̱ tu zrente̱ lu xudauꞌ chee̱ judío caꞌ, naꞌ ca buluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, benneꞌ zante̱ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, benneꞌ judío caꞌ, ne benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 2 Nadxa benneꞌ judío caꞌ, benneꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús belegúꞌu xel-le̱ꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío chee̱ xelecuídene̱ꞌ biche ljwézredxu caꞌ. 3 Lácala belune̱ꞌ caní, benneꞌ gubáz caꞌ gulezúaqueze̱ꞌ naꞌ zaneꞌ zra, ne du lazre̱ꞌ buluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, dxuluxrén lazre̱ꞌ Xránadxu, naꞌ Xránadxu bzua chúchue̱ꞌ ca da dxelenná benneꞌ gubáz caꞌ ca naca xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios, naꞌ Le̱ꞌ bnézruje̱ꞌ gubáz caꞌ xel-laꞌ dxenná bea xelune̱ꞌ xel-laꞌ waca caꞌ chee̱ xabáa ne da dxelunna bea na naca da li da dxelenné̱ꞌ. 4 Benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ gulaque̱ꞌ chupa laꞌa. Bal-le̱ꞌ beledé̱ꞌe̱ judío caꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ beledé̱ꞌe̱ gubáz caꞌ chee̱ Jesús. 5 Nadxa benneꞌ judío caꞌ, ne benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío belune̱ꞌ tuze dizraꞌ nen benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ chee̱ gulenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ benneꞌ gubáz caꞌ, naꞌ gulaca lazre̱ꞌ xuluzríe̱ꞌ le̱ꞌ xiaj. 6 Pablo ne Bernabé, gate belenne̱ꞌ caꞌ, buluzrúnnaje̱ꞌ zjaque̱ꞌ naga zaj dxeꞌ xe̱zre Listra, ne xe̱zre Derbe, da zaj nababa Licaonia, naꞌ guledée̱ꞌ ca naca xé̱zredu caꞌ chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa naꞌ, 7 naꞌ buluchálaje̱ꞌ naꞌ ca naca dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Jesús.  











Dxuluzríe̱ꞌ Pablo xiaj lu xe̱zre Listra 8 Lu

xe̱zre Listra zua tu benneꞌ nazrinnaj niꞌe̱. Dxeꞌe̱ naꞌ laweꞌ da gúlaje̱ꞌ nazrinnaj niꞌe̱, ne quebe dxácaqueze se̱ꞌe̱. 9 Benneꞌ nigá dxenne̱ꞌ da dxuchalaj Pablo, naꞌ Pablo gunné̱ꞌe̱ benneꞌ zrinnaj naꞌ, naꞌ guque béꞌene̱ꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ xexaque̱ꞌ. 10 Nadxa Pablo gunné̱ꞌ zizraj: ―Guzé̱ niꞌu. Benneꞌ naꞌ guxase̱ꞌ guze̱te̱ꞌ, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxedé̱ꞌ. 11 Gate beleléꞌe benneꞌ caꞌ da be̱n Pablo, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ zizraj nen dizraꞌ walazreꞌ chee̱ benneꞌ Licaonia, dxelenné̱ꞌ: ―Dios caꞌ zaj naca ca bénneache ba belelé̱ꞌe̱ naga zúadxu. 12 Dxelenné̱ꞌ naca Bernabé dios Júpiter, ne naca Pablo dios Mercurio laweꞌ da dxuchálajqueze Pablo. 13 Naꞌ bxruze chee̱ dios Júpiter, zua xudauꞌ chee̱ na ca dxúꞌudxu xe̱zre naꞌ, guché̱ꞌe̱ be̱zre caꞌ ne xiaj zaj nuzé̱ꞌe̱ na du, naꞌ bxruze naꞌ, ne benneꞌ zan caꞌ  









335

Los Hechos 14

gulaca lazre̱ꞌ xuluxucáꞌana szrene̱ꞌ benneꞌ gubáz caꞌ, ne xelútie̱ꞌ be̱zr caꞌ lau benneꞌ gubáz caꞌ ca dxelúnqueze benneꞌ xe̱zre Listra naꞌ chee̱ dios chee̱ꞌ. 14 Gate guleque beꞌe Bernabé ne Pablo, benneꞌ gubáz caꞌ, naꞌ gulecheze̱ꞌ zra lane̱ꞌ da dxuléꞌe na dxelezrebe̱ꞌ bi gun Dios, naꞌ guluꞌe̱ láwela benneꞌ caꞌ, dxelenné̱ꞌ zizraj: 15 ―Leꞌe, benneꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ dxunle da nigá? Netuꞌ nácantuꞌ bénneache ca léꞌequeze, ne zaꞌntuꞌ nigá chee̱ xe̱ntuꞌ leꞌe dxal-laꞌ gusanle québedxa gunle da caní da quebe bi zaca na, ne chéajle̱le chee̱ Dios ban, Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ xabáa ne xe̱zr la xu, ne nísadauꞌ, ne xúgute̱ da de̱ luꞌule na. 16 Lu iza da ba guledé Dios be̱ꞌe̱ lataj xúgute̱ bénneache guledé̱ꞌ lu xrneza cha chee̱ꞌ, naꞌ belune̱ꞌ ca da gulaca lazre̱ꞌ, 17 lácala bléꞌequezne̱ꞌ benneꞌ caꞌ nu naca Le̱ꞌ ne̱ chee̱ da chaweꞌ da dxune̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ. Le̱ꞌ dxusel-laꞌ xiuj chee̱dxu ne ca naca lina xrtante̱, ne dxunne̱ꞌ da dxechínedxu da gágudxu, ne chee̱ bedxu. 18 Lácala gulenná gubáz caꞌ da nigá, gúcale̱ꞌe̱ na ste̱be buluzague̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ quebe xelútie̱ꞌ be̱zr caꞌ lau le̱ꞌ chee̱ xuluxucáꞌana szrene̱ꞌ le̱ꞌ. 19 Gudé naꞌ belezrín bal-la benneꞌ judío, benneꞌ Antioquía, ne benneꞌ Iconio, naꞌ belegúꞌu xel-le̱ꞌ bénneache caꞌ, naꞌ buluzríe̱ꞌ Pablo xiaj. Guléquene̱ꞌ ba belutie̱ꞌ Pablo, naꞌ gulezrube xue̱ꞌ le̱ꞌ belebéaje̱ꞌ le̱ꞌ xe̱zre naꞌ. 20 Gate benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús belezrague̱ꞌ zaj naxéchaje̱ꞌ naga de̱ꞌ Pablo, naꞌ bexasa le̱ꞌ, ne bexuꞌe̱ xe̱zre naꞌ, naꞌ zra xula bezáꞌle̱ne̱ꞌ Bernabé, zjaque̱ꞌ xe̱zre Derbe. 21 Ca gudé bchálaje̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Jesús lu xe̱zre Derbe, naga benneꞌ zante̱ gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ dizraꞌ chee̱ Dios, naꞌ gubáz caꞌ belexedée̱ꞌ xe̱zre Listra, ne xe̱zre Iconio, ne xe̱zre Antioquía. 22 Lu xe̱zre caní belún chache̱ꞌ lázrdau benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, ne bulusízrene̱ꞌ le̱ꞌ chjácale̱ne̱ꞌ da naca chee̱ Dios, dxelé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Benneꞌ xeluꞌe̱ naga dxenná bea Dios, xel-laꞌ ziꞌ zrente̱ xeledée̱ꞌ. 23 La gázqueze buluzúe̱ꞌ benneꞌ gula caꞌ chee̱ xuluxúe̱ꞌ tu tu cueꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ ca gudé naꞌ buluzré̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ lu naꞌ Xránadxu, Bénneaꞌ ba guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ.  



















Pablo ne Bernabé dxelexezrine̱ꞌ lu xe̱zre Antioquía da nababa Siria 24 Ca

gudé naꞌ belexedée̱ꞌ naga nababa Pisidia, naꞌ belezrine̱ꞌ naga nababa Panfilia. 25 Buluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios lu xe̱zre  

Los Hechos 14, 15

336

Perge, naꞌ ca gudé naꞌ xjaque̱ꞌ xe̱zre Atalia. 26 Naꞌ belexúꞌe̱ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ belexezrine̱ꞌ xe̱zre Antioquía, naga zaj zraꞌ benneꞌ beleguꞌe̱ gubáz caꞌ lu naꞌ Dios chee̱ xelune̱ꞌ zrin naꞌ, da ba belezuene̱ꞌ naꞌa. 27 Gate belezrine̱ꞌ Antioquía naꞌ, naꞌ bulutupe̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, ne buluzenne̱ꞌ benneꞌ caꞌ xúgute̱ da ba be̱n Dios, bchínene̱ꞌ gubáz caꞌ, ne ca be̱n Xránadxu, be̱ꞌe̱ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío lataj xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. 28 Naꞌ Pablo, ne Bernabé belexegáꞌane̱ꞌ naꞌ zaneꞌ beuꞌ nen benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús.  





Gubáz caꞌ chee̱ Jesús dxelexezrague̱ꞌ Jerusalén

15

1 Ca

lu zra caꞌ, bal-la benneꞌ gusiáꞌque̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea, ne belezrine̱ꞌ xe̱zre Antioquía naꞌ, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelé̱ꞌe̱ biche ljwézredxu caꞌ dxal-laꞌ chugu lateꞌ weaj be̱laꞌ chee̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱ benneꞌ biu caꞌ chee̱ xelelé̱ꞌ, ca gunná bea Moisés. 2 Pablo ne Bernabé bulutíl-lale̱ꞌe̱ le̱ꞌ dizraꞌ, naꞌ naga xeajcheꞌte̱ na, biche ljwézredxu caꞌ buluzúe̱ꞌ Pablo, ne Bernabé, ne xezícala benneꞌ caꞌ chee̱ chjaque̱ꞌ Jerusalén chee̱ cheajlechálaje̱ꞌ chee̱ da nigá nen benneꞌ gubáz caꞌ, ne benneꞌ gula caꞌ chee̱ cueꞌ benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén. 3 Benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Antioquía, belexeguꞌe̱ benneꞌ caní neza, naꞌ belexedée̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj nababa Fenicia, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Samaria, naꞌ dxuluzenne̱ꞌ benneꞌ xé̱zredu caꞌ ca belún benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, ba belexexaque̱ꞌ chee̱ Dios, naꞌ xúgute̱ biche ljwézredxu belebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ gate belenne̱ꞌ da nigá. 4 Gate Pablo ne Bernabé belexezrine̱ꞌ Jerusalén, naꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús ne benneꞌ gubáz caꞌ, ne benneꞌ gula caꞌ gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ le̱ꞌ, naꞌ Pablo ne Bernabé buluzenne̱ꞌ le̱ꞌ ca naca da be̱n Dios lu naꞌ le̱ꞌ. 5 Bal-la benneꞌ fariseo caꞌ, benneꞌ ba guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, gulezé̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Dxun na ba xen chugu lateꞌ weaj be̱laꞌ chee̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱ benneꞌ biu caꞌ, benneꞌ ba guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, ne nna beꞌedxu le̱ꞌ xuluzúe̱ꞌ dizraꞌ da bdxixruj beꞌe Moisés. 6 Nadxa belezraga benneꞌ gubáz caꞌ ne benneꞌ gula caꞌ, benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo, chee̱ xulucáꞌana chawe̱ꞌ da naꞌ dxaca. 7 Ca gudé buluchálajle̱ ljwezre̱ꞌ chee̱ da nigá, naꞌ Pedro guxase̱ꞌ, ne guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ:  











337

Los Hechos 15

―Biche ljwezraꞌ, nézquezle leꞌe Dios guqué̱ꞌe̱ nedaꞌ nédxute̱ ládujla leꞌe chee̱ guzendaꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío dizraꞌ chaweꞌ ca naca chee̱ Jesús, chee̱ xeléajle̱ benneꞌ caꞌ chee̱ Le̱ꞌ. 8 Dios nézene̱ꞌ ca naca da xuꞌu lu xichaj lázxdau bénneache, naꞌ bléꞌene̱ꞌ dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, laweꞌ da bnézruje̱ꞌ benneꞌ caꞌ Beꞌ Láꞌazxa ca be̱ne̱ꞌ chee̱dxu dxiꞌu. 9 Dios quebe dxuché̱ꞌe̱ ca zríꞌine̱ꞌ tudxu xetudxu laweꞌ da bcaꞌana cháwequeze̱ꞌ lázxdau benneꞌ caꞌ guleajlí lazre̱ꞌ Jesús. 10 Naꞌa, ¿bizr chee̱ naꞌ dxaca lázrele leꞌe guchale ca da ba be̱n Dios, dxuzúale tu xuaꞌ laweꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, da quebe gaca gúadxu dxiꞌu, ne quebe guca xelúa xra xrtáudxu na? 11 Naꞌa, dxéajle̱dxu dxiꞌu bache naladxu ne̱ chee̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ Xránadxu Jesús, ne cáꞌanqueze zaj nalá benneꞌ caꞌ. 12 Nadxa xúgute̱ꞌ gulezúa zrie̱ꞌ, ne buluzé̱ nague̱ꞌ dxácate̱ dxuchalaj Pablo ne Bernabé ca naca da be̱n Dios, be̱ne̱ꞌ da zan da dxelunna bea na naca li xrtizre̱ꞌ nen xel-laꞌ waca caꞌ da za xabáa, da caꞌ be̱ne̱ꞌ lu naꞌ Pablo ne Bernabé láwela benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 13 Gate bexuzre buluchálaje̱ꞌ, naꞌ gunná Jacobo: ―Biche ljwezraꞌ, le xene chiaꞌ. 14 Simón Pedro bzenne̱ꞌ dxiꞌu ca be̱n Dios, be̱ꞌe̱ lataj benneꞌ caꞌ quebe zaj naca judío xelexexaque̱ꞌ chee̱ꞌ da nedxu lasa, bequé̱ꞌe̱ ládujla benneꞌ caꞌ bénneache xelexexaque̱ꞌ chee̱ꞌ. 15 Da naꞌ guca naca na tuze nen da buluzúaj benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, da naꞌ naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, dxenné̱ꞌ: 16 Te nigá xeláꞌa naꞌ xechisaꞌ ca naca lizre David da nazreꞌe. Gucáꞌana chawaꞌ da nagáꞌana chee̱ na, naꞌ xechísaquezaꞌ na, 17 chee̱ xelexílaj xúgute̱ benneꞌ xezica caꞌ Xrane̱ꞌ Dios, ne cáꞌanqueze xelún xúgute̱ benneꞌ zaj zraꞌ xe̱zr la xu caꞌ, benneꞌ caꞌ xelenne̱ꞌ chee̱ Laꞌ nedaꞌ. 18 Caꞌ dxenná Xránadxu, bléꞌene̱ꞌ da nigá nédxudaute̱. 19 ’Chee̱ le̱ naꞌ dxapaꞌ leꞌe quebe dxal-laꞌ gunle ze̱de benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, benneꞌ caꞌ dxelexexaque̱ꞌ chee̱ Dios. 20 Dxal-laꞌ guzúajntuꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxal-laꞌ xulusane̱ꞌ da naca chee̱ bedáuꞌ xaga caꞌ u bedáuꞌ xiaj, ne quebe dxal-laꞌ xelune̱ꞌ dul-la chee̱ da dxucáꞌana sban bénneache, ne quebe dxal-laꞌ xelawe̱ꞌ be̱laꞌ chee̱ be̱ xixreꞌ, be̱ quebe bdxuaj dxen, ne quebe dxal-laꞌ xelawe̱ꞌ dxen chee̱baꞌ. 21 Caní dxal-laꞌ xelune̱ꞌ  





















Los Hechos 15

338

laweꞌ da ca niꞌi zaj zraꞌ benneꞌ tu tu xe̱zre, benneꞌ dxuluzenne̱ꞌ bénneache ca naca da bdxixruj bea Moisés, da naꞌ dxululabe̱ꞌ lu xudauꞌ caꞌ chee̱ benneꞌ judío caꞌ tu tu zra caꞌ dxulupáꞌane̱ꞌ. 22 Nadxa benneꞌ gubáz caꞌ, ne benneꞌ gula caꞌ, ne xúgute̱ benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús belune̱ꞌ tuze dizraꞌ xelequé̱ꞌe̱ bal-la benneꞌ caꞌ ládujla le̱ꞌ ne xelesel-le̱ꞌ le̱ꞌ xe̱zre Antioquía nen Pablo, ne Bernabé. Belequé̱ꞌe̱ Judas, bénneaꞌ lé̱queze̱ꞌ Barsabás, ne Silas. Chupa benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ benneꞌ blau ládujla biche ljwézredxu caꞌ. 23 Bulugüé̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ tu xiche da dxenná na: “Netuꞌ, benneꞌ gubáz zrantuꞌ nigá, ne benneꞌ gula zrantuꞌ nigá, ne biche ljwézrele zrantuꞌ nigá, dxugápantuꞌ leꞌe diuzre, biche ljwézrentuꞌ quebe nácale judío, zrale xe̱zre Antioquía, ne leꞌe zrale xe̱zre caꞌ zaj nababa Siria, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Cilicia. 24 Ba bénentuꞌ bal-la benneꞌ ba besiáꞌque̱ꞌ nigá, ne quebe nasél-lantuꞌ netuꞌ le̱ꞌ, naꞌ belune̱ꞌ leꞌe ze̱de nen dizraꞌ da buluchálaje̱ꞌ, ne belún zréajene̱ꞌ leꞌe, dxelenné̱ꞌ dxallaꞌ chugu lateꞌ weaj be̱laꞌ chee̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱le, benneꞌ biu caꞌ, ne chéajle̱le ca naca da bdxixruj beꞌe Moisés. 25 Chee̱ le̱ naꞌ dxéquentuꞌ naca xrlátaje cáꞌantuꞌ bal-la benneꞌ ládujla netuꞌ chee̱ xelelé̱ꞌe̱ xedajlenné̱ꞌe̱ leꞌe nen biche ljwézredxu Bernabé ne Pablo, benneꞌ caꞌ nazríꞌi lázrele̱ꞌe̱ntuꞌ. 26 Benneꞌ caní belune̱ꞌ zrin chee̱ Xránadxu Jesucristo, xjaque̱ꞌ lu da ste̱be naga gulaca lazreꞌ bénneache xelútie̱ꞌ le̱ꞌ. 27 Caꞌ naca na, dxesél-lantuꞌ naga zúale Judas ne Silas, naꞌ benneꞌ caní xuluchálajle̱ne̱ꞌ leꞌe ca naca chee̱ da nigá. 28 Guque Beꞌ Láꞌazxa xrlátaje, ne cáꞌanqueze netuꞌ gúquentuꞌ xrlátaje quebe bi xuaꞌ guzúantuꞌ laweꞌ leꞌe, san da canize dxun na ba xen gunle. 29 Dxal-laꞌ gusanle da naca chee̱ bedáuꞌ xaga, ne bedáuꞌ xiaj caꞌ, ne quebe dxal-laꞌ gunle dul-la chee̱ da dxucáꞌana sban bénneache, ne quebe dxal-laꞌ gágule be̱laꞌ chee̱ be̱ xixreꞌ, be̱ quebe bdxuaj dxen, ne quebe dxal-laꞌ gágule dxen chee̱baꞌ. Che gunle ca naca da nadxixruj bea caní, gunle xrlátaje. Dxenábantuꞌ lau Dios gaca chaweꞌ chee̱le.” 30 Nadxa benneꞌ caꞌ gulesel-le̱ꞌ xjaque̱ꞌ xe̱zre Antioquía. Naꞌ buluchague̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios, ne bulunézruje̱ꞌ le̱ꞌ xiche naꞌ. 31 Gate biche ljwézredxu caꞌ bululabe̱ꞌ na, naꞌ gulebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ laweꞌ da dxue zren na le̱ꞌ. 32 Judas ne Silas zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxelenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Chee̱ le̱ naꞌ buluchálajle̱ne̱ꞌ biche ljwézredxu caꞌ, belúe zrene̱ꞌ le̱ꞌ, ne bulutipe̱ꞌ lazreꞌ le̱ꞌ. 33 Gate gudé guca tu chiꞌi zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, naꞌ  























339

Los Hechos 15, 16

benneꞌ bíchedxu caꞌ buluzé̱ꞌ benneꞌ caꞌ dizraꞌ, ne gulenabe̱ꞌ Dios sua xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ nen benneꞌ caꞌ, chee̱ xesíꞌaque̱ꞌ xelexezrine̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ gulesel-le̱ꞌ le̱ꞌ. 34 Silas gúquene̱ꞌ xrlátaje xegáꞌane̱ꞌ naꞌ. 35 Cáꞌanqueze Pablo, ne Bernabé belexegáꞌane̱ꞌ lu xe̱zre Antioquía, naꞌ tu zren nen benneꞌ zandxa gulezúe̱ꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ bénneache, ne dxuluchálaje̱ꞌ ca naca dizraꞌ chee̱ Xránadxu.  



Dxezú lau Pablo zéaje̱ꞌ zituꞌ da gudxupeꞌ lasa guchálaje̱ꞌ chee̱ Jesús 36 Ca

gudé naꞌ, Pablo guzre̱ꞌ Bernabé: ―Xuꞌu xecha lasa cheajnnadxu biche ljwézredxu caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xúgute̱ xe̱zre caꞌ naga xeajchálajdxu dizraꞌ chee̱ Xránadxu, chee̱ cheajnnadxu aja dxaca zaj zre̱ꞌe̱. 37 Bernabé guca lazre̱ꞌ che̱ꞌe̱ Juan nen le̱ꞌ, bi naꞌ lé̱quezebeꞌ Marcos, 38 san Pablo quebe guxáza lazre̱ꞌ che̱ꞌe̱-beꞌ laweꞌ da bsanbeꞌ benneꞌ caꞌ gate zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Panfilia, ne québedxa guxíajle̱beꞌ le̱ꞌ lu zrin chee̱ Xránadxu. 39 Naꞌ Pablo, ne Bernabé bulutil-la ljwezre̱ꞌ dizraꞌ. Caꞌan guca, belexelaꞌa cha chee̱ꞌ. Bernabé guché̱ꞌe̱ Marcos, naꞌ guluꞌe̱ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ xjaque̱ꞌ Chipre. 40 Naꞌ Pablo guqué̱ꞌe̱ Silas, naꞌ ca gudé biche ljwézredxu caꞌ belegüe̱ꞌe̱ Pablo ne Silas lu naꞌ Xránadxu chee̱ gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, 41 naꞌ gusiáꞌque̱ꞌ, ne guledée̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj nababa Siria, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Cilicia, naꞌ bulutipe̱ꞌ lazreꞌ bi bíchedxu caꞌ.  









16

Timoteo dxéajle̱beꞌ Pablo ne Bernabé 1 Pablo

ne Silas belezrine̱ꞌ xe̱zre Derbe, ne xe̱zre Listra naga belexezrague̱ꞌ tu benneꞌ cuideꞌ dxéajle̱beꞌ chee̱ Jesús, le̱beꞌ Timoteo, zriꞌine tu nuꞌula judío dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, san xrabeꞌ naque̱ꞌ benneꞌ griego. 2 Bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Listra, ne xe̱zre Iconio dxelenné̱ꞌ xrlátaje dxgua dxunbeꞌ. 3 Pablo guca lazre̱ꞌ chéajle̱ Timoteo le̱ꞌ, naꞌ guchugue̱ꞌ lateꞌ be̱laꞌ chee̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱beꞌ ca dxenná bea da bdxixruj beꞌe Moisés, chee̱ quebe xelezráꞌa benneꞌ judío caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naga nababa na laweꞌ da zaj neze xúgute̱ benneꞌ caꞌ naca xra Timoteo benneꞌ griego. 4 Lu xúgute̱ xe̱zre naga dxeledée̱ꞌ buluzenne̱ꞌ benneꞌ bíchedxu caꞌ ca naca da zaj nadxixruj bea na belún benneꞌ gubáz caꞌ, ne benneꞌ gula caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén. 5 Caꞌan guca bi bíchedxu caꞌ gulezúa chúchue̱ꞌ ca  







Los Hechos 16

340

dxeleajlí lazre̱ꞌ Jesús, naꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ, tu zra tu zra zeajte̱ dxelane̱ꞌ. Dxeleꞌe Pablo tu da bleꞌe Dios le̱ꞌ, dxeléꞌene̱ꞌ tu benneꞌ Macedonia 6 Beꞌ

Láꞌazxa quebe be̱ꞌe̱ benneꞌ gubáz caꞌ lataj xuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios naga nababa Asia. Chee̱ le̱ naꞌ guledée̱ꞌ naga nababa Frigia, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Galacia. 7 Belezrine̱ꞌ naga nazraga xe̱zre caꞌ zaj nababa Misia. Gulaca lazre̱ꞌ chjaque̱ꞌ naga nababa Bitinia, san Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Jesús quebe be̱ꞌe̱ le̱ꞌ lataj. 8 Nadxa guledée̱ꞌ naga nababa Misia, naꞌ belezrine̱ꞌ xe̱zre Troas. 9 Lu xe̱zre naꞌ Pablo bléꞌene̱ꞌ tu da ba bleꞌe Dios le̱ꞌ chizrela, bléꞌene̱ꞌ tu benneꞌ biu chee̱ ga nababa Macedonia, ze̱ꞌ dxataꞌ xuene̱ꞌ Pablo, dxenné̱ꞌ: “Gudá Macedonia nigá, gácale̱nuꞌ netuꞌ.” 10 Gate bleꞌe Pablo da nigá, naꞌ benneꞌ caꞌ, ne nedaꞌ, Lucas, la gudílajte̱ntuꞌ ájala guntuꞌ chee̱ chéajntuꞌ ga nababa Macedonia laweꞌ da gúquequezentuꞌ Dios dxenné̱ꞌ netuꞌ chee̱ cheajchálajle̱ntuꞌ benneꞌ caꞌ dizraꞌ chaweꞌ ca naca chee̱ Jesús.  







Pablo ne Silas dxelezrine̱ꞌ ciudad Filipos 11 Lu

xe̱zre Troas naꞌ guxúꞌuntuꞌ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ guxéajntuꞌ tu xe̱zr la xu da naxechaj nísadauꞌ, nazí le na Samotracia, naꞌ zra xula bzrintuꞌ xe̱zre Neápolis. 12 Bezaꞌntuꞌ Neápolis, naꞌ bzrintuꞌ xe̱zre Filipos, da naca tu xe̱zre naga zaj zraꞌ benneꞌ Roma, ne naca xe̱zre blau ga nababa Macedonia. Lu xe̱zre naꞌ guzúantuꞌ tu chupa zra. 13 Gate naca zra dxulupáꞌana judío caꞌ, naꞌ bdxúajntuꞌ dxuꞌa xe̱zre naꞌ, ne bzrintuꞌ dxuꞌa xe̱gu naga zaj nabéaje̱ꞌ dxeajlechálajle̱ne̱ꞌ Dios. Gudxeꞌntuꞌ naꞌ ne bchálajle̱ntuꞌ nuꞌula caꞌ zaj nazrague̱ꞌ naꞌ ca naca dizraꞌ chaweꞌ ca naca chee̱ Jesús. 14 Tu nuꞌula caꞌ le̱ꞌ Lidia, naque̱ꞌ nuꞌula chee̱ xe̱zre Tiatira, nuꞌula dxute̱ꞌ ladxeꞌ zaca da naca bzawe. Nuꞌula nigá zéajle̱ne̱ꞌ da naca chee̱ Dios, naꞌ benne̱ꞌ chee̱ntuꞌ, naꞌ Xránadxu bzaniꞌe̱ lázrdawe̱ꞌ chee̱ guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ da dxuchalaj Pablo. 15 Naꞌ bdxue nisa nuꞌula nigá nen benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ. Gudé naꞌ gutaꞌ xuene̱ꞌ netuꞌ, gunné̱ꞌ: ―Che leꞌe dxéquele da li dxeajlí lazraꞌ Xránadxu, le da súale lizraꞌ. Naꞌ be̱ne̱ꞌ ba xuzre begáꞌanantuꞌ naꞌ. 16 Tu zra gate zéajntuꞌ naga zeajchálajle̱ntuꞌ Dios, bezrágantuꞌ tu bi nuꞌula cuideꞌ xuꞌubeꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ, ne dxenné̱ xaꞌabeꞌ ne̱ chee̱ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ. Bi nuꞌula nigá xúꞌubeꞌ lu  









341

Los Hechos 16

naꞌ benneꞌ caꞌ dxuluchínene̱ꞌ le̱beꞌ xadía, naꞌ xránabeꞌ caꞌ dxelezíle̱ꞌe̱ dumí da dxezibeꞌ, dxenné̱ xaꞌabeꞌ. 17 Bi nuꞌula nigá guzú laubeꞌ zaꞌbeꞌ cuzru Pablo ne netuꞌ, dxennabeꞌ zizraj: ―Benneꞌ caní dxelune̱ꞌ zrin chee̱ Dios szrente̱, ne dxuluzenne̱ꞌ leꞌe ájala gunle lale. 18 Zaneꞌ zra be̱nbeꞌ caní cadxa guque Pablo ze̱de, naꞌ bexéchaje̱ꞌ, ne guzre̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ da xuꞌubeꞌ: ―Lu La Jesucristo dxenná beꞌedaꞌ lueꞌ xedxúajuꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ bi nuꞌula nigá. Naꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ bedxúajte̱ na. 19 Gate benneꞌ caꞌ dxuluchínene̱ꞌ-beꞌ xadía guleque béꞌene̱ꞌ québedxa bi xelexezíꞌe̱ ne̱ chee̱beꞌ, naꞌ gule̱l-le̱ꞌ Pablo ne Silas, naꞌ guleché̱ꞌe̱ benneꞌ caní lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ naga zua chaleꞌaj xuꞌu laweꞌ blau. 20 Naꞌ buluzúe̱ꞌ benneꞌ caní lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ judío ne dxelún zréajene̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre chee̱dxu, 21 ne dxulusé̱dene̱ꞌ ca naca da zjácale̱ne̱ꞌ, da quebe gaca sidxu, ne quebe gaca gundxu na laweꞌ da nábabadxu Roma. 22 Nadxa benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ guledábague̱ꞌ Pablo ne Silas, naꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ naꞌ gulenná beꞌe xeleléchaje̱ꞌ zra lana Pablo ne Silas, ne xeluꞌe̱ le̱ꞌ zrise. 23 Ca gudé belúele̱ꞌe̱ le̱ꞌ, naꞌ buluzré̱ꞌe̱ le̱ꞌ lizre xia, ne gulenná béꞌene̱ꞌ benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ lizre xia naꞌ guxúe xánnie̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 24 Gate benne̱ꞌ ca gulenná beꞌe̱, naꞌ bzre̱ꞌe̱ le̱ꞌ zaneꞌ lézxudxa ne bzre̱ꞌe̱ niꞌa benneꞌ caꞌ lu xe̱dxu chee̱ cuaga da dxuxru na niꞌe̱. 25 Gate gula dxe̱la Pablo ne Silas dxuluchálajle̱ne̱ꞌ Dios, ne dxelul-le̱ꞌ da dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios, naꞌ xezícadxa benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre xia dxuluzé̱ nague̱ꞌ chee̱ꞌ. 26 Laꞌ naꞌte̱ guzrúꞌle̱ꞌe̱ da bxrize na ca naca lizre xia, naꞌ belexalaj xúgute̱ dxa xuꞌu caꞌ, ne belexexe̱zre du xia da zaj nadxéaj niꞌa xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre xia. 27 Naꞌ benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ lizre xia naꞌ bebane̱ꞌ, ne gate bléꞌene̱ꞌ zaj naxalaj dxa xuꞌu caꞌ chee̱ lizre xia, gúlaje̱ꞌ xia chee̱ xute cuine̱ꞌ laweꞌ da dxéquene̱ꞌ ba buluxuzrúnnaj benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe lizre xia. 28 Pablo gudxezre xe̱ꞌe̱, guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe bi gune cuinuꞌ. Xúgute̱ntuꞌ zúantuꞌ nigá. 29 Nadxa benneꞌ naꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ lizre xia gunabe̱ꞌ tu xiꞌ, naꞌ guxúꞌu chégüe̱ꞌ, dxezrízequeze̱ꞌ xel-laꞌ dxezrebe, naꞌ bzu zribe̱ꞌ lau Pablo ne Silas. 30 Nadxa guléaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ ne bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ, ¿bizra dxal-laꞌ gunaꞌ chee̱ laꞌ?  



























Los Hechos 16, 17

342

31 Benneꞌ

caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Guxéajle̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo, naꞌ lauꞌ, ne cáꞌanqueze benneꞌ zaj zre̱ꞌe lizruꞌ. 32 Naꞌ buluchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, ne xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ ca naca dizraꞌ chee̱ Xránadxu. 33 Lu xe̱la náꞌqueze benneꞌ naꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ lizre xia gudibe̱ꞌ we̱ꞌ chee̱ Pablo ne Silas, naꞌ ca gudé naꞌ, le̱ꞌ ne xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ guledxúe̱ꞌ nisa. 34 Ca gudé naꞌ beche̱ꞌe̱ Pablo ne Silas lizre̱ꞌ, naꞌ bnézruje̱ꞌ da gulawe̱ꞌ, naꞌ le̱ꞌ ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ gulebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ laweꞌ da ba guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios. 35 Che zílala benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ gulesel-le̱ꞌ bi xraꞌaga lau benneꞌ naꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ lizre xia, ne gulenná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ gusane̱ꞌ Pablo ne Silas. 36 Nadxa benneꞌ naꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ lizre xia guzre̱ꞌ Pablo: ―Benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ gulenná béꞌene̱ꞌ nedaꞌ gusanaꞌ leꞌe. Naꞌa waca xedxúajle du lázrele. 37 Pablo guzre̱ꞌ bi xraꞌaga caꞌ: ―Netuꞌ nabábantuꞌ Roma, naꞌ belúꞌe̱ netuꞌ láwela benneꞌ xe̱zre caꞌ, ne quebe ne xuluchíꞌe̱ chee̱ntuꞌ, naꞌ buluzré̱ꞌe̱ netuꞌ lizre xia. Naꞌa ¿dxeléquene̱ꞌ xulusane̱ꞌ netuꞌ bagácheze? Quebe gaca. Xelída lé̱queze̱ꞌ xelexebéaje̱ꞌ netuꞌ. 38 Bi xraꞌaga caꞌ xeajlexezénnebeꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, naꞌ benneꞌ caní belezrebe̱ꞌ gate guleque béꞌene̱ꞌ Pablo ne Silas zaj nababe̱ꞌ Roma. 39 Naꞌ xjaque̱ꞌ lizre xia naꞌ, ne gulenabe̱ꞌ Pablo ne Silas xelezí zrene̱ꞌ chee̱ꞌ. Nadxa belexebéaje̱ꞌ le̱ꞌ, ne gulataꞌ xuene̱ꞌ le̱ꞌ xelexedxúaje̱ꞌ xe̱zre naꞌ. 40 Gate Pablo ne Silas belexedxúaje̱ꞌ lizre xia naꞌ, naꞌ xjaque̱ꞌ lizre Lidia, naꞌ ca gudé buluchálajle̱ne̱ꞌ biche ljwézredxu caꞌ, ne bulutipe̱ꞌ lazre̱ꞌ, naꞌ besiáꞌque̱ꞌ.  

















Benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Tesalónica dxeledábague̱ꞌ Pablo

17

1 Nadxa

Pablo ne Silas guledée̱ꞌ xe̱zre Anfípolis, ne xe̱zre Apolonia, naꞌ belezrine̱ꞌ xe̱zre Tesalónica, naga zua tu xudauꞌ chee̱ judío caꞌ. 2 Pablo guxíaje̱ꞌ xudauꞌ naꞌ, naꞌ ca dxúnqueze̱ꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ tu tu zra dxulupáꞌane̱ꞌ du chunna da gazre zra. 3 Ca da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios, bzéajniꞌine̱ꞌ le̱ꞌ be̱n na ba xen Cristo guzí guzaque̱ꞌ, ne gutie̱ꞌ, naꞌ ca gudé naꞌ be̱n na ba xen bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Jesús nigáqueze, bénneaꞌ dxuzendaꞌ leꞌe chee̱ꞌ, naque̱ꞌ Cristo, Bénneaꞌ guche̱be lazreꞌ Dios sel-le̱ꞌ.  



343

Los Hechos 17

4 Nadxa

bal-la benneꞌ judío caꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, ne gulaque̱ꞌ tuze Pablo ne Silas. La gázqueze guléajle̱ benneꞌ zan benneꞌ griego, ne nuꞌula zan zaj naque̱ꞌ nuꞌula blau. 5 Benneꞌ judío caꞌ, benneꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús gulaque̱ꞌ xa lazreꞌ chee̱ Pablo, naꞌ buluchague̱ꞌ bal-la benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la dxeledaze̱ꞌ, ne bulutupa ljwezre̱ꞌ, naꞌ buluzúe̱ꞌ ste̱be ca naca benneꞌ xe̱zre. Guluꞌe̱ xadía lizre Jasón, dxelexílaje̱ꞌ Pablo ne Silas, chee̱ xelebéaje̱ꞌ le̱ꞌ, ne xuludée̱ꞌ le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ xe̱zre caꞌ. 6 Gate quebe belexezrelne̱ꞌ Pablo ne Silas lu xuꞌu naꞌ, nadxa beleché̱ꞌe̱ xadía Jasón ne xebal-la biche ljwézredxu caꞌ lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ chee̱ xe̱zre, naꞌ dxelebezre xe̱ꞌe̱, dxelenné̱ꞌ: ―Benneꞌ caꞌ, benneꞌ ba belún zréajene̱ꞌ ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, cáꞌanqueze ba belelé̱ꞌe̱ nigá. 7 Jasón nigá ba guluꞌe̱ benneꞌ caꞌ lizre̱ꞌ. Ca naca benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ da bdxixruj bea César laweꞌ da dxelenné̱ꞌ zua xetú wenná bea, tu benneꞌ le̱ꞌ Jesús. 8 Gate belenne̱ꞌ da caní, naꞌ benneꞌ xe̱zre caꞌ, ne benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ gulezúe̱ꞌ ste̱be. 9 Jasón, ne biche ljwézredxu caꞌ bulucáꞌane̱ꞌ dumí chee̱ gulezíꞌe̱ lataj, naꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ bulusane̱ꞌ le̱ꞌ.  









Pablo ne Silas dxelezrine̱ꞌ xe̱zre Berea 10 Nadxa

biche ljwézredxu gulé̱ꞌe̱ Pablo ne Silas chee̱ xesíꞌaque̱ꞌ chizrela, chee̱ chjaque̱ꞌ xe̱zre Berea. Gate belezrine̱ꞌ naꞌ, naꞌ belúꞌe̱ lu xudauꞌ chee̱ judío caꞌ. 11 Benneꞌ judío caní zaj nácadxe̱ꞌ zren lazreꞌ ca benneꞌ Tesalónica caꞌ laweꞌ da du lazre̱ꞌ gulezíꞌe̱ dizraꞌ chee̱ Dios, naꞌ tu zra tu zra dxululabe̱ꞌ lu xiche chee̱ Dios chee̱ xuluxúe̱ꞌ che naca da li da dxelé̱ꞌe̱ le̱ꞌ. 12 Caꞌan guca, benneꞌ zan benneꞌ judío caꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, ne cáꞌanqueze benneꞌ griego. Benneꞌ zan guléajle̱ꞌe̱, nuꞌula blau caꞌ, ne benneꞌ biu caꞌ. 13 Gate benneꞌ judío caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Tesalónica guleque béꞌene̱ꞌ dxuchalaj Pablo dizraꞌ chee̱ Dios lu xe̱zre Berea, naꞌ belezrine̱ꞌ naꞌ, ne gulegúꞌu xel-le̱ꞌ bénneache chee̱ xeledábague̱ꞌ Pablo ne Silas. 14 Biche ljwézredxu caꞌ la gulesél-laꞌte̱ꞌ Pablo chéaje̱ꞌ dxuꞌa nísadauꞌ, naꞌ Silas ne Timoteo belexegáꞌane̱ꞌ lu xe̱zre Berea. 15 Benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Pablo beleché̱ꞌe̱ le̱ꞌ lu xe̱zre Atenas. Nadxa benneꞌ caꞌ belexezrine̱ꞌ lazrie̱ꞌ, ne gulé̱ꞌe̱ Silas, ne Timoteo chjácazegue̱ꞌ naga zua Pablo.  









Da dxun Pablo lu xe̱zre Atenas 16 Dxácate̱

naꞌ Pablo dxebeze̱ꞌ Silas ne Timoteo naga zue̱ꞌ lu xe̱zre Atenas, naꞌ guzúale̱ꞌe̱ ste̱be gate bléꞌene̱ꞌ ca naca xe̱zre

Los Hechos 17

344

naꞌ, niꞌ naze nítale̱ꞌe̱ bedáuꞌ xiaj. 17 Chee̱ le̱ naꞌ bchálaje̱ꞌ lu xudauꞌ chee̱ judío caꞌ nen benneꞌ judío caꞌ, ne xezícala benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ da naca chee̱ Dios, naꞌ tu zra tu zra bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ laweꞌ xiꞌa. 18 Bal-la benneꞌ zjácale̱ne̱ꞌ ca naca da dxuluse̱de benneꞌ caꞌ zaj le̱ꞌ benneꞌ epicureo, ne benneꞌ estoico gulezú lawe̱ꞌ dxuluchálajle̱ne̱ꞌ Pablo. Bal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―¿Bizra xe̱ga benneꞌ wechalaj nigá dxiꞌu? Naꞌ xebal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Dxéquentuꞌ naque̱ꞌ benneꞌ dxuse dizraꞌ chee̱ dios zituꞌ caꞌ. Caꞌan gulenné̱ꞌ laweꞌ da dxuchalaj Pablo dizraꞌ chaweꞌ ca naca chee̱ Jesús, ne ca naca chee̱ xel-laꞌ dxexebán. 19 Nadxa guleché̱ꞌe̱ Pablo lu lataj nazí le na Areópago, naga dxelezrágaqueze̱ꞌ bi xuluzén ljwezre̱ꞌ. Naꞌ buluche̱be̱ꞌ Pablo: ―¿Waca guzénenuꞌ netuꞌ ca naca da cube nigá da dxusé̱denuꞌ bénneache? 20 Lueꞌ dxuchálajuꞌ dizraꞌ da quebe ne xénentuꞌ, naꞌ dxaca lázrentuꞌ nézentuꞌ bi zéaje̱ ca naca da caní. 21 Caní gulenné̱ꞌ laweꞌ da dxuluzé̱ nágaze, ne dxuluchálajze ca naca tu dizraꞌ cube xúgute̱ benneꞌ Atenas, ne benneꞌ zituꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ. 22 Nadxa Pablo guzé̱ꞌ laduj benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Areópago naꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ Atenas, ca naca xúgute̱ da dxeléꞌedaꞌ, dxuléꞌe na dxápale̱ꞌe̱le ba láꞌana dios chee̱le caꞌ, 23 laweꞌ da gate gudáꞌ nedaꞌ gunnáꞌa ca zaj naca xudauꞌ caꞌ naga dxue láꞌanale dios chee̱le caꞌ, naꞌ bleꞌedaꞌ tu xudáudauꞌ naga naxúaj dizraꞌ caní: Chee̱ Dios Quebe Nu Núnbea. Naꞌa, Dios naꞌ dxue láꞌanale leꞌe, ne quebe núnbeale Le̱ꞌ, chee̱ Dios naꞌ dxuchálajle̱naꞌ leꞌe. 24 ’Naque̱ꞌ Dios naꞌ be̱ne̱ꞌ xe̱zr la xu nigá, ne xúgute̱ da de̱ lawe na. Naque̱ꞌ Xrane xabáa, ne Xrane xe̱zr la xu nigá. Quebe zue̱ꞌ xudauꞌ da nun niꞌa naꞌ bénneache. 25 Quebe nachínene̱ꞌ bi da gaca xelún bénneache chee̱ Le̱ꞌ laweꞌ da dxunna Dios náꞌqueze xúgute̱dxu xel-laꞌ nabán, ne beꞌ da dxecaꞌadxu, ne xúgute̱ da de̱. 26 ’Tuze benneꞌ be̱ne̱ꞌ naque̱ꞌ xra xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu caꞌ chee̱ che̱ꞌe̱ du gabíꞌi xe̱zr la xu, naꞌ bléꞌene̱ꞌ zra, ne lataj naga dxal-laꞌ xelezré̱ꞌe̱, 27 chee̱ xelexexílaje̱ꞌ Dios chee̱ ájala xelexezrelne̱ꞌ Le̱ꞌ lácala quebe xelúnbea xánnie̱ꞌ Le̱ꞌ, san da li Dios quebe zue̱ꞌ zituꞌ naga zua tu tudxu dxiꞌu. 28 Ne̱ chee̱ Dios nigá naca bandxu, ne dxedadxu, ne zradxu. Naca ca gulenná bal-la benneꞌ wila chee̱le, gulenné̱ꞌ: “Nácadxu xrtia Dios.”  























345

Los Hechos 17, 18

29 Che

nácadxu xrtia Dios, quebe dxal-laꞌ guéquedxu naca Dios ca tu bedáuꞌ oro, u tu bedáuꞌ plata, u tu bedáuꞌ xiaj, da zaj nun bénneache cáte̱ze dxululaba lázrequeze̱ꞌ. 30 Dios bzue̱ꞌ chaláꞌala da belún bénneache ca niꞌte̱ lu xel-laꞌ quebe zaj neze chee̱ꞌ, san naꞌa dxenná béꞌene̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ gátete̱ze zaj zre̱ꞌe̱ xelexebíꞌi lazre̱ꞌ. 31 Dios ba nuzúe̱ꞌ tu zra gate guchiꞌe̱ chee̱ xúgute̱ bénneache lu da xrlátaje chee̱ꞌ lu naꞌ tu benneꞌ ba gucáꞌa Le̱ꞌ, naꞌ chee̱ da nigá bzue̱ꞌ tu da dxunna bea na gate bsebane̱ꞌ bénneaꞌ ládujla benneꞌ gate. 32 Gate benneꞌ caꞌ belenne̱ꞌ dizraꞌ nigá ca naca chee̱ tu benneꞌ bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, naꞌ bal-le̱ꞌ belún le̱ꞌ chee̱ꞌ, ne xebal-le̱ꞌ gulenné̱ꞌ: ―Waca guchálajle̱nuꞌ netuꞌ ca naca da nigá xetú zra. 33 Nadxa Pablo bezé̱ꞌe̱ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ. 34 Bal-la benneꞌ caꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ gulaque̱ꞌ Pablo tuze. Ládujla benneꞌ caní zua Dionisio, benneꞌ naque̱ꞌ tuze nen benneꞌ dxelezrague̱ꞌ Areópago naꞌ, ne tu nuꞌula le̱ꞌ Dámaris, ne xebal-la benneꞌ caꞌ.  







18



Pablo dxezrine̱ꞌ xe̱zre Corinto 1 Gudé

naꞌ bezáꞌ Pablo xe̱zre Atenas, bexíaje̱ꞌ xe̱zre Corinto. 2 Lu xe̱zre naꞌ xeajxraque̱ꞌ tu benneꞌ judío le̱ꞌ Aquilo, naque̱ꞌ benneꞌ nababe̱ꞌ tu xe̱zre nababa Ponto. Láteze ba guca belexezrín Aquilo, ne zruꞌule̱ꞌ Priscila ga naꞌ. Benneꞌ caní besiáꞌque̱ꞌ xe̱zr la xu Italia laweꞌ da gunná bea César Claudio xelexedxúaj xúgute̱ benneꞌ judío caꞌ xe̱zre Roma. Pablo guxíaje̱ꞌ xeajnné̱ꞌe̱ Aquilo ne Priscila, 3 naꞌ laweꞌ da tuze ca naca zrin da dxelún Pablo ne Aquilo, dxelune̱ꞌ xuꞌu xide zra be̱ xixreꞌ da dxelútie̱ꞌ chee̱ benneꞌ dxjaca wedil-la, naꞌ begáꞌana Pablo nen benneꞌ caní chee̱ xelune̱ꞌ tu zren zrin. 4 Tu zra tu zra gate naca zra dxulupáꞌana judío caꞌ, Pablo zéaje̱ꞌ lu xudáudauꞌ chee̱ judío caꞌ naga bchálaje̱ꞌ, ne bléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ, benneꞌ judío, ne benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, Jesús naque̱ꞌ Cristo, Bénneaꞌ guche̱be lazreꞌ Dios sel-le̱ꞌ. 5 Gate belezrín Silas, ne Timoteo ga naꞌ, gudé belexesíꞌaque̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj nababa Macedonia, naꞌ Pablo tu dxuchálajzqueze̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, ne dxuléꞌene̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ da li Jesús naque̱ꞌ Cristo, bénneaꞌ nasel-la Dios, bénneaꞌ dxelebeza judío caꞌ. 6 Benneꞌ judío caꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxeledábague̱ꞌ Pablo, ne dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ꞌ. Nadxa Pablo guzribe̱ꞌ gabán chee̱ꞌ da dxuléꞌe na dxebéaj xíchaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ, dxenné̱ꞌ:  









Los Hechos 18

346

―Leꞌe nabágale chee̱ xel-laꞌ gute chee̱ bénneꞌdu xuꞌule. Québedxa nabagaꞌ nedaꞌ chee̱ na laweꞌ da ba bzendaꞌ leꞌe dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. Náꞌate̱la guchálajle̱naꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 7 Bezé̱ꞌe̱ lu xudáudauꞌ naꞌ, naꞌ bezrine̱ꞌ lizre tu benneꞌ le̱ꞌ Justo, benneꞌ dxucáꞌana szrene̱ꞌ Dios ne zua lizre̱ꞌ cuita xudáudauꞌ chee̱ judío caꞌ. 8 Naꞌ Crispo, benneꞌ xíchaje̱ chee̱ xudáudauꞌ chee̱ judío caꞌ, ne ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu. Cáꞌanqueze benneꞌ zan benneꞌ Corinto, gate belenne̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, guléajle̱ꞌe̱ ne guledxúe̱ꞌ nisa. 9 Nadxa Xránadxu bleꞌe lawe̱ꞌ Pablo tu zreꞌ tu lu da bleꞌe Dios le̱ꞌ, ne guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Quebe zrebuꞌ. Bchálajte̱ze, ne quebe sua zriuꞌ. 10 Nedaꞌ zúale̱naꞌ lueꞌ, naꞌ quebe nu sequeꞌ bi gune lueꞌ laweꞌ da zaj zrále̱ꞌe̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ chiaꞌ lu xe̱zre nigá. 11 Caꞌan guca, begáꞌana Pablo tu iza xugachaj lu xe̱zre Corinto, dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ dizraꞌ chee̱ Dios. 12 Lu zra caꞌ gate naca Galión benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ naga nababa Acaya, waláz chee̱ Roma, naꞌ benneꞌ judío caꞌ guledábague̱ꞌ Pablo. Beleché̱ꞌe̱ le̱ꞌ xuꞌu laweꞌ, 13 ne gulé̱ꞌe̱ benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ: ―Benneꞌ nigá dxedé̱ꞌ dxegúꞌu xel-le̱ꞌ bénneache chee̱ xelúe láꞌane̱ꞌ Dios, ne xelune̱ꞌ tu da dxedábaga da nadxixruj bea chee̱ntuꞌ. 14 Pablo ba zue̱ꞌ guchálaje̱ꞌ gate Galión guzre̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ: ―Chela naca na chee̱ tu da dxuzúa chaláꞌala da bdxixruj bea César u chee̱ tu da zrinnaj zren, naꞌ gun na ba xen xendaꞌ ca da dxennale leꞌe, benneꞌ judío. 15 Laweꞌ da naca na chee̱ dízraꞌze, ne chee̱ la tu benneꞌ, ne chee̱ da nadxixruj bea na cheé̱zele, le gucáꞌana chaweꞌ na léꞌequeze, laweꞌ da quebe dxaca lazraꞌ nedaꞌ guchiꞌe̱ da dxaca chee̱ da caꞌ. 16 Nadxa bebéaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu xuꞌu laweꞌ naꞌ. 17 Nadxa xúgute̱ benneꞌ griego gule̱l-le̱ꞌ Sóstenes, benneꞌ xíchaje̱ chee̱ xudáudauꞌ chee̱ judío caꞌ, ne belúꞌe̱ le̱ꞌ lau benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ, le̱ꞌ Galión. Galión naꞌ quebe be̱ꞌ lazreꞌe chee̱ da naꞌ.  





















Pablo dxezrine̱ꞌ xe̱zre Antioquía, naꞌ dxezú lawe̱ꞌ zéaje̱ꞌ da guxunneꞌ lasa zéaje̱ꞌ we̱n zrin chee̱ Cristo 18 Pablo

begáꞌane̱ꞌ xe̱zre naꞌ xezaneꞌ zra. Gudé naꞌ bze̱ꞌ biche ljwézredxu caꞌ dizraꞌ, naꞌ guxúꞌe̱ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ

347

Los Hechos 18, 19

zéaje̱ꞌ naga nababa Siria tu zren nen Priscila ne Aquilo. Lu xe̱zre Cencrea nédxudxa gate za chuꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, Pablo bzuate̱ꞌ xídeze xíchaje̱ꞌ, da dxunna bea na zua tu da nache̱be lazre̱ꞌ gune̱ꞌ lau Dios. 19 Gate belezrine̱ꞌ lu xe̱zre Efeso, Pablo bsane̱ꞌ Priscila ne Aquilo, naꞌ guxíaje̱ꞌ lu xudáudauꞌ chee̱ judío caꞌ, ne bchálajle̱ne̱ꞌ judío caꞌ zaj nazrague̱ꞌ naꞌ. 20 Benneꞌ caꞌ gulataꞌ xuene̱ꞌ le̱ꞌ xegáꞌanadxe̱ꞌ xetú chiꞌi, naꞌ le̱ꞌ quebe guca lazre̱ꞌ. 21 Nadxa Pablo bze̱ꞌ benneꞌ caꞌ dizraꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Dxun na ba xen xezrinaꞌ suaꞌ Jerusalén chee̱ súaquezaꞌ lu laní da ba zaꞌ. Weláꞌaquezaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe che gunna Dios lataj. Naꞌ guxúꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, ne bezé̱ꞌe̱ Efeso naꞌ. 22 Gate bezrine̱ꞌ xe̱zre Cesarea, Pablo guxíaje̱ꞌ Jerusalén xeajape̱ꞌ diuzre benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ gudé naꞌ guxíaje̱ꞌ xe̱zre Antioquía. 23 Ca gudé guzúe̱ꞌ naꞌ tu chiꞌi, naꞌ bezé̱ꞌe̱ naꞌ, gudée̱ꞌ tu tu xé̱zredu caꞌ zaj nababa Galacia, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Frigia, dxutipe̱ꞌ lazreꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús.  









Apolos dxuchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios lu xe̱zre Efeso 24 Ca

lu zra caꞌ tu benneꞌ judío le̱ꞌ Apolos bzrine̱ꞌ lu xe̱zre Efeso, naque̱ꞌ benneꞌ xe̱zre Alejandría, lu xu Egipto. Naque̱ꞌ tu benneꞌ nupáꞌale̱ꞌe̱ xrtizre̱ꞌ, ne núnbeale̱ꞌe̱ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios. 25 Naxéajniꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ ca naca chee̱ Xránadxu, ne dute̱ lázrdawe̱ꞌ dxuchálaje̱ꞌ, dxusé̱dene̱ꞌ cáte̱ze naca chee̱ Jesús, lácala dxusé̱dezene̱ꞌ xel-laꞌ dxuchúa nisa ca be̱n Juan. 26 Apolos guzú lawe̱ꞌ dxusé̱dene̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xudáudauꞌ chee̱ judío caꞌ du lazre̱ꞌ. Gate belén Priscila, ne Aquilo chee̱ꞌ, naꞌ guleché̱ꞌe̱ le̱ꞌ chaláꞌala, ne buluzéajniꞌidxene̱ꞌ le̱ꞌ cáte̱ze naca dizraꞌ chee̱ Dios. 27 Ca gudé naꞌ, gate guca lazreꞌ Apolos chéaje̱ꞌ naga nababa Acaya, bi bíchedxu caꞌ bulutipe̱ꞌ lazre̱ꞌ, ne buluzuaje̱ꞌ tu xiche chee̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Acaya naꞌ chee̱ xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Apolos naꞌ. Gate bzrin le̱ꞌ naga nababa Acaya, gúcale̱le̱ꞌe̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ Dios be̱ꞌe̱ le̱ꞌ lataj guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. 28 Apolos bléꞌene̱ꞌ lau xúgute̱ benneꞌ caꞌ ca dxeleque zréaje benneꞌ judío caꞌ, ne bléꞌene̱ꞌ ne̱ chee̱ da naxúaj na lu xiche chee̱ Dios Jesús naqueꞌ Cristo, Bénneaꞌ nasel-la Dios, Bénneaꞌ dxelebeza judío caꞌ.  







19

Pablo dxezrine̱ꞌ xe̱zre Efeso 1 Dxácate̱

zua Apolos lu xe̱zre Corinto, naꞌ gudé Pablo xé̱zredu caꞌ zaj dxeꞌ laduj xiꞌa caꞌ, naꞌ bzrine̱ꞌ lu xe̱zre

Los Hechos 19

348

Efeso naga xeajxraque̱ꞌ bal-la benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. 2 Naꞌ bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Guziꞌle leꞌe Beꞌ Láꞌazxa gate guxéajle̱le? Belexeche̱be̱ꞌ: ―Ne quebe xénentuꞌ che zua Beꞌ Láꞌazxa. 3 Nadxa Pablo bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―¿Bi xel-laꞌ dxedxúa nisa guziꞌle leꞌe? Benneꞌ caꞌ belexeche̱be̱ꞌ: ―Xela dxuchúa nisa ca be̱n Juan. 4 Naꞌ gunná Pablo, guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Aweꞌ, Juan bchue̱ꞌ nisa benneꞌ caꞌ belexebíꞌi lazre̱ꞌ, san guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxal-laꞌ xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Bénneaꞌ xide̱ꞌ ca te chee̱ le̱ꞌ, da zéaje̱ na, chee̱ Jesús, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Cristo, nasel-la Dios. 5 Gate belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ beledxúe̱ꞌ nisa lu La Xránadxu Jesús. 6 Gate bze̱ naꞌ Pablo benneꞌ caꞌ, naꞌ guzúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ dizraꞌ chee̱ benneꞌ zituꞌ da quebe buluse̱de̱ꞌ, ne buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 7 Benneꞌ caní zaj naca chazrínnue̱ꞌ. 8 Laweꞌ chunna beuꞌ dxeaj Pablo lu xuꞌu caꞌ naga buluzraga judío caꞌ naga bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, ne bléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ naca da li da dxuchálaje̱ꞌ ca naca xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Dios. 9 Bal-le̱ꞌ belún zideꞌ lázrdawe̱ꞌ, ne quebe gulaca lazre̱ꞌ xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ gulenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ ca naca chee̱ Jesús láwela benneꞌ caꞌ. Nadxa Pablo bezé̱ꞌe̱ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ, ne guché̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús lu xuꞌu ga dxuse̱de tu benneꞌ le̱ꞌ Tiranno, naꞌ lu xuꞌu naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ tu zra tu zra. 10 Caꞌ be̱ne̱ꞌ laweꞌ chupa iza, naꞌ caꞌan guca xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Asia belenne̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Xránadxu Jesús, benneꞌ judío caꞌ, ne benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 11 Dios be̱ne̱ꞌ xel-laꞌ waca zriꞌa caꞌ lu naꞌ Pablo lu zra caꞌ. 12 Caꞌan guca, gulequé̱ꞌe̱ ladxeꞌ caꞌ da dxuchéaj xichaj Pablo, ne ladxeꞌ caꞌ da bde̱ꞌe̱ lachuꞌe̱, naꞌ belúꞌe̱ na naga zaj de̱ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ, naꞌ benneꞌ caní belexexaque̱ꞌ ca naca xízrawe̱ꞌ da zaj nape̱ꞌ, naꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ belexedxúaj na lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ benneꞌ caꞌ. 13 Bal-la benneꞌ judío caꞌ, benneꞌ dxeledé̱ꞌ dxelexebéaje̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ lu xichaj lázxdau benneꞌ caꞌ, gulaca lazre̱ꞌ xuluchínene̱ꞌ La Xránadxu Jesús chee̱ xelexebéaje̱ꞌ na, naꞌ gulé̱ꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ:  























349

Los Hechos 19

―Dxenná béꞌentuꞌ leꞌe xedxúajle lu xichaj lázxdau benneꞌ nigá lu La Jesucristo, Bénneaꞌ dxuchalaj Pablo chee̱ꞌ. 14 Caní belún gazre benneꞌ zaj naque̱ꞌ zriꞌine tu benneꞌ judío le̱ꞌ Esceva, naque̱ꞌ tu benneꞌ xíchaje̱ chee̱ bxruze caꞌ. 15 Gate belune̱ꞌ caní, beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ beche̱be na chee̱ꞌ: ―Núnbeꞌa Jesús, ne nezdaꞌ nuaꞌ Pablo, san leꞌe, ¿nuzra leꞌe? 16 Gate gunná na da nigá, naꞌ benneꞌ biu naꞌ xuꞌe̱ beꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ, guxritie̱ꞌ guzría che̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ dute̱ xel-laꞌ wal-la chee̱ꞌ bucule̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ bé̱ꞌle̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ cadxa buluzrúnnuje̱ꞌ lu xuꞌu naꞌ galaꞌ xídeze, ne dxelaque̱ꞌ dxen. 17 Xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Efeso, benneꞌ judío caꞌ, ne benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, belenne̱ꞌ ca guca da nigá, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ belezrébele̱ꞌe̱, ne bulucáꞌana szrene̱ꞌ La Xránadxu Jesús. 18 Cáꞌanqueze benneꞌ zan láwela benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús belelé̱ꞌe̱ dxelexrúale̱pe̱ꞌ da cale̱la da belune̱ꞌ, 19 naꞌ benneꞌ zan, benneꞌ belúne̱ꞌ xel-laꞌ wazráꞌ, zaj nuꞌe̱ xiche chee̱ wazráꞌ, naꞌ buluzezxe̱ꞌ na lau xúgute̱ benneꞌ caꞌ. Gate bululabe̱ꞌ ca gulezaca xiche caꞌ, naꞌ gulenézene̱ꞌ gulezaca na ca gazxu gaxúa cueꞌ tu gaxúa dumí plata. 20 Caꞌan guca, guxíaj bzriluj dizraꞌ chee̱ Xránadxu, ne bleꞌe na xel-laꞌ waca chee̱ na. 21 Gudé naꞌ Pablo guca lazre̱ꞌ tée̱ꞌ xé̱zredu caꞌ zaj nababa Macedonia, ne Acaya, naꞌ te naꞌ chéaje̱ꞌ xe̱zre Jerusalén. Gunné̱ꞌ ca te chéaje̱ꞌ Jerusalén, naꞌ dxal-laꞌ cheajte̱ꞌ xe̱zre Roma. 22 Nadxa gusel-le̱ꞌ chupa benneꞌ dxelácale̱ le̱ꞌ, Timoteo ne Erasto, naga nababa Macedonia, dxácate̱ begáꞌana le̱ꞌ xetú chiꞌi naga nababa Asia.  

















Benneꞌ xe̱zre Efeso dxeledábague̱ꞌ Pablo 23 Ca

lu zra naꞌ benneꞌ zan guledábague̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ ca naca chee̱ Jesús, 24 da naꞌ guca na ne̱ chee̱ tu benneꞌ le̱ꞌ Demetrio, benneꞌ gubizre plata. Benneꞌ nigá dxune̱ꞌ níchudu caꞌ da zaj naca plata ca xudauꞌ chee̱ dios nuꞌula le̱ꞌ Diana, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelúnle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ zrin nigá dxelezíꞌle̱ꞌe̱ dumí. 25 Demetrio naꞌ bchague̱ꞌ benneꞌ caní tu zren nen xezica benneꞌ dxelune̱ꞌ zrin caní, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ, nézquezle lu zrin nigá dxaca chee̱dxu da cháwele̱ꞌe̱, 26 naꞌ ca dxeléꞌequezle leꞌe ne dxenle, Pablo nigá dxedé̱ꞌ dxenné̱ꞌ dios caꞌ da zaj nun bénneache quebe zaj naca na dios, naꞌ caní ba bsé̱dene̱ꞌ benneꞌ zan, quegá Efeso nigáze,  





Los Hechos 19

350

san du ca nababa Asia. 27 Da nigá nácale̱ꞌe̱ na ste̱be chee̱dxu, laweꞌ da ca naca zrin chee̱dxu nigá nazruzre cuía xi na, ne la gaze xudauꞌ chee̱ dios nuꞌula Diana nazruzre nite xel-laꞌ nuzé̱ chee̱ na, naꞌ caní xegáꞌana ditaj ca naca xel-laꞌ szren chee̱ dios nuꞌula, bénneaꞌ dxelúe láꞌana ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ ga nababa Asia, ne du ca naca bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu. 28 Gate belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ belezráꞌale̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, ne gulebezre xe̱ꞌe̱, dxelenné̱ꞌ: ―¡Gaꞌana szren Diana, dios chee̱dxu, benneꞌ Efeso! 29 Naꞌ ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ guleque zréajene̱ꞌ. Gule̱le̱ꞌ Gayo, ne Aristarco, benneꞌ Macedonia dxeledále̱ne̱ꞌ Pablo, naꞌ gulezrube xue̱ꞌ benneꞌ caní chaleꞌaj xuꞌu laweꞌ. 30 Pablo guca lazre̱ꞌ chuꞌe̱ naꞌ chee̱ guchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ, san bi bíchedxu caꞌ quebe gulegúꞌe̱ le̱ꞌ lataj. 31 Cáꞌanqueze bal-la benneꞌ xuꞌu laweꞌ chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Asia gulesel-le̱ꞌ benneꞌ xeaje̱zre̱ꞌ Pablo quebe dxal-laꞌ chuꞌe̱ naꞌ. 32 Dxácate̱ naꞌ, naga zaj nazraga benneꞌ caꞌ, bal-le̱ꞌ gulebezre xe̱ꞌe̱, tu da dxelenné̱ꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ dxelebezre xe̱ꞌe̱, dxelenné̱ꞌ da xula, laweꞌ da beledxéꞌena zraga benneꞌ zan, naꞌ benneꞌ zante̱ quebe zaj nézene̱ꞌ bizr chee̱ naꞌ zaj nazrague̱ꞌ naꞌ. 33 Nadxa benneꞌ judío caꞌ buluzúe̱ꞌ Alejandro lau benneꞌ caꞌ chee̱ guzéajniꞌine̱ꞌ le̱ꞌ ca naca da nigá, naꞌ le̱ꞌ guchisa ne̱ꞌe̱ chee̱ xelezúa zri benneꞌ caꞌ laweꞌ da guca lazre̱ꞌ guchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ zan caꞌ da gácale̱ na judío caꞌ. 34 Gate benneꞌ zan caꞌ guleque béꞌene̱ꞌ naque̱ꞌ benneꞌ judío, naꞌ gulebezre xaꞌa xúgute̱ꞌ ca chupa hora, dxelenné̱ꞌ: ―¡Gaꞌana szren Diana, dios chee̱dxu, benneꞌ Efeso! 35 Nadxa benneꞌ dxuzúaje̱ꞌ ne̱ chee̱ xe̱zre naꞌ, gate ba bzua zrie̱ꞌ benneꞌ zan caꞌ, gunné̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ Efeso. Ca naca bénneache zaj zraꞌ xe̱zr la xu nigá zaj nézene̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Efeso nigá zaj nabague̱ꞌ xuluxúe̱ꞌ xudauꞌ chee̱ dios nuꞌula Diana, ne bedáuꞌ chee̱ꞌ da bexruj na zran xabáa. 36 Quebe nu sequeꞌ tábagaꞌ da nigá. Chee̱ le̱ naꞌ le sua zrize, ne quebe bi gunle da quebe ne guxúe xánnele. 37 Benneꞌ caní nache̱ꞌle nigá quebe bi da cale̱la ne xelune̱ꞌ, ne quebe bi schanniꞌ ne xelenné̱ꞌ chee̱ dios nuꞌula chee̱le. 38 Che Demetrio, ne benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ zrin nen le̱ꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelagu zria chee̱ tu benneꞌ, zaj zraꞌ benneꞌ dxuluchiꞌe̱ da dxaca, ne zaj zua xuꞌu laweꞌ caꞌ naga gaca xelawe̱ꞌ zría chee̱ benneꞌ caꞌ. 39 Naꞌ che leꞌe bi xetú da  

























351

Los Hechos 19, 20

nábale, dxal-laꞌ nábale na naga zaj nazraga benneꞌ xuꞌu laweꞌ ca dxenná bea da bdxixruj bea César. 40 Naꞌa zúadxu ste̱be ga gaze nu gagu zria chee̱dxu ca naca da be̱ndxu, xelenné̱ꞌ dxedábagadxu xuꞌu laweꞌ laweꞌ da quebe sequeꞌ bi xeché̱bedxu che nu gagu zria dxiꞌu ne̱ chee̱ da guca naꞌa. 41 Ca gudé gunné̱ꞌ da nigá, naꞌ bze̱ꞌ benneꞌ zan caꞌ dizraꞌ.  



20

Pablo dxedée̱ꞌ ga nababa Macedonia ne Grecia 1 Gate

gudé guca da ste̱be naꞌ lu xe̱zre Efeso, naꞌ Pablo btupe̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús chee̱ guzéajniꞌine̱ꞌ le̱ꞌ. Nadxa bze̱ꞌ benneꞌ caꞌ dizraꞌ, ne bnide̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj nababa Macedonia. 2 Xeajné̱ꞌe̱ bíchedxu caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xúgute̱ xé̱zredu caꞌ, ne btípale̱ꞌe̱ lazreꞌ benneꞌ caꞌ ne̱ chee̱ dizraꞌ da bchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. Ca gudé naꞌ bezrine̱ꞌ naga nababa Grecia. 3 Begáꞌane̱ꞌ naꞌ chunna beuꞌ, naꞌ gudé naꞌ gate ba zuate̱ꞌ chuꞌe̱ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ chéaje̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj nababa Siria, guque béꞌene̱ꞌ ba zaj nun judío caꞌ ca da xelune̱ꞌ chee̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ gulúꞌu biꞌe̱ xezé̱ꞌe̱ niꞌe̱ tée̱ꞌ naga nababa Macedonia. 4 Belún le̱ꞌ tuze Sópater, benneꞌ xe̱zre Berea, ne Aristarco, ne Segundo, benneꞌ xe̱zre Tesalónica naꞌ, ne Gayo, benneꞌ xe̱zre Derbe, ne Timoteo, ne Tíquico, ne Trófimo, benneꞌ caꞌ chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Asia. 5 Bi bíchedxu caní gulebía lawe̱ꞌ launtuꞌ, nedaꞌ, Lucas, ne xezícadxa ljwezre Pablo, naꞌ gulebeze̱ꞌ netuꞌ lu xe̱zre Troas. 6 Netuꞌ, gate gudé laní gate dxelagu benneꞌ judío xeta xtila da quebe nachixre cua zichaj chee̱ na, guxúꞌuntuꞌ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bezaꞌntuꞌ xe̱zre Filipos. Zra gazxuꞌ zra naꞌ xeajzrentuꞌ bi bíchedxu caꞌ lu xe̱zre Troas, naga guzúantuꞌ gazre zra.  









Da be̱n Pablo lu xe̱zre Troas 7 Zra

nedxu chee̱ da gazre zra bezrágantuꞌ chee̱ gáguntuꞌ da dxusá lázredxu ca guca gate gute Xránadxu, naꞌ Pablo bsé̱dene̱ꞌ bi bíchedxu caꞌ. Be̱n na ba xen xezaꞌntuꞌ zra xula, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ bchálajqueze Pablo cadxa bzrinte̱ dxe̱la. 8 Nazrágantuꞌ tu xuꞌu da zua chunna cuía sibe, naꞌ zaj zé̱le̱ꞌe̱ xiꞌ da dxulusení na. 9 Tu bi cuideꞌ zríabeꞌ ga dxuꞌu leníꞌ, naꞌ gate Pablo bsetúnnadxe̱ꞌ xrtizre̱ꞌ, naꞌ guca wásele̱ꞌe̱ bi cuideꞌ naꞌ, naꞌ naga xeajchete̱ na, naꞌ dxásete̱beꞌ gubíxrebeꞌ chunna cuía sibe, naꞌ xeajlechise̱ꞌ-beꞌ ba nátebeꞌ. 10 Nadxa betaj Pablo, naꞌ gulégüe̱ꞌ bequé̱ꞌe̱-beꞌ, ne bnide̱ꞌ-beꞌ. Nadxa guzre̱ꞌ bi bíchedxu caꞌ:  





Los Hechos 20

352

―Quebe zrébele. Nabanbeꞌ. 11 Nadxa Pablo begüéne̱ꞌ bezrine̱ꞌ chunna cuía sibe naꞌ. Naꞌ bzúzruje̱ꞌ xeta xtila gudawe̱ꞌ, naꞌ bezú lawe̱ꞌ dxuchálaje̱ꞌ cadxa guxaníꞌte̱. Zra naꞌ bezé̱ꞌe̱ naꞌ. 12 Nadxa bíchedxu caꞌ belexeché̱ꞌe̱ bi naꞌ gubíxrebeꞌ ba bexaca banbeꞌ, naꞌ xúgute̱ꞌ gulezúe̱ꞌ lu xellaꞌ dxelezrén lazreꞌ.  



Pablo dxexeze̱ꞌe̱ xe̱zre Troas xezrine̱ꞌ xe̱zre Mileto 13 Netuꞌ

guzría launtuꞌ lau Pablo, naꞌ guxuꞌuntuꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bzrintuꞌ xe̱zre Asón naga xezrágantuꞌ Pablo ca ba nun le̱ꞌ laweꞌ da guca lazre̱ꞌ zéaje̱ꞌ níꞌaze̱ꞌ. 14 Gate bezrágantuꞌ le̱ꞌ lu xe̱zre Asón, naꞌ guxúꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naga xuꞌuntuꞌ, naꞌ guxíajntuꞌ xe̱zre Mitilene. 15 Bezaꞌntuꞌ naꞌ, naꞌ zra xula bedentuꞌ le nnaꞌ xe̱zre Quío, naꞌ xetú zra, zra xula bezrintuꞌ lu xe̱zre Samos. Naꞌ guzúantuꞌ xe̱zre Trogilio naga bezíꞌ lázrentuꞌ, naꞌ zra xula bzrintuꞌ xe̱zre Mileto. 16 Caꞌ be̱ntuꞌ chee̱ quebe guzréꞌte̱cantuꞌ naga nababa Asia. Chee̱ le̱ naꞌ Pablo quebe guca lazre̱ꞌ chéaje̱ꞌ Efeso laweꞌ da guca lazre̱ꞌ xezrinze̱ꞌ lu xe̱zre Jerusalén chee̱ sue̱ꞌ naꞌ lu zra Pentecostés che ba guca.  





Pablo dxuchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ gula dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Efeso 17 Ca

zrantuꞌ lu xe̱zre Mileto, Pablo gusel-le̱ꞌ tu benneꞌ cheajnné̱ꞌ benneꞌ gula caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Efeso. 18 Gate beleláꞌ benneꞌ caꞌ, Pablo guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Leꞌe nézquezle ca be̱naꞌ nedaꞌ xúgute̱ zra ca gudé blaꞌa ga nababa Asia. 19 Xúgute̱ zra guzúaꞌ láwela leꞌe dxunaꞌ zrin chee̱ Xránadxu dute̱ xel-laꞌ dxexruj lazreꞌ, ne zaneꞌ lasa gudxezraꞌ, naꞌ gudéaꞌ lu zaneꞌ da guzxacaꞌ ca naca da gulaca lazreꞌ benneꞌ judío caꞌ xelune̱ꞌ chiaꞌ. 20 Bchálajle̱naꞌ leꞌe xúgute̱ da naca na xrlátaje, ne bsé̱dedaꞌ leꞌe láwela benneꞌ zan, ne lízrquezle. 21 Benneꞌ zaj naque̱ꞌ judío, ne benneꞌ quebe zaj naca judío, gúchequezaꞌ benneꞌ caꞌ dxal-laꞌ xelexebíꞌi lazre̱ꞌ lau Dios, ne xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo. 22 Naꞌa zexáꞌa Jerusalén, ca dxenná beꞌe Beꞌ Láꞌazxa nedaꞌ, ne quebe nezdaꞌ bi gaca chiaꞌ naꞌ. 23 Tuze da nezdaꞌ, lu xúgute̱ xe̱zre caꞌ naga dxedéaꞌ, Beꞌ Láꞌazxa dxe̱ꞌe̱ nedaꞌ dxal-laꞌ chuꞌa lizre xia, ne teaꞌ zaneꞌ xellaꞌ ziꞌ. 24 Quebe dxebeꞌa gunne xue chee̱ da nigá, ne quebe bi zaca xel-laꞌ nabán chiaꞌ, san tuze che gaca chéajle̱naꞌ ca naca  













353

Los Hechos 20, 21

da dxunaꞌ, ne chee̱ gusexúzrquezaꞌ gunaꞌ ca naca da nusebaga Xránadxu Jesús nedaꞌ, guchálajaꞌ dizraꞌ chaweꞌ ca nazríꞌi Dios dxiꞌu. 25 ’Nézquezdaꞌ netule leꞌe, ba bchálajle̱naꞌ leꞌe ca dxenná bea Dios, québedxa léꞌele nedaꞌ. 26 Chee̱ le̱ naꞌ, dxaca lazraꞌ xapaꞌ leꞌe naꞌa, quebe nabagaꞌ zria ne̱ chee̱ tule leꞌe, 27 laweꞌ da ba bzendaꞌ leꞌe ca naca da dxaca lazreꞌ Dios gune̱ꞌ, ne quebe bi bcáꞌanaꞌ da quebe bzéajniꞌidaꞌ leꞌe. 28 Chee̱ le̱ naꞌ, le guxúe cuínale, ne le guxúe ca naca benneꞌ caꞌ nácale tuze, benneꞌ caꞌ Beꞌ Láꞌazxa ba nuzúe̱ꞌ leꞌe ládujla le̱ꞌ chee̱ chuꞌu lu naꞌle guxuele benneꞌ caꞌ zaj nazrague̱ꞌ chee̱ Xránadxu, benneꞌ caꞌ naxáꞌawene̱ꞌ nen dxen cheé̱queze̱ꞌ. 29 Nezdaꞌ gate xezáꞌa nedaꞌ xeleláꞌ bal-la benneꞌ xelaca lazre̱ꞌ guzría xiꞌe̱ benneꞌ zaj nazraga chee̱ Xránadxu ca dxelún becuꞌ xiꞌa, be̱ snia caꞌ dxuluzría xibaꞌ zrilaꞌ caꞌ. 30 Ládujla leꞌe weleláꞌ bal-la benneꞌ xulusé̱dene̱ꞌ da we̱n lazreꞌ, ne quegá da li, chee̱ chjácale̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús le̱ꞌ. 31 Chee̱ le̱ naꞌ, le guxúe cuínale. Le gusáꞌ lázrele ca be̱naꞌ chun iza, te zra ne chizrela quebe bsanaꞌ bzéajniꞌidaꞌ leꞌe tu tule leꞌe, ne gudxézreteaꞌ. 32 ’Naꞌa, biche ljwezraꞌ, dxuzúaꞌ leꞌe lu naꞌ Dios, ne lu dizraꞌ chee̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ, da napa na xel-laꞌ waca chee̱ gun na leꞌe benneꞌ chuchu lazreꞌ, ne chee̱ guzúa na leꞌe láwela xúgute̱ benneꞌ caꞌ ba guleaj Dios cheé̱queze̱ꞌ. 33 Quebe guca lazraꞌ nedaꞌ siꞌa chiaꞌ dumí ne zra lana nu benneꞌ. 34 Nézquezle leꞌe ca be̱naꞌ, be̱naꞌ zrin nen niꞌa náꞌquezaꞌ chee̱ gutaꞌ da guchínnedaꞌ nedaꞌ, ne da gulechinne benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ nedaꞌ tuze. 35 Bléꞌequezdaꞌ leꞌe, caꞌan dxal-laꞌ gunle zrin chee̱ séquele gácale̱le benneꞌ dxelexazrje. Bsa lázrele xrtizraꞌ Xránadxu Jesús, gate gunné̱ꞌ: “Ba neza zrendxa naca na chee̱ benneꞌ dxunezruj, quézcala chee̱ benneꞌ siꞌ lu ne̱ꞌe̱.” 36 Ca gudé gunná Pablo da nigá, naꞌ bzu zribe̱ꞌ, ne bchálajle̱ne̱ꞌ Dios nen xúgute̱ benneꞌ caꞌ. 37 Xúgute̱ꞌ gulebezre̱ꞌ, naꞌ bulunide̱ꞌ, ne bulunupe̱ꞌ Pablo. 38 Belexewíꞌinele̱ꞌe̱ne̱ꞌ laweꞌ da guzre̱ꞌ le̱ꞌ québedxa xeleléꞌene̱ꞌ le̱ꞌ. Naꞌ xjácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ naga bexuꞌe̱ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ.  



























21

Pablo dxezrine̱ꞌ xe̱zre Jerusalén 1 Gate

bezaꞌntuꞌ naga zaj zraꞌ bi bíchedxu caꞌ, naꞌ bexúꞌuntuꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bexíajteczentuꞌ naga dxeꞌ xe̱zre Cos, naꞌ zra xula gudentuꞌ

Los Hechos 21

354

naga dxeꞌ xe̱zre Rodas, naꞌ gudé naꞌ bzrintuꞌ xe̱zre Pátara. 2 Lu xe̱zre Pátara xeajxrácantuꞌ tu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ da zeaj na naga nababa Fenicia. Naꞌ guxuꞌuntuꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ nigá, naꞌ bezaꞌntuꞌ naꞌ. 3 Gate gudentuꞌ naga dxeꞌ xe̱zr la xu Chipre, bléꞌentuꞌ na chaláꞌa xéglala, naꞌ bexíajteczentuꞌ, bzrintuꞌ lu xe̱zre caꞌ zaj nababa Siria. Lu xe̱zre Tiro be̱n na ba xen xuluxulétaje̱ꞌ xuaꞌ da nua da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ bzrintuꞌ naꞌ. 4 Naꞌ bezrágantuꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Tiro naꞌ, naꞌ begáꞌanantuꞌ nen benneꞌ caꞌ gazre zra. Benneꞌ caní, laweꞌ da bzéajniꞌi Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ da gaca, gulé̱ꞌe̱ Pablo quebe dxal-laꞌ chéaje̱ꞌ Jerusalén. 5 Gate gudé guca gazre zra caꞌ, naꞌ zua xezaꞌntuꞌ naꞌ. Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxeléajleꞌe̱ chee̱ Xránadxu, ne zruꞌule̱ꞌ caꞌ, ne bidu chee̱ꞌ caꞌ gusáꞌacale̱ne̱ꞌ netuꞌ bedxúajte̱ntuꞌ xe̱zre naꞌ, naꞌ dxuꞌa nísadauꞌ naꞌ bzu zríbentuꞌ bchálajle̱ntuꞌ Dios. 6 Nadxa bze̱ ljwézrentuꞌ dizraꞌ, ne bnídate̱ ljwézrentuꞌ. Nadxa bexúꞌuntuꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ bi bíchedxu caꞌ belexezrine̱ꞌ lizre̱ꞌ. 7 Bezaꞌntuꞌ Tiro, gudentuꞌ lu nísadauꞌ, ne bzrínte̱ntuꞌ xe̱zre Tolemaida, naga bgápantuꞌ bi bíchedxu caꞌ diuzre, ne begáꞌanantuꞌ nen benneꞌ caꞌ tu zra. 8 Zra xula Pablo, ne netuꞌ zrále̱ntuꞌ le̱ꞌ bezáꞌntuꞌ naꞌ, naꞌ bzrintuꞌ xe̱zre Cesarea. Naꞌ bzrintuꞌ lizre Felipe, benneꞌ dxedá dxuchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios. Naque̱ꞌ tu benneꞌ gazre, benneꞌ caꞌ buluzúa gubáz caꞌ xelune̱ꞌ zrin chee̱ Jesús. Begáꞌanantuꞌ nen benneꞌ nigá. 9 Felipe naꞌ zaj zraꞌ tapa zríꞌine̱ꞌ nuꞌula quebe ne xuluchaga naꞌabeꞌ, ne dxuluchálajbeꞌ waláz chee̱ Dios. 10 Guzúantuꞌ naꞌ zaneꞌ zra gate blaꞌ tu benneꞌ le̱ꞌ Agabo chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea. Naque̱ꞌ benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 11 Agabo naꞌ bide̱ꞌ bedajnné̱ꞌe̱ netuꞌ. Guqué̱ꞌe̱ bazxu dxuꞌa le̱ꞌe̱ chee̱ Pablo, naꞌ bchéaje̱ꞌ na niꞌa naꞌ cuine̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Beꞌ Láꞌazxa dxenné̱ꞌ judío caꞌ lu xe̱zre Jerusalén xuluchéaj caní benneꞌ xrane bazxu dxuꞌa le̱ꞌe̱ nigá, naꞌ xuludée̱ꞌ le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ. 12 Gate bentuꞌ netuꞌ, ne benneꞌ Cesarea da nigá, naꞌ gutaꞌ xuentuꞌ Pablo quebe chéaje̱ꞌ Jerusalén. 13 Pablo beche̱be̱ꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxebézrele, ne dxuzúale nedaꞌ xel-laꞌ dxewíꞌine lazreꞌ? Ba zúaquezaꞌ, quegá tuze xuluchéaje̱ꞌ nedaꞌ, san la gázqueze zuaꞌ chee̱ gatiaꞌ lu xe̱zre Jerusalén ne̱ chee̱ Xránadxu Jesús. 14 Gate guque béꞌentuꞌ quebe séquentuꞌ guzágantuꞌ Pablo, naꞌ québedxa bi gúzrentuꞌ le̱ꞌ, dxennantuꞌ:  

























355

Los Hechos 21

―Gaca ca dxaca lazreꞌ Xránadxu. 15 Gudé naꞌ bseníꞌantuꞌ chee̱ntuꞌ, naꞌ guxíajntuꞌ Jerusalén. 16 Naꞌ gusiáꞌacale̱ bal-la benneꞌ netuꞌ, benneꞌ Cesarea dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ ládujla benneꞌ caꞌ zua tu benneꞌ Chipre le̱ꞌ Mnasón, zaneꞌ iza ba zeaj dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ lizre benneꞌ nigá dxal-laꞌ zrintuꞌ súantuꞌ.  



Pablo zeajnné̱ꞌe̱ Jacobo 17 Gate

bzrintuꞌ Jerusalén, bi bíchedxu caꞌ belezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ netuꞌ dute̱ xel-laꞌ dxelebé. 18 Zra xula Pablo guxíajle̱ne̱ꞌ netuꞌ xeajnnáꞌntuꞌ Jacobo, naꞌ zaj zráꞌqueze naꞌ xúgute̱ benneꞌ gula caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús. 19 Pablo bgape̱ꞌ le̱ꞌ diuzre, naꞌ bzenne̱ꞌ benneꞌ caꞌ tu tu da be̱n Dios lu naꞌ le̱ꞌ ládujla benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 20 Gate belenne̱ꞌ caꞌ, naꞌ belúe láꞌane̱ꞌ Dios. Nadxa gulé̱ꞌe̱ Pablo: ―Chaweꞌ naca na, bi bíchaꞌdauꞌ. Dxeléꞌequezenuꞌ zane gaxúa benneꞌ judío dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ xúgute̱ꞌ dxelenné̱ꞌ dxun na ba xen chéajle̱dxu da bdxixruj bea Moisés. 21 Zaj zraꞌ benneꞌ ba gulé̱ꞌe̱ benneꞌ judío caní lueꞌ dxusé̱denuꞌ xúgute̱ benneꞌ judío zaj zre̱ꞌe̱ zituꞌ québedxa xelune̱ꞌ ca da gunná beꞌe Moisés, ne quebe xelechugue̱ꞌ lateꞌ bé̱laꞌdauꞌ chee̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱ bidu biu chee̱ꞌ caꞌ, ne quebe chjácale̱ne̱ꞌ ca naca da zéajle̱dxu dxiꞌu dxundxu. 22 ¿Ájala dxal-laꞌ gundxu? Benneꞌ judío caní welezrague̱ꞌ gate xelenne̱ꞌ ba blaꞌu. 23 Cháwedxa gunuꞌ da caní: Zaj zraꞌ tapa benneꞌ láwela dxiꞌu dxal-laꞌ xelune̱ꞌ tu da zaj nache̱be lazre̱ꞌ lau Dios. 24 Guché̱ benneꞌ caní chjáꞌacale̱ne̱ꞌ lueꞌ, ne bcaꞌana chaweꞌ cuinuꞌ lau Dios nen benneꞌ caní, naꞌ gudizruj ca naca da dxal-laꞌ xelízruje̱ꞌ benneꞌ guchibe̱ꞌ xicha xichaj benneꞌ caní. Caꞌan gaca, xúgute̱ benneꞌ xeleque béꞌene̱ꞌ quebe naca da li ca da gulenné̱ꞌ chiuꞌ, san la gázqueze lueꞌ dxunuꞌ xúgute̱ ca da dxenná da nadxixruj bea na. 25 Ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, ba bzúajntuꞌ chee̱ꞌ quebe dxun na ba xen xelune̱ꞌ da caní, san tuze dxal-laꞌ xulusane̱ꞌ da naca chee̱ bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ, ne quebe xelawe̱ꞌ dxen chee̱ be̱ xixreꞌ caꞌ, ne quebe xelawe̱ꞌ be̱laꞌ chee̱ be̱ xixreꞌ, be̱ quebe bdxuaj dxen, ne quebe xelune̱ꞌ dul-la chee̱ da dxucáꞌana sban bénneache.  















Dxele̱le̱ꞌ Pablo lu xudauꞌ 26 Nadxa

Pablo guché̱ꞌe̱ tapa benneꞌ caꞌ, naꞌ zra xula bcaꞌana chaweꞌ cuine̱ꞌ lau Dios nen benneꞌ caꞌ, naꞌ belexúꞌe̱ lu xudauꞌ

Los Hechos 21

356

chee̱ buluzenne̱ꞌ bxruze caꞌ gate xexuzre zra caꞌ chee̱ da dxulucáꞌana chaweꞌ cuine̱ꞌ lau Dios, gate naꞌ tu tue̱ꞌ dxal-laꞌ xelegúꞌe̱ gunaꞌ. 27 Gate ba zua xuzre da gazre zra, naꞌ bal-la judío caꞌ, benneꞌ záꞌaca xe̱zre caꞌ zaj nababa Asia, beleléꞌene̱ꞌ Pablo lu xudauꞌ naꞌ, naꞌ buluchague̱ꞌ ca naca benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, naꞌ gulebía che̱ꞌe̱ Pablo. 28 Dxelenné̱ꞌ zizraj: ―Benneꞌ Israel, le gácale̱ netuꞌ. Benneꞌ nigá dxedé̱ꞌ gátete̱ze dxusé̱dene̱ꞌ xúgute̱ bénneache xuluzúe̱ꞌ chaláꞌala xe̱zr la xu chee̱dxu, ne da bdxixruj beꞌe Moisés, ne xudauꞌ nigá, ne ba guzre̱ꞌe̱ lu xudauꞌ nigá bal-la benneꞌ griego. Dxucáꞌana dítaje̱ꞌ lataj láꞌazxa nigá. 29 Caní gulenné̱ꞌ laweꞌ da ba beleléꞌene̱ꞌ Pablo lu xe̱zre naꞌ nen Trófimo, tu benneꞌ xe̱zre Efeso, naꞌ dxeléquene̱ꞌ gulúꞌu Pablo le̱ꞌ lu xudauꞌ. 30 Ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ beledxéꞌena zrague̱ꞌ, ne záꞌaca chégüe̱ꞌ. Nadxa gule̱l-le̱ꞌ Pablo, ne gulezrube xue̱ꞌ le̱ꞌ chaleꞌaj xudauꞌ naꞌ, naꞌ bulusézxuje̱ꞌ dxa xuꞌu chee̱ na. 31 Ba zuate̱ xelútie̱ꞌ Pablo gate benneꞌ Roma dxenná beꞌe̱ lu wedil-la benne̱ꞌ ba dxeledxéꞌena zraga ca naca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Jerusalén. 32 Nadxa benneꞌ nigá bchague̱ꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la nen benneꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ xjaca chégüe̱ꞌ naga zaj nazraga benneꞌ zan caꞌ. Gate benneꞌ caꞌ beleléꞌene̱ꞌ benneꞌ naꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la, naꞌ bulusane̱ꞌ québedxa buluzálaje̱ꞌ Pablo. 33 Nadxa gubigaꞌ benneꞌ naꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la, naꞌ gude̱l-le̱ꞌ Pablo, ne gunná béꞌene̱ꞌ xuluchéaje̱ꞌ le̱ꞌ chupa du xia. Gudé naꞌ bche̱be̱ꞌ benneꞌ caꞌ nuaꞌ benneꞌ nigá, ne bi ba be̱ne̱ꞌ. 34 Benneꞌ caꞌ gulebezre xe̱ꞌe̱ da zan da gulenné̱ꞌ. Caꞌan guca benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la quebe bi guxéajniꞌine̱ꞌ laweꞌ da dxelúnle̱ꞌe̱ schagaꞌ. Nadxa gunná béꞌene̱ꞌ xeleché̱ꞌe̱ Pablo xuꞌu naga zaj zraꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, benneꞌ zan caꞌ. 35 Gate belezrine̱ꞌ dxa xuꞌu naga zaj zraꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, naꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la belexúꞌe̱ Pablo lu naꞌze̱ꞌ laweꞌ da dxelúele̱ꞌe̱ benneꞌ zan caꞌ Pablo, 36 naꞌ xúgute̱ꞌ záꞌaque̱ꞌ cuzre naꞌ dxelenné̱ꞌ zizraj: ―Gate bénneaꞌ.  



















Pablo dxexeche̱be̱ꞌ lau benneꞌ zan caꞌ 37 Gate

dxelegúꞌe̱ Pablo lu xuꞌu naga zaj zraꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, le̱ꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ naꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ:

357

Los Hechos 21, 22

―¿Waca bi nniaꞌ? Naꞌ bche̱be bénneaꞌ le̱ꞌ: ―¿Waca nneuꞌ dizraꞌ griego? 38 ¿Quebe nacuꞌ lueꞌ benneꞌ Egipto naꞌ ba zeaj tu chupa iza btupe̱ꞌ benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ xuꞌu laweꞌ, naꞌ guché̱ꞌe̱ tapa gaxúa benneꞌ dxelutie̱ꞌ benneꞌ, xeajzré̱ꞌe̱ le̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj? 39 Nadxa Pablo guzre̱ꞌ benneꞌ naꞌ: ―Nedaꞌ nacaꞌ benneꞌ judío, ne nababaꞌ tu xe̱zre blau chee̱ ga nababa Cilicia. Be̱n culuén gunuꞌ nedaꞌ lataj guchálajle̱naꞌ benneꞌ zan caní. 40 Benneꞌ naꞌ be̱ꞌe̱ le̱ꞌ lataj, naꞌ Pablo guzé̱ꞌ lachila chee̱ xuꞌu naꞌ, naꞌ guchisa ne̱ꞌe̱ chee̱ xelezúa zri benneꞌ zan caꞌ. Gate gudxéꞌ zri, naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ dizraꞌ hebreo, dxenné̱ꞌ: 1 ―Leꞌe, benneꞌ gula, ne leꞌe, bi bichaꞌ, le xen ca da xapaꞌ leꞌe da dxexeche̱baꞌ chee̱le. 2 Gate belenne̱ꞌ dxuchálajle̱ Pablo le̱ꞌ dizraꞌ hebreo, naꞌ gulezúadxe̱ꞌ zrize, naꞌ Pablo guzre̱ꞌ le̱ꞌ: 3 ―Nedaꞌ nacaꞌ judío. Gúlajaꞌ xe̱zre Tarso naga nababa Cilicia, naꞌ bgulaꞌ Jerusalén nigá, naꞌ Gamaliel bsé̱dene̱ꞌ nedaꞌ cáte̱ze naca da nadxixruj bea na chee̱ xra xrtáudxu caꞌ. Tu dxue lázrezquezaꞌ dxunaꞌ da naca chee̱ Dios cáte̱ze dxunle leꞌe naꞌa. 4 Nédxute̱ gudáu ziꞌ xuzraꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, ne bé̱tequezaꞌ bal-le̱ꞌ, ne guche̱ꞌa benneꞌ biu, ne nuꞌula chee̱, naꞌ bzraꞌa le̱ꞌ lizre xia. 5 Bxruze blau, ne xúgute̱ benneꞌ gula sina waca xelexeché̱bequeze̱ꞌ belunne̱ꞌ nedaꞌ xiche chee̱ biꞌa na lau bi bíchedxu judío caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Damasco. Guxáꞌa naꞌ xeajxediljaꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús chee̱ che̱ꞌa benneꞌ caꞌ Jerusalén nigá, chee̱ xeledée̱ꞌ ba xaꞌ. 6 ’Gate zexáꞌa xuꞌa neza, ne ba zua zrinaꞌ Damasco, ca du wagubizra gúcatiteꞌ tu xiꞌ naga zexáꞌa da zaꞌ xabáa. 7 Naꞌ xeajchaziaꞌ lu xu, ne bendaꞌ chiꞌi tu benneꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Saulo, Saulo, ¿bizr chee̱ naꞌ nau ziꞌ xuzruꞌ nedaꞌ?” 8 Nadxa bche̱baꞌ le̱ꞌ: ¿Núzraqueze lueꞌ, Xran? Naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Nedaꞌ nacaꞌ Jesús, benneꞌ Nazaret, bénneaꞌ nau ziꞌ xuzruꞌ lueꞌ.” 9 Benneꞌ caꞌ zrále̱ne̱ꞌ nedaꞌ beleléꞌene̱ꞌ xiꞌ naꞌ, ne belezrebe̱ꞌ, san quebe belenne̱ꞌ chiꞌi bénneaꞌ gunné̱ꞌ nedaꞌ. 10 Nadxa gunnéaꞌ: ¿Bi dxallaꞌ gunaꞌ, Xran? Naꞌ Xránadxu gunné̱ꞌ: “Guxasa, ne guxíajte̱ze Damasco, ga naꞌ zua benneꞌ xelé̱ꞌe̱ lueꞌ ca da dxal-laꞌ gunuꞌ.” 11 Benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ belequé̱ꞌe̱ naꞌa zeajntuꞌ Damasco laweꞌ da bcaꞌana xiꞌ naꞌ nedaꞌ la chul-la.  





22























Los Hechos 22

358

12 ’Zua

naꞌ tu benneꞌ le̱ꞌ Ananías, benneꞌ dxune̱ꞌ du lazre̱ꞌ ca naca da bdxixruj beꞌe Moisés, naꞌ xúgute̱ benneꞌ judío zaj zre̱ꞌe̱ Damasco dxelenné̱ꞌ cháwele̱ꞌe̱ ca dxune̱ꞌ. 13 Ananías naꞌ ble̱ꞌe̱ naga zuaꞌ nedaꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Bichaꞌ Saulo, naꞌa xeleꞌenuꞌ.” Lu zra náꞌqueze beléꞌete̱daꞌ, ne bleꞌedaꞌ benneꞌ naꞌ. 14 Nadxa guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Dios chee̱ xra xrtáudxu guqué̱ꞌe̱ lueꞌ nédxute̱ chee̱ gúnbeꞌu ca naca da dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ, ne chee̱ leꞌenuꞌ Benneꞌ xrlátaje chee̱ Dios, ne xennuꞌ chiꞌi Bénneaꞌ. 15 Lueꞌ guchálajuꞌ da naca chee̱ Le̱ꞌ lau ca naca bénneache zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu, ne guzennuꞌ benneꞌ caꞌ ca naca da bléꞌenuꞌ, ne da bennuꞌ. 16 Naꞌa, ¿bizr chee̱ naꞌ dxezrenuꞌ? Guxasa, gudxúa nisa, ne bxren lazreꞌ chee̱ Xránuꞌ Dios chee̱ cuee̱ꞌ dul-la chiuꞌ.” 17 ’Gate bezrinaꞌ Jerusalén, guxáꞌa lu xudauꞌ xeajchálajle̱naꞌ Dios, naꞌ bleꞌedaꞌ tu da bleꞌe Dios nedaꞌ. 18 Bleꞌedaꞌ Xránadxu, naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Bdxuajche Jerusalén nigá laweꞌ da quebe xelezíꞌe̱ ca naca da guchálajuꞌ chiaꞌ.” 19 Nadxa guchaꞌ Le̱ꞌ: Xran, zaj nézquezne̱ꞌ guxáꞌa nedaꞌ xúgute̱ xuꞌu naga dxelezraga judío caꞌ, ne xeajxriꞌa benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chiuꞌ, naꞌ bzraꞌa le̱ꞌ lizre xia, ne bzálajquezaꞌ benneꞌ caꞌ, 20 naꞌ gate belútie̱ꞌ Esteban, benneꞌ we̱n zrin chiuꞌ, naꞌ zé̱quezaꞌ nedaꞌ nacaꞌ tuze nen benneꞌ caꞌ belútie̱ꞌ le̱ꞌ. 21 Xránadxu guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Guxíaj, laweꞌ da sellaꞌ lueꞌ zituꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío.”  

















Da be̱n benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la 22 Dizraꞌ

caní belenne̱ꞌ, san lu dizraꞌ nigá gulezú lawe̱ꞌ dxelebezre xe̱ꞌe̱, dxelenné̱ꞌ: ―¡Gate benneꞌ nigá! ¡Québedxa dxal-laꞌ gaca bane̱ꞌ! 23 Naꞌ gulebezre xáꞌaqueze̱ꞌ, ne buluzale̱ꞌ sibe zra lane̱ꞌ, ne belequé̱ꞌe̱ bxrte xu da buluzale̱ꞌ sibe. 24 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ naꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la gunná béꞌene̱ꞌ xelegúꞌe̱ Pablo lu xuꞌula, ne xeluꞌe̱ le̱ꞌ chee̱ nne̱ꞌ da li, bizr chee̱ naꞌ gulebezre xaꞌa benneꞌ zan caꞌ chee̱ le̱ꞌ. 25 Gate bexuzre buluchéaje̱ꞌ naꞌ Pablo, chee̱ xeluꞌe̱ le̱ꞌ, Pablo guzre̱ꞌ tu benneꞌ dxeaje̱ꞌ wedil-la zue̱ꞌ naꞌ: ―¿Naca chee̱le leꞌe güele tu benneꞌ nababe̱ꞌ Roma, ne quebe ne guchíꞌale aja naca chee̱ꞌ? 26 Gate ben benneꞌ dxeaje̱ꞌ wedil-la da nigá, naꞌ guxíaje̱ꞌ xeaje̱zre̱ꞌ benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la: ―Guxúe xánniuꞌ bi naꞌ gunuꞌ, laweꞌ da nababa Roma benneꞌ nigá. 27 Nadxa benneꞌ nigá gubigue̱ꞌ naga ze̱ Pablo, naꞌ bche̱be̱ꞌ le̱ꞌ:  









359

Los Hechos 22, 23

―¿Da li naꞌ nababuꞌ Roma? Pablo beche̱be̱ꞌ: ―Aweꞌ. 28 Naꞌ benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la gunné̱ꞌ: ―Nedaꞌ da zrente̱ gudízrujaꞌ chee̱ gubabaꞌ Roma. Naꞌ Pablo gunné̱ꞌ: ―Nedaꞌ nabábaquezaꞌ Roma gate gúlajteaꞌ. 29 Gate belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ benneꞌ caꞌ ba zaj ze̱ꞌ xeluꞌe̱ Pablo belexecuase̱ꞌ cuita le̱ꞌ, naꞌ la gaze benneꞌ naꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la, gate guque béꞌene̱ꞌ nababa Pablo Roma, bzrebe̱ꞌ laweꞌ da nuchéaje̱ꞌ le̱ du xia.  



Pablo dxezrine̱ꞌ lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ blau caꞌ chee̱ judío caꞌ 30 Zra

xula, benneꞌ naꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la guca lazre̱ꞌ nézene̱ꞌ bi chee̱ naꞌ dxelagu zria judío caꞌ Pablo, naꞌ bequé̱ꞌe̱ du xia naꞌ nadxéaj na naꞌ Pablo, naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ xelezraga benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze, ne xúgute̱ benneꞌ xuꞌu laweꞌ blau. Nadxa guléaje̱ꞌ Pablo, naꞌ bze̱ꞌ le̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ. 1 Pablo gunné̱ꞌe̱ benneꞌ xuꞌu laweꞌ blau caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Leꞌe, bi bichaꞌ, ca naca xúgute̱ da ba be̱naꞌ nedaꞌ, zua zri xichaj lázrdawaꞌ lau Dios. 2 Nadxa Ananías, bxruze blau, gunná béꞌene̱ꞌ benneꞌ zaj ze̱ꞌ naꞌ xelegape̱ꞌ dxuꞌa Pablo. 3 Naꞌ Pablo beche̱be̱ꞌ: ―Dios güe̱ꞌe̱ lueꞌ, benneꞌ dxun láweze da xrlátaje. Dxeꞌu naꞌ chee̱ guchiꞌu chiaꞌ nedaꞌ ca dxenná bea da nadxixruj bea Dios. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxunuꞌ da dxedábaga da bdxixruje̱ꞌ, dxenná beꞌenuꞌ xeluꞌe̱ nedaꞌ? 4 Benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ gulé̱ꞌe̱ Pablo: ―¿Caní schanniꞌ dxennáuꞌ chee̱ bxruze blau chee̱ Dios? 5 Pablo gunné̱ꞌ: ―Leꞌe, bi bichaꞌ, quebe gunezdaꞌ che benneꞌ nigá naque̱ꞌ bxruze blau laweꞌ da dxenná lu xiche chee̱ Dios: Quebe nneuꞌ schanniꞌ chee̱ benneꞌ dxenná beꞌe̱ lázriuꞌ. 6 Nadxa guque béꞌene̱ꞌ Pablo bal-le̱ꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ saduceo caꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ fariseo caꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―Leꞌe, bi bichaꞌ, nedaꞌ nacaꞌ fariseo, ne xrtiaꞌ zaj naue̱ꞌ fariseo caꞌ, naꞌ dxuchíꞌale ca naca chiaꞌ laweꞌ da dxebeza lazraꞌ xelexebán benneꞌ gate.

23













Los Hechos 23

360

7 Gate

gunná Pablo da nigá, naꞌ benneꞌ fariseo caꞌ, ne benneꞌ saduceo caꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxulutil-la ljwezre̱ꞌ dizraꞌ, naꞌ gulaca chupa laꞌa ca naca benneꞌ caꞌ. 8 Caꞌan guca laweꞌ da dxelenná saduceo caꞌ quebe xelexebán benneꞌ gate, ne quebe nu chiláꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ, ne quebe nu chiláꞌ bénneꞌdu xuꞌu bénneache, san benneꞌ fariseo caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ dxataꞌ xúgute̱ da caꞌ. 9 Xúgute̱ꞌ gulebezre xe̱ꞌe̱, naꞌ gulezé̱ bal-la benneꞌ dxuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea na, benneꞌ zaj naque̱ꞌ fariseo, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá quebe bi da cale̱la ne gune̱ꞌ. Che nu bénnedu xuꞌu bénneache, u tu gubáz chee̱ xabáa ba gunné̱ꞌ le̱ꞌ, quebe dxal-laꞌ nne̱dxu chee̱ Dios. 10 Naꞌ bulutíl-lale̱ꞌe̱ ljwezre̱ꞌ dizraꞌ, naꞌ benneꞌ naꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la bzrebe̱ꞌ xele̱l-le̱ꞌ Pablo xuluzúzruje̱ꞌ le̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ benneꞌ dxjaca wedil-la xelexebéaje̱ꞌ le̱ꞌ láwela benneꞌ caꞌ, ne xelexechéꞌe̱ le̱ꞌ lu xuꞌu naꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la. 11 Xe̱la xula, Xránadxu bleꞌe lawe̱ꞌ Pablo, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Be̱n dipa lazruꞌ, Pablo, laweꞌ da ca bchálajquezuꞌ chiaꞌ Jerusalén nigá, caꞌan dxál-laꞌqueze guchálajuꞌ chiaꞌ lu xe̱zre Roma.  







Zaj nun benneꞌ judío ca xelune̱ꞌ xelútie̱ꞌ Pablo 12 Zra

xula bal-la benneꞌ judío caꞌ belune̱ꞌ tuze dizraꞌ xelútie̱ꞌ Pablo. Gulenné̱ꞌ: ―Dios cuꞌe̱ dxiꞌu deꞌ che bi xiꞌaj gágudxu, ne quebe ne gútedxu Pablo. 13 Nadé chua benneꞌ biu caꞌ zaj nache̱be lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ da nigá. 14 Benneꞌ caní xjaque̱ꞌ lau benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ: ―Netuꞌ ba guche̱be lázrentuꞌ lau Dios cuꞌe̱ netuꞌ deꞌ che bi gáguntuꞌ, ne quebe ne gútentuꞌ Pablo. 15 Naꞌa, leꞌe, ne xezícadxa benneꞌ xuꞌu laweꞌ blau caꞌ dxal-laꞌ nábale benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la xedajlegüe̱ꞌe̱ Pablo wxre zila laule leꞌe, xe̱le bénneaꞌ dxaca lázrele guché̱be xánnele Pablo, naꞌ netuꞌ se̱ cuásantuꞌ gútentuꞌ le̱ꞌ québela ne xide̱ꞌ nigá. 16 Zriꞌine bi zan Pablo benbeꞌ ca naca da nigá, naꞌ guxíajbeꞌ naga zua Pablo cheajé̱zrebeꞌ le̱ꞌ. 17 Nadxa Pablo gunné̱ꞌ tu benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Guché̱ꞌ bi cuideꞌ nigá lau benneꞌ xíchaje̱ chiuꞌ laweꞌ da de̱ da dxal-laꞌ xe̱beꞌ le̱ꞌ.  









361

Los Hechos 23

18 Naꞌ

benneꞌ naꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la guché̱ꞌe̱-beꞌ lau xrane̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Pablo, bénneaꞌ nadxéaje̱ꞌ gunné̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ gunabe̱ꞌ xedajguꞌa bi cuideꞌ nigá naga zuꞌ laweꞌ da de̱ da dxal-laꞌ xe̱beꞌ lueꞌ. 19 Benneꞌ xíchaje̱ naꞌ guqué̱ꞌe̱ naꞌ bi cuideꞌ naꞌ, naꞌ guché̱ꞌe̱beꞌ chaláꞌala, ne bche̱be̱ꞌ-beꞌ: ―¿Bi dxaca lazruꞌ xuꞌu nedaꞌ? 20 Naꞌ gunná bi cuideꞌ naꞌ, gúzrebeꞌ le̱ꞌ: ―Benneꞌ judío caꞌ ba zaj nune̱ꞌ tuze dizraꞌ xelenabe̱ꞌ lueꞌ che̱ꞌu Pablo wxre zila lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ blau caꞌ, xelenné̱ꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xuluche̱be xánnie̱ꞌ le̱ꞌ. 21 Quebe chéajle̱ꞌu chee̱ benneꞌ caꞌ laweꞌ da nadé chua benneꞌ caꞌ xelebeze̱ꞌ le̱ꞌ bagácheze, ne ba guleche̱be lazre̱ꞌ lau Dios Le̱ꞌ cuꞌe̱ benneꞌ caꞌ deꞌ che bi xeleꞌaj xelawe̱ꞌ, ne quebe ne xelútie̱ꞌ Pablo. Naꞌa ba zaj zue̱ꞌ dxelebeze̱ꞌ xrtizruꞌ. 22 Nadxa benneꞌ xíchaje̱ naꞌ bze̱ꞌ bi cuideꞌ naꞌ dizraꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ-beꞌ quebe nu xe̱beꞌ ba xeajé̱zrebeꞌ le̱ꞌ caní.  







Dxelesel-le̱ꞌ Pablo lau Félix, benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ 23 Benneꞌ

xíchaje̱ naꞌ gunné̱ꞌ chupa benneꞌ chee̱ꞌ, benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ xulucueze̱ꞌ chupa gaxúa benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, benneꞌ saꞌaca niꞌe̱, ne ga xun chi benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, benneꞌ xelebía bzrinaꞌ, ne chupa gaxúa benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, benneꞌ xeluꞌe̱ xia tunna, chee̱ chjaque̱ꞌ lu xe̱zre Cesarea dxedáꞌ ga chizrela. 24 La gázqueze gunná béꞌene̱ꞌ xulucueze̱ꞌ bzrinaꞌ cuía Pablo, ne gunná béꞌene̱ꞌ xeleché̱ꞌe̱ le̱ꞌ cháwedauꞌ lau Félix, benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ waláz chee̱ Roma. 25 Gusel-le̱ꞌ tu xiche da belúa benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la. Caní naxúaj na: 26 Nedaꞌ Claudio, dxugapaꞌ lueꞌ diuzre Félix, benneꞌ xuꞌu lu naꞌu xe̱zr la xu nigá. 27 Benneꞌ judío caꞌ gule̱l-le̱ꞌ benneꞌ nigá náꞌtega naꞌa chee̱ xelútie̱ꞌ le̱ꞌ. Gate gunezdaꞌ nedaꞌ nababe̱ꞌ Roma, naꞌ guxíajle̱naꞌ benneꞌ chiaꞌ caꞌ, benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedilla, xeajseláꞌ le̱ꞌ. 28 Guca lazraꞌ nezdaꞌ bi dxelagu zria le̱ꞌ, naꞌ guche̱ꞌa le̱ꞌ lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ chee̱ judío caꞌ. 29 Naꞌ gunezdaꞌ dxelagu zria le̱ꞌ da naca chee̱ da nadxixruj bea chee̱ judío caꞌ, san quebe naca na chee̱ xelútie̱ꞌ le̱ꞌ, ne chee̱ chuꞌe̱ lizre xia. 30 Gate bendaꞌ ca ba zaj nun judío caꞌ chee̱ xelútie̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ dxusel-laꞌ le̱ꞌ naga zuꞌ, ne ba guchaꞌ benneꞌ caꞌ dxelagu zria le̱ꞌ waca xelawe̱ꞌ le̱ꞌ zria lau lueꞌ. Gaca xrlátaje chiuꞌ.  













Los Hechos 23, 24

362

31 Nadxa

benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la belune̱ꞌ ca gunná beꞌe benneꞌ xíchaje̱ chee̱ꞌ, naꞌ beleché̱ꞌe̱ Pablo chizrela, naꞌ belezrine̱ꞌ xe̱zre Antípatris. 32 Zra xula benneꞌ dxjaca wedil-la, benneꞌ caꞌ dxeledáꞌ níꞌaze, belexezrine̱ꞌ Jerusalén, naꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la zaj zrie̱ꞌ bzrinaꞌ beleché̱ꞌe̱ Pablo naga dxal-laꞌ zrine̱ꞌ. 33 Gate belezrine̱ꞌ xe̱zre Cesarea, naꞌ bulunézruje̱ꞌ benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ xiche naꞌ, ne buludée̱ꞌ Pablo lu ne̱ꞌe̱. 34 Ca bexuzre blabe̱ꞌ xiche naꞌ, naꞌ benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ bche̱be̱ꞌ ga benneꞌ Pablo. Gate benne̱ꞌ naque̱ꞌ benneꞌ chee̱ xe̱zre nababa Cilicia, 35 naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Guchiꞌa chee̱ da dxaca chiuꞌ gate xeleláꞌ benneꞌ caꞌ dxelagu zria lueꞌ. Nadxa gunná béꞌene̱ꞌ cha benneꞌ dxjaca wedil-la xuluxúe̱ꞌ Pablo naga zua xuꞌu laweꞌ chee̱ Herodes.  







24

Pablo dxuzriꞌe̱ dizraꞌ da dxácale̱ na le̱ꞌ lau Félix 1 Ca

gudé gazxuꞌ zra, Ananías, bxruze blau, bzrine̱ꞌ xe̱zre Cesarea nen bal-la benneꞌ gula sina caꞌ, ne tu benneꞌ dxenné̱ꞌ waláz chee̱ benneꞌ caꞌ, le̱ꞌ Tértulo. Benneꞌ caní belezrine̱ꞌ lau benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ chee̱ xelagu zria Pablo. 2 Gate xeajlexríꞌe̱ Pablo, naꞌ guzú lau Tértulo dxawe̱ꞌ xria Pablo, dxe̱ꞌe̱ Félix: ―Xcalenuꞌ lueꞌ, benneꞌ xuꞌu lu naꞌu xe̱zr la xu nigá, laweꞌ da zúantuꞌ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ, naꞌ da chaweꞌ dxgua dxaca na chee̱ntuꞌ, naꞌ ca dxenná beꞌenuꞌ netuꞌ lu xel-laꞌ sina chiuꞌ dxexedxúaj na chaweꞌ. 3 Xúgute̱ da nigá dxezíꞌqueze lu naꞌntuꞌ gátete̱ze naꞌ, ne dxe̱ntuꞌ lueꞌ xcalén cuinuꞌ, Félix. 4 Chee̱ québedxa guntuꞌ lueꞌ zé̱dete̱, dxataꞌ xuedaꞌ lueꞌ gun zren lazruꞌ xennuꞌ chee̱ntuꞌ tu chíꞌidauꞌ. 5 Dxennáꞌantuꞌ benneꞌ nigá dxúnle̱ꞌe̱ da cale̱la, ne gátete̱ze naꞌ lu xe̱zr la xu nigá dxune̱ꞌ benneꞌ judío chupa laꞌa, ne naque̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj daꞌ tu benneꞌ Nazaret. 6 Benneꞌ nigá guca lazre̱ꞌ guzúe̱ꞌ chaláꞌala xudauꞌ chee̱ntuꞌ, naꞌ netuꞌ gudé̱l-lantuꞌ le̱ꞌ, ne guca lázrentuꞌ guchíꞌantuꞌ da naca chee̱ꞌ ca nadxixruj bea na chee̱ntuꞌ. 7 Naꞌ Lisias, benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la, bequé̱ꞌe̱ le̱ꞌ lu naꞌntuꞌ xadía. 8 Naꞌ gunné̱ꞌ che zaj zra benneꞌ xelagu zrie̱ꞌ Le̱ꞌ, dxal-laꞌ xelelé̱ꞌe̱ lau lueꞌ. Lueꞌ gaca guche̱buꞌ benneꞌ nigá, naꞌ nézenuꞌ naca da li zria dxáguntuꞌ le̱ꞌ. 9 Benneꞌ judío caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ gulenné̱ꞌ naca da li xúgute̱ da caꞌ. 10 Nadxa benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ guchisa ne̱ꞌe̱ chee̱ guchalaj Pablo, naꞌ gunná Pablo:  

















363

Los Hechos 24

―Dxebéle̱ꞌe̱daꞌ dxunuꞌ nedaꞌ lataj xeche̱baꞌ lau lueꞌ, laweꞌ da nezdaꞌ naca xrlátaje ca dxuchiꞌu da dxaca chee̱ xe̱zr la xu chee̱ntuꞌ ba zeaj zaneꞌ iza. 11 Luéꞌqueze waca chéajniꞌinuꞌ ba zeaj chazrinnu zraze blaꞌa Jerusalén chee̱ güe láꞌanaꞌ Dios. 12 Quebe beleléꞌene̱ꞌ nedaꞌ nu gutil-laꞌ dizraꞌ, ne quebe nu benneꞌ guchéꞌenaꞌ zraga lu xudauꞌ blau, ne lu xezícala xuꞌu caꞌ, ne lu neza caꞌ chee̱ xe̱zre naꞌ. 13 Benneꞌ caní quebe xelezéquene̱ꞌ xululéꞌene̱ꞌ naca da li ca zaj naca da dxelawe̱ꞌ nedaꞌ zria. 14 Tu da dxexeche̱baꞌ, dxucáꞌana szrenaꞌ Dios chee̱ xra xrtáudxu caꞌ, dxunaꞌ ca da dxelenná benneꞌ caní naca na da we̱n lazreꞌ, laweꞌ da dxéajle̱ꞌa xúgute̱ da naxúaj na lu xiche chee̱ da nadxixruj bea na, ne chee̱ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 15 Nedaꞌ dxebeza lázrquezaꞌ ca da gun Dios, ca dxelebeza lazreꞌ benneꞌ caní, dxebeza lázrentuꞌ Dios gusebane̱ꞌ benneꞌ gate caꞌ, benneꞌ xrlátaje, ne benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 16 Chee̱ le̱ naꞌ dxue lazraꞌ sua zri xichaj lázrdawaꞌ lau Dios, ne lau bénneache caꞌ. 17 ’Ca gudé gudáꞌ xe̱zre xula caꞌ zaneꞌ iza, naꞌ bezrinaꞌ lazriaꞌ chee̱ gunézrujaꞌ da gácale̱ na benneꞌ xacheꞌ caꞌ, ne cuꞌa gunaꞌ lau Dios. 18 Da nigá dxunaꞌ nedaꞌ gate bal-la benneꞌ judío chee̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Asia belexezrague̱ꞌ nedaꞌ lu xudauꞌ ca gudé bcaꞌana chaweꞌ cuinaꞌ cáte̱ze naca da zéajle̱ntuꞌ, san quebe nu benneꞌ bchagaꞌ, ne quebe nu benneꞌ guchéꞌenaꞌ zraga. 19 Benneꞌ caní dxal-laꞌ xelelé̱ꞌe̱ nigá chee̱ xelawe̱ꞌ nedaꞌ zria che bi zua dxelaca chee̱ꞌ nen nedaꞌ, 20 san che quebe bi de̱, naꞌ benneꞌ caní zaj zre̱ꞌe̱ nigá dxal-laꞌ xelenné̱ꞌ che bi belezrélene̱ꞌ da dxebagaꞌ gate zuaꞌ lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ blau caꞌ chee̱ judío caꞌ. 21 Tuze da be̱naꞌ gate zuaꞌ lau benneꞌ caꞌ, gunnéaꞌ zizraj: Naꞌa dxuchíꞌale chiaꞌ laweꞌ da dxeajlí lazraꞌ xelexebán benneꞌ gate. 22 Gate Félix benne̱ꞌ da nigá, naꞌ bcaꞌane̱ꞌ na cáꞌaze laweꞌ da neze xanneꞌ le̱ꞌ ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Gate xida Lisias, benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la, naꞌ chéajniꞌidxedaꞌ chee̱ da nigá dxaca chee̱le. 23 Nadxa Félix gunná béꞌene̱ꞌ benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la, ne benneꞌ caꞌ dxenná beꞌene̱ꞌ xelexeguꞌe̱ Pablo lu xuꞌu laweꞌ naꞌ, naꞌ xeluꞌe̱ le̱ꞌ lataj bi gune̱ꞌ, ne xeluꞌe̱ lataj benneꞌ ljwezre Pablo cheajlenné̱ꞌe̱ le̱ꞌ, ne bi xelune̱ꞌ chee̱ꞌ. 24 Gudé tu chupa zra Félix belé̱ꞌe̱ xetú nen zruꞌule̱ꞌ Drusila, nuꞌula judío, naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ bzrin Pablo chee̱ guchálajle̱ne̱ꞌ  



























Los Hechos 24, 25

364

le̱ꞌ ca naca xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ chee̱ Jesucristo. 25 Gate Pablo bchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ ca dxal-laꞌ gundxu da xrlátaje, ne nna beꞌe cuínadxu, naꞌ zrin zra guchiꞌa Dios chee̱dxu gate cheajsé̱ chee̱ xe̱zr la xu, naꞌ bzrebe Félix, ne guzre̱ꞌ Pablo: ―Bexíaj naꞌa. Gate nalátajaꞌ, naꞌ nné̱quezaꞌ lueꞌ. 26 La gaze dxaca lazreꞌ Félix gunezruj Pablo le̱ꞌ dumí chee̱ gusane̱ꞌ le̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ gunné̱le̱ꞌe̱ Pablo chee̱ guchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 27 Caꞌ guca, gudé chupa iza, naꞌ Félix bedxúaje̱ꞌ xrlátaje̱ꞌ ga xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ bedé tu benneꞌ le̱ꞌ Porcio Festo waláz chee̱ Félix. Félix bcaꞌane̱ꞌ Pablo lizre xia laweꞌ da guca lazre̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ chaweꞌ lau judío caꞌ.  





25

Pablo dxexeche̱be̱ꞌ lau Festo 1 Nadxa

Festo bzrine̱ꞌ xe̱zre Cesarea chee̱ siꞌ lu ne̱ꞌe̱ gaque̱ꞌ benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ gate guca chunna zra, guxíaje̱ꞌ Jerusalén. 2 Lu xe̱zre naꞌ belezrín benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ judío blau caꞌ lau le̱ꞌ, ne gulawe̱ꞌ zria Pablo. 3 Gulataꞌ xuene̱ꞌ benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ sel-le̱ꞌ benneꞌ cheajlexezriꞌe̱ Pablo chee̱ xezrine̱ꞌ Jerusalén. Benneꞌ judío caꞌ ba zaj nune̱ꞌ xelútie̱ꞌ Pablo la neza gate zezé̱ꞌe̱ naꞌ. 4 Beche̱be Festo ba xuꞌu Pablo lizre xia lu xe̱zre Cesarea, naꞌ lé̱queze̱ꞌ ba nune̱ꞌ chéaje̱ꞌ naꞌ xetú chupa zra. 5 Naꞌ guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ láwela leꞌe, benneꞌ zaj nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea, dxal-laꞌ chjácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ Cesarea, naꞌ che benneꞌ naꞌ zua bi da cale̱la da be̱ne̱ꞌ, waca gágule le̱ꞌ zria. 6 Festo begáꞌane̱ꞌ Jerusalén ca du xrunuꞌ ga chi zraze, naꞌ bezrine̱ꞌ Cesarea. Zra xula gudxéꞌe̱ lataj blau chee̱ꞌ, ne gunná béꞌene̱ꞌ xeajlexríꞌe̱ Pablo. 7 Gate bzrin Pablo lau benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ gulebiga judío caꞌ záꞌaca Jerusalén, ne gulágule̱ꞌe̱ zria Pablo, san quebe guca xululéꞌene̱ꞌ naca na da li. 8 Nadxa Pablo beche̱be̱ꞌ waláz chee̱ꞌ, gunné̱ꞌ: ―Nedaꞌ quebe bi da cale̱la ne gunaꞌ, quegá chee̱ da nadxixruj bea chee̱ judío caꞌ, ne quegá chee̱ xudauꞌ chee̱ꞌ, ne quegá chee̱ César. 9 Festo guca lazre̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau benneꞌ judío caꞌ, naꞌ bche̱be̱ꞌ Pablo: ―¿Dxaca lazruꞌ chéajuꞌ Jerusalén chee̱ guchiꞌa nedaꞌ ca naca chiuꞌ naꞌ? 10 Pablo beche̱be̱ꞌ:  

















365

Los Hechos 25

―Zuaꞌ lau xuꞌu laweꞌ da nuzúa César naga dxal-laꞌ zriꞌa ca naca chiaꞌ. Lueꞌ nézqueznuꞌ quebe bi da zrinnaj ne gunaꞌ chee̱ benneꞌ judío caꞌ. 11 Che ba be̱naꞌ tu da zrinnaj da dxun na gútele nedaꞌ, waca gútele nedaꞌ. Che quebe bi de̱ naca na da li ca naca zria da dxelawe̱ꞌ nedaꞌ, quebe nu napa xel-laꞌ dxenná bea gudée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ. Dxenabaꞌ zriꞌa chiaꞌ lau César. 12 Ca gudé bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ dxuluzéajniꞌi le̱ꞌ, naꞌ Festo guzre̱ꞌ Pablo: ―Ba gunabuꞌ zriꞌa chiuꞌ lau César. Chéajuꞌ lau César.  



Pablo dxezrine̱ꞌ lau Agripa, benneꞌ wenná bea 13 Ca

gudé zaneꞌ zra Agripa, benneꞌ wenná bea, ne bi zane̱ꞌ belezrine̱ꞌ Cesarea chee̱ xulugape̱ꞌ Festo diuzre. 14 Gulezúe̱ꞌ naꞌ tu chupa zra, naꞌ Festo bzenne̱ꞌ Agripa, benneꞌ wenná bea naꞌ ca naca chee̱ Pablo. Guzre̱ꞌ le̱ꞌ: ―Zua tu benneꞌ nigá, benneꞌ bcaꞌana Félix lizre xia. 15 Gate guzúaꞌ xe̱zre Jerusalén, naꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, ne benneꞌ gula sina caꞌ chee̱ judío caꞌ gulenné̱ꞌ chee̱ benneꞌ nigá, ne gulenabe̱ꞌ nedaꞌ chugaꞌ chee̱ꞌ gatie̱ꞌ. 16 Nedaꞌ beche̱baꞌ benneꞌ caꞌ, gunníaꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ chee̱ Roma quebe nu benneꞌ dxelechugue̱ꞌ chee̱ꞌ gatie̱ꞌ che quebe zrine̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ dxelaweꞌ le̱ꞌ zria chee̱ xeche̱be̱ꞌ waláz chee̱ꞌ. 17 Chee̱ le̱ naꞌ, gate beleláꞌ benneꞌ caꞌ nigá, quebe guzredaꞌ, naꞌ zra xula gudxeꞌa lataj blau chiaꞌ, ne gunná beꞌedaꞌ blaꞌ benneꞌ naꞌ. 18 Benneꞌ caꞌ gulawe̱ꞌ le̱ꞌ zria quebe bi gulenné̱ꞌ chee̱ꞌ ca da gúquedaꞌ nedaꞌ. 19 Laze láweze da gulenné̱ꞌ chee̱ꞌ naca na ca naca da dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios, ne chee̱ tu benneꞌ le̱ꞌ Jesús, benneꞌ gute, san dxenná Pablo naca bane̱ꞌ. 20 Quebe bezréledaꞌ ájala gunaꞌ chee̱ da naꞌ, naꞌ bche̱baꞌ Pablo che dxaca lazre̱ꞌ chéaje̱ꞌ Jerusalén chee̱ zriꞌa ca naca chee̱ꞌ naꞌ. 21 Nadxa le̱ꞌ gunabe̱ꞌ zriꞌa chee̱ꞌ lau César Augusto, naꞌ gunná beꞌedaꞌ xegáꞌane̱ꞌ lizre xia cadxa séquedaꞌ sel-laꞌ le̱ꞌ lau César. 22 Nadxa gunná Agripa, dxe̱ꞌe̱ Festo: ―La gaze nedaꞌ dxaca lazraꞌ xendaꞌ chee̱ benneꞌ nigá. Naꞌ beche̱be Festo: ―Wxre xennuꞌ chee̱ꞌ. 23 Zra xula, gate belezrín Agripa, ne Berenice ga naꞌ, belúꞌe̱ lu dute̱ xel-laꞌ szren nen benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la, ne benneꞌ blau caꞌ chee̱ xe̱zre. Naꞌ Festo gunná béꞌene̱ꞌ xeajlexríꞌe̱ Pablo, 24 naꞌ gunné̱ꞌ:  





















Los Hechos 25, 26

366

―Agripa, benneꞌ wenná bea, ne leꞌe, nazrágale nigá nen netuꞌ. Nigá zua benneꞌ naꞌ. Benneꞌ zan, benneꞌ judío zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Cesarea nigá, gulenné̱ꞌ chee̱ benneꞌ nigá, naꞌ tu gulé̱zqueze̱ꞌ nedaꞌ dxal-laꞌ gatie̱ꞌ. 25 Nedaꞌ dxéquedaꞌ quebe bi be̱ne̱ꞌ da gudé na le̱ꞌ gatie̱ꞌ, san lé̱queze̱ꞌ gunabe̱ꞌ zriꞌa chee̱ꞌ lau César. Chee̱ le̱ naꞌ ba nunaꞌ chee̱ꞌ sellaꞌ le̱ꞌ lau César. 26 Quebe bi de̱ da guzúajaꞌ chee̱ Xranaꞌ César ca naca chee̱ benneꞌ nigá. Chee̱ le̱ naꞌ dxuzúaꞌ benneꞌ nigá laule leꞌe, ne da naca bláuqueze, dxuzúaꞌ le̱ꞌ lau lueꞌ, wenná bea Agripa, chee̱ guche̱buꞌ le̱ꞌ chee̱ gataꞌ lateꞌ da guzúajaꞌ ca naca chee̱ꞌ. 27 Dxéquedaꞌ quebe naca chaweꞌ sel-laꞌ tu benneꞌ nadxéaje̱ꞌ du xia, ne quebe nniaꞌ bi da zria nape̱ꞌ.  





26

Pablo dxexeche̱be̱ꞌ lau Agripa, benneꞌ wenná bea 1 Nadxa

gunná wenná bea Agripa, guzre̱ꞌ Pablo: ―Waca xeche̱buꞌ. Naꞌ Pablo guchisa ne̱ꞌe̱, ne guzú lawe̱ꞌ dxuchálaje̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: 2 ―Dxebéle̱ꞌe̱daꞌ dxunuꞌ nedaꞌ lataj dxuchálajaꞌ lau lueꞌ, wenná bea Agripa, chee̱ xeche̱baꞌ ca da gulenná benneꞌ judío chiaꞌ nedaꞌ, 3 ne da naca blaudxa, laweꞌ da nézqueznuꞌ lueꞌ ca naca da zéajle̱ntuꞌ netuꞌ, benneꞌ judío caꞌ, ne ca naca dizraꞌ dxutil-la ljwézrentuꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ dxenabaꞌ lueꞌ xennuꞌ chiaꞌ dute̱ xel-laꞌ zren lazreꞌ chiuꞌ. 4 ’Xúgute̱ benneꞌ judío caꞌ zaj nézene̱ꞌ ca be̱naꞌ lazriaꞌ, ne lu xe̱zre Jerusalén gate nácateaꞌ bidauꞌte̱. 5 Zaj nézqueze benneꞌ caꞌ, ne waca xelexeche̱be̱ꞌ che dxelaca lazre̱ꞌ, ca nácateaꞌ benneꞌ cuídeꞌte̱, nacaꞌ fariseo. Benneꞌ fariseo caꞌ zjácale̱dxe̱ꞌ ca naca chee̱ da dxeléajle̱ judío caꞌ chee̱ Dios. 6 Naꞌa laweꞌ da dxebeza lazraꞌ gusebán Dios benneꞌ gate caꞌ, ca guche̱be lazre̱ꞌ chee̱ xra xrtáuntuꞌ caꞌ, benneꞌ caꞌ buluzúe̱ꞌ nedaꞌ lau xuꞌu laweꞌ. 7 Dxelebeza lazreꞌ chazrinnu cueꞌ zriꞌine zre sua Israel xeleléꞌene̱ꞌ gaca ca naca da nigá guche̱be lazreꞌ Dios, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios, ne dxelune̱ꞌ zrin chee̱ꞌ te zra ne chizrela. Naꞌa, wenná bea Agripa, benneꞌ judío caꞌ dxelawe̱ꞌ nedaꞌ zria laweꞌ da dxebeza lazraꞌ ca naca da caníqueze da nache̱be lazreꞌ Dios. 8 ¿Quebe dxéajle̱ꞌu gusebán Dios benneꞌ gate caꞌ? 9 ’Nédaꞌquezaꞌ nédxute̱ gúquedaꞌ da zan da dxal-laꞌ gunaꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, benneꞌ Nazaret. 10 Caní be̱naꞌ lu xe̱zre Jerusalén. Lu xel-laꞌ dxenná bea chee̱ benneꞌ  

















367

Los Hechos 26

xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ, benneꞌ zan bzraꞌa lizre xia, benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, naꞌ gate belútie̱ꞌ benneꞌ caꞌ nedaꞌ bé̱nquezaꞌ tuze benneꞌ caꞌ belútie̱ꞌ le̱ꞌ. 11 Zaneꞌ lásate̱ bdeaꞌ benneꞌ caꞌ ba xaꞌ chee̱ xulusane̱ꞌ xel-laꞌ dxeleajlí lazreꞌ chee̱ꞌ. Caní be̱naꞌ xúgute̱ lu xuꞌu caꞌ naga dxelezraga judío caꞌ, naꞌ lu xel-laꞌ dxezráꞌa chiaꞌ benneꞌ caꞌ, gudáu ziꞌ xuzraꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zre zituꞌ caꞌ. 12 ’Chee̱ gunaꞌ da nigá zexáꞌa xe̱zre Damasco, zaj nasel-la benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ bxruze caꞌ nedaꞌ nen xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ. 13 Ca zexáꞌa xuꞌa neza naꞌ, du wagubizra bleꞌedaꞌ tu xiꞌ da zaꞌ xabáa da nácadxa ca xel-laꞌ dxennáꞌ chee̱ gubizra, naꞌ gusení na naga zexáꞌa nedaꞌ nen benneꞌ zjácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 14 Nadxa xúgute̱ntuꞌ xeajcházentuꞌ lu xu, naꞌ bendaꞌ chiꞌi tu benneꞌ gunné̱ꞌ dizraꞌ hebreo, guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Saulo, Saulo, ¿bizr chee̱ naꞌ nau ziꞌ xuzruꞌ nedaꞌ? Lueꞌze dxun ziꞌ cuinuꞌ ca dxun be̱zre gate dxulíbebaꞌ laweꞌ xágala da dxádue̱ꞌ-baꞌ.” 15 Nadxa gunnéaꞌ: ¿Nuzra Lueꞌ, Xran? naꞌ Xránadxu guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Nedaꞌ nacaꞌ Jesús, bénneaꞌ nau ziꞌ xuzruꞌ. 16 Bexasa, guzé̱, laweꞌ da bleꞌe lawaꞌ lueꞌ chee̱ gunuꞌ zrin chiaꞌ, ne chee̱ xeche̱buꞌ ca naca da ba bléꞌenuꞌ, ne ca naca da za leꞌenuꞌ gate te naꞌa. 17 Guseláꞌ lueꞌ lu naꞌ benneꞌ judío caꞌ, ne lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ naga dxusel-laꞌ lueꞌ naꞌa. 18 Dxusel-laꞌ lueꞌ lau benneꞌ caꞌ chee̱ sálajuꞌ xiaj lau benneꞌ caꞌ chee̱ xulusane̱ꞌ da naca chee̱ da chul-la, naꞌ xelune̱ꞌ da naca chee̱ xel-laꞌ naxaníꞌ, ne chee̱ xelexedxúaje̱ꞌ lu naꞌ da xriwe̱ꞌ, ne xelexúꞌe̱ lu naꞌ Dios, ne chee̱ xeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ nedaꞌ, naꞌ xunite lau Dios ca naca dul-la chee̱ꞌ, ne gaca chee̱ꞌ tu da xelape̱ꞌ láwela benneꞌ caꞌ ba gucáꞌa Dios.” 19 ’Caꞌ guca, wenná bea Agripa. Bzuaꞌ dizraꞌ ca naca da bleꞌe Dios nedaꞌ da naca chee̱ xabáa. 20 Nedxu bchálajaꞌ dizraꞌ chee̱ Dios lau benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Damasco, naꞌ gudé naꞌ lau benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén, ne ca naca naga nababa Judea, ne lau benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. Guchaꞌ benneꞌ caꞌ dxallaꞌ xelexebíꞌi lazre̱ꞌ, ne xelexexaque̱ꞌ chee̱ Dios, naꞌ xelune̱ꞌ da xelunna bea na ca da ba zaj naque̱ꞌ. 21 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ judío caꞌ gule̱l-le̱ꞌ nedaꞌ lu xudauꞌ, ne gulaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ. 22 Dios dxácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ ze̱ chúchuquezaꞌ lu zra naꞌa zra, dxuchálajle̱naꞌ xúgute̱ benneꞌ ca naca chee̱ Dios, benneꞌ cáꞌaze caꞌ, ne benneꞌ blau caꞌ. Dxapaꞌ benneꞌ caꞌ tuze ca naca da gulenná benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne da gunná Moisés dxal-laꞌ gaca. 23 Gulenné̱ꞌ Cristo dxal-laꞌ siꞌ saque̱ꞌ, naꞌ  

























Los Hechos 26, 27

368

ca te gatie̱ꞌ dxal-laꞌ xebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate nédxudxa ca xúgute̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ gulenné̱ꞌ xelén benneꞌ judío caꞌ, ne benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío ca naca chee̱ xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ Dios, da dxuléꞌe na le̱ꞌ ca gaca xelelé̱ꞌ. Pablo dxaca lazre̱ꞌ guzéajniꞌine̱ꞌ Agripa gaque̱ꞌ benneꞌ chee̱ Cristo 24 Gate

gunná Pablo da caní, naꞌ gunná zizraj Festo: ―Nadá xichaj lázrdaꞌu, Pablo. Laweꞌ da dxusé̱dele̱ꞌu, naꞌ nadá xichaj lázrdaꞌu. 25 Pablo beche̱be̱ꞌ: ―Quebe nadá xichaj lázrdawaꞌ, dxapaꞌ cuinuꞌ Festo. Da dxennéaꞌ naca na da gaca chéajle̱dxu, ne da li. 26 Nigá zua wenná bea Agripa. Nézele̱ꞌe̱ne̱ꞌ ca naca chee̱ da caní, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ dxuchálajaꞌ dute̱ xel-laꞌ dxuxrén lazreꞌ chiaꞌ lawe̱ꞌ. Nézquezdaꞌ le̱ꞌ nézene̱ꞌ ca naca da nigá laweꞌ da dxuchálajaꞌ ca naca chee̱ da quebe guca na bagácheze. 27 ¿Dxéajle̱ꞌu lueꞌ, wenná bea Agripa, ca naca da gulenná benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios? Nezdaꞌ dxéajle̱ꞌu. 28 Nadxa gunná Agripa: ―Xeláteze guzéajniꞌinuꞌ nedaꞌ gacaꞌ chee̱ Cristo. 29 Nadxa gunná Pablo: ―Che xeláteze u che da zrendxa dxenabaꞌ gun Dios, quegá lueꞌze, san cáꞌanqueze xúgute̱ benneꞌ dxelenne̱ꞌ chiaꞌ naꞌa, xelaque̱ꞌ ca nédaꞌquezaꞌ, san quebe xeledxéaje̱ꞌ du xia. 30 Ca gudé gunná Pablo da nigá, naꞌ gulexasa wenná bea, ne benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ tu zren nen Berenice, ne xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj dxeꞌe̱ naꞌ. 31 Belexedxúaje̱ꞌ chee̱ze̱ꞌ chee̱ xuluchálajle̱ ljwezre̱ꞌ ca naca chee̱ da nigá. Naꞌ gulenné̱ꞌ, dxelé̱ ljwezre̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá quebe bi da cale̱la ne gune̱ꞌ da gudé na le̱ꞌ gatie̱ꞌ, ne quebe dxal-laꞌ chuꞌe̱ lizre xia. 32 Naꞌ gunná Agripa, guzre̱ꞌ Festo: ―Waca gusandxu benneꞌ nigá chela quebe gunabe̱ꞌ zriꞌa chee̱ꞌ lau César.  















27

Dxelesel-le̱ꞌ Pablo lu xe̱zre Roma 1 Gate

ba zaj nune̱ꞌ xelesel-le̱ꞌ netuꞌ lu xe̱zr la xu Italia, naꞌ Pablo, ne xezícala benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre xia, buludée̱ꞌ le̱ꞌ lu naꞌ tu benneꞌ dxenná béꞌene̱ lu wedil-la le̱ꞌ Julio, benneꞌ yuꞌu lu ne̱ꞌe̱ tu cueꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la nazí le na

369

Los Hechos 27

Benneꞌ Chee̱ Augusto Dxjaque̱ꞌ Wedil-la. 2 Naꞌ guxúꞌuntuꞌ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ chee̱ xe̱zre Adramitio, da ba zua te na xé̱zredu caꞌ chee̱ ga nababa Asia. Zúale̱queze Aristarco netuꞌ, tu benneꞌ xe̱zre Tesalónica chee̱ ga nababa Macedonia. 3 Zra xula bzrintuꞌ xe̱zre Sidón, naga Julio bé̱nle̱ꞌe̱ da chaweꞌ chee̱ Pablo, naꞌ be̱ꞌe̱ le̱ꞌ lataj xeajnné̱ꞌe̱ bi bíchedxu caꞌ chee̱ bi belune̱ꞌ chee̱ꞌ. 4 Gate bezaꞌntuꞌ xe̱zre Sidón, naꞌ gudentuꞌ naga dxeꞌ xe̱zr la xu Chipre da naxechaj nísadauꞌ. Bléꞌentuꞌ na chaláꞌa xéglala laweꞌ da dxaca beꞌ da quebe dxue na da dxedá laweꞌ nísadauꞌ lataj cheaj na lizra lidauꞌ. 5 Gudentuꞌ lu nísadauꞌ le nnaꞌ xe̱zre caꞌ zaj nababa Cilicia, ne Panfilia, naꞌ bzrintuꞌ xe̱zre Mira da nababa Licia. 6 Lu xe̱zre naꞌ benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la bezrague̱ꞌ tu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ chee̱ xe̱zre Alejandría da zeaj na xe̱zr la xu Italia, naꞌ bzre̱ꞌe̱ netuꞌ lawle chee̱ zeajntuꞌ Italia naꞌ. 7 Zaneꞌ zra zéajntuꞌ chaweꞌ lazreꞌ, naꞌ sté̱bele̱ꞌe̱ bzrintuꞌ le nnaꞌ xe̱zre Gnido. Laweꞌ da ne za beꞌ naꞌ dxedábaga na da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ gudentuꞌ le nnaꞌ Salmón, ne guxéchajntuꞌ naga dxeꞌ xe̱zr la xu Creta da naxechaj nísadauꞌ. 8 Sté̱bele̱ꞌe̱ gudentuꞌ chaláꞌala naga dxeꞌ Creta naꞌ, naꞌ bzrintuꞌ tu xé̱zredauꞌ nazí le na Buenos Puertos, da zua gagu naga zua xe̱zre Lasea. 9 Záneꞌte̱ zra bnítentuꞌ xuꞌuntuꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ ba naca ste̱be zéajntuꞌ lu nísadauꞌ naꞌ laweꞌ da ba dxexúꞌudxu beuꞌ zaga. Chee̱ le̱ naꞌ bzéajniꞌi Pablo benneꞌ caꞌ. 10 Dxenné̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ, dxeléꞌedaꞌ wácale̱ꞌe̱ ste̱be naga zéajdxu naꞌa, naꞌ wabía xiꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ nigá ne xua da nua na, naꞌ zrúzrete̱ cuía xidxu dxiꞌu. 11 Benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la guxéajle̱d xe̱ꞌ chee̱ xrane da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, ne chee̱ benneꞌ xuꞌu na lu ne̱ꞌe̱, ca chee̱ Pablo. 12 Naꞌ laweꞌ da quebe naca lataj naꞌ chaweꞌ súadxu naꞌ beuꞌ zaga caꞌ, naꞌ xúgute̱ꞌ guléquene̱ꞌ nácadxa chaweꞌ xezáꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ chee̱ xexéaj na Fenice, tu xe̱zre chee̱ Creta naꞌ, da dxeꞌ chaláꞌa chee̱ xe̱zr la xu Creta naga dxebía gubizra, naꞌ xegáꞌanadxu naꞌ beuꞌ zaga caꞌ.  





















Dxaca beꞌ bdunuꞌ lu nísadauꞌ 13 Nadxa

guzú lau dxaca lase beꞌ da zaꞌ chaláꞌa naga dxedé gubizra beuꞌ zaga, naꞌ guléquene̱ꞌ waca chéajte̱zentuꞌ lu nísadauꞌ, naꞌ gudentuꞌ gáguze lu xe̱zr la xu Creta naꞌ. 14 Nadxa  

Los Hechos 27

370

chíte̱ze guca guzú lau dxácale̱ꞌe̱ beꞌ bdunuꞌ da zaꞌ chaláꞌa ga zaꞌ beꞌ zaga. 15 Beꞌ naꞌ guzú lau dxuzriga na chaláꞌala da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ laweꞌ da québedxa guca chéajdxantuꞌ naga zaꞌ beꞌ naꞌ be̱n na ba xen be̱ntuꞌ lataj bzriga na da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ. 16 Naꞌ gudentuꞌ cúzrela tu xe̱zr la xudauꞌ naxechaj nísadauꞌ da nazí le na Clauda, naga québedxa dxácate̱ na beꞌ naꞌ wal-la, naꞌ sté̱bele̱ꞌe̱ gúquentuꞌ bcuentuꞌ da dauꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ da nazrube xu da zren naꞌ xuꞌuntuꞌ, naꞌ bzuantuꞌ na lu da zren da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ. 17 Ca gudé bulucuene̱ꞌ da dauꞌ naꞌ, naꞌ buludée̱ꞌ du zriꞌa caꞌ zran da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ da xeluxru chacha na. Nadxa, laweꞌ da belezrebe̱ꞌ chaze da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ lu xuzreꞌ naga nazí le Sirte, naꞌ bululétaje̱ꞌ ladxeꞌ caꞌ da dxelecáꞌa beꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ belúe lataj beꞌ naꞌ bzriga na le̱n. 18 Zra xula, laweꞌ da ne dxácale̱ꞌe̱ beꞌ bdunuꞌ, gulezú lawe̱ꞌ dxeledxúꞌune̱ꞌ xua caꞌ lu nísadauꞌ, da nua da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ. 19 Zra guxunneꞌ zra nen náꞌquezentuꞌ gudxúꞌunantuꞌ lu nísadauꞌ da dxuluchínene̱ꞌ chee̱ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ. 20 Zaneꞌ zra quebe bléꞌentuꞌ gubizra ne belaj caꞌ, ne ca naca beꞌ bdunuꞌ zren naꞌ ne dxuzriga na da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ québedxa guleza lázrentuꞌ láquezentuꞌ. 21 Zaneꞌ zra gudentuꞌ quebe náguntuꞌ, naꞌ guzé̱ Pablo láwela benneꞌ caꞌ, ne gunné̱ꞌ: ―Leꞌe, benneꞌ, cháwedxa la guca chee̱dxu la be̱nle da guchaꞌ leꞌe, naꞌ quebe bedxúajdxu lu xe̱zr la xu Creta, ne quebe bi guque da dxedá laweꞌ nísadauꞌ nigá, naꞌ xuaꞌ da nua na quebe guzría xiꞌ. 22 Naꞌa, quebe guchebe lázrele. Netudxu dxiꞌu quebe cuía xidxu, lácala cuía xiꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ nigá. 23 Ba dxe̱le bleꞌe lau tu gubáz chee̱ xabáa chee̱ Dios nedaꞌ. Nacaꞌ chee̱ Dios nigá ne dxunaꞌ zrin chee̱ꞌ. 24 Gubáz naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Quebe zrebuꞌ, Pablo, laweꞌ da dxun na ba xen zrinuꞌ lau César, naꞌ ne̱ chiuꞌ lueꞌ Dios guselé̱ꞌ lu xel-laꞌ gute xúgute̱ benneꞌ zaj zraꞌ nen lueꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ nigá.” 25 Chee̱ le̱ naꞌ, benneꞌ, le gun dipa lázrele, laweꞌ da dxuxrén lazraꞌ Dios, ne nezdaꞌ waca ca gunná gubáz chee̱ xabáa naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 26 Naꞌa dxun na ba xen cheajchaze da dxedá laweꞌ nísadauꞌ nigá tu lu xe̱zr la xu da naxechaj nísadauꞌ. 27 Ca gudé chinuꞌ zra gate naca chizrela, ne zrantuꞌ lu nísadauꞌ nazí le na Adria, naꞌ beꞌ naꞌ dxaca dxuzriga na da dxedá laweꞌ nísadauꞌ quela caꞌala, naꞌ dxe̱la guleque beꞌe  

























371

Los Hechos 27

benneꞌ caꞌ dxulusá da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ ba dxezrín na dxuꞌa xu bizre. 28 Naꞌ buludxixre̱ꞌ cátite situj dxeꞌ nisa naꞌ, naꞌ dxeꞌ na galaj esa. Naꞌ xetú chíꞌidauꞌ gudé buludxixre̱ꞌ da xula, naꞌ dxeꞌ na chinuꞌ ésaze. 29 Belezrebe̱ꞌ cheajtá da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ xiaj, naꞌ buluzale̱ꞌ tapa xia da nácale̱ꞌe̱ ziꞌi zran nisa zeaj zranla da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ gulebeze̱ꞌ chaníꞌ dudxuze dxelezrebe̱ꞌ. 30 Nadxa benneꞌ caꞌ dxulusá da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ guléquene̱ꞌ xelexedxúaje̱ꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxululétaje̱ꞌ da dauꞌ naꞌ zria laweꞌ da zren naꞌ dxedá laweꞌ nísadauꞌ, dxelune̱ꞌ ca benneꞌ xuluzáladxa xia da guxru na da dxedá laweꞌ nísadauꞌ zren naꞌ da zeaj laula na. 31 Pablo bzenne̱ꞌ benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedilla, ne benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, dxenné̱ꞌ: ―Che quebe xelegáꞌana benneꞌ caní lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, quebe lale leꞌe. 32 Nadxa benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la gulechugue̱ꞌ du zriꞌa da nadxéaj da dauꞌ naꞌ, naꞌ belúꞌe̱ na lataj bexruj na lu nísadauꞌ. 33 Ca guxaníꞌsise̱ꞌ bzéajniꞌi Pablo xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxal-laꞌ xelawe̱ꞌ xeta, gunné̱ꞌ: ―Ba zeaj chinuꞌ zra quebe dxásele ne quebe dxágule. 34 Dxataꞌ xuedaꞌ leꞌe gágule. Da nigá dxun na ba xen chee̱ lale. Netudxu dxiꞌu quebe cuía xiꞌ netú xicha xíchajdxu. 35 Ca gunné̱ꞌ caní, Pablo guqué̱ꞌe̱ tu xeta xtila, naꞌ guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ”, lau xúgute̱ benneꞌ caꞌ. Nadxa bzúzruje̱ꞌ na, naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxawe̱ꞌ. 36 Nadxa xúgute̱ꞌ belún dipa lazre̱ꞌ, naꞌ gulezú lau dxelawe̱ꞌ. 37 Cátite netuꞌ zrantuꞌ lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ nácantuꞌ chupa gaxúa ga xun chinu tuntuꞌ. 38 Ca gudé gulawe̱ꞌ cátite guléljene̱ꞌ, naꞌ buluzale̱ꞌ zruaꞌ xtila lu nísadauꞌ chee̱ bezráꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ.  





















Dxebía xiꞌ da zren da dxedá laweꞌ nísadauꞌ 39 Gate

guxaníꞌ, benneꞌ caꞌ dxulusá da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ quebe belexúnbeꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ da zua na le nnaꞌ naga zaj zre̱ꞌe̱. Beleléꞌene̱ꞌ naga dxexúꞌu nísadauꞌ gachaj láwela xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ dxuꞌe naꞌ naca lacheꞌ. Naꞌ gulaca lazre̱ꞌ xuluxudée̱ꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ laduj naꞌ. 40 Gulechugue̱ꞌ du zriꞌa caꞌ zaj nacáꞌa xia caꞌ, ne bulucáꞌane̱ꞌ xia caꞌ lu nísadauꞌ. Gulese̱zre̱ꞌ du zriꞌa da nadxéaj ne̱ꞌe xaga da dxuzechaj na da dxedá laweꞌ nísadauꞌ. Nadxa gulechise̱ꞌ ladxeꞌ da dxecáꞌa beꞌ da zeaj láwela da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ guzú  

Los Hechos 27, 28

372

lau dxebiga na naga naca lacheꞌ. 41 Bzrin na naga dxezraga nisa naꞌ dxupa laꞌa, naꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ guxaze na lu xuzreꞌ da dxeꞌ zran nisa naꞌ. Zeaj láwela da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, naꞌ begáꞌana na chalásaze lu xuzreꞌ naꞌ, ne québedxa gulezéquene̱ꞌ xuluté̱ꞌ na. Da zeaj zranla guzú lau dxuzruj na laweꞌ da dxeajé̱le̱ꞌe̱ xeajxruza chee̱ nísadauꞌ naꞌ zran da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ. 42 Benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la gulaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ benneꞌ zaj nadxéaje̱ꞌ chee̱ quebe xuluxuzrúnnuje̱ꞌ xelezrúe̱ꞌ laweꞌ nisa naꞌ. 43 Benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la guca lazre̱ꞌ guselé̱ꞌ Pablo, naꞌ quebe be̱ꞌe̱ lataj benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedilla xelútie̱ꞌ benneꞌ caꞌ. Naꞌ gunná béꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelaque̱ꞌ dxelezrúe̱ꞌ nisa cheajlexexrítie̱ꞌ lu nisa naꞌ chee̱ xelexezrine̱ꞌ lu xu bizre. 44 Benneꞌ caꞌ xezícala, bal-le̱ꞌ gulequé̱ꞌe̱ blagaꞌ, ne xebal-le̱ꞌ gulequé̱ꞌe̱ blagaꞌ bizruj chee̱ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ, naꞌ caní guca, xúgute̱ꞌ belexezrine̱ꞌ lu xu bizre.  







28

Da be̱n Pablo lu xe̱zr la xu naꞌ nazí le na Malta 1 Ca

gulá xúgute̱ntuꞌ, naꞌ gunézentuꞌ xe̱zr la xu naꞌ da naxechaj nísadauꞌ nazí le na Malta. 2 Benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ belúnle̱ꞌe̱ netuꞌ cháwedauꞌ. Gulebécheꞌle̱ꞌe̱ xiꞌ laweꞌ da dxúnle̱ꞌe̱ zaga, ne dxaca xiuj, naꞌ gulenné̱ꞌ netuꞌ cheajse̱ntuꞌ dxuꞌa xiꞌ chee̱ xezréꞌentuꞌ. 3 Nadxa Pablo guqué̱ꞌe̱ tu xrunu zruze xaga, naꞌ ca dxuzré̱ꞌe̱ na lu xiꞌ, bedxúaj tu be̱laꞌ da naꞌ dxuzrúnnujbaꞌ lu da la naꞌ, naꞌ gudagu xaꞌabaꞌ naꞌ Pablo. 4 Gate beleléꞌe benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu naꞌ, nal-laꞌ be̱laꞌ naꞌ naꞌ Pablo, naꞌ gulé̱ ljwezre̱ꞌ: ―Benneꞌ nigá naque̱ꞌ we̱te benneꞌ laweꞌ da lácala gulé̱ꞌ lu nísadauꞌ, quebe dxue lataj dios naꞌ nazíꞌi le̱ꞌ Xrlátaje gaca ban le̱ꞌ. 5 Pablo guzribe̱ꞌ be̱laꞌ naꞌ lu xiꞌ, ne quebe bi gúquene̱ꞌ. 6 Xúgute̱ꞌ gulebeze̱ꞌ chee̱ gataꞌ xiꞌ naꞌ Pablo u cheꞌe̱ gatie̱ꞌ. Ca gudé gulebeze̱ꞌ tu chiꞌi wal-la, ne beleléꞌene̱ꞌ quebe bi gúquene̱ꞌ, naꞌ buluché̱ꞌe̱ ca da dxeléquene̱ꞌ, ne gulezú lawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ naca Pablo tu dios. 7 Gágute̱ naga zrantuꞌ de̱ xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ blau chee̱ xe̱zr la xu naꞌ, le̱ꞌ Publio. Benneꞌ nigá guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ netuꞌ, ne bxúele̱ꞌe̱ netuꞌ cháwedauꞌ laweꞌ chunna zra. 8 Xra Publio de̱ze̱ꞌ, quebe chaweꞌ zue̱ꞌ, naꞌ xuꞌe̱ da la, ne dxaque̱ꞌ xízrawe̱ꞌ dxen. Pablo guxíaje̱ꞌ xeajnné̱ꞌe̱ le̱ꞌ, naꞌ ca gudé bchálajle̱ne̱ꞌ Dios, bze̱ ne̱ꞌe̱ laweꞌ le̱ꞌ, naꞌ bexaque̱ꞌ. 9 Gate belenne̱ꞌ da nigá, naꞌ benneꞌ  















373

Los Hechos 28

caꞌ xezícadxa, benneꞌ we̱ꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ, belezrine̱ꞌ lau Pablo, naꞌ belexaque̱ꞌ. 10 Gulápale̱ꞌe̱ netuꞌ ba láꞌana, naꞌ ca gudé naꞌ, gate ba zua chúꞌuntuꞌ da xula tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ, belunne̱ꞌ xúgute̱ da nachínnentuꞌ.  

Pablo dxezrine̱ꞌ xe̱zre Roma 11 Ca

gudé guca chunna beuꞌ zúantuꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ bexúꞌuntuꞌ tu lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ da gudxéꞌ na naꞌ dxácate̱ naca beuꞌ zaga caꞌ. Naca na tu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ chee̱ xe̱zre Alejandría, naꞌ luzrgue da dxedá laweꞌ nísadauꞌ naꞌ zaj da bedáuꞌ chee̱ dios bi lideꞌ caꞌ zaj le̱ꞌ Cástor ne Pólux. 12 Bzrintuꞌ dxuꞌa xe̱zre Siracusa naga begáꞌanantuꞌ chunna zra. 13 Gate bezaꞌntuꞌ naꞌ, naꞌ gudentuꞌ dxuꞌa xe̱zr la xu naꞌ, ne bzrintuꞌ xe̱zre Regio. Zra xula dxaca beꞌ da zaꞌ chaláꞌa naga dxedé gubizra beuꞌ zaga caꞌ, naꞌ zra gudxupeꞌ zra bzrintuꞌ xe̱zre Puteoli. 14 Lu xe̱zre naꞌ bezrágantuꞌ bal-la bi bíchedxu, benneꞌ gulenné̱ꞌ netuꞌ lizre̱ꞌ xegáꞌanale̱ntuꞌ le̱ꞌ xrunuꞌ zra, naꞌ ca gudé naꞌ guzaꞌntuꞌ níꞌantuꞌ zéajntuꞌ Roma. 15 Bi bíchedxu zaj zraꞌ Roma ba belenne̱ꞌ chee̱ntuꞌ, naꞌ beledxúaje̱ꞌ xe̱zre naꞌ, bedajlechague̱ꞌ netuꞌ tu xé̱zredauꞌ nazí le na Xiꞌa Chee̱ Apio, naꞌ xebal-le̱ꞌ belexezrague̱ꞌ netuꞌ tu lataj nazí le na Chunna Xúꞌudauꞌ. Gate bleꞌe Pablo bi bíchedxu caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Dios: “Xcalenuꞌ”, ne be̱n dipa lazre̱ꞌ. 16 Gate bzrintuꞌ Roma, benneꞌ dxenná beꞌe̱ lu wedil-la bdee̱ꞌ benneꞌ zaj nadxéaje̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ xíchaje̱ chee̱ bi xraꞌaga caꞌ, san be̱ꞌe̱ lataj Pablo sue̱ꞌ chee̱ze̱ꞌ nen tu benneꞌ dxéaje̱ꞌ wedil-la, benneꞌ guxúe̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ quebe xuzrúnnuje̱ꞌ.  









Pablo dxuchálaje̱ꞌ chee̱ Jesús lu xe̱zre Roma 17 Ca

gudé chunna zra Pablo gusel-le̱ꞌ benneꞌ xeajnné̱ꞌ benneꞌ judío blau caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Roma, naꞌ gate belezrague̱ꞌ, guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: ―Leꞌe, bi bichaꞌ. Nedaꞌ quebe gudábagaꞌ judío caꞌ, ne quebe gudábagaꞌ da xjácale̱ xra xrtáudxu caꞌ, san benneꞌ judío caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén buludée̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ Roma caꞌ. 18 Gate benneꞌ Roma zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ buluche̱be̱ꞌ nedaꞌ, gulaca lazre̱ꞌ xulusane̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da quebe belezrelne̱ꞌ bi da be̱naꞌ da gun na xelechugue̱ꞌ chiaꞌ gatiaꞌ. 19 Judío caꞌ guledábague̱ꞌ, naꞌ be̱n na ba xen gunabaꞌ nedaꞌ zriꞌa chiaꞌ lau César. Quebe nacan chee̱ gawaꞌ zria benneꞌ lázredxu. 20 Chee̱ le̱ naꞌ gunnéaꞌ leꞌe  





Los Hechos 28

374

chee̱ leꞌedaꞌ leꞌe, ne guchálajle̱naꞌ leꞌe laweꞌ da naca ne̱ chee̱ da dxebeza lázredxu dxiꞌu, benneꞌ Israel, zuaꞌ nigá nadxéajaꞌ xia. 21 Nadxa gulé̱ꞌe̱ le̱ꞌ: ―Netuꞌ quebe bi xiche ne siꞌ lu naꞌntuꞌ da za na Judea ca naca chiuꞌ lueꞌ, naꞌ netú bi bíchedxu, benneꞌ judío, benneꞌ ba bele̱ꞌe̱ nigá bezé̱ꞌe̱ Judea, quebe bi da cale̱la dxenné̱ꞌ be̱nuꞌ. 22 Dxaca lázrentuꞌ xénentuꞌ ca da dxéquenuꞌ lueꞌ laweꞌ da nézentuꞌ gátete̱ze naꞌ dxelenné̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ dizraꞌ cube nigá. 23 Buluzúe̱ꞌ tu zra gate xelexezrague̱ꞌ, naꞌ lu zra naꞌ benneꞌ zan belezrague̱ꞌ naga zua Pablo. Bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca naca xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Dios che zílate̱la guxrínnele̱te̱. Be̱ne̱ꞌ ba xuzre guzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca naca chee̱ Jesús ne̱ chee̱ da bdxixruj beꞌe Moisés, ne ne̱ chee̱ da buluzúaj benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 24 Bal-le̱ꞌ gulezíꞌe̱ xrtizraꞌ Pablo, san xebal-le̱ꞌ quebe guléajle̱ꞌe̱. 25 Quebe belune̱ꞌ tuze dizraꞌ, naꞌ gulezú lawe̱ꞌ dxelexedxúaje̱ꞌ. Nadxa gunná Pablo: ―Da li naca da gunná Beꞌ Láꞌazxa, guzre̱ꞌ xra xrtáudxu caꞌ lu dxuꞌa Isaías, bénneaꞌ bchalaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gunné̱ꞌ: 26 Guxíaj, xeaje̱zre benneꞌ caꞌ: Da li wenle leꞌe san quebe chéajniꞌile. Da li waléꞌele, ne quebe gueque beꞌele. 27 Zaj naca zideꞌ lázxdau benneꞌ caní, ne quebe dxelenne̱ꞌ chaweꞌ. Zaj naxezxuj xiaj lawe̱ꞌ chee̱ quebe xeleléꞌene̱ꞌ nen xiaj lawe̱ꞌ, ne quebe xelénene̱ꞌ nen nague̱ꞌ, ne quebe xeléajniꞌine̱ꞌ nen lázrdawe̱ꞌ, ne quebe xelexelé̱ꞌe̱ lawaꞌ nedaꞌ chee̱ xexunaꞌ nedaꞌ le̱ꞌ. 28 ’Dxal-laꞌ nézele leꞌe, naꞌa ne da za zaꞌ xel-laꞌ weselá chee̱ Dios guchálajle̱ntuꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, naꞌ benneꞌ caꞌ xelezíꞌe̱ na. 29 Gate gunná Pablo da nigá, naꞌ besiáꞌaca judío caꞌ, dxuluché̱bele̱ꞌe̱ ljwezre̱ꞌ. 30 Pablo guzúe̱ꞌ chupa iza lu xuꞌu da dxízruje̱ꞌ, ne dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ dxedajlenné̱ꞌe̱ le̱ꞌ. 31 Du lazre̱ꞌ bchálaje̱ꞌ ca naca xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Dios, ne bsé̱dene̱ꞌ ca naca chee̱ Xránadxu Jesucristo, naꞌ netú quebe nu blale̱ꞌ le̱ꞌ.  

















DA BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ BI CHEE̱ CRISTO ZAJ ZRABEꞌ XE̱ZRE ROMA Pablo dxugape̱ꞌ diuzre bi chee̱ Cristo zaj zrabeꞌ Roma

1

1 Nedaꞌ,

Pablo, nacaꞌ we̱n zrin chee̱ Jesucristo. Dios bláwizre̱ꞌ nedaꞌ chee̱ gacaꞌ gubáz chee̱ꞌ, ne guqué̱ꞌe̱ nedaꞌ chee̱ guzendaꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ. 2 Dios guche̱be lazre̱ꞌ sel-le̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ nigá gate nate lu dizraꞌ láꞌazxa chee̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ꞌ. 3 Dizraꞌ chaweꞌ nigá dxuléꞌe na ca naca chee̱ Xránadxu Jesucristo, Zriꞌine Dios. Lu be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ naque̱ꞌ zriꞌine zre sua wenná bea David. 4 Lu beꞌ nácaqueze̱ꞌ da naca na láꞌazxa, naque̱ꞌ Zriꞌine Dios. Dios bléꞌene̱ꞌ naca caní gate bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ ládujla benneꞌ gate ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ꞌ. 5 Ne̱ chee̱ Zríꞌine̱ꞌ Dios nunne̱ꞌ netuꞌ lataj nácantuꞌ gubáz chee̱ꞌ chee̱ xelezráꞌ benneꞌ ládujla xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu, benneꞌ xeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, ne xuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ chee̱ gaca ba La Le̱ꞌ. 6 Ládujla benneꞌ caní zrale leꞌe chee̱ gácale bi chee̱ Jesucristo. 7 Dxuzúajaꞌ chee̱ xúgute̱le leꞌe dxéajle̱le chee̱ Cristo, zrale xe̱zre Roma. Dios nazríꞌine̱ꞌ leꞌe, ne bláwizre̱ꞌ leꞌe chee̱ gácale bi cheé̱queze̱ꞌ. Dxenabaꞌ Xradxu Dios, ne Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ chaweꞌ chee̱le, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ.  











Pablo dxaca lazre̱ꞌ chéaje̱ꞌ xe̱zre Roma 8 Da

naca blaudxa, ne̱ chee̱ Jesucristo dxapaꞌ Dios chiaꞌ xcalene̱ꞌ ca naca chee̱ xúgute̱le laweꞌ da dxezralaj ca dxeajlí lázrele Cristo du gabíꞌi xe̱zr la xu. 9 Duté̱ lázrdawaꞌ dxunaꞌ zrin chee̱ Dios, dxuzendaꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Zríꞌine̱ꞌ.  

375

Romanos 1

376

Le̱ꞌ nézquezne̱ꞌ dxeajsá lázrquezaꞌ leꞌe gate dxuchálajle̱naꞌ Leꞌ. 10 Dxataꞌ xúedaꞌ Dios, che naca da dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ, chee̱ ájala gunne̱ꞌ nedaꞌ lataj xedajnnáꞌa leꞌe 11 laweꞌ da dxaca lazraꞌ leꞌedaꞌ leꞌe ne gunnaꞌ leꞌe lataj siꞌle da naca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, chee̱ se̱ cháchadxale. 12 Caní gutipa lázredxu tudxu xetudxu lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu. 13 Bi bíchaꞌdauꞌ, dxaca lazraꞌ nézele zaneꞌ lasa guca lazraꞌ xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe, san dxácate̱ caꞌ dxecuasa na. Dxaca lázrele̱ꞌa xidaꞌ chee̱ gunaꞌ zrin gusé̱dedaꞌ da naca chee̱ Cristo ládujla leꞌe, cáte̱ze ba be̱naꞌ ládujla xezícadxa bénneache zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu nigá. 14 Nabagaꞌ gunaꞌ zrin caní ládujla xúgute̱ bénneache, che zaj naque̱ꞌ benneꞌ blau u ca zaj naque̱ꞌ, u che zaj naque̱ꞌ benneꞌ zaj naxéajniꞌi u ca zaj naque̱ꞌ. 15 Chee̱ le̱ naꞌ, nedaꞌ ba zúaquezaꞌ guzendaꞌ leꞌe zrale xe̱zre Roma dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo.  











Xel-la waca chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo 16 Quebe

dxeduéꞌedaꞌ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo laweꞌ da napa na xel-la waca chee̱ Dios chee̱ guselá na xúgute̱ benneꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ le̱ na, nédxula benneꞌ judío caꞌ, san cáꞌanqueze benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 17 Dizraꞌ chaweꞌ nigá dxuléꞌe na dxiꞌu nagáꞌanadxu chaweꞌ lau Dios che dxeajlí lázredxu le̱ na, chee̱ cheajlí lázredxu Le̱ꞌ ca naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, da dxenná na: Benneꞌ nagáꞌane̱ꞌ chaweꞌ lau Dios gataꞌ chee̱ꞌ xel-la nabán li lazreꞌ che dxeajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ.  

Dul-la da zaj nabaga bénneache 18 Ba

bleꞌe Dios lu xabáa chee̱ꞌ ca gune̱ꞌ, gudée̱ꞌ xel-la ziꞌ xúgute̱ benneꞌ dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala Dios, ne benneꞌ we̱n da cale̱la, benneꞌ dxuluzague̱ꞌ da li ne̱ chee̱ da cale̱la da dxelune̱ꞌ. 19 Zaj nézquezne̱ꞌ ca gaca xelúnbea bénneache da naca chee̱ Dios laweꞌ da Lé̱queze Dios naꞌ bache bléꞌene̱ꞌ na zaca ba lau. 20 Da quebe gaca léꞌedxu chee̱ Dios gaca gúnbeadxu na ne̱ chee̱ da caꞌ da be̱n Dios. Gate be̱nte̱ꞌ xe̱zr la xu dxunna bea na nácaqueze Dios, ne nápaqueze̱ꞌ xel-la waca. Chee̱ le̱ naꞌ quebe bi de̱ xuludéꞌene̱ꞌ. 21 Lácala zaj núnbeꞌe̱ ca naca Dios, quebe ne xelape̱ꞌ Le̱ꞌ ba láꞌana ca Dios, ne quebe ne xelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ; Xcalenuꞌ, san dxuludé lazre̱ꞌ da níteze, naꞌ gulechul-la xichaj lázrdawe̱ꞌ laweꞌ da zaj naque̱ꞌ benneꞌ zideꞌ. 22 Lácala dxeléquene̱ꞌ zaj naxéajniꞌine̱ꞌ, da li zaj naque̱ꞌ benneꞌ xala, 23 laweꞌ da buluzúe̱ꞌ  









377

Romanos 1

chaláꞌala Dios xabáa, Bénneaꞌ quebe dxedé chee̱ꞌ, ne dxelúe láꞌane̱ꞌ bedáuꞌ xiaj xaga zaj naca na luꞌa bénneache dxelate, ne luꞌa bea caꞌ zaj zua xrila, ne luꞌa be̱ snia, ne luꞌa be̱ xixreꞌ be̱ zria tapa niꞌa naꞌbaꞌ. 24 Chee̱ le̱ naꞌ Dios ba guleaj xíchaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ xelune̱ꞌ xúgute̱ da sban da dxelezá lazre̱ꞌ, naꞌ bulucáꞌana ditaj cuine̱ꞌ tue̱ꞌ xetue̱ꞌ, 25 laweꞌ da buluzúe̱ꞌ chaláꞌala xel-la li chee̱ Dios, naꞌ gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ da we̱n lazreꞌ, ne belúe láꞌane̱ꞌ, ne belecáꞌana szrene̱ꞌ da caꞌ nun Dios, ne quegá Diosqueze, Bénneaꞌ dxal-laꞌ güe láꞌanaquezdxu. ¡Caꞌan gaca na! 26 Chee̱ le̱ naꞌ Dios ba guleaj xíchaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ xelune̱ꞌ da dxelezá lazre̱ꞌ da caꞌ xeduéꞌedxu. Cáꞌanqueze nuꞌula buluzúe̱ꞌ chaláꞌala xel-la zúale̱ benneꞌ chee̱ꞌ, ne dxelune̱ꞌ da quebe zaj naca chee̱ꞌ xelune̱ꞌ. 27 Cáꞌanqueze belún benneꞌ biu, buluzúe̱ꞌ chaláꞌala xel-la zúale̱ zruꞌule̱ꞌ, ne dxelune̱ꞌ da sban da dxelezá lazre̱ꞌ tue̱ꞌ xetue̱ꞌ, ne dxelune̱ꞌ da caꞌ xeduéꞌedxu tue̱ꞌ xetue̱ꞌ, naꞌ dxeledée̱ꞌ xel-la ziꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ ne̱ chee̱ da sban da dxelune̱ꞌ. 28 Laweꞌ da québedxa gulaca lazre̱ꞌ xelexúnbeꞌe̱ Dios, Le̱ꞌ guleaj xíchaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ xuludé lazre̱ꞌ da cale̱la, ne chee̱ xelune̱ꞌ da quebe dxal-laꞌ xelune̱ꞌ. 29 Dxelune̱ꞌ xúgute̱ da cale̱la. Dxulucáꞌana ditje̱ꞌ bénneache. Dxelune̱ꞌ da quebe naca xrlátaje. Zaj naque̱ꞌ benneꞌ wecudeꞌ. Dxelune̱ꞌ da zrinnaj. Zaj naque̱ꞌ benneꞌ xa lazreꞌ. Dxelutie̱ꞌ benneꞌ. Dxelílaje̱ꞌ da ba xaꞌ. Dxelezí xe̱ꞌe̱. Dxeledanne̱ꞌ da xálaze. Dxuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ bizruj. 30 Dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ ljwezre̱ꞌ. Dxelecuídene̱ꞌ Dios. Zaj naque̱ꞌ benneꞌ wenné̱ wal-la. Dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. Zaj naque̱ꞌ benneꞌ wezé cua. Dxelalaj lazre̱ꞌ bícala da sban. Quebe dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ xra xrne̱ꞌe̱. 31 Zaj naque̱ꞌ benneꞌ lázrdau zideꞌ.  









Romanos 1, 2

378

Dxulunitie̱ꞌ xrtizre̱ꞌ. Quebe zaj naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ. Quebe dxulunite lawe̱ꞌ chee̱ ljwezre̱ꞌ. Quebe dxelexache lazre̱ꞌ chee̱ ljwezre̱ꞌ. 32 Zaj nézene̱ꞌ Dios guzría xiꞌe̱ bénneache, naꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ da caní dxal-laꞌ xelátie̱ꞌ. Benneꞌ caní tu dxelúnzqueze̱ꞌ na, ne dxelexezaca ba lazre̱ꞌ nen benneꞌ dxelune̱ꞌ da caníqueze. Dios dxuchiꞌe̱ chee̱ bénneache cáte̱ze da zaj nune̱ꞌ

2

1 Chee̱

le̱ naꞌ québedxa bi de̱ da gudéꞌenuꞌ, lueꞌ dxuchiꞌu da dxun benneꞌ xula, nútete̱ze nacuꞌ. Gate dxuchiꞌu da dxun benneꞌ xula, naꞌ dxuleꞌenuꞌ nabaguꞌ zria, laweꞌ da dxuchiꞌu da dxun benneꞌ xula, ne cáꞌanqueze dxunuꞌ lueꞌ. 2 Nézquezdxu dxuchiꞌa Dios cáte̱ze da naca na gate dxenné̱ꞌ zaj nabaga zria benneꞌ caꞌ dxelún da caní. 3 ¿Dxéquenuꞌ lueꞌ wadé gun caꞌaze chiuꞌ gate Dios nne̱ꞌ zaj nabaga zria bénneache, lueꞌ naꞌ dxennáuꞌ zaj nabaga zria benneꞌ dxelún da caní, ne cáꞌanqueze dxunuꞌ lueꞌ? 4 ¿Dxuzúꞌ chaláꞌala xel-la zriꞌi lazreꞌ, ne xel-la zren lazreꞌ zren chee̱ Dios, ne quebe nézenuꞌ lu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ dxunne̱ꞌ lueꞌ lataj xebiꞌi lazruꞌ? 5 Nacuꞌ lázrdau zideꞌ, ne quebe dxexebíꞌi lazruꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ dxuzanuꞌ da si sacuꞌ lu zra naꞌ gate Dios nne̱ꞌ zaj nabaga zria benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Naca xrlátaje gune̱ꞌ da caní. 6 Lu zra naꞌ gunne̱ꞌ ca da dxal-laꞌ siꞌ tu tudxu cáte̱ze naca da be̱ndxu. 7 Xel-la nabán zeajlí canna gunna Le̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelezíꞌe̱ lu naꞌ Dios da xabáa, ne xel-la ba láꞌana, ne da zaj naca na da chadía chacanna ne̱ chee̱ da chaweꞌ da tu dxelúnzqueze̱ꞌ. 8 Lu xel-la dxezráꞌa chee̱ꞌ nne̱ꞌ zaj nabaga zria xúgute̱ benneꞌ zreꞌe lazreꞌ caꞌ, benneꞌ quebe dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ da li, san dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ da we̱n lazreꞌ. 9 Gusaca ziꞌe̱, ne gudée̱ꞌ lu da ba xaꞌ xúgute̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Ga su lau gune̱ꞌ caní chee̱ benneꞌ judío caꞌ, ne cáꞌanqueze gune̱ꞌ chee̱ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 10 Da xabáa, ne da ba láꞌana, ne xel-la dxebeza zri lazreꞌ gunne̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ da chaweꞌ. Ga su lau gune̱ꞌ caní chee̱ benneꞌ judío caꞌ, ne cáꞌanqueze gune̱ꞌ chee̱ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 11 Dios tuze ca dxuchiꞌe̱ da dxelún xúgute̱ bénneache, 12 naꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ dul-la, ne quebe zaj núnbeꞌe̱ da bdxixruj beꞌe Moisés welebía xiꞌe̱ lácala quebe belúnbeꞌe̱ da nadxixruj bea  





















379

Romanos 2

na, naꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ dul-la lácala zaj núnbeꞌe̱ da bdxixruj beꞌe Moisés welebía xiꞌe̱ ne̱ chee̱ da nadxixruj bea na naꞌ. 13 Quebe zaj nagáꞌana chaweꞌ lau Dios benneꞌ dxelénzene̱ꞌ da nadxixruj bea na, san zaj nagáꞌana chaweꞌ lau Dios benneꞌ dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ da nadxixruj bea na. 14 Benneꞌ zituꞌ caꞌ, benneꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ da bdxixruj beꞌe Moisés, gate dxelune̱ꞌ ca dxenná da nadxixruj bea na naꞌ, lácala quebe zaj núnbeꞌe̱ da nadxixruj bea na, naca chee̱ꞌ cáte̱ze zua da nadxixruj bea na lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. 15 Caní naquen laweꞌ da ca dxelune̱ꞌ dxuléꞌe na zua xichaj lázrdawe̱ꞌ ca naca da nadxixruj bea na, naꞌ naca na ca naca da bdxixruj beꞌe Moisés. Xichaj lázrdawe̱ꞌ dxunna bea na chee̱ da nigá, naꞌ da dxelegúꞌu lazre̱ꞌ guzría xi na le̱ꞌ, u xecáꞌa na le̱ꞌ 16 lu zra naꞌ gate Dios guchiꞌe̱ xúgute̱ da nagacheꞌ chee̱ xúgute̱ bénneache lu naꞌ Jesucristo cáte̱ze dxenná dizraꞌ chaweꞌ naꞌ da dxuzendaꞌ bénneache.  







Ca naca chee̱ benneꞌ judío caꞌ ne da bdxixruj beꞌe Moisés 17 Dxennáuꞌ

nacuꞌ judío, ne dxenné̱le̱nuꞌ da bdxixruj beꞌe Moisés, ne dxucáꞌana szren cuinuꞌ laweꞌ da núnbeꞌu Dios chiuꞌ. 18 Nézenuꞌ da dxaca lazreꞌ Dios, naꞌ da gunná béꞌene̱ꞌ dxuléꞌe na lueꞌ gunuꞌ da nácadxa chaweꞌ. 19 Dxuxrén lazruꞌ cuinuꞌ waca guléꞌenuꞌ ca da xelún benneꞌ zaj naque̱ꞌ ca lo chul-la, ne guseniꞌu benneꞌ zaj zraꞌ lu da chul-la. 20 Dxéquenuꞌ waca guzéajniꞌinuꞌ benneꞌ quebe zaj naxéajniꞌe̱, ne gusé̱denuꞌ benneꞌ quebe ne cheajniꞌe̱ laweꞌ da naca da nadxixruj bea na da napuꞌ tu da dxuléꞌe na dxiꞌu chee̱ gúnbeadxu da li. 21 Lueꞌ dxusé̱denuꞌ benneꞌ xula. ¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxuse̱de cuinuꞌ? Lueꞌ dxuzennuꞌ benneꞌ quebe dxal-laꞌ cuandxu. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxebanuꞌ lueꞌ? 22 Lueꞌ dxennáuꞌ quebe dxal-laꞌ súale̱dxu zruꞌula benneꞌ xula. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxunuꞌ lueꞌ caꞌ? Lueꞌ dxecuídenuꞌ bedáuꞌ xiaj xaga. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxebanuꞌ lueꞌ da gunníꞌa da de̱ lu xudauꞌ caꞌ chee̱ bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ? 23 Dxucáꞌana szren cuinuꞌ laweꞌ da núnbeꞌu da nadxixruj bea na, san dxucáꞌana ditjuꞌ Dios laweꞌ da quebe dxunuꞌ lueꞌ ca da dxenná bea da nadxixruj bea na. 24 Naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: Benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Dios ne̱ chee̱ da cale̱la da dxunle leꞌe. 25 Da li da nadxugu lu be̱laꞌ chiuꞌ da dxuléꞌe na nacuꞌ bi chee̱ Dios, naca na tu da chaweꞌ che dxunuꞌ ca da dxenná bea da bdxixruj beꞌe Moisés, san che quebe dxunuꞌ ca dxenná na, nacuꞌ  















Romanos 2, 3

380

ca tu benneꞌ quebe nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ dxuléꞌe na. 26 Che benneꞌ quebe nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ dxune̱ꞌ ca nadxixruj bea na, naque̱ꞌ ca tu benneꞌ nadxúguqueze lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ, lácala quebe naca caní chee̱ꞌ. 27 Benneꞌ quebe nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ dxuléꞌe na, san dxune̱ꞌ da nadxixruj bea na, da naꞌ dxune̱ꞌ dxuléꞌe na nabaguꞌ zria lueꞌ, laweꞌ da quebe dxunuꞌ da dxenná bea da nadxixruj bea na, lácala zua lu naꞌu da nadxixruj bea na, ne nadxugu lu be̱laꞌ chiuꞌ da naꞌ. 28 Quebe naca xanneꞌ judío bénneaꞌ naque̱ꞌ caní cúzreze, ne quebe naca xanneꞌ da nadxugu na lu be̱laꞌ chee̱ benneꞌ da naca na cúzreze, lu bé̱laꞌze. 29 Benneꞌ naca xánnie̱ꞌ judío naque̱ꞌ bénneaꞌ naque̱ꞌ judío lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, ne da naca xanneꞌ da nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ benneꞌ naca na da zua na lázrdawe̱ꞌ. Quebe nácaqueze na nen dízraꞌze san naca na chee̱ beꞌ chee̱ꞌ. Benneꞌ caní dxeleziꞌe̱ xel-la ba láꞌana, quegá chee̱ bénneache, san chee̱ Dios. 1 ¿Bizra da ba neza naca na chee̱ benneꞌ laweꞌ da nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ dxuléꞌe na? 2 Nácale̱ꞌe̱ na, ne zánete̱ ca naca na. Da nédxute̱, Dios bdee̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ judío caꞌ. 3 ¿Bizra xcaꞌ? Che bal-la benneꞌ judío caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ, ¿nnadxu chee̱ da naꞌ quebe naca Dios li lazreꞌ? 4 ¡Cabataꞌ! Dios dxúnqueze̱ꞌ ca naca da li lácala xúgute̱ bénneache zaj naque̱ꞌ we̱n lazreꞌ, laweꞌ da naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná Dios. Dxenné̱ꞌ: Nacuꞌ xrlátaje ca da dxennáuꞌ, naꞌ wegáꞌanaquezuꞌ xrlátaje gate xuluchíꞌe̱ ca da dxunuꞌ. 5 Che da cale̱la da dxundxu dxuléꞌe na naca Dios xrlátaje, ¿Bízraqueze nnadxu? (Dxuchálajaꞌ ca da dxuluchalaj bénneache.) ¿Naca Dios benneꞌ quebe naca xrlátaje laweꞌ da dxudée̱ꞌ dxiꞌu xella ziꞌ? 6 ¡Cabataꞌ! Chela naca Dios Benneꞌ quebe dxun da xrlátaje, ¿ájazra gune̱ꞌ guchiꞌe̱ ca da dxelún bénneache? 7 Che da we̱n lazreꞌ da dxunaꞌ gun na chee̱ xegáꞌana zrendxa da li da dxun Dios, ¿bizr chee̱ naꞌ dxuchiꞌe̱ chiaꞌ nedaꞌ, dxenné̱ꞌ nacaꞌ benneꞌ dul-la? 8 Che naca na caní, ¿bizr chee̱ naꞌ quebe gundxu da cale̱la chee̱ guléꞌe laudxa da xrlátaje? Da nigá naca na da dxelenná bal-la benneꞌ dxundxu, benneꞌ caꞌ dxelún da cale̱la, ne dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱dxu. Xrlátaje naca Dios nne̱ꞌ zaj nabaga zria benneꞌ caní.  







3

















Xúgute̱dxu nabágadxu dul-la 9 ¿Bizra

xcaꞌ? Dxiꞌu, benneꞌ judío, ¿nácadxadxu xrlátaje ca xezícadxa benneꞌ caꞌ? ¡Cabataꞌ! Bache bléꞌentuꞌ zaj nabaga dul-

381

Romanos 3

la benneꞌ judío, ne cáꞌanqueze xezícadxa benneꞌ caꞌ. 10 Naxúaj lu xiche láꞌazxa da dxenná na: Quebe nu chiláꞌ benneꞌ xrlátaje, netú gue̱ꞌ. 11 Quebe nu chiláꞌ benneꞌ dxéajniꞌine̱ꞌ. Quebe nu chiláꞌ benneꞌ dxexílaje̱ꞌ Dios. 12 Xúgute̱ꞌ dxeledé̱ꞌ cale̱la. Xúgute̱ꞌ zaj nanítie̱ꞌ. Quebe nu chiláꞌ benneꞌ dxune̱ꞌ da xrlátaje, netú gue̱ꞌ. 13 Da dxelenné̱queze̱ꞌ naca na ca tu da sgute, ca tu ba da naxálajze. Nen luzre̱ꞌ caꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱. Xrtizre̱ꞌ zaj naca na ca nisa snia chee̱ be̱laꞌ da dxe na zran lázxabaꞌ. 14 Tu dxelenné̱zqueze̱ꞌ dizraꞌ schanniꞌ, ne dizraꞌ ziꞌ. 15 Chadite̱ dxelútie̱ꞌ bénneache. 16 Gátete̱ze dxeledée̱ꞌ dxuluzría xiꞌe̱, ne dxulusaca ziꞌe̱. 17 Quebe zaj nézene̱ꞌ ájala xelebeza zri lazre̱ꞌ. 18 Quebe dxelezrebe̱ꞌ Dios. 19 Nezdxu xúgute̱ ca da dxenná da nadxixruj bea gula naꞌ da bzuaj Moisés, dxe̱ na benneꞌ caꞌ zaj xuꞌe̱ lu naꞌ da nadxixruj bea na naꞌ, chee̱ xelezúa zri xúgute̱ꞌ, ne chee̱ xelexúnbea xúgute̱ bénneache zaj nabague̱ꞌ zria lau Dios. 20 Netú benneꞌ quebe xegáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios laweꞌ da nune̱ꞌ da dxenná bea da nadxixruj bea na, laweꞌ da dxuléꞌeze da nadxixruj bea na dxiꞌu nácadxu benneꞌ dul-la.  





Xelelá bénneache che xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo 21 Naꞌa,

dxunna bea na ca gaca xegáꞌanadxu xrlátaje lau Dios, da quebe naca na ne̱ chee̱ da nadxixruj bea na, lácala lu da nadxixruj bea na, ne lu da buluzúaj benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios dxuluchalaj na ca naca chee̱ da nigá. 22 Nagáꞌanadxu xrlátaje lau Dios caní che dxeajlí lázredxu Jesucristo, ne cáꞌanqueze gaca chee̱ xúgute̱ bénneache xeleajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. Tuz ca naca chee̱ bénneache 23 laweꞌ da zaj nun xúgute̱ bénneache dul-la, ne quebe zaj naca chee̱ꞌ xelexúꞌe̱ lu xabáa chee̱ Dios. 24 Lu da chaweꞌ chee̱ Dios, cáꞌaze nune̱ꞌ chee̱ xegáꞌanadxu xrlátaje lau Le̱ꞌ laweꞌ da bexaꞌu Jesucristo dxiꞌu lu dul-la da nabágadxu. 25 Dios bzue̱ꞌ Jesucristo gutie̱ꞌ ne̱ chee̱ xtúl-ladxu chee̱ xegáꞌanadxu xrlátaje lau Le̱ꞌ che dxeajlí lázredxu da be̱n Le̱ꞌ. Da nigá guca na chee̱ bleꞌe Dios naque̱ꞌ xrlátaje lácala lu xel-la zren lazreꞌ chee̱ꞌ bdee̱ꞌ cáꞌaze ca naca  







Romanos 3, 4

382

dul-la da be̱ndxu nédxute̱. 26 Gúcaqueze da nigá chee̱ guléꞌe laweꞌ naca Dios xrlátaje naꞌa, ne gácaqueze̱ꞌ xrlátaje gate gucáꞌane̱ꞌ xrlátaje benneꞌ caꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Jesús. 27 Naꞌa, ¿waca gucáꞌana szren cuínadxu? ¡Cabataꞌ! ¿Bizr chee̱ naꞌ? Naca na laweꞌ da nagáꞌanadxu xrlátaje, quegá laweꞌ da be̱ndxu ca nadxixruj bea na, san laweꞌ da guxeajlí lázredxu Cristo. 28 Caꞌan naca, dxunna bea na nagáꞌana xrlátaje tu benneꞌ lau Dios laweꞌ da dxeajlí lazre̱ꞌ Cristo, ne quegá laweꞌ da nune̱ꞌ ca da nadxixruj bea na. 29 ¿Naca Dios chee̱ze benneꞌ judío caꞌ? ¿Quegá nácaqueze̱ꞌ Dios chee̱ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío? Da li nácaqueze̱ꞌ Dios chee̱ benneꞌ caꞌ 30 laweꞌ da zua tuze Dios, naꞌ Le̱ꞌ gucáꞌane̱ꞌ xrlátaje benneꞌ caꞌ zaj nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ dxunna bea na che dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, ne cáꞌanqueze gucáꞌane̱ꞌ xrlátaje benneꞌ caꞌ quebe zaj nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ, che dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo. 31 Naꞌa che dxucáꞌana Dios xrlátaje benneꞌ dxeleajlí lázreze̱ꞌ, ¿naca da nadxixruj bea na tu da québedxa zaca? ¡Cabataꞌ! Che dxéajle̱dxu chee̱ Cristo dxúnquezdxu ca dxenná da nadxixruj bea na.  











4

Da dxuléꞌe da guca chee̱ Abraham 1 ¿Bízraqueze

nnadxu chee̱ da ba neza da guca na chee̱ xra xrtáudxu Abraham? 2 Che Abraham begaꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios ne̱ chee̱ tu da be̱ne̱ꞌ, waca gucáꞌana szren cuine̱ꞌ san quegá lau Dios. 3 ¿Bízraqueze naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa? Dxenná na: Abraham guxeajlí lazre̱ꞌ Dios, naꞌ Dios guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ le̱ꞌ ca tu benneꞌ xrlátaje. 4 Che nu benneꞌ dxune̱ꞌ zrin, lazruj da siꞌe̱ quebe naca na tu da dxunézrujzedxu, san naca na tu da nabágaquezdxu chee̱ꞌ. 5 Che nu benneꞌ quebe bi nune̱ꞌ, san dxeajlí lázreze̱ꞌ Dios, Bénneaꞌ dxucáꞌane̱ꞌ xrlátaje benneꞌ dulla, nacan laweꞌ da dxezíꞌ lu naꞌ Dios xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ chee̱ xucaꞌane̱ꞌ le̱ꞌ xrlátaje. 6 Cáꞌanqueze bchalaj David ca naca chee̱ benneꞌ naca da ba neza chee̱ꞌ laweꞌ da dxucáꞌana Dios le̱ꞌ xrlátaje lácala quebe bi nune̱ꞌ chee̱ xegáꞌane̱ꞌ xrlátaje. 7 Gunná David: Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ ba bunite lau Dios chee̱ꞌ da zrinnaj da zaj nune̱ꞌ, ne gudée̱ꞌ cáꞌaze dul-la da belún benneꞌ caꞌ. 8 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ quebe dxusebaga Xránadxu le̱ꞌ dul-la da belune̱ꞌ.  











383

Romanos 4

9 ¿Naca

ba neza nigá chee̱ze benneꞌ caꞌ zaj nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ dxuléꞌe na, u che nácaqueze na chee̱ benneꞌ caꞌ quebe zaj nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ? Bache bléꞌentuꞌ bcaꞌana Dios Abraham xrlátaje laweꞌ da guxeajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 10 ¿Bátazra bcaꞌane̱ꞌ le̱ꞌ xrlátaje? ¿Guca na ca gudé gudxugu lu be̱laꞌ chee̱ Abraham da naꞌ dxuléꞌe na, u che nédxula? Quebe guca na ca gudé naꞌ, san nédxula guca na. 11 Gudxugu da naꞌ lu be̱laꞌ chee̱ Abraham ca tu da dxunna bea na chee̱ guléꞌe na nagáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios laweꞌ da guxeajlí lazre̱ꞌ Dios gate naꞌ quebe ne chugu da naꞌ lu be̱laꞌ chee̱ꞌ. Caꞌan guca, naca Abraham xra xúgute̱ benneꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Dios, ne quebe zaj nadxugu da naꞌ lu be̱laꞌ chee̱ꞌ. Cáꞌanqueze dxucáꞌana Dios le̱ꞌ xrlátaje laweꞌ da dxeleajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 12 Da li naca Abraham xra benneꞌ caꞌ zaj nadxugu da naꞌ lu be̱laꞌ chee̱ꞌ, naꞌ cáꞌanqueze dxeleajlí lazre̱ꞌ Dios ca be̱n xradxu Abraham gate naꞌ quebe ne chugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ.  





Dxezidxu da guche̱be lazreꞌ Dios che dxeajlí lázredxu Cristo 13 Dios

guche̱be lazre̱ꞌ chee̱ Abraham, ne chee̱ zriꞌine zre sue̱ꞌ gaca chee̱ benneꞌ caꞌ xe̱zr la xu nigá. Quebe guche̱be lazre̱ꞌ na chee̱ꞌ laweꞌ da nune̱ꞌ ca dxenná bea da nadxixruj bea na, san laweꞌ da begaꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios gate guxeajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 14 Che xe̱zr la xu nigá gaca na tuze chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ ca da dxenná bea da nadxixruj bea na, dácheze nagáꞌana xel-la dxeajlí lazreꞌ, ne québedxa zaca da guche̱be lazreꞌ Dios. 15 Lu da nadxixruj bea na xelebía xiꞌ bénneache, san naga quebe ne zrin da nadxixruj bea na, quebe bi zaj nabaga bénneache chee̱ da nadxixruj bea na naꞌ. 16 Caꞌ naca na, dxezíꞌ lu nnadxu da guche̱be lazreꞌ Dios ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu Le̱ꞌ, chee̱ gaca na tu da sidxu cáꞌaze, ne chee̱ gaca na tu da súatequeze chee̱ xúgute̱ zriꞌine zre sua Abraham. Caꞌ naca na, quegá naca na chee̱ze benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ ca da nadxixruj bea na, san cáꞌanqueze naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Dios ca be̱n Abraham. Caꞌ naca na, le̱ꞌ naque̱ꞌ xra xúgute̱dxu 17 lau Dios, Bénneaꞌ guxeajlí lazreꞌ Abraham Le̱ꞌ. Naca na ca da naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, dxenná na: Nunaꞌ lueꞌ xra bénneache zánete̱ cueꞌ xe̱zr la xu. Dios naꞌ dxuꞌe̱ xel-la nabán chee̱ benneꞌ caꞌ zaj nate, ne dxuchálaje̱ꞌ chee̱ da quebe ne sua ca dxuchálaje̱ꞌ chee̱ da ba zua.  







Romanos 4, 5

384

18 Abraham

guxeajlí lazre̱ꞌ Dios, ne guleza lazre̱ꞌ siꞌe̱ da guche̱be lazreꞌ Dios, lácala ba gudé chee̱ siꞌe̱ da dxebeza lazre̱ꞌ. Caꞌan guca, guque̱ꞌ xra bénneache zánete̱ cueꞌ xe̱zr la xu cáte̱ze ba guzre Dios le̱ꞌ, gunné̱ꞌ: “Canite̱ chan zriꞌine zre suꞌ.” 19 Abraham ba zue̱ꞌ ca tu gaxúa iza, san quebe gute niꞌa ne̱ꞌe̱ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ gate xeajsá lazre̱ꞌ zaj naque̱ꞌ ca benneꞌ ba zaj nate, le̱ꞌ ne zruꞌule̱ꞌ Sara, ne naca Sara nuꞌula wizre. 20 Quebe be̱n chupa lazre̱ꞌ, san bxren lazre̱ꞌ da guche̱be lazreꞌ Dios chee̱ꞌ, naꞌ gudápadxe̱ꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ, ne bxren lázredxe̱ꞌ. Bcaꞌana szrene̱ꞌ Dios, 21 ne bé̱ntequeze̱ꞌ neza napa Dios xel-la waca gune̱ꞌ xúgute̱ ca da guche̱be lazre̱ꞌ. 22 Chee̱ le̱ naꞌ Dios guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ chee̱ bcaꞌane̱ꞌ le̱ꞌ xrlátaje. 23 Gate dxenná na: “Dios guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ”, quebe guxuaj na chee̱ tuze Abraham 24 san cáꞌanqueze chee̱dxu dxiꞌu laweꞌ da siꞌ lu naꞌ Dios xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu che dxeajlí lázredxu Bénneaꞌ bsebane̱ꞌ Xránadxu Jesucristo ládujla benneꞌ gate, 25 naꞌ naca Jesús Bénneaꞌ bde Dios Le̱ꞌ chee̱ gutie̱ꞌ ne̱ chee̱ dul-la da nabágadxu dxiꞌu, ne bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ chee̱ xegáꞌanadxu xrlátaje lau Dios.  













5

Da naca chee̱dxu laweꞌ da nagáꞌanadxu xrlátaje lau Dios 1 Che

nagáꞌanadxu xrlátaje lau Dios laweꞌ da dxeajlí lázredxu Cristo zúadxu xrlátaje nen Dios ne̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo. 2 Cáꞌanqueze laweꞌ da dxeajlí lázredxu Cristo, ne̱ chee̱ Le̱ꞌ dxezidxu da xrlátaje chee̱ Dios da tu dxeajlé̱zquezdxu, ne dxebéle̱ꞌe̱dxu laweꞌ da dxebeza lázredxu sidxu da xabáa chee̱ Dios. 3 Quegaze da nigá, san cáꞌanqueze dxebéle̱ꞌe̱dxu gate dxededxu xel-la ziꞌ, laweꞌ da nézedxu xel-la ziꞌ da dxededxu dxun na dxiꞌu zren lazreꞌ, 4 naꞌ xella zren lazreꞌ dxucáꞌana na dxiꞌu xrlátaje lau Dios, naꞌ gate nagáꞌanadxu xrlátaje dxebeza lázredxu. 5 Quebe naca tu da dácheze da naꞌ dxebeza lázredxu laweꞌ da ba nuzúa Dios lu lázrdaudxu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ ba nunna Dios dxiꞌu. 6 Gate naꞌ quebe guzéquedxu guselá cuínadxu, lu zra bléꞌequeze Dios, gute Cristo waláz chee̱ benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ. 7 Sté̱bele̱ꞌe̱ naca che nu benneꞌ gatie̱ꞌ waláz chee̱ tu benneꞌ xrlátaje, lácala wexázrelja tu benneꞌ gatie̱ꞌ waláz chee̱ tu benneꞌ naque̱ꞌ dute̱ li lazreꞌ. 8 Dios dxuléꞌene̱ꞌ dxiꞌu ca  













385

Romanos 5

nazríꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ dxiꞌu laweꞌ da gute Cristo waláz chee̱dxu gate ne nácadxu benneꞌ dul-la. 9 Naꞌa nagáꞌanadxu xrlátaje lau Dios laweꞌ da gute Cristo waláz chee̱dxu, ne ba nácaqueze chee̱dxu ladxu ne̱ chee̱ Le̱ꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ, da za zaꞌ lu zra niꞌ. 10 Gate naꞌ ne dxecuídedxu Dios, Le̱ꞌ bexune̱ꞌ dxiꞌu tuze nen Le̱ꞌ laweꞌ da gute Cristo waláz chee̱dxu, naꞌ naꞌa laweꞌ da nácadxu tuze nen Dios ba nácaqueze chee̱dxu ladxu ne̱ chee̱ xel-la nabán chee̱ Cristo da zúale̱ na dxiꞌu. 11 Quegá tuze da nigá, san cáꞌanqueze dxebéle̱ꞌe̱dxu lu da naca chee̱ Dios ne̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo, ne ne̱ chee̱ Le̱ꞌ nácadxu tuze nen Dios.  





Da nun Adán, naꞌ da nun Cristo 12 Ca

guca, guxúꞌu dul-la lu xe̱zr la xu nigá ne̱ chee̱ da be̱n tuze benneꞌ, naꞌ blaꞌ xel-la gute ne̱ chee̱ dul-la, caꞌan guca gulúꞌu bénneache lu naꞌ xel-la gute laweꞌ da zaj nun xúgute̱ꞌ dul-la. 13 Nédxula ca blaꞌ da nadxixruj bea na, ba zaj nun bénneache dul-la lu xe̱zr la xu nigá, lácala quebe dxusebaga Dios bénneache dul-la gate quebe ne zrin da nadxixruj bea na. 14 Ca guzú lau lu zra zua Adán ca bzrin zra zua Moisés, gulúꞌu bénneache lu naꞌ xel-la gute, benneꞌ caꞌ zaj nune̱ꞌ dul-la, lácala quebe belune̱ꞌ dul-la ca da be̱n Adán, bénneaꞌ gudichje̱ꞌ da gunná beꞌe Dios, naꞌ Adán naꞌ naque̱ꞌ tu da dxuléꞌeze na ca naca Bénneaꞌ dxal-laꞌ xide̱ꞌ, Le̱ꞌ Cristo. 15 Da zrinnaj da be̱n Adán quebe gaca díl-lale̱be na ca da dxunna Dios dxiꞌu. Ne̱ chee̱ da zrinnaj da be̱n tuze benneꞌ, gulate benneꞌ zante̱, san xel-la weselá da nunna Dios dxiꞌu cáꞌaze ne̱ chee̱ xetuze benneꞌ, Jesucristo, naca na da zréndxaqueze, ne naca na da ba neza chee̱ benneꞌ zante̱. 16 Da zrinnaj naꞌ da be̱n tuze benneꞌ quebe gaca díl-lale̱be na ca da dxunna Dios dxiꞌu laweꞌ da ne̱ chee̱ tuze da zrinnaj, zaj nabaga zria bénneache, san da dxunna Dios dxiꞌu naca na chee̱ xelexegáꞌana xrlátaje benneꞌ zante̱ benneꞌ zaj nune̱ꞌ da zrinnaj. 17 Ne̱ chee̱ da zrinnaj da be̱n tuze benneꞌ gulúꞌu bénneache lu naꞌ xel-la gute, naꞌ benneꞌ caꞌ zaj nazíꞌ lu ne̱ꞌe̱ da dxunna Dios cáꞌaze, ne zaj nagáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Le̱ꞌ ba zaj nalé̱ꞌ lu naꞌ dulla, ne dxelezéquene̱ꞌ xelenná beꞌe cuine̱ꞌ lu xel-la nabán chee̱ꞌ ne̱ chee̱ da nun xetuze benneꞌ, Jesucristo. 18 Ca guca zaj nabaga zria xúgute̱ bénneache ne̱ chee̱ da zrinnaj da be̱n tuze benneꞌ, Adán, cáꞌanqueze ne̱ chee̱ da xrlátaje da be̱n xetuze benneꞌ, Jesucristo, belexexaca  











Romanos 5, 6

386

bénneache xrlátaje chee̱ xelaca bane̱ꞌ. 19 Ca guca belexexaca bénneache zante̱ benneꞌ dul-la laweꞌ da quebe bzua dizraꞌ tuze benneꞌ, cáꞌanqueze laweꞌ da bzua dizraꞌ xetuze benneꞌ, xelexegáꞌana benneꞌ zante̱ xrlátaje lau Dios. 20 Bzua Dios da nadxixruj bea na chee̱ gunná béadxa na da naca dul-la, naꞌ gate dul-la guxánle̱ꞌe̱ na, caꞌ guzrendxa xella zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios. 21 Ca naca zua lu naꞌ dul-la gute na bénneache, cáꞌanqueze zua lu naꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios gucáꞌana na dxiꞌu xrlátaje lau Dios chee̱ gaca bandxu chadía chacanna ne̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo.  





Nácadxu ca benneꞌ gate caꞌ chee̱ québedxa gundxu dul-la, naꞌ naca bandxu nen Cristo

6

1 ¿Bízraqueze

nnadxu? ¿Gúndxadxu dul-la chee̱ guléꞌe láwedxa xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios? 2 ¡Cabataꞌ! Ba nácadxu ca benneꞌ gate chee̱ québedxa gundxu dul-la. ¿Ájazra gúndxadxu dul-la? 3 ¿Quebe nézele leꞌe, xúgute̱dxu dxiꞌu ba nadxúadxu nisa chee̱ gácadxu tuze nen Jesucristo, naca na ca ba nátedxu tu zren nen Le̱ꞌ lu da nadxúadxu nisa? 4 Caꞌ naca na, ne̱ chee̱ da nadxúadxu nisa naca ca bgáchedxu tu zren nen Le̱ꞌ, ne nátedxu chee̱ xebandxu, ne súadxu tu lu xel-la nabán cube cáte̱ze guca chee̱ Cristo, bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate ne̱ chee̱ xel-la waca xabáa chee̱ Xre̱ꞌ. 5 Che gúcadxu tuze nen Cristo lu xel-la gute, cáꞌanqueze gácadxu tuze nen Le̱ꞌ lu xel-la dxexebán chee̱ꞌ. 6 Nezdxu da gúcadxu gate nate ba gudá na le̱ꞌe̱ xaga béguaj tu zren nen Le̱ꞌ chee̱ cuía xiꞌ benneꞌ dul-la da gúcadxu chee̱ québedxa gundxu zrin chee̱ dul-la ca benneꞌ zaj nadaꞌu chee̱n. 7 Tu benneꞌ ba nate, ba bedxúaje̱ꞌ lu naꞌ dul-la. 8 Che ba gútedxu tu zren nen Cristo, dxuxrén lázredxu gaca bánquezdxu tu zren nen Le̱ꞌ 9 laweꞌ da nezdxu quebe gate Cristo da xula laweꞌ da ba bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, naꞌ québedxa xuꞌe̱ lu naꞌ xel-la gute. 10 Gate gute Cristo, tu lásaze gutie̱ꞌ ne̱ chee̱ dul-la waláz chee̱ xúgute̱ bénneache, san naꞌa naca bane̱ꞌ, naꞌ lu naꞌ Dios naca bane̱ꞌ. 11 Cáꞌanqueze leꞌe, le gueque nácale benneꞌ gate chee̱ québedxa gunle dul-la, san naca banle lu naꞌ Dios tu zren nen Xránadxu Jesucristo. 12 Chee̱ le̱ naꞌ québedxa güele lataj nna beꞌe dul-la be̱laꞌ dxen chee̱le da dxal-laꞌ gate, chee̱ québedxa gun na gunle da dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱le. 13 Quebe guzúa cuínale lu naꞌ  























387

Romanos 6, 7

dul-la chee̱ guchine na leꞌe lu da cale̱la, san le guzúa cuínale lu naꞌ Dios, gácale ca benneꞌ belexebán ládujla benneꞌ gate, chee̱ guchínene̱ꞌ leꞌe lu da xrlátaje. 14 Québedxa gaca dul-la nna beꞌe na leꞌe laweꞌ da québedxa xuꞌule lu naꞌ da nadxixruj bea na, san xuꞌule lu naꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios.  

Tu da dxuléꞌe na ca naca chee̱ benneꞌ zaj nadaꞌu 15 ¿Bizra

xcaꞌ? ¿Gundxu dul-la laweꞌ da québedxa xúꞌudxu lu naꞌ da nadxixruj bea na, san xúꞌudxu lu naꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios? ¡Cabataꞌ! 16 Ba nézquezle che guzúa cuínale lu naꞌ tu xránale ca benneꞌ zaj nadaꞌu chee̱ guzúale dizraꞌ chee̱ꞌ, nadxa nácale benneꞌ zaj nadaꞌu chee̱ xránale, ne dxun na ba xen guzúale dizraꞌ chee̱ꞌ. Cáꞌanqueze naca chee̱le leꞌe che guzúale dizraꞌ chee̱ dul-la, da gunna na leꞌe xel-la gute, u che guzúale dizraꞌ chee̱ Dios, chee̱ gácale xrlátaje. 17 Xcalén Dios, lácala gúcale ca benneꞌ zaj nadaꞌu lu naꞌ dul-la, naꞌa du lázrele dxuzúale dizraꞌ chee̱ dizraꞌ li naꞌ, lu da naꞌ bzua cuínale. 18 Gate bedxúajle leꞌe lu naꞌ dul-la, bexácale we̱n zrin chee̱ da xrlátaje. 19 (Dxuchálajle̱naꞌ leꞌe ca dxuluchalaj bénneache laweꞌ da lu be̱laꞌ dxen chee̱le quebe gaca chéajniꞌile ca naca da nigá.) Cáte̱ze be̱nle gate naꞌ bzua cuínale lu naꞌ da sban, ne lu naꞌ da zrinnaj chee̱ gunle da zrinnaj, cáꞌanqueze le gun naꞌa, le guzúa cuínale lu naꞌ da xrlátaje chee̱ gácaquezle bi chee̱ Dios. 20 Gate ne nácale ca benneꞌ zaj nadaꞌu lu naꞌ dul-la, quebe be̱n na ba xen gunle da xrlátaje. 21 Naꞌa ¿bizra da ba neza guca chee̱le da caꞌ dxexeduéꞌele chee̱n naꞌa? Da caꞌ be̱nle nédxute̱ guché̱ na leꞌe lu xel-la gute. 22 Naꞌa nadxúajle lu naꞌ dul-la, ne ba nácale we̱n zrin chee̱ Dios chee̱ gácaquezle bi chee̱ Dios da naché̱ na leꞌe lu xel-la nabán da zeajlí canna. 23 Benneꞌ dxune̱ꞌ dul-la dzeziꞌe̱ lazruj chee̱ꞌ da naca na xel-la gute, san da dxúnnaze Dios dxiꞌu naca na xel-la nabán da zeajlí canna tu zren nen Xránadxu Jesucristo.  















7

Tu da dxuléꞌe na ca naca chee̱ xel-la wechaga naꞌ 1 Bi

bíchaꞌdauꞌ, leꞌe núnbeale da nadxixruj bea na, zaj xuꞌu lu naꞌ da nadxixruj bea na bénneache tuze dxácate̱ ne zaj naca bane̱ꞌ. 2 Ca naca da nigá, tu nuꞌula nuchaga naꞌ xuꞌe̱ lu naꞌ benneꞌ chee̱ꞌ ne̱ chee̱ da nadxixruj bea na dxácate̱ zue̱ꞌ nabane̱ꞌ, san che gate benneꞌ chee̱ꞌ, naꞌ xedxúaj zruꞌule̱ꞌ lu naꞌ da nadxixruj bea na naꞌ. 3 Caꞌ naca na, che nuꞌula naꞌ  



Romanos 7

388

súale̱ne̱ꞌ benneꞌ xula dxácate̱ ne nabán benneꞌ chee̱ꞌ, gune̱ꞌ dulla gáchajne̱ꞌ xrba chee̱ xel-la nuchaga naꞌ, san che benneꞌ chee̱ꞌ naꞌ gatie̱ꞌ, xedxúaj zruꞌule̱ꞌ lu naꞌ da nadxixruj bea na naꞌ, naꞌ waca xuchaga náꞌle̱ne̱ꞌ benneꞌ xula, ne quebe gune̱ꞌ dul-la da gáchajne̱ꞌ xrba chee̱ xel-la nuchaga naꞌ. 4 Cáꞌanqueze naca chee̱le leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, leꞌe zrágale be̱l-laꞌ dxen chee̱ Cristo, ba nácale ca benneꞌ gate, ne québedxa xuꞌule lu naꞌ da bdxixruj beꞌe Moisés, chee̱ gácale ca zruꞌula benneꞌ xula. Naꞌa nácale ca zruꞌula Cristo, Bénneaꞌ bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, chee̱ gácadxu bi guchine Dios. 5 Dxácate̱ naꞌ be̱ndxu da naca chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱dxu, da nadxixruj bea na bleꞌe na dxiꞌu naca dul-la da be̱ndxu ca da dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱dxu, naꞌ da naꞌ guché̱ na dxiꞌu lu xel-la gute. 6 Naꞌa ba nácadxu ca benneꞌ zaj nate, naꞌ ba bedxúajdxu lu naꞌ da nadxixruj bea na da gunná beꞌe na dxiꞌu, chee̱ gaca gundxu zrin chee̱ Dios lu xel-la nabán cube da dxunna Beꞌ Láꞌazxa dxiꞌu, ne quegá gundxu zrin naꞌ lu da nadxixruj bea gula da naxúaj na.  





Dul-la da zúale̱ nedaꞌ 7 ¿Bizra

nnadxu xcaꞌ? ¿Dxun da nadxixruj bea na nácadxu benneꞌ dul-la? ¡Cabataꞌ! Quebe gunezdaꞌ da naca na dul-la chela ca bleꞌe da nadxixruj bea na nedaꞌ. Quebe gunezdaꞌ naca dul-la sa lazraꞌ da naca chee̱ nu benneꞌ chela ca gunná da nadxixruj bea na: Quebe sa lazruꞌ da naca chee̱ nu benneꞌ. 8 Bleꞌe da nadxixruj bea na nedaꞌ da naca dul-la, naꞌ guque beꞌedaꞌ zúale̱ꞌe̱ zánete̱ da cale̱la lu xichaj lázrdawaꞌ da guzá lazraꞌ, laweꞌ da gate quebe ne gúnbeꞌa da nadxixruj bea na, guca dul-la chiaꞌ tu da nagache lawaꞌ nedaꞌ. 9 Guzúa tu zra gate quebe ne laꞌ da nadxixruj bea, naꞌ gúquedaꞌ naca banaꞌ nedaꞌ, san gate bendaꞌ da naꞌ gunná beꞌe na nedaꞌ, bénbeꞌa da naca dul-la, naꞌ guque beꞌedaꞌ nabagaꞌ zria, ne dxal-laꞌ gatiaꞌ. 10 Caꞌan guca, da nadxixruj bea naꞌ naca na chee̱ gunna na nedaꞌ xel-la nabán, san guca na chiaꞌ ca tu da be̱te nedaꞌ 11 laweꞌ da bleꞌe da nadxixruj bea naꞌ nedaꞌ da naca na dul-la, da naꞌ guzí xe̱ na nedaꞌ, naꞌ ne̱ chee̱ da nadxixruj bea naꞌ guque beꞌedaꞌ nabagaꞌ zria, ne dxal-laꞌ gatiaꞌ. 12 Caꞌ naca na, da li naca láꞌazxa da nadxixruj bea na. Da nadxixruj bea naꞌ naca na láꞌazxa, ne xrlátaje, ne chaweꞌ. 13 ¿Ájazra naca da nigá? ¿Be̱te da nadxixruj bea xrlátaje naꞌ  











389

Romanos 7, 8

nedaꞌ? ¡Cabataꞌ! Dul-la naꞌ be̱te na nedaꞌ, naꞌ caní guque beꞌedaꞌ naca na dul-la. Da nigá guque beꞌedaꞌ ne̱ chee̱ da nadxixruj bea xrlátaje naꞌ, naꞌ caní bleꞌe da nadxixruj bea naꞌ da sbánle̱ꞌe̱ naca dul-la. 14 Nezdxu da nadxixruj bea na naca na da be̱nna Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios dxiꞌu, san lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ nacaꞌ ca tu benneꞌ nadaꞌu, naꞌ da nacaꞌ dxun na gunaꞌ dul-la. 15 Nedaꞌ quebe dxéajniꞌidaꞌ da dxaca chiaꞌ laweꞌ da quebe dxunaꞌ da dxaca lazraꞌ gunaꞌ, san da dxecuídedaꞌ naca na da dxunaꞌ. 16 Che dxunaꞌ da cale̱la da quebe dxaca lazraꞌ gunaꞌ, da naꞌ dxenná da nadxixruj bea na naca na dul-la, naꞌ nezdaꞌ xrlátaje naca da nadxixruj bea na. 17 Caꞌ naca na, quegá nedaꞌ dxunaꞌ da naꞌ, san dul-la da zúale̱ nedaꞌ, le̱ naꞌ dxun na caꞌ. 18 Nezdaꞌ quebe bi zúale̱ be̱laꞌ dxen chiaꞌ da naca xrlátaje, laweꞌ da dxezá lazraꞌ gunaꞌ da xrlátaje, san quebe dxezéquedaꞌ gunaꞌ na. 19 Quebe dxunaꞌ da xrlátaje da dxaca lazraꞌ gunaꞌ, san dxunaꞌ da cale̱la da quebe dxaca lazraꞌ gunaꞌ. 20 Chee̱ le̱ naꞌ, che dxunaꞌ da quebe dxaca lazraꞌ gunaꞌ, quebe naca nedaꞌ dxunaꞌ na, san dul-la da zúale̱ nedaꞌ dxun na caꞌ. 21 Caní naca da dxaca chiaꞌ: Gate dxaca lazraꞌ gunaꞌ da xrlátaje, dxuléꞌe lawe zúale̱ da cale̱la nedaꞌ. 22 Lu xichaj lázrdawaꞌ dxedánedaꞌ da nadxixruj bea Dios, 23 san dxeque beꞌedaꞌ lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ zua tu da dxedábaga na ca da dxaca lazraꞌ, da naca da nadxixruj bea dul-la da zúale̱ be̱laꞌ dxen chiaꞌ, naꞌ dxenná beꞌe na nedaꞌ. 24 ¡Edxugúa nedaꞌ! ¿Nu guselá nedaꞌ lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ da naché̱ na nedaꞌ lu xel-la gute? 25 Xcalén Dios, Le̱ꞌ gune̱ꞌ na ne̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo. Caꞌ naca, lu xichaj lázrdawaꞌ dxuzúa cuinaꞌ lu naꞌ Dios, san lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ nacaꞌ ca tu benneꞌ nadaꞌu lu naꞌ da nadxixruj bea dul-la.  























8

Xel-la nabán da dxunna Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios dxiꞌu 1 Naꞌa,

quebe zaj nabía xiꞌ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ tuze nen Jesucristo, benneꞌ caꞌ québedxa dxelune̱ꞌ da cale̱la cáte̱ze dxenná bea be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, san dxelune̱ꞌ da xrlátaje cáte̱ze dxenná bea Beꞌ Láꞌazxa. 2 Da nadxixruj bea na da dxunna Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la nabán laweꞌ da nácadxu tuze nen Jesucristo, ba bselá na nedaꞌ lu naꞌ da bdxixruj beꞌe Moisés da dxuléꞌe na nedaꞌ nacaꞌ benneꞌ dul-la, ne nabagaꞌ zria, ne dxal-laꞌ gatiaꞌ. 3 Ba be̱n Dios da quebe guca gun da bdxixruj  



Romanos 8

390

beꞌe Moisés, ba gudúe̱ꞌ dul-la da zaj nabaga bénneache. Da nadxixruj bea na quebe guca gun na gundxu da xrlátaje laweꞌ da nate niꞌa naꞌ be̱laꞌ dxen chee̱dxu. Chee̱ le̱ naꞌ Dios guselle̱ꞌ Zríꞌinequeze̱ꞌ, naꞌ guque̱ꞌ bénneache ca naca be̱laꞌ dxen chee̱dxu da xuꞌu na lu naꞌ dul-la, chee̱ gutie̱ꞌ ne̱ chee̱ dul-la chee̱dxu, laweꞌ da nabágadxu zria gátedxu ne̱ chee̱ dul-la da zúale̱ be̱laꞌ dxen chee̱dxu. 4 Caní be̱ne̱ꞌ chee̱ gaca gundxu da nadxixruj bea na, dxiꞌu québedxa dxundxu ca dxenná bea be̱laꞌ dxen chee̱dxu, san dxundxu ca dxenná bea Beꞌ Láꞌazxa. 5 Benneꞌ dxelune̱ꞌ ca dxenná bea be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ zaj dxeꞌe̱ gunne xue da naca chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, san benneꞌ dxelune̱ꞌ ca dxenná bea Beꞌ Láꞌazxa zaj dxeꞌe̱ gunne xue da naca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. 6 Benneꞌ zaj dxeꞌe̱ gunne xue da naca chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ welátequeze̱ꞌ, san benneꞌ caꞌ zaj dxeꞌe̱ gunne xue da naca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa xelaca bane̱ꞌ, ne xelebeza zri lazre̱ꞌ. 7 Benneꞌ zaj dxeꞌe̱ gunne xue chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ dxelecuídene̱ꞌ Dios, laweꞌ da quebe dxelaca lazre̱ꞌ, ne quebe gaca xuluzúa cuine̱ꞌ lu naꞌ da nadxixruj bea Le̱ꞌ. 8 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ ca da dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ quebe gaca xelune̱ꞌ da dxezaca ba lazreꞌ Dios. 9 Leꞌe quebe dxunle ca dxenná bea be̱laꞌ dxen chee̱le, san dxunle ca dxenná bea Beꞌ Láꞌazxa, laweꞌ da ba zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios leꞌe. Benneꞌ quebe zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, Beꞌ da nasel-la Cristo, quebe naque̱ꞌ bi chee̱ Cristo. 10 Lácala zua Cristo lu xichaj lázrdaule, lu be̱laꞌ dxen chee̱le dxal-laꞌ gátele, san lu xichaj lázrdaule ba xuꞌule tu xel-la nabán cube laweꞌ da bcaꞌana Dios leꞌe xrlátaje. 11 Che zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa leꞌe, Beꞌ chee̱ Dios, Bénneaꞌ bsebane̱ꞌ Jesucristo ládujla benneꞌ gate, Lé̱queze Dios naꞌ, Bénneaꞌ bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ, gunne̱ꞌ xel-la nabán cube chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱le da gátequeze na. Da nigá gune̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios, Bénneaꞌ zue̱ꞌ xichaj lázrdaule. 12 Caꞌ naca na, bi bíchaꞌdauꞌ, nabágadxu tu da gundxu, san quegá chee̱ gundxu ca dxenná bea be̱laꞌ dxen chee̱dxu. 13 Che gundxu ca dxenná bea be̱laꞌ dxen chee̱dxu, gátequezdxu, san che ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa guzúadxu chaláꞌala da dxun be̱laꞌ dxen chee̱dxu, naꞌ gaca bandxu. 14 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelún ca dxuléꞌe Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios. 15 Beꞌ Láꞌazxa da guzíꞌ lu naꞌle quebe dxuguꞌe̱ leꞌe lu xel-la dxezrebe ca benneꞌ zaj nadaꞌu, san dxune̱ꞌ nácale bi chee̱ Dios. Ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa nigá  























391

Romanos 8

dxenne̱dxu: “Xrae”, gate dxuláwizredxu Dios. 16 Lé̱queze Beꞌ Láꞌazxa nigá dxexeché̱bele̱ne̱ꞌ beꞌ nácadxu, dxenné̱ꞌ nácadxu bi chee̱ Dios. 17 Che nácadxu bi chee̱ꞌ caꞌ, gácaqueze chee̱dxu da naca chee̱ Dios. Gaca chee̱dxu da dxal-laꞌ gaca chee̱ Cristo che gudedxu xel-la ziꞌ tu zren nen Le̱ꞌ, chee̱ xegáꞌana szrendxu tu zren nen Le̱ꞌ. 18 Dxéquedaꞌ ca xel-la ziꞌ da dxededxu naꞌa quebe gutíllele̱be na ca da xabáa da sidxu lu zra da za zaꞌ. 19 Da dxelezá lazreꞌ, ne da dxelebeza xúgute̱ da nun Dios naca na chee̱ guléꞌe Dios bi zaj naca be̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ. 20 Ca naca da nun Dios belexaca na dácheze, quegá ca gulaca lazreꞌ le̱ na, san laweꞌ da núnqueze Dios gaca na caꞌ. Be̱ne̱ꞌ zua da dxelebeza lazre na 21 laweꞌ da xeledxúaj ca da nun Dios lu naꞌ da dxuzría xiꞌ le̱ na, chee̱ gaca ba neza chee̱ na tu zren nen bi caꞌ zaj naca bi caꞌ chee̱ Dios lu xel-la weselá chee̱beꞌ da naca xabáa. 22 Nézquezdxu, ca zrin naꞌa zra, xúgute̱ da nun Dios dxelebezre we̱ꞌ na, ne dxeledé na xel-la ziꞌ ca tu nuꞌula zue̱ꞌ xel-la dxudía chee̱ sane̱ꞌ bidauꞌ. 23 Quegá tuze da naꞌ nun Dios dxedé na xel-la ziꞌ, san cáꞌanqueze dxiꞌu dxededxu xel-la ziꞌ, dxiꞌu naꞌ ba zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa dxiꞌu, da naca chee̱dxu tu da dxunna bea na da dxal-laꞌ sidxu. Cáꞌanqueze dxiꞌu dxebezre lázredxu dxácate̱ naꞌ dxebézadxu zra guléꞌe Dios nácadxu bi chee̱ꞌ caꞌ, gate naꞌ gunne̱ꞌ cheedxu tu be̱laꞌ dxen cube. 24 Lu da dxebeza lázredxu guládxu, san che gaca léꞌedxu da dxebeza lázredxu, québedxa naca na tu da dxebeza lázredxu. Tu da ba dxeléꞌedxu, québedxa dxun na ba xen cueza lázredxu na. 25 Che da dxebeza lázredxu naca na tu da quebe gaca léꞌedxu, dxun na ba xen cuézadxu na lu dute̱ xel-la zren lazreꞌ chee̱dxu. 26 Cáꞌanqueze Beꞌ Láꞌazxa dxácale̱ne̱ꞌ dxiꞌu lu xel-la nate niꞌa naꞌ chee̱dxu. Quebe nezdxu guchálajle̱dxu Dios ca dxal-laꞌ gundxu, san Lé̱queze Beꞌ Láꞌazxa dxue lazre̱ꞌ lau Dios waláz chee̱dxu, ne dxebezre lazre̱ꞌ ca da quebe dxezequeꞌ nu nne̱. 27 Dios, Bénneaꞌ dxenné̱ꞌe̱ da zua xichaj lázrdaudxu nézene̱ꞌ da dxaca lazreꞌ nne̱ Beꞌ Láꞌazxa laweꞌ da dxue lazreꞌ Beꞌ Láꞌazxa lau Dios cáte̱ze naca da dxaca lazreꞌ Dios waláz chee̱ bi zaj naca be̱ꞌ chee̱ꞌ.  























Nácadxadxu wal-la ca tu benneꞌ dxezruéꞌene̱ꞌ 28 Nezdxu

dxuchine Dios xúgute̱ da dxaca chee̱dxu chee̱ gucáꞌana na dxiꞌu chaweꞌ, dxiꞌu naꞌ nazriꞌidxu Le̱ꞌ, naꞌ Le̱ꞌ

Romanos 8, 9

392

bláwizre̱ꞌ dxiꞌu ca naca da nune̱ꞌ gune̱ꞌ. 29 Benneꞌ caꞌ bénbea Dios nédxudaute̱, be̱n Le̱ꞌ nédxudaute̱ xelaque̱ꞌ ca naca Zríꞌinequeze̱ꞌ, chee̱ gaca Zríꞌine̱ꞌ naꞌ Benneꞌ blau ládujla zánete̱ bi biche̱ꞌ. 30 Benneꞌ caꞌ be̱n Dios nédxudaute̱ ca xelaque̱ꞌ, cáꞌanqueze bláwizre̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ bláwizre̱ꞌ, cáꞌanqueze bcaꞌane̱ꞌ le̱ꞌ xrlátaje, naꞌ benneꞌ caꞌ bcaꞌane̱ꞌ xrlátaje, cáꞌanqueze bcaꞌana szrénqueze̱ꞌ le̱ꞌ. 31 ¿Bizra nnadxu chee̱ da caní? Che caní dxácale̱ Dios dxiꞌu, ¿nuzra benneꞌ sequeꞌ tábague̱ꞌ dxiꞌu? 32 Dios quebe bezúene̱ꞌ ziꞌ gunne̱ꞌ dxiꞌu Zríꞌinequeze̱ꞌ, san bdee̱ꞌ Le̱ꞌ chee̱ gútie̱ꞌ waláz chee̱dxu. ¿Quebe gunne̱ꞌ chee̱dxu xúgute̱ da caꞌ tu zren nen Zríꞌine̱ꞌ? 33 ¿Nuzra sequeꞌ bi nne̱ chee̱ benneꞌ caꞌ ba gucáꞌa Dios le̱ꞌ? Lé̱queze Dios naꞌ bcaꞌane̱ꞌ benneꞌ caꞌ xrlátaje. 34 ¿Nuzra benneꞌ sequeꞌ nne̱ꞌ zaj nabaga zria benneꞌ caꞌ? Lé̱queze Cristo gutie̱ꞌ waláz chee̱dxu, ne da naca na blaudxa, naque̱ꞌ Bénneaꞌ bebán ládujla benneꞌ gate, naꞌ zue̱ꞌ chaláꞌa xabe̱la chee̱ Dios, ga dxue lazre̱ꞌ lau Le̱ꞌ waláz chee̱dxu. 35 ¿Nuzra sequeꞌ xecáꞌa dxiꞌu lu naꞌ Cristo, Bénneaꞌ nazríꞌine̱ꞌ dxiꞌu? ¿Wazequeꞌ xel-la ziꞌ, u xel-la xacheꞌ, u da nau ziꞌ xuzre na dxiꞌu, u xel-la dxedún, u da dxugúa zra lánadxu, u da ste̱be, u xel-la gute? 36 Naca na ca da naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, dxenná na: Laweꞌ da nácantuꞌ bi chiuꞌ zúaquezentuꞌ gátentuꞌ xúgute̱ zra. Dxelune̱ꞌ netuꞌ ca zrílaꞌdauꞌ ba zaj zúabaꞌ chee̱ xelútie̱ꞌ-baꞌ. 37 Lu xúgute̱ da caní nácadxadxu szren ca benneꞌ dxelezruéꞌene̱ꞌ, ne̱ chee̱ Bénneaꞌ bzriꞌine̱ꞌ dxiꞌu. 38 Chee̱ le̱ naꞌ dxuxrén lazraꞌ quebe bi de̱ da sequeꞌ gucuasa na dxiꞌu lu naꞌ Dios, Bénneaꞌ nazríꞌine̱ꞌ dxiꞌu. Ne xel-la gute, ne xel-la nabán, ne gubáz chee̱ xabáa caꞌ, ne beꞌ xriwe̱ꞌ dxelenná bea, ne xel-la waca chee̱ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, ne da dxaca naꞌa, ne da za zaꞌ, 39 ne da zua xabáa, ne da zua lu xe̱zr la xu, ne xetú da nun Dios, quebe sequeꞌ xecáꞌa na dxiꞌu lu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios, da bléꞌene̱ꞌ dxiꞌu gate bdee̱ꞌ Xránadxu Jesucristo waláz chee̱dxu.  



















9

Dios guqué̱ꞌe̱ benneꞌ Israel caꞌ 1 Dxenníaꞌ

da li ca bi chee̱ Cristo, ne quebe dxun lazraꞌ, naꞌ xichaj lázrdawaꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa dxe̱ na nedaꞌ

393

Romanos 9

naca na da li. 2 Dxexíaje lázrele̱ꞌe̱daꞌ, ne tu zúazqueze xel-la dxudía lu lázrdawaꞌ, 3 naꞌ dxezá lázrteaꞌ cuía xiꞌa nedaꞌ, ne xecuasaꞌ nen Cristo, la naca da nigá da gácale̱ na bi bíchaꞌdauꞌ caꞌ, benneꞌ walázr chiaꞌ, benneꞌ judío. 4 Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ zriꞌine zre sua Israel, naꞌ Dios guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ caní ca bi chee̱ꞌ caꞌ. Dios guzúe̱ꞌ ládujla benneꞌ caꞌ lu da xabáa chee̱ꞌ, ne be̱ne̱ꞌ tu xel-la wezría nen benneꞌ caꞌ, ne bnézruje̱ꞌ le̱ꞌ da nadxixruj bea na da bzuaj Moisés, ne xel-la wil-la chee̱ xudauꞌ, ne da nache̱be lazre̱ꞌ. 5 Zaj naque̱ꞌ zriꞌine zre zua xra xrtáudxu caꞌ, naꞌ ládujla benneꞌ walázr chee̱ꞌ caꞌ, lu be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ blaꞌ Cristo, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Dios laweꞌ xúgute̱ da de̱, ne gaca báqueze̱ꞌ chadía chacanna. ¡Caꞌ gaca na! 6 Quebe nnadxu quebe dxun Dios da dxenná xrtizre̱ꞌ, san da naca na, quegá xúgute̱ zriꞌine zre sua Israel zaj nababa benneꞌ Israel caꞌ chee̱ Dios. 7 Quegá xúgute̱ zriꞌine zre sua Abraham zaj naca xánnie̱ꞌ zríꞌinequeze̱ꞌ, san naca na ca guzre Dios le̱ꞌ, gunné̱ꞌ: “Lu zriꞌine zre sua Isaac xelaca zriꞌine zre suꞌ.” 8 Da nigá dxuléꞌe na dxiꞌu quebe nu naca bi chee̱ Dios cáte̱ze nálajbeꞌ, san zaj naca bi chee̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj nálaje̱ꞌ ca naca da guche̱be lazreꞌ Dios. 9 Ca naca da guche̱be lazreꞌ Dios da gunné̱ꞌ chee̱ Abraham naca na da nigá: Lu zra da ba gunníaꞌ xidaꞌ, naꞌ Sara chiuꞌ sane̱ꞌ tu zríꞌinuꞌ. 10 Quegá tuze da nigá, san cáꞌanqueze gate Rebeca guzráꞌ chupa zríꞌine̱ꞌ naca tuze xrabeꞌ, Isáac, xra xrtáudxu, 11-13 ne gate bi caꞌ quebe ne xelálajbeꞌ, ne quebe ne xelunbeꞌ da xrlátaje u da cale̱la, Dios guzre̱ꞌ Rebeca: “Bi waca chiuꞌ gácabeꞌ we̱n zrin chee̱ bi cuideꞌ.” Da nigá naca na tuze nen da naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa, da dxenná na: Bzriꞌidaꞌ Jacob, ne quegá Esaú. Caꞌ guca na, begáꞌana chaweꞌ da xuꞌu lu naꞌ Dios chee̱ gudxée̱ꞌ ca naca da núnqueze̱ꞌ, benneꞌ caꞌ dxaca lazre̱ꞌ guláwizre̱ꞌ, ne quebe dxuché̱ꞌe̱ ca da zaj nune̱ꞌ. 14 ¿Bízraqueze nnadxu? ¿Naca Dios Benneꞌ quebe dxun da xrlátaje? ¡Cabataꞌ! 15 Guzre̱ꞌ Moisés: “Wezrí lazraꞌ benneꞌ dxaca lazraꞌ, ne wexache lazraꞌ benneꞌ dxaca lazraꞌ.” 16 Caꞌ naca na, quebe naca laweꞌ da dxaca lázredxu, ne quegá laweꞌ da dxun ziꞌ lázredxu, san naca na laweꞌ da dxexache lazreꞌ Dios dxiꞌu. 17 Lu dizraꞌ láꞌazxa Dios dxe̱ꞌe̱ wenná bea chee̱ xe̱zr la xu Egipto: “Be̱naꞌ lueꞌ wenná bea chee̱ guléꞌedaꞌ ne̱ chiuꞌ lueꞌ xel-la waca chiaꞌ, ne chee̱ xelúnbea bénneache La nedaꞌ du gabíꞌi xe̱zr la xu.” 18 Caꞌ naca na, Dios dxexache lazre̱ꞌ benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ,  





























Romanos 9

394

ne cáꞌanqueze dxuꞌe̱ lataj gaque̱ꞌ zizraj lazreꞌ benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ guꞌe̱ lataj gaque̱ꞌ zizraj lazreꞌ. 19 Naꞌa xiꞌu nedaꞌ: Che caní naca na, ¿bizr chee̱ naꞌ dxugapa Dios bénneache dul-la? ¿Núzraqueze sequeꞌ tábaga ca da dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ? 20 Lueꞌ, benneꞌ, ¿nuzra nacuꞌ lueꞌ chee̱ gutil-luꞌ Dios dizraꞌ? ¿Waca tu xesuꞌ xe̱ na benneꞌ be̱ne̱ꞌ le̱ na: ¿Bizr chée̱ naꞌ be̱nuꞌ nedaꞌ caní? 21 Benneꞌ we̱n xesuꞌ zruaga naꞌ wazéquene̱ꞌ gune̱ꞌ chee̱ gunaꞌ naꞌ ca dxaca lazre̱ꞌ. Wazéquene̱ꞌ gune̱ꞌ chee̱ gunaꞌ náꞌqueze tu xesuꞌ da zácadxa, ne tu xesuꞌ da xálaze. 22 ¿Bizra nnáquezdxu che Dios guca lazre̱ꞌ guléꞌene̱ꞌ dxiꞌu ca dxuzría xiꞌe bénneache, ne ca naca xel-la waca chee̱ꞌ, naꞌ lu xella zren lazreꞌ chee̱ꞌ bchaga lawe̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ lácala dxal-laꞌ xeledée̱ꞌ le̱ꞌ xel-la ziꞌ, naꞌ xelebía xíꞌte̱queze̱ꞌ? 23 Be̱ne̱ꞌ na chee̱ bléꞌene̱ꞌ ca naca xel-la szren chee̱ da xabáa chee̱ꞌ lu da naca chee̱dxu dxiꞌu, nácadxu benneꞌ dxexache lazre̱ꞌ Le̱ꞌ, ne bequé̱ꞌe̱ dxiꞌu nédxute̱ chee̱ gaca chee̱dxu xabáa naꞌ da nucueza Le̱ꞌ. 24 Dios bláwizre̱ꞌ dxiꞌu ládujla benneꞌ judío, ne ládujla benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 25 Naca na ca naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa ca gunná Oseas, gunné̱ꞌ: Benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ bi chiaꞌ, xapaꞌ le̱ꞌ bi chiaꞌ, naꞌ benneꞌ quebe bzriꞌidaꞌ, xapaꞌ le̱ꞌ bi nazriꞌite̱ lazraꞌ. 26 Lu lataj naga guchaꞌ-beꞌ: Quebe nácale bi chiaꞌ, náꞌqueze xapaꞌ le̱ꞌ bi chee̱ Dios ban. 27 Ca naca chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, Isaías dxenné̱ꞌ: “Lácala zaj naxán zriꞌine zre sua Israel ca naxán xuzreꞌ dxeꞌ dxuꞌa tu xe̱gu zren, bábaze benneꞌ caꞌ xelexegáꞌane̱ꞌ chee̱ xelelé̱ꞌ”, 28 laweꞌ da gun Xránadxu ca dxenná xrtizre̱ꞌ, guzría xiꞌe̱ ze̱zr la xu nigá lu da naca xrlátaje, ne chadite. 29 Naca na ca gunná lé̱queze Isaías naꞌ gate nate, gunné̱ꞌ: Chela Xránadxu, Xrana zánete̱ gubáz chee̱ xabáa, quebe bcaꞌane̱ꞌ zriꞌine zre súadxu caꞌ, naꞌ xenítedxu ca guca chee̱ xe̱zre Sodoma, ne chee̱ xe̱zre Gomorra.  



















Benneꞌ judío caꞌ, ne dizraꞌ chaweꞌ 30 ¿Bízraqueze

nnadxu? Benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, ne quebe belexexílaj lazre̱ꞌ xelexegáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios, zaj naque̱ꞌ benneꞌ belexegáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios, da zéaje̱ na, belexegáꞌane̱ꞌ xrlátaje laweꞌ da guleajlí lazre̱ꞌ Cristo. 31 Benneꞌ Israel caꞌ, benneꞌ belune̱ꞌ ca dxenná da nadxixruj bea na da  

395

Romanos 9, 10

dxal-laꞌ xucáꞌana na le̱ꞌ xrlátaje lau Dios, quebe gulezéquene̱ꞌ xelexegáꞌane̱ꞌ xrlátaje lawe̱ꞌ Le̱ꞌ. 32 ¿Bizr chee̱ naꞌ? Naca na laweꞌ da quebe belune̱ꞌ ba xuzre xelexegáꞌane̱ꞌ xrlátaje ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, san gulaca lazre̱ꞌ xelexegáꞌane̱ꞌ xrlátaje ne̱ chee̱ da belúnqueze̱ꞌ le̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ xeajlecházie̱ꞌ laweꞌ xiaj da dxelechegu bénneache, da naꞌ naca Cristo 33 ca da dxenná Dios lu dizraꞌ láꞌazxa chee̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: Nedaꞌ dxuzúaꞌ lu xe̱zre Sión tu benneꞌ naque̱ꞌ xiaj da dxelechegu bénneache. Nu benneꞌ cheajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ quebe xeduéꞌequezne̱ꞌ. 1 Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, da dxezá lazraꞌ, ne da dxenabaꞌ Dios gune̱ꞌ chee̱ benneꞌ Israel caꞌ naca na chee̱ xelelé̱ꞌ. 2 Ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ, da li dxelebile lazre̱ꞌ da naca chee̱ Dios, san quebe naca na chee̱ xel-la sina li. 3 Quebe zaj nézene̱ꞌ ca xrlátaje dxucáꞌana Dios bénneache, san dxelaca lazre̱ꞌ xulucáꞌana xrlátaje cuine̱ꞌ, ne quebe dxelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ ca xrlátaje dxucáꞌana Dios bénneache. 4 Cristo dxune̱ꞌ da dxaca lazreꞌ Dios gun da nadxixruj bea na, laweꞌ da dxucáꞌana Cristo xrlátaje xúgute̱ bénneache dxeleajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 5 Ca naca chee̱ da dxucáꞌana xrlátaje bénneache lau Dios da naca na ne̱ chee̱ da nadxixruj bea na, bzuaj Moisés caní: Benneꞌ dxune̱ꞌ ca naca da dxenná da nadxixruj bea na gaca bane̱ꞌ ne̱ chee̱ le̱ na. 6 Ca naca chee̱ da dxucáꞌana xrlátaje bénneache lau Dios da naca na ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ dxenná na caní: Quebe nnauꞌ lu lazrdaꞌu: “¿Núzraqueze benneꞌ cuéne̱ꞌ xabáa?” (da naca na chee̱ gulétaje̱ꞌ Cristo), 7 ne quebe nnauꞌ: “¿Núzraqueze benneꞌ xétaje̱ꞌ lataj chul-la chee̱ benneꞌ gate caꞌ?” (da naca na chee̱ xebéaje̱ꞌ Cristo ládujla benneꞌ gate.) 8 ¿Bizra da naꞌ dxenná na: Dizraꞌ naꞌ zua na gágute̱ naga zuꞌ, lu dxuꞌu ne lu lazrdaꞌu? Dizraꞌ nigá naca na dizraꞌ chaweꞌ da dxuzénentuꞌ bénneache chee̱ xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo. 9 Che nen dxuꞌu dxennáuꞌ naca Cristo Xranuꞌ, ne che lu lazrdaꞌu dxeajlí lazruꞌ Dios bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, nadxa lauꞌ. 10 Lu lázrdaudxu dxeajlí lázredxu chee̱ xegáꞌanadxu xrlátaje lau Dios, ne nen dxúꞌadxu dxexeché̱bedxu nácadxu chee̱ Cristo chee̱ ladxu. 11 Lu dizraꞌ láꞌazxa dxenná na: Nu benneꞌ dxeajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ quebe xeduéꞌene̱ꞌ. 12 Dios quebe dxebée̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ, u benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío laweꞌ da Lé̱queze Xránadxu naꞌ naque̱ꞌ Xrana xúgute̱ bénneache, naꞌ dxunézrujle̱ꞌe̱ xúgute̱  



10

























Romanos 10, 11

396

benneꞌ caꞌ dxululáwizre̱ꞌ Le̱ꞌ. 13 Naca na ca da dxenná na: Xúgute̱ benneꞌ dxululáwizre̱ꞌ La Xránadxu xelelé̱ꞌ. 14 Naꞌa ¿ájazra xululáwizre̱ꞌ Le̱ꞌ che quebe ne xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ? ¿Ájazra xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ che quebe ne xelenne̱ꞌ nu dxuchalaj chee̱ꞌ? ¿Ájazra xelenne̱ꞌ che quebe nu chiláꞌ benneꞌ guzenne̱ꞌ le̱ꞌ? 15 ¿Ájazra xuluzenne̱ꞌ bénneache che quebe nu nasel-la le̱ꞌ? Naca na ca dxenná dizraꞌ láꞌazxa, dxenná na: Xrtante̱ naca lau Dios da dxelún benneꞌ dxeledé̱ꞌ dxuluzenne̱ꞌ bénneache dizraꞌ chee̱ xel-la dxebeza zri lazreꞌ, ne dizraꞌ chaweꞌ. 16 Quegá xúgute̱ bénneache dxelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ dizraꞌ chaweꞌ nigá. Naca na ca gunná Isaías, gunné̱ꞌ: “Xran, ¿zua nu benneꞌ ba guxéajle̱ꞌe̱ ca da dxuchálajntuꞌ?” 17 Caꞌ naca na, dxéajle̱dxu chee̱ꞌ gate dxénedxu, naꞌ da dxal-laꞌ xénedxu naca na da gunná Cristo. 18 Naꞌa dxenabaꞌ: ¿Quebe ne xelenne̱ꞌ? Da li ba belenne̱ꞌ. Lu dizraꞌ láꞌazxa dxenná na: Da dxuluzén benneꞌ caní bache belén bénneache du ca naca xe̱zr la xu nigá. Dizraꞌ chee̱ benneꞌ caní bache belén bénneache du gabíꞌi xe̱zr la xu. 19 Xecha lasa dxenabaꞌ: ¿Quebe ne xeleque beꞌe benneꞌ Israel ca da gunná Dios? Zaꞌa Moisés bzuaje̱ꞌ ca gunná Dios, gunné̱ꞌ: Nedaꞌ gunaꞌ gácale benneꞌ se̱ lazreꞌ chee̱ tu xe̱zre benneꞌ quebe ne xelaque̱ꞌ tu xe̱zre. Gunaꞌ zráꞌale tu xe̱zre benneꞌ quebe ne xeléajniꞌine̱ꞌ. 20 Gudé naꞌ bzuaj Isaías ca gunná Dios, gunné̱ꞌ: Benneꞌ quebe belexílaje̱ꞌ nedaꞌ belexezrélene̱ꞌ nedaꞌ. Bleꞌe lawaꞌ benneꞌ caꞌ quebe bululáwizre̱ꞌ nedaꞌ. 21 Ca naca chee̱ benneꞌ Israel, gunná Dios: “Tu dxuláwizrazquezaꞌ benneꞌ quebe dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ, ne dxeledábague̱ꞌ xrtizraꞌ.”  

















11

Nu benneꞌ Israel caꞌ zaj nalé̱ꞌ 1 Naꞌa

dxenabaꞌ: ¿Ba bzua Dios chaláꞌala xe̱zre chee̱ꞌ, benneꞌ Israel caꞌ, tu chíꞌizqueze? ¡Cabataꞌ! Nédaꞌquezaꞌ nacaꞌ benneꞌ Israel. Nedaꞌ nabábale̱naꞌ zriꞌine zre sua Abraham, ne nabábale̱naꞌ zriꞌine zre sua Benjamín. 2 Gate nate Dios guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ Israel caꞌ, naꞌ naꞌa quebe nuzúe̱ꞌ benneꞌ caꞌ chaláꞌala. ¿Quebe nézele leꞌe da dxenná dizraꞌ láꞌazxa ca naca chee̱ Elías, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gate naꞌ  

397

Romanos 11

gudawe̱ꞌ zria benneꞌ Israel caꞌ lau Dios? Gunné̱ꞌ: 3 “Xran, ba belútie̱ꞌ benneꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chiuꞌ, ne buluzría xiꞌe̱ lataj láꞌazxa chiuꞌ caꞌ, naꞌ tuzaꞌ nedaꞌ nagáꞌanaꞌ, naꞌ cáꞌanqueze nedaꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ.” 4 Dios beche̱be̱ꞌ, guzre̱ꞌ Elías: “Ba gucáꞌa chiaꞌ ga xun chi gaxúa benneꞌ quebe ne xuluzúa zribe̱ꞌ lau bedáuꞌ xiaj xaga le̱ na Baal.” 5 Cáꞌanqueze naꞌa ba begáꞌana tu cueꞌ benneꞌ caꞌ, benneꞌ ba gucáꞌa Dios chee̱ꞌ lu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ. 6 Naꞌa, che naca na ne̱ chee̱ xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios, quebe naca na ne̱ chee̱ da gaca gun nu benneꞌ, laweꞌ da la guca na caꞌ, naꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios quebe naca na xel-la zriꞌi lazreꞌ. 7 ¿Bizra xcaꞌ? Benneꞌ Israel caꞌ quebe belezruéꞌene̱ꞌ da dxelexílaje̱ꞌ, san benneꞌ caꞌ gucáꞌa Dios le̱ꞌ belezruéꞌene̱ꞌ na, san xezícadxa benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ benneꞌ zideꞌ. 8 Naca ca dxenná dizraꞌ láꞌazxa, dxenná na: Dios be̱ꞌe̱ lataj gulaca benneꞌ caꞌ lázrdau zideꞌ. Be̱ꞌe̱ le̱ꞌ lataj gulaque̱ꞌ ca benneꞌ la chul-la, ne ca benneꞌ cwezruꞌ caꞌ, naꞌ caní zaj naque̱ꞌ naꞌa. 9 Cáꞌanqueze gunná Davíd, gunné̱ꞌ: Ca naca laní chee̱ benneꞌ caꞌ be̱n xelaca na ca tu xralaj, u ca tu da que̱la na le̱ꞌ chee̱ cheajlecházie̱ꞌ, naꞌ gudé Dios le̱ꞌ lu da ba xaꞌ. 10 Xiaj lawe̱ꞌ xelechul-la na chee̱ québedxa xeleléꞌene̱ꞌ, naꞌ xelelégüe̱ꞌ chadía chacanna zran xua da naca na dul-la chee̱ꞌ.  













Ca zaj nalá benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío 11 Naꞌa

dxenabaꞌ: ¿Tu chiꞌize belenite benneꞌ judío caꞌ gate xeajlecházie̱ꞌ? ¡Cabataꞌ! Gate benneꞌ judío caꞌ guledábague̱ꞌ xrtizra Dios, gutaꞌ lataj xelelá benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, chee̱ xelezúa benneꞌ judío caꞌ lu xel-la dxezá lazreꞌ. 12 Naꞌa, che da zrinnaj da belún benneꞌ judío caꞌ be̱n na guca tu da ba neza chee̱ xúgute̱ bénneache, ne che gate belenitie̱ꞌ guca na tu da ba neza chee̱ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, gaca na tu da ba neza zrendxa gate xelexúꞌu xúgute̱ benneꞌ judío caꞌ lu naꞌ Dios. 13 De̱ tu da dxal-laꞌ xapaꞌ leꞌe, núlale quebe nácale benneꞌ judío. Laweꞌ da gusel-la Dios nedaꞌ chee̱ guzendaꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío xrtizre̱ꞌ, dxéꞌle̱ꞌa gunne xue chee̱ zrin nabagaꞌ gunaꞌ. 14 Dxaca lazraꞌ gunaꞌ xelezúa lu xel-la dxezá lazreꞌ bal-la benneꞌ walázr chiaꞌ chee̱ xelelé̱ꞌ. 15 Che gate bzua Dios chaláꞌala benneꞌ judío caꞌ, belexaca tuze nen Dios benneꞌ quebe zaj  







Romanos 11

398

naque̱ꞌ judío, ¿ájazra gaca gate xelexaca benneꞌ judío caꞌ tuze nen Dios? Gaca na ca xelexaca bane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. 16 Che guzúadxu lau Dios xeta nedxu chee̱ cua, naꞌ nácaqueze chee̱ꞌ dute̱ cua naꞌ. Naꞌ che naca chee̱ Dios lue xaga, zaj nácaqueze chee̱ꞌ ca naca zruze xaga naꞌ. 17 Benneꞌ judío caꞌ zaj naque̱ꞌ ca zrúzequeze tu xaga olivo, san bal-la zruze guledxugu na, naꞌ lueꞌ bedaꞌu waláz chee̱ zruze caꞌ, ne nacuꞌ ca tu zruze xaga olivo xixreꞌ. Caꞌan guca, gucuꞌ tuze nen lue xaga olivo chaweꞌ naꞌ, ne dxeziꞌu ba neza xel-la nabán chee̱ xaga olivo naꞌ. 18 Quebe gucáꞌana szren cuinuꞌ laweꞌ zrúzequeze xaga olivo naꞌ. Che dxucáꞌana szren cuinuꞌ, naca beꞌe quebe dxugaguꞌ lueꞌ lue xaga naꞌ, san luéqueze naꞌ dxugagu na lueꞌ. 19 Wannáuꞌ: Aweꞌ, guledxugu zruze caꞌ chee̱ cheajxedáꞌa nedaꞌ le̱ꞌe̱ xaga olivo naꞌ. 20 Caꞌan naca, san guledxugu na laweꞌ da quebe guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios, naꞌ lueꞌ bedáꞌazuꞌ le̱ꞌe̱ xaga naꞌ laweꞌ da dxéajle̱ꞌu. Caꞌan naca, quebe gucáꞌana szren cuinuꞌ, san bxue xanneꞌ cuinuꞌ. 21 Che Dios quebe bnite lawe̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ ca zrúzequeze xaga naꞌ, naꞌ bebéaje̱ꞌ le̱ꞌ, cáꞌanqueze quebe gunite lawe̱ꞌ chiuꞌ lueꞌ, naꞌ xebéaje̱ꞌ lueꞌ. 22 Le nnaꞌxque ca xrlátaje naca Dios, naꞌ cáꞌanqueze ca snia naque̱ꞌ. Guque̱ꞌ snia nen benneꞌ caꞌ xeajlecházie̱ꞌ, naꞌ naque̱ꞌ chaweꞌ nen lueꞌ. Dxun na ba xen tu gúnzquezuꞌ ca dxal-laꞌ gunuꞌ chee̱ tu síꞌzquezuꞌ da chaweꞌ chee̱ꞌ, laweꞌ da che quebe gunuꞌ caní, cáꞌanqueze wegüe̱ꞌ lueꞌ. 23 Che benneꞌ judío caꞌ xelexexéaj lazre̱ꞌ, naꞌ xelexaque̱ꞌ tuze nen xaga olivo naꞌ, laweꞌ da napa Dios xella waca xune̱ꞌ le̱ꞌ tuze. 24 Lueꞌ quebe nacuꞌ judío, san guchugue̱ꞌ lueꞌ le̱ꞌe̱ tu xaga olivo xixreꞌ, naꞌ bexune̱ꞌ lueꞌ tuze nen xaga olivo chaweꞌ naꞌ, da quebe nu dxun. Benneꞌ judío caꞌ, benneꞌ zaj naque̱ꞌ ca zrúzequeze xaga olivo chaweꞌ naꞌ, gácadxa chaweꞌ xexune̱ꞌ le̱ꞌ tuze nen xaga olivo cheé̱queze̱ꞌ naꞌ.  

















Ca xelexúꞌu benneꞌ judío lu naꞌ Dios 25 Leꞌe,

bi bíchaꞌdauꞌ, dxaca lazraꞌ chéajniꞌile chee̱ da nagache nigá, chee̱ quebe guéquele nácale benneꞌ sina. Benneꞌ Israel caꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ lázrdau zideꞌ tu chíꞌidauze, ca zrin zra xelexúꞌu lu naꞌ Dios xúgute̱ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 26 Gate gaca na, nadxa xelelá xúgute̱ benneꞌ Israel caꞌ laweꞌ da naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: Benneꞌ weselá ze̱ꞌe̱ Sión,  

399

Romanos 11, 12

naꞌ cue̱ꞌ da cale̱la da zaj nabaga zriꞌine zre sua Jacob. nigá gaca xel-la wezría gunaꞌ nen benneꞌ caꞌ, gate nedaꞌ cuaꞌ dul-la chee̱ꞌ. 28 Ca naca chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, zaj naca benneꞌ judío caꞌ ca benneꞌ dxelecuídene̱ꞌ Dios chee̱ gaca da ba neza chee̱le leꞌe, san Dios ne nazríꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ laweꞌ da guqué̱ꞌe̱ xra xrtawe̱ꞌ caꞌ. 29 Ca da dxunna Dios, quebe xequé̱ꞌe̱ na, ne quebe dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala nu ba bláwizre̱ꞌ. 30 Leꞌe nédxute̱ gudábagale xrtizra Dios, san naꞌa, laweꞌ da guledábaga benneꞌ judío caꞌ xrtizre̱ꞌ, Dios dxexache lazre̱ꞌ leꞌe. 31 Cáꞌanqueze naꞌa, benneꞌ judío caꞌ dxeledábague̱ꞌ xrtizra Dios, san naca na chee̱ xexache lazreꞌ Dios le̱ꞌ ca dxexache lazre̱ꞌ leꞌe. 32 Dios be̱ꞌ lataj xúgute̱ꞌ guledábague̱ꞌ xrtizre̱ꞌ chee̱ gaca xexache lazre̱ꞌ xúgute̱ꞌ. 33 Szrente̱ naca xel-la gunníꞌa chee̱ xel-la sina, ne xella dxéajniꞌi chee̱ Dios. Quebe séquedxu chéajniꞌidxu ca da dxuchiꞌe̱, ne quebe gaca gúnbea xánnedxu da dxune̱ꞌ. 34 ¿Núzraqueze gaca chéajniꞌi ca da xuꞌu xichaj lázrdau Xránadxu? ¿Núzraqueze gaca guzéajniꞌi Le̱ꞌ? 35 ¿Núzraqueze benneꞌ bi bnézruje̱ꞌ chee̱ Xránadxu, chee̱ gun na ba xen bi xuzriꞌe̱ chee̱ bénneaꞌ? 36 Xúgute̱ da dxeléꞌedxu záꞌaca na lu naꞌ Dios, naꞌ Le̱ꞌ be̱ne̱ꞌ da caꞌ, ne zaj naca na chee̱ Lé̱queze̱ꞌ. ¡Gaca ba Dios chadía chacanna! ¡Caꞌan gaca na! 27 Da



















Da dxal-laꞌ gun benneꞌ naque̱ꞌ bi chee̱ Dios

12

1 Caꞌan

naca, bi bíchaꞌdauꞌ, lu xel-la dxexache lazreꞌ chee̱ Dios, dxataꞌ xúedaꞌ leꞌe guzúa cuínale lu naꞌ Dios ca tu gunaꞌ ban, da naca na láꞌazxa, ne da xezaca ba lazreꞌ Dios. Da nigá naca na tu da gucáꞌana szrene Dios da dxal-laꞌ gunle. 2 Québedxa gunle ca dxelún bénneache chee̱ xe̱zr la xu nigá, san le guchá cuínale chee̱ caní zra dute̱ ca naca lu xichaj lázrdaule. Caꞌan gaca, gúnbeale da dxaca lazreꞌ Dios gunle, da naꞌ naca xrlátaje, ne da dxezaca ba lazreꞌ Dios, ne da naca na li lazreꞌ. 3 Ne̱ chee̱ da nusebaga Dios nedaꞌ lu da chaweꞌ chee̱ꞌ dxapaꞌ xúgute̱le leꞌe quebe nu benneꞌ dxal-laꞌ gucáꞌana cuine̱ꞌ szrendxa ca dxal-laꞌ gune̱ꞌ, san dxal-laꞌ guxúe̱ꞌ ca da naque̱ꞌ lu xel-la dxexruj lazreꞌ, cáte̱ze naca xel-la dxeajlí lazreꞌ da nunezruj Dios le̱ꞌ. 4 Ca naca chee̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱dxu, zánete̱ da napa na, naꞌ xúgute̱ da caꞌ quebe dxelún na tuze zrin, 5 cáꞌanqueze dxiꞌu, láqueze naxandxu, nácadxu ca tuze be̱l-laꞌ dxen chee̱ Cristo, ne  







Romanos 12

400

nácadxu tuze tudxu xetudxu ca zaj naca da caꞌ napa tu be̱l-laꞌ dxen chee̱ nu benneꞌ. 6 Dios nunne̱ꞌ dxiꞌu cha chee̱dxu ca da gaca gundxu ca da dxaca lazre̱ꞌ gunne̱ꞌ tu tudxu. Dxal-laꞌ guchine xánnedxu ca da nunne̱ꞌ dxiꞌu. Che nunne̱ꞌ dxiꞌu chee̱ guchálajdxu waláz chee̱ꞌ, dxal-laꞌ gundxu na dute̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ da nápadxu. 7 Che nunne̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gundxu zrin chee̱ ljwézredxu, dxal-laꞌ gundxu na cháweꞌdauꞌ. Che nunne̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gusé̱dedxu bénneache, dxal-laꞌ guse̱de xánnedxu le̱ꞌ. 8 Che nunne̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gutípadxu lazreꞌ bénneache, dxal-laꞌ gutipa xánnedxu lazreꞌ le̱ꞌ. Che nunne̱ꞌ dxiꞌu chee̱ bi gunézrujdxu, dxal-laꞌ gundxu na du lázredxu. Che nunne̱ꞌ dxiꞌu chee̱ nne̱ xuedxu, dxal-laꞌ guxúe xánnedxu ca dxundxu na. Che nunne̱ꞌ dxiꞌu gácale̱dxu benneꞌ xacheꞌ caꞌ, dxal-laꞌ gundxu na dute̱ xel-la dxebé chee̱dxu. 9 Le zriꞌi ljwézrele du lázrele tule xetule. Le guzúa chaláꞌala da cale̱la, ne le gun da xrlátaje. 10 Dxal-laꞌ zriꞌi ljwézrele tule xetule ca nazriꞌile bi bíchequezle. Le gapa ba láꞌana ljwézrele, ne le güe lataj tule xetule. 11 Le gun ziꞌ lázrele, ne quebe gácale zrawe̱de, naꞌ le gun zrin chee̱ Xránadxu dute̱ lázrdaule. 12 Le sua xel-la dxebé lu da dxebeza lázrele. Le gaca dxexruj lazreꞌ gate dxedele xel-la ziꞌ. Le guchálajle̱teze Xránadxu. 13 Le gunezruj da dxelexazrje benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios. Le siꞌ lu naꞌle du lázrele benneꞌ caꞌ záꞌaque̱ꞌ dxelenabe̱ꞌ leꞌe. 14 Le naba da chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj nau ziꞌ xuzre̱ꞌ leꞌe. Le naba da xrlátaje chee̱ꞌ, ne quebe nábale da cale̱la chee̱ benneꞌ caꞌ. 15 Le be nen benneꞌ dxelebé, ne le xexache lazreꞌ benneꞌ caꞌ dxelebezre xache̱ꞌ. 16 Le gaca tuze nen ljwézrele tule xetule. Quebe gucáꞌana szren cuínale, san le gaca tuze nen benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ. Quebe guéquele ba nápale dute̱ xel-la sina.  

401

Romanos 12, 13

17 Quebe

xebiꞌile da cale̱la chee̱ benneꞌ nune̱ꞌ chee̱le da cale̱la. Le gun ba xuzre gunle da xrlátaje lau xúgute̱ bénneache. 18 Che naca chee̱le, le gun naga ze̱ lau séquele cueza zri lázrele nen xúgute̱ bénneache. 19 Bi bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, quebe xebéaj lázrele, san le güe lataj Dios xebéaj lazre̱ꞌ, laweꞌ da naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: Chiaꞌ nedaꞌ naca xebéaj lazraꞌ. “Nedaꞌ xebiꞌa chee̱ bénneache,” dxenná Xránadxu. 20 Cáꞌanqueze dxenná na: Che dxedún benneꞌ dxecuídene̱ꞌ lueꞌ, bnezruj da gawe̱ꞌ, naꞌ che dxebílene̱ꞌ, bnezruj da xíꞌaje̱ꞌ, laweꞌ da gate dxunle caní, xeduéꞌe bénneaꞌ. 21 Quebe guꞌu lataj da cale̱la nna beꞌe na lueꞌ, san gunná beꞌe da cale̱la ne̱ chee̱ da xrlátaje da dxunuꞌ. 1 Xúgute̱d xu dxal-laꞌ guzúadxu dizraꞌ chee̱ benneꞌ xuꞌu laweꞌ, laweꞌ da quebe nu chiláꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ che quebe nunna Dios le̱ꞌ xel-la dxenná bea chee̱ꞌ. Benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ nuzúa Dios. 2 Chee̱ le̱ naꞌ nu benneꞌ dxedábague̱ꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ dxedábague̱ꞌ ca da nun Dios. Benneꞌ dxeledábague̱ꞌ caní zaj nabague̱ꞌ zria, naꞌ Dios xuzriꞌe̱ chee̱ꞌ da xexal-le̱ꞌ. 3 Benneꞌ caꞌ dxelenná beꞌe̱ quebe nuzúa Dios le̱ꞌ chee̱ xuluchebe̱ꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ da xrlátaje, san chee̱ xuluchebe̱ꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. ¿Dxaca lazruꞌ quebe zrebuꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ? Be̱n da xrlátaje, naꞌ benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ xelape̱ꞌ ba láꞌana lueꞌ 4 laweꞌ da zaj naque̱ꞌ we̱n zrin chee̱ Dios chee̱ xelune̱ꞌ chiuꞌ da xrlátaje. Che dxunuꞌ da cale̱la, dxallaꞌ zrebuꞌ laweꞌ da quegá dácheze zaj nape̱ꞌ xel-la dxenná bea xelexebiꞌe̱ chee̱ bénneache laweꞌ da zaj naque̱ꞌ we̱n zrin chee̱ Dios chee̱ xuluzúe̱ꞌ lu da ba xaꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 5 Chee̱ le̱ naꞌ, dxun na ba xen guzúadxu dizraꞌ chee̱ benneꞌ xuꞌu laweꞌ, quegá tuze chee̱ quebe xuluzúe̱ꞌ dxiꞌu lu da ba xaꞌ, san laweꞌ da nezdxu naca na da nadxixruj bea Dios. 6 Chee̱ le̱ naꞌ dxízrujle da dxebágale chee̱ xuꞌu laweꞌ, laweꞌ da zaj naca benneꞌ xuꞌu laweꞌ we̱n zrin chee̱ Dios, ne dxelún xánnie̱ꞌ zrin chee̱ꞌ naꞌ. 7 Le quizruj xúgute̱ bénneache ca da nabágale chee̱ꞌ. Da nabágale chee̱ benneꞌ wechizruj, le quizruj da nabágale. Da nabágale chee̱ xuꞌu laweꞌ, le quizruj na. Benneꞌ dxal-laꞌ gápale ba láꞌana, le gape̱ꞌ ba láꞌana. Benneꞌ dxal-laꞌ gucáꞌana szrenle, le gucáꞌane̱ꞌ szren. 8 Quebe dxal-laꞌ cue zria chee̱le nen nu benneꞌ san tuze chee̱ zriꞌile le̱ꞌ ca dxal-laꞌ gunle chee̱ le saꞌ ljwézrele tule xetule. Che  







13















Romanos 13, 14

402

gunle da nigá, naꞌ gunle da nadxixruj bea na. 9 Naga zaj naxúaj da nadxixruj beꞌe Dios dxenná na: Quebe súale̱nuꞌ zruꞌula benneꞌ xula. Quebe gutiuꞌ benneꞌ. Quebe cuanuꞌ. Quebe gun lazruꞌ chee̱ benneꞌ. Quebe sa lazruꞌ da naca chee̱ benneꞌ. Xúgute̱ da nadxixruj bea caní, ne xúgute̱ da nadxixruj bea xezícadxa dxun bénneaꞌ dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ da nadxixruj bea naꞌ dxenná na: Bzriꞌi le saꞌ ljwezruꞌ ca nazríꞌi cuinuꞌ. 10 Bénneaꞌ nazríꞌine̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ quebe dxune̱ꞌ da cale̱la chee̱ le saꞌ ljwezre̱ꞌ naꞌ. Caꞌan naca, bénneaꞌ nazríꞌine̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ da nadxixruj bea na. 11 Ca naca da caní, le guxúe xanneꞌ ca naca zra zúadxu naꞌa laweꞌ da ba bzrin zra xebandxu lu bchigala laweꞌ da ba zua gágudxa zra ladxu lu da nácadxu ca guzúa na gate naꞌ guzú lau dxéajle̱dxu. 12 Ba dxedé chee̱ da chul-la, ne ba za te zra. Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ gusandxu da dxelún bénneache lu da chul-la, naꞌ gácadxu ca tu benneꞌ zeje̱ꞌ wedil-la dxacu zra lane̱ꞌ xia, chee̱ tadxu lu xel-la naxaníꞌ chee̱ Dios. 13 Dxal-laꞌ tadxu li lazreꞌ ca dxal-laꞌ tadxu te zra. Quebe dxal-laꞌ xíꞌajdxu da dxuzuzre na bénneache, ne quebe gagu xrátadxu. Quebe gundxu da sban, ne da cale̱la. Quebe tíl-lale̱dxu le saꞌ ljwézredxu, ne quebe gácadxu xa lazreꞌ. 14 Xránadxu Jesucristo gácaqueze̱ꞌ ca zra lánadxu xia, naꞌ quebe gundxu da dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱dxu.  









Quebe si tizruꞌ biche ljwezruꞌ

14

1 Che

tu bi bíchedxu quebe ne se̱ cháchabeꞌ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ, le siꞌ lu naꞌle le̱beꞌ, san quegá chee̱ gutíllale̱le le̱beꞌ dizraꞌ ca naca da quebe dxun na ba xen. 2 Ca naca na, zaj zraꞌ benneꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ naca chee̱ꞌ xelawe̱ꞌ bal-la bi de̱, san zaj zraꞌ benneꞌ xezícadxa quebe ne xelezé̱ chache̱ꞌ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ, naꞌ dxeléquene̱ꞌ waca xelawe̱ꞌ tuze xixreꞌ cuan. 3 Benneꞌ dxawe̱ꞌ xúgute̱ da caꞌ quebe dxal-laꞌ guzúe̱ꞌ chaláꞌala bénneaꞌ nadxúaj nadxeze da dxawe̱ꞌ, naꞌ benneꞌ nadxúaj nadxeze da dxawe̱ꞌ quebe dxal-laꞌ si tizre̱ꞌ bénneaꞌ dxawe̱ꞌ bal-la bi de̱, laweꞌ da nazíꞌ lu naꞌ Dios bénneaꞌ. 4 ¿Nuzra  





403

Romanos 14

nacuꞌ lueꞌ dxezí tizruꞌ we̱n zrin chee̱ Xránadxu? Che xegáꞌane̱ꞌ xrlátaje, u che quegá, naca na da nabaga Xránadxu. Xegáꞌane̱ꞌ xrlátaje laweꞌ da napa Xránadxu xel-la waca chee̱ gucáꞌane̱ꞌ le̱ꞌ xrlátaje. 5 Caní naca xetú. Zaj zraꞌ benneꞌ dxulupáꞌanadxe̱ꞌ tu zra ca xetú zra, naꞌ zaj zraꞌ benneꞌ dxeléquene̱ꞌ tuz ca zaj naca xúgute̱ zra. Tu tudxu dxal-laꞌ se̱ cháchadxu lu xichaj lázrdaudxu ca naca da caní. 6 Benneꞌ dxupáꞌane̱ꞌ tu zra dxune̱ꞌ na chee̱ gape̱ꞌ ba láꞌana Xránadxu, naꞌ bénneaꞌ quebe dxupáꞌane̱ꞌ zra naꞌ dxune̱ꞌ caꞌ chee̱ gape̱ꞌ ba láꞌana Xránadxu. Benneꞌ dxawe̱ꞌ bal-la bi de̱ dxune̱ꞌ na chee̱ gape̱ꞌ ba láꞌana Xránadxu laweꞌ da dxe̱ꞌe̱ Dios: Xcalenuꞌ, naꞌ bénneaꞌ nadxúaj nadxeze da dxawe̱ꞌ dxune̱ꞌ na chee̱ gape̱ꞌ ba láꞌana Xránadxu, naꞌ cáꞌanqueze dxe̱ꞌe̱ Dios: Xcalenuꞌ. 7 Netudxu dxiꞌu naca bandxu chee̱ gundxu da naca cheé̱zedxu, ne quegá gátedxu lu da naca cheé̱zedxu. 8 Che naca bandxu, naca na chee̱ gaca ba Xránadxu. Caꞌ naca na, che gaca bandxu, u che gátedxu nácadxu bi chee̱ Xránadxu. 9 Cristo gutie̱ꞌ, ne bebane̱ꞌ chee̱ gaque̱ꞌ Xrana benneꞌ gate caꞌ, ne Xrana benneꞌ ban caꞌ. 10 Naꞌa lueꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ quebe dxeléꞌenuꞌ chaweꞌ ca da dxun le saꞌ ljwezruꞌ, bi bíchedxu? ¿Bizr chee̱ naꞌ dxuzúꞌ le̱ꞌ chaláꞌala? Xúgute̱dxu dxal-laꞌ zrindxu lau Cristo chee̱ guchiꞌe̱ ca da nundxu tu tudxu. 11 Naxúaj lu xiche láꞌazxa da dxenná na: Dxenná Xránadxu: “Dxuzetaj cuinaꞌ dxenníaꞌ: Xúgute̱ bénneache xuluzú zribe̱ꞌ lawaꞌ. Xúgute̱ꞌ xelexeche̱be̱ꞌ laweꞌ lau nacaꞌ Dios.” 12 Caꞌan naca, tu tudxu dxiꞌu dxun na ba xen guléꞌedxu ca da nundxu lau Dios. 13 Chee̱ le̱ naꞌ québedxa dxal-laꞌ si tízradxu tudxu xetudxu. Le gun ba xuzre quebe bi gunle da gun na ga chegu bi bíchele, u da gun na cheajcházie̱ꞌ lu dul-la. 14 Dxuxrén lazraꞌ Xránadxu Jesús, ne nezdaꞌ quebe bi da dxágudxu nácaqueze sban, san che tu bi bíchedxu dxéquebeꞌ de̱ tu da dxágudxu da naca na sban, chee̱ le̱beꞌ naca na da sban. 15 Che ne̱ chee̱ da dxaguꞌ lueꞌ, dxunuꞌ dxeajchaze bi bichuꞌ, quebe dxunuꞌ da naca chee̱ xel-la zriꞌi lazreꞌ. Quebe gunuꞌ cuía xiꞌ tu benneꞌ, bénneaꞌ gute Cristo waláz chee̱ꞌ, laweꞌ da dxaca lazruꞌ lueꞌ gaguꞌ bi xel-la wagu. 16 Quebe bi gunle da güe lataj nu nne̱ schanníꞌ chee̱ da dxéquele naca na da  























Romanos 14, 15

404

xrlátaje. 17 Chee̱ súadxu naga dxenná beꞌe Dios dxiꞌu quebe naca na chee̱ da dxágudxu, u chee̱ da dxíꞌajdxu, san naca na chee̱ xegáꞌanadxu xrlátaje lau Dios, ne chee̱ gápadxu xel-la dxebeza zri lazreꞌ, ne chee̱ súadxu xel-la dxebé, da caꞌ nápadxu ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. 18 Nu benneꞌ dxune̱ꞌ zrin chee̱ Cristo caní dxune̱ꞌ da dxezaca ba lazreꞌ Dios, naꞌ dxelapa bénneache le̱ꞌ ba láꞌana. 19 Caꞌ naca na, dxal-laꞌ gundxu da dxulusá na xel-la dxebeza zri lazreꞌ, ne da dxuluzúa chacha na dxiꞌu. 20 Quebe guzría xiꞌu da nun Dios lu xichaj lázrdau le saꞌ ljwezruꞌ ne̱ chee̱ da dxaguꞌ. Da li xúgute̱ da dxágudxu zaj naca na xrlátaje, san quebe naca xrlátaje bi gágudxu da gun na cheajchaze benneꞌ xula lu dul-la. 21 Xrlátaje naca quebe gágudxu be̱laꞌ, ne quebe xíꞌajdxu xrise uva wal-la, ne quebe bi gundxu da gun na cheajchaze bi bíchedxu lu dul-la, u da guzría xi na xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ. 22 Che napuꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ bi gaca gunuꞌ, dxal-laꞌ gunuꞌ na luéꞌqueze lau Dios. Ba neza naca na chee̱ benneꞌ quebe guzría xiꞌ cuine̱ꞌ ne̱ chee̱ da dxéquene̱ꞌ naca na da xrlátaje gune̱ꞌ. 23 Bénneaꞌ dxawe̱ꞌ da dxéquene̱ꞌ quebe dxal-laꞌ gawe̱ꞌ, nabague̱ꞌ zria gate dxawe̱ꞌ na laweꞌ da dxawe̱ꞌ da quebe dxeajlí lazre̱ꞌ naca chee̱ꞌ gaweꞌ. Xúgute̱ da dxundxu zaj naca dul-la che quebe dxuxrén lázredxu zaj naca na xrlátaje.  













15

Be̱n da dxezaca ba lazreꞌ bi bichuꞌ, ne quegá da dxezaca ba lázrezuꞌ lueꞌ 1 Dxiꞌu

ba ze̱ cháchadxu lu xel-la dxeajlí lazreꞌ dxal-laꞌ gácale̱dxu benneꞌ quebe ne se̱ chache̱ꞌ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ, ne quebe gundxu da dxezaca ba lázredxu dxíꞌuze. 2 Tu tudxu dxal-laꞌ gundxu da dxezaca ba lazreꞌ bi bíchedxu lu da gun na chaweꞌ chee̱beꞌ, ne lu da gusegula na le̱beꞌ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱beꞌ. 3 Crístoqueze quebe be̱ne̱ꞌ da dxezaca ba lazreꞌ le̱ze̱ꞌ, san guca chee̱ꞌ ca naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, dxenná na: Benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ schanniꞌ chiuꞌ Lueꞌ, Dios, guca na ca gulenné̱ꞌ schanniꞌ chiaꞌ nedaꞌ. 4 Xúgute̱ da naxúaj nédxudaute̱ lu dizraꞌ láꞌazxa zaj naxúaj na chee̱ guzéajniꞌi na dxiꞌu, chee̱ gápadxu xel-la dxebeza lazreꞌ ne̱ chee̱ xel-la zren lazreꞌ, ne xel-la dxexúe zren, da caꞌ nápadxu ne̱ chee̱ da caꞌ zaj naxúaj na. 5 Dxenabaꞌ lau Dios, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la zren lazreꞌ, ne dxexúe zrene̱ꞌ dxiꞌu, chee̱ gácale̱ne̱ꞌ leꞌe chee̱ gácale tuze tule xetule ne̱ chee̱ Jesucristo, 6 chee̱ gunle xúgute̱le tu zren güe láꞌanale Dios, Xra Xránadxu Jesucristo.  









405

Romanos 15

Dxelén benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío dizraꞌ chaweꞌ 7 Caꞌan

naca, chee̱ gaca ba Dios, le siꞌ lu naꞌle ljwézrele tule xetule ca be̱n Cristo, guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ dxiꞌu. 8 Ca da dxennéaꞌ nedaꞌ, dxennéaꞌ blaꞌ Cristo, ne be̱ne̱ꞌ zrin chee̱ benneꞌ judío caꞌ, chee̱ be̱ne̱ꞌ ca da guche̱be lazreꞌ Dios lau xra xrtáudxu caꞌ, ne caní bléꞌene̱ꞌ naca Dios li lazreꞌ. 9 Cáꞌanqueze ble̱ꞌe̱ chee̱ xelúe láꞌana Dios benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío laweꞌ da dxexache lazre̱ꞌ bénneache, ca da naxúaj na caní chee̱ Cristo lu dizraꞌ láꞌazxa, dxenné̱ꞌ: Güe láꞌanaꞌ lueꞌ, Dios, lau benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, ne tu gul-lazquezaꞌ da xelapa ba láꞌana Lueꞌ. 10 Cáꞌanqueze dxenná na: Le be, leꞌe, bénneache dute̱ xe̱zr la xu nen benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios. 11 Cáꞌanqueze dxenná na: Le güe láꞌana Xránadxu, leꞌe, bénneache chee̱ xúgute̱ xe̱zr la xu, ne le guchalaj chee̱ xel-la szren chee̱ꞌ, leꞌe, xúgute̱ bénneache. 12 Cáꞌanqueze bchalaj Isaías ca naca chee̱ Cristo, gunné̱ꞌ: Weláꞌqueze tu zriꞌine zre sua Isaí, Bénneaꞌ nna béꞌene̱ꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu, naꞌ benneꞌ caꞌ xelebeza lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 13 Dxenabaꞌ Dios, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la dxebeza lazreꞌ, chee̱ gúnnale̱ꞌe̱ leꞌe xel-la dxebé, ne xel-la dxebeza zri lazreꞌ laweꞌ da dxeajlí lázrele Le̱ꞌ, chee̱ gápale̱ꞌe̱quezle xel-la dxebeza lazreꞌ ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. 14 Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, dxuxrén lazraꞌ nápale̱ꞌe̱le da chaweꞌ, ne núnbeale xúgute̱ chee̱ gaca guzéajniꞌile ljwézrele tule xetule. 15 Lu xiche nigá bechugu lazraꞌ guzúajaꞌ chee̱ da caní chee̱ quebe gal-la lázrele na. Dxunaꞌ na ne̱ chee̱ da bsebaga Dios nedaꞌ lu da chaweꞌ chee̱ꞌ. 16 Caní gunaꞌ zrin chee̱ Jesucristo ládujla benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. Zrin dxunaꞌ naca na chee̱ guzendaꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Dios chee̱ guzráꞌa benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío lau Dios ca tu gunaꞌ da dxezaca ba lazreꞌ Le̱ꞌ. Xelaque̱ꞌ benneꞌ láꞌazxa ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. 17 Lu da nacaꞌ chee̱ Jesucristo waca xezaca ba lazraꞌ lu zrin dxunaꞌ chee̱ Dios 18 laweꞌ da quebe dxedxugu lazraꞌ guchálajaꞌ, san tuze ca naca da nun Cristo ne̱ chiaꞌ nedaꞌ, chee̱ gunaꞌ  





















Romanos 15

406

xuluzúa benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío xrtizra Dios. Da nigá be̱naꞌ ne̱ chee̱ da bchálajaꞌ, ne da be̱naꞌ, 19 ne ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ da bleꞌe Dios, nen xel-la waca chee̱ xabáa, ne ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. Caní bchálajaꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo du ca naca xe̱zr la xu. Guzú lawaꞌ dxunaꞌ na xe̱zre Jerusalén, bzrinteaꞌ naga nababa Ilírico. 20 Caní naca, be̱naꞌ ba xuzre bchálajaꞌ dizraꞌ chaweꞌ naga quebe ne xelenne̱ꞌ La Cristo, chee̱ quebe gunaꞌ zrin naga ba zaj nun zrin xezícadxa benneꞌ, 21 naꞌ, ca dxenná dizraꞌ láꞌazxa: Xeleléꞌe benneꞌ caꞌ quebe ne zrin nu benneꞌ guzenne̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ Cristo, naꞌ benneꞌ caꞌ quebe ne xelén chee̱ Le̱ꞌ xeléajniꞌine̱ da naca chee̱ꞌ.  





Pablo dxugúꞌu beꞌe̱ chéaje̱ꞌ xe̱zre Roma 22 Chee̱

guzendaꞌ leꞌe da caní, da zan lasa guca lazraꞌ xedajnnáꞌa leꞌe zrale xe̱zre Roma, san quebe guca chiaꞌ. 23 Naꞌa, ba bexuzre be̱naꞌ zrin nigá, ne laweꞌ da zánete̱ iza ba guca lazraꞌ xidaꞌ súale̱naꞌ leꞌe, 24 dxebeza lazraꞌ teaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe gate chaꞌa lu xe̱zr la xu España. Gate te suaꞌ xel-la dxebé nen leꞌe dxebeza lazraꞌ xusiꞌile nedaꞌ neza, naꞌ chaꞌa náꞌala. 25 Naꞌa chaꞌa Jerusalén, guꞌa lateꞌ da gácale̱ na bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, 26 laweꞌ da bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa Macedonia, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Acaya guléquene̱ꞌ naca xrlátaje bulutube̱ꞌ dumí da xelesel-le̱ꞌ chee̱ bi bíchedxu zaj naque̱ꞌ baxacheꞌ, zaj zrabeꞌ Jerusalén. 27 Guléquene̱ꞌ naca xrlátaje xelune̱ꞌ da nigá, naꞌ caní naca na laweꞌ da dxelebague̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, laweꞌ da benneꞌ judío caꞌ, benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo, bulunézruje̱ꞌ chee̱ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío chee̱ da zaj nape̱ꞌ chee̱ Dios, naꞌ benneꞌ caní dxal-laꞌ xulunézruje̱ꞌ chee̱ benneꞌ judío caꞌ chee̱ da zaj nape̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá. 28 Caní naca, gate xexuzre gunaꞌ da nigá, ne ba bnézrujaꞌ le̱ꞌ dumí nigá, naꞌ chaꞌa lu xe̱zr la xu España, naꞌ ca tezaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe. 29 Dxuxrén lazraꞌ gate xidaꞌ naga zrale leꞌe, gúale̱ꞌa da chaweꞌ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. 30 Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, dxataꞌ xúedaꞌ leꞌe ne̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo, ne ne̱ chee̱ xel-la zriꞌi lazreꞌ da dxunna Beꞌ Láꞌazxa dxiꞌu, chee̱ gácale tuze nen nedaꞌ guchálajle̱dxu Dios chee̱ gácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 31 Le naba Dios chee̱ guselé̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo naga nababa Judea, ne  

















407

Romanos 15, 16

chee̱ xelezíꞌ du lazreꞌ bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ Jerusalén dumí nigá da nuꞌa, 32 naꞌ che naca da dxaca lazreꞌ Dios, laꞌa lu dute̱ xel-la dxebé xedajnnáꞌa leꞌe, ne chee̱ xezíꞌ lazraꞌ naga zrale leꞌe. 33 Dxenabaꞌ Dios, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la dxebeza zri lazreꞌ, súale̱ne̱ꞌ xúgute̱le leꞌe. ¡Caꞌan gaca na!  



Pablo dxugape̱ꞌ diuzre bi bíchedxu caꞌ

16

1 Dxeguꞌa

lu naꞌle nuꞌula zandxu Febe, nuꞌula naꞌ ba be̱ne̱ꞌ zrin chee̱ Cristo ládujla bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Cencrea. 2 Le siꞌ lu naꞌle le̱ꞌ cháwedauꞌ lu La Xránadxu, ca dxal-laꞌ gaca ládujla bi bíchedxu dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo, naꞌ le gácale̱ne̱ꞌ bítete̱ze da dxexázrjene̱ꞌ, laweꞌ da ba gúcale̱ le̱ꞌ benneꞌ zan, ne nédaꞌquezaꞌ. 3 Le gugapa diuzre Priscila ne Aquilo, benneꞌ belún zrin chee̱ Jesucristo tu zren nen nedaꞌ. 4 Benneꞌ caní buluzúe̱ꞌ xella nabán chee̱ꞌ lu da ste̱be chee̱ gúcale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. Caꞌ naca na, dxapaꞌ benneꞌ caꞌ xcalenle, ne quegaze nedaꞌ, san cáꞌanqueze dxelún xúgute̱ bi bíchedxu quebe zaj naque̱ꞌ judío. 5 Le gugapa diuzre bi bíchedxu caꞌ dxelezrágabeꞌ lizre Priscila, ne Aquilo. Le gugapa diuzre Epeneto, benneꞌ ljwezraꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ. Le̱ꞌ guque̱ꞌ benneꞌ nedxu naga nababa Acaya guxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo. 6 Le gugapa diuzre María, nuꞌula naꞌ ba be̱nle̱ꞌe̱ zrin ládujla leꞌe. 7 Le gugapa diuzre benneꞌ walázr chiaꞌ, Andrónico, ne Junias, benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ ljwezraꞌ lizre xia. Zaj naque̱ꞌ benneꞌ blau ládujla benneꞌ gubáz caꞌ chee̱ Cristo, naꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo nédxudxa ca nedaꞌ. 8 Le gugapa diuzre Amplias, benneꞌ ljwezraꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ lu La Xránadxu. 9 Le gugapa diuzre Urbano, benneꞌ ljwezraꞌ lu zrin chee̱ Jesucristo, ne le gugapa diuzre Estaquis, benneꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ. 10 Le gugapa diuzre Apeles, benneꞌ bléꞌene̱ꞌ da zan lasa ca dxeajlí lazre̱ꞌ Cristo. Cáꞌanqueze le gugapa diuzre Aristóbulo, benneꞌ xrtiaꞌ. 11 Le gugapa diuzre Herodión, benneꞌ walázr chiaꞌ, ne Narciso, benneꞌ xrtiaꞌ, benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu. 12 Le gugapa diuzre Trifena ne Trifosa, nuꞌula caꞌ dxelune̱ꞌ zrin chee̱ Xránadxu, ne le gugapa diuzre Pérsida, bi zandxu nazriꞌite̱ lazrdxu, nuꞌula naꞌ ba be̱nle̱ꞌe̱ zrin chee̱ Xránadxu. 13 Le gugapa diuzre Rufo, benneꞌ blau dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu, ne xrne̱ꞌe̱, nuꞌula naꞌ naque̱ꞌ ca xrnáquezaꞌ. 14 Le gugapa diuzre Asíncrito, ne Flegonte, ne Hermas, ne Patrobas, ne Hermes, ne bi bíchedxu caꞌ zrále̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 15 Cáꞌanqueze le gugapa diuzre Filólogo, ne Julia,  







   

















Romanos 16

408

ne Nereo, ne nuꞌula zane̱ꞌ, ne Olimpas, ne xúgute̱ bi bíchedxu dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, benneꞌ zrále̱ne̱ꞌ benneꞌ caní. 16 Le gugapa diuzre ljwézrele tule xetule, gunídate̱ ljwézrele. Xúgute̱ cueꞌ bi bíchedxu dxulugape̱ꞌ leꞌe diuzre. 17 Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, dxataꞌ xúedaꞌ leꞌe, nnaꞌ xánnele benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ chupa laꞌa bi bíchedxu caꞌ, ne dxelune̱ꞌ dxeajlecházie̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ da dxedábaga na ca da nusé̱dele. Le cuasa naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ 18 laweꞌ da quebe dxelún benneꞌ caꞌ zrin chee̱ Xránadxu Jesucristo. Dxelune̱ꞌ ca da dxezaca ba lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱queze̱ꞌ, ne dxelezí xe̱ꞌe̱ benneáchedu caꞌ quebe ne xeleneze xánnie̱ꞌ ca naca dizraꞌ chaweꞌ. Benneꞌ wen lazreꞌ caꞌ cadite zaj nupé̱ꞌe̱, ne zaj nézene̱ꞌ da dxuluchálaje̱ꞌ. 19 Xúgute̱ bénneache zaj nézene̱ꞌ ca ba bzúale xtizraꞌ Dios. Chee̱ le̱ naꞌ dxebedaꞌ, ne dxaca lazraꞌ gácale ban lazreꞌ gunle da xrlátaje, naꞌ quegá gunle da cale̱la. 20 Dios, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la dxebeza zri lazreꞌ ba zúaqueze̱ꞌ gácale̱ne̱ꞌ leꞌe, chee̱ guchúchujle Satanás da xriwe̱ꞌ. Dxenabaꞌ lau Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ gaca chaweꞌ chee̱le. 21 Bi bíchedxu Timoteo dxugápabeꞌ leꞌe diuzre. Nácabeꞌ ljwezraꞌ lu zrin chee̱ Cristo. Cáꞌanqueze dxulugape̱ꞌ leꞌe diuzre benneꞌ walázr chiaꞌ Lucio, ne Jasón, ne Sosípater. 22 Nedaꞌ, Tercio, dxuzúajaꞌ xtizraꞌ Pablo caní, dxugapaꞌ leꞌe diuzre lu La Xránadxu. 23 Gayo dxugape̱ꞌ leꞌe diuzre, bénneaꞌ zuaꞌ lizre̱ꞌ, naꞌ dxunne̱ꞌ lizre̱ꞌ naga dxelezraga xúgute̱ benneꞌ bíchedxu caní. Cáꞌanqueze dxulugape̱ꞌ leꞌe diuzre Erasto, benneꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ dumí chee̱ xe̱zre, ne bi bíchedxu Cuarto. 24 Dxenabaꞌ Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ gaca chaweꞌ chee̱ xúgute̱le leꞌe. ¡Caꞌan gaca na!  

















Pablo dxue láꞌane̱ꞌ Dios 25 Naꞌa,

dxue láꞌanantuꞌ Dios, Bénneaꞌ séquene̱ꞌ guzé̱ cháchadxe̱ꞌ leꞌe lu dizraꞌ chaweꞌ da dxuzendaꞌ bénneache, ne lu da dxusé̱dedaꞌ ca naca chee̱ Jesucristo. Da nigá naca na tuze nen da bleꞌe Dios chee̱ da nagache da gulúꞌu chawe̱ꞌ bagácheze nédxudaute̱, 26 san naꞌa ba bleꞌe laweꞌ na ne̱ chee̱ dizraꞌ láꞌazxa da buluzúaj benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ca da bdxixruj beꞌe Dios chadía chacanna. Ba bleꞌe lau dizraꞌ chaweꞌ nigá naꞌa lau benneꞌ xúgute̱ xe̱zr la xu chee̱ xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ na, ne xuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ na.  

409 27 Dios,

Romanos 16

Benneꞌ tu lichaꞌ, ne Benneꞌ sina, gaca ba Le̱ꞌ chadía chacanna ne̱ chee̱ Jesucristo. ¡Caꞌan gaca na!

DIZRAꞌ NEDXU DA BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ BI CHEE̱ CRISTO ZAJ ZRE̱ꞌE̱ XE̱ZRE CORINTO

1

Pablo dxuzúaje̱ꞌ chee̱ bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Corinto 1 Nedaꞌ,

Pablo, nacaꞌ benneꞌ bláwizra Dios chee̱ gacaꞌ gubáz chee̱ Jesucristo. Naca na da guca lazreꞌ Dios gacaꞌ. Tu zren nen bíchedxu Sóstenes 2 dxuzúajaꞌ da nigá chee̱le leꞌe, bi bichaꞌ, zrágale chee̱ Dios lu xe̱zre Corinto. Nácale bi chee̱ Dios laweꞌ da nácale tuze nen Jesucristo. Dios ba bláwizre̱ꞌ leꞌe chee̱ gácale bi chee̱queze̱ꞌ tu zren nen xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ du ca naca xe̱zr la xu, ne dxululáwizre̱ꞌ La Xránadxu Jesucristo, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Xrane benneꞌ caꞌ, ne Xránadxu dxiꞌu. 3 Dxenabaꞌ Xradxu Dios, ne Xránadxu Jesucristo gunne̱ꞌ leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ, ne gun chawe̱ꞌe̱ leꞌe.  



Da chaweꞌ da nápadxu ne̱ chee̱ Cristo 4 Dxápequezaꞌ

Dios: Xcalenuꞌ, ca naca chee̱le ne̱ chee̱ da chaweꞌ da be̱nna Dios leꞌe ne̱ chee̱ Jesucristo. 5 Laweꞌ da nácale tuze nen Cristo, Dios ba be̱nne̱ꞌ leꞌe xel-la gunníꞌa zante̱ da naca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ, lu da dxuchálajle, ne lu da nézele. 6 Caꞌ naca na, da dxuchálajdxu ca naca chee̱ Cristo ba guca na li chee̱le leꞌe. 7 Caꞌ naca na, quebe bi dxexázrjele ca da dxunna Dios dxiꞌu dxácate̱ dxebézadxu zra xeláꞌ Xránadxu Jesucristo. 8 Le̱ꞌ guxru chache̱ꞌ leꞌe ca zrin zra bze̱be, chee̱ quebe nu benneꞌ gaca gusebágue̱ꞌ leꞌe zría gate xeláꞌ Xránadxu Jesucristo. 9 Dios tu dxúnzqueze̱ꞌ ca da nache̱be lazre̱ꞌ, naque̱ꞌ Bénneaꞌ bláwizre̱ꞌ leꞌe chee̱ gácale tuze nen Zríꞌine̱ꞌ, Xránadxu Jesucristo.  









410

411

1 CORINTIOS 1

Dxaca chupa laꞌa bi chee̱ Cristo 10 Bi

bichaꞌ, dxataꞌ xúedaꞌ leꞌe lu La Xránadxu Jesucristo, chee̱ gácale tuze, ne quebe gácale chupa laꞌa. Le gaca xanneꞌ tuze, ne tuze da cuꞌu xichaj lázrdaule, ne da gunle. 11 Da nigá dxapaꞌ leꞌe, bi bichaꞌ, laweꞌ da buluzén benneꞌ xrtia Cloé nedaꞌ dxutíl-lale dizraꞌ. 12 Da nigá zéaje̱ na nácale chupa laꞌa, naꞌ bállale dxennale: Netuꞌ daꞌntuꞌ Pablo. Xezícaleꞌ dxennale: Netuꞌ daꞌntuꞌ Apolos. Xezícale dxennale: Netuꞌ daꞌntuꞌ Pedro. Xezícale dxennale: Netuꞌ daꞌntuꞌ Cristo. 13 ¿Dxéquele naca Cristo chupa laꞌa? ¿Dxéquele gudáꞌa nedaꞌ, Pablo, le̱ꞌe̱ xaga béguaj waláz chee̱le? ¿Bedxúale leꞌe nisa lu la Pablo? 14 Xcalén Dios quebe núlale leꞌe bchuaꞌ nisa san tuze Crispo, ne Gayo 15 laweꞌ da quebe nu gaca nna: Lu la Pablo gudxúaꞌ nisa. 16 Cáꞌanqueze bchuaꞌ nisa benneꞌ xrtia Estéfanas, san quebe dxeajsá lazraꞌ che nu xetú bchuaꞌ nisa. 17 Cristo quebe gusel-le̱ꞌ nedaꞌ nu guchúaꞌ nisa, san chee̱ guzendaꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ, quegá nen dizraꞌ sina, chee̱ quebe gaca dácheze da be̱n Cristo gate gutie̱ꞌ le̱ꞌe̱ xaga béguaj.  













Cristo naque̱ꞌ xel-la waca, ne xel-la sina chee̱ Dios 18 Dizraꞌ

ca gute Cristo le̱ꞌe̱ xaga béguaj naca na ca tu da xálaze lau benneꞌ xelebía xiꞌe̱, san chee̱dxu dxiꞌu, nápadxu xella weselá, dizraꞌ nigá napa na xel-la waca chee̱ Dios. 19 Naca na ca naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa. Dxenná Dios: Guzría xiꞌa xel-la sina chee̱ benneꞌ sina caꞌ, ne guzúaꞌ chaláꞌala xel-la naxéajniꞌi chee̱ benneꞌ dxeléajniꞌine̱ꞌ. 20 ¿Gazra nagáꞌana benneꞌ sina naꞌa? ¿Waca guselá cuine̱ꞌ? ¿Gazra nagáꞌana benneꞌ dxusé̱dene̱ꞌ bénneache? ¿Gazra nagáꞌana benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ ca naca da dxaca lu xe̱zr la xu nigá? Ca naca xel-la sina chee̱ xe̱zr la xu nigá, Dios ba nune̱ꞌ na tu da xálaze laweꞌ da tuze Le̱ꞌ gaca guselé̱ꞌ bénneache. 21 Dios nézene̱ꞌ xúgute̱. Quebe be̱ꞌe̱ lataj bénneache xelúnbeꞌe̱ Le̱ꞌ ne̱ chee̱ xel-la sina chee̱ bénneache. Bezaca ba lazre̱ꞌ Dios ne̱ chee̱ dizraꞌ nigá bselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ Le̱ꞌ, lácala zaj zraꞌ benneꞌ dxeléquene̱ꞌ naca dizraꞌ nigá tu da xálaze. 22 Benneꞌ judío caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xeleléꞌene̱ꞌ xel-la waca da za xabáa, naꞌ benneꞌ griego caꞌ dxelexílaje̱ꞌ xel-la sina, 23 san dxiꞌu dxuzendxu bénneache ca naca chee̱ Cristo, ca gutie̱ꞌ le̱ꞌe̱ xaga  









1 CORINTIOS 1, 2

412

béguaj. Benneꞌ judío dxelexeduéꞌene̱ꞌ chee̱ dizraꞌ nigá, naꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío dxeléquene̱ꞌ naca na tu da ca zeaje na. 24 Naꞌa, benneꞌ caꞌ ba bláwizra Dios, benneꞌ judío caꞌ, ne benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, Cristo nácaqueze̱ꞌ xel-la waca, ne xel-la sina chee̱ Dios. 25 Da dxeleque bénneache naca tu da xálaze chee̱ Dios nácadxa na sina ca xel-la sina chee̱ bénneache, naꞌ da dxeleque bénneache naca na tu da naca bea nate niꞌa naꞌ Dios nápadxa na xel-la waca ca xel-la waca chee̱ bénneache. 26 Leꞌe, bi bichaꞌ, dxallaꞌ gueque beꞌele ba bláwizra Dios leꞌe lácala bábaze leꞌe nácale sina lau bénneache chee̱ xe̱zr la xu nigá, ne bábaze leꞌe nápale xel-la dxenná bea, u nácale xrtia benneꞌ zaj naque̱ꞌ blau. 27 Dios ba guqué̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxeleque bénneache zaj naque̱ꞌ benneꞌ xálaze, chee̱ xelexeduéꞌe benneꞌ sina caꞌ, ne ba guqué̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxeleque bénneache zaj nate niꞌa ne̱ꞌe̱, chee̱ xelexeduéꞌe benneꞌ wal-la caꞌ. 28 Dios ba guqué̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ blau, ne benneꞌ caꞌ zaj nuzúa bénneache chaláꞌala, benneꞌ caꞌ quebe nu zaj naque̱ꞌ, chee̱ guzague̱ꞌ naze benneꞌ zaj naque̱ꞌ blau, 29 chee̱ quebe nu sequeꞌ gucáꞌana szren cuina lau Dios. 30 Diósqueze ba nune̱ꞌ leꞌe tuze nen Jesucristo, ne nune̱ꞌ naca Cristo Benneꞌ dxunna dxiꞌu xel-la sina, ne Benneꞌ gucáꞌana dxiꞌu xrlátaje, ne Benneꞌ dxuzúe̱ꞌ dxiꞌu lu naꞌ Dios, ne benneꞌ dxexáꞌawe̱ꞌ dxiꞌu. 31 Caꞌ naca na ca da naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, da dxenná na: Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ nu gucáꞌana szrene̱ꞌ, dxal-laꞌ gucáꞌana szrene̱ꞌ Xránadxu.  















2

Dizraꞌ ca naca chee̱ Cristo, gudé̱ꞌe̱ xaga béguaj 1 Naꞌa,

bi bíchaꞌdauꞌ, gate bedajchálajle̱naꞌ leꞌe da li chee̱ Dios, quebe bchínedaꞌ dizraꞌ sina, ne dizraꞌ zaca. 2 Gate ne zúale̱naꞌ leꞌe quebe guca lazraꞌ guchálajaꞌ chee̱ bila da xetú san tuze chee̱ Jesucristo, Bénneaꞌ gudé̱ꞌe̱ xaga béguaj. 3 Gate guzúale̱naꞌ leꞌe ne nátete̱ niꞌa naꞌa, ne guzrízeteaꞌ laweꞌ da bzrebaꞌ quebe guca gunaꞌ da nusebagaꞌ Cristo nedaꞌ. 4 Gate bchálajle̱naꞌ leꞌe, ne bzendaꞌ leꞌe dizraꞌ chaweꞌ, quebe guca lazraꞌ gunaꞌ chéajle̱le chee̱ꞌ nen dizraꞌ sina chee̱ bénneache da guchálajaꞌ, san be̱naꞌ guxéajle̱le chee̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, ne ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ Dios 5 chee̱ gápale xel-la dxeajlí lazreꞌ da naca na ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ Dios, ne quegá ne̱ chee̱ xel-la sina chee̱ bénneache.  







Dios dxuléꞌe cuine̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa 6 Dxuchálajntuꞌ

dizraꞌ sina lau benneꞌ caꞌ ba zaj ze̱ chache̱ꞌ lu xel-la dxeleajlí lazreꞌ chee̱ꞌ. Xel-la sina nigá quebe naca na

413

1 CORINTIOS 2, 3

xel-la sina chee̱ xe̱zr la xu nigá, ne chee̱ benneꞌ dxelenná beꞌe̱ lu xe̱zr la xu nigá, benneꞌ caꞌ xeledé chie̱ꞌ. 7 Dxuchálajntuꞌ xel-la sina nagache chee̱ Dios, da naꞌ bzua Dios nédxudaute̱ ca be̱ne̱ꞌ xe̱zr la xu nigá, chee̱ ladxu chadía chacanna. 8 Netú benneꞌ caꞌ, benneꞌ dxelenná beꞌe̱ lu xe̱zr la xu nigá, quebe guléajniꞌine̱ꞌ da nigá, laweꞌ da la guléajniꞌine̱ꞌ na quebe buludé̱ꞌe̱ Xránadxu, Benneꞌ xabáa, le̱ꞌe xaga béguaj. 9 Naca na ca da naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, dxenná na: Dios ba nucueze̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ Le̱ꞌ da caꞌ quebe nu ne leꞌe, ne quebe nu ne xen, ne da quebe nu ne cuꞌu lazreꞌ. 10 Da caní zaj naca na da bleꞌe Dios dxiꞌu ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa nasel-la Le̱ꞌ, laweꞌ da dxeléꞌe Beꞌ Láꞌazxa xúgute̱ da de̱, ne dute̱ da xuꞌu na lu xichaj lázrdau Diósqueze. 11 Ládujla bénneache, ¿nu sequeꞌ neze da xuꞌu lu xichaj lázrdau xetú benneꞌ, san tuze beꞌ da nacaque̱ze̱ꞌ? Cáꞌanqueze, tuze Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios nézene̱ꞌ da xuꞌu lu xichaj lázrdau Dios. 12 Beꞌ Láꞌazxa da xúꞌudxu quebe naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá. Nazidxu Beꞌ Láꞌazxa da dxunna Dios dxiꞌu chee̱ chéajniꞌidxu da caꞌ ba nunna Dios dxiꞌu. 13 Dxuchálajntuꞌ ca naca da caní nen dizraꞌ da bse̱de Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios netuꞌ, ne quegá nen dizraꞌ da bsé̱dentuꞌ lu xel-la sina chee̱ntuꞌ. Caꞌ naca na, dxuzéajniꞌintuꞌ benneꞌ zaj naziꞌe̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios da nuse̱de Beꞌ Láꞌazxa nigá dxiꞌu. 14 Nu benneꞌ quebe naziꞌe̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios quebe dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ da zaj naca na chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios, laweꞌ da dxéquene̱ꞌ zaj naca na tu da xálaze. Quebe dxezequeꞌ chéajniꞌine̱ꞌ na laweꞌ da zaj naca na da dxéajniꞌidxu tuze ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. 15 Bénneaꞌ naziꞌe̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios dxezéquene̱ꞌ chéajniꞌine̱ꞌ xúgute̱ da dxuléꞌe Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ. Benneꞌ quebe zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, quebe séquene̱ꞌ chéajniꞌine̱ꞌ da dxusé̱de Beꞌ Láꞌazxa dxiꞌu. 16 Naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: ¿Nuzra ba guxéajniꞌi da xuꞌu xichaj lázrdau Xránadxu? ¿Nuzra benneꞌ séquene̱ꞌ guzéajniꞌine̱ꞌ Dios? Dxiꞌu nazidxu ca da xuꞌu xichaj lázrdau Cristo.  



















3

Benneꞌ dxelune̱ꞌ tu zren Dios lu zrin chee̱ꞌ 1 Naꞌa,

leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, quebe guca guchálajle̱naꞌ leꞌe ca dxuchálajle̱naꞌ benneꞌ caꞌ zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios le̱ꞌ, san bchálajle̱naꞌ leꞌe ca dxuchálajle̱naꞌ benneꞌ caꞌ quebe zúale̱

1 CORINTIOS 3

414

Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, laweꞌ da ne nácale ca bidu caꞌ lu da naca chee̱ Cristo. 2 Bsé̱dedaꞌ leꞌe da quebe zaj naca na ste̱be da naca na ca da dxugágudxu bidu dxeꞌene, bidu ne dxázrebeꞌ, ne quebe gaca gágubeꞌ xel-la wagu da naca na zibaj, laweꞌ da quebe ne séquele chéajniꞌile da zaj naca na ste̱be. Cáꞌanqueze naꞌa quebe ne séquele chéajniꞌile na 3 laweꞌ da ne nácale ca zaj naca benneꞌ cun ca nalaje̱ꞌ. Dxácate̱ ne xuꞌule xel-la zre lazreꞌ, ne dxutil-la ljwézrele dizraꞌ ne nácale chupa laꞌa, ne nácale ca zaj naca benneꞌ cun ca nálaje̱ꞌ, ne dxunle cáte̱ze dxelún xúgute̱ bénneache. 4 Dxácate̱ ne dxennale: Netuꞌ daꞌntuꞌ Pablo, naꞌ xezícale dxennale: Netuꞌ daꞌntuꞌ Apolos, ne dxunle ca dxelún benneꞌ cun ca nálajze̱ꞌ. 5 Naꞌa, ¿nuzra naꞌ Pablo? ¿Nuzra naꞌ Apolos? Nácantuꞌ we̱n zrin chee̱ Dios, naꞌ ne̱ chee̱ netuꞌ guxéajle̱le chee̱ Xránadxu. Tu tuntuꞌ be̱ntuꞌ zrin chee̱ Xránadxu da bléꞌene̱ꞌ netuꞌ. 6 Nedaꞌ guzaꞌ bínnedu caꞌ lu xichaj lázrdaule, bchálajle̱naꞌ leꞌe xrtizra Dios, naꞌ Apolos gudile̱ꞌ na, san Dios bsegule̱ꞌ na. 7 Caꞌ naca na, ne benneꞌ dxaze̱ꞌ, ne benneꞌ dxile̱ꞌ na, quebe bi zaque̱ꞌ, san Dios naꞌ dxune̱ꞌ xúgute̱, laweꞌ da dxusegule̱ꞌ da du caꞌ. 8 Benneꞌ dxelaze̱ꞌ, ne benneꞌ dxelile̱ꞌ zaj naque̱ꞌ lé̱bete̱, san Dios quízruje̱ꞌ tu tu benneꞌ caní ca naca zrin da belune̱ꞌ. 9 Nácantuꞌ we̱n zrin tu zren nen Dios, naꞌ leꞌe nácale ca tu xe̱zr la xu naga dxun Dios zrin. Cáꞌanqueze nácale ca tu xuꞌu da dxun Dios. 10 Nedaꞌ nacaꞌ ca tu we̱n xuꞌu blau, naꞌ Dios be̱nne̱ꞌ nedaꞌ lataj gulechaꞌ lane na, naꞌ benneꞌ xula dxusegule̱ꞌ zeꞌe naꞌ. Tu tu benneꞌ dxal-laꞌ guxúe xánnie̱ꞌ ca dxusegule̱ꞌ na. 11 Québedxa nu sequeꞌ cueche̱ꞌ xetú lane ca da ba dxeꞌ, da naꞌ naca na Jesucrístoqueze, 12 san waca nu benneꞌ gusegule̱ꞌ laweꞌ na da zaca na ca oro, ne plata, ne xiaj da zaj zaca, u waca gusegule̱ꞌ laweꞌ na da quebe zaca na ca blagaꞌ, ne xizre, ne luaj lagaꞌ. 13 Zrin da nun tu tu benneꞌ guléꞌequeze lawe na lu zra guchiꞌa Dios, laweꞌ da lu zra naꞌ laꞌ tu xiꞌ, naꞌ lu xiꞌ naꞌ guléꞌe lawe na ca naca zrin nun tu tudxu. 14 Che nu benneꞌ nune̱ꞌ tu zrin da quebe chezxe na lu xiꞌ, naꞌ waziꞌe̱ lazruj chee̱ꞌ. 15 Che chezxe zrin naꞌ, ca naca na nite na, san lé̱queze̱ꞌ walé̱ꞌ, ca tu benneꞌ dxexedxúaje̱ꞌ lu xiꞌ. 16 ¿Quebe nézele leꞌe nácale xudauꞌ chee̱ Dios, naꞌ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios zue̱ꞌ lu xichaj lázrdaule? 17 Che nu benneꞌ gucáꞌana dítaje̱ꞌ xudauꞌ nigá chee̱ Dios, Dios guzría xiꞌe̱ bénneaꞌ laweꞌ da naca láꞌazxa xudauꞌ chee̱ Dios, naꞌ léꞌequezle nácale xudauꞌ naꞌ.  































415

1 CORINTIOS 3, 4

18 Quebe

si xe̱ cuínale. Che núlale dxéquele nácale benneꞌ sina lu da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá, dxal-laꞌ xun cuínale ca tu benneꞌ quebe bi dxaque̱ꞌ, chee̱ gunna Dios leꞌe xel-la sina li. 19 Xel-la sina chee̱ xe̱zr la xu nigá naca na tu da xálaze lau Dios. Naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: Dios dxun zréajane̱ꞌ benneꞌ sina caꞌ lu xel-la sina da zaj nápaqueze̱ꞌ. 20 Cáꞌanqueze dxenná na: Xránadxu nézene̱ꞌ quebe bi zaca da dxululaba lazreꞌ benneꞌ sina caꞌ. 21 Chee̱ le̱ naꞌ quebe nu benneꞌ dxal-laꞌ gun szren cuine̱ꞌ laweꞌ da de̱ꞌe̱ tu benneꞌ, laweꞌ da Dios dxunne̱ꞌ leꞌe xúgute̱ da caꞌ dxechínnele. 22 Pablo, ne Apolos, ne Pedro, ne xe̱zr la xu nigá, ne xel-la nabán, ne xel-la gute, ne naꞌa zra, ne da za zaꞌ, ne xúgute̱ da caꞌ zaj naca na chee̱ gaca da chaweꞌ chee̱le, 23 naꞌ léꞌequezle xuꞌule lu naꞌ Cristo, naꞌ Cristo xuꞌe̱ lu naꞌ Xradxu Dios.  









Zrin dxelún benneꞌ gubáz chee̱ Cristo

4

1 Caꞌ

naca na, dxal-laꞌ guéquele nácazentuꞌ we̱n zrin chee̱ Cristo, ne nabágantuꞌ gusé̱dentuꞌ bénneache da zaj nagache chee̱ Dios. 2 Naꞌa, benneꞌ nabague̱ꞌ tu zrin, dxun na ba xen gaque̱ꞌ li lazreꞌ. 3 Nedaꞌ quebe dxeꞌa gunne xue bi dxéquele nacaꞌ nedaꞌ, u bi dxeleque bénneache nacaꞌ. Quebe gaca nniaꞌ xrlátaje u quegá chee̱ da nunaꞌ 4 laweꞌ da lácala quebe dxagu na zria nedaꞌ lázrdawaꞌ, da nigá quebe dxuléꞌe na quebe nabagaꞌ zria. Xránadxu naque̱ꞌ Benneꞌ dxuchiꞌe̱ ca da dxunaꞌ. 5 Caꞌ naca na, quebe guchíꞌale chee̱ da caꞌ che quebe ne zrin zra. Le cueza zra xeláꞌ Xránadxu, naꞌ xebéaje̱ꞌ lu xel-la naxaníꞌ ca naca da nagache lu da chul-la. Xránadxu guléꞌene̱ꞌ ca naca da dxulaba lázredxu, naꞌ Dios guléꞌene̱ꞌ chaweꞌ tu tudxu ca da dxal-laꞌ sidxu. 6 Leꞌe, bi bichaꞌ, dxuchálajle̱naꞌ leꞌe da caní chee̱ gaca chaweꞌ chee̱le, dxuzúaꞌ ca tu da guléꞌe na leꞌe Apolos, ne nédaꞌquezaꞌ. Dxenníaꞌ da nigá chee̱ gusé̱dele ne̱ chee̱ netuꞌ chee̱ quebe gundxale ca da dxue lataj dizraꞌ láꞌazxa leꞌe, ne chee̱ quebe gucáꞌana szren cuínale, ne chee̱ quebe guzúale chaláꞌala le saꞌ ljwézrele. 7 ¿Nuzra nun lueꞌ blaudxa ca xezícadxa benneꞌ? ¿Bizra napuꞌ da quebe nunna Dios lueꞌ? Che Le̱ꞌ be̱nne̱ꞌ chiuꞌ da naꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ dxucáꞌana szren cuinuꞌ, dxéquenuꞌ luéꞌqueze gudiljuꞌ da naꞌ? 8 ¿Nácale leꞌe benneꞌ gunníꞌa? ¿Nápale xúgute̱ da dxechínele? ¿Dxequele nácale wenná bea lácala quebe nácantuꞌ netuꞌ wenná  













1 CORINTIOS 4, 5

416

bea? Xrlátaje dxgua la nácaquezle wenná bea chee̱ guntuꞌ netuꞌ leꞌe tu zren lu xel-la dxenná bea chee̱le. 9 Dxéquedaꞌ Dios nuzúe̱ꞌ netuꞌ, benneꞌ gubáz chee̱ꞌ, lu lataj bze̱be. Nácantuꞌ ca benneꞌ ba zaj nabía xiꞌ chee̱ gátentuꞌ. Nácantuꞌ ca tu da dxuzé̱ na lau bénneache, naꞌ dxelennáꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ, ne bénneache netuꞌ. 10 Dxeleque bénneache nácantuꞌ netuꞌ tu da xálaze laweꞌ da dxuntuꞌ zrin chee̱ Cristo, san leꞌe dxéquele dxéajniꞌi xánnele da zaj naca chee̱ Cristo. Dxeleque bénneache nate niꞌa naꞌntuꞌ netuꞌ san leꞌe dxéquele nácale leꞌe benneꞌ wal-la. Dxuluzúa bénneache netuꞌ chaláꞌala, san dxelape̱ꞌ leꞌe ba láꞌana. 11 Ga bzrinte̱ lu zra naꞌa zra dxeduntuꞌ, ne dxebílentuꞌ, ne nácantuꞌ gala xídeze, naꞌ bénneache dxulucháchale̱ne̱ꞌ netuꞌ, ne quebe zua lízrentuꞌ. 12 Dxexedú lázrentuꞌ dxuntuꞌ zrin. Dxelenné̱ bénneache schanniꞌ chee̱ntuꞌ, san netuꞌ dxexeché̱bentuꞌ dizraꞌ chaweꞌ. Zaj nau ziꞌ xuzre̱ꞌ netuꞌ san dxuchaga launtuꞌ na. 13 Dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ntuꞌ, san netuꞌ dxuchálajle̱ntuꞌ le̱ꞌ da li dute̱ xel-la zren lazreꞌ chee̱ntuꞌ. Dxelune̱ꞌ netuꞌ ca tu xizre be̱be, ne ca tu da ba guca ditaj chee̱ bénneache ca lu zra naꞌa zra. 14 Quegá dxuzúajaꞌ chee̱le da nigá chee̱ xeduéꞌele, san chee̱ guzéajniꞌidaꞌ leꞌe, nácale ca bi chiaꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ. 15 Lácala zaj zúale̱ leꞌe gaxúa gaxúane benneꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ leꞌe ca naca chee̱ Cristo, quebe nu zua xetú xrale. Nédaꞌquezaꞌ nacaꞌ xrale lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱le Cristo laweꞌ da bzendaꞌ leꞌe dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Jesucristo. 16 Caꞌ naca na, dxataꞌ xúedaꞌ leꞌe gunle ca dxunaꞌ nedaꞌ. 17 Chee̱ le̱ naꞌ dxusel-laꞌ Timoteo xedajnáꞌabeꞌ leꞌe, nácabeꞌ ca bi li lazreꞌ chiaꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, lu da naca chee̱ Xránadxu. Le̱beꞌ gusáꞌabeꞌ lázrele ca dxunaꞌ lu da naca chee̱ Cristo, ne ca naca da dxusé̱dedaꞌ bénneache gátete̱ze naꞌ, ne lau xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo. 18 Bállale leꞌe ba nucáꞌana szren cuínale laweꞌ da dxéquele quebe xidaꞌ xedajnnabaꞌ leꞌe, 19 san dxebeza lazraꞌ xídazequezaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe che gunna Xránadxu lataj. Nadxa leꞌedaꞌ da dxelezequeꞌ xelún benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ, ne quegá tuze da dxelenné̱ꞌ. 20 Che dxenná beꞌe Dios dxiꞌu quebe naca na chee̱ tu da dxuchálajzedxu. Lé̱caze̱ꞌ ba nunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la waca chee̱ꞌ. 21 ¿Bizra dxaca lázrele leꞌe? ¿Dxaca lázrele gun na ba xen gudéaꞌ leꞌe xel-la ziꞌ, u che xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe lu xel-la zriꞌi lazreꞌ, ne xel-la dxexruj lazreꞌ?  

























5

Pablo dxuchiꞌe̱ chee̱ tu da sban 1 Ba

bendaꞌ zua tu benneꞌ ládujla leꞌe nune̱ꞌ ca zruꞌule̱ꞌ xrna zie̱ꞌ. Da nigá naca na tu da sbánle̱ꞌe̱ da quebe ne

417

1 CORINTIOS 5, 6

xelún benneꞌ quebe zaj núnbeꞌene̱ꞌ Dios. 2 Ca naca da naꞌ leꞌe ne dxucáꞌana szren cuínale. Dxal-laꞌ cuezre xáchele. Bénneaꞌ nune̱ꞌ da nigá dxal-laꞌ xebéajle le̱ꞌ ládujla leꞌe. 3 Quebe zuaꞌ nedaꞌ naga zúale lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ, san naca cáte̱ze zúale̱naꞌ leꞌe lu beꞌ nácaquezaꞌ, naꞌ ba bchiꞌa chee̱ bénneaꞌ nune̱ꞌ dulla nigá ca tu benneꞌ zúale̱tequeze leꞌe. 4 Le zraga leꞌe lu La Xránadxu Jesucristo, naꞌ gaca na cáte̱ze nedaꞌ súale̱naꞌ leꞌe lu beꞌ nácaquezaꞌ, naꞌ xel-la waca chee̱ Xránadxu Jesús suale̱ na leꞌe. 5 Nadxa dxal-laꞌ xudele bénneaꞌ lu naꞌ Satanás da xriwe̱ꞌ, naꞌ lácala cuía xiꞌ be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ naꞌ beꞌ nácaqueze̱ꞌ la na lu zra xeláꞌ Xránadxu Jesús. 6 Quebe dxal-laꞌ gucáꞌana szren cuínale ca naca da dxunle. ¿Quebe núnbeale dizraꞌ naꞌ dxenná na: Láteze cua zichaj dxuchazra na ca naca cua naꞌ? 7 Le xebéaj chaláꞌala cua zichaj gula naꞌ da dxuxrinnaj na leꞌe, chee̱ gácale ca tu xeta xtila da dxágudxu Laní Pascua, da dxundxu nen cua cube da quebe nachixre na cua zichaj, ca da li nácale leꞌe. Crístoqueze gutie̱ꞌ waláz chee̱dxu. Naque̱ꞌ chee̱dxu zrilaꞌ, be̱ dxelutie̱ꞌ laní pascua. 8 Caꞌ naca na, dxal-laꞌ gupáꞌadxu Laní Pascua chee̱d xu lu da naca du lazreꞌ, ne lu da li, da caꞌ zaj naca na ca xeta xtila da quebe nachixre na cua zichaj. Quebe gupáꞌadxu na lu da cale̱la, ne lu da zrinnaj, da caꞌ zaj naca na ca cua zichaj gula naꞌ. 9 Lu da bzuajaꞌ chee̱le nédxudxa guchaꞌ leꞌe quebe guchixre chee̱le nen benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da sban. 10 Quebe guchaꞌ leꞌe xecuásatequezele chee̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu nigá, benneꞌ dxelune̱ꞌ da sban, ne benneꞌ wecudeꞌ caꞌ, ne benneꞌ gubán caꞌ, ne benneꞌ dxelúe láꞌane̱ꞌ bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ, laweꞌ da chee̱ quebe guchixre chee̱le nen benneꞌ caní, dxun na ba xen xedxúajle xe̱zr la xu nigá. 11 Da guca lazraꞌ xapaꞌ leꞌe naca na chee̱ quebe guchixre chee̱le nen netú benneꞌ dxenné̱ꞌ naque̱ꞌ bíchedxu, san dxune̱ꞌ da sban, u naque̱ꞌ benneꞌ wecudeꞌ, u dxue láꞌane̱ꞌ bedáuꞌ xiaj xaga, u dxutupe̱ꞌ dizraꞌ bizruj, u dxíꞌaje̱ꞌ, u naque̱ꞌ gubán. Quebe dxal-laꞌ gágule̱le benneꞌ caní. 12-13 Quegá naca chiaꞌ guchiꞌa chee̱ benneꞌ dxeledá cúzrela. Dios guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ caꞌ. Leꞌe dxal-laꞌ guchíꞌale chee̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi bíchedxu. Chee̱ le̱ naꞌ le xebéaj benneꞌ dul-la naꞌ ládujla leꞌe.  





















6

Zria da dxelagu ljwezre bi caꞌ chee̱ Cristo 1 Gate

tule leꞌe zua da dxaca chee̱le nen xetule leꞌe, ¿bizr chee̱ naꞌ dxeajle lau benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca, naꞌ quebe

1 CORINTIOS 6

418

dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo, ne quebe dxeajle lau bi bíchele? 2 ¿Quebe nézele leꞌe, benneꞌ zaj naca bi chee̱ Dios xuluchíꞌe̱ ca da dxelún bénneache chee̱ xe̱zr la xu nigá? Che leꞌe guchíꞌale chee̱ bénneache lu xe̱zr la xu nigá, ¿quebe naca chee̱le guchíꞌale chee̱ tu da dauze? 3 ¿Quebe nézele leꞌe guchíꞌadxu chee̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ? Cáꞌanqueze dxal-laꞌ guchíꞌadxu da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá. 4 Che leꞌe zua da dxaca chee̱le lu xe̱zr la xu nigá, ¿bizr chee̱ naꞌ dxeajle lau benneꞌ caꞌ quebe nu zaj naque̱ꞌ ládujla bi bíchedxu caꞌ chee̱ xuluchíꞌe̱ chee̱ da naꞌ? 5 Da nigá dxapaꞌ leꞌe chee̱ gapa stuꞌle. ¿Quebe nu chiláꞌ ládujla leꞌe nu bíchedxu, benneꞌ naxéajniꞌine̱ꞌ chee̱ guchiꞌe̱ tu da dxaca chee̱ bi bíchedxu caꞌ? 6 ¿Dxun na ba xen tu bi bíchedxu cheajtágubeꞌ zria da dxaca chee̱beꞌ nen benneꞌ ljwézrebeꞌ lau tu benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca, naꞌ quebe naque̱ꞌ bi chee̱ Dios? 7 Che zua da dxedíl-lale̱le biche ljwézrele, naca na tu zria da ba nabágale. ¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxucáꞌanale na cáꞌaze? ¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxuele lataj nu benneꞌ cuane̱ꞌ chee̱le? 8 Leꞌe dxunle da quebe naca na xrlátaje, ne dxebanle, naꞌ dxunle caní chee̱ bi bíchele. 9-10 ¿Quebe nézele leꞌe, quebe xelexúꞌu benneꞌ we̱n da cale̱la naga dxenná bea Dios? Quebe güele lataj nu si xe̱ leꞌe. Quebe xelexúꞌu naga dxenná bea Dios benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da sban, ne benneꞌ caꞌ dxelúe láꞌane̱ꞌ bedáuꞌ xiaj xaga, ne benneꞌ caꞌ dxelezúale̱ne̱ꞌ zruꞌula benneꞌ xula, ne benneꞌ caꞌ dxeledále̱ne̱ꞌ ljwezre biue̱ꞌ, ne benneꞌ gubán caꞌ, ne benneꞌ wecudeꞌ caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxeléꞌaje̱ꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxulutupe̱ꞌ dizraꞌ bizruj, ne benneꞌ caꞌ dxulucache lane̱ꞌ. 11 Caní gúcale bál-lale leꞌe, san naꞌa bache bexádxele lu xichaj lázrdaule, ne nuzúa cuínale lu naꞌ Dios, naꞌ nazíꞌ lu ne̱ꞌe̱ leꞌe lu La Xránadxu Jesús ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios chee̱dxu.  

















Naca láꞌazxa be̱laꞌ dxen chee̱dxu 12 Da

li naca da dxelenné̱ꞌ: Nápadxu lataj gundxu da dxaca lazreꞌ tu tudxu. Quegá xúgute̱ na naca na da ba neza. Aweꞌ, napa tu benneꞌ lataj gune̱ꞌ da dxaca lazre̱ꞌ, san quebe dxallaꞌ guꞌe̱ lataj bi da nna beꞌe na le̱ꞌ. 13 Naca da li da dxelenné̱ꞌ: Xela wagu naca na chee̱ le̱ꞌe̱dxu, naꞌ le̱ꞌe̱dxu naca na chee̱ xel-la wagu, san Dios gusexuzre̱ꞌ dxúpate̱ na. Quebe naca be̱laꞌ dxen chee̱dxu chee̱ gun na da sban. Be̱laꞌ dxen chee̱dxu naca na da gunézrujdxu chee̱ Xránadxu, naꞌ Xránadxu naque̱ꞌ  

419

1 CORINTIOS 6, 7

Bénneaꞌ guchínene̱ꞌ be̱laꞌ dxen chee̱dxu lu da xrlátaje. 14 Ca be̱n Dios bsebane̱ꞌ Xránadxu ládujla benneꞌ gate caꞌ, cáꞌanqueze gusebane̱ꞌ dxiꞌu nen xel-la waca chee̱ꞌ. 15 ¿Quebe nézele leꞌe be̱laꞌ dxen chee̱le naca na chee̱ Cristo? ¿Wacáꞌa tu da naca na be̱laꞌ dxen chee̱ Cristo, ne guchagaꞌ na nen be̱laꞌ dxen chee̱ tu nuꞌula we̱n da sban? ¡Cabataꞌ! 16 ¿Quebe nézele leꞌe gate tu benneꞌ biu dxuchague̱ꞌ tu nuꞌula we̱n da sban dxúpate̱ꞌ zaj naque̱ꞌ ca tuze be̱laꞌ dxen? Naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: Dxúpate̱ꞌ xelexaque̱ꞌ tuze be̱laꞌ dxen. 17 Gate tu benneꞌ dxuchague̱ꞌ Xránadxu, dxelexaque̱ꞌ tuze beꞌ. 18 Le guzrunnaj chee̱ da sban. Zaj nita dul-la xula da dxun benneꞌ da quebe dxulucáꞌana ditaj na be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, san benneꞌ dxuchague̱ꞌ nuꞌula quebe naca zruꞌule̱ꞌ dxune̱ꞌ dul-la lu be̱laꞌ dxen chee̱queze̱ꞌ. 19 ¿Quebe nézele leꞌe naca be̱laꞌ dxen chee̱le xudauꞌ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ nunna Dios leꞌe, naꞌ Beꞌ Láꞌazxa zue̱ꞌ xichaj lázrdaule? Quebe nácale xrana be̱laꞌ dxen chee̱le, 20 laweꞌ da guzíꞌ Dios le̱ na nen tu lazruj zrente̱. Chee̱ le̱ naꞌ, dxal-laꞌ gápale ba láꞌana Dios nen be̱laꞌ dxen chee̱le, ne nen beꞌ nácaquezle, laweꞌ da dxúpate̱ naꞌ zaj naca na chee̱ Dios.  













Ca naca chee̱ xel-la dxuchaga naꞌ

7

1 Naꞌa

xeche̱baꞌ ca zaj naca da bché̱bele nedaꞌ. Da li naca xrlátaje quebe guchaga naꞌ tu benneꞌ. 2 Laweꞌ da dxácale̱ꞌe̱ da sban naga zúale, tu tu benneꞌ biu dxal-laꞌ súale̱ne̱ꞌ nuꞌula chee̱queze̱ꞌ, naꞌ tu tu nuꞌula dxal-laꞌ súale̱ne̱ꞌ benneꞌ biu chee̱queze̱ꞌ. 3 Benneꞌ biu dxal-laꞌ gune̱ꞌ nen zruꞌule̱ꞌ da nabague̱ꞌ chee̱ zruꞌule̱ꞌ, naꞌ cáꞌanqueze nuꞌula dxal-laꞌ gune̱ꞌ nen benneꞌ biu chee̱ꞌ da nabague̱ꞌ chee̱ benneꞌ chee̱ꞌ. 4 Nuꞌula naꞌ quebe naque̱ꞌ xrana be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, san naca na chee̱ benneꞌ biu chee̱ꞌ. Cáꞌanqueze benneꞌ biu quebe naque̱ꞌ xrana be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, san naca na chee̱ zruꞌule̱ꞌ. 5 Quebe dxal-laꞌ xeledábaga ljwezre̱ꞌ, san tuze gate xelezúe̱ꞌ xel-la wezría tu chíꞌidauze chee̱ xuluzúa cuine̱ꞌ lau Dios chee̱ xuluchálajle̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. Te naꞌ dxal-laꞌ xuluchaga ljwezre̱ꞌ chee̱ quebe sequeꞌ Satanás nna beꞌe na le̱ꞌ che quebe xelezéquene̱ꞌ xelenná beꞌe cuine̱ꞌ. 6 Da nigá dxapaꞌ leꞌe naca na tu da dxue leꞌe lataj. Quebe naca na tu da nadxixruj bea na. 7 Nedaꞌ dxezá lazraꞌ súale xúgute̱le ca zuaꞌ nedaꞌ, san Dios ba nunne̱ꞌ tu tudxu da gaca gundxu. Tu da nunne̱ꞌ tudxu, naꞌ da xula xetudxu.  











1 CORINTIOS 7

420

8 Dxapaꞌ

benneꞌ weguꞌ, ne nuꞌula we̱ze̱be, naca xrlátaje xelexegáꞌane̱ꞌ cáꞌaze ca zuaꞌ nedaꞌ. 9 Che quebe xelezéquene̱ꞌ xelenná beꞌe cuine̱ꞌ, waca xuluchaga ne̱ꞌe̱, laweꞌ da nácadxa xrlátaje xuluchaga ne̱ꞌe̱ quézcala xeledée̱ꞌ ba xaꞌ lu be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ. 10 Benneꞌ zaj nuchaga ne̱ꞌe̱ dxapaꞌ nuꞌula quebe gusane̱ꞌ benneꞌ biu chee̱ꞌ. Quebe naca chee̱zaꞌ da nadxixruj bea nigá, san naca na da dxun Xránadxu. 11 Che nu nuꞌula gusane̱ꞌ benneꞌ biu chee̱ꞌ, dxal-laꞌ xegáꞌane̱ꞌ cáꞌaze, u xexaque̱ꞌ tuze nen benneꞌ biu chee̱ꞌ naꞌ. Cáꞌanqueze benneꞌ biu quebe dxal-laꞌ gusane̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ. 12 Dxapaꞌ xezícadxa benneꞌ nédaꞌquezaꞌ, quegá Xránadxu, che zruꞌula tu bi bíchedxu quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu, dxéquene̱ꞌ xrlátaje zúale̱ne̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ, bi bíchedxu naꞌ quebe dxal-laꞌ gusane̱ꞌ le̱ꞌ. 13 Che benneꞌ biu chee̱ tu nuꞌula zandxu quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu, san dxéquene̱ꞌ xrlátaje zúale̱ne̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ, nuꞌula zandxu naꞌ quebe dxal-laꞌ gusane̱ꞌ benneꞌ biu chee̱ꞌ naꞌ. 14 Benneꞌ biu naꞌ quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu naque̱ꞌ ca tu bi chee̱ Dios laweꞌ da nuchague̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu, naꞌ nuꞌula naꞌ quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu naque̱ꞌ ca tu bi chee̱ Dios laweꞌ da nuchague̱ꞌ benneꞌ biu chee̱ꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu. La quebe naca na caní, zríꞌinele leꞌe xelácabeꞌ ca zriꞌine benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios, san da li zaj nácabeꞌ ca bi chee̱ Dios. 15 Che benneꞌ biu naꞌ u zruꞌule̱ꞌ, benneꞌ quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu, dxaca lázrtequeze̱ꞌ gusane̱ꞌ ljwezre̱ꞌ, waca na. Che caní dxaca chee̱ tu bi bíchedxu u chee̱ tu bi zandxu, nape̱ꞌ lataj laweꞌ da gunné̱ Dios dxiꞌu chee̱ cueza zri lázredxu. 16 Che quebe gaca caní, quebe nézenuꞌ lueꞌ, nuꞌula, che wazéquenuꞌ cuꞌu benneꞌ biu chiuꞌ lu naꞌ Cristo, naꞌ lueꞌ, benneꞌ biu, quebe nézenuꞌ che wazéquenuꞌ cuꞌu zruꞌuluꞌ lu naꞌ Cristo. 17 Ájate̱ze naca, tu tudxu dxal-laꞌ gundxu ca naca da nunna Xránadxu dxiꞌu, ne xegáꞌanadxu cáte̱ze nácadxu gate gunné̱ Dios dxiꞌu. Caní dxapaꞌ xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo. 18 Che Dios dxenné̱ꞌ tu benneꞌ biu nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da dxuléꞌe na naque̱ꞌ bi chee̱ Dios, benneꞌ nigá dxal-laꞌ xegáꞌane̱ꞌ caꞌ, naꞌ che dxenné̱ Dios tu benneꞌ quebe nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ, quebe dxal-laꞌ chugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ. 19 Quebe bi naca che nadxugu da naꞌ lu be̱laꞌ chee̱dxu, u quebe. Da dxun na ba xen naca gundxu da dxaca lazreꞌ Dios. 20 Tu tudxu dxal 























421

1 CORINTIOS 7

laꞌ xegáꞌanadxu cáte̱ze nácadxu gate Dios dxenné̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gácadxu bi chee̱ꞌ. 21 Che gucuꞌ benneꞌ nadaꞌu gate Dios gunné̱ꞌ lueꞌ, quebe cueꞌu gunne xue, san che gapuꞌ lataj gacuꞌ benneꞌ quebe nadaꞌu, dxal-laꞌ guchínenuꞌ na. 22 Bénneaꞌ guque̱ꞌ benneꞌ nadaꞌu gate gunné̱ Xránadxu le̱ꞌ naque̱ꞌ ca benneꞌ quebe nadaꞌu chee̱ gune̱ꞌ zrin chee̱ Xránadxu, naꞌ cáꞌanqueze bénneaꞌ quebe naque̱ꞌ benneꞌ nadaꞌu gate gunné̱ Xránadxu le̱ꞌ, naque̱ꞌ ca benneꞌ nadaꞌu chee̱ Xránadxu. 23 Dios ba náꞌawe̱ꞌ leꞌe nen tu lazruj zrente̱. Quebe güele lataj nu benneꞌ gune̱ꞌ leꞌe benneꞌ zaj nadaꞌu. 24 Caꞌ naca na, bi bichaꞌ, tu tudxu dxal-laꞌ xegáꞌanadxu lau Dios cáte̱ze nácadxu gate gunné̱ꞌ dxiꞌu. 25 Ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ quebe zaj nuchaga ne̱ꞌe̱ quebe bi gunná beꞌe Xránadxu nedaꞌ, san dxapaꞌ leꞌe ca da dxéquedaꞌ, naꞌ waca guxrén lázrele nedaꞌ laweꞌ da bexache lazreꞌ Xránadxu nedaꞌ. 26 Dxéquedaꞌ nedaꞌ dxal-laꞌ xegáꞌana tu benneꞌ biu cáte̱ze naque̱ꞌ laweꞌ da zúadxu zra sté̱bele̱ꞌe̱. 27 Che nuchaguꞌ nuꞌula quebe cuasuꞌ le̱ꞌ, naꞌ che quebe nuchaguꞌ nuꞌula, quebe guchaga naꞌu. 28 Che guchaga naꞌu, quebe gunuꞌ dul-la, naꞌ che tu núꞌuladauꞌ guchaga naꞌabeꞌ, quebe gunbeꞌ dulla. Benneꞌ caꞌ dxuluchaga ne̱ꞌe̱ welezúe̱ꞌ ste̱be lu zra caní, naꞌ dxaca lazraꞌ quebe súale ste̱be caní. 29 Bi bíchaꞌdauꞌ, da nigá dxaca lazraꞌ xapaꞌ leꞌe. Xelátega ne de̱ súadxu lu xe̱zr la xu nigá. Náꞌate̱la benneꞌ zaj nuchaga ne̱ꞌe̱ dxal-laꞌ gune̱ꞌ da naca chee̱ Cristo ca dxelún benneꞌ quebe zaj nuchaga ne̱ꞌe̱. 30 Benneꞌ dxelebezre xache̱ꞌ dxal-laꞌ xelune̱ꞌ da naca chee̱ Cristo ca dxelún benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ baxacheꞌ. Benneꞌ zaj zraꞌ laní dxal-laꞌ xelune̱ꞌ da naca chee̱ Cristo ca dxelún benneꞌ quebe zaj zue̱ꞌ xel-la dxebé, naꞌ benneꞌ dxeláꞌawe̱ꞌ dxal-laꞌ xelune̱ꞌ da naca chee̱ Cristo ca dxelún benneꞌ quebe zaj nape̱ꞌ da naꞌ dxeláꞌawe̱ꞌ. 31 Benneꞌ dxeleziꞌe̱ ba neza lu xe̱zr la xu nigá dxal-laꞌ xelune̱ꞌ da naca chee̱ Cristo ca dxelún benneꞌ quebe dxeleziꞌe̱ ba neza na, laweꞌ da ba dxexuzre lazreꞌ xe̱zr la xu nigá. 32 Dxaca lazraꞌ quebe bi cueꞌle gunne xue. Gate tu benneꞌ biu nácabeꞌ weguꞌ dxeꞌebeꞌ gunne xue da naca chee̱ Xránadxu chee̱ gunbeꞌ da dxezaca ba lazreꞌ Xránadxu. 33 Gate ba nuchaga ne̱ꞌe̱, dxeꞌe̱ gunne xue da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá chee̱ gune̱ꞌ da dxezaca ba lazreꞌ zruꞌule̱ꞌ. 34 Cáꞌanqueze dxaca chee̱ nuꞌula zua benneꞌ biu chee̱ꞌ, ne nuꞌula weguꞌ. Nuꞌula weguꞌ dxeꞌebeꞌ gunne xue da naca chee̱ Xránadxu chee̱ chuꞌubeꞌ lu naꞌ Dios  



























1 CORINTIOS 7, 8

422

dute̱ be̱laꞌ dxen chee̱beꞌ, ne dute̱ beꞌ chee̱beꞌ, san nuꞌula zua benneꞌ biu chee̱ꞌ dxeꞌe̱ gunne xue da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá chee̱ gune̱ꞌ da xezaca ba lazreꞌ benneꞌ chee̱ꞌ. 35 Dxapaꞌ leꞌe da nigá chee̱ gaca chaweꞌ chee̱le, ne quebe chee̱ nna beꞌedaꞌ leꞌe, san chee̱ gunle da xrlátaje, ne da li, chee̱ chuꞌule du lázrele lu naꞌ Xránadxu. 36 Che nu benneꞌ dxéquene̱ꞌ nácadxa xrlátaje guchaga naꞌ zríꞌine̱ꞌ nuꞌula laweꞌ da ba dxedé xel-la cuideꞌ chee̱beꞌ, ne naca da dxal-laꞌ gunbeꞌ, dxal-laꞌ gune̱ꞌ da dxéquene̱ꞌ naca xrlátaje. Waca guchaga naꞌabeꞌ. Quebe naca na dul-la. 37 Che nu benneꞌ quebe dxéquene̱ꞌ dxun na ba xen, ne che nape̱ꞌ lataj gune̱ꞌ da dxaca lazre̱ꞌ, ne che ba nune̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ xegáꞌana zríꞌine̱ꞌ nuꞌula weguꞌ, dxune̱ꞌ da xrlátaje. 38 Caꞌ naca na, benneꞌ dxuꞌe̱ lataj guchaga naꞌabeꞌ zríꞌine̱ꞌ nuꞌula, dxune̱ꞌ da xrlátaje, naꞌ bénneaꞌ quebe dxuꞌe̱ lataj dxune̱ꞌ da nácadxa xrlátaje. 39 Nuꞌula zua benneꞌ biu chee̱ꞌ nuchague̱ꞌ bénneaꞌ ne̱ chee̱ da nadxixruj bea na dxácate̱ ne zue̱ꞌ nabane̱ꞌ, san che gate benneꞌ chee̱ꞌ, de̱ lataj nuꞌula naꞌ guchaga ne̱ꞌe̱ nen nútete̱ze benneꞌ biu, san dxun na ba xen dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu. 40 Gácadxa chee̱ꞌ da ba neza che xegáꞌane̱ꞌ cáꞌaze. Caní dxéquedaꞌ nedaꞌ, ne dxéquedaꞌ dxun Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios nedaꞌ tuze.  











8

Xel-la wagu da zaj nuzúa bénneache lau bedáuꞌ xiaj xaga 1 Naꞌa

guchálajaꞌ ca naca chee̱ xel-la wagu da zaj nuzúa bénneache lau bedáuꞌ xiaj xaga. Da li xúgute̱dxu nápadxu xel-la dxéajniꞌi ca naca da nigá. Xel-la dxéajniꞌi dxun na dxiꞌu benneꞌ dxulucáꞌana szren cuina, san xel-la zriꞌi lazreꞌ dxusegula na dxiꞌu lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu. 2 Che nu benneꞌ dxéquene̱ꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-la dxéajniꞌi, quebe ne chéajniꞌine̱ꞌ ca dxal-laꞌ chéajniꞌine̱ꞌ. 3 Che nu benneꞌ nazríꞌine̱ꞌ Dios, Dios ba nazíꞌ lu ne̱ꞌe̱ bénneaꞌ. 4 Naꞌa, ca naca chee̱ xel-la wagu da zaj nuzúa bénneache lau bedáuꞌ xiaj xaga, nezdxu quebe bi naca tu bedáuꞌ xiaj xaga lu xe̱zr la xu nigá, ne tuze Bénneaꞌ naque̱ꞌ Dios. 5 Lácala zaj zraꞌ xabáa, ne xe̱zr la xu nigá da zante̱ da dxeleque bénneache zaj naca na dios, ne chee̱ benneꞌ caní zante̱ dios zaj zra na, ne zante̱ xrane̱ꞌ zaj zra na, 6 chee̱dxu dxiꞌu che nácadxu chee̱ Cristo, tuze Bénneaꞌ naque̱ꞌ Dios, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Xradxu. Xradxu Dios be̱ne̱ꞌ xúgute̱ da de̱, naꞌ dxiꞌu zúadxu chee̱ guchínene̱ꞌ dxiꞌu. Cáꞌanqueze tuze Bénneaꞌ naque̱ꞌ Xránadxu,  









423

1 CORINTIOS 8, 9

Jesucristo. Ne̱ chee̱ Le̱ꞌ guzráꞌ xúgute̱ da de̱, naꞌ zúadxu dxiꞌu ne̱ chee̱ Le̱ꞌ. 7 Quegá xúgute̱ bi chee̱ Cristo zaj nézene̱ꞌ da nigá. Bal-la benneꞌ caní gulúꞌu lawe̱ꞌ belúe láꞌane̱ꞌ bedáuꞌ xiaj xaga, naꞌ gate dxelawe̱ꞌ xel-la wagu naꞌ, dxeléquene̱ꞌ naca na tu da naca na chee̱ bedáuꞌ, naꞌ laweꞌ da quebe zaj ze̱ chache̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, dxeléquene̱ꞌ zaj nabague̱ꞌ zria ne̱ chee̱ da dxelawe̱ꞌ. 8 Da naꞌ dxágudxu quebe dxucáꞌanadxa na dxiꞌu xrlátaje lau Dios, laweꞌ da quebe nácadxadxu xrlátaje che dxágudxu, ne quebe nácadxadxu cale̱la che quebe dxágudxu. 9 Le guxúe xanneꞌ cuínale ca naca lataj da nápale bi gágule chee̱ quebe guzría xile tu benneꞌ quebe ze̱ chache̱ꞌ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ. 10 Caꞌ naca na, che lueꞌ nézenuꞌ da nigá, naꞌ che cueꞌu gaguꞌ tu naga zraꞌ bedáuꞌ xiaj xaga, naꞌ che tu bi bíchedxu, benneꞌ quebe ze̱ chache̱ꞌ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, léꞌene̱ꞌ lueꞌ dxeꞌu dxaguꞌ naꞌ, naꞌ bi bíchedxu naꞌ wexázrquezne̱ꞌ cueꞌe̱ gawe̱ꞌ da naꞌ zaj nuzúa bénneache lau tu dios quebe bi naca. 11 Caꞌ naca na, lueꞌ, laweꞌ da napuꞌ xel-la dxéajniꞌi, guzría xiꞌu tu bi bichuꞌ quebe ze̱ chache̱ꞌ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, naꞌ naque̱ꞌ benneꞌ gute Cristo waláz chee̱ꞌ. 12 Caꞌ naca na, gate dxuzría xile bi bíchedxu quebe zaj ze̱ chache̱ꞌ lu xel-la dxeleajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, dxunle dul-la da dxuzúa Crístoqueze chaláꞌala. 13 Chee̱ le̱ naꞌ, che guzría xiꞌa tu bi bichaꞌ ne̱ chee̱ da dxawaꞌ, nácadxa chaweꞌ cabátadxa gawaꞌ be̱laꞌ chee̱ quebe guzría xiꞌa le̱ꞌ.  













Da naca chee̱ tu benneꞌ gubáz chee̱ Cristo

9

1 Naca

chiaꞌ nacaꞌ gubáz chee̱ Cristo, ne napaꞌ lataj bi gunaꞌ laweꞌ da bleꞌedaꞌ Xránadxu Jesús, naꞌ nácale leꞌe bi chee̱ Cristo ne̱ chee̱ zrin be̱naꞌ chee̱ꞌ. 2 Che dxeleque xezícadxa benneꞌ quebe nacaꞌ gubáz chee̱ Cristo, san dxun na ba xen guéquele leꞌe nacaꞌ gubáz chee̱ꞌ laweꞌ da dxunna bea da nácale chee̱ Xránadxu da li nacaꞌ gubáz chee̱ꞌ. 3 Da nigá naca na da dxapaꞌ benneꞌ caꞌ dxelezí tizre̱ꞌ nedaꞌ: 4 Naca chiaꞌ siꞌ lu naꞌa da xiꞌaj gawaꞌ ne̱ chee̱ zrin da dxunaꞌ. 5 Cáꞌanqueze naca chiaꞌ guchaga naꞌa tu nuꞌula zandxu chee̱ chéajle̱ne̱ꞌ nedaꞌ ca dxelún xezícadxa benneꞌ gubáz chee̱ Cristo, ne benneꞌ bíchequeze Xránadxu, ne Pedro. 6 ¿Dxéquele tuze Bernabé, ne nedaꞌ dxal-laꞌ guntuꞌ zrin chee̱ gataꞌ da xiꞌaj gáguntuꞌ gate dxuzénentuꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ? 7 ¿Nuzra  



   





1 CORINTIOS 9

424

benneꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ zeje̱ꞌ wedil-la che quebe nu quizruj le̱ꞌ? ¿Nuzra benneꞌ dxaze̱ꞌ lba uva che quebe gawe̱ꞌ na? ¿Nuzra benneꞌ gusegule̱ꞌ zrilaꞌ che quebe xequé̱ꞌe̱ xicha zrabaꞌ? 8 Quebe dxal-laꞌ guéquele dxapaꞌ leꞌe da nigá nédaꞌquezaꞌ, laweꞌ da caníqueze dxenná na lu da bdxixruj beꞌe Moisés. 9 Naxúaj lu da nadxixruj bea na da dxenná Dios: Quebe cuꞌule xixruj dxuꞌa be̱zre, be̱ dxíchubaꞌ zruaꞌ xtila. Quebe gunná Dios da nigá laweꞌ da dxue lazre̱ꞌ chee̱ be̱zre cáꞌaze. 10 Gunné̱ꞌ na ne̱ chee̱dxu dxiꞌu. Naxúaj da nadxixruj bea nigá chee̱ gaca da ba neza chee̱dxu, laweꞌ da benneꞌ dxugáꞌane̱ꞌ be̱zre, ne benneꞌ dxine̱ꞌ dxal-laꞌ xelebeza lazre̱ꞌ xelexeziꞌe̱ ca naca da gunna lina da xelaze̱ꞌ. 11 Naꞌa, che netuꞌ ba gúzantuꞌ lu xichaj lázrdaule da naca na chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, ¿quebe dxal-laꞌ siꞌ lu naꞌntuꞌ látedauze da naca chee̱le lu xe̱zr la xu nigá? 12 Che xezícadxa benneꞌ naca chee̱ꞌ xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ da naca chee̱le, ¿gázradxa netuꞌ? Quebe ne guchínentuꞌ da nigá naca na chee̱ntuꞌ. Bchaga launtuꞌ xúgute̱ chee̱ quebe guzágantuꞌ ca naca dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. 13 Ba nézele benneꞌ dxelune̱ꞌ zrin chee̱ xudauꞌ dxelawe̱ꞌ chee̱ da xuꞌu lu xudauꞌ naꞌ, naꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ zrin chee̱ lu cugu naga dxelutie̱ꞌ be̱ xíxreꞌdu caꞌ lau Dios dxelawe̱ꞌ be̱laꞌ chee̱ béadu caꞌ. 14 Cáꞌanqueze ba nun Xránadxu chee̱ benneꞌ dxuluchalaje̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ, xelezíꞌe̱ ba neza zrin da dxelune̱ꞌ. 15 Cabataꞌ guchínedaꞌ netú da caní zaj naca na chiaꞌ, ne quebe dxuzúajaꞌ da nigá chee̱ gúnnale nedaꞌ lateꞌ. Gaca lázredxaꞌ gatiaꞌ quézcala nu gucuasa da ba neza da napaꞌ. 16 Quebe dxal-laꞌ gucáꞌana szren cuinaꞌ laweꞌ da dxuzendaꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, laweꞌ da dxun na ba xen gunaꞌ na. Baxacheꞌ nacaꞌ che quebe guzendaꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ nigá. 17 Chee̱ le̱ naꞌ, che dxunaꞌ na laweꞌ da naca na da dxaca lazraꞌ gunaꞌ, ba de̱ lazruj chiaꞌ. Naꞌa, che dxunaꞌ na xadíaze, naca na tu da nusebaga Dios nedaꞌ. 18 Caꞌ naca na, lazruj da dxeziꞌa naca na da ba neza napaꞌ gate dxuzendaꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, ne quebe bi dxuchízrujaꞌ benneꞌ caꞌ. Caꞌ naca na, quebe dxuchínedaꞌ da naca na chiaꞌ laweꞌ da dxunaꞌ zrin nigá. 19 Lácala quebe nacaꞌ benneꞌ nadaꞌu chee̱ nu benneꞌ, ba nun cuinaꞌ ca tu benneꞌ nadaꞌu chee̱ xúgute̱ bénneache, chee̱ séquedaꞌ cuꞌa benneꞌ zandxa lu naꞌ Cristo. 20 Gate zuaꞌ ládujla benneꞌ judío caꞌ, dxun cuinaꞌ benneꞌ judío chee̱ cuꞌa le̱ꞌ lu naꞌ  

























425

1 CORINTIOS 9, 10

Cristo. Caꞌ naca na, ládujla benneꞌ zaj xuꞌe̱ lu naꞌ da nadxixruj bea na dxun cuinaꞌ ca tu benneꞌ xuꞌe̱ lu naꞌ da nadxixruj bea na, chee̱ cuꞌa le̱ꞌ lu naꞌ Cristo lácala da li quebe xuꞌa lu naꞌ da nadxixruj bea na naꞌ. 21 Xetú naꞌa, chee̱ séquedaꞌ cuꞌa lu naꞌ Cristo benneꞌ caꞌ quebe zaj xuꞌe̱ lu naꞌ da bdxixruj beꞌe Moisés, dxun cuinaꞌ ca tu benneꞌ quebe xuꞌe̱ lu naꞌ da nadxixruj bea na naꞌ, lácala da li xuꞌa lu naꞌ da nadxixruj bea na chee̱ Dios laweꞌ da xuꞌa lu naꞌ da nadxixruj bea na chee̱ Cristo. 22 Gate zuaꞌ ládujla benneꞌ caꞌ quebe zaj ze̱ chache̱ꞌ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ dxun cuinaꞌ ca zaj naca benneꞌ caꞌ chee̱ séquedaꞌ cuꞌa le̱ꞌ lu naꞌ Cristo. Caꞌ naca na, dxun cuinaꞌ ca naca tu tu benneꞌ caꞌ chee̱ ájate̱zla séquedaꞌ cuꞌa bal-la benneꞌ caꞌ lu naꞌ Cristo. 23 Dxunaꞌ xúgute̱ da nigá ne̱ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo chee̱ gapaꞌ tu da ba neza chee̱ na. 24 Ba nézquezle leꞌe tu lu da huitaj benneꞌ zan dxesíꞌaca chégüe̱ꞌ naꞌ tuze̱ꞌ dxezruéꞌene̱ꞌ lataj blau. Le saꞌaca chegu leꞌe chee̱ zruéꞌele da dxunna Cristo. 25 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxulupáꞌa cuine̱ꞌ chee̱ xeluꞌe̱ da huitaj, dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala xúgute̱ da dxun na cale̱la chee̱ꞌ. Benneꞌ caní dxelune̱ꞌ da caní chee̱ xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ tu da guzúe̱ꞌ xíchaje̱ꞌ da naca na lagaꞌ da québequeze si bea, san dxiꞌu dxundxu zrin chee̱ zruéꞌedxu da zeajlí canna. 26 Nedaꞌ quebe dxezá chéguaꞌ ájate̱zla, ne quebe dxedil-laꞌ ca tu benneꞌ dxuꞌe̱ lu beꞌze gate dxedil-le̱ꞌ. 27 Nedaꞌ dxudéaꞌ xel-la ziꞌ be̱laꞌ dxen chiaꞌ, ne dxenná beꞌedaꞌ na, chee̱ quebe gunitiaꞌ nedaꞌ da naca chiaꞌ lu zrin nigá, ca te naꞌ ba bsé̱dedaꞌ benneꞌ xula caꞌ.  













Da dxuzéajniꞌi na dxiꞌu ca naca chee̱ bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ

10

1 Dxaca

lazraꞌ nézele, bi bíchaꞌdauꞌ, ca guca chee̱ xra xrtáudxu caꞌ xjácale̱ne̱ꞌ Moisés. Dios guché̱ꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ caꞌ ne̱ chee̱ beuj bza naꞌ, naꞌ xúgute̱ꞌ guledée̱ꞌ ládujla nísadauꞌ da nazí le na Xrna. 2 Caꞌ naca na, waca nnadxu xúgute̱ꞌ beledxúe̱ꞌ nisa lu nísadauꞌ naꞌ, ne gulaque̱ꞌ tuze nen Moisés gate guledále̱ne̱ꞌ beuj bza naꞌ. 3 Cáꞌanqueze xúgute̱ꞌ gulawe̱ꞌ tuze xel-la wagu da bnezruj Dios le̱ꞌ, 4 ne guleꞌaj xúgute̱ꞌ tuze nisa da bnezruj Dios le̱ꞌ, laweꞌ da guléꞌaje̱ꞌ nisa naꞌ bedxúaj na xiaj xre naꞌ. Xiaj xre nigá dxuléꞌe na ca naca Crístoqueze, Bénneaꞌ guxéajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj naꞌ. 5 Benneꞌ zan benneꞌ caꞌ quebe belune̱ꞌ da bezaca ba lazreꞌ Dios, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ gulatie̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj.  







1 CORINTIOS 10

426

6 Xúgute̱

da caní guca na chee̱ guzéajniꞌi na dxiꞌu chee̱ quebe sa lázredxu da cale̱la caꞌ, ca belún benneꞌ caꞌ. 7 Chee̱ le̱ naꞌ quebe gucáꞌana szrenle bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ ca belún bal-la benneꞌ caꞌ, ca naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, dxenná na: Bénneache gulebéꞌe̱, ne guleꞌaj gulawe̱ꞌ lau bedáuꞌ xiaj xaga, naꞌ belexase̱ꞌ chee̱ buluxé̱ꞌe̱. 8 Quebe dxal-laꞌ gundxu da sban ca belún bal-la benneꞌ caꞌ, naꞌ tu zraze gulate chupa gaxúa chi dxua gaxue̱ꞌ. 9 Quebe dxal-laꞌ guchínedxu xel-la zren lazreꞌ chee̱ Xránadxu chee̱ gundxu da cale̱la ca belún bal-la benneꞌ caꞌ, naꞌ gulatie̱ꞌ, gate gulíꞌina be̱laꞌ le̱ꞌ. 10 Quebe nne̱le chee̱ Dios ca gulenné̱ bal-la benneꞌ caꞌ, naꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ xel-la gute be̱te̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 11 Xúgute̱ da caní gulezaca xra xrtáudxu, naꞌ zaj naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa chee̱ guzéajniꞌi na dxiꞌu, zúadxu lu zra bze̱be caní. 12 Caꞌ naca na, nu benneꞌ dxéquene̱ꞌ ze̱ chache̱ꞌ lu da naca chee̱ Dios dxal-laꞌ guxúe xanneꞌ cuine̱ꞌ chee̱ quebe cheajcházie̱ꞌ. 13 Da dxelún zréaje leꞌe naca na tuze ca da dxelún zréaje xúgute̱ bénneache, naꞌ waca guxrén lázrele Dios laweꞌ da quebe guꞌe̱ lataj bi gun zréaje leꞌe da quebe séquele guchaga laule, naꞌ gate gaca tu da gun zréaje na leꞌe, Dios gunne̱ꞌ leꞌe ájala gunle chee̱ lale lu da naꞌ, chee̱ séquele guchaga laule na. 14 Chee̱ le̱ naꞌ, bi bichaꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, québedxa gucáꞌana szrenle bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ. 15 Dxuchálajle̱naꞌ leꞌe ca dxuchálajle̱naꞌ benneꞌ dxeléajniꞌine̱ꞌ, naꞌ léꞌequeze waca guchíꞌale chee̱ da dxapaꞌ leꞌe. 16 Gate dxágadxu da dxucube na ca guca gate gute Xránadxu, dxápadxu ba láꞌana Dios. Gate dxíꞌajdxu xrisa uva láꞌazxa, da nigá dxuléꞌe na dxezidxu ba neza dxen chee̱ Cristo da gulalaj na le̱ꞌe̱ xaga béguaj. Xeta xtila naꞌ da dxuzúzrujdxu dxuléꞌe na xezidxu ba neza be̱laꞌ dxen chee̱ Cristo da bdee̱ꞌ waláz chee̱dxu le̱ꞌe̱ xaga béguaj. 17 Lácala naxandxu, xúgute̱dxu dxágudxu tu xeta xtílaqueze da naca na tuze, da naꞌ dxuléꞌe na nácadxu ca tuze be̱laꞌ dxen chee̱ Cristo. 18 Le nnaꞌxque ca zaj naca benneꞌ Israel caꞌ. Benneꞌ caní, benneꞌ dxelawe̱ꞌ da dxuluzré̱ꞌe̱ lu cugu chee̱ Dios dxeleziꞌe̱ ba neza lu cugu naꞌ. 19 Quebe dxenníaꞌ naca tu bedáuꞌ xiaj xaga tu da zaca, naꞌ be̱laꞌ da dxuluzría bénneache lau bedáuꞌ xiaj xaga quebe zácadxa ca bítete̱ze xetú be̱laꞌ. 20 Dxenníaꞌ da dxuluzría lau bedáuꞌ xiaj xaga benneꞌ caꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ Dios, dxuluzríe̱ꞌ na lau beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ ne quegá lau Dios, naꞌ quebe dxaca lazraꞌ gunle tuze beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ. 21 Quebe gaca xíꞌajle da naꞌ dxuléꞌe na nácale Xránadxu  





























427

1 CORINTIOS 10, 11

tuze, ne xíꞌajte̱le da guléꞌe na nácale tuze beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, ne quebe gaca gágule da naca na chee̱ Xránadxu, ne gágute̱le da naca na chee̱ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ. 22 ¿Dxaca lázrele xewine lazreꞌ Xránadxu laweꞌ da dxusandxu Le̱ꞌ? ¿Dxéquele leꞌe nácadxu benneꞌ wáladxa ca Le̱ꞌ?  

Da naca chee̱dxu gundxu, ne ca naca xel-la zriꞌi lazreꞌ 23 Da

li naca da naꞌ dxelenná bénneache, dxelenné̱ꞌ: Naca chiaꞌ gunaꞌ da dxaca lazraꞌ. Quegá xúgute̱ naca na da sidxu ba neza. Naca chee̱ nu benneꞌ gune̱ꞌ ca dxaca lazre̱ꞌ san quegá xúgute̱ gusegula na le̱ꞌ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ. 24 Dxal-laꞌ gundxu da gaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ xula, ne quegá da gaca na chaweꞌ cheé̱zedxu. 25 Le gagu leꞌe ca naca da dxedaꞌu laweꞌ xiꞌa, ne quebe naba xúzrele chee̱ na chee̱ quebe sua ste̱be xichaj lázrdaule, 26 laweꞌ da zaj naca chee̱ Xránadxu xe̱zr la xu nigá, ne xúgute̱ da caꞌ zaj zraꞌ lu xe̱zr la xu. 27 Che nu benneꞌ, benneꞌ quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu, dxenné̱ꞌ leꞌe gágule xeta, naꞌ che dxaca lázrele chéajle, le gagu xúgute̱ da guzríe̱ꞌ laule, ne quebe naba xúzrele chee̱ na chee̱ quebe sua ste̱be xichaj lázrdaule. 28 Che nna nu benneꞌ zúale̱ leꞌe, naꞌ xe̱ꞌe̱ leꞌe: “Be̱laꞌ nigá bache guzría na lau bedáuꞌ xiaj xaga”, quebe gágule na, chee̱ quebe guzúale ste̱be bénneaꞌ gunné̱ꞌ caꞌ, ne chee̱ quebe sua ste̱be xichaj lázrdaule. 29 Dxenníaꞌ da nigá chee̱ xichaj lázrdau benneꞌ zúale̱ne̱ꞌ lueꞌ, ne quegá chee̱ xichaj lázrdauꞌ luéꞌqueze. Waca naba xuzre tu benneꞌ: “¿Bizr chee̱ naꞌ dxuchiꞌu da naca chiaꞌ laweꞌ da sua ste̱be xichaj lázrdau benneꞌ xula? 30 Che dxapaꞌ Dios: Xcalenuꞌ chee̱ da dxawaꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ xelezí tizre̱ꞌ nedaꞌ chee̱ da dxawaꞌ?” 31 Chee̱ le̱ naꞌ, che dxágule u dxíꞌajle, u bítete̱ze da dxunle, le gun xúgute̱ chee̱ gaca ba Dios. 32 Quebe bi gunle da guzúa na ste̱be benneꞌ xula, quegá benneꞌ judío caꞌ, ne quegá benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, ne quegá nu benneꞌ naque̱ꞌ bi chee̱ Dios. 33 Nedaꞌ dxunaꞌ ba xuzre gunaꞌ da xelezaca ba lazreꞌ xúgute̱ bénneache ca naca xúgute̱ da dxunaꞌ. Quebe dxunaꞌ da gaca chaweꞌ chee̱zaꞌ san da gaca chaweꞌ chee̱ xezícadxa bénneache chee̱ xelelé̱ꞌ. 1 Le gun ca dxunaꞌ nedaꞌ, ca nedaꞌ dxúnquezaꞌ ca be̱n Cristo.  



















11



Da dxelún nuꞌula naga zaj nazraga bi chee̱ Cristo

2 Bi

bichaꞌ, dxapaꞌ leꞌe ba láꞌana laweꞌ da dxeajsá lázrequezle nedaꞌ, ne dxunle ca naca da bzéajniꞌidaꞌ leꞌe. 3 Naꞌa dxaca  

1 CORINTIOS 11

428

lazraꞌ chéajniꞌile naca Cristo xíchaje̱ chee̱ tu tu benneꞌ biu, naꞌ benneꞌ biu naque̱ꞌ xíchaje̱ chee̱ zruꞌule̱ꞌ, ca naca Dios, naque̱ꞌ xíchaje̱ chee̱ Cristo. 4 Che tu benneꞌ biu gugácue̱ꞌ xíchaje̱ꞌ gate dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios naga zaj nadupa bi chee̱ Cristo, u gate dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naca na tu xel-la stuꞌ chee̱ Bénneaꞌ naque̱ꞌ xíchaje̱ꞌ. 5 Che tu nuꞌula quebe gugácue̱ꞌ xíchaje̱ꞌ gate dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios, u gate dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naca na tu xel-la stuꞌ chee̱ꞌ, laweꞌ da dxun cuine̱ꞌ ca tu benneꞌ biu. Lé̱bezqueze naca na chugue̱ꞌ xíchaje̱ꞌ. 6 Che tu nuꞌula quebe gugacu xíchaje̱ꞌ, nácadxa xrlátaje chugue̱ꞌ tu chiꞌize ca naca xicha xíchaje̱ꞌ. Naꞌ che naca na tu xel-la stuꞌ chee̱ nuꞌula che chugue̱ꞌ xíchaje̱ꞌ, u che guzúe̱ꞌ zrígaze xíchaje̱ꞌ ca dxun tu benneꞌ biu, dxal-laꞌ gugacu xíchaje̱ꞌ naga zaj nazraga bi chee̱ Cristo. 7 Benneꞌ biu quebe dxal-laꞌ gugacu xíchaje̱ꞌ laweꞌ da naque̱ꞌ luꞌa le saca Dios, naꞌ da naque̱ꞌ dxuléꞌe na ca naca xella szren chee̱ Dios. Da naca nuꞌula dxuléꞌe na ca naca xel-la szren chee̱ benneꞌ biu. 8 Gate be̱n Dios benneꞌ biu, quebe bi guléaje̱ꞌ le̱ꞌ lu be̱laꞌ dxen chee̱ nuꞌula, san guléaje̱ꞌ lu be̱laꞌ dxen chee̱ benneꞌ biu da naꞌ bexune̱ꞌ nuꞌula naꞌ. 9 Dios be̱ne̱ꞌ nuꞌula naꞌ chee̱ nna beꞌe benneꞌ biu le̱ꞌ, ne quegá be̱ne̱ꞌ benneꞌ biu chee̱ nna beꞌe nuꞌula le̱ꞌ. 10 Chee̱ le̱ naꞌ nuꞌula dxal-laꞌ guzúe̱ꞌ xíchaje̱ꞌ tu da dxuléꞌe na zua nu dxenná beꞌe le̱ꞌ chee̱ quebe gun zréajene̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ chee̱ Dios. 11 Lu da nácadxu chee̱ Cristo, benneꞌ biu dxechinne̱ꞌ nuꞌula, ne cáꞌanqueze dxechín nuꞌula benneꞌ biu. 12 Da li Dios guléaje̱ꞌ nuꞌula naꞌ lu be̱laꞌ dxen chee̱ benneꞌ biu, naꞌ cáꞌanqueze benneꞌ biu dxálaje̱ꞌ chee̱ nuꞌula, naꞌ xúgute̱dxu zadxu lu naꞌ Dios. 13 Le nnaꞌxque leꞌe che naca xrlátaje che tu nuꞌula guchálajle̱ne̱ꞌ Dios, ne quebe gugacu xíchaje̱ꞌ. 14 Da nácaquezdxu dxuléꞌe na dxiꞌu naca tu xel-la stuꞌ che benneꞌ biu se̱ tunna xicha xíchaje̱ꞌ, 15 naꞌ naca tu da ba láꞌana chee̱ nuꞌula se̱ na tunna, laweꞌ da nunna Dios le̱ꞌ xicha xíchaje̱ꞌ tunna chee̱ gugacu na xíchaje̱ꞌ. 16 Naꞌa che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gutil-le̱ꞌ dizraꞌ ca naca da nigá, dxal-laꞌ nézene̱ꞌ quegá dxiꞌu ne quegá benneꞌ zaj nazraga chee̱ Cristo quebe núnbeadxu xetú da xula.  

























Da dxelún benneꞌ, gate dxelawe̱ꞌ da naca chee̱ Xránadxu 17 Ca

naca chee̱ da nigá quebe dxapaꞌ leꞌe ba láꞌana laweꞌ da dxaca da cale̱la chee̱le gate nazrágale, ne quegá da chaweꞌ. 18 Da nédxuteca, dxulé̱ꞌe̱ nedaꞌ gate dxezrágale chee̱  

429

1 CORINTIOS 11

güe láꞌanale Dios nácale chupa laꞌa. Dxéquedaꞌ naca da li da dxelenné̱ꞌ. 19 Dxál-laꞌqueze gácale chupa laꞌa chee̱ guléꞌe laweꞌ nu benneꞌ ládujla leꞌe da li naque̱ꞌ bi chee̱ Cristo. 20 Chee̱ le̱ naꞌ gate dxezrágale leꞌe chee̱ gágule da naca chee̱ Xránadxu, da li québedxa naca na chee̱ Xránadxu. 21 Gate dxezrín zra dxágule, tu tule leꞌe dxebía lau chee̱le dxecáꞌale xel-la wagu cha chee̱le, naꞌ bál-lale leꞌe dxegáꞌanale dxedunle, naꞌ xezícadxale dxezúzrele. 22 ¿Quebe bi de̱ chee̱le naga xiꞌaj gágule? Caꞌan dxunle, dxuzúale chaláꞌala bi caꞌ chee̱ Dios, ne dxuguꞌule xel-la stuꞌ benneꞌ caꞌ quebe bi de̱ chee̱ꞌ. ¿Bízraqueze xapaꞌ leꞌe? ¿Dxallaꞌ gapaꞌ leꞌe ba láꞌana? ¡Cabataꞌ!  







Da dxágudxu da naca chee̱ Xránadxu (Mt. 26.26-29; Mr. 14.22-25; Lc. 22.14-20) 23 Xránaquezdxu

bzéajniꞌine̱ꞌ nedaꞌ da nigá bsé̱dedaꞌ leꞌe: Lu zreꞌ náꞌqueze gate Judas bdee̱ꞌ Xránadxu Jesús lu naꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ Jesús guqué̱ꞌe̱ xeta xtila, 24 naꞌ gudé guzre̱ꞌ Dios: Xcalenuꞌ, bzúzruje̱ꞌ na, naꞌ gunné̱ꞌ: “Le gagu. Xeta xtila nigá dxuléꞌe na ca gaca chee̱ be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ lu da naꞌ saca ziꞌa waláz chee̱le. Le gun da nigá chee̱ cheajsá lázrele nedaꞌ.” 25 Cáꞌanqueze, gudé gulawe̱ꞌ, guqué̱ꞌe̱ xrisa uva, naꞌ gunné̱ꞌ: “Xrisa uva nigá dxuléꞌe na ca naca da dxuzé̱ chacha na xel-la wezría cube da naca na dxen chiaꞌ. Tu tu lasa xíꞌajle na, le gun na chee̱ cheajsá lázrele nedaꞌ.” 26 Caꞌ naca na, ca zrin zra xeláꞌ Xránadxu, guléꞌele ca guca gate gute Xránadxu tu tu lasa gate gágule xeta xtila nigá, ne xíꞌajle xrisa uva nigá.  





Ca dxal-laꞌ gágudxu da naca chee̱ Xránadxu 27 Caꞌ

naca na, nútete̱ze benneꞌ gawe̱ꞌ xeta xtila nigá, u xíꞌaje̱ꞌ xrisa uva chee̱ Xránadxu, ne quebe dxape̱ꞌ ba láꞌana na, naꞌ dxune̱ꞌ dul-la da dxuzúa be̱laꞌ dxen chee̱ Xránadxu chaláꞌala. 28 Chee̱ le̱ naꞌ tu tudxu dxal-laꞌ guxúe xánnedxu xichaj lázrdaudxu gate za gágudxu xeta xtila nigá, ne za xíꞌajdxu xrisa uva nigá, 29 laweꞌ da che xiꞌaj gágudxu, ne quebe dxéquedxu dxuléꞌe na ca naca be̱laꞌ dxen chee̱ Xránadxu, naꞌ da xiꞌaj gágudxu gun na bágadxu zria. 30 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ zan ládujla leꞌe quebe chaweꞌ zaj zue̱ꞌ, ne zaj nate niꞌa ne̱ꞌe̱, naꞌ bal-la benneꞌ ládujla leꞌe ba gulatie̱ꞌ. 31 Che guxúe xanneꞌ cuínadxu, quebe gun na ba xen guchiꞌa Xránadxu chee̱dxu caní. 32 Gate Xránadxu dxuchiꞌe̱ chee̱dxu, dxudée̱ꞌ dxiꞌu xel-la ziꞌ chee̱ quebe cuía xidxu nen benneꞌ zaj zre̱ꞌe xe̱zr la xu nigá.  









1 CORINTIOS 11, 12

430

33 Caꞌ

naca na, bi bichaꞌ. Gate dxezrágale chee̱ gágule da naca chee̱ Xránadxu, le cueza ljwézrele tule xetule chee̱ bi gágule. 34 Che núlale dxedunle, le gagu lu xuꞌu lízrquezle, chee̱ quebe gun na ba xen guzría xiꞌ Dios leꞌe gate naꞌ nazrágale. Xezícadxa da caꞌ dxelaca chee̱le gucáꞌanaꞌ chaweꞌ gate xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe.  

Xel-la waca caꞌ da dxunna Beꞌ Láꞌazxa tu tudxu dxiꞌu

12

1 Bi

bichaꞌ, zaj de̱ da dxaca lazraꞌ chéajniꞌile ca naca chee̱ xel-la waca caꞌ da dxunna Beꞌ Láꞌazxa tu tudxu

dxiꞌu. 2 Ba nézquezle gate naꞌ quebe ne chéajle̱le chee̱ Xránadxu, be̱ꞌe̱le lataj gulezrube xue̱ꞌ leꞌe chee̱ xeajé̱ láꞌanale bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ, da quebe dxelenné̱ na. 3 Chee̱ le̱ naꞌ dxaca lazraꞌ nézele che zua nu benneꞌ nne̱ꞌ: Nabía xiꞌ Jesús, quebe dxuchálaje̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios. Naꞌ netú benneꞌ gaca nne̱ꞌ: Jesús naque̱ꞌ Xranaꞌ, che quebe dxuchálaje̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. 4 Zaj nazráꞌ xel-la waca caꞌ da gaca siꞌ lu nnadxu, q san tuze naca Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu na. 5 Zaj nazráꞌ ca gaca gundxu zrin, san tuze naca Xránadxu, Bénneaꞌ dxundxu zrin chee̱ꞌ. 6 Zaj nazráꞌ ca da gaca gundxu, san tuze naca Dios, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la waca gundxu na. 7 Dios dxunne̱ꞌ cha chee̱d xu tu xel-la waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ gaca da ba neza chee̱ xúgute̱dxu. 8 Ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa dxunne̱ꞌ bal-la benneꞌ xel-la waca xuluchálaje̱ꞌ dute̱ xel-la sina, naꞌ xebal-le̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ náꞌqueze dxunne̱ꞌ le̱ꞌ xel-la waca xuluchálaje̱ꞌ dute̱ xel-la naxéajniꞌi. 9 Xebal-le̱ꞌ dxeleziꞌe̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ náꞌqueze, naꞌ xebal-le̱ꞌ dxeleziꞌe̱ xel-la waca chee̱ xelexune̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ. 10 Xebal-le̱ꞌ dxeleziꞌe̱ xel-la waca xelune̱ꞌ xel-la waca caꞌ chee̱ xabáa, naꞌ xebal-le̱ꞌ dxeleziꞌe̱ xel-la waca chee̱ xuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Xebal-le̱ꞌ, Dios dxunne̱ꞌ le̱ꞌ xel-la waca xelenézene̱ꞌ nu beꞌ dxuchalaj na lu dxuꞌa bénneache.  





431

1 CORINTIOS 12

Xebal-le̱ꞌ dxeleziꞌe̱ xel-la waca xuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ nazráꞌ, da quebe naca xrtízrqueze̱ꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ dxeleziꞌe̱ xel-la waca xuluxuzájle̱ꞌe̱ dizraꞌ nazráꞌ naꞌ. 11 Xúgute̱ da caní dxun tuze Beꞌ náꞌqueze, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ cha chee̱dxu xel-la waca caní cáte̱ze da dxaca lázrequeze̱ꞌ.  

Xúgute̱dxu nuchágadxu tuze be̱laꞌ dxen 12 Zua

chee̱dxu tu be̱laꞌ dxen da napa na zánete̱ cueꞌ. Dxiꞌu, dxéajle̱dxu chee̱ Cristo, nácadxu ca tuze be̱laꞌ dxen chee̱ Cristo. 13 Xúgute̱d xu dxiꞌu, che nácadxu benneꞌ judío, u benneꞌ quebe nácadxu judío, ne che nácadxu benneꞌ zaj nadaꞌu, u benneꞌ quebe zaj nadaꞌu, gate gudxúadxu nisa da dxuléꞌe na nácadxu Cristo tuze, cáꞌanqueze bexácadxu ca tuze be̱laꞌ dxen, da naꞌ be̱n tuze Beꞌ Láꞌazxa, naꞌ Diosqueze be̱nne̱ꞌ dxiꞌu lataj sidxu tuze Beꞌ náꞌqueze. 14 Tu be̱laꞌ dxen quebe naca na tu cueꞌze, san naca na zaneꞌ cueꞌ. 15 Che níꞌadxu nna na: Quebe nacaꞌ naꞌu, ne chee̱ le̱ naꞌ quebe nacaꞌ chee̱ be̱laꞌ dxen chiuꞌ, quegá da ni gun na québedxa naca na chee̱ be̱laꞌ dxen naꞌ. 16 Naꞌ che nágadxu nna na: Quebe nacaꞌ lauꞌ, ne chee̱ le̱ naꞌ quebe nacaꞌ chee̱ be̱laꞌ dxen chiuꞌ, quegá da ni gun na québedxa naca na chee̱ be̱laꞌ dxen naꞌ. 17 Che dute̱ be̱laꞌ dxen chee̱dxu naca na laudxu, ¿ájazra gundxu xendxu? Che dute̱ be̱laꞌ dxen chee̱dxu naca na nágadxu, ¿ájazra gundxu léꞌedxu? 18 Dios nuzúe̱ꞌ cha chee̱ cueꞌ be̱laꞌ dxen naꞌ naga dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ. 19 Che dute̱ naꞌ naca na tuze cueꞌ, ¿gazra zúaqueze be̱laꞌ dxen naꞌ? 20 Ca naca na, lácala naca na zaneꞌ cueꞌ, tuze be̱laꞌ dxen naca na. 21 Xia laudxu quebe dxal-laꞌ xe̱ na nadxu: Quebe nachindaꞌ lueꞌ, ne quebe dxal-laꞌ nna xíchajdxu, xe̱ na níꞌadxu: Quebe nachindaꞌ leꞌe. 22 Da naca na, da zaj naca chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱dxu da dxéquedxu quebe zaj nácateca na blau, zaj naca na da dxechínedxadxu, 23 Da zaj naca na chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱dxu da quebe dxápadxu ba láꞌana zaj naca na da dxugacu xánnedxadxu. Da caꞌ dxéquedxadxu quebe dxal-laꞌ guléꞌedxu zaj naca na da dxucáchedxu, 24 da quebe dxun na ba xen gundxu chee̱ da caꞌ gaca guléꞌedxu. Caꞌ naca na, Dios be̱ne̱ꞌ be̱laꞌ dxen chee̱dxu chee̱ gápadxadxu ba láꞌana da caꞌ dxéquedxu quebe nácateca na da gápadxu ba láꞌana, 25 chee̱ quebe gaca chupa laꞌa be̱laꞌ dxen chee̱dxu. Tu tu cueꞌ chee̱ be̱laꞌ  

























1 CORINTIOS 12, 13

432

dxen cueꞌ na gunne xue chee̱ ljwezre na. 26 Che dxedé xel-la ziꞌ tu da naca na chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱dxu, xúgute̱ da caꞌ dxeledé na xel-la ziꞌ, naꞌ che tu da naꞌ gaca da ba neza chee̱ na, naꞌ xúgute̱ da caꞌ dxelebé na tu zren. 27 Caꞌ naca na, leꞌe nácale be̱laꞌ dxen chee̱ Cristo, naꞌ tu tule nácale ca tu tu cueꞌ chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ naꞌ. 28 Caꞌ naca na, Dios nunézruje̱ꞌ lataj blau chee̱ bal-la benneꞌ ládujla bi chee̱ Cristo. Lu lataj blau nuzré̱ꞌe̱ benneꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ lu lataj gudxupeꞌ nuzré̱ꞌe̱ benneꞌ dxuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ꞌ, naꞌ lu lataj guxunneꞌ nuzré̱ꞌe̱ benneꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ gudé naꞌ nuzré̱ꞌe̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ xel-la waca da za xabáa. Gudé naꞌ nuzré̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxelexune̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxelácale̱ne̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxelenná beꞌe̱, ne benneꞌ caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ nazráꞌ da quebe zaj nézene̱ꞌ. 29 ¿Zaj naca xúgute̱ꞌ benneꞌ gubáz chee̱ꞌ? ¿Dxuluchalaj xúgute̱ꞌ waláz chee̱ꞌ? ¿Dxuluse̱de xúgute̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ? ¿Dxelún xúgute̱ꞌ xel-la waca chee̱ xabáa? 30 ¿Dxelexún xúgute̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ? ¿Dxuluchalaj xúgute̱ꞌ dizraꞌ nazráꞌ da quebe naca xrtizre̱ꞌ? ¿Dxuluxuzájlaꞌa xúgute̱ꞌ dizraꞌ nazráꞌ naꞌ? ¡Cabí! 31 Le gun ba xuzre siꞌ lu naꞌle chee̱ Dios xel-la waca caꞌ da nácadxa chaweꞌ. Naꞌa guléꞌedaꞌ leꞌe tu da cháwedxa.  











13

Xel-la zriꞌi lazreꞌ li 1 Che

dxuchálajaꞌ dizraꞌ chee̱ benneꞌ, ne chee̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ, san quebe napaꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ li, quebe nácadxaꞌ ca tu xide da dxenné̱ na, u ca tu xia da dxenné̱ na. 2 Che dxuchálajaꞌ waláz chee̱ Dios, ne che nezdaꞌ xúgute̱ da zaj nagache, ne dxéajniꞌidaꞌ xúgute̱ da dxelaca, ne napaꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ séquedaꞌ gucuasaꞌ xiꞌa caꞌ, san che quebe napaꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ li, quebe nu nácaquezaꞌ. 3 Che quísiaꞌ xúgute̱ da de̱ chiaꞌ, ne che guzúaꞌ be̱laꞌ dxen chiaꞌ chee̱ chezxe na, san che quebe napaꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ li, quebe bi da ba neza naca na chiaꞌ. 4 Bénneaꞌ nape̱ꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ li: Naque̱ꞌ zren lazreꞌ. Naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne quebe naque̱ꞌ xa lazreꞌ. Quebe dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ, ne quebe dxuzé̱cuꞌe̱. 5 Quebe dxune̱ꞌ da cale̱la, ne quebe naque̱ꞌ zreꞌe lazreꞌ. Quebe dxezre̱ꞌe̱, ne quebe dxuꞌu lazre̱ꞌ.  





433

1 CORINTIOS 13, 14

6 Quebe

dxebene̱ꞌ gate nu benneꞌ dxeajcházie̱ꞌ lu dul-la, san dxebene̱ꞌ lu da li. 7 Dxuchaga lawe̱ꞌ xúgute̱ da dxaca nen dute̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, ne dute̱ xel-la dxebeza lazreꞌ chee̱ꞌ, ne dute̱ xel-la zren lazreꞌ chee̱ꞌ. 8 Xel-la zriꞌi lazreꞌ li quebe te chee̱ na. Wazrín zra gate québedxa chínedxu nu benneꞌ guchálajle̱ne̱ꞌ dxiꞌu waláz chee̱ Dios, ne benneꞌ dxéajniꞌine̱ꞌ xúgute̱. 9 Naꞌa dxéajniꞌidxu látedauze, ne látedauze dxuchálajdxu waláz chee̱ Dios. 10 Zrin zra gate naꞌ chéajniꞌidxu dute̱ ca naca, naꞌ te chee̱ da naꞌ naca na látedauze. 11 Gate ne nacaꞌ bidauꞌ bchálajaꞌ ca bidauꞌ, ne gulaba lazraꞌ ca bidauꞌ, ne bchiꞌa ca bidauꞌ, san gate gucaꞌ benneꞌ waca, bzuaꞌ chaláꞌala da zaj naca chee̱ bidauꞌ. 12 Cáꞌanqueze naꞌa quebe dxeléꞌedxu cáte̱queze, ne da dxeléꞌedxu ze̱ zrul-la, san lu zra naꞌ léꞌedxu cáte̱queze. Naꞌa látedauze núnbeꞌa, san lu zra naꞌ gúnbeꞌa cáte̱queze ca dxun Dios, núnbeꞌtequeze̱ꞌ nedaꞌ. 13 Caꞌ naca na, xel-la dxeajlí lazreꞌ, ne xel-la dxebeza lazreꞌ, ne xel-la zriꞌi lazreꞌ li xelezúaqueze na chadía chacanna, san da blaudxa chee̱ da caní naca na xel-la zriꞌi lazreꞌ li.  











14

Ca naca chee̱ nu benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ dizraꞌ nazráꞌ da quebe naca na xrtizre̱ꞌ 1 Le

gun ba xuzre gápale xel-la zriꞌi lazreꞌ li, ne cáꞌanqueze le naba Dios gunne̱ꞌ leꞌe xel-la waca caꞌ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, ne da naca blaudxa, chee̱ gaca guchálajle waláz chee̱ Dios. 2 Bénneaꞌ dxuchálaje̱ꞌ dizraꞌ nazráꞌ da quebe naca na xrtizre̱ꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios, quegá nen bénneache, laweꞌ da quegá nu dxéajniꞌi da dxenné̱ꞌ. Dxuchálaje̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa da zaj nagache. 3 Bénneaꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios dxuchálajle̱ne̱ꞌ bénneache chee̱ gusegule̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu da naca chee̱ Dios, ne chee̱ ne̱ xúene̱ꞌ-beꞌ, ne chee̱ xue zrene̱ꞌ-beꞌ. 4 Bénneaꞌ dxuchálaje̱ꞌ dizraꞌ nazráꞌ naꞌ dxusegula cuine̱ꞌ, san bénneaꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios dxusegule̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo lu da naca chee̱ Dios. 5 Dxaca lazraꞌ gapa xúgute̱le xel-la waca guchálajle dizraꞌ nazráꞌ, san dxaca lázredxaꞌ gaca guchálajle waláz chee̱ Dios, laweꞌ da nácadxa chaweꞌ guchálajle waláz chee̱ Dios quézcala guchálajle dizraꞌ nazráꞌ, che quebe zua nu benneꞌ xuzájle̱ꞌe̱  







1 CORINTIOS 14

434

dizraꞌ nazráꞌ naꞌ chee̱ xelegula bi chee̱ Cristo lu da naca chee̱ Dios. 6 Chee̱ le̱ naꞌ, bi bíchaꞌdauꞌ, che xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe, ne guchálajle̱naꞌ leꞌe dizraꞌ nazráꞌ, ¿bizra da ba neza gaca na chee̱le che quebe guchálajle̱naꞌ leꞌe tu da ba bleꞌe Dios nedaꞌ, u tu da bzéajniꞌine̱ꞌ nedaꞌ, u tu da guchálajaꞌ waláz chee̱ Dios, u tu da guzéajniꞌidaꞌ leꞌe? 7 Nnáꞌxquedxu ca da caꞌ dxelenné̱ na da quebe zaj naca bane na ca bchiuj, ne bihuel-la. Che quebe gaca chéajniꞌidxu da dxelenné̱ na, quebe gaca nezdxu ca da dxelul-la na. 8 Gate dxaca wedil-la, che quebe dxebezre luzu da dxulucuezre̱ꞌ cáte̱queze, quebe nu se̱ lu wedil-la. 9 Cáꞌanqueze dxaca chee̱le leꞌe. Che quebe guchálajaꞌ dizraꞌ da dxéajniꞌile, ¿ájazra gaca nézele da dxenníaꞌ? Guchálajaꞌ lu beꞌ. 10 Da zante̱ dizraꞌ nazráꞌ zaj de̱ lu xe̱zr la xu nigá, ne da li xúgute̱ na zaj zéaje̱ na. 11 Naꞌa che quebe dxéajniꞌidaꞌ dizraꞌ dxuchálajle̱ tu benneꞌ nedaꞌ, gacaꞌ ca tu benneꞌ zituꞌ lau bénneaꞌ, naꞌ le̱ꞌ gaque̱ꞌ ca tu benneꞌ zituꞌ lawaꞌ nedaꞌ. 12 Chee̱ le̱ naꞌ, laweꞌ da dxaca lázrele siꞌ lu naꞌle xel-la waca caꞌ da dxunna Beꞌ Láꞌazxa dxiꞌu, le gun ba xuzre siꞌ lu naꞌle da caꞌ xulusegula na bi caꞌ chee̱ Cristo lu da naca chee̱ Dios. 13 Caꞌ naca na, bénneaꞌ dxuchálaje̱ꞌ dizraꞌ nazráꞌ dxal-laꞌ naba lau Dios gunne̱ꞌ le̱ꞌ xel-la waca xuzájle̱ꞌe̱ dizraꞌ nazráꞌ naꞌ. 14 Che guchálajle̱naꞌ Dios tu dizraꞌ nazráꞌla, da li dxuchálajle̱naꞌ Le̱ꞌ lu beꞌ nácaquezaꞌ, san quebe bi da ba neza naca na chee̱ xel-la dxéajniꞌi chiaꞌ. 15 ¿Bizra da dxal-laꞌ gunaꞌ xcaꞌ? Dxal-laꞌ guchálajle̱naꞌ Dios lu beꞌ nácaquezaꞌ, ne cáꞌanqueze nen xella dxéajniꞌi chiaꞌ. Dxal-laꞌ gul-laꞌ chee̱ Dios lu beꞌ nácaquezaꞌ, ne cáꞌanqueze nen xel-la dxéajniꞌi chiaꞌ. 16 Che dxue laꞌanuꞌ Dios tuze lu beꞌ nácaquezuꞌ, naꞌ benneꞌ ljwezruꞌ dxenne̱ꞌ chiuꞌ quebe gaca gune̱ꞌ tu zren lueꞌ gate dxuꞌu Dios: Xcalenuꞌ, laweꞌ da quebe dxéajniꞌine̱ꞌ da dxennáuꞌ. 17 Da dxuchálajle̱nuꞌ Dios nácale̱ꞌe̱ na chaweꞌ, san bénneaꞌ dxenne̱ꞌ quebe dxegule̱ꞌ lu da naca chee̱ Dios. 18 Dxapaꞌ Dios: Xcale̱ne̱ꞌ laweꞌ da dxuchálajdxaꞌ dizraꞌ nazráꞌ ca xúgute̱le leꞌe, 19 san naga zaj nazraga bi chee̱ Cristo dxaca lázredxaꞌ guchálajaꞌ gázxuze dizraꞌ da xeléajniꞌibeꞌ chee̱ gusé̱dedaꞌ-beꞌ, quézcala guchálajaꞌ chi mila dizraꞌ nazráꞌ da quebe gaca xeléajniꞌibeꞌ. 20 Bi bíchaꞌdauꞌ. Quebe gulaba lázrele ca bidauꞌ. Le gaca ca bidauꞌ chee̱ quebe gunle da cale̱la, san le gaca benneꞌ wal-la chee̱ gulaba lázrele cháweꞌdauꞌ. 21 Naxúaj lu xiche láꞌazxa chee̱  































435

1 CORINTIOS 14

da dxenná bea Dios, da dxenná na: Guchálajle̱naꞌ benneꞌ xe̱zr la xu nigá nen dizraꞌ nazráꞌ, ne lu dxuꞌa benneꞌ zituꞌ caꞌ, san ne caní quebe xelenne̱ꞌ chiaꞌ. Caní dxenná Xránadxu. 22 Caꞌ naca na, xel-la waca chee̱ guchálajdxu dizraꞌ nazráꞌ naca na tu da dxuléꞌe na lau benneꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios, ne quegá lau benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ. 23 Naꞌa, gate nazrágale, che xúgute̱le dxuchálajle dizraꞌ nazráꞌ, naꞌ che xelexúꞌu benneꞌ quebe zaj nazé̱dene̱ꞌ, u benneꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios, ¿quebe xelenné̱ꞌ zaj nadá xichaj lázrdaule? 24 Naꞌa che dxuchalaj xúgute̱le waláz chee̱ Dios, naꞌ che chuꞌu tu benneꞌ quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios, u tu benneꞌ quebe nazé̱dene̱ꞌ, naꞌ guéquene̱ꞌ nabague̱ꞌ dul-la, naꞌ lé̱queze̱ꞌ guchiꞌa cuine̱ꞌ gate xenne̱ꞌ da dxennale xúgute̱le. 25 Caꞌ gaca na, da zaj nagache xichaj lázrdawe̱ꞌ xululéꞌe lau na, naꞌ guzúa zribe̱ꞌ, ne güe láꞌane̱ꞌ Dios, naꞌ nne̱ꞌ da li zúale̱ Dios leꞌe. 26 Caꞌ naca na, bi bíchaꞌdauꞌ, gate dxezrágale, bál-lale leꞌe nápale salmo caꞌ, ne xebál-lale nápale da gusé̱dele ljwézrele, ne xebál-lale nápale tu da bleꞌe Dios leꞌe, ne xebál-lale nápale tu dizraꞌ nazráꞌ da guchálajle, ne xebál-lale nápale xel-la waca xuzájlaꞌale dizraꞌ nazráꞌ naꞌ. Cháweꞌdauꞌ naca na, san xúgute̱ da caꞌ dxal-laꞌ xulusegula na bi caꞌ chee̱ Cristo lu da naca chee̱ Dios. 27 Gate guchálajle dizraꞌ nazráꞌ, waca xuluchalaj chupa benneꞌ, u chunna benneꞌ, ne tuwéaj tuwéajle, naꞌ tu benneꞌ dxal-laꞌ xuzájle̱ꞌe̱ da dxennale. 28 Naꞌa che quebe nu chiláꞌ benneꞌ xuzájle̱ꞌe̱ dizraꞌ nazráꞌ naꞌ, gácadxa chaweꞌ quebe bi da nne̱ꞌ naga nazrágale. Tu tule dxal-laꞌ nnale léꞌequezle, ne nen Dios. 29 Cáꞌanqueze benneꞌ dxuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios waca xelenné̱ꞌ chupa chúnnaze̱ꞌ, naꞌ xezícadxale dxal-laꞌ guchíꞌale da naꞌ dxenné̱ꞌ. 30 Che dxuléꞌe Dios xetú benneꞌ dxeꞌe̱ naꞌ tu dizraꞌ, naꞌ bénneaꞌ dxuchálaje̱ꞌ dxal-laꞌ gusane̱ꞌ ca da dxuchálaje̱ꞌ. 31 Xúgute̱le leꞌe waca guchálajle waláz chee̱ Dios tuwéaj tuwéajle chee̱ chéajniꞌi xúgute̱le, ne sile da gun chacha na leꞌe. 32 Benneꞌ caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios dxun na ba xen nna béꞌene̱ꞌ beꞌ nácaqueze̱ꞌ, 33 laweꞌ da naca Dios Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la dxebeza zri lazreꞌ, ne quebe dxun zréajene̱ꞌ bénneache. Ca zaj xuꞌu lau xúgute̱ cueꞌ bi bíchedxu, bi chee̱ Dios, 34 dxal-laꞌ xelezúa zrize nuꞌula caꞌ naga nazrágale, laweꞌ da quebe naca chee̱ꞌ xuluchálaje̱ꞌ. Dxal-laꞌ xuluzúe̱ꞌ dizraꞌ ca naxúaj na lu da nadxixruj bea Dios. 35 Che dxelaca lazre̱ꞌ bi  



























1 CORINTIOS 14, 15

436

xeléajniꞌine̱ꞌ, dxal-laꞌ xuluche̱be̱ꞌ benneꞌ cha chee̱ꞌ lizre tu tue̱ꞌ laweꞌ da quebe dxuléꞌe na chaweꞌ tu nuꞌula guchálaje̱ꞌ naga nazrágale. 36 Dxal-laꞌ gueque beꞌele quebe guzú lau xrtizra Dios sua na ládujla leꞌe, ne quegá leꞌeze nazíꞌ lu naꞌle na. 37 Che nu benneꞌ dxéquene̱ꞌ naque̱ꞌ benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, u zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, dxal-laꞌ gueque béꞌene̱ꞌ da nigá dxuzúajaꞌ chee̱le naca na tu da gunná beꞌe Xránadxu. 38 Che quebe dxaca lazre̱ꞌ gueque béꞌene̱ꞌ da nigá, quebe dxal-laꞌ siꞌ lu naꞌle bénneaꞌ. 39 Caꞌ naca na, bi bíchaꞌdauꞌ, le gun ba xuzre guchálajle waláz chee̱ Dios, ne quebe guzágale bénneaꞌ dxuchálaje̱ꞌ dizraꞌ nazráꞌla. 40 Xúgute̱ da caní dxal-laꞌ gunle dute̱ ba láꞌana, ne ca dxal-laꞌ gaca na.  









15

Ca bebán Cristo ládujla benneꞌ gate 1 Naꞌa,

bi bíchaꞌdauꞌ, dxuzendaꞌ leꞌe dizraꞌ chaweꞌ da ba bzendaꞌ leꞌe, da naꞌ guzíꞌ lu naꞌle, ne da daꞌle leꞌe. 2 Ne̱ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ nigá nalale che dxéajle̱le chee̱ da bzendaꞌ leꞌe, ne che quebe guca dácheze xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱le. 3 Da naca blaudxa, bzéajniꞌidaꞌ leꞌe da guzíꞌ lu naꞌa, gute Cristo ne̱ chee̱ dul-la da nabágadxu ca naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, 4 naꞌ bulucache̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ bebane̱ꞌ zra guxunneꞌ zra ca naxúajqueze na lu dizraꞌ láꞌazxa, 5 naꞌ bleꞌe lawe̱ꞌ lau Pedro, naꞌ gudé naꞌ bleꞌe lawe̱ꞌ lau benneꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ. 6 Gudé naꞌ bleꞌe lawe̱ꞌ lau bi bíchedxu zaj nácadxe̱ꞌ ca gazxuꞌ gaxúa benneꞌ zaj nazrague̱ꞌ tu zren, naꞌ benneꞌ zan, benneꞌ caꞌ ne zaj naca bane̱ꞌ, láqueze benneꞌ zan, benneꞌ caꞌ ba gulatie̱ꞌ. 7 Gudé naꞌ bleꞌe lawe̱ꞌ lau Jacobo, naꞌ gudé naꞌ bleꞌe lawe̱ꞌ lau xúgute̱ benneꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ. 8 Bzé̱bedxa, ca gudé chee̱ xúgute̱ da naꞌ, bleꞌe lawe̱ꞌ lawaꞌ nedaꞌ, lácala nedaꞌ nacaꞌ ca tu bidauꞌ, bi gúlajbeꞌ ba gudé beuꞌ chee̱beꞌ. 9 Nedaꞌ nacaꞌ benneꞌ bzé̱bedxa chee̱ xúgute̱ benneꞌ gubáz chee̱ Cristo, ne quebe naca chiaꞌ siꞌ laꞌ gubáz chee̱ Cristo laweꞌ da gudáu ziꞌ xuzraꞌ bi caꞌ chee̱ Dios. 10 Nacaꞌ da nacaꞌ laweꞌ da guca Dios zriꞌi lazreꞌ nen nedaꞌ, naꞌ quebe guca dácheze xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ nen nedaꞌ, laweꞌ da ba nundxaꞌ zrin ca xúgute̱ benneꞌ gubáz caꞌ, láqueze quegá nedaꞌ nunaꞌ na, san Dios bchínene̱ꞌ nedaꞌ. 11 Quebe zácadxa na che naca nedaꞌ, u che naca benneꞌ caꞌ, da nigá naca na dizraꞌ bzénentuꞌ bénneache, ne naca na da guxéajle̱le.  



















437

1 CORINTIOS 15

Ca xelexebán benneꞌ gate 12 Che

da dxuzénentuꞌ bénneache dxenná na bebán Cristo ládujla benneꞌ gate, ¿ájazra naca na bál-lale leꞌe dxennale quebe xelexebán benneꞌ gate? 13 Che quebe xelexebán benneꞌ gate, Crístoqueze quebe bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, 14 naꞌ che quebe bebán Cristo ládujla benneꞌ gate, dácheze naca da dxuzénentuꞌ bénneache, ne dácheze naca da dxeajlí lázrele chee̱ Cristo. 15 Che caní naca na dxexeché̱bentuꞌ chee̱ Dios da we̱n lazreꞌ laweꞌ da dxennantuꞌ bsebán Dios Cristo, naꞌ che quebe xelexebán benneꞌ gate, quebe bsebán Dios Cristo. 16 Che quebe xelexebán benneꞌ gate, Crístoqueze quebe bebane̱ꞌ, 17 naꞌ che quebe bebán Cristo, dácheze naca da dxeajlí lázrele chee̱ꞌ, naꞌ ne nabágale dul-la. 18 Che caní naca na, cáꞌanqueze benneꞌ zaj nate, benneꞌ caꞌ guleajlí lazre̱ꞌ Cristo zaj nanítequeze̱ꞌ. 19 Che da dxebeza lázrentuꞌ da naca chee̱ Cristo naca na chee̱ze xe̱zr la xu nigá, nácadxu baxáchedxa ca xúgute̱ bénneache. 20 Naꞌa da li bebán Cristo ládujla benneꞌ gate. Le̱ꞌ naque̱ꞌ benneꞌ nedxu bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate quézcala xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxal-laꞌ xelexebane̱ꞌ. 21 Ca guca, blaꞌ xel-la gute lu xe̱zr la xu nigá ne̱ chee̱ tuze benneꞌ, cáꞌanqueze ne̱ chee̱ tuze benneꞌ blaꞌ xel-la dxexebán chee̱ benneꞌ gate. 22 Ca naca dxelate xúgute̱ bénneache laweꞌ da zaj naque̱ꞌ tuze nen Adán, cáꞌanqueze xúgute̱ benneꞌ zaj naca tuze nen Cristo xelape̱ꞌ xel-la nabán li lazreꞌ. 23 Xelexebán tu tue̱ꞌ gate xelexexale̱ꞌ, nédxula bebán Cristo ca tu lina nedxu, naꞌ gudé naꞌ, gate xeláꞌ Cristo xelexebán benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ. 24 Nadxa cheajsé̱ chee̱ xe̱zr la xu nigá gate guzría xiꞌ Cristo xúgute̱ da dxelenná bea, ne xúgute̱ da dxelixruj bea na, ne xúgute̱ da zaj napa xel-la waca, naꞌ gudée̱ꞌ xel-la dxenná bea chee̱ꞌ lu naꞌ Xradxu Dios. 25 Dxun na ba xen nna bea Cristo ca zrin zra ba nuzúa Dios zran niꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, 26 naꞌ da bzé̱bedxa da cuía xiꞌ naca na xel-la gute. 27 Ba nuzúa Dios xúgute̱ zran niꞌa Cristo, san gate dxenná na nuzúe̱ꞌ xúgute̱ zran niꞌe̱, dxaca bea na quebe zua Dios ládujla da caꞌ, laweꞌ da Lé̱queze̱ꞌ naque̱ꞌ Bénneaꞌ bzue̱ꞌ xúgute̱ zran niꞌa Cristo. 28 Gate ba zua xúgute̱ lu naꞌ Cristo, nadxa Crístoqueze, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zríꞌinequeze Dios guzúa cuine̱ꞌ lu naꞌ Dios, Bénneaꞌ bdee̱ꞌ xúgute̱ lu naꞌ Le̱ꞌ. Caꞌ naca na, Dios gaque̱ꞌ blau laweꞌ xúgute̱ da de̱. 29 Xetú da dxaca, zaj zua benneꞌ dxeledxúe̱ꞌ nisa waláz chee̱ benneꞌ zaj nate. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxelune̱ꞌ caní che quebe  

































1 CORINTIOS 15

438

xelexebán benneꞌ gate? ¿Bizr chee̱ naꞌ dxeledxúe̱ꞌ nisa waláz chee̱ benneꞌ gate? 30 Cáꞌanqueze, ¿bizr chee̱ naꞌ zúatequezdxu dxiꞌu lu da ste̱be? 31 Xúgute̱ zra zuaꞌ lu da ste̱be chee̱ xel-la gute. Dxapaꞌ leꞌe, bi bichaꞌ, da li naca da nigá ne̱ chee̱ da ba neza da napaꞌ ne̱ chee̱le lu da nácadxu nen Xránadxu Jesucristo. 32 Che ca tu bénneacheze gudíl-lale̱naꞌ benneꞌ zaj naca ca be̱ snia caꞌ lu xe̱zre Efeso ¿bizra da ba neza naca na chiaꞌ? Che quebe xelexebán benneꞌ gate dxal-laꞌ gundxu ca dxelenná bénneache, dxelenné̱ꞌ: “Xiꞌaj gágudxu laweꞌ da wxre gátedxu.” 33 Quebe güele lataj nu si xe̱ leꞌe. Naca cáte̱ze dxenná na: Che gácadxu tuze benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, tu zrénqueze gundxu da cale̱la. 34 Le guxúe xanneꞌ cuínale, ne quebe gunle dul-la, laweꞌ da bállale leꞌe quebe núnbea xánnele Dios. Da nigá dxapaꞌ leꞌe chee̱ gápale xel-la stuꞌ. 35 Guche̱be nu benneꞌ nedaꞌ: Ájazra xelexebán benneꞌ gate? ¿Ájazra gaca be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ? 36 Da nigá naca na tu da xálaze, laweꞌ da gate dxázadxu tu binne, dxun na ba xen cuía xiꞌ bínnedu naꞌ chee̱ gaca na tu xágadauꞌ. 37 Da naꞌ dxázadxu quebe naca na da xeláꞌ, san tu bínnedauze naca na, che naca na zruaꞌ xtila u xetú bínnedauꞌ. 38 Te naꞌ gun Dios chee̱ bínnedu naꞌ tu xágadauꞌ cáte̱ze dxaca lázrequeze̱ꞌ, naꞌ chee̱ tu tu bínnedauꞌ dxune̱ꞌ tu tu xágadauꞌ cáte̱ze zaj naca bínnedu caꞌ. 39 Quegá xúgute̱ be̱laꞌ dxen tuz ca zaj naca na. Tuze ca naca be̱laꞌ dxen chee̱ bénneache, ne xetuze ca naca be̱laꞌ dxen chee̱ be̱ xixreꞌ caꞌ, naꞌ xetuze ca naca be̱laꞌ dxen chee̱ bxínnedu caꞌ, ne xetuze be̱laꞌ dxen chee̱ bela caꞌ. 40 Cáꞌanqueze zaj naca be̱laꞌ dxen chee̱ xabáa, ne be̱laꞌ dxen da zaj naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá. Xel-la xrtan chee̱ da zaj naca chee̱ xabáa nazráꞌ ca xel-la xrtan chee̱ da zaj naca chee̱ xe̱zr la xu. 41 Xel-la naxaníꞌ chee̱ gubizra nazráꞌ ca xel-la naxaníꞌ chee̱ beuꞌ, ne cáꞌanqueze nazráꞌ ca xel-la naxaníꞌ chee̱ belaj caꞌ, naꞌ ládujla belaj caꞌ, xel-la naxaníꞌ chee̱ tu belaj nazráꞌ ca xel-la naxaníꞌ chee̱ xetú belaj. 42 Cáꞌanqueze dxaca chee̱ benneꞌ caꞌ xelexebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. Dxucáchedxu lu ba tu da guzruꞌ, naꞌ xebán tu da québedxa gate. 43 Dxucáchedxu tu da xálaze, naꞌ xebán tu da xabáa. Dxucáchedxu tu da nate niꞌa naꞌ, naꞌ xebán tu da wállale̱ꞌe̱. 44 Dxucáchedxu tu be̱laꞌ dxen chee̱ beniácheze, naꞌ xebán tu be̱laꞌ dxen da naca na chee̱ beꞌ nácaquezdxu. Che zua tu  





























439

1 CORINTIOS 15

be̱laꞌ dxen da naca na bénneacheze, cáꞌanqueze zua tu be̱laꞌ dxen da naca na chee̱ beꞌ nácaquezdxu. 45 Cáꞌanqueze caní naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: Benneꞌ nedxu Adán guque̱ꞌ bénneache ban, naꞌ Adán, benneꞌ bze̱be, naque̱ꞌ Beꞌ da dxunna xel-la nabán. 46 Bénneaꞌ naque̱ꞌ Beꞌ quebe ble̱ꞌe̱ nedxu, san bénneaꞌ naque̱ꞌ bénneacheze. Gudé naꞌ blaꞌ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Beꞌ. 47 Benneꞌ nedxu guque̱ꞌ xu bxrte, ne guque̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ Benneꞌ gudxupeꞌ naque̱ꞌ Xránadxu, Benneꞌ chee̱ xabáa. 48 Be̱laꞌ dxen caꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá zaj naca na ca guca bénneaꞌ guque̱ꞌ xu bxrte, naꞌ be̱laꞌ dxen caꞌ da zaj naca na chee̱ xabáa zaj naca na ca Bénneaꞌ naque̱ꞌ chee̱ xabáa. 49 Ca naca, nácadxu ca bénneaꞌ guque̱ꞌ xu bxrte, cáꞌanqueze gácadxu ca Bénneaꞌ naque̱ꞌ chee̱ xabáa. 50 Dxaca lazraꞌ xapaꞌ leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, be̱laꞌ dxen chee̱dxu da naca na xu bxrte quebe gaca chuꞌu na naga dxenná bea Dios laweꞌ da naꞌ guzru quebe gaca zraga na da naꞌ si bea chadía chacanna. 51 Dxapaꞌ leꞌe tu da nagache nédxute: Quegá xúgute̱dxu gátedxu, san xúgute̱dxu sidxu tu be̱laꞌ dxen cube. 52 Chadite̱ gaca na, ca dxun benneꞌ guchudie̱ꞌ xexrate̱ lawe̱ꞌ, gate xendxu chiꞌi luzu da dxulucuezre̱ꞌ da bze̱be. Cuézrequeze luzu da dxulucuezre̱ꞌ, naꞌ xelexebán benneꞌ gate naga cabátadxa xelatie̱ꞌ, naꞌ dxiꞌu sidxu tu be̱laꞌ dxen cube. 53 Be̱laꞌ dxen chee̱dxu da guzru dxal-laꞌ xexaca na tu da québedxa guzru, naꞌ be̱laꞌ dxen chee̱dxu da gate dxal-laꞌ xexaca na tu be̱laꞌ dxen da québedxa gate. 54 Gate be̱laꞌ dxen chee̱dxu da guzru ba bexaca na da québedxa guzru, ne be̱laꞌ dxen chee̱dxu da gate ba bexaca na tu da québedxa gate, nadxa gaca li da naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, da dxenná na: Ba beladxu lu naꞌ xel-la gute. 55 Lueꞌ, xel-la gute, ¿ga naꞌ xel-la waca chiuꞌ chee̱ gunuꞌ netuꞌ we̱ꞌ? Lueꞌ, xel-la gute, ¿ga naꞌ da zruéꞌenuꞌ? 56 Da dxunna xel-la gute xel-la waca chee̱ gun na dxiꞌu we̱ꞌ naca na dul-la, naꞌ da nadxixruj bea da gula naꞌ naca na da dxunna na dul-la xel-la waca chee̱ gudé na dxiꞌu lu xel-la gute. 57 Naꞌa, xcalén Dios, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la waca chee̱ zruéꞌedxu lu dul-la, ne lu xel-la gute ne̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo. 58 Chee̱ le̱ naꞌ, bi bichaꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, le se̱ chacha, ne le súate̱ze lu zrin dxúndxale chee̱ Xránadxu laweꞌ da nézele quebe naca dácheze zrin dxunle tu zren nen Xránadxu.  

























1 CORINTIOS 16

16

440

Dumí da gutúpale chee̱ gácale̱le bíchedxu caꞌ 1 Ca

naca chee̱ dumí gutúpale chee̱ gácale̱le bi bíchedxu caꞌ, le gun na cáte̱ze bzéajniꞌidaꞌ xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo zaj zraꞌ xe̱zre caꞌ zaj nababa Galacia. 2 Tu tu zra nedxu chee̱ da gazre zra tu tule leꞌe dxal-laꞌ gúnnale lateꞌ weaj ca da dxezile, naꞌ cuꞌu cháwele na chee̱ quebe gun na ba xen gúnnale dumí gate xidaꞌ. 3 Gate naꞌ xeláꞌa, sel-laꞌ xe̱zre Jerusalén benneꞌ caꞌ cuele, naꞌ gunézrujaꞌ le̱ꞌ tu xiche chee̱ xeluꞌe̱ dumí naꞌ chee̱ bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ. 4 Che gataꞌ lataj chaꞌa, naꞌ sáꞌacale̱queze̱ꞌ nedaꞌ.  





Da dxugúꞌu bea Pablo gune̱ꞌ 5 Lu

neza chiaꞌ dxun na ba xen teaꞌ naga nababa xe̱zr la xu Macedonia, naꞌ xeláꞌa xe̱zre Corinto ca te naꞌ. 6 Wegáꞌanaljaꞌ nen leꞌe tu chiꞌi, u che ba guca, naꞌ suaꞌ nen leꞌe dute̱ beuꞌ zaga caꞌ, naꞌ leꞌe waca gácale̱le nedaꞌ lu neza chiaꞌ naga dxal-laꞌ chaꞌa. 7 Quebe dxaca lazraꞌ xedajnnáꞌa leꞌe ca tezaꞌ, san dxebeza lazraꞌ súaquezaꞌ tu chiꞌi nen leꞌe, che gunna Xránadxu lataj. 8 Naꞌa xegáꞌanaꞌ lu xe̱zre Efeso nigá ca zrin zra Pentecostés, 9 laweꞌ da napaꞌ lataj gunaꞌ tu zrin zren chee̱ Xránadxu da guléꞌete̱ lawe na, lácala naxán benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ. 10 Che ba blaꞌ Timoteo, le gun ba xuzre suabeꞌ xel-la dxebé nen leꞌe, ne quebe bi cuéꞌebeꞌ gunne xue, laweꞌ da dxunbeꞌ zrin chee̱ Xránadxu cáte̱ze dxun nedaꞌ. 11 Chee̱ le̱ naꞌ netule leꞌe quebe guzúale-beꞌ chaláꞌala, san le gácale̱-beꞌ chee̱ xexuꞌubeꞌ neza lu xel-la dxebeza zri lazreꞌ chee̱ xedajnnáꞌabeꞌ nedaꞌ, laweꞌ da dxebezaꞌ-beꞌ tu zren nen bi bíchedxu caní. 12 Ca naca chee̱ bíchedxu Apolos, gutaꞌ xúele̱ꞌe̱daꞌ le̱ꞌ chee̱ chéajle̱ne̱ꞌ bi bíchedxu caꞌ xedajlenné̱ꞌe̱ leꞌe, san quebe guca lazre̱ꞌ se̱ꞌe̱ naꞌa. Wide̱ꞌ gate gape̱ꞌ lataj.  













Dxulugapa ljwezre̱ꞌ diuzre 13 Le

sua ban lazreꞌ. Le se̱ chacha lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱le. Le se̱ ca ze̱ benneꞌ biu. Le gaca benneꞌ wal-la. 14 Dute̱ xel-la zriꞌi lazreꞌ le gun xúgute̱ da dxunle. 15 Naꞌa, bi bíchaꞌdauꞌ, ba nézquezle gulaca xrtía Estéfanas benneꞌ nedxu naga nababa Acaya gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, naꞌ buluzúa cuine̱ꞌ chee̱ xelácale̱ne̱ꞌ bi bíchedxu caꞌ, bi chee̱ Cristo. 16 Dxaca lazraꞌ guzúa cuínale lu naꞌ benneꞌ  





441

1 CORINTIOS 16

caní, ne lu naꞌ xúgute̱ benneꞌ dxelácale̱ ljwézredxu, ne dxelún zrin chee̱ Cristo. 17 Zuaꞌ xel-la dxebé laweꞌ da beleláꞌ Estéfanas, ne Fortunato, ne Acaico, laweꞌ da belune̱ꞌ chiaꞌ da quebe guzéquele gunle leꞌe laweꞌ da zrale zituꞌ. 18 Belún chúchue̱ꞌ beꞌ nácaquezaꞌ, ne beꞌ nácaquezle leꞌe. Dxun na ba xen siꞌ lu naꞌle benneꞌ caní. 19 Xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo naga nababa xe̱zr la xu Asia dxulugapa leꞌe diuzre. Aquilo ne Priscila, ne bi bíchedxu caꞌ dxelezraga lu xuꞌu lizre̱ꞌ dxulugápale̱ꞌe̱ leꞌe diuzre lu La Xránadxu. 20 Xúgute̱ bíchedxu nigá dxulugape̱ꞌ leꞌe diuzre. Le gugapa diuzre ljwézrele tule xetule, ne le gunida ljwézrele. 21 Nedaꞌ, Pablo, dxuzúajaꞌ da dxugapaꞌ leꞌe diuzre nen náꞌaquezaꞌ. 22 Che nu benneꞌ quebe nazríꞌine̱ꞌ Xránadxu Jesucristo, cuía xiꞌ bénneaꞌ. ¡Gudá Xránantuꞌ! 23 Dxenabaꞌ Xránadxu Jesucristo gun cháweꞌe̱ leꞌe. 24 Dxusellaꞌ chee̱ xúgute̱le xel-la nazríꞌi chiaꞌ lu La Jesucristo. ¡Caꞌan gaca na!  















DIZRAꞌ GUDXUPEꞌ DA BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ BI CHEE̱ CRISTO ZAJ ZRE̱ꞌE̱ CORINTO

1

Pablo dxuzúaje̱ꞌ chee̱ bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Corinto 1 Nedaꞌ,

Pablo, nacaꞌ gubáz chee̱ Jesucristo laweꞌ da naca na da dxaca lazreꞌ Dios. Tu zren nen bíchedxu Timoteo dxuzúajaꞌ da nigá chee̱le leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, zrágale chee̱ Dios lu xe̱zre Corinto. Cáꞌanqueze dxuzúajaꞌ da nigá chee̱ xúgute̱ bi chee̱ Dios zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa xe̱zr la xu Acaya. 2 Dxenabaꞌ Xradxu Dios, ne Xránadxu Jesucristo gun chawe̱ꞌe̱ leꞌe, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ.  

Da caꞌ guzí guzacaꞌ Pablo 3 Dxue

láꞌanantuꞌ Dios, Xra Xránadxu Jesucristo, laweꞌ da naque̱ꞌ Xradxu dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu, ne Dios dxexúe zrene̱ꞌ dxiꞌu. 4 Dios dxexúe zrénqueze̱ꞌ dxiꞌu ca naca xúgute̱ xel-la ziꞌ da dxededxu, chee̱ cáꞌanqueze dxiꞌu gaca xexúe zrendxu benneꞌ caꞌ dxeledée̱ꞌ xel-la ziꞌ, naꞌ xue zrendxu le̱ꞌ cáte̱ze da ba nun Dios chee̱dxu dxiꞌu. 5 Laweꞌ da dxededxu xel-la ziꞌ zren ca da gudé Cristo, cáꞌanqueze ne̱ chee̱ Cristo zua Nu dxexúe zrénqueze dxiꞌu, Lé̱queze Dios. 6 Chee̱ le̱ naꞌ, che dxedentuꞌ netuꞌ xel-la ziꞌ, naca na chee̱ sua Nu xexúe zren leꞌe, ne chee̱ lale, naꞌ caní gaca guchaga laule lu dute̱ xel-la zren lazreꞌ chee̱le xel-la ziꞌ caꞌ da dxededxu dxiꞌu. 7 Dxuxrén lázrele̱ꞌe̱ntuꞌ leꞌe, laweꞌ da nézentuꞌ ca dxedele xel-la ziꞌ tu zren nen netuꞌ, cáꞌanqueze sua Nu xexúe zren leꞌe tu zren nen netuꞌ, Lé̱queze Dios. 8 Bi bichaꞌ, dxaca lázrentuꞌ nézele ca naca xel-la ziꞌ zren da gudentuꞌ naga nababa Asia. Guca na tu xel-la ziꞌ zrendxa  









442

443

2 Corintos 1

ca da gaca guchaga launtuꞌ, naꞌ québedxa guleza lázrentuꞌ lantuꞌ. 9 Gúquentuꞌ ba zua gagu xelute benneꞌ caꞌ netuꞌ. Guca chee̱ntuꞌ da nigá chee̱ bzéajniꞌi na netuꞌ guxrén lázrentuꞌ Dios, ne quegá guxrén lazreꞌ cuínantuꞌ. 10 Dios bselé̱ꞌ netuꞌ, naꞌ ne dxuselé̱ꞌ netuꞌ lu da ste̱be zren nigá chee̱ xel-la gute, naꞌ dxebeza lázrentuꞌ Le̱ꞌ guseláqueze̱ꞌ netuꞌ 11 che leꞌe gácale̱le netuꞌ, nábadxu Dios gácale̱ne̱ꞌ netuꞌ. Che benneꞌ zan xelenabe̱ꞌ Dios gácale̱ne̱ꞌ netuꞌ, naꞌ benneꞌ zan xelé̱ꞌe̱ Dios: Xcalenuꞌ, chee̱ da chaweꞌ caꞌ da gun Dios chee̱ntuꞌ.  





Bizr chee̱ naꞌ Pablo guzrene̱ꞌ chéaje̱ꞌ Corinto 12 Naca

tu da ba neza da nápantuꞌ da zua na laweꞌ da dxe̱ xichaj lázrdauntuꞌ netuꞌ ba gudantuꞌ lu da láꞌazxa, ne du lázrentuꞌ, lu xe̱zr la xu nigá, ne ládujla leꞌe. Dios lu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ gúcale̱ne̱ꞌ netuꞌ chee̱ be̱ntuꞌ caní, ne quebe be̱ntuꞌ na lu xel-la sina cheé̱zquezentuꞌ. 13 Lu da dxuzúajntuꞌ chee̱le quebe bi de̱ da quebe gaca gulábale, ne chéajniꞌile, naꞌ dxaca lazraꞌ chéajniꞌi xánnele 14 ca ba guxéajniꞌile lateꞌ, chee̱ lu zra xeláꞌ Xránadxu Jesús, gácantuꞌ netuꞌ tu da ba neza chee̱le leꞌe, ca leꞌe gácale tu da ba neza chee̱ntuꞌ. 15 Laweꞌ da dxuxrén lazraꞌ gaca caní, bechugu lazraꞌ xidaꞌ nédxula xedajnnáꞌa leꞌe chee̱ gaca tu da ba neza chee̱le, naꞌ xedajnnáꞌa leꞌe chupa lasa, 16 laweꞌ da bechugu lazraꞌ xedajnnáꞌa leꞌe gate teaꞌ chaꞌa xe̱zre caꞌ zaj nababa Macedonia, naꞌ te naꞌ, gate zezáꞌa lu xe̱zre caꞌ zaj nababa Macedonia, xedajnnáꞌa leꞌe xetú. Caꞌ gaca na, leꞌe gaca gácale̱le nedaꞌ chaꞌa xe̱zre caꞌ zaj nababa Judea. 17 ¿Quebe nacaꞌ du lazraꞌ gate dxechugu lazraꞌ caní? ¿Dxéquele leꞌe nacaꞌ ca tu benneꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ dxenníaꞌ: Aweꞌ, cabí, gate dxechugu lazraꞌ da gunaꞌ? 18 Dios nézquezne̱ꞌ nedaꞌ, ne Silvano, ne Timoteo, quebe dxe̱ntuꞌ leꞌe: Aweꞌ, cabí. 19 Naca na caní laweꞌ da Jesucristo, Zriꞌine Dios, Bénneaꞌ bzénentuꞌ leꞌe ca naca chee̱ꞌ, cabataꞌ gunné̱ꞌ: Aweꞌ, cabí. Nen Cristo nácaqueze da li xrtizra Dios, 20 laweꞌ da ne̱ chee̱ Le̱ꞌ dxelaca li xúgute̱ da guche̱be lazreꞌ Dios. Chee̱ le̱ naꞌ, gate dxue láꞌanantuꞌ Dios, dxennantuꞌ: ¡Caꞌan naca na! ne̱ chee̱ Jesucristo. 21 Dios naque̱ꞌ Bénneaꞌ ba nuzé̱ chúchue̱ꞌ netuꞌ, ne leꞌe lu da naca chee̱ Cristo, ne ba guqué̱ꞌe̱ dxiꞌu, 22 ne ba nuzúe̱ꞌ chee̱dxu tu da dxuléꞌe na nácadxu bi chee̱ Le̱ꞌ, laweꞌ da ba nuzúe̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa lu xichaj lázrdaudxu, da dxunna bea na sidxu da naca chee̱ꞌ.  



















2 Corintos 1, 2

444

23 Che

quebe ne xidaꞌ Corinto ca bechugu lazraꞌ, neze Dios naca na chee̱ gacaꞌ zren lazreꞌ nen leꞌe, ne che quebe naca caní, dxenabaꞌ Dios xequé̱ꞌe̱ xel-la nabán chiaꞌ. 24 Quebe naca na laweꞌ da dxaca lázrentuꞌ nna béꞌentuꞌ leꞌe da dxal-laꞌ chéajle̱le, laweꞌ da ba ze̱ cháchale lu da dxéajle̱le. Dxaca lázrentuꞌ bédxale lu da naca chee̱ Cristo. 1 Chee̱ le̱ naꞌ bechugu lazraꞌ quebe xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe lu da baxacheꞌ. 2 Che nedaꞌ guzúaꞌ leꞌe lu da baxacheꞌ, ¿núzraqueze guzúa nedaꞌ lu xel-la dxebé? Tuze leꞌe, benneꞌ caꞌ ba bzuaꞌ lu da baxacheꞌ. 3 Chee̱ le̱ naꞌ bzuajaꞌ chee̱le ca da be̱naꞌ laweꞌ da quebe guca lazraꞌ xidaꞌ chee̱ guzúale nedaꞌ lu da baxacheꞌ, leꞌe naꞌ dxal-laꞌ guzúale nedaꞌ lu xel-la dxebé. Bxren lazraꞌ che nedaꞌ zuaꞌ lu xel-la dxebé, cáꞌanqueze leꞌe súale lu xel-la dxebé. 4 Gate bzuajaꞌ chee̱le da naꞌ guzé̱le̱ꞌe̱daꞌ gunne xue, ne guzúaꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ, ne cáꞌanqueze gudxézrele̱ꞌe̱quezaꞌ, san quebe bzuajaꞌ da naꞌ chee̱ guzúaꞌ leꞌe lu da baxacheꞌ, san chee̱ nézele nazríꞌile̱ꞌe̱daꞌ leꞌe.  

2









Ca dxal-laꞌ xulunite lawe̱ꞌ chee̱ bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ da cale̱la 5 Che

nu benneꞌ ba bzue̱ꞌ nedaꞌ lu da baxacheꞌ, quegá chiaꞌ nédaꞌze be̱ne̱ꞌ na, san cáꞌanqueze waca nnadxu, bzue̱ꞌ xúgute̱le lu da baxacheꞌ. Dxenníaꞌ: Waca nnadxu, chee̱ quebe gácate̱caꞌ snia. 6 Ca xel-la ziꞌ da bdele bénneaꞌ gate naꞌ bzrágale, ba nácale̱ꞌe̱queze da naꞌ. 7 Caꞌ naca na, naꞌa dxal-laꞌ gunite laule chee̱ bénneaꞌ, ne xue zrenle le̱ꞌ, chee̱ quebe gunitie̱ꞌ xel-la dxebeza lazreꞌ chee̱ꞌ ne̱ chee̱ da baxacheꞌ zren da dxedée̱ꞌ. 8 Chee̱ le̱ naꞌ dxataꞌ xuedaꞌ leꞌe guléꞌele le̱ꞌ xecha lasa ca nazríꞌile̱ꞌe̱le le̱ꞌ. 9 Bzuajaꞌ nédxula chee̱le ca naca da nigá chee̱ guléꞌe laweꞌ che nácale wezúe dizraꞌ lu xúgute̱ da dxaca. 10 Naꞌa, nu benneꞌ dxunite laule chee̱ꞌ, cáꞌanqueze nedaꞌ dxunite lawaꞌ chee̱ꞌ. Ca da bnite lawaꞌ nedaꞌ, che naca na tu da dxal-laꞌ gunite lawaꞌ, ba bnite lawaꞌ na ne̱ chee̱le leꞌe lau Cristo 11 chee̱ quebe sequeꞌ Satanás nna beꞌe na dxiꞌu, naꞌ ba nézquezdxu ca da dxun na.  











Pablo dxezé̱ꞌ gunne xue lu xe̱zre Troas 12 Gate

bzrinaꞌ xe̱zre Troas chee̱ guzendaꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, gutáꞌle̱ꞌe̱ lataj chiaꞌ gunaꞌ zrin chee̱ Xránadxu. 13 Guzúale̱ꞌa gunne xue laweꞌ da quebe bezreldaꞌ bi bíchedxu Tito ga naꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ bzeaꞌ dizraꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, naꞌ guxáꞌa xe̱zr la xu Macedonia.  

445

2 Corintos 2, 3

Dxezruéꞌedxu ne̱ chee̱ Cristo 14 Xcalén

Dios, Bénneaꞌ dxeché̱ꞌtequeze̱ꞌ dxiꞌu lu neza guxúꞌu Jesucristo lu da bzruéꞌene̱ꞌ, ne dxuléꞌe lawe̱ꞌ ne̱ chee̱dxu dxiꞌu dizraꞌ chee̱ꞌ ca tu da dxelá zixre da dxezriluj gátete̱ze na. 15 Dxiꞌu nácadxu ca da dxelá zixre da dxuzúa Cristo lau Dios, ne dxezriluj na ládujla benneꞌ caꞌ xelelé̱ꞌ, ne ládujla benneꞌ caꞌ xelebía xiꞌe̱. 16 Lau benneꞌ caꞌ xelebía xiꞌe̱ da dxelá nigá naca na ca tu da dxute bénneache, san lau benneꞌ caꞌ xelelé̱ naca na tu da dxunezruj na bénneache xel-la nabán. ¿Nu benneꞌ naca chee̱ꞌ gaque̱ꞌ caní? 17 Netuꞌ quebe dxedantuꞌ dxútentuꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, ne quebe dxuchantuꞌ na ca dxelún benneꞌ zante̱. Laweꞌ da dxen Dios, dxuchálajntuꞌ du lázrentuꞌ, ca benneꞌ nasel-la Dios, ne ca we̱n zrin chee̱ Cristo.  





Dizraꞌ chee̱ xel-la wezría cube

3

1 Gate

dxennantuꞌ da nigá, ¿dxéquele dxezú launtuꞌ xecha lasa dxenne̱ntuꞌ chaweꞌ da naca cheé̱zquezentuꞌ? ¿Dxun na ba xen guléꞌentuꞌ leꞌe tu xiche da dxuléꞌe na nácantuꞌ xrlátaje, u nábantuꞌ chee̱le tu xiche caní, ca dxelún bal-la benneꞌ? 2 ¡Cabí! Laweꞌ da nácaquezle leꞌe ca tu xiche da dxuléꞌe na nácantuꞌ xrlátaje, da naxúaj na lu xichaj lázrdauntuꞌ, naꞌ xúgute̱ bénneache gaca xelexúnbeꞌe̱ na, ne xululabe̱ꞌ na. 3 Leꞌe nácale ca tu xiche da nuzúaj Cristo, ne da dxuléꞌe launtuꞌ netuꞌ. Nácale ca tu da naxúaj na da quebe naca na tu lu xiche, san ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios ban, tu da quebe naxúaj na lu blaga xiaj, san lu lázrdaudxu. 4 Ne̱ chee̱ Cristo dxuxrén lázrentuꞌ Dios, 5 quegá chee̱ bi gaca guntuꞌ da naca cheé̱zquezentuꞌ, san, ca naca da gaca guntuꞌ naca na chee̱ Dios. 6 Le̱ꞌ ba nunne̱ꞌ netuꞌ guntuꞌ zrin chee̱ꞌ ne̱ chee̱ tu xel-la wezría cube da quebe naca na ne̱ chee̱ tu da naxúaj na, san da naca na ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ. Da nadxixruj bea na da naxúaj na dxuzría xi na dxiꞌu, san Beꞌ Láꞌazxa naꞌ dxunna dxiꞌu xel-la nabán. 7 Da bdxixruj beꞌe Moisés naꞌ bxuaj na le̱ꞌe̱ xiaj blagaꞌ, ne blaꞌ nen tu da bseníꞌle̱ꞌe̱, naꞌ québedxa belezúe benneꞌ Israel caꞌ xelené̱ꞌe̱ lau Moisés, laweꞌ da gúcatite legala le̱ꞌe̱ dxuꞌa lawe̱ꞌ, naꞌ xel-la naxaníꞌ naꞌ bexul-la na chawe lazreꞌ. Che lu xel-la naxaníꞌ zren blaꞌ da nadxixruj bea na, da dxuzría xi na dxiꞌu, 8 da zrénle̱ꞌe̱dxa naca xel-la naxaníꞌ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ  













2 Corintos 3, 4

446

naꞌ da nusá Beꞌ Láꞌazxa chee̱dxu. 9 Che da nadxixruj bea na da dxuzría xi na dxiꞌu guca na tu da xabáa zrente̱, naꞌ tu da xabáa zrénle̱ꞌe̱dxa naca dizraꞌ chaweꞌ naꞌ da dxucáꞌana na dxiꞌu xrlátaje lau Dios. 10 Lácala che da nadxixruj bea na nédxula guca na tu da xabáa, naꞌa quebe bi naca xabáa chee̱ na lau dizraꞌ chaweꞌ nigá da naca na tu da xabáa zrénle̱ꞌe̱dxa. 11 Che guca tu da xabáa chee̱ da naꞌ guzí bea na tu chíꞌidauze, napa na tu da xabáa zrénle̱ꞌe̱dxa da naꞌ si bea na chadía chacanna. 12 Laweꞌ da dxuxrén lázrentuꞌ naca na caní, du lázrentuꞌ dxuchálajntuꞌ dizraꞌ chaweꞌ naꞌ. 13 Quebe dxuntuꞌ ca be̱n Moisés, bgacu lawe̱ꞌ tu ladxeꞌ chee̱ quebe xeleléꞌe benneꞌ Israel caꞌ xexul-la xel-la naxaníꞌ naꞌ da quebe guzí bea na. 14 Benneꞌ Israel caꞌ quebe guléajniꞌine̱ꞌ. Ne naꞌa zra, gate dxululabe̱ꞌ xel-la wezría gula naꞌ, ladxeꞌ náꞌqueze quebe dxue na le̱ꞌ lataj xeléajniꞌine̱ꞌ, laweꞌ da quebe ne xedúa na, naꞌ gaca xedúa na tuze ne̱ chee̱ Cristo. 15 Naꞌa zra, gate dxululabe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Moisés, zua ca tu ladxeꞌ da dxucache na xichaj lázrdawe̱ꞌ. 16 Gate tu benneꞌ xexaque̱ꞌ chee̱ Xránadxu, xedúa ladxeꞌ naꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, 17 laweꞌ da naca Xránadxu Beꞌ naꞌ, naꞌ naga zua Beꞌ chee̱ Xránadxu, naꞌ de̱ xel-la weselá lu naꞌ da nadxixruj bea na chee̱ Moisés naꞌ. 18 Chee̱ le̱ naꞌ xúgute̱dxu dxiꞌu, laweꞌ da quebe daꞌ laudxu tu ladxeꞌ, nácadxu ca tu wanaꞌ da dxuléꞌe na da xabáa chee̱ Xránadxu, naꞌ dxíꞌuqueze, tu tu lasa gate dxeléꞌedxu da xabáa chee̱ꞌ dxexácadxadxu ca naca Cristo, laweꞌ da tu tu lasa naꞌ nápadxadxu da xabáa chee̱ꞌ. Da nigá dxun Beꞌ chee̱ Xránadxu, na dxuché̱ꞌe̱ dxiꞌu lu xichaj lázrdaudxu. 1 Caꞌ naca na, cabataꞌ dxate niꞌa nantuꞌ laweꞌ da lu xella dxexache lazreꞌ chee̱ꞌ, Dios ba nusebague̱ꞌ netuꞌ zrin nigá chee̱ Cristo da dxuntuꞌ. 2 Ba nuzúantuꞌ chaláꞌala da dxelún bénneache bagácheze, ne da dxeduéꞌentuꞌ ca zaj naca na. Quebe bi dxuntuꞌ da we̱n lazreꞌ, ne quebe dxuchantuꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, san dxenne̱ntuꞌ tuze da li, naꞌ caní dxuzúa cuínantuꞌ lu naꞌ xichaj lázrdau xúgute̱ bénneache lau Dios. 3 Che dizraꞌ chaweꞌ da dxuzénentuꞌ bénneache ne nagache na, naca na caní tuze lau benneꞌ caꞌ xelebía xiꞌe̱. 4 Laweꞌ da quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo, naꞌ da xriwe̱ꞌ, da naꞌ naca na dios chee̱ xe̱zr la xu nigá ba nun chul-la na xichaj lázrdawe̱ꞌ chee̱ quebe xeleléꞌene̱ꞌ xel-la naxaníꞌ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ xabáa chee̱ Cristo, Bénneaꞌ naque̱ꞌ luꞌa lesaca Dios. 5 Quebe dxuzénentuꞌ bénneache ca naca cheé̱zquezentuꞌ, san ca  



















4











447

2 Corintos 4

naca chee̱ Jesucristo. Dxennantuꞌ naque̱ꞌ Xránadxu, naꞌ ca naca chee̱ntuꞌ dxennantuꞌ nácantuꞌ we̱n zrin chee̱le laweꞌ da nazríꞌintuꞌ Jesús. 6 Dios náꞌqueze, Bénneaꞌ gunná beꞌe̱ guxaníꞌ xiꞌ naꞌ lu da chul-la, naque̱ꞌ Benneꞌ ba be̱ne̱ꞌ guxaníꞌ xiꞌ chee̱ꞌ lu xichaj lázrdaudxu, chee̱ gaca gúnbeadxu da xabáa chee̱ Dios da dxácatite legala na dxuꞌa lau Jesucristo.  

Dxundxu xúgute̱ ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu 7 Da

xabáa nigá nápantuꞌ lu be̱laꞌ dxen chee̱ntuꞌ, da naca na ca tu xesuꞌ xu, chee̱ gaca bea za xel-la waca zren nigá lu naꞌ Dios, ne quegá cheé̱zquezentuꞌ. 8 Chee̱ le̱ naꞌ: Láqueze zúantuꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱, quebe dxeze̱ntuꞌ gunne xue. Láqueze dxeze̱ntuꞌ gunne xue, tu dxebeza lázrezquezentuꞌ gácale̱ Dios netuꞌ. 9 Láqueze zaj nau ziꞌ xuzre̱ꞌ netuꞌ, quebe dxusán Dios netuꞌ. Láqueze dxeline̱ꞌ netuꞌ xu, quebe dxebía xintuꞌ. 10 Gátete̱ze dxéajntuꞌ naca tuze be̱laꞌ dxen chee̱ntuꞌ nen xel-la gute chee̱ Jesús chee̱ guléꞌe lau lu be̱laꞌ dxen chee̱ntuꞌ xel-la nabán chee̱ Jesús. 11 Dxácate̱ naca bantuꞌ zúantuꞌ chee̱ gátentuꞌ xúgute̱ zra ne̱ chee̱ Jesús, chee̱ guléꞌe lau xel-la nabán chee̱ Jesús lu be̱laꞌ dxen chee̱ntuꞌ da gate. 12 Caꞌ naca na, lácala tu zúazquezentuꞌ lu da ste̱be chee̱ xel-la gute da nigá, dxun na sua tu xel-la nabán cube chee̱le. 13 Naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: Guxéajle̱ꞌa, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ bchálajaꞌ, naꞌ cáꞌanqueze netuꞌ, lu xel-la dxeajlí lazreꞌ caníqueze, dxéajle̱ꞌe̱ntuꞌ, ne dxuchálajntuꞌ, 14 laweꞌ da nézentuꞌ Dios, Bénneaꞌ bsebane̱ꞌ Xránadxu Jesús ládujla benneꞌ gate, cáꞌanqueze gusebane̱ꞌ dxiꞌu tu zren nen Jesús, naꞌ tu zren nen leꞌe, xeché̱ꞌe̱ dxiꞌu lau Le̱ꞌ. 15 Xúgute̱ da nigá guzaca zintuꞌ chee̱ gaca tu da ba neza chee̱le, chee̱ gaca na, gate xelezíꞌ benneꞌ zante̱ xel-la xrlátaje chee̱ Dios, cáꞌanqueze benneꞌ zante̱ xelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: Xcalenuꞌ, chee̱ gaca ba chee̱ Dios. 16 Chee̱ le̱ naꞌ, cabataꞌ dxate niꞌa nadxu. Láqueze dxe̱x ru be̱laꞌ dxen chee̱dxu, Dios dxuxucube̱ꞌ beꞌ nácaquezdxu tu zra tu zra. 17 Da dxezácadxu lu xe̱zr la xu nigá naca na tu da dauze, da teze chee̱ na, naꞌ nusá na chee̱dxu tu xabáa chadía chacanna da szrente̱, ne da cháwedxa. 18 Quebe nnáꞌadxu ca da dxeléꞌedxu, san nnáꞌadxu da quebe naláꞌ, laweꞌ da quebe dxelezí bea da caꞌ dxeléꞌedxu, san da caꞌ quebe dxeléꞌedxu dxelezí bea na chadía chacanna.  



















2 Corintos 5

5

448

1 Be̱laꞌ

dxen chee̱dxu naca na ca tu xuꞌu lizre beꞌ nácaquezdxu. Be̱laꞌ dxen chee̱dxu naca na ca tu xuꞌu da quebe si bea na, naꞌ gate gátedxu Dios ba nucueze̱ꞌ chee̱dxu xabáa tu xuꞌu da zea jlí canna, da nun Diósqueze, ne quegá bénneache. 2 Da li dxácate̱ naca bandxu lu be̱laꞌ dxen nigá dxebezre we̱ꞌdxu laweꞌ da dxaca lázredxu cheajchúꞌudxu be̱laꞌ dxen cube naꞌ da gunna Dios dxiꞌu xabáa. 3 Quebe xegáꞌana cáꞌaze beꞌ nácaquezdxu xabáa. Cheajchúꞌu na be̱laꞌ dxen cube naꞌ. 4 Dxácate̱ ne naca bandxu lu xuꞌu nigá da naca na be̱laꞌ dxen chee̱dxu, dxebezre we̱ꞌdxu, ne dxededxu xel-la ziꞌ. Quebe nácaze na laweꞌ da dxaca lázredxu gusandxu be̱laꞌ dxen gula chee̱dxu nigá. Dxaca lázredxu cheajchúꞌudxu be̱laꞌ dxen cube, naꞌ caꞌan gaca xenite be̱laꞌ dxen chee̱dxu da dxal-laꞌ gate, naꞌ laꞌ be̱laꞌ dxen cube chee̱dxu da gaca ban na chadía chacanna. 5 Bénneaꞌ ba nune̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gaca chee̱dxu caní naque̱ꞌ Dios, Bénneaꞌ ba nunne̱ꞌ dxiꞌu Beꞌ Láꞌazxa ca tu da dxunna bea na dxal-laꞌ sidxu tu be̱laꞌ dxen cube xabáa. 6 Caꞌ naca na, dxuxrén lázretequezdxu Dios. Ba nezdxu dxácate̱ naca bandxu lu be̱laꞌ dxen nigá zúadxu zítuꞌla naga zua lízredxu, da naca na, quebe zúale̱dxu Xránadxu, 7 naꞌ dxedadxu ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu, quegá ne̱ chee̱ da dxeléꞌedxu. 8 Dxuxrén lázredxu Dios, ne dxaca lázredxadxu gusandxu xel-la nabán chee̱dxu lu be̱laꞌ dxen nigá chee̱ chéajdxu cheajsúale̱dxu Xránadxu. 9 Chee̱ le̱ naꞌ dxundxu ba xuzre gúnte̱quezdxu da xezaca ba lazreꞌ Xránadxu, che nagáꞌanadxu lu be̱laꞌ dxen chee̱dxu nigá, u che cheajchúꞌudxu be̱laꞌ dxen cube, da zua na xabáa, 10 laweꞌ da xúgute̱dxu dxun na ba xen xezrindxu lau Cristo chee̱ guchiꞌe̱ ca da nundxu tu tudxu, chee̱ siꞌ lu nadxu ca da xáladxu, cáte̱ze naca da xrlátaje, u da cale̱la da ba be̱ndxu gate ne zúadxu lu be̱laꞌ dxen chee̱dxu nigá.  

















Dizraꞌ da dxexún dxiꞌu tuze nen Dios 11 Chee̱

le̱ naꞌ, laweꞌ da núnbeantuꞌ ca dxal-laꞌ zrébedxu Xránadxu, dxuntuꞌ ba xuzre guntuꞌ xelelá bénneache. Dios ba nézene̱ꞌ da nácantuꞌ, naꞌ dxebeza lazraꞌ cáꞌanqueze leꞌe nézele na. 12 Quegá dxenne̱ntuꞌ xrlátaje cheé̱zquezentuꞌ, san dxúnnantuꞌ leꞌe lataj gápale netuꞌ ba láꞌana, chee̱ gaca xeché̱bele chee̱ benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ ca naca da zaj naque̱ꞌ cúzreze, ne quegá ca naca da zaj naque̱ꞌ lu xichaj  

449

2 Corintos 5, 6

lázrdawe̱ꞌ. 13 Che dxeleque bénneache nadá xichaj lázrdauntuꞌ naca na chee̱ guntuꞌ zrin chee̱ Dios, naꞌ che quebe nadá xichaj lázrdauntuꞌ naca na chee̱ gaca tu da ba neza chee̱le leꞌe. 14 Xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Cristo dxusebaga na netuꞌ laweꞌ da nézentuꞌ che tu benneꞌ gutie̱ꞌ waláz chee̱ xúgute̱ bénneache, naꞌ ba gulate xúgute̱ꞌ. 15 Cristo gutie̱ꞌ waláz chee̱ xúgute̱ bénneache, chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naca bane̱ꞌ québedxa xelaca bane̱ꞌ cheé̱zqueze̱ꞌ, san chee̱ Le̱ꞌ, Bénneaꞌ gutie̱ꞌ, ne bebane̱ꞌ waláz chee̱ benneꞌ caꞌ. 16 Chee̱ le̱ naꞌ, québedxa nnaꞌntuꞌ ca naca da nácaqueze tu benneꞌ lu xe̱zr la xu nigá, naꞌ láqueze nédxula gunnaꞌntuꞌ Cristo cáte̱ze gúcaqueze̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá, naꞌa québedxa nnaꞌntuꞌ Le̱ꞌ caní. 17 Caꞌ naca, che tu benneꞌ naque̱ꞌ tuze nen Cristo, naque̱ꞌ tu benneꞌ cube. Da gula caꞌ chee̱ benneꞌ nigá ba guledé chee̱ na, naꞌ xúgute̱ na zaj naca na cube. 18 Xúgute̱ da caní dxun Dios, Bénneaꞌ bexune̱ꞌ dxiꞌu tuze nen Lé̱queze̱ꞌ ne̱ chee̱ Cristo, naꞌ bsebague̱ꞌ dxiꞌu guzendxu bénneache ca gaca xelexaque̱ꞌ tuze nen Dios. 19 Gate gute Cristo, Dios guzúale̱queze̱ꞌ Le̱ꞌ, ne bexune̱ꞌ bénneache chee̱ xe̱zr la xu nigá tuze nen Le̱ꞌ, ne quebe gunné̱ꞌe̱ ca zaj naca dul-la zaj nabaga bénneache caꞌ, naꞌ bsebague̱ꞌ dxiꞌu guzendxu bénneache dizraꞌ da dxexún dxiꞌu tuze nen Dios. 20 Caꞌ naca na, nácantuꞌ gubáz chee̱ Dios ne̱ chee̱ Cristo, naꞌ naca na cáte̱ze Diósqueze dxataꞌ xuene̱ꞌ leꞌe lu dxúaꞌantuꞌ, naꞌ dxataꞌ xuentuꞌ leꞌe lu La Cristo, le xexaca tuze nen Dios. 21 Cristo netú dulla ca be̱ne̱ꞌ, san ne̱ chee̱dxu dxiꞌu, Dios bdee̱ꞌ Le̱ꞌ chee̱ gutie̱ꞌ le̱ꞌe̱ xaga béguaj ca tu benneꞌ dul-la, chee̱ xexácadxu benneꞌ xrlátaje lau Dios ne̱ chee̱ da be̱n Cristo. 1 Caꞌ naca na, ca we̱n zrin tu zren nen Dios dxataꞌ xuentuꞌ leꞌe chee̱ quebe guzúale chaláꞌala xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios, 2 laweꞌ da lu dizraꞌ láꞌazxa dxenné̱ꞌ: Tu zra dxezaca ba lazraꞌ bendaꞌ chiuꞌ, naꞌ lu zra chee̱ xel-la weselá gúcale̱naꞌ lueꞌ. Naꞌa naca na zra dxezaca ba lazre̱ꞌ xenne̱ꞌ chee̱le, ne guselé̱ꞌ leꞌe. 3 Quebe bi dxuntuꞌ da gun na quebe xeléajle̱ bénneache chee̱ Cristo, chee̱ quebe nu nne̱ cale̱la chee̱ zrin dxuntuꞌ. 4 Ca naca xúgute̱ da dxuntuꞌ, dxaca lázrentuꞌ guléꞌentuꞌ bénneache nácantuꞌ we̱n zrin chee̱ Dios, ne̱ chee̱ xel-la dxebeza zren lazreꞌ chee̱ntuꞌ gate dxuchaga launtuꞌ da dxezácantuꞌ,  

















6









2 Corintos 6

450

ne da dxexázrjentuꞌ, ne da zaj naca ste̱be chee̱ntuꞌ, buluzálaje̱ꞌ netuꞌ, ne guleguꞌe̱ netuꞌ lizre xia. Guledábague̱ꞌ netuꞌ san bé̱nle̱ꞌe̱ntuꞌ zrin. Zaneꞌ lasa quebe gúsentuꞌ, ne quebe bi gudáguntuꞌ. 6 Cáꞌanqueze bléꞌentuꞌ da nácantuꞌ ne̱ chee̱ tu xel-la nabán li lazreꞌ chee̱ntuꞌ, ne ne̱ chee̱ da li da núnbeantuꞌ, ne ne̱ chee̱ xel-la zren lazreꞌ chee̱ntuꞌ, ne xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ntuꞌ, ne ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ zúale̱ne̱ꞌ netuꞌ, ne ne̱ chee̱ xel-la nazríꞌi chee̱ntuꞌ da naca na du lazreꞌ, 7 ne ne̱ chee̱ dizraꞌ li da dxuzénentuꞌ bénneache, ne ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ Dios da zúale̱ na netuꞌ. Bchínentuꞌ da zaj naca ca xia chee̱ wedil-la chee̱ da xrlátaje chee̱ gudíl-lantuꞌ, ne chee̱ gudentuꞌ chaláꞌala da zaj naca ca xia chee̱ wedil-la chee̱ benneꞌ caꞌ dxeledábagueꞌ netuꞌ. 8 Zua gate dxelape̱ꞌ netuꞌ ba láꞌanaꞌ, ne zua gate dxuluzúe̱ꞌ netuꞌ chaláꞌala. Zua gate dxelenné̱ꞌ chee̱ntuꞌ da xrlátaje, ne zua gate dxelenné̱ꞌ chee̱ntuꞌ da cale̱la. Zua gate dxelenné̱ꞌ nácantuꞌ we̱n lazreꞌ, ne zua gate dxelenné̱ꞌ dxenne̱ntuꞌ da li. 9 Zua gate quebe nu dxuzé̱ naga netuꞌ, ne zua gate dxuluzé̱ naga xánnie̱ꞌ netuꞌ. Zua gate zúantuꞌ lu da ste̱be chee̱ xel-la gute, san ne naca bantuꞌ. Zua gate dxuludée̱ꞌ netuꞌ xel-la ziꞌ, san quebe ne xelutie̱ꞌ netuꞌ. 10 Láqueze zúantuꞌ lu da baxacheꞌ, zúate̱quezentuꞌ lu xel-la dxebé. Lácala nácantuꞌ benneꞌ xacheꞌ, ba nuntuꞌ benneꞌ zan benneꞌ gunníꞌa. Láqueze quebe bi núantuꞌ, xúgute̱ nápantuꞌ. 11 Bi bíchentuꞌ, benneꞌ Corinto, ba bchálajntuꞌ du lázrentuꞌ. Ba bléꞌentuꞌ leꞌe ca nazríꞌi lázrentuꞌ leꞌe. 12 Tu zúazqueze xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ntuꞌ, naꞌ leꞌe naꞌ quebe nazriꞌile netuꞌ du lázrele. 13 Dxataꞌ xuedaꞌ leꞌe ca dxun tu benneꞌ dxataꞌ xuene̱ꞌ bi cheé̱queze̱ꞌ chee̱ guléꞌele nedaꞌ du lázrele xel-la nazríꞌi da zua na lu xichaj lázrdaule cáte̱ze be̱naꞌ nedaꞌ. 5 ca









451

2 Corintos 6, 7

Nácadxu xudauꞌ chee̱ Dios ban 14 Quebe

gunle tuze nen benneꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo, da gaca na ca chacuéꞌ be̱zre guꞌuna, be̱ quebe zaj nadíl-lebaꞌ. ¿Ájazra gun da xrlátaje gaca na tuze nen da cale̱la? ¿Ájazra gun xel-la naxaníꞌ gaca na tuze nen da chul-la? 15 ¿Ájazra gun Cristo gaque̱ꞌ tuze nen Satanás? ¿Ájazra gun benneꞌ dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo gaque̱ꞌ tuze nen benneꞌ quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ? 16 ¿Ájazra gun xudauꞌ chee̱ Dios gaca na tuze nen bedáuꞌ xiaj xaga? Léꞌequeze nácale xudauꞌ chee̱ Dios ban cáte̱ze gunná Diósqueze: Súale̱naꞌ le̱ꞌ, ne tále̱naꞌ benneꞌ caꞌ. Gacaꞌ Dios chee̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ le̱ꞌ xelaque̱ꞌ benneꞌ xe̱zre chiaꞌ. 17 Chee̱ le̱ naꞌ, cáꞌanqueze gunné̱ꞌ: Le xedxúaj ládujla benneꞌ caꞌ, ne le cuasa naꞌ, dxenná Xránadxu. Quebe gutale da sban. Nadxa siꞌ lu naꞌa leꞌe 18 ne gacaꞌ Xrale leꞌe, naꞌ leꞌe gácale zriꞌinaꞌ bi biu, ne zriꞌinaꞌ bi nuꞌula. Caní dxenná Xránadxu, Bénneaꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-la waca. 1 Caꞌ naca na, bi bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, da caní zaj naca na da guche̱be lazreꞌ Dios chee̱dxu. Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ guxúe xanneꞌ cuínadxu chee̱ quebe güedxu lataj netú da sban gudxén na dxiꞌu lu be̱laꞌ dxen chee̱dxu, ne lu beꞌ nácaquezdxu, naꞌ laweꞌ da dxezrébedxu Dios dxal-laꞌ guzúa cuínadxu lu naꞌ Dios dute̱ ca nácadxu.  



7



Ca belexebíꞌi lazreꞌ benneꞌ Corinto 2 Le

siꞌ lu naꞌle netuꞌ. Quebe bi da cale̱la ne guntuꞌ chee̱ nu benneꞌ ládujla leꞌe, ne quebe nu ne guchántuꞌ, ne quebe nu ne si xe̱ntuꞌ. 3 Quebe dxenníaꞌ da nigá chee̱ gusebagaꞌ leꞌe zria, san naca na ca ba guchaꞌ leꞌe nédxula, leꞌe zúale lu lázrdawaꞌ che gaca banaꞌ, u che gatiaꞌ tu zrente̱ nen leꞌe. 4 Du lazraꞌ dxuchálajle̱naꞌ leꞌe, ne zuaꞌ lu da ba neza ne̱ chee̱le leꞌe. Lu xúgute̱ da dxezácantuꞌ zua da dxexúe zrénle̱ꞌe̱ nedaꞌ, naꞌ dxebéle̱ꞌe̱daꞌ.  



2 Corintos 7

452

5 Da

li, gate bzrintuꞌ naga nababa Macedonia, quebe bezíꞌ lázrentuꞌ. Guzúantuꞌ lu da ste̱be gátete̱ze, laweꞌ da gátete̱ze gudentuꞌ guledábaga bénneache netuꞌ, naꞌ lu lázrdauntuꞌ bezrébentuꞌ. 6 Nadxa Dios, Bénneaꞌ dxexúe zrene̱ꞌ benneꞌ zaj nate niꞌa ne̱ꞌe̱, bexúe zrene̱ꞌ netuꞌ ne̱ chee̱ Tito laweꞌ da bezrinbeꞌ naga zúantuꞌ, 7 ne quegá tuze laweꞌ da blaꞌbeꞌ, san cáꞌanqueze laweꞌ da bexúe zrenle le̱beꞌ. Gúzrebeꞌ netuꞌ ca dxezá lázrele léꞌele netuꞌ, ne bzenbeꞌ netuꞌ ca lu da baxacheꞌ zúale, ne ca gunne xue dxeze̱le nedaꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ gubéle̱ꞌe̱dxedaꞌ. 8 Láqueze da bzuajaꞌ chee̱le bzua na leꞌe lu da baxacheꞌ, quebe dxebezre lazraꞌ chee̱ da naꞌ. Láqueze gudxezre lazraꞌ nédxula gate guque beꞌedaꞌ bzua na leꞌe lu da baxacheꞌ tu chíꞌidauꞌ, 9 naꞌa dxebedaꞌ, quegá laweꞌ da guzúale lu da baxacheꞌ, san laweꞌ da be̱n da baxacheꞌ naꞌ bexíaje lázrele. Leꞌe bchaga laule da baxacheꞌ naꞌ ca da bezaca ba lazreꞌ Dios, naꞌ da bzuajaꞌ chee̱le quebe bi da cale̱la be̱n na chee̱le. 10 Da baxacheꞌ da dxuchaga laudxu ca da dxezaca ba lazreꞌ Dios dxun na dxexebíꞌi lázredxu chee̱ ladxu, naꞌ quebe dxal-laꞌ cuezre lázredxu chee̱ na. Che xegáꞌanadxu lu da baxacheꞌ ca dxelún bénneache chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ tu chiꞌize gátedxu. 11 Leꞌe bchaga laule da baxacheꞌ da guca na chee̱le ne̱ chee̱ da bzuajaꞌ, ne be̱nle ca da dxezaca ba lazreꞌ Dios, naꞌ le nnaꞌxque naꞌa: Bzua na leꞌe gunne xue ca naca da guca, ne be̱n na bleꞌele ca da be̱nle. Bchaꞌa na leꞌe, ne bchebe na leꞌe. Nadxa guzé̱ lázrele léꞌele nedaꞌ, ne guzúale gudele xel-la ziꞌ bénneaꞌ be̱n da cale̱la naꞌ. Ca naca xúgute̱ da nigá bleꞌele quebe nabágale zria chee̱ dul-la nigá. 12 Caꞌ naca na, gate bzuajaꞌ chee̱le da naꞌ, quebe guca na laweꞌ da gudxeꞌa gunne xue chee̱ bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ da cale̱la naꞌ, ne quegá laweꞌ da gudxeꞌa gunne xue chee̱ bénneaꞌ guca na chee̱ꞌ, san be̱naꞌ na chee̱ gueque beꞌele lau Dios ca dxele gunne xue chee̱ntuꞌ. 13 Chee̱ le̱ naꞌ guca da bexúe zren na netuꞌ. Da naca tu da zrendxa, gubéle̱ꞌe̱ntuꞌ gate bléꞌentuꞌ zúale̱ Tito xel-la dxebé, laweꞌ da xúgute̱le leꞌe bexúe zrenle-beꞌ. 14 Láqueze bcaꞌana szrenaꞌ leꞌe lau Tito, quebe dxeduéꞌedaꞌ, laweꞌ da cáte̱ze naca da li ca naca xúgute̱ da bchálajle̱naꞌ leꞌe, cáꞌanqueze guca da li da be̱naꞌ gate bcaꞌana szrenaꞌ leꞌe lau Tito. 15 Nazríꞌidxabeꞌ leꞌe gate dxajsá lázrebeꞌ ca be̱nle xúgute̱le leꞌe, be̱nle cáte̱ze gunábabeꞌ leꞌe, ne ca guzíꞌ lu naꞌle le̱beꞌ lu dute̱ xel-la dxexruj  



















453

2 Corintos 7, 8

lazreꞌ, ne lu xel-la dxezrebe. 16 Dxebedaꞌ laweꞌ da dxuxrén lazreꞌ xánniaꞌ leꞌe.  

Da dxunézrujdxu du lázredxu

8

1 Naꞌa,

bi bichaꞌ, dxaca lazraꞌ guzendaꞌ leꞌe ca bleꞌe lau xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios ne̱ chee̱ xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo zaj nnitaꞌ lu xe̱zr la xu Macedonia. 2 Láqueze guledée̱ꞌ tu xel-la ziꞌ zren gulebéle̱ꞌe̱quezne̱ꞌ, naꞌ láqueze zaj nácale̱ꞌe̱ benneꞌ xacheꞌ, du lazre̱ꞌ bulunézruje̱ꞌ da zaj de̱ chee̱ꞌ, naꞌ belune̱ꞌ ca benneꞌ gunníꞌa caꞌ. 3 Dxexeche̱baꞌ du lazre̱ꞌ bulunézruje̱ꞌ xúgute̱ da gulezéquene̱ꞌ, ne da zrendxa ca da gulezéquene̱ꞌ. 4 Gulataꞌ xuene̱ꞌ netuꞌ güentuꞌ le̱ꞌ lataj xelune̱ꞌ tu zren bénneache dxelácale̱ne̱ꞌ bi bíchedxu caꞌ dxelexázrjene̱ꞌ. 5 Belundxe̱ꞌ ca da guleza lázrentuꞌ, laweꞌ da belunna cuínaqueze̱ꞌ, nédxula chee̱ Xránadxu, naꞌ gudé naꞌ chee̱ntuꞌ netuꞌ, cáte̱ze dxaca lazreꞌ Dios. 6 Caꞌ naca na, gutaꞌ xúentuꞌ Tito gusexuzre̱ꞌ gutupe̱ꞌ da gunézrujle leꞌe, da naꞌ guzú lawe̱ꞌ dxutupe̱ꞌ gate nate. 7 Leꞌe dxúnle̱ꞌe̱le ca naca da dxunle, ca dxeajlí lázrele Dios, ne ca dxusé̱dele bi chee̱ Cristo, ne ca naca da naxéajniꞌile, ne ca du lázrele dxunle xúgute̱, ne ca nazriꞌile netuꞌ. Caꞌ naca na, cáꞌanqueze dxal-laꞌ gúnle̱ꞌe̱le ca gunle zrin chaweꞌ nigá. 8 Quebe dxapaꞌ leꞌe da nigá ca tu da dxenná beꞌedaꞌ leꞌe. Dxaca lazraꞌ nézele ca du lazreꞌ dxelún xezícadxa bénneache zrin nigá, dxulunézruje̱ꞌ dumí, chee̱ gueque beꞌele che naca li lazreꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱le. 9 Ba nézquezle ca naca xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Xránadxu Jesucristo. Naque̱ꞌ benneꞌ gunníꞌa, san be̱n cuine̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ laweꞌ da bzriꞌine̱ꞌ leꞌe, chee̱ gácale leꞌe benneꞌ gunníꞌa lu da naca chee̱ Cristo laweꞌ da gudé Le̱ꞌ lu xella xacheꞌ. 10 Chee̱ gaca da ba neza chee̱le dxapaꞌ leꞌe da dxéquedaꞌ ca naca da nigá. Gudú iza guzú laule, quegá dxúnzele, san du lázrele dxunle da nigá, dxunézrujle dumí. 11 Naꞌa, le gúnte̱ze na chee̱ xexuzrte̱ gunle na, gunle na du lázrele cáte̱ze guzú laule dxunle nédxute̱, gunézrujle ca da du de̱ chee̱le. 12 Che da li dxaca lazreꞌ tu benneꞌ gunézruje̱ꞌ, Dios xezaca ba lazre̱ꞌ na che gunézruje̱ꞌ ca da nape̱ꞌ, ne quegá dxenabe̱ꞌ da quebe napa bénneaꞌ. 13 Quebe dxenníaꞌ da nigá chee̱ xexácale leꞌe xacheꞌ chee̱ gácale̱le benneꞌ xula. 14 Naca na chee̱ gápale lé̱bete̱. Naꞌa nápale chee̱ gunézrujle ca da dxelexazrje benneꞌ xula caꞌ, naꞌ xetú lasa  

























2 Corintos 8, 9

454

xelapa benneꞌ caꞌ da xelunne̱ꞌ chee̱le gate bi xázrjele leꞌe. Caní gápale lé̱bete̱ 15 cáte̱ze naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, dxenná na: Bénneaꞌ nápale̱ꞌe̱ quebe bi begáꞌana chee̱ꞌ, naꞌ bénneaꞌ nape̱ꞌ láteze quebe bi bexázrjene̱ꞌ.  

Tito ne bi ljwezre̱ꞌ caꞌ 16 Xcalén

Dios, Bénneaꞌ bzue̱ꞌ lu lázrdau Tito sue̱ꞌ gunne xue chee̱le leꞌe ca zuaꞌ nedaꞌ. 17 Guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ da bsebagaꞌ le̱ꞌ, naꞌ laweꞌ da zúaqueze̱ꞌ gunne xue chee̱le leꞌe, ba bezé̱ꞌe̱ chee̱ xide̱ꞌ xedajnné̱ꞌe̱ leꞌe laweꞌ da dxaca lázrequeze le̱ꞌ. 18 Tu zren nen Tito nasél-lantuꞌ tu bi bíchedxu, tu benneꞌ dxelenné̱ chaweꞌ chee̱ꞌ xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo, ca naca zrin xrlátaje da nune̱ꞌ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. 19 Quegá tuze da nigá, san xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo gulequé̱ꞌe̱ bi bíchedxu níqueze chee̱ sále̱ne̱ꞌ netuꞌ chee̱ gácale̱ne̱ꞌ netuꞌ lu zrin nigá da dxuntuꞌ dxutúbentuꞌ dumí da gácale̱ na benneꞌ xacheꞌ caꞌ chee̱ gaca ba Xránadxu, ne chee̱ guléꞌe lau du lázrele dxunle zrin chaweꞌ nigá. 20 Caní dxuntuꞌ chee̱ quebe nu benneꞌ si tizre̱ꞌ netuꞌ ca dxuchínentuꞌ dumí zrente̱ nigá da dxulunezruj bi bíchedxu caꞌ. 21 Dxuntuꞌ ba xuzre guntuꞌ zrin nigá lu dute̱ xel-la li lazreꞌ chee̱ntuꞌ, quegá tuze lau Xránadxu, san cáꞌanqueze lau xúgute̱ bénneache. 22 Tu zren nen benneꞌ caní nasél-lantuꞌ xetú bi bíchedxu, tu benneꞌ da zánete̱ lasa ba bléꞌene̱ꞌ netuꞌ du lazre̱ꞌ dxune̱ꞌ zrin chee̱ Cristo, naꞌ naꞌa du lázredxe̱ꞌ dxune̱ꞌ zrin nigá laweꞌ da dxuxrén lazre̱ꞌ leꞌe. 23 Che nu benneꞌ guche̱be leꞌe ca naca chee̱ Tito, le xe̱ꞌe̱ nácabeꞌ bi ljwezraꞌ, ne dxunbeꞌ zrin tu zren nen nedaꞌ chee̱ gunbeꞌ zrin chee̱le. Che nu guche̱be leꞌe ca naca chee̱ xezícadxa bi bíchedxu caꞌ zeajzrague̱ꞌ Tito, le xe̱ꞌe̱ zaj naque̱ꞌ benneꞌ gulesel-la xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo, ne dxelape̱ꞌ ba láꞌana Cristo. 24 Chee̱ le̱ naꞌ, chee̱ xeleneze xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo, le guléꞌe le̱ꞌ nazriꞌile le̱ꞌ, naꞌ naca chee̱ntuꞌ xucáꞌana szrentuꞌ leꞌe.  















9

Da dxulunézruje̱ꞌ chee̱ bi bíchedxu caꞌ 1 Ca

naca chee̱ dumí da gunézrujle chee̱ bi caꞌ chee̱ Cristo, quebe dxun na ba xen guzúajaꞌ chee̱le, 2 laweꞌ da ba nezdaꞌ ca dxaca lázrele gunle na. Dxezaca ba lazraꞌ dxapaꞌ bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa xe̱zr la xu Macedonia, leꞌe zrale xe̱zre caꞌ zaj nababa Acaya, gudú iza ba zúate̱quezle  

455

2 Corintos 9

bi gunézrujle, naꞌ benneꞌ zante̱ benneꞌ Macedonia du lazre̱ꞌ dxulunézruje̱ꞌ laweꞌ da dxunézrujle leꞌe du lázrele. 3 Dxusellaꞌ bi bíchedxu caní chee̱ quebe gaca tu da we̱n lazreꞌ ca da chaweꞌ da ba gunníaꞌ ca dxunle leꞌe da nigá, ne chee̱ súate̱zle bi gunézrujle, ca ba guchaꞌ benneꞌ caní, 4 ne che saꞌaca bal-la benneꞌ Macedonia tu zren nen nedaꞌ chee̱ quebe xeleléꞌene̱ꞌ quebe zúate̱quezle leꞌe bi gunézrujle. Chela gaca na caní xeduéꞌentuꞌ laweꞌ da bxren lázrentuꞌ leꞌe caní, naꞌ da zrendxa ca dxal-laꞌ xeduéꞌele leꞌe. 5 Chee̱ le̱ naꞌ gúquedaꞌ dxun na ba xen nabaꞌ bi bíchedxu caꞌ xelide̱ꞌ xedajlennabe̱ꞌ leꞌe nédxula, ne chee̱ xelácale̱ne̱ꞌ leꞌe gutúpale da guche̱be lázrele nédxula gunézrujle. Caꞌ gaca na, dumí da gutúpale watáꞌqueze na chee̱ guléꞌe na naca tu da dxaca lázrele gunle, ne quegá tu da gunne xúentuꞌ leꞌe. 6 Le nnaꞌxque da nigá: Bénneaꞌ dxaze̱ꞌ láteze, cáꞌanqueze láteze xeziꞌe̱, naꞌ bénneaꞌ dxázale̱ꞌe̱, cáꞌanqueze xezíꞌile̱ꞌe̱. 7 Tu tu benneꞌ dxal-laꞌ gunézruje̱ꞌ cáte̱ze da ba nune̱ꞌ lu lázrdawe̱ꞌ, quegá ca tu benneꞌ quebe dxezaca ba lazreꞌ, u xadíaze, laweꞌ da nazríꞌi Dios benneꞌ dxunézruje̱ꞌ dute̱ xel-la dxebé. 8 Wazequeꞌ Dios gúnnale̱ꞌe̱ leꞌe ca naca xúgute̱ da chaweꞌ, chee̱ gataꞌ chee̱le xúgute̱ da nachínele, ne gápale bi gunézrujle chee̱ gunle xúgute̱ zrin xrlátaje. 9 Naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: Du lazre̱ꞌ bnézruje̱ꞌ chee̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. Ca zaj naca zrin xrlátaje nune̱ꞌ xelegáꞌanatequeze na. 10 Dios, Bénneaꞌ dxunézruje̱ꞌ bínnedu caꞌ da dxázadxu, ne dxunne̱ꞌ da dxiꞌaj dxágudxu, gunne̱ꞌ leꞌe xúgute̱ da nachínele chee̱ gázale, naꞌ gusegule̱ꞌ na chee̱ gúnnale̱ꞌe̱queze na lina chee̱ zrin chaweꞌ da gunle. 11 Caꞌ gaca na, gátaꞌle̱ꞌe̱ chee̱le xel-la gunníꞌa caꞌ chee̱ séquele gunézrujle du lázrele, naꞌ dumí naꞌ séllale lu naꞌntuꞌ netuꞌ gun na xelé̱ bi bíchedxu caꞌ Dios: Xcalenuꞌ. 12 Caꞌ naca na, gate gunézrujdxu bi bíchedxu caꞌ dumí nigá da gácale̱ na le̱ꞌ, quegá tuze dxunézrujdxu tu da dxelechínnene̱ꞌ san cáꞌanqueze dxundxu xelé̱ꞌe̱ Dios: Xcalenuꞌ. 13 Xelúe láꞌane̱ꞌ Dios laweꞌ da da nigá dxunézrujle guléꞌe na dxuzúale dizraꞌ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. Cáꞌanqueze xelúe láꞌane̱ꞌ Dios ne̱ chee̱ da gunézrujle du lázrele da gácale̱ na le̱ꞌ, ne xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo. 14 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ caꞌ xelenabe̱ꞌ chee̱le lau Dios, ne xelezríꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ leꞌe ne̱ chee̱ xel-la zriꞌi lazreꞌ zren da guléꞌe lau Dios ne̱ chee̱le leꞌe. 15 Xcalén Dios laweꞌ da nunne̱ꞌ dxiꞌu tu da zrente̱ da quebe séquedxu xuzájlaꞌadxu.  

























2 Corintos 10

456

Xel-la dxenná bea napa Pablo laweꞌ da naque̱ꞌ gubáz chee̱ Cristo

10

1 Nedaꞌ,

Pablo, dxuzendaꞌ leꞌe da nigá ne̱ chee̱ xella dxexruj lazreꞌ, ne xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Cristo. Dxelenné̱ꞌ nacaꞌ benneꞌ zren lazreꞌ gate zúale̱naꞌ leꞌe, naꞌ gate zuaꞌ zituꞌ nácale̱ꞌa benneꞌ snia. 2 Dxataꞌ xuedaꞌ leꞌe quebe gunle, gate xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe, gacaꞌ benneꞌ snia nen bal-la benneꞌ ládujla leꞌe, benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ dxuntuꞌ zrin chee̱ Cristo lu be̱laꞌ dxenze chee̱ntuꞌ, naꞌ zúaquezaꞌ tíl-laquezaꞌ benneꞌ caꞌ. 3 Láqueze nácantuꞌ be̱laꞌ dxen quebe dxedíl-lantuꞌ lu be̱laꞌ dxenze chee̱ntuꞌ, 4 laweꞌ da quebe zaj naca chee̱ be̱laꞌ dxenze da dxuchínentuꞌ lu wedil-la chee̱ntuꞌ, san zaj napa na xel-la waca chee̱ Dios chee̱ séquentuꞌ guzría xintuꞌ da wal-la caꞌ chee̱ nu naꞌ dxedábagaꞌ netuꞌ. 5 Caꞌan naca, dxuzría xintuꞌ da dxusebaga bénneaꞌ dxiꞌu, ne da dxuzúe̱ꞌ lu xel-la dxucáꞌana szren cuina chee̱ quebe xelúnbea bénneache Dios. Xúgute̱ da zaj xuꞌu lu xichaj bénneache dxuzúantuꞌ lu naꞌ Cristo chee̱ xuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ. 6 Zuáte̱quezentuꞌ gudentuꞌ xel-la ziꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ quebe dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ gate naꞌ ba dxuzúale dizraꞌ chee̱ꞌ du lázrele. 7 Leꞌe dxennaꞌle benneꞌ caꞌ cáte̱ze da zaj naque̱ꞌ cúzreze. Che nu benneꞌ dxéquene̱ꞌ da li naque̱ꞌ bi chee̱ Cristo, dxal-laꞌ gueque béꞌene̱ꞌ cáte̱ze naꞌ naca le̱ꞌ bi chee̱ Cristo, cáꞌanqueze nácantuꞌ netuꞌ bi chee̱ Cristo. 8 Láqueze dxuchínedxedaꞌ ca dxal-laꞌ gunaꞌ xel-la dxenná bea chee̱ntuꞌ, quebe dxeduéꞌedaꞌ laweꞌ da nunna Cristo netuꞌ xel-la dxenná bea naꞌ chee̱ séquentuꞌ gusegúlantuꞌ leꞌe lu da naca chee̱ Dios, ne quegá chee̱ guzría xintuꞌ leꞌe. 9 Quebe dxaca lazraꞌ guéquele leꞌe dxaca lazraꞌ guchebaꞌ leꞌe ne̱ chee̱ da dxuzúajaꞌ chee̱le. 10 Dxelenné̱ꞌ xiche caꞌ da dxusél-laꞌ zaj naca na snia, ne wal-la, san nédaꞌquezaꞌ nacaꞌ benneꞌ nate niꞌa naꞌ, ne ca dxuchálajaꞌ quebe zácateca. 11 Bénneaꞌ dxenné̱ꞌ da nigá dxal-laꞌ gueque béꞌene̱ꞌ cáte̱ze nacaꞌ lu dizraꞌ dxuzúajaꞌ gate ne zuaꞌ zituꞌ, cáꞌanqueze gacaꞌ lu da gunaꞌ gate naꞌ súale̱naꞌ leꞌe. 12 Quebe dxexázrentuꞌ gutil-le lé̱bentuꞌ, u guléꞌe cuínantuꞌ ca zaj naca bal-la benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. Dxelune̱ꞌ tu da xálaze gate dxelenné̱ꞌe̱ ca da zaj nácaqueze̱ꞌ, ne dxulutille le̱be ljwezre̱ꞌ. 13 Quebe gucáꞌana szren cuínantuꞌ lu da quebe naca chee̱ntuꞌ. Dios naque̱ꞌ Bénneaꞌ guléꞌene̱ꞌ netuꞌ naga ze lau guntuꞌ zrin, naꞌ Le̱ꞌ be̱nne̱ꞌ netuꞌ lataj blantuꞌ naga zrale leꞌe lu  























457

2 Corintos 10, 11

xe̱zre Corinto. 14 Chee̱ le̱ naꞌ quebe dxedxúajntuꞌ naga ze lau chee̱ntuꞌ, cáte̱ze gaca na che quebe ne zrintuꞌ naga zrale leꞌe nédxute̱. Netuꞌ nácantuꞌ benneꞌ nedxu blantuꞌ naga zrale leꞌe núantuꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. 15 Quebe dxucáꞌana szren cuínantuꞌ lu zrin da zaj nun benneꞌ xula, san dxebeza lázrentuꞌ cáte̱ze gula xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱le, waca gúndxantuꞌ zrin ládujla leꞌe gusegúlantuꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱le, san guntuꞌ na luꞌule da naca chee̱ntuꞌ. 16 Te naꞌ dxebeza lázrentuꞌ tédxantuꞌ ca naga zrale chee̱ guzénentuꞌ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ ga naꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, ne quebe chúꞌuntuꞌ naga ba zaj nun zrin xezícadxa benneꞌ caꞌ, chee̱ quebe gucáꞌana szren cuínantuꞌ lu da ba zaj nune̱ꞌ. 17 Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ nu gucáꞌana szrene̱ꞌ, dxal-laꞌ gucáꞌana szrene̱ꞌ Xránadxu. 18 Bénneaꞌ dxexedxúaj xrlátaje, quebe naque̱ꞌ benneꞌ dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ, san naque̱ꞌ bénneaꞌ dxucáꞌana szren Xránadxu le̱ꞌ.  









Ca naca chee̱ Pablo, ne benneꞌ gubáz caꞌ quebe nasel-la Cristo le̱ꞌ

11

1 Le

guchaga lau nedaꞌ chee̱ nniaꞌ lateꞌ da ca zeaje na. Ájate̱ze naca na, le guchaga lau nedaꞌ, 2 laweꞌ da dxéꞌle̱ꞌa gunne xue chee̱le leꞌe lu da nusebaga Dios nedaꞌ, ne laweꞌ da ba nache̱be lazraꞌ chee̱le gácale zruꞌula Cristo, dxaca lazraꞌ gudéaꞌ leꞌe lau Le̱ꞌ ca tu nuꞌula cuídeꞌdauꞌ du lazreꞌ súale̱beꞌ benneꞌ chee̱beꞌ. 3 Ca be̱n be̱laꞌ gula naꞌ guzí xe̱baꞌ Eva nen xel-la neze chee̱baꞌ, dxezrebaꞌ güele lataj nu si xe̱ leꞌe, naꞌ cuásale lu xichaj lázrdaule chee̱ québedxa gácale du lázrele chee̱ Cristo. 4 Leꞌe dxuchaga laule benneꞌ caꞌ záꞌaque̱ꞌ dxuluchálaje̱ꞌ chee̱ tu Jesús, benneꞌ nazráꞌ ca Bénneaꞌ bzénentuꞌ leꞌe chee̱ Le̱ꞌ, ne du lázrele dxezíꞌ lu naꞌle tu beꞌ da nazráꞌ ca Beꞌ naꞌ da ba guzíꞌ lu naꞌle, ne dxezíꞌ lu naꞌle tu dizraꞌ da nazráꞌ ca naca dizraꞌ chaweꞌ da ba guzíꞌ lu naꞌle. 5 Dxéquedaꞌ quebe zacaꞌ nedaꞌ látezdxa ca benneꞌ gubáz zren caꞌ, benneꞌ caꞌ zéajle̱le leꞌe. 6 Láqueze quebe gaca guchálajaꞌ xrtándauꞌ, dxéajniꞌidaꞌ da naꞌ dxuchálajaꞌ chee̱ na, naꞌ bléꞌentuꞌ caní naca na lu xúgute̱ da ba be̱ntuꞌ. 7 ¿Be̱naꞌ tu da cale̱la gate bzendaꞌ leꞌe dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, ne quebe bi bchízrujaꞌ leꞌe, naꞌ be̱n cuinaꞌ dxexruj lazreꞌ chee̱ xegáꞌana szrenle leꞌe? 8 Guca na ca gudawaꞌ dumí chee̱ xezícadxa cueꞌ bi chee̱ Cristo gate guziꞌa da belunne̱ꞌ nedaꞌ chee̱ be̱naꞌ zrin ga zúale leꞌe. 9 Gate naꞌ guzúale̱naꞌ leꞌe,  















2 Corintos 11

458

ne bxázrjedaꞌ, quebe bi guzíꞌ lu naꞌa da naca chee̱le, san bi bíchedxu záꞌaque̱ꞌ xe̱zr la xu Macedonia belunne̱ꞌ nedaꞌ ca da guchínnedaꞌ. Be̱naꞌ ba xuzre quebe bi gunábedaꞌ leꞌe, naꞌ cáꞌanqueze gunaꞌ. 10 Laweꞌ da núnbeꞌa da li chee̱ Cristo, quebe zua nu benneꞌ naga nababa xe̱zr la xu Acaya gaca guzague̱ꞌ nedaꞌ chee̱ québedxa gucáꞌana szren cuinaꞌ chee̱ da nigá dxunaꞌ. 11 ¿Bizr chee̱ naꞌ dxenníaꞌ caní? ¿Naca na laweꞌ da quebe nazríꞌidaꞌ leꞌe? Nézqueze Dios nazríꞌidaꞌ leꞌe. 12 Gúnquezaꞌ ca dxunaꞌ chee̱ quebe gataꞌ lataj chee̱ benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xulucáꞌana szren cuine̱ꞌ laweꞌ da dxeléquene̱ꞌ dxelune̱ꞌ zrin cáte̱ze dxuntuꞌ netuꞌ. 13 Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ gubáz quebe nasel-la Cristo. Dxelezí xe̱ꞌe̱ bénneache, ne dxululéꞌe cuine̱ꞌ ca gubáz chee̱ Cristo. 14 Quebe naca da nigá da xebánedxu laweꞌ da Satanásqueze dxuléꞌe cuina na ca tu gubáz chee̱ xabáa zue̱ꞌ lu xel-la naxaníꞌ chee̱ Dios, 15 naꞌ chee̱ le̱ naꞌ dxululéꞌe cuine̱ꞌ ca benneꞌ dxelún da xrlátaje. Benneꞌ caní xelebía xiꞌe̱ ca ba naca chee̱ benneꞌ dxelún da caní.  











Da guzaca Pablo laweꞌ da naque̱ꞌ gubáz chee̱ Cristo 16 Xecha

lasa dxapaꞌ leꞌe, quebe nu benneꞌ dxal-laꞌ guéquene̱ꞌ nadá xichaj lázrdawaꞌ. Che caꞌan dxéquele leꞌe, le gunna nedaꞌ lataj guchálajle̱naꞌ leꞌe ca tu benneꞌ nadá xichaj lázrdawe̱ꞌ, chee̱ gaca gucáꞌana szren cuinaꞌ. 17 Quebe dxapaꞌ leꞌe da nigá lu xel-la dxenná bea chee̱ Xránadxu. Guchálajaꞌ ca tu benneꞌ nadá xichaj lázrdawe̱ꞌ, nniaꞌ tu da gucáꞌana szren cuinaꞌ. 18 Laweꞌ da zaj zraꞌ benneꞌ zante̱ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ lu da zaj naque̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá, cáꞌanqueze nedaꞌ gucáꞌana szren cuinaꞌ. 19 Laweꞌ da nácale̱ꞌe̱le benneꞌ sina dxuchaga laule du lázrele benneꞌ zaj nadá xichaj lázrdawe̱ꞌ. 20 Dxuchaga laule benneꞌ caꞌ dxelexune̱ꞌ leꞌe ca benneꞌ zaj nadaꞌu, ne benneꞌ caꞌ dxuluchínene̱ꞌ leꞌe, ne benneꞌ caꞌ dxelenná béꞌene̱ꞌ leꞌe, ne benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ leꞌe chaláꞌala, ne benneꞌ caꞌ dxelegape̱ꞌ xraga laule. 21 Láqueze dxeduéꞌedaꞌ dxenníaꞌ da nigá, quebe gucaꞌ benneꞌ dxechugu lazreꞌ chee̱ gunaꞌ ca dxelún xezícadxa benneꞌ. Naꞌa gacaꞌ lazreꞌ dxugu gunaꞌ caní. Ba dxelechugu lazreꞌ benneꞌ xezícadxa dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. Cáꞌanqueze nedaꞌ xechugu lazraꞌ gunaꞌ na, láqueze naca tu da ca zeaje da dxenníaꞌ. 22 ¿Zaj naque̱ꞌ benneꞌ hebreo?  









459

2 Corintos 11

Cáꞌanqueze nedaꞌ nacaꞌ benneꞌ hebreo. ¿Zaj naque̱ꞌ benneꞌ Israel? Cáꞌanqueze nedaꞌ. ¿Zaj naque̱ꞌ zriꞌine zre sua Abraham? Cáꞌanqueze nacaꞌ nedaꞌ. 23 ¿Zaj naque̱ꞌ we̱n zrin chee̱ Cristo? Nácadxaꞌ nedaꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ ca benneꞌ caꞌ, lácala dxuchálajaꞌ ca tu benneꞌ nadá xichaj lázrdawe̱ꞌ gate dxenníaꞌ da nigá. Ba be̱ndxaꞌ zrin ca benneꞌ caꞌ. Ba buluzálajdxa bénneache nedaꞌ ca nu bzálaj benneꞌ caꞌ. Ba guleguꞌudxa bénneache nedaꞌ lizre xia ca belune̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ zaneꞌ lásate̱ ba guzúaꞌ lu da ste̱be chee̱ xel-la gute. 24 Gazxuꞌ lasa ba belúe benneꞌ judío caꞌ nedaꞌ xide che̱nnu dxua weaj. 25 Chunna lasa beline̱ꞌ nedaꞌ xaga. Tu lasa belúꞌe̱ nedaꞌ xiaj. Chunna lasa guxaze da dxedá laweꞌ nísadauꞌ da xuꞌa lu nisa. Tu lasa, tu zra tu xe̱la guxuꞌa lu nísadauꞌ. 26 Zaneꞌ lásate̱ guxuꞌa neza, ne guzúaꞌ lu da ste̱be: Chee̱ xe̱gu caꞌ, ne chee̱ gubán caꞌ. Chee̱ benneꞌ walázr chiaꞌ caꞌ, ne chee̱ benneꞌ zituꞌ caꞌ. Guzúaꞌ lu da ste̱be lu xe̱zre, ne le̱ꞌe̱ xixreꞌ, ne lu nísadauꞌ, ne ládujla benneꞌ we̱n lazreꞌ dxelenné̱ꞌ zaj naque̱ꞌ bi bíchedxu. 27 Be̱nle̱ꞌa zrin, ne guzúaꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ. Zaneꞌ lásate̱ quebe gusiaꞌ dxe̱la. Gudúnle̱ꞌa, ne gubílele̱ꞌe̱daꞌ, naꞌ zaneꞌ lásate̱ be̱naꞌ gubasa. Catite̱ bexagaꞌ, ne bexázrjedaꞌ zra lanaꞌ gacuaꞌ. 28 Da zrendxa ca da caní, ne xezícadxa da guzracaꞌ. Xúgute̱ zra dxéquedaꞌ ziꞌ laweꞌ da zuaꞌ gunne xue chee̱ xúgute̱ cueꞌ bi chee̱ Cristo. 29 Che nu benneꞌ nate niꞌa ne̱ꞌe̱ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, cáꞌanqueze nedaꞌ dxéquedaꞌ nate niꞌa náꞌaquezaꞌ. Che nu benneꞌ dxelune̱ꞌ dxeajchaze̱ꞌ, nédaꞌqueze dxacaꞌ tul-la. 30 Che dxun na ba xen gucáꞌana szren cuinaꞌ, gucáꞌana szren cuinaꞌ chee̱ da caꞌ dxululéꞌe na nate niꞌa naꞌa. 31 Dios, Xra Xránadxu Jesucristo, Bénneaꞌ naca chee̱ꞌ güe láꞌanatequezdxu Le̱ꞌ, nézene̱ꞌ dxenníaꞌ da li. 32 Gate guzúaꞌ  



2 Corintos 11, 12

460

xe̱zre Damasco, benneꞌ wnná bea naꞌ dxuneꞌ zrin chee̱ wenná bea Aretas bzre̱ꞌe̱ benneꞌ dxuluxúe̱ꞌ dxa xuꞌu chee̱ xe̱zre naꞌ, chee̱ xele̱l-le̱ꞌ nedaꞌ. 33 Naꞌ bi bíchedxu caꞌ bululetje̱ꞌ nedaꞌ tu lu xcuite xia ga dxuꞌu leníꞌ chee̱ xuꞌu lu zeꞌe da naxechaj na xe̱zre naꞌ. Caꞌ guca na, guláꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ.  

12

Da caꞌ Dios bléꞌene̱ꞌ Pablo 1 Da

li quebe dxal-laꞌ gucáꞌana szren cuinaꞌ, san guchálajaꞌ chee̱ da caꞌ bleꞌe Xránadxu nedaꞌ, ne da caꞌ bleꞌedaꞌ ca naca chee̱ꞌ. 2 Nedaꞌ, ca tu benneꞌ dxéajle̱ chee̱ Cristo, ba zeaj chidáꞌ iza guché̱ Dios nedaꞌ xabáa guxunneꞌ. Quebe nezdaꞌ che guxáꞌa naꞌ dute̱ be̱laꞌ dxen chiaꞌ, u che cabí. Dios nézene̱ꞌ. 3 Nezdaꞌ nédaꞌquezaꞌ, che zuaꞌ lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ, u che cabí, quebe nezdaꞌ, tuze Dios nézene̱ꞌ. 4 Guché̱ Dios nedaꞌ tu xabáa chee̱ꞌ, naga bendaꞌ dizraꞌ bagache da quebe naca chee̱ bénneache xelenné̱ꞌ ca zaj naca na. 5 Waca gucáꞌana szrenaꞌ tu benneꞌ caní, san quebe gucáꞌana szren cuínaquezaꞌ, che quebe naca na chee̱ xel-la nate niꞌa naꞌ chiaꞌ. 6 Láqueze che gaca lazraꞌ gucáꞌana szren cuinaꞌ quebe gaca na tu da xálaze, laweꞌ da gaca na tu da li. Quebe gunaꞌ na chee̱ quebe nu guéquene̱ꞌ nácadxaꞌ ca da gaca léꞌene̱ꞌ nacaꞌ, u ca da gaca xenne̱ꞌ da dxenníaꞌ. 7 Da caní bleꞌe Xránadxu nedaꞌ gulaca na da xebánele̱ꞌe̱dxu, naꞌ chee̱ quebe gucáꞌana szren cuinaꞌ, guca chiaꞌ ca tu xecheꞌ naxaze lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ da dxuchine Satanás chee̱ guzalaj na nedaꞌ. 8 Chunna lasa gutaꞌ xuedaꞌ Xránadxu gucuase̱ꞌ da dxezacaꞌ. 9 Xránadxu guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Xela zriꞌi lazreꞌ chiaꞌ naca na dute̱ da dxechínenuꞌ laweꞌ da dxuléꞌedxa lau xel-la waca chiaꞌ nen benneꞌ nate niꞌa ne̱ꞌe̱.” Caꞌ naca, dxebedaꞌ laweꞌ da nate niꞌa naꞌa chee̱ guléꞌe lau lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ xel-la waca chee̱ Cristo. 10 Chee̱ le̱ naꞌ dxebedaꞌ ca naca xel-la nate niꞌa naꞌ chiaꞌ, ne ca naca dizraꞌ schanniꞌ caꞌ dxelenná bénneache chiaꞌ, ne ca naca da caꞌ dxexázrjedaꞌ, ne gate zaj nau ziꞌ xuzreꞌ bénneache nedaꞌ, ne ca naca da ba xaꞌ caꞌ da dxedéaꞌ ne̱ chee̱ Cristo, laweꞌ da gate nátedxa niꞌa naꞌa, dxéquedaꞌ nácadxaꞌ benneꞌ wal-la.  

















Pablo dxeꞌe̱ gunne xue chee̱ bi chee̱ Cristo zaj zre̱ꞌe̱ Corinto 11 Gucaꞌ

ca tu benneꞌ nadá xichaj lázrdaweꞌ gate bcaꞌana szren cuinaꞌ caní, san leꞌe be̱nle be̱naꞌ na. Leꞌe naꞌ dxal-laꞌ

461

2 Corintos 12, 13

gucáꞌanale nedaꞌ szren laweꞌ da quebe zacaꞌ látezdxa ca benneꞌ gubáz zren caꞌ, benneꞌ caꞌ dxéajle̱le, láqueze quebe bi zacaꞌ nedaꞌ. 12 Zrin be̱naꞌ ládujla leꞌe lu dute̱ xel-la zren lazreꞌ chiaꞌ bleꞌe na da li nacaꞌ gubáz chee̱ Cristo ne̱ chee̱ da dxelunna bea na, ne xel-la waca caꞌ chee̱ xabáa, ne da caꞌ dxexebánedxu. 13 ¿Dxéquele leꞌe nácale látezdxa blau ca xezícadxa cueꞌ bi chee̱ Cristo laweꞌ da guzíꞌ lu naꞌa da belunne̱ꞌ chiaꞌ, naꞌ quebe guzíꞌ lu naꞌa da zaj naca chee̱le? Le gunite lau nedaꞌ che naca tu da cale̱la quebe be̱nnaꞌ leꞌe lataj bi gúnnale chiaꞌ. 14 Naꞌa ba zuaꞌ xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe da guxunneꞌ lasa, ne quebe siꞌ lu naꞌa da zaj naca na chee̱le. Quebe dxexílajaꞌ da nápale, san léꞌequeze, laweꞌ da dxal-laꞌ xulucude xruze xrnaꞌ dumí da xulunézruje̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ, ne quegá xulucude zríꞌine̱ꞌ da xulunézrujbeꞌ xra xrnabeꞌ. 15 Du lazraꞌ guchínedaꞌ dumí chiaꞌ chee̱ gaca chaweꞌ chee̱ bénneꞌdu xuꞌule, láqueze dxéquedaꞌ gate nazríꞌidxedaꞌ leꞌe, látezdxa nazriꞌile leꞌe nedaꞌ. 16 Bal-la benneꞌ, láqueze zaj nézene̱ꞌ quebe bi guzíꞌ lu naꞌa da zaj naca na chee̱le, dxelenné̱ꞌ gude̱l-laꞌ leꞌe lu da we̱n lazreꞌ. 17 ¿Guzí xe̱ꞌa leꞌe lu naꞌ tu benneꞌ gusel-laꞌ chee̱le? 18 Gutaꞌ xuedaꞌ Tito xídabeꞌ xedajnnáꞌabeꞌ leꞌe, ne gusel-laꞌ nen le̱beꞌ xetú bi bíchedxu. ¿Guzí xe̱ Tito leꞌe? ¿Quebe be̱ntuꞌ tuze ca be̱ntuꞌ ládujla leꞌe nedaꞌ, ne Tito, naꞌ nen tuze Beꞌ Láꞌazxa? 19 Bi bichaꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, ¿dxéquele dxucáꞌana cuínantuꞌ xrlátaje laule leꞌe? Dxuchálajle̱ntuꞌ leꞌe lau Dios, ne lu La Xránadxu Jesucristo. Xúgute̱ da caní dxennantuꞌ chee̱ gúlale lu da naca chee̱ Dios. 20 Dxezrebaꞌ gate xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe, waléꞌedaꞌ leꞌe quebe nácale cáte̱ze dxaca lazraꞌ gácale, naꞌ leꞌe waléꞌele nedaꞌ quebe nacaꞌ da dxaca lázrele gacaꞌ. Dxezrebaꞌ dxedíl-lale̱le ljwézrele, ne nácale xa lazreꞌ, ne dxezráꞌale ljwézrele, ne nácale zide lazreꞌ, ne nácale wetupa dizraꞌ bizruj, ne dxezí tízrale ljwézrele, ne dxucáꞌana szren cuínale, ne dxunle da cale̱la. 21 Dxezrebaꞌ gate xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe, Dios gune̱ꞌ xeduéꞌedaꞌ ne̱ chee̱le leꞌe, da gucuezre na nedaꞌ ne̱ chee̱ zánele leꞌe, benneꞌ caꞌ dxelúntequeze̱ꞌ dul-la, ne quebe dxulusane̱ꞌ dxelune̱ꞌ da sban, ne da dxulucáꞌana sban ljwezre̱ꞌ, ne da cale̱la da tu dxelúnzqueze̱ꞌ.  



















13

Dizraꞌ bze̱be 1 Da

nigá naca na da guxunneꞌ lasa xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe. Xúgute̱ dxuléꞌe lawe na naca na da li ne̱ chee̱

2 Corintos 13

462

dizraꞌ chee̱ chupa u chunna benneꞌ xelexeche̱be̱ꞌ. 2 Benneꞌ caꞌ belune̱ꞌ dul-la nédxula, ne xúgute̱le leꞌe, dxácate̱ ne zuaꞌ zituꞌ naga zrale, dxuzendaꞌ leꞌe da xula ca da guchaꞌ leꞌe gate bedajnnáꞌa leꞌe da gudxupeꞌ lasa, che xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe da xula quebe gudéaꞌ cáꞌaze ca da ba nunle. 3 Nadxa léꞌele da guléꞌe na dxenné̱ Cristo lu dxuꞌa nedaꞌ, naꞌ Le̱ꞌ quebe nate niꞌa ne̱ꞌe̱ lu da gune̱ꞌ chee̱le, san naque̱ꞌ benneꞌ wal-la ládujla leꞌe. 4 Da li gudé̱ꞌe̱ xaga béguaj ca tu benneꞌ nate niꞌa ne̱ꞌe̱, san naca bane̱ꞌ ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ Dios. Cáꞌanqueze netuꞌ nate niꞌa nantuꞌ ca da guca chee̱ꞌ, san laweꞌ da nácantuꞌ tuze nen Le̱ꞌ gaca bantuꞌ ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ Dios chee̱ guntuꞌ zrin chee̱le leꞌe. 5 Le guxúe xanneꞌ cuínale chee̱ gueque beꞌele che da li dxeajlí lázrele Cristo. Le guxúequeze cuínale. ¿Quebe dxeque beꞌele zua Jesucristo xichaj lázrdaule, che da li dxeajlí lázrele Le̱ꞌ? 6 Dxebeza lazraꞌ gueque beꞌele quebe nacaꞌ nedaꞌ benneꞌ we̱n lazreꞌ lu da nacaꞌ chee̱ Cristo. 7 Dxenábantuꞌ lau Dios chee̱ quebe bi da cale̱la gunle, quegá chee̱ guléꞌentuꞌ dxennantuꞌ da li, san chee̱ gunle leꞌe da xrlátaje, láqueze dxéquele leꞌe quebe dxennantuꞌ da li. 8 Quebe bi gaca guntuꞌ da dxedábaga na da li, san tuze da dxácale̱ na da li. 9 Chee̱ le̱ naꞌ dxebentuꞌ gate nate niꞌa nantuꞌ, che leꞌe nácale benneꞌ wal-la, naꞌ nábaquezentuꞌ Dios chee̱ gácale dute̱ da dxal-laꞌ xelaca bi chee̱ Dios. 10 Dxuzúajaꞌ chee̱le da nigá nédxula ca xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe, chee̱ quebe gun na ba xen gate xidaꞌ, gácale̱ꞌa benneꞌ snia ca guchínedaꞌ xel-la dxenná bea chiaꞌ, da be̱nna Xránadxu nedaꞌ chee̱ séquedaꞌ gusegulaꞌ leꞌe lu da naca chee̱ Dios, ne quegá chee̱ guzría xiꞌa leꞌe. 11 Naꞌa, bi bichaꞌ, le sua xel-la dxebé. Le gaca dute̱ da dxal-laꞌ xelaca bi chee̱ Dios. Le xue zren ljwézrele. Le gaca tuze tule xetule, ne le sua xel-la dxebeza zri lazreꞌ, naꞌ Dios, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la dxebeza zri lazreꞌ, ne nazríꞌine̱ꞌ dxiꞌu súale̱ne̱ꞌ leꞌe. 12 Le gugapa diuzre ljwézrele tule xetule, ne le gunida ljwézrele. 13 Xúgute̱ bi bíchedxu, bi chee̱ Cristo dxulugape̱ꞌ leꞌe diuzre. 14 Dxaca lazraꞌ gucáꞌana Xránadxu Jesucristo leꞌe chaweꞌ, ne zriꞌi Dios leꞌe, ne sua tuze Beꞌ Láꞌazxa nen leꞌe. ¡Caꞌan gaca na!  

























DIZRAꞌ BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ BI CHEE̱ CRISTO ZAJ ZRE̱ꞌE̱ XE̱ZR LA XU GALACIA

1

Dizraꞌ da bzuaj Pablo chee̱ bi chee̱ Cristo zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu Galacia 1 Nedaꞌ,

Pablo, nacaꞌ gubáz chee̱ Cristo. Quebe gulesella bénneache nedaꞌ, ne quegá buluzúa bénneache nedaꞌ gacaꞌ gubáz. Caní bé̱nqueze Jesucristo chiaꞌ, ne Xradxu Dios, Bénneaꞌ bsebane̱ꞌ Jesús ládujla benneꞌ gate. 2 Xúgute̱ benneꞌ bíchedxu zrále̱ne̱ꞌ nedaꞌ zaj naque̱ꞌ nedaꞌ tuze. Nedaꞌ dxuzúajaꞌ dizraꞌ nigá chee̱ xúgute̱ cueꞌ benneꞌ bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nnitaꞌ xe̱zr la xu Galacia. 3 Dxenabaꞌ lau Xradxu Dios, ne lau Xránadxu Jesucristo gun chawe̱ꞌe̱ leꞌe, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ. 4 Jesucristo bzane cuine̱ꞌ chee̱ gutie̱ꞌ ne̱ chee̱ dul-la da nabágadxu, chee̱ bselé̱ꞌ dxiꞌu lu da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá da naca na da cale̱la. Be̱ne̱ꞌ da guca lazreꞌ Xradxu Dios. 5 ¡Gaca báqueze Dios chadía chacanna! ¡Caꞌan gaca na!  







Quebe de̱ xetú dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Dios 6 Dxexebánele̱ꞌe̱daꞌ

chee̱le leꞌe laweꞌ da dxebéaj xíchajte̱le Dios, Bénneaꞌ gunné̱ꞌ leꞌe chee̱ siꞌ lu naꞌle da dxunna Cristo, naꞌ dxezíꞌ lu naꞌle tu dizraꞌ nazrala ca naca dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. 7 Da li quebe bi de̱ xetú dizraꞌ chaweꞌ, san zaj zraꞌ bal-la benneꞌ dxelún zréajene̱ꞌ leꞌe, ne dxelaca lazre̱ꞌ xuluchuque̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. 8 Che nu benneꞌ dxuzenne̱ꞌ leꞌe xetú dizraꞌ da nazrala ca naca dizraꞌ chaweꞌ da ba bzénentuꞌ leꞌe, dxenabaꞌ lau Dios cue̱ꞌe̱ bénneaꞌ deꞌ, lácala naca nedaꞌ, u naca tu gubáz chee̱ xabáa. 9 Báchequeze bzendaꞌ leꞌe, ne dxuzendaꞌ  





463

Gálatas 1, 2

464

leꞌe da xula, che nu benneꞌ guzenne̱ꞌ leꞌe tu dizraꞌ da nazrala ca naca dizraꞌ chaweꞌ da ba guzíꞌ lu naꞌle, dxenabaꞌ lau Dios cue̱ꞌe̱ bénneaꞌ deꞌ. 10 Gate dxenniaꞌ da nigá, ¿Dxaca lazraꞌ xegáꞌanaꞌ xrlátaje lau bénneache, u che lau Dios? ¿Dxaca lazraꞌ gunaꞌ da xelezaca ba lazreꞌ bénneache? Che caꞌan dxaca lazraꞌ gunaꞌ da dxelezaca ba lazreꞌ bénneache, quebe nacaꞌ we̱n zrin chee̱ Cristo.  

Ca bexaca Pablo gubáz chee̱ Cristo 11 Dxuzéajniꞌidaꞌ

leꞌe, bi bichaꞌ, dizraꞌ chaweꞌ da dxuzendaꞌ bénneache, naꞌ quebe naca na tu da gulaj na lu xichaj lázrdau bénneache. 12 Quebe nu benneꞌ be̱nne̱ꞌ na nedaꞌ, ne quegá nu benneꞌ bsé̱dene̱ꞌ nedaꞌ le̱ na, san Lé̱queze Jesucristo bzenne̱ꞌ na nedaꞌ. 13 Ba bénquezle ca be̱naꞌ nedaꞌ nédxula gate naꞌ nazíꞌ lu naꞌa xella benneꞌ xudauꞌ chee̱ judío caꞌ, ca gudáu ziꞌ xuzraꞌ bi chee̱ Dios zaj nácabeꞌ bi chee̱ Cristo, ne be̱n ziꞌ lazraꞌ guzría xiꞌa-beꞌ. 14 Lu xel-la benneꞌ xudauꞌ chee̱ judío caꞌ, nedaꞌ ba bzruéꞌedxedaꞌ ca xúgute̱ bi walázr chiaꞌ, bi ljwezraꞌ caꞌ, laweꞌ da be̱ lázredxaꞌ gapaꞌ ca da xjácale̱ xra xrtawaꞌ caꞌ. 15 Dios guqué̱ꞌe̱ nedaꞌ nédxula gate za gálajaꞌ, naꞌ lu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ gunné̱ꞌ nedaꞌ. Nadxa gate guca lazreꞌ Le̱ꞌ, 16 bléꞌene̱ꞌ nedaꞌ Zríꞌine̱ꞌ, chee̱ guzendaꞌ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío ca naca chee̱ Zríꞌine̱ꞌ. Gate guca da nigá, quebe nu benneꞌ gunábedaꞌ, 17 ne quebe guxáꞌa Jerusalén cheajnábedaꞌ benneꞌ zaj naque̱ꞌ gubáz chee̱ Cristo nédxudxa ca nedaꞌ. Guxáꞌa naga nababa xe̱zr la xu Arabia, naꞌ gudé naꞌ bezrinaꞌ xe̱zre Damasco. 18 Gudé chun iza guxáꞌa Jerusalén, chee̱ xeajchálajle̱naꞌ Pedro, naꞌ begáꞌanale̱naꞌ le̱ꞌ xtaꞌ gubizra. 19 Quebe nu bleꞌedaꞌ xetú benneꞌ gubáz chee̱ Cristo, san tuze Jacobo, bi biche Xránadxu. 20 Ne̱ chee̱ La Dios dxapaꞌ leꞌe, da li naca da nigá dxuzúajaꞌ chee̱le leꞌe. 21 Ca gudé naꞌ guxáꞌa xe̱zre caꞌ zaj nababa xe̱zr la xu Siria, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa xe̱zr la xu Cilicia. 22 Benneꞌ bíchedxu caꞌ, bi chee̱ Cristo zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu Judea quebe zaj nunbeꞌe̱ nedaꞌ. 23 Belénzene̱ꞌ nu dxenná: “Bénneaꞌ nédxula gudáu ziꞌ xuzre̱ꞌ dxiꞌu, naꞌa dxuchálaje̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ Cristo, da naꞌ guca lazre̱ꞌ guzría xiꞌe̱ nédxute̱.” 24 Naꞌa dxelúe láꞌane̱ꞌ Dios ca da belenne̱ꞌ ca naca chiaꞌ.  

























2

Benneꞌ gubáz caꞌ dxelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ Pablo 1 Ca

gudé chidáꞌ iza guxáꞌa xecha lasa Jerusalén nen Bernabé, naꞌ be̱n bi Tito nedaꞌ tu zren. 2 Guxáꞌa naꞌ laweꞌ  

465

Gálatas 2

da bleꞌe Dios nedaꞌ dxal-laꞌ chaꞌa naꞌ. Naꞌ cheé̱zela bchálajle̱naꞌ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ blau ládujla bi chee̱ Cristo, ne bzendaꞌ le̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ da dxuchálajaꞌ ládujla benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. Be̱naꞌ caní chee̱ nezdaꞌ quebe guca dácheze zrin da ba be̱naꞌ, ne da dxunaꞌ. 3 Gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ zrin nunaꞌ, naꞌ quebe nu gunná beꞌe Tito, bi zále̱beꞌ nedaꞌ, chugu lu be̱laꞌ chee̱beꞌ da guléꞌe na nácabeꞌ bi chee̱ Dios, lácala quebe nácabeꞌ judío. 4 Bal-la benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ du lazreꞌ benneꞌ bíchedxu, benneꞌ guluꞌe̱ ládujla dxiꞌu lu da we̱n lazreꞌ, gulaca lazre̱ꞌ chugu da guléꞌe na lu be̱laꞌ chee̱ Tito. Benneꞌ caní guluꞌe̱ ládujla dxiꞌu chee̱ xelenézene̱ꞌ ájala xelegúe̱ꞌ lataj da nazidxu lu naꞌ Jesucristo, chee̱ xuluxuzúe̱ꞌ dxiꞌu ca benneꞌ zaj nadaꞌu lu da bdxixruj bea Moisés. 5 Ne chite̱ze quebe be̱ntuꞌ le̱ꞌ lataj xelegúꞌu xel-le̱ꞌ netuꞌ laweꞌ da guca lázrentuꞌ xegáꞌanale̱ leꞌe da li dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. 6 Benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ blau quebe bi da cube bulusebague̱ꞌ netuꞌ. Da zaj naque̱ꞌ quebe bi naca na chiaꞌ laweꞌ da quebe xuchíꞌa Dios ca da naláꞌ láweze chee̱ bénneache. 7 Quebe bi bulusebague̱ꞌ nedaꞌ, laweꞌ da belexúnbeꞌe̱ Diósqueze bsebague̱ꞌ nedaꞌ guzendaꞌ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío dizraꞌ chaweꞌ, cáte̱ze bsebague̱ꞌ Pedro guzenne̱ꞌ benneꞌ judío caꞌ dizraꞌ chaweꞌ. 8 Lé̱queze Dios naꞌ, Bénneaꞌ bzue̱ꞌ Pedro gubáz chee̱ꞌ ládujla benneꞌ judío caꞌ, cáꞌanqueze bzue̱ꞌ nedaꞌ gacaꞌ gubáz chee̱ꞌ ládujla benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 9 Chee̱ le̱ naꞌ, Jacobo, ne Pedro, ne Juan, benneꞌ zaj naque̱ꞌ blaudxa, belexúnbeꞌe̱ be̱n Dios nedaꞌ culuén nigá, naꞌ gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ nedaꞌ, ne Bernabé, naꞌ belune̱ꞌ tuze dizraꞌ cheajzentuꞌ netuꞌ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío dizraꞌ chaweꞌ, dxácate̱ naꞌ le̱ꞌ xuluzenne̱ꞌ na benneꞌ judío caꞌ. 10 Túte̱ze da gulenábene̱ꞌ netuꞌ xexache lázrentuꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ, da naꞌ dxue lazraꞌ dxunaꞌ.  















Pablo dxedil-le̱ꞌ Pedro lu xe̱zre Antioquía 11 Gate

blaꞌ Pedro xe̱zre Antioquía gudil-laꞌ le̱ꞌ caníqueze laweꞌ da gunegue lazre̱ꞌ. 12 Nédxute̱ gudágule̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío cadxa beleláꞌ bal-la benneꞌ gusella Jacobo. Nadxa bebigue̱ꞌe̱ chaláꞌala, ne bsane̱ꞌ québedxa gudágule̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ laweꞌ da bzrebe̱ꞌ judió caꞌ, benneꞌ caꞌ zaj nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da dxuléꞌe na. 13 Nadxa xezícadxa judío caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Cristo belune̱ꞌ tu zren Pedro lu da dxune̱ꞌ láweze. Caní belune̱ꞌ, naꞌ caꞌ be̱nte̱ Bernabé tu zren benneꞌ caꞌ  



Gálatas 2, 3

466

lu da naꞌ dxelune̱ꞌ láweze. 14 Gate bleꞌedaꞌ nedaꞌ quebe dxelune̱ꞌ cáte̱ze naca chee̱ da li chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, naꞌ guchaꞌ Pedro lau xúgute̱ benneꞌ caꞌ: Lueꞌ nacuꞌ judío, naꞌ benuꞌ ca tu benneꞌ quebe naque̱ꞌ judío, ne quebe be̱nuꞌ ca tu benneꞌ judío. ¿Bizr chee̱ naꞌ dxenná beꞌenuꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío xelune̱ꞌ ca dxelún benneꞌ judío?  

Benneꞌ judío xelelé̱ꞌ che dxeajlí lazre̱ꞌ Cristo ca dxaca chee̱ xezícadxa benneꞌ 15 Cáꞌanqueze

guchaꞌ-ne̱ꞌ: Dxiꞌu nácadxu benneꞌ judío laweꞌ da nálajdxu caꞌ, ne quebe nácadxu benneꞌ dul-la ca benneꞌ zaj nababa xezícadxa xe̱zr la xu caꞌ. 16 Nézedxu netú benneꞌ quebe xegáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios laweꞌ da nune̱ꞌ da bdxixruj beꞌe Moisés, san tuze che dxeajlí lazre̱ꞌ Jesucristo. Chee̱ le̱ naꞌ cáꞌanqueze dxiꞌu dxeajlí lázredxu Cristo chee̱ xegáꞌanadxu xrlátaje lau Dios ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu Cristo, ne quegá laweꞌ da be̱ndxu ca nadxixruj bea na. Netú benneꞌ quebe xegáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios laweꞌ da nune̱ꞌ da nadxixruj bea na. 17 Naꞌa, che dxiꞌu dxuxrén lázredxu nagáꞌanadxu xrlátaje lau Dios ne̱ chee̱ Cristo, ne che zua da dxuléꞌe na ne nácadxu benneꞌ dul-la, ¿nnadxu Cristo dxunne̱ꞌ dxiꞌu lataj gundxu dul-la laweꞌ da québedxa dxenná beꞌe da bdxixruj beꞌe Moisés dxiꞌu? ¡Cabataꞌ! 18 Che dxuchínnajaꞌ tu, naꞌ che te naꞌ xexunaꞌ na, naꞌ nabagaꞌ zria. 19 Ba nacaꞌ ca tu benneꞌ gate lu da naca chee̱ da nadxixruj bea na. Da nadxixruj béaqueze bleꞌe na nedaꞌ nacaꞌ ca tu benneꞌ gate, chee̱ gaca banaꞌ ne̱ chee̱ da nun Dios. 20 Ba nacaꞌ ca tu benneꞌ gate laweꞌ da naca chiaꞌ ca naca chee̱ tu benneꞌ gudáꞌ xaga béguaj tu zren nen Cristo. Chee̱ le̱ naꞌ, québedxa naca banaꞌ nedaꞌ. Cristo naca bane̱ꞌ lu xichaj lázrdawaꞌ. Xel-la nabán da napaꞌ lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ, napaꞌ na ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chiaꞌ Zriꞌine Dios, Bénneaꞌ bzriꞌine̱ꞌ nedaꞌ, ne bzane cuine̱ꞌ, gutie̱ꞌ waláz chiaꞌ nedaꞌ. 21 Quebe dxaca lazraꞌ guzúaꞌ chaláꞌala xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios. Che nu benneꞌ gaca xegáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios laweꞌ da nune̱ꞌ da nadxixruj bea na, naꞌ dácheze guca da be̱n Cristo gate gutie̱ꞌ.  











3

Dxezidxu Beꞌ Láꞌazxa ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ 1 Bi

bichaꞌ, zrale Galacia, nácale leꞌe benneꞌ xala caꞌ. ¿Zua nu benneꞌ dxezí xe̱ꞌe̱ leꞌe chee̱ québedxa guzúale dizraꞌ chee̱ da li? Ba bléꞌentuꞌ leꞌe caníqueze Jesucristo, ca gudé̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xaga

467

Gálatas 3

béguaj. 2 Le xe̱xque nedaꞌ: ¿Guzile Beꞌ Láꞌazxa laweꞌ da be̱nle da bdxixruj beꞌe Moisés, u laweꞌ da guxéajle̱le chee̱ da bénnele? 3 ¿Ájala chee̱ naꞌ nácale benneꞌ xala? ¿Dxéquele gunle gácale dute̱ da naꞌ guzú laule gácale ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa? 4 ¿Dácheze gudele zánete̱ xel-la ziꞌ caꞌ? Dxaca lazraꞌ quebe guca na níteze. 5 Gate Dios dxunne̱ꞌ leꞌe Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ, ne dxune̱ꞌ xel-la waca caꞌ chee̱ xabáa ládujla leꞌe, ¿dxune̱ꞌ na laweꞌ da dxunle ca nadxixruj bea na, u laweꞌ da guxéajle̱le chee̱ dizraꞌ chaweꞌ da bénnele? 6 Abraham guxeajlí lazre̱ꞌ Dios, naꞌ Dios guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ da nigá ca tu da bcaꞌana le̱ꞌ xlátaje̱. 7 Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ nézele, benneꞌ caꞌ da li zaj naque̱ꞌ zriꞌine zre sua Abraham zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Dios. 8 Naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa ca naca da nigá. Laweꞌ da neze Dios nédxute̱ gucáꞌane̱ꞌ xlátaje̱ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, benneꞌ xeleajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ Abraham nédxute̱ dizraꞌ chaweꞌ nigá, gunné̱ꞌ: “Gaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ dute̱ xe̱zr la xu ne̱ chiuꞌ lueꞌ.” 9 Caꞌan naca, dxaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Dios tu zren nen Abraham, bénneaꞌ guxeajlí lazre̱ꞌ Dios. 10 Benneꞌ caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ zaj nagáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios laweꞌ da zaj nune̱ꞌ ca da nadxixruj beꞌe Moisés zaj xuꞌe̱ deꞌ laweꞌ da naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: Zaj xuꞌu deꞌ xúgute̱ benneꞌ quebe dxelúnqueze̱ꞌ xúgute̱ da nadxixruj bea na, da naꞌ naxúaj na lu xiche láꞌazxa. 11 Dxunna bea na netú benneꞌ quebe xegáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios laweꞌ da nune̱ꞌ da nadxixruj bea na laweꞌ da naxúaj lu xiche láꞌazxa da dxenná na: Bénneaꞌ nagáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios gataꞌ chee̱ꞌ xel-la nabán li lazreꞌ che dxeajlí lazre̱ꞌ Dios. 12 Bénneaꞌ dxune̱ꞌ ca bdxixruj beꞌe Moisés quebe dxune̱ꞌ na ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ laweꞌ da naxúaj da dxenná na: Benneꞌ dxune̱ꞌ xúgute̱ da caní gaca bane̱ꞌ ne̱ chee̱ le̱ na. 13 Cristo bselé̱ꞌ dxiꞌu lu deꞌ da xuꞌu nu quebe dxun da nadxixruj bea na laweꞌ da guxúꞌuqueze̱ꞌ deꞌ waláz chee̱dxu cáte̱ze naxúaj lu dizraꞌ láꞌazxa da dxenná na: Xuꞌu deꞌ bénneaꞌ de̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xaga. 14 Da nigá guca na chee̱ gaca gun Dios xrlátaje benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ benneꞌ judío, da naꞌ guche̱be lazre̱ꞌ gune̱ꞌ lau Abraham ne̱ chee̱ Jesucristo, naꞌ chee̱ siꞌ lu nnadxu xúgute̱dxu Beꞌ Láꞌazxa ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu ca da guche̱be lazreꞌ Dios.  

























Da naca chee̱ da nadxixruj bea na, ne da naca chee̱ da guche̱be lazreꞌ Dios 15 Bi

bichaꞌ, dxuléꞌedaꞌ leꞌe ca da dxaca chee̱ bénneache. Gate tu benneꞌ dxune̱ꞌ tu xel-la wezría, ne ba bzuajte̱ꞌ láqueze̱ꞌ

Gálatas 3

468

lawe na, netú benneꞌ quebe gaca guchínnaje̱ꞌ na, ne quebe bi gaca gudé̱ꞌe̱ chee̱ na. 16 Dios guche̱be lazre̱ꞌ da gune̱ꞌ chee̱ Abraham, ne chee̱ zriꞌine zre sue̱ꞌ. Quebe dxenná na: Chee̱ zriꞌine zre sue̱ꞌ caꞌ, da naca na chee̱ benneꞌ zan, san dxenná na: Chee̱ zriꞌine zre suꞌ, da naca na chee̱ tuze benneꞌ, bénneaꞌ naque̱ꞌ Cristo. 17 Da dxenniaꞌ naca na da nigá: Dios be̱ne̱ꞌ tu xel-la wezría nen Abraham, ne bcaꞌana chawe̱ꞌ na. Chee̱ le̱ naꞌ, da bdxixruj beꞌe Moisés da blaꞌ na ca gudé tapa gaxúa chi dxua iza quebe gaca guchinnaj na xel-la wezría naꞌ, u xucáꞌana na dácheze da guche̱be lazreꞌ Dios. 18 Che dxezidxu da dxunna Dios che dxundxu ca da bdxixruj beꞌe Moisés, quebe naca na tu da nache̱be lazreꞌ Dios, san da li Dios guche̱be lazre̱ꞌ gunézruje̱ꞌ na cáꞌaze chee̱ Abraham. 19 Naꞌa xcaꞌ, ¿bizra dxun da bdxixruj beꞌe Moisés? Dios bnézruje̱ꞌ da naꞌ gudé naꞌ chee̱ guléꞌe na ca naca xtul-la bénneache cadxa xeláꞌ zriꞌine zre sua Abraham naꞌ, Bénneaꞌ guche̱be lazreꞌ Dios gune̱ꞌ da xrlátaje chee̱ꞌ. Dios gusel-le̱ꞌ da gunná béꞌene̱ꞌ lu naꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ꞌ, naꞌ Moisés guque̱ꞌ benneꞌ dxudé dizraꞌ chee̱n. 20 Quebe dxun na ba xen nu benneꞌ gudé dizraꞌ gate naca na chee̱ tuze benneꞌ, naꞌ Dios naque̱ꞌ tuze, Bénneaꞌ guche̱be lazre̱ꞌ chee̱ Abraham ca da gune̱ꞌ.  









Da dxun da bdxixruj beꞌe Moisés 21 ¿Nnadxu

dxedábaga da bdxixruj beꞌe Moisés da naꞌ guche̱be lazreꞌ Dios? ¡Cabataꞌ! Che da nadxixruj bea na da bnezruj Dios gaca gunna na xel-la nabán chee̱ bénneache, naꞌ gaca xegáꞌana xrlátaje lau Dios tu benneꞌ che gune̱ꞌ ca da nadxixruj bea na naꞌ. 22 Dxenná na lu dizraꞌ láꞌazxa, xúgute̱ bénneache zaj nabague̱ꞌ dul-la chee̱ gaca xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ da guche̱be lazreꞌ Dios gunne̱ꞌ benneꞌ caꞌ xeleajlí lazre̱ꞌ Jesucristo. 23 Nédxudxa ca bzrin zra gaca nu cheajlí lazre̱ꞌ Cristo, ne̱ chee̱ da nadxixruj bea na, xúgute̱dxu, benneꞌ judío, gúcadxu ca benneꞌ zaj xuꞌe̱ lizre xia, laweꞌ da xadíaze be̱ndxu ca dxenná da nadxixruj bea na, naꞌ gulézadxu ca bzrin zra guca cheajlí lázredxu Cristo. 24 Da nadxixruj bea na gunná beꞌe na dxiꞌu, ca dxun tu benneꞌ dxusegule̱ꞌ bidauꞌ chee̱ benneꞌ xula cadxa bzrin zra blaꞌ Cristo, chee̱ xegáꞌanadxu xrlátaje lau Dios gate guxeajlí lázredxu Cristo. 25 Naꞌa laweꞌ da ba bzrin zra gaca cheajlí lázredxu Cristo, québedxa xúꞌudxu lu naꞌ da nadxixruj bea na da naca na chee̱dxu ca tu benneꞌ dxusegule̱ꞌ bidauꞌ.  







469

Gálatas 3, 4

26 Xúgute̱le

naꞌ dxeajlí lázrele Jesucristo nácale tuze nen Le̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ nácale bi chee̱ Dios. 27 Xúgute̱le leꞌe naꞌ gudxúale nisa chee̱ gácale tuze nen Cristo, Le̱ꞌ naque̱ꞌ chee̱le ca tu ladxeꞌ nácule. 28 Québedxa dxeléꞌe Dios leꞌe ca benneꞌ judío, u benneꞌ quebe naque̱ꞌ judío, u ca benneꞌ nadaꞌu, u benneꞌ quebe nadaꞌu, u ca benneꞌ biu, u nuꞌula. Dxeléꞌene̱ꞌ leꞌe, naca xúgute̱le ca tuze be̱l-laꞌ dxen laweꞌ da nácale tuze nen Jesucristo. 29 Che nácale bi chee̱ Cristo, da li nácale zre sua Abraham, naꞌ gaca chee̱le da guche̱be lazreꞌ Dios gune̱ꞌ. 1 Da dxaca lazraꞌ nniaꞌ naca na da nigá: Dxácate̱ ne naca bidauꞌ bi naꞌ gaca chee̱beꞌ da naca chee̱ xrabeꞌ, nácabeꞌ ca bi nadaꞌu xuꞌubeꞌ lu naꞌ xránabeꞌ, lácala da li gácabeꞌ xrane xúgute̱ da de̱ lizre xrabeꞌ. 2 Xuꞌubeꞌ lu naꞌ benneꞌ dxulusé̱dene̱ꞌbeꞌ, ne lu naꞌ benneꞌ caꞌ xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ da naca chee̱beꞌ, cadxa zrin zra guléꞌe xrabeꞌ da li nácabeꞌ zríꞌine̱ꞌ. 3 Cáꞌanqueze dxaca chee̱dxu. Gate ne nácadxu ca bidauꞌ, xúꞌudxu lu naꞌ xúgute̱ da dxelenná bea na lu xe̱zr la xu nigá. 4 Gate bzrin zra ba bleꞌe lau Dios, naꞌ gusel-le̱ꞌ Zríꞌine̱ꞌ, gúlajbeꞌ ne̱ chee̱ tu nuꞌula, naꞌ guxúꞌe̱ lu naꞌ da bdxixruj beꞌe Moisés. 5 Ble̱ꞌe̱ bselé̱ꞌ benneꞌ zaj xuꞌe̱ lu naꞌ da nadxixruj bea na, chee̱ gaca siꞌ lu naꞌ Dios dxiꞌu ca zríꞌinequeze̱ꞌ. 6 Laweꞌ da ba nácale bi chee̱ Dios, Le̱ꞌ gusel-le̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Zríꞌine̱ꞌ lu xichaj lázrdaule, naꞌ dxenná Beꞌ naꞌ: “Abba”, da zéaje̱ na: Xrae. 7 Caꞌan naca, ba nácadxu bi chee̱ Dios, ne québedxa nácadxu ca benneꞌ zaj nadaꞌu lu naꞌ da bdxixruj beꞌe Moisés. Naꞌ laweꞌ da nácadxu bi chee̱ꞌ, Dios gunne̱ꞌ dxiꞌu da de̱ chee̱nꞌ. Caní naca laweꞌ da nácadxu Cristo tuze.  





4















Pablo dxeꞌe̱ gunne xue chee̱ bi caꞌ chee̱ Cristo 8 Da

líqueze, gate quebe ne gúnbeale Dios, gúcale benneꞌ zaj nadaꞌu chee̱ dios caꞌ, daꞌ quebe zaj nácaqueze dios. 9 Naꞌa gate ba núnbeale Dios, u nnadxu, Dios naꞌ núnbeꞌe̱ leꞌe, ¿ájazra gunle xexúꞌule xecha lasa lu naꞌ da dxelenná bea na lu xe̱zr la xu nigá, da caꞌ quebe zaj zaca? 10 Leꞌe ne dxapa ba láꞌanale bal-la zra caꞌ, ne bal-la beuꞌ caꞌ, ne tu tu iza caꞌ. 11 Dxezrébele̱ꞌa be̱naꞌ zrin níteze ládujla leꞌe gate bzendaꞌ leꞌe dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. 12 Bi bíchaꞌdauꞌ, dxataꞌ xúedaꞌ leꞌe gácale ca nacaꞌ nedaꞌ, québedxa xuꞌa lu naꞌ da nadxixruj bea na, laweꞌ da gúcaquezaꞌ nedaꞌ ca nácale leꞌe. Quegá bi da cale̱la be̱nle chiaꞌ nedaꞌ.  







Gálatas 4

470

13 Ba

nézquezle gate nédxudauꞌ bzendaꞌ leꞌe dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. Guca na gate naꞌ guxuꞌa tu xízrawe̱ꞌ. 14 Xízrawe̱ꞌ naꞌ guca na da gusegute na leꞌe, san leꞌe quebe begútele nedaꞌ, ne quebe bzúale nedaꞌ chaláꞌala, san guzíꞌ lu naꞌle nedaꞌ ca tu gubáz chee̱ xabáa chee̱ Dios, u ca nácquezaꞌ Jesucristo. 15 ¿Bizra guca chee̱ xel-la dxebé da guzúale? Waca nniaꞌ tu da xecáꞌana leꞌe chaweꞌ, la naca da guzéquele gunle, bebéajte̱le xiaj láuquezle, chee̱ gúnnale na nedaꞌ. 16 Naꞌa, ¿bexacaꞌ ca tu benneꞌ dxecuídene̱ꞌ leꞌe laweꞌ da guchaꞌ leꞌe da li? 17 Benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ chugu lu be̱laꞌ chee̱le da naꞌ dxuléꞌe na, dxeꞌe̱ gunne xue chee̱le leꞌe, san quegá chee̱ xegáꞌanale chaweꞌ. Da dxelaca lazre̱ꞌ naca na xulucuase̱ꞌ leꞌe nen netuꞌ chee̱ cuele gunne xue chee̱ le̱ꞌ. 18 Naca chaweꞌ cuedxu gunne xue chee̱ benneꞌ xula chee̱ xegáꞌane̱ꞌ chaweꞌ, ne quegaze gate zúale̱naꞌ leꞌe. 19 Zríꞌinaꞌdauꞌ, naca chiaꞌ ca zuaꞌ lu xel-la dxudía ne̱ chee̱le ca dxaca chee̱ tu nuꞌula ba zua sane̱ꞌ bidauꞌ, ne wabédxequezaꞌ gunne xue chee̱le cadxa guléꞌe lau da li dxenná bea Cristo lu xichaj lázrdaule. 20 Dxezé̱ lazraꞌ súale̱naꞌ leꞌe náꞌaqueze chee̱ gaca guchálajle̱naꞌ leꞌe xezícadxa dizraꞌ laweꞌ da dxezíꞌale̱ꞌa gunne xue.  













Da dxusede dxiꞌu ca guca chee̱ Sara, ne chee̱ Agar 21 Leꞌe

naꞌ, dxaca lázrele chuꞌule lu naꞌ da bdxixruj beꞌe Moisés, le xeché̱bexque da nigá: ¿Quebe ne xénnele ca dxenná da nadxixruj bea na? 22 Dxenná na gulezráꞌ chupa zriꞌine Abraham. Tubeꞌ gúcabeꞌ zriꞌine zrúꞌulaqueze̱ꞌ, nuꞌula quebe nadaꞌu. 23 Zriꞌine nuꞌula nadaꞌu gúlajbeꞌ cáte̱ze dxelalaj xúgute̱ bidauꞌ, naꞌ zriꞌine nuꞌula quebe nadaꞌu gúlajbeꞌ chee̱ guca li ca da guche̱be lazreꞌ Dios. 24 Da nigá naca na ca tu da dxuléꞌe na. Dxúpate̱ nuꞌula caní dxululéꞌene̱ꞌ ca zaj naca chupa xel-la wezría. Tu xel-la wezría nigá naca na da bnezruj Dios Moisés lu xiꞌa Sinaí, da naꞌ dxuléꞌe Agar. Benneꞌ caꞌ zaj xuꞌe̱ lu naꞌ xel-la wezría nigá dxelálaje̱ꞌ ca benneꞌ zaj nadaꞌu. 25 Cáꞌanqueze dxuléꞌe Agar da naca chee̱ xiꞌa Sinaí da zua na ga nababa Arabia, Cáꞌanqueze xiꞌa nigá dxuléꞌe na ca naca Jerusalén lu zra naꞌa zra laweꞌ da zaj naca benneꞌ chee̱ xe̱zre nigá ca benneꞌ zaj nadaꞌu tu zren nen zríꞌine̱ꞌ caꞌ. 26 Benneꞌ zaj nababe̱ꞌ Jerusalén chee̱ xabáa quebe zaj naque̱ꞌ benneꞌ zaj nadaꞌu, naꞌ dxiꞌu nácadxu ca zriꞌine benneꞌ caꞌ. 27 Lu dizraꞌ láꞌazxa, naxúaj na ca naca chee̱ benneꞌ zaj nababa Jerusalén chee̱ xabáa naꞌ, da dxenná na:  











471

Gálatas 4, 5

Gubé lueꞌ, nuꞌula wizre, lueꞌ quebe nu chiláꞌ zriꞌinuꞌ. Gudxezre xaꞌa lu xel-la dxebé, lueꞌ quebe núnbeꞌu xel-la dxudía chee̱ xel-la dxezán bidauꞌ. Nuꞌula quebe guzán bidauꞌ gate guque̱ꞌ cuideꞌ waxandxa zríꞌine̱ꞌ quézcala zriꞌine nuꞌula zúale̱ne̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ. 28 Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, nácadxu ca Isaac. Nácadxu zriꞌine Abraham, bi caꞌ guche̱be lazreꞌ Dios gunézruje̱ꞌ le̱ꞌ. 29 Naꞌa ca guca lu zra naꞌ, Ismael, zriꞌine Abraham naꞌ, bi gúlajbeꞌ ca dxelalaj xúgute̱ bidauꞌ, gudáu ziꞌ xúzrebeꞌ Isaac, zriꞌine Abraham naꞌ, bi gúlajbeꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ chee̱ Dios, cáꞌanqueze dxaca na naꞌa. 30 Naꞌa ¿bizra dxenná dizraꞌ láꞌazxa? Dxenná na: Bebéaj chaláꞌala nuꞌula nadaꞌu tu zren nen zríꞌine̱ꞌ laweꞌ da quebe gaca chee̱ zriꞌine nuꞌula nadaꞌu sibeꞌ da dxal-laꞌ siꞌ zriꞌine nuꞌula quebe nadaꞌu. 31 Caꞌ naca na, bi bichaꞌ, quebe nácadxu ca Ismael, zriꞌine nuꞌula nadaꞌu, san nácadxu ca Isaac, zriꞌine zruꞌula Abraham, nuꞌula quebe nadaꞌu.  







Le sua chuchu lu xel-la weselá

5

1 Cristo

bselé̱ꞌ dxiꞌu lu naꞌ da nadxixruj bea na chee̱ gácadxu ca benneꞌ quebe zaj nadaꞌu. Le sua chuchu lu xella weselá da ba guzile, ne québedxa xexúꞌule lu naꞌ da naꞌ dxun na leꞌe benneꞌ zaj nadaꞌu. 2 Le xene da dxapaꞌ leꞌe. Nedaꞌ, Pablo, dxapaꞌ leꞌe, che güele lataj chugu lu be̱laꞌ chee̱le da naꞌ dxuléꞌe na, quebe bi da ba neza gaca chee̱le da naca chee̱ Cristo. 3 Dxaca lazraꞌ xapaꞌ leꞌe xecha lasa, che nu benneꞌ chugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ dxuléꞌe na, dxun na ba xen gun bénneaꞌ xúgute̱ da bdxixruj beꞌe Moisés. 4 Leꞌe naꞌ dxéquele nagáꞌanale xrlátaje lau Dios laweꞌ da nunle ca nadxixruj bea na, ba bcáꞌanale da naca chee̱ Cristo, ne dxexebéaj cuínale lu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios. 5 Dxiꞌu, ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, ne laweꞌ da dxeajlí lázredxu Cristo, dxuxrén lázredxu nagáꞌanadxu xrlátaje lau Dios. 6 Che nácadxu tuze nen Cristo, quebe bi da ba neza gaca na chee̱dxu che chugu lu be̱laꞌ chee̱dxu da naꞌ dxuléꞌe na, u che quebe chugu na. Da ba neza naca na chee̱dxu che dxeajlí lázredxu Cristo, naꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu dxuzúa na dxiꞌu lu xel-la zriꞌi lazreꞌ. 7 Da xrlátaje bé̱nquezle. ¿Nuzra gulúꞌu xel-la leꞌe chee̱ québedxa guzúale dizraꞌ da li? 8 Quegá Dios be̱ne̱ꞌ da naꞌ.  













Gálatas 5

472

Nácaqueze Le̱ꞌ Bénneaꞌ bláwizre̱ꞌ leꞌe. 9 Quebe gal-la lázrele da dxenná na: Láteze cua zichaj dxuchazra na ca naca cua. 10 Dxuxrén lazraꞌ Xránadxu ca naca chee̱le leꞌe, quebe guzúale chaláꞌala da nigá dxuchálajaꞌ. Dios gudée̱ꞌ lu da ba xaꞌ bénneaꞌ dxun zréajene̱ꞌ leꞌe, nútete̱ze naque̱ꞌ. 11 Da naca chiaꞌ, bi bichaꞌ, la xapaꞌ nedaꞌ bénneache dxal-laꞌ chugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ dxuléꞌe na, quegá weláu ziꞌ xuzre benneꞌ judío nedaꞌ laweꞌ da che dxunaꞌ da caní quebe xelaque̱ꞌ tula che cuꞌa lban chee̱ xaga béguaj chee̱ Cristo. 12 Naꞌa ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ, benneꞌ dxelún zréajene̱ꞌ leꞌe, ne dxelenné̱ꞌ dxallaꞌ chugu lu be̱laꞌ chee̱le da naꞌ dxuléꞌe na, dxaca lazraꞌ chugu ca da zaj naca benneꞌ caꞌ chee̱ québedxa xelún zréajene̱ꞌ leꞌe. 13 Bi bíchaꞌdauꞌ, Dios bláwizre̱ꞌ leꞌe chee̱ gácale benneꞌ quebe zaj nadaꞌu, ne québedxa xuꞌule lu naꞌ da bdxixruj beꞌe Moisés. Quebe guchínele da nácale chee̱ gunle ca da dxezá lázrele. Le gun cuínale ca benneꞌ zaj nadaꞌu, chee̱ gunle zrin chee̱ le saꞌ ljwézrele tule xetule lu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱le. 14 Xúgute̱ da nadxixruj bea na dxun bénneaꞌ dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ da naꞌ dxenná na: Bzriꞌi le saꞌ ljwezruꞌ cáte̱ze nazríꞌi cuinuꞌ. 15 Che dxunle ca dxelún be̱ xixreꞌ caꞌ, ne dxun ziꞌ ljwézrele, ne dxasa ljwézrele tule xetule, le guxúe ga guzría xiꞌ cuínale.  













Da dxundxu cáte̱ze dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱dxu, ne da dxundxu cáte̱ze dxezá lazreꞌ Beꞌ Láꞌazxa 16 Da

nigá dxapaꞌ leꞌe: Le gun cáte̱ze dxuléꞌe Beꞌ Láꞌazxa leꞌe, naꞌ quebe gunle cáte̱ze dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱le. 17 Da dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱dxu dxedíl-lale̱ na da dxezá lazreꞌ Beꞌ Láꞌazxa, naꞌ da dxezá lazreꞌ Beꞌ Láꞌazxa dxedíl-lale̱ na da dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱dxu. Dxúpate̱ da caní dxeledíl-lale̱ ljwezre na, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ quebe gaca gunle da dxaca lázrele gunle. 18 Che dxunle ca da dxuléꞌe Beꞌ Láꞌazxa leꞌe, québedxa xuꞌule lu naꞌ da nadxixruj bea na. 19 Zaj nuléꞌe láuqueze da dxelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ cáte̱ze da dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ: Deledále̱ne̱ꞌ nuꞌula xula. Dulucáꞌana dítaje̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ Dxelune̱ꞌ da sban, ne da schanniꞌ. 20 Dxelúe szrene̱ꞌ bedauꞌ xiaj xaga, ne dxelune̱ꞌ xel-la wazráꞌ. Dxelecuídene̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, ne dxelezré̱ꞌe̱. Dxelaque̱ꞌ wideꞌ, ne dxelezráꞌa xíchaje̱ꞌ.  





473

Gálatas 5, 6

Dxelenné̱ꞌ chee̱ ljwezre̱ꞌ. Dxelebéaj xichaj ljwezre̱ꞌ tue̱ꞌ xetue̱ꞌ, ne dxelaque̱ꞌ chupa laꞌa. 21 Dxelaque̱ꞌ xa lazreꞌ, ne dxelutie̱ꞌ benneꞌ. Dxelezúzrene̱ꞌ, ne dxeledanne̱ꞌ da cale̱la da dxelune̱ꞌ lu laní caꞌ. Zánete̱ da dxelundxe̱ꞌ bi chee̱ da caní. Che le̱ naꞌ dxapaꞌ leꞌe ca bé̱nquezaꞌ nédxute̱, benneꞌ dxelune̱ꞌ da caní quebe xelexúꞌe̱ naga dxenná bea Dios. 22 Da dxelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ cáte̱ze da dxuléꞌe Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ zaj naca na caní: Zaj nazriꞌine̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, ne zaj nape̱ꞌ xel-la dxebé. Dxelebeza zri lazre̱ꞌ, ne zaj naque̱ꞌ zren lazreꞌ. Zaj naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne dxelune̱ꞌ da zriꞌa chaweꞌ. Zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ. 23 Zaj naque̱ꞌ dxexruj lazreꞌ, ne dxelenná beꞌe cuine̱ꞌ. Quebe de̱ da nadxixruj bea na da dxe̱ na dxiꞌu quebe gundxu da caní. 24 Benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Cristo ba buludé̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xaga béguaj be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ nen xúgute̱ da dxezá lazre na. 25 Che naca bandxu ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, dxal-laꞌ gundxu ca da dxuléꞌe Beꞌ Láꞌazxa dxiꞌu. 26 Quebe dxal-laꞌ gucáꞌana szren cuínadxu, ne quebe gácadxu wideꞌ tudxu xetudxu, ne quebe sua da xa lazreꞌ ládujla dxiꞌu.  







Le gácale̱ le saꞌ ljwézrele tule xetule

6

1 Bi

bíchaꞌdauꞌ, che nu benneꞌ ládujla leꞌe nune̱ꞌ dul-la, leꞌe naꞌ dxedále̱le Beꞌ Láꞌazxa dxal-laꞌ gácale̱le bénneaꞌ chee̱ xezé̱ chúchue̱ꞌ. Dxal-laꞌ gácale dxexruj lazreꞌ gunle da nigá chee̱ quebe güele lataj da xriwe̱ꞌ cuꞌu xel-la na leꞌe. 2 Le gácale̱ le saꞌ ljwézrele tule xetule lu da naca xua chee̱le, naꞌ caní gunle ca nadxixruj beꞌe Cristo. 3 Che nu benneꞌ dxéquene̱ꞌ naque̱ꞌ benneꞌ blau, ne quebe nu naque̱ꞌ, dxezí xé̱zqueze cuine̱ꞌ. 4 Tu tu benneꞌ dxal-laꞌ naꞌ xánnie̱ꞌ da dxúnqueze̱ꞌ, naꞌ che nagáꞌana xrlátaje da dxune̱ꞌ, waca xape̱ꞌ ba láꞌana da dxúnqueze̱ꞌ, ne quegá da be̱n xetú benneꞌ. 5 De̱ tu xua da nabágadxu chee̱ Cristo, da dxal-laꞌ gua tu tu benneꞌ. 6 Benneꞌ zua nu dxuse̱de le̱ꞌ ca naca xrtizra Dios dxal-laꞌ gunézruje̱ꞌ lateꞌ da naca chee̱ꞌ chee̱ bénneaꞌ. 7 Quebe si xe̱ cuínale: Netú benneꞌ gaca quítajle̱ne̱ꞌ Dios. Da dxaza bénneache, lé̱queze na xelape̱ꞌ. 8 Che dxune̱ꞌ da  













Gálatas 6

474

dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, da xeziꞌe̱ naca na xel-la gute, naꞌ che dxune̱ꞌ da dxezá lazreꞌ Beꞌ Láꞌazxa, da xeziꞌe̱ naca na xel-la nabán zeajlí canna. 9 Caꞌ nacan xcaꞌ, quebe gusandxu gundxu da xrlátaje laweꞌ da che quebe gate lazrdxu, lu zra naꞌ quizruj Dios dxiꞌu, naꞌ xezidxu lazruj chee̱dxu. 10 Chee̱ le̱ naꞌ, gate nazidxu lataj, dxal-laꞌ gundxu da xrlátaje chee̱ le saꞌ ljwézredxu, ne da dxundxa na ba xen, gundxu da xrlátaje chee̱ le saꞌ ljwézredxu dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo.  



Da bzuaj Pablo nen náꞌqueze̱ꞌ 11 Le

nnaꞌxque cadite da zriꞌa naca da nigá dxuzúajaꞌ chee̱le nen náꞌquezaꞌ. 12 Benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ chugu lu be̱laꞌ chee̱le da naꞌ dxuléꞌe na, dxelune̱ꞌ na chee̱ xelexegáꞌane̱ꞌ chaweꞌ lau bénneache, ne chee̱ quebe xeláu ziꞌ xuzre̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ da dxuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ da be̱n Cristo le̱ꞌe̱ xaga béguaj. 13 Benneꞌ caní, benneꞌ zaj nadxugu lu be̱laꞌ chee̱ꞌ da naꞌ dxuléꞌe na quebe dxelune̱ꞌ xúgute̱ ca da nadxixruj bea na. Dxelaca lazre̱ꞌ chugu lu be̱laꞌ chee̱le da naꞌ dxuléꞌe na chee̱ gaca xulucáꞌana szren cuine̱ꞌ ca naca da belune̱ꞌ chee̱le. 14 Quebe dxaca lazraꞌ xucáꞌana szren cuinaꞌ chee̱ tu da be̱naꞌ, san tuze chee̱ da be̱n Xránadxu Jesucristo le̱ꞌe̱ xaga béguaj. Ne̱ chee̱ Le̱ꞌ naca xe̱zr la xu nigá ca tu da gate chiaꞌ nedaꞌ, naꞌ nedaꞌ nacaꞌ ca tu benneꞌ gate. Québedxa dxezá lazraꞌ da naca chee̱ xe̱zr la xu. 15 Che nácadxu tuze nen Cristo, quebe bi da ba neza gaca na chee̱dxu che nadxugu lu be̱laꞌ chee̱dxu da naꞌ dxuléꞌe na, u che quebe nadxugu na. Da ba neza naca na chee̱dxu che nácadxu benneꞌ cube lu xichaj lázrdaudxu. 16 Dxenabaꞌ lau Dios gunézruje̱ꞌ xel-la dxebeza zri lazreꞌ chee̱ xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ cube caní, ne xexache lazre̱ꞌ benneꞌ caꞌ da li zaj naque̱ꞌ bi chee̱ꞌ. 17 Laweꞌ da zaj zria lu be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ xizraꞌ da dxululéꞌe na nacaꞌ we̱n zrin chee̱ Cristo quebe nu benneꞌ dxal-laꞌ gulálene̱ꞌ nedaꞌ naꞌa, ne lu da za zaꞌ. 18 Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, dxenabaꞌ lau Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ chaweꞌ chee̱ xúgute̱le. Caꞌan gaca na.  













DIZRAꞌ BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ BI CHEE̱ CRISTO ZAJ ZRE̱ꞌE̱ XE̱ZRE ÉFESO

1

Pablo dxugape̱ꞌ diuzre bi chee̱ Cristo zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Efeso 1 Nedaꞌ,

Pablo, nacaꞌ gubáz chee̱ Jesucristo laweꞌ da guca lazreꞌ Dios gacaꞌ caní. Dxuzúajaꞌ da nigá chee̱le leꞌe, nácale bi chee̱ Dios, ne dxeajlí lázrele Jesucristo, naꞌ zrale xe̱zre Éfeso. 2 Dxenabaꞌ lau Xradxu Dios, ne lau Xránadxu Jesucristo gun chawe̱ꞌe̱ leꞌe, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ.  

Ca naca da chaweꞌ da dxezíꞌ lu nnadxu ne̱ chee̱ Cristo 3 Dxue

láꞌanadxu Dios, Xra Xránadxu Jesucristo laweꞌ da ba be̱ne̱ꞌ chee̱dxu ca naca xúgute̱ da chaweꞌ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa da záꞌaca xabáa laweꞌ da nácadxu bi chee̱ Cristo. 4 Dios guqué̱ꞌe̱ dxiꞌu chee̱ gácadxu bi chee̱ Cristo gate quebe ne gunte̱ꞌ xe̱zr la xu, chee̱ gácadxu benneꞌ láꞌazxa, ne du lazreꞌ lau Le̱ꞌ. 5 Laweꞌ da bzriꞌine̱ꞌ dxiꞌu, be̱ne̱ꞌ chee̱dxu gate nate siꞌ lu ne̱ꞌe̱ dxiꞌu ca bi cheé̱queze̱ꞌ ne̱ chee̱ Jesucristo, cáte̱ze da guca lazre̱ꞌ gune̱ꞌ. 6 Chee̱ le̱ naꞌ, tu dxue láꞌanazquezdxu Dios ne̱ chee̱ xel-la xrlátaje chee̱ꞌ da naca na szrente̱. Lu xel-la xrlátaje chee̱ꞌ naꞌ gúcale̱ne̱ꞌ dxiꞌu laweꞌ da nácadxu tuze nen Zríꞌine̱ꞌ, bi nazriꞌite̱ lazre̱ꞌ. 7 Ne̱ chee̱ Zríꞌine̱ꞌ naꞌ naxáꞌawene̱ꞌ dxiꞌu nen dxen cheé̱queze̱ꞌ, naꞌ lu xel-la zriꞌi lazreꞌ zren chee̱ꞌ bnite lawe̱ꞌ chee̱dxu dxiꞌu ca naca dul-la da nabágadxu. 8 Dios nazríꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ dxiꞌu, ne dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la sina, ne xel-la dxéajniꞌi, 9 naꞌ bzéajniꞌine̱ꞌ dxiꞌu ca naca da dxaca lazre̱ꞌ da bgache na, da naꞌ lu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ ba núnqueze̱ꞌ gune̱ꞌ ne̱ chee̱ Cristo. 10 Nuchague̱ꞌ xúgute̱ da zaj  













475

Efesios 1, 2

476

zua na xabáa, ne xe̱zr la xu, chee̱ xelúꞌu na lu naꞌ Cristo, da gusexúzre̱ꞌ gune̱ꞌ gate zrin zra chee̱ na. 11 Ne̱ chee̱ Cristo Dios guqué̱ꞌe̱ dxiꞌu chee̱ꞌ gate nate, chee̱ siꞌ lu nnadxu da xáladxu da gunna Le̱ꞌ, ca da ba núnqueze Dios, Bénneaꞌ dxune̱ꞌ xúgute̱ da dxeque Le̱ꞌ xrlátaje. 12 Caní be̱ne̱ꞌ chee̱ gácadxu tu da gucáꞌana szren na xel-la szren chee̱ꞌ, nácadxu dxiꞌu benneꞌ nedxu dxebeza lázredxu Cristo. 13 Cáꞌanqueze leꞌe, gate benle dizraꞌ li, da naca na dizraꞌ chaweꞌ chee̱ da be̱n Cristo, bselé̱ꞌ leꞌe. Guxeajlí lázrele Le̱ꞌ, naꞌ Dios bzue̱ꞌ Beꞌ Láꞌazxa lu xichaj lázrdaule ca tu da dxunna bea na nácale bi chee̱ꞌ, ca guche̱be lazre̱ꞌ gune̱ꞌ. 14 Beꞌ Láꞌazxa naꞌ naque̱ꞌ da dxunna bea na sidxu da xáladxu da gunna Dios dxiꞌu, gate zrin zra da ba nune̱ꞌ guselé̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ, chee̱ güe láꞌanaquezdxu Le̱ꞌ ca naca xel-la szren chee̱ꞌ.  







Dxenaba Pablo gunezruj Dios xel-la sina chee̱ bi caꞌ chee̱ Cristo 15 Chee̱

le̱ naꞌ gate bendaꞌ ca dxeajlí lázrele Cristo, ne ca nazriꞌile xúgute̱ bi caꞌ chee̱ Dios, 16 dxápaquezaꞌ Dios; Xcalenuꞌ, ca naca chee̱le leꞌe gate dxuchálajle̱naꞌ Dios, ne dxeajsá lázrquezaꞌ leꞌe. 17 Dxenabaꞌ Dios chee̱ Xránadxu Jesucristo, naque̱ꞌ Xradxu zue̱ꞌ xabáa, gunne̱ꞌ leꞌe xel-la sina lu beꞌ nácaquezle da guléꞌe na leꞌe gúnbea xánnele Le̱ꞌ. 18 Dxenabaꞌ lau Dios guzéajniꞌine̱ xichaj lázrdaule leꞌe chee̱ nézele ca naca da dxebeza lázredxu da bláwizre̱ꞌ dxiꞌu sidxu, ne ca naca xel-la gunníꞌa chee̱ xel-la szren da gunezruj Dios bi chee̱ caꞌ, 19 ne ca naca xel-la waca zrente̱ chee̱ꞌ da dxun na zrin lu xichaj lázrdaudxu dxiꞌu dxeajlí lázredxu Le̱ꞌ. Xel-la waca nigá bchine Dios lu dute̱ xel-la dxenná bea zren chee̱ꞌ 20 gate bsebane̱ꞌ Cristo ládujla benneꞌ gate caꞌ, ne guleche̱ꞌ Le̱ꞌ chaláꞌa xabe̱la chee̱ꞌ xabáa, 21 ne bzue̱ꞌ Le̱ꞌ chee̱ nna béꞌene̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ blau xabáa, ne xúgute̱ benneꞌ dxelenná bea xabáa, ne xúgute̱ benneꞌ zaj napa xel-la waca, ne xúgute̱ benneꞌ zaj naca xrane, ne xúgute̱ da dxelenná bea na lu zra naꞌa zra, ne lu da za zaꞌ. 22 Bzue̱ꞌ xúgute̱ da zaj zua lu naꞌ Cristo, ne bzue̱ꞌ Le̱ꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ chee̱ bi chee̱ caꞌ ca naca xúgute̱ da dxelune̱ꞌ. 23 Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ ca be̱laꞌ dxen chee̱ Cristo, da dxuléꞌe na dute̱ ca nácaqueze Le̱ꞌ, Bénneaꞌ dxusexuzre̱ꞌ dxucáꞌana chawe̱ꞌ ca naca xúgute̱ da zaj zua.  















2

Naca bandxu laweꞌ da nazríꞌi Dios dxiꞌu 1 Gate

nate gúcale ca benneꞌ gate lu xichaj lázrdaule ne̱ chee̱ da cale̱la caꞌ, ne dul-la caꞌ 2 da be̱nle gate ne dxunle  

477

Efesios 2

ca dxelún bénneache zaj zre̱ꞌe xe̱zr la xu nigá, benneꞌ dxelune̱ꞌ ca dxenná da xriwe̱ꞌ, beꞌ naꞌ da dxenná bea na lu beꞌ, ne dxun na zrin lu xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ quebe dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios. 3 Cáꞌanqueze dxiꞌu, xúgute̱dxu be̱ndxu caní gate nate, gate be̱ndxu cáte̱ze da guzá lázredxu, ne be̱ndxu ca da gunná be̱laꞌ dxen chee̱dxu, ne ca da gunná xichaj lázrdaudxu. Chee̱ le̱ naꞌ guca na chee̱dxu sidxu da ziꞌ da xaꞌ chee̱ Dios ca gune̱ꞌ chee̱ xezícadxa benneꞌ caꞌ, 4 san Dios bexache lázrele̱ꞌe̱ dxiꞌu, ne bzríꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ dxiꞌu, 5 naꞌ be̱nne̱ꞌ dxiꞌu xel-la nabán tu zren nen Cristo gate ne nátedxu lu xichaj lázrdaudxu ne̱ chee̱ dul-la da nabágadxu. Naladxu ne̱ chee̱ xel-la xrlátaje chee̱ Dios. 6 Cáꞌanqueze bsebán Dios dxiꞌu tu zren nen Jesucristo, ne guleche̱ꞌ dxiꞌu tu zren nen Le̱ꞌ xabáa. 7 Be̱ne̱ꞌ caní chee̱ guléꞌene̱ꞌ lu zra da za zaꞌ ca nazríꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ dxiꞌu, ne ca naca da cháwele̱ꞌe̱ be̱ne̱ꞌ chee̱dxu ne̱ chee̱ Jesucristo. 8 Lu xel-la xrlátaje chee̱ Dios bselé̱ꞌ leꞌe laweꞌ da guxeajlí lázrele Cristo. Quebe naca na ne̱ chee̱ bi da be̱nle leꞌe, san naca na tu da be̱n Dios cáꞌaze ne̱ chee̱le. 9 Quebe nalá nu benneꞌ ne̱ chee̱ bi da dxúnqueze̱ꞌ, chee̱ quebe nu benneꞌ gucáꞌana szren cuine̱ꞌ. 10 Dios be̱ne̱ꞌ dxiꞌu, naꞌ bexune̱ꞌ dxiꞌu tuze nen Jesucristo chee̱ gundxu da xrlátaje caꞌ da ba nun Le̱ꞌ gundxu gate nate.  















Nácadxu tuze ne̱ chee̱ Cristo 11 Le

gusá lázrele ca gúcale leꞌe gate nate. Quebe nácale benneꞌ judío, benneꞌ caꞌ dxelechugue̱ꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ da naꞌ dxuléꞌe na zaj nababe̱ꞌ chee̱ Dios, ne zaj nazí le̱ꞌ benneꞌ zaj nadxugu, naꞌ dxelenné̱ꞌ chee̱le nácale benneꞌ quebe zaj nadxugu. 12 Lu zra caꞌ quebe guzúale̱ Cristo leꞌe. Quebe be̱nle tuze benneꞌ Israel caꞌ, ne quebe bé̱nbeale ca naca xel-la wezría da be̱n Dios, ne ca naca da guche̱be lazreꞌ Dios. Guzúale lu xe̱zr la xu nigá, ne quebe bi guleza lázrele, ne quebe bé̱nbeale Dios. Gate nate guzrale zítuꞌla naga zua Dios. 13 Naꞌa ne̱ chee̱ Cristo Dios ba bzue̱ꞌ leꞌe gágute̱ laweꞌ da gute Cristo waláz chee̱le. 14 Lé̱queze Cristo be̱nne̱ꞌ dxiꞌu xel-la dxebeza zri lazreꞌ, ne bexune̱ꞌ dxiꞌu tuze, netuꞌ, benneꞌ judío caꞌ, ne leꞌe, benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, ne bzria xiꞌe̱ xel-la dxezráꞌa da be̱n na dxiꞌu chupa laꞌa, da guca na ca tu zeꞌe. 15 Gate gute Jesús waláz chee̱dxu guchugue̱ꞌ da nadxixruj bea na da naca na da gunná Dios gundxu, ne da caꞌ dxelenná bea na, naꞌ bexune̱ꞌ dxúpate̱ xe̱zre caꞌ tuze xe̱zre cube da nababa na chee̱ꞌ. Caní gudíxruje̱ꞌ  







Efesios 2, 3

478

xel-la dxebeza zri lazreꞌ chee̱dxu. 16 Caní guca ne̱ chee̱ xella gute chee̱ Cristo le̱ꞌe̱ xaga béguaj, guchugue̱ꞌ naze xel-la dxezráꞌa ljwezre chee̱ dxúpate̱ xe̱zr caꞌ, naꞌ bexune̱ꞌ dxúpate̱ tuze be̱l-laꞌ dxen, ne bexune̱ꞌ le̱ꞌ tuze nen Dios. 17 Blaꞌ Cristo, ne bzenne̱ꞌ leꞌe dizraꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ, leꞌe quebe nácale judío, naꞌ guzrale zituꞌ naga zua Dios, ne leꞌe nácale judío, naꞌ guzrale gagu naga zua Dios, 18 naꞌ ne̱ chee̱ Cristo, xúgute̱dxu, benneꞌ judío caꞌ, ne benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío, dxebígadxu lau Xradxu Dios ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. 19 Chee̱ le̱ naꞌ leꞌe, benneꞌ quebe nácale judío, québedxa nácale ca benneꞌ zituꞌ tu lu xe̱zr la xu da quebe naca na chee̱le, san nácale benneꞌ walazreꞌ ca xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj nababa chee̱ Dios. Nabábale Zriꞌine Dios. 20 Nácale ca tu xuꞌu zren da zria na laweꞌ lane da gulixruj benneꞌ gubáz caꞌ chee̱ Cristo, ne benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ Jesucristo nácaqueze̱ꞌ xiaj blau chee̱ lane xuꞌu naꞌ. 21 Laweꞌ lane nigá da naca Cristo, dute̱ xuꞌu naꞌ dxegula na tu li chee̱ gaca na tu xudauꞌ láꞌazxa chee̱ Xránadxu. 22 Cáꞌanqueze leꞌe, laweꞌ da nácale Cristo tuze, xuꞌule lu xuꞌu naꞌ naga zua Dios ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ.  













Pablo dxuzenne̱ꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío dizraꞌ chaweꞌ

3

1 Chee̱

le̱ naꞌ nedaꞌ, Pablo, dxuzú zribaꞌ lau Dios. Xuꞌa lizre xia laweꞌ da dxunaꞌ zrin chee̱ Jesucristo chee̱ gaca chaweꞌ chee̱le leꞌe, quebe nácale judío. 2 Ba nézele ca be̱n Dios lu xel-la xrlátaje chee̱ꞌ, bsebague̱ꞌ nedaꞌ guchálajaꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo ládujla leꞌe. 3 Lu da bleꞌe Dios nedaꞌ bzéajniꞌine̱ꞌ nedaꞌ tu da nagache chee̱ꞌ ca da bzuajaꞌ chee̱le nedxu. 4 Gate gulábale na weque béꞌequezle núnbeꞌa da nagache ca naca chee̱ Cristo. 5 Guca na tu da nagache gate nate. Dios quebe bzéajniꞌine̱ꞌ na bénneache, san naꞌa ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ ba bléꞌene̱ꞌ na benneꞌ gubáz láꞌazxa caꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ꞌ. 6 Caní naca da nagache naꞌ: Ne̱ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío welezíꞌqueze̱ꞌ da gunezruj Dios le̱ꞌ ca da xelezíꞌ benneꞌ judío caꞌ, ne zaj naque̱ꞌ tuze be̱l-laꞌ dxen, ne xelezíꞌqueze̱ꞌ tu zren da nache̱be lazreꞌ Dios ne̱ chee̱ Jesucristo. 7 Dios be̱ne̱ꞌ nedaꞌ we̱n zrin chee̱ dizraꞌ chaweꞌ naꞌ ne̱ chee̱ tu da bé̱nnaze̱ꞌ nedaꞌ, bchínene̱ꞌ xel-la waca zren chee̱ꞌ. 8 Nedaꞌ nácadxaꞌ benneꞌ baxáche ca xúgute̱ benneꞌ zaj naca bi chee̱ Dios. Be̱ne̱ꞌ nedaꞌ tu culuén zren chee̱ guzendaꞌ benneꞌ quebe  













479

Efesios 3, 4

zaj naque̱ꞌ judío dizraꞌ chaweꞌ ca naca xel-la gunníꞌa zrente̱ chee̱ Cristo. 9 Bsebague̱ꞌ nedaꞌ guzéajniꞌidaꞌ xúgute̱ bénneache ca da nun Dios gune̱ꞌ da bgache gate nate, naꞌ naca Dios Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ xúgute̱ da zaj zua, 10 chee̱ xelúnbea naꞌa benneꞌ dxelenná beꞌe̱, ne zaj nape̱ꞌ xel-la szren xabáa ca naca xel-la sina zrente̱ chee̱ Dios. Xelúnbeꞌe̱ na ne̱ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naca bi chee̱ Cristo. 11 Da nigá be̱n Dios ca da nune̱ꞌ gate nate gusexuzre̱ꞌ ne̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo. 12 Ne̱ chee̱ Cristo waca bígadxu lau Dios du lázredxu, ne dute̱ xel-la dxuxrén lazreꞌ chee̱dxu laweꞌ da dxeajlí lázredxu Le̱ꞌ. 13 Chee̱ le̱ naꞌ dxataꞌ xúedaꞌ leꞌe quebe gate niꞌa naꞌle laweꞌ da dxedéaꞌ xel-la ziꞌ ne̱ chee̱le leꞌe. Xel-la ziꞌ da dxedéaꞌ nedaꞌ gaca na chee̱le tu da ba neza.  









Xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Cristo 14 Chee̱

le̱ naꞌ dxuzú zribaꞌ lau Xra Xránadxu Jesucristo, dxuzúe̱ꞌ la cha chee̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xabáa, ne xe̱zr la xu. 16 Dxenabaꞌ lau Xradxu, ca naca xel-la gunníꞌa zrente̱ chee̱ꞌ guzé̱ tipe̱ꞌ leꞌe nen xel-la waca chee̱ꞌ lu xichaj lázrdaule ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ, 17 chee̱ sua Cristo lázrdaule ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱le, ne se̱ cháchale lu xel-la zriꞌi lazreꞌ, ca tu xaga da nudé lue na sítujla, 18 chee̱ sequeꞌ chéajniꞌile tu zren nen xúgute̱ bi chee̱ꞌ ca nazriluj, ne ca natunna, ne ca nasituj, ne ca nasibe xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ Cristo. 19 Dxenabaꞌ lau Dios gúnbeale xel-la zriꞌi lazreꞌ naꞌ, lácala cabataꞌ séquedxu gúnbeadxu dute̱ ca naca na. Caní dxenabaꞌ Le̱ꞌ chee̱ suale̱ leꞌe dute̱ da nácaqueze Dios. 20 Naꞌa, gaca báqueze Dios, Bénneaꞌ nape̱ꞌ xel-la waca gúnle̱ꞌe̱queze̱ꞌ da zrendxa ca da dxenábadxu, u ca da dxéquedxu, ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ꞌ da dxun na zrin lu xichaj lázrdaudxu. 21 Gaca ba Dios ládujla benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Cristo ne̱ chee̱ Jesucristo xúgute̱ iza chadía chacanna. ¡Caꞌan gaca na! 15 Bénneaꞌ  











4

Nácadxu tuze ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa 1 Chee̱

le̱ naꞌ dxataꞌ xúedaꞌ leꞌe, nedaꞌ, xuꞌa lizre xia laweꞌ da dxunaꞌ zrin chee̱ Xránadxu, chee̱ gunle da xrlátaje ca dxal-laꞌ xelún bénneache ba gucáꞌa Dios le̱ꞌ, ca gucáꞌaqueze̱ꞌ leꞌe. 2 Le gaca dxexruj lazreꞌ, ne zriꞌi lazreꞌ. Le cueza lazreꞌ, ne le cueꞌ gunne xue chee̱ tule xetule lu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱le.  

Efesios 4

480

3 Le

gun ba xuzre gácaquezle tuze, guchínele xel-la waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa lu xel-la dxebeza zri lazreꞌ da naꞌ dxun na leꞌe tuze. 4 Tuze naca be̱laꞌ dxen chee̱ Cristo da nácadxu. Tuze naca Beꞌ Láꞌazxa, Nu naꞌ zúale̱neꞌ tu tudxu. Tuze da dxuxrén lázredxu, da naꞌ sidxu lu naꞌ Dios. 5 Tuze Bénneaꞌ naque̱ꞌ Xránadxu. Tuze da dxeajlí lázredxu. Tuze ca dxedxúadxu nisa. 6 Tuze Bénneaꞌ naque̱ꞌ Dios, ne Xra xúgute̱dxu. Le̱ꞌ naque̱ꞌ Benneꞌ xíchaje̱ xúgute̱dxu. Dxuléꞌe cuine̱ꞌ lu da dxundxu xúgute̱dxu. Zúaqueze̱ꞌ lu xichaj lázrdau xúgute̱dxu. 7 Tu tudxu nasidxu tu xel-la waca cha chee̱dxu ca da nunna Cristo dxiꞌu. 8 Naca na ca naxúaj na lu dizraꞌ láꞌazxa, dxenná na: Begüéne̱ꞌ xabáa, gate gudé bzétaje̱ꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. Naꞌ bnézruje̱ꞌ bénneache xel-la waca caꞌ. 9 ¿Bi zéaje̱ na, dxenná na: Begüene̱ꞌ? Zéaje̱ na nédxula bétaje̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá. 10 Bénneaꞌ bétaje̱ꞌ nácaqueze̱ꞌ Bénneaꞌ begüéne̱ꞌ lu da blaudxa lu xabáa chee̱ gaca bea na xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ xúgute̱ da de̱, 11 naꞌ be̱nne̱ꞌ cha chee̱dxu xel-la waca chee̱: Gaca bál-ladxu benneꞌ gubáz chee̱ꞌ. Gaca guzendxu xezícadxu bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ. Gácadxu xezícadxu benneꞌ dxuxúedxu bi chee̱ꞌ caꞌ. Naꞌ gusé̱dedxu-beꞌ xezícadxu. 12 Caꞌan be̱ne̱ꞌ chee̱ bpaꞌadxe̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ chee̱ xelunbeꞌ zrin xulucáꞌanabeꞌ xrlátaje bénneache caꞌ zaj naque̱ꞌ zruza niꞌa naꞌ Cristo: 13 Chee̱ gácadxu tuze ca dxéajle̱dxu, ne ca núnbeadxu Zriꞌine Dios, chee̱ gácadxu benneꞌ du lazreꞌ, chee̱ gácadxu cáte̱ze nácaqueze Cristo. 14 Caní nacan chee̱ québedxa gácadxu ca bidu caꞌ, bi caꞌ dxelezibeꞌ bítete̱ze dizraꞌ da zaj naca na ca tu beꞌ da zeaj na nila naꞌla, ne québedxa güedxu lataj xelún zréaje benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ dxiꞌu, chee̱ quebe xelezí xe̱ꞌe̱ dxiꞌu chee̱ gundxu da cale̱la. 15 Lu xel-la zriꞌi lazreꞌ dxal-laꞌ guchálajdxu da li chee̱ gácadxu cáte̱ze nácaqueze Cristo, Bénneaꞌ naque̱ꞌ xichaj be̱l-laꞌ dxen da nácadxu dxiꞌu. 16 Le̱ꞌ dxune̱ꞌ tuze xúgute̱ niꞌa naꞌ zaj zria be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ chee̱ gaca na tu be̱l-laꞌ dxen nazáꞌate̱  















481

Efesios 4

chee̱ na, ne chee̱ xelún zrin xúgute̱ niꞌa naꞌ caꞌ chee̱ gula be̱l-laꞌ dxen naꞌ, ne gaca na chaweꞌ lu xel-la zriꞌi lazreꞌ. Xel-la nabán cube da dxunna Cristo dxiꞌu 17 Da

nigá dxapaꞌ leꞌe, ne dxusebagaꞌ leꞌe waláz chee̱ Xránadxu chee̱ québedxa gunle ca dxelún bénneache quebe zaj núnbeꞌe̱ Dios, benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ cáte̱ze dxeléquene̱ꞌ xrlátaje, 18 benneꞌ caꞌ zaj nachul-la xichaj lázrdawe̱ꞌ. Benneꞌ caní quebe zaj nape̱ꞌ xel-la nabán li lazreꞌ da dxunna Dios bénneache: Zaj nachul-la nanítene̱ꞌ, ne zaj naca zideꞌ lázrdawe̱ꞌ. 19 Québedxa dxelexeduéꞌene̱ꞌ. Belezanne cuine̱ꞌ dxelune̱ꞌ da schanniꞌ. Du lazre̱ꞌ dxelune̱ꞌ xúgute̱ da sban. 20 Quegá caní nazé̱dele leꞌe chee̱ Cristo, 21 che da li xcaꞌ bénnele da dxuchalaj Le̱ꞌ, ne nusé̱dene̱ꞌ leꞌe ca naca da li da zúale̱ Jesús. 22 Ca naca da be̱nle nédxula, le guzúa chaláꞌala da gúcale laweꞌ da guzrínnajle lu da sban da guzá lázrele. 23 Dxal-laꞌ gácale benneꞌ cube lu xichaj lázrdaule. 24 Dxal-laꞌ gunle da naca chee̱ benneꞌ cube naꞌ da be̱n Dios leꞌe chee̱ gunle da naca na xlátaje̱, ne da li da naca na láꞌazxa. 25 Chee̱ le̱ naꞌ québedxa gun lázrele. Le nne̱ da li tule xetule laweꞌ da nácadxu niꞌa naꞌ tuze be̱l-laꞌ dxen chee̱ Cristo. 26 Che dxezráꞌale, quebe dxal-laꞌ gunle dul-la, ne quebe zráꞌale schaꞌ. 27 Quebe güele da xriwe̱ꞌ lataj guchixre chee̱ na leꞌe. 28 Bénneaꞌ guque̱ꞌ gubán québedxa dxal-laꞌ cuane̱ꞌ. Dxallaꞌ gune̱ꞌ tu zrin chaweꞌ nen niꞌa náꞌqueze̱ꞌ chee̱ gape̱ꞌ da gunézruje̱ꞌ benneꞌ dxelexázrjene̱ꞌ. 29 Quebe nne̱le dizraꞌ cale̱la. Le guchalaj da naca na xrlátaje chee̱ xelezé̱ tipa benneꞌ xelenne̱ꞌ, ne xelezíꞌe̱ na ba neza. 30 Quebe guzúa xáchele Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios, laweꞌ da zúale̱ Beꞌ leꞌe chee̱ gaca bea na nácale bi chee̱ Dios ca zrindxa zra xezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ dxiꞌu. 31 Le guzúa chaláꞌala: Xel-la dxecuideꞌ, ne xel-la dxezráꞌa, ne xel-la xichaj zraꞌa, ne xel-la wetil-la dizraꞌ, ne xel-la wechacha, ne xúgute̱ da zrinnaj. 32 Dxal-laꞌ gácale du lazreꞌ, ne xache lázrele tule xetule, ne gunite laule chee̱ tule xetule ca be̱n Dios,  















Efesios 5

482

bnite lawe̱ꞌ chee̱le leꞌe laweꞌ da nácale bi chee̱ Cristo. Ca dxal-laꞌ xelaca bi caꞌ chee̱ Dios

5

1 Laweꞌ

da nácale bi cheé̱queze Dios, bi nazriꞌine̱ꞌ, le gun ba xuzre gácale cáte̱ze nácaqueze Le̱ꞌ. 2 Le zriꞌi le saꞌ ljwézrele tule xetule cáte̱ze be̱n Cristo, bzriꞌine̱ꞌ dxiꞌu, ne bzanne cuine̱ꞌ waláz chee̱dxu ca tu zrílaꞌdauꞌ, béadu dxelute benneꞌ lau Dios chee̱ xedúa xtul-leꞌ. Gate gute Cristo le̱ꞌe̱ xaga béguaj, guca ca tu da dxelá zixre lau Dios da dxelegúꞌu bénneache lau Le̱ꞌ. 3 Laweꞌ da nácale bi chee̱ Dios, québedxa dxal-laꞌ guchálajle chee̱ da dxucáꞌana ditaj na bénneache, ne chee̱ da sban caꞌ, ne chee̱ xel-la wecudeꞌ da de̱. 4 Quebe guchálajle dizraꞌ schanniꞌ, ne dizraꞌ bize, ne dizraꞌ cale̱la, da quebe dxulucáꞌana na chaweꞌ bénneache, san dxal-laꞌ xé̱quezle Dios: “Xcalenuꞌ.” 5 Ba nézquezle quebe chuꞌu naga dxenná bea Cristo nen Dios netú benneꞌ dxucáꞌana dítaje̱ꞌ bénneache, u tu benneꞌ dxune̱ꞌ da sban, u tu benneꞌ dxucúdie̱ꞌ da de̱, da naca na ca dxucáꞌana szrene̱ꞌ bedauꞌ xiaj xaga. 6 Quebe güele lataj nu si xe̱ leꞌe nen dizraꞌ xala, laweꞌ da ne̱ chee̱ da nigá dxesel-la Dios da dxusaca zi na benneꞌ caꞌ quebe dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ. 7 Quebe gunle tu zren benneꞌ dxelune̱ꞌ da caní. 8 Nédxute̱ guzúale lu da chul-la, naꞌ naꞌa zrágale xel-la naxaníꞌ laweꞌ da nácale bi chee̱ Xránadxu. Chee̱ le̱ naꞌ, le gun da naca na chee̱ xel-la naxaníꞌ, 9 da naꞌ naca xel-la dxucáꞌana chaweꞌ ljwézredxu, ne da xlátaje̱, ne da li. 10 Le gun ziꞌ lázrele nézele gunle da dxezaca ba lazreꞌ Xránadxu. 11 Quebe gunle tu zren benneꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, da caꞌ naca chee̱ da chulla, san le til-la da caꞌ 12 laweꞌ da naca na tu da xeduéꞌedxu guchálajzedxu chee̱ da dxelún benneꞌ caꞌ bagácheze. 13 Gate dxeledxúaj da caní lu da chul-la, ne zaj xuꞌu na lu xel-la naxaníꞌ, guléꞌe laweꞌ ca zaj naca xúgute̱ da caní, laweꞌ da dxuléꞌe laweꞌ xel-la naxaníꞌ xúgute̱. 14 Ca naca da caní dxenná na: Bebán, lueꞌ dxásiuꞌ. Bexasa ládujla benneꞌ gate, naꞌ guseníꞌ Cristo lu xichaj lazrdaꞌu. 15 Chee̱ le̱ naꞌ, le guxúe xanneꞌ ca da dxunle. Quebe gunle ca dxelún benneꞌ zaj nachul-la nanítene̱ꞌ, san le gun ca dxelún benneꞌ zaj naxéajniꞌine̱ꞌ. 16 Le guchine chaweꞌ zra caní laweꞌ  





























483

Efesios 5, 6

da dxácale̱ꞌe̱ da zrinnaj lu zra naꞌa zra. 17 Quebe gácale benneꞌ xala, san le gun ziꞌ lázrele chéajniꞌile da dxaca lazreꞌ Xránadxu gundxu. 18 Quebe súzrele, da naꞌ dxuxrinnaj na bénneache, san du lázrele le siꞌ Beꞌ Láꞌazxa. 19 Le guchálajle̱ le saꞌ ljwézrele tule xetule nen Salmo caꞌ, ne nen da dxúl-lale, ne nen da du dxúllale da dxunna Beꞌ Láꞌazxa leꞌe. Du lázrele le gul-la, ne le güe láꞌana Xránadxu. 20 Le xé̱queze Xradxu Dios: “Xcalenuꞌ”, chee̱ xúgute̱ lu La Xránadxu Jesucristo.  







Ca dxal-laꞌ xelún bi chee̱ Cristo nen lwézrebeꞌ 21 Le

Dios.

gaca dxexruj lazreꞌ tule xetule, ne le gapa ba láꞌana

22 Nuꞌula

dxal-laꞌ gaque̱ꞌ dxexruj lazreꞌ lau benneꞌ chee̱ꞌ, cáte̱ze dxal-laꞌ gaque̱ꞌ lau Xránadxu, 23 laweꞌ da naca benneꞌ biu xíchaje̱ chee̱ zruꞌule̱ꞌ, cáte̱ze naca Cristo xíchaje̱ chee̱ bi chee̱ꞌ caꞌ. Cristo naque̱ꞌ Benneꞌ weselá chee̱ bi chee̱ꞌ caꞌ, bi zaj naca be̱ꞌ ca be̱l-laꞌ dxen cheé̱queze̱ꞌ. 24 Cáte̱ze zaj naca dxexruj lazreꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ lau Cristo, cáꞌanqueze nuꞌula dxal-laꞌ gaque̱ꞌ dxexruj lazreꞌ lau benneꞌ chee̱ꞌ lu xúgute̱. 25 Benneꞌ biu dxal-laꞌ zríꞌine̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ cáte̱ze be̱n Cristo, bzriꞌine̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ, ne bzánene̱ꞌ xel-la nabán chee̱ꞌ ne̱ chee̱beꞌ. 26 Caní be̱ne̱ꞌ chee̱ bebéaje̱ꞌ-beꞌ cheé̱queze̱ꞌ, ne be̱n chiꞌe̱-beꞌ ne̱ chee̱ dizraꞌ chee̱ꞌ, da guca na ca dxun benneꞌ dxexibe̱ꞌ bi chee̱ꞌ nen nisa, 27 chee̱ guzúe̱ꞌ-beꞌ lau Le̱ꞌ, xelácabeꞌ bi xabáa, ne quebe bi da sban zaj nápabeꞌ, ne netú da zrinnaj, ne netú da naca na ca da caꞌ, san xelácabeꞌ láꞌazxa, ne du lazreꞌ. 28 Cáꞌanqueze benneꞌ biu dxal-laꞌ zríꞌine̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ cáte̱ze nazriꞌine̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen cheé̱queze̱ꞌ. Benneꞌ nazriꞌine̱ꞌ zruꞌule̱ꞌ nazríꞌi cuine̱ꞌ. 29 Netú benneꞌ quebe dxecuídene̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen cheé̱queze̱ꞌ, san dxugawe̱ꞌ na, ne dxuxúe̱ꞌ na, ca dxúnqueze Cristo chee̱ bi chee̱ꞌ caꞌ 30 laweꞌ da zaj nácabeꞌ ca be̱l-laꞌ dxen cheé̱queze̱ꞌ, naꞌ dxiꞌu nácadxu ca niꞌa naꞌ be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ, ne nácadxu ca be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, ne zrita chee̱ꞌ. 31 Chee̱ le̱ naꞌ tu benneꞌ biu dxal-laꞌ gusane̱ꞌ xra xrne̱ꞌe̱ chee̱ gaque̱ꞌ tuze nen zruꞌule̱ꞌ, naꞌ dxúpate̱ꞌ xelaque̱ꞌ ca tuze benneꞌ. 32 Da nigá naca na tu da zren da nagache, naꞌ dxenníaꞌ da caní ca naca chee̱ Cristo nen bi chee̱ꞌ caꞌ. 33 Cáꞌanqueze tu tule leꞌe dxal-laꞌ zriꞌile zrúꞌulale cáte̱ze nazríꞌi cuínale, naꞌ nuꞌula dxal-laꞌ gape̱ꞌ ba láꞌana benneꞌ chee̱ꞌ. 1 Leꞌe, bi cuideꞌ, laweꞌ da nácale bi chee̱ Xránadxu, dxallaꞌ guzúale dizraꞌ xruze xrna chee̱le, da naca na xlátaje̱.  





















6



Efesios 6

484

2 Da

nadxixruj bea nedxu da zraga na tu da guche̱be lazreꞌ Dios naca na da dxenná na: Gudapa ba láꞌana xra xrnaꞌu, 3 chee̱ gaca chaweꞌ chiuꞌ, ne chee̱ suꞌ schaꞌ lu xe̱zr la xu. 4 Leꞌe, xruze xrnaꞌ, quebe gucháꞌale zríꞌinele. Le gusegulabeꞌ lu xel-la dxenná bea chee̱ Xránadxu, ne le gusina-beꞌ da naca chee̱ Le̱ꞌ. 5 Leꞌe, benneꞌ nadaꞌu, le guzúa dizraꞌ chee̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ xránale lu xe̱zr la xu nigá, ne le gapa le̱ꞌ ba láꞌana, ne le zrebe le̱ꞌ, ne du lázrele le gaca chee̱ꞌ, cáte̱ze dxuzúale dizraꞌ chee̱ Cristo. 6 Le gun zrin chee̱ xránale caꞌ, quegaze gate dxelennáꞌte̱ꞌ leꞌe, ca dxelún benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelezaca ba lazreꞌ bénneache chee̱ꞌ. Le gun zrin naꞌ cáte̱ze dxunle zrin chee̱ Cristo, gunle du lázrele da dxaca lazreꞌ Dios. 7 Le gun zrin chee̱ xránale du lázrele, cáte̱ze dxunle zrin chee̱ Xránadxu, ne quegaze chee̱ bénneache. 8 Ba nézquezle tu tu benneꞌ, benneꞌ nadaꞌu, ne benneꞌ quebe nadaꞌu, waziꞌe̱ lu naꞌ Xránadxu ca naca da xrlátaje da nune̱ꞌ. 9 Leꞌe, xrana benneꞌ caꞌ, cáꞌanqueze le gun leꞌe nen benneꞌ we̱n zrin chee̱le caꞌ, ne quebe guzálajle le̱ꞌ laweꞌ da nézele zua Bénneaꞌ xabáa naque̱ꞌ Xrana benneꞌ caꞌ, ne Xránale leꞌe, naꞌ Le̱ꞌ quebe dxebéaje̱ꞌ cha chee̱ bénneache.  













Zra lana bi chee̱ Cristo da dxácale̱ le̱beꞌ lu wedil-la 10 Naꞌa,

bi bíchaꞌdauꞌ, le gaca chuchu ne̱ chee̱ Xránadxu nen xel-la wala zren chee̱ꞌ. 11 Le gaca ca benneꞌ zjaque̱ꞌ wedilla zaj nácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ xia da naꞌ dxunna Dios leꞌe, chee̱ gaca se̱ chúchule lau xúgute̱ da dxuzé̱ da xriwe̱ꞌ laule chee̱ si xe̱ na leꞌe. 12 Quegá dxedíl-lale̱dxu bénneache zaj naque̱ꞌ be̱laꞌ dxen. Dxedíl-lale̱dxu xel-la dxenná bea chee̱ da xriwe̱ꞌ da dxeledá na lu beꞌ, ne dxedíl-lale̱dxu beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, da dxelenná bea na, ne beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ dxe̱ na ljwezre caꞌ da xelún na, ne beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ xuꞌu lu naꞌ na xe̱zr la xu chul-la nigá. 13 Chee̱ le̱ naꞌ, le gaca ca benneꞌ zjaque̱ꞌ wedil-la zaj nacue̱ꞌ zra lane̱ꞌ xia da dxunna Dios leꞌe, chee̱ séquele súale wedil-la lu zra che da xriweꞌ, naꞌ ca te naꞌ xegáꞌana chúchule. 14 Le se̱ chuchu xcaꞌ, suale̱ leꞌe da li ca tu bazxu da nacáꞌa na le̱ꞌe̱le, ne suale̱ leꞌe da xlátaje̱ ca tu xia da daꞌ lachuꞌle. 15 Le gaca sina chee̱ guchálajle dizraꞌ chaweꞌ chee̱ xel-la dxebeza zri lazreꞌ, da gaca na chee̱le ca tu cueꞌ zrélale. 16 Da dxun na ba xen, le gapa xel-la dxeajlí lazreꞌ, da gaca na chee̱le ca tu da xegapa na, da xusula na xúgute̱ da zaj nalá na  











485

Efesios 6

zaj zua na xiꞌ da dxuzala da xriwe̱ꞌ. 17 Xel-la weselá gaca na chee̱le ca tu lapa xia da gucache xíchajle, naꞌ xrtizra Dios gaca na chee̱le ca tu xia da gunna Beꞌ Láꞌazxa leꞌe. 18 Gate ne dxunle da caní dxal-laꞌ guchálajle̱le Dios, gataꞌ xúele, ne nábale lau Le̱ꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. Chee̱ gaca gunle da caní dxal-laꞌ súale ban lazreꞌ, ne quebe gate niꞌa naꞌle, naꞌ nábale Dios chee̱ gácale̱ne̱ꞌ xúgute̱ bi chee̱ꞌ caꞌ. 19 Cáꞌanqueze le naba Le̱ꞌ waláz chiaꞌ nedaꞌ chee̱ gunne̱ꞌ nedaꞌ dizraꞌ da guchálajaꞌ, chee̱ xazrdaꞌ guzendaꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ. 20 Dios be̱ne̱ꞌ nedaꞌ gubáz chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ xuꞌa lizre xia naꞌa. Le naba Le̱ꞌ gácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ chee̱ xazrdaꞌ guchálajaꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ ca dxal-laꞌ gunaꞌ.  







Pablo dxugape̱ꞌ diuzre le saꞌ ljwezre̱ꞌ 21 Tíquico,

bi bíchedxu nazriꞌite̱ lazrdxu, bi li lazreꞌ lu zrin chee̱ Xránadxu, guzenbeꞌ leꞌe da dxaca chiaꞌ nigá, ne da dxunaꞌ. 22 Chee̱ le̱ naꞌ dxusel-laꞌ-beꞌ lau leꞌe chee̱ guzenbeꞌ leꞌe ca zúantuꞌ, ne chee̱ gutípabeꞌ lázrele. 23 Dxenabaꞌ lau Xradxu Dios, ne lau Xránadxu Jesucristo gunézruje̱ꞌ bi bíchedxu caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ xel-la dxebeza zri lazreꞌ, ne xel-la zriꞌi lazreꞌ, ne xel-la dxeajlí lazreꞌ, 24 naꞌ gune̱ꞌ chaweꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ du lazre̱ꞌ zaj nazriꞌine̱ꞌ Xránadxu Jesucristo. Caꞌan gaca na.  





DIZRAꞌ BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ BI CHEE̱ CRISTO ZAJ ZRE̱ꞌE̱ XE̱ZRE FILIPOS Pablo dxugape̱ꞌ diuzre bi bíchedxu caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Filipos

1

1 Nedaꞌ

Pablo, ne Timoteo nácantuꞌ we̱n zrin chee̱ Jesucristo. Dxuzúajaꞌ da nigá chee̱le leꞌe, bi bíchentuꞌ, ne chee̱le leꞌe, dxuxúele bi chee̱ Cristo, ne leꞌe, zaj xuꞌu lu naꞌle bi chee̱ Cristo, ne zrale xe̱zre Filipos. Nabábale chee̱ Dios, ne nácale tuze nen Jesucristo. 2 Dxenábantuꞌ lau Xradxu Dios, ne lau Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ chee̱le da xrlátaje, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ.  

Da dxenaba Pablo gun Dios chee̱ bi caꞌ chee̱ Cristo 3 Tu

tu lasa dxajsá lazraꞌ leꞌe dxapaꞌ Dios chiaꞌ: Xcalenuꞌ. dxuchálajle̱naꞌ Dios, dute̱ xel-la dxebé dxenábaquezaꞌ bi gun Le̱ꞌ chee̱ xúgute̱le leꞌe. 5 Caní dxunaꞌ laweꞌ da dxundxu zrin tu zren chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo gate guzú lau núnbe̱ꞌtuꞌ na bzrinte̱ lu zra naꞌa zra. 6 Dxuxrén lazraꞌ Dios, Bénneaꞌ guzú lawe̱ꞌ dxune̱ꞌ tu zrin chaweꞌ lu xichaj lázrdaule leꞌe, gúnqueze̱ꞌ na ca zrinte̱ zra xeláꞌ Jesucristo. 7 Naca xrlátaje dxéquedaꞌ nedaꞌ caní chee̱ xúgute̱le leꞌe, laweꞌ da nazríꞌile̱ꞌe̱daꞌ leꞌe, ne dxezidxu tu zren da chaweꞌ caꞌ dxunna Dios dxiꞌu. Dxácate̱ ne xuꞌa lizre xia nigá, ne gate naꞌ gudíl-lale̱naꞌ bénneache caꞌ dizraꞌ, benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, ba bleꞌedaꞌ benneꞌ caꞌ naca na da li. 8 Dios nézquezene̱ꞌ nazríꞌile̱ꞌe̱daꞌ leꞌe, lu dute̱ xel-la zriꞌi lazreꞌ da dxunna Jesucristo nedaꞌ. 9 Dxenabaꞌ lau Dios gune̱ꞌ zríꞌidxa ljwézrele, ne gápale̱ꞌe̱quezle xel-la sina, ne xel-la dxéajniꞌi lu xúgute̱ da dxunle, 10 chee̱ nézele cuele da 4 Gate













486

487

Filipenses 1

cháwedxa, chee̱ gácale du lazreꞌ, ne quebe bi gataꞌ da gagu na zria chee̱le lu zra naꞌ xeláꞌ Cristo. 11 Caní gaca, da caꞌ dxunle xululéꞌe na da xrlátaje da dxun Jesucristo lu xichaj lázrdaule, chee̱ gaca ba láꞌana Dios, ne xegáꞌana szrénqueze̱ꞌ.  

Dxenná Pablo: Che naca banaꞌ, Cristo dxuchínene̱ꞌ nedaꞌ 12 Leꞌe,

bi bíchaꞌdauꞌ, dxaca lazraꞌ nézele ca da caꞌ guzracaꞌ gulácale̱ na nedaꞌ chee̱ bchálajaꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. 13 Caní guca, xúgute̱ benneꞌ xraꞌaga xuꞌu laweꞌ, ne xezícadxa benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xuꞌu laweꞌ naꞌ zaj nézene̱ꞌ xuꞌa lizre xia laweꞌ da dxunaꞌ zrin chee̱ Cristo. 14 Laweꞌ da xuꞌa nedaꞌ lizre xia nigá, chaze xúgute̱ bi bíchedxu caꞌ dxuluxrén lázredxe̱ꞌ Xránadxu, naꞌ dxuluchálaje̱ꞌ du lazre̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, ne quebe dxelezrebe̱ꞌ. 15 Da li bal-la benneꞌ caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ Cristo laweꞌ da zaj naque̱ꞌ zreꞌe lazreꞌ, ne zaj naque̱ꞌ wil-la dizraꞌ. Xezícadxa benneꞌ caní dxuluchálaje̱ꞌ na dute̱ xel-la li lazreꞌ chee̱ꞌ. 16 Benneꞌ nedxu caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ da naca chee̱ Cristo chee̱ xulucáꞌana szren cuine̱ꞌ, ne quegá du lazre̱ꞌ, laweꞌ da dxelaca lazre̱ꞌ súadxa da guzúa na nedaꞌ ste̱be dxácate̱ xuꞌa lizre xia nigá. 17 Xezícadxa benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ na dute̱ xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ, laweꞌ da zaj nézene̱ꞌ nuzúa cuinaꞌ guzéajniꞌidaꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. 18 ¿Bizra xcaꞌ? Ájate̱zla dxelune̱ꞌ, che dxuluchálaje̱ꞌ du lazre̱ꞌ, u quebe dxuluchálaje̱ꞌ du lazre̱ꞌ, dxuluchálaje̱ꞌ chee̱ Cristo, naꞌ dxebedaꞌ, ne wabéquezdaꞌ 19 laweꞌ da nezdaꞌ lu xúgute̱ da caní wedxúaj na chaweꞌ chiaꞌ nedaꞌ, laweꞌ da dxenábale leꞌe lau Dios chiaꞌ nedaꞌ, naꞌ gácale̱ Beꞌ Láꞌazxa nedaꞌ, Bénneaꞌ gusel-le̱ꞌ Jesucristo chee̱dxu. 20 Dxaca lazraꞌ, ne dxuxrén lazraꞌ quebe xeduéꞌedaꞌ nedaꞌ, séquedaꞌ guchálajaꞌ du lazraꞌ chee̱ xeleléꞌe bénneache zúale̱dxa xel-la szren chee̱ Cristo nedaꞌ naꞌa, ca zúale̱queze na nedaꞌ, che gaca banaꞌ, u che gatiaꞌ. 21 Chiaꞌ nedaꞌ, che naca banaꞌ, Cristo dxuchínene̱ꞌ nedaꞌ, ne che gatiaꞌ wazrueꞌedaꞌ da cháwedxa. 22 Che xedxúaj na chaweꞌ chee̱ zrin chee̱ Xránadxu che naca banaꞌ, quebe nezdaꞌ bila na caꞌa. 23 Naca na ste̱be chiaꞌ nedaꞌ bila da caní caꞌa. Dxaca lazraꞌ gatiaꞌ chee̱ cheajsúale̱naꞌ Cristo, da gácadxa chaweꞌ chiaꞌ nedaꞌ, 24 san che naca banaꞌ nácadxa chaweꞌ chee̱le leꞌe. 25 Laweꞌ da nuxrén lazraꞌ naca caní, nezdaꞌ wazúale̱dxaꞌ leꞌe chee̱ se̱ cháchadxale lu da naca chee̱ Cristo, ne chee̱ béquezdxale. 26 Chee̱ le̱ naꞌ bédxale lu da naca chee̱ Cristo ne̱ chiaꞌ nedaꞌ gate súale̱naꞌ leꞌe.  



























Filipenses 1, 2

488

27 Dxun

na ba xen gunle da dxuzéajniꞌi dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo leꞌe, naꞌ che xedajnnáꞌa leꞌe, u che suaꞌ zituꞌ, wendaꞌ ze̱ cháchale, ne nácale tuze, dxunle tu zren zrin chee̱ Cristo chee̱ xeleajlí lazreꞌ bénneache dizraꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ. 28 Quebe zrébele benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ leꞌe. Ca dxunle guléꞌe na le̱ꞌ xelebía xiꞌe̱, naꞌ nalale leꞌe laweꞌ da bselá Dios leꞌe. 29 Tu da zrente̱ naca da dxunna Dios leꞌe gate gunle zrin chee̱ Cristo, quegaze chéajle̱le chee̱ꞌ, naꞌ cáꞌanqueze che tele xel-la ziꞌ ne̱ chee̱ Le̱ꞌ. 30 Leꞌe dxunle nedaꞌ tu zren dxedíl-lale̱dxu da zaj naca da cale̱la. Bléꞌequezle gate nate ca gudíl-lale̱naꞌ na, naꞌ naꞌa dxenle ca dxedíl-lale̱naꞌ na.  





Xel-la dxexruj lazreꞌ, ne xel-la szren chee̱ Cristo

2

1 Cristo

dxutipe̱ꞌ lázrele, naꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ dxuzúa na leꞌe lu da ba neza, naꞌ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ zúale̱ne̱ꞌ leꞌe, naꞌ nápale xel-la zriꞌi lazreꞌ, ne xel-la dxexache lazreꞌ chee̱ꞌ. 2 Chee̱ le̱ naꞌ le gun ga béle̱ꞌe̱daꞌ, gaca tuze ca da dxéquele, ne gácale tuze lu xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱le, ne gunle tuze lu xichaj lázrdaule. 3 Quebe bi gunle chee̱ xulucáꞌana szren bénneache leꞌe, ne chee̱ gaca gucáꞌana szren cuínale, san dute̱ xel-la dxexruj lazreꞌ chee̱le dxal-laꞌ guéquele nácadxa blau le saꞌ ljwézrele ca leꞌe. 4 Netule leꞌe quebe dxal-laꞌ gunle ca da gácale̱n leꞌeze. Le gun da gácale̱n na xezícadxa bénneache. 5 Dxal-laꞌ siꞌ lu naꞌle da gaca na chee̱le ca be̱n Jesucristo. 6 Lácala naque̱ꞌ ca nácaqueze Dios, quebe gúquene̱ꞌ dxallaꞌ gune̱ꞌ ba xuzre xegáꞌanaqueze̱ꞌ ca Dios. 7 Bzue̱ꞌ chaláꞌala da nápaqueze̱ꞌ, ne be̱n cuine̱ꞌ ca tu benneꞌ nadaꞌu, guque̱ꞌ bénneache. 8 Gate ba naque̱ꞌ bénneache, guque̱ꞌ dxexruj lazreꞌ, naꞌ bzue̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios ca bzrinte̱ gutie̱ꞌ, lácala gutie̱ꞌ ca tu benneꞌ we̱n da cale̱la le̱ꞌe̱ xaga béguaj. 9 Chee̱ le̱ naꞌ Dios bcaꞌana szrénle̱ꞌe̱ Le̱ꞌ, ne bzue̱ꞌ tu Le̱ꞌ da naca szrendxa ca xúgute̱ la xezícadxa, 10 chee̱ gate xelenne̱ꞌ La Jesús, naꞌ xuluzú zribe lau Le̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xabáa, ne xe̱zr la xu nigá, ne zran xe̱zr la xu nigá, 11 ne chee̱ xelexeche̱be xúgute̱ꞌ naca Jesucristo Xránadxu, chee̱ gaca ba láꞌana Xradxu Dios.  



















Bi chee̱ Cristo zaj nácabeꞌ ca xiꞌ da dxulusení na 12 Chee̱

le̱ naꞌ, leꞌe, bi bichaꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, ca naꞌ be̱nle leꞌe, bzúaquezle dizraꞌ chee̱ Dios gate naꞌ zúale̱naꞌ leꞌe, le guzúadxa dizraꞌ chee̱ Dios naꞌa gate zuaꞌ zituꞌ. Dute̱ xel-la dxexruj lazreꞌ,

489

Filipenses 2

ne dute̱ xel-la dxezrebe le gun zrin chee̱ zruéꞌele dute̱ ca naca xel-la weselá chee̱le, 13 laweꞌ da dxun Dios zrin lu xichaj lázrdaule chee̱ sa lázrele gunle da xrlátaje da dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ, ne chee̱ séquele gunle na. 14 Le gun xúgute̱ da dxunle, ne quebe gáchajele, ne quebe gutil-la dizraꞌ ljwézrele 15 chee̱ gácale li lazreꞌ, ne quebe nu nne̱ chee̱le. Gácale bi chee̱ Dios du lazreꞌ ládujla bénneache zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxelún da cale̱la, ne gácale ca belaj caꞌ dxulusení na lu xe̱zr la xu naga nachul-la na, 16 ne guchálajle̱le benneꞌ caꞌ dizraꞌ da nua na xel-la nabán. Che gunle caní, nedaꞌ wezaca ba lazraꞌ chee̱le gate xeláꞌ Cristo, laweꞌ da wanezdaꞌ quebe be̱n ziꞌ lazraꞌ dácheze, ne quebe be̱naꞌ zrin níteze. 17 Béle̱ꞌe̱daꞌ lácala gun na ba xen gatiaꞌ chee̱ gaca li lazreꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱le lau Dios. Bzua cuínale lu naꞌ Dios ca tu gunaꞌ da gúnnale chee̱ꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ béle̱ꞌe̱quezdaꞌ tu zren nen xúgute̱le leꞌe. 18 Le béquezle leꞌe, ne le gun tuze nedaꞌ lu xel-la dxebé chiaꞌ.  











Ca naca chee̱ Timoteo, ne Epafrodito 19 Che

naca da dxaca lazreꞌ Xránadxu Jesús, dxebeza lazraꞌ sél-laze̱quezaꞌ Timoteo xedajnnáꞌabeꞌ leꞌe, chee̱ bedaꞌ gate xelabeꞌ, ne guzenbeꞌ nedaꞌ chee̱le leꞌe. 20 Quebe nu chiláꞌ xetú benneꞌ guéquene̱ꞌ chee̱le ca da dxéquedaꞌ nedaꞌ. Tuze Timoteo dxeꞌebeꞌ gunne xue chee̱ gaca chaweꞌ chee̱le leꞌe. 21 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ xezícala zaj dxeꞌe̱ gunne xue da zaj naca chee̱ze̱ꞌ, ne quebe zaj dxeꞌe̱ gunne xue da naca chee̱ Jesucristo. 22 Leꞌe nézquezle ca da xrlátaje dxun Timoteo, ne ca be̱nbeꞌ zrin tu zren nen nedaꞌ. Dxuchálajntuꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, naꞌ dxunbeꞌ ca dxun tu bi dxácale̱beꞌ xrabeꞌ. 23 Caní naca, dxebeza lazraꞌ sel-laꞌ-beꞌ gate nezdaꞌ ca gaca chiaꞌ. 24 Dxuxrén lazraꞌ Xránadxu, nédaꞌquezaꞌ xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe. 25 Cáꞌanqueze dxéquedaꞌ dxun na ba xen sel-laꞌ Epafrodito, bi bíchedxu. Dxunbeꞌ zrin tu zren nen nedaꞌ, dxedíl-lale̱ntuꞌ da cale̱la. Léꞌequezle gusél-lale bi nigá chee̱ gácale̱nbeꞌ nedaꞌ, ne xuꞌa lizre xia nigá. 26 Dxezá lázrele̱ꞌe̱beꞌ xedajnnaꞌabeꞌ leꞌe, ne zúale̱ꞌe̱beꞌ ste̱be laweꞌ da nézebeꞌ bénele quebe chaweꞌ guzúabeꞌ. 27 Da li quebe chaweꞌ guzúabeꞌ, ne bache gátebeꞌ, san Dios bexache lazre̱ꞌ le̱beꞌ, ne quegá tuze le̱beꞌ, cáꞌanqueze nedaꞌ chee̱ quebe xewine lázredxaꞌ ca da dxaca chiaꞌ naꞌa. 28 Chee̱ le̱ naꞌ dxezá lázredxaꞌ sel-laꞌ le̱beꞌ chee̱ bele leꞌe gate xeléꞌele le̱beꞌ,  

















Filipenses 2, 3

490

ne chee̱ québedxa xewine lazraꞌ nedaꞌ. 29 Le xezíꞌ lu naꞌle le̱beꞌ dute̱ xel-la dxebé, ca bi bíchele lu da naca chee̱ Xránadxu, ne le gápaqueze ba láꞌana benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ ca le̱beꞌ, 30 laweꞌ da guzúa gátebeꞌ dxunbeꞌ zrin chee̱ Cristo. Bzuabeꞌ lu da ste̱be xel-la nabán chee̱beꞌ chee̱ gunbeꞌ zrin chiaꞌ da quebe guzéquele leꞌe gunle.  



3

Da naca chaweꞌ da naca na du lazreꞌ 1 Naꞌa,

bi bichaꞌ, le be lu da naca chee̱ Xránadxu. Quebe naca na ze̱de chiaꞌ nedaꞌ guzúajaꞌ chee̱le xecha lasa ca da ba bzúajquezaꞌ, laweꞌ da dxun na ba xen gunaꞌ da nigá chee̱le. 2 Le guxúe cuínale chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne zaj naque̱ꞌ ca becuꞌ, benneꞌ caꞌ dxelechugue̱ꞌ lu be̱l-laꞌ dxen da naꞌ naca bea na benneꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios. 3 Dxiꞌu nácadxu benneꞌ nápaquezdxu da dxunna bea na nácadxu chee̱ Dios, ne dxue láꞌanadxu Dios ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, ne dxebedxu laweꞌ da nácadxu bi chee̱ Jesucristo. Quebe dxuxrén lázredxu da dxundxu, 4 lácala nedaꞌ wazéquedaꞌ guxrén lazraꞌ da caꞌ nunaꞌ. Che nu benneꞌ dxéquene̱ꞌ waca guxrén lazre̱ꞌ ca da ba nune̱ꞌ, wazéquedxedaꞌ nedaꞌ. 5 Gate gúquedaꞌ xrunuꞌ zra gulechugue̱ꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ da naꞌ dxuléꞌe na nacaꞌ chee̱ Dios laweꞌ da nacaꞌ benneꞌ Israel, ne xrtia Benjamín. Nacaꞌ da li benneꞌ hebreo. Gucaꞌ benneꞌ fariseo ca buzájlaꞌa da bdxixruj beꞌe Moisés. 6 Gudxéle̱ꞌa gunne xue da naca chee̱ Dios ca bzrinte̱ gudáu ziꞌ xuzraꞌ benneꞌ caꞌ zaj nácabe̱ꞌ bi chee̱ Jesús. Ca naca da xlátaje̱ da napa tu benneꞌ dxune̱ꞌ ca dxenná da nadxixruj bea na, quebe nu benneꞌ guzéquene̱ꞌ bi nnie̱ꞌ chiaꞌ. 7 Xúgute̱ da caꞌ gúquedaꞌ gate nate zaj zácale̱ꞌe̱ na, naꞌa dxéquedaꞌ da caꞌ quebe bi zaj zaca na, laweꞌ da nazríꞌidxedaꞌ Cristo. 8 Da li dxéquedaꞌ xúgute̱ da caꞌ ca tu da nite laweꞌ da zácadxa Xranaꞌ Jesucristo. Laweꞌ da nazríꞌidaꞌ Le̱ꞌ ba bzuaꞌ chaláꞌala xúgute̱ da gudapaꞌ, ne dxéquedaꞌ da caꞌ ca tu da níteze chee̱ siꞌa da ba neza da dxunna Cristo, 9 chee̱ gacaꞌ tuze nen Le̱ꞌ, quegá laweꞌ da gucaꞌ xlátaje̱ ne̱ chee̱ da nadxixruj bea na naꞌ, san laweꞌ da bleꞌe Dios nedaꞌ xlátaje̱ laweꞌ da dxeajlí lazraꞌ Cristo, naꞌ Dios dxeléꞌene̱ꞌ xlátaje̱ xúgute̱ benneꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo. 10 Da dxaca lazraꞌ naca na gúnbeadxaꞌ Cristo, ne súale̱ xel-la waca nedaꞌ da bsebán na Le̱ꞌ, ne teaꞌ xel-la ziꞌ ca da gudée̱ꞌ Le̱ꞌ, ne gudé cuinaꞌ lu naꞌ Dios lácala dxal-laꞌ gatiaꞌ ca gute Cristo, 11 naꞌ dxebeza lazraꞌ xebanaꞌ ládujla benneꞌ gate caꞌ.  



















491

Filipenses 3, 4

Pablo dxun ziꞌ lazre̱ꞌ gusexuzre̱ꞌ guneꞌ zrin chee̱ Cristo 12 Quebe

dxenníaꞌ ba bzruéꞌedaꞌ xúgute̱ da caní, u ba nacaꞌ dute̱ xlátaje̱, san dxun ziꞌ lazraꞌ chee̱ zruéꞌedaꞌ da naꞌ bláwizra Jesucristo nedaꞌ chee̱ zruéꞌedaꞌ. 13 Leꞌe, bi bichaꞌ, quebe dxenníaꞌ ba bzruéꞌedaꞌ da nigá, san tuze da dxunaꞌ, dxuzúaꞌ chaláꞌala da ba gudé, ne dxun ziꞌ lazraꞌ chee̱ zruéꞌedaꞌ da za zaꞌ, 14 chee̱ gusexuzraꞌ gunaꞌ zrin da dxunaꞌ, chee̱ zruéꞌedaꞌ da naꞌ bláwizra Dios dxiꞌu sidxu lu xabáa chee̱ꞌ laweꞌ da nácadxu bi chee̱ Jesucristo. 15 Caní dxal-laꞌ guéquedxu dxiꞌu, ze̱ cháchadxu ca naca da dxeajlí lázredxu. Che quebe dxéquele caní chee̱ bítete̱ze da caní, Dios guzéajniꞌine̱ꞌ leꞌe ca naca chee̱ na. 16 Tuze ca dxal-laꞌ guéquedxu, ne tuze ca dxal-laꞌ gundxu lu da caꞌ ba bzruéꞌedxu. 17 Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, le gun ca dxunaꞌ nedaꞌ, ne le nnaꞌ ca dxelún benneꞌ caꞌ, dxelune̱ꞌ ca da bléꞌentuꞌ leꞌe. 18 Zaneꞌ lasa ba guchaꞌ leꞌe, ne naꞌa dxebézrteaꞌ dxapaꞌ leꞌe, zrále̱ꞌe̱ bi bíchedxu dxelune̱ꞌ ca dxelún benneꞌ dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala da be̱n Cristo le̱ꞌe̱ xaga béguaj. 19 Ca gaca chee̱ benneꞌ caꞌ lu zra bze̱be, xelebía xiꞌe̱. Zaj nune̱ꞌ dios chee̱ da dxeléꞌaj dxelawe̱ꞌ, ne dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ chee̱ da naꞌ dxal-laꞌ xelapa stuꞌe̱. Zaj dxeꞌe̱ gunne xue da naca chee̱ xe̱zr la xu nigaze. 20 Dxiꞌu nácadxu benneꞌ zaj nababe̱ꞌ xabáa, ne dxebézadxu zra xeláꞌ benneꞌ weselá chee̱dxu, Xránadxu Jesucristo, ze̱ꞌe̱ xabáa. 21 Le̱ꞌ xegüe̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen chee̱dxu da dxeledé chee̱ na, ne gune̱ꞌ na ca naca be̱l-laꞌ dxen xabáa chee̱ꞌ, guchínene̱ꞌ xel-la waca chee̱ꞌ da nape̱ꞌ chee̱ nna béꞌene̱ꞌ xúgute̱ da zaj zua.  

















Dxal-laꞌ béquezdxu lu da naca chee̱ Xránadxu

4

1 Chee̱

le̱ naꞌ leꞌe, bi nazriꞌite̱ lazraꞌ, le se̱ chacha lu da naca chee̱ Xránadxu. Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ nazríꞌite lazraꞌ, dxezá lázrele̱ꞌa leꞌedaꞌ leꞌe, laweꞌ da dxebedaꞌ ca nácale leꞌe, naꞌ laweꞌ da be̱naꞌ nedaꞌ nácale bi chee̱ Cristo dxal-laꞌ siꞌa tu da gunna Dios nedaꞌ. 2 Dxataꞌ xuedaꞌ Evodia, ne Síntique xelaque̱ꞌ tuze, laweꞌ da zaj naque̱ꞌ bila ne̱ chee̱ Xránadxu. 3 Naꞌa lueꞌ, bi ljwezraꞌ li lazreꞌ, dxataꞌ xuedaꞌ lueꞌ gácale̱nuꞌ nuꞌula zandxu caní, nuꞌula belúnle̱ne̱ꞌ nedaꞌ zrin chee̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. Belune̱ꞌ zrin naꞌ tu zren nen Clemente, ne xezícadxa benneꞌ caꞌ belúnle̱ne̱ꞌ nedaꞌ zrin. La benneꞌ caní zaj naxúaj na lu xiche chee̱ xel-la nabán zeajlí canna.  



Filipenses 4

492

4 Le

béqueze lu da naca chee̱ Xránadxu. Xecha lasa dxenníaꞌ: Le be. 5 Dxaca lazraꞌ xeleque beꞌe xúgute̱ bénneache nácale zren lazreꞌ. Ba zua bagu zra xeláꞌ Xránadxu. 6 Quebe bi cuele gunne xue, san le guchálajle̱queze Dios ca naca chee̱ da caꞌ. Le naba na lau Dios, naꞌ le xe̱ꞌe̱: Xcalenuꞌ. 7 Nadxa gunna Dios leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ, da naca na szrendxa ca da sequeꞌ gúnbea bénneache, naꞌ guzúa chuchu na xichaj lázrdaule ne̱ chee̱ Jesucristo.  





Le gulaba lazreꞌ ca naca da xrlátaje 8 Naꞌa,

bi bichaꞌ, le gulaba lazreꞌ ca naca xúgute̱ da zaj naca li, ne xúgute̱ da zaj napa na ba láꞌana, ne xúgute̱ da zaj naca na li lazreꞌ, ne xúgute̱ da zaj naca na du lazreꞌ, ne xúgute̱ da dxezaca ba lazreꞌ Dios, ne xúgute̱ da dxulucáꞌana na bénneache xrlátaje. Che zua tu da naca xrlátaje, u da dxal-laꞌ gucáꞌana szrendxu, le gulaba lazreꞌ da caní. 9 Le gun ca naca da bsé̱dedaꞌ leꞌe, ne da bzéajniꞌidaꞌ leꞌe, ne da bzendaꞌ leꞌe, ne da bleꞌedaꞌ leꞌe, naꞌ súale̱ Dios leꞌe, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la dxebeza zri lazreꞌ.  

Da gulesel-la benneꞌ Filipos caꞌ chee̱ Pablo 10 Dxebéle̱ꞌe̱daꞌ

ne̱ chee̱ Xránadxu, laweꞌ da dxajsá lázrele nedaꞌ. Quebe dxenníaꞌ ba gul-la lázrele nedaꞌ, san quebe gutaꞌ lataj gácale̱le nedaꞌ. 11 Quebe dxenníaꞌ da nigá laweꞌ da bi dxexázrjedaꞌ, laweꞌ da ba bse̱de Xránadxu nedaꞌ suaꞌ xella dxebé ájate̱ze dxaca chiaꞌ. 12 Ba gudéaꞌ xel-la xacheꞌ, ne cáꞌanqueze xel-la gunníꞌa. Nazé̱diaꞌ dxuchaga lawaꞌ xúgute̱ da dxaca chiaꞌ, che néljadaꞌ, u che dxedunaꞌ, che nápale̱ꞌa, u che quebe bi napaꞌ. 13 Xúgute̱ wazéquedaꞌ guchaga lawaꞌ laweꞌ da dxuzé̱ tipa Cristo nedaꞌ. 14 Be̱nle da xrlátaje, gúcale̱le nedaꞌ ne̱ chee̱ da gusél-lale chiaꞌ. 15 Ba nézquezle leꞌe, benneꞌ Filipos, ca guca gate guzú lawaꞌ dxuchálajaꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo nigá. Gate bezáꞌa xe̱zre caꞌ zaj nababa xe̱zr la xu Macedonia, leꞌeze gusél-lale chiaꞌ dumí chee̱ da guzíꞌ lu naꞌle. 16 Gate guzúaꞌ xe̱zre Tesalónica, chupa chunna lasa gusél-lale dumí chiaꞌ chee̱ quebe bi xázrjedaꞌ. 17 Quebe dxenníaꞌ da nigá laweꞌ da dxaca lazraꞌ bi  













493

Filipenses 4

gúnnale chiaꞌ, san dxaca lazraꞌ gácadxa da ba neza chee̱le leꞌe lau Dios. 18 Ba guziꞌa xúgute̱ da gusél-lale, naꞌ de̱le̱ꞌe̱ chiaꞌ. Ca naca da gusélal-le chiaꞌ lu naꞌ Epafrodito, da zrendxa guca na ca da bexázrjedaꞌ. Da naꞌ gusél-lale naca na ca tu gunaꞌ da dxelá zixre na lau Dios, u tu da bzúale lau Dios da dxezaca ba lazre̱ꞌ. 19 Dios chiaꞌ gunne̱ꞌ leꞌe xúgute̱ da dxexázrjele, chee̱ xel-la gunníꞌa chee̱ xabáa chee̱ꞌ ne̱ chee̱ Jesucristo. 20 Gaca ba Xradxu Dios chadía chacanna. ¡Caꞌan gaca na!  





Pablo dxuzé̱ dizraꞌ benneꞌ Filipos caꞌ 21 Waláz

chiaꞌ nedaꞌ le gugapa diuzre lu La Jesucristo xúgute̱ benneꞌ zaj nababe̱ꞌ chee̱ Dios. Bi bíchedxu caꞌ zaj zúale̱ nedaꞌ dxulugape̱ꞌ leꞌe diuzre. 22 Xúgute̱ bi bíchedxu zaj zreꞌe nigá, benneꞌ zaj nababe̱ꞌ chee̱ Dios, ne bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ lizre bénneaꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ xe̱zr la xu Roma, dxulugape̱ꞌ leꞌe diuzre. 23 Dxenabaꞌ lau Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ xúgute̱le leꞌe. Caꞌan gaca na.  



DIZRAꞌ BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ BI CHEE̱ CRISTO ZAJ ZRE̱ꞌE̱ XE̱ZRE COLOSAS

1

Pablo dxugape̱ꞌ diuzre bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Colosas 1 Nedaꞌ,

Pablo, nacaꞌ gubáz chee̱ Jesucristo laweꞌ da naca da dxaca lazre Dios, naꞌ zúale̱ bi bíchedxu Timoteo nedaꞌ. 2 Dxuzúajaꞌ da nigá chee̱le leꞌe zrale xe̱zre Colosas, ne nabábale chee̱ Dios, ne dxeajlí lázrele Cristo. Dxenabaꞌ Xradxu Dios gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱le leꞌe, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ.  

Da dxenaba Pablo lau Dios chee̱ bi bíchedxu caꞌ 3 Dxé̱quezentuꞌ

Dios, Xra Xránadxu Jesucristo: Xcalenuꞌ ca naca chee̱le gate dxuchálajle̱ntuꞌ Le̱ꞌ. 4 Ba bénentuꞌ ca dxeajlí lázrele Cristo, ne ca nazriꞌile xúgute̱ bi caꞌ chee̱ Dios. 5 Caní dxunle laweꞌ da dxebeza lázrele da nucueza Dios chee̱le xabáa, naꞌ guzú laule dxunle ca naca da nigá gate guzile dizraꞌ chaweꞌ da naca na da li. 6 Dizraꞌ chaweꞌ nigá bla na ládujla leꞌe ca bla na dute̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ dxezriluj na, ne dxun na zrin dute̱ xe̱zr la xu ca dxun na ládujla leꞌe, gate bénte̱le ca nazríꞌi Dios bénneache, ne gunézele naca na da li. 7 Da nigá bleꞌe Epafras leꞌe. Naque̱ꞌ bi bíchedxu nazríꞌi lázredxu, ne ba bé̱nqueze̱ꞌ zrin nen netuꞌ, ne naque̱ꞌ chee̱le leꞌe tu benneꞌ we̱n zrin li lazreꞌ chee̱ Cristo. 8 Epafras nigá bzenne̱ꞌ netuꞌ ca dxaca chee̱le leꞌe, ne ca nazríꞌi ljwézrele ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa. 9 Chee̱ le̱ naꞌ, zra gunézentuꞌ da nigá, dxuchálajle̱quezentuꞌ Dios chee̱le leꞌe, ne dxenábantuꞌ Le̱ꞌ guzéajniꞌine̱ꞌ leꞌe ca naca da dxaca lazre̱ꞌ, ne gunne̱ꞌ leꞌe dute̱ xel-la sina, ne dute̱ xel 











494

495

Colosenses 1

la dxéajniꞌi da dxunna Beꞌ Láꞌazxa dxiꞌu. 10 Caní dxenábantuꞌ Le̱ꞌ chee̱ gaca gunle ca dxal-laꞌ xelún bi caꞌ chee̱ Xránadxu, ne gunle ca da dxezaca ba lazreꞌ Le̱ꞌ, gunle xúgute̱ da naca da xrlátaje, ne gúnbeadxaquezle Dios. 11 Dxenábantuꞌ Le̱ꞌ guzúa chache̱ꞌ leꞌe lu xel-la waca da naca chee̱ xel-la szren chee̱ꞌ chee̱ séquele guchaga laule xúgute̱ da dxaca chee̱le lu dute̱ xel-la zren lazreꞌ chee̱le, ne dute̱ xel-la dxebé. 12 Dxal-laꞌ xe̱le Dios: Xcalenuꞌ, laweꞌ da bzua Dios dxiꞌu chee̱ sidxu da nucueze̱ꞌ chee̱dxu, chee̱ súadxu lu xel-la naxaníꞌ chee̱ꞌ, laweꞌ da nácadxu bi chee̱ Le̱ꞌ. 13 Dios bselé̱ꞌ dxiꞌu lu xel-la dxenná bea chee̱ da chul-la, naꞌ bzue̱ꞌ dxiꞌu naga dxenná bea Zríꞌine̱ꞌ nazriꞌite̱ lazre̱ꞌ. 14 Zríꞌine̱ꞌ nácaqueze̱ꞌ Bénneaꞌ bselé̱ꞌ dxiꞌu gate gutie̱ꞌ waláz chee̱dxu, chee̱ bnite lau Dios dul-la gubágadxu.  









Bexácadxu tuze nen Dios laweꞌ da gute Cristo 15 Ca

naca Jesús, dxuléꞌe na dxiꞌu ca nácaqueze Dios, Bénneaꞌ quebe gaca léꞌedxu, ne naque̱ꞌ chee̱ Dios ca tu bi nedxu chee̱ bénneache, bi nácadxabeꞌ blau ca xúgute̱ da be̱n Dios. 16 Ne̱ chee̱ Le̱ꞌ be̱n Dios xúgute̱ da zaj zua xabáa, ne da zaj zua xe̱zr la xu nigá, da caꞌ dxeléꞌedxu, ne da caꞌ quebe gaca léꞌedxu, che zaj naca na beꞌ caꞌ zaj naca na blau, u beꞌ caꞌ dxelenná bea na, u beꞌ caꞌ zaj napa na xel-la szren, u beꞌ caꞌ zaj napa na xella waca, xúgute̱ na be̱n Dios ne̱ chee̱ Le̱ꞌ, naꞌ chee̱ Le̱ꞌ zaj naca na. 17 Cristo ba zúaqueze̱ꞌ nédxute̱ ca xúgute̱ da zaj zua, naꞌ ne̱ chee̱ Le̱ꞌ xúgute̱ da caꞌ dxelún na ca zaj naca chee̱ na. 18 Xúgute̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Cristo zaj naque̱ꞌ ca tuze be̱l-laꞌ dxen, naꞌ Crístoqueze naque̱ꞌ xichaj be̱l-laꞌ dxen naꞌ da nácadxu. Le̱ꞌ bzue̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen naꞌ, ne Le̱ꞌ naque̱ꞌ Benneꞌ bebán nédxute̱ ládujla benneꞌ gate caꞌ chee̱ gaque̱ꞌ Benneꞌ blau lu xúgute̱ da zaj zua. 19 Caní naca na laweꞌ da guca lazreꞌ Dios súale̱ Cristo dute̱ da nácaqueze Dios. 20 Cáꞌanqueze guca lazreꞌ Dios ne̱ chee̱ Cristo xexune̱ꞌ tuze nen Le̱ꞌ xúgute̱ da zaj zua, ca da zaj zua na lu xe̱zr la xu, ne da zaj zua na xabáa. Bexune̱ꞌ dxiꞌu tuze nen Le̱ꞌ ne̱ chee̱ xel-la gute chee̱ Cristo le̱ꞌe̱ xaga béguaj. 21 Nédxute̱ leꞌe gúcale ca benneꞌ zituꞌ lau Dios, ne bzráꞌale Dios lu xichaj lázrdaule, ne be̱nle xúgute̱ da cale̱la, san naꞌa Dios ba bexune̱ꞌ leꞌe tuze nen Le̱ꞌ, 22 ne̱ chee̱ da be̱n Cristo gate gutie̱ꞌ le̱ꞌe̱ xaga béguaj lu be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ. Da nigá be̱n Le̱ꞌ chee̱ gaca guzúe̱ꞌ leꞌe lau Le̱ꞌ, gácale benneꞌ láꞌazxa, ne du lazreꞌ, ne quebe bi nabágale da cale̱la. 23 Chee̱ gaca caní dxal 















Colosenses 1, 2

496

laꞌ se̱ cháchale, ne sua típale ca dxeajlí lázrele Cristo, ne quebe gusanle ca da dxebeza lázrele, da naꞌ nápale laweꞌ da dxéajle̱le dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. Dizraꞌ chaweꞌ nigá nene na dute̱ xe̱zr la xu, naꞌ nuzúa Dios nedaꞌ, Pablo, benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ, chee̱ guchálajaꞌ dizraꞌ chaweꞌ nigá. Zrin dxun Pablo chee̱ bi caꞌ chee̱ Cristo 24 Naꞌa

dxebedaꞌ lu xel-la ziꞌ da dxedéaꞌ ne̱ chee̱le leꞌe, laweꞌ da dxuzá lawaꞌ lu be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ ca da dxezaca Cristo ne̱ chee̱ bi chee̱ꞌ caꞌ, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ ca be̱l-laꞌ dxen cheé̱queze̱ꞌ. 25 Bzua Cristo nedaꞌ ca benneꞌ we̱n zrin chee̱ bi chee̱ꞌ caꞌ, ne̱ chee̱ da bláwizra Dios nedaꞌ gunaꞌ, gácale̱naꞌ leꞌe, naꞌ guchálajaꞌ dúte̱queze da naca dizraꞌ chee̱ Dios, 26 ne chee̱ guzéajniꞌidaꞌ bénneache ca da nagache, da naꞌ nagache nédxute̱, san naꞌa Dios ba bléꞌene̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ ca naca na. 27 Guca lazreꞌ Dios guléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca naca xel-la gunníꞌa zren chee̱ da naꞌ nagache nédxute̱, da gunézruje̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. Da naꞌ nagache nédxute̱ naca na caní: Cristo zue̱ꞌ xichaj lázrdaule, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ dxebeza lázredxu súadxu xabáa chee̱ꞌ. 28 Netuꞌ dxuchálajntuꞌ ca naca chee̱ Cristo. Dxuzéajniꞌintuꞌ xúgute̱ bénneache, ne dxusé̱dentuꞌ xúgute̱ꞌ, chee̱ xeleajniꞌi xánnene̱ꞌ chee̱ xelaca xúgute̱ bénneache du lazreꞌ lau Dios ne̱ chee̱ Jesucristo. 29 Chee̱ gaca caní dxunaꞌ nedaꞌ zrin, dxuchínedaꞌ dute̱ xel-la waca chee̱ Cristo, da dxun na zrin lu xichaj lázrdawaꞌ. 1 Dxaca lazraꞌ nézele leꞌe dxúnle̱ꞌa zrin, dxeꞌa gunne xue le̱n Dios da naca chee̱le leꞌe, ne da naca chee̱ bi bíchedxu caꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Laodicea, ne da naca chee̱ xúgute̱ bi bíchedxu caꞌ quebe ne xeleléꞌene̱ꞌ nedaꞌ caníqueze. 2 Dxaca lazraꞌ xeledipa lazre̱ꞌ, ne xelaque̱ꞌ tuze lu xel-la zriꞌi lazreꞌ, ne xelaque̱ꞌ benneꞌ gunníꞌa lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, chee̱ xelúnbeꞌe̱ da nagache chee̱ Xradxu Dios da nácaqueze Cristo. 3 Lu naꞌ Le̱ꞌ zaj de̱ ca naca xel-la gunníꞌa chee̱ xel-la sina, ne xel-la dxéajniꞌi. 4 Dxapaꞌ leꞌe da nigá chee̱ quebe xelezí xe̱ leꞌe benneꞌ caꞌ zaj neze xrgúe̱ꞌ ca dxuluchálaje̱ꞌ. 5 Lácala quebe zúale̱teaꞌ leꞌe caníqueze, naca na cáte̱ze zúale̱naꞌ leꞌe lu beꞌ nácaquezaꞌ, naꞌ dxebéle̱ꞌe̱daꞌ dxendaꞌ dxunle da xlátaje̱, ne ze̱ cháchale ca dxeajlí lázrele Cristo. 6 Chee̱ le̱ naꞌ, ca be̱nle, guzíꞌ lu naꞌle Xránadxu Jesucristo, cáꞌanqueze dxal-laꞌ gunle súale̱le Le̱ꞌ. 7 Dxal-laꞌ gácale ca tu  









2















497

Colosenses 2

xaga da dxudé lue na sítujla lu da naca chee̱ Cristo. Cáꞌanqueze dxal-laꞌ gácale ca tu xuꞌu da dxeꞌ lane lu da naca chee̱ꞌ Le̱ꞌ, chee̱ se̱ cháchale ca dxeajlí lázrele Le̱ꞌ, ca bléꞌentuꞌ leꞌe, naꞌ dxállaꞌqueze xe̱le Dios: Xcalenuꞌ. Xel-la nabán cube da dxunna Cristo dxiꞌu 8 Le

guxúe cuínale. Quebe güele lataj xelezí xe̱ benneꞌ caꞌ leꞌe, xuluchínene̱ꞌ xel-la sina chee̱ bénneache, ne dizraꞌ cale̱la, ca naca da dxulusé̱dequeze bénneache, ne ca zaj naca da caꞌ dxácaqueze lu xe̱zr la xu nigá, ne quegá ca naca chee̱ Cristo. 9 Dute̱ ca naca Dios nácaqueze Cristo. 10 Nápale leꞌe xúgute̱ da naca chee̱ꞌ laweꞌ da nácaquezle be̱l-laꞌ dxen chee̱ Le̱ꞌ. Le̱ꞌ dxenná beꞌene̱ꞌ xúgute̱ beꞌ da dxelenná bea na, ne xúgute̱ beꞌ da zaj napa na xel-la waca. 11 Cáꞌanqueze, laweꞌ da nácale tuze nen Cristo nácale bi chee̱ Dios. Quebe guca chee̱le ca da naꞌ belúnqueze benneꞌ judío caꞌ, gulechugue̱ꞌ lateꞌ be̱l-laꞌ dxen chee̱ bi biu chee̱ꞌ caꞌ, da naꞌ dxuléꞌe na zaj nácabeꞌ chee̱ Dios. Bedúa dute̱ da naca chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱le da naca sban, da guca na ne̱ chee̱ da be̱n Cristo lu xichaj lázrdaule. Be̱ne̱ꞌ nácale bi chee̱ Dios. 12 Gate gudxúale nisa guca chee̱le ca guca chee̱ Cristo gate bgache̱ꞌ lu xe̱dxu ba, naꞌ cáꞌanqueze guca chee̱le ca guca chee̱ Le̱ꞌ gate bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate. Caní guca chee̱le laweꞌ da guxeajlí lázrele xel-la waca chee̱ Dios, Bénneaꞌ bsebane̱ꞌ Cristo ládujla benneꞌ gate caꞌ. 13 Gate nate gúcale leꞌe ca benneꞌ gate lu dul-la da gubágale, ne lu be̱laꞌ dxen sban chee̱le da quebe ne xedúa na. Naꞌa Dios ba nunne̱ꞌ leꞌe xel-la nabán tu zren nen Cristo, ne ba bnite lawe̱ꞌ xúgute̱ dul-la da gubágale. 14 Dios bzria xiꞌe̱ ca naca da nabágadxu chee̱ xúgute̱ da nadxixruj bea na da gula da buluzría xi na dxiꞌu. Bebéaje̱ꞌ na chaláꞌala, ne bde̱ꞌe̱ na le̱ꞌe̱ xaga béguaj ca tu da gubagaꞌ Cristo. 15 Gate gute Cristo le̱ꞌe̱ xaga béguaj begüe̱ꞌ ca naca xel-la dxenná bea, ne xel-la waca chee̱ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, naꞌ bléꞌene̱ꞌ da caꞌ láwela gubáz chee̱ xabáa caꞌ laweꞌ da gunná béꞌene̱ꞌ na.  









Le sa lazreꞌ da caꞌ zaj de̱ na xabáa 16 Chee̱

le̱ naꞌ, quebe nu dxal-laꞌ si tizraꞌ leꞌe ca naca da dxeꞌaj da dxágule, ne ca zaj naca zra laní, ne ca naca laní chee̱ beuꞌ dxeꞌene, ne ca zaj naca zra dxupáꞌanale. 17 Xúgute̱ da caní  

Colosenses 2, 3

498

zaj naca na ca tu zrúl-laze chee̱ da zaj zéaje̱ da caꞌ. 18 Quebe güele lataj nu cua da nucueza Dios chee̱le leꞌe, ne̱ chee̱ da dxululéꞌe benneꞌ caꞌ, benneꞌ dxeléquene̱ꞌ zaj naque̱ꞌ dxexruj lazreꞌ laweꞌ da dxulucáꞌana szrene̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ, ne dxuluchálaje̱ꞌ chee̱ da quebe ne xeleléꞌene̱ꞌ, ne dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ ca naca xel-la sina chee̱ bénneacheze da zaj nape̱ꞌ. 19 Quebe zaj de̱ꞌe̱ Cristo, Bénneaꞌ naque̱ꞌ xichaj be̱l-laꞌ dxen da nácadxu dxiꞌu, naꞌ Le̱ꞌ dxusegule̱ꞌ dute̱ be̱l-laꞌ dxen naꞌ, ne dxugawe̱ꞌ na, ne dxune̱ꞌ na tuze du ca naca na, chee̱ gaca na ca dxaca lazreꞌ Dios. 20 Naca chee̱le ca naca chee̱ tu benneꞌ ba nate laweꞌ da nácale be̱l-laꞌ dxen chee̱ Cristo, chee̱ québedxa gunle ca zaj naca da caꞌ dxácaqueze lu xe̱zr la xu nigá. Naꞌa, ¿bizr chee̱ naꞌ dxedale ca benneꞌ ne zaj nácaqueze̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá, ne dxunle ca da dxelenná bea bénneache. 21 Dxelenné̱ꞌ: Quebe guchínenuꞌ da nigá. Quebe gaguꞌ da caꞌ. Quebe chajtáuꞌ da naꞌ. 22 Xúgute̱ da nadxixruj bea caní dxuluchalaj na chee̱ da caꞌ dxeledé chee̱ na gate dxuchínedxu na, ne zaj nácaze na da dxelenná bea bénneache, ne da dxuluse̱de bénneache. 23 Da li dxeleque bénneache zaj naca na sina da nadxixruj bea caní, laweꞌ da dxuluse̱de na bénneache xelúe láꞌane̱ꞌ Dios, ne xelaque̱ꞌ dxexruj lazreꞌ, ne xelenná beꞌene̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ. Quebe bi culuén zaj napa na chee̱ xelenná beꞌe na xel-la dxezá lazreꞌ sban caꞌ chee̱ bénneache. 1 Leꞌe nácale ca benneꞌ ba belexebán tu zren nen Cristo. Chee̱ le̱ naꞌ le sa lazreꞌ da zaj zua xabáa, naga dxeꞌ Cristo chaláꞌa xabe̱la chee̱ Dios. 2 Le gulaba lazreꞌ chee̱ da zaj de̱ xabáa, quegá chee̱ da zaj de̱ lu xe̱zr la xu. 3 Nácale ca benneꞌ ba zaj nate, naꞌ xel-la nabán chee̱le nuzúa chaweꞌ Dios naga zua Cristo. 4 Cristo nácaqueze xel-la nabán chee̱dxu, naꞌ gate xeláꞌ Le̱ꞌ, cáꞌanqueze leꞌe gunle tu zren Le̱ꞌ lu xel-la szren chee̱ꞌ.  











3









Xel-la nabán gula ne xel-la nabán cube 5 Chee̱

le̱ naꞌ, le xebéaj ca tu da nate xúgute̱ da zaj zua lu xichaj lázrdaule da zaj naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá, ca naca xel-la dxichaj na xrba chee̱ xel-la nuchaga naꞌ, ne da sban, ne xel-la dxezá lazreꞌ da sban ne da cale̱la caꞌ, ne xella dxucudeꞌ, laweꞌ da naca da dxucude bénneache ca dios chee̱queze̱ꞌ. 6 Xúgute̱ da caní dxelún benneꞌ quebe dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ gudé Dios benneꞌ caꞌ lu da ba  

499

Colosenses 3

xaꞌ. 7 Cáꞌanqueze leꞌe be̱nle xúgute̱ da caní gate nate. 8 Naꞌa, québedxa gunle xúgute̱ da caní: Xel-la dxezráꞌa, ne xel-la xichaj zraꞌa, ne xel-la dxecuide ljwezre. Québedxa nne̱le dizraꞌ schanniꞌ. Québedxa gucháchale ljwézrele. 9 Quebe si xe̱ ljwézrele tule xetule, laweꞌ da ba bzúale chaláꞌala da gúcale nédxute̱, ne ca naca da be̱nle. 10 Nácale ca benneꞌ cube, laweꞌ da dxuxucube Dios leꞌe chee̱ gácale ca nácaqueze Dios, Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ leꞌe, ca zrindxa gúnbea xánnele Le̱ꞌ. 11 Lau Dios québedxa bi zaca che nácadxu benneꞌ griego, che benneꞌ judío, u che nácadxu benneꞌ zaj nadxugu lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ da dxuléꞌe na zaj nababe̱ꞌ chee̱ Dios, che benneꞌ quebe zaj nape̱ꞌ da naꞌ dxuléꞌe na, u che nácadxu benneꞌ zituꞌ, che benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xiꞌa xe̱gu caꞌ, u che nácadxu benneꞌ zaj nadaꞌu, che benneꞌ quebe zaj nadaꞌu. Da zaca na naca na che naca Cristo benneꞌ xíchajdxu, ne che zue̱ꞌ lu xichaj lázrdaudxu. 12 Dios nazriꞌine̱ꞌ leꞌe, ne guqué̱ꞌe̱ leꞌe chee̱ gácale bi chee̱ꞌ caꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ le gaca: Benneꞌ dxexache lazreꞌ, ne benneꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne benneꞌ dxexruj lazreꞌ, ne benneꞌ chaweꞌ lazreꞌ, ne benneꞌ zren lazreꞌ. 13 Le gácale̱ ljwézrele tule xetule, ne le gunite lau chee̱le tule xetule, che núlale dxezráꞌa ljwézrele. Ca be̱n Cristo, bnite lawe̱ꞌ chee̱le, cáꞌanqueze le gun leꞌe chee̱ ljwézrele. 14 Da dxundxa na ba xen, le zriꞌi ljwézrele laweꞌ da naca xel-la zriꞌi lazreꞌ da dxun na dxiꞌu tuze, ne li lazreꞌ. 15 Xel-la dxebeza zri lazreꞌ da dxunna Dios dxiꞌu dxal-laꞌ nna bea na lu xichaj lázrdaudxu, laweꞌ da bláwizra Dios leꞌe chee̱ súale lu xel-la dxebeza zri lazreꞌ chee̱ꞌ, ne gácale ca tuze be̱l-laꞌ dxen. Cáꞌanqueze dxal-laꞌ xe̱le Dios: Xcalenuꞌ. 16 Dizraꞌ chee̱ Cristo dxal-laꞌ guzúa xánnele lu xichaj lázrdaule chee̱ séquele guzéajniꞌile, ne gusízre ljwézrele nen dute̱ xel-la sina chee̱ Dios. Lu dute̱ xel-la dxezaca ba lazreꞌ le gul-la lau Dios salmo caꞌ, ne da dxue láꞌanale Dios, ne da caꞌ dxuzúa Beꞌ Láꞌazxa xichaj lázrdaule. 17 Bítete̱ze da gunle, u da nnale, le gun xúgute̱ na lu La Xránadxu Jesús, ne xe̱le Xradxu Dios: Xcalenuꞌ, ne̱ chee̱ Le̱ꞌ.  



















Colosenses 3, 4

500

Ca dxal-laꞌ xelún benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Cristo 18 Leꞌe,

nuꞌula, le guzúa dizraꞌ chee̱ benneꞌ chee̱ chee̱le, laweꞌ da naca na da dxal-laꞌ xelún benneꞌ dxeajlí lazre̱ꞌ Xránadxu. 19 Leꞌe, benneꞌ biu, le zriꞌi zrúꞌulale, ne quebe xexitaj lázrele le̱ꞌ. 20 Leꞌe, bi cuideꞌ, le guzúa dizraꞌ chee̱ xra xrnale lu xúgute̱ da dxelenné̱ꞌ, chee̱ gunle da dxezaca ba lazreꞌ Xránadxu. 21 Leꞌe, xruze xrnaꞌ, quebe téte̱lale xel-la snia nen zríꞌinele, chee̱ quebe xelate niꞌa naꞌbeꞌ. 22 Leꞌe, benneꞌ zaj nadaꞌu, le guzúa dizraꞌ xúgute̱ da xelenná xránale lu xe̱zr la xu nigá, quegaze gate dxelennáꞌtee̱ꞌ, chee̱ xeléquene̱ꞌ leꞌe xrlátaje, san le gun da caꞌ du lázrele, ne le zrebe Dios. 23 Bítete̱ze da gunle, le gun na du lázrele, ca nu benneꞌ dxune̱ꞌ zrin chee̱ Xránadxu, ne quegá zrin chee̱ beniácheze. 24 Lácala dxunle zrin nigá chee̱ bénneache, nézele gunna Xránadxu lazruj chee̱le da dxal-laꞌ sile lu zra naꞌ, laweꞌ da dxunle zrin chee̱ Cristo, Bénneaꞌ nácaqueze̱ꞌ Xránale. 25 Nu benneꞌ dxune̱ꞌ da cale̱la, waziꞌe̱ lazruj chee̱ da cale̱la nune̱ꞌ laweꞌ da quebe dxuchá Dios ca da dxune̱ꞌ chee̱ tu xetú benneꞌ. 1 Leꞌe, benneꞌ nácale xrane bénneache, dxal-laꞌ gácale xlátaje̱, ne li lazreꞌ ca dxuchínele benneꞌ caꞌ náꞌule. Le gusá lázrele, cáꞌanqueze leꞌe, zua Xránale xabáa. 2 Leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, le guchálajle̱queze Dios, súale ban lazreꞌ, ne xe̱le Dios: Xcalenuꞌ. 3 Cáꞌanqueze, le naba lau Dios waláz chee̱ntuꞌ, chee̱ gácale̱ Xránadxu netuꞌ chee̱ séquentuꞌ guchálajntuꞌ xrtizre̱ꞌ, ne guzéajniꞌintuꞌ bénneache ca naca da nagache ca naca chee̱ Cristo. Laweꞌ da dxunaꞌ da caní ne xuꞌa lizre xia nigá. 4 Le naba lau Dios chee̱ séquedaꞌ guzéajniꞌi xánnedaꞌ bénneache ca dxal-laꞌ gunaꞌ. 5 Le gaca sina ca dxunle chee̱ benneꞌ caꞌ quebe dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, guchine xánnele zra caꞌ dxunna Dios leꞌe. 6 Dizraꞌ dxuchálajle dxal-laꞌ gaca na xrlátaje, ne da xelexezaca ba lazreꞌ bénneache, naꞌ dxal-laꞌ nézele ca xeché̱bele chee̱ tu tu benneꞌ caꞌ gate bi dxelenábene̱ꞌ leꞌe.  













4













Dxulugapa diuzre bi bíchedxu caꞌ ljwezre̱ꞌ 7 Tíquico,

bi bíchedxu nazríꞌi lázredxu guzenbeꞌ leꞌe ca naca da dxaca chiaꞌ. Nácabeꞌ tu bi li lazreꞌ dxácale̱nbeꞌ nedaꞌ, ne

501

Colosenses 4

dxunbeꞌ zrin chee̱ Xránadxu tu zren nen nedaꞌ. 8 Chee̱ le̱ naꞌ, dxusel-laꞌ-beꞌ naga zúale, chee̱ guzenbeꞌ leꞌe ca dxaca chee̱ntuꞌ, ne chee̱ gutípabeꞌ lázrele. 9 Cáꞌanqueze zéajle̱ Onésimo le̱beꞌ, naque̱ꞌ bíchedxu li lazreꞌ, benneꞌ nazríꞌi lázredxu, ne naque̱ꞌ benneꞌ walázr chee̱le. Benneꞌ caní xuluzenne̱ꞌ leꞌe ca naca da dxaca nigá. 10 Aristarco, benneꞌ xúꞌule̱ne̱ꞌ nedaꞌ lizre xia, dxugape̱ꞌ leꞌe diuzre, ne cáꞌanqueze dxun Marcos, bi xrtia Bernabé. Ba bzéajniꞌidaꞌ leꞌe ca dxun Marcos. Che wazaꞌbeꞌ xedajnnáꞌabeꞌ leꞌe, le siꞌ lu naꞌle le̱beꞌ cháweꞌdauꞌ. 11 Cáꞌanqueze bénneaꞌ le̱ꞌ Jesús dxugape̱ꞌ leꞌe diuzre, bénneaꞌ lé̱queze̱ꞌ Justo. Benneꞌ zan benneꞌ judío dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, san benneꞌ canize ládujla benneꞌ judío caꞌ dxelune̱ꞌ zrin tu zren nen nedaꞌ, naꞌ dxuzénentuꞌ bénneache ca xelezéquene̱ꞌ xeluꞌe̱ naga dxenná bea Dios, naꞌ dxuluzúe̱ꞌ nedaꞌ tu lu da ba neza zrente̱. 12 Dxugapa Epafras leꞌe diuzre. Naque̱ꞌ we̱n zrin chee̱ Cristo, ne benneꞌ walázr chee̱quezle. Dxenábaqueze̱ꞌ lau Dios chee̱le leꞌe chee̱ se̱ cháchale, ne guzúa cuínale du lázrele chee̱ gunle da dxaca lazreꞌ Dios. 13 Nedaꞌ dxexeche̱baꞌ chee̱ Epafras, dxeꞌe̱ gunne xue chee̱le leꞌe, ne chee̱ bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Laodicea, ne xe̱zre Hierápolis. 14 Dxugapa leꞌe diuzre Lucas, bénneaꞌ dxexune̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ caꞌ, ne naque̱ꞌ benneꞌ nazríꞌi lazraꞌ. Cáꞌanqueze dxugapa Demas leꞌe diuzre. 15 Le gugapa diuzre bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Laodicea. Cáꞌanqueze le gugapa diuzre Ninfas, ne bi bíchedxu caꞌ dxelezrague̱ꞌ lizre̱ꞌ. 16 Ca te gulábale leꞌe xiche nigá, le sel-la na chee̱ xululaba bi bíchedxu caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Laodicea na. Cáꞌanqueze le gulaba leꞌe xiche da ze za na Laodicea. 17 Le xe̱ Arquipo da nigá: Bxue xanneꞌ gunuꞌ cháweꞌdauꞌ ca naca zrin chee̱ Xránadxu da bzue̱ꞌ lu naꞌu. 18 Nedaꞌ Pablo dxuzúajaꞌ da nigá nen náꞌaquezaꞌ. Dxugapaꞌ leꞌe diuzre. Le gusá lázrele xuꞌa lizre xia. Dxenabaꞌ lau Dios gune̱ꞌ chee̱le da chaweꞌ. ¡Caꞌan gaca na!  





















DIZRAꞌ NEDXU BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ BI CHEE̱ CRISTO ZAJ ZRE̱ꞌE̱ XE̱ZRE TESALÓNICA Pablo dxugape̱ꞌ diuzre bi bíchedxu caꞌ

1

1 Nedaꞌ,

Pablo, ne Silvano, ne Timoteo dxugápantuꞌ leꞌe diuzre. Dxuzúajaꞌ da nigá chee̱le leꞌe, bi bichaꞌ, nazrágale chee̱ Cristo lu xe̱zre Tesalónica, ne nabábale chee̱ Xradxu Dios, ne chee̱ Xránadxu Jesucristo. Dxenabaꞌ lau Xradxu Dios ne lau Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ chee̱le da xrlátaje, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ. Ca dxeleajlí lazreꞌ benneꞌ Tesalónica Cristo 2 Dxe̱quezentuꞌ

Dios xcalenuꞌ ca naca chee̱ xúgute̱le leꞌe, ne dxenábantuꞌ gaca da chaweꞌ chee̱le leꞌe gate dxuchálajle̱ntuꞌ Le̱ꞌ. 3 Lau Xradxu Dios dxeajsá lázrentuꞌ ca be̱nle zrin dute̱ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱le, ne ca be̱nle zrin chee̱ Cristo lu dute̱ xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱le, ne ca ze̱ cháchale ca dxebeza lázrele súale̱le Xránadxu Jesucristo. 4 Leꞌe, bi bichaꞌ, Dios nazriꞌine̱ꞌ leꞌe, naꞌ nézentuꞌ gucáꞌa Le̱ꞌ leꞌe. 5 Gate bchálajntuꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo naga zúale, quebe be̱ntuꞌ na nen dízraꞌze, san nen dute̱ xel-la waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa bchálajntuꞌ, ne lu dute̱ xel-la dxuxrén lazreꞌ chee̱ntuꞌ. Nézquezle ca be̱ntuꞌ zrin nigá ládujla leꞌe laweꞌ da nazríꞌile̱ꞌe̱ntuꞌ leꞌe. 6 Leꞌe bé̱nquezle ca be̱ntuꞌ netuꞌ, ne ca be̱n Xránadxu, naꞌ guzile dizraꞌ naꞌ lu dute̱ xel-la dxebé chee̱le da be̱nna Beꞌ Láꞌazxa leꞌe, lácala gudéle̱ꞌe̱le xel-la ziꞌ. 7 Caní guca, nácale tu da dxuléꞌe na ca dxal-laꞌ xelaca xúgute̱ benneꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo naga nababa Macedonia, ne naga nababa Acaya. 8 Caní  











502

503

1 Tesalonicenses 1, 2

guca, bzenle leꞌe benneꞌ caꞌ dizraꞌ chee̱ Xránadxu. Naꞌa quegá tuze benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Macedonia, ne Acaya, san cáꞌanqueze benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xúgute̱ xe̱zre zaj nézene̱ꞌ ca dxeajlí lázrele Dios, naꞌ québedxa dxun na ba xen guzénentuꞌ le̱ꞌ. 9 Benneꞌ caníqueze dxuluchálaje̱ꞌ ca guca gate bedajnnáꞌantuꞌ leꞌe ne ca guzíꞌ lu naꞌle netuꞌ, ne ca bsanle bedauꞌ xiaj xaga caꞌ chee̱ bábale chee̱ Dios, naꞌ guzú laule dxunle zrin chee̱ Dios ban, Benneꞌ li. 10 Cáꞌanqueze dxuluchálaje̱ꞌ ca dxebézale zra xeláꞌ Jesús, ze̱ꞌe̱ xabáa. Le̱ꞌ naque̱ꞌ Zriꞌine Dios, naꞌ Dios bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ ládujla benneꞌ gate caꞌ. Lé̱queze̱ꞌ guselé̱ꞌ dxiꞌu lu da ba xaꞌ zrente̱ da za zaꞌ da sel-la Dios lu dute̱ xel-la dxezráꞌa chee̱ꞌ.  



Zrin be̱n Pablo lu xe̱zre Tesalónica

2

1 Leꞌe,

bi bichaꞌ, ba nézquezle leꞌe da be̱ntuꞌ gate naꞌ bedajnnáꞌantuꞌ leꞌe quebe guca na zrin nite. 2 Nézquezle ca belún benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Filipos, bulucháchale̱ne̱ꞌ netuꞌ, ne buluzalje̱ꞌ netuꞌ gate naꞌ za xedajnnáꞌantuꞌ leꞌe, naꞌ Dios be̱xru chache̱ꞌ netuꞌ chee̱ bchálajntuꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo naga zúale, lácala buluzaga benneꞌ zan netuꞌ. 3 Quebe guque zréajentuꞌ ca bchálajntuꞌ, ne quegá bi da cale̱la guca lázrentuꞌ guntuꞌ, ne quegá guca lázrentuꞌ si xe̱ntuꞌ leꞌe. 4 Dxuchálajquezentuꞌ ca dxaca lazreꞌ Dios laweꞌ da bxren lazre̱ꞌ netuꞌ, ne bsebague̱ꞌ netuꞌ guchálajntuꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo. Caní dxuchálajntuꞌ, quegá chee̱ xelexezaca ba lazreꞌ bénneache san chee̱ xezaca ba lazreꞌ Dios, Bénneaꞌ dxennáꞌtee̱ da zua xichaj lázrdaudxu. 5 Nézquezle leꞌe cabataꞌ ne xe̱ntuꞌ leꞌe dizraꞌ gúladauꞌ da gucáꞌana szren na leꞌe, ne quegá bi gunnantuꞌ chee̱ bi gúnnale netuꞌ. Dios nézquezene̱ꞌ naca na da li. 6 Cabataꞌ ne gaca lázrentuꞌ xelapa bénneache netuꞌ ba láꞌana, leꞌe u benneꞌ xula, lácala wazéquentuꞌ nna béꞌentuꞌ leꞌe bi gúnnale netuꞌ laweꞌ da nácantuꞌ gubáz chee̱ Cristo. 7 Be̱ntuꞌ leꞌe xrtandauꞌ ca dxun tu nuꞌula dxusegule̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ. 8 Nazríꞌile̱ꞌe̱ntuꞌ leꞌe, la guzrénentuꞌ gúnnate̱ntuꞌ leꞌe, quegaze dizraꞌ chee̱ Dios, san cáꞌanqueze xel-la nabán chee̱ntuꞌ. Caní nazríꞌile̱ꞌe̱ntuꞌ leꞌe. 9 Leꞌe, bi bichaꞌ, nézquezle ca be̱ntuꞌ zrin du lázrentuꞌ chee̱ gataꞌ da xeꞌaj gáguntuꞌ. Be̱ntuꞌ zrin te zra ne chizrela chee̱ quebe bi gusaca ziꞌntuꞌ leꞌe dxácate̱ bchálajle̱ntuꞌ leꞌe dizraꞌ chee̱ Dios. 10 Leꞌe dxexeché̱bequezle, ne cáꞌanqueze Dios nézene̱ꞌ ca be̱ntuꞌ gate naꞌ zúale̱ntuꞌ leꞌe, gúcantuꞌ li lazreꞌ, ne xlátaje̱, naꞌ quebe nu guzequeꞌ nu nne̱ chee̱ntuꞌ. 11 Cáꞌanqueze nézquezle ca  



















1 Tesalonicenses 2, 3

504

be̱ntuꞌ, bsízrentuꞌ tu tule leꞌe, ne btípantuꞌ lázrele ca dxun tu xra bidauꞌ chee̱ zríꞌine̱ꞌ. 12 Gunná béꞌentuꞌ leꞌe gunle ca dxal-laꞌ xelún benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios, Bénneaꞌ dxuláwizre̱ꞌ leꞌe chee̱ chuꞌule naga dxenná beꞌe̱ lu dute̱ xel-la szren chee̱ꞌ. 13 Chee̱ le̱ naꞌ dxé̱quezentuꞌ Dios xcalenuꞌ laweꞌ da be̱nle ca naca dizraꞌ chee̱ Dios da bchálajntuꞌ, ne guzile na ca dizraꞌ chee̱ Dios, ne quegá ca dizraꞌ chee̱ benneácheze. Da li naca na dizraꞌ chee̱ Dios, ne dxun na zrin lu xichaj lázrdaule leꞌe, naꞌ dxeajlí lázrele Le̱ꞌ chee̱ gácale chee̱ Dios dute̱ ca nácale. 14 Leꞌe, bi bichaꞌ, gate gudele xel-la ziꞌ chee̱ da belún benneꞌ walázr chee̱le, guca chee̱le ca guca chee̱ benneꞌ zaj nababa chee̱ Dios naga nababa Judea, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Cristo, laweꞌ da cáꞌanqueze guledée̱ꞌ xel-la ziꞌ chee̱ da belún benneꞌ walázr chee̱ꞌ caꞌ, benneꞌ judío. 15 Benneꞌ judío caní belutie̱ꞌ Xránadxu Jesús, ca belún benneꞌ judío caꞌ gate nate, belutie̱ꞌ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ benneꞌ caní gulebeaje̱ꞌ netuꞌ lázrentuꞌ. Quebe dxelune̱ꞌ da dxezaca ba lazreꞌ Dios, ne dxeledábague̱ꞌ xúgute̱ bénneache, 16 naꞌ gate dxaca lázrentuꞌ guchálajle̱ntuꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío chee̱ xelelé̱ꞌ, quebe dxelunne̱ꞌ netuꞌ lataj. Caní dxelune̱ꞌ, dxuluzandxe̱ꞌ dul-la da zaj nabague̱ꞌ. Naꞌa, ba be̱ꞌ Dios lataj dxaca da ba xaꞌ zrente̱ chee̱ benneꞌ caꞌ.  









Pablo dxezá lazre̱ꞌ cheajnné̱ꞌe̱ bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Tesalónica 17 Leꞌe,

bi bichaꞌ, gate becuásentuꞌ naga zúale tu chiꞌi, lácala québedxa bléꞌentuꞌ leꞌe, nuzúaquezentuꞌ leꞌe lu lázrdauntuꞌ, ne guzá lázrele̱ꞌe̱ntuꞌ xedajnnáꞌantuꞌ leꞌe. 18 Guca lázrentuꞌ xídantuꞌ, naꞌ nedaꞌ, Pablo, guca lazraꞌ xidaꞌ tu chupa lasa, naꞌ bzaga Satanás nedaꞌ. 19 ¿Bizra da naꞌ dxunna na netuꞌ xel-la dxebeza lazreꞌ, ne xel-la dxebé, ne da dxuzúa na netuꞌ lu da ba neza, ne da dxunna bea na zua da siꞌntuꞌ lu naꞌ Dios? Léꞌequeze gácale da caní lu zra xeláꞌ Xránadxu Jesucristo. 20 Aweꞌ. Da nácale leꞌe gun na siꞌntuꞌ da xabáa lau Dios, ne súantuꞌ lu da ba neza. 1 Nadxa gate québedxa guca guchaga launtuꞌ laweꞌ da quebe bi bénentuꞌ ca dxaca chee̱le, naꞌ gúquentuꞌ xegáꞌana chúpantuꞌ lu xe̱zre Atenas, 2 naꞌ sél-lantuꞌ bi bíchedxu Timoteo xedajnnáꞌabeꞌ leꞌe, laweꞌ da naca le̱beꞌ tu bi we̱n zrin chee̱ Dios, ne ba be̱nbeꞌ zrin tu zren nen netuꞌ, bchálajntuꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, naꞌ wazéquebeꞌ guzé̱ cháchabeꞌ  





3





505

1 Tesalonicenses 3, 4

leꞌe, ne gutípabeꞌ lázrele ca dxeajlí lázrele Cristo, 3 chee̱ quebe gate niꞌa naꞌle laweꞌ da dxedentuꞌ lu da ste̱be caní. Leꞌe nézquezle dxal-laꞌ tedxu xel-la ziꞌ caní. 4 Gate ne zúale̱ntuꞌ leꞌe bzéajniꞌintuꞌ leꞌe wadéquezdxu lu da ziꞌ da xaꞌ, naꞌ caꞌan guca, ca ba nézquezle. 5 Chee̱ le̱ naꞌ, gate québedxa bzúedaꞌ guchaga lawaꞌ laweꞌ da quebe bi bendaꞌ chee̱le, naꞌ gusel-laꞌ nu bedajnaba leꞌe ájala dxaca chee̱le lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱le Cristo, laweꞌ da bzrebaꞌ ga gaze xucuasa da xriwe̱ꞌ leꞌe lu neza chee̱ Dios, naꞌ gaca níteze zrin be̱ntuꞌ ga naꞌ. 6 Naꞌa ba beláꞌ Timoteo ga ni zúantuꞌ, ze zabeꞌ Tesalónica, ne ze núabeꞌ dizraꞌ chaweꞌ ca naca xel-la dxeajlí lazreꞌ, ne xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱le. Dxe̱beꞌ netuꞌ dxeajsá lázrquezle leꞌe netuꞌ nen dute̱ xel-la zriꞌi lazreꞌ, ne dxezá lázrele̱ꞌe̱le léꞌele netuꞌ, ca netuꞌ dxaca lázrentuꞌ leꞌentuꞌ leꞌe. 7 Chee̱ le̱ naꞌ, bi bichaꞌ, dxácate̱ dxedentuꞌ lu da ste̱be caní, ne lu da ziꞌ da xaꞌ, zúantuꞌ xel-la dxebé laweꞌ da nézentuꞌ ze̱ cháchale ca dxeajlí lázrele Cristo. 8 Naꞌa naca chee̱ntuꞌ ca naca chee̱ tu benneꞌ bezúatee̱ꞌ chaweꞌ laweꞌ da nézentuꞌ ze̱ cháchale lu da naca chee̱ Xránadxu. 9 ¿Ájazra guntuꞌ xé̱le̱ꞌe̱ntuꞌ Dios: Xcalenuꞌ ca dxal-laꞌ guntuꞌ waláz chee̱le leꞌe, ne ca naca xel-la dxebé nápantuꞌ lau Dios ne̱ chee̱le leꞌe? 10 Te zra, ne chizrela dxataꞌ xúentuꞌ Dios gunne̱ꞌ netuꞌ lataj xedajnnáꞌquezentuꞌ leꞌe, chee̱ gácadxale li lazreꞌ ca dxeajlí lázrele Cristo. 11 Dxenábantuꞌ lau Xradxu Dios, ne lau Xránadxu Jesucristo gácale̱ne̱ꞌ netuꞌ chee̱ séquentuꞌ xedajnnáꞌantuꞌ leꞌe. 12 Dxenábantuꞌ Le̱ꞌ chee̱ zríꞌidxa ljwézrele tule xetule, ne chee̱ zríꞌidxale xúgute̱ bénneache ca nazríꞌintuꞌ netuꞌ leꞌe. 13 Dxenábantuꞌ Le̱ꞌ guzúa chúchue̱ꞌ lázrdaule, chee̱ gácale benneꞌ li lazreꞌ, ne benneꞌ láꞌazxa lau Xradxu Dios lu zra naꞌ gate xeláꞌ Xránadxu Jesús nen xúgute̱ bi chee̱ Le̱ꞌ.  





















Dxal-laꞌ gundxu da dxezaca ba lazreꞌ Dios

4

1 Leꞌe,

bi bichaꞌ, dxataꞌ xúentuꞌ leꞌe, ne dxusebágantuꞌ leꞌe da nigá lu La Xránadxu Jesús. Le gúndxaqueze da bléꞌentuꞌ leꞌe gunle, da naꞌ dxezaca ba lazreꞌ Dios. 2 Nézquezle leꞌe da bzéajniꞌintuꞌ leꞌe ne̱ chee̱ Xránadxu Jesús. 3 Da dxaca lazreꞌ Dios naca na guzúa cuínale lu naꞌ Le̱ꞌ, ne québedxa gunle da sban, 4 naꞌ súale̱le zrúꞌulaquezle tu tule leꞌe lu xel-la láꞌazxa chee̱ Xránadxu, ne gápale le̱ꞌ ba láꞌana, 5 ne quebe súale lu xel-la dxezá lazreꞌ chee̱ da sban ca dxelún  







1 Tesalonicenses 4, 5

506

benneꞌ quebe zaj nunbeꞌe̱ Dios. 6 Ca naca chee̱ da nigá, netule leꞌe quebe dxal-laꞌ si xe̱le bi bíchele, quebe gunle da sban chee̱ꞌ, laweꞌ da xebéaj lazreꞌ Xránadxu chee̱ xúgute̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ da caní, ca ba bzéajniꞌintuꞌ leꞌe. 7 Dios bláwizre̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gundxu da xrlátaje, ne quegá gundxu da sban. 8 Caní naca, che nu benneꞌ dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala ca naca da nigá, quegá tuze bénneache dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala, san Diósqueze dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala, Bénneaꞌ nunne̱ꞌ dxiꞌu Beꞌ Láꞌazxa. 9 Ca dxal-laꞌ zriꞌi ljwézrele quebe dxun na ba xen guzúajaꞌ chee̱le, laweꞌ da ba bléꞌequeze Dios leꞌe chee̱ zriꞌi ljwézrele tule xetule. 10 Caníqueze dxal-laꞌ zriꞌile xúgute̱ bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ zaj nababa xe̱zr la xu Macedonia. Dxataꞌ xuentuꞌ leꞌe, bi bichaꞌ, chee̱ zríꞌidxa ljwézrele. 11 Le gun ba xuzre súale lu xel-la dxebeza zri lazreꞌ, ne gunle da naca cheé̱zquezle, ne gunle zrin nen niꞌa naꞌle ca ba guzrentuꞌ leꞌe, 12 chee̱ xelapa benneꞌ xula leꞌe ba láꞌana, ne chee̱ quebe bi xázrjele leꞌe.  













Ca gaca zra xeláꞌ Xránadxu 13 Leꞌe,

bi bichaꞌ, dxaca lázrentuꞌ nézele ca naca chee̱ bi bíchele zaj nate, chee̱ quebe xewine lázrele ca dxelún xezícadxa benneꞌ caꞌ quebe bi dxelebeza lazre̱ꞌ. 14 Dxéajle̱dxu gute Jesús, ne bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, ne cáꞌanqueze dxéajle̱dxu Dios gusebane̱ꞌ benneꞌ gate caꞌ guleajlí lazre̱ꞌ Jesús, chee̱ xelezúale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. 15 Chee̱ le̱ naꞌ dxe̱ntuꞌ leꞌe da naꞌ bleꞌe Xránadxu, gunné̱ꞌ: Dxiꞌu naca bandxu gate xeláꞌ Xránadxu, quebe cheajsúale̱dxu Le̱ꞌ nédxula ca benneꞌ caꞌ zaj nate. 16 Xránaquezdxu ze̱ꞌe̱ xabáa, naꞌ cuezre xe̱ꞌe̱ nen dute̱ xel-la dxenná bea chee̱ꞌ, naꞌ xendxu chiꞌi gubáz blau chee̱ xabáa, ne chiꞌi luzu da dxulucuezre̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Nadxa benneꞌ gate caꞌ, benneꞌ guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo xelexebánqueze̱ꞌ zaꞌa le̱ꞌ. 17 Te naꞌ, dxiꞌu naꞌ naca bandxu xeché̱ꞌe̱ dxiꞌu tu zren nen benneꞌ caꞌ ládujla beuj chee̱ xezrágadxu Xránadxu lu beꞌ. Caꞌan gaca súale̱dxu Xránadxu chadía chacanna. 18 Chee̱ le̱ naꞌ le gutipa lázrele tule xetule nen dizraꞌ caní. 1 Naꞌa, ca naca chee̱ bi zra, u bi iza xeláꞌ Xránadxu, quebe dxun na ba xen guzúajaꞌ chee̱le, bi bichaꞌ. 2 Ba nézquezle leꞌe zrin zra xeláꞌ Xránadxu gate québela nu dxebeza Le̱ꞌ, ca za tu benneꞌ gubán chizrela. 3 Gate dxelenná bénneache: Cháwele̱ꞌe̱ dxaca chee̱dxu, ne quebe bi dxuchixre chee̱, nadxa  









5







507

1 Tesalonicenses 5

za da guzría xi na benneꞌ caꞌ, ca za xel-la dxudía chee̱ tu nuꞌula gate zue̱ꞌ ziꞌi, ne quebe xelelé̱ꞌ lu da naꞌ. 4 Leꞌe, bi bichaꞌ, quebe zúale lu da chul-la, chee̱ quebe gaca chee̱le lu zra naꞌ xeláꞌ Xránadxu ca dxaca chee̱ tu benneꞌ dxuꞌu gubán lizre̱ꞌ. 5 Xúgute̱le leꞌe dxunle xrlátaje, da naca chee̱ xel-la naxaníꞌ, ne chee̱ te zra. Quebe dxundxu da cale̱la, da naca chee̱ chizrela, ne chee̱ da chul-la. 6 Chee̱ le̱ naꞌ quebe dxal-laꞌ gácadxu ca benneꞌ la waseꞌ ca dxelún benneꞌ xula, san dxal-laꞌ gácadxu ban lazreꞌ, ne guzéajniꞌi cuínadxu. 7 Benneꞌ dxelase, chizrela dxelásie̱ꞌ, ne benneꞌ dxelezuzre, chizrela dxelezúzrequeze̱ꞌ. 8 Nácadxu dxiꞌu chee̱ te zra, naꞌ dxal-laꞌ guzéajniꞌi cuínaquezdxu. Che dxeajlí lázredxu Xránadxu, ne zriꞌidxu Le̱ꞌ, da nigá gaca na chee̱dxu ca tu zra lana benneꞌ zeje̱ꞌ wedil-la da naca na xia. Cáꞌanqueze che dxebeza lázredxu ladxu, da nigá gaca na chee̱dxu ca tu lapa xia ca da dxuzúa tu benneꞌ zeje̱ꞌ wedil-la xíchaje̱ꞌ. 9 Dios quebe be̱ne̱ꞌ chee̱dxu tedxu lu da ba xaꞌ da sel-le̱ꞌ lu xel-la dxezráꞌa chee̱. Be̱ne̱ꞌ chee̱dxu zruéꞌedxu xel-la weselá ne̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo. 10 Jesucristo gutie̱ꞌ waláz chee̱dxu chee̱ gaca bandxu tu zren nen Le̱ꞌ, che naca bandxu, u che ba nátedxu gate zrin zra naꞌ. 11 Chee̱ le̱ naꞌ le gutipa lázrele, ne le guzé̱ chacha ljwézrele tule xetule, ca ba dxúnquezle.  















Pablo dxuzéajniꞌine̱ꞌ bi bíchedxu caꞌ 12 Leꞌe,

bi bichaꞌ, dxataꞌ xúentuꞌ leꞌe gápale ba láꞌana benneꞌ dxelune̱ꞌ zrin ládujla leꞌe, benneꞌ caꞌ gucáꞌa Xránadxu chee̱ xelenná beꞌene̱ꞌ leꞌe, ne xulusé̱dene̱ꞌ leꞌe. 13 Dxal-laꞌ gápale benneꞌ caꞌ ba láꞌana, ne zriꞌile le̱ꞌ laweꞌ da dxelune̱ꞌ zrin chee̱ Dios. Le sua lu xel-la dxebeza zri lazreꞌ tule xetule. 14 Cáꞌanqueze dxusebágantuꞌ leꞌe, bi bichaꞌ, gusízrele benneꞌ caꞌ quebe dxelaca lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ zrin, ne gutipa lázrele benneꞌ caꞌ dxelate niꞌa ne̱ꞌe̱, ne gácale̱le benneꞌ quebe zaj ze̱ꞌ chacha, ne gácale zren lazreꞌ nen xúgute̱ bénneache. 15 Le guxúe xanneꞌ cuínale chee̱ quebe gunle da cale̱la chee̱ nu benneꞌ dxune̱ꞌ chee̱le da cale̱la, san le gun ba xuzre gúnquezle da xrlátaje, tule xetule, ne chee̱ xúgute̱ bénneache. 16 Le béquezle. 17 Le guchálajle̱quezle Dios. 18 Le xe̱ Dios: Xcalenuꞌ ca naca xúgute̱ da dxaca chee̱le. Dxal-laꞌ gunle da nigá laweꞌ da naca na da dxaca lázrqueze Dios gunle leꞌe, laweꞌ da nácale bi chee̱ Jesucristo.  





1 Tesalonicenses 5

508

19 Quebe

guzágale da dxun Beꞌ Láꞌazxa. guzúale chaláꞌala dizraꞌ da nunezruj Beꞌ Láꞌazxa nu bi bíchedxu caꞌ. 21 Le guchiꞌa xanneꞌ xúgute̱ da caꞌ, naꞌ le siꞌ da naca na xrlátaje. 22 Le cuasa lu xúgute̱ da quebe naca na xrlátaje. 23 Dios dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la dxebeza zri lazreꞌ. Dxenabaꞌ lau Le̱ꞌ gune̱ꞌ leꞌe benneꞌ láꞌazxaqueze, ne guxúe̱ꞌ beꞌ nácaquezle, ne bénneꞌdu xuꞌule, ne be̱l-laꞌ dxen chee̱le chee̱ gácale du lazreꞌ lu zra naꞌ xeláꞌ Xránadxu Jesucristo. 24 Bénneaꞌ bláwizre̱ꞌ leꞌe naque̱ꞌ li lazreꞌ, naꞌ Le̱ꞌ gune̱ꞌ xúgute̱ da caní. 20 Quebe





Pablo dxuzé̱ dizraꞌ bi bíchedxu caꞌ 25 Leꞌe,

bi bichaꞌ, le naba lau Dios gácal-leneꞌ netuꞌ. gugapa diuzre xúgute̱ bi bíchedxu caꞌ, ne gunídale le̱ꞌ. 27 Lau Xránadxu dxusebagaꞌ leꞌe gulábale xiche nigá láwela xúgute̱ bi bíchedxu caꞌ. 28 Dxenabaꞌ lau Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ chee̱le da chaweꞌ. ¡Caꞌan gaca na! 26 Le  



DIZRAꞌ GUDXUPEꞌ BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ BI CHEE̱ CRISTO ZAJ ZRE̱ꞌE̱ XE̱ZRE TESALÓNICA Pablo dxugape̱ꞌ diuzre bi bíchedxu caꞌ

1

1 Nedaꞌ,

Pablo, nen Silvano, ne Timoteo, dxugápantuꞌ leꞌe diuzre. Dxuzúajaꞌ da nigá chee̱le leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, nazrágale chee̱ Cristo lu xe̱zre Tesalónica, ne nácale bi chee̱ Xradxu Dios, ne chee̱ Xránadxu Jesucristo. 2 Dxenabaꞌ lau Xradxu Dios, ne lau Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ chee̱le da chaweꞌ, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ.  

Dios guchiꞌe̱ da belún benneꞌ dul-la caꞌ gate xeláꞌ Cristo 3 Leꞌe,

bi bíchaꞌdauꞌ, dxal-laꞌ xé̱quezentuꞌ Dios: Xcalenuꞌ ca naca chee̱le, da dxal-laꞌ guntuꞌ laweꞌ da ba dxegula xella dxeajlí lazreꞌ chee̱le, ne ba zúadxa xel-la nazríꞌi lazreꞌ le̱n ljwézrele tule xetule. 4 Chee̱ le̱ naꞌ dxuchálajntuꞌ ca naca chee̱le leꞌe láwela bi caꞌ chee̱ Cristo. Dxuchálajntuꞌ ca dxuchaga laule da dxelún benneꞌ caꞌ zaj nau ziꞌ xuzre̱ꞌ leꞌe, ne ca naca xel-la ziꞌ da dxedele, san nácale zren lazreꞌ, ne dxeajlí lázrele Dios. 5 Da nigá dxuléꞌe na xlátaje̱ naca Dios ca dxuchiꞌe̱ da dxelún bénneache, dxenné̱ꞌ naca chee̱le chuꞌule naga dxenná bea Le̱ꞌ laweꞌ da dxedele xel-la ziꞌ chee̱ laꞌ xel-la dxenná bea chee̱ꞌ. 6 Xlátaje̱ naca gudé Dios benneꞌ caꞌ xel-la ziꞌ, benneꞌ caꞌ dxuludée̱ꞌ leꞌe xel-la ziꞌ naꞌa, 7 naꞌ guzúe̱ꞌ leꞌe naga xezíꞌ lázrele chee̱ xel-la ziꞌ da dxedele naꞌa. Xezí lázrele tu zren nen netuꞌ gate xeláꞌ Xránadxu Jesús, ze̱ꞌe̱ xabáa nen gubáz blau caꞌ chee̱ xabáa chee̱ꞌ. 8 Ze̱ꞌe̱ nuꞌe̱ xiꞌ chee̱ gudée̱ꞌ lu da ba xaꞌ benneꞌ caꞌ quebe dxelexúnbeꞌe̱ Dios, ne quebe dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ ca  









509

2 Tesalonicenses 1, 2

510

dxenná dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Xránadxu Jesucristo. 9 Benneꞌ caní xelecuase̱ꞌ naga zua Xránadxu lu xel-la szren chee̱ꞌ, ne xel-la dxenná bea chee̱ꞌ, naꞌ xeledée̱ꞌ xel-la ziꞌ chee̱ da ba xaꞌ chadía chacanna. 10 Caní gaca gate xeláꞌ Xránadxu lu zra naꞌ chee̱ xulucáꞌana szren benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ Le̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxeajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ xelape̱ꞌ Le̱ꞌ ba láꞌana. Leꞌe gunle benneꞌ caꞌ tu zren laweꞌ da guxéajle̱le chee̱ da beché̱bentuꞌ. 11 Chee̱ le̱ naꞌ tu dxuchálajle̱quezentuꞌ Dios ca naca chee̱le, ne dxenábantuꞌ Le̱ꞌ gaca chee̱le sile da naꞌ bláwizre̱ꞌ leꞌe sile. Cáꞌanqueze dxenábantuꞌ lau Dios guchínene̱ꞌ xel-la waca chee̱ꞌ chee̱ gaca gunle ca naca xúgute̱ da xrlátaje da dxezá lázrele, ne xúgute̱ zrin dxunle ne̱ chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱le. 12 Caní gunle, gucáꞌana szrenle La Xránadxu Jesucristo, naꞌ Le̱ꞌ gape̱ꞌ leꞌe ba láꞌana ne̱ chee̱ xel-la xrlátaje chee̱ Dios chee̱dxu, ne chee̱ Xránadxu Jesucristo.  







Benneꞌ xriwe̱ꞌ

2

1 Leꞌe,

bi bichaꞌ, ca naca chee̱ zra xeláꞌ Xránadxu Jesucristo chee̱ xutupe̱ꞌ dxiꞌu chee̱ Le̱ꞌ, dxataꞌ xúentuꞌ leꞌe 2 chee̱ quebe guchale ca dxéquele, ne quebe súale ste̱be chee̱ bi dizraꞌ xuluchalaj bénneache lácala xelenné̱ꞌ naca na da dxunezruj Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ, u chee̱ xetú bila dizraꞌ xénele, u chee̱ bi xiche xelenné̱ꞌ naca na da gusél-lantuꞌ netuꞌ, che dxenná na ba beláꞌ Xránadxu. 3 Quebe güele lataj nu si xe̱ leꞌe, laweꞌ da xeleláꞌ bénneache xelebéaj xíchaje̱ꞌ Dios, ne laꞌ bénneaꞌ dxedábague̱ꞌ Dios nédxula gate zrin zra xeláꞌ Xránadxu. Bénneaꞌ dxedábague̱ꞌ Dios, naꞌ ba naca chee̱ꞌ cuía xíqueze̱ꞌ, 4 naꞌ tábague̱ꞌ xúgute̱ da naca chee̱ Dios, ne xúgute̱ da dxulucáꞌana szren bénneache. Gucáꞌana szren cuine̱ꞌ ca zrinte̱ cheajchéꞌe̱ lu xudauꞌ chee̱ Dios, ne gun cuine̱ꞌ ca Diósqueze. 5 ¿Quebe dxeajsá lázrele gúchequezaꞌ leꞌe da nigá gate naꞌ zúale̱naꞌ leꞌe? 6 Leꞌe ba nézele Nu Benneꞌ nuzague̱ꞌ bénneaꞌ dxedábague̱ꞌ Dios chee̱ quebe le̱ꞌe̱ gate quebe ne zrin zra le̱ꞌe̱. 7 Ba dxun zrin xel-la waca da nagache chee̱ da cale̱la, san zua Nu Benneꞌ nuzague̱ꞌ le̱ na naꞌa, ca zrin zra xecuasa Bénneaꞌ nuzague̱ꞌ le̱ na. 8 Nadxa laꞌ bénneaꞌ dxedábague̱ꞌ Dios, naꞌ Xránadxu Jesús gutie̱ꞌ le̱ꞌ, guchínene̱ꞌ beꞌ da dxuaj na dxuꞌe̱, ne guzría xiꞌe̱ le̱ꞌ, guchínene̱ꞌ xel-la naxaníꞌ chee̱ zra ze̱ꞌe̱. 9 Benneꞌ xriwe̱ꞌ naꞌ ze̱ꞌe̱ ne̱ chee̱ xel-la dxenná bea chee̱ Satanás, naꞌ lu dute̱ xel-la waca chee̱ na gune̱ꞌ da caꞌ xelunna bea na, ne xel-la  















511

2 Tesalonicenses 2, 3

waca caꞌ da zaj naca na we̱n lazreꞌ, 10 ne guchínene̱ꞌ xúgute̱ da cale̱la caꞌ chee̱ si xe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ xelebía xiꞌe̱, benneꞌ caꞌ quebe gulaca lazre̱ꞌ xelezíꞌe̱ da li chee̱ xelelé̱ꞌ. 11 Chee̱ le̱ naꞌ Dios dxuꞌe̱ lataj si xe̱ da cale̱la benneꞌ caꞌ chee̱ xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ da we̱n lazreꞌ, 12 chee̱ xelebía xiꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ quebe gulaca lazre̱ꞌ xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ da li, san dxeledánedxene̱ꞌ da naca da cale̱la.  





Dios guqué̱ꞌe̱ dxiꞌu chee̱ ladxu 13 Netuꞌ

tu dxál-laꞌqueze xe̱ntuꞌ Dios: Xcalenuꞌ ca naca chee̱le leꞌe, bi bíchaꞌdauꞌ, nazríꞌi Xránadxu leꞌe, laweꞌ da gucáꞌa Dios leꞌe nédxute̱ chee̱ lale. Beꞌ Láꞌazxa ba nune̱ꞌ leꞌe chee̱ Dios laweꞌ da dxéajle̱le chee̱ da li. 14 Chee̱ gaca chee̱le da nigá Dios ba bláwizre̱ꞌ leꞌe ne̱ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ da dxuchálajntuꞌ, chee̱ zruéꞌele xel-la szren chee̱ Xránadxu Jesucristo. 15 Chee̱ le̱ naꞌ, bi bíchaꞌdauꞌ, le se̱ chacha, ne quebe gal-la lázrele da caꞌ bzéajniꞌintuꞌ leꞌe caníqueze, ne cáꞌanqueze lu xiche. 16 Dxenabaꞌ lau Xránadxu Jesucristo, ne lau Xradxu Dios, Bénneaꞌ lu dute̱ xel-la xrlátaje chee̱ꞌ bzriꞌine̱ꞌ dxiꞌu, ne ba be̱nne̱ꞌ dxiꞌu xel-la dxexúe zren chee̱ꞌ tu chiꞌi gaze, ne tu xel-la dxebeza lazreꞌ li. 17 Dxenabaꞌ Le̱ꞌ gutipe̱ꞌ lázrele, ne guzé̱ chúchue̱ꞌ leꞌe chee̱ nnale, ne gunle xúgute̱ da xrlátaje.  







Pablo dxenné̱ xúene̱ꞌ bíchedxu caꞌ xelenabe̱ꞌ Dios gácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ

3

1 Naꞌa,

bi bíchaꞌdauꞌ, le naba Dios gácale̱ne̱ꞌ netuꞌ, chee̱ zrínzega dizraꞌ chee̱ Xránadxu xúgute̱ xe̱zre caꞌ, ne chee̱ xelezíꞌe̱ na dute̱ lu xel-la ba láꞌana, ca guca ládujla leꞌe. 2 Le nábaquezle chee̱ ladxu lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne lu naꞌ benneꞌ sban caꞌ, laweꞌ da quegá xúgute̱ benneꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo. 3 Xránadxu naque̱ꞌ li lazreꞌ, naꞌ Le̱ꞌ guzé̱ chache̱ꞌ leꞌe, ne guxúe̱ꞌ leꞌe chee̱ quebe bi da cale̱la gaca na chee̱le. 4 Dxuxrén lázrentuꞌ Xránadxu gácale̱ne̱ꞌ leꞌe chee̱ gunle ca da dxé̱nentuꞌ leꞌe, ca ba dxúnquezle. 5 Dxenábantuꞌ lau Xránadxu gácale̱ne̱ꞌ leꞌe chee̱ gápale xel-la zriꞌi lazreꞌ da gunna Dios leꞌe, ne gápale xel-la zren lazreꞌ da gunna Cristo leꞌe.  







Dxal-laꞌ gundxu zrin 6 Leꞌe,

bi bíchaꞌdauꞌ, lu La Xránadxu Jesucristo dxé̱nentuꞌ leꞌe quebe gunle tuze nútete̱ze bi bíchedxu quebe dxaca lazre̱ꞌ gune̱ꞌ zrin, ne quebe dxune̱ꞌ ca da bsé̱dentuꞌ leꞌe. 7 Ba nézele dxal-laꞌ gunle zrin ca be̱ntuꞌ netuꞌ gate naꞌ zúale̱ntuꞌ  

2 Tesalonicenses 3

512

leꞌe. 8 Quebe nu chee̱ gudáguntuꞌ cáꞌaze che nadxu quebe gudízrujntuꞌ na. Bé̱nle̱ꞌe̱quezentuꞌ zrin te zra, ne chizrela chee̱ quebe bsaca ziꞌntuꞌ leꞌe da gáguntuꞌ. 9 Nácaqueze chee̱ntuꞌ nábantuꞌ leꞌe da gáguntuꞌ, san be̱ntuꞌ zrin chee̱ bléꞌentuꞌ leꞌe dxal-laꞌ gunle ca bé̱nquezentuꞌ netuꞌ. 10 Gate naꞌ zúale̱ntuꞌ leꞌe, bdentuꞌ lu naꞌle da nadxixruj bea nigá: Benneꞌ quebe dxaca lazre̱ꞌ gune̱ꞌ zrin caꞌan gune̱ꞌ quebe gawe̱ꞌ. 11 Ba bénentuꞌ bállale leꞌe quebe dxunle zrin, naꞌ dxedázele dxuchixre chee̱le da dxaca chee̱ benneꞌ xula. 12 Benneꞌ caní dxixruj beꞌentuꞌ, ne dxusebágantuꞌ le̱ꞌ lau Xránadxu Jesucristo chee̱ xelune̱ꞌ zrin du lazre̱ꞌ chee̱ gataꞌ da xeleꞌaj xelawe̱ꞌ. 13 Leꞌe, bi bichaꞌ, le gun da xrlátaje, ne quebe cheajtá lázrele. 14 Che nu benneꞌ quebe dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ ca da dxennantuꞌ lu xiche nigá, le nnaꞌ nu bénneaꞌ, ne quebe gunle le̱ꞌ tuze, chee̱ gapa stue̱ꞌ. 15 Quebe zráꞌale le̱ꞌ, san le guzéajniꞌi le̱ꞌ ca bi bíchele.  















Pablo dxuzé̱ꞌ dizraꞌ bi bíche̱dxu caꞌ 16 Xránadxu

naque̱ꞌ Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la dxebeza zri lazreꞌ. Dxenabaꞌ lau Le̱ꞌ gúnnaqueze̱ꞌ leꞌe xel-la dxebeza zri lazreꞌ lu xúgute̱ da dxunle, ne súale̱ne̱ꞌ xúgute̱le leꞌe. 17 Nedaꞌ, Pablo nen náꞌaquezaꞌ dxuzúajaꞌ chee̱le da nigá. Da nigá dxunna bea na xúgute̱ xiche da dxuzúajquezaꞌ nedaꞌ. Caní dxuzúajaꞌ. 18 Dxenabaꞌ lau Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ xúgute̱le leꞌe. Caꞌan gaca na.  



DIZRAꞌ NEDXU BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ TIMOTEO Pablo dxugape̱ꞌ diuzre Timoteo

1

1 Nedaꞌ,

Pablo, nacaꞌ gubáz chee̱ Jesucristo laweꞌ da caní bdxixruj bea Dios, Xra Xránadxu Jesucristo, weselá chee̱dxu, Bénneaꞌ dxebeza lázredxu xeláꞌtee̱ꞌ. 2 Dxuzúajaꞌ da nigá chiuꞌ lueꞌ, Timoteo, nacuꞌ ca zríꞌinequezaꞌ laweꞌ da dxeajlí lazruꞌ Cristo. Dxenabaꞌ Xradxu Dios, ne Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ chiuꞌ da chaweꞌ, ne xexache lazre̱ꞌ lueꞌ, ne gunne̱ꞌ lueꞌ xella dxebeza zri lazreꞌ.  

Pablo dxusízrene̱ꞌ Timoteo ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ da we̱n lazreꞌ 3 Ca

ba gutaꞌ xúedaꞌ lueꞌ gate naꞌ bezáꞌa naga zuꞌ, ne bexáꞌa naga nababa xe̱zr la xu Macedonia, begáꞌana lu xe̱zre Efeso chee̱ nne̱ xúenuꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ québedxa xulusé̱dene̱ꞌ da we̱n lazreꞌ, 4 ne québedxa xululapa ne̱ꞌe̱ dizraꞌ dxuluzaze benneꞌ caꞌ ca zaj naca zánete̱ xra xrtawe̱ꞌ caꞌ. Dizraꞌ caní dxulutil-la na bénneache. Quebe naca na da xelácale̱ na bénneache chee̱ xelezé̱ chache̱ꞌ ca dxeleajlí lazre̱ꞌ Dios. Caní dxenné̱ xúedaꞌ lueꞌ xecha lasa. 5 Dxenné̱ xúedaꞌ lueꞌ gunuꞌ caní chee̱ xelezríꞌi ljwezre̱ꞌ dute̱ lázrdawe̱ꞌ, chee̱ quebe bi sua da gagu na zria lázrdawe̱ꞌ caꞌ, ne gaca du lazreꞌ ca dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo. 6 Bal-la benneꞌ caꞌ belexecuase̱ꞌ lu da caní, naꞌ ba zaj naziꞌe̱ dizraꞌ xálaze. 7 Dxelaca lazre̱ꞌ xuluxuzájle̱ꞌe̱ da nadxixruj bea Dios, ne quebe dxeléajniꞌine̱ꞌ da dxuluchálajqueze̱ꞌ, ne ca naca da caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ. 8 Nezdxu da nadxixruj bea na naca na xrlátaje che nu benneꞌ dxuchínene̱ꞌ na ca naca chee̱ na. 9 Dxal-laꞌ gusá  











513

1 Timoteo 1

514

lázredxu quebe bzua Dios da nadxixruj bea na chee̱ nna beꞌe na benneꞌ xrlátaje caꞌ, san chee̱ nna beꞌe na benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne benneꞌ caꞌ quebe dxuluzúe̱ꞌ xrtizre̱ꞌe̱, ne benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj, ne benneꞌ we̱n dul-la caꞌ, ne benneꞌ caꞌ quebe dxelape̱ꞌ Dios ba láꞌana, ne quebe dxelapa ba láꞌana da naca chee̱ Dios, ne benneꞌ caꞌ dxelute xra xrnaꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxelutie̱ꞌ benneꞌ, 10 ne benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da sban, ne benneꞌ biu caꞌ, benneꞌ dxulugune̱ꞌ ljwezre biue̱ꞌ ca nuꞌula, ne benneꞌ dxelebane̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ xelutie̱ꞌ le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ xula, ne benneꞌ caꞌ dxelún lazre̱ꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxelexeche̱be̱ꞌ da we̱n lazreꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluchuque̱ꞌ da li. 11 Caní naca da dxuléꞌe dizraꞌ chaweꞌ da bsebaga Dios nedaꞌ. Naque̱ꞌ Dios xabáa, Benneꞌ szrente̱.  



Pablo dxe̱ꞌe̱ Dios: Xcalenuꞌ 12 Dxapaꞌ

Xránadxu Jesucristo: Xcalenuꞌ. Naque̱ꞌ Bénneaꞌ be̱nne̱ꞌ nedaꞌ xel-la waca chee̱ gunaꞌ da nigá, laweꞌ da dxeléꞌene̱ꞌ nedaꞌ xlátaje̱, naꞌ nuzúe̱ꞌ nedaꞌ lu zrin chee̱ꞌ. 13 Xúgute̱ da caní ba be̱ne̱ꞌ chiaꞌ lácala gunníaꞌ schanniꞌ chee̱ Cristo gate nate, ne gudáu ziꞌ xuzraꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ, ne be̱n laꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ. Dios bexache lazre̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da quebe ne cheajlí lazraꞌ Cristo, ne quebe guxéajniꞌidaꞌ da naꞌ be̱naꞌ. 14 Chee̱ le̱ naꞌ Xránadxu, dute̱ lu xel-la zriꞌi lazreꞌ zren chee̱ꞌ bnite lawe̱ꞌ chiaꞌ, ne be̱nne̱ꞌ nedaꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ, ne xel-la zriꞌi lazreꞌ da nápadxu laweꞌ da nácadxu bi chee̱ Jesucristo. 15 Da nigá naca na da li, naꞌ xúgute̱ bénneache dxal-laꞌ xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ na. Caní dxenná na: Jesucristo ble̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu nigá chee̱ guselé̱ꞌ benneꞌ dul-la caꞌ, naꞌ nedaꞌ nácadxaꞌ benneꞌ dul-la ca xúgute̱ benneꞌ caꞌ. 16 Chee̱ le̱ naꞌ Dios bexache lazre̱ꞌ nedaꞌ chee̱ guléꞌe Cristo ca szren naca xel-la zren lazreꞌ chee̱ꞌ nen nedaꞌ, nácale̱ꞌa benneꞌ dul-la, chee̱ gacaꞌ nedaꞌ tu da guléꞌe na lau xúgute̱ benneꞌ caꞌ xeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, naꞌ xelape̱ꞌ xel-la nabán chadía chacanna. 17 Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ gápadxu ba láꞌana, ne güe láꞌanadxu Bénneaꞌ nna béaqueze̱ꞌ chadía chacanna. ¡Cabataꞌ gatie̱ꞌ, ne quebe gaca léꞌedxu Le̱ꞌ, ne naque̱ꞌ Dios tu lichaꞌ, ne sina! ¡Gaca ba Le̱ꞌ chadía chacanna! ¡Caꞌan gaca na! 18 Lueꞌ, bi chiaꞌ, Timoteo, dxusebagaꞌ lueꞌ suꞌ wedil-la chee̱ tíl-lale̱nuꞌ da naca chee̱ da cale̱la, ca da buluchalaj nédxute̱ benneꞌ caꞌ, benneꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios ca dxal-laꞌ gunuꞌ  











515

1 Timoteo 1, 2

lueꞌ. 19 Be̱xru tipa xel-la dxeajlí lazreꞌ chiuꞌ, chee̱ quebe bi sua da gulale na lu xichaj lazrdaꞌu. Bal-la benneꞌ caꞌ quebe belune̱ꞌ caní, naꞌ buluzúe̱ꞌ chaláꞌala xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ. 20 Caní guca chee̱ Himeneo, ne chee̱ Alejandro, benneꞌ caꞌ bdeaꞌ nedaꞌ lu naꞌ Satanás chee̱ xulusé̱die̱ꞌ quebe xelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Dios.  



Ca dxal-laꞌ guchálajle̱dxu Dios

2

1 Da

dxundxa na ba xen dxenné̱ xúedaꞌ lueꞌ, dxal-laꞌ nábale lau Dios gácale̱ne̱ꞌ bénneache, ne guchálajle̱le Dios, ne gucáꞌana szrenle Le̱ꞌ, ne nábale Dios gunne̱ꞌ leꞌe da dxexázrjele, ne xe̱le Dios: Xcalenuꞌ. Dxal-laꞌ gunle caní, guchálajle̱le Dios da naca na chee̱ xúgute̱ bénneache. 2 Cáꞌanqueze dxal-laꞌ nábale Le̱ꞌ gácale̱ne̱ꞌ benneꞌ xichje caꞌ, benneꞌ dxelenná beꞌene̱ꞌ bénneache, ne benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ chee̱ chadxu chaweꞌ, ne súadxu lu xel-la dxebeza zri lazreꞌ, ne guzúa cuínadxu lu naꞌ Dios du lázredxu, ne gápadxu ba láꞌana bénneache. 3 Da nigá naca na xrlátaje, ne da dxezaca ba lazreꞌ Dios, weselá chee̱dxu, 4 laweꞌ da dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ xelelá xúgute̱ bénneache, ne xelúnbeꞌe̱ da li. 5 Zua tuze Dios, ne zua tuze wenaba chee̱ bénneache lau Dios, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Jesucristo, ne cáꞌanqueze be̱n cuine̱ꞌ bénneache. 6 Jesucristo bzua cuine̱ꞌ lu xel-la gute chee̱ bexáꞌawe̱ꞌ xúgute̱ bénneache, naꞌ bléꞌene̱ꞌ da naꞌ ca bzrin zra chee̱ na. 7 Chee̱ le̱ naꞌ bzue̱ꞌ nedaꞌ gubáz chee̱ꞌ chee̱ cuꞌa lban, ne guléꞌedaꞌ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío dxal-laꞌ xeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, ne xelune̱ꞌ ca naca da li. Lau Cristo dxexeche̱baꞌ, ne quebe dxun lazraꞌ. 8 Chee̱ le̱ naꞌ dxaca lazraꞌ xuluchálajle̱ xúgute̱ bénneache Dios gátete̱ze naꞌ, ne xelechisa ne̱ꞌe̱ dute̱ xel-la li lazreꞌ chee̱ꞌ lau Dios, ne quebe xelezré̱ꞌe̱ ljwezre̱ꞌ, ne quebe xeledíl-lale̱ne̱ꞌ ljwezreꞌ caꞌ. 9 Nuꞌula caꞌ dxal-laꞌ xelácue̱ꞌ da naca xlátaje̱, ne ca naca chee̱ da dxelúe lechítaje̱ cuine̱ꞌ dxal-laꞌ gaca na xella dxexruj lazreꞌ, ne xel-la du lazreꞌ, ne quegá ca dxulupáꞌa xíchaje̱ꞌ, ne quegá lechítaje̱ da naca na oro, ne quegá bga caꞌ, ne quegá zra lane̱ꞌ da zácale̱ꞌe̱ na. 10 Dxal-laꞌ xelune̱ꞌ da gácale̱ na bénneache, ca dxal-laꞌ xelún nuꞌula caꞌ ba zaj nuzúa cuine̱ꞌ lu naꞌ Dios. 11 Nuꞌula caꞌ dute̱ lu xel-la dxexruj lazreꞌ chee̱ꞌ dxal-laꞌ xuluzé̱ nague̱ꞌ gate nu dxuse̱de xrtizra Dios, ne quebe xelenné̱ꞌ chee̱ na. 12 Quebe dxunnaꞌ lataj nuꞌula gusé̱dene̱ꞌ benneꞌ biu caꞌ, ne quebe nna beꞌene̱ꞌ le̱ꞌ, san dxal-laꞌ sueꞌ zrize. 13 Caní naca  























1 Timoteo 2, 3

516

na laweꞌ da be̱n Dios teca Adán, naꞌ gudé naꞌ be̱ne̱ꞌ Eva, nuꞌula chee̱ Adán naꞌ. 14 Adán, quebe guzí xe̱ da xriwe̱ꞌ le̱ꞌ, san guzí xe̱ na Eva, nuꞌula naꞌ, naꞌ gudé guzí xe̱ na le̱ꞌ, naꞌ be̱ne̱ꞌ dul-la. 15 Tu nuꞌula gape̱ꞌ xel-la weselá che dxezane̱ꞌ bidu caꞌ, ne cheajlí lazre̱ꞌ Dios, ne nazriꞌine̱ꞌ Le̱ꞌ, ne nuzúa cuine̱ꞌ lu naꞌ Dios, ne gaque̱ꞌ dxexruj lazreꞌ.  



Ca dxal-laꞌ xelaca benneꞌ caꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo

3

1 Da

líqueze naca da nigá: Che nu benneꞌ dxezá lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ gusé̱dene̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo, tu zrin xrlátaje dxaca lazre̱ꞌ gune̱ꞌ. 2 Tu benneꞌ dxusé̱dene̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo: Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ quebe bi zua da dxunite na le̱ꞌ. Dxal-laꞌ súale̱ne̱ꞌ tuze nuꞌula. Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ dxuzéajniꞌi cuine̱ꞌ, ne benneꞌ dxenná beꞌe cuine̱ꞌ, ne benneꞌ nape̱ꞌ ba láꞌana. Dxal-laꞌ siꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ xelezrine̱ꞌ lizre̱ꞌ. Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ dxaca dxusé̱dene̱ꞌ bénneache. 3 Quebe dxal-laꞌ xéꞌaje̱ꞌ da guzuzre na le̱ꞌ, ne quebe gutil-le̱ꞌ nu benneꞌ, ne quebe sa lazre̱ꞌ dumí. Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ dxexruj lazreꞌ, ne zren lazreꞌ. 4 Dxal-laꞌ nézene̱ꞌ nna beꞌene̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ, ne guléꞌene̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ caꞌ xelácabeꞌ wezúa dizraꞌ, ne xelápabeꞌ ba láꞌana xra xrnabeꞌ. 5 Che nu benneꞌ quebe nézene̱ꞌ ájala nna beꞌene̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ, ¿ájazra gune̱ꞌ gusé̱dene̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Dios? 6 Benneꞌ dxusé̱dene̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo quebe dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ za dxúnbeate̱ dizraꞌ chee̱ Cristo, chee̱ quebe gucáꞌana szren cuine̱ꞌ, chee̱ quebe cuía xiꞌe̱ ca guzría xiꞌ da xriwe̱ꞌ. 7 Cáꞌanqueze dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ nape̱ꞌ ba láꞌana láwela benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ chee̱ Cristo, chee̱ quebe gataꞌ lataj nu guzúa le̱ꞌ chaláꞌala, naꞌ chee̱ quebe chuꞌe̱ lu naꞌ da xriwe̱ꞌ.  







Ca dxal-laꞌ xelaca benneꞌ dxelácale̱ne̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo 8 Cáꞌanqueze

benneꞌ caꞌ dxelácale̱ne̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo: Dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ benneꞌ zaj nape̱ꞌ ba láꞌana, ne benneꞌ li lazreꞌ. Quebe dxal-laꞌ xeléꞌaje̱ꞌ da guzuzre na le̱ꞌ,

517

1 Timoteo 3, 4

ne quebe xelaque̱ꞌ benneꞌ dxulucudee̱ꞌ. xelapa xánnie̱ꞌ da zácale̱ꞌe̱ chee̱ da dxeajlí lázredxu, ne quebe bi sua da gagu na zría chee̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. 10 Dxal-laꞌ guxúe xánnele ca dxeledé̱ꞌ. Te naꞌ, che quebe bi zua da dxagu na zria chee̱ꞌ, waca xelácale̱ne̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo. 11 Zruꞌula benneꞌ caní: Dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ benneꞌ zaj nape̱ꞌ ba láꞌana, ne quebe xelaque̱ꞌ wetupa dizraꞌ bizruj. Dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ du lazreꞌ, ne li lazreꞌ ca naca xúgute̱ da dxelune̱ꞌ. 12 Tu benneꞌ dxácale̱ne̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo dxal-laꞌ súale̱ne̱ꞌ tuze nuꞌula, ne dxal-laꞌ nézene̱ꞌ nna beꞌene̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ caꞌ, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ. 13 Benneꞌ caꞌ dxelácale̱ne̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo, che dxelune̱ꞌ cháwedauꞌ zrin chee̱ꞌ, welezruéꞌene̱ꞌ xel-la ba láꞌana, naꞌ xelezéquedxene̱ꞌ xuluchálaje̱ꞌ du lazre̱ꞌ ca dxeajlí lázredxu Jesucristo. 9 Dxal-laꞌ







Tu da bleꞌe Dios dxiꞌu ca naca da zéajle̱dxu 14 Dxebeza

lazraꞌ xídazequezaꞌ xedajnnáꞌa lueꞌ, naꞌ dxuzúajaꞌ chiuꞌ da nigá 15 chee̱ chéajniꞌinuꞌ che dxezredaꞌ, ca dxal-laꞌ gunuꞌ ládujla benneꞌ caꞌ zaj nababe̱ꞌ chee̱ Dios, benneꞌ caꞌ ba bláwizra Dios ban, ne zaj nuxru chache̱ꞌ da li, ne dxuluxúe xánnie̱ꞌ na. 16 Da li tu da zrente̱ naca da nigá bleꞌe Dios dxiꞌu ca naca da zéajle̱dxu: Dios ble̱ꞌe̱ nigá, ne guque̱ꞌ bénneache. Beꞌ Láꞌazxa bléꞌene̱ꞌ naque̱ꞌ xlátaje̱. Beleléꞌe gubáz chee̱ xabáa caꞌ Le̱ꞌ. Benneꞌ dute̱ xe̱zr la xu belenne̱ꞌ ca naca chee̱ꞌ. Guleajlí lazreꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dute̱ xe̱zr la xu nigá Le̱ꞌ. Dios beziꞌe̱ Le̱ꞌ xabáa.  



4

Ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ 1 Beꞌ

Láꞌazxa ba bdxixruj lie̱ꞌ wazrín zra xulusán bal-la benneꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, naꞌ chjácale̱ne̱ꞌ beꞌ caꞌ xelezí xe̱ na le̱ꞌ, ne xelezíꞌe̱ ca da xululéꞌe beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ. 2 Xuluzé̱ nague̱ꞌ ca da xuluse̱de benneꞌ we̱n lazreꞌ caꞌ, benneꞌ dxelún láweze da xrlátaje, ne québedxa zaj zua xel-la dxeléquebeꞌe xichaj lázrdawe̱ꞌ, ne zaj naque̱ꞌ lázrdau zizraj, naꞌ quebe zaj napeꞌ xel-la stuꞌ gate dxelún lazre̱ꞌ. 3 Benneꞌ caní quebe dxeluꞌe̱  



1 Timoteo 4

518

latja nu guchaga naꞌ, ne cáꞌanqueze nu xeꞌaj gagu bal-la da dxágudxu, lácala be̱n Dios da caꞌ chee̱ xelagu benneꞌ caꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ, ne benneꞌ caꞌ zaj núnbeꞌe̱ da li, ne xelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ; Xcalenuꞌ. 4 Xúgute̱ da be̱n Dios naca na chaweꞌ, ne quebe dxallaꞌ bi guzúadxu chaláꞌala, san dxal-laꞌ sidxu na, ne xe̱dxu Dios; Xcalenuꞌ, 5 laweꞌ da naca chaweꞌ lau Dios bítete̱ze da dxágudxu che dxundxu ca dxenná xrtizre̱ꞌ, ne che nábadxu Le̱ꞌ gune̱ꞌ gaca na da chaweꞌ.  



Benneꞌ we̱n zrin xrlátaje chee̱ Jesucristo 6 Che

dxusé̱denuꞌ bi bíchedxu caꞌ da caní, nacuꞌ bi we̱n zrin chaweꞌ chee̱ Jesucristo, naꞌ nazí lu naꞌu dizraꞌ chee̱ Dios, ne ca naca da dxusé̱dedxu, da naꞌ zéajle̱nuꞌ. 7 Quebe gulapa naꞌu da dxuluzaze bénneache, ne dizraꞌ xálaze. Bzazraj cuinuꞌ lu da naca chee̱ Dios. 8 Che dxuzazraj cuinuꞌ ca naca lu be̱l-laꞌ dxen chiuꞌ wácale̱queze na lueꞌ lateꞌ, san che dxuzazraj cuinuꞌ lu da naca chee̱ Dios, wácale̱ na lueꞌ lu xúgute̱ da dxunuꞌ, naꞌ naca na da sidxu ba neza lu xe̱zr la xu nigá, ne cáꞌanqueze lu xe̱zr la xu da za zaꞌ. 9 Da li naca da nigá, naꞌ xúgute̱ bénneache dxallaꞌ xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ na. 10 Chee̱ le̱ naꞌ dxudé xel-la ziꞌ cuínadxu dxundxu zrin laweꞌ da dxebeza lázredxu Dios ban, Bénneaꞌ naque̱ꞌ weselá chee̱ xúgute̱ bénneache, naꞌ dxuselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 11 Da caní dxal-laꞌ gusé̱denuꞌ bénneache, ne nne̱ xuenuꞌ le̱ꞌ xelune̱ꞌ na. 12 Quebe guꞌu lataj nu guzúa lueꞌ chaláꞌala laweꞌ da nacuꞌ benneꞌ cuideꞌ, san dxal-laꞌ gacuꞌ tu da guléꞌe na benneꞌ caꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo ca dxal-laꞌ xelune̱ꞌ. Guléꞌe na le̱ꞌ: Ne̱ chee̱ da dxuchálajuꞌ, ne ne̱ chee̱ da dxunuꞌ, ne ca nazriꞌinuꞌ le saꞌ ljwezruꞌ, ne ca naca Beꞌ Láꞌazxa zúale̱ne̱ꞌ lueꞌ, ne ca dxeajlí lazruꞌ Cristo, ne ca nacuꞌ du lazreꞌ. 13 Dxácate̱ xidaꞌ nedaꞌ, be̱n ziꞌ lazruꞌ gulabuꞌ xiche láꞌazxa láwela bénneache, ne gutipuꞌ lazreꞌ bi bíchedxu caꞌ, ne guzéajniꞌinuꞌ le̱ꞌ. 14 Quebe gusanuꞌ xel-la waca da be̱nna Dios lueꞌ gate buluzé̱ naꞌ benneꞌ gula caꞌ xichjuꞌ, ne gulenné̱ꞌ ca da bleꞌe Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ ca naca zrin chee̱ Xránadxu da dxal-laꞌ gunuꞌ. 15 Be̱n da caní du lazruꞌ chee̱ xeleléꞌe xúgute̱ bénneache nápaquezuꞌ da naca chee̱ Dios. 16 Bxue xanneꞌ cuinuꞌ, ne ca da  



















519

1 Timoteo 5

dxusé̱denuꞌ, ne guzé̱ chacha lu zrin chiuꞌ. Che gunuꞌ da caní, naꞌ guseláqueze cuinuꞌ, ne guseláquezuꞌ benneꞌ caꞌ xelenne̱ꞌ da guchálajuꞌ. Ca dxal-laꞌ xelaca benneꞌ caꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo

5

1 Quebe

cun til-luꞌ tu benneꞌ gula, san bzéajniꞌi le̱ꞌ ca xráquezuꞌ. Gúcale̱ benneꞌ cuideꞌ caꞌ ca bi bíchequezuꞌ. 2 Gúcale̱ nuꞌula gula caꞌ ca xrnáquezuꞌ. Gúcale̱ nuꞌula cuideꞌ caꞌ ca bi zánquezuꞌ, dute̱ lu xel-la dxapa ba láꞌana chiuꞌ. 3 Gúcale̱ nuꞌula ba nate benneꞌ chee̱ꞌ, nuꞌulaꞌ quebe nu xrtie̱ꞌ zradxa. 4 Che tu nuꞌula ba gute benneꞌ chee̱ꞌ ne zaj zraꞌ zríꞌine̱ꞌ, u zre sue̱ꞌ, le̱beꞌ dxal-laꞌ xelunbeꞌ ca da zaj nabágabeꞌ chee̱ xelácale̱beꞌ benneꞌ zaj naca xrtíaquezbeꞌ, ne xelunbeꞌ ca da zaj nabágabeꞌ chee̱ xra xrnabeꞌ, laweꞌ da naca na xrlátaje, ne da dxezaca ba lazreꞌ Dios. 5 Nuꞌula da li québedxa nu chiláꞌ chee̱ꞌ dxebeza lazre̱ꞌ Dios, ne dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios te zra, ne chizrela. 6 Nuꞌula caní, che dxune̱ꞌ ca da dxezaca ba lazreꞌ lé̱queze̱ꞌ, naque̱ꞌ ca benneꞌ ba nate. 7 Bdxixruj beꞌe benneꞌ caꞌ xelune̱ꞌ caní, chee̱ quebe gun na ba xen nu til-la le̱ꞌ. 8 Che nu benneꞌ quebe dxebéꞌe̱ gunne xue chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ tuze, ne da dxun na ba xen che quebe dxácale̱ne̱ꞌ xrtíaqueze̱ꞌ, ba bsane̱ꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, ne nácadxe̱ꞌ benneꞌ we̱n da zrinnaj ca tu benneꞌ quebe ne chéajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios. 9 Lu xiche naga zria la nuꞌula caꞌ quebe nu chiláꞌ chee̱ꞌ, benneꞌ dxácale̱le, dxal-laꞌ guzúajle la nuꞌula caní, nuꞌula naꞌ ba gudée̱ꞌ ga xun iza, ne guzúa tuze benneꞌ chee̱ꞌ. 10 Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ nuꞌula ba bé̱nle̱ꞌe̱ da xrlátaje ca da caní: Che ba bsegule̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ caꞌ. Che ba guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ bíchedxu belezrín lizre̱ꞌ. Che ba gúcale̱ne̱ꞌ benneꞌ caní dute̱ lu xel-la dxexruj lazreꞌ chee̱ꞌ. Che ba gúcale̱ne̱ꞌ benneꞌ dxedée̱ꞌ xel-la ziꞌ. Che bi xetú da xrlátaje ba be̱ne̱ꞌ. 11 Quebe guzríale lu xiche naꞌ nuꞌula caní che quebe ne xelezríe̱ꞌ ga xun iza laweꞌ da gagaze xucuasa xel-la dxelezá lazreꞌ chee̱ꞌ le̱ꞌ lu da naca chee̱ Cristo, naꞌ xelaca lazre̱ꞌ xuluchaga ne̱ꞌe̱ xecha lasa, 12 naꞌ xelebague̱ꞌ zria laweꞌ da bulusane̱ꞌ ca da guleche̱be lazre̱ꞌ chee̱ Cristo. 13 Cáꞌanqueze che dxeledé̱ꞌ tu tu xuꞌu, xelaque̱ꞌ zrawe̱de, ne quegaze zrawe̱de, san cáꞌanqueze xelaque̱ꞌ wetupa dizraꞌ bizruj, naꞌ xuluchixre chee̱ꞌ  























1 Timoteo 5, 6

520

lu xúgute̱ da xelenne̱ꞌ, ne xelenné̱ꞌ da quebe dxal-laꞌ xelenné̱ꞌ. 14 Chee̱ le̱ naꞌ dxaca lazraꞌ xuluxuchaga ne̱ꞌe̱ che ne zaj naqueꞌ nuꞌula cuideꞌ, ne xelezrá zríꞌine̱ꞌ, ne xuluxúe̱ꞌ lizre̱ꞌ, chee̱ quebe xelezí lataj xelezí tizra benneꞌ caꞌ dxelezre̱ꞌe̱ dxiꞌu. 15 Bal-la nuꞌula caní ba belexecuase̱ꞌ chee̱ Cristo, ne zjácale̱ne̱ꞌ da xriwe̱ꞌ. 16 Che nu benneꞌ dxeajlí lazre̱ꞌ Cristo, benneꞌ biu, u nuꞌula, che zua xrtie̱ꞌ naque̱ꞌ nuꞌula ba gute benneꞌ chee̱ꞌ, dxal-laꞌ gácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ quebe xelebaga bi caꞌ chee̱ Cristo da nigá, naꞌ benneꞌ caní welezequeꞌ xelácale̱ne̱ꞌ nuꞌula caní québedxa nu chiláꞌ chee̱ꞌ. 17 Che zaj zraꞌ benneꞌ gula caꞌ dxulusédene̱ꞌ cháwedauꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo, dxal-laꞌ gápale̱ꞌe̱le benneꞌ caꞌ ba láꞌana, naꞌ dxundxa na ba xen gápale ba láꞌana benneꞌ gula caꞌ dxuluchálajle̱queze̱ꞌ leꞌe dizraꞌ chee̱ Dios, ne dxulusé̱dene̱ꞌ leꞌe. 18 Lu xiche láꞌazxa dxenná na: Quebe cuꞌule xixruj dxuꞌa be̱zre, be̱ dxíchujbaꞌ zruaꞌ xtila. Cáꞌanqueze dxenná na: Benneꞌ we̱n zrin dxal-laꞌ siꞌe̱ xrlázruje̱ꞌ. 19 Quebe guzé̱ naguꞌ che nu gagu zria chee̱ tu benneꞌ gula chee̱ xudauꞌ che quebe xeleláꞌ chupa u chunna benneꞌ xelexeche̱be̱ꞌ. 20 Benneꞌ caꞌ dxelúnqueze̱ꞌ dul-la, dxal-laꞌ til-luꞌ benneꞌ caꞌ láwela xúgute̱ bi caꞌ chee̱ Cristo, chee̱ xelezrebe xezícadxa benneꞌ caꞌ. 21 Lau Dios, ne lau Xránadxu Jesucristo, ne lau gubáz blau caꞌ chee̱ xabáa chee̱ꞌ, dxusebagaꞌ lueꞌ chee̱ gunuꞌ da caní. Dxenné̱ xuedaꞌ lueꞌ quebe cueuꞌ ca zaj naca benneꞌ, ne quebe guchaꞌu ca gunuꞌ chee̱ tu tu benneꞌ. 22 Quebe xexúbenuꞌ nu la guzúateuꞌ lu zrin chee̱ Cristo chee̱ quebe baguꞌ dul-la chee̱ benneꞌ xula. Quebe gulapa naꞌu ne tu da cale̱la. 23 Laweꞌ da quebe chaweꞌ zua le̱ꞌu, ne tu lize dxaca na, québedxa xéꞌajuꞌ nísaze, san güeꞌe lateꞌ xrise uva wal-la. 24 Zaj naláꞌ dul-la chee̱ bal-la benneꞌ gate quebe nu ne guchiꞌa ca da zaj nune̱ꞌ, san dul-la da zaj nun xezícadxa benneꞌ caꞌ xululéꞌe lawe na te naꞌ. 25 Cáꞌanqueze zaj naláꞌ da xrlátaje da zaj nun bal-la benneꞌ, ne che zra da xrlátaje da quebe zaj naláꞌ, quebe gaca tu xelegáchequeze na. 1 Benneꞌ zaj nadaꞌu dxal-laꞌ xelápale̱ꞌe̱ ba láꞌana xrane̱ꞌ caꞌ chee̱ quebe nu nne̱ schanniꞌ chee̱ Dios, ne chee̱ da dxusé̱dedxu. 2 Che benneꞌ zaj nadaꞌu, zaj zraꞌ xrane̱ꞌ caꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, quebe dxal-laꞌ xuluzúe̱ꞌ le̱ꞌ chaláꞌala laweꞌ da zaj naque̱ꞌ benneꞌ biche̱ꞌ, san dxal-laꞌ xelune̱ꞌ zrin da nácadxa xrlátaje chee̱ xrane̱ꞌ caꞌ dxeleziꞌe̱ ba neza zrin naꞌ,  























6





521

1 Timoteo 6

laweꞌ da dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, ne zaj naque̱ꞌ benneꞌ biche̱ꞌ zaj nazriꞌine̱ꞌ. Bzéajniꞌi benneꞌ caꞌ da nigá ne bsizre le̱ꞌ. Da cale̱la da dxuluse̱de benneꞌ, ne xel-la gunníꞌa li 3 Che

nu benneꞌ dxusé̱dene̱ꞌ da zaj naca cale̱la da quebe zaj naca na tuze ca da bse̱de Xránadxu Jesucristo, ne ca da dxuse̱de da dxéajle̱dxu chee̱ Dios, 4 benneꞌ nigá dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ, ne quebe bi nézene̱ꞌ. Dxezá lázrele̱ꞌe̱ gutil-le̱ꞌ benneꞌ dizraꞌ ca naca chee̱ tu tu dizraꞌ caꞌ. Benneꞌ dxelún caní: Dxelaque̱ꞌ benneꞌ xre lazreꞌ, ne dxeledil-le̱ꞌ, ne dxulucháchale̱ ljwezre̱ꞌ, ne dxeléquene̱ꞌ dxun le saꞌ ljwezre̱ꞌ da cale̱la, 5 ne tu lize dxulutil-la dizraꞌ ljwezre̱ꞌ, ne zaj naque̱ꞌ benneꞌ zaj nazrinnaj lu xichaj lázrdawe̱ꞌ, ne quebe zaj nunbeꞌe̱ da li. Dxeléquene̱ꞌ zrin dxundxu chee̱ Cristo naca na tu da waca xuluchínene̱ꞌ chee̱ xelaque̱ꞌ benneꞌ gunníꞌa. Quebe gunuꞌ tuze benneꞌ caní. 6 Da li da zéajle̱dxu chee̱ Cristo naca na tu da gunníꞌa zren, naꞌ caní nácaqueze chee̱ tuze bénneaꞌ dxezaca ba lazre̱ꞌ ca da nape̱ꞌ. 7 Quebe bi núadxu gate gúlajdxu lu xe̱zr la xu nigá, ne quebe bi xexúadxu gate xezáꞌadxu nigá, 8 san che de̱ da gágudxu, ne zra lánadxu, dxal-laꞌ xezaca ba lázredxu nen da caꞌ. 9 Benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelaque̱ꞌ gunníꞌa, cheajlecházie̱ꞌ lu naꞌ da xriwe̱ꞌ, naꞌ cheajlechuꞌe̱ lu xralaj chee̱ le̱ na, chee̱ xelezá lazre̱ꞌ da xálaze, da dxulucáꞌana ditaj na bénneache, ne dxelegúꞌu na bénneache lu da ba xaꞌ naga xelebía xiꞌe̱. 10 Benneꞌ nazriꞌine̱ꞌ dumí dxune̱ꞌ xúgute̱ da cale̱la, naꞌ zaj zraꞌ bal-la benneꞌ gulezá lazre̱ꞌ na, naꞌ bulusane̱ꞌ xel-la dxeleajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, naꞌ ba gulezíꞌ lataj xel-la dxudía lu lázrdawe̱ꞌ.  











Da dxusizre Pablo Timoteo 11 Lueꞌ,

we̱n zrin chee̱ Dios, gucuasa lu da caní. Be̱n da naca xlátaje̱, ne bzua cuinuꞌ lu naꞌ Dios, ne guxeajlí lazreꞌ Cristo, ne bzriꞌi Le̱ꞌ, ne guca zren lazreꞌ, ne dxexruj lazreꞌ. 12 Gudíl-lale̱ da xriwe̱ꞌ, guchínenuꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ chiuꞌ. Be̱xru tipa xel-la nabán da chadía chacanna laweꞌ da bláwizra Dios lueꞌ chee̱ gapuꞌ da nigá, naꞌ ba bléꞌenuꞌ ca dxeajlí lazruꞌ Cristo láwela zaneꞌ benneꞌ dxelexeche̱be̱ꞌ chee̱ na. 13 Naꞌa, lau Dios, Bénneaꞌ nuzúe̱ꞌ xel-la nabán chee̱ xúgute̱ da naca ban, ne lau Jesucristo, Bénneaꞌ cáꞌanqueze bléꞌene̱ꞌ da naque̱ꞌ, ne beche̱be̱ꞌ chee̱ na  



1 Timoteo 6

522

lau Poncio Pilato, dxenné̱ xuedaꞌ lueꞌ. 14 Guzúꞌ dizraꞌ ca da dxapaꞌ lueꞌ, ne quebe guchaꞌu na. Dxal-laꞌ gunuꞌ na chee̱ quebe nu sequeꞌ bi nne̱ chiuꞌ ca zrin zra xeláꞌ Xránadxu Jesucristo. 15 Ca zrin zra chee̱ na Dios sel-le̱ꞌ Le̱ꞌ. Naque̱ꞌ Dios tu lichaꞌ, naꞌ Benneꞌ Láꞌazxa dxenná beꞌe̱. Naque̱ꞌ Wenná bea, Benneꞌ dxenná beꞌene̱ꞌ wenná bea caꞌ, ne naque̱ꞌ Xrana xúgute̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ xrana bénneache. 16 Tuze Dios quebe gatie̱ꞌ, ne zue̱ꞌ lu xel-la naxaníꞌ naga quebe nu sequeꞌ cheaj. Netú bénneache quebe ne léꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ, ne quebe nu gaca leꞌe Le̱ꞌ. Chee̱ Le̱ꞌ naca xel-la ba láꞌana, ne xel-la dxenná bea chadía chacanna. ¡Caꞌan gaca na! 17 Gunné̱ xue benneꞌ zaj naque̱ꞌ gunníꞌa lu xe̱zr la xu nigá chee̱ quebe xulucáꞌana szren cuine̱ꞌ, ne quebe xuluxrén lazre̱ꞌ xel-la gunníꞌa chee̱ꞌ, laweꞌ da quebe naca na da chadía chacanna. Dxal-laꞌ xuluxrén lazre̱ꞌ Dios ban, Bénneaꞌ dxúnnale̱ꞌe̱ dxiꞌu xúgute̱ da dxechínedxu chee̱ sidxu da ba neza. 18 Gunné̱ xue benneꞌ caní xelune̱ꞌ da xrlátaje, ne xelaque̱ꞌ benneꞌ gunníꞌa lu da xrlátaje da xelune̱ꞌ, ne bi xulunézruje̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ, ne xulunézrujle̱ꞌe̱ na. 19 Caní gaca, xelezruéꞌene̱ꞌ xel-la gunníꞌa da gaca na tu da guzúa chacha na le̱ꞌ lu zra da za zaꞌ, ne xelape̱ꞌ xel-la nabán da zeajlí canna. 20 Lueꞌ, Timoteo, bxue xanne da nuzúa Dios lu naꞌu. Quebe guzé̱ naguꞌ dizraꞌ xálaze chee̱ xe̱zr la xu nigá, da naꞌ dxelenná bal-la benneꞌ naca na xel-la sina. Da nigá naca na da we̱n lazreꞌ. 21 Bal-la benneꞌ gulezíꞌe̱ na, naꞌ bulusane̱ꞌ xel-la dxeleajlí lazreꞌ chee̱ꞌ. Dxenábedaꞌ Dios gune̱ꞌ da chaweꞌ chiuꞌ. ¡Caꞌan gaca na!  















DIZRAꞌ GUDXUPEꞌ DA BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ TIMOTEO Pablo dxugape̱ꞌ diuzre Timoteo

1

1 Nedaꞌ,

Pablo, nacaꞌ gubáz chee̱ Jesucristo laweꞌ da guca lazreꞌ Dios gacaꞌ caní, chee̱ cuꞌa lban ca naca xel-la nabán da guche̱be lazreꞌ Dios gunne̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Jesucristo. 2 Dxuzúajaꞌ da nigá chiuꞌ lueꞌ Timoteo, bi chiaꞌ nazríꞌi lazraꞌ, naꞌ dxenabaꞌ Xradxu Dios, ne Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ da chaweꞌ chiuꞌ, ne xexache lazre̱ꞌ lueꞌ, ne gunne̱ꞌ chiuꞌ xel-la dxebeza zri lazreꞌ.  

Pablo dxusízrene̱ꞌ Timoteo chee̱ gunbeꞌ zrin chee̱ Cristo 3 Te

zra ne chizrela gate dxuchálajle̱naꞌ Dios, ne dxeajsá lazraꞌ lueꞌ, dxápequezaꞌ Dios: Xcalenuꞌ, Bénneaꞌ dxunaꞌ zrin chee̱ꞌ, ne quebe bi zua da dxagu na zria lu xichaj lázrdawaꞌ. Dxunaꞌ zrin naꞌ ca belúnqueze xra xrtawaꞌ caꞌ. 4 Dxeajsá lázrquezaꞌ ca gudxezruꞌ gate naꞌ bezáꞌa naga zuꞌ, ne dxaca lázrele̱ꞌa xeléꞌedaꞌ lueꞌ chee̱ gápale̱ꞌa xel-la dxebé. 5 Cáꞌanqueze dxeajsá lazraꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ li da napuꞌ. Xrnaꞌu gula, Loida, ne xrnaꞌu, Eunice gulape̱ꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ caní, naꞌ nuxrén lazraꞌ lueꞌ nápaquezuꞌ na. 6 Chee̱ le̱ naꞌ dxuzéajniꞌidaꞌ lueꞌ guchínenuꞌ ca da be̱nna Dios lueꞌ gate naꞌ bzeaꞌ naꞌa xichjuꞌ, ne gunabaꞌ gun Dios da chaweꞌ chiuꞌ. 7 Beꞌ Láꞌazxa be̱nna Dios dxiꞌu quebe dxune̱ꞌ dxiꞌu bi zra chebe, san dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-la wal-la, ne xel-la zriꞌi lazreꞌ, ne dxune̱ꞌ dxiꞌu benneꞌ dxenná beꞌe cuina. 8 Chee̱ le̱ naꞌ quebe gapa stuꞌ ca naca chee̱ Xránadxu, ne cáꞌanqueze ca naca chiaꞌ nedaꞌ, xuꞌa lizre xia nigá laweꞌ da dxunaꞌ zrin chee̱ Cristo, san bchaga lau lueꞌ xel-la ziꞌ da dxeledé benneꞌ caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ  









523

2 Timoteo 1, 2

524

dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Jesús, naꞌ Dios gutípaqueze̱ꞌ lazruꞌ. 9 Dios bselé̱ꞌ dxiꞌu, ne bláwizre̱ꞌ dxiꞌu chee̱ guzúa cuínadxu lu naꞌ Le̱ꞌ, quegá laweꞌ da be̱ndxu tu da xrlátaje, san laweꞌ da guca lázrequeze Le̱ꞌ gaca na caní, ne laweꞌ da bzriꞌine̱ꞌ dxiꞌu, nazrágadxu chee̱ Cristo. Dios bzriꞌine̱ꞌ dxiꞌu gate quebe ne gunte̱ꞌ xe̱zr la xu nigá, 10 naꞌ bléꞌene̱ꞌ xel-la zriꞌi lazreꞌ nigá naꞌa, laweꞌ da gusel-le̱ꞌ Jesucristo, weselá chee̱dxu, naꞌ bzria xiꞌe̱ xella dxenná bea chee̱ xel-la gute, ne bléꞌene̱ꞌ bénneache ca gaca xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ xel-la nabán chadía chacanna, ca dxennáqueze dizraꞌ chaweꞌ da dxuchálajdxu. 11 Dios bzue̱ꞌ nedaꞌ chee̱ guchálajaꞌ ca naca dizraꞌ chaweꞌ nigá, ne be̱ne̱ꞌ nedaꞌ benneꞌ gubáz chee̱ꞌ chee̱ gusé̱dedaꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. 12 Chee̱ le̱ naꞌ dxedéaꞌ xel-la ziꞌ caní. Quebe dxapa stuꞌa ne̱ chee̱ da nigá, laweꞌ da núnbeꞌa Bénneaꞌ nuxrén lazraꞌ, ne nezdaꞌ nape̱ꞌ xel-la waca cuꞌu chawe̱ꞌ da nuzúaꞌ lu ne̱ꞌe̱ ca zrindxa zra naꞌ. 13 Be̱xru tipa ca naca dizraꞌ da bsé̱dedaꞌ lueꞌ, ne quebe gusanuꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ, ne xel-la zriꞌi lazreꞌ da nápadxu laweꞌ da nácadxu bi chee̱ Jesucristo. 14 Ne̱ chee̱ xel-la waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ zue̱ꞌ xichaj lázrdaudxu, be̱xru tipa da naꞌ nuzúa Dios lu naꞌu. 15 Ba nézenuꞌ ca belún xúgute̱ bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ naga nababa Asia. Gulebéaj xíchaje̱ꞌ nedaꞌ. Cáꞌanqueze Figelo, ne Hermógenes belune̱ꞌ tu zren benneꞌ caꞌ. 16 Dxenabaꞌ Xránadxu xexache lazre̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre Onesíforo. Gúcale̱ le̱ꞌ nedaꞌ zaneꞌ lásaqueze, ne quebe gudapa stue̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ, xuꞌa lizre xia. 17 Gate ble̱ꞌe̱ xe̱zre Roma, bexílaje̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ bezrélene̱ꞌ nedaꞌ. 18 Dxenabaꞌ Xránadxu xexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ lu zra náꞌ gate xeláꞌ Le̱ꞌ. Ba nézenuꞌ ca gúcale̱le̱ꞌe̱ne̱ꞌ dxiꞌu lu xe̱zre Efeso.  



















Benneꞌ we̱n zrin du lazreꞌ chee̱ Jesucristo

2

1 Lueꞌ,

zriꞌinaꞌ, guzé̱ tipa ne̱ chee̱ da xrlátaje da nápadxu laweꞌ da nácadxu bi chee̱ Jesucristo. 2 Ca da bennuꞌ bchálajaꞌ láwela benneꞌ zan, benneꞌ belexeche̱be̱ꞌ naca na da li, bzua na lu naꞌ benneꞌ zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ, benneꞌ xelezéquene̱ꞌ xulusé̱dene̱ꞌ na benneꞌ xula. 3 Lueꞌ dxal-laꞌ gacuꞌ benneꞌ we̱n zrin du lazreꞌ chee̱ Jesucristo, guchaga lauꞌ xel-la ziꞌ ca tu benneꞌ zeje̱ꞌ wedil-la. 4 Netú benneꞌ zeje̱ꞌ wedil-la, benneꞌ xuꞌe̱ lu zrin chee̱ xrane̱ꞌ, quebe dxune̱ꞌ zrin xula, laweꞌ da dxaca lazre̱ꞌ xezaca ba lazreꞌ  





525

2 Timoteo 2

xrane̱ꞌ chie̱ꞌ. 5 Cáꞌanqueze, benneꞌ xuꞌe̱ lu witaj quebe zrueꞌene̱ꞌ da xexale̱ꞌ che quebe quítaje̱ꞌ ca naca chee̱ na. 6 Cáꞌanqueze benneꞌ dxaza dxaꞌana, benneꞌ dxúnle̱ꞌe̱ zrin, dxal-laꞌ xezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ lina chee̱ꞌ. 7 Blaba lazreꞌ ca da dxapaꞌ lueꞌ, naꞌ Xránadxu guzéajniꞌine̱ꞌ lueꞌ xúgute̱ na. 8 Bsa lazreꞌ ca naca chee̱ Jesucristo, guque̱ꞌ xrtia David, ne bebane̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, ca dxenná dizraꞌ chaweꞌ da dxuchálajaꞌ nedaꞌ. 9 Ne̱ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ nigá dxedéaꞌ xella ziꞌ, ne xuꞌa lizre xia nigá ca tu benneꞌ we̱n da zrinnaj, san dizraꞌ chee̱ Dios quebe nu sequeꞌ cuꞌu le̱ na lizre xia. 10 Chee̱ le̱ naꞌ xúgute̱ da caꞌ dxuchaga lawaꞌ ne̱ chee̱ benneꞌ caꞌ ba gucáꞌa Dios le̱ꞌ, chee̱ cáꞌanqueze benneꞌ caꞌ xelelé̱ꞌ ne̱ chee̱ Jesucristo, ne xelexexúꞌe̱ lu xabáa chadía chacanna. 11 Da nigá naca na da li: Che nuzúa cuínadxu gátedxu ca bzua cuina Le̱ꞌ, cáꞌanqueze waca bandxu nen Le̱ꞌ. 12 Che dxededxu xel-la ziꞌ, naꞌ nna béaquezdxu tu zren nen Le̱ꞌ. Che quebe xeché̱bedxu nácadxu bi chee̱ Le̱ꞌ, cáꞌanqueze Le̱ꞌ quebe xeche̱be̱ꞌ nácadxu bi chee̱ꞌ. 13 Che dxiꞌu quebe nácadxu li lazreꞌ, Le̱ꞌ nácaqueze̱ꞌ li lazreꞌ. Dios québequeze guché̱ꞌe̱ ca naque̱ꞌ.  













Tu benneꞌ we̱n zrin du lazreꞌ 14 Bsa

lazreꞌ bi bíchedxu caꞌ, ne bsizre le̱ꞌ lu La Xránadxu québedxa xulutil-la dizraꞌ ljwezre̱ꞌ. Xel-la dxutil-la dizra ljwezre quebe bi culuén napa na, san dxuxrinnaj na xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ dxelénne̱ꞌ na. 15 Be̱n ba xuzre gacuꞌ we̱n zrin du lazreꞌ lau Dios, naꞌ quebe gaca xel-la stuꞌ chiuꞌ, laweꞌ da dxuchínenuꞌ xrlátaje dizraꞌ li. 16 Quebe gulapa naꞌu dizraꞌ xálaze, ne dizraꞌ sban da dxuluchálajze bénneache, da caꞌ dxulucuasa na bénneache lu da naca chee̱ Dios. 17 Dizraꞌ sban caní dxuluxrinnaj na xichaj lázrdau bénneache ca dxun tu we̱ꞌ da dxuzru na lu be̱l-laꞌ dxen chee̱dxu. Caní guca chee̱ Himeneo, ne Fileto, 18 benneꞌ caꞌ gulecuase̱ꞌ lu xel-la li, naꞌ dxelenné̱ꞌ ba belexebán benneꞌ gate, naꞌ dxuluxrínnaje̱ꞌ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ bal-la benneꞌ. 19 Dios ba gudixruj biꞌe̱ xrtizre̱ꞌ da naca na ca tu lane xuꞌu chee̱ xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu, da dxenná caní: Xránadxu núnbeꞌe̱ bi chie̱ꞌ caꞌ Cáꞌanqueze  









2 Timoteo 2, 3

526

dxenná na: Xúgute̱ bi caꞌ chee̱ Cristo québedxa dxal-laꞌ xelune̱ꞌ da cale̱la. 20 Tu lu xuꞌu zaca, quegá zraꞌ tuze zriga xéꞌena da zaj naca na oro ne plata, san cáꞌanqueze zaj zraꞌ da zaj naca na xiaj ne xu. Dxuluchínene̱ꞌ da caꞌ zaj zácadxa lu da zaca, naꞌ xezícadxa da caꞌ dxuluchínene̱ꞌ ájate̱ze. 21 Nácadxu ca zriga xéꞌena caꞌ. Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ ca tu da zaca, chee̱ gaque̱ꞌ benneꞌ guchine Xránadxu lu zrin xrlátaje chee̱ꞌ, dxal-laꞌ xexadxe̱ꞌ ca naca da cale̱la caꞌ. 22 Bxue xanneꞌ cuinuꞌ ca zaj naca da caꞌ dxelezá lazreꞌ benneꞌ cuideꞌ caꞌ, ne quebe gusanuꞌ da xrlátaje da dxunuꞌ, ne ca dxeajlí lazruꞌ Cristo, ne ca nazriꞌinuꞌ Le̱ꞌ, ne ca dxebeza zri lazruꞌ, da caꞌ dxunuꞌ tu zren nen xúgute̱ benneꞌ caꞌ du lazre̱ꞌ dxululáwizre̱ꞌ Xránadxu. 23 Quebe gulapa naꞌu dizraꞌ xálaze, ne dizraꞌ quebe zeaj xrlátaje, laweꞌ da nézenuꞌ dxuluzúa na bénneache lu da ba xaꞌ. 24 Benneꞌ we̱n zrin chee̱ Xránadxu: Quebe dxal-laꞌ tíl-lale̱ne̱ꞌ benneꞌ. Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ nen xúgute̱ bénneache. Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ dxezeque̱ꞌ gusé̱dene̱ꞌ bénneache. Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ zren lazreꞌ, 25 ne dute̱ xel-la dxexruj lazreꞌ gusízrene̱ꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Caní dxal-laꞌ gune̱ꞌ che ba benla Dios xelexexéaje lazre̱ꞌ benneꞌ ca chee̱ xelúnbeꞌe̱ da li, 26 naꞌ xelelé̱ꞌ lu xralaj chee̱ da xriwe̱ꞌ, naga nuzrá na le̱ꞌ, naꞌ dxelune̱ꞌ ca da dxenná le̱ na.  









3

Ca xelaca bénneache lu zra bze̱be 1 Cáꞌanqueze

dxal-laꞌ nézele lu zra bze̱be niꞌ gaca na ste̱be chee̱ bénneache. 2 Bénneache caꞌ xelaque̱ꞌ: Benneꞌ xelezríꞌize cuina, ne xelezríꞌine̱ꞌ dumí. Xulucáꞌana szren cuine̱ꞌ, ne xulucáꞌana cuine̱ꞌ ca benneꞌ blau caꞌ. Xelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Dios, ne quebe xuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ xra xrne̱ꞌe̱. Xelaque̱ꞌ benneꞌ quebe dxelezí le̱, ne benneꞌ quebe dxelapa ba láꞌana Dios. 3 Quebe xelaque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne quebe xelexexache lazre̱ꞌ ljwezre̱ꞌ. Xelenné̱ꞌ chee̱ ljwezre̱ꞌ, ne quebe xelenná beꞌe cuine̱ꞌ.  

527

2 Timoteo 3

Xelaque̱ꞌ benneꞌ snia caꞌ, ne xuluzúe̱ꞌ chaláꞌala da naca xrlátaje. 4 Quebe xelaque̱ꞌ li lazreꞌ nen ljwezre̱ꞌ. Xelaque̱ꞌ benneꞌ dxelexube. Xeléquene̱ꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ szrente̱. Xelexezaca ba lázredxene̱ꞌ da caꞌ dxeledánene̱ꞌ quézcala da naca chee̱ Dios. 5 Lácala xululéꞌe cuine̱ꞌ ca benneꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios, quebe súale̱ le̱ꞌ xel-la waca chee̱ Dios. Quebe gunuꞌ tu zrén benneꞌ caꞌ. 6 Ca zaj naca benneꞌ caní zaj naca benneꞌ caꞌ zjaque̱ꞌ tu tu xuꞌu, ne dxelezí xe̱ꞌe̱ nuꞌula quebe zaj zie̱ꞌ du lazreꞌ, ne zaj zua da dxagu na zria lázrdawe̱ꞌ da naca chee̱ xtul-leꞌ. Xel-la dxelezá lazreꞌ chee̱ nuꞌula caní nazrube xu na le̱ꞌ. 7 Lácala tu dxulusé̱dezqueze̱ꞌ chee̱ xel-la li, cabataꞌ dxeléajniꞌiquezne̱ꞌ na. 8 Ca belún Janes ne Jambres, benneꞌ wazráꞌ caꞌ, benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ Moisés, cáꞌanqueze dxelún benneꞌ caní, dxeledábague̱ꞌ xel-la li. Zaj nazrinnaj xichaj lázrdawe̱ꞌ, ne belexecuase̱ꞌ lu xel-la dxeajlí lazreꞌ chee̱ Dios. 9 Quebe bi xelezruéꞌe benneꞌ caní, laweꞌ da xeleque béꞌequeze xúgute̱ bénneache zaj naque̱ꞌ benneꞌ xálaze, ca gulaca benneꞌ chupa caꞌ guledábague̱ꞌ Moisés.  







Da bze̱be da dxusebaga Pablo Timoteo 10 Ba

benuꞌ: Ca da bzéajniꞌidaꞌ bénneache, ne bléꞌequeznuꞌ ca bé̱nquezaꞌ. Nézenuꞌ da dxaca lazraꞌ gunaꞌ, ne ca dxeajlí lazraꞌ Cristo. Bchaga lawaꞌ da guzxacaꞌ, ne nazríꞌidaꞌ xúgute̱ bénneache. Nézenuꞌ ca naca xel-la zren lazreꞌ chiaꞌ. 11 Bléꞌenuꞌ ca guláu ziꞌ xuzre̱ꞌ nedaꞌ, ne ca gudéaꞌ xel-la ziꞌ. Nézenuꞌ xúgute̱ da guzracaꞌ lu xe̱zre Antioquía, ne xe̱zre Iconio, ne xe̱zre Listra. Guláu ziꞌ xuzre benneꞌ caꞌ nedaꞌ, naꞌ Xránadxu bselé̱ꞌ nedaꞌ lu xúgute̱ da caꞌ. 12 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ, benneꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelúnqueze̱ꞌ ca da dxenná Jesucristo, weláu ziꞌ xúzrequeze bénneache le̱ꞌ. 13 Benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne benneꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱ welúndxaqueze̱ꞌ da cale̱la. Xelezí xe̱ꞌe̱ bénneache, naꞌ benneꞌ xula xelezí xe̱ꞌe̱ benneꞌ caní. 14 Lueꞌ, guzé̱ chacha ca da ba naxéajniꞌinuꞌ, da naꞌ nuxrén lazruꞌ. Nézqueznuꞌ nu bse̱de lueꞌ, 15 naꞌ ne nácateuꞌ bídauꞌte̱ ba  







2 Timoteo 3, 4

528

núnbeꞌu da dxenná lu xiche láꞌazxa, da dxezeque na guzéajniꞌi na lueꞌ, chee̱ lauꞌ laweꞌ da dxeajlí lazruꞌ Jesucristo. 16 Xúgute̱ da naxúaj na lu xiche láꞌazxa naca na da bzéajniꞌi Dios benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Le̱ꞌ, ne naca na da dxuzéajniꞌi na dxiꞌu, ne da dxedil-la na benneꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne da dxusizre na dxiꞌu, ne da dxuléꞌe na dxiꞌu ca dxal-laꞌ gundxu da xrlátaje, 17 chee̱ gaca du lazreꞌ bi chee̱ Dios, naꞌ gácabeꞌ bi naze̱de xanne chee̱ gunbeꞌ xúgute̱ da xrlátaje. 1 Lau Dios, ne lau Xránadxu Jesucristo, Bénneaꞌ guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ ban caꞌ, ne chee̱ benneꞌ gate caꞌ gate ze̱ꞌe̱ xedajnná beꞌe̱, dxusebagaꞌ lueꞌ 2 guchálajuꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, ne gunuꞌ ba xuzre guchálajuꞌ che xuluzé̱ naga bénneache, ca xuluzé̱ nague̱ꞌ. Bzéajniꞌi benneꞌ caꞌ dute̱ xel-la zren lazreꞌ chiuꞌ, ne bleꞌe le̱ꞌ ca da zaj nabague̱ꞌ. Gudil-la, ne bsizre benneꞌ caꞌ. 3 Caní dxal-laꞌ gunuꞌ laweꞌ da wazrín zra québedxa xuluzé̱ naga bénneache chee̱ xel-la li da dxusé̱dedxu. Ca dxelezá lázrqueze le̱ꞌ, xulunné̱ꞌ zaneꞌ benneꞌ xulusé̱dene̱ꞌ le̱ꞌ ca da dxelaca lázreze le̱ꞌ xelenne̱ꞌ. 4 Québedxa xuluzé̱ nague̱ꞌ da li. Wuluzé̱ nague̱ꞌ dizraꞌ da dxuluzaze bénneache. 5 Naꞌ lueꞌ, bzéajniꞌi cuinuꞌ lu xúgute̱ da caní. Bchaga lau xel-la ziꞌ da teuꞌ. Bzua cuinuꞌ chee̱ guchálajuꞌ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Cristo, ne be̱n zrin da nabaguꞌ chee̱ Cristo. 6 Ba bzrin zra guzúaꞌ xel-la nabán chiaꞌ lu naꞌ Dios, laweꞌ da ba zua bagu xelutie̱ꞌ nedaꞌ. 7 Du lazraꞌ gudábagaꞌ benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ da naca chee̱ Cristo. Tu bé̱nzquezaꞌ ca naca da li chee̱ꞌ, ne ba bexuzre be̱naꞌ da bsebaga Cristo nedaꞌ gunaꞌ. 8 Laweꞌ da be̱naꞌ da xrlátaje, naꞌa ba dxebeza da dxexalaꞌ nedaꞌ, da naꞌ gunna Xránadxu nedaꞌ lu zra naꞌ, ne quegá tuzaꞌ nedaꞌ gunne̱ꞌ na. Cáꞌanqueze gunézruje̱ꞌ na chee̱ benneꞌ caꞌ dute̱ xella zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ dxelebeze̱ꞌ zra xelé̱ꞌe̱.  



4

















Pablo dxuléꞌene̱ꞌ Timoteo ca dxal-laꞌ gunbeꞌ 9 Be̱n

ba xuzre xídazeuꞌ xedajnnáꞌu nedaꞌ. 10 Ba guleaj xichaj Demas nedaꞌ laweꞌ da dxedánedxabeꞌ da naca chee̱ xe̱zr la xu nigá, ne ba zexíajbeꞌ Tesalónica. Crescente ba gusel-laꞌbeꞌ zexíajbeꞌ naga nababa Galacia, naꞌ Tito gusel-laꞌ-beꞌ naga nababa Dalmacia. 11 Tuze Lucas zúale̱beꞌ nedaꞌ. Bexilaj Marcos, naꞌ guché̱ꞌ-beꞌ tu zrén le̱n lueꞌ, laweꞌ da wazéquebeꞌ gácale̱beꞌ nedaꞌ lu zrin chee̱ Cristo. 12 Tíquico gusel-laꞌ-beꞌ lu xe̱zre Efeso. 13 Gate xiduꞌ, gúaguꞌ gabán chiaꞌ da nucáꞌanaꞌ xe̱zre Troas lizre  







529

2 Timoteo 4

Carpo. Cáꞌanqueze guꞌu xiche caꞌ bcáꞌanaꞌ ga naꞌ, ne da dxunte̱ na ba xen guꞌu xiche caꞌ zaj naca na xide. 14 Alejandro, benneꞌ gubizre xia bsacaꞌ zíꞌle̱ꞌe̱ nedaꞌ. Xránadxu gunézruje̱ꞌ lazruj chee̱ꞌ ca da be̱ne̱ꞌ. 15 Bxue xanne cuinuꞌ chee̱ benneꞌ nigá laweꞌ da ba gudábagale̱ꞌe̱ dizraꞌ da dxuchálajdxu. 16 Da nedxu lasa gate beche̱baꞌ ca naca chiaꞌ lau benneꞌ xuꞌu laweꞌ caꞌ, netú benneꞌ quebe gúcale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. Xúgute̱ꞌ buluzáꞌ xíchaje̱ꞌ nedaꞌ. 17 Gúcale̱ Xránadxu nedaꞌ, ne btipe̱ꞌ lazraꞌ chee̱ guzéquedaꞌ bchálajaꞌ dizraꞌ chaweꞌ lau xúgute̱ benneꞌ caꞌ quebe zaj naque̱ꞌ judío. Caꞌan guca bselá Xránadxu nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ, ca dxun benneꞌ dxuselé̱ꞌ béadu caꞌ lu dxuꞌa be̱zre xixreꞌ, 18 naꞌ guseláqueze̱ꞌ nedaꞌ lu xúgute̱ da cale̱la, ne guxúequeze̱ꞌ nedaꞌ ca zrin zra xezrinaꞌ xabáa naga dxenná bea Le̱ꞌ. ¡Gaca báqueze Le̱ꞌ! ¡Caꞌan gaca na!  









Benneꞌ chee̱ Cristo dxulugapa diuzre ljwezre̱ꞌ 19 Dxugapaꞌ

diuzre Priscila, ne Aquilo, ne benneꞌ zaj zraꞌ lizre Onesíforo. 20 Erasto begáꞌanabeꞌ xe̱zre Corinto, naꞌ bcáꞌanaꞌ Trófimo lu xe̱zre Mileto laweꞌ da quebe chaweꞌ zúabeꞌ. 21 Be̱n ba xuzre xiduꞌ nigá dxácate̱ quebe ne chúꞌudxu beuꞌ zaga. Eubulo, ne Pudente, ne Lino, ne Claudia, ne xúgute̱ bi bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ nigá dxulugape̱ꞌ lueꞌ diuzre. 22 Dxenabaꞌ Xránadxu Jesucristo súale̱ne̱ꞌ lueꞌ, ne dxenabaꞌ Dios gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ xúgute̱le leꞌe. ¡Caꞌan gaca na!  





DIZRAꞌ DA BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ TITO Pablo dxugape̱ꞌ Tito diuzre

1

1 Nedaꞌ,

Pablo, nacaꞌ we̱n zrin chee̱ Dios, ne gubáz chee̱ Jesucristo chee̱ guzéajniꞌidaꞌ benneꞌ caꞌ ba gucáꞌa Dios chee̱ xeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, ne xelúnbeꞌe̱ da naca li lazreꞌ chee̱ da naca chee̱ Dios, 2 ne chee̱ xelebeza lazre̱ꞌ xel-la nabán chadía chacanna, da guche̱be lazreꞌ Dios gunne̱ꞌ chee̱dxu gate za gunte̱ꞌ xe̱zr la xu nigá. Dios quebe dxun lazre̱ꞌ, 3 naꞌ naꞌa, ca ba bzrin zra chee̱ na, ba bzéajniꞌine̱ꞌ dxiꞌu ca naca xrtizre̱ꞌ ne̱ chee̱ da bxrizeꞌ Dios nedaꞌ cuꞌa lban chee̱ na. Dios nácaqueze̱ꞌ weselá chee̱dxu. 4 Dxuzúajaꞌ da nigá chiuꞌ, Tito. Nacuꞌ ca zríꞌinequezaꞌ laweꞌ da dxeajlí lázredxu Cristo. Dxenabaꞌ lau Xradxu Dios, ne lau Xránadxu Jesucristo, Benneꞌ weselá chee̱dxu, gune̱ꞌ chiuꞌ da cháwedauꞌ, ne xexache lazre̱ꞌ lueꞌ, ne gunne̱ꞌ lueꞌ xel-la dxebeza zri lazreꞌ.  





Zrin da dxun Tito lu xe̱zr la xu Creta 5 Bcáꞌanaꞌ

lueꞌ lu xe̱zr la xu Creta da naxechaj nisa chee̱ gucáꞌana chawuꞌ da quebe begáꞌana chaweꞌ ládujla bíchedu caꞌ, ne chee̱ gunnituꞌ benneꞌ gula chee̱ xudauꞌ tu tu xé̱zredu caꞌ, cáte̱ze bxrísedaꞌ lueꞌ gunuꞌ. 6 Tu benneꞌ gula chee̱ xudauꞌ: Dxal-laꞌ gaqueꞌ benneꞌ quebe bi zua da gagu na chie̱ꞌ. Dxal-laꞌ súale̱ne̱ꞌ tuze nuꞌula. Zríꞌine̱ꞌ dxal-laꞌ xelácabeꞌ bi ba dxéajlí lázrebeꞌ Cristo. Quebe bi da zrinnaj dxelún zríꞌine̱ꞌ caꞌ, ne quebe gaca nu gagu zria chee̱ da dxelunbeꞌ. 7 Laweꞌ da xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ zrin chee̱ Dios, tu benneꞌ dxuxúe̱ꞌ benneꞌ zaj nababe̱ꞌ chee̱ Cristo:  



530

531

Tito 1, 2

Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ quebe bi zua da gagu na zria chee̱ꞌ. Quebe dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ. Quebe dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ xichaj zraꞌa. Quebe dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ dxéꞌaje̱ꞌ da dxuzuzre na le̱ꞌ. Quebe dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ dxedíl-lale̱ne̱ꞌ bénneache. Quebe dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ dxucúdee̱ꞌ. 8 Dxal-laꞌ súate̱ze̱ꞌ siꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ zjaque̱ꞌ lizre̱ꞌ. Dxal-laꞌ gune̱ꞌ da naca cháwedauꞌ. Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ nna beꞌe cuine̱ꞌ. Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ xrlátaje. Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ nuzúa cuine̱ꞌ chee̱ Dios. Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ dxuzéajniꞌi cuine̱ꞌ. 9 Dxal-laꞌ gaque̱ꞌ benneꞌ nuzúa cuine̱ꞌ chee̱ dizraꞌ li. Dizraꞌ li naca na da bse̱de nu benneꞌ le̱ꞌ chee̱ séquene̱ꞌ gusízrene̱ꞌ benneꞌ xubla ne̱ chee̱ da li da dxusé̱dene̱ꞌ, ne chee̱ séquene̱ꞌ guzexruje̱ꞌ lazreꞌ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ chee̱ da li naꞌ. 10 Caní dxal-laꞌ gune̱ꞌ laweꞌ da zrále̱ꞌe̱ benneꞌ dxelenné̱ꞌ chee̱ dizraꞌ li, benneꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱ benneꞌ xubla lu da xala da dxlenné̱ꞌ. Zaneꞌ benneꞌ Israel dxelune̱ꞌ caní. 11 Dxal-laꞌ guzúa zriuꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ da caní laweꞌ da dxuluxrínnaje̱ꞌ xichaj lázxdau xúgute̱ benneꞌ zaj zraꞌ tu tu xuꞌu naga dxelúꞌe̱ chee̱ xulusé̱dene̱ꞌ da quebe naca xrlátaje. Dxelune̱ꞌ caní chee̱ xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ dumí. Da nigá da dxelune̱ꞌ naca na da cale̱la. 12 Tu benneꞌ Creta naga zuꞌ, benneꞌ gunné̱ꞌ waláz chee̱ xudauꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, gunné̱ꞌ: “Benneꞌ Creta zaj nácaqueze̱ꞌ we̱n lazreꞌ, ne zaj naque̱ꞌ ca be̱ snia caꞌ, ne zaj naque̱ꞌ benneꞌ wagu xrataꞌ, ne zrawe̱de.” 13 Da li gunné̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ gudíllaqueze benneꞌ caꞌ chee̱ xelaque̱ꞌ li lazreꞌ ca dxeleajlí lazre̱ꞌ Cristo, 14 ne chee̱ quebe xuluzé̱ nague̱ꞌ dizraꞌ da dxuluzaze benneꞌ Israel caꞌ, ne ca naca da nadxixruj bea caꞌ da dxelún benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala dizraꞌ li. 15 Xúgute̱ naca na xrlátaje chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naca xrlátaje xichaj lázrdawe̱ꞌ, san chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da sban, ne québedxa dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Cristo, quebe bi de̱ da naca xrlátaje. Zaj nazrinnaj xichaj lázrdawe̱ꞌ. 16 Benneꞌ caní dxelenné̱ꞌ zaj núnbeꞌene̱ꞌ Dios, san da dxelune̱ꞌ dxuléꞌe na quebe naca da li da dxelenné̱ꞌ. Zaj naque̱ꞌ benneꞌ we̱n da sban, ne benneꞌ we̱n da cale̱la, ne quebe xelezéquene̱ꞌ xelune̱ꞌ tu da xrlátaje. 1 Dxal-laꞌ guchálajuꞌ da caꞌ dxuse̱de na dxiꞌu da naca li. 2 Benneꞌ gula chee̱ xudauꞌ:  













2





Tito 2

532

Dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ benneꞌ dxelenná béꞌe cuine̱ꞌ. Dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ benneꞌ du lazreꞌ. Dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ benneꞌ dxuluzéajniꞌi cuine̱ꞌ. Dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ li lazreꞌ ca dxleajlí lazre̱ꞌ Cristo, ne ca zaj nazríꞌine̱ꞌ Le̱ꞌ, ne ca naca xel-la zren lazreꞌ chee̱ꞌ. 3 Cáꞌanqueze nuꞌula gula caꞌ chee̱ xudauꞌ: Dxal-laꞌ dxelapa ba láꞌana Dios ca naca xúgute̱ da dxelune̱ꞌ. Quebe dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ benneꞌ dxulutupe̱ꞌ dizraꞌ bizruj. Quebe dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ benneꞌ dxeléꞌaje̱ꞌ da xuzuzre na le̱ꞌ. Dxal-laꞌ xulusé̱dene̱ꞌ da naca xrlataje̱ 4 chee̱ gaca xulusé̱dene̱ꞌ nuꞌula cuideꞌ caꞌ chee̱ xelezríꞌine̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ, ne zríꞌine̱ꞌ caꞌ, 5 ne chee̱ xelenná beꞌe cuine̱ꞌ, ne xelaqueꞌ du lazreꞌ, ne xulupe̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ, ne xuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ benneꞌ chee̱ꞌ. Caní dxal-laꞌ xelune̱ꞌ chee̱ quebe nu nne̱ꞌ schanníꞌ chee̱ xrtizraꞌ Dios. 6 Cáꞌanqueze bsizre bi cuideꞌ caꞌ chee̱ xelenná beꞌe cuínabeꞌ. 7 Ca naca da xrlátaje dxunuꞌ lueꞌ dxal-laꞌ guléꞌe na benneꞌ caꞌ ca dxal-laꞌ xelune̱ꞌ. Gate dxusé̱denuꞌ benneꞌ caꞌ dxal-laꞌ gacuꞌ li lazreꞌ, ne du lazreꞌ. 8 Dxal-laꞌ guchálajuꞌ da naca li lazreꞌ chee̱ quebe nu sequeꞌ si tizra le̱ na. Che gunuꞌ caní, naꞌ che nu benneꞌ nnie̱ꞌ chee̱le, weduéꞌequezne̱ꞌ, laweꞌ da quebe sua tu da cale̱la da dxunle. 9 Bzéajniꞌi benneꞌ caꞌ zaj nadaꞌu chee̱ xuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ xrane̱ꞌ ca naca xúgute̱ da xelé̱ xrane̱ꞌ le̱ꞌ. Dxal-laꞌ xelune̱ꞌ da xelexezaca ba lazreꞌ xrane̱ꞌ, ne quebe xelexenné̱ꞌ lau xrane̱ꞌ. 10 Quebe dxal-laꞌ xelebane̱ꞌ da naca chee̱ xrane̱ꞌ, san dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ li lazreꞌ, chee̱ xeleléꞌe benneꞌ ca da dxelún benneꞌ caní, naꞌ xelenné̱ꞌ chaweꞌ chee̱ xrtizraꞌ Dios, Benneꞌ weselá chee̱dxu. 11 Dios ba bléꞌene̱ꞌ ca naca da chaweꞌ chee̱ꞌ chee̱ xelelá xúgute̱ bénneache. 12 Da xrlátaje chee̱ Dios dxuse̱de na dxiꞌu chee̱ québedxa gundxu da cale̱la, ne ca naca xel-la dxezá lazreꞌ da cale̱la, san chee̱ nna beꞌe cuínadxu, ne gácadxu du lazreꞌ, ne gápadxu ba láꞌana Dios lu xe̱zr la xu nigá 13 dxácate̱ ne dxebézadxu zra xeláꞌ Dios szren, ne weselá chee̱dxu Jesucristo nen xel-la szren chee̱ꞌ, da naꞌ dxebeza lázredxu. 14 Le̱ꞌ bzua cuine̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ belútie̱ꞌ Le̱ꞌ waláz chee̱dxu dxiꞌu chee̱ bselé̱ꞌ dxiꞌu lu xúgute̱ da  



















533

Tito 2, 3

zrinnaj, naꞌ bcaꞌana chawe̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gácadxu bi cheé̱queze̱ꞌ, ne chee̱ gundxu da xrlátaje du lázredxu. 15 Da caní dxal-laꞌ gusé̱denuꞌ benneꞌ caꞌ. Gudil-la benneꞌ caꞌ, ne bsizre-ne̱ꞌ dute̱ xel-la dxenná bea chiuꞌ. Quebe bi da cale̱la gunuꞌ chee̱ quebe nu si tizra lueꞌ.  

Da dxal-laꞌ xelún benneꞌ zaj nababe̱ꞌ chee̱ Cristo

3

1 Bsa

lazreꞌ benneꞌ bíchedxu caꞌ chee̱ xelune̱ꞌ ca dxuluchixruj benneꞌ caꞌ dxelenná béꞌene̱ꞌ, ne benneꞌ xuꞌu laweꞌ, ne chee̱ xuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, ne chee̱ xelezúe̱ꞌ xelune̱ꞌ xúgute̱ da xrlátaje. 2 Quebe dxal-laꞌ xelenné̱ chee̱ nu benneꞌ, san dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ zren lazreꞌ, ne zriꞌi lazreꞌ, ne dxexruj lazreꞌ lau xúgute̱ bénneache. 3 Cáꞌanqueze dxiꞌu gate nate gúcadxu benneꞌ xala, ne quebe bzúadxu dizraꞌ chee̱ Dios. Gudadxu cale̱la, naꞌ gunná beꞌe be̱laꞌ dxen chee̱dxu dxiꞌu, chee̱ be̱ndxu ca naca xúgute̱ da guzá lázredxu, ne da bezaca ba lázredxu. Be̱ndxu da zrinnaj, ne gúcadxu xa lazreꞌ. Belecuide bénneache dxiꞌu, naꞌ bzráꞌadxu ljwézredxu tudxu xetudxu. 4 Gate Dios, weselá chee̱dxu, bléꞌene̱ꞌ da naca chaweꞌ chee̱ꞌ, ne xel-la zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ, 5 naꞌ bselé̱ꞌ dxiꞌu, quegá laweꞌ da be̱ndxu dxiꞌu tu da xrlátaje, san laweꞌ da bexache lazre̱ꞌ dxiꞌu. Bselé̱ꞌ dxiꞌu ne̱ chee̱ da gudibe na dxiꞌu gate naꞌ bexálajdxu, naꞌ bucube Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ dxiꞌu. 6 Ne̱ chee̱ Jesucristo, weselá chee̱dxu, Dios ba núnnale̱ꞌe̱ dxiꞌu Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ, 7 chee̱ ne̱ chee̱ da naca chaweꞌ chee̱ꞌ gácadxu xrlátaje lau Le̱ꞌ, ne zruéꞌedxu xel-la nabán chadía chacanna da dxebeza lázredxu. 8 Da caní zaj naca na da li. Dxaca lazraꞌ gusízrequeznuꞌ benneꞌ caꞌ ca naca da caní chee̱ xelebéꞌ gunne xue xelún benneꞌ caꞌ da chaweꞌ, benneꞌ caꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios. Da caní zaj naca na da xrlátaje, ne da gaca xuluchine xúgute̱ bénneache. 9 Quebe gulapa naꞌu dizraꞌ xala caꞌ, ne dizraꞌ dxuluzaze bénneache ca naca chee̱ zra xrtawe̱ꞌ, ne dizraꞌ da dxun na bénneache chupa laꞌa, ne da dxulutil-la bénneache da naca chee̱ da bchixruj beꞌe Moisés. Da caní quebe culuén zaj napa na. Dácheze naca na. 10 Che nu benneꞌ dxune̱ꞌ leꞌe chupa laꞌa, bsizre-ne̱ꞌ tu chupa lasa, ne che quebe dxenne̱ꞌ ca dxuꞌu le̱ꞌ, bebéaje̱ꞌ ládujla leꞌe 11 laweꞌ da nézenuꞌ nazrinnaj xichaj lázxdau benneꞌ caní, naꞌ dul-la dxelúnqueze̱ꞌ ba nuzría xi na le̱ꞌ.  



















Da dxal-laꞌ gun Tito 12 Gate

sel-laꞌ Artemas u Tíquico naga zuꞌ, be̱n baxuzre xiduꞌ xedajnnaꞌu nedaꞌ lu xe̱zre Nicopolis laweꞌ da bache nunaꞌ

Tito 3

534

suaꞌ nigá beuꞌ zaga caꞌ. 13 Gúcale̱ Zenas, benneꞌ wedé dizraꞌ, ne Apolos, ca da séquenuꞌ. Bnezruj benneꞌ caꞌ ca da zaj nachínene̱ꞌ chee̱ chjaque̱ꞌ lu neza chee̱ꞌ, naꞌ quebe bi xelexázrjene̱ꞌ. 14 Cáꞌanqueze benneꞌ zaj nabábale̱ne̱ꞌ dxiꞌu dxal-laꞌ xulusé̱die̱ꞌ xelune̱ꞌ da chaweꞌ, chee̱ xelácale̱ne̱ꞌ benneꞌ dxelexázrjene̱ꞌ, chee̱ xelaque̱ꞌ benneꞌ guchine Cristo.  



Pablo dxuzé̱ꞌ Tito dizraꞌ 15 Xúgute̱

benneꞌ zrále̱ne̱ꞌ nedaꞌ dxulugape̱ꞌ lueꞌ diuzre. Bgape diuzre benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ dxiꞌu lu da naca chee̱ Cristo. Dxenabaꞌ Dios gun chawe̱ꞌe̱ xúgute̱le leꞌe. ¡Caꞌan gaca na!

DIZRAꞌ BZUAJ SAN PABLO CHEE̱ FILEMÓN Pablo dxugape̱ꞌ diuzre Filemón 1 Nedaꞌ,

Pablo, xuꞌa lizre xia laweꞌ da dxunaꞌ zrin chee̱ Jesucristo, nen bi bíchedxu Timoteo. Dxugápantuꞌ lueꞌ diuzre, Filemón, benneꞌ nazríꞌite̱ lázrentuꞌ. Nacuꞌ bi ljwézrentuꞌ lu zrin chee̱ Cristo. 2 Dxugapaꞌ diuzre benneꞌ bíchedxu caꞌ dxelezrague̱ꞌ lizruꞌ, ne nuꞌula zandxu Apia, ne Arquipo, bi ljwézredxu nácabeꞌ benneꞌ zeje̱ꞌ wedil-la chee̱ Cristo. 3 Dxenabaꞌ Xradxu Dios ne Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱le, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ.  



Ca naca chee̱ Filemón 4 Dxápequezaꞌ

Dios xcalenuꞌ gate dxuchálajle̱naꞌ Le̱ꞌ ne dxeajsá lázrquezaꞌ lueꞌ, 5 laweꞌ da ba bendaꞌ ca nazriꞌinuꞌ Xránadxu Jesucristo ne ca dxeajlí lazruꞌ Le̱ꞌ, ne ca nazriꞌinuꞌ xúgute̱ bi caꞌ chee̱ Dios. 6 Dxenabaꞌ lau Dios guzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeleajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ ne̱ chee̱ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chiuꞌ, ca naca xúgute̱ da chaweꞌ caꞌ da nápadxu ne̱ chee̱ Jesucristo. 7 Xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ, bi bichaꞌ, dxúnnale̱ꞌe̱ na nedaꞌ xel-laꞌ dxebé, ne dxutipa na lazraꞌ, ca dxutipa na lazreꞌ xúgute̱ bi chee̱ Dios.  





Pablo dxenabe̱ꞌ Filemón tu da gune̱ꞌ chee̱ Onésimo, bi naꞌu Filemón 8 Chee̱

le̱ naꞌ, lácala xuꞌu lu naꞌa nna beꞌedaꞌ lueꞌ ca dxal-laꞌ gunuꞌ laweꞌ da nacaꞌ gubáz chee̱ Cristo, 9 dxataꞌ xúedaꞌ lueꞌ lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱dxu, nedaꞌ, Pablo, benneꞌ gula, ne xuꞌa lizre xia laweꞌ da dxunaꞌ zrin chee̱ Cristo. 10 Dxataꞌ xúedaꞌ lueꞌ  



535

Filemón

536

tu da gunuꞌ chee̱ Onésimo, bi nácabeꞌ ca zríꞌinequezaꞌ lu da naca chee̱ Cristo, nedaꞌ, xuꞌa lizre xia nigá. 11 Gate nate Onésimo, bi naꞌu lueꞌ gúcabeꞌ tu bi we̱n da cale̱la, san naꞌa nácabeꞌ we̱n zrin li lazreꞌ chiuꞌ lueꞌ, ne chiaꞌ nedaꞌ. 12 Dxesel-laꞌ-beꞌ naga zuꞌ. Bezíꞌ lu naꞌu-beꞌ, nácabeꞌ bi nazríꞌite̱ lazraꞌ. 13 Guzá lazraꞌ nedaꞌ xegáꞌanale̱beꞌ nedaꞌ nigá chee̱ gunbeꞌ zrin chiaꞌ nedaꞌ waláz chiuꞌ lueꞌ dxácate̱ ne xuꞌa lizre xia laweꞌ da dxunaꞌ zrin chee̱ dizraꞌ chaweꞌ. 14 Quebe dxaca lazraꞌ bi gunaꞌ che quebe naca na da nnauꞌ lueꞌ, chee̱ gácale̱nuꞌ nedaꞌ laweꞌ da naca na ca dxaca lazruꞌ lueꞌ, ne quegá laweꞌ da dxenná beꞌedaꞌ lueꞌ. 15 Becuasa Onésimo nen lueꞌ tu chíꞌidauꞌ, san naꞌa súale̱tequezebeꞌ lueꞌ, 16 quegá ca tu bi naꞌu lueꞌ, san gácabeꞌ tu bi cháwedxa ca tu bi naꞌu lueꞌ, da zéaje̱ na, gácabeꞌ tu bi bichuꞌ nazriꞌite̱ lazruꞌ. Nedaꞌ nazríꞌile̱ꞌe̱daꞌ-beꞌ, san lueꞌ dxal-laꞌ zríꞌidxenuꞌ-beꞌ, quegaze ca bénneacheze, san cáꞌanqueze ca bi bíchedxu, bi chee̱ Cristo. 17 Chee̱ le̱ naꞌ, che dxéquenuꞌ nedaꞌ ca bi ljwezruꞌ, bezíꞌ lu naꞌu-beꞌ ca dxezíꞌ lu naꞌu nedaꞌ. 18 Che bi da cale̱la ba be̱nbeꞌ chiuꞌ, u che bi dxál-labeꞌ chiuꞌ, nedaꞌ quízrujaꞌ na. 19 Nedaꞌ, Pablo, dxuzúajaꞌ da nigá nen náꞌaquezaꞌ: Nedaꞌ quízrujaꞌ na, lácala nedaꞌ la gusáꞌa lazruꞌ lueꞌ dxál-laquezuꞌ chiaꞌ cuínquezuꞌ. 20 Lueꞌ, bi bichaꞌ, dxataꞌ xúedaꞌ lueꞌ lu La Xránadxu, be̱n da guzúa na nedaꞌ lu da ba neza. 21 Dxuzúajaꞌ chiuꞌ laweꞌ da nuxrén lazraꞌ gunuꞌ ca da dxapaꞌ lueꞌ, ne nezdaꞌ gundxuꞌ ca da dxenabaꞌ lueꞌ. 22 Cáꞌanqueze bcueza latja naga suaꞌ nedaꞌ laweꞌ da dxebeza lazraꞌ gun Dios da dxenábale Le̱ꞌ, gunne̱ꞌ nedaꞌ lataj xidaꞌ xedajnnáꞌa leꞌe.  























Bi chee̱ Cristo dxulugápabeꞌ diuzre Filemón 23 Epafras,

bi ljwezraꞌ, xúꞌule̱beꞌ nedaꞌ lizre xia laweꞌ da dxunbeꞌ zrin chee̱ Jesucristo, 24 ne Marcos, ne Aristarco, ne Demas, ne Lucas, bi caꞌ dxelácale̱beꞌ nedaꞌ lu zrin chee̱ Cristo dxulugápabeꞌ lueꞌ diuzre. 25 Dxenabaꞌ lau Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱le leꞌe. Caꞌan gaca na.  



DIZRAꞌ DA NAZÚAJ CHEE̱ BENNEꞌ HEBREO CAꞌ

1

Dios ba bchálajle̱ne̱ꞌ dxiꞌu lu dxuꞌa Zríꞌinequeze̱ꞌ 1 Dios

bchálajle̱ne̱ꞌ xra xrtáudxu caꞌ gate nate zaneꞌ lasa, ne zaneꞌ ca bchálaje̱ꞌ lu dxuꞌa benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ꞌ. 2 Naꞌa, lu zra caní, Dios ba bchálajle̱ne̱ꞌ dxiꞌu lu dxuꞌa Zríꞌinequeze̱ꞌ. Dios be̱ne̱ꞌ xe̱zr la xu nigá lu naꞌ Zríꞌine̱ꞌ nigá, ne ba be̱ne̱ꞌ naca chee̱ꞌ xúgute̱ da caꞌ be̱ne̱ꞌ. 3 Zriꞌine Dios nigá naque̱ꞌ Benneꞌ dxuléꞌene̱ꞌ ca naca xel-laꞌ szren chee̱ Dios, ne naque̱ꞌ ca da nácaqueze Dios, naꞌ nuxre̱ꞌ xúgute̱ da caꞌ nune̱ꞌ, dxuchínene̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ da nápale̱ꞌe̱ na xel-laꞌ waca. Gate ba gudúe̱ꞌ dul-la da nabágadxu xeajxedxéꞌe̱ chaláꞌa xabe̱la chee̱ lataj blau chee̱ Dios xabáa.  



Zriꞌine Dios nácadxe̱ꞌ blau ca gubáz chee̱ xabáa caꞌ 4 Zriꞌine

Dios nácadxe̱ꞌ blau ca gubáz chee̱ xabáa caꞌ chee̱ Dios, ca naca La Cristo da bzua Dios, nácadxa na blau ca la gubáz chee̱ xabáa caꞌ. 5 Dios cabataꞌ guzre̱ꞌ tu gubáz chee̱ xabáa ca guzre̱ꞌ Cristo, gunné̱ꞌ: Lueꞌ nacuꞌ Zriꞌinaꞌ. Nedaꞌ nácaquezaꞌ Xrauꞌ naꞌa zra. Cáꞌanqueze cabataꞌ guzre̱ꞌ tu gubáz chee̱ xabáa ca gunné̱ꞌ chee̱ Cristo: Nedaꞌ gacaꞌ Xre̱ꞌ, naꞌ Le̱ꞌ gaque̱ꞌ Zriꞌinaꞌ. 6 Gate bzue̱ꞌ Zríꞌine̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá, gunné̱ꞌ: Xúgute̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ xelue láꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ. 7 Ca naca chee̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ, Dios gunné̱ꞌ: Dsesel-le̱ꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ ca tu beꞌ da dxaca,  





537

Hebreos 1, 2

538

ne dxuchínene̱ꞌ gubáz we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ ca tu xiꞌ. naca chee̱ Zríꞌine̱ꞌ, gunná Dios: Lataj blau chiuꞌ lueꞌ, Dios, zúate̱queze. Xel-laꞌ dxenná bea chiuꞌ naca na xlátaje̱. 9 Nazriꞌinuꞌ da xlátaje̱, ne dxezraꞌu da cale̱la. Chee̱ le̱ naꞌ Dios chiuꞌ ba bé̱nnadxe̱ꞌ Lueꞌ xel-la dxebé ca da bnézruje̱ꞌ bi ljwezruꞌ caꞌ. 10 Cáꞌanqueze guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: Lueꞌ, Xran, nédxudaute̱ be̱nuꞌ xe̱zr la xu. Nen xel-laꞌ waca chiuꞌ be̱nuꞌ xabáa. 11 Da caní weledé chee̱ na, san Lueꞌ súate̱quezuꞌ. Xúgute̱ da caní welaca gula ca zra lana bénneache. 12 Naꞌ xutubuꞌ na ca tu ladxeꞌ, ne guchaꞌu na ca dxun tu benneꞌ dxuché̱ꞌe̱ zra lane̱ꞌ. Lueꞌ zúaquezuꞌ chadía chacanna, naꞌ xel-laꞌ nabán chiuꞌ quebe téqueze chee̱ na. 13 Dios cabataꞌ guzre̱ꞌ tu gubáz chee̱ xabáa ca guzre̱ꞌ Zríꞌine̱ꞌ, gunné̱ꞌ: Gudxeꞌe chaláꞌa xabe̱la chiaꞌ, cadxa guzúaꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Lueꞌ zran niꞌu. 14 Xúgute̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ zaj naque̱ꞌ beꞌ caꞌ dxelún zrin chee̱ Dios, naꞌ dxesel-le̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ chee̱ xelácale̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeleziꞌe̱ xel-laꞌ weselá. 8 Ca







2

Quebe dxal-laꞌ guzúadxu chaláꞌala xel-laꞌ weselá 1 Chee̱

le̱ naꞌ dxal-laꞌ nnaꞌ xánnedxu dizraꞌ da ba bendxu chee̱ quebe cuásadxu lu neza chee̱ xellaꞌ li. 2 Dizraꞌ da gusel-la Dios gate nate lu naꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ guca na li lazreꞌ, naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ buluzúe̱ꞌ na chaláꞌala, ne quebe buluzúe̱ꞌ dizraꞌ ca da gunná Dios, Dios bdee̱ꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ ca da dxal-laꞌ xelezíꞌe̱. 3 ¿Ájazra gaca ladxu che guzúadxu chaláꞌala tu xel-laꞌ weselá zren caní? Xránaquezdxu bchálaje̱ꞌ chee̱ xel-laꞌ weselá nigá nédxute̱, naꞌ gudé naꞌ buluchálaj benneꞌ caꞌ belenne̱ꞌ na, naꞌ gulenné̱ꞌ naca na da li laudxu dxiꞌu. 4 Cáꞌanqueze ba bzua chacha Dios na ne̱ chee̱ da dxelunna bea na, ne ne̱ chee̱ da zren caꞌ be̱n Dios, ne ne̱ chee̱ xel-laꞌ waca zan caꞌ, ne ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ be̱n ne̱ꞌ dxiꞌu xel-laꞌ waca caꞌ, ca da guca lázrequeze Le̱ꞌ.  





539

Hebreos 2

Jesucristo be̱n cuine̱ꞌ ca nácadxu dxiꞌu 5 Dios

quebe bzue̱ꞌ lu naꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ xe̱zr la xu da za zaꞌ, chee̱ da naꞌ dxuchálajdxu naꞌa. 6 Naca na ca naxúaj na lu xiche láꞌazxa, ca da gunná tu benneꞌ: ¿Ájazra naca bénneache che Lueꞌ, Dios, dxeajsá lazruꞌ chee̱ꞌ? ¿Ájazra naca bénneache, che Lueꞌ dxeꞌu gunne xue chee̱ le̱ꞌ? 7 Tu chíꞌidauꞌze bzuꞌ bénneache látezdxa ca gubáz chee̱ xabáa caꞌ. Nunuꞌ chee̱ꞌ siꞌe̱ xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ ba láꞌana, ne bzuꞌ lu ne̱ꞌe̱ xúgute̱ da be̱nuꞌ. 8 Xúgute̱ ba bzuꞌ na zran niꞌa le̱ꞌ. Caní naca, gate Dios bzue̱ꞌ xúgute̱ zran niꞌa bénneache, quebe bi de̱ da quebe guzúa na dizraꞌ chee̱ bénneache, naꞌ quebe ne xuluzúa ca naca da caꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ. 9 Naꞌa dxeléꞌedxu Jesús, Bénneaꞌ bzua Dios guque̱ꞌ tu chíꞌidauꞌ látezdxa ca gubáz chee̱ xabáa caꞌ. Dios gúnene̱ꞌ gate Jesús waláz chee̱ xúgute̱ bénneache laweꞌ da nazriꞌine̱ꞌ bénneache, naꞌ naꞌa nunézruje̱ꞌ Le̱ꞌ xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ ba láꞌana laweꞌ da gudée̱ꞌ lu xel-laꞌ gute zi xaꞌ. 10 Dios be̱ne̱ꞌ xúgute̱ da zaj zua, naꞌ zaj zua na chee̱ gaca ba Le̱ꞌ. Le̱ꞌ dxaca lazre̱ꞌ xelezíꞌ xúgute̱ bi chee̱ꞌ ca naca xel-laꞌ szren chee̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ be̱n na ba xen be̱n Dios naca Jesucristo dute̱ weselá chee̱dxu, ne̱ chee̱ da ziꞌ da xaꞌ da gudée̱ꞌ chee̱ séquene̱ꞌ guselé̱ꞌ bénneache chadía chacanna. 11 Benneꞌ caní dxegúa Jesús dul-la da zaj nabague̱ꞌ, naꞌ be̱nneꞌ caní, ne Lé̱queze̱ꞌ zaj naque̱ꞌ bi caꞌ chee̱ tuze Xradxu. Chee̱ le̱ naꞌ quebe dxeduéꞌe Jesús nne̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, zaj naque̱ꞌ bi biche̱ꞌ. 12 Naca na ca dxenná lu xiche láꞌazxa: Guchálajquezaꞌ da naca chiuꞌ Lueꞌ láwela bichaꞌ caꞌ, naꞌ gúl-laquezaꞌ da güe láꞌanaꞌ Lueꞌ ládujla benneꞌ caꞌ zaj nazrague̱ꞌ lau Lueꞌ. 13 Cáꞌanqueze dxenná xiche láꞌazxa: Nedaꞌ guxrén lazraꞌ Dios. Cáꞌanqueze dxenná na: Nigá zuaꞌ nen bi chiaꞌ caꞌ, bi caꞌ be̱nna Dios nedaꞌ. 14 Laweꞌ da zaj naca be̱laꞌ dxen benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ꞌ, Le̱ꞌ be̱n cuine̱ꞌ be̱laꞌ dxen chee̱ guzéquene̱ꞌ gutie̱ꞌ, ne caní be̱ne̱ꞌ chee̱ séquene̱ꞌ guzría xiꞌe̱ da xriwe̱ꞌ, da naꞌ napa na xel-laꞌ dxenná bea gute na bénneache. 15 Caní guca bselé̱ꞌ  















Hebreos 2, 3

540

xúgute̱ benneꞌ gulaque̱ꞌ ca benneꞌ zaj nadaꞌu xúgute̱ iza zaj naca bane̱ꞌ laweꞌ da belezrebe̱ꞌ xel-laꞌ gute. 16 Da li quebe ble̱ꞌe̱ nigá chee̱ gácale̱ne̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ, san naca na ca dxenná xiche láꞌazxa: Ble̱ꞌe̱ chee̱ gácale̱ne̱ꞌ benneꞌ zaj naque̱ꞌ zriꞌine zre sua Abraham. 17 Chee̱ le̱ naꞌ be̱n na ba xen guque̱ꞌ dute̱ ca zaj naca bi biche̱ꞌ caꞌ, chee̱ séquene̱ꞌ gaque̱ꞌ lau Dios tu bxruze blau naque̱ꞌ li lazreꞌ, ne dxexache lazre̱ꞌ bénneache, ne chee̱ séquene̱ꞌ gun cuine̱ꞌ tu da dxegúa na dul-la zaj nabaga bénneache. 18 Laweꞌ da gudéqueze Le̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ gate guca lazre Satanás gun zréaje Le̱ꞌ, dxezéquene̱ꞌ naꞌa gácale̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxun zréaje da xriwe̱ꞌ le̱ꞌ.  





3

Jesús nácadxe̱ꞌ blau ca Moisés 1 Leꞌe,

benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, nácale bi chee̱ Dios, laweꞌ da nácale benneꞌ caꞌ ba gunné̱ Dios, le nnaꞌ xanneꞌ Jesucristo, Bénneaꞌ gusel-la Dios chee̱ gaque̱ꞌ bxruze blau chee̱ da dxéajle̱dxu. 2 Jesús nigá guque̱ꞌ li lazreꞌ lau Dios, Bénneaꞌ bzue̱ꞌ Le̱ꞌ lu zrin naꞌ da ba be̱ne̱ꞌ, ca guca Moisés, guque̱ꞌ li lazreꞌ lu zrin naꞌ be̱ne̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ bi chee̱ Dios. 3 Jesús dxal-laꞌ sidxe̱ꞌ xel-laꞌ ba láꞌana ca da siꞌ Moisés, ca dxaca chee̱ benneꞌ dxune̱ꞌ tu xuꞌu, dxezidxe̱ꞌ xel-laꞌ ba láꞌana ca da dxezíꞌ xuꞌu náꞌqueze. 4 Tu tu xuꞌu naca na da be̱n benneꞌ, san Dios nune̱ꞌ xúgute̱ da zaj zua. 5 Ca we̱n zrin chee̱ Dios guca Moisés li lazreꞌ lu zrin naꞌ be̱ne̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ bi chee̱ Dios, naꞌ bchálaje̱ꞌ ca naca da nne̱ Dios ca te naꞌ. 6 Cristo naque̱ꞌ li lazreꞌ ca Zríꞌinequeze Dios laudxu dxiꞌu. Nácadxu ca lizre Dios che se̱ cháchadxu lu da dxuxrén lázredxu ca zrindxa zra cheajsé̱ chee̱dxu, ne dxebéle̱ꞌe̱dxu lu da dxebeza lázredxu.  









Bi caꞌ chee̱ Dios xelexezíꞌ lazre̱ꞌ naga zua Dios 7 Caní

naca, naca na ca da dxenná Beꞌ Láꞌazxa lu xiche láꞌazxa, dxenné̱ꞌ: Naꞌa, che leꞌe dxenle ca da dxenná Dios, 8 quebe gácale lázrdau zideꞌ ca gulaca benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ Dios, naꞌ belune̱ꞌ Dios ze̱de le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. 9 Belún xra xrtaule caꞌ nedaꞌ ze̱de chee̱ gunaꞌ ca gunníaꞌ, lácala beleléꞌene̱ꞌ da be̱naꞌ láwela chua iza. 10 Chee̱ le̱ naꞌ bzraꞌa xichjaꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ gunníaꞌ: Tu dxelebéaj xíchajzqueze benneꞌ caní nedaꞌ,

541

Hebreos 3, 4

ne dxeledábague̱ꞌ ca naca da bdxíxrujaꞌ. le̱ naꞌ bzraꞌa xichjaꞌ benneꞌ caꞌ, ne bzua chúchuaꞌ da guchaꞌ benneꞌ caꞌ, gunníaꞌ quebe xelexúꞌe̱ naga xelexezíꞌ lazre̱ꞌ naga zúaquezaꞌ nedaꞌ. 12 Leꞌe, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, le guxúe cuínale chee̱ quebe gaca lázrdau zideꞌ netule leꞌe, quebe cuásale lau Dios ban laweꞌ da quebe dxéajle̱le chee̱ Le̱ꞌ. 13 Le gutipa lázrele tule xetule tu zra tu zra, dxácate̱ ne zúadxu lu zra da nunna Dios dxiꞌu, chee̱ quebe si xe̱ dul-la netule leꞌe, naꞌ gácale lázrdau zideꞌ. 14 Che se̱ cháchadxu ca zrin zra cheajsé̱ chee̱dxu ca naca da dxuxrén lázrequezdxu nédxute̱, naꞌa nácadxu bi chee̱ Cristo. 15 Naca na ca dxenná na lu xiche láꞌazxa: Naꞌa, che leꞌe dxenle ca da dxenná Dios, quebe gácale lázrdau zideꞌ ca gulaca benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ Dios. 16 ¿Nuzra benneꞌ caꞌ belenne̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, naꞌ ca gudé naꞌ guledábague̱ꞌ Dios? Zaj naca xúgute̱ benneꞌ caꞌ bebéaj Moisés lu xe̱zr la xu Egipto. 17 ¿Nuzra benneꞌ caꞌ bzraꞌa Dios le̱ꞌ láwela chua iza? Zaj naca benneꞌ caꞌ belún dul-la, naꞌ gulátie̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. 18 ¿Nuzra benneꞌ caꞌ bzua chuchu Dios xrtizre̱ꞌ gate guzre̱ꞌ le̱ꞌ quebe xelexúꞌe̱ naga xelexezíꞌ lazre̱ꞌ naga zua Le̱ꞌ? Zaj naca benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ xrtizra Dios. 19 Naꞌa dxeléꞌedxu quebe guca xelexúꞌe̱ laweꞌ da quebe guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Le̱ꞌ. 1 Caní naca, dxácate̱ ne zua chee̱dxu da nache̱be lazreꞌ Dios chee̱ xexúꞌudxu naga xezíꞌ lázredxu naga zua Dios, dxal-laꞌ guxúe cuínadxu gagáze nule leꞌe quebe xexúꞌule. 2 Cáꞌanqueze dxiꞌu ba bendxu dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Dios ca da belén benneꞌ caꞌ, san benneꞌ caꞌ quebe bi da ba neza gulezíꞌe̱ chee̱ dizraꞌ da belenne̱ꞌ laweꞌ da quebe guléajle̱ꞌe̱ chee̱ na. 3 Dxiꞌu ba guxéajle̱d xu, naꞌ chúꞌudxu naga xezíꞌ lázredxu, ca da gunná Dios gate gunné̱ꞌ: Chee̱ le̱ naꞌ bzraꞌa xichjaꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ bzua chúchuaꞌ da guchaꞌ benneꞌ caꞌ, gunníaꞌ: Quebe xelexúꞌe̱ naga xelexezíꞌ lazre̱ꞌ naga zua nedaꞌ. Caní gunná Dios lácala ba bsexuzre̱ꞌ zrin chee̱ꞌ gate naꞌ be̱nte̱ꞌ xe̱zr la xu, 4 laweꞌ da naxúaj na lu xiche láꞌazxa ca naca chee̱ zra gazreꞌ, dxenná na: Lu zra gazre bezíꞌ lazreꞌ Dios lu zrin da be̱ne̱ꞌ. 11 Chee̱

















4









Hebreos 4, 5

542

5 Xetú

dizraꞌ da naxúaj na lu xiche láꞌazxa dxenná na: Quebe xelexúꞌe̱ naga xelexezíꞌ lazre̱ꞌ naga zua nedaꞌ. 6 Benneꞌ caꞌ belenne̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ nigá chee̱ Dios nédxute̱ quebe belexúꞌe̱ laweꞌ da quebe buluzúe̱ꞌ dizraꞌ ca naca da gunná Dios. Naꞌa ne zaj zraꞌ benneꞌ dxal-laꞌ xelexúꞌuqueze̱ꞌ naga xelexezíꞌ lazre̱ꞌ. 7 Chee̱ le̱ naꞌ Dios ba guléaje̱ꞌ xetú zra, gunné̱ꞌ: Naꞌa zra. Caní naca laweꞌ da dxuchálajle̱ Dios dxiꞌu dxuchínene̱ꞌ dizraꞌ da gunná David gudé naꞌ, da naxúaj na lu xiche láꞌazxa naga dxenná na: Naꞌa, che leꞌe dxenle ca da dxenná Dios, quebe gácale lázrdau zideꞌ. 8 Chela belexezíꞌ lazreꞌ benneꞌ caꞌ be̱ Josué lataj guluꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ, quegá guchálajdxa Dios chee̱ xetú zra. 9 Caní naca na, de̱ lataj xelúꞌu bi caꞌ chee̱ Dios naga xelexezíꞌ lazre̱ꞌ naga zua Dios, 10 laweꞌ da xezíꞌ lazreꞌ lu zrin dxun nu benneꞌ chuꞌe̱ naga xezíꞌ lazre̱ꞌ naga zua Dios, ca be̱n Dios, bezíꞌ lazre̱ꞌ lu zrin be̱n Le̱ꞌ. 11 Dxal-laꞌ gun zi lázredxu séquedxu chúꞌudxu naga xezíꞌ lázredxu gagáze nu benneꞌ gune̱ꞌ ca belún benneꞌ caꞌ quebe guléajle̱ꞌe̱. 12 Dizraꞌ chee̱ Dios naca na da bane, ne napa na xel-laꞌ waca. Naládxa na ca tu xia da nalá na dxupa laꞌate̱, ne dxaze na naga dxelezraga bénneꞌdu xúꞌudxu, ne beꞌ nácaquezdxu, ne dxaze na lu xichaj lázrdau bénneache, naꞌ dxuchiꞌa na ca naca da dxugúꞌu bea bénneache ne ca da dxéquene̱ꞌ gune̱ꞌ. 13 Quebe bi de̱ da be̱n Dios da sequeꞌ gucache cuina na lau Dios. Xúgute̱ zaj naláꞌ na, ne zaj naxalaj na lau Bénneaꞌ dxal-laꞌ xuléꞌedxu Le̱ꞌ ca da be̱ndxu.  















Jesús naque̱ꞌ bxruze blau zrente̱ 14 Jesús,

Zriꞌine Dios naque̱ꞌ bxruze blau zrente̱ chee̱dxu, Bénneaꞌ ba bexuꞌe̱ lau Dios. Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ se̱ típadxu lu da dxéajle̱dxu chee̱ Dios. 15 Bxruze blau chee̱dxu wazéquene̱ꞌ xexache lazre̱ꞌ dxiꞌu che dxiꞌu dxate niꞌa nadxu lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu, laweꞌ da gudéqueze Le̱ꞌ lu xel-laꞌ ziꞌ caꞌ gate guca lazre da xriwe̱ꞌ gun zréaje na Le̱ꞌ, ca da dxededxu dxiꞌu naꞌa, naꞌ Le̱ꞌ quebe be̱ne̱ꞌ dul-la. 16 Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ bígadxu du lázredxu lu lataj blau chee̱ Dios chee̱dxu, Bénneaꞌ nazriꞌine̱ꞌ dxiꞌu, chee̱ xexache lazre̱ꞌ dxiꞌu, ne dute̱ xel-laꞌ xrlátaje chee̱ꞌ gácale̱ne̱ꞌ dxiꞌu gate nachínedxu nu gácale̱ dxiꞌu. 1 Tu tu bxruze blau dxecáꞌa Dios ládujla bénneache, ne dxuzúe̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ gune̱ꞌ zrin lau Dios waláz chee̱  



5



543

Hebreos 5

bénneache caꞌ, ne cuꞌe̱ gunaꞌ lau Dios, ne gutie̱ꞌ béadu caꞌ ne̱ chee̱ dul-la zaj nabagaꞌ bénneache. 2 Cáꞌanqueze bxruze blau nigá dxate niꞌa ne̱ꞌe̱ lu da caꞌ dxune̱ꞌ ca da dxaca chee̱dxu dxiꞌu. Chee̱ le̱ naꞌ wape̱ꞌ xel-laꞌ zren lazreꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ quebe dxeléajniꞌine̱ꞌ, ne dxelune̱ꞌ da cale̱la, 3 naꞌ laweꞌ da dxate niꞌa ne̱ꞌe̱, dxal-laꞌ gutie̱ꞌ béadu caꞌ ne̱ chee̱ dul-la da nabágaqueze̱ꞌ, cáte̱ze dxune̱ꞌ ne̱ chee̱ dul-la da zaj nabaga xezícadxa bénneache. 4 Quebe nu gaca gun cuina bxruze blau, san Diósqueze dxenné̱ꞌ bénneaꞌ, ne dxunézruje̱ꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ szren naꞌ, ca be̱ne̱ꞌ chee̱ Aarón. 5 Cáꞌanqueze naca na chee̱ Cristo, quebe bzua cuine̱ꞌ bxruze blau, san Dios be̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xel-laꞌ szren naꞌ ca da guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: Lueꞌ nacuꞌ Zriꞌinaꞌ. Nedaꞌ nácaquezaꞌ Xrauꞌ naꞌa. 6 Cáꞌanqueze naxúaj na lu xiche láꞌazxa ca guzre̱ꞌ Le̱ꞌ: Lueꞌ nacuꞌ bxruze blau chadía chacanna ca gúcaqueze Melquisedec. 7 Gate zua Cristo lu xe̱zr la xu nigá, bchálajle̱ne̱ꞌ Dios, ne gutaꞌ xuene̱ꞌ Dios nen chiꞌe̱ zizraj, ne gudxézrele̱ꞌe̱, laweꞌ da napa Dios xel-laꞌ waca guselé̱ꞌ Le̱ꞌ lu xel-laꞌ gute, naꞌ Dios benne̱ꞌ chee̱ꞌ laweꞌ da gudape̱ꞌ Xre̱ꞌ ba láꞌana. 8 Caꞌan guca, lácala naca Cristo Zriꞌine Dios, bsé̱die̱ꞌ guque̱ꞌ wezúa dizraꞌ ne̱ chee̱ xel-laꞌ ziꞌ da gudée̱ꞌ, 9 naꞌ gate guque̱ꞌ dute̱ Weselá chee̱dxu ne̱ chee̱ da caní, nadxa guzéquene̱ꞌ bselé̱ꞌ bénneache chadía chacanna, benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ, 10 naꞌ Dios bzue̱ꞌ Le̱ꞌ bxruze blau ca gúcaqueze Melquisedec.  

















Quebe dxal-laꞌ gusandxu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu 11 Dé̱le̱ꞌe̱

da dxal-laꞌ guchálajaꞌ ca naca chee̱ da nigá, san naca na ste̱be guzéajniꞌidaꞌ leꞌe naꞌa, laweꞌ da quebe ne gaca chéajniꞌile na. 12 Zaneꞌ iza ba guca dxéajle̱le chee̱ Cristo, naꞌ ba gul-laꞌ gusé̱dele benneꞌ xula ca naca chee̱ Le̱ꞌ, san dxun na ba xen nu guzéajniꞌi leꞌe da xula da quebe nácate̱ca ste̱be ca naca dizraꞌ chee̱ Dios. Ne nácale ca bidauꞌ ne dxázrebeꞌ nizreꞌ. Quebe ne gaca gágule xel-laꞌ wagu chee̱ benneꞌ waca. 13 Benneꞌ caꞌ zaj naca ca bidauꞌ ne dxázrebeꞌ nizreꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe ne xuluchínene̱ꞌ dizraꞌ chee̱ xel-laꞌ li. 14 Xel-laꞌ wagu chee̱ benneꞌ waca naca na chee̱ benneꞌ caꞌ ba zaj nézene̱ꞌ xelexúnbeꞌe̱ da naca da xrlátaje, ne da naca da cale̱la.  





Hebreos 6

6

544

1 Chee̱

le̱ naꞌ québedxa dxal-laꞌ gusé̱dedxu ca da bsé̱dedxu nédxute̱ ca naca chee̱ Cristo, san chéajte̱zedxu gusé̱dedxu da naca chee̱ꞌ chee̱ gácadxu benneꞌ waca. Québedxa bi dxal-laꞌ guchálajdxu chee̱ da du caꞌ da bsé̱dedxu nédxute̱, ca dxal-laꞌ xexéaje lázredxu chee̱ da caꞌ be̱ndxu da zaj nua na xel-laꞌ gute, ne ca dxal-laꞌ chéajle̱dxu chee̱ Dios, 2 ne ca dxal-laꞌ xedxúadxu nisa, ne ca dxal-laꞌ xuluzé̱ ne̱ꞌe̱ xíchajdxu, ne ca xelexebán benneꞌ gate, ne ca gun Dios, guchiꞌe̱ da nun tu tu bénneache chee̱ gudée̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la lu lataj ba xaꞌ chadía chacanna. 3 Chee̱ le̱ naꞌ chéajte̱dxu lu da naca chee̱ Cristo, che Dios gunne̱ꞌ dxiꞌu lataj. 4 Benneꞌ caꞌ ba gulezíꞌe̱ ca naca xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ Dios, ne ba gulezú laweꞌ xelúnbeꞌe̱ da dxunna Dios, ne ba gulezíꞌe̱ Beꞌ Láꞌazxa, 5 ne ba gulezú laweꞌ xelúnbeꞌe̱ da xrlátaje caꞌ chee̱ Dios ca naca da xelezíꞌe̱ lu xe̱zr la xu da za zaꞌ, 6 naꞌ te naꞌ che xuluzúe̱ꞌ Dios chaláꞌala, québedxa gaca xelexexéaje lazre̱ꞌ laweꞌ da gaca na ca xuludé̱ꞌe̱ Cristo le̱ꞌe̱ xaga begúaj da xula, ne dxelún le̱ꞌ chee̱ꞌ láwela xúgute̱ bénneache. 7 Zaj naque̱ꞌ ca xe̱zr la xu da dxezí na nisa xiuj. Che xe̱zr la xu naꞌ dxunna lina chaweꞌ chee̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ na zrin, naca na da dxun chaweꞌ Dios, 8 san che dxachuj na xecheꞌ, ne xixreꞌ da quebe bi culuén napa na, quebe bi zaca xe̱zr la xu naꞌ, san naca na tu da xuꞌu deꞌ, naꞌ naga chéajse̱te̱ chezxe na.  













Xel-laꞌ dxebeza lazreꞌ da nápadxu 9 Leꞌe,

benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, lácala dxuchálajntuꞌ caní, dxuxrén lázrentuꞌ ca naca chee̱le leꞌe wazile leꞌe da chaweꞌ chee̱ xellaꞌ weselá. 10 Dios dxune̱ꞌ da xlátaje̱, ne quebe gal-la lazre̱ꞌ ca naca zrin da ba be̱nle, ne ca bzriꞌile Le̱ꞌ gate gúcale̱le benneꞌ bíchedxu caꞌ, ne ca da tu dxúnzquezle. 11 Dxaca lázrentuꞌ chéajte̱ze tu tule gunle da caní dute̱ lázrdaule ca zrin zra cheajsé̱ chee̱le, chee̱ zruéꞌele da dxebeza lázrele. 12 Quebe dxaca lázrentuꞌ xewé̱dele. Dxaca lázrentuꞌ gunle leꞌe ca belún benneꞌ caꞌ guleajlí lazre̱ꞌ Dios, ne gulaque̱ꞌ zren lazreꞌ, naꞌ gulezíꞌe̱ ca da guche̱be lazreꞌ Dios gunézruje̱ꞌ chee̱ꞌ. 13 Gate guche̱be lazreꞌ Dios bi gunézruje̱ꞌ chee̱ Abraham, naꞌ bzétajqueze cuine̱ꞌ laweꞌ da québedxa nu zua nácadxa szren ca Le̱ꞌ, nu guzétaje̱ꞌ, 14 gunné̱ꞌ: “Da li gúnquezaꞌ da chaweꞌ chiuꞌ lueꞌ, ne guzánquezaꞌ zriꞌine zre suꞌ.” 15 Abraham guleze̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ zren lazreꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ guziꞌe̱ da guche̱be lazreꞌ Dios  











545

Hebreos 6, 7

gunézruje̱ꞌ chee̱ꞌ. 16 Gate nu dxuluzetaj bénneache, dxuluzétaje̱ꞌ benneꞌ nácadxe̱ꞌ szren ca lé̱queze̱ꞌ, ne gate bi dxuluzúa chúchue̱ꞌ, ne dxuluzétaje̱ꞌ Dios, québedxa bi de̱ da bi xelenné̱ꞌ. 17 Chee̱ le̱ naꞌ Dios bzua chúchue̱ꞌ da guche̱be lazre̱ꞌ, ne bzetaj cuine̱ꞌ, laweꞌ da guca lazre̱ꞌ guléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ xelezíꞌe̱ da guche̱be lazre̱ꞌ, Le̱ꞌ gune̱ꞌ ca naca da guche̱be lazre̱ꞌ, ne quebe guché̱ꞌe̱ ca gune̱ꞌ. 18 Caní naca, da chupa caní quebe gaca cha na, naꞌ lu da caní Dios quebe gaca gun lazre̱ꞌ, ne ne̱ chee̱ da caꞌ Dios ba nunne̱ꞌ dxiꞌu tu da gun na dxiꞌu dipa lazreꞌ, dxiꞌu naꞌ ba nézedxu dxuxúe Le̱ꞌ dxiꞌu, ne nuxrén lázredxu siꞌ lu nnadxu da dxebeza lázredxu ca naca da gunne̱ꞌ dxiꞌu. 19 Da nigá dxebeza lázredxu nuxru chacha na bénneꞌdu xúꞌudxu ca dxun tu xia da dxuxru chacha na tu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ gate zria na laweꞌ nísadauꞌ. Da naꞌ dxebeza lázredxu zúale̱ na Cristo cuzru ladxeꞌ da ze̱ lu xudauꞌ da zua xabáa, 20 naga guxúꞌu Jesús waláz chee̱dxu chee̱ gusálaje̱ꞌ neza naga tedxu, naꞌ Le̱ꞌ naque̱ꞌ tu bxruze blau chadía chacanna ca guca Melquisedec.  









Jesús naque̱ꞌ bxruze blau ca guca Melquisedec

7

1 Melquisedec

nigá guque̱ꞌ wenná bea chee̱ xe̱zre Salem, ne bxruze chee̱ Dios szrente̱. Gate ze zaꞌ Abraham lu wedil-la gate bzétaje̱ꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ, naꞌ Melquisedec nigá xeajchague̱ꞌ le̱ꞌ, ne gunabe̱ꞌ lau Dios gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ Abraham, 2 naꞌ Abraham bnézruje̱ꞌ chee̱ le̱ꞌ tu cueꞌ chee̱ da chi cueꞌ caꞌ ca naca da bzruéꞌene̱ꞌ lu wedil-la naꞌ. La Melquisedec zéaje̱ na wenná bea xlátaje̱, ne laweꞌ da guque̱ꞌ benneꞌ wenná bea chee̱ xe̱zre Salem, da zéaje̱ na xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ, le̱ꞌ zéaje̱queze na wenná bea chee̱ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ. 3 Quebe naxúaj na zua xre̱ꞌ, ne xrne̱ꞌe̱, ne xra xrtawe̱ꞌ, ne quebe naxúaj na che gúlaje̱ꞌ, ne che gutie̱ꞌ. Caní naca na, da guca Melquisedec dxuléꞌe na ca naca chee̱ Zriꞌine Dios, naque̱ꞌ bxruze blau chadía chacanna. 4 Le naꞌ xque naꞌa ca szren guca Melquisedec, che bnezruj xra xrtáudxu Abraham chee̱ le̱ꞌ tu cueꞌ chee̱ da chi cueꞌ chee̱ da guqué̱ꞌe̱ lu naꞌ wenná bea caꞌ lu wedil-la naꞌ. 5 Ca naca da bdxixruj bea Moisés, bxruze caꞌ, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ xrtia Leví dxal-laꞌ xelezíꞌe̱ tu cueꞌ chee̱ da chi cueꞌ caꞌ da xelizruj benneꞌ Israel caꞌ, benneꞌ zaj naque̱ꞌ xrtia ljwezre̱ꞌ, lácala zaj naque̱ꞌ zriꞌine zre sua Abraham ca zaj nácaqueze benneꞌ caꞌ. 6 Melquisedec, benneꞌ quebe naque̱ꞌ xrtia Leví guziꞌe̱ tu cueꞌ  









Hebreos 7

546

chee̱ da chi cueꞌ caꞌ da gudizruj Abraham, bénneaꞌ dxal-laꞌ siꞌe̱ da guche̱be lazreꞌ Dios. Cáꞌanqueze Melquisedec gunabe̱ꞌ lau Dios gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ Abraham, 7 naꞌ dxelenná xúgute̱ bénneache nácadxa blau bénneaꞌ dxenabe̱ꞌ lau Dios gune̱ꞌ chaweꞌ chee̱ benneꞌ xula caꞌ quézcala bénneaꞌ siꞌe̱ da chaweꞌ naꞌ dxenabe̱ꞌ. 8 Naꞌa benneꞌ caꞌ dxeleziꞌe̱ tu cueꞌ chee̱ da chi cueꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxelate, san ca naca chee̱ Melquisedec, naque̱ꞌ ca tu benneꞌ naca bánqueze̱ꞌ laweꞌ da quebe naxúaj na lu xiche láꞌazxa che gutie̱ꞌ. 9 Ca naca chee̱ Leví, ne ca naca chee̱ xúgute̱ bxruze caꞌ zaj naque̱ꞌ zriꞌine zre sua Leví naꞌ, benneꞌ caꞌ dxelezíꞌe̱ naꞌa tu cueꞌ chee̱ da chi cueꞌ caꞌ, wácaqueze nnadxu cáꞌanqueze benneꞌ caní gulízruje̱ꞌ chee̱ Melquisedec tu cueꞌ chee̱ da chi cueꞌ gate naꞌ bezrague̱ꞌ Abraham, 10 laweꞌ da wazequeꞌ nnadxu ne zaj zua zriꞌine zre sua Abraham lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ, benneꞌ quebe ne xelalaj gate naꞌ bdxuaj Melquisedec xeajchague̱ꞌ Abraham naꞌ. 11 Benneꞌ Israel caꞌ gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ da bdxixruj bea Dios lu naꞌ bxruze caꞌ zaj naque̱ꞌ xrtia Leví. Chela guzequeꞌ da belún bxruze caꞌ gun na li lazreꞌ benneꞌ caꞌ buluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ da bdxixruj bea Dios naꞌ, naꞌ quebe be̱n na ba xen laꞌ xetú bxruze ca guca Melquisedec, ne quegá ca guca Aarón. 12 Che xezráꞌ ca dxal-laꞌ gaca bxruze naꞌ, naꞌ dxál-laꞌqueze xezráꞌ da nadxixruj bea naꞌ. 13 Xránadxu, Bénneaꞌ naxúaj na chee̱ꞌ gaque̱ꞌ bxruze ca guca Melquisedec, nababe̱ꞌ xetú cueꞌ xrtia Israel caꞌ, benneꞌ caꞌ netue̱ꞌ quebe ne gaque̱ꞌ bxruze. 14 Naca bea na nababa Xránadxu xrtia Judá, naꞌ Moisés quebe gunné̱ꞌ xelaca benneꞌ caní bxruze. 15 Da nigá naca béadxa na che bxruze cube naꞌ dxal-laꞌ gaque̱ꞌ ca guca Melquisedec, 16 ne bxruze cube nigá quebe gaque̱ꞌ bxruze ne̱ chee̱ tu da nadxixruj bea da dxenná na nu xrtia dxal-laꞌ gaque̱ꞌ. Gaque̱ꞌ bxruze laweꞌ da nape̱ꞌ xel-laꞌ waca chee̱ tu xel-laꞌ nabán da quebe te chee̱ na. 17 Naca chee̱ꞌ ca da dxenná Dios: Lueꞌ nacuꞌ bxruze chadía chacanna ca da guca Melquisedec. 18 Caní guca, bedxúaj chaláꞌala da bdxixruj bea Dios gate nate laweꞌ da quebe guzequeꞌ bi gun na, ne quebe bi culuén gudapa na, 19 laweꞌ da quebe guca da gunná bea Moisés gun na bénneache li lazreꞌ. Naꞌa nápadxu tu xel-laꞌ dxebeza lazreꞌ da cháwedxa, naꞌ ne̱ chee̱ na dxebígadxu lau Dios.  

























547

Hebreos 7, 8

20 Gate

Dios be̱ne̱ꞌ Jesús bxruze, bzetaj cuine̱ꞌ. 21 Quebe bzetaj cuine̱ꞌ gate bzue̱ꞌ xezícadxa bxruze caꞌ. Gate be̱ne̱ꞌ Jesús bxruze bzetaj cuine̱ꞌ ca da naxúaj na lu xiche láꞌazxa, dxenná na: Xránadxu Dios bzetaj cuine̱ꞌ, ne quebe guché̱ꞌe̱ xrtizre̱ꞌ. Gunné̱ꞌ: “Lueꞌ nacuꞌ bxruze chadía chacanna ca da guca Melquisedec.” 22 Chee̱ le̱ naꞌ Jesús dxun chúchue̱ꞌ tu xel-laꞌ wezría da nácadxa chaweꞌ ca da nedxu. 23 Xezícadxa bxruze caꞌ, benneꞌ gulezráꞌ nédxula be̱n na ba xen gulaque̱ꞌ benneꞌ zan laweꞌ da gulate tu tue̱ꞌ, naꞌ quebe guca xeledíe̱ꞌ. 24 Jesús naque̱ꞌ tu bxruze chadía chacanna laweꞌ da quebe gatie̱ꞌ. 25 Chee̱ le̱ naꞌ dxezéquene̱ꞌ guselé̱ꞌ chadía chacanna benneꞌ caꞌ xelebigue̱ꞌ lau Dios ne̱ chee̱ Le̱ꞌ, laweꞌ da naca ban Le̱ꞌ chadía chacanna chee̱ gudée̱ꞌ dizraꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ lau Dios. 26 Jesús naque̱ꞌ bxruze blau, bxruze naꞌ dxechínedxu. Naque̱ꞌ láꞌazxa, ne quebe bi da cale̱la be̱ne̱ꞌ, ne quebe nabague̱ꞌ dul-la. Quebe naque̱ꞌ tuze ca zaj naca benneꞌ dul-la, naꞌ Dios nucáꞌana szrendxe̱ꞌ Le̱ꞌ ca xúgute̱ da zaj zua xabáa. 27 Quebe naque̱ꞌ ca xezícadxa bxruze caꞌ, benneꞌ caꞌ be̱n na ba xen belutie̱ꞌ béadu caꞌ tu zra tu zra, béadu caꞌ buluzúe̱ꞌ nedxu ne̱ chee̱ xtúl-laqueze̱ꞌ, naꞌ ca gudé naꞌ buluzúe̱ꞌ béadu xula caꞌ ne̱ chee̱ xtul-la bénneache. Jesús tu lásaze bzua cuine̱ꞌ ne̱ chee̱ dul-la zaj nabaga xúgute̱ bénneache. 28 Da bdxixruj bea Moisés dxuzúa na bxruze blau caꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ. Gate Dios bzetaj cuine̱ꞌ ca gudé blaꞌ da nadxixruj bea naꞌ, bzue̱ꞌ tu bxruze blau naque̱ꞌ Zríꞌinequeze̱ꞌ, Bénneaꞌ be̱n Dios naque̱ꞌ tu bxruze blau li lazreꞌ chadía chacanna.  















8

Jesús naque̱ꞌ bxruze blau chee̱dxu 1 Da

naca blaudxa chee̱ da caní dxennantuꞌ naca na da nigá: Zua tu bxruze blau chee̱dxu caní, Bénneaꞌ dxeꞌe̱ chaláꞌa xabe̱la chee̱ lataj blau chee̱ Dios xabáa, 2 ne naque̱ꞌ bxruze blau dxune̱ꞌ zrin lu lataj láꞌazxa li, da be̱n Xránadxu, quegá bénneache. 3 Xúgute̱ bxruze blau nuzúa Dios le̱ꞌ chee̱ xelegúꞌe̱ gunaꞌ lau Dios, ne xelútie̱ꞌ béadu caꞌ lau Dios. Chee̱ le̱ naꞌ dxun na ba xen bi guzúa Cristo lau Dios. 4 La zua Cristo xe̱zr la xu nigá, quebe gaque̱ꞌ bxruze laweꞌ da ne zaj zraꞌ bxruze caꞌ dxelegúꞌe̱ gunaꞌ ca nadxixruj bea da bde Moisés. 5 Zrin dxelún bxruze caní naca na ca tu da dxuléꞌeze na, ne  







Hebreos 8, 9

548

ca tu zrúlaze chee̱ da naꞌ zua xabáa. Nezdxu naca na tu da dxuléꞌeze laweꞌ da gunná Dios, guzre̱ꞌ Moisés gate ba zue̱ꞌ gune̱ꞌ lataj láꞌazxa: “Bxue xanneꞌ gunuꞌ xúgute̱ na cáte̱ze naca da bleꞌedaꞌ lueꞌ lu xiꞌa naꞌ.” 6 Naꞌa bxruze blau chee̱dxu nigá dxune̱ꞌ tu zrin zácadxa laweꞌ da naque̱ꞌ wedé dizraꞌ chee̱ tu xellaꞌ wezría cháwedxa, da nun Dios ne̱ chee̱ da caꞌ guche̱be lazre̱ꞌ da zaj naca na cháwedxa. 7 La guca li lazreꞌ xel-laꞌ wezría da be̱ne̱ꞌ nedxu, quebe be̱n na ba xen gune̱ꞌ xel-laꞌ wezría gudxupeꞌ naꞌ. 8 Gate Dios gudille̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi che, gunné̱ꞌ: Dxenná Xránale: Wazrín zra gate gunaꞌ tu xel-laꞌ wezría cube nen benneꞌ Israel caꞌ, ne benneꞌ Judá caꞌ. 9 Quebe gaca na ca guca xel-laꞌ wezría da be̱naꞌ nen xra xrtaule caꞌ gate becáꞌa ne̱ꞌe̱, ne bebéajaꞌ benneꞌ caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto. Caní gunaꞌ laweꞌ da quebe buluzúe̱ꞌ dizraꞌ xel-laꞌ wezría da nunaꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ guleaj xichjaꞌ benneꞌ caꞌ. Da ni dxenná Xránale. 10 Xel-laꞌ wezría gunaꞌ nen benneꞌ Israel caꞌ ca te chee̱ lu zra caní gaca na caní, dxenná Xránale: Guzúaꞌ da gudxixruj beꞌa lu xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ, ne guzúajaꞌ na lu lázrdawe̱ꞌ. Nadxa gacaꞌ nedaꞌ Dios chee̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ le̱ꞌ xelaque̱ꞌ bi chiaꞌ caꞌ. 11 Quebe gun na ba xen xuluse̱de ljwezre̱ꞌ, ne quegá nu benneꞌ xe̱ꞌe̱ bi biche̱ꞌ: Be̱nbea Xránadxu. Xúgute̱ꞌ xelúnbeꞌe̱ nedaꞌ, benneꞌ cáꞌaze, ne benneꞌ blau. 12 Gunite lawaꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ ca naca da cale̱la da zaj nune̱ꞌ, ne québedxa cheajsá lazraꞌ chee̱ dul-la da zaj nune̱ꞌ. 13 Gate dxuchalaj Dios chee̱ tu xel-laꞌ wezría cube, naca na laweꞌ da ba gunné̱ꞌ chee̱ da nedxu naca na da gula, naꞌ da ba dxaca na da gula, ne da gulasa la xenítete̱ na.  







9

Lataj láꞌazxa da zua lu xe̱zr la xu, ne da zua xabáa 1 Gate

ne zua xel-laꞌ wezría nedxu, zaj de̱ da nadxixruj bea ca dxal-laꞌ xelún bxruze caꞌ tu lu xudauꞌ da zua xe̱zr

549

Hebreos 9

la xu nigá. 2 Xudauꞌ nedxu caní guca na tu xuꞌu xide zren. Lu lataj nedxu chee̱ xudauꞌ naꞌ da nazí le na Lataj Láꞌazxa zaj zua da dxusaꞌníꞌ, ne tu taꞌa naga zria xeta xtila láꞌazxa. 3 Cuzre naga ze̱ ladxeꞌ gudxupeꞌ zua xetú lataj da nazí le na Lataj Láꞌazxa Blau. 4 Lu lataj nigá zaj zua tu táꞌadauꞌ naga xezxe xala, ne tu xiꞌina chee̱ xel-laꞌ wezría da nun Dios, da nacu na oro du ca nácaqueze na. Luꞌule xiꞌina naꞌ xuꞌu tu zruágadauꞌ xuꞌu na xeta maná. Cáꞌanqueze luꞌule na xuꞌu xágadauꞌ da be̱xru Aarón da naꞌ bezría na, ne zaj xuꞌu na xiaj caꞌ naga zaj naxúaj dizraꞌ chee̱ xel-laꞌ wezría. 5 Laweꞌ xiꞌina nigá zaj zua gubáz chee̱ xabáa caꞌ zaj naca na oro, da dxululéꞌe na zua Dios naꞌ, naꞌ zaj nugacu xrile na naga dxuluzríe̱ꞌ dxen ne̱ chee̱ dul-la zaj nabaga bénneache. Québedxa séquentuꞌ guchálajntuꞌ ca naca chee̱ da caní naꞌa. 6 Gate ba nagáꞌana chaweꞌ da caní, naꞌ bxruze caꞌ dxelúꞌuqueze̱ꞌ lu lataj nedxu chee̱ lataj láꞌazxa chee̱ xelune̱ꞌ zrin chee̱ xel-laꞌ bxruze chee̱ꞌ. 7 Lu lataj gudxupeꞌ dxuꞌu tuze bxruze blau tu lásaze tu tu iza, naꞌ gate dxuꞌe̱ naꞌ dxun na ba xen guꞌe̱ dxen chee̱ béadu caꞌ da guzríe̱ꞌ ne̱ chee̱ dul-la nabágaqueze̱ꞌ, ne ne̱ chee̱ dul-la zaj nabaga bénneache caꞌ. 8 Beꞌ Láꞌazxa dxuzéajniꞌine̱ꞌ dxiꞌu quebe naxalaj neza chee̱ chúꞌudxu Lataj Láꞌazxa Blau naꞌ dxácate̱ dxelune̱ꞌ zrin chee̱ xel-laꞌ bxruze chee̱ꞌ lu lataj nedxu chee̱ lataj láꞌazxa naꞌ. 9 Xúgute̱ da caní zaj naca na da dxululéꞌeze, da dxaca lu zra naꞌa zra, laweꞌ da gunaꞌ caꞌ, ne dxen chee̱ béadu caꞌ da dxuluzúa bxruze caꞌ lau Dios quebe gaca xelún na bénneache dute̱ li lazreꞌ. 10 Da caní zaj naca na chee̱ da dxeléꞌaj dxelawe̱ꞌ, ne chee̱ da dxulucáꞌana chaweꞌ cuine̱ꞌ, ne chee̱ da nadxixruj bea ca naca chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱ bénneache, da caꞌ bzua Dios ca zrindxa zra guché̱ꞌe̱ da caꞌ. 11 Naꞌa ba blaꞌ Cristo, ne naca Le̱ꞌ bxruze blau chee̱ da xrlátaje caꞌ da ba beleláꞌ. Lataj Láꞌazxa naga dxun Le̱ꞌ zrin ca bxruze blau naca na blaudxa, ne da li lázredxa. Quebe naca na tu da zaj nun bénneache, da zéaje̱ na, quebe naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá. 12 Cristo ba guxúꞌe̱ Lataj Láꞌazxa Blau, quegá chee̱ guzúe̱ꞌ dxen chee̱ béadu caꞌ, ne chee̱ me̱du caꞌ, san chee̱ guzúe̱ꞌ dxen cheé̱queze̱ꞌ, naꞌ guxúꞌe̱ ga naꞌ tu lásaze laweꞌ da ba be̱ne̱ꞌ xel-laꞌ weselá chadía chacanna chee̱dxu dxiꞌu. 13 Da li dxen chee̱ be̱zre, ne chee̱ béadu caꞌ, ne de chee̱ bé̱zredu caꞌ, bea caꞌ dxuluzezxe̱ꞌ lu taꞌa chee̱ Dios, da caꞌ dxuluzré̱ꞌe̱ xichaj benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ sban, zaj napa na xel-laꞌ waca xelibe na benneꞌ  























Hebreos 9

550

caꞌ cúzreze, ne chee̱ xulucáꞌana chawe na le̱ꞌ lau Dios. 14 Che caní naca na, wazéquedxa dxen chee̱ Cristo, Bénneaꞌ bzua cuine̱ꞌ lau Dios ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa dute̱ xel-laꞌ li lazreꞌ chee̱ꞌ, naꞌ dxen chee̱ꞌ naꞌ dxibe na xichaj lázrdaudxu chee̱ da be̱ndxu da nua na xel-laꞌ gute, chee̱ séquedxu gundxu zrin chee̱ Dios ban. 15 Chee̱ le̱ naꞌ naca Jesucristo wedé dizraꞌ chee̱ tu xel-laꞌ wezría cube. Xel-laꞌ gute chee̱ Cristo dxun na zrin chee̱ gaca gunite lau Dios chee̱dxu ca naca dul-la da be̱ndxu gate ne zúadxu lu xel-laꞌ wezría nedxu, naꞌ naꞌa benneꞌ caꞌ ba gunné̱ Dios waca xelezíꞌe̱ ca naca da caꞌ guche̱be lazreꞌ Dios, da zaj naca na chadía chacanna. 16 Gate tu benneꞌ dxune̱ꞌ tu xiche da dxeláꞌa na da de̱ chee̱ꞌ, dxun na ba xen guléꞌedxu ba nate bénneaꞌ chee̱ gundxu ca dxenná xiche naꞌ. 17 Xiche naꞌ quebe bi seque na dxácate̱ ne naca ban benneꞌ be̱ne̱ꞌ na, san gate ba gute bénneaꞌ, naꞌ seque na. 18 Chee̱ le̱ naꞌ, xel-laꞌ wezría nedxu naꞌ guzúa chuchu na ne̱ chee̱ dxen da buluzríe̱ꞌ na. 19 Moisés blabe̱ꞌ xúgute̱ da nadxixruj bea da zaj naxúaj na lu dizraꞌ chee̱ Dios lau xúgute̱ bénneache, naꞌ ca gudé naꞌ guqué̱ꞌe̱ zrilaꞌ da nadxé na da xrna, ne tu zruze xaga hisopo, naꞌ gusebise̱ꞌ na dxen chee̱ me̱du caꞌ, ne dxen chee̱ béadu caꞌ, ne nisa, naꞌ bzre̱ꞌe̱ na laweꞌ xiche naga naxúaj xtizra Dios, ne bzre̱ꞌe̱ na bénneache caꞌ. 20 Nadxa guzre̱ꞌ benneꞌ caꞌ: “Dxen nigá naca na da dxuzúa chuchu na xel-laꞌ wezría da nun Dios nen leꞌe.” 21 Cáꞌanqueze bzra Moisés dxen lu lataj láꞌazxa, ne lu xúgute̱ da dxuluchínene̱ꞌ lu zrin da dxelún bxruze caꞌ. 22 Ca naca da bdxixruj bea Dios, dxal-laꞌ xulucáꞌana chawe̱ꞌ xúgute̱ da caꞌ nen dxen, naꞌ che quebe nu gulalaj dxen, Dios quebe gunite lawe̱ꞌ chee̱ bénneache ca naca dul-la da zaj nabague̱ꞌ.  

















Dxen chee̱ Jesucristo dxegúa na dul-la 23 Caní

be̱n na ba xen xulucáꞌana chawe̱ꞌ da caꞌ zaj naca na da dxululéꞌeze na ca zaj naca da zaj zua xabáa, naꞌ da caꞌ zaj zua xabáa dxun na ba xen xulucáꞌana chawe̱ꞌ na nen tu da zácadxa. 24 Cristo quebe guxúꞌe̱ lu lataj láꞌazxa da zaj nun bénneache, da naꞌ naca na tu da dxuléꞌeze ca naca lataj láꞌazxa li da zua xabáa, san guxúꞌe̱ xabáqueze, naga zue̱ꞌ naꞌa lau Dios, dxudée̱ꞌ dizraꞌ chee̱dxu dxiꞌu. 25 Bxruze blau chee̱ benneꞌ judío caꞌ dxuꞌe̱ lu lataj láꞌazxa blau tu iza tu iza chee̱ guzúe̱ꞌ ga naꞌ dxen da quebe naca cheé̱queze̱ꞌ. Naꞌa Cristo quebe dxuzúa  



551

Hebreos 9, 10

cuine̱ꞌ zaneꞌ lasa. 26 La be̱n na ba xen guzúa cuine̱ꞌ zaneꞌ lasa, cáꞌanqueze zaneꞌ lasa gatie̱ꞌ ca gudé be̱ne̱ꞌ xe̱zr la xu nigá. Naꞌa, gate ba bzrin zra dxaca li ca da guche̱be lazreꞌ Dios, Cristo ba ble̱ꞌe̱ tu lásaze, naꞌ bzua cuine̱ꞌ chee̱ cue̱ꞌ dul-la zaj nabaga bénneache. 27 Ca dxun na ba xen xelate xúgute̱ bénneache tu lásaze, naꞌ te naꞌ Dios guchiꞌe̱ da zaj nun tu tue̱ꞌ, 28 cáꞌanqueze Cristo bzua cuine̱ꞌ chee̱ gutie̱ꞌ tu lásaze chee̱ gudúe̱ꞌ dul-la zaj nabagaꞌ benneꞌ zante̱. Te nigá xelé̱ꞌe̱ da gudxupeꞌ, quegádxa chee̱ cue̱ꞌ dul-la, san chee̱ xedajselé̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ dxelebeze̱ꞌ Le̱ꞌ. 1 Da nadxixruj bea da bde Moisés guca na ca tu zrúl-laze chee̱ da chaweꞌ caꞌ da dxal-laꞌ xeleláꞌ, ne quegá naca na lé̱queze na. Chee̱ le̱ naꞌ da caꞌ buluzúa bxruze caꞌ lau Dios ca nadxixruj bea naꞌ, da caꞌ buluzúe̱ꞌ tu iza tu iza, quebe gulezeque na xelún na benneꞌ caꞌ li lazreꞌ, benneꞌ caꞌ gulebigue̱ꞌ lau Dios. 2 La guzequeꞌ da nadxixruj bea naꞌ gun na benneꞌ caꞌ li lazreꞌ, québedxa nu guzúa da caꞌ lau Dios laweꞌ da la guladxe benneꞌ caꞌ lu dul-la zaj nabague̱ꞌ, québedxa zaj nabague̱ꞌ dul-la. 3 Naꞌa da caꞌ buluzúe̱ꞌ lau Dios tu iza tu iza bulusá na lazre̱ꞌ chee̱ dul-la da zaj nabague̱ꞌ, 4 laweꞌ da quebe guzequeꞌ dxen chee̱ be̱zre caꞌ, ne dxen chee̱ béadu caꞌ cua na dul-la zaj nabaga bénneache. 5 Chee̱ le̱ naꞌ, gate blaꞌ Cristo lu xe̱zr la xu nigá, guzre̱ꞌ Dios: Quebe dxaca lazruꞌ gunaꞌ, ne béadu caꞌ nu gute le̱baꞌ lauꞌ. Naꞌa ba be̱nuꞌ be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ nigá. 6 Quebe dxezaca ba lazruꞌ béadu caꞌ dxuluzezxe̱ꞌ lauꞌ, ne béadu caꞌ dxelutie̱ꞌ lauꞌ chee̱ cua na dul-la zaj nabague̱ꞌ. 7 Nadxa gunníaꞌ: “Nigá zaꞌa nedaꞌ chee̱ gunaꞌ ca da nnauꞌ Lueꞌ, Dios, ca naxúaj na chiaꞌ nedaꞌ lu xiche láꞌazxa.” 8 Nédxula gunné̱ꞌ: “Quebe dxaca lazruꞌ, ne quebe dxezaca ba lazruꞌ gunaꞌ, ne béadu caꞌ nu gute le̱baꞌ lauꞌ, ne béadu caꞌ dxuluzezxe̱ꞌ lauꞌ, ne béadu caꞌ dxelutie̱ꞌ lauꞌ chee̱ cua na dulla zaj nabaga bénneache.” Caní gunné̱ꞌ lácala zaj naca na da nadxixruj bea na xuluzúe̱ꞌ na lau Dios. 9 Ca gudé naꞌ gunné̱ꞌ: “Nigá zaꞌa nedaꞌ chee̱ gunaꞌ ca da nnauꞌ Lueꞌ, Dios.” Da nigá zéaje̱ na gudée̱ꞌ lu waláz chee̱ da caꞌ buluzúa bxruze caꞌ lau Dios, gate bzua cuine̱ꞌ lau Dios ne̱ chee̱ dul-la zaj nabaga bénneache. 10 Dios ba bcaꞌana chawe̱ꞌ dxiꞌu lu dul-la nabágadxu laweꞌ da be̱n Cristo ca da gunná Dios gate bde cuine̱ꞌ lau Dios tu lásaze gate gutie̱ꞌ le̱ꞌe̱ xaga begúaj.  





10

















Hebreos 10

552

11 Xúgute̱

bxruze judío dxelune̱ꞌ zrin lau Dios tu zra tu zra, ne zaneꞌ lasa dxuluzríe̱ꞌ lau Dios da cáꞌanqueze lácala da caꞌ cabataꞌ xelezeque na xelegúa na dul-la chee̱ bénneache. 12 Jesucristo bzrie̱ꞌ lau Dios tuze da dxugúa na dul-la, naꞌ gudé naꞌ gudxéꞌe̱ chaláꞌa xabe̱la chee̱ Dios. 13 Zue̱ꞌ naꞌa dxebeze̱ꞌ zra gate guzúa Dios benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ chee̱ꞌ zran niꞌe̱. 14 Caní dxune̱ꞌ laweꞌ da bcaꞌana chawe̱ꞌ chadía chacanna benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios. Caní be̱ne̱ꞌ gate bzua cuine̱ꞌ lau Dios tu lásaze. 15 Caníqueze dxenná Beꞌ Láꞌazxa laweꞌ da gunné̱ꞌ nédxula: 16 Caní naca xel-laꞌ wezría gunaꞌ nen benneꞌ Israel caꞌ ca te chee̱ lu zra caní, dxenná Xránale: Guzúaꞌ da nadxixruj bea naꞌ lu xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ, ne guzúajaꞌ na lu lázrdawe̱ꞌ. 17 Ca gudé naꞌ dxenné̱ꞌ: Cabátadxa cheajsá lazraꞌ chee̱ dul-la da zaj nabague̱ꞌ, ne chee̱ da cale̱la caꞌ da zaj nune̱ꞌ. 18 Caꞌan naca, gate Dios ba bnite lawe̱ꞌ chee̱ bénneache ca naca dul-la da zaj nabague̱ꞌ, québedxa dxun na ba xen bi xuluzúe̱ꞌ lau Dios chee̱ cua na dul-la caꞌ.  











Dxal-laꞌ bígadxu lau Dios 19 Chee̱

le̱ naꞌ, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, waca chúꞌudxu lu lataj láꞌazxa blau dute̱ lázrdaudxu ne̱ chee̱ dxen chee̱ Jesucristo da blalje̱ꞌ. 20 Dxezrindxu lau Dios, dxededxu tu neza cube, da quebe naca na ca da xjácale̱ bxruze caꞌ lu lataj láꞌazxa. Dxededxu neza da naca Crístoqueze, Bénneaꞌ zúale̱ Dios xabáa. 21 Jesús naque̱ꞌ bxruze blau chee̱dxu, ne zaj xuꞌu lu ne̱ꞌe̱ bénneache chee̱ Dios. 22 Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ bígadxu lau Dios dute̱ lázrdaudxu ne dute̱ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ li, laweꞌ da bcaꞌana chaweꞌ Le̱ꞌ lázrdaudxu chee̱ québedxa sua da ste̱be lu xichaj lázrdaudxu ca naca chee̱ dul-la, ne naca chee̱dxu cáte̱ze ba gudibe̱ꞌ be̱l-laꞌ dxen chee̱dxu nen da naca ca tu nisa chaweꞌ. 23 Dxal-laꞌ sua cháchadxu ca naca da dxebeza lázredxu chee̱ da dxéajle̱dxu, ne quebe guchadxu ca dxundxu, laweꞌ da gun Dios ca da guche̱be lazre̱ꞌ gune̱ꞌ chee̱dxu. 24 Dxal-laꞌ quilaj lázredxu ca gundxu gácale̱ ljwézredxu tudxu xetudxu chee̱ zriꞌi ljwézredxu, ne gundxu da xrlátaje. 25 Quebe dxal-laꞌ gusandxu xezrágadxu lau Dios ca dxelún bal-la benneꞌ. Dxal-laꞌ gutipa lazreꞌ ljwézredxu tudxu xetudxu, naꞌ gúndxadxu caní naꞌa laweꞌ da dxeléꞌedxu ba za bagu zra xeláꞌ Xránadxu.  











553

Hebreos 10, 11

26 Che

núnbeadxu ca naca xel-laꞌ li chee̱ Dios, ne chéajdxadxu gundxu dul-la, québedxa bi de̱ da cua na dul-la bágadxu. 27 Lu xel-laꞌ dxezrebe súadxu da naca chee̱ zra guchiꞌa Dios, ne chee̱ xiꞌ da guzría xi na benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ chee̱ Dios. 28 Gate nu benneꞌ bzue̱ꞌ chaláꞌala da gunná bea Mnoisés, ne gulezráꞌ chupa u chunna benneꞌ belexeche̱be̱ꞌ chee̱ da be̱n bénneaꞌ, naꞌ belutie̱ꞌ bénneaꞌ, ne quebe belexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ. 29 Tu da ste̱be zrendxa dxal-laꞌ xelezíꞌ benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala Zriꞌine Dios, ne dxulucáꞌana dítaje̱ꞌ dxen chee̱ꞌ, da blalje̱ꞌ, dxen naꞌ dxuzúa chuchu na xel-laꞌ wezría chee̱ Dios, ne dxucáꞌana chawe na benneꞌ caꞌ, naꞌ dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios, Bénneaꞌ nazriꞌine̱ꞌ le̱ꞌ. 30 Ba núnbeadxu Xránadxu, Bénneaꞌ gunnáqueze̱ꞌ: “Nedaꞌ xebéaj lazraꞌ bénneache. Nedaꞌ gunézrujaꞌ lazruj chee̱ benneꞌ caꞌ.” Cáꞌanqueze gunné̱ꞌ: “Xránale guchiꞌe̱ chee̱ bénneache chee̱ꞌ.” 31 Da dxal-laꞌ xelezrebe bénneache naca da ste̱be da gun Dios benneꞌ caꞌ. 32 Le gusá lázrele leꞌe iza da ba guledé, gate za guzíte̱le xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ Dios, naꞌ dute̱ xel-laꞌ zren lazreꞌ bchaga laule xel-laꞌ ziꞌ da gudele. 33 Bál-lale leꞌe bulucháchale̱ne̱ꞌ, ne belúꞌe̱ leꞌe láwela bénneache, naꞌ xebál-lale leꞌe guzácaꞌle gate gunáꞌale benneꞌ caꞌ guledée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ caní. 34 Bexache lázrele benneꞌ gulezráꞌ lizre xia, ne dute̱ xel-laꞌ dxebé bchaga laule da belune̱ꞌ gate gulequé̱ꞌe̱ ca da nápale, laweꞌ da nézele nápale xabáa da zácadxa na, ne da naca na da chadía chacanna. 35 Quebe gusanle ca da dxuxrén lázrele, laweꞌ da nusá xel-laꞌ dxuxrén lazreꞌ chee̱le tu da zren da siꞌle. 36 Leꞌe dxal-laꞌ gácale zren lazreꞌ chee̱ gunle ca da nna Dios, naꞌ sile ca da guche̱be lazreꞌ Dios gunne̱ꞌ chee̱le. 37 Naca na ca dxenná xiche láꞌazxa: Xátedauze de̱, naꞌ xeláꞌ Bénneaꞌ dxal-laꞌ xeláꞌ, ne quebe chene̱ꞌ. 38 Benneꞌ naque̱ꞌ xlátaje̱ lawaꞌ nedaꞌ, gataꞌ chee̱ꞌ xel-laꞌ nabán li lazreꞌ laweꞌ da dxéajle̱ꞌe̱ chiaꞌ, naꞌ che cueaj xíchaje̱ꞌ nedaꞌ quebe xezaca ba lazraꞌ nen bénneaꞌ. 39 Naꞌa dxiꞌu quebe nácadxu tuze nen benneꞌ caꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Dios, ne xelebía xiꞌe̱. Nácadxu tuze nen benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios, naꞌ xelelá bénneꞌdu zaj xuꞌe̱.  























11

Xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ 1 Che

nápadxu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ dxuxrén lazrdxu sidxu da dxebézadxu, ne nézquezdxu naca da li da

Hebreos 11

554

quebe dxeléꞌedxu. 2 Xra xrtáudxu caꞌ belexegáꞌane̱ꞌ xrlátaje lau Dios laweꞌ da guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ. 3 Lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu nezdxu be̱n Dios xe̱zr la xu nigá, bchínene̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ, naꞌ ca naca da dxeléꞌedxu naꞌa be̱n Dios le̱ na nen da quebe naláꞌ gate nate. 4 Abel, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, bzue̱ꞌ lau Dios tu gunaꞌ da zácadxa na ca da bzua Caín, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ Dios gunné̱ꞌ naca xlátaje̱ Abel, ne guziꞌe̱ gunaꞌ chee̱ꞌ. Caꞌan naca, lácala ba gute Abel, ne dxusé̱dene̱ꞌ dxiꞌu ne̱ chee̱ da be̱ne̱ꞌ laweꞌ da gudape̱ꞌ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ. 5 Enoc, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, Dios beche̱ꞌe̱ le̱ꞌ. Quebe gutie̱ꞌ, naꞌ québedxa nu bleꞌe le̱ꞌ laweꞌ da beché̱ Dios le̱ꞌ. Naxúaj na lu xiche láꞌazxa da dxenná na, gate quebe ne xeché̱ Dios le̱ꞌ, be̱n Enoc ca da bezaca ba lazreꞌ Dios. 6 Quebe gaca nu gun da xezaca ba lazreꞌ Dios che quebe dxeajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. Bénneaꞌ dxebigue̱ꞌ lau Dios, dxun na ba xen chéajle̱ꞌe̱ zua Dios, ne xunézruje̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelexílaje̱ꞌ Le̱ꞌ. 7 Noé, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, gate Dios guzre̱ꞌ le̱ꞌ nédxula ca da dxal-laꞌ gaca, bzue̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, ne be̱ne̱ꞌ tu da zren da dxedá laweꞌ nísadauꞌ chee̱ xelelá xrtie̱ꞌ caꞌ. Guxeajlí lazreꞌ Noé Dios, san gulebía xiꞌ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu naꞌ, laweꞌ da quebe guleajlí lazre̱ꞌ Dios. Dios bcaꞌane̱ꞌ Noé xrlátaje laweꞌ da guxeajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 8 Abraham, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, gate Dios gunné̱ꞌ le̱ꞌ, bzue̱ꞌ dizraꞌ, ne guzé̱ꞌe̱ zéaje̱ꞌ tu lu xe̱zr la xu da guchebe lazreꞌ Dios gunézruje̱ꞌ chee̱ꞌ. Bdxuaje̱ꞌ lázrie̱ꞌ, ne quebe nézene̱ꞌ naga zéaje̱ꞌ. 9 Laweꞌ da guxeajlí lazre̱ꞌ Dios, guzúa Abraham lu xe̱zr la xu naꞌ da guche̱be lazreꞌ Dios gunézruje̱ꞌ chee̱ꞌ, naga naca xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ zituꞌ caꞌ. Guzúe̱ꞌ tu lu xuꞌu ladxeꞌ, ne cáꞌanqueze be̱n Isaac, ne Jacob, benneꞌ caꞌ, cáꞌanqueze Dios guche̱be lazre̱ꞌ xelezíꞌe̱ da naꞌ gunezruj Dios le̱ꞌ. 10 Caní be̱n Abraham laweꞌ da guleza lazre̱ꞌ chuꞌe̱ lu xe̱zre naꞌ da quebe te chee̱ na, da naꞌ guleche Dios, ne da be̱n Lé̱queze̱ꞌ. 11 Cáꞌanqueze Sara, lácala ba nácale̱ꞌe̱ benneꞌ gula, ne quebe nu bi chee̱ꞌ dxalaj, san xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ guque̱ꞌ xrna bidauꞌ. Guzúa tu bi biu chee̱ꞌ laweꞌ da guxeajlí lazre̱ꞌ Dios gune̱ꞌ ca da guche̱be lazre̱ꞌ. 12 Caní guca, Abraham, lácala ba gúxrule̱ꞌe̱, guxánle̱ꞌe̱ zriꞌine zre sue̱ꞌ ca naxán xuzreꞌ da zaj dxeꞌ dxuꞌa tu yegu zren, da quebe nazequeꞌ gulábadxu. 13 Xúgute̱ benneꞌ caní gulatie̱ꞌ, ne quebe ne xelezíꞌe̱ da caꞌ nache̱be lazreꞌ Dios, san laweꞌ da guleajlí lazre̱ꞌ Dios,  























555

Hebreos 11

beleléꞌene̱ꞌ na zítuꞌla, naꞌ belexezaca ba lázrele̱ne̱ꞌ na. Caní bululéꞌene̱ꞌ gulaque̱ꞌ ca benneꞌ zituꞌ, benneꞌ guledeze lu xe̱zr la xu nigá. 14 Benneꞌ dxuluchálaje̱ꞌ caní dxululéꞌene̱ꞌ dxeledé̱ꞌ dxelexílaje̱ꞌ tu lazrie̱ꞌ. 15 La buluwía lazre̱ꞌ ca naca xe̱zr la xu naga gusáꞌaque̱ꞌ, naꞌ waca xelexezrine̱ꞌ naꞌ. 16 Gulaca lazre̱ꞌ tu lazrie̱ꞌ da naca na cháweꞌdxa, da naꞌ naca na lazrie̱ꞌ da zua xabáa. Chee̱ le̱ naꞌ Dios quebe dxexeduéꞌene̱ꞌ gate dxelenná benneꞌ caꞌ naque̱ꞌ Dios chee̱ꞌ, naꞌ nucueze̱ꞌ tu xe̱zre naga xelezúa benneꞌ caꞌ. 17 Gate guca lazreꞌ Dios nézene̱ꞌ ca naca xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ Abraham, naꞌ lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ guché̱ꞌe̱ Isaac chee̱ gutie̱ꞌ-beꞌ lau Dios. Ba zue̱ꞌ gutie̱ꞌ bi tu lichaꞌ chee̱ꞌ lácala ba nache̱be lazreꞌ Dios, gunné̱ꞌ: 18 “Ne̱ chee̱ Isaac wazrále̱ꞌe̱ zriꞌine zre suꞌ.” 19 Abraham bxren lazre̱ꞌ Dios wazéquene̱ꞌ gusebane̱ꞌ benneꞌ gate, naꞌ waca nnadxu bezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ zríꞌine̱ꞌ Isaac ládujla benneꞌ gate. 20 Isaac, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, guche̱be lazre̱ꞌ xelezíꞌ zríꞌine̱ꞌ Jacob, ne Esaú da xrlátaje caꞌ. 21 Jacob, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, gate zua gatie̱ꞌ, guche̱be lazre̱ꞌ xelezíꞌ tu tu zriꞌine José da xrlátaje caꞌ, ne be̱ láꞌane̱ꞌ Dios, nuchiche tipe̱ꞌ xágadu nuxre̱ꞌ. 22 José, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, gate ba zua gatie̱ꞌ gunné̱ꞌ welexedxúaj benneꞌ Israel caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, ne bdxixruj beꞌe̱ ca dxal-laꞌ xelune̱ꞌ chee̱ zrita xuꞌe̱. 23 Gate gulaj Moisés, xra xrne̱ꞌe̱, lu xel-laꞌ dxeleajlí lazreꞌ chee̱ꞌ bulucache̱ꞌ le̱beꞌ laweꞌ chunna beuꞌ, laweꞌ da beleléꞌene̱ꞌ naca bidu naꞌ xrtanle̱ꞌe̱, ne quebe belezrebe̱ꞌ benneꞌ wenná bea, bénneaꞌ bdxixruj beꞌe̱ xelate bidu caꞌ. 24 Moisés, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, gate guque̱ꞌ benneꞌ waca, quebe guca lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ zriꞌine nuꞌula zriꞌine benneꞌ wenná bea chee̱ xe̱zr la xu Egipto, 25 san guca lázredxe̱ꞌ tée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ nen bi caꞌ chee̱ Dios quézcala sue̱ꞌ tu chíꞌidauꞌ lu da ba neza chee̱ da naca dul-la. 26 Gúquene̱ꞌ nácadxa chaweꞌ gate belún lala bénneache chee̱ꞌ ca da guca chee̱ Cristo, quézcala gape̱ꞌ ca naca da gunníꞌa chee̱ xe̱zr la xu Egipto, laweꞌ da dxenné̱ꞌe̱ da gunezruj Dios le̱ꞌ. 27 Moisés, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, bedxúaje̱ꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, ne quebe bezrebe̱ꞌ xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ benneꞌ wenná bea, naꞌ guzúa chúchue̱ꞌ ca tu benneꞌ dxeléꞌene̱ꞌ Dios, Bénneaꞌ quebe gaca nu leꞌe. 28 Moisés, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, be̱ne̱ꞌ Laní Pascua gate naꞌ bdxixruj beꞌe̱ xuluzrá benneꞌ Israel caꞌ dxen le̱ꞌe̱ xaga  





























Hebreos 11

556

dxa xuꞌu chee̱ quebe gute gubáz chee̱ xabáa chee̱ xel-laꞌ gute netú zriꞌine benneꞌ Israel caꞌ, bi biu nedxu. 29 Benneꞌ Israel caꞌ, lu xel-laꞌ dxeleajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, beledée̱ꞌ lu Nísadauꞌ Xrna ca benneꞌ dxeledé lu xu bizre, san gate gulúꞌu benneꞌ Egipto caꞌ naga ba guledé benneꞌ caꞌ, naꞌ bezraga nisa naꞌ, naꞌ gulebéꞌ chiꞌi benneꞌ Egipto caꞌ, naꞌ gulatie̱ꞌ. 30 Benneꞌ Israel caꞌ, lu xel-laꞌ dxeleajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, guzréꞌe zeꞌe da naxechaj na xe̱zre Jericó ca gudé guledé benneꞌ Israel caꞌ bezúate̱ xe̱zre naꞌ tu tu lasa du gazre zra. 31 Rahab, nuꞌula dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ zaj xuꞌe̱ neza, lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ, quebe gutie̱ꞌ tu zren nen benneꞌ Jericó caꞌ, benneꞌ quebe buluzúa dizraꞌ chee̱ Dios, laweꞌ da gudapa le̱ꞌ ba láꞌana benneꞌ Israel caꞌ, benneꞌ xeajlennáꞌ lane̱ꞌ xe̱zre naꞌ. 32 ¿Bízradxa nniaꞌ? Québedxa bi lataj napaꞌ guchálajaꞌ ca be̱n Gedeón, ne ca be̱n Barac, ne ca be̱n Sansón, ne ca be̱n Jefté, ne ca be̱n David, ne ca be̱n Samuel, ne ca belún benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 33 Benneꞌ caꞌ lu xel-laꞌ dxeleajlí lazreꞌ chee̱ꞌ gulezíꞌe̱ xe̱zr la xu caꞌ chee̱ benneꞌ xula, ne gulenná beꞌene̱ꞌ cháweꞌdauꞌ benneꞌ walázr chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ gulezíꞌe̱ da guche̱be lazreꞌ Dios, laweꞌ da gúcale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. Belelé̱ꞌ lu dxuꞌa be̱zre xixreꞌ caꞌ. 34 Buluxusule̱ꞌ xiꞌ da dxéneaca. Belelé̱ꞌ lu xia nalá. Benneꞌ caꞌ zaj nate niꞌa naꞌ belexaque̱ꞌ dipa lazreꞌ. Gulaque̱ꞌ benneꞌ wala lu wedil-la, ne gulaca lu ne̱ꞌe da gutaꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ le̱ꞌ. 35 Nuꞌula caꞌ belezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ gate chee̱ꞌ caꞌ, benneꞌ belexebáne̱ꞌ. Xebal-le̱ꞌ gulátie̱ꞌ gate buludée̱ꞌ le̱ꞌ ba xaꞌ, laweꞌ da quebe belúꞌe̱ lataj nu gusán le̱ꞌ, chee̱ xelezruéꞌene̱ꞌ xel-laꞌ dxexebán chee̱ xeleziꞌe̱ xetú xel-laꞌ nabán da naca na da li. 36 Xebal-le̱ꞌ belún le̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ belúꞌe̱ le̱ꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ buluchéaje̱ꞌ le̱ꞌ du xia ne guleguꞌe̱ le̱ꞌ lizre xia. 37 Belutie̱ꞌ xebal-le̱ꞌ nen xiaj, naꞌ xebal-le̱ꞌ gulecheze̱ꞌ le̱ꞌ nen xia. Xebal-le̱ꞌ buludée̱ꞌ le̱ꞌ lu da ste̱be caꞌ, naꞌ xebal-le̱ꞌ belutie̱ꞌ nen xia nalá. Xebal-le̱ꞌ guledée̱ꞌ nila naꞌla,  









557

Hebreos 11, 12

zaj nacue̱ꞌ zra zrilaꞌ ne zra béadu caꞌ. Baxacheꞌ gulaque̱ꞌ, naꞌ guledée̱ꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ, naꞌ buluzalje̱ꞌ le̱ꞌ. 38 Bénneache zaj zraꞌ lu xe̱zr la xu nigá quebe zaj naca chee̱ꞌ xelezíꞌe̱ ba neza chee̱ benneꞌ caní. Tu guledázqueze̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ, ne lu xiꞌa caꞌ, ne lu bluaj caꞌ, ne lu bluaj xu caꞌ. 39 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ bcaꞌana chaweꞌ Dios le̱ꞌ laweꞌ da guleajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ, san quebe ne xelezíꞌe̱ ca naca da guche̱be lazreꞌ Dios, 40 laweꞌ da nucueza Dios tu da nácadxa chaweꞌ chee̱dxu dxiꞌu, chee̱ xelexaca benneꞌ caꞌ li lazreꞌ tu zren nen dxiꞌu.  





12

Dxal-laꞌ nnaꞌdxu Jesús 1 Laweꞌ

da zaj naxéchaj benneꞌ zante̱ dxiꞌu, benneꞌ caꞌ ba bululéꞌene̱ꞌ ca guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios, dxal-laꞌ guzúadxu chaláꞌala xúgute̱ da dxululale na dxiꞌu, ne dul-la da naxe̱l-la na dxiꞌu, naꞌ lu dute̱ xel-laꞌ zren lazreꞌ chee̱dxu gundxu zrin chee̱ Dios, da naca na ca dxezáꞌ chégudxu chee̱ zruéꞌeledxu da dxeléꞌedxu tu chi naꞌ. 2 Dxal-laꞌ nnaꞌdxu Jesús, Bénneaꞌ dxune̱ꞌ nápadxu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ, ne dxune̱ꞌ li lazreꞌ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ naꞌ. Jesús gudée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ le̱ꞌe̱ xaga begúaj, ne quebe beduéꞌene̱ꞌ laweꞌ da guné̱ꞌe̱ xel-laꞌ dxebé naꞌ da dxebeza na Le̱ꞌ, naꞌ gudxéꞌe̱ chaláꞌa xabe̱la chee̱ lataj blau chee̱ Dios. 3 Le nnaꞌ xanneꞌ ca da be̱n Jesús, gudéle̱ꞌe̱ xel-laꞌ ziꞌ da bulusaca benneꞌ dul-la caꞌ Le̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ quebe chajxréquele gunle zrin chee̱ꞌ, ne quebe gute lázrele. 4 Ba gudíl-lale̱le dul-la, naꞌ quebe ne gátele lu wedil-la naꞌ. 5 Quebe gal-la lázrele leꞌe ca dxun Dios, dxuzéajniꞌine̱ꞌ leꞌe ca zríꞌinequeze̱ꞌ, gate dxenné̱ꞌ: Zriꞌinaꞌ, quebe guzúꞌ chaláꞌala da dxun Xranuꞌ gate dxusízrene̱ꞌ lueꞌ, ne quebe gate lazruꞌ gate dxedil-le̱ꞌ lueꞌ. 6 Xránadxu dxusízrene̱ꞌ bi caꞌ nazriꞌine̱ꞌ, naꞌ xúgute̱ bi dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ ca zríꞌinequeze̱ꞌ dxudée̱ꞌ-beꞌ xellaꞌ ziꞌ. 7 Le guchaga lau leꞌe xel-laꞌ ziꞌ da dxedele, laweꞌ da dxuxúe Dios leꞌe ca zríꞌinequeze̱ꞌ. ¿Zra bi quebe dxusizre xrabeꞌ le̱beꞌ? 8 Che Dios quebe dxusízrene̱ꞌ leꞌe ca dxusízrene̱ꞌ xúgute̱ bi chee̱ꞌ caꞌ, quebe nácale zríꞌinequeze Le̱ꞌ. Nácale ca bi lan caꞌ. 9 Gate ne nácadxu bidauꞌ, bulusizre xra xrnadxu dxiꞌu, naꞌ gudápadxu le̱ꞌ ba láꞌana. Dxal-laꞌ guzúadxadxu dizraꞌ Xradxu zue̱ꞌ xabáa, naꞌ  













Hebreos 12

558

gaca bandxu. 10 Xra xrnadxu bulusízrene̱ꞌ dxiꞌu tu chíꞌidauze ca da guléquene̱ꞌ chaweꞌ, san Dios dxusízrene̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gaca tu da ba neza chee̱dxu da naca na li lazreꞌ, chee̱ gácadxu láꞌazxa ca naca láꞌazxa Lé̱queze̱ꞌ. 11 Da li quebe dxedánnedxu da dxusizre xradxu dxiꞌu, san dxéquedxu ziꞌ, naꞌ dxedé naꞌ, che dxéajniꞌidxu ca da dxusízrene̱ꞌ dxiꞌu, naꞌ gundxu da xrlátaje caꞌ, ne cueza zri lázredxu lau Dios.  



Quebe dxal-laꞌ guzúadxu chaláꞌala da dxenná Dios 12 Chee̱

le̱ naꞌ le guzazraj naꞌle, ne zríbele da ba dxelate niꞌa naꞌ, 13 ne le saꞌ lu neza da zaj naca na li, chee̱ quebe chegu níꞌale da quebe zaj zua chacha, ne chee̱ xelexaca chacha na. 14 Le gun ba xuzre suale lu xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ nen xúgute̱ bénneache, ne le gaca li lazreꞌ lau Dios. Che quebe gunle caní, quebe gaca léꞌelele Xránadxu. 15 Le guxúe xanneꞌ chee̱ quebe gusanle da chaweꞌ caꞌ dxunna Dios leꞌe, ne̱ chee̱ quebe gaca netule leꞌe ca tu xixreꞌ slaꞌ da dxulala na, ne dxuxrinnaj na da xezícala. 16 Le guxúe xanneꞌ chee̱ quebe gunle da sban, ne quebe guzúale chaláꞌala ca da dxunna Dios, ca be̱n Esaú, bénneaꞌ bsane̱ꞌ xúgute̱ da gunezruj xre̱ꞌ le̱ꞌ chee̱ guziꞌe̱ tu cueze xel-laꞌ wagu. 17 Ba nézele ca da guca gudé naꞌ, gate guca lazreꞌ Esaú naꞌ siꞌe̱ da chaweꞌ da naba xre̱ꞌ lau Dios, naꞌ xre̱ꞌ bzue̱ꞌ le̱ꞌ chaláꞌala, ne lácala gudxézrele̱ꞌe̱, quebe guca xuché̱ꞌe̱ ca da ba be̱ne̱ꞌ. 18 Quebe dxaca chee̱le ca da guca chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, gulebigue̱ꞌ naga zua tu xiꞌa, da naꞌ wazequeꞌ nu guchiche, ne naga dxala na xiꞌ, naga zua da chul-la, ne dxeꞌ zren, ne dxaca beꞌ bdunuꞌ. 19 Belenne̱ꞌ gudxezre luzu da dxulucuezre̱ꞌ, ne chiꞌi Dios bchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. Benneꞌ caꞌ belenne̱ꞌ chiꞌi Dios naꞌ gulataꞌ xúene̱ꞌ québedxa guchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 20 Caꞌan guca laweꞌ da quebe gulezéquene̱ꞌ xuluchaga lawe̱ꞌ ca naca da bdxixruj beꞌe Dios, gunné̱ꞌ: “Che tu béadauze guléajbaꞌ lu xiꞌa naꞌ, dxal-laꞌ xelútie̱ꞌbaꞌ nen xiaj u nen tu xia nalá xécheꞌze.” 21 Da naꞌ beleléꞌene̱ꞌ bchébele̱ꞌe̱ na le̱ꞌ, naꞌ Moisés gunné̱ꞌ: “Dxezrízeteaꞌ xel-laꞌ dxezrebe.” 22 Naꞌa leꞌe ba nabígale naga zua xiꞌa láꞌazxa da nazí le na Sión, ne lu xe̱zre chee̱ Dios ban, da naca na Jerusalén da zua xabáa, ne naga zaj zraꞌ gázxue gázxue gubáz chee̱ xabáa, 23 ne naga zaj nazraga benneꞌ caꞌ gulaca bi chee̱ Dios nédxute̱, benneꞌ caꞌ ba zaj naxúaj le̱ꞌ xabáa, ne lau Dios, Bénneaꞌ guchiꞌe̱ chee̱ xúgute̱ bénneache, ne naga  





















559

Hebreos 12, 13

zaj zraꞌ beꞌ gulácaqueze benneꞌ caꞌ ba nun Dios le̱ꞌ li lazreꞌ, 24 ne lau Jesús, Benneꞌ wedé dizraꞌ chee̱ xel-laꞌ wezría cube, ne naga bzre̱ꞌe̱ dxen da dxuchalaj na da cháwedxa ca da bchalaj dxen chee̱ Abel. 25 Chee̱ le̱ naꞌ, le guxúe xanneꞌ cuínale chee̱ quebe guzúale chaláꞌala Bénneaꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ dxiꞌu. Quebe belegache benneꞌ caꞌ buluzúe̱ꞌ chaláꞌala Dios gate naꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ le̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá, ne quebe gáchedxu dxiꞌu che guzúadxu chaláꞌala Bénneaꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ dxiꞌu, zue̱ꞌ xabáa. 26 Lu zra naꞌ gate gunná Dios, naꞌ guzrúꞌ xe̱zr la xu nigá. Naꞌa dxenné̱ꞌ: “Xetú lásaze gunibaꞌ quegaze xe̱zr la xu nigá, san cáꞌanqueze xabáa.” 27 Gate gunné̱ꞌ: “Xetú lásaze”, zéaje̱ na xecáꞌa Dios ca naca da dxeledá, da caꞌ be̱ne̱ꞌ, naꞌ xegáꞌana da quebe sequeꞌ nu gutá. 28 Dxal-laꞌ xe̱dxu Dios: Xcalenuꞌ laweꞌ da gunne̱ꞌ dxiꞌu tu lataj naga dxenná bea Le̱ꞌ da quebe sequeꞌ nu gutá. Dxal-laꞌ güe láꞌanadxu Dios du lázredxu ne dute̱ xel-laꞌ ba láꞌana, ca da dxezaca ba lazre̱ꞌ, 29 laweꞌ da naca Dios chee̱d xu ca tu xiꞌ da guzría xi na da sban.  











13

Da dxezaca ba lazreꞌ Dios 1 Quebe

gusanle ca nazríꞌi ljwézrele tule xetule ca bíchequezle. 2 Le gusá lázrele dxal-laꞌ siꞌ lu naꞌle benneꞌ záꞌaque̱ꞌ lízrele, laweꞌ da gate belún caní bal-la benneꞌ, gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ, ne quebe guleque beꞌene̱ꞌ. 3 Le gusá lázrele gácale̱le benneꞌ zaj xuꞌe̱ lizre xia, gun cuínale ca benneꞌ xúꞌuqueze lizre xia nen benneꞌ caꞌ. Le gusá lázrele gácale̱le benneꞌ caꞌ dxeledée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ, gun cuínale ca benneꞌ dxeledéqueze̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ. 4 Xúgute̱le dxal-laꞌ gápale ba láꞌana xel-laꞌ wechaga naꞌ, ne gunle da xlátaje̱ lu xel-laꞌ wechaga naꞌ chee̱le, laweꞌ da guchiꞌa Dios chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala xel-laꞌ wechaga naꞌ chee̱ꞌ, ne chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da sban. 5 Quebe sa lázrele xel-laꞌ gunníꞌa. Le xezaca ba lázrele ca da nápale laweꞌ da ba gunná Dios: “Cabataꞌ gusanaꞌ lueꞌ, ne quebe cueaj xíchajquezaꞌ lueꞌ.” 6 Caní naca, du lázredxu waca nnadxu: Xranaꞌ Dios dxácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. Quebe zrebaꞌ bi da gusaca bénneache nedaꞌ. 7 Le gusá lázrele gácale̱le benneꞌ caꞌ dxuluxúe̱ꞌ leꞌe, ne dxuluchálajle̱ne̱ꞌ leꞌe dizraꞌ chee̱ Dios. Le naꞌ xque ca da dxelúne̱ꞌ, ne le chéajle̱ chee̱ Dios ca dxelún benneꞌ caꞌ. 8 Túzqueze ca naca Jesucristo neaje, ne naꞌa zra, ne chadía chacanna. 9 Quebe sile ca da dxuluchalaj benneꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ  















Hebreos 13

560

da quebe naca na ca da naxúaj na lu xiche láꞌazxa chee̱ Dios. Cháwedxa naca guzúa chuchu lázrdaudxu lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios, ne quebe chéajle̱dxu da dxeledxixruj bea benneꞌ ca naca da dxal-laꞌ xiꞌaj gágudxu, laweꞌ da benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ da caꞌ cabataꞌ ne xelezíꞌ ba neza ne̱ chee̱ da caꞌ. 10 Bxruze judío caꞌ gulawe̱ꞌ béadu caꞌ belutie̱ꞌ lataj láꞌazxa. Quebe zaj naca chee̱ꞌ xelawe̱ꞌ gunaꞌ da dxugúꞌudxu dxiꞌu chee̱ Dios. 11 Bxruze blau judío bzrie̱ꞌ dxen chee̱ béadu caꞌ lu lataj láꞌazxa blau ca tu gunaꞌ da dxegúa na dul-la. Buluzezxe̱ꞌ da nagáꞌana chee̱ béadu caꞌ cúzrela xe̱zre. 12 Cáꞌanqueze gute Jesús cúzrela xe̱zre naꞌ chee̱ bcaꞌana chawe̱ꞌ bénneache ne̱ chee̱ dxen cheé̱queze̱ꞌ. 13 Le dxuaj, gundxu tu zren Cristo, lácala xuluzúa bénneache dxiꞌu chaláꞌala ca belune̱ꞌ chee̱ Le̱ꞌ. 14 Lu xe̱zr la xu nigá quebe de̱ chee̱dxu tu xe̱zre da súate̱queze. Dxebézadxu tu da za zaꞌ. 15 Chee̱ le̱ naꞌ tu dxál-lazqueze güe láꞌanadxu Dios nen dxúꞌaquezdxu ne̱ chee̱ Jesucristo, da naca na ca tu gunaꞌ da dxugúꞌudxu chee̱ Dios. 16 Dxal-laꞌ gusá lázredxu gundxu da xrlátaje, ne bi gunézrujdxu chee̱ benneꞌ caꞌ quebe bi zaj nape̱ꞌ, laweꞌ da dxezaca ba lazreꞌ Dios le̱ na. 17 Le guzúa dizraꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluxúe̱ꞌ leꞌe, ne le gun ca da dxelenné̱ꞌ. Benneꞌ caní dxuluxúe̱ꞌ bénneꞌdu xuꞌule, ne xuluxudée̱ꞌ lau Dios ca da zaj nune̱ꞌ. Che gunle caní, naꞌ benneꞌ caní welune̱ꞌ zrin chee̱ꞌ du lazre̱ꞌ, ne quebe xelezúa xache̱ꞌ, laweꞌ da che quebe gunle caní, quebe bi da ba neza gaca na chee̱le. 18 Le naba lau Dios gaca chaweꞌ chee̱ntuꞌ. Quebe bi zua lu lázrdauntuꞌ da dxagu na zria netuꞌ laweꞌ da dxun ziꞌ lázrentuꞌ guntuꞌ da xrlátaje ca naca xúgute̱ da dxuntuꞌ. 19 Dxenabaꞌ leꞌe nábale lau Dios gunne̱ꞌ nedaꞌ lataj xídazegaꞌ súale̱naꞌ leꞌe naga zúale. 20 Dxenabaꞌ lau Dios, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ dxiꞌu xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ, ne bsebane̱ꞌ Xránadxu Jesucristo ládujla benneꞌ gate. Lé̱queze̱ꞌ naque̱ꞌ Benneꞌ Blau Dxuxúe̱ꞌ Dxiꞌu, nácadxu zrilaꞌ chee̱ꞌ, naꞌ caní naque̱ꞌ laweꞌ da blalje̱ꞌ dxen chee̱ꞌ da bzua chuchu na xel-laꞌ wezría chadía chacanna da be̱ne̱ꞌ. 21 Dxenabaꞌ Dios gune̱ꞌ leꞌe li lazreꞌ chee̱ séquele gunle da xrlátaje ca da dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ, ne gune̱ꞌ chee̱ntuꞌ ca da dxaca lazre̱ꞌ ne̱ chee̱ Jesucristo. ¡Gaca ba Cristo chadía chacanna! ¡Caꞌan gaca na! 22 Leꞌe, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, dxataꞌ xuedaꞌ leꞌe gácale zren lazreꞌ ca naca dizraꞌ caní, da dxulusizre na leꞌe, naꞌ látega  

























561

Hebreos 13

da du nigá dxuzúajaꞌ chee̱le. 23 Dxuzendaꞌ leꞌe ba bedxúaj bi bíchedxu Timoteo lizre xia, ne che xeláꞌ zé̱ꞌe̱beꞌ, naꞌ che̱ꞌa-beꞌ gate xedajnnáꞌa leꞌe. 24 Le gugapa diuzre xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxuluchálajle̱ne̱ꞌ leꞌe dizraꞌ chee̱ Dios, ne le gugapa diuzre xúgute̱ benneꞌ bíchedxu caꞌ. Benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu Italia nigá dxulugape̱ꞌ leꞌe diuzre. 25 Dxenabaꞌ lau Dios gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ xúgute̱le leꞌe. ¡Caꞌan gaca na!  





DIZRAꞌ CHEE̱ DIOS DA BZUAJ SANTIAGO Santiago dxuzuaje̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj nadxúaje̱ꞌ lazrie̱ꞌ

1

1 Nedaꞌ,

Jacobo, nacaꞌ we̱n zrin chee̱ Dios, ne chee̱ Xránadxu Jesucristo. Dxugapaꞌ leꞌe diuzre. Nácale chazrinnu cueꞌ zriꞌine zre sua Israel, ne nase dínnajle du gabíꞌi xe̱zr la xu nigá. Xel-laꞌ sina da za lu naꞌ Dios 2 Benneꞌ

bíchaꞌdauꞌ, dxal-laꞌ béle̱ꞌe̱le gate dxedele zane cueꞌ da ste̱be caꞌ, 3 laweꞌ da nézele gate dxedé xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱le lu da ste̱be, da nigá dxundxa na leꞌe zren lazreꞌ. 4 Le gun ba xuzre gaca li lazreꞌ xel-laꞌ zren lazreꞌ chee̱le chee̱ gácale benneꞌ xrlátaje̱ ne li lazreꞌ, ne quebe bi xázrjele. 5 Che núlale leꞌe dxexázrjele xel-laꞌ sina, le naba na lau Dios, naꞌ Le̱ꞌ gunne̱ꞌ na leꞌe, laweꞌ da dxunézrujle̱ꞌe̱ Dios chee̱ xúgute̱ bénneache, ne quebe dxexezúene̱ꞌ ziꞌ. 6 Dxal-laꞌ nábale nen dute̱ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱le, ne quebe gun chupa lázrele. Benneꞌ dxun chupa lazre̱ꞌ naque̱ꞌ ca xeajxruza chee̱ nísadauꞌ da dxua beꞌ nila naꞌla. 7-8 Benneꞌ dxune̱ꞌ caní, ne quebe zrize dxezúa lázrdawe̱ꞌ, ne quebe tuz ca dxun xichaj lázrdawe̱ꞌ quebe dxal-laꞌ guéquene̱ꞌ bi da xunezruj Xránadxu chee̱ꞌ. 9 Tu benneꞌ bíchedxu naque̱ꞌ baxacheꞌ dxal-laꞌ bene̱ꞌ laweꞌ da guzúa Dios le̱ꞌ ca tu benneꞌ zaca. 10 Benneꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ gunníꞌa dxal-laꞌ bene̱ꞌ gate gun Dios le̱ꞌ dxexruj lazreꞌ laweꞌ da naca benneꞌ gunníꞌa ca tu xiaj xixreꞌ da quebe dxezí béateca na. 11 Gate dxalaj gubizra, ne dxennále̱ꞌe̱ na, naꞌ dxebizre xixreꞌ naꞌ, naꞌ dxexruj xiaj chee̱ na, naꞌ dxedé xel-laꞌ xrtan chee̱ na. Cáꞌanqueze gaca chee̱ benneꞌ gunníꞌa, xenitie̱ꞌ dxácate̱ naꞌ dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ xel-laꞌ gunníꞌa.  















562

563

Santiago 1

Ca naca chee̱ da ste̱be caꞌ da dxededxu 12 Ba

neza naca na chee̱ benneꞌ dxuchaga lawe̱ꞌ da ste̱be caꞌ dute̱ xel-laꞌ zren lazreꞌ chee̱ꞌ, laweꞌ da che ba bedxúaje̱ꞌ chaweꞌ lu da ste̱be da dxedée̱ꞌ, naꞌ siꞌ lu ne̱ꞌe̱ da nache̱be lazreꞌ Dios gunézruje̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj nazriꞌine̱ꞌ Le̱ꞌ. 13 Gate nu benneꞌ zua da dxegúꞌu xel-laꞌ na le̱ꞌ chee̱ gune̱ꞌ da cale̱la, quebe dxallaꞌ guéquene̱ꞌ dxuzúa Dios da naꞌ dxegúꞌu xel-laꞌ na le̱ꞌ, laweꞌ da quebe bi de̱ da sequeꞌ xegúꞌu xel-laꞌ na Dios chee̱ gune̱ꞌ da cale̱la, ne quebe bi guzúa Dios da xegúꞌu xel-laꞌ na dxiꞌu chee̱ gundxu da cale̱la. 14 Tu benneꞌ zua da dxegúꞌu xel-laꞌ na le̱ꞌ chee̱ gune̱ꞌ da cale̱la gate xel-laꞌ dxezá lazreꞌ da cale̱la chee̱ꞌ dxecáꞌa na le̱ꞌ, ne dxenná beꞌe na le̱ꞌ. 15 Nadxa ca naca xel-laꞌ dxezá lazreꞌ da cale̱la caní dxuluzán na dul-la, naꞌ gate ba guzequeꞌ zua dul-la naꞌ, naꞌ dxute na bénneaꞌ. 16 Benneꞌ bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, quebe güele lataj nu si xe̱ leꞌe. 17 Xúgute̱ da zaj naca xrlátaje ne da zaj naca li lazreꞌ da dxezidxu záꞌaca na xabáa lu naꞌ Dios, Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ da caꞌ dxulusení na zran xabáa. Dios quegá dxuchá cuine̱ꞌ, ne quebe dxuché̱ꞌe̱ ca dxune̱ꞌ. 18 Ca naca da guca lazreꞌ Dios, ba be̱nne̱ꞌ dxiꞌu xel-laꞌ nabán. Bchínene̱ꞌ dizraꞌ li chee̱ꞌ, chee̱ gácadxu ca tu lina nedxu chee̱ꞌ, chee̱ da ba be̱n Le̱ꞌ.  











Xel-laꞌ dxucáꞌana szren Dios da naca na li lazreꞌ 19 Chee̱

le̱ naꞌ, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, tu tule leꞌe dxallaꞌ gácale ban lazreꞌ chee̱ xénele, san dxal-laꞌ cueza lázrele ca da nne̱le ne quebe laꞌ zráꞌate̱le. 20 Tu benneꞌ xichaj zraꞌa quebe dxune̱ꞌ da dxezaca ba lazreꞌ Dios. 21 Chee̱ le̱ naꞌ, le gusán xúgute̱ da sban ne ca naca da cale̱la da dxanle̱ꞌe̱ na, naꞌ dute̱ xel-laꞌ dxexruj lazreꞌ chee̱le le siꞌ ca naca dizraꞌ chee̱ Dios da ba naxaza na lu xichaj lázrdaule, laweꞌ da wazequeꞌ dizraꞌ naꞌ guselá na bénneꞌdu xuꞌule. 22 Le gun ca da dxuléꞌe dizraꞌ naꞌ leꞌe, ne quegá xénezele na. Benneꞌ dxénzene̱ꞌ na dxezí xe̱ze cuine̱ꞌ. 23 Bénneaꞌ dxénzene̱ꞌ dizraꞌ naꞌ, ne quebe dxune̱ꞌ ca dxenná na, naque̱ꞌ ca tu benneꞌ dxenné̱ꞌe̱ lawe̱ꞌ tu lu wanaꞌ. 24 Dxenné̱ꞌe̱ ca naque̱ꞌ, naꞌ gate ze xeajze̱ꞌ naꞌ, naꞌ dxal-la lazre̱ꞌ ca naque̱ꞌ. 25 Benneꞌ dxennáꞌ xánnie̱ꞌ ca da bdxixruj beꞌe Dios da naca na li lazreꞌ, ne da dxuselá na dxiꞌu, ne dxusé̱die̱ꞌ ca naca na, ne quegá dxénzene̱ꞌ na, quebe dxal-la lazrte̱ꞌ na. Che dxune̱ꞌ ca naca na, benneꞌ nigá gaca tu da ba neza chee̱ꞌ lu xúgute̱ da dxune̱ꞌ.  











Santiago 1, 2

564

26 Che

nu benneꞌ dxéquene̱ꞌ naque̱ꞌ benneꞌ dxucáꞌana szren Dios, ne quebe dxezéquene̱ꞌ nna beꞌene̱ꞌ luzre̱ꞌ, benneꞌ nigá dxezí xe̱ze cuine̱ꞌ, naꞌ ca naca xel-laꞌ dxucáꞌana szren Dios chee̱ꞌ dácheze naca na. 27 Xel-laꞌ dxucáꞌana szren Dios da naca na du lazreꞌ, ne da naca na da dxezaca ba lazreꞌ Xradxu Dios naca na caní: Gácale̱dxu bidu caꞌ zaj naze̱be, ne nuꞌula caꞌ ba zaj nate benneꞌ biu chee̱ꞌ gate zaj zue̱ꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ, ne quebe gundxu ca naca da sban chee̱ xe̱zr la xu nigá.  

Quebe guchale ca gunle chee̱ tu tu benneꞌ

2

1 Benneꞌ

bíchaꞌdauꞌ, leꞌe dxéajle̱le chee̱ Xránadxu, Benneꞌ xabáa Jesucristo, quebe dxal-laꞌ guchale ca gunle chee̱ tu tu benneꞌ. 2 Che chuꞌu tu benneꞌ naga nazrágale, ne nácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ da zaca, ne xuꞌu da naca na oro lu xrube ne̱ꞌe̱, naꞌ cáꞌanqueze che chuꞌu tu benneꞌ xacheꞌ, ne nácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ tuzruj, 3 naꞌ che dxeléꞌele cháwedauꞌ bénneaꞌ nácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ da zaca, ne dxe̱le le̱ꞌ: “Gudxeꞌe nigala naga nácadxa na chaweꞌ”, naꞌ dxe̱le benneꞌ xacheꞌ naꞌ: “Xeajsé̱ naꞌla, u gudxeꞌe lu xu náꞌte̱ze.” 4 Che dxunle caní, dxuchale ca dxunle chee̱ tu tu benneꞌ, ne dxuchíꞌale ca zaj naca bénneache, quebe naca xrlátaje xichaj lázrdaule. 5 Benneꞌ bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, le xen da nigá: Dios ba guqué̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ lu xe̱zr la xu nigá chee̱ xelaque̱ꞌ benneꞌ gunníꞌa lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ, ne chee̱ xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ da nucueza Dios naga dxenná bea Le̱ꞌ, da naꞌ guche̱be lazreꞌ Le̱ꞌ gunézruje̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj nazriꞌine̱ꞌ Le̱ꞌ. 6 Leꞌe dxuzúale chaláꞌala benneꞌ xacheꞌ caꞌ. ¿Quegá benneꞌ gunníꞌa caꞌ benneꞌ dxuluchínene̱ꞌ leꞌe, ne dxeleché̱ꞌe̱ leꞌe lau benneꞌ xulaweꞌ caꞌ? 7 ¿Quegá benneꞌ gunníꞌa caꞌ benneꞌ dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ da xrlátaje ca nazíꞌ lale, dxennale nácale bi chee̱ Cristo? 8 Che da li dxunle ca dxenná da nadxixruj beꞌe Dios, da nácadxa blau ca da naxúaj na lu xiche láꞌazxa, dxenná na: Bzriꞌi biche ljwezruꞌ ca nazríꞌi cuinuꞌ, xrlátaje dxunle. 9 Naꞌa che dxuchale ca dxunle chee̱ tu tu benneꞌ, dul-la dxunle, ne nabágale zria laweꞌ da quebe dxunle du ca bdxixruj beꞌe Dios. 10 Che tu benneꞌ dxune̱ꞌ ca zaj naca da nadxixruj beꞌe Dios, san che dxenéguene̱ꞌ ca naca tuze da nadxixruj beꞌene̱ꞌ, naca na cáte̱ze nabague̱ꞌ zria ca zaj naca xúgute̱ da nadxixruj beꞌe Dios. 11 Lé̱queze Dios gunné̱ꞌ: “Quebe gunle dul-la da dxichaj  



















565

Santiago 2

na xrba chee̱ xel-laꞌ wechaga naꞌ”, cáꞌanqueze gunné̱ꞌ: “Quebe gútele benneꞌ.” Caní naca, che tu benneꞌ quebe dxune̱ꞌ dul-la da dxichaj na xrba chee̱ xel-laꞌ wechaga naꞌ, san che dxutie̱ꞌ benneꞌ, ba gunéguene̱ꞌ ca da nadxixruj beꞌe Dios. 12 Leꞌe dxal-laꞌ guchálajle, ne gunle ca dxal-laꞌ xelún benneꞌ caꞌ guchiꞌa Dios ca da dxelune̱ꞌ, benneꞌ caꞌ zaj nalá lu naꞌ da gunná bea Le̱ꞌ. 13 Benneꞌ caꞌ quebe dxelexexache lazre̱ꞌ chee̱ benneꞌ xula, Dios guchiꞌe̱ ca da dxelún benneꞌ caꞌ, ne quebe xexache lazre̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, san benneꞌ caꞌ dxelexexache lazre̱ꞌ chee̱ benneꞌ xula quebe bi zria xelebague̱ꞌ gate Dios guchiꞌe̱ ca da zaj nun benneꞌ caní.  



Ca naca chee̱ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ, ne chee̱ zrin dxundxu 14 Leꞌe,

benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, ¿bizra culuén gapa na che tu benneꞌ dxenné̱ꞌ dxeajlí lazre̱ꞌ Cristo, naꞌ quebe bi dxune̱ꞌ da dxácale̱n nu benneꞌ dxexázrjene̱ꞌ? ¿Wazequeꞌ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ naꞌ guselá na le̱ꞌ? 15 Che zraꞌ benneꞌ bíchedxu u nuꞌula zandxu, benneꞌ quebe bi zaj de̱ zra lane̱ꞌ u da xelawe̱ꞌ, 16 naꞌ che núlale leꞌe xe̱le benneꞌ caꞌ: “Bexiajzé̱ cháwedauꞌ. Nazréꞌenuꞌ, ne gáguguꞌ szriꞌ”, san che quebe bi gunézrujle ca da dxexázrjene̱ꞌ, ¿bizra culuén gapa da naꞌ gunnále? 17 Caní naca na chee̱ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ. Che quebe bi zaj de̱ da chaweꞌ da xululéꞌe na che dxeajlí lazreꞌ bénneaꞌ Cristo, xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ naca na ca tu da gate. 18 Wannalja nu benneꞌ: Lueꞌ dxennáuꞌ dxéajle̱ꞌu chee̱ Cristo, naꞌ nedaꞌ dxunaꞌ da chaweꞌ caꞌ. Bleꞌe nedaꞌ dxéajle̱ꞌu chee̱ Cristo ne quebe dxunuꞌ da chaweꞌ caꞌ, naꞌ nedaꞌ guléꞌedaꞌ lueꞌ dxeajlí lazraꞌ Cristo ne̱ chee̱ da chaweꞌ caꞌ da dxunaꞌ. 19 Dxéajle̱ꞌu lueꞌ zua tuze Dios. Nácaqueze na caꞌ. Cáꞌanqueze da xriwe̱ꞌ caꞌ dxeléajle̱ na, ne dxelezrize na lu xel-laꞌ dxelezrebe. 20 Lueꞌ, benneꞌ xala, ¿dxaca lazruꞌ guléꞌedaꞌ lueꞌ naca xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ ca tu da gate che nu benneꞌ dxeajlí lazre̱ꞌ Cristo naꞌ quebe bi zaj de̱ da chaweꞌ da xelunna bea na? 21 ¿Ájazra guca chee̱ xra xrtáudxu Abraham guque̱ꞌ benneꞌ xrlátaje̱ lau Dios? Guca na ne̱ chee̱ da be̱ne̱ꞌ gate guxúe̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ Isaac lu bdupa xiaj chee̱ guzezxe̱ꞌ-beꞌ. 22 ¿Quebe dxeleꞌenuꞌ? Ca da be̱n Abraham dxuléꞌe na guxeajlí lazre̱ꞌ Dios, naꞌ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱ꞌ guca na du lazreꞌ ne̱ chee̱ da be̱ne̱ꞌ. 23 Caní guca li ca da dxenná na lu xiche láꞌazxa: Abraham guxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios, naꞌ Dios bléꞌene̱ꞌ le̱ꞌ benneꞌ xrlátaje̱. Naꞌ bchálaje̱ꞌ ca naca chee̱ Abraham, gunné̱ꞌ: “Bi zrágaquezaꞌ, Abraham.”  

















Santiago 2, 3

566

24 Naꞌa

dxeléꞌele Dios dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ tu benneꞌ ne̱ chee̱ da chaweꞌ da dxune̱ꞌ, ne quegá tuze laweꞌ da dxeajlí lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 25 Cáꞌanqueze guca chee̱ Rahab, nuꞌula we̱n da sban. Nuꞌula nigá guluꞌe̱ lizre̱ꞌ benneꞌ caꞌ gusel-la Josué, naꞌ bsiꞌe̱ benneꞌ caꞌ neza xula chee̱ belelé̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, naꞌ ne̱ chee̱ da be̱ne̱ꞌ, Dios guzíꞌ lu ne̱ꞌe̱ nuꞌula naꞌ. 26 Ca naca chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱dxu, che ba bedxúaj beꞌ chee̱ na, ba nate na, cáꞌanqueze naca chee̱ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱dxu. Che quebe bi zaj de̱ da chaweꞌ da xululéꞌe na dxeajlí lazrdxu Cristo, naca na ca tu da gate.  



3

Ca naca chee̱ lúzredxu 1 Benneꞌ

bíchaꞌdauꞌ, quebe dxal-laꞌ gun cuínale benneꞌ dxuluse̱de dizraꞌ chee̱ Dios, laweꞌ da nézele ca gun Dios, guchiꞌa xánnedxe̱ꞌ chee̱ da dxundxu dxiꞌu, dxuchálajdxu xrtizre̱ꞌ. 2 Xúgute̱dxu dxúnle̱ꞌe̱dxu da cale̱la. Che nu benneꞌ quebe bi da cale̱la dxune̱ꞌ ca naca da dxuchálaje̱ꞌ, naque̱ꞌ benneꞌ li lazreꞌ, naꞌ wazéquene̱ꞌ nna beꞌene̱ꞌ ca nácaqueze be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ. 3 Gate dxugúꞌudxu xia dxuꞌa bzrinaꞌ chee̱ gunbaꞌ da dxaca lazrdxu, wazéquedxu nna beꞌedxu dute̱baꞌ. 4 Le naꞌ xque ca naca chee̱ da caꞌ dxeledán laweꞌ nísadauꞌ. Lácala zaj naca na da zriꞌa, naꞌ beꞌ da dxuzriga na le̱ na dxácale̱ꞌe̱ na, benneꞌ dxusé̱ꞌe̱ na dxuchínene̱ꞌ tu xágadauze, naꞌ dxenná beꞌene̱ꞌ na chee̱ cheaj na naga dxaca lazreꞌ le̱ꞌ. 5 Cáꞌanqueze naca chee̱ lúzredxu. Naca na tu da dauze da naca chee̱ be̱laꞌ dxen chee̱dxu, naꞌ da zrente̱ da dxenná na. Tu xíꞌdauze waca guzezxe na tu xiꞌa zren. 6 Lúzredxu naca na ca tu xiꞌ. Lúzredxu naca na ca tu xe̱zr la xu sban da zua lu be̱laꞌ dxen chee̱dxu, ne dxuxrinnaj na du ca nácadxu. Zúale̱ ca tu xiꞌ lúzredxu da zaꞌ lataj ba xaꞌ, ne naca na ca tu da dxegúꞌu na xiꞌ ca naca xúgute̱ da dxundxu. 7 Wazequeꞌ nu benneꞌ nna béꞌene̱ꞌ xúgute̱ be̱ xixreꞌ caꞌ, ne be̱ zaj zua xrila, ne be̱ snia caꞌ, ne be̱ zaj zraꞌ lu nísadauꞌ, ne ba gunná béꞌene̱ꞌ-baꞌ. 8 Quebe nu benneꞌ dxezéquene̱ꞌ nna béꞌene̱ꞌ dute̱ da dxenná luzre̱ꞌ. Naca na tu da cale̱la da quebe dxue na lataj nu nna beꞌe le̱ na, ne naca na ca tu be̱ snia, be̱ dxútebaꞌ bénneache caꞌ. 9 Nen lúzredxu níqueze dxue láꞌanadxu Xradxu Dios, ne nen le̱ na dxenné̱quezdxu da cale̱la chee̱ bénneache, benneꞌ caꞌ nun Dios naꞌ luꞌa le saca Lé̱queze̱ꞌ. 10 Lu dxúꞌadxu náꞌqueze dxeledxúaj da xrlátaje ne da cale̱la. Benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, da nigá quebe dxal-laꞌ gaca na caꞌ. 11 ¿Waca galaj  



















567

Santiago 3, 4

nisa chaweꞌ ne nisa slaꞌ lu tuze beaj? 12 Benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, ¿waca tu xaga higo cuía na da zixre chee̱ xaga olivo? ¿Waca tu lba uva cuía na da zixre chee̱ xaga higo? Cáꞌanqueze, tu beaj quebe gaca gunna na nisa xeneꞌ, ne nisa zri lazreꞌ.  

Xel-laꞌ sina da naca li lazreꞌ 13 Che

zua tu benneꞌ ládujla leꞌe naque̱ꞌ benneꞌ sina, ne dxéajniꞌine̱ꞌ, dxal-laꞌ guléꞌene̱ꞌ na ne̱ chee̱ da chaweꞌ da dxune̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxexruj lazreꞌ chee̱ꞌ da dxunezruj xel-laꞌ sina le̱ꞌ. 14 Che zua lu lázrdaule xel-laꞌ zreꞌe lazreꞌ ne xel-laꞌ xa lazreꞌ, quebe dxal-laꞌ gucáꞌana szren cuínale ca naca xel-laꞌ sina chee̱le laweꞌ da caní nne̱le da we̱n lazreꞌ chee̱ da naca da li. 15 Xel-laꞌ sina caní quebe naca na chee̱ Dios. Naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá, ne chee̱ bénneache, ne za na lu naꞌ da xriwe̱ꞌ. 16 Naga zua xel-laꞌ zreꞌe lazreꞌ ne xel-laꞌ xa lazreꞌ, naꞌ zaj zraꞌ benneꞌ wechacha caꞌ, ne dxelune̱ꞌ xúgute̱ da cale̱la. 17 Benneꞌ zaj nape̱ꞌ xel-laꞌ sina da dxunna Dios zaj naque̱ꞌ du lazreꞌ, ne zren lazreꞌ, ne dxeꞌene lazreꞌ, ne dxexruj lazreꞌ. Dxelexache lazreꞌ ljwezre̱ꞌ, ne dxelune̱ꞌ da chaweꞌ. Zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ ne quebe dxelune̱ꞌ cúzreze da chaweꞌ. 18 Benneꞌ dxelebeche zrie̱ꞌ da ba xaꞌ dxelune̱ꞌ tu zrin da naca ca tu binne da dxunna na da chaweꞌ.  









4

Ca naca chee̱ benneꞌ zaj nazriꞌine̱ꞌ da zaj naca chee̱ xe̱zr la xu nigá 1 ¿Bizr

chee̱ naꞌ dxedíl-lale ne dxeꞌ da ba xaꞌ ládujla leꞌe? Dxaca caní laweꞌ da dxezá lázrele da zaj naca chee̱ da cale̱la, da dxuluzúa na leꞌe lu da ba xaꞌ. 2 Leꞌe dxaca lázrele bi gápale, naꞌ laweꞌ da quebe dxezruéꞌele na, naꞌ dxútele benneꞌ. Dxezá lázrele tu da sile, naꞌ laweꞌ da quebe dxezéquele sile na, naꞌ dxedíl-lale̱ ljwézrele, ne dxebéquele da ba xaꞌ. Quebe dxezile ca da dxezá lázrele laweꞌ da quebe dxenábale na lau Dios. 3 Che dxenábale na, quebe dxezile na laweꞌ da dxenábale na cale̱la, laweꞌ da dxedánele na chee̱ guchínele na ca da dxaca lázrele. 4 Leꞌe, benneꞌ quebe nácale li lazreꞌ, ¿quebe nézele che nu benneꞌ dxedánnene̱ꞌ da cale̱la da de̱ lu xe̱zr la xu nigá, benneꞌ nigá dxecuídene̱ꞌ Dios? Nútete̱ze benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ siꞌe̱ ba neza ca da dxaca lu xe̱zr la xu nigá naque̱ꞌ benneꞌ dxecuídene̱ꞌ Dios. 5 Chee̱ le̱ naꞌ dxenná xiche láꞌazxa: Beꞌ da nuzúa Dios lázrdaudxu cadite dxeꞌe̱ gunne xue chee̱dxu. 6 Dios dxácale̱dxene̱ꞌ dxiꞌu lu xel-laꞌ xrlátaje chee̱ꞌ, ca dxenná xiche  









Santiago 4, 5

568

láꞌazxa: Dios dxezré̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuina, naꞌ dute̱ xel-laꞌ xrlátaje chee̱ꞌ dxácale̱ne̱ꞌ benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ. 7 Le guzúa dizraꞌ chee̱ Dios. Le til-la da xriwe̱ꞌ, naꞌ le̱ na xuzrunnuj na naga zrale. 8 Le biga lau Dios, naꞌ Le̱ꞌ bigue̱ꞌ naga zúale leꞌe. Leꞌe, benneꞌ dul-la, le gupáꞌa cuínale chee̱ dul-la da nabágale. Leꞌe, benneꞌ quebe nazriꞌile Dios du lázrele, le gaca benneꞌ du lazreꞌ. 9 Le guzua ba xaꞌ lázreꞌle. Le cuezre, ne le gaca xacheꞌ lazreꞌ. Québedxa guzrízrele, naꞌ le cuezre. Québedxa bele, ne le xewine lazreꞌ. 10 Le gaca dxexruj lazreꞌ lau Xránadxu, naꞌ Le̱ꞌ gucáꞌana szrene̱ꞌ leꞌe. Quebe dxal-laꞌ guchíꞌadxu ca da dxun tu benneꞌ bíchedxu 11 Leꞌe,

benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, quebe nne̱le chee̱ ljwézrele tule xetule. Benneꞌ dxenné̱ꞌ chee̱ tu benneꞌ bíchedxu, u dxuchiꞌe̱ ca da dxun bénneaꞌ, naque̱ꞌ benneꞌ dxenné̱ꞌ cale̱la chee̱ da bdxixruj beꞌe Dios, ne dxebée̱ꞌ ca zaj naca da bdxixruj beꞌe Dios. Che dxebéuꞌ ca zaj naca da bdxixruj beꞌe Dios, dxun cuinuꞌ ca benneꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca, ne quebe dxuzúꞌ dizraꞌ da bdxixruj beꞌe̱. 12 Zua tuze Dios, Bénneaꞌ bdxixruj beꞌe̱ da caꞌ, ne dxuchiꞌe̱ da dxaca, naꞌ Lé̱queze̱ꞌ wazéquene̱ꞌ guselé̱ꞌ dxiꞌu, ne guzría xiꞌe̱ dxiꞌu. Lueꞌ, ¿núzraqueze nacuꞌ, dxuchiꞌu da dxun benneꞌ xula?  

Quebe nezdxu bi gaca wxre 13 Naꞌa,

le xene da nigá, leꞌe dxennale: Naꞌa u wxre chéajdxu tu xe̱zre ne cheajsúadxu naꞌ tu iza. Gáꞌudxu, ne gútedxu chee̱ gucúdedxu dumí. 14 Quebe nézele ca da gaca wxre. ¿Ájazra naca chee̱ xel-laꞌ nabán chee̱dxu? Naca na ca tu beuj da dxebéꞌ tu chiꞌi, naꞌ chadí dxenite na. 15 Da dxal-laꞌ guchálajle naca caní: Che Xránadxu dxaca lazre̱ꞌ, gaca bandxu ne gundxu da nigá u da naꞌ. 16 Leꞌe dxucáꞌana szren cuínale ca da dxuchálajle. Xel-laꞌ dxucáꞌana szren cuina caní naca na da cale̱la. 17 Che nu benneꞌ ba nézene̱ꞌ ca da chaweꞌ da dxal-laꞌ gune̱ꞌ, naꞌ quebe dxune̱ꞌ na, naꞌ bágale̱ꞌe̱ dul-la.  







5

Santiago dxusízrene̱ꞌ benneꞌ gunníꞌa caꞌ 1 Le

xene da nigá, leꞌe, benneꞌ gunníꞌa. Le cuezre ne le xewine lazreꞌ ca naca da ziꞌ da xaꞌ da léꞌele. 2 Ca naca  

569

Santiago 5

xel-laꞌ gunníꞌa chee̱le ba zaj nuzru na, naꞌ zra lánale zaca ba zaj nagu béadu caꞌ le̱ na. 3 Ca naca oro chee̱le ne plata chee̱le, ba gulezén xrche̱ꞌe̱ na, naꞌ laweꞌ da quebe bchínele da gunníꞌa chee̱le lu da xrlátaje, da caní dxululéꞌe na nabágale zria lau Dios, naꞌ Le̱ꞌ gudée̱ꞌ leꞌe lu da ba xaꞌ. Caní gaca chee̱le laweꞌ da btúbele xel-laꞌ gunníꞌa chee̱ gápale na gate ba dxéxrule. 4 Quebe gudízrujle ca naca chee̱ na benneꞌ caꞌ belexelape̱ꞌ lina chee̱le, naꞌ dxelawe̱ꞌ zria chee̱ da quebe gudízrujle, naꞌ Xránadxu, Bénneaꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea, ba benne̱ꞌ ca naca zria da dxelagu benneꞌ caꞌ chee̱le leꞌe. 5 Lu xe̱zr la xu nigá ba guzile ba neza xel-laꞌ gunníꞌa chee̱le ne xúgute̱ da zaca caꞌ, ne guzrenle ca tu be̱zre dxánnele̱ꞌe̱, naꞌ ba dxezrín zra xelútie̱ꞌbaꞌ. 6 Leꞌe ba bzria xile, ne ba bé̱tele benneꞌ quebe bi da cale̱la zaj nune̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ quebe guledábague̱ꞌ leꞌe.  







Dxal-laꞌ gácadxu benneꞌ zren lazreꞌ ne guchálajle̱dxu Dios 7 Chee̱

le̱ naꞌ, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, le gaca zren lazreꞌ ca zrindxa zra xeláꞌ Xránadxu. Benneꞌ dxaza dxaꞌana dxal-laꞌ cueze̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ zren lazreꞌ chee̱ꞌ ca zrindxa zra xeláꞌ xiuj ba ne xiuj lina, chee̱ xezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ lina chaweꞌ chee̱ꞌ. 8 Cáꞌanqueze le gaca zren lazreꞌ, ne quebe gute lázrele, laweꞌ da ba zua gagu zra xeláꞌ Xránadxu. 9 Leꞌe, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, quebe gágule zria chee̱ ljwézrele, chee̱ quebe guchiꞌa Dios chee̱ da dxunle, laweꞌ da zua gágute̱ zra xeláꞌ Dios, Bénneaꞌ dxuchiꞌe̱ da dxaca. 10 Leꞌe, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, le gusá lázrele ca guca chee̱ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios, gulaque̱ꞌ zren lazreꞌ lácala guledéeꞌ xel-laꞌ ziꞌ. 11 Dxennadxu guca da ba neza zren chee̱ benneꞌ caꞌ buluchaga lawe̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ caꞌ. Leꞌe ba benle ca benneꞌ zren lazreꞌ guca Job, ne ba nézele ca da chaweꞌ be̱n Dios chee̱ꞌ ca gudé naꞌ. Xránadxu naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu. 12 Da dxundxa na ba xen, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, quebe guzétajle xabáa, ne quebe guzétajle da zua xe̱zr la xu nigá, ne quebe bi da xula guzétajle. Gate nnale: Aweꞌ, le nnaze: Aweꞌ, ne gate nnale: Cabí, le nnaze: Cabí, chee̱ quebe guzría xiꞌ Dios leꞌe. 13 Che núlale dxedele lu da ziꞌ da xaꞌ, dxal-laꞌ guchálajle̱nle Dios. Che nu benneꞌ zue̱ꞌ xel-laꞌ dxebé, dxal-laꞌ gul-le̱ꞌ da güe láꞌane̱ꞌ Dios. 14 Che nu benneꞌ quebe chaweꞌ zue̱ꞌ, dxal-laꞌ nne̱ꞌ benneꞌ gula caꞌ dxuluxúe̱ꞌ bi chee̱ Cristo, chee̱ xelenabe̱ꞌ lau Dios xexune̱ꞌ benneꞌ we̱ꞌ naꞌ, ne xelegúꞌe̱ le̱ꞌ da za lu La Xránadxu. 15 Gate dxuluchálajle̱ne̱ꞌ Dios dute̱ xel-laꞌ dxeleajlí  















Santiago 5

570

lazreꞌ chee̱ꞌ, naꞌ xexaca benneꞌ we̱ꞌ naꞌ, naꞌ Xránadxu xechise̱ꞌ le̱ꞌ, ne che bi dul-la nune̱ꞌ, naꞌ gunite lau Dios chee̱ bénneaꞌ. 16 Chee̱ le̱ naꞌ, le xrúale̱pe lau ljwézrele tule xetule dul-la da nunle, ne le guchálajle̱ Dios chee̱ tule xetule, chee̱ xexune̱ꞌ leꞌe. Da dxenaba benneꞌ xrlátaje̱ du lazre̱ꞌ lau Dios wazruéꞌene̱ꞌ na. 17 Elías, bénneaꞌ gunné̱ꞌ waláz chee̱ Dios, guque̱ꞌ tu bénneache ca dxiꞌu, naꞌ gate gunabe̱ꞌ lau Dios chee̱ quebe gaca xiuj, naꞌ quebe guca xiuj lu xe̱zr la xu dute̱ chun iza xugachaj. 18 Gudé naꞌ, gate gunabe̱ꞌ lau Dios da xula, naꞌ beláꞌ xiuj, naꞌ xe̱zr la xu naꞌ be̱nna na lina. 19 Leꞌe, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, che nu benneꞌ ládujla leꞌe dxecuase̱ꞌ lu da li, naꞌ che núlale leꞌe xeguꞌule le̱ꞌ lu xel-laꞌ li, 20 dxal-laꞌ nézele, nútete̱ze benneꞌ xucuase̱ꞌ tu benneꞌ dul-la lu neza cale̱la da zeajle̱ne̱ꞌ, guselé̱ꞌ bénneꞌdu xuꞌu benneꞌ dulla naꞌ lu xel-laꞌ gute, naꞌ xunite lau Dios dul-la zan da nabaga bénneaꞌ.  









DÍZRAꞌDAUꞌ NEDXU DA BZUAJ SAN PEDRO Dizraꞌ gusel-la Pedro chee̱ benneꞌ caꞌ gucáꞌa Jesús, ne zaj nase dínnaje̱ꞌ

1

1 Nedaꞌ,

Pedro, nacaꞌ benneꞌ gubáz chee̱ Jesucristo. Dxuzúajaꞌ da nigá chee̱le leꞌe nadxúajle lázrele, ne zrale xe̱zre caꞌ zaj nababa Ponto, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Galacia, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Capadocia, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Asia, ne xe̱zre caꞌ zaj nababa Bitinia. 2 Xradxu Dios ba guqué̱ꞌe̱ leꞌe ca da gunné̱ꞌ gate nate. Ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa ba gucáꞌa Dios leꞌe chee̱ guzúale dizraꞌ chee̱ꞌ, ne chee̱ chádxele lu dxen chee̱ Jesucristo. Dxenabaꞌ lau Dios gúnnale̱ꞌe̱ leꞌe da chaweꞌ, ne xellaꞌ dxebeza zri lazreꞌ.  

Ca da dxebeza lázredxu 3 Dxue

láꞌanadxu Dios, Xra Xránadxu Jesucristo. Laweꞌ da dxexache lázrele̱ꞌe̱ dxiꞌu ba be̱ne̱ꞌ chee̱dxu bexálajdxu laweꞌ da bebán Jesucristo ládujla benneꞌ gate. Da nigá nuzaga na dxiꞌu chee̱ cueza lázredxu, 4 ne gun na sile ca da nucueza Dios chee̱le xabáa, da naꞌ quebe cuia xi na, ne quebe xexúe na, ne quebe te chee̱ na. 5 Laweꞌ da dxéajle̱le chee̱ Dios, Le̱ꞌ guxre̱ꞌ leꞌe nen xellaꞌ waca chee̱ꞌ ca zrindxa zra naꞌ sile du ca naca xel-laꞌ weselá da nucueze̱ꞌ chee̱dxu, naꞌ guléꞌene̱ꞌ na lu zra bze̱be niꞌ. 6 Chee̱ le̱ naꞌ dxebéle̱ꞌe̱le lácala dxun na ba xen tele xel-laꞌ ziꞌ tu chíꞌidauꞌ. 7 Xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱le gaca chee̱ na ca dxaca chee̱ oro da dxedé na lu xiꞌ chee̱ xegáꞌana chaweꞌ na. Caní naca chee̱ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱le, gate ba gudé na lu xel-laꞌ ziꞌ, naꞌ xegáꞌana na da zácadxa chee̱ sile xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ ba láꞌana lu zra naꞌ gate xeláꞌ Jesucristo.  







571

1 San Pedro 1

572

8 Leꞌe

nazriꞌile Jesucristo lácala quebe ne léꞌele Le̱ꞌ, naꞌ laweꞌ da nuxrén lázrele Le̱ꞌ lácala quebe ne xeléꞌele Le̱ꞌ, dxebéle̱ꞌe̱le. Ca naca xel-laꞌ dxebé chee̱le naca na da zrente̱ da quebe séquentuꞌ xuzájlaꞌantuꞌ 9 laweꞌ da nalá bénneꞌdu xuꞌule laweꞌ da dxéajle̱le chee̱ Dios. 10 Lu iza da ba guledé gate nate, benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios buluxúe xánnie̱ꞌ, ne belexebéajniꞌe̱ ca naca chee̱ xel-laꞌ weselá nigá, naꞌ buluchálaje̱ꞌ ca naca xel-laꞌ chaweꞌ chee̱ Dios da gunne̱ꞌ leꞌe. 11 Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ gusel-la Cristo, bzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios gate nate ca da saca Cristo, ne ca naca xel-laꞌ szren da siꞌe̱ te naꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ belexexílaje̱ꞌ nuzra benneꞌ nigá, ne bátala gaca da dxenná Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ zúale̱ le̱ꞌ. 12 Dios bzéajniꞌine̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca naca chee̱ da naꞌ dxuluchálaje̱ꞌ, gunné̱ꞌ quebe naca na chee̱ lé̱queze̱ꞌ, san naca na chee̱dxu dxiꞌu. Naꞌa, da nigá naca dizraꞌ chaweꞌ da ba bénquezle, da buluchalaj benneꞌ caꞌ ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, Bénneaꞌ ze̱ꞌe̱ xabáa. Da caní gulaca lazreꞌ gubáz chee̱ xabáa xeléajniꞌine̱ꞌ.  







Dios dxenné̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gácadxu bi láꞌazxa chee̱ꞌ 13 Chee̱

le̱ naꞌ, le guxúe xanneꞌ ca da gunle. Tu dxállazqueze gunle da xrlátaje. Dute̱ lázrdaule le guxrén lazreꞌ xel-laꞌ chaweꞌ chee̱ Dios, ne le cueza da gunne̱ꞌ leꞌe lu zra naꞌ gate xeláꞌ Jesucristo. 14 Laweꞌ da nácale bi chee̱ Dios, le guzúa dizraꞌ chee̱ꞌ, ne québedxa gunle ca da guzá lázrele gate quebe ne gúnbeale Dios. 15 Naꞌa, le ta lu xel-laꞌ láꞌazxa chee̱ꞌ laweꞌ da naca Dios láꞌazxa, Bénneaꞌ gunné̱ꞌ leꞌe. 16 Cáꞌanqueze naxúajqueze na lu xiche láꞌazxa chee̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: “Le gaca láꞌazxa, laweꞌ da nacaꞌ nedaꞌ láꞌazxa.” 17 Che dxennale leꞌe naca Dios Xrale, naꞌ Le̱ꞌ dxuchiꞌe̱ ca da dxelún bénneache, dxal-laꞌ zrébele Le̱ꞌ dxácate̱ ne zúale lu xe̱zr la xu nigá. 18 Dios ba bselé̱ꞌ leꞌe lu da benle gate naꞌ guxíajle̱le ca da belún xra xrtaule, da cale̱la, naꞌ ba nézquezle quebe guca na ne̱ chee̱ tu da dxuzru na ca oro, ne plata. 19 Bselé̱ꞌ leꞌe ne̱ chee̱ dxen zácale̱ꞌe̱ chee̱ Cristo, Bénneaꞌ bzua cuine̱ꞌ lau Dios ca tu zrílaꞌdauꞌ du lazreꞌ, ne quebe nadxenbaꞌ, be̱ dxelutie̱ꞌ chee̱ xunite lau Dios dul-la zaj nabague̱ꞌ. 20 Cristo ba nácaqueze chee̱ꞌ gate nate saque̱ꞌ da nigá, naꞌ ble̱ꞌe̱ lu zra caní chee̱ gaca chaweꞌ chee̱le. 21 Ne̱ chee̱ Cristo dxéajle̱le chee̱ Dios, Bénneaꞌ bsebane̱ꞌ Le̱ꞌ ládujla benneꞌ gate, ne bcaꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ szren. Chee̱ le̱ naꞌ dxéajle̱le chee̱ Dios, ne dxuxrén lázrele Le̱ꞌ.  















573

1 San Pedro 1, 2

22 Naꞌa,

ba bzúale dizraꞌ chee̱ xel-laꞌ li ne̱ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa, chee̱ zriꞌile dute̱ lázrdaule benneꞌ zaj nababe̱ꞌ dxiꞌu. Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ zriꞌile ljwézrele tule xetule dute̱ lázrdaule, ne dute̱ xel-laꞌ wala chee̱le. 23 Caní naca na laweꞌ da ba bexálajle, quegá chee̱ bénneache, benneꞌ dxelate. Nálajle ne̱ chee̱ dizraꞌ chee̱ Dios, da naca ban na, ne da zua na chadía chacanna. 24 Caní naca na laweꞌ da naxúaj na lu xiche láꞌazxa, da dxenná na: Xúgute̱ bénneache zaj naque̱ꞌ ca xixreꞌ, naꞌ xel-laꞌ szren chee̱ꞌ naca na ca xiaj chee̱ xíxreꞌdu caꞌ. Xixreꞌ naꞌ dxebizre na, naꞌ xiaj chee̱ na dxexruj na. 25 Dizraꞌ chee̱ Xránadxu zúatequeze na chadía chacanna. Dizraꞌ nigá ba benle leꞌe ne̱ chee̱ dizraꞌ chaweꞌ da dxuchálajntuꞌ. 1 Chee̱ le̱ naꞌ, québedxa gunle da cale̱la. Québedxa nu si xe̱le, ne quebe gunle láweze da xrlátaje. Québedxa gácale xa lazreꞌ, ne quebe bi nne̱le chee̱ ljwézrele. 2 Cáte̱ze dxeledane bidu dxeꞌene caꞌ nizreꞌ, caꞌ le gane xrtizra Dios, da naca na du lazreꞌ, chee̱ gun na se̱ cháchale, ne lale lu naꞌ dul-la. 3 Che da li ba guzú laule nézele naca Xránadxu chaweꞌ, naꞌ gaca lázrele sídxale xrtizre̱ꞌ.  





2







Cristo naque̱ꞌ ca xiaj xre ban 4 Le

biga lau Xránadxu, Bénneaꞌ naque̱ꞌ ca xiaj xre ban. Bénneache buluzúe̱ꞌ Le̱ꞌ chaláꞌala, san lau Dios naque̱ꞌ tu xiaj chaweꞌ da zácale̱ꞌe̱ na. 5 Cáꞌanqueze leꞌe nácale ca xiaj ban caꞌ. Le güe Dios lataj guchínene̱ꞌ leꞌe chee̱ gune̱ꞌ tu xudauꞌ chee̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ꞌ, gácale bxruze chee̱ Dios chee̱ guzúale lau Dios ca da dxunna Beꞌ Láꞌazxa leꞌe. Da nigá waca gunle ne̱ chee̱ Jesucristo, da xezaca ba lazreꞌ Dios. 6 Chee̱ le̱ naꞌ lu xiche láꞌazxa dxenná Dios: Nedaꞌ nuzúaꞌ lu xe̱zre láꞌazxa tu benneꞌ naque̱ꞌ ca tu xiaj blau chee̱ xuꞌu, da naca na tu xiaj du lazreꞌ, ne da zácale̱ꞌe̱ na, naꞌ nu benneꞌ chéajle̱ꞌe̱ chee̱ Le̱ꞌ quebe gaca xel-laꞌ stu chee̱ꞌ. 7 Chee̱le leꞌe dxéajle̱le chee̱ꞌ, xiaj nigá zácale̱ꞌe̱ na, san chee̱ benneꞌ caꞌ quebe dxéajle̱ꞌe̱ naca na ca da dxenná xiche láꞌazxa: Xiaj naꞌ buluzúa benneꞌ we̱n xuꞌu caꞌ chaláꞌala, le̱ naꞌ naca na xiaj blau.  





1 San Pedro 2

574

8 Cáꞌanqueze

naca na ca dxenná xiche láꞌazxa: Naque̱ꞌ tu xiaj da dxechegu bénneache, naꞌ laweꞌ le̱ naꞌ dxeajlecházie̱ꞌ. Caní naca na, dxeajlecházie̱ꞌ laweꞌ da quebe dxeleziꞌe̱ dizraꞌ chee̱ Dios. Dios ba núnqueze̱ꞌ gaca caní chee̱ benneꞌ caꞌ. Benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios 9 Leꞌe

nácale benneꞌ ba gucáꞌa Dios. Nácale bxuze lu zrin chee̱ Benneꞌ Wenná Bea, Jesús. Nácale tu xe̱zre láꞌazxa chee̱ Dios, naꞌ Le̱ꞌ naxáꞌawene̱ꞌ leꞌe chee̱ guzenle bénneache ca naca xel-laꞌ szren chee̱ Dios. Le̱ꞌ gunné̱ꞌ leꞌe chee̱ xedxúajle lu da chul-la, naꞌ súale lu xel-laꞌ naxaníꞌ li lazreꞌ chee̱ꞌ. 10 Gate nate quebe nu bexache lazreꞌ leꞌe, san naꞌa Diósqueze̱ꞌ dxexache lazre̱ꞌ leꞌe.  

Zúale chee̱ gunle zrin chee̱ Dios 11 Bi

bichaꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, dxataꞌ xuedaꞌ leꞌe, nácale ca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ zituꞌ naga zua lazre̱ꞌ, chee̱ quebe gunle ca da dxenná be̱laꞌ dxen chee̱le, da dxedíl-lale̱ na bénneꞌdu xuꞌule. 12 Ca da dxunle, dxal-laꞌ gaca na xrlátaje lau bénneache quebe zaj núnbeꞌe̱ Dios. Caní gaca na, lácala naꞌa dxelenné̱ꞌ chee̱le, dxelennéꞌ nácale benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj, naꞌ weleléꞌequezne̱ꞌ da xrlátaje da dxunle, naꞌ xelúe láꞌanaqueze̱ꞌ Dios gate zrin zra xenaba Dios da be̱n tu tu bénneache. 13 Laweꞌ da nácale bi chee̱ Xránadxu, le guzúa dizraꞌ ca da dxenná benneꞌ xuꞌu laweꞌ, bénneaꞌ buluzúa benneꞌ xe̱zre caꞌ. Le guzúa dizraꞌ chee̱ benneꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea zren, 14 ne chee̱ benneꞌ dxelenná bea, benneꞌ caꞌ nasel-la le̱ꞌ chee̱ xuludée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj, ne xeluꞌe̱ ba láꞌana benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da xrlátaje. 15 Dios dxaca lazre̱ꞌ gunle leꞌe da xrlátaje chee̱ guzúa zrile benneꞌ caꞌ quebe zaj naxéajniꞌine̱ꞌ, gate dxelenné̱ꞌ cale̱la chee̱ dizraꞌ chaweꞌ da nazile. 16 Le gaca ca benneꞌ quebe zaj nadaꞌu, san quebe guchínele da naꞌ nazile, quebe gunle da cale̱la. Le gaca ca benneꞌ caꞌ dxenná beꞌe Dios. 17 Le gapa ba láꞌana xúgute̱ bénneache. Le zriꞌi bi bíchedxu caꞌ. Le zrebe Dios, ne le gapa ba láꞌana benneꞌ dxenná beꞌe̱.  











Ca da guzaca ziꞌ Cristo dxuzéajniꞌi na dxiꞌu 18 Leꞌe,

bi we̱n zrin, le guzúa dizraꞌ chee̱ xránale dute̱ xel-laꞌ ba láꞌana, quegaze chee̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ,

575

1 San Pedro 2, 3

ne dxelebéꞌe̱ gunne xue chee̱le, san cáꞌanqueze gunle chee̱ benneꞌ snia caꞌ zaj naque̱ꞌ xránale. 19 Naca na tu da xrlátaje che guchaga laudxu xel-laꞌ ziꞌ da dxulusaca bénneache dxiꞌu gate dxundxu da nezdxu naca na da dxezaca ba lazreꞌ Dios. 20 Che dxunle tu da cale̱la, naꞌ dxulusaca ziꞌe̱ leꞌe, ¿bizra da ba neza gaca na chee̱le? Naꞌa, che dxedele xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ da dxunle da xrlátaje, ne dxuchaga laule na dute̱ xel-laꞌ zren lazreꞌ chee̱le, da nigá naca na xrlátaje lau Dios. 21 Dios gunnéꞌ leꞌe chee̱ tele xellaꞌ ziꞌ caní, laweꞌ da gudé Cristo xel-laꞌ ziꞌ waláz chee̱le leꞌe, da dxuzéajniꞌi na leꞌe gunle ca da be̱n Le̱ꞌ. 22 Le̱ꞌ quebe be̱neꞌ dul-la, ne quebe nu guzí xe̱ꞌe̱. 23 Gate bulucháchale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ, quebe bi dizraꞌ schanniꞌ beche̱be̱ꞌ. Gate buludée̱ꞌ Le̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ, Le̱ꞌ quebe bexéchaje̱ꞌ. Bzua cuine̱ꞌ lu naꞌ Dios, Bénneaꞌ dxuchiꞌe̱ ca da naca na. 24 Biáꞌqueze Cristo naꞌ lu be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ ca naca dul-la chee̱dxu gate gude̱ꞌe̱ le̱ꞌe̱ xaga begúaj, chee̱ gácadxu ca benneꞌ gate, québedxa gundxu dul-la, naꞌ gaca bandxu chee̱ gundxu da xrlátaje. Le̱ꞌ guzríe̱ꞌ we̱ꞌ chee̱ xexácale leꞌe chaweꞌ. 25 Leꞌe gudale gate nate ca zrilaꞌ zaj nanítebaꞌ. Naꞌa ba belaꞌle lau Cristo, Bénneaꞌ dxuxúe̱ꞌ leꞌe ca dxun tu benneꞌ dxuxúe̱ꞌ zrílaꞌdu caꞌ, ne dxeꞌe̱ gunne xue chee̱ bénneꞌdu xúꞌule.  







3

Ca dxal-laꞌ xelún benneꞌ zaj nuchaga naꞌ 1 Cáꞌanqueze

leꞌe, nuꞌula nuchaga naꞌle, le guzúa dizraꞌ chee̱ benneꞌ chee̱le, naꞌ che núlale zua benneꞌ biu chee̱le quebe dxéajle̱ꞌe̱ xrtizra Dios, xexúnbeꞌe̱ naca na da li gate léꞌene̱ꞌ da xrlátaje da dxun zruꞌule̱ꞌ, ne quebe gun na ba xen bi guchalaj zruꞌule̱ꞌ, 2 laweꞌ da léꞌezene̱ꞌ da xrlátaje dxune̱ꞌ laweꞌ da naque̱ꞌ xrlátaje, ne dxape̱ꞌ le̱ꞌ ba láꞌana. 3 Ca lechítaje̱ chee̱ tu nuꞌula quebe dxal-laꞌ gaca na cúzreze ca xel-laꞌ dxupáꞌa xicha xíchaje̱ꞌ, ne lechítaje̱ da naca na oro, ne zra lane̱ꞌ da zácale̱ꞌe̱. 4 Lechítaje̱ chee̱ꞌ dxal-laꞌ gaca na lu xichaj lázrdaweꞌ, da naca na tu da xrtan da quebe te chee̱ na. Da xrtan nigá naca na tu beꞌ dxexruj lazreꞌ, ne zren lazreꞌ, da naꞌ zácale̱ꞌe̱ na lau Dios. 5 Cáꞌanqueze guca lechítaje̱ chee̱ nuꞌula caꞌ gulaque̱ꞌ bi chee̱ Dios gate nate. Nuꞌula caꞌ buluxrén lazre̱ꞌ Dios, ne buluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ benneꞌ chee̱ꞌ. 6 Cáꞌanqueze guca Sara, bzue̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Abraham, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Xran.” Leꞌe wácaquezle ca guca Sara naꞌ che gunle da xrlátaje, ne quebe bi guchebe lázrele.  









1 San Pedro 3

576

7 Cáꞌanqueze

leꞌe, benneꞌ biu, zúale̱le nuꞌula, le gaca dxexruj lazreꞌ nen zrúꞌulale. Le gapa ba láꞌana zrúꞌulale laweꞌ da quebe zaj naque̱ꞌ benneꞌ wal-la ca leꞌe, ne cáꞌanqueze zaj nape̱ꞌ xel-laꞌ nabán ca da nunna Dios leꞌe dute̱ xel-laꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ. Dxal-laꞌ gunle caní chee̱ quebe bi guzaga na leꞌe gate guchálajle̱le Dios. Benneꞌ dxeledée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ da dxelune̱ꞌ da chaweꞌ 8 Naꞌa:

Le gaca tuze Le xexache lazreꞌ ljwézrele, ne le zriꞌi ljwézrele. Le gaca benneꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne zren lazreꞌ. 9 Quebe gunle da cale̱la chee̱ benneꞌ dxune̱ꞌ chee̱le da cale̱la, ne quebe gucháchale̱le benneꞌ dxulucháchale̱ne̱ꞌ leꞌe. Le gun da chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ laweꞌ da gunné̱ꞌ Dios leꞌe chee̱ sile da chaweꞌ. 10 Caní naca na laweꞌ da dxenná xiche láꞌazxa: Benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ gaca tu da ba neza chee̱ꞌ, ne sue̱ꞌ xel-laꞌ dxebé dxal-laꞌ guxúe̱ꞌ luzreꞌ chee̱ quebe nne̱ꞌ dizraꞌ schanniꞌ, ne guxúe̱ꞌ dxuꞌe̱ chee̱ quebe nne̱ na da we̱n lazreꞌ. 11 Dxal-laꞌ gusane̱ꞌ ca da cale̱la be̱ne̱ꞌ, ne québedxa gune̱ꞌ na, chee̱ gune̱ꞌ da chaweꞌ. Dxal-laꞌ cueche zrie̱ꞌ da ba xaꞌ, ne gaque̱ꞌ benneꞌ zren lazreꞌ. 12 Xránadxu dxuxúe̱ꞌ benneꞌ chaweꞌ caꞌ, ne dxenne̱ꞌ ca da dxelenaba benneꞌ caꞌ. Dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ. 13 ¿Núzraqueze benneꞌ gune̱ꞌ chee̱le da zrinnaj che leꞌe cuele gunne xue gunle da chaweꞌ? 14 Lácala tele xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ da dxunle da chaweꞌ, gaca na da ba neza chee̱le. Quebe nu zrébele, ne quebe xrúsale. 15 Le gapa ba láꞌana Cristo ca Xránale lu xichaj lázrdaule. Le súateze ban lazreꞌ xeché̱bele lau benneꞌ caꞌ dxelenabe̱ꞌ leꞌe bizr chee̱ naꞌ dxuxrén lázrele Le̱ꞌ. Le gun na lu xel-laꞌ dxexruj lazreꞌ, ne le gapa ba láꞌana benneꞌ caꞌ. 16 Le gun da chaweꞌ chee̱ quebe bi sua da gagu na zria lu xichaj lázrdaule, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ da chaweꞌ da dxunle laweꞌ da dxéajle̱l-le chee̱ Cristo, xelapa stuꞌe̱ ca dizraꞌ da dxelennéꞌ. 17 Zácadxa tele xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ da dxunle da chaweꞌ cáte̱ze dxaca lazre Dios, ne quegá tele xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ da dxunle da cale̱la. 18 Caní naca na laweꞌ da gudé Cristo tu lásaze lu xel-laꞌ gute zi xaꞌ ne̱ chee̱ dul-la da nabágadxu. Le̱ꞌ guque̱ꞌ benneꞌ xrlátaje,  















577

1 San Pedro 3, 4

naꞌ gudée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ waláz chee̱dxu dxiꞌu, benneꞌ we̱n da zrinnaj, chee̱ gaca xeché̱ꞌe̱ dxiꞌu lau Dios. Gute Cristo lu be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ, san bebánqueze̱ꞌ lu beꞌ nácaqueze̱ꞌ. 19 Cáꞌanqueze lu beꞌ nácaqueze̱ꞌ guxíaje̱ꞌ lataj chul-la naga xeajchálajle̱ne̱ꞌ beꞌ zaj nácaqueze benneꞌ caꞌ nuzaga xel-laꞌ gute lu lataj naꞌ. 20 Benneꞌ caní quebe buluzúe̱ꞌ dizraꞌ ca da bchalaj Noé gate nate, gate naꞌ guleza Dios dute̱ xel-laꞌ zren lazreꞌ chee̱ꞌ dxácate̱ naꞌ be̱n Noé da zren naꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ. Lu da dxedá laweꞌ nísadauꞌ gulelá xrúnuze benneꞌ ne̱ chee̱ nisa xiuj da naꞌ bzria xi na ca naca bénneache. 21 Nisa xiuj naꞌ dxuléꞌe na ca naca nisa naga dxelexedxúa benneꞌ nisa, naꞌ lu le̱ naꞌ naladxu naꞌa. Nisa nigá quegá le̱ naꞌ quibe na dxiꞌu, san dxuléꞌe na dxaca lázredxu chádxedxu lau Dios, naꞌ ladxu laweꞌ da bebán Jesucristo ládujla benneꞌ gate, 22 ne begüene̱ꞌ xabáa, ne zue̱ꞌ chaláꞌa xabe̱la chee̱ Dios, naꞌ dizraꞌ chee̱ Le̱ꞌ dxuluzúa gubáz chee̱ xabáa, gubáz caꞌ zaj napeꞌ xel-laꞌ dxenná bea, ne gubáz blau caꞌ.  







Dxal-laꞌ gundxu zrin chee̱ Dios guchínedxu ca da ba nunna Dios dxiꞌu

4

1 Chee̱

le̱ naꞌ, ca be̱n Cristo, gudée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ lu be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, cáꞌanqueze leꞌe dxal-laꞌ si lu nale tele xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ da che tu benneꞌ ba gudée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ lu be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, ba bzua bénneaꞌ chaláꞌala da naca dul-la, 2 chee̱ gune̱ꞌ ca da dxaca lazreꞌ Dios dxácate̱ naca bane̱ꞌ, ne quebe gune̱ꞌ ca da dxenná be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ. 3 Naze cátite da ba be̱nle gate nate da dxeledanne benneꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ Dios. Ca lu iza da ba guledé be̱nle da sban caꞌ, ne da zrinnaj caꞌ da guzá lázrele, ne guzúzrele, ne be̱nle laní sban caꞌ. Güéꞌele̱ꞌe̱le, ne bcaꞌana szrenle bedauꞌ xiaj xaga caꞌ da naꞌ dxecuide Dios. 4 Benneꞌ caꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ Dios dxelexebánene̱ꞌ laweꞌ da québedxa dxunle le̱ꞌ tuze ca naca da sban da dxelune̱ꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱le. 5 Benneꞌ caꞌ, dxun na ba xen xululéꞌene̱ꞌ ca da zaj nune̱ꞌ lau Bénneaꞌ naca chee̱ꞌ guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ ban caꞌ, ne chee̱ benneꞌ gate caꞌ. 6 Benneꞌ caꞌ zaj nate belenne̱ꞌ ca naca dizraꞌ chee̱ Dios chee̱ xelexaca bane̱ꞌ lu beꞌ zaj nácaquezeꞌ ca naca ban Dios, lácala lu xe̱zr la xu nigá Dios bchiꞌe̱ ca da belune̱ꞌ ca guchiꞌe̱ chee̱ xúgute̱ bénneache. 7 Ba za cheajsé̱ chee̱ xúgute̱ da dxeléꞌedxu. Chee̱ le̱ naꞌ, le sua ban lazreꞌ, ne le guchálajle̱queze Dios. 8 Da nácadxa blau, le zríꞌile̱ꞌe̱ ljwézrele. Che nazríꞌidxu benneꞌ bíchedxu caꞌ, naꞌ  













1 San Pedro 4, 5

578

gunite laudxu da calela da belune̱ꞌ chee̱dxu. 9 Le guzúa lízrele ljwézrele tule xetule, ne quebe nne̱le chee̱ ljwézrele. 10 Tu tule leꞌe dxal-laꞌ gunle zrin chee̱ ljwézrele ca da nunna Dios chee̱le, ca benneꞌ dxuluchínene̱ꞌ chaweꞌ ca da chaweꞌ da dxunezruj Dios chee̱ꞌ. 11 Che nu benneꞌ dxuchálaje̱ꞌ, dxal-laꞌ guchálaje̱ꞌ da gunezruj Dios le̱ꞌ. Che nu benneꞌ gune̱ꞌ zrin chee̱le, dxal-laꞌ gune̱ꞌ na guchínene̱ꞌ xel-laꞌ waca chee̱ꞌ da nunezruj Dios le̱ꞌ. Ca naca xúgute̱ da dxunle, dxal-laꞌ gaca ba Dios laweꞌ da nácale bi chee̱ Jesucristo, naꞌ chee̱ Le̱ꞌ gaca xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ dxenná bea chadía chacanna. ¡Caꞌan gaca na!  





Wadedxu xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ da nácadxu bi chee̱ Cristo 12 Benneꞌ

bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, quebe xebánele ca naca xel-laꞌ ziꞌ zren da tele, quebe guéquele naca na tu da quebe dxal-laꞌ gaca. 13 Le be laweꞌ da tele xel-laꞌ ziꞌ ca xel-laꞌ ziꞌ da gudé Cristo chee̱ cáꞌanqueze béle̱ꞌe̱le gate léꞌele xel-laꞌ szren chee̱ Cristo gate zezé̱ꞌe̱. 14 Che dxulugazjaꞌ benneꞌ leꞌe dizraꞌ laweꞌ da nácale bi chee̱ Cristo, ba neza zren naca na chee̱le, laweꞌ da zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios leꞌe, Bénneaꞌ ze̱ꞌe̱ xabáa. Dxelenné̱ bénneache schanniꞌ chee̱ Le̱ꞌ, san leꞌe dxápale Le̱ꞌ ba láꞌana. 15 Che núlale leꞌe dxedele xel-laꞌ ziꞌ, quebe dxal-laꞌ gaca na laweꞌ da bé̱tele benneꞌ, u bi gulanle chee̱ benneꞌ, u bi da zrinnaj be̱nle, u laweꞌ da guchixre chee̱le da naca chee̱ benneꞌ xula. 16 Che nu benneꞌ dxedée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ da naque̱ꞌ bi chee̱ Cristo, quebe dxal-laꞌ xeduéꞌene̱ꞌ, san dxal-laꞌ güe láꞌane̱ꞌ Dios laweꞌ da nazí le̱ꞌ bi chee̱ Cristo. 17 Ba bzrin zra su lau Dios guchiꞌe̱ ca da zaj nun tu tu bi nácabeꞌ chee̱ Le̱ꞌ. Che Dios su lawe̱ꞌ guchiꞌe̱ ca da nundxu dxiꞌu, ¿ájala gaca chee̱ benneꞌ caꞌ quebe dxelune̱ꞌ ca dxenná dizraꞌ chaweꞌ chee̱ Dios? 18 Che benneꞌ xrlátaje caꞌ cánnaze xelelé̱ꞌ ¿ájazraqueze gaca chee̱ benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ, ne chee̱ benneꞌ we̱n dul-la caꞌ? 19 Caní naca, benneꞌ dxeledée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ da dxelune̱ꞌ da xrlátaje da dxaca lazreꞌ Dios, dxal-laꞌ xelúnqueze̱ꞌ da xrlátaje, ne xuluzúe̱ꞌ bénneꞌdu zaj xuꞌe̱ lu naꞌ Dios, Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ leꞌ, laweꞌ da naca Le̱ꞌ li lazreꞌ.  













5

Pedro dxuzéajniꞌine̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo 1 Dxuzéajniꞌidaꞌ

leꞌe, benneꞌ gula dxuxúele tu tu cueꞌ bi caꞌ chee̱ Cristo laweꞌ da nacaꞌ nedaꞌ benneꞌ gula ca leꞌe, ne dxexeche̱baꞌ ca xel-laꞌ ziꞌ da gudé Cristo, ne cáꞌanqueze laweꞌ

579

1 San Pedro 5

da gúnnaqueze̱ꞌ nedaꞌ, ne leꞌe, chee̱ sidxu da xabáa chee̱ꞌ da guléꞌene̱ꞌ te chee̱ zra caní. 2 Ca dxelún benneꞌ dxuluxúe̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ, le guxúe bidu caꞌ chee̱ Dios, bénneꞌdu caꞌ nabágale. Le gun na dute̱ lázrdaule ca dxaca lazreꞌ Dios, quebe gun na ba xen nu benneꞌ nna béꞌene̱ꞌ leꞌe, ne quebe gunle ba chee̱ dumí. Le gun zrin du lázrele, 3 ne quebe gun cuínale ca xrane bénneꞌdu caꞌ nabágale. Le gun ba xuzre gácale tu da guléꞌe na ca dxal-laꞌ xelún bénneꞌdu caꞌ. 4 Caní gaca, gate xeláꞌ Xránadxu, Benneꞌ Blau dxuxúe̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ, sile tu lazruj da naca na chee̱ xabáa, da quebe te chee̱ na. 5 Cáꞌanqueze leꞌe, benneꞌ cuideꞌ, le gun ca da dxelenná benneꞌ gula caꞌ. Xúgute̱le dxal-laꞌ guzúale dizraꞌ chee̱ ljwézrele tule xetule lu xel-laꞌ dxexruj lazreꞌ chee̱le laweꞌ da dxenná xiche láꞌazxa: Dios dxezré̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. Dute̱ xel-laꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ dxácale̱ne̱ꞌ benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ. 6 Le guzexruj lázrele lu xel-laꞌ dxenná bea zren chee̱ Dios, naꞌ xechisa Le̱ꞌ leꞌe ca zrin zra chee̱ na. 7 Le guzúa lu naꞌ Dios xúgute̱ da dxele gunne xue, laweꞌ da dxeꞌ Le̱ꞌ gunne xue da naca chee̱le. 8 Le gaca benneꞌ li lazreꞌ, ne le sua ban lazreꞌ laweꞌ da dxedá da xriweꞌ, da naꞌ dxezráꞌa na leꞌe, ne naca na ca tu be̱zre xixreꞌ, dxebezre xaꞌabaꞌ, dxíljabaꞌ nu gué̱bebaꞌ. 9 Le tíl-lale̱ da xriweꞌ, ne le se̱ chacha lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱le, laweꞌ da nézquezle dxeledéqueze xúgute̱ bíchele zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu nigá xel-laꞌ ziꞌ ca da dxedele leꞌe. 10 Gate bache gudele xel-laꞌ ziꞌ tu chiꞌi, Dios gune̱ꞌ leꞌe li lazreꞌ, ne guzúa chawe̱ꞌe̱ leꞌe. Dios náꞌqueze dxunne̱ꞌ dxiꞌu xúgute̱ da chaweꞌ chee̱ꞌ, ne ba gunné̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gápadxu da naca chee̱ xabáa chee̱ꞌ laweꞌ da nácadxu bi chee̱ Jesucristo. 11 Gaca ba Le̱ꞌ, ne chee̱ꞌ Le̱ꞌ gaca xel-laꞌ dxenná bea chadía chacanna. ¡Caꞌan gaca na!  



















Pedro dxugape̱ꞌ diuzre bi bíchedxu caꞌ 12 Silvano,

benneꞌ nigá dxéquedaꞌ naqueꞌ tu bi bíchedxu li lazreꞌ, ba bzuaje̱ꞌ dizraꞌ caní chee̱le leꞌe cáte̱ze nedaꞌ, Pedro, ba guchaꞌ le̱ꞌ guzúaje̱ꞌ. Dxuzéajniꞌidaꞌ leꞌe, ne dxapaꞌ leꞌe ca naca da xrlátaje da ba guzile da dxululéꞌe na Dios nazriꞌine̱ꞌ leꞌe. Le se̱ chacha ca zaj naca da caní. 13 Bi chee̱ Cristo zaj zre̱ꞌe̱ Babilonia nigá, benneꞌ caꞌ gucáꞌa Dios ca guqué̱ꞌe̱ leꞌe, dxulugape̱ꞌ leꞌe diuzre. Cáꞌanqueze  

1 San Pedro 5

580

Marcos, bi naꞌ nácabeꞌ ca bi cheé̱quezaꞌ dxugápabeꞌ leꞌe diuzre. 14 Le gugapa diuzre ljwézrele tule xetule, ne le gunidaꞌ ljwézrele lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ. Dxenabaꞌ lau Dios gunne̱ꞌ leꞌe xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ, leꞌe nácale bi caꞌ chee̱ Jesucristo. ¡Caꞌan gaca na!  

DIZRAꞌ GUDXUPEꞌ DA BZUAJ SAN PEDRO

1

Dizraꞌ da gusel-la San Pedro chee̱ bi caꞌ chee̱ Jesús 1 Nedaꞌ,

Simón Pedro, nacaꞌ we̱n zrin chee̱ Jesucristo, ne benneꞌ gubáz chee̱ꞌ. Dxuzúajaꞌ da nigá chee̱le leꞌe, ba nápale xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ da zácale̱ꞌe̱, ne naca tuze ca da nápantuꞌ netuꞌ. Caní naca laweꞌ da naca li lazreꞌ Dios chee̱dxu, ne Benneꞌ Weselá chee̱dxu Jesucristo. 2 Dxenabaꞌ lau Dios gúnnale̱ꞌe̱ leꞌe da chaweꞌ chee̱ꞌ, ne xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ, laweꞌ da núnbeale Dios, ne Xránadxu Jesús.  

Ca dxal-laꞌ gaca bi chee̱ Cristo 3 Dios

lu xel-laꞌ waca chee̱ꞌ ba nunne̱ꞌ dxiꞌu xúgute̱ da nachínedxu chee̱ gápadxu xel-laꞌ nabán chee̱ Le̱ꞌ, ne chee̱ gaca gundxu zrin chee̱ꞌ, laweꞌ da núnbeadxu Bénneaꞌ gunné̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gápadxu da xabáa chee̱ Le̱ꞌ, ne xel-laꞌ szren chee̱ꞌ. 4 Caní naca na, ba nunne̱ꞌ dxiꞌu ca da nache̱be lazre̱ꞌ, da zaj naca na szrénle̱ꞌe̱, ne da zaj zácale̱ꞌe̱ na, chee̱ ne̱ chee̱ da guche̱be lazre̱ꞌ wazruéꞌele leꞌe gácale ca nácaqueze Dios, ne chee̱ lale lu da sban da dxaca lu xe̱zr la xu nigá ne̱ chee̱ da dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱ bénneache. 5 Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ cueꞌle gunne xue gun xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ chee̱le gunle da xrlátaje, ne chee̱ gun da xrlátaje da dxunle gácale benneꞌ sina. 6 Xel-laꞌ sina chee̱le dxal-laꞌ gun na nna beꞌe cuínale, naꞌ xel-laꞌ dxenná beꞌe cuina chee̱le dxal-laꞌ gun na gácale benneꞌ zren lazreꞌ, naꞌ xel-laꞌ zren lazreꞌ chee̱le dxal-laꞌ gun na zriꞌile Dios. 7 Xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱le nen Dios dxal-laꞌ gun na zriꞌile benneꞌ bíchedxu caꞌ, naꞌ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱le nen bíchele caꞌ dxal-laꞌ gun na gácale zriꞌi lazreꞌ.  







581

2 San Pedro 1, 2

582

8 Che

leꞌe dxunle da caní, ne dxele̱pe ban na, quebe xegáꞌana cáꞌaze xel-laꞌ nabán chee̱le, ne quebe naca na níteze núnbeale Xránadxu Jesucristo. 9 Benneꞌ quebe dxune̱ꞌ da caní naque̱ꞌ ca benneꞌ la chul-la, u ca benneꞌ quebe dxenné̱ꞌe̱ ca da za zaꞌ. Ba gul-la lazre̱ꞌ guxádxie̱ꞌ ca naca chee̱ dul-la caꞌ da be̱ne̱ꞌ gate nate. 10 Chee̱ le̱ naꞌ, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, le gun ba xuzre nézele Dios gunné̱ꞌ leꞌe, ne ba guqué̱ꞌe̱ leꞌe, naꞌ che gunle da nigá, cabataꞌ cheajcházele. 11 Caní gun Dios, gúnnale̱ꞌe̱ leꞌe lataj chuꞌule naga nna bea Xránadxu, ne weselá chee̱dxu Jesucristo chadía chacanna. 12 Chee̱ le̱ naꞌ tu dxusáꞌazquezaꞌ lázrele da caní, lácala ba nézele na, ne ba ze̱ cháchale lu xel-laꞌ li da ba nápale. 13 Dxácate̱ naca banaꞌ dxéquedaꞌ dxun na ba xen gusáꞌa lázrele chee̱ da caní 14 laweꞌ da ba nezdaꞌ wátezeaꞌ ca ba gunná Xránadxu Jesucristo, guzre̱ꞌ nedaꞌ. 15 Naꞌa gunaꞌ ca da séquedaꞌ chee̱ gate te gatiaꞌ nedaꞌ, cheajsá lázrquezle chee̱ da caní.  













Benneꞌ beleléꞌene̱ꞌ xel-laꞌ szren chee̱ Cristo 16 Da

bsé̱dentuꞌ leꞌe ca naca chee̱ xel-laꞌ szren chee̱ Xránadxu Jesucristo, ne ca xelé̱ꞌe̱ xecha lasa quebe naca na ca da dxenná xichaj lázrdau bénneache. Netuꞌ bléꞌequezentuꞌ ca naca xel-laꞌ szren chee̱ Xránadxu. 17 Bléꞌentuꞌ Le̱ꞌ gate Xradxu Dios be̱ꞌe̱ Le̱ꞌ xellaꞌ ba láꞌana, ne xel-laꞌ szren, naꞌ Dios gúzrequeze̱ꞌ Le̱ꞌ lu da xabáa chee̱ꞌ: “Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Zriꞌinaꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, ne dxezaca ba lazraꞌ nen Le̱ꞌ.” 18 Nétuꞌqueze bénentuꞌ chiꞌi naꞌ da za na xabáa gate zúantuꞌ nen Xránadxu lu xiꞌa láꞌazxa naꞌ. 19 Chee̱ le̱ naꞌ dxuxrén lázredxantuꞌ dizraꞌ da buluzúaj benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Da xrlátaje dxunle leꞌe laweꞌ da dxenle ca naca dizraꞌ nigá. Naca na ca tu xiꞌ da dxusení na tu lataj naga naca chul-la ca zrin zra chaníꞌ, naꞌ Cristo, Bénneaꞌ naque̱ꞌ ca belaj zila súale̱ne̱ꞌ leꞌe chee̱ guseníꞌe̱ lu xichaj lázrdaule. 20 Le guxúe xanneꞌ ca naca da nigá. Netú da naxúaj na lu xiche láꞌazxa quebe nu benneꞌ sequeꞌ xuzájle̱ꞌe̱ na lu xel-laꞌ dxéajniꞌi chee̱ze̱ꞌ. 21 Benneꞌ caꞌ buluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios quebe buluchálaje̱ꞌ ca da gulaca lázrequeze le̱ꞌ. Gulaque̱ꞌ benneꞌ chee̱ Dios, naꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ꞌ ca da bnezruj Beꞌ Láꞌazxa le̱ꞌ.  









2

Ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ da we̱n lazreꞌ (Judas 4-13) 1 Cáꞌanqueze

gulezráꞌ ládujla benneꞌ Israel benneꞌ we̱n lazreꞌ caꞌ, benneꞌ belún cuine̱ꞌ ca benneꞌ dxelenné̱ꞌ waláz

583

2 San Pedro 2

chee̱ Dios. Cáꞌanqueze welezráꞌ ládujla leꞌe benneꞌ we̱n lazreꞌ, benneꞌ xelún cuine̱ꞌ ca benneꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ bénneache dizraꞌ chee̱ Dios. Benneꞌ caní wuluzéajniꞌine̱ꞌ bénneache bagácheze ca naca dizraꞌ we̱n lazreꞌ da guxrinnaj na, naꞌ caní xeledábague̱ꞌ Xránadxu, Bénneaꞌ bselé̱ꞌ dxiꞌu, naꞌ laweꞌ da dxulusé̱dene̱ꞌ da caní xelebía xiꞌ zé̱queze̱ꞌ. 2 Benneꞌ zan chjácale̱ne̱ꞌ ca da sban dxulusé̱de benneꞌ caꞌ, naꞌ ne̱ chee̱ benneꞌ caní xelenné̱ bénneache schanniꞌ chee̱ dizraꞌ li chee̱ xel-laꞌ weselá. 3 Laweꞌ da dxelezá lazre̱ꞌ xelezíꞌe̱ dumí, xelebéaje̱ꞌ leꞌe dumí ne̱ chee̱ da we̱n lazreꞌ da dxuluzéajniꞌine̱ꞌ leꞌe. Dios ba nucueze̱ꞌ da guzría xi na benneꞌ caní, laweꞌ da ba guchugue̱ꞌ gate nate ca da gaca chee̱ benneꞌ caꞌ. 4 Dios quebe bnite lawe̱ꞌ chee̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ belún dul-la. Bdee̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ lu lataj ba xaꞌ, ne bzre̱ꞌe̱ le̱ꞌ lu da chul-la, ne bcheaje̱ꞌ le̱ꞌ du xia naga zaj nadxéaje̱ꞌ ca zrin zra chugu Dios ca da gaca chee̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ. 5 Cáꞌanqueze Dios quebe bnite lawe̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ gulezráꞌ gate nate. Gusel-le̱ꞌ nisa xiuj da bzria xi na benneꞌ caꞌ belune̱ꞌ da cale̱la. Bselé̱ꞌ Noé, bénneaꞌ bchálaje̱ꞌ ca naca da xrlátaje da dxal-laꞌ xelún bénneache. Bselé̱ꞌ gázreze benneꞌ. 6 Cáꞌanqueze guchugu Dios chee̱ xe̱zre Sodoma, ne xe̱zre Gomorra chee̱ xelebía xi na. Bzézxie̱ꞌ dxúpate̱ xe̱zre caꞌ, naꞌ belexegáꞌanate̱ na de. Caní dxuluzéajniꞌi na benneꞌ caꞌ xelune̱ꞌ da cale̱la, benneꞌ xelezré̱ꞌe̱ te naꞌ. 7 Dios bselé̱ꞌ Lot lu xe̱zre Sodoma naꞌ laweꞌ da guque̱ꞌ tu benneꞌ xrlátaje, ne bexíajele̱ꞌe̱ne̱ꞌ gate bléꞌene̱ꞌ ca naca da sban da dxelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 8 Benneꞌ xrlátaje nigá guzúe̱ꞌ ládujla benneꞌ caꞌ, naꞌ tu zra tu zra guzúa ba xaꞌ lázrdawe̱ꞌ ca dxenné̱ꞌe̱, ne dxenne̱ꞌ ca da cale̱la da dxelún benneꞌ caꞌ. 9 Nézqueze Xránadxu guselé̱ꞌ benneꞌ zaj naca bi chee̱ꞌ che bi da dxusaca zi na le̱ꞌ, naꞌ guzráqueze̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ca tu lizre xia, ca zrin zra chugue̱ꞌ chee̱ꞌ chjaque̱ꞌ lataj ba xaꞌ. 10 Dios xudée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ zrendxa benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ cáte̱ze da sban da dxelezá lazre̱ꞌ, ne dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala xellaꞌ dxenná bea chee̱ Xránadxu. Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ lazreꞌ dxugu dxelune̱ꞌ da sban, ne dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. Quebe dxelezrebe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ. 11 Gubáz caꞌ zaj nápadxe̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea, ne xel-laꞌ szren ca benneꞌ caní, quebe dxelenné̱ꞌ da cale̱la chee̱ benneꞌ caꞌ gate dxelawe̱ꞌ zria chee̱ꞌ lau Xránadxu.  



















2 San Pedro 2, 3

584

12 Benneꞌ

caní zaj naque̱ꞌ ca bea caꞌ quebe zaj naxéajniꞌibaꞌ, be̱ dxelunbaꞌ ca da zaj nézezebaꞌ, ne zrabaꞌ chee̱ xelé̱l-le̱ꞌ-baꞌ, ne xelutie̱ꞌ-baꞌ. Benneꞌ caní dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ da quebe dxeléajniꞌine̱ꞌ, naꞌ xelátequeze̱ꞌ ca dxelate bea caꞌ, 13 ne xeledée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ ca xel-laꞌ ziꞌ buludée̱ꞌ benneꞌ xula. Dxeléquene̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu da ba neza gate dxelebene̱ꞌ ca da dxaca tu zra tu zra. Zaj naque̱ꞌ ca tu da sban da dxusíꞌi na leꞌe xel-laꞌ stuꞌ gate zaj zre̱ꞌe̱ nen leꞌe lu laní chee̱le, dxácate̱ ne dxelezúe̱ꞌ lu xel-laꞌ dxebé lu da cale̱la da dxelune̱ꞌ. 14 Dxelezá lazre̱ꞌ xúgute̱ nuꞌula dxeleléꞌene̱ꞌ, ne quebe dxelálene̱ꞌ dxelune̱ꞌ dul-la. Dxulusiꞌe̱ neza xula benneꞌ bíchedxu quebe zaj ze̱ chache̱ꞌ. Dxulucúdequeze̱ꞌ, ne zaj naque̱ꞌ benneꞌ zaj xuꞌe̱ deꞌ. 15 Zaj nanítie̱ꞌ laweꞌ da gulecuase̱ꞌ lu neza li chee̱ Dios. Dxelune̱ꞌ ca da be̱n Balaam, zriꞌine Beor. Balaam nigá be̱ne̱ꞌ ba chee̱ dumí, ne gudé̱ꞌ dxune̱ꞌ da cale̱la, 16 naꞌ bea naꞌ, be̱ dxua xuaꞌ, gunne̱baꞌ ca benneꞌ, ne gudíl-labaꞌ Balaam ca naca dul-la da dxune̱ꞌ, naꞌ guchúgubaꞌ da xala da dxun Balaam. 17 Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ ca tu beaj bizre, ne ca tu beuj da dxua beꞌ bdunuꞌ. Ba zaj naca chee̱ benneꞌ caꞌ xelexegáꞌane̱ꞌ chadía chacanna lu da chul-la. 18 Dxelenné̱ꞌ dizraꞌ da dxulucáꞌana szren na le̱ꞌ, ne da zaj naca na dácheze. Dxuluchínene̱ꞌ da sban caꞌ, ne da dxezá lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱ bénneache chee̱ dxulusiꞌe̱ chaláꞌala benneꞌ caꞌ za dxelexedxúajteque̱ꞌ ládujla benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 19 Dxeleche̱be lazre̱ꞌ xulunézruje̱ꞌ benneꞌ caꞌ tu xel-laꞌ weselá, san lé̱queze benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ we̱n zrin chee̱ da sban. Tu tu bénneache naque̱ꞌ benneꞌ nadaꞌu chee̱ da dxenná beꞌe na le̱ꞌ. 20 Benneꞌ ba zaj núnbeꞌe̱ Xránadxu, ne Weselá chee̱dxu Jesucristo, ne ba gulelé̱ꞌ lu da sban chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ te naꞌ che xelexexuꞌe̱ xecha lasa lu da sban naꞌ, ne xeluꞌe̱ lataj xenná beꞌe na le̱ꞌ, naꞌ gácadxa da ba xaꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ ca da guca chee̱ꞌ gate nate. 21 Cháweꞌdxela gaca na chee̱ benneꞌ caní la quebe zaj núnbeꞌe̱ Cristo, quegala gate ba belúnbeꞌe̱ Le̱ꞌ, naꞌ xelexecuase̱ꞌ ca naca xellaꞌ dxixruj bea láꞌazxa da guzre Dios le̱ꞌ xelune̱ꞌ. 22 Ca da guca chee̱ benneꞌ caní dxuléꞌe na naca da li dizraꞌ nigá da dxenná na: Becuꞌ dxexágubaꞌ ca da ba bexé̱bebaꞌ, naꞌ cuche za bexíbebaꞌ bexúꞌubaꞌ xecha lasa lu guzraꞌ chee̱baꞌ.  



















3

Ca naca chee̱ zra xeláꞌ Xránadxu 1 Benneꞌ

bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, da nigá naca na dizraꞌ gudxupeꞌ da dxuzúajaꞌ chee̱le. Lu dxúpate̱ xiche

585

2 San Pedro 3

caní guca lazraꞌ guzéajniꞌidaꞌ leꞌe chee̱ gulaba lázrele chee̱ da caní. 2 Le gusá lazreꞌ ca da gulenná benneꞌ láꞌazxa caꞌ, benneꞌ buluchálajeꞌ waláz chee̱ Dios, ne ca naca da gudixruj beꞌe Xránadxu, Benneꞌ Weselá chee̱dxu, da naꞌ buluse̱de benneꞌ gubáz chee̱ꞌ caꞌ leꞌe. 3 Dxunna ba xen gúnbeale, lu zra da za záꞌaca weleláꞌ benneꞌ xelún le̱ꞌ chee̱ da zaj naca na da láꞌazxa, ne xelune̱ꞌ cáte̱ze da dxelezá lazre̱ꞌ, 4 ne xuluche̱be̱ꞌ bénneache: ¿Bizra guca chee̱ da guche̱be lazreꞌ Cristo, gunné̱ꞌ: Weláꞌa? Xra xrtáudxu caꞌ ba gulatie̱ꞌ, naꞌ túzqueze ca guca, gaca na gate guzrete̱ xe̱zr la xu. 5 Benneꞌ caní quebe dxeleque beꞌene̱ꞌ gulezúa xabáa, ne xe̱zr la xu gate nate, Dios gunné̱ꞌ bedxúaj na lu nisa, naꞌ guzúa chacha na lu nisa, 6 naꞌ xe̱zr la xu da zua gate nate guzría xi na ne̱ chee̱ nisa xiuj, 7 naꞌ xabáa, ne xe̱zr la xu da zaj zua na naꞌa, ba naca chee̱ na xelezxe na ca ba núnqueze Dios chee̱ na. Xiꞌ naꞌ guzezxe na da caní lu zra guchiꞌa Dios, gate xelebía xiꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 8 Benneꞌ bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, quebe gal-la lázrele da nigá: Lau Xránadxu tu zraze naca na ca chi gaxúa iza, naꞌ chi gaxúa iza zaj naca na ca tu zraze. 9 Quebe dxezré Xránadxu gune̱ꞌ da nache̱be lazre̱ꞌ ca dxeleque bénneache. Naque̱ꞌ zren lazreꞌ nen dxiꞌu laweꞌ da quebe dxaca lazre̱ꞌ nu cuía xiꞌ. Dxaca lazre̱ꞌ xelexexíaje lazreꞌ xúgute̱ bénneache. 10 Zra xeláꞌ Xránadxu zrin na gate quebe nu dxeque caꞌ, ca zaꞌ tu gubán chizrela. Lu zra naꞌ cuía xiꞌ xabáa da dxeléꞌedxu, naꞌ gunle̱ꞌe̱ na schaga, ne ca naca da dxeléꞌedxu zran xabáa xelebía xi na lu xiꞌ, naꞌ xe̱zr la xu nigá chezxe na tu zren nen da de̱ lawe na. 11 Che ba nézele xelebía xiꞌ xúgute̱ da caní, ¿ájala dxal-laꞌ gunle? Dxal-laꞌ gácale li lazreꞌ ne guzúa cuínale lu naꞌ Dios 12 dxácate̱ ne dxebézale zra naꞌ, ne dxal-laꞌ gunle ca da séquele zrinte̱ zra naꞌ. Lu zra naꞌ cuia xiꞌ xabáa lu xiꞌ, naꞌ da zaj zria zran xabáa xelexuna na lu xiꞌ naꞌ. 13 Dxiꞌu dxebézadxu tu xabáa cube, ne tu xe̱zr la xu cube da ba guche̱be lazreꞌ Dios naga gaca xlátaje̱ xúgute̱. 14 Chee̱ le̱ naꞌ, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, dxácate̱ dxebézale da caní, le gun ca da séquele chee̱ quebe bi bágale, ne quebe bi nadxenle chee̱ dul-la lau Dios, ne suale lu xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ. 15 Le gusá lázrele naca Xránadxu zren lazreꞌ nen dxiꞌu chee̱ ladxu. Cáꞌanqueze Pablo, benneꞌ bíchedxu  



























2 San Pedro 3

586

nazriꞌite̱ lázredxu, bzuaje̱ꞌ chee̱le, bchínene̱ꞌ ca naca xel-laꞌ sina da bnezruj Dios le̱ꞌ. 16 Lu xúgute̱ xiche da ba bzuaje̱ꞌ, ba bchálajle̱ne̱ꞌ leꞌe ca naca chee̱ da caní, lácala bal-la na nácale̱ꞌe̱ na ste̱be chéajniꞌidxu na, naꞌ benneꞌ caꞌ quebe dxeléajniꞌine̱ꞌ na, ne benneꞌ caꞌ quebe zaj zua chache̱ꞌ dxuluchuque̱ꞌ na, ca dxuluchuque̱ꞌ xezícala xrtizra Dios, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ Dios guzría xiꞌe̱ benneꞌ caꞌ. 17 Chee̱ le̱ naꞌ, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, che leꞌe ba nézele da nigá nédxula, le guxúe cuínale chee̱ da we̱n lazreꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la chee̱ quebe xeleché̱ leꞌe chaláꞌala, ne quebe nite xel-laꞌ li lazreꞌ chee̱le lau Dios. 18 Le gúnbea xanneꞌ Xránadxu, Benneꞌ Weselá chee̱dxu, Jesucristo, ne le gula lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ. ¡Gaca ba Le̱ꞌ naꞌa, ne chadía chacanna! ¡Caꞌan gaca na!  





DIZRAꞌ NÉDXUDAUꞌ DA BZUAJ SAN JUAN Xtizra Dios da dxunna na xel-laꞌ nabán li lazreꞌ

1

1 Dxuzúajaꞌ

chee̱le da nigá ca naca chee̱ Bénneaꞌ zúaqueze̱ꞌ gate guzú lau zua xúgute̱ da dxeléꞌedxu. Dxuzúajaꞌ ca naca chee̱ Bénneaꞌ ba bénentuꞌ chee̱ꞌ, ne ca naca da ba bléꞌequezentuꞌ be̱ne̱ꞌ, nedaꞌ ne xezícadxa benneꞌ caꞌ bse̱de Jesús. Ca naca chee̱ Benneꞌ nigá guzúantuꞌ dxennantuꞌ, ne btantuꞌ Le̱ꞌ nen naꞌntuꞌ. Dxuchálajntuꞌ ca naca chee̱ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Dizraꞌ da dxunna na xel-laꞌ nabán li lazreꞌ. 2 Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ xel-laꞌ nabán zeajlí canna ba ble̱ꞌe̱, naꞌ netuꞌ bléꞌentuꞌ Le̱ꞌ. Dxixruj béantuꞌ da naca chee̱ꞌ, ne dxuzentuꞌ leꞌe ca naca chee̱ꞌ. Lé̱queze̱ꞌ zúale̱ne̱ꞌ Xradxu Dios, naꞌ ble̱ꞌe̱ naga zúadxu. 3 Da bléꞌentuꞌ, ne da bénentuꞌ dxuzentuꞌ leꞌe chee̱ gácale tuze nen netuꞌ. Da lítegaze, nácadxu tuze nen Xradxu Dios, ne nen Jesucristo, Zriꞌine Dios. 4 Ca naca da caní dxuzúajaꞌ chee̱le chee̱ gaca du lazreꞌ xel-laꞌ dxebé chee̱le.  





Dios naque̱ꞌ leníꞌ chee̱ xichaj lázrdau bénneache 5 Da

nigá naca dizraꞌ da bchálajle̱ Jesús netuꞌ, ne da dxuzentuꞌ leꞌe. Gunné̱ꞌ: Dios naque̱ꞌ leníꞌ, ne quebe bi zúale̱ Le̱ꞌ da naca chee̱ da chul-la. 6 Che dxennadxu nácadxu tuze nen Le̱ꞌ, naꞌ che dxundxu da naca na chee̱ da chul-la, dxun lázredxu ca naca da dxennadxu, naꞌ ca naca da dxundxu quebe dxundxu da li. 7 Che dxundxu da li da naca chee̱ xel-laꞌ naxaníꞌ, ca naca Dios, Bénneaꞌ naque̱ꞌ li lazreꞌ, ne zue̱ꞌ lu xel-laꞌ naxaníꞌ, nadxa zúadxu tuze tudxu xetudxu, naꞌ dxen chee̱ Jesús, Zriꞌine Dios, dxibe na dxiꞌu ca naca xúgute̱ dul-la nabágadxu. 8 Che dxennadxu quebe nabágadxu dul-la, dxezí xé̱queze cuínadxu, naꞌ da li quebe zúale̱ na dxiꞌu. 9 Che xrúale̱pedxu  







587

1 Juan 1, 2

588

ca naca dul-la da nabágadxu, Dios naque̱ꞌ li lazreꞌ, ne xlátaje̱, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ Le̱ꞌ gunite lawe̱ꞌ chee̱dxu ca naca dul-la da nabágadxu, ne quibe̱ꞌ dxiꞌu ca naca xúgute̱ da sban da ba be̱ndxu. 10 Che dxennadxu quebe nundxu dul-la, dxucáꞌanadxu Dios ca we̱n lazreꞌ, ne quebe ne sidxu du lázredxu ca naca dizraꞌ chee̱ꞌ. 1 Leꞌe, bi nazriꞌite̱ lazraꞌ, dxuzúajaꞌ da nigá chee̱le chee̱ quebe gunle dul-la. Che nu benneꞌ gune̱ꞌ dul-la, zua wenaba chee̱dxu lau Dios, Jesucristo, Benneꞌ xlátaje̱. 2 Le̱ꞌ gutie̱ꞌ waláz chee̱dxu chee̱ gudúe̱ꞌ da nabágadxu lau Dios ca naca dulla chee̱dxu, ne quegaze da nabágadxu dxiꞌu, san gudúe̱ꞌ da zaj nabaga xúgute̱ bénneache. 3 Che dxuzúadxu dizraꞌ ca naca da bdxixruj beꞌe Dios, nezdxu ba núnbeadxu Le̱ꞌ. 4 Che nu dxenná: Nedaꞌ núnbeꞌa Le̱ꞌ, ne che quebe dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ ca naca da bdxixruj beꞌe Dios, benneꞌ nigá naque̱ꞌ we̱n lazreꞌ, ne quebe dxenné̱ꞌ da li. 5 Che nu benneꞌ dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ ca naca da bdxixruj beꞌe Dios, benneꞌ nigá nazriꞌine̱ꞌ Dios du lazre̱ꞌ. Che dxundxu caní nezdxu ba zúadxu tuze nen Le̱ꞌ. 6 Bénneaꞌ dxenné̱ꞌ naque̱ꞌ tuze nen Dios dxal-laꞌ gaque̱ꞌ ca guca Jesús.  

2













Tu da cube da bdxixruj beꞌe Jesús 7 Leꞌe,

bi nazríꞌite̱ lazraꞌ, dxuzúajaꞌ chee̱le ca naca da dxenná na dxal-laꞌ zriꞌidxu le saꞌ ljwézredxu. Quebe naca na tu da cube da bdxixruj bea Dios. Naca na da gula naꞌ da ba guzile nédxudaute̱. Da gula da bdxixruj bea Dios naca na dizraꞌ da ba bénequezle. 8 Naca na ca dxuzúajaꞌ chee̱le tu da cube da dxixruj bea Dios, da naca béaqueze na naca da li laweꞌ da be̱n Jesús ca naca na, ne laweꞌ da dxunle leꞌe ca naca na. Caní naca na laweꞌ da ba dxuseníꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ li chee̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ lu xichaj lázrdaudxu, da dxegúa na da naca na chee̱ da chul-la. 9 Che nu benneꞌ dxenné̱ꞌ dxune̱ꞌ da naca na chee̱ xel-laꞌ naxaníꞌ, ne che dxecuídene̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, benneꞌ nigá ne dxedé̱ꞌ lu da naca na chee̱ da chul-la. 10 Benneꞌ nazriꞌine̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ dxune̱ꞌ da naca chee̱ xel-laꞌ naxaníꞌ, ne quebe dxune̱ꞌ da guzría xi na le saꞌ ljwezre̱ꞌ. 11 Bénneaꞌ quebe chaweꞌ dxeléꞌene̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, lu da naca na chee̱ da chul-la zua bénneaꞌ, ne lu da naꞌ dxedé̱ꞌ, ne quebe nézene̱ꞌ ga zéaje̱ꞌ laweꞌ da dxucáꞌana da chul-la le̱ꞌ ca tu benneꞌ la chul-la. 12 Leꞌe, bi nazriꞌite̱ lazraꞌ, dxuzúajaꞌ chee̱le laweꞌ da ba bnite lau Dios chee̱le ca naca dul-la chee̱le, laweꞌ da gute Jesucristo  









589

1 Juan 2

waláz chee̱dxu. 13 Leꞌe, benneꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, dxuzúajaꞌ chee̱le laweꞌ da ba núnbeale Bénneaꞌ zúaqueze̱ꞌ nédxudaute̱. Leꞌe, benneꞌ cuideꞌ, dxuzúajaꞌ chee̱le laweꞌ da ba bsanle da dxenná da xriwe̱ꞌ. Leꞌe, bi nazriꞌite̱ lazraꞌ, dxuzúajaꞌ chee̱le laweꞌ da ba núnbeale Xradxu Dios. 14 Leꞌe, xruze xrnaꞌ, dxuzúajaꞌ chee̱le laweꞌ da ba núnbeale Bénneaꞌ zúaqueze̱ꞌ nédxudaute̱. Leꞌe, benneꞌ cuideꞌ, dxuzúajaꞌ chee̱le laweꞌ da nácale benneꞌ wal-la, ne dizraꞌ chee̱ Dios nápale, ne bsanle da dxenná da xriwe̱ꞌ. 15 Quebe sa lázrele da cale̱la caꞌ da zaj naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá, ne quegá da zaj de̱ lu xe̱zr la xu nigá. Che nu benneꞌ dxezá lazre̱ꞌ da zaj de̱ lu xe̱zr la xu nigá, quebe nazriꞌine̱ꞌ Xradxu Dios. 16 Da caní zaj naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá, da dxezá lázredxu da dxezaca ba lazreꞌ be̱laꞌ dxen chee̱dxu, ne da dxezaca ba lazreꞌ xiaj laudxu, ne ca naca xel-laꞌ dxucáꞌana szren cuina chee̱ da nápadxu. Xúgute̱ da caní quebe zaj naca na da dxunna Dios, san zaj naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá. 17 Ba za zra xuzre lazreꞌ xe̱zr la xu nigá, ne ca naca da dxezá lázredxu da naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá. Bénneaꞌ dxune̱ꞌ da dxaca lazreꞌ Dios wazúatecaze̱ꞌ.  









Ca naca da li, ne da we̱n lazreꞌ 18 Leꞌe,

bi nazriꞌite̱ lazraꞌ, zra caní zaj naca na zra bze̱be. Ba bénele guléꞌe lawe̱ꞌ benneꞌ tábague̱ꞌ Cristo. Nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe naꞌa, bache beleláꞌ benneꞌ zante̱ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ Cristo. Chee̱ le̱ naꞌ nezdxu ba zúadxu zra bze̱be. 19 Benneꞌ caní belexedxúajqueze̱ꞌ ládujla dxiꞌu. Da líqueze quebe gulaque̱ꞌ tuze nen dxiꞌu. La gulaque̱ꞌ tuze nen dxiꞌu, naꞌ belexegáꞌanale̱queze̱ꞌ dxiꞌu. Caní guca chee̱ nezdxu quebe zaj naca xúgute̱ꞌ tuze nen dxiꞌu. 20 Ca naca chee̱le leꞌe, ba zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa leꞌe, Bénneaꞌ gusel-la Xradxu Láꞌazxa. Chee̱ le̱ naꞌ ba nézele xúgute̱ da caní. 21 Dxuzúajaꞌ chee̱le da nigá laweꞌ da ba nézele da li, ne quegá dxenniaꞌ quebe nézele da li. Ba nézquezle leꞌe quebe dxun lazreꞌ Bénneaꞌ naque̱ꞌ da li. 22 ¿Nuzraꞌ naca benneꞌ we̱n lazreꞌ? Naca bénneaꞌ dxenné̱ꞌ Jesús quebe naque̱ꞌ Cristo, Benneꞌ nasel-la Dios. Benneꞌ we̱n lazreꞌ nigá dxenné̱ꞌ Dios quebe naque̱ꞌ Xra Jesús, ne  







1 Juan 2, 3

590

Jesús quebe naque̱ꞌ Zriꞌine Dios. 23 Xúgute̱ benneꞌ dxelenné̱ꞌ Jesús quebe naque̱ꞌ Zriꞌine Dios, Dios quebe zúale̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ. Bénneaꞌ dxexeche̱be̱ꞌ Jesús naque̱ꞌ Zriꞌine Dios, Dios zúale̱queze̱ꞌ bénneaꞌ. 24 Chee̱ le̱ naꞌ, le cuꞌu lu xichaj lázrdaule dizraꞌ da ba bénele nédxudaute̱. Che da ba bénele nédxudaute̱ zua na lu xichaj lázrdaule, leꞌe súatequezle tuze nen Zriꞌine Dios, ne nen Xradxu Dios. 25 Da nigá naca na da nache̱be lazreꞌ Dios, gunne̱ꞌ dxiꞌu xel-laꞌ nabán zeajlí canna. 26 Ba bzuajaꞌ chee̱le da nigá ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱ leꞌe. 27 Naꞌa zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa leꞌe, Bénneaꞌ gusel-la Jesucristo chee̱le, naꞌ Beꞌ Láꞌazxa nigá zue̱ꞌ xichaj lázrdaule. Chee̱ le̱ naꞌ quebe nachínele nu guse̱de leꞌe laweꞌ da dxuse̱de Beꞌ Láꞌazxa leꞌe ca naca xúgute̱ da caní, naꞌ da dxusé̱dene̱ꞌ leꞌe naca na da li, ne quebe naca na da we̱n lazreꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ, le súatequeze tuze nen Cristo ca naca da ba bse̱de Beꞌ Láꞌazxa leꞌe.  









Ca naca chee̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ zriꞌine Dios 28 Naꞌa,

bi nazriꞌite̱ lazraꞌ, le súatequeze tuze nen Cristo, chee̱ súadxu li lazreꞌ gate xeláꞌ Le̱ꞌ, ne quebe xeduéꞌedxu lau Le̱ꞌ gate xelé̱ꞌe̱. 29 Ba nézele naca xlátaje̱ Dios. Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ nézele xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelúnqueze̱ꞌ da naca na xlátaje̱ zaj naque̱ꞌ zriꞌine Dios. 1 Le nnaꞌ xque ca nazríꞌile̱ꞌe̱ Dios dxiꞌu laweꞌ da nazí ladxu bi chee̱ Dios, ne caní nácadxu. Chee̱ le̱ naꞌ quebe zaj neze bénneache lu xe̱zr la xu nigá da nácadxu laweꞌ da quebe belúnbeꞌe̱ Jesús. 2 Leꞌe, bi nazríꞌite̱ lazraꞌ, naꞌa nácadxu bi chee̱ Dios. Quebe ne guléꞌe laweꞌ da gácadxu. Nezdxu gate xeláꞌ Le̱ꞌ, gácadxu ca naca Le̱ꞌ laweꞌ da léꞌedxu Le̱ꞌ ca nácaqueze Le̱ꞌ. 3 Nu benneꞌ dxebeza lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ ca naca Jesús dxue lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ du lazreꞌ ca naca Jesús, naque̱ꞌ du lazreꞌ. 4 Nu benneꞌ dxune̱ꞌ dul-la quebe dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ ca naca da bdxixruj beꞌe Dios laweꞌ da naca dul-la da dxedábaga da bdxixruj beꞌe Dios. 5 Ba nézele blaꞌ Jesucristo chee̱ gudúe̱ꞌ dulla nabágadxu, ne Le̱ꞌ quebe bi dul-la be̱ne̱ꞌ. 6 Xúgute̱ benneꞌ zaj zúatequeze̱ꞌ tuze nen Jesús quebe dxelune̱ꞌ dul-la, naꞌ xúgute̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ dul-la quebe ne xeleléꞌene̱ꞌ Cristo, ne quebe ne xelúnbeꞌe̱ Le̱ꞌ. 7 Leꞌe, zríꞌinaꞌdauꞌ, quebe güele lataj nu si xe̱ leꞌe. Bénneaꞌ dxune̱ꞌ da xlátaje̱, xlátaje̱ naque̱ꞌ, ca naca Dios, naque̱ꞌ  

3















591

1 Juan 3

xlátaje̱. 8 Benneꞌ dxune̱ꞌ dul-la naque̱ꞌ chee̱ da xriwe̱ꞌ laweꞌ da dxun da xriwe̱ꞌ dul-la nédxudaute̱. Chee̱ le̱ naꞌ blaꞌ Zriꞌine Dios, chee̱ bzria xiꞌe̱ xúgute̱ da nun da xriwe̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá. 9 Xúgute̱ benneꞌ zaj naca bi chee̱ Dios quebe dxelune̱ꞌ dulla laweꞌ da zúale̱tequeze Beꞌ chee̱ Dios benneꞌ caꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ québedxa gaca xelezúe̱ꞌ xelune̱ꞌ dul-la laweꞌ da zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios. 10 Naca bea nu naca bi chee̱ Dios ne nu naca bi chee̱ da xriwe̱ꞌ. Bénneaꞌ quebe dxune̱ꞌ da xrlátaje ne quebe nazriꞌine̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ quebe naque̱ꞌ bi chee̱ Dios.  





Dxal-laꞌ zriꞌidxu tu xetudxu 11 Da

nigá naca na dizraꞌ da ba bénequezle nédxudaute̱, da dxenná na: Dxal-laꞌ zriꞌidxu tudxu xetudxu. 12 Quebe gundxu ca be̱n Caín, bi naꞌ gúcabeꞌ chee̱ da xriwe̱ꞌ, naꞌ bé̱tebeꞌ bi bíchebeꞌ. ¿Bizr chee̱ naꞌ bé̱tebeꞌ le̱beꞌ? Bé̱tebeꞌ le̱beꞌ laweꞌ da naca da zrinnaj da be̱n Caín, naꞌ da be̱n bi bíchebeꞌ naca na da xrlátaje. 13 Leꞌe, benneꞌ bíchaꞌdauꞌ, quebe xebánele che bénneache lu xe̱zr la xu nigá dxuluzúe̱ꞌ leꞌe chaláꞌala. 14 Nezdxu ba bdxúajdxu lu naꞌ xel-laꞌ gute, ne ba guxúꞌudxu lu xel-laꞌ nabán laweꞌ da nazriꞌidxu bíchedxu caꞌ. Bénneaꞌ quebe nazriꞌine̱ꞌ bíchedxu caꞌ zúaqueze̱ꞌ lu xel-laꞌ gute. 15 Bénneaꞌ dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala bíchedxu caꞌ naque̱ꞌ ca tu benneꞌ dxute benneꞌ, naꞌ ba nézquezle leꞌe nu benneꞌ dxute benneꞌ quebe nape̱ꞌ xel-laꞌ nabán zeajlí canna. 16 Ba nezdxu da naca xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ laweꞌ da bzanne Jesucristo xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ, naꞌ gutie̱ꞌ waláz chee̱dxu. Cáꞌanqueze dxiꞌu dxal-laꞌ guzúadxu xel-laꞌ nabán chee̱dxu chee̱ gácale̱dxu bíchedxu caꞌ. 17 Che tu benneꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ gunníꞌa da naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá, ne che dxeléꞌene̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ dxexázrjene̱ꞌ, naꞌ che quebe xexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ, benneꞌ nigá quebe nazriꞌine̱ꞌ Dios. 18 Leꞌe, zríꞌinaꞌdauꞌ, dxal-laꞌ zriꞌidxu tudxu xetudxu, quegá nen dízraꞌze, ne quegá nen da nné̱zedxu. Dxal-laꞌ gúntequezdxu na, naꞌ gaca bea na da li nazríꞌidxu bíchedxu caꞌ.  













Zua zri lázrdaudxu lau Dios 19 Che

gundxu caní ba nezdxu nácadxu chee̱ da li, naꞌ sua zri lázrdaudxu lau Dios, 20 gate zua tu da dxagu na zria lu lázrdaudxu, laweꞌ da nezdxu naca Dios zrendxa ca lázrdaudxu. Le̱ꞌ nézquezne̱ꞌ ca naca da dxundxu. 21 Caꞌan naca, bi nazríꞌite̱ lazraꞌ, che quebe zua tu da dxagu na zria lu lázrdaudxu, waca  



1 Juan 3, 4

592

sua zrize lázrdaudxu lau Dios, 22 naꞌ Le̱ꞌ gunne̱ꞌ dxiꞌu xúgute̱ da nábadxu lawe̱ꞌ. Caꞌan gaca laweꞌ da dxuzúadxu dizraꞌ da bdxixruj beꞌe Dios, ne dxundxu da dxezaca ba lazreꞌ Le̱ꞌ. 23 Da bdxixruj beꞌene̱ꞌ dxiꞌu naca na chéajle̱dxu chee̱ Jesucristo, Zriꞌine Dios, ne zriꞌidxu tudxu xetudxu ca bdxixruj beꞌe Le̱ꞌ. 24 Bénneaꞌ dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ da bdxixruj beꞌe Le̱ꞌ zúale̱queze̱ꞌ Dios, naꞌ Dios zúale̱queze̱ꞌ bénneaꞌ. Ba nezdxu Le̱ꞌ zúale̱queze̱ꞌ dxiꞌu laweꞌ da bache be̱nne̱ꞌ dxiꞌu Beꞌ chee̱ꞌ.  





Naca bea Beꞌ chee̱ Dios

4

1 Leꞌe,

bi nazríꞌite̱ lazraꞌ, quebe chéajle̱le chee̱ xúgute̱ benneꞌ dxelenné̱ꞌ zúale̱ Beꞌ chee̱ Dios le̱ꞌ. Le nnaꞌ xque ca naca da dxulusé̱dene̱ꞌ chee̱ nézele che zúale̱ꞌ Beꞌ chee̱ Dios le̱ꞌ. Caní dxal-laꞌ gunle laweꞌ da ba beleláꞌ benneꞌ zante̱, benneꞌ we̱n lazreꞌ, dxelenné̱ꞌ dxuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. 2 Caní gaca nézele che zúale̱ Beꞌ chee̱ Dios tu benneꞌ. Xúgute̱ benneꞌ dxelexeche̱be̱ꞌ ba blaꞌ Jesucristo, ne guque̱ꞌ bénneache, benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios. 3 Xúgute̱ benneꞌ quebe dxelexeche̱be̱ꞌ ca guca Jesucristo quebe zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios. Zaj naque̱ꞌ chee̱ bénneaꞌ dxedábague̱ꞌ Jesucristo. Ba bénele guléꞌe lawe̱ꞌ bénneaꞌ, naꞌ naꞌa ba zue̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá. 4 Leꞌe, bi nazriꞌite̱ lazraꞌ, nácale chee̱ Dios, ne bache bzúale chaláꞌala benneꞌ caꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱ laweꞌ da szrendxa naca Beꞌ zúale̱ na leꞌe ca beꞌ zua na lu xe̱zr la xu nigá. 5 Benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá. Chee̱ le̱ naꞌ dxuluchálaje̱ꞌ chee̱ da naca na chee̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu nigá dxelenne̱ꞌ da dxuluchalaj benneꞌ caꞌ. 6 Dxiꞌu nácadxu chee̱ Dios. Benneꞌ zaj núnbeꞌe̱ Dios dxuluzé̱ nague̱ꞌ chee̱dxu. Benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios quebe dxuluzé̱ nague̱ꞌ chee̱dxu. Chee̱ le̱ naꞌ nezdxu nu benneꞌ zúale̱ Beꞌ chee̱ xel-laꞌ li le̱ꞌ, ne nu benneꞌ zúale̱ beꞌ chee̱ da dxezí xe̱ na le̱ꞌ.  









Tu dxúnzqueze Dios da naca chee̱ xel-la nazríꞌi lazreꞌ 7 Leꞌe,

bi nazríꞌite̱ lazraꞌ, dxal-laꞌ zriꞌidxu tudxu xetudxu laweꞌ da dxunna Dios dxiꞌu xel-laꞌ nazríꞌi lazreꞌ naꞌ. Xúgute̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ caní zaj naque̱ꞌ zriꞌine Dios ne zaj núnbeꞌe̱ Dios. 8 Bénneaꞌ quebe naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ caní quebe núnbeꞌe̱ Dios laweꞌ da tu dxúnzqueze Dios da naca chee̱ xel-la nazríꞌi lázreꞌ. 9 Naca béaqueze Dios nazríꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ dxiꞌu laweꞌ da gusel-le̱ꞌ Zríꞌine̱ꞌ tu lichaꞌ lu xe̱zr la xu nigá chee̱ zruéꞌedxu  



593

1 Juan 4, 5

xel-laꞌ nabán da naca na chee̱ Zríꞌine̱ꞌ naꞌ. 10 Xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ li naca na caní: Quegá dxiꞌu naꞌ bzriꞌidxu Dios. Le̱ꞌ bzriꞌine̱ꞌ dxiꞌu, ne gusel-le̱ꞌ Zríꞌine̱ꞌ chee̱ guque̱ꞌ da gudúa na da nabágadxu lau Dios laweꞌ da nabágadxu dul-la. 11 Leꞌe, bi nazríꞌite̱ lazraꞌ, che Dios bzriꞌine̱ꞌ dxiꞌu caní, dxiꞌu dxal-laꞌ zriꞌidxu tudxu xetudxu. 12 Quebe nu ne leꞌe Dios, san che zriꞌidxu tudxu xetudxu, Dios zúaqueze̱ꞌ lu xichaj lázrdaudxu, naꞌ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ dxun na li lazreꞌ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱dxu. 13 Nezdxu nácadxu tuze nen Dios, naꞌ Dios naque̱ꞌ tuze nen dxiꞌu laweꞌ da bzue̱ꞌ Beꞌ chee̱ꞌ lu lázrdaudxu. 14 Ba bléꞌentuꞌ, ne dxuzentuꞌ leꞌe ca naca da be̱n Xradxu Dios, gusel-le̱ꞌ Zríꞌine̱ꞌ chee̱ bedajselé̱ꞌ bénneache chee̱ xe̱zr la xu nigá. 15 Bénneaꞌ dxexeche̱be̱ꞌ naca Jesús Zriꞌine Dios, Dios zúale̱queze̱ꞌ bénneaꞌ, naꞌ le̱ꞌ zúale̱queze̱ꞌ Dios. 16 Ba núnbeadxu ca nazríꞌi Dios dxiꞌu, ne ba guxéajle̱dxu nazriꞌine̱ꞌ dxiꞌu. Tu dxúnzqueze Dios da naca chee̱ xel-la nazríꞌi lazreꞌ, naꞌ bénneaꞌ naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ caní zúale̱queze̱ꞌ Dios, naꞌ Dios zúale̱queze̱ꞌ le̱ꞌ. 17 Caní dxaca li xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱dxu, chee̱ sua zrize lázrdaudxu lu zra guzría xiꞌ Dios bénneache, benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, laweꞌ da nácadxu lu xe̱zr la xu nigá ca nácaqueze Jesucristo. 18 Bénneaꞌ naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ caní quebe dxezrebe̱ꞌ da gaca na lu zra naꞌ. Xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ li dxebéaj na chaláꞌala xel-laꞌ dxezrebe naꞌ. Nu benneꞌ dxezrebeꞌ dxebeze̱ꞌ bi da saque̱ꞌ, naꞌ bénneaꞌ dxezrebe̱ꞌ quebe dxaca li xellaꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ. 19 Dxiꞌu nazriꞌidxu Dios laweꞌ da bzriꞌi Dios dxiꞌu nédxudaute̱. 20 Che nu benneꞌ dxenné̱ꞌ: Nazriꞌidaꞌ Dios, ne che benneꞌ nigá dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala le saꞌ ljwezre̱ꞌ, dxun lazre̱ꞌ. Che quebe nazriꞌine̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, bi dxeléꞌete̱ne̱ꞌ, ¿ájazra gune̱ꞌ, zríꞌine̱ꞌ Dios, ne quebe dxeléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ? 21 Dios ba bdxixruj beꞌene̱ꞌ dxiꞌu caní, gunné̱ꞌ: Bénneaꞌ nazriꞌine̱ꞌ Dios, zríꞌiquezne̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ.  























5

Ca bdxúajdxu chaweꞌ lu xe̱zr la xu nigá 1 Xúgute̱

benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ Jesús naque̱ꞌ Cristo, Benneꞌ nasel-la Dios, benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios, naꞌ che zaj nazriꞌine̱ꞌ Xradxu Dios, dxal-laꞌ xelezríꞌiquezne̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios. 2 Nezdxu nazriꞌidxu benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios chete nazriꞌidxu Dios, ne dxundxu ca naca da dxiꞌe̱ dxiꞌu. 3 Che da li nazriꞌidxu Dios, dxundxu da dxiꞌe̱  



1 Juan 5

594

dxiꞌu. Da dxiꞌe̱ dxiꞌu quebe naca na ste̱be. 4 Xúgute̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios dxedxúaje̱ꞌ chaweꞌ lau da cale̱la da dxaca na lu xe̱zr la xu nigá. Dxedxúajdxu chaweꞌ lau da cale̱la da dxaca na lu xe̱zr la xu nigá laweꞌ da dxéajle̱dxu da naca na chee̱ Jesucristo. 5 Benneꞌ dxedxuajeꞌ chaweꞌ lau da cale̱la da dxaca na lu xe̱zr la xu nigá naque̱ꞌ bénneaꞌ dxéajle̱ꞌe̱ naca Jesús Zriꞌine Dios.  



Da dxenná Dios ca naca chee̱ Zríꞌine̱ꞌ 6 Guca

bea Jesús naque̱ꞌ Cristo gate gudxúe̱ꞌ nisa, ne gate gulalaj dxen chee̱ꞌ. Quegá gudxúaze̱ꞌ nisa san cáꞌanqueze gulalaj dxen chee̱ꞌ. Beꞌ chee̱ Dios gudxixruj lie̱ꞌ da nigá, naꞌ Le̱ꞌ dxuchálaje̱ꞌ da li. 7 Chunne̱ꞌ dxelixruj lie̱ꞌ chee̱ da nigá xabáa, Xradxu Dios, ne Zríꞌine̱ꞌ, ne Beꞌ Láꞌazxa, naꞌ chunne̱ꞌ caní zaj naque̱ꞌ tuze. 8 Cáꞌanqueze chunna da dxelixruj li na chee̱ da nigá lu xe̱zr la xu nigá, Beꞌ Láꞌazxa, ne da guca gate gudxúa Jesús nisa, ne da guca gate gulalaj dxen chee̱ꞌ, naꞌ da chunna caní, túzqueze da dxelixruj li na. 9 Dxéajle̱dxu da dxelixruj li bénneache, san da nadxixruj li Dios zácadxa na, naꞌ Le̱ꞌ nadxixruj lie̱ꞌ naca Jesús Zríꞌinequeze̱ꞌ. 10 Bénneaꞌ dxéajle̱ꞌe̱ naca Jesús Zriꞌine Dios ba guziꞌe̱ xichaj lázrdawe̱ꞌ da ba gudxixruj li Dios, san bénneaꞌ quebe dxéajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios dxucáꞌane̱ꞌ Dios ca tu benneꞌ we̱n lazreꞌ, laweꞌ da quebe guxéajle̱ꞌe̱ chee̱ da ba gudxixruj li Dios ca naca chee̱ Zríꞌine̱ꞌ. 11 Da nigá naca na da nadxixruj li Dios, dxenné̱ꞌ ba be̱nne̱ꞌ dxiꞌu xel-laꞌ nabán zeajlí canna, naꞌ xel-laꞌ nabán nigá za na lu naꞌ Zríꞌine̱ꞌ, Jesucristo. 12 Bénneaꞌ zua Zriꞌine Dios naꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ zúale̱ xella nabán nigá le̱ꞌ, san bénneaꞌ quebe zua Zríꞌine̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ quebe zúale̱ xel-laꞌ nabán nigá le̱ꞌ.  











Ca gaca nezdxu nápadxu xel-laꞌ nabán zeajlí canna 13 Da

nigá dxuzúajaꞌ chee̱le dxéajle̱le chee̱ Zriꞌine Dios chee̱ nézele zúale̱ xel-laꞌ nabán zeajlí canna leꞌe. 14 Dxuxrén lázredxu Dios laweꞌ da nezdxu che bi nábadxu lau Le̱ꞌ ca naca da dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ, Lé̱queze̱ꞌ wenne̱ꞌ chee̱dxu. 15 Laweꞌ da nezdxu Dios dxenne̱ꞌ chee̱d xu, cáꞌanqueze ba nezdxu gunna Le̱ꞌ da ba gunábadxu lau Le̱ꞌ. 16 Che tu benneꞌ dxeléꞌene̱ꞌ dxun bíchedxu dul-la da quebe nua na xel-laꞌ gute, dxal-laꞌ nabe̱ꞌ lau Dios ne̱ chee̱ bíchedxu naꞌ, naꞌ Dios gunézruje̱ꞌ xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ, che naca na tu dul 





595

1 Juan 5

la da quebe nua na xel-laꞌ gute. De̱ dul-la da nua na xel-laꞌ gute, naꞌ quebe dxenníaꞌ nábale lau Dios ne̱ chee̱ bénneaꞌ dxune̱ꞌ dul-la nigá. 17 Xúgute̱ da cale̱la naca na dul-la, naꞌ de̱ dul-la da quebe nua na xel-laꞌ gute. 18 Nezdxu nu benneꞌ naca bi chee̱ Dios québedxa dxúnqueze̱ꞌ dul-la laweꞌ da dxuwía dxuxúe Zriꞌine Dios le̱ꞌ, naꞌ da xriwe̱ꞌ quebe bi dxezeque gune na le̱ꞌ. 19 Nezdxu nácadxu bi chee̱ Dios, naꞌ xúgute̱ benneꞌ zaj naca chee̱ xe̱zr la xu nigá zaj xuꞌe̱ lu naꞌ da xriwe̱ꞌ. 20 Nezdxu ba blaꞌ Zriꞌine Dios, ne ba bzéajniꞌine̱ꞌ dxiꞌu chee̱ gúnbeadxu Dios li. Nácadxu tuze nen Bénneaꞌ naque̱ꞌ li lazreꞌ, Jesucristo, Zriꞌine Dios. Benneꞌ nigá naque̱ꞌ Dios li, ne Lé̱queze̱ꞌ naque̱ꞌ xel-laꞌ nabán zeajlí canna da zúale̱ na dxiꞌu. 21 Leꞌe, zríꞌinaꞌdauꞌ, le guxúe xanneꞌ cuínale chee̱ quebe gucáꞌana szrenle bedauꞌ xiaj xaga caꞌ.  









DIZRAꞌDAUꞌ GUDXUPEꞌ DA BZUAJ SAN JUAN Da naca li, ne xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ 1 Nedaꞌ,

benneꞌ gula we̱n zrin chee̱ Cristo, dxuzúajaꞌ da nigá chiuꞌ lueꞌ, nuꞌula zanaꞌ, ba gucáꞌa Dios lueꞌ. Dxuzúajaꞌ chee̱ zriꞌinuꞌ caꞌ. Da li nazríꞌidaꞌ leꞌe, ne quegá tuze nedaꞌ, san cáꞌanqueze benneꞌ caꞌ zaj núnbeꞌe̱ da li zaj nazríꞌiquezne̱ꞌ leꞌe. 2 Nazríꞌidaꞌ leꞌe laweꞌ da ba núnbeadxu da li, da súatequeze na xichaj lázrdaudxu. 3 Dxenabaꞌ lau Xradxu Dios, ne lau Xránadxu Jesucristo, Zriꞌine Dios, xezáꞌ lazre̱ꞌ chee̱le da xrlátaje, ne xache lazre̱ꞌ leꞌe, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ, chee̱ gúnbeale da li, ne chee̱ gácale zriꞌi lazreꞌ. 4 Dxebéle̱ꞌe̱daꞌ laweꞌ da ba bendaꞌ zriꞌinuꞌ caꞌ dxelunbeꞌ ca naca da li, ca naca da bdxixruj beꞌe Xradxu Dios. 5 Naꞌa, nuꞌula zánaꞌdauꞌ, dxataꞌ xúedaꞌ lueꞌ zriꞌidxu tudxu xetudxu. Da nigá dxuzúajaꞌ chiuꞌ quebe naca na tu da cube da nadxixruj bea Dios, san naca na da ba bendxu nédxudaute̱. 6 Xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ li naca bea na che dxundxu ca da nadxixruj bea Dios, naꞌ da nadxixruj beꞌe̱ naca na da ba bénele nédxudaute̱, chee̱ zriꞌidxu tudxu xetudxu.  









Benneꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱ 7 Ba

beleláꞌ benneꞌ zante̱, benneꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱. Benneꞌ caní quebe dxelexeche̱be̱ꞌ guca Jesús be̱laꞌ dxen. Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱, ne dxeledábague̱ꞌ Cristo. 8 Le guxúe xanneꞌ cuínale chee̱ quebe gunítele da dxal-la sile du naxáꞌ. 9 Nu benneꞌ dxedé̱ꞌ nagá xula chee̱ da nigá quebe dxezíle̱ne̱ꞌ ca naca da bse̱de Cristo, ne quebe zúale̱ Dios le̱ꞌ. Bénneaꞌ dxezíle̱ne̱ꞌ ca naca da bse̱de Cristo, da li Dios zúale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ  



596

597

2 Juan

cáꞌanquez zúale̱ Cristo Le̱ꞌ. 10 Che nu benneꞌ xide̱ꞌ naga zúale leꞌe, ne quebe dxusé̱dene̱ꞌ leꞌe ca naca da bse̱de Cristo, quebe nne̱le bénneaꞌ lízrele, ne quebe gápale le̱ꞌ ba láꞌana. 11 Nu benneꞌ gape̱ꞌ bénneaꞌ ba láꞌana, dxun benneꞌ nigá tuze ca da cale̱la da dxun bénneaꞌ.  



Dizraꞌ bze̱be 12 Da

zante̱ dxal-laꞌ xapaꞌ leꞌe, san quebe dxaca lazraꞌ guzúajaꞌ na lu xícheze. Dxebeza lazraꞌ xidaꞌ xedajnáꞌa leꞌe, naꞌ guchálajle̱quezaꞌ leꞌe, chee̱ gaca béle̱ꞌe̱dxu. 13 Bidu caꞌ chee̱ bi biluꞌ, nuꞌula ba gucáꞌa Dios le̱ꞌ, dxulugápabeꞌ lueꞌ diuzre. Caꞌan gaca na.  

DIZRAꞌDAUꞌ GUXUNNEꞌ DA BZUAJ SAN JUAN San Juan dxenné̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ benneꞌ le̱ꞌ Gayo 1 Nedaꞌ,

benneꞌ gula we̱n zrin chee̱ Cristo, dxuzúajaꞌ da nigá chiuꞌ lueꞌ, Gayo, bi nazríꞌite̱ lazraꞌ. Da líqueze nazríꞌidaꞌ lueꞌ. 2 Lueꞌ, bi nazríꞌite̱ lazraꞌ, dxenabaꞌ lau Dios gaca da chaweꞌ chiuꞌ, ne suꞌ chaweꞌ, ca dxaca chee̱ bénneꞌdu xuꞌu. 3 Gubéle̱ꞌe̱daꞌ gate beleláꞌ tu chupa benneꞌ bíchedxu, ne gulé̱ꞌe̱ nedaꞌ ca dxéajle̱ꞌu chee̱ Xránadxu, ne ca dxunuꞌ ca naca da li. 4 Québequeze bi de̱ da gundxa na nedaꞌ súale̱ꞌa xel-laꞌ dxebé, ca xel-laꞌ dxebé da zuaꞌ gate dxendaꞌ dxelún benneꞌ zaj naque̱ꞌ ca zríꞌinequezaꞌ ca naca da li. 5 Lueꞌ, bi nazríꞌite̱ lazraꞌ, nacuꞌ benneꞌ li lazreꞌ ca naca da dxunuꞌ dxácale̱nuꞌ bi bíchedxu caꞌ, ne da naca blaudxa dxácale̱nuꞌ bi bíchedxu zaꞌaque̱ꞌ xe̱zre xula. 6 Lau benneꞌ zaj nazrague̱ꞌ chee̱ Dios nigá dxuluchalaj bi bíchedxu caní ca nazriꞌinuꞌ bi bíchedxu caꞌ. Da cháwedauꞌ dxunuꞌ gate dxugúꞌu benneꞌ caní neza, dxácale̱nuꞌ le̱ꞌ ca naca da dxezaca ba lazreꞌ Dios. 7 Benneꞌ caní zjaque̱ꞌ dxelune̱ꞌ zrin nigá laweꞌ da zaj nazriꞌine̱ꞌ Cristo, ne quebe bi dxeleziꞌe̱ da xelunna benneꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ Dios. 8 Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ gápadxu ba láꞌana benneꞌ caní chee̱ gúnle̱dxu le̱ꞌ zrin chee̱ da li.  













Da cale̱la da dxun benneꞌ le̱ꞌ Diótrefes 9 Ba

bzuajaꞌ chee̱ benneꞌ zaj nazrague̱ꞌ chee̱ Dios naga zuꞌ, naꞌ bénneaꞌ le̱ꞌ Diótrefes quebe dxape̱ꞌ netuꞌ ba láꞌana laweꞌ da dxaca lazre̱ꞌ gaque̱ꞌ blau láwela benneꞌ caꞌ. 10 Chee̱ le̱ naꞌ, che xidaꞌ naga zuꞌ, guzéajniꞌidaꞌ benneꞌ caꞌ ca naca da dxun bénneaꞌ, dxezí tizre̱ꞌ netuꞌ, ne dxenné̱le̱ꞌe̱ chee̱ntuꞌ. Quegá da  

598

599

2 Juan

nigáze dxune̱ꞌ, san cáꞌanqueze quebe dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ bíchedxu záꞌaque̱ꞌ ga naꞌ, ne quebe dxuꞌe̱ lataj benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ benneꞌ caní, ne dxexebéaje̱ꞌ le̱ꞌ ládujla benneꞌ caꞌ zaj nazrague̱ꞌ chee̱ Dios. 11 Lueꞌ, bi nazríꞌite̱ lazraꞌ, quebe gunuꞌ lueꞌ ca naca da cale̱la da dxelún benneꞌ caní. Be̱n ca naca da xrlátaje. Bénneaꞌ dxune̱ꞌ da xrlátaje naque̱ꞌ chee̱ Dios, san nu benneꞌ dxune̱ꞌ da cale̱la, quebe ne gúnbeaqueze̱ꞌ Dios.  

Da xrlátaje da dxun benneꞌ le̱ꞌ Demetrio 12 Xúgute̱

benneꞌ dxelenné̱ꞌ da chaweꞌ ca naca da dxun Demetrio, naꞌ da líqueze naca bea na ca dxune̱ꞌ. Cáꞌanqueze netuꞌ dxixruj beantuꞌ ca naca da dxune̱ꞌ, naꞌ lueꞌ nézqueznuꞌ dxuchálajntuꞌ da li. Dizraꞌ bze̱be 13 Dé̱le̱ꞌe̱

da dxal-laꞌ guchálajle̱naꞌ lueꞌ, san quebe dxaca lazraꞌ guzúajaꞌ na lu xícheze, 14 laweꞌ da dxebeza lazraꞌ léꞌete̱quezdaꞌ lueꞌ. Nadxa guchálajdxu caníqueze. 15 Dxenabaꞌ lau Dios sua zrize lazrdaꞌu. Bi bíchedxu zaj zraꞌ nigá dxulugape̱ꞌ lueꞌ diuzre. Bgapa lueꞌ diuzre tu tu benneꞌ bíchedxu zaj zre̱ꞌe̱ naga zuꞌ. Caꞌan gaca na.  



XTIZRA DIOS DA BZUAJ SAN JUDAS

Dizraꞌ da gusel-la San Judas chee̱ bi caꞌ chee̱ Dios 1 Nedaꞌ,

Judas, we̱n zrin chee̱ Jesucristo, nacaꞌ benneꞌ biche Jacobo, naꞌ dxesel-laꞌ dizraꞌ nigá chee̱le leꞌe, nácale benneꞌ caꞌ ba gunné̱ Xradxu Dios, ne ba guqué̱ꞌe̱ leꞌe chee̱ gácale bi chee̱ꞌ, ne dxuxúe̱ꞌ leꞌe laweꞌ da nácale tuze nen Jesucristo. 2 Dxenabaꞌ lau Dios xache lázrele̱ꞌe̱ leꞌe, ne gúnnale̱ꞌe̱ chee̱le xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ, ne xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ.  

Ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ da we̱n lazreꞌ (2 Pedro 2.1-17) 3 Benneꞌ

bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, ba guca lázreliꞌa guchálajle̱naꞌ leꞌe ca naca chee̱ xel-laꞌ weselá da ba nazile leꞌe, ne cáꞌanqueze nedaꞌ, san naꞌa dxun na ba xen guchálajle̱naꞌ leꞌe, ne gataꞌ xuedaꞌ leꞌe gapa típale da naca chee̱ xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ da ba be̱nna Dios chalásaze chee̱ bi chee̱ꞌ caꞌ. 4 Caní naca laweꞌ da ba gulúꞌu benneꞌ we̱n lazreꞌ caꞌ ládujla dxiꞌu, benneꞌ caꞌ ba gunná Dios gate nate dxal-laꞌ xelebía xiꞌe̱. Zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxelune̱ꞌ da sban, naꞌ laweꞌ da dxunite lau Dios chee̱ benneꞌ dul-la, dxeléquene̱ꞌ zaj nápaqueze̱ꞌ lataj xelune̱ꞌ cáte̱ze da dxelaca lazre̱ꞌ, ne dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala Dios tu lichaꞌ, Bénneaꞌ dxenná bea, ne Xránadxu Jesucristo. 5 Lácala ba nézquezle leꞌe da nigá, dxaca lazraꞌ gusáꞌa lázrele ca be̱n Xradxu Dios gate bebéaje̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ ládujla benneꞌ Egipto, naꞌ gudé naꞌ bzria xiꞌe̱ benneꞌ Israel caꞌ, benneꞌ quebe guléajle̱ꞌe̱ chee̱ꞌ. 6 Cáꞌanqueze gubáz chee̱ xabáa, gubáz caꞌ chee̱ Dios, quebe belune̱ꞌ ca da guzre Dios le̱ꞌ, san bulucáꞌane̱ꞌ lataj chee̱ꞌ. Dios nuzague̱ꞌ le̱ꞌ lu da chul-la,  





600

601

Judas

ne nuchéaje̱ꞌ gubáz caꞌ chalásaze nen du xia, chee̱ guzría xiꞌe̱ le̱ꞌ lu zra bze̱be niꞌ. 7 Cáꞌanqueze guca chee̱ xe̱zre Sodoma, ne xe̱zre Gomorra ne chee̱ xe̱zre walízredu caꞌ. Ca belún gubáz chee̱ xabáa caꞌ, cáꞌanqueze belún bénneache chee̱ xe̱zre caní. Buluzúa cuine̱ꞌ lu da sban, ne belune̱ꞌ cáte̱ze da gulaca lazre̱ꞌ, ne buluzúe̱ꞌ chaláꞌala ca da bdxixruj bea Dios chee̱ xel-laꞌ zúale̱ nuꞌula. Naꞌa, laweꞌ da bzria xiꞌ Dios benneꞌ caꞌ, bdee̱ꞌ le̱ꞌ tu lu xiꞌ da québedxa xexula na, naꞌ da naꞌ guca chee̱ benneꞌ caní dxuzéajniꞌi na dxiꞌu chee̱ quebe gúnquezdxu caꞌ. 8 Láqueze gulaca caní chee̱ benneꞌ caꞌ, cáꞌanqueze dxelún benneꞌ caní, zjácale̱ne̱ꞌ xel-laꞌ bchigala, ne dxulucaꞌane̱ꞌ sban be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, ne dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Xránadxu, ne dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ gubáz chee̱ xabáa, gubáz caꞌ chee̱ Dios. 9 Lé̱queze Miguel, gubáz blau chee̱ xabáa chee̱ Dios gate gudíl-lale̱ne̱ꞌ da xriwe̱ꞌ, ne btil-le̱ꞌ dizraꞌ nen le̱ na chee̱ guca bexuꞌe̱ be̱l-laꞌ dxen chee̱ Moisés, quebe bexázrjene̱ꞌ nnabe̱ꞌ da ba xaꞌ, san guzre̱ꞌ na: “Xránadxu Dios tíl-laqueze̱ꞌ lueꞌ.” 10 Naꞌa benneꞌ caní dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ da quebe zaj núnbeꞌe̱, naꞌ da ba zaj núnbeaqueze̱ꞌ, ca da zaj neze be̱ xixreꞌ, be̱ quebe zaj naxéajniꞌibaꞌ, da caní dxuluchínene̱ꞌ chee̱ xuluzría xiꞌ cuine̱ꞌ. 11 Edxugua benneꞌ caní laweꞌ da dxelune̱ꞌ ca da be̱n Caín, chee̱ gulezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ dumí, buluzúe̱ꞌ chaláꞌala da dxenná Dios ca be̱n Balaam, naꞌ welexenite̱ꞌ ca guca chee̱ Coré, bénneaꞌ bzria xiꞌ Dios laweꞌ da gudábague̱ꞌ xrtizra Dios. 12 Benneꞌ caní, gate dxelágule̱ne̱ꞌ leꞌe lu laní chee̱le dxelune̱ꞌ cheajlechaze bénneache. Dxeléꞌaj dxelawe̱ꞌ nen leꞌe, ne quebe dxelape̱ꞌ ba láꞌana Dios. Dxelún cuine̱ꞌ ca benneꞌ dxuluxúe̱ꞌ zrilaꞌ, san dxuluxúeze cuine̱ꞌ. Zaj naque̱ꞌ ca beuj caꞌ quebe zaj xuzru nisa, beuj caꞌ da dxua beꞌ. Zaj naque̱ꞌ ca xaga caꞌ quebe dxelebía na da zixre chee̱ na, ne zaj nabizre na du lue na, ne ba zaj zua na chee̱ le̱pe na. 13 Zaj naque̱ꞌ ca xeajxruza chee̱ nísadauꞌ da dxedxúꞌu na bzrinaꞌ sgute, da dxuléꞌe na ca da sban da dxelune̱ꞌ. Zaj naque̱ꞌ ca belaj caꞌ dxelecuasa na lu xrneze na, ne zaj nabía xi na chee̱ cheajsúa na chadía chacanna lu da chul-la. 14 Cáꞌanqueze Enoc, benneꞌ chee̱ gazre cueꞌ zre sua Adán gunné̱ꞌ waláz chee̱ Dios ca naca chee̱ benneꞌ caní, gunné̱ꞌ: “Bleꞌedaꞌ Xránadxu ze̱ꞌe̱ nen gaxúane gaxúane bi chee̱ caꞌ 15 chee̱ guchiꞌe̱ ca da zaj nun xúgute̱ bénneache. Gulezría xiꞌ xúgute̱ benneꞌ we̱n da sban ne̱ chee̱ da cale̱la da belune̱ꞌ lu  

















Judas

602

xel-laꞌ cale̱la chee̱ꞌ, nen benneꞌ dul-la caꞌ ne̱ chee̱ xúgute̱ dizraꞌ schanniꞌ da gulenné̱ chee̱ Dios.” 16 Zaj naque̱ꞌ benneꞌ wagu zria, ne benneꞌ wezí tizraꞌ, benneꞌ dxelunze̱ꞌ cáte̱ze dxelezaca ba lazre̱ꞌ. Dxuluchálaje̱ꞌ dizraꞌ da dxucáꞌana szren na le̱ꞌ, ne dxelennáze̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ bénneache chee̱ xelezíꞌe̱ da zaj de̱ chee̱ benneꞌ caꞌ.  

San Judas dxenné̱ xuene̱ꞌ bi caꞌ chee̱ Xránadxu 17 Leꞌe,

benneꞌ bíchaꞌdauꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, le gusá lázrele ca zánete̱ iza gulenná benneꞌ gubáz chee̱ Xránadxu Jesucristo, 18 gulé̱ꞌe̱ leꞌe: Lu zra bze̱be welezráꞌ benneꞌ xelún le̱ꞌ chee̱ da caꞌ zaj naca láꞌazxa, ne xelune̱ꞌ cáte̱ze zaj naca da sban da dxelezá lazre̱ꞌ. 19 Benneꞌ caní dxelune̱ꞌ chupa laꞌa bénneache. Zaj naque̱ꞌ benneꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá, ne quebe zúale̱ Beꞌ Láꞌazxa chee̱ Dios le̱ꞌ. 20 Leꞌe, benneꞌ nazriꞌite̱ lazraꞌ, le se̱ chacha ca naca lu xel-laꞌ dxeajlí lazreꞌ láꞌazxa da nápale. Le guchálajle̱ Dios, zúale̱ xel-laꞌ waca chee̱ Beꞌ Láꞌazxa leꞌe. 21 Le chaꞌ lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ Dios, ne le cueza zra gate gunna Xránadxu Jesucristo dxiꞌu xellaꞌ nabán da zeajlí canna lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ. 22 Le gácale̱ benneꞌ caꞌ dxelaca chupa lazre̱ꞌ ca naca chee̱ Cristo. 23 Le gun xelelá benneꞌ xula chee̱ quebe chjaque̱ꞌ lu xiꞌ chee̱ lataj ba xaꞌ, ne le xexache lazreꞌ xezícala bénneache. Le guxúe xanneꞌ ca naca da sban da dxelún benneꞌ caꞌ chee̱ quebe caꞌa le̱ na leꞌe.  











San Judas dxue láꞌane̱ꞌ Dios 24-25 Dios

tu lichaꞌ, Benneꞌ naque̱ꞌ sina, ne naque̱ꞌ Weselá chee̱dxu, wazéquene̱ꞌ guxúe̱ꞌ leꞌe chee̱ quebe cuásale Le̱ꞌ, ne chee̱ guzúe̱ꞌ leꞌe lau Le̱ꞌ lu xel-laꞌ szren chee̱ꞌ, ne chee̱ quebe dxenle da naca chee̱ dul-la, ne chee̱ súale̱queze xel-laꞌ dxebé leꞌe. ¡Gaca ba Le̱ꞌ, ne gaca chee̱ꞌ xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ waca, ne xel-laꞌ dxenná bea, ne̱ chee̱ Xránadxu Jesucristo, naꞌa zra, ne chadía chacanna! ¡Caꞌan gaca na!

DIZRAꞌ DA BLEꞌE JESUCRISTO JUAN

Da bleꞌe Jesucristo Juan

1

1 Da

nigá naca tu da bnezruj Dios Jesucristo da guléꞌene̱ꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ ca naca da dxal-laꞌ gácate̱. Jesucristo gusel-le̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ꞌ, naꞌ le̱ꞌ bzéajniꞌine̱ꞌ nedaꞌ, Juan, nacaꞌ we̱n zrin chee̱ Jesús. 2 Nedaꞌ dxuléꞌedaꞌ leꞌe da li ca naca xúgute̱ da bleꞌedaꞌ, ne dxexeche̱baꞌ ca naca dizraꞌ chee̱ Dios, ne ca naca da gunná Jesucristo. 3 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ gulabe̱ꞌ, ne cáꞌanqueze ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluzé̱ nague̱ꞌ chee̱ bénneaꞌ gulabe̱ꞌ dizraꞌ nigá da be̱nna Dios, ne xelune̱ꞌ ca naca da naxúaj nigá, laweꞌ da ba za gáguze zra gaca na.  



Juan dxuzuaje̱ꞌ chee̱ gazre cueꞌ benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús 4 Nedaꞌ,

Juan, dxuzúajaꞌ chee̱ gazre cueꞌ benneꞌ dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Jesús, zaj zre̱ꞌe̱ naga nababa Asia. Dxenabaꞌ lau Dios gaca chaweꞌ chee̱le, ne gunne̱ꞌ leꞌe xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ. Le̱ꞌ guzúaqueze̱ꞌ nédxudaute̱, ne zúaqueze̱ꞌ naꞌa, ne tu súazqueze̱ꞌ chadía chacanna. Gazre Beꞌ caꞌ zaj zraꞌ ca li naga dxeꞌ Dios zaj naca Le̱ꞌ tuze, 5 ne cáꞌanqueze Jesucristo naque̱ꞌ Le̱ꞌ tuze ca naca da chaweꞌ da dxun Dios chee̱le. Jesucristo naque̱ꞌ benneꞌ li lazreꞌ dxexeche̱be̱ꞌ ca da zaj naca chee̱ Dios, ne naque̱ꞌ benneꞌ nedxu bebane̱ꞌ chalásaze ládujla benneꞌ gate caꞌ, ne nape̱ꞌ xellaꞌ dxenná bea láwela xúgute̱ wenná bea zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu nigá. Cristo nazriꞌine̱ꞌ dxiꞌu, ne ba gudibe̱ꞌ xichaj lázrdaudxu. Begüe̱ꞌ dul-la chee̱dxu gate blálaje̱ꞌ dxen cheé̱queze̱ꞌ le̱ꞌe̱ xaga begúaj. 6 Be̱ne̱ꞌ dxiꞌu ca benneꞌ wenná bea caꞌ, ne bxruze caꞌ chee̱ gundxu zrin chee̱ Dios chee̱ꞌ, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Xre̱ꞌ. ¡Gaca  



603

Apocalipsis 1

604

ba Le̱ꞌ, ne gape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea chadía chacanna! ¡Caꞌan gaca na! 7 Le naꞌ xque. Cristo ze̱ꞌe̱ lu beuj bza. Xúgute̱ bénneache xeleléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ, ne cáꞌanqueze benneꞌ caꞌ belune̱ꞌ Le̱ꞌ we̱ꞌ, naꞌ ca naca bénneache zaj zraꞌ lu xe̱zr la xu xelebezre xache̱ꞌe̱ ca xeleléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ. ¡Aweꞌ, caꞌan gaca na! 8 Le̱ꞌ dxenné̱ꞌ: “Nedaꞌ zúaquezaꞌ nédxudaute̱, ne zúaquezaꞌ bzé̱bedxa. Dxunaꞌ su lau sua xúgute̱ ne gunaꞌ xexuzre na.” Caní dxenná Xránadxu, nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea, naque̱ꞌ Bénneaꞌ guzúaqueze̱ꞌ, ne zúaqueze̱ꞌ, ne tu súazqueze̱ꞌ.  



Juan dxeléꞌene̱ꞌ tu da bleꞌe Dios le̱ꞌ da naca na da xabáa chee̱ Cristo 9 Nedaꞌ,

Juan, nacaꞌ benneꞌ bíchele leꞌe, ne nacaꞌ tuze nen leꞌe lu xel-laꞌ ziꞌ, ne lu xel-laꞌ dxenná bea, ne lu xel-laꞌ dxuchaga lau da dxunna Jesucristo dxiꞌu. Ca tu benneꞌ xuꞌe̱ lizre xia guzúaꞌ lu xe̱zr la xu Patmos da naxechaj nísadauꞌ, laweꞌ da bchálajaꞌ dizraꞌ chee̱ Dios ne dxunaꞌ ba nalí ca naca chee̱ Jesucristo. 10 Guzúale̱ Beꞌ Láꞌazxa nedaꞌ lu zra chee̱ Xránadxu, naꞌ bendaꞌ cúzrulaꞌ chiꞌi tu benneꞌ dxenné̱ꞌ zizraj ca chiꞌi luzu da dxulucuezre̱ꞌ. 11 Gunné̱ꞌ: ―Nedaꞌ nacaꞌ nedxu, ne bze̱be ca naca da dxezú lau, ne da dxexuzre na. Bzuaj tu lu xiche da dxeléꞌenuꞌ, naꞌ gusel-la na chee̱ gazre cueꞌ bénneache dxeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ, zaj zre̱ꞌe̱ naga nababa Asia, benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Efeso, ne xe̱zre Esmirna, ne xe̱zre Pérgamo, ne xe̱zre Tiatira, ne xe̱zre Sardis, ne xe̱zre Filadelfia, ne xe̱zre Laodicea. 12 Bexéchajaꞌ chee̱ leꞌedaꞌ nu chiꞌi naꞌ gunné̱ nedaꞌ, naꞌ ca bexéchajaꞌ naꞌ, bleꞌedaꞌ gazre da zua na xiꞌ daꞌ zaj naca na oro. 13 Laduj da zaj zua na xiꞌ caꞌ bleꞌedaꞌ tu benneꞌ naque̱ꞌ ca Bénneaꞌ gulje̱ꞌ bénneache, nácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ da dxezrinte̱ lu niꞌe̱ dxeꞌela, naꞌ xuꞌu tu bazxu oro lachuꞌe̱. 14 Xicha xíchaje̱ꞌ zaj naca na chiche ca zrilaꞌ chiche, u ca bezxeꞌ, naꞌ xiaj lawe̱ꞌ dxelácatite legala na ca xiꞌ. 15 Niꞌe̱ dxelácatite na ca xia da gudete̱ bea guxúꞌu na lu xiꞌ, naꞌ chiꞌe̱ naca na zizraj ca naca chiꞌi zaneꞌ xe̱gu zriꞌa caꞌ. 16 Lu ne̱ꞌe̱ da zua xabe̱la nuxre̱ꞌ da caꞌ zaj naca ca gazre belaj xabáa, naꞌ dxuꞌe̱ dxedxuaj da naca na ca tu xia da nalá dxupa laꞌate̱. Dxuꞌa lawe̱ꞌ dxácatite na ca gubizra gate dxennále̱ꞌe̱ na. 17 Ca bleꞌedaꞌ Le̱ꞌ, xeajchaziaꞌ zran niꞌe̱ ca tu benneꞌ gate. Naꞌ Le̱ꞌ guxrúa ne̱ꞌe̱ xabe̱la nedaꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ:  















605

Apocalipsis 1, 2

―Quebe zrebuꞌ. Nedaꞌ zúaquezaꞌ nédxudaute̱, ne zúaquezaꞌ bzé̱bedxa. 18 Naca bánquezaꞌ. Gutiaꞌ, naꞌ naꞌa nabánquezaꞌ chadía chacanna. Nedaꞌ nuxraꞌ zren xia chee̱ xel-laꞌ gute, ne chee̱ lataj ba xaꞌ. 19 Bzuaj da ba bléꞌenuꞌ ne da dxaca naꞌa, ne da gaca te nigá. 20 Caní naca da zéaje̱ ca gazre belaj caꞌ bléꞌenuꞌ nuxraꞌ naꞌa xabe̱la, ne ca naca chee̱ gazre da zua na xiꞌ daꞌ zaj naca na oro. Gazre da zaj naca ca belaj caꞌ zéaje̱ na gubáz caꞌ nasel-laꞌ chee̱ gazre cueꞌ bénneache chiaꞌ caꞌ, naꞌ gazre da zua na xiꞌ zéaje̱ na gazre cueꞌ bénneache chiaꞌ caꞌ.  





Dizraꞌ gusel-la Cristo chee̱ gazre cueꞌ bénneache chee̱ꞌ

2

Dizraꞌ gusel-le̱ꞌ chee̱ bi chee̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Efeso 1 Guzre

Jesús nedaꞌ: ―Bzuaj chee̱ gubáz chiaꞌ zúale̱ne̱ꞌ bi chiaꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Efeso. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénneaꞌ nuxre̱ꞌ gazre belaj ne̱ꞌe̱ xabe̱la, ne dxedé̱ꞌ laduj gazre da zua na xiꞌ da zaj naca na oro. 2 Nedaꞌ nezdaꞌ xúgute̱ da dxunle. Nezdaꞌ dxúnle̱ꞌe̱le zrin ne nácale zren lazreꞌ, ne quebe dxuele lataj benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ. Nedaꞌ nezdaꞌ ba bxue xánnele benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ zaj naque̱ꞌ gubáz chiaꞌ ne quebe zaj naque̱ꞌ, naꞌ ba bleꞌele zaj naque̱ꞌ benneꞌ we̱n lazreꞌ. 3 Gúcale zren lazreꞌ, ne gudele xel-laꞌ ziꞌ, naꞌ bé̱nle̱ꞌe̱le zrin chiaꞌ, ne quebe gute niꞌa naꞌle. 4 Naꞌa zua tu da dxagu na zria chee̱le, québedxa nazriꞌile nedaꞌ ca bzriꞌile nedaꞌ nédxute̱. 5 Chee̱ le̱ naꞌ, le gusá lazreꞌ ca bzriꞌile nedaꞌ nédxute̱, ne le xexíaje lazreꞌ, naꞌ le gun ca da be̱nle nédxute̱. Che quebe gunle caní xídaquezaꞌ naga zúale, naꞌ xecáꞌa xrlátajle lu da naca chiaꞌ chee̱ québedxa gácale ca da zua na xiꞌ chiaꞌ. Caní gunaꞌ che quebe xexíaje lázrele. 6 Zua tu da dxexecáꞌa na leꞌe, dxecuídele da dxelún benneꞌ caꞌ zaj nazí le̱ꞌ nicolaíta caꞌ, benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ bedauꞌ xiaj xaga caꞌ, da naꞌ dxecuídequezaꞌ nedaꞌ. 7 Benneꞌ zua nague̱ꞌ dxal-laꞌ xenne̱ꞌ da nigá dxe̱ Beꞌ Láꞌazxa bi chiaꞌ caꞌ. Benneꞌ caꞌ xeledxúaje̱ꞌ xrlátaje laweꞌ da zrinnaj, nedaꞌ gunézrujaꞌ da xelawe̱ꞌ da dxebía xaga da dxunna na xel-laꞌ nabán, ne zua na lu lataj xrlátaje chee̱ Dios.  











Dizraꞌ gusel-le̱ꞌ chee̱ bi chee̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Esmirna 8 Guzre

Jesús nedaꞌ: ―Bzuaj chee̱ gubáz chiaꞌ zúale̱ne̱ꞌ bi chiaꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Esmirna. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénneaꞌ zúaqueze̱ꞌ

Apocalipsis 2

606

nédxudaute̱, ne zúaqueze̱ꞌ bzé̱bedxa, Bénneaꞌ gutie̱ꞌ, ne bebánqueze̱ꞌ. 9 Nedaꞌ nezdaꞌ xúgute̱ da dxunuꞌ. Nezdaꞌ gudele xel-laꞌ ziꞌ, ne nácale benneꞌ xacheꞌ. Da li nácale benneꞌ gunníꞌa. Nezdaꞌ ca dxelenné̱ schanniꞌ chee̱le benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ zaj naque̱ꞌ judío, san zaj naque̱ꞌ tu cueꞌ benneꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ da xriwe̱ꞌ. 10 Quebe zrébele ca naca xel-l aꞌ ziꞌ da tele, laweꞌ da guzráꞌ da xriwe̱ꞌ bál-lale leꞌe lizre xia chee̱ guléꞌe lau da nácale, naꞌ tele xel-laꞌ ziꞌ laweꞌ chi zra. Le gaca li lazreꞌ lácala xelutie̱ꞌ leꞌe, naꞌ nedaꞌ gunnaꞌ leꞌe xel-laꞌ nabán ca tu da dxunna bea na be̱dxuajle chaweꞌ. 11 Benneꞌ zua nague̱ꞌ dxal-laꞌ xenne̱ꞌ da nigá dxe̱ Beꞌ Láꞌazxa bi chiaꞌ caꞌ. Benneꞌ caꞌ xeledxúaje̱ꞌ chaweꞌ laweꞌ da zrinnaj, quebe bi gune da ziꞌ da xaꞌ da zeajlí canna chee̱ benneꞌ caꞌ.  





Dizraꞌ gusel-le̱ꞌ chee̱ bi chee̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Pérgamo 12 Guzre

Jesús nedaꞌ: ―Bzuaj chee̱ gubáz chiaꞌ zúale̱ne̱ꞌ bi chiaꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Pérgamo. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénneaꞌ nuxre̱ꞌ xia da nalá dxupa laꞌa. 13 Nedaꞌ nezdaꞌ xúgute̱ da dxunle. Nezdaꞌ zúale naga dxenná bea da xriwe̱ꞌ. Quebe nusanle da naca chiaꞌ. Quebe bsanle dxexeché̱bele chiaꞌ, ne lu zra caꞌ gate belutie̱ꞌ Antipas, benneꞌ beche̱be̱ꞌ du lazre̱ꞌ da naca chiaꞌ ládujla leꞌe, naga zua da xriwe̱ꞌ. 14 Naꞌa, zua tu da dxagu na zria chee̱le, dxuele lataj zaj zraꞌ ládujla leꞌe benneꞌ caꞌ ne zjácale̱ne̱ꞌ da bse̱de Balaam, bénneaꞌ gulúꞌu xel-le̱ꞌ Balac, bennenꞌ be̱ne̱ꞌ belún benneꞌ Israel caꞌ dul-la, naꞌ gulawe̱ꞌ da buluzríe̱ꞌ lau bedauꞌ xiaj xaga caꞌ, ne belune̱ꞌ da sban. 15 Cáꞌanqueze zaj zraꞌ ládujla leꞌe bal-la benneꞌ ne zjácale̱ne̱ꞌ da dxuluse̱de benneꞌ zaj nazí le̱ꞌ nicolaíta, da naꞌ dxecuídequezaꞌ nedaꞌ. 16 Chee̱ le̱ naꞌ le xexíaje lázrele laweꞌ da che quebe xexíaje lázrele xidaꞌ naga zúale, naꞌ tíl-lale̱naꞌ benneꞌ caꞌ nen xia nalá da dxedxuaj na dxuꞌa. 17 Benneꞌ zua nague̱ꞌ dxal-laꞌ xenne̱ꞌ da nigá dxe̱ Beꞌ Láꞌazxa bi chiaꞌ caꞌ. Benneꞌ xedxuaje̱ꞌ chaweꞌ laweꞌ da zrinnaj, nedaꞌ gunézrujaꞌ da gawe̱ꞌ da naca na xeta maná da nagache na xabáa, ne gunézrujaꞌ le̱ꞌ tu xiaj chiche, naꞌ le̱ꞌe̱ xiaj naꞌ naxúaj tu la cube chee̱ bénneaꞌ, da quebe nu neze, san tuze bénneaꞌ siꞌe̱ na.  









Dizraꞌ gusel-le̱ꞌ chee̱ bi chee̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Tiatira 18 Guzre

Jesús nedaꞌ:

607

Apocalipsis 2, 3

―Bzuaj chee̱ gubáz chiaꞌ zúale̱ne̱ꞌ bi chiaꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Tiatira. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénneaꞌ zaj zra xiaj lawe̱ꞌ da dxelácatite na ca xiꞌ, naꞌ niꞌe̱ zaj naca na ca xia gache da nabáꞌale̱ꞌe̱ na. 19 Nedaꞌ nezdaꞌ xúgute̱ da dxunle. Nezdaꞌ ca nazriꞌile nedaꞌ, ne ca dxéajle̱le chiaꞌ, ne ca dxunle zrin chiaꞌ, ne ca nácale zren lazreꞌ, naꞌ dxúndxale naꞌa da zrendxa ca da be̱nle nédxute̱. 20 Naꞌa, zua tu da dxagu na zria chee̱le, dxuele lataj nuꞌula naꞌ le̱ꞌ Jezabel, nuꞌula naꞌ dxenné̱ꞌ dxuchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios, naꞌ dxezí xe̱ꞌe̱ benneꞌ we̱n zrin chiaꞌ caꞌ ca naca da dxusé̱dene̱ꞌ chee̱ xelune̱ꞌ da sban, ne xelawe̱ꞌ da dxuluzríe̱ꞌ lau bedauꞌ xiaj xaga caꞌ. 21 Nedaꞌ ba beꞌa nuꞌula naꞌ lataj xexíaje lazre̱ꞌ, naꞌ quebe guca lazre̱ꞌ. Quebe dxusane̱ꞌ ca naca da sban da dxune̱ꞌ. 22 Naꞌa, che benneꞌ caꞌ quebe xulusane̱ꞌ ca da dxelune̱ꞌ ca dxun nuꞌula naꞌ, nedaꞌ cuꞌa le̱ꞌ xel-laꞌ we̱ꞌ da quixruj na le̱ꞌ, naꞌ weledéle̱ꞌe̱ xel-laꞌ ziꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ dulla nen nuꞌula naꞌ, 23 naꞌ gútequezaꞌ benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ nuꞌula naꞌ. Caní gaca, xúgute̱ cueꞌ bi chiaꞌ caꞌ xeleque beꞌene̱ꞌ nedaꞌ nezdaꞌ ca naca dute̱ da zua lu xichaj lázrdau bénneache, naꞌ tu tule leꞌe gunnaꞌ leꞌe cáte̱ze naca da be̱nle. 24 Xezícadxale leꞌe zrale xe̱zre Tiatira, quebe zéajle̱le da naꞌ dxuse̱de nuꞌula naꞌ, ne quebe ne sile da dxenné̱ꞌ naca na da nagache chee̱ da xriwe̱ꞌ, nedaꞌ dxapaꞌ leꞌe, quebe bi xetú da guchaꞌ leꞌe gunle. 25 Le gapa chiꞌi xel-laꞌ dxixruj beꞌe da ba guchaꞌ leꞌe gunle ca zrindxa zra xeláꞌa nedaꞌ. 26 Benneꞌ caꞌ xeledxúaje̱ꞌ chaweꞌ laweꞌ da zrinnaj, ne xelune̱ꞌ ca dxaca lazraꞌ nedaꞌ ca zrindxa zra bze̱be niꞌ, nedaꞌ gunézrujaꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ xel-laꞌ dxenná bea laweꞌ xe̱zre caꞌ, 27 ca be̱n Xraꞌ, be̱nne̱ꞌ nedaꞌ xel-laꞌ dxenná bea, naꞌ xelenná beꞌene̱ꞌ benneꞌ xe̱zre caꞌ nen tu var xia, naꞌ xuluzría xiꞌe̱ xe̱zre caꞌ ca dxun tu benneꞌ dxelé̱ꞌe̱ tu xesuꞌ xu. 28 Cáꞌanqueze guꞌa benneꞌ caꞌ lataj xelezúale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, nacaꞌ ca belaj zila. 29 Benneꞌ zua nague̱ꞌ dxal-laꞌ xenne̱ꞌ da nigá dxe̱ Beꞌ Láꞌazxa bi chiaꞌ caꞌ.  





















3

Dizraꞌ gusel-le̱ꞌ chee̱ bi chee̱ꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Sardis 1 Guzre

Jesús nedaꞌ: ―Bzuaj chee̱ gubáz chiaꞌ zúale̱ne̱ꞌ bi chiaꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Sardis. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénneaꞌ zaj zúale̱ gazre Beꞌ chee̱ Dios Le̱ꞌ, ne nuxre̱ꞌ da gazre caꞌ zaj naca ca belaj caꞌ. Nedaꞌ nezdaꞌ xúgute̱ da dxunle. Nezdaꞌ ba nácale ca benneꞌ gate caꞌ lau Dios lácala dxeleque bénneache naca banle. 2 Le guxúe, ne le sua chacha chee̱ québedxa gácale  

Apocalipsis 3

608

ca benneꞌ caꞌ ba zúate̱ xelátie̱ꞌ. Dxeleꞌedaꞌ da dxunle, quebe naca na li lazreꞌ lau Dios chiaꞌ. 3 Le gusá lazreꞌ ca naca da ba nazé̱dele. Le chéajle̱ na, ne le xexíaje lazreꞌ. Che quebe guxúe cuínale widaꞌ naga zúale ca za tu gubán, ne quebe nézele bi zra xidaꞌ. 4 Zaj zraꞌ ládujla leꞌe bábaze benneꞌ quebe ne xelune̱ꞌ da sban, naꞌ benneꞌ caní xeledále̱ne̱ꞌ nedaꞌ, ne xelácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ chiche laweꞌ da caní dxal-laꞌ gaca chee̱ꞌ. 5 Benneꞌ caꞌ xeledxúaje̱ꞌ chaweꞌ laweꞌ da zrinnaj xelácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ chiche ne quebe xusulaꞌ la benneꞌ caꞌ lu xiche naga zaj naxúaj la benneꞌ caꞌ zúale̱ xel-laꞌ nabán le̱ꞌ, naꞌ xeche̱baꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ lau Xraꞌ ne lau gubáz chee̱ xabáa chee̱ꞌ caꞌ. 6 Benneꞌ zua nague̱ꞌ dxal-laꞌ xenne̱ꞌ da nigá dxe̱ Beꞌ Láꞌazxa bi chiaꞌ caꞌ.  







Dizraꞌ gusel-le̱ꞌ chee̱ bi chee̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Filadelfia 7 Guzre

Jesús nedaꞌ: ―Bzuaj chee̱ gubáz chiaꞌ zúale̱ne̱ꞌ bi chiaꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Filadelfia. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénneaꞌ naque̱ꞌ láꞌazxa ne li lazreꞌ, Bénneaꞌ nuxre̱ꞌ zren xia da dxunna bea na nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea ca da gudapa wenná bea David, naꞌ gate salje̱ꞌ, netú quebe nu gaca xusezxuj, naꞌ gate xusézxuje̱ꞌ netú quebe nu gaca salaj. 8 Nedaꞌ nezdaꞌ xúgute̱ da dxunle. Nuzúaꞌ laule leꞌe tu dxa xuꞌu da naxalaj, da quebe nu gaca xusezxuj. Lácala quebe nadípate̱cale, zéajle̱le dizraꞌ chiaꞌ, ne quebe ne gusán lázrele da naca chiaꞌ. 9 Benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ da xriwe̱ꞌ, benneꞌ we̱n lazreꞌ caꞌ, benneꞌ dxelenné̱ꞌ zaj naque̱ꞌ judío ne quebe zaj naque̱ꞌ, nedaꞌ gunaꞌ xuluzú zribe̱ꞌ zran níꞌale chee̱ xelenézene̱ꞌ nedaꞌ nazríꞌidaꞌ leꞌe. 10 Ba be̱nle ca da guchaꞌ leꞌe gunle chee̱ gácale zren lazreꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ guxúequezaꞌ leꞌe laweꞌ xel-laꞌ ziꞌ da xeledé xúgute̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu, chee̱ guléꞌe lau da zaj naque̱ꞌ. 11 Wídaze̱quezaꞌ. Le gapa chiꞌi da nápale chee̱ quebe nu caꞌa ca da dxal-laꞌ siꞌle. 12 Benneꞌ caꞌ xeledxúaje̱ꞌ chaweꞌ laweꞌ da zrinnaj, nedaꞌ gun chachaꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ xelaque̱ꞌ ca zeꞌe xiaj caꞌ zaj zua na lizre Xraꞌ, ne cabátaquezdxa xelexedxúaje̱ꞌ naꞌ, naꞌ lu lázrdawe̱ꞌ guzúajaꞌ La Xraꞌ, ne la xe̱zre chee̱ Dios chiaꞌ da naca na Jerusalén cube da zaꞌ xabáa, ne Laꞌ cube. 13 Benneꞌ zua nague̱ꞌ dxal-laꞌ xenne̱ꞌ da nigá dxe̱ Beꞌ Láꞌazxa bi chiaꞌ caꞌ.  











Dizraꞌ gusel-le̱ꞌ chee̱ bi chee̱ꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Laodicea 14 Guzre

Jesús nedaꞌ:

609

Apocalipsis 3, 4

―Bzuaj chee̱ gubáz chiaꞌ zúale̱ne̱ꞌ bi chiaꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Laodicea. Bzuaj da nigá: Caní dxenná Jesús, Bénneaꞌ naque̱ꞌ li lazreꞌ, Bénneaꞌ dxexeche̱be̱ꞌ da li, Bénneaꞌ naque̱ꞌ naga guzú lau xúgute̱ da be̱n Dios. 15 Nedaꞌ nezdaꞌ xúgute̱ da dxunle. Nezdaꞌ quebe nácale zaga ca dxunle da naca chiaꞌ, ne quebe nácale láte̱la. Dxaca lazraꞌ la gácale zaga u la. 16 Nácale ca nisa bate, ne quebe nácale zaga, ne quebe nácale la, naꞌ chuꞌunaꞌ leꞌe ca tu benneꞌ dxexe̱be̱ꞌ nisa bate. 17 Leꞌe dxennale nácale gunníꞌa, ne dxaca chaweꞌ chee̱le ne quebe bi dxexázrjele, naꞌ quebe dxéquebeꞌeleꞌ dxaca ba xaꞌ chee̱le ne dxezaca ziꞌle, ne nácale xacheꞌ, ne nácale la chul-la, ne nácale gala xide. 18 Chee̱ le̱ naꞌ dxuzéajniꞌidaꞌ leꞌe siꞌle lu naꞌ nedaꞌ da naca ca oro da nabáꞌa na lu xiꞌ, chee̱ gápale xel-laꞌ gunníꞌa li lazreꞌ, ne siꞌle zra lánale chiche chee̱ gácule, da gunnaꞌ leꞌe, naꞌ xenite xel-laꞌ stuꞌ chee̱ da gúcale gala xide, ne siꞌle da cuꞌule xiaj laule chee̱ xeléꞌele. 19 Nedaꞌ dxusízredaꞌ, ne dxudéaꞌ xel-laꞌ ziꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ nazríꞌidaꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ dxal-laꞌ xexíaje lázrele ne gunle zrin chiaꞌ du lázrele. 20 Le naꞌ xque. Nedaꞌ zeaꞌ dxa xuꞌu dxenniaꞌ. Che nu benneꞌ xenne̱ꞌ chiꞌa, ne salje̱ꞌ xuꞌu, naꞌ chuꞌa gágule̱naꞌ le̱ꞌ, naꞌ le̱ꞌ gágule̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 21 Benneꞌ caꞌ xeledxúaje̱ꞌ chaweꞌ laweꞌ da zrinnaj, nedaꞌ gunézrujaꞌ le̱ꞌ lataj xelebéꞌle̱ne̱ꞌ nedaꞌ naga dxenná beꞌa, ca nedaꞌ bedxúajaꞌ chaweꞌ, ne dxéꞌle̱naꞌ Xraꞌ naga dxenná bea Le̱ꞌ. 22 Benneꞌ zua nague̱ꞌ dxal-laꞌ xenne̱ꞌ da nigá dxe̱ Beꞌ Láꞌazxa bi chiaꞌ caꞌ.  















Dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios lu xabáa

4

1 Ca

gudé naꞌ gunnáꞌa, naꞌ bleꞌedaꞌ tu dxa xuꞌu da naxalaj na xabáa, naꞌ bendaꞌ chiꞌi Bénneaꞌ bendaꞌ chee̱ꞌ nédxute̱ da naca na ca chiꞌi luzu da dxulucuezre̱ꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Guluén nigá, naꞌ guléꞌedaꞌ lueꞌ da caꞌ dxal-laꞌ gaca ca te chee̱ da nigá. 2 Ca gunné̱ꞌ caꞌ guzúale̱ Beꞌ Láꞌazxa nedaꞌ, naꞌ bleꞌedaꞌ tu lataj blau xabáa, ne bleꞌedaꞌ tu Benneꞌ zaca dxeꞌe̱ lataj blau naꞌ. 3 Bénneaꞌ dxeꞌe̱ lu lataj blau naꞌ nalé̱ꞌ ca tu xiaj jaspe da dxácatite na, u ca tu xiaj cornalina, naꞌ dxuꞌa lataj blau naꞌ naxechaj ca tu bchitaꞌ da dxácatite na ca tu xiaj esmeralda. 4 Dxuꞌa lataj blau naꞌ zaj zua tape dxua lataj naga zaj dxeꞌ tape dxua benneꞌ gula caꞌ, zaj nacue̱ꞌ zra lane̱ꞌ chiche, ne zaj zria xíchaje̱ꞌ da zaj naca na oro. 5 Lu lataj blau naꞌ dxeledxúaj xesa, ne dxaca nine, ne dxelenné̱ guziuꞌ, naꞌ lau lataj blau naꞌ zaj zua  







Apocalipsis 4, 5

610

gazre xiꞌ dxelala na, da zaj naca na gazre Beꞌ chee̱ Dios. 6 Le naꞌ lau lataj blau naꞌ de̱ ca tu nísadauꞌ da naca na ca xiaj esaꞌ xaníꞌle̱ꞌe̱. Laduj naꞌ dxuꞌa lataj blau naꞌ zaj zraꞌ xetapa da zaj naca ban, zaj zua xiaj lau cuzre̱ꞌ, ne laule̱ꞌ. 7 Benneꞌ nedxu nalé̱ꞌe̱ ca tu be̱zre xixreꞌ, naꞌ benneꞌ gudxupeꞌ nalé̱ꞌe̱ ca tu be̱zre, naꞌ benneꞌ guxunneꞌ naca lawe̱ꞌ ca lau bénneache, naꞌ benneꞌ gudapeꞌ nalé̱ꞌe̱ ca tu bsia nachiluj xílabaꞌ. 8 Dápate̱ benneꞌ caní zaj zua xrupa xrile̱ꞌ tu tue̱ꞌ, naꞌ dxupa laꞌa le̱ꞌe̱ xrila benneꞌ caní zaj zria zaneꞌ xiaj lawe̱ꞌ. Te zra ne chizrela quebe dxulusane̱ꞌ dxelenné̱ꞌ: Láꞌazxa, láꞌazxa, láꞌazxa naca Xránadxu Dios nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea, Bénneaꞌ guzúaqueze̱ꞌ, ne zúaqueze̱ꞌ, ne tu súazqueze̱ꞌ. 9 Tu tu lasa gate dápate̱ benneꞌ ban caní dxelegúꞌe̱ ba Dios, ne dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Le̱ꞌ, ne dxelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: Xcalenuꞌ, Bénneaꞌ zúaqueze̱ꞌ chadía chacanna, 10 naꞌ dape dxuate̱ benneꞌ gula caꞌ dxuluzú zribe̱ꞌ lau Le̱ꞌ, ne dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Bénneaꞌ zúaqueze̱ꞌ chadía chacanna, ne dxuluzúe̱ꞌ da caꞌ zaj zría xíchaje̱ꞌ caꞌ lau lataj blau naꞌ, dxelenné̱ꞌ: 11 Xránantuꞌ Dios, Lueꞌ naca chiuꞌ siꞌ lu naꞌu xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ ba láꞌana, ne xel-laꞌ dxenná bea, laweꞌ da be̱nuꞌ Lueꞌ xúgute̱ da de̱, naꞌ ca dxaca lazruꞌ Lueꞌ zaj zua na, ne gulá gulebinna na.  









Tu xiche nadube, ne Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ

5

1 Lu

naꞌ xabe̱la chee̱ Dios, Bénneaꞌ dxeꞌe̱ lataj blau naꞌ, bleꞌedaꞌ tu xiche nadube, da naxúaj dxupa laꞌate̱ na, naꞌ nazriche na gazre da dxelunna bea na. 2 Bleꞌedaꞌ tu gubáz chee̱ xabáa nápale̱ꞌe̱ xel-laꞌ waca, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―¿Nuzra naca chee̱ꞌ chíluje̱ꞌ xiche naꞌ, ne cheze̱ꞌ da caꞌ dxelunna bea na? 3 Queba nu chiláꞌ xabáa, ne lu xe̱zr la xu, ne zranla xe̱zr la xu naca chee̱ꞌ chílujeꞌ xiche naꞌ, ne quebe nu gaca nne̱ꞌe̱ na chee̱ léꞌene̱ꞌ ca naca na. 4 Nedaꞌ gudxézreliꞌa laweꞌ da quebe nu chiláꞌ benneꞌ naca chee̱ꞌ chíluje̱ꞌ xiche naꞌ, ne gulabe̱ꞌ na, ne quebe gaca nne̱ꞌe̱ na. 5 Nadxa tu benneꞌ ládujla benneꞌ gula caꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Québedxa cuezruꞌ laweꞌ da ba bzruéꞌe Jesús, Bénneaꞌ naziꞌi le̱ꞌ Be̱zre Xixreꞌ chee̱ xrtia Judá laweꞌ da nape̱ꞌ xel-laꞌ  







611

Apocalipsis 5

dxenná bea zrente̱, ne naque̱ꞌ zriꞌine zre sua David, naꞌ Le̱ꞌ naca chee̱ꞌ chíluje̱ꞌ xiche naꞌ, ne cheze̱ꞌ da gazre caꞌ dxelunna bea na. 6 Nadxa ládujla naga zua lataj blau naꞌ, ládujla tapa benneꞌ ban caꞌ, ne ládujla tape dxua benneꞌ gula caꞌ, bleꞌedaꞌ Jesús, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ chee̱ Dios. Ze̱ꞌe̱ naꞌ, lácala zrie̱ꞌ we̱ꞌ laweꞌ da belutie̱ꞌ Le̱ꞌ. Zria gazre lúzubaꞌ ne gazre xiaj laubaꞌ, naꞌ xiaj laubaꞌ caꞌ zaj naca na gazre Beꞌ chee̱ Dios da caꞌ nasel-la Dios du ca naca xe̱zr la xu. 7 Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ guxíaje̱ꞌ guqué̱ꞌe̱ xiche naꞌ lu naꞌ xabe̱la Bénneaꞌ dxeꞌe̱ lataj blau naꞌ. 8 Ca guqué̱ꞌe̱ xiche naꞌ, naꞌ tapa benneꞌ ban caꞌ, ne tape dxua benneꞌ gula caꞌ buluzú zribe̱ꞌ lau Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. Tu tu benneꞌ gula caꞌ zaj nuxre̱ꞌ tu da dxelúl-lale̱ne̱ꞌ da can zríadiꞌi na du, nazí le na árpa, ne zaj nuꞌe̱ xéꞌena bzri da naca na oro zaj xuꞌu na xala zixre, da zéaje̱ na xel-laꞌ dxuláwizra Dios da dxelún bi caꞌ chee̱ Dios. 9 Dxelul-le̱ꞌ tu da cube caní: Lueꞌ naca chiuꞌ caꞌu xiche naꞌ, ne chezuꞌ da caꞌ dxelunna bea na, laweꞌ da belutie̱ꞌ Lueꞌ, naꞌ nen dxen chiuꞌ bexaꞌu bénneache chee̱ xelaque̱ꞌ chee̱ Dios, Zaj naque̱ꞌ benneꞌ xúgute̱ cueꞌ bénneache, ne dxelenné̱ꞌ xúgute̱ dizraꞌ walazreꞌ, ne zaj naque̱ꞌ benneꞌ xúgute̱ xe̱zre ne xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu. 10 Be̱nuꞌ le̱ꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ, ne bxruze caꞌ lau Dios chee̱dxu, naꞌ xelenná beꞌe̱ lu xe̱zr la xu. 11 Nadxa gunnáꞌa, naꞌ bendaꞌ chiꞌi zaneꞌ gubáz caꞌ chee̱ xabáa zaj naxéchaje̱ꞌ lataj blau naꞌ, ne tapa benneꞌ ban caꞌ, ne tape dxua benneꞌ gula caꞌ. Zaj zraꞌ benneꞌ zantauꞌ gubáz caꞌ, 12 naꞌ dxelenné̱ꞌ zizraj: Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ belutie̱ꞌ, naca chee̱ꞌ siꞌe̱ xel-laꞌ dxenná bea, ne xel-laꞌ gunníꞌa, ne xel-laꞌ sina, ne xel-laꞌ waca, ne xel-laꞌ ba láꞌana, ne xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ dxue láꞌana. 13 Cáꞌanqueze bendaꞌ dxelenná xúgute̱ da caꞌ be̱n Dios, da caꞌ zaj zraꞌ xabáa, ne da caꞌ zaj zraꞌ xe̱zr la xu, ne da caꞌ zaj zraꞌ lu nísadauꞌ, ne xúgute̱ da caꞌ zaj nita xúgute̱ lataj caꞌ, dxelenná na: Xel-laꞌ dxue láꞌana, ne xel-laꞌ ba láꞌana,  













Apocalipsis 5, 6

612

ne xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ dxenná bea zaj naca na chee̱ Bénneaꞌ dxeꞌe̱ lataj blau naꞌ, ne chee̱ bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ, gaxúane gaxúane iza. 14 Dápate̱ benneꞌ ban caꞌ gulenné̱ꞌ: ―¡Caꞌan gaca na! Naꞌ dape dxuate̱ benneꞌ gula caꞌ buluzú zribe̱ꞌ, ne bulucáꞌana szrene̱ꞌ Bénneaꞌ naca bane̱ꞌ gaxúane gaxúane iza.  

Dxecheze̱ꞌ xrupa da gazre caꞌ da dxelunna bea na

6

1 Nadxa

bleꞌedaꞌ gate Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ gucheze̱ꞌ da nedxu da gazre caꞌ dxelunna bea na. Naꞌ bendaꞌ dxenná tu benneꞌ tapa caꞌ zaj naca bane̱ꞌ, naꞌ chiꞌe̱ ben na ca guziuꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Gudá, leꞌenuꞌ. 2 Gunnáꞌa, naꞌ bleꞌedaꞌ tu bzrinaꞌ chiche, naꞌ benneꞌ zrie̱ꞌbaꞌ nuxre̱ꞌ tu da dxedxúꞌuna na xágadauꞌ nalá xécheꞌze. Bulunézruje̱ꞌ le̱ꞌ tu da naquen oro da guzúeꞌ xíchaje̱ꞌ, naꞌ nen dute̱ xel-laꞌ dxenná bea bdxuaje̱ꞌ chee̱ zruéꞌene̱ꞌ lu wedil-la. 3 Gate Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ gucheze̱ꞌ da gudxupeꞌ da dxunna bea na, naꞌ bendaꞌ benneꞌ gudxupeꞌ chee̱ benneꞌ tapa caꞌ zaj naca baneꞌ, dxenné̱ꞌ: ―Gudá, leꞌenuꞌ. 4 Naꞌ bdxuaj xetú bzrinaꞌ, nácabaꞌ be̱ xrna, naꞌ bénneaꞌ zrie̱ꞌbaꞌ guziꞌe̱ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ cue̱ꞌ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ lu xe̱zr la xu, ne chee̱ gune̱ꞌ xelute bénneache ljwezreꞌ caꞌ, naꞌ bulunézruje̱ꞌ le̱ꞌ tu xia tunna da nalá. 5 Gate Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ gucheze̱ꞌ da guxunneꞌ da dxunna bea na, naꞌ bendaꞌ benneꞌ guxunneꞌ chee̱ benneꞌ tapa caꞌ zaj naca baneꞌ, gunné̱ꞌ: ―Gudá, leꞌenuꞌ. Gunnáꞌa, ne bleꞌedaꞌ tu bzrinaꞌ gasaj, naꞌ benneꞌ zrie̱ꞌ-baꞌ nuxre̱ꞌ zrgúꞌunsa. 6 Bendaꞌ tu chiꞌi dxenné̱ na ládujla tapa benneꞌ ban caꞌ, gunná na: ―Chupa xia zruaꞌ xtila saca na lazruj chee̱ tu zra, ne xrupa xia zruaꞌ cebada saca na lazruj chee̱ tu zra, san quebe cuꞌ za xel-laꞌ wagu, ne quebe cuꞌ xrise uva wal-la. 7 Gate Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ gucheze̱ꞌ da gudapeꞌ da dxunna bea na, naꞌ bendaꞌ benneꞌ gudapeꞌ chee̱ benneꞌ ban caꞌ, gunné̱ꞌ:  











613

Apocalipsis 6, 7

―Gudá, leꞌenuꞌ. 8 Gunnáꞌa, ne bleꞌedaꞌ tu bzrinaꞌ gache, naꞌ benneꞌ zrie̱ꞌ-baꞌ le̱ꞌ Xel-laꞌ Gute, naꞌ cuzru bénneaꞌ za tu benneꞌ ze̱ꞌe̱ waláz chee̱ lataj chul-la ga nnita benneꞌ gate caꞌ. Bénneaꞌ le̱ꞌ Xel-laꞌ Gute guziꞌe̱ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ gutie̱ꞌ tu cueꞌ chee̱ tapa cueꞌ ca naca bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu. Gutie̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu wedilla, ne lu xel-laꞌ dxedún, ne lu xízrawe̱ꞌ caꞌ, ne lu naꞌ be̱ snia zaj zrabaꞌ lu xe̱zr la xu. 9 Gate Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ gucheze̱ꞌ da gázxue da dxunna bea na, naꞌ bleꞌedaꞌ zran cugu bénneꞌdu caꞌ gulúꞌu benneꞌ caꞌ belute bénneache le̱ꞌ laweꞌ da buluchálaje̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios, ne belexeche̱be̱ꞌ ca naca chee̱ꞌ. 10 Bénneꞌdu caꞌ gulúꞌu benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ zizraj: ―Xran láꞌazxa, ne li lazreꞌ, ¿xeajáte̱ chenuꞌ chee̱ guchiꞌu chee̱ntuꞌ, ne xebéaj lazruꞌ benneꞌ caꞌ belutie̱ꞌ netuꞌ, benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu? 11 Nadxa bénneꞌdu caꞌ gulúꞌu benneꞌ caꞌ gulezíꞌe zra lane̱ꞌ chiche, naꞌ guzre̱ꞌ le̱ꞌ xelebeze̱ꞌ xetú chíꞌidauꞌ, cadxa cha benneꞌ biche̱ꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ zrin chee̱ Cristo, xelute bénneache le̱ꞌ ca belutie̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 12 Gate Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ gucheze̱ꞌ da xrupe da dxunna bea na, naꞌ gunáꞌa, naꞌ guzrúꞌle̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu. Gubizra bexaca na da chul-la ca ladxeꞌ gasaj, naꞌ beuꞌ bexaca na xrna ca dxen, 13 naꞌ belaj zaj zria xabáa belexruj na lu xe̱zr la xu, ca dxelexruj higo dxeꞌene caꞌ gate dxácale̱ꞌe̱ beꞌ dxunibe na xaga higo naꞌ. 14 Xabáa benite na ca tu xiche da dxexedube, naꞌ xúgute̱ xiꞌa caꞌ, ne xe̱zr la xu caꞌ da zaj naxechaj nísadauꞌ gulecuasa na naga zaj zua na. 15 Benneꞌ wenná bea caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu bulucache cuine̱ꞌ lu bluaj caꞌ ne ládujla xiaj caꞌ zaj nita lu xiꞌa caꞌ, naꞌ tuze gulaca benneꞌ blau caꞌ ne benneꞌ gunníꞌa caꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ benneꞌ dxjaca wedil-la, ne benneꞌ caꞌ dxelenná bea, ne benneꞌ zaj nadaꞌu, ne benneꞌ zaj nadxúaje̱ꞌ lu naꞌ xrane̱ꞌ caꞌ, 16 naꞌ benneꞌ caní gulé̱ꞌe̱ xiꞌa caꞌ, ne xiaj xre caꞌ: ―Le quia cha netuꞌ, ne le gucache netuꞌ lau Dios, Bénneaꞌ dxeꞌe̱ lataj blau, ne lu xel-laꞌ ziꞌ zren da gunna Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. 17 Ba bzrin zra chee̱ xel-laꞌ ziꞌ zren. ¿Núzraqueze sue le̱ na?  



















7

Benneꞌ Israel caꞌ gucáꞌa Dios 1 Ca

gudé chee̱ da nigá, bleꞌedaꞌ tapa gubáz chee̱ xabáa zaj ze̱ꞌ dapa saca chee̱ xe̱zr la xu, naꞌ zaj nuzague̱ꞌ beꞌ da

Apocalipsis 7

614

záꞌaca na dapa saca, chee̱ quebe bi beꞌ gaca lu xe̱zr la xu, ne laweꞌ nísadauꞌ, ne laweꞌ xaga caꞌ. 2 Cáꞌanqueze bleꞌedaꞌ xetú gubáz chee̱ xabáa ze̱ꞌe̱ naga dxalaj gubizra, naꞌ nuxre̱ꞌ da gunna bea na nu benneꞌ naque̱ꞌ che̱ Dios ban. Gubáz nigá gunné̱ꞌ zizraj, dxe̱ꞌe̱ dápate̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ bache zaj naziꞌe̱ xel-laꞌ dxenná bea xuluzría xiꞌe̱ xe̱zr la xu, ne nísadauꞌ, gunné̱ꞌ: 3 ―Quebe guzría xile xe̱zr la xu, ne nísadauꞌ, ne xaga caꞌ, dxácate̱ quebe ne guchíchentuꞌ luzrgá benneꞌ caꞌ tu da gunna bea na zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios chee̱dxu. 4 Bendaꞌ cátite zaj naca benneꞌ caꞌ gulezriche luzrgue̱ꞌ da naꞌ dxunna bea na. Zaj naque̱ꞌ tu gaxúe tape xun cueꞌ da zaj naca na chi gaxúa weaj láwela xúgute̱ cueꞌ benneꞌ Israel. 5 Gulezriche luzrgue̱ꞌ da naꞌ: Chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Judá, ne chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Rubén, ne chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Gad, ne 6 chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Aser, ne chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Neftalí, ne chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Manasés, ne 7 chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Simeón, ne chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Leví, ne chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Isacar, ne 8 chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Zabulón, ne chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia José, ne chazrinnu cueꞌ benneꞌ xrtia Benjamín.  







Benneꞌ zan zaj nacu zra lane̱ꞌ chiche 9 Gudé

naꞌ gunnáꞌa ne bleꞌedaꞌ benneꞌ zan chee̱ xúgute̱ cueꞌ bénneache: Benneꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu, ne benneꞌ dxelenné̱ꞌ xúgute̱ dizraꞌ walazreꞌ cha chee̱ꞌ, ne benneꞌ xúgute̱ xe̱zre caꞌ. Zaj ze̱ꞌ le naꞌ naga zua lataj blau naꞌ, ne naga ze̱ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. Benneꞌ caní zaj nacue̱ꞌ zra lane̱ꞌ chiche, ne zaj nuxre̱ꞌ zinaꞌ. 10 Xúgute̱ꞌ dxelenné̱ꞌ zizraj: Xel-laꞌ weselá za na lu naꞌ Dios chee̱dxu, Bénneaꞌ dxeꞌe̱ lataj blau, ne lu naꞌ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. 11 Xúgute̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ zaj ze̱ꞌ zaj naxéchaje̱ꞌ lataj blau naꞌ, ne naga zaj zraꞌ benneꞌ gula caꞌ, ne tapa benneꞌ ban caꞌ, naꞌ  



615

Apocalipsis 7, 8

buluzú zribe̱ꞌ belíxrujte̱ lawe̱ꞌ zran niꞌe̱, naꞌ bulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios. 12 Dxelenné̱ꞌ: ¡Caꞌan gaca na! ¡Xel-laꞌ dxue láꞌana, ne da xabáa, ne xel-laꞌ sina, ne xel-laꞌ dxezaca ba lazreꞌ, ne xel-laꞌ ba láꞌana, ne xel-laꞌ dxenná bea, ne xel-laꞌ szren, zaj naca na chee̱ Dios chee̱dxu chadía chacanna! ¡Caꞌan gaca na! 13 Nadxa tu benneꞌ gula caꞌ bche̱be̱ꞌ nedaꞌ: ―¿Nuzra benneꞌ caní zaj nacue̱ꞌ zra lane̱ꞌ chiche, ne gazra zesíꞌaque̱ꞌ? 14 Nedaꞌ guchaꞌ le̱ꞌ: ―Xran, lueꞌ nézqueznuꞌ. Le̱ꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Benneꞌ caní ba guledée̱ꞌ lu xel-laꞌ ziꞌ zren naꞌ, naꞌ benneꞌ caní ba zaj nacue̱ꞌ zra lane̱ꞌ chiche laweꞌ da Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ ba gudibe̱ꞌ xichaj lázrdawe̱ꞌ nen dxen chee̱ꞌ. 15 Chee̱ le̱ naꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dxuꞌa lataj blau naga dxeꞌ Dios, ne dxelúe láꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ te zra ne chizrela lu xudauꞌ chee̱ꞌ, naꞌ Bénneaꞌ dxeꞌe̱ lataj blau naꞌ guxúequeze̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ne súale̱tecaze̱ꞌ le̱ꞌ. 16 Québedxa xeledune̱ꞌ ne québedxa xelebílene̱ꞌ, ne québedxa guzezxe gubizra benneꞌ caꞌ, ne québedxa xeléquene̱ꞌ da la, 17 laweꞌ da zua Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ cuita lataj blau naꞌ, naꞌ guxúe̱ꞌ benneꞌ caꞌ ca dxun benneꞌ dxuxúe̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ, ne che̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ naga dxelalaj nisa da dxunna na xel-laꞌ nabán, naꞌ Diósqueze tu súale̱zqueze̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ québedxa xelebezre̱ꞌ.  











8

Dxecheze̱ꞌ da gazre da caꞌ dxelunna bea na 1 Gate

Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ gucheze̱ꞌ da gazre da caꞌ dxelunna bea na, da caꞌ zaj nuchiche na xiche naꞌ, naꞌ gudxéꞌ zri xabáa tu chiꞌi zrénqueze. 2 Nadxa bleꞌedaꞌ gazre gubáz chee̱ xabáa caꞌ zaj ze̱ꞌ lau Dios, naꞌ bulunézruje̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa caꞌ gazre luzu da xulucuezre̱ꞌ. 3 Gudé naꞌ blaꞌ xetú gubáz chee̱ xabáa nuxre̱ꞌ tu xéꞌena bzri da naca na oro ne guzé̱ꞌ dxuꞌa cugu, naꞌ bulunézrujle̱ꞌe̱ le̱ꞌ xala zixre chee̱ guzúe̱ꞌ na lau Dios tu zren nen xel-laꞌ dxuláwizra Dios caꞌ da belún benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios. Bzue̱ꞌ na lu cugu naca na oro, da zua na lau lataj blau naꞌ. 4 Zren chee̱ xala naꞌ guluén na lau Dios tu zren nen xel-laꞌ dxuláwizra Dios caꞌ belún benneꞌ caꞌ zaj  





Apocalipsis 8, 9

616

naque̱ꞌ chee̱ Dios. 5 Nadxa tu gubáz chee̱ xabáa guqué̱ꞌe̱ xéꞌena bzri naꞌ, naꞌ bzre̱ꞌe̱ na xiꞌ da guqué̱ꞌe̱ lu cugu naꞌ, naꞌ gudxúꞌune̱ꞌ xiꞌ naꞌ lu xe̱zr la xu, naꞌ gulenné̱ guziuꞌ, ne gulenínnele̱ꞌe̱, ne gulé̱pele̱ꞌe̱ xesa, ne guzrúꞌ xe̱zr la xu.  

Dxuluchine gubáz caꞌ da dxulucuezre̱ꞌ 6 Nadxa

gázrete̱ gubáz chee̱ xabáa caꞌ zaj nuxre̱ꞌ gazre luzu da dxulucuezre̱ꞌ gulezé̱ chawe̱ꞌ xuluchínene̱ꞌ na. 7 Gubáz nedxu naꞌ bchínene̱ꞌ da dxucuezre̱ꞌ, naꞌ gulinnaj xiaj bezxeꞌ, ne xiꞌ da zaj nachixre na dxen da belexruj na lu xe̱zr la xu. Xáteze quebe bedú gachaj xe̱zr la xu guzezxe na late weaj du ca naca lu xe̱zr la xu. Xáteze quebe gudache gáchajte̱ xaga caꞌ zaj ze̱ lu xe̱zr la xu gulezxe na, ne cáꞌanqueze guca chee̱ xixreꞌ xaꞌa caꞌ. 8 Gubáz chee̱ xabáa gudxupeꞌ bchínene̱ꞌ da dxucuezre̱ꞌ, naꞌ bexruj da naca na ca tu xiꞌa zren da dxala na xiꞌ lu nísadauꞌ, naꞌ xáteze quebe guca gáchajte̱ nísadauꞌ naꞌ bexaca na dxen. 9 Xáteze quebe guca gáchajte̱ bea zaj zrabaꞌ lu nísadauꞌ gulátebaꞌ, naꞌ xáteze quebe guca gáchajte̱ da caꞌ dxeledán laweꞌ nísadauꞌ gulebía xi na. 10 Gubáz chee̱ xabáa guxunneꞌ bchínene̱ꞌ da dxucuezre̱ꞌ, naꞌ bexruj tu belaj zrente̱ zran xabáa, da dxala na ca tu xiꞌ xedxe. Naga bexruj na, xáteze quebe gudache gáchajte̱ xe̱gu caꞌ, ne beaj caꞌ gulebía xi na. 11 Belaj naꞌ le̱ na Ajenjo, da zéaje̱ na da naca na slaꞌ, naꞌ xáteze quebe guca gáchajte̱ nisa da de̱ lu xe̱zr la xu bexaca na ajenjo, naꞌ benneꞌ zante̱ gulatie̱ꞌ ne̱ chee̱ nisa naꞌ laweꞌ da bexaca na slaꞌ. 12 Gubáz chee̱ xabáa gudapeꞌ bchínene̱ꞌ da dxucuezre̱ꞌ, naꞌ xáteze quebe bedú gachaj xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ gubizra, ne xellaꞌ naxaníꞌ chee̱ beuꞌ, ne xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ belaj caꞌ belexaca na chul-la, naꞌ quebe bulusení na du lazreꞌ xáteze quebe guca gachaj zra, ne cáꞌanqueze che zrela. 13 Nadxa gunnáꞌa, ne bendaꞌ chiꞌi tu gubáz chee̱ xabáa dxedé̱ꞌ lu beꞌ, dxenné̱ꞌ zizraj: ―Edxugua bénneache zaj zraꞌ xe̱zr la xu gate xelebezre luzu da xuluchine xechunna gubáz chee̱ xabáa caꞌ. 1 Gubáz chee̱ xabáa gázxue bchínene̱ꞌ da dxucuezre̱ꞌ, naꞌ bleꞌedaꞌ tu benneꞌ naque̱ꞌ ca tu belaj bexruj na lu xe̱zr la xu, naꞌ bulunézruje̱ꞌ le̱ꞌ zren xia chee̱ lataj chul-la chee̱ benneꞌ gate caꞌ. 2 Gusálaje̱ꞌ lataj chul-la naꞌ, naꞌ luꞌule naꞌ bdxuaj zren  













9





617

Apocalipsis 9

ca naca da dxedxuaj na naga dxeluzre̱ꞌ blaꞌdauꞌ, naꞌ zren naꞌ bchul-la na lau gubizra, ne lu beꞌ. 3 Lu zren naꞌ beledxúaj biche zu. Guledabaꞌ du ca naca xe̱zr la xu, naꞌ biche zu caꞌ gulezibaꞌ lataj xeládubaꞌ bénneache ca da dxelún bé̱xrujni. 4 Dios guzre̱ꞌ biche zu caꞌ quebe xuluzría xibaꞌ xixreꞌ xaꞌa caꞌ, ne netú xaga, san xeláduzebaꞌ bénneache quebe nazriche luzrgue̱ꞌ da dxunna bea na benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios. 5 Quebe zaj nazibaꞌ lataj xelútebaꞌ bénneache, san xuludézebaꞌ bénneache ba xaꞌ laweꞌ gazxuꞌ beuꞌ, naꞌ xel-laꞌ dxelá chee̱ naga dxeládubaꞌ naca na ca naca da dxun bé̱xrujni, be̱ dxelútebaꞌ bénneache. 6 Lu zra caꞌ xelaca lazreꞌ bénneache xelexute cuine̱ꞌ, ne quebe xelezéquene̱ꞌ. Xelaca lazre̱ꞌ xelatie̱ꞌ ne quebe xelatie̱ꞌ. 7 Biche zu caꞌ zaj nácabaꞌ ca bzrinaꞌ caꞌ ba zaj nabézabaꞌ chjácabaꞌ lu wedil-la. Xíchajbaꞌ zaj zria na ca tu da naca na oro, naꞌ dxuꞌa lau biche zu caꞌ naca na ca lau bénneache. 8 Xicha xíchajbaꞌ zaj naca na ca xicha xichaj nuꞌula caꞌ, naꞌ lázxabaꞌ zaj naca na ca lazxa be̱zre xixreꞌ. 9 Lachuꞌubaꞌ xuꞌu na ca zrabaꞌ xia, naꞌ xrílabaꞌ dxeleninne na ca dxeleninne da dxelecáꞌa bzrinaꞌ caꞌ zjaca chégubaꞌ lu wedil-la. 10 Zaj zua xrbanbaꞌ ca xrban bé̱xrujni, zaj zua na libaꞌ. Zaj naziꞌbaꞌ lataj xeládubaꞌ bénneache laweꞌ gazxuꞌ beuꞌ. 11 Zua tu xrane biche zu caꞌ naca gubáz chee̱ lataj chul-la, ne le̱ na Abadón nen dizraꞌ hebreo, ne nen dizraꞌ griego le̱ na Apolión, da zéaje̱ na da dxuzría xi na. 12 Caní guca da nedxu da ba xaꞌ da xeledé bénneache, naꞌ daꞌ zíꞌaca xechupan caꞌ. 13 Nadxa gubáz chee̱ xabáa xrupe bchínene̱ꞌ da dxucuezre̱ꞌ, naꞌ bendaꞌ tu chiꞌi da gunná ládujla tapa luzu cugu láꞌazxa naꞌ naca na oro da zua na lau Dios. 14 Chiꞌi naꞌ guzre na gubáz chee̱ xabáa xrupe naꞌ nuxre̱ꞌ luzu da dxucuezre̱ꞌ: ―Bsan dápate̱ gubáz caꞌ zaj nadxéaje̱ꞌ dxuꞌa xe̱gu zren le̱ na Eufrates. 15 Caꞌ guca na, naꞌ gulelá gubáz caꞌ chee̱ xelutie̱ꞌ xáteze ca gaca gáchajte̱ bénneache laweꞌ da ba zaj nabeza gubáz caꞌ chee̱ zra naꞌ, ne beuꞌ naꞌ, ne iza naꞌ. 16 Bendaꞌ cátite zaj naca benneꞌ dxjaca wedil-la caꞌ zaj zrie̱ꞌ bzrinaꞌ zrále̱ne̱ꞌ gubáz caꞌ. Zaj naque̱ꞌ chupa cueꞌ gaxua da zaj naca gaxúane gaxúane. 17 Lu da bleꞌe Dios nedaꞌ bleꞌedaꞌ ca zaj naca bzrinaꞌ caꞌ, ne ca zaj naca benneꞌ dxjaca wedil-la caꞌ zaj zrie̱ꞌ-baꞌ. Zaj xuꞌu lachuꞌe̱ zre̱ꞌ xrna da naca na xia, ne da naláꞌ ca zran xabáa, ne da gache. Xichaj bzrinaꞌ caꞌ zaj naca na ca xichaj be̱zre  





























Apocalipsis 9, 10

618

xixreꞌ, naꞌ dxúꞌabaꞌ caꞌ beledxúaj xiꞌ, ne zren, ne tu da gache da dxuzézxele̱ꞌe̱ na. 18 Xáteze quebe gudache gáchajte̱ bénneache gulatie̱ꞌ lu da caꞌ beledxúaj na dxuꞌa bzrinaꞌ caꞌ, xiꞌ, ne zren, ne da gache naꞌ. 19 Xel-laꞌ snia chee̱ bzrinaꞌ caꞌ zua na dxúꞌabaꞌ, ne xrbanbaꞌ laweꞌ da zaj naca xrbanbaꞌ ca be̱laꞌ caꞌ zaj zua xíchajbaꞌ, naꞌ nen da caꞌ dxuluzría xibaꞌ bénneache. 20 Benneꞌ caꞌ xezica, benneꞌ quebe belútebaꞌ, belúnqueze̱ꞌ da zrinnaj ca da dxelúnqueze̱ꞌ, ne bulucáꞌana szrénqueze̱ꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, ne bedauꞌ oro caꞌ, ne bedauꞌ plata caꞌ, ne bedauꞌ xia gache caꞌ, ne bedauꞌ xiaj caꞌ, ne bedauꞌ xaga caꞌ, da caꞌ quebe dxaca xeleléꞌe na, ne quebe dxaca xelén na, ne quebe dxaca siꞌaca na. 21 Cáꞌanqueze belútequeze̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ne belúnqueze̱ꞌ xel-laꞌ wazráꞌ, ne belúnqueze̱ꞌ da sban, ne gulebánqueze̱ꞌ.  







Tu gubáz chee̱ xabáa nuxre̱ꞌ tu xíchedauꞌ nazriluj na

10

1 Nadxa

bleꞌedaꞌ xetú gubáz chee̱ xabáa nápale̱ꞌe̱ xel-laꞌ dxenná bea. Bétaje̱ꞌ xabáa, xuꞌe̱ tu lu beuj, ne zua tu bchitaꞌ xíchaje̱ꞌ. Dxuꞌa lawe̱ꞌ dxácatite na ca gubizra, naꞌ niꞌe̱ zaj naca na ca xiꞌ. 2 Nuxre̱ꞌ tu xíchedauꞌ da nazriluj na, naꞌ bzue̱ꞌ niꞌe̱ zua xabe̱la laweꞌ nísadauꞌ, ne niꞌe̱ zua xéglala laweꞌ xe̱zr la xu bizre. 3 Nadxa gudxezre xe̱ꞌe̱ ca dxun be̱zre xixreꞌ dxebezre xaꞌabaꞌ, naꞌ ca gudxezre xe̱ꞌe̱ gulenné̱ gazre guziuꞌ. 4 Ca gudé gulenné̱ gazre guziuꞌ caꞌ, ba zúate̱ guzúajaꞌ, naꞌ bendaꞌ tu chiꞌe̱ za xabáa, guzre nedaꞌ: ―Bcache naze da gulenná gazre guziuꞌ caꞌ. Quebe guzúajuꞌ na. 5 Nadxa gubáz chee̱ xabáa naꞌ bleꞌedaꞌ ze̱ꞌ laweꞌ nísadauꞌ, ne laweꞌ xe̱zr la xu bizre guchisa ne̱ꞌe̱ da zua xabe̱la zran xabáa, 6 naꞌ bzétaje̱ꞌ La Bénneaꞌ zue̱ꞌ chadía chacanna, ne be̱ne̱ꞌ xabáa, ne xe̱zr la xu, ne nísadauꞌ, ne xúgute̱ da zaj de̱ laweꞌ da caꞌ be̱ne̱ꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ: ―Québedxa che na, 7 laweꞌ da gate su lau gubáz chee̱ xabáa gazre guchínene̱ꞌ luzu da xulucuezre̱ꞌ, ba guca li ca naca da nun Dios dxal-laꞌ gaca ca bzenne̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ, benneꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ꞌ. 8 Ca naca chiꞌe̱ da bendaꞌ, da za xabáa, bchálajle̱ne̱ꞌ nedaꞌ xetú, gunné̱ꞌ: ―Guxíaj xeajcáꞌa xíchedu naꞌ nuxru gubáz chee̱ xabáa naꞌ ze̱ꞌ laweꞌ nísadauꞌ, ne laweꞌ xe̱zr la xu bizre. 9 Nadxa guxáꞌa lau gubáz chee̱ xabáa naꞌ, naꞌ gunabaꞌ gunne̱ꞌ nedaꞌ xíchedu naꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ:  















619

Apocalipsis 10, 11

―Gucáꞌa na. Gudagu na. Lu dxuꞌu gaca na zixre ca bzrínaꞌdauꞌ, naꞌ lu le̱ꞌu xexaca na da slaꞌ. 10 Nadxa gucáꞌa xíchedu naꞌ lu naꞌ gubáz chee̱ xabáa naꞌ, naꞌ gudawaꞌ na, naꞌ lu dxuꞌa guca na zixre ca bzrínaꞌdauꞌ. Ca gudé gudawaꞌ na, bexaca na slaꞌ lu le̱ꞌa. 11 Nadxa gulé̱ꞌe̱ nedaꞌ: ―Dxun na ba xen guchálajuꞌ waláz chee̱ Dios lau benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ zane cueꞌ xe̱zr la xu, ne lau benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre zan caꞌ, ne lau benneꞌ dxelenné̱ꞌ dizraꞌ walazreꞌ cha chee̱ꞌ caꞌ, ne lau benneꞌ wenná bea caꞌ.  



11

Chupa benneꞌ dxelexeche̱be̱ꞌ 1 Nadxa

belunne̱ꞌ nedaꞌ tu xia xtíladauꞌ da naca na ca tu xaga da dxudxíxredxu, naꞌ gulé̱ꞌe̱ nedaꞌ: ―Guxasa, bdxixreꞌ xudauꞌ chee̱ Dios ne lu cugu, naꞌ blaba bal-la benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios. 2 Quebe gudxixruꞌ chaleꞌaj chee̱ xudauꞌ naꞌ laweꞌ da ba gudé na lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ xululéaje̱ꞌ xe̱zre láꞌazxa laweꞌ chupe xun beuꞌ. 3 Nedaꞌ sel-laꞌ chupa benneꞌ zaj nacue̱ꞌ ladxeꞌ tuzruj, naꞌ xelenné̱ꞌ waláz chiaꞌ laweꞌ chazrinnu gaxúa ga xun zra. 4 Benneꞌ chupa caní zaj naque̱ꞌ ca chupa xaga olivo caꞌ, ne ca zaj naca chupa da zaj zuan xiꞌ, da caꞌ zaj zua na lau Dios, Xrane xe̱zr la xu. 5 Che nu benneꞌ dxaca lazre̱ꞌ guzría xiꞌe̱ benneꞌ caní, naꞌ le̱ꞌ xululube̱ꞌ xiꞌ da dxuaj lu dxuꞌe̱ caꞌ, naꞌ guzézxete̱ na benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ le̱ꞌ. Caní gate nútete̱ze benneꞌ tábague̱ꞌ benneꞌ chupa caní. 6 Benneꞌ chupa caní zaj nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea xelune̱ꞌ ga quebe gaca xiuj dxácate̱ naꞌ dxelenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Cáꞌanqueze zaj nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea xelune̱ꞌ xaca nisa dxen, ne chee̱ xulusaca ziꞌe̱ bénneache nen xúgute̱ xízrawe̱ꞌ caꞌ, bátate̱zla dxelaca lazre̱ꞌ. 7 Gate bache belexuzre belune̱ꞌ zrin chee̱ꞌ, naꞌ be̱ xixreꞌ snia, be̱ dxedxúajbaꞌ lataj chul-la, tíl-lale̱baꞌ benneꞌ chupa caꞌ, naꞌ qué̱l-labaꞌ le̱ꞌ, ne gútebaꞌ le̱ꞌ. 8 Be̱laꞌ dxen gate chee̱ benneꞌ caní xelexegáꞌana na la neza chee̱ xe̱zre zrentauꞌ naga gudáꞌ Xránadxu xaga begúaj, ne ca dxutil-la Dios le̱be, le̱ na Sodoma, ne Egipto. 9 Laweꞌ chunna zra xugachaj, bénneache chee̱ xúgute̱ cueꞌ benneꞌ, ne benneꞌ xe̱zre caꞌ, ne benneꞌ zra du gabíꞌi xe̱zr la xu, ne benneꞌ dxelenné̱ꞌ dizraꞌ walazreꞌ cha chee̱ꞌ xeleléꞌene̱ꞌ be̱laꞌ dxen gate chee̱ benneꞌ caní, ne quebe xeluꞌe̱ lataj nu benneꞌ gucacheꞌ le̱ꞌ. 10 Benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu xelebene̱ꞌ laweꞌ da zaj nate benneꞌ caní, naꞌ xelexezaca ba lázrele̱ꞌe̱, ne  

















Apocalipsis 11

620

xelesel-le̱ꞌ da xulunezruj ljwezre̱ꞌ tue̱ꞌ xetue̱ꞌ laweꞌ da bulusaca ziꞌ benneꞌ caní gulenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios bénneache caꞌ. 11 Gate guca chunna zra xugachaj, naꞌ Dios bsebane̱ꞌ benneꞌ caní, naꞌ belexase̱ꞌ, naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ beleléꞌene̱ꞌ le̱ꞌ belezrébele̱ꞌe̱. 12 Nadxa dxúpate̱ benneꞌ caꞌ dxelexeche̱be belenne̱ꞌ chiꞌi tu benneꞌ dxenné̱ꞌ zizraj xabáa, dxe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ: ―Le xegüén nigá. Naꞌ belexegüene̱ꞌ, naꞌ beleléꞌe benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ le̱ꞌ ca guca. 13 Caꞌan gúcate̱ guzrúꞌle̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, naꞌ xuꞌu zaj nita na lu xe̱zre naꞌ gulebía xi na, naꞌ gulate gazre cueꞌ da nacan chi gaxúa bénneache weaj ne̱ chee̱ da guzrúꞌ. Benneꞌ caꞌ, benneꞌ quebe gulate lu xe̱zre naꞌ, nen dute̱ xel-laꞌ dxelezrebe belúe láꞌane̱ꞌ Dios zue̱ꞌ xabáa. 14 Ba gudé da gudxupeꞌ da ba xaꞌ da xeledé bénneache, naꞌ la zaꞌte̱ da guxunneꞌ.  







Gubáz gazre dxuchínene̱ꞌ da dxucuezre̱ꞌ 15 Gubáz

gazre bchínene̱ꞌ da dxucuezre̱ꞌ, naꞌ ben chiꞌi benneꞌ zan xabáa dxelenné̱ꞌ zizraj: Naga dxelenná bea bénneache lu xe̱zr la xu ba guledé na lu naꞌ Xránadxu Dios, ne lu naꞌ Cristo chee̱ꞌ, naꞌ Le̱ꞌ nna beꞌene̱ꞌ lataj caꞌ chadía chacanna. 16 Nadxa tape dxua benneꞌ gula caꞌ zaj dxeꞌe̱ dxuꞌa lataj blau naga dxeꞌ Dios buluzú zribe̱ꞌ zaj nuzuate̱ lawe̱ꞌ zran niꞌe̱, dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios, 17 dxelenné̱ꞌ: Xcalenuꞌ, Xran. Dios, napuꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea. Guzúaquezuꞌ, ne zúaquezuꞌ, ne tu súazquezuꞌ, laweꞌ da ba guziꞌu xel-laꞌ dxenná bea zrente̱ chiuꞌ, ne ba guzú lauꞌ dxenná beꞌu. 18 Bénneache xúgute̱ xe̱zre caꞌ dxelezré̱ꞌe̱ san ba bzrin zra gudéuꞌ benneꞌ caꞌ ba xaꞌ, zra naꞌ guchiꞌu chee̱ benneꞌ gate caꞌ. Xunézrujuꞌ da naca chee̱ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chiuꞌ, ne da naca chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chiuꞌ, ne da naca chee̱ benneꞌ caꞌ belune̱ꞌ Lueꞌ ba láꞌana, benneꞌ blau caꞌ, ne benneꞌ quebe nu zaj naca. Ba bzrin zra guzría xiꞌu benneꞌ caꞌ buluzría xiꞌe̱ xe̱zr la xu. 19 Nadxa bxalaj xudauꞌ chee̱ Dios da zua xabáa, naꞌ bleꞌe lau xiꞌina naga xuꞌu xel-laꞌ wezría xrlátaje chee̱ꞌ, da zua na lu  





621

Apocalipsis 12

xudauꞌ naꞌ. Gule̱pe xesa, ne guleninne na, ne gulenné̱ guziuꞌ, ne guzrúꞌ xe̱zr la xu, naꞌ bxínnajle̱ꞌe̱ xiaj bezxeꞌ.

12

Tu nuꞌula ne be̱ snia schanniꞌ zrente̱ 1 Nadxa

bleꞌe lau tu da zrente̱ xabáa. Zua tu nuꞌula naca zra lane̱ꞌ ca gubizra, naꞌ zran niꞌe̱ zua da naca ca beuꞌ, naꞌ xíchaje̱ꞌ zria tu da zaca zaj zria na chazrinnu belaj. 2 Nuꞌula nigá zue̱ꞌ ziꞌi, ne dxebezre xe̱ꞌe̱ xel-laꞌ dxudiꞌa sane̱ꞌ tu bidauꞌ, dxedéle̱ꞌe̱ xel-laꞌ ziꞌ chee̱ galaj bidu naꞌ. 3 Nadxa bleꞌe lau xabáa xetú da zrente̱, zua tu be̱ snia schanniꞌ, be̱ xrna, zua gazre xíchajbaꞌ ne chi lúzubaꞌ, naꞌ zria tu da zaca tu tu xíchajbaꞌ caꞌ. 4 Nen xrbanbaꞌ gucáꞌa dxé̱gubaꞌ xáteze quebe guca gáchajte̱ belaj zaj zria zran xabáa, naꞌ bzálabaꞌ na lu xe̱zr la xu. Be̱ snia schanniꞌ naꞌ guze̱baꞌ lau nuꞌula naꞌ sane̱ꞌ bidauꞌ chee̱ gágubaꞌ bidu naꞌ gate ze gálajbeꞌ. 5 Nuꞌula naꞌ guzane̱ꞌ tu bi biudauꞌ, bi naꞌ nna beꞌebeꞌ dute̱ xe̱zr la xu nen tu var xia. Nadxa bi biu chee̱ nuꞌula naꞌ gucáꞌa Dios le̱beꞌ, naꞌ bexuꞌe̱-beꞌ lataj blau chee̱ꞌ naga dxeꞌe̱. 6 Naꞌ nuꞌula naꞌ bzrúnnuje̱ꞌ zéaje̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj naga nucueza Dios tu lataj naga sua nuꞌula naꞌ, naga xulugawe̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ chazrinnu gaxúa ga xun zra. 7 Gudé naꞌ guxúꞌu wedil-la xabáa gate gubáz chee̱ xabáa blau le̱ꞌ Miguel nen gubáz chee̱ xabáa zaj daꞌ le̱ꞌ guledíl-lalene̱ꞌ be̱ snia schanniꞌ zrente̱. Be̱ snia schanniꞌ naꞌ, ne gubáz zaj de̱ꞌe̱-baꞌ belune̱ꞌ wedil-la. 8 Quebe bi gulezéquene̱ꞌ lu wedil-la naꞌ, naꞌ québedxa gutaꞌ lataj chee̱ gubáz caꞌ lu xabáa. 9 Caꞌan guca gulebéaje̱ꞌ be̱ snia schanniꞌ naꞌ xabáa, be̱ snia naꞌ zúabaꞌ nédxute̱, naꞌ nazí labaꞌ da xriwe̱ꞌ, ne Satanás, da naꞌ dxezí xe̱ na xúgute̱ bénneache. Da xriwe̱ꞌ naꞌ, ne gubáz caꞌ zaj de̱ꞌe̱ na guledxúꞌune̱ꞌ na lu xe̱zr la xu. 10 Nadxa bendaꞌ tu chiꞌi benneꞌ gunné̱ꞌ zizraj xabáa: ―Ba blaꞌ xel-laꞌ weselá, ne xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Dios chee̱dxu, ne xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Cristo chee̱ꞌ, laweꞌ da ba guledxúꞌune̱ꞌ da naꞌ gudagu zria na chee̱ benneꞌ bíchedxu, da naꞌ dxagu zria na chee̱ benneꞌ caꞌ te zra, ne chizrela lau Dios chee̱dxu. 11 Benneꞌ bíchedxu caꞌ beledxúaje̱ꞌ chaweꞌ ne̱ chee̱ dxen chee̱ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ, ne ne̱ chee̱ da belexeche̱be̱ꞌ ca naca chee̱ dizraꞌ chee̱ Cristo, ne quebe belezrebe̱ꞌ nu benneꞌ gutie̱ꞌ le̱ꞌ. 12 Chee̱ le̱ naꞌ gataꞌ xel-laꞌ dxebé xabáa.  





















Apocalipsis 12, 13

622

¡Le be leꞌe zrale xabáa! ¡Edxugua benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, ne laweꞌ nísadauꞌ laweꞌ da ba blaꞌ da xriwe̱ꞌ naga zúale, dute̱ xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ na, laweꞌ da neze na xáteꞌga ne de̱ chee̱ na! 13 Gate guque beꞌe da xriwe̱ꞌ ba buluzale̱ꞌ na lu xe̱zr la xu, naꞌ gudxéꞌ nau na nuꞌula naꞌ guzane̱ꞌ bi biudu naꞌ. 14 Nuꞌula naꞌ bulunézruje̱ꞌ le̱ꞌ chupa xrile̱ꞌ zren ca xrila bsia chee̱ gaca xexiaje̱ꞌ xezue̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, zituꞌ naga zua be̱ snia schanniꞌ naꞌ, naꞌ bulugawe̱ꞌ le̱ꞌ laweꞌ chun iza xugachaj. 15 Be̱ snia schanniꞌ naꞌ bexé̱bebaꞌ nisa chee̱ be̱nbaꞌ tu xe̱gu chee̱ gua na nuꞌula naꞌ. 16 Gúcale̱ xe̱zr la xu nuꞌula naꞌ. Bzra xe̱zr la xu, naꞌ gude̱be na xe̱gu naꞌ bexe̱be be̱ snia schanniꞌ naꞌ. 17 Chee̱ le̱ naꞌ bzráꞌle̱ꞌe̱ da xriwe̱ꞌ nuꞌula naꞌ, naꞌ guxíaj na xeajtíl-lale̱ na xrtia nuꞌula naꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ da bdxixruj beꞌe Dios, ne dxelexeche̱be̱ꞌ ca naca chee̱ Jesucristo.  









13

Chupa be̱ xixreꞌ snia caꞌ 1 Nadxa

guzéaꞌ dxuꞌa nísadauꞌ, ne bleꞌedaꞌ bdxuaj tu be̱ xixreꞌ snia lu nísadauꞌ naꞌ, zua gazre xíchajbaꞌ, ne chi lúzubaꞌ. Zria tu tu lúzubaꞌ naꞌ tu da zaca, naꞌ daꞌ tu labaꞌ xíchajbaꞌ caꞌ da dxecuide Dios. 2 Be̱ xixreꞌ snia nigá nácabaꞌ ca tu be̱zrtauꞌ, naꞌ níꞌabaꞌ zaj naca na wal-la ca niꞌa oso, naꞌ dxúꞌabaꞌ naca na ca dxuꞌa be̱zre xixreꞌ. Be̱ snia schanniꞌ bnézrujbaꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱baꞌ, ne lataj blau chee̱baꞌ, ne xel-laꞌ waca chee̱baꞌ lu naꞌ be̱ snia naꞌ nácabaꞌ ca be̱zrtauꞌ. 3 Zua tu we̱ꞌ tu xichaj be̱ xixreꞌ snia naꞌ nácabaꞌ ca be̱zrtauꞌ da gute na le̱baꞌ, naꞌ we̱ꞌ naꞌ bexaca na, naꞌ ca naca bénneache caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu belexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, ne zjácale̱ne̱ꞌ be̱ xixreꞌ snia naꞌ. 4 Bulucáꞌana szrene̱ꞌ be̱ snia schanniꞌ naꞌ laweꞌ da bnézrujbaꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ be̱ xixreꞌ naꞌ nácabaꞌ ca be̱zrtauꞌ, ne cáꞌanqueze bulucáꞌana szrene̱ꞌ be̱ xixreꞌ snia naꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―¿Núzraqueze naca ca be̱ xixreꞌ nigá, ne nu sequeꞌ tíl-lale̱ le̱baꞌ? 5 Nadxa da xriwe̱ꞌ be̱ na le̱baꞌ lataj gunne̱baꞌ dizraꞌ zriꞌa, naꞌ gunne̱baꞌ da cale̱la chee̱ Dios, ne gudápabaꞌ xel-laꞌ dxenná bea laweꞌ chupe xun beuꞌ. 6 Gunne̱baꞌ da cale̱la chee̱ Dios, ne chee̱ La Dios, ne chee̱ lataj láꞌazxa chee̱ꞌ, ne chee̱ benneꞌ caꞌ zaj  









623

Apocalipsis 13

zre̱ꞌe̱ xabáa. 7 Cáꞌanqueze guzibaꞌ xel-laꞌ dxenná bea tíl-lale̱baꞌ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios, ne gútete̱baꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ guzibaꞌ xel-laꞌ dxenná bea lu xúgute̱ cueꞌ bénneache, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xúgute̱ xe̱zre caꞌ, ne xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu caꞌ, ne benneꞌ dxelenné̱ꞌ dizraꞌ walazreꞌ cha chee̱ꞌ. 8 Xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu bulucáꞌana szrene̱ꞌ be̱ xixreꞌ snia naꞌ, benneꞌ caꞌ quebe zaj naxúaj le̱ꞌ lu xiche naga zaj naxúaj la benneꞌ caꞌ zaj nape̱ꞌ xel-laꞌ nabán, xiche naꞌ bzuaj Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ belutie̱ꞌ-baꞌ. 9 Che nu benneꞌ zua nague̱ꞌ, dxal-laꞌ xenne̱ꞌ dizraꞌ nigá. 10 Benneꞌ caꞌ dxelegúꞌe̱ bénneache lizre xia, cáꞌanqueze xelúꞌu benneꞌ caꞌ lizre xia, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelutie̱ꞌ benneꞌ nen xia nalá, cáꞌanqueze xelatie̱ꞌ lu xia nalá. Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ zren lazreꞌ, ne xeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios. 11 Gudé naꞌ bleꞌedaꞌ xetú be̱ xixreꞌ snia bdxúajbaꞌ lu xe̱zr la xu. Bea nigá zua chupa lúzubaꞌ zaj naca na ca luzu zrilaꞌ. Bea nigá gunne̱baꞌ ca be̱ snia schanniꞌ naꞌ. 12 Bea nigá nápabaꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea da napa be̱ nedxu naꞌ, gate zúabaꞌ lau be̱ nedxu naꞌ, naꞌ gunná beꞌebaꞌ ca naca bénneache zaj zre̱ꞌe̱ dute̱ xe̱zr la xu xulucáꞌana szrene̱ꞌ be̱ nedxu naꞌ, bea naꞌ bexaca we̱ꞌ chee̱baꞌ da naꞌ naca gute le̱baꞌ. 13 Be̱ gudxupeꞌ naꞌ be̱nbaꞌ xel-laꞌ waca zriꞌa caꞌ, ne be̱nbaꞌ bexruj xiꞌ zran xabáa lu xe̱zr la xu lau bénneache caꞌ. 14 Ne̱ chee̱ xel-laꞌ waca caꞌ da be̱nbaꞌ lau be̱ nedxu naꞌ, guzí xe̱baꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, naꞌ gunná beꞌebaꞌ benneꞌ caꞌ xelune̱ꞌ tu bedauꞌ ca naca be̱ nedxu naꞌ, bea naꞌ guzúa we̱ꞌ chee̱ xia nalá, naꞌ naca bánquezebaꞌ. 15 Be̱ gudxupeꞌ naꞌ guzibaꞌ xel-laꞌ dxenná bea gunézrujbaꞌ xel-laꞌ nabán bedauꞌ naꞌ naca na ca be̱ nedxu naꞌ, chee̱ nne̱ bedauꞌ naꞌ, ne gute na xúgute̱ benneꞌ quebe xulucáꞌana szrene̱ꞌ na. 16 Cáꞌanqueze bedauꞌ naꞌ gunná beꞌe na zriche tu da gunna bea na luzrgá u lu naꞌ zua xabe̱la chee̱ xúgute̱ bénneache, benneꞌ blau, ne benneꞌ quebe nu naca, ne benneꞌ gunníꞌa, ne benneꞌ xacheꞌ, ne benneꞌ zaj nadaꞌu, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ cáꞌaze. 17 Netú benneꞌ quebe gaca gaꞌuwe̱ꞌ ne gutie̱ꞌ che quebe zriche da naꞌ dxunna bea na le̱ꞌ, u la be̱ xixreꞌ snia naꞌ, u xrbaba ca naca labaꞌ. 18 Nu benneꞌ gulabe̱ꞌ da nigá dxal-laꞌ gaque̱ꞌ sina. Benneꞌ dxéajniꞌine̱ꞌ waca gulabe̱ꞌ ca naca xrbaba chee̱ labaꞌ. Naca na tuze ca naca xrbaba chee̱ bénneache, naꞌ xrbaba nigá naca na xrupa gaxúa ga xun xrupa.  























Apocalipsis 14

624

Da dxelul-la tu gaxúa tape xun cueꞌ chi gaxúa weaj benneꞌ

14

1 Gudé

naꞌ gunnáꞌa, naꞌ bleꞌedaꞌ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ ze̱ꞌ lu xiꞌa Sión. Tu zren nen Le̱ꞌ zaj zraꞌ tu gaxúa tape xun cueꞌ chi gaxúa weaj benneꞌ, zaj zriche luzrgue̱ꞌ La Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ, ne La Xre̱ꞌ. 2 Nadxa bendaꞌ tu da dxeninne na da zaꞌ xabáa, da dxeninne na ca schagaꞌ da dxelún zánete̱ xe̱gu caꞌ, ne ca schagaꞌ da dxun guziuꞌ gate dxenné̱le̱ꞌe̱ na, ne ca dxeninne naga zaj zraꞌ zánete̱ benneꞌ dxelínnie̱ꞌ da caꞌ cun zríadiꞌi na du. 3 Belul-le̱ꞌ tu da cube dxuꞌa lataj blau naga dxeꞌ Dios, ne lau tapa benneꞌ caꞌ zaj zua nabanczeꞌ, ne lau tape dxua benneꞌ gula caꞌ. Netú benneꞌ xezica quebe guca gul-le̱ꞌ ca naca da naꞌ belul-le̱ꞌ. Dxaca dxelul-le na benneꞌ tu gaxúa tape xun cueꞌ chi gaxúa weaj, benneꞌ caꞌ gulelé̱ꞌ láwela benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu. 4 Benneꞌ caní quebe gulezúale̱ne̱ꞌ nuꞌula chee̱ benneꞌ xula, san belexegáꞌana chawe̱ꞌ, naꞌ zjácale̱ne̱ꞌ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ gátete̱ze zéaje̱ꞌ. Benneꞌ caní gulelé̱ꞌ láwela bénneache, ne zaj naque̱ꞌ lau Dios ca tu da blaudxa chee̱ da dxezidxu, da dxuzúadxu lau Dios, ne lau Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. 5 Cabataꞌ dxelún lazre̱ꞌ, naꞌ zaj naque̱ꞌ du lazreꞌ dxuꞌa lataj blau naga dxeꞌ Dios.  







Dizraꞌ da dxuluzén chunna gubáz chee̱ xabáa bénneache 6 Nadxa

bleꞌedaꞌ xetú gubáz chee̱ xabáa dxedé̱ꞌ lu beꞌ zran xabáa, nape̱ꞌ dizraꞌ chaweꞌ da chadía chacanna, chee̱ guzenne̱ꞌ na benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, benneꞌ xúgute̱ cueꞌ bénneache, ne benneꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu, ne xúgute̱ xe̱zre, ne benneꞌ dxelenné̱ꞌ dizraꞌ walazreꞌ cha chee̱ꞌ. 7 Gubáz naꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―Le zrebe Dios, ne le güe láꞌana Le̱ꞌ laweꞌ da ba bzrin zra guchiꞌa Le̱ꞌ chee̱ bénneache. Le gucáꞌana szren Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ xabáa, ne xe̱zr la xu, ne nísadauꞌ, ne beaj caꞌ. 8 Xetú gubáz chee̱ xabáa zéaje̱ꞌ cuzru gubáz chee̱ xabáa nedxu naꞌ, dxenné̱ꞌ: ―¡Ba guzría xiꞌ! ¡Ba guzría xiꞌ xe̱zre Babilonia, xe̱zre zren naꞌ, laweꞌ da bulusuzreꞌ benneꞌ xe̱zre caꞌ, ne benneꞌ dute̱ xe̱zr la xu nen da naca ca xrise uva wal-la chee̱ da sban da dxelune̱ꞌ! 9 Xetú gubáz chee̱ xabáa zéaje̱ꞌ cuzru gubáz chupa caꞌ, dxenné̱ꞌ zizraj: ―¡Che nu benneꞌ dxucáꞌana szrene̱ꞌ be̱ snia naꞌ, ne bedauꞌ chee̱baꞌ, ne guꞌe̱ lataj zriche luzrgue̱ꞌ u ne̱ꞌe̱ labaꞌ, 10 benneꞌ nigá  







625

Apocalipsis 14

tée̱ꞌ lu da ba xaꞌ da nucueza Dios lu xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ꞌ, naꞌ saca ziꞌe̱ lu xiꞌ chee̱ da dxuzézxele̱ꞌe̱ na lau gubáz chee̱ xabáa caꞌ chee̱ Dios, ne lau Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ! 11 ¡Zren chee̱ xiꞌ, naga saca ziꞌe̱, cuen na chadía chacanna, naꞌ xelezaca ziꞌ te zra ne chizrela benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ be̱ snia naꞌ, ne bedauꞌ chee̱baꞌ, ne dxeluꞌe̱ lataj zriche labaꞌ luzrgue̱ꞌ! 12 ¡Chee̱ le̱ naꞌ, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios, ne dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ ca nadxixruj beꞌene̱ꞌ, ne zjácale̱ne̱ꞌ da naca chee̱ Jesús, dxal-laꞌ xelaque̱ꞌ zren lazreꞌ! 13 Nadxa bendaꞌ chiꞌi tu benneꞌ da za xabáa. Dxe̱ꞌe̱ nedaꞌ: ―Bzuaj da nigá: Naꞌa, ne lu da za zaꞌ ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ gate caꞌ xelute bénneache le̱ꞌ laweꞌ da dxeléajle̱ꞌe̱ chee̱ Xránadxu. Beꞌ Láꞌazxa dxenné̱ꞌ: “¡Caꞌ naca na, laweꞌ da xelexezíꞌ lazre̱ꞌ ca naca lu zrin da belune̱ꞌ, naꞌ da xrlátaje da belune̱ꞌ zeajle̱ na benneꞌ caꞌ!”  





Lina chee̱ xe̱zr la xu 14 Nadxa

gunáꞌa, naꞌ bleꞌedaꞌ tu beuj chiche, naꞌ laweꞌ beuj naꞌ dxeꞌ tu benneꞌ naque̱ꞌ ca Bénneaꞌ gulje̱ꞌ bénneache. Zria tu da naca na oro xíchaje̱ꞌ, ne nuxre̱ꞌ tu xia nalá. 15 Bdxuaj tu gubáz chee̱ xabáa lu xudauꞌ da zua xabáa, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj. Dxe̱ꞌe̱ bénneaꞌ dxeꞌe̱ laweꞌ beuj: ―¡Bchine xia nalá chiuꞌ, ne becáꞌa lina, laweꞌ da ba bzrin zra, naꞌ lina chee̱ xe̱zr la xu ba guca na! 16 Nadxa bénneaꞌ dxeꞌe̱ laweꞌ beuj naꞌ gudine̱ꞌ xia nalá chee̱ꞌ naꞌ, naꞌ bequé̱ꞌe̱ lina chee̱ xe̱zr la xu. 17 Nadxa xetú gubáz chee̱ xabáa bdxuaje̱ꞌ xudauꞌ da zua xabáa, nuxre̱ꞌ tu xia nalá. 18 Xetú gubáz chee̱ xabáa bdxuaje̱ꞌ lu cugu, gubáz chee̱ xabáa naꞌ nape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea lu xiꞌ, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj. Dxe̱ꞌe̱ gubáz chee̱ xabáa naꞌ nuxre̱ꞌ xia nalá: ―¡Bchine xia nalá chiuꞌ naꞌ, ne becáꞌa uva caꞌ da zaj de̱n lu xe̱zr la xu laweꞌ da ba güé na! 19 Naꞌ gubáz chee̱ xabáa naꞌ gudine̱ꞌ xia nalá chee̱ꞌ laweꞌ xe̱zr la xu, ne bequé̱ꞌe̱ uva caꞌ da zaj de̱ lu xe̱zr la xu da zéaje̱ na benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj, naꞌ bzre̱ꞌe̱ na naga xelesíe̱ꞌ na, da naꞌ zéaje̱ na da ba xaꞌ da nucueza Dios chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. 20 Uva caꞌ gulesíe̱ꞌ na naga dxedxuaj xe̱zre, naꞌ naga dxelesíe̱ꞌ na bdxuaj dxen chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj da gulén na cátite sibe zua dxuꞌa bzrinaꞌ, naꞌ guzáꞌ dxen naꞌ cátite sadxu du gazre zra.  











Apocalipsis 15, 16

15

626

Gubáz chee̱ xabáa caꞌ zaj nuxre̱ꞌ gazre da ba xaꞌ da xuluzále̱ꞌ xe̱zr la xu 1 Bleꞌedaꞌ

xabáa xetú da zrente̱ da xebánedxu, beleláꞌ gazre gubáz chee̱ xabáa zaj nuxre̱ꞌ gazre da ba xaꞌ bze̱be, da zaj naca na naga cheajse̱te̱ xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ Dios. 2 Cáꞌanqueze bleꞌedaꞌ tu da naca na ca nísadauꞌ da naca na ca xiaj esaꞌ, ne nachixre na xiꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ quebe gulezí lu ne̱ꞌe̱ da naca na chee̱ be̱ snia naꞌ, ne da nacan chee̱ bedauꞌ chee̱baꞌ, ne xrbaba chee̱ labaꞌ, zaj ze̱ꞌ lu nísadauꞌ naꞌ da naca na ca xiaj esaꞌ, zaj nuxre̱ꞌ da caꞌ con zríadiꞌi na du da ba bnezruj Dios le̱ꞌ. 3 Dxelul-le̱ꞌ da bil-la Moisés, benneꞌ we̱n zrin chee̱ Dios, ne da dxul-la Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ, da dxenná na: Da zrente̱, ne da dxebánedxu zaj naca xúgute̱ da ba be̱nuꞌ Lueꞌ. Xran, nacuꞌ Dios napuꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea. Xrlátaje̱, ne li lazreꞌ zaj naca xrba chiuꞌ Lueꞌ. Nacuꞌ Wenná Bea chee̱ dute̱ xe̱zr la xu. 4 ¿Núzraqueze quebe zrebe Lueꞌ, Xran? ¿Núzraqueze quebe güe láꞌana Lueꞌ? Tuze Lueꞌ nacuꞌ láꞌazxa. Xeleláꞌ benneꞌ dute̱ xe̱zr la xu, naꞌ xulucáꞌana szrene̱ꞌ Lueꞌ, laweꞌ da ba beleléꞌene̱ꞌ da xrlátaje̱ da nunuꞌ. 5 Gudé naꞌ gunnáꞌa ne bleꞌedaꞌ bxalaj xudauꞌ da zua na xabáa, naga zua lataj naga zaj naxúaj da caꞌ bdxixruj beꞌe Dios. 6 Lu xudauꞌ naꞌ beledxúaj gazre gubáz chee̱ xabáa caꞌ zaj nuxre̱ꞌ gazre da ba xaꞌ. Zra lane̱ꞌ zaj nacue̱ꞌ naca na ladxeꞌ zaca, da naca na baꞌa, ne dxelácatite na, naꞌ zaj nasíe̱ꞌ lachuꞌe̱ bazxu da naca na oro. 7 Nadxa tu benneꞌ laduj tapa benneꞌ zaj naca bánqueze̱ꞌ bnézruje̱ꞌ tu tu gubáz gazre caꞌ tu xéꞌena bzri da naca na oro, ne zaj nazrate̱ na da ba xaꞌ da nucueza Dios, Bénneaꞌ zue̱ꞌ chadía chacanna. 8 Guzrate̱ xudauꞌ naꞌ nen zren chee̱ xiꞌ da dxuléꞌe na ca zaj naca xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ dxenná bea chee̱ Dios, naꞌ netú benneꞌ quebe guca chuꞌe̱ ga naꞌ cadxa gudé chee̱ da gazre da ba xaꞌ caꞌ da zaj nuxru gazre gubáz chee̱ xabáa caꞌ.  











16

Da gazre da ba xaꞌ caꞌ 1 Nadxa

bendaꞌ chiꞌi tu benneꞌ gunné̱ꞌ zizraj lu xudauꞌ. Dxe̱ꞌe̱ gazre gubáz chee̱ xabáa caꞌ:

627

Apocalipsis 16

―Le chjaca, le cheajzala da ba xaꞌ caꞌ lu xe̱zr la xu, da caꞌ nucueza Dios. 2 Naꞌ guxéaj gubáz chee̱ xabáa nedxu, xeajlatje̱ꞌ xéꞌena bzri chee̱ꞌ laweꞌ xe̱zr la xu, naꞌ xúgute̱ bénneache, benneꞌ zaj nazriche luzrgue̱ꞌ la be̱ snia naꞌ, ne dxulucáꞌana szrene̱ꞌ bedauꞌ chee̱baꞌ, gulebía we̱ꞌ lu be̱laꞌ dxen chee̱ benneꞌ caꞌ da gulále̱ꞌe̱ na. 3 Gubáz gudxupeꞌ xeajlatje̱ꞌ xéꞌena bzri chee̱ꞌ lu nísadauꞌ, naꞌ nísadauꞌ naꞌ bexaca na dxen ca dxen chee̱ benneꞌ gate, naꞌ gulate xúgute̱ bea zaj naca banbaꞌ lu nísadauꞌ naꞌ. 4 Gubáz guxunneꞌ xeajlatje̱ꞌ xéꞌena bzri chee̱ꞌ lu xe̱gu nisa caꞌ, ne lu beaj caꞌ, naꞌ belexaca na dxen. 5 Naꞌ bendaꞌ chiꞌi tu gubáz chee̱ xabáa dxenná beꞌene̱ꞌ nisa caní, gunné̱ꞌ: ―Xran, Dios Láꞌazxa, zúaquezuꞌ, ne guzúaquezuꞌ. Xrlátaje̱ nacuꞌ laweꞌ da guchuguꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ guca caní, 6 laweꞌ da bululalje̱ꞌ dxen chee̱ benneꞌ chiuꞌ caꞌ, ne chee̱ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chiuꞌ, naꞌ naꞌa dxuxíꞌajuꞌ benneꞌ caní dxen laweꞌ da caní zaj naca chee̱ꞌ xeléꞌaje̱ꞌ. 7 Cáꞌanqueze bendaꞌ chiꞌi tu benneꞌ zue̱ꞌ lu cugu, dxenné̱ꞌ: ―Caꞌ naca na, Xran. Nacuꞌ Dios napuꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea. Ba bchiꞌu chee̱ bénneache caꞌ ca naca da li, ne da xrlátaje̱. 8 Gubáz gudapeꞌ xeajlatje̱ꞌ xéꞌena bzri chee̱ꞌ lau gubizra, naꞌ gubizra guzí na lataj guzezxe na bénneache caꞌ nen xiꞌ chee̱ na. 9 Xúgute̱ bénneache gulézxele̱ꞌe̱, ne quebe belexebíꞌi lazre̱ꞌ, ne quebe belúe láꞌane̱ꞌ Dios, san gulenné̱ꞌ da cale̱la chee̱ Bénneaꞌ nucueze̱ꞌ da ba xaꞌ naꞌ. 10 Gubáz gázxue xeajlatje̱ꞌ xéꞌena bzri chee̱ꞌ laweꞌ lataj naga dxeꞌ be̱ xixreꞌ snia, naꞌ naga dxenná beabaꞌ guchul-la na. Bénneache caꞌ gulagu xaꞌa luzre̱ꞌ lu xel-laꞌ dxudía chee̱ꞌ, 11 ne quebe bulusane̱ꞌ da zrinnaj da dxelune̱ꞌ. Gulenné̱ꞌ da cale̱la chee̱ Dios zue̱ꞌ xabáa, laweꞌ da dxelezaque̱ꞌ caní ne̱ chee̱ we̱ꞌ da zaj zria be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ caꞌ. 12 Gubáz xrupe xeajlatje̱ꞌ xéꞌena bzri chee̱ꞌ laweꞌ xe̱gu zren le̱ na Eufrates, naꞌ nisa xe̱gu naꞌ bebizre na, chee̱ xalaj tu neza naga xeledé benneꞌ dxjaca wedil-la chee̱ benneꞌ wenná bea caꞌ záꞌaque̱ꞌ naga dxalaj gubizra. 13 Nadxa bleꞌedaꞌ beledxúaj chunna beꞌ xriwe̱ꞌ dxuꞌa be̱ snia schanniꞌ, ne dxuꞌa be̱ xixreꞌ snia naꞌ, ne dxuꞌa benneꞌ dxenné̱ꞌ waláz chee̱baꞌ. Beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ zaj naca na ca bluzru caꞌ. 14 Beꞌ xriwe̱ꞌ caní belún na xel-laꞌ waca zriꞌa caꞌ, naꞌ beledxúaj na  

























Apocalipsis 16, 17

628

chee̱ xulutupa na xúgute̱ benneꞌ wenná bea chee̱ xe̱zr la xu, chee̱ chjaque̱ꞌ lu wedil-la chee̱ zra zren chee̱ Dios, Bénneaꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea. 15 Dxenná Xránadxu: ―Le naꞌ xque, nedaꞌ xidaꞌ gate quebe dxebézale nedaꞌ, ca zaꞌ tu benneꞌ gubán. Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ zue̱ꞌ ban lazreꞌ ne nupé̱ꞌe̱ lázrdawe̱ꞌ ca tu benneꞌ dxuxúe̱ꞌ zra lane̱ꞌ chee̱ quebe te̱ꞌ gala xídeze, ne quebe xeduéꞌene̱ꞌ lau bénneache. 16 Nadxa beledube̱ꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ lu lataj naga le̱ na Armagedón nen dizraꞌ hebreo. 17 Gubáz gazre naꞌ xeajlatje̱ꞌ xéꞌena bzri chee̱ꞌ lu beꞌ, naꞌ lu xudauꞌ da zua xabáa ben tu chiꞌi benneꞌ dxenné̱ꞌ zizraj, da za na lataj blau naga dxeꞌ Dios, dxenné̱ꞌ: ―Bache naca na. 18 Nadxa gule̱pe xesa, ne guleninne na, ne gulenné̱ guziuꞌ, naꞌ lu xe̱zr la xu guzrúꞌle̱ꞌe̱ ca netú lasa quebe ne xruꞌ, naꞌ gulálate̱ zaj zraꞌ bénneache lu xe̱zr la xu. 19 Xe̱zre zrentauꞌ naꞌ guzrá na chunna cueꞌ, naꞌ xe̱zre caꞌ zaj nita lu xe̱zr la xu gulebía xi na, naꞌ xeajsá lazreꞌ Dios benneꞌ caꞌ chee̱ xe̱zre zrentauꞌ naꞌ le̱ na Babilonia chee̱ xeledée̱ꞌ lu da ba xaꞌ zren da nucueza Dios lu xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ꞌ. 20 Xúgute̱ xe̱zr la xu caꞌ da naxechaj nísadauꞌ, ne xúgute̱ xiꞌa caꞌ belexenite na. 21 Cáꞌanqueze belexruj zran xabáa xiaj bezxeꞌ zriꞌa laweꞌ bénneache caꞌ, da dxeláꞌa na ca tu gaxúa xia weaj, naꞌ bénneache caꞌ gulenné̱ꞌ da cale̱la chee̱ Dios ne̱ chee̱ da ba xaꞌ da gulezaque̱ꞌ, laweꞌ da guca na tu da ba xaꞌ zrente̱.  













17

Dios dxuzría xiꞌe̱ nuꞌula dxúnle̱ꞌe̱ da sban 1 Nadxa

blaꞌ tu gubáz chee̱ gazre gubáz chee̱ xabáa caꞌ, gubáz caꞌ bululátaje̱ꞌ xéꞌena bzri caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Gudá, naꞌ guléꞌedaꞌ lueꞌ ca naca da ba xaꞌ da sacaꞌ nuꞌula naꞌ dxúnle̱ꞌe̱ da sban, nuꞌula naꞌ dxeꞌe̱ laweꞌ nísadauꞌ caꞌ. 2 Benneꞌ wenná bea caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu dxelune̱ꞌ da sban nen nuꞌula naꞌ, naꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu zaj naque̱ꞌ ca benneꞌ dxelezuzreꞌ laweꞌ da dxelune̱ꞌ da sban nen nuꞌula naꞌ. 3 Nadxa, lu da bleꞌe Beꞌ Láꞌazxa nedaꞌ, gubáz chee̱ xabáa naꞌ guché̱ꞌe̱ nedaꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, naꞌ lataj naꞌ bleꞌedaꞌ tu nuꞌula zrie̱ꞌ cuzru tu be̱ xixreꞌ schanniꞌ xrna, naꞌ zaj naxúaj lu be̱laꞌ dxen chee̱baꞌ labaꞌ schanniꞌ caꞌ, da caꞌ dxecuide Dios, naꞌ zaj naca gazre xíchajbaꞌ, ne chi lúzubaꞌ. 4 Nuꞌula nigá nacue̱ꞌ zra  





629

Apocalipsis 17

lane̱ꞌ bzawe, ne da xrna, naꞌ lechítaje̱ chee̱ꞌ zaj naca na oro, ne xiaj xrtante̱, ne bga caꞌ. Nuxre̱ꞌ tu xéꞌena bzri da naca na oro da nazrate̱ na da sgute caꞌ, ne da sban da dxune̱ꞌ. 5 Naxúaj luzrgue̱ꞌ ca le̱ꞌ, da dxenná na: Babilonia, Xe̱zre Szrentauꞌ, Xrnaꞌ Xúgute̱ Nuꞌula Caꞌ Dxelune̱ꞌ Da Sban, ne Xúgute̱ Da Sgute Da De̱ Xe̱zr La Xu. 6 Nadxa bleꞌedaꞌ nuꞌula naꞌ dxezúzrene̱ꞌ nen dxen chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios, ne chee̱ benneꞌ caꞌ belute bénneache le̱ꞌ laweꞌ da belexeche̱be̱ꞌ chee̱ Jesús. Gate bleꞌedaꞌ da naꞌ, bebánele̱ꞌe̱daꞌ. 7 Nadxa gubáz chee̱ xabáa naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―¿Bizr chee̱ naꞌ dxebánenuꞌ? Guléꞌedaꞌ lueꞌ ca naca da nagache chee̱ nuꞌula nigá, ne chee̱ be̱ xixreꞌ schanniꞌ naꞌ núabaꞌ le̱ꞌ, bea naꞌ zaj napa gazre xíchajbaꞌ, ne chi lúzubaꞌ. 8 Be̱ xixreꞌ schanniꞌ naꞌ bléꞌenuꞌ, nácabaꞌ tu be̱ zúabaꞌ nédxute̱, na naꞌa québedxa zúabaꞌ. Wagüenbaꞌ lu lataj chul-la nédxudxa ca za gátebaꞌ tu chíꞌizqueze. Benneꞌ zaj zraꞌ xe̱zr la xu, ne quebe zaj naxúaj le̱ꞌ lu xiche chee̱ xel-laꞌ nabán ca be̱nte̱ Dios xe̱zr la xu, xelexebánele̱ꞌe̱ne̱ꞌ gate xeleléꞌene̱ꞌ bea nigá, be̱ zúaqueze nédxute̱, naꞌ naꞌa québedxa zúabaꞌ, naꞌ welaꞌbaꞌ. 9 ’Nigá de̱ lateꞌ da guléꞌedaꞌ benneꞌ xeléajniꞌine̱ꞌ na. Gazre xíchajbaꞌ caní zaj zéaje̱ na gazre xiꞌa naga dxenná bea nuꞌula naꞌ. 10 Cáꞌanqueze xíchajbaꞌ caꞌ zaj zéaje̱ na gazre benneꞌ wenná bea. Gazxuꞌ benneꞌ wenná bea caní ba gulatie̱ꞌ. Tu benneꞌ caꞌ dxenná beꞌe̱ naꞌa, naꞌ xetue̱ꞌ quebe ne xide̱ꞌ. Gate laꞌ benneꞌ bze̱be nigá, québedxa súateque̱ꞌ schaꞌ. 11 Be̱ xixreꞌ schanniꞌ naꞌ, be̱ zúabaꞌ nédxute̱, naꞌ naꞌa québedxa zúabaꞌ, zéaje̱ na benneꞌ xrunuꞌ naque̱ꞌ benneꞌ wenná bea. Naque̱ꞌ tu benneꞌ ládujla benneꞌ gazre caꞌ, naꞌ te naꞌ gatie̱ꞌ tu chíꞌizqueze. 12 ’Chi lúzu be̱ xixreꞌ snia naꞌ da bléꞌenuꞌ zaj naca na chi benneꞌ wenná bea caꞌ, benneꞌ quebe ne xelezú lawe̱ꞌ xelenná beꞌe̱, naꞌ xelezíꞌe̱ xel-laꞌ dxenná bea xelaque̱ꞌ wenná bea tu chíꞌidauꞌze tu zren nen be̱ xixreꞌ schanniꞌ naꞌ. 13 Benneꞌ chi wenná bea caní zaj nune̱ꞌ tuze dizraꞌ, naꞌ xulunézruje̱ꞌ xel-laꞌ szren chee̱ꞌ, ne xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ lu naꞌ bénneaꞌ naque̱ꞌ be̱ xixreꞌ schanniꞌ naꞌ. 14 Benneꞌ caní xeledíl-lale̱neꞌ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ, naꞌ Benneꞌ nigá guzría xiꞌe̱ benneꞌ wenná bea caꞌ, laweꞌ da naca Le̱ꞌ Benneꞌ Wenná Bea chee̱ benneꞌ wenná bea caꞌ, ne Xrane benneꞌ zaj naque̱ꞌ xrane bénneache, naꞌ benneꞌ caꞌ zrále̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ, gunné̱ Dios le̱ꞌ, ne guqué̱ꞌe̱ le̱ꞌ, naꞌ zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ.  



















Apocalipsis 17, 18

630

15 Cáꞌanqueze

gubáz chee̱ xabáa naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Nísadauꞌ caꞌ bléꞌenuꞌ, naga dxeꞌ nuꞌula naꞌ dxúnle̱ꞌe̱ da sban, zaj naca na xe̱zre bénneache caꞌ, ne benneꞌ dxelenné̱ꞌ dizraꞌ walazreꞌ cha chee̱ꞌ, ne benneꞌ zane cueꞌ xe̱zr la xu. 16 Chi lúzubaꞌ naꞌ bléꞌenuꞌ xichaj be̱ xixreꞌ schanniꞌ naꞌ, da zaj naca na chi benneꞌ wenná bea caꞌ, xelecuídene̱ꞌ nuꞌula naꞌ dxúnle̱ꞌe̱ da sban, naꞌ xelebéaj xíchaje̱ꞌ le̱ꞌ, ne xulucáꞌane̱ꞌ le̱ꞌ gala xídeze. Xelawe̱ꞌ be̱laꞌ dxen chee̱ꞌ, ne xuluzezxe̱ꞌ le̱ꞌ lu xiꞌ. 17 Dios bzue̱ꞌ lu lázrdau benneꞌ wenná bea caꞌ xelune̱ꞌ ca da dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ, gate belune̱ꞌ tuze dizraꞌ, ne bulunézruje̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ lu naꞌ bénneaꞌ naque̱ꞌ be̱ xixreꞌ schanniꞌ naꞌ, cadxa gaca ca da ba gunná Dios. 18 Nuꞌula naꞌ bléꞌenuꞌ naque̱ꞌ Babilonia, xe̱zre zrentauꞌ naꞌ dxenná beꞌe na benneꞌ wenná bea caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu.  





18

Dxebía xiꞌ xe̱zre Babilonia 1 Gudé

naꞌ bleꞌedaꞌ betaj xetú gubáz chee̱ xabáa, nápale̱ꞌe̱ xel-laꞌ dxenná bea, naꞌ bseníꞌ xel-laꞌ szren chee̱ꞌ lu xe̱zr la xu. 2 Naꞌ gunné̱ꞌ zizraj: ―Ba guzría xiꞌ. Ba guzría xiꞌ Babilonia, xe̱zre zrentauꞌ naꞌ, ne ba bexaca na lataj naga zaj zraꞌ da xriwe̱ꞌ caꞌ, ne lataj naga zaj zraꞌ xúgute̱ cueꞌ beꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ, ne lataj naga zaj zraꞌ be̱ zua xrila, be̱ schanniꞌ caꞌ, ne be̱ sgute caꞌ. 3 Xúgute̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ tu tu cueꞌ xe̱zr la xu zaj naque̱ꞌ ca benneꞌ dxelezuzreꞌ, laweꞌ da dxelune̱ꞌ da sban da dxaca xe̱zre naꞌ, naꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu belune̱ꞌ da sban da dxaca xe̱zre naꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelútiꞌe gulaque̱ꞌ benneꞌ gunníꞌa ne̱ chee̱ da zante̱ da gulezá lazreꞌ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ. 4 Nadxa bendaꞌ chiꞌi xetú benneꞌ da za xabáa, dxenné̱ꞌ: ―Le dxuaj xe̱zre naꞌ, leꞌe, nácale chiaꞌ, chee̱ quebe gácale benneꞌ caꞌ tuze lu dul-la da dxelune̱ꞌ, ne chee̱ quebe tele lu da ba xaꞌ da xelezaca benneꞌ caꞌ. 5 Dul-la chee̱ benneꞌ caꞌ ba guxán na, naꞌ zaj naca na ca tu da ba bgula, da ba bzrinte̱ na zran xabáa, naꞌ Dios ba xeajsá lazre̱ꞌ ca naca da zrinnaj da dxelún benneꞌ caꞌ. 6 Dios gunézruje̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ cáte̱ze da bulunézruje̱ꞌ chee̱ benneꞌ xula, ne xunézruje̱ꞌ le̱ꞌ chupa cuenla ca da zrinnaj da belune̱ꞌ. Ba nucueze̱ꞌ da xelezaque̱ꞌ da nácale̱ꞌe̱dxa ziꞌ ca da bulusaque̱ꞌ benneꞌ xula. 7 Gudée̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu da ba xaꞌ, ne gudée̱ꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ cáte̱ze naꞌ belune̱ꞌ. Buluzúa cuine̱ꞌ lu xel-laꞌ szren, ne gulezúe̱ꞌ lu xel-laꞌ  











631

Apocalipsis 18

dxelexezaca ba lazreꞌ chee̱ꞌ, laweꞌ da dxelenné̱ꞌ lu lázrdawe̱ꞌ: Dxéꞌentuꞌ nigá dxenná béantuꞌ. Quebe nácantuꞌ we̱ze̱be, ne quebe bi sácantuꞌ. 8 Chee̱ le̱ naꞌ, tuze zra xelezrín da ba xaꞌ caꞌ da xelezaque̱ꞌ, xel-laꞌ gute, ne xel-laꞌ ziꞌ, ne xel-laꞌ dxedún, naꞌ xelezxe̱ꞌ lu xiꞌ, laweꞌ da napa Xránadxu Dios dute̱ xel-laꞌ dxenná bea, naꞌ naque̱ꞌ Bénneaꞌ guchugue̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ xelezaque̱ꞌ caní. 9 Benneꞌ wenná bea caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, ne belúnle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ da sban ne da belexezaca ba lazre̱ꞌ, xelebezre xache̱ꞌ gate xeleléꞌene̱ꞌ ca naca zren chee̱ xe̱zre naꞌ, da dxezxe na. 10 Welezé̱ꞌ zítuꞌla laweꞌ da xelezrebe̱ꞌ xelezaque̱ꞌ ca da dxelezaca benneꞌ caꞌ, naꞌ xelenné̱ꞌ: ―Baxacheꞌ nácale leꞌe, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre zrentauꞌ, Babilonia, laweꞌ da chadite̱ blaꞌ da ba xaꞌ da dxezácale. 11 Cáꞌanqueze benneꞌ caꞌ dxelútiꞌe, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, welebezre̱ꞌ, ne welebezre xáchequeze̱ꞌ ca naca da dxaca chee̱ xe̱zre naꞌ, laweꞌ da québedxa nu chiláꞌ benneꞌ siꞌe̱ da dxelutiꞌe̱, 12 da zaj naca oro, ne plata, ne xiaj xrtante̱ caꞌ, ne bga caꞌ, ne ladxeꞌ zaca caꞌ, ne ladxeꞌ bzawe ne da xrna, ne xúgute̱ cueꞌ xaga caꞌ dxelelále̱ꞌe̱ na zixre, ne zrita xrtante̱, ne xaga xrtante̱, ne xia gache, ne xia, ne xiaj esaꞌ, 13 ne lacu zixre, ne xíxreꞌdauꞌ dxelále̱ꞌe̱ na zixre, ne xala, ne da caꞌ dxelelále̱ꞌe̱ na zixre, ne xrise uva wala, ne za xel-laꞌ wagu, ne xrte xezaj, ne zruaꞌ xtila, ne be̱ xixreꞌ, be̱ dxelúa xuaꞌ, ne zrilaꞌ caꞌ, ne bzrinaꞌ caꞌ, ne da caꞌ dxudé xua, ne benneꞌ caꞌ dxelútiꞌe̱ le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ gunníꞌa caꞌ. 14 Benneꞌ caní xelé̱ꞌe̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ: ―Naꞌa québedxa gápale da zixre caꞌ da zácale̱ꞌe̱ na da bdánnele̱ꞌe̱le, ne ba bnítele tu chíꞌizqueze xúgute̱ xel-laꞌ gunníꞌa chee̱le, ne da xrtante̱ chee̱le. 15 Benneꞌ caꞌ belútiꞌe̱ da caꞌ xelezé̱ꞌ zítuꞌla laweꞌ da dxelezrebe̱ꞌ xelezaque̱ꞌ ca da dxelezaca benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ, naꞌ xelebezre̱ꞌ, ne xelebezre xáchequeze̱ꞌ, 16 naꞌ xelenné̱ꞌ: ―Baxacheꞌ zaj naca benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre zrentauꞌ naꞌ. Gulaque̱ꞌ ca tu nuꞌula nacue̱ꞌ ladxeꞌ zácale̱ꞌe̱ da bzawe, ne da  













Apocalipsis 18, 19

632

xrna, ne nazíꞌe̱ lechítaje̱ da naca na oro, ne xiaj xrtante̱, ne bga caꞌ. 17 Chadite̱ benite xel-laꞌ gunníꞌa naꞌ, ne guxezxe na. Xúgute̱ benneꞌ xrane da caꞌ dxeledán laweꞌ nísadauꞌ, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ luꞌule na, ne benneꞌ dxulusé̱ꞌe̱ da caꞌ dxeledán laweꞌ nísadauꞌ, ne benneꞌ dxelune̱ꞌ zrin lu nísadauꞌ belezé̱ꞌ zítuꞌla, 18 naꞌ gate beleléꞌene̱ꞌ zren chee̱ xe̱zre naꞌ dxezxe na, naꞌ gulenné̱ꞌ zizraj: ―¿Bízraqueze xetú xe̱zre naca na da zren ca xe̱zre zrentauꞌ nigá? 19 Dute̱ xel-laꞌ dxelexewíꞌine lazreꞌ xuluzré̱ꞌe̱ xu xíchaje̱ꞌ caꞌ, ne xelebezre̱ꞌ, ne xelebezre xáchequeze̱ꞌ, xelenné̱ꞌ: ―Baxacheꞌ zaj naca benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre zrentauꞌ naꞌ. Nen xel-laꞌ gunníꞌa chee̱ benneꞌ caꞌ gulenniꞌa xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj nape̱ꞌ da caꞌ dxeledán laweꞌ nísadauꞌ. Chadite̱ guzría xiꞌ xe̱zre zrentauꞌ naꞌ. 20 Ca guca chee̱ xe̱zre naꞌ, le be, leꞌe zrale xabáa, ne leꞌe, gubáz chee̱ Cristo, ne leꞌe bchálajle waláz chee̱ Dios, ne xúgute̱le leꞌe nácale bi chee̱ Dios, laweꞌ da gate bzria xiꞌ Dios xe̱zre naꞌ, bebéaj lazre̱ꞌ da naca chee̱le leꞌe. 21 Nadxa tu gubáz chee̱ xabáa, gubáz nápale̱ꞌe̱ xel-laꞌ dxenná bea guchise̱ꞌ tu xiaj zren da naca na ca xiaj xiche, naꞌ bzale̱ꞌ na lu nísadauꞌ, gunné̱ꞌ: ―Cáꞌante cuía xiꞌ Babilonia, xe̱zre zrentauꞌ naꞌ, naꞌ québedxa nu léꞌequezdxa le̱ na, 22 ne québedxa nu xen la neza chee̱ xe̱zre naꞌ da caꞌ dxulugul-la bénneache, da can zríadiꞌi na du, ne bchiuj, ne luzu da dxulucuezre̱ꞌ, ne québedxa nu chiláꞌ gun zrin lu xe̱zre naꞌ, ne québedxa xen schaga da dxun da dxutu na. 23 Québedxa guseníꞌ netú xiꞌ lu xe̱zre naꞌ, ne québedxa xen laní chee̱ wechaga naꞌ ga naꞌ, lácala benneꞌ caꞌ belútiꞌe̱ lu xe̱zre naꞌ gulenná beꞌe̱ laweꞌ xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, ne gulezí xe̱ꞌe̱ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu nen xel-laꞌ wazráꞌ chee̱ꞌ. 24 Caní guca laweꞌ da lu xe̱zre naꞌ gulalaj dxen chee̱ benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne dxen chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios, ne dxen chee̱ benneꞌ caꞌ belute bénneache le̱ꞌ du ca naca xe̱zr la xu. 1 Gudé naꞌ bendaꞌ chiꞌi benneꞌ zan zaj zre̱ꞌe̱ xabáa, dxelenné̱ꞌ zizraj: ¡Gaca ba Dios! ¡Xel-laꞌ weselá, ne xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ dxenná bea zaj naca na chee̱ Dios chee̱dxu.  















19



633

Apocalipsis 19

2 Ca

dxuchiꞌa Le̱ꞌ, xrlátaje̱, ne li lazreꞌ naca na! ¡Ba bzria xiꞌe̱ xe̱zre naꞌ dxuléꞌe na nuꞌula naꞌ núnle̱ꞌe̱ da sban, nuꞌula naꞌ bxrínnaje̱ꞌ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ dute̱ xe̱zr la xu lu da sban da be̱ne̱ꞌ! ¡Dios ba bebéaj lazre̱ꞌ nuꞌula naꞌ laweꞌ da be̱tie̱ꞌ we̱n zrin caꞌ chee̱ Dios! 3 Nadxa gulenné̱ꞌ da xula: ―¡Gaca ba Dios laweꞌ da tu cuénzqueze zren chee̱ xe̱zre naꞌ dxezxe na! 4 Nadxa tape dxua benneꞌ gula caꞌ ne tapa benneꞌ ban caꞌ buluzú zribe̱ꞌ, naꞌ bulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios, Bénneaꞌ dxeꞌe̱ lataj blau naꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―¡Caꞌ naca na! ¡Gaca ba Dios! 5 Nadxa ben tu chiꞌi benneꞌ lu lataj blau naꞌ, dxenné̱ꞌ: ¡Le güe láꞌana Dios chee̱dxu, xúgute̱le leꞌe dxunle zrin chee̱ꞌ, ne dxezrébele Le̱ꞌ, leꞌe benneꞌ blau, ne benneꞌ quebe nu nácale!  





Laní chee̱ wechaga naꞌ chee̱ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ 6 Cáꞌanqueze

bendaꞌ tu da naca ca chiꞌi benneꞌ zan, ca dxeleninne zánete̱ xe̱gu, ne ca dxelenné̱le̱ꞌe̱ guziuꞌ caꞌ, dxelenné̱ꞌ: ¡Gaca ba Dios laweꞌ da ba guzú lau dxenná bea Xránadxu Dios, Benneꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea! 7 ¡Du be! ¡Béle̱ꞌe̱quezdxu, ne güe láꞌanadxu Le̱ꞌ! ¡Ba bzrin zra chee̱ laní wechaga naꞌ chee̱ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ! Nuꞌula naꞌ siꞌe̱ ba nupáꞌa cuínabeꞌ, 8 nuꞌula naꞌ naziꞌibeꞌ lataj nácubeꞌ ladxeꞌ zaca, da quebe nadxén na, ne dxácatite na. Ladxeꞌ zaca naꞌ zéaje̱ na da xrlátaje̱ da zaj nun benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios. 9 Nadxa guzre gubáz chee̱ xabáa nedaꞌ: ―Bzuaj caní: Ba neza zren naca na chee̱ benneꞌ caꞌ gunné̱ Dios xelelé̱ꞌe̱ laní wechaga naꞌ chee̱ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. Nadxa guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Da caní zaj naca na dizraꞌ li chee̱ Dios. 10 Nadxa bzu zribaꞌ lau gubáz chee̱ xabáa naꞌ chee̱ gucáꞌana szrenaꞌ le̱ꞌ, naꞌ le̱ꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ:  



Apocalipsis 19

634

―Quebe gunuꞌ caní laweꞌ da nácaquezaꞌ nedaꞌ we̱n zrin chee̱ Dios ca lueꞌ, ne ca benneꞌ bichuꞌ caꞌ zéajle̱le da li naꞌ da bleꞌe Jesús leꞌe. Bcaꞌana szren Dios. Da li naꞌ da bleꞌe Jesús leꞌe naca na da dxelenná benneꞌ caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ waláz chee̱ Dios. Benneꞌ zrie̱ꞌ bzrinaꞌ chiche 11 Nadxa

bleꞌedaꞌ ba naxalaj xabáa, naꞌ bleꞌe lau tu bzrinaꞌ chiche, naꞌ Benneꞌ zrie̱ꞌ-baꞌ le̱ꞌ Du Lazreꞌ, ne Li Lazreꞌ, laweꞌ da dxenná beꞌe̱, ne dxune̱ꞌ wedil-la lu da xrlátaje̱. 12 Xiaj lawe̱ꞌ dxelácatite na ca xiꞌ ca, naꞌ xíchaje̱ꞌ zaj zria zánete̱ da zaca caꞌ, naꞌ naxúaj tu le̱ꞌ lawe̱ꞌ, da nézene̱ꞌ tuze Le̱ꞌ. 13 Nacue̱ꞌ tu zre̱ꞌ da nazaj na dxen, naꞌ La Le̱ꞌ naca na Xrtizra Dios. 14 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xabáa zjácale̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ, zaj nacue̱ꞌ ladxeꞌ zaca caꞌ, ladxeꞌ chiche zríladauꞌ, ne zaj zrie̱ꞌ bzrinaꞌ chiche caꞌ. 15 Dxuꞌa Bénneaꞌ zua tu da naca na ca tu xia nalále̱ꞌe̱ da quine̱ꞌ benneꞌ xe̱zre caꞌ, naꞌ nna beꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ nen tu bar xia. Le̱ꞌ guzría xiꞌe̱ benneꞌ caꞌ ca tu benneꞌ dxesíe̱ꞌ uva caꞌ, ne dxuléaje̱ꞌ na, da zéaje̱ na da ba xaꞌ da nucueza Dios lu xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ꞌ, ca da xelezaca bénneache caꞌ. 16 Naxúaj le̱ꞌe̱ zre̱ꞌ, ne zríchuje̱ꞌ da nazí Le̱ꞌ caní: Benneꞌ Dxenná Beꞌene̱ꞌ Benneꞌ Wenná Bea Caꞌ, ne Xrane Benneꞌ Caꞌ Zaj Naque̱ꞌ Xrane Bénneache. 17 Nadxa bleꞌedaꞌ tu gubáz chee̱ xabáa ze̱ꞌ lu gubizra, naꞌ gunné̱ꞌ zizraj xúgute̱ be̱ zua xrila, be̱ dxeledá zran xabáa, dxenné̱ꞌ: ―Le da. Le zraga gágule da dxúnnale̱ꞌe̱ Dios leꞌe, 18 chee̱ gágule be̱la dxen chee̱ benneꞌ wenná bea caꞌ, ne chee̱ benneꞌ dxelenná beꞌe̱ lu wedil-la, ne chee̱ benneꞌ wal-la caꞌ, ne chee̱ bzrinaꞌ caꞌ, ne chee̱ benneꞌ zaj zrie̱ꞌ-baꞌ, ne chee̱ xúgute̱ bénneache, benneꞌ caꞌ zaj nadáꞌue̱ꞌ, ne benneꞌ caꞌ quebe zaj nadáꞌue̱ꞌ, benneꞌ blau caꞌ ne benneꞌ quebe nu zaj naque̱ꞌ. 19 Nadxa bleꞌedaꞌ be̱ xixreꞌ schanniꞌ, ne ca naca benneꞌ wenná bea zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu nen benneꞌ dxjaca wedil-la chee̱ ꞌ caꞌ, ba nazrague̱ꞌ chee̱ xeledíl-lale̱neꞌ Bénneaꞌ zrie̱ꞌ bzrinaꞌ chiche naꞌ, ne nen benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ Le̱ꞌ. 20 Gule̱l-le̱ꞌ be̱ xixreꞌ schanniꞌ naꞌ tu zren nen bénneaꞌ gunné̱ꞌ waláz chee̱baꞌ, bénneaꞌ bé̱nle̱ꞌe̱ xel-laꞌ waca zren laubaꞌ. Ne̱ chee̱ xel-laꞌ waca caní da be̱ne̱ꞌ, benneꞌ nigá guzí xe̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ belúꞌe̱ lataj guzriche luzrgue̱ꞌ labaꞌ, ne bulucáꞌana szrene̱ꞌ bedauꞌ chee̱baꞌ. Nadxa beleché̱ꞌe̱ be̱ xixreꞌ schanniꞌ naꞌ, ne bénneaꞌ gunné̱ꞌ waláz chee̱baꞌ, naꞌ beleguꞌe̱ le̱ꞌ zaj nabante̱ꞌ lu xiꞌ chee̱ da dxuzézxele̱ꞌe̱  

















635

Apocalipsis 19, 20

na da dxeꞌ ca tu nísadauꞌ. 21 Nadxa Bénneaꞌ zrie̱ꞌ bzrinaꞌ chiche be̱tie̱ꞌ benneꞌ caꞌ xezícala nen xia nalá naꞌ zua dxuꞌe, naꞌ xúgute̱ bea caꞌ zaj zua xrila gulélajbaꞌ be̱la dxen chee̱ benneꞌ caꞌ.  

20

Chi gaxúa iza 1 Gudé

naꞌ bleꞌedaꞌ betaj tu gubáz chee̱ xabáa, nuxre̱ꞌ zren xia chee̱ lataj chul-la, ne nuxre̱ꞌ tu du xia zren. 2 Gubáz nigá gude̱l-le̱ꞌ be̱ snia schanniꞌ, nácabaꞌ be̱laꞌ zua nédxute̱, ne nácabaꞌ da xriwe̱ꞌ, ne Satanás, naꞌ bcheaje̱ꞌ-baꞌ du xia laweꞌ chi gaxúa iza. 3 Naꞌ gudxúꞌune̱ꞌ-baꞌ lataj chul-la naꞌ naga bsézxuje̱ꞌ-baꞌ, naꞌ bde̱ꞌe̱ le̱ꞌe dxa xuꞌu naꞌ tu da gunna bea na, chee̱ québedxa si xe̱ na bénneache chee̱ xe̱zr la xu caꞌ cadxa te chi gaxúa iza. Te chee̱ chi gaxúa iza, dxal-laꞌ xeláꞌ na tu chíꞌidauꞌ. 4 Nadxa bleꞌedaꞌ lataj blau caꞌ, naga zaj dxeꞌ benneꞌ caꞌ ba zaj naziꞌe̱ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ xuluchiꞌe̱ ca da zaj nun bénneache. Cáꞌanqueze bleꞌedaꞌ bénneꞌdu caꞌ gulexúꞌu bénneache caꞌ gulechugu bénneache xíchaje̱ꞌ laweꞌ da belexeche̱be̱ꞌ chee̱ Jesús, ne buluchálaje̱ꞌ xrtizra Dios. Benneꞌ caní quebe bulucáꞌana szrene̱ꞌ be̱ xixreꞌ schanniꞌ naꞌ, ne bedauꞌ chee̱baꞌ, ne quebe belúꞌe̱ lataj zriche labaꞌ luzrgue̱ꞌ, u ne̱ꞌe̱. 5 Benneꞌ gate caꞌ xezícala quebe xelexebane̱ꞌ ca tedxa chee̱ chi gaxúa iza caꞌ. Da nigá guca naca na xel-laꞌ dxexebán nedxu. 6 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios, benneꞌ caꞌ xelexebane̱ꞌ nedxu. Da ziꞌ da xaꞌ da zeajlí canna quebe sequeꞌ bi gune na benneꞌ caꞌ. Xelaque̱ꞌ bxruze chee̱ Dios, ne chee̱ Cristo, naꞌ xelenná beꞌe̱ tu zren nen Le̱ꞌ chi gaxúa iza. 7 Ca te chee̱ chi gaxúa iza caꞌ, naꞌ laꞌ Satanás naga nadxéaj na, 8 naꞌ xedxúaj na chee̱ cheajxrí xe̱ na bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu caꞌ. Si xe̱ na bénneache xe̱zre Gog, ne xe̱zre Magog, naꞌ guchaga na benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la chee̱ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu lu wedil-la, naꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedilla zaj naque̱ꞌ benneꞌ zan ca naxán xuzreꞌ da dxeꞌ dxuꞌa tu xe̱gu zren. 9 Caꞌ guca, beledxúaje̱ꞌ du ca naca lu xe̱zr la xu, naꞌ guléchaje̱ꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios, ne xe̱zre naꞌ da nazríꞌi Dios. Nadxa Dios gusel-le̱ꞌ xiꞌ da zaꞌ xabáa, naꞌ bzezxe xiꞌ naꞌ ca naca benneꞌ caꞌ. 10 Nadxa gule̱l-le̱ꞌ da xriwe̱ꞌ, da guzí xe̱ na bénneache caꞌ, naꞌ guledxúꞌune̱ꞌ na lu xiꞌ chee̱ da dxuzézrele̱ꞌe na da dxeꞌ ca tu nísadauꞌ, naga zaj zraꞌ be̱ xixreꞌ  

















Apocalipsis 20, 21

636

schanniꞌ, ne bénneaꞌ gunné̱ꞌ waláz chee̱baꞌ. Lu xiꞌ naꞌ xeledée̱ꞌ lu da ba xaꞌ te zra, ne chizrela chadía chacanna. Dios dxeꞌe̱ lataj blau chiche, dxuchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ caꞌ dxeluneꞌ da zrinnaj 11 Nadxa

bleꞌedaꞌ tu lataj blau chiche, ne Bénneaꞌ dxeꞌe̱ lataj naꞌ. Lau Le̱ꞌ belexenite xe̱zr la xu, ne xabáa, naꞌ québedxa nu benneꞌ léꞌene̱ꞌ da caꞌ. 12 Nadxa bleꞌedaꞌ benneꞌ gate caꞌ, benneꞌ blau, ne benneꞌ quebe nu zaj naque̱ꞌ, zaj ze̱ꞌ lau Dios, naꞌ belexalaj xiche caꞌ, ne cáꞌanqueze xetú xiche naga zaj naxúaj la benneꞌ caꞌ zaj nape̱ꞌ xel-laꞌ nabán. Dios bchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ caꞌ cáte̱ze da belún tu tue̱ꞌ, da caꞌ zaj naxúaj na lu xiche caꞌ. 13 Belexedxúaj benneꞌ gate caꞌ zaj nagache̱ꞌ lu nísadauꞌ, ne belexedxúaj benneꞌ gate caꞌ zaj nagache̱ꞌ lataj chul-la chee̱ benneꞌ gate, naꞌ Dios bchiꞌe̱ chee̱ xúgute̱ꞌ cáte̱ze da belún tu tue̱ꞌ. 14 Nadxa guledxúꞌune̱ꞌ benneꞌ gate caꞌ gulezúe̱ꞌ lataj chul-la naga zraꞌ benneꞌ gate lu xiꞌ chee̱ da dxuzézrele̱ꞌe na da dxeꞌ ca tu nísadauꞌ. Xiꞌ nigá naca na da ziꞌ da xaꞌ da zeajlí canna, 15 naꞌ lu xiꞌ nigá guledxúꞌune̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ quebe zaj naxúaj le̱ꞌ lu xiche chee̱ xel-laꞌ nabán.  







21

Tu xabáa cube ne tu xe̱zr la xu cube 1 Ca

gudé naꞌ bleꞌedaꞌ tu xabáa cube, ne tu xe̱zr la xu cube, laweꞌ da belexenite xabáa nedxu, ne xe̱zr la xu nedxu, naꞌ québedxa de̱ nísadauꞌ. 2 Nedaꞌ, Juan, bleꞌedaꞌ xe̱zre láꞌazxa, da naca na Jerusalén cube, dxetaj na xabáa, za na naga zua Dios. Xe̱zre naꞌ nabeza na ca tu nuꞌula wechaga naꞌ nupáꞌa cuínabeꞌ chee̱ gácabeꞌ tuze nen benneꞌ chee̱beꞌ. 3 Bendaꞌ chiꞌi tu benneꞌ da zaꞌ xabáa, dxenné̱ꞌ: ―Gunnáꞌxque, Dios zue̱ꞌ ládujla bénneache, naꞌ xelaque̱ꞌ xe̱zre chee̱ꞌ, naꞌ Dios súaqueze̱ꞌ nen benneꞌ caꞌ, ne gaque̱ꞌ Dios chee̱ꞌ. 4 Dios tu súale̱zqueze̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ québedxa xelebezre̱ꞌ, naꞌ québedxa gataꞌ xel-laꞌ gute, ne xel-laꞌ gubezre, ne xel-laꞌ dxebezre xacheꞌ, ne xel-laꞌ dxudía, laweꞌ da ba gudé chee̱ xúgute̱ da gulaca nédxute̱. 5 Nadxa Dios, Bénneaꞌ dxeꞌe̱ lataj blau naꞌ gunné̱ꞌ: ―Gunnáꞌxque, nedaꞌ dxunaꞌ cube xúgute̱ da caꞌ. Cáꞌanqueze gunné̱ꞌ: ―Bzuaj dizraꞌ caní laweꞌ da naca li lazreꞌ, naꞌ waca guxrén lázrele le̱ na.  







637

Apocalipsis 21

6 Gudé

naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Ba be̱naꞌ xúgute̱ da ba gunníaꞌ gunaꞌ. Nedaꞌ nacaꞌ Benneꞌ zúaqueze̱ꞌ nédxudaute̱, ne Benneꞌ zúaqueze̱ꞌ bzé̱bedxa. Nacaꞌ Bénneaꞌ dxunaꞌ su lau sua xúgute̱, ne dxunaꞌ xexuzre na. Nu benneꞌ dxebílene̱ꞌ, nedaꞌ gunézrujaꞌ nisa beaj xíꞌaje̱ꞌ da gunezruj na le̱ꞌ xel-laꞌ nabán, ne quebe bi quízruje̱ꞌ. 7 Nu benneꞌ zrueꞌene̱ꞌ siꞌe̱ xúgute̱ da caní, nedaꞌ gacaꞌ Dios chee̱ꞌ, naꞌ le̱ꞌ gaque̱ꞌ zriꞌinaꞌ. 8 Benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ zraꞌ chebe, ne benneꞌ caꞌ quebe dxeléajle̱ꞌe̱ chiaꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj, ne benneꞌ caꞌ dxelutie̱ꞌ benneꞌ, ne benneꞌ dxelune̱ꞌ da sban, ne benneꞌ wazráꞌ caꞌ, ne benneꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ bedauꞌ xiaj xaga caꞌ, ne xúgute̱ benneꞌ dxelún lazre̱ꞌ, gudéaꞌ le̱ꞌ lu xiꞌ chee̱ da dxuzézrele̱ꞌe na da dxeꞌ ca nísadauꞌ, da naca na da ziꞌ da xaꞌ da zeajlí canna.  



Jerusalén cube 9 Nadxa

blaꞌ tu gubáz chee̱ gazre gubáz chee̱ xabáa caꞌ belúxrue̱ꞌ gazre xéꞌena bzri caꞌ naga zaj xuꞌu da gazre da ba xaꞌ bze̱be caꞌ, naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Gudá. Guléꞌedaꞌ lueꞌ nuꞌula wechaga naꞌ, zruꞌula Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. 10 Lu da bleꞌe Beꞌ Láꞌazxa nedaꞌ, gubáz chee̱ xabáa naꞌ guché̱ꞌe̱ nedaꞌ tu xiꞌa zren, ne sibe, naꞌ bléꞌene̱ꞌ nedaꞌ ca naca xe̱zre láꞌazxa zren naꞌ, Jerusalén cube. Dxetaj na xabáa naga zua Dios. 11 Xe̱zre nigá dxácatite na nen da xabáa chee̱ Dios, naꞌ xel-laꞌ dxácatite chee̱ na naca na ca dxácatite tu xiaj xrtante̱, ca tu xiaj jaspe, da naca na ca xiaj esaꞌ xrtante̱. 12 Dxuꞌa xe̱zre naꞌ naxechaj na tu zeꞌe sibe, naꞌ napa na chazrinnu dxa xuꞌu, naꞌ tu tu dxa xuꞌu caꞌ zaj ze̱ tu weaj gubáz chee̱ xabáa, naꞌ le̱ꞌe̱ dxa xuꞌu caꞌ zaj naxúaj la chazrinnu cueꞌ benneꞌ Israel. 13 Zaj zua chunna dxa xuꞌu weaj dapa sácate̱. 14 Lu lane zeꞌe da naxechaj na xe̱zre naꞌ zaj zraꞌ chazrinnu xiaj, naꞌ zaj naxúaj lu xiaj caꞌ la chazrinnu benneꞌ gubáz chee̱ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. 15 Gubáz chee̱ xabáa naꞌ dxuchálajle̱ne̱ꞌ nedaꞌ nuxre̱ꞌ tu da naca na ca tu xia xtila da naca na oro chee̱ gudxixre̱ꞌ xe̱zre naꞌ, ne dxa xuꞌu chee̱ na caꞌ, ne zeꞌe da naxechaj na. 16 Xe̱zre naꞌ naca na lé̱bete̱ dapa saca. Lé̱bete̱ naca na xel-laꞌ tunna, ne xellaꞌ laga chee̱ na. Gubáz naꞌ bdxixre̱ꞌ xe̱zre naꞌ nen da nuxre̱ꞌ, naꞌ naca na laga catite̱ sadxu tapa gaxúa zra, naꞌ xel-laꞌ laga, ne xel-laꞌ tunna, ne xel-laꞌ sibe chee̱ na zaj naca na lé̱bete̱. 17 Gudé  















Apocalipsis 21, 22

638

naꞌ bdxixre̱ꞌ xel-laꞌ sibe chee̱ zeꞌe naꞌ naxechaj na. Naca na tu gaxúa tape xun zrita, naꞌ chazrita chee̱ gubáz chee̱ xabáa naꞌ naca na lé̱bete̱ ca chee̱ bénneache. 18 Zeꞌe naꞌ da naxechaj na xe̱zre naꞌ naca na xiaj jaspe, naꞌ xe̱zre naꞌ naca na oro du lazreꞌ, da naca na ca xiaj esaꞌ du lazreꞌ. 19 Xiaj lane zeꞌe naꞌ zaj naca na xiaj xrtante̱ caꞌ: Xiaj nedxu naca na xiaj jaspe, naꞌ xiaj gudxupeꞌ naca na xiaj zafiro, naꞌ xiaj guxunneꞌ naca na xiaj ágata, naꞌ xiaj gudapeꞌ naca na xiaj esmeralda, 20 naꞌ xiaj gázxue naca na xiaj ónice, naꞌ xiaj xrupe naca na xiaj cornalina, naꞌ xiaj gazre naca na xiaj crisólito, naꞌ xiaj xrunuꞌ naca na xiaj berilo, naꞌ xiaj ga naca na xiaj topacio, naꞌ xiaj chi naca na xiaj crisoprasa, naꞌ xiaj chinéaj naca na xiaj jacinto, naꞌ xiaj chazrinnu naca na xiaj amatista. 21 Chazrinnu da dxusezxuj na dxa xuꞌu caꞌ zaj naca na chazrinnu bga caꞌ. Tu tu na naca na tuze bga. Neza blau chee̱ xe̱zre naꞌ naca na oro du lazreꞌ, ca xiaj esaꞌ du lazreꞌ. 22 Quebe bleꞌedaꞌ netú xudauꞌ xe̱zre naꞌ, laweꞌ da Xránadxu Dios, Bénneaꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxenná bea, nácaqueze̱ꞌ xudauꞌ chee̱ xe̱zre naꞌ, ne cáꞌanqueze naca Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. 23 Xe̱zre naꞌ quebe nachine na guseníꞌ gubizra naꞌ, ne beuꞌ, laweꞌ da dxuseníꞌqueze da xabáa chee̱ Dios ga naꞌ, naꞌ Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ naque̱ꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ na. 24 Bénneache chee̱ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu, bénneache gulelé̱ꞌ, xeledé̱ꞌ lu xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ xe̱zre naꞌ, naꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ chee̱ xe̱zr la xu xeluꞌe̱ da gunniꞌa chee̱ꞌ lu xe̱zre naꞌ. 25 Dxa xuꞌu chee̱ xe̱zre naꞌ quebe xelezxuj na te zra, naꞌ québedxa gataꞌ chizrela. 26 Xeluꞌe̱ xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ ba láꞌana chee̱ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu lu xe̱zre naꞌ. 27 Cabataꞌ chuꞌu da sban ga naꞌ, ne netú benneꞌ dxune̱ꞌ da zrinnaj, ne netú benneꞌ dxun lazreꞌ. Xelúꞌuze benneꞌ caꞌ zaj naxúaj le̱ꞌ lu xiche chee̱ xel-laꞌ nabán da napa Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. 1 Nadxa gubáz chee̱ xabáa naꞌ bléꞌene̱ꞌ nedaꞌ tu xe̱gu nisa da dxunna na xel-laꞌ nabán. Naca na xaníꞌ ca xiaj esaꞌ, naꞌ dxedxuaj na lataj blau naga zaj dxeꞌ Dios, ne Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ. 2 Laduj neza blau chee̱ xe̱zre naꞌ zaj  

















22





639

Apocalipsis 22

naxaza xaga dxupa laꞌa dxuꞌa xe̱gu naꞌ, naꞌ da zixre chee̱ xaga caní zaj naca na da dxunna na xel-laꞌ nabán, ne dxebía na da zixre chazrinnu lasa tu tu iza. Dxebía na da zixre chee̱ na tu tu beuꞌ, naꞌ xrlegue xaga naꞌ naca na da dxexún na benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ du gabíꞌi xe̱zr la xu. 3 Québedxa bi gataꞌ da xuꞌu deꞌ. Lataj blau naga zaj dxeꞌ Dios, ne Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ sua na lu xe̱zre naꞌ, naꞌ benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ xulucáꞌana szrene̱ꞌ Le̱ꞌ. 4 Xeleléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ caníqueze, naꞌ La Dios zriche na luzrgá benneꞌ caꞌ. 5 Québedxa gataꞌ chizrela ga naꞌ, naꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ quebe xelechinne̱ꞌ xiꞌ, ne xel-laꞌ naxaníꞌ chee̱ gubizra, laweꞌ da Xránadxu Dios guseniꞌe̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ xelenná beꞌe̱ chadía chacanna.  





Ba zua gagu zra xeláꞌ Cristo 6 Nadxa

gubáz chee̱ xabáa naꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Dizraꞌ caní zaj naca na li lazreꞌ, ne waca guxrén lázrele le̱ na. Xránadxu Dios, Bénneaꞌ dxuzúe̱ꞌ Beꞌ chee̱ꞌ xichaj lázrdau benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ waláz chee̱ꞌ ba gusel-le̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ꞌ chee̱ guléꞌene̱ꞌ benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ da ba zua gaca, 7 dxenné̱ꞌ: “La zátequezaꞌ. Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ zéajle̱ne̱ꞌ dizraꞌ chee̱ Dios da naxúaj na lu xiche nigá.” 8 Nedaꞌ, Juan, bendaꞌ, ne bleꞌedaꞌ da caní. Ca gudé bendaꞌ na, naꞌ bzu zribaꞌ zran niꞌa gubáz chee̱ xabáa naꞌ, gubáz bléꞌene̱ꞌ nedaꞌ da caní chee̱ gucáꞌana szrenaꞌ le̱ꞌ. 9 Naꞌ le̱ꞌ guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Quebe gunuꞌ caꞌ laweꞌ da nacaꞌ we̱n zrin chee̱ Dios ca nacuꞌ lueꞌ, ne ca zaj naca benneꞌ bichuꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ waláz chee̱ Dios, ne ca zaj naca xúgute̱ benneꞌ caꞌ zjácale̱ne̱ꞌ ca da naxúaj na lu xiche nigá. Bcaꞌana szren Dios. 10 Cáꞌanqueze guzre̱ꞌ nedaꞌ: ―Quebe gucachuꞌ ca naca dizraꞌ chee̱ Dios da naxúaj na lu xiche nigá laweꞌ da ba zua gaca da naxúaj na. 11 Dxácate̱ naꞌ, be̱ꞌ lataj benneꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj xelúnqueze̱ꞌ da zrinnaj dxelune̱ꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da sban xelúnqueze̱ꞌ da sban naꞌ, san benneꞌ xrlátaje caꞌ xelúnqueze̱ꞌ da xrlátaje, naꞌ benneꞌ zaj naque̱ꞌ bi chee̱ Dios chjácale̱queze̱ꞌ da naca na chee̱ꞌ. 12 Dxenné̱ꞌ: ―Caꞌ naca. La zátequezaꞌ, ne nuꞌa ca naca da gunézrujaꞌ tu tu benneꞌ caꞌ, cáte̱ze da zaj nun tu tue̱ꞌ. 13 Nedaꞌ nacaꞌ benneꞌ zúaquezaꞌ nédxudaute̱, ne benneꞌ zúaquezaꞌ bzé̱bedxa, bénneaꞌ  













Apocalipsis 22

640

dxunaꞌ su lau sua xúgute̱, ne dxunaꞌ xexuzre na. 14 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxulupé̱ꞌe̱ xichaj lázrdawe̱ꞌ ca tu benneꞌ dxibe̱ꞌ zra lane̱ꞌ, chee̱ xelape̱ꞌ lataj xelawe̱ꞌ da zixre chee̱ xaga da dxunna na xel-laꞌ nabán, naꞌ caní xelezéquene̱ꞌ xeluꞌe̱ lu dxa xuꞌu chee̱ xe̱zre naꞌ. 15 Benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj quebe xeluꞌe̱ ga naꞌ, ne québequeze xelúꞌu benneꞌ wazráꞌ caꞌ, ne benneꞌ dxelune̱ꞌ da sban caꞌ, ne benneꞌ we̱te benneꞌ, ne benneꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ bedauꞌ xiaj xaga caꞌ, ne benneꞌ zaj nazriꞌine̱ꞌ da we̱n lazreꞌ, ne benneꞌ dxelún lazre̱ꞌ. 16 Nedaꞌ, Jesús, ba gusel-laꞌ gubáz chee̱ xabáa chiaꞌ chee̱ xuluzenne̱ꞌ tu tu cueꞌ bénneache chiaꞌ ca naca da nigá. Nedaꞌ nacaꞌ ca xra xrtau David, benneꞌ wenná bea, ne nacaꞌ zriꞌine zre sua David naꞌ. Nedaꞌ nacaꞌ ca belaj zila da dxácatitele̱ꞌe̱ na. 17 Beꞌ Láꞌazxa, ne benneꞌ caꞌ zaj naca ca zruꞌula Bénneaꞌ naque̱ꞌ Zrílaꞌdauꞌ, dxelenné̱ꞌ: ―Gudá, Xran. Nu benneꞌ xenne̱ꞌ da nigá dxal-laꞌ nne̱ꞌ: ―Gudá, Xran. Benneꞌ dxebílene̱ꞌ, ne dxaca lazre̱ꞌ dxal-laꞌ xide̱ꞌ, naꞌ xíꞌaje̱ꞌ nisa da dxunna na xel-laꞌ nabán, naꞌ quebe bi quízruje̱ꞌ. 18 Xúgute̱le leꞌe dxulábale dizraꞌ chee̱ Dios da naxúaj na lu xiche nigá, nedaꞌ dxuzéajniꞌidaꞌ leꞌe da nigá: Che nu benneꞌ bi gudé̱ꞌe̱ chee̱ da caní, Dios gudé̱ꞌe̱ chee̱ bénneaꞌ da ba xaꞌ caꞌ da zaj naxúaj na lu xiche nigá. 19 Cáꞌanqueze che nu benneꞌ bi xequé̱ꞌe̱ chee̱ da zaj naxúaj na lu xiche nigá, Dios wecáꞌaqueze̱ꞌ da naca chee̱ bénneaꞌ lu xiche chee̱ xel-laꞌ nabán, ne lu xe̱zre láꞌazxa chee̱ꞌ, cáte̱ze naxúaj na lu xiche nigá. 20 Xránadxu, Bénneaꞌ dxuléꞌene̱ꞌ da nigá, dxenné̱ꞌ: ―Caꞌ naca na. La záte̱quezaꞌ. ¡Caꞌ gaca na! ¡Gudá, Xranaꞌ Jesús! 21 Dxenabaꞌ Xránadxu Jesucristo gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱le leꞌe, xúgute̱le. ¡Caꞌan gaca na!  















SALMO CAꞌ 1 Ba

Salmo 1

neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ quebe dxeziꞌe̱ da dxuluzéajniꞌi benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ le̱ꞌ, ne quebe dxune̱ꞌ tuze benneꞌ dul-la caꞌ, ne quebe dxune̱ꞌ tu zren benneꞌ caꞌ dxelún le̱ꞌ chee̱ Dios. 2 Zue̱ꞌ xel-laꞌ dxebé laweꞌ da dxuzúe̱ꞌ dizraꞌ da nadxixruj bea Xránadxu, ne ca naca da nadxixruj bea na, te zra ne chizrela dxelaba lazre̱ꞌ na. 3 Benneꞌ nigá naque̱ꞌ ca tu xaga zua na dxuꞌa xe̱gu nisa, da dxunna na da zixre chee̱ na lu beuꞌ cheé̱queze na, ne xrlegue na quebe dxase na. Ca naca da dxun benneꞌ nigá, dxe̱pe ban na. 4 Quegá caní zaj naca benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ. Zaj naque̱ꞌ ca tu xizre lagaꞌ da dxua beꞌ bdunuꞌ. 5 Quebe xelexegáꞌana chaweꞌ benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ gate guchiꞌa Dios chee̱ꞌ, ne quebe xelúꞌu benneꞌ dul-la caꞌ naga zaj nazraga benneꞌ xrlátaje caꞌ. 6 Dxezaca ba lazreꞌ Dios ca da dxelún benneꞌ xrlátaje caꞌ. Da dxelún benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ che̱ na le̱ꞌ naga xelebía xiꞌe̱.

1 ¿Bizr

Salmo 2

chee̱ naꞌ dxeledábaga benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ nedaꞌ? ¿Bizr chee̱ naꞌ dxululaba lázrequeze bénneache da guzúa na nedaꞌ chaláꞌala? 2 Dxeledábagaqueze benneꞌ wenná bea caꞌ, ne dxelún tuze dizraꞌ benneꞌ caꞌ dxelenná bea ca xelune̱ꞌ chee̱ Xránadxu Dios, ne chee̱ Bénneaꞌ gucáꞌa Le̱ꞌ. 641

Salmos 2, 3

642

3 Dxelenné̱ꞌ:

“Guselá cuínadxu lu xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ, ne guzúadxu chaláꞌala da zaj nadxixruj béꞌene̱ꞌ dxiꞌu.” 4 Naga dxeꞌ Xránadxu xabáa dxuzrizre̱ꞌ. Quebe dxezíꞌ le̱ne̱ꞌ chee̱ da dxelegúꞌu lazré̱ꞌ xelune̱ꞌ. 5 Lu xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ꞌ dxedil-le̱ꞌ le̱ꞌ, ne lu xel-laꞌ snia chee̱ꞌ dxuchebe̱ꞌ le̱ꞌ. 6 Dxenné̱ꞌ: “Lu xiꞌa láꞌazxa chiaꞌ, xiꞌa Sión ba nuzúaꞌ benneꞌ gaque̱ꞌ Wenná Bea waláz chiaꞌ nedaꞌ.” 7 Dxenná Wenná Bea naꞌ: “Guzendaꞌ leꞌe da guzre Xránadxu nedaꞌ.” Guzre̱ꞌ nedaꞌ: “Lueꞌ nacuꞌ Zriꞌinaꞌ. Náꞌaqueze nacaꞌ Xrauꞌ. 8 Gunabe nedaꞌ, naꞌ gunnaꞌ Lueꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu caꞌ, naꞌ gaca chiuꞌ dute̱ ca naca xe̱zr la xu. 9 Guzízxenuꞌ bénneache xe̱zr la xu caꞌ nen vara xia, ne ca tu dxeꞌe xu guzuzruꞌ le̱ꞌ.” 10 Naꞌa, leꞌe, wenná bea, le xene da nigá dxuzéajniꞌidaꞌ leꞌe. Le guse̱de da nigá dxusízredaꞌ leꞌe, benneꞌ dxelenná bea lu xe̱zr la xu. 11 Le gun zrin chee̱ Xránadxu Dios, dute̱ xel-laꞌ dxezrebe chee̱le. Nen xel-laꞌ dxezrize chee̱le, le be lau Le̱ꞌ. 12 Le gapa ba láꞌana Zríꞌine̱ꞌ chee̱ quebe zre̱ꞌe̱, checaꞌ cuía xile la neza chee̱le, laweꞌ da la zraꞌate̱ Le̱ꞌ. Da ba neza zrente̱ naca na chee̱ xúgute̱ benneꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ Le̱ꞌ.

1 Xranaꞌ

Salmo 3

Dios, ba naxánle̱ꞌe̱ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Benneꞌ zante̱ dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 2 Benneꞌ zante̱ dxelenné̱ꞌ chiaꞌ: “Quebe guselá Dios le̱ꞌ.” 3 Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, dxucúꞌujuꞌ nedaꞌ. Nacuꞌ Benneꞌ dxebéle̱naꞌ, ne Benneꞌ dxuzé̱ chawe̱ꞌ nedaꞌ. 4 Gudxezre

xaꞌa, bláwizraꞌ Xranaꞌ Dios, naꞌ Le̱ꞌ beche̱be̱ꞌ chiaꞌ naga zue̱ꞌ lu xiꞌa láꞌazxa chee̱ꞌ. 5 Gutaꞌ, ne gusiaꞌ, naꞌ bebanaꞌ laweꞌ da nuxru Xranaꞌ nedaꞌ. 6 Quebe zrebaꞌ gaxúa gaxúa bénneache, benneꞌ zaj naxéchaje̱ꞌ nedaꞌ.

643

Salmos 3–5

7 Guzé̱,

Xranaꞌ Dios. Bselá nedaꞌ, Dios chiaꞌ. Be̱n we̱ꞌ xraga benneꞌ caꞌ dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, ne guzuzruj lazxa benneꞌ xriwe̱ꞌ caꞌ. 8 Xel-laꞌ weselá zaꞌ lu naꞌu, Xranaꞌ Dios. Be̱n da chaweꞌ chee̱ bénneache chiuꞌ.

1 Beche̱be

Salmo 4

chiaꞌ gate dxuláwizraꞌ Lueꞌ, Dios. Nacuꞌ Benneꞌ dxuchiꞌe̱ ca da dxunaꞌ. Gate guzúaꞌ lu da ste̱be, Lueꞌ btipuꞌ lazraꞌ. Bexache lazreꞌ nedaꞌ, ne bene ca da dxuchálajle̱naꞌ Lueꞌ. 2 Leꞌe, bénneache, ¿ájate̱schaꞌ gucáꞌana dítjale nedaꞌ? ¿Ájate̱schaꞌ zriꞌile da quebe zaca, ne chéajle̱le da we̱n lazreꞌ? 3 Le xexúnbea ba gucáꞌa Xránadxu nu benneꞌ dxape̱ꞌ Le̱ꞌ ba láꞌana. Xranaꞌ Dios xenne̱ꞌ gate dxuláwizraꞌ Le̱ꞌ. 4 Le zrebe lau Dios, ne quebe gunle dul-la. Le gulaba lazreꞌ chee̱ꞌ naga dxásale, ne le sua zrize. 5 Le gute lau Le̱ꞌ béadu caꞌ lu da naca du lazreꞌ, ne le guxrén lázreꞌ Xránadxu Dios. 6 Benneꞌ zante̱ dxelenné̱ꞌ: “¿Nuzra gun gáꞌanatuꞌ chaweꞌ?” Dute̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ bxue netuꞌ, Xran. 7 Lueꞌ bzuꞌ xel-laꞌ dxebé lu xichaj lázrdawaꞌ, da naca na zrendxa ca da zaj napa benneꞌ zaj nápale̱ꞌe̱ zruaꞌ, ne xrise uva wal-la. 8 Dute̱ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ gataꞌ, ne gasiaꞌ, laweꞌ da dxunuꞌ Lueꞌ, Xran, zuaꞌ zriꞌa chaweꞌ.

1 Bze̱

Salmo 5

naga dizraꞌ chiaꞌ, Xran. Bde lazreꞌ ca dxebezre lazraꞌ. 2 Bene ca guchálajlenaꞌ Lueꞌ, Wenná Bea chiaꞌ, ne Dios chiaꞌ, q laweꞌ da guláwizrajaꞌ Lueꞌ, Dios. 3 Xran, che zílala xennuꞌ chiꞌa. Che zílala xídaquezaꞌ lau Lueꞌ, ne wabeza lazraꞌ Lueꞌ. 4 Nacuꞌ Dios quebe dxezaca ba lazruꞌ da cale̱la. Benneꞌ we̱n da cale̱la quebe súaqueze̱ꞌ naga zuꞌ Lueꞌ.

Salmos 5, 6

644

5 Quebe

dxuꞌu lataj xelezrín benneꞌ we̱n da cale̱la lauꞌ. Dxecuídenuꞌ xúgute̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. 6 Guzría xíꞌquezuꞌ benneꞌ caꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱. Guzúꞌ chaláꞌala benneꞌ we̱te benneꞌ, ne benneꞌ guzrí xe̱ꞌ. 7 Nedaꞌ waca chuꞌa lizruꞌ laweꞌ da nazríꞌile̱ꞌe̱nuꞌ nedaꞌ. Güe láꞌanaꞌ Lueꞌ lu xudauꞌ láꞌazxa chiuꞌ dute̱ xel-laꞌ dxezrebe. 8 Bsi nedaꞌ chee̱ gunaꞌ da xrlátaje chiuꞌ, Xran, laweꞌ da zrále̱ꞌe̱ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Gulúꞌu nedaꞌ neza chaweꞌ chiuꞌ. 9 Benneꞌ caní quebe dxelenné̱ꞌ da li. Lu xichaj lázrdawe̱ꞌ xuꞌu da cale̱la. Xe̱dxu lbe̱ꞌe̱ zaj naca na ca tu ba chee̱ benneꞌ gate da naxalaj na. Zaj nupé̱ꞌe̱ dizraꞌ chaweꞌ chee̱ꞌ da zaj naca na da we̱n lazreꞌ. 10 Bde benneꞌ caꞌ lu da ba xaꞌ, Xranaꞌ Dios. Be̱n cheajlecházie̱ꞌ cáte̱ze zaj naca xrtízraqueze̱ꞌ. Laweꞌ da naxánle̱ꞌe̱ da cale̱la da dxelune̱ꞌ ne laweꞌ da guledábague̱ꞌ Lueꞌ, bebéaje̱ꞌ chaláꞌala. 11 Welebéle̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ Lueꞌ. Welebézre xáꞌaqueze̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxelebé laweꞌ da dxucúꞌujuꞌ le̱ꞌ. Lau Lueꞌ welebéle̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ Lueꞌ. 12 Gúnquezuꞌ da chaweꞌ chee̱ benneꞌ xrlátaje, Xran. Gucuꞌujuꞌ bénneaꞌ laweꞌ da dxezaca ba lázrele̱nuꞌ le̱ꞌ.

1 Lueꞌ,

Salmo 6

Xran, quebe til-luꞌ nedaꞌ lu xel-laꞌ snia chiuꞌ, ne quebe gudéuꞌ nedaꞌ ba xaꞌ lu xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ. 2 Bexache lazreꞌ nedaꞌ, Xran, laweꞌ da quebe chaweꞌ zuaꞌ. Bexún nedaꞌ, Xran, laweꞌ da dxedéaꞌ xel-laꞌ ziꞌ. 3 Sté̱bele̱ꞌe̱ zua xichaj lázrdawaꞌ. Xran, ¿bátala gácale̱nuꞌ nedaꞌ? 4 Gudá, Xran, bselá bénneꞌdu xuꞌa. Bselá nedaꞌ dute̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ. 5 Naga zaj zraꞌ benneꞌ gate caꞌ, quebe nu dxeajsá lazreꞌ Lueꞌ. Lu lataj ba xaꞌ ¿núzraqueze güe láꞌana Lueꞌ? 6 Ba dxexedú lazraꞌ laweꞌ da dxebezre lazraꞌ. Tu zreꞌ tu zreꞌ dxebísane ga dxásiaꞌ nisa da dxebezraꞌ.

645

Salmos 6, 7

Dxusebisaꞌ xrcuguaꞌ nisa da dxebezraꞌ. dxane xiaj lawaꞌ xel-laꞌ dxebezre. Ba bebízrqueze nisa xuzru xiaj lawaꞌ laweꞌ da zrále̱ꞌe̱ benneꞌ dxulusaca ziꞌe̱ nedaꞌ. 8 Le cuasa naga zuaꞌ, xúgute̱le dxunle da zrinnaj laweꞌ da ba ben Dios dxebézrele̱ꞌa. 9 Xranaꞌ Dios ba benne̱ꞌ da dxataꞌ xuedaꞌ Le̱ꞌ. Ba guzíꞌ Xranaꞌ Dios da dxuchálajle̱naꞌ Le̱ꞌ. 10 Dxelexeduéꞌe, ne zaj zua lu da sté̱bele̱ꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Chadite̱ xelexebigue̱ꞌ naga zuaꞌ, ne xelexeduéꞌene̱ꞌ. 7 Ba

1 Xranaꞌ

Salmo 7

Dios, dxuxrén lazraꞌ Lueꞌ. Gúcale̱ nedaꞌ ne bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxulusaca ziꞌe̱ nedaꞌ, 2 chee̱ quebe xele̱l-le̱ꞌ nedaꞌ ca dxun be̱zre xixreꞌ, naꞌ xuluzúzruje̱ꞌ nedaꞌ naga quebe nu chiláꞌ nu guselá nedaꞌ. 3 Xranaꞌ Dios, che be̱naꞌ nedaꞌ caní: Che bi da zrinnaj be̱n niꞌa naꞌa. 4 Che bi da cale̱la be̱naꞌ chee̱ benneꞌ zue̱ꞌ chaweꞌ nen nedaꞌ. (Bseláꞌ bénneaꞌ dxedábague̱ꞌ nedaꞌ lácala quebe bi nunaꞌ chee̱ꞌ.) 5 Che caní be̱naꞌ, be̱ lataj benneꞌ dxedábague̱ꞌ nedaꞌ gau ziꞌ ne xezrúnene̱ꞌ nedaꞌ. Be̱ lataj bénneaꞌ guchuchu guléaje̱ꞌ nedaꞌ lu xu, ne xusunitie̱ꞌ xel-laꞌ ba láꞌana chiaꞌ. 6 Xran, dute̱ xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ, guzé̱. Bexechaj benneꞌ caꞌ dxulusaca ziꞌe̱ nedaꞌ lu xel-laꞌ dxelezráꞌa chee̱ꞌ. Gusel-la da gácale̱ na nedaꞌ gate guchiꞌu da dxaca chiaꞌ ca da gunná beꞌu. 7 Xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu xelezrague̱ꞌ lauꞌ. Gunná beꞌe benneꞌ caꞌ dute̱ xel-laꞌ szren chiuꞌ. 8 Lueꞌ, Xran, guchiꞌu chee̱ benneꞌ xúgute̱ xe̱zre. Bchiꞌa ca da nunaꞌ lu da naca xrlátaje, ne lu da naca du lazreꞌ chiaꞌ. 9 Be̱n cheajsé̱ naze da zrinnaj da dxelún benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ,

Salmos 7, 8

646

san bzua chaweꞌ benneꞌ xrlátaje, laweꞌ da nacuꞌ xrlátaje, Dios, ne dxennáꞌu da xuꞌu xichaj lázrdau bénneache. 10 Diósqueze dxucuꞌuje̱ꞌ nedaꞌ. Dxuselé̱ꞌ benneꞌ zaj naque̱ꞌ du lazreꞌ. 11 Xlátaje̱ dxuchiꞌa Dios chee̱ da dxelún bénneache. Tu dxezráꞌazqueze Dios da dxelún benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ. 12 Che quebe xelexíaje lazre̱ꞌ Dios gulé̱ꞌ xia chee̱ꞌ. Ba nuzúa cuásate̱ꞌ xaga nalá xécheꞌze chee̱ꞌ. 13 Ba naxrúa cuásate̱ꞌ xia chee̱ꞌ caꞌ chee̱ wedil-la. Ba nuzúa cuásate̱ꞌ xaga nalá xécheꞌze da dxelala. 14 Benneꞌ we̱n da zrinnaj dxugúꞌu lazre̱ꞌ ca da cale̱la gune̱ꞌ. Xuꞌu lázrdawe̱ꞌ da zrinnaj da gune̱ꞌ, naꞌ dxebéajé̱ꞌ da we̱n lazreꞌ. 15 Ba gude̱ne̱ꞌ tu xe̱dxu situj naga cheajlechaze bénneache, naꞌ lé̱zqueze̱ꞌ xeajcházie̱ꞌ lu xe̱dxu naꞌ. 16 Da zrinnaj da be̱ne̱ꞌ dxebague na lé̱queze̱ꞌ, naꞌ da bsaque̱ꞌ bénneache xezrizre na xíchaje̱ꞌ. 17 Güe láꞌanaquezaꞌ Xranaꞌ Dios ca da xrlátaje da dxune̱ꞌ, ne gúl-laquezaꞌ chee̱ La Xranaꞌ Dios, Bénneaꞌ naque̱ꞌ szrente̱.

1 Lueꞌ

Salmo 8

Dios, Xránantuꞌ, zrente̱ naca Lauꞌ du gabíꞌi xe̱zr la xu. Zrendxa naca xel-laꞌ szren chiuꞌ ca xabáa. 2 Bidu caꞌ, ne bidu dxeꞌene caꞌ dxelúl-labeꞌ ca naca na. Zúaquezuꞌ lataj chaweꞌ naga quebe xelezrín benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ. Dxuzúa zriuꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ, ne benneꞌ dxelecuídene̱ꞌ Lueꞌ. 3 Gate dxennáꞌa xabáa da nunuꞌ Lueꞌ, ne beuꞌ, ne belaj caꞌ, da caꞌ nuzúꞌ cha chee̱ na, 4 naꞌ dxuche̱baꞌ: “¿Ájazra naca bénneache, dxulaba lazruꞌ chee̱ le̱ꞌ? ¿Ájazra naca bénneache, dxeꞌu gunne xue le̱ꞌ?” 5 Be̱nuꞌ le̱ꞌ látezdxa szren ca nacuꞌ Luéꞌqueze, ne bzuꞌ chee̱ꞌ xel-laꞌ szren, ne xel-laꞌ ba láꞌana. 6 Be̱nuꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ xúgute̱ da caꞌ nunuꞌ. Xúgute̱ na bdeuꞌ lu ne̱ꞌe̱,

647

Salmos 8, 9

7 zrilaꞌ

caꞌ, ne be̱zre caꞌ, ne xúgute̱ be̱ xixreꞌ caꞌ, 8 be̱ zaj zua xrila, ne bela caꞌ, ne xúgute̱ da zaj zua na lu nísadauꞌ. 9 Xránantuꞌ, Dios, szrente̱ naca Lauꞌ du gabíꞌi xe̱zr la xu.

1 Xran,

Salmo 9

dute̱ lázrdawaꞌ güe láꞌanaꞌ Lueꞌ. Guzendaꞌ bénneache ca zaj naca da zrente̱ da be̱nuꞌ. 2 Wabéquezdaꞌ, ne gúl-laquezaꞌ ca naca chiuꞌ. Gul-laꞌ chee̱ lauꞌ Lueꞌ, nacuꞌ Dios zrente̱. 3 Buluzrunnuj benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Xeajlechazie̱ꞌ, ne belexenitie̱ꞌ lau Lueꞌ 4 laweꞌ da nucáꞌana chawuꞌ da xrlátaje da dxunaꞌ. Dxeꞌu lataj blau chiuꞌ, ne lu da xrlátaje dxuchiꞌu. 5 Gudil-luꞌ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, ne bzria xiꞌu benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ. Bsuluꞌ la benneꞌ caꞌ chadía chacanna. 6 Ba gulebía xiꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Chadía chacanna zaj nazrinnaj lataj chee̱ benneꞌ caꞌ, ne xe̱zre chee̱ꞌ caꞌ, da caꞌ bchínnujuꞌ Lueꞌ. Netú benneꞌ cheajsá lazre̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 7 Xránadxu

Dios súatequeze̱ꞌ chadía chacanna. Ba nucueze̱ꞌ lataj blau chee̱ꞌ naga guchiꞌe̱ chee̱ bénneache. 8 Lu da xrlátaje guchiꞌe̱ chee̱ bénneache dute̱ xe̱zr la xu, ne chee̱ benneꞌ xúgute̱ xe̱zre caꞌ lu da naca li lazreꞌ. 9 Xránadxu Dios gaque̱ꞌ ca tu lataj ga xelezrá chaweꞌ benneꞌ xacheꞌ, naga xelezré̱ꞌe̱ chawe̱ꞌ gate zrin zra chee̱ da ziꞌ da xaꞌ. 10 Benneꞌ

caꞌ zaj núnbeꞌe̱ Lueꞌ, Xran, xuluxrén lazre̱ꞌ Lueꞌ, laweꞌ da quebe bsan lazruꞌ benneꞌ caꞌ belexílaje̱ꞌ Lueꞌ.

11 Le

gul-la chee̱ Xránadxu, Bénneaꞌ zue̱ꞌ xe̱zre Sión. Le guzén benneꞌ xe̱zre caꞌ ca zaj naca da caꞌ nune̱ꞌ, 12 laweꞌ da dxeajsá lazre̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, ne dxexebéaj lazre̱ꞌ chee̱ benneꞌ we̱te benneꞌ.

Salmos 9, 10

648

Quebe gul-la lazre̱ꞌ ca da dxululáwizra benneꞌ ba xacheꞌ caꞌ Le̱ꞌ. 13 Bexache lazreꞌ nedaꞌ, Xran. Gunnáꞌ da dxezacaꞌ lu niꞌa naꞌ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ. Dxecaꞌu nedaꞌ lu naꞌ xel-laꞌ gute, 14 chee̱ guzendaꞌ bénneache da dxue láꞌanaꞌ Lueꞌ, naga dxuꞌuntuꞌ xe̱zre Sión, ne chee̱ bedaꞌ laweꞌ da bseláuꞌ nedaꞌ. 15 Xeajlechaze benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ lu xe̱d xu da gule̱ne̱ꞌ. Xeajlechuꞌe̱ lu xralaj da bulucueze̱ꞌ. 16 Xránadxu Dios bléꞌene̱ꞌ ca da zaj naque̱ꞌ ne̱ chee̱ da ziꞌ da xaꞌ da gudichaj beꞌe̱ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Xeajchaze benneꞌ we̱n da cale̱la naꞌ lu da nun niꞌa náꞌqueze̱ꞌ. 17 Benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ xeledéqueze̱ꞌ lu lataj ba xaꞌ. Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelal-la lazre̱ꞌ Xránadxu Dios. 18 Quegá chadía chacanna gal-la lazreꞌ Dios benneꞌ xacheꞌ caꞌ, ne quegá tu chiꞌize xenite da dxelebeza lazre̱ꞌ le̱ꞌ. 19 Guxasa,

Xranaꞌ Dios. Quebe guꞌu lataj xelexegáꞌana szrénqueze bénneache. Xeleláꞌ lauꞌ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ chee̱ guchiꞌu chee̱ꞌ. 20 Xran, be̱n xelezrebe benneꞌ caꞌ Lueꞌ. Be̱n xelexúnbea benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ zaj naque̱ꞌ bénneacheze.

1 ¿Bizr

Salmo 10

chee̱ naꞌ zuꞌ zituꞌ, Xran? ¿Bizr chee̱ naꞌ dxucache cuinuꞌ gate dxeledé xel-laꞌ ziꞌ bénneache chiuꞌ? 2 Benneꞌ we̱n da cale̱la dxenáu ziꞌ xuzre̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ lu xel-laꞌ dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ, naꞌ xeajchaze benneꞌ xacheꞌ naꞌ lu da ba nucuéza bénneaꞌ. 3 Dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ ca naca da dxezá lazre̱ꞌ. Nupé̱ꞌe̱ dizraꞌ da dxenné̱ꞌ chee̱ benneꞌ dxucudeꞌ, naꞌ dxucáꞌana dítaje̱ꞌ Xránadxu Dios. 4 Benneꞌ we̱n da cale̱la naꞌ lu xel-laꞌ dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ quebe dxapeꞌ Dios ba láꞌana,

649

Salmo 10

ne quebe dxéquene̱ꞌ che zua Dios. 5 Tu

dxúnzqueze̱ꞌ da cale̱la, ne quebe dxéquene̱ꞌ guchiꞌu Lueꞌ ca da dxune̱ꞌ. Dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala xúgute̱ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ le̱ꞌ. 6 Lu xichaj lázrdawe̱ꞌ dxenné̱ꞌ: “Quebe bi sequeꞌ guzaga na nedaꞌ. Cabataꞌ bi gaca chiaꞌ da cale̱la.” 7 Tu dxenné̱zqueze̱ꞌ dizraꞌ schanniꞌ, ne da we̱n lazreꞌ, ne ca naca da cale̱la da gune̱ꞌ. Dxeledxúaj dxuꞌe̱ dizraꞌ cale̱la, ne dizraꞌ xálaze. 8 Dxuꞌa

xe̱zre caꞌ dxucache cuine̱ꞌ chee̱ que̱le̱ꞌ bénneache. Bagácheze dxutie̱ꞌ benneꞌ dxeledeze̱ꞌ naꞌ. Bagácheze dxenné̱ꞌe̱ chee̱ bi gune̱ꞌ chee̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. 9 Bagácheze dxebeze̱ꞌ ca dxun be̱zre xixreꞌ. Dxebeze̱ꞌ ga séquene̱ꞌ que̱l-le̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. Dxe̱l-le̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ lu xralaj chee̱ꞌ, ne dxexuꞌe̱ le̱ꞌ. 10 Dxine̱ꞌ xu bénneaꞌ gude̱l-le̱ꞌ. Dxusaca zie̱ꞌ benneꞌ zan nen ne̱ꞌe̱ wal-la. 11 Lu xichaj lázrdawe̱ꞌ dxenné̱ꞌ: “Nal-la lazreꞌ Dios benneꞌ caní. Nucache lawe̱ꞌ, ne quebe léꞌene̱ꞌ da dxunaꞌ.” 12 Guxasa,

Xranaꞌ Dios, ne bze̱ naꞌu. Quebe gal-la lazruꞌu benneꞌ xacheꞌ caꞌ.

13 ¿Ájazra

che̱nꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la dxuluzúe̱ꞌ Dios chaláꞌala? Lu xichaj lázrdawe̱ꞌ dxelenné̱ꞌ: “Quebe xebéaj lazreꞌ Dios.”

14 Dios,

Lueꞌ bléꞌequeznuꞌ da nigá, laweꞌ da dxennáꞌu benneꞌ we̱n da cale̱la, ne da caꞌ dxune̱ꞌ quebe naca na xrlátaje, naꞌ xebéaj lázrequezuꞌ bénneaꞌ. Dxuluzúa cuina benneꞌ xacheꞌ caꞌ lu naꞌu. Lueꞌ dxácale̱quezuꞌ bi we̱zé̱bedu caꞌ. 15 Dxugúꞌ xel-laꞌ wal-la chee̱ benneꞌ we̱n da cale̱la. Guleaj láwela da cale̱la da nune̱ꞌ, da naꞌ be̱ne̱ꞌ lu da bagacheꞌ. 16 Chadía

chacanna naca Xránadxu Wenná Bea chee̱dxu.

Salmos 10–12

650

Lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ ba gulebía xiꞌ benneꞌ dxelecuídene̱ꞌ Le̱ꞌ. 17 Bnézrujuꞌ

ca da bululáwizra benneꞌ dxexruj lázreꞌdu caꞌ Lueꞌ, Xran. Lueꞌ dxupaꞌu lázxdau bénneꞌdu caꞌ chee̱ xuluzé̱ nague̱ꞌ xrtizruꞌ, 18 chee̱ guchiꞌu chee̱ bi we̱zé̱bedu caꞌ, ne chee̱ benneꞌ dxeledée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ, chee̱ québedxa bi da cale̱la xelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la chee̱ bénneꞌdu caní.

1 Dxuxrén

Salmo 11

lazraꞌ Xranaꞌ Dios. Ájazra che̱nꞌ dxiꞌu bénneꞌdu xuꞌa: “Bzrunnuj, guxíaj lu xíꞌala ca tu bxinne?” 2 Le naꞌ xque, dxulucuéza benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la xaga nalá xécheꞌze. Ba zaj naxrúe̱ꞌ xaga nalá xécheꞌze chee̱ꞌ lu du chee̱ na, chee̱ xelútie̱ꞌ bagácheze benneꞌ xrlátaje caꞌ. 3 Chete caꞌ xelexinnaj da dxulusé̱ chuchu da xrlátaje, ¿ájazra xelún benneꞌ xrlátaje caꞌ? 4 Xránadxu Dios zúaqueze̱ꞌ lataj láꞌazxa chee̱ꞌ. Xabáaqueze zua lataj blau naga dxeꞌ Dios. Dxelennáꞌ xanne xiaj lawe̱ꞌ. Dxeléꞌene̱ꞌ ca da dxelún bénneache. 5 Xránadxu Dios dxudée̱ꞌ chaweꞌ benneꞌ xrlátaje caꞌ lu da ste̱be. Dxecuídene̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne benneꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. 6 Gudée̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la lu da ziꞌ da xaꞌ, da zaj naca na xiꞌ, ne da dxuzézrele̱ꞌe da dxala na ca xedxe, ne tu beꞌ lále̱ꞌe̱, da caꞌ sel-le̱ꞌ laweꞌ benneꞌ caꞌ. 7 Caní gune̱ꞌ laweꞌ da naca xrlátaje Xránadxu Dios, ne nazríꞌine̱ꞌ da naca na xrlátaje. Benneꞌ li lazreꞌ caꞌ xeleléꞌene̱ꞌ lawe̱ꞌ.

1 Xranaꞌ

Salmo 12

Dios, bselá bénneache chiuꞌ laweꞌ da québedxa

651

Salmos 12, 13

dxape̱ꞌ benneꞌ xezica Lueꞌ ba láꞌana. Quebe nu chiláꞌ benneꞌ li lazreꞌ ládujla bénneache caꞌ. 2 Xúgute̱

bénneache caꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱ le saꞌ ljwezre̱ꞌ. Lu da we̱n lazreꞌ ba zaj nupé̱ꞌe̱ dizraꞌ chee̱ xelezí xe̱ꞌe̱ le̱ꞌ. 3 Xránadxu Dios guzría xiꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ quebe dxuluchálaje̱ꞌ du lazreꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxuluchálaje̱ꞌ da dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ. 4 Benneꞌ caꞌ gulenné̱ꞌ: “Ne̱ chee̱ dizraꞌ chee̱ntuꞌ zruéꞌentuꞌ da chaweꞌ. Ca dxezá lázrentuꞌ guchálajntuꞌ, ¿nuzra nna beꞌe netuꞌ, xcaꞌ?” 5 Dxenná Xránadxu Dios: “Naꞌa xídaquezaꞌ laweꞌ da dxulusaca ziꞌe̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ, naꞌ dxelebezre lazreꞌ benneꞌ baxacheꞌ caꞌ. Guseláꞌ benneꞌ caꞌ dxelánene̱ꞌ da gunaꞌ.” 6 Xrtizraꞌ Xránadxu Dios zaj naca na du lazreꞌ. Zaj naca na ca xiaj plata da ba gudé na lu xiꞌ, da ba gudé na lu xiꞌ gazre lasa. 7 Xran,

guxúequezuꞌ Lueꞌ bénneache chiuꞌ caꞌ. Chadía chacanna gucuꞌujuꞌ le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu zra naꞌa zra. 8 Gátete̱ze naꞌ dxaca da cale̱la gate dxulucáꞌana szren bénneache da naca sban.

1 ¿Ájate̱queze

Salmo 13

gal-la lazruꞌ nedaꞌ, Xran? ¿Gal-la lázrtequezuꞌ nedaꞌ? ¿Ájatequeze quebe leꞌenuꞌ da dxaca chiaꞌ? 2 ¿Ájatequeze gun na ba xen guchaga lawaꞌ da dxezacaꞌ? ¿Ájatequeze gaca wiꞌine lazraꞌ te zra, ne chizrela? ¿Ájatequeze nna beꞌe benneꞌ dxedábague̱ꞌ Lueꞌ nedaꞌ? 3 Gunnáꞌ da dxaca chiaꞌ, Xran, ne beche̱be chiaꞌ. Btipa lazraꞌ chee̱ quebe gatiaꞌ, 4 ne chee̱ quebe nna benneꞌ dxedábague̱ꞌ nedaꞌ: “Ba be̱tiaꞌ niꞌa ne̱ꞌe̱.” Benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ xelebene̱ꞌ che cheajcháziaꞌ lu da cale̱la.

Salmos 13–15

652

5 Nedaꞌ

dxuxrén lazraꞌ Lueꞌ xexache lazruꞌ nedaꞌ. Dute̱ lázrdawaꞌ dxebedaꞌ laweꞌ da dxuseláuꞌ nedaꞌ.

6 Gúl-laquezaꞌ

chee̱ Xranaꞌ Dios laweꞌ da ba nune̱ꞌ chiaꞌ da xrlátaje.

1 Benneꞌ

Salmo 14

lázxdau zideꞌ dxezáꞌ lazre̱ꞌ, dxenné̱ꞌ: “Quebe zua Dios.” Benneꞌ caní zaj nazrinnaj xichaj lázrdawe̱ꞌ. Dxelune̱ꞌ da sban caꞌ. Quebe nu chiláꞌ benneꞌ dxune̱ꞌ da xrlátaje. 2 Xránadxu Dios zue̱ꞌ xabáa dxenné̱ꞌe̱ bénneache chee̱ léꞌene̱ꞌ che zua nu benneꞌ dxéajniꞌine̱ꞌ, bénneaꞌ dxape̱ꞌ ba láꞌana Dios. 3 Xúgute̱ꞌ zaj xuꞌe̱ neza xucaꞌ. Xúgute̱ꞌ zaj nazrinnaj xichaj lázrdawe̱ꞌ. Quebe nu chiláꞌ benneꞌ dxune̱ꞌ da xrlátaje, netúgue̱ꞌ. 4 ¿Quebe dxeléajniꞌi benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da sban? Dxulusunítie̱ꞌ bénneache chiaꞌ ca dxuzuzruj tu benneꞌ xeta da dxawe̱ꞌ, ne quebe dxeléquebeꞌene̱ꞌ zua Xrane̱ꞌ Dios. 5 Dute̱ xel-laꞌ dxelezrebe dxelezrize benneꞌ caꞌ laweꞌ da dxácale̱ Dios benneꞌ xrlátaje caꞌ. 6 Belún le̱ꞌ chee̱ da gulenná benneꞌ xacheꞌ caꞌ, san benneꞌ caní xelebeza lazre̱ꞌ Xránadxu Dios. 7 Xídatega Bénneaꞌ guselé̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ. Gate gun Xránadxu xelexezrín benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ, benneꞌ caꞌ zaj nadaꞌu zítuꞌla, naꞌ welebé zriꞌine zre sua Jacob, ne welebéle̱ꞌe̱quezne̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ.

1 Xran,

Salmo 15

¿núzraqueze benneꞌ sue̱ꞌ naga zuꞌ Lueꞌ? ¿Núzraqueze benneꞌ sue̱ꞌ naga naca láꞌazxa chiuꞌ?

2 Waca

bénneaꞌ naque̱ꞌ du lazreꞌ, ne dxune̱ꞌ da xrlátaje, bénneaꞌ zua da líqueze lu xichaj lázrdawe̱ꞌ,

653

Salmos 15, 16

3 bénneaꞌ

quebe dxenné̱ꞌ chee̱ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, ne quebe bi da cale̱la dxune̱ꞌ chee̱ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, ne quebe dxuꞌe̱ lataj nu benneꞌ si tizre̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ. 4 Waca bénneaꞌ quebe dxape̱ꞌ ba láꞌana nu benneꞌ dxune̱ꞌ da sban. Dxape̱ꞌ ba láꞌana benneꞌ caꞌ dxelape̱ꞌ ba láꞌana Xránadxu Dios, bénneaꞌ quebe dxuché̱ꞌe̱ dizraꞌ da ba gunné̱ꞌ lácala bi daꞌ gunítie̱ꞌ. 5 Waca bénneaꞌ dxusane̱ꞌ dumí chee̱ꞌ ne quebe dxenabe̱ꞌ xíchaje̱n, ne quebe dxezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ dumí chee̱ nnie̱ꞌ chee̱ nu benneꞌ quebe bi zria nabague̱ꞌ. Nu benneꞌ dxune̱ꞌ caní cabataꞌ cheajchazie̱ꞌ lu da cale̱la.

1 Bxue

Salmo 16

nedaꞌ, Dios, laweꞌ da dxuxrén lazraꞌ Lueꞌ. xichaj lázrdawaꞌ guchaꞌ Xranaꞌ Dios: “Lueꞌ nacuꞌ Xranaꞌ. Quebe bi xetú da xrlátaje de̱ chiaꞌ da quebe naca na chiuꞌ.” 3 Tuze benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ Dios lu xe̱zr la xu, ne benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ du lazreꞌ dxezaca ba lázrele̱naꞌ. 4 Waxánqueze da dxelezaca benneꞌ caꞌ dxelape̱ꞌ ba láꞌana tu dios quebe bi zaca. Quebe gunaꞌ le̱ꞌ tu zren gate dxuluzríe̱ꞌ zren lau dios naꞌ, ne quebe guchínedaꞌ la dios naꞌ. 2 Lu

5 Xránadxu

Dios dxugawe̱ꞌ nedaꞌ, ne naque̱ꞌ da ba neza chiaꞌ.

Lueꞌ, Dios, nuxruꞌ ca da naca chiaꞌ. da nuzúꞌ chiaꞌ zaj naca na da dxeziꞌa ba neza, ne xrtante̱ zaj naca da nunnuꞌ chiaꞌ.

6 Ca

7 Tu

gucáꞌana szrénzquezaꞌ Xránadxu Dios, Bénneaꞌ dxusé̱dene̱ꞌ nedaꞌ. Chizrela gate ne dxasiaꞌ dxuzéajniꞌine̱ꞌ nedaꞌ lu xichaj lázrdawaꞌ. 8 Xránadxu Dios nuxrén lazraꞌ gusiꞌe̱ nedaꞌ. Laweꞌ da zue̱ꞌ cuitaꞌ, quebe bi sequeꞌ guchebe na nedaꞌ.

Salmos 16, 17

654

9 Chee̱

le̱ naꞌ gubé lázrdawaꞌ, ne gubéle̱ꞌe̱quezdaꞌ, naꞌ zra gachaꞌ lu xe̱dxu ba cueza lazraꞌ 10 laweꞌ da quebe gucáꞌanuꞌ bénneꞌdu xuꞌa lu lataj ba xaꞌ, ne quebe guꞌu lataj guzru nu benneꞌ nácaqueze̱ꞌ chiuꞌ. 11 Guléꞌenuꞌ nedaꞌ da gunaꞌ chee̱ gataꞌ chiaꞌ xel-laꞌ nabán. Naga zuꞌ Lueꞌ wabéle̱ꞌe̱quezdaꞌ, naꞌ cuituꞌ Lueꞌ súatequeze da ba neza chiaꞌ.

1 Bze̱

Salmo 17

naga chiꞌa, Xran. Ben xanneꞌ da dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Guzíꞌ da dxenabaꞌ Lueꞌ, nacaꞌ du lazraꞌ. 2 Be̱nna lataj xeláꞌa lauꞌ chee̱ guchiꞌu chiaꞌ, laweꞌ da dxeléꞌenuꞌ xúgute̱ cáte̱ze zaj naca na. 3 Lueꞌ dxennáꞌ xánniuꞌ xichaj lázrdawaꞌ ne dxeléꞌenuꞌ nedaꞌ chizrela. Gunnáꞌ xánniuꞌ da dxunaꞌ, naꞌ quebe bi da cale̱la bléꞌenuꞌ. Ba nunaꞌ quebe bi dizraꞌ cale̱la nniaꞌ. 4 Dxuzúaꞌ dizraꞌ ca naca da dxennáuꞌ, naꞌ quebe dxunaꞌ ca da dxelún benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ. 5 Bxue nedaꞌ lu neza chaweꞌ chiuꞌ, chee̱ quebe cheajcháziaꞌ lu da cale̱la. 6 Dxuláwizraꞌ Lueꞌ, Dios, laweꞌ da dxennuꞌ chiꞌa. Bze̱ naga chiꞌa, naꞌ bene da dxenníaꞌ. 7 Bleꞌe ca dxexache lázrele̱ꞌu bénneache. Bselá benneꞌ caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ Lueꞌ lu naꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ le̱ꞌ. 8 Bxue nedaꞌ ca dxun benneꞌ dxuxúe̱ꞌ xiaj lawe̱ꞌ. Gude̱zre nedaꞌ ca dxun bedxuj dxé̱zrebaꞌ zríꞌinebaꞌ zran xrílabaꞌ 9 chee̱ quebe bi xelún chiaꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, ne dxelaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ. 10 Quebe dxelexache lazre̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, naꞌ dute̱ xel-laꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ dxuluchálaje̱ꞌ. 11 Gátete̱ze dxedáꞌ dxeléchaje̱ꞌ nedaꞌ. Dxelaca lazre̱ꞌ xeline̱ꞌ nedaꞌ xu. 12 Zaj naque̱ꞌ ca tu be̱zre xíxreꞌdauꞌ dxaca lázrebaꞌ bi gágubaꞌ. Zaj naque̱ꞌ ca tu be̱zre xixreꞌ, ba nucache cuínabaꞌ chee̱ qué̱l-labaꞌ béadu caꞌ.

655

Salmos 17, 18

13 Gudá,

Xran, gudábagaꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, naꞌ bchiche̱ꞌ lu xu. Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, guchínenuꞌ xia chiuꞌ. 14 Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ nen niꞌa náꞌquezuꞌ, Xran. Bselá nedaꞌ lu naꞌ bénneache, benneꞌ caꞌ zaj dxeꞌe̱ gunne xue chee̱ xe̱zr la xu nigaze, benneꞌ caꞌ dxeláguqueze̱ꞌ da zácale̱ꞌe̱ chiuꞌ. Da nigáqueze dxulugawe̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ caꞌ, ne dxexegáꞌanaqueze da dxelágu zriꞌine zre sue̱ꞌ. 15 Leꞌedaꞌ nedaꞌ lau Lueꞌ laweꞌ da nacaꞌ xrlátaje. Xezaca ba lazraꞌ gacaꞌ ca nácaquezuꞌ Lueꞌ gate xebanaꞌ.

1 Nazríꞌidaꞌ

Salmo 18

Lueꞌ, Xran. Lueꞌ dxuzé̱ chuchuꞌ nedaꞌ. 2 Lueꞌ, Xran, nacuꞌ ca tu xiaj naga ze̱ chúchuaꞌ, ne ca tu xuꞌu zren naga xuꞌu chawaꞌ, naꞌ nacuꞌ weselá chiaꞌ. Dios chiaꞌ, Lueꞌ dxuzé̱ chuchuꞌ nedaꞌ, naꞌ guxrén lazraꞌ Lueꞌ. Dxucuꞌujuꞌ nedaꞌ, ne dxuseláuꞌ nedaꞌ, ne dxucache chawuꞌ nedaꞌ. 3 Wanné̱quezaꞌ Xránadxu Dios, Bénneaꞌ naca chee̱ꞌ güe láꞌanadxu Le̱ꞌ. Le̱ꞌ guselé̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. 4 Guzúaꞌ lu da ste̱be chee̱ xel-laꞌ gute, naꞌ guca da cale̱la ca tu xe̱gu nisa da bchebe na nedaꞌ. 5 Guzúaꞌ lu da ste̱be chuꞌa lataj ba xaꞌ laweꞌ da zuaꞌ lu da ste̱be chee̱ xel-laꞌ gute. 6 Lu da ziꞌ da xaꞌ bláwizraꞌ Xranaꞌ Dios, ne gunné̱quezaꞌ Dios chiaꞌ. Le̱ꞌ benne̱ꞌ chiꞌa naga zue̱ꞌ lataj láꞌazxa chee̱ꞌ, ne bze̱ nague̱ꞌ da bchálajaꞌ lawe̱ꞌ. 7 Nadxa guzrúꞌ lu xe̱zr la xu nigá. Gulezrize lane xiꞌa caꞌ. Gulezrízele̱ꞌe̱ na laweꞌ da bzraꞌa Leꞌ. 8 Bdxuaj zren chee̱ xiꞌ lu zrine̱ꞌ, ne bdxuaj xiꞌ lu dxuꞌe̱ da bzezxe na da de̱ lawe̱ꞌ, naꞌ xiꞌ naꞌ gudel-la na bau caꞌ.

Salmo 18 9 Bzéxruje̱ꞌ

656

da zria zran xabáa, naꞌ bétaje̱ꞌ, naꞌ guzúa da chul-la zran niꞌe̱. 10 Gudée̱ꞌ lu beꞌ zrie̱ꞌ tu da nazí le na querubín. Chadí gudée̱ꞌ lu beꞌ bdunuꞌ. 11 Gúcue̱ꞌ da chul-la, da bcache na Le̱ꞌ, da naꞌ naca na beuj bza da xuzru na nisa. 12 Lu da dxácatite legala chee̱ꞌ da xuꞌu lu beuj bza, naꞌ beledxúaj bau dxelala, ne xiaj bezxeꞌ. 13 Zran xabáa gunné̱ guziuꞌ chee̱ chiꞌi Xránadxu, naꞌ ben chiꞌi Dios szrente̱ ládujla bau dxelala caꞌ, ne xiaj bezxeꞌ naꞌ. 14 Bsane̱ꞌ xaga nalá xécheꞌze chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ be̱se dínnaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Bsane̱ꞌ xesa guziuꞌ caꞌ, ne bzria xiꞌe̱ benneꞌ caꞌ. 15 Nadxa beleláꞌ da zaj de̱ lu situj chee̱ nísadauꞌ, ne bleꞌe lau lane xe̱zr la xu da zua na zran nísadauꞌ, gate naꞌ gudil-luꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, Xran, ne lu xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ bzaguꞌ benneꞌ caꞌ. 16 Bétaje̱ꞌ lu da sibe, ne bequé̱ꞌe̱ nedaꞌ. Bebéaje̱ꞌ nedaꞌ lu da naca ca tu nisa zila. 17 Bselé̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ wal-la dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, ne lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ, benneꞌ zaj nácadxe̱ꞌ wál-la ca nedaꞌ. 18 Buluzague̱ꞌ nedaꞌ gate naꞌ zuaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱, san Xranaꞌ Dios gúcale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 19 Bebéaje̱ꞌ nedaꞌ naga xuꞌa, ne bzue̱ꞌ nedaꞌ tu lataj zren. Bselé̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da bezaca ba lazre̱ꞌ chiaꞌ. 20 Xránadxu Dios bexunne̱ꞌ chiaꞌ cáte̱ze naca da xrlátaje da nunaꞌ. Cáte̱ze naca da xrlátaje da nunaꞌ bexunne̱ꞌ chiaꞌ 21 laweꞌ da dxunaꞌ ca da dxuse̱de Xranaꞌ nedaꞌ, ne quebe guleaj xíchajaꞌ Dios chiaꞌ. 22 Dxunaꞌ ca naca da dxenná béꞌene̱ꞌ nedaꞌ, ne quebe bsanaꞌ da caꞌ nadxíxruj beꞌe̱. 23 Gucaꞌ li lazreꞌ lau Le̱ꞌ, ne bxue cuinaꞌ chee̱ quebe gunaꞌ da cale̱la. 24 Chee̱ le̱ naꞌ bexunna Xránadxu Dios chiaꞌ cáte̱ze naca da xrlátaje da be̱naꞌ, cáte̱ze naca da xrlátaje da nunaꞌ lau Le̱ꞌ. 25 Dxexache lazruꞌ chee̱ benneꞌ dxexache lazre̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ,

657

Salmo 18

ne nacuꞌ li lazreꞌ nen benneꞌ naque̱ꞌ li lazreꞌ. da naca chaweꞌ chee̱ benneꞌ naque̱ꞌ chaweꞌ, naꞌ gacuꞌ snia nen benneꞌ we̱n da cale̱la. 27 Guseláuꞌ benneꞌ zaj zue̱ꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ, san guzéxrujuꞌ benneꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. 28 Luéꞌqueze guzaljuꞌ xiꞌ chiaꞌ. Xranaꞌ Dios, guzaniꞌu chiaꞌ naga zuaꞌ lu da chul-la. 29 Nen xel-laꞌ waca chiuꞌ guzría xiꞌa benneꞌ zante̱ dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. Che Lueꞌ, Dios, súale̱nuꞌ nedaꞌ waca guchínnajaꞌ zeꞌe da zaj naxechaj xe̱zre caꞌ. 30 Li lazreꞌ zaj naca da dxun Dios, naꞌ du lazreꞌ naca xrtizre̱ꞌ. Dxucuꞌuje̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelebeza lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 31 Tuze Xránadxu naque̱ꞌ Dios. Tuze Dios chee̱dxu naque̱ꞌ Benneꞌ dxucuꞌuje̱ꞌ dxiꞌu. 32 Dios naque̱ꞌ Bénneaꞌ dxune̱ꞌ nedaꞌ benneꞌ wal-la, ne Benneꞌ dxune̱ꞌ li lazreꞌ da dxunaꞌ nedaꞌ. 33 Dxune̱ꞌ niꞌa ca zaj naca niꞌa bzrinaꞌ xixreꞌ ne dxuzúa chúchue̱ꞌ nedaꞌ lu xiꞌa Sión chee̱ꞌ. 34 Dxusé̱dene̱ꞌ nedaꞌ chee̱ gaca chaꞌa lu wedil-la, ne̱ chee̱ gaca guchínedaꞌ xaga nalá xécheꞌze da naca na xia gacheꞌ. 35 Lu xel-laꞌ weselá chiuꞌ bcuꞌujuꞌ nedaꞌ, ne nen naꞌu xabe̱la gúcale̱nuꞌ nedaꞌ. Xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ ba nucáꞌana szren na nedaꞌ. 36 Be̱n chawuꞌ neza naga teaꞌ, chee̱ quebe cuilaꞌ lu neza naꞌ. 37 Blagaꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ xeajzrenaꞌ le̱ꞌ, naꞌ quebe bebiꞌa cadxa bé̱teteaꞌ benneꞌ caꞌ. 38 Be̱naꞌ benneꞌ caꞌ we̱ꞌ, naꞌ quebe guca xelexase̱ꞌ. Xeajlecházie̱ꞌ zran niꞌa. 39 Btipuꞌ lazraꞌ chee̱ chaꞌa lu wedil-la. Bzéxrujuꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ zran niꞌa. 40 Be̱nuꞌ buluzrunnuj benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ lawaꞌ, chee̱ bzria xiꞌa benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ. 41 Gulenné̱ꞌ nu benneꞌ gácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ san quebe nu chiláꞌ. Gulenné̱ꞌ Xránadxu Dios, san quebe benne̱ꞌ chee̱ꞌ. 42 Bzúzrujaꞌ benneꞌ caꞌ ca bxrte xu da dxua beꞌ. Bléajaꞌ le̱ꞌ ca dxuléajaꞌ gunaꞌ la neza caꞌ. 43 Bseláuꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ, 26 Dxunuꞌ

Salmos 18, 19

658

naꞌ be̱nuꞌ nedaꞌ benneꞌ xíchaje̱ xe̱zr la xu caꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ quebe núnbeꞌa dxelune̱ꞌ zrin chiaꞌ. 44 Gate belenne̱ꞌ chiaꞌ, naꞌ buluzúe̱ꞌ xrtizraꞌ. Benneꞌ zaj zraꞌ xe̱zr la xu caꞌ belune̱ꞌ ca gunná beꞌedaꞌ. 45 Benneꞌ zituꞌ caꞌ gulate niꞌa ne̱ꞌe̱, naꞌ beledxúaje̱ꞌ dxelezrízie̱ꞌ lu xe̱zre zrentauꞌ chee̱ꞌ caꞌ. 46 Gaca ba láꞌazxa Xránadxu Dios. Gaca ba Bénneaꞌ dxucuꞌuje̱ꞌ nedaꞌ. Xegáꞌana szrénqueze Dios, Bénneaꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ. 47 Naca Dios Bénneaꞌ dxebéaj lazre̱ꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, ne dxuzúe̱ꞌ benneꞌ caꞌ zran niꞌa. 48 Naque̱ꞌ Bénneaꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Dxune̱ꞌ dxenná beꞌedaꞌ benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ nedaꞌ. Bselé̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ xichaj zraꞌa caꞌ. 49 Chee̱ le̱ naꞌ xeche̱baꞌ chiuꞌ, Xran, lau benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, naꞌ gúl-laquezaꞌ chee̱ Lauꞌ Lueꞌ. 50 Dxun Dios dxenná bea bénneaꞌ waláz chee̱ꞌ, ne dxexache lazre̱ꞌ bénneaꞌ guqué̱ꞌe̱, bénneaꞌ naque̱ꞌ David, ne zriꞌine zre sue̱ꞌ chadía chacanna.

1 Dxuléꞌe

Salmo 19

lau zran xabáa ca naca xel-laꞌ szren chee̱ Dios. Dxuchálajqueze na ca zaj naca da nune̱ꞌ. 2 Tu zra tu zra dxuzén na zra xula da nigá, naꞌ tu zreꞌ tu zreꞌ dxe̱ na zreꞌ xula da náꞌqueze. 3 Quebe dxuluchine na xrtizraꞌ bénneache, ne quebe nu dxen chiꞌi na, 4 san dxezriluj da dxelenná na du gabíꞌi xe̱zr la xu, ne dxelezrín xrtizraꞌ na dapa saca chee̱ xe̱zr la xu. Dios be̱ne̱ꞌ xabáa ca tu xuꞌu naga zua gubizra. 5 Che zílala dxalaj na ca tu benneꞌ wechaga naꞌ. Dxebé na ca tu benneꞌ dxezá chégüe̱ꞌ lu witja. 6 Dxedxuaj na chaláꞌa naga dxalaj na, naꞌ dxezrín na chaláꞌa naga dxebía na. Dxucháꞌa na xúgute̱ da zaj de̱. 7 Du

lazreꞌ naca da nadxixruj bea Xránadxu,

659

Salmos 19, 20

ne dxuzé̱ chacha na bénneꞌdu xúꞌudxu. Li lazreꞌ naca da dxexeche̱be Xránadxu, ne dxunezruj na xel-laꞌ sina chee̱ benneꞌ caꞌ quebe zaj nape̱ꞌ na. 8 Da líqueze zaj naca da nadxixruj bea Xránadxu, naꞌ dxelebéle̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ ca zaj naca na. Du lazreꞌ zaj naca da dxuzéajniꞌi Xránadxu dxiꞌu, da dxuluzúa na dxiꞌu lu xel-laꞌ naxaníꞌ. 9 Cháwedauꞌ naca zrébedxu Xránadxu, da gun na súadxu chadía chacanna. Da líqueze zaj naca da dxuchiꞌa Xránadxu chee̱dxu, ne zaj naca na chaweꞌ. 10 Zaj naca na da dxezá lázredxadxu ca oro, ne ca oro zrente̱ da zácale̱ꞌe̱ na. Zaj naca na zíxredxa ca bzrínaꞌdauꞌ, da nácale̱ꞌe̱ na zixre. 11 Dxulusizre na nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ. Laweꞌ da dxunaꞌ ca zaj naca na, da zrente̱ dxeziꞌa. 12 Netú

benneꞌ quebe gaca léꞌene̱ꞌ da cale̱la da dxune̱ꞌ. Bselá nedaꞌ, Xran, lu da cale̱la da quebe dxéquebeꞌedaꞌ dxunaꞌ. 13 Bucache chaweꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, chee̱ quebe bi dul-la gunaꞌ du lazraꞌ. Quebe guꞌu lataj nna beꞌe dul-la nedaꞌ. Nadxa gacaꞌ du lazraꞌ, ne quebe bagaꞌ zria chee̱ dul-la naꞌ. 14 Gaca da dxuchálajaꞌ, ne da dxulaba lazraꞌ da dxezaca ba lazruꞌ Lueꞌ, Xran Nacuꞌ Benneꞌ dxuxúe̱ꞌ nedaꞌ, ne Benneꞌ dxexáꞌue̱ꞌ nedaꞌ.

1 Dxenabaꞌ

Salmo 20

Xránadxu xenne̱ꞌ chiꞌu lu zra zuꞌ lu da ste̱be, ne gucuꞌuj La Dios chee̱ Jacob lueꞌ. 2 Dxenabaꞌ Le̱ꞌ naga zue̱ꞌ lataj láꞌazxa chee̱ꞌ sel-le̱ꞌ da gácale̱ na lueꞌ, ne chee̱ xiꞌa Sión xide̱ꞌ guxre̱ꞌ lueꞌ. 3 Dxenabaꞌ Le̱ꞌ cheajsá lazre̱ꞌ ca naca xúgute̱ gunaꞌ bzuꞌ chee̱ꞌ, ne siꞌ lu ne̱ꞌe̱ béadu caꞌ dxuzezxuꞌ lawe̱ꞌ. 4 Dxenabaꞌ Le̱ꞌ gunne̱ꞌ lueꞌ ca naca da dxezá lazruꞌ, ne gune̱ꞌ xúgute̱ da dxéquenuꞌ xrlátaje.

Salmos 20, 21

660

5 Béle̱ꞌe̱ntuꞌ

gate guselé̱ꞌ lueꞌ, naꞌ chísantuꞌ tu da guléꞌe lawe na La Dios chee̱dxu. Dxenabaꞌ Xránadxu gunne̱ꞌ lueꞌ xúgute̱ da dxenabuꞌ lau Le̱ꞌ. 6 Naꞌa nezdaꞌ dxuselá Xránadxu bénneaꞌ ba gucáꞌaqueze̱ꞌ. Naga zue̱ꞌ xabáa láꞌazxa chee̱ꞌ xenne̱ꞌ chiꞌi bénneaꞌ. Xel-laꞌ waca zrente̱ chee̱ꞌ guselé̱ꞌ bénneaꞌ. 7 Bal-la benneꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ carro caꞌ chee̱ wedil-la, naꞌ xezícadxe̱ꞌ dxuluxrén lázre̱ꞌ bzrinaꞌ caꞌ. Dxiꞌu dxuxrén lázredxu La Xránadxu Dios. 8 Benneꞌ caꞌ gulate niꞌa ne̱ꞌe̱, ne xeajlechazie̱ꞌ. Dxiꞌu bexásadxu, naꞌ ze̱dxu. 9 Bselá netuꞌ, Xran, nacuꞌ Wenná Bea chee̱ntuꞌ. Ben chiꞌintuꞌ gate dxuláwizrantuꞌ Lueꞌ.

Salmo 21

1 Benneꞌ

dxenná bea dxebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ nen xel-laꞌ waca chiuꞌ, Xran, naꞌ ca naca xel-laꞌ weselá chiuꞌ dxebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ. 2 Bnézrujuꞌ le̱ꞌ da guzá lazre̱ꞌ, ne quebe bzaguꞌ da gunabe̱ꞌ Lueꞌ. 3 Guzíꞌ lu naꞌu le̱ꞌ, ne be̱nuꞌ dxaca chaweꞌ chee̱ꞌ. Nuzriuꞌ xíchaje̱ꞌ tu da naca na oro. 4 Gunabe̱ꞌ Lueꞌ gunnuꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ nabán, naꞌ bnézrujuꞌ na le̱ꞌ chee̱ súaqueze̱ꞌ zaneꞌ iza. 5 Zrente̱ naca xabáa chee̱ꞌ laweꞌ da bseláuꞌ le̱ꞌ. Be̱nnuꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ ba láꞌana, ne xel-laꞌ szren. 6 Laweꞌ da nunuꞌ gaca chaweꞌ chee̱ꞌ chadía chacanna dxunuꞌ dxebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ lau Lueꞌ. 7 Laweꞌ da dxuxrén lazreꞌ wenná bea naꞌ Xránadxu, xexache lazreꞌ Dios szrente̱ le̱ꞌ, naꞌ quebe sue̱ꞌ lu da ste̱be. 8 Xulétajuꞌ

xúgute̱ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ. Xel-laꞌ waca chiuꞌ xulétajuꞌ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ lueꞌ. 9 Lu zra naꞌ zraꞌu le̱ꞌ gaca chee̱ benneꞌ caꞌ ca guzúꞌ le̱ꞌ lu xiꞌ ga dxulúzrie̱ꞌ blaꞌdauꞌ. Xránadxu guzúzruje̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ꞌ, naꞌ xiꞌ naꞌ guzezxe na le̱ꞌ. 10 Xúgute̱

da belune̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá guzria xiꞌu,

661

Salmos 21, 22

ne xegúꞌ zriꞌine zre sue̱ꞌ ládujla bénneache, da gulaca lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ da cale̱la chiuꞌ Lueꞌ. Gulilaj lazre̱ꞌ ca da xelune̱ꞌ, san quebe bi xelezéquene̱ꞌ, 12 laweꞌ da gulaguꞌ benneꞌ caꞌ. Nucuezuꞌ xaga nalá xécheꞌze chiuꞌ chee̱ le̱ꞌ. 13 Begáꞌana szrénqueze Lueꞌ, Xran, lu xel-laꞌ wal-la chiuꞌ. Tu gúl-lazquezdxu, ne tu güe láꞌanazquezdxu Lueꞌ ca naca xel-laꞌ waca chiuꞌ. 11 laweꞌ

1 Dios

Salmo 22

chiaꞌ, Dios chiaꞌ, ¿bizr chee̱ naꞌ nusán lazruꞌ nedaꞌ? ¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxennuꞌ da dxenabaꞌ Lueꞌ chee̱ guseláuꞌ nedaꞌ? 2 Dios chiaꞌ, dxuláwizraꞌ Lueꞌ te zra, ne quebe dxexeche̱buꞌ chiaꞌ. Dxuláwizraꞌ Lueꞌ chizrela, ne quebe dxezíꞌi lazraꞌ. 3 Láꞌazxa nacuꞌ Lueꞌ. Nacuꞌ Benneꞌ dxebeze̱ꞌ naga dxelúe láꞌana benneꞌ Israel Lueꞌ. 4 Xra xrtáuntuꞌ gulebeza lazre̱ꞌ Lueꞌ. Gulebeza lazre̱ꞌ, naꞌ bseláuꞌ le̱ꞌ. 5 Bululáwizre̱ꞌ Lueꞌ, naꞌ belelé̱ꞌ. Buluxrén lazre̱ꞌ Lueꞌ, naꞌ quebe belexeduéꞌene̱ꞌ. 6 Nedaꞌ nacaꞌ ca tu be̱laꞌ gúnaꞌdauꞌ, ne quegá bénneache. Dxelecuide bénneache nedaꞌ, ne dxuluzúe̱ꞌ nedaꞌ chaláꞌala. 7 Xúgute̱ benneꞌ dxeleléꞌe nedaꞌ dxelún le̱ꞌ chiaꞌ. Lu da dxelún le̱ꞌ chiaꞌ dxelexrá dxuꞌe̱, ne dxulutá xíchaje̱ꞌ, dxelenné̱ꞌ: 8 “Bzua cuine̱ꞌ lu naꞌ Xránadxu chee̱ guselé̱ꞌ le̱ꞌ. Guselé̱ꞌ le̱ꞌ che dxezaca ba lázrele̱ne̱ꞌ le̱ꞌ.” 9 Lueꞌ nacuꞌ Bénneaꞌ be̱xruꞌ nedaꞌ gate gúlajaꞌ. Be̱nuꞌ bxren lazraꞌ Lueꞌ gate naꞌ ne dxázreteaꞌ. 10 Guxuꞌa lu naꞌu gate quebe ne gálajteaꞌ. Gate ne xuꞌa lu le̱ꞌe̱ xrnaꞌa, báchequeze nacuꞌ Dios chiaꞌ. 11 Quebe xebiguꞌ naga zuaꞌ laweꞌ da zua gágute̱ da gusaca zi na nedaꞌ, ne quebe nu chiláꞌ benneꞌ gácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 12 Zaj naxechaj benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ ca be̱zre caꞌ. Zaj naxechaj benneꞌ nedaꞌ zaj naque̱ꞌ ca be̱zre wal-la caꞌ chee̱ Basán.

Salmo 22

662

13 Gulaca

lazre̱ꞌ xuluzría xiꞌe̱ nedaꞌ ca tu be̱zre xixreꞌ dxedunbaꞌ, ne dxebezre xaꞌabaꞌ. 14 Bebizre lazraꞌ ca nisa da nalalaj na lu xu, naꞌ ca naca zrita xuꞌa bulusán ljwezre na. Lázrdawaꞌ guca na ca xinaꞌ da bxuna na lu le̱ꞌa ca nisa. 15 Bexaca xel-laꞌ wal-la chiaꞌ ca tu xéꞌena xu laꞌa, naꞌ luzraꞌ bedáꞌ na chichjaꞌ. Nuzúꞌ nedaꞌ lu xu xrte chee̱ xel-laꞌ gute. 16 Zaj naxéchaje̱ꞌ nedaꞌ ca becuꞌ caꞌ. Zaj naxechaj benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ nedaꞌ. Gulídue̱ꞌ niꞌa naꞌa. 17 Waca gulabaꞌ ca naca zrita xuꞌa, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌe̱ nedaꞌ, ne dxelennáꞌ xánnie̱ꞌ nedaꞌ. 18 Belexelé̱ꞌe̱ zra lanaꞌ lateꞌ weaj, naꞌ laweꞌ zra lanaꞌ gulebeje̱ꞌ da gaca bea na. 19 Quebe xebiguꞌ naga zuaꞌ, Xran. Nacuꞌ xel-laꞌ wal-la chiaꞌ. Gudázega gácale̱nuꞌ nedaꞌ, Xran. 20 Bselá bénneꞌdu xuꞌa lu naꞌ benneꞌ guꞌe̱ nedaꞌ xia. Bénneaꞌ guzría xiꞌe̱ nedaꞌ gune̱ꞌ ca dxun becuꞌ. 21 Bselá nedaꞌ lu dxuꞌa be̱zre xixreꞌ. Bselá nedaꞌ lu luzu be̱zre wal-la caꞌ. 22 Guzendaꞌ bi bíchaꞌdauꞌ caꞌ lauꞌ Lueꞌ. Güe láꞌanaquezaꞌ Lueꞌ ladaj benneꞌ zaj nazrague̱ꞌ lauꞌ. 23 Leꞌe, dxezrébele Xránadxu, le güe láꞌana Le̱ꞌ. Le gucáꞌana szrene̱ꞌ, leꞌe, zriꞌine zre sua Jacob. Le zrebe Le̱ꞌ, leꞌe, zriꞌine zre sua Israel. 24 Quebe bzua Dios chaláꞌala, ne quebe gucuídene̱ꞌ da ziꞌ da xaꞌ da guledé benneꞌ xacheꞌ caꞌ, ne quebe bcache lawe̱ꞌ lau benneꞌ caꞌ san gate bululáwizre̱ꞌ Le̱ꞌ, benne̱ꞌ chiꞌe̱. 25 Güe

láꞌanaquezaꞌ Lueꞌ laduj benneꞌ zan zaj nazrague̱ꞌ lauꞌ. Ca da guche̱be lazraꞌ gúnquezaꞌ lau benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Lueꞌ. 26 Xelagu benneꞌ dxexruj lazreꞌ, ne welélajquezne̱ꞌ. Benneꞌ caꞌ dxelebigue̱ꞌ lau Xránadxu xelúe láꞌanaqueze̱ꞌ Le̱ꞌ. Tu gácazqueze da ba neza chee̱ benneꞌ caꞌ. 27 Cheajlesá lazreꞌ benneꞌ dute̱ xe̱zr la xu Xránadxu, naꞌ xelexebíꞌe̱ lau Le̱ꞌ.

663

Salmos 22, 23

Xúgute̱ cueꞌ benneꞌ chee̱ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu xelúe láꞌanaqueze̱ꞌ Le̱ꞌ, 28 laweꞌ da xuꞌu lu naꞌ Xránadxu xel-laꞌ dxenná bea, naꞌ nna béꞌene̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ. 29 Xeláguqueze xúgute̱ benneꞌ zren caꞌ chee̱ xe̱zr la xu nigá, ne xelúe láꞌanaqueze̱ꞌ Dios. Xuluzú zribe lau Le̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ xelate, benneꞌ caꞌ quebe xelezéquene̱ꞌ xelegúꞌu chawe̱ꞌ bénneꞌdu zaj xuꞌe̱ chee̱ quebe xelatie̱ꞌ. 30 Zriꞌine zre sua benneꞌ caꞌ xelunbeꞌ zrin chee̱ Xránadxu. Xuluzenne̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ caꞌ ca naca chee̱ Xránadxu cadxa cheajse̱te̱ chee̱ bénneache. 31 Xelezrine̱ꞌ, ne xuluzenne̱ꞌ bénneache ca naca da xrlátaje da dxun Dios. Xuluzenne̱ꞌ benneꞌ quebe ne xelálaje̱ꞌ be̱n Dios da caní.

1 Xránadxu

Salmo 23

Dios dxuxúe̱ꞌ nedaꞌ ca tu benneꞌ dxuxúe̱ꞌ zrilaꞌ chee̱ꞌ. Quebe bi dxexázrjedaꞌ. 2 Ca dxelezrúa zrílaꞌdu caꞌ ba gulágubaꞌ xixreꞌ xáꞌadauꞌ, caní dxune̱ꞌ chiaꞌ chee̱ xezíꞌ lazraꞌ. Gune̱ꞌ chiaꞌ ca dxaca chee̱ zrilaꞌ caꞌ dxeché̱ꞌe̱-baꞌ dxuꞌa xe̱gu nisa da de̱ zrize. 3 Dxuxuzúa chúchue̱ꞌ nedaꞌ lu xichaj lázrdawaꞌ. Dxusiꞌe̱ nedaꞌ lu da xrlátaje chee̱ gaca li da guche̱be lazre̱ꞌ. 4 Láqueze teaꞌ naga suaꞌ lu da ste̱be chee̱ xel-laꞌ gute, quebe bi da cale̱la guchebe na nedaꞌ, laweꞌ da zúale̱nuꞌ Lueꞌ nedaꞌ, Xran, naꞌ dxelácale̱ zriseꞌ, ne blazru chiuꞌ nedaꞌ. 5 Dxucuezuꞌ da xiꞌaj gawaꞌ lácala benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ zaj naxechaj nedaꞌ. Dxugúꞌu da za xichjaꞌ da dxapa na nedaꞌ ba láꞌana, ne dxusezráteuꞌ zrigaꞌ chiaꞌ. 6 Da xrlátaje, ne xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ da lítegaze xelezúale̱ na nedaꞌ xúgute̱ zra naca banaꞌ, naꞌ lizruꞌ, Dios, gaca na lizraꞌ chadía chacanna.

Salmos 24, 25

1 Chee̱

664

Salmo 24

Dios naca xe̱zr la xu nigá ne xúgute̱ da zaj de̱ lawe na. Naca chee̱ꞌ xe̱zr la xu, ne xúgute̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ ga naꞌ. 2 Bzue̱ꞌ na laweꞌ nísadauꞌ, ne bzale̱ꞌ lane na sítujla zran nísadauꞌ. 3 ¿Nu sequeꞌ cuen xiꞌa chee̱ Xránadxu? ¿Nu sequeꞌ chuꞌu xudauꞌ láꞌazxa chee̱ꞌ? 4 Waca benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ du lazreꞌ ca naca da dxelune̱ꞌ, ne ca naca da dxulaba lazre̱ꞌ. Benneꞌ caꞌ quebe ne xelechisa ne̱ꞌe̱ lau bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ, ne quebe bi ne xeleche̱be lazre̱ꞌ da naca we̱n lazreꞌ. 5 Xránadxu gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ benneꞌ caní. Dios guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ caní, ne guselé̱ꞌ le̱ꞌ. 6 Caní zaj naca bénneache dxelebigue̱ꞌ lau Le̱ꞌ, benneꞌ caꞌ dxelexuꞌe̱ naga zua Dios chee̱ Jacob. 7 Le

salaj dxa xuꞌu chee̱ xudauꞌ. Le salaj dxa xuꞌu chaweꞌ caꞌ, naꞌ chuꞌu Wenná Bea szrente̱. 8 ¿Nuzra naꞌ Wenná Bea szrente̱ nigá? Naque̱ꞌ Xránadxu, Benneꞌ wal-la, Bénneaꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca. Naque̱ꞌ Xránadxu, Bénneaꞌ dxedxúaje̱ꞌ chaweꞌ lu wedil-la. 9 Le

salaj dxa xuꞌu chee̱ xudauꞌ. Le salaj dxa xuꞌu chaweꞌ caꞌ, naꞌ chuꞌu Wenná Bea szrente̱. 10 ¿Nuzra naꞌ Wenná Bea szrente̱ nigá? Naque̱ꞌ Xránadxu, Benneꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ xúgute̱ da zaj zua. Le̱ꞌ naque̱ꞌ Wenná Bea szrente̱ naꞌ.

1 Xran,

Salmo 25

dxenníaꞌ Lueꞌ dute̱ lázrdawaꞌ. lazraꞌ Lueꞌ, Dios chiaꞌ. Quebe guꞌu lataj xeduéꞌedaꞌ. Quebe guꞌu lataj benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ xuluzétaje̱ꞌ nedaꞌ. 3 Da líqueze, benneꞌ caꞌ dxelebeza lazre̱ꞌ Lueꞌ quebe xeleque zréajene̱ꞌ. 2 Dxuxrén

665

Salmo 25

Xeleduéꞌe benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ xrtizruꞌ. bleꞌe nedaꞌ da dxaca lazruꞌ gunaꞌ. Bleꞌe nedaꞌ da dxezaca ba lazruꞌ gunaꞌ. 5 Bse̱de nedaꞌ gunaꞌ ca naca da li chiuꞌ laweꞌ da nacuꞌ Dios dxuseláuꞌ nedaꞌ. Tu dxebeza lázrezquezaꞌ Lueꞌ. 6 Bsa lazreꞌ, Xran, gacuꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne xexache lazruꞌ chiaꞌ cáte̱ze da dxúntequezuꞌ. 7 Quebe chajsá lazruꞌ dul-la da be̱naꞌ gate ne nacaꞌ benneꞌ cuideꞌ, ne ca gudábagaꞌ xrtizruꞌ. Nen dute̱ xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ, bsa lazreꞌ nedaꞌ, ne nen dute̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ, Xran. 8 Xrlátaje, ne li lazreꞌ naca Xránadxu Dios. Chee̱ le̱ naꞌ gusé̱dene̱ꞌ benneꞌ dul-la caꞌ da dxal-laꞌ xelune̱ꞌ. 9 Guléꞌene̱ꞌ benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ da xrlátaje da xelune̱ꞌ, ne gusé̱dene̱ꞌ benneꞌ zren lazreꞌ caꞌ da xelune̱ꞌ. 10 Lu xel-laꞌ dxexache lazreꞌ, ne lu da li dxeché̱ Xránadxu benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ ca naca xel-laꞌ wezría chee̱ꞌ, ne ca da dxuse̱de Le̱ꞌ. 4 Xran,

11 Laweꞌ

da dxunuꞌ ca da ba gunníuꞌ, Xran, gunite lauꞌ ca naca dul-la nunaꞌ, da naca na zren.

12 ¿Nu

benneꞌ dxezrebe̱ꞌ Xránadxu Dios? Le̱ꞌ gusé̱dene̱ꞌ benneꞌ nigá da dxal-laꞌ gune̱ꞌ. 13 Gaca chee̱ꞌ tu da ba neza zrente̱, naꞌ zriꞌine zre sue̱ꞌ gaca chee̱beꞌ xe̱zr la xu. 14 Xránadxu Dios naque̱ꞌ tuze nen benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ gune̱ꞌ xelúnbeꞌe̱ xel-laꞌ wezría chee̱ꞌ. 15 Tu dxennázquezaꞌ Xránadxu Dios laweꞌ da guselé̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xele̱lle̱ꞌ nedaꞌ.

16 Gunnáꞌ

nedaꞌ, ne bexache lazreꞌ nedaꞌ laweꞌ da zuaꞌ tuzaꞌ, ne dxezaca ziꞌa. 17 Naxánle̱ꞌe̱ da ste̱be da zaj zua lázrdawaꞌ. Bselá nedaꞌ lu da ste̱be zuaꞌ. 18 Gunnáꞌ ca dxezaca ziꞌa, ne ca dxunle̱ꞌa zrin, naꞌ bnite lau xúgute̱ dul-la da nabagaꞌ. 19 Gunnáꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ ca naxánle̱ꞌe̱ne̱ꞌ,

Salmos 25–27

666

ne ca dxelecuídele̱ꞌe̱ne̱ꞌ nedaꞌ. bénneꞌdu xuꞌa, ne bselá nedaꞌ. Quebe guꞌu lataj xeduéꞌedaꞌ laweꞌ da dxuxrén lazraꞌ Lueꞌ. 21 Zaj nuxru da xrlátaje, ne xel-laꞌ li lazreꞌ nedaꞌ laweꞌ da dxebeza lazraꞌ Lueꞌ. 22 Dios, bselá benneꞌ Israel caꞌ lu xúgute̱ da dxelezaca ziꞌe̱. 20 Bxue

1 Bchiꞌa

Salmo 26

chiaꞌ, Xran, laweꞌ da nunaꞌ da xrlátaje. Bxren lazraꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, ne quebe be̱n chupa lazraꞌ. 2 Gunnáꞌ xanneꞌ lázrdawaꞌ, Xran, ne bxue ca da nunaꞌ. Gunnáꞌ xanneꞌ da xuꞌu lu xichaj lázrdawaꞌ 3 laweꞌ da dxeque beꞌedaꞌ dxexache lazruꞌ nedaꞌ, ne dxunaꞌ ca naca da li chiuꞌ. 4 Quebe ne gunaꞌ tu zren benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da xrlátaje cúzreze, ne quebe ne gunaꞌ tuze benneꞌ caꞌ dxululéꞌe cuine̱ꞌ xrlátaje. 5 Dxecuídedaꞌ da dxelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la naga dxelezrague̱ꞌ, ne quebe ne chuꞌa tu zren benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ Dios chaláꞌala. 6 Dxeléꞌenuꞌ quebe bi zria nabagaꞌ, naꞌ waca bigaꞌ lu cugu chiuꞌ, Xran, 7 chee̱ cuezre xaꞌa, xapaꞌ Lueꞌ: “Xcalenuꞌ”, ne chee̱ guzendaꞌ bénneache ca naca da zren caꞌ da nunuꞌ. 8 Xran, nazríꞌidaꞌ lizruꞌ naga zuꞌ, ne lataj láꞌazxa naga zua da xabáa chiuꞌ. 9 Quebe guzría xiꞌu nedaꞌ tu zren nen benneꞌ dul-la caꞌ, ne quebe gutiuꞌ nedaꞌ tu zren nen benneꞌ caꞌ dxelútie̱ꞌ benneáche, 10 benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne tu dxulunézrujzqueze̱ꞌ dumí chee̱ xelelé̱ꞌ lu da zaj nune̱ꞌ. 11 Nedaꞌ tu gúnzquezaꞌ da naca li lazreꞌ. Bselá nedaꞌ, ne bexache lazreꞌ nedaꞌ. 12 Tu núnzquezaꞌ da xrlátaje, naꞌ güe láꞌanaquezaꞌ Xránadxu Dios lau benneꞌ caꞌ zaj nazrague̱ꞌ chee̱ꞌ.

1 Xránadxu

Salmo 27

Dios naque̱ꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ chiaꞌ,

667

Salmo 27

ne Benneꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ. ¿Nu benneꞌ gaca guchebe̱ꞌ nedaꞌ? Xránadxu Dios naque̱ꞌ Benneꞌ dxucuꞌuje̱ꞌ nedaꞌ. ¿Nu benneꞌ gaca guzúe̱ꞌ nedaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱? 2 Gate guléchaj benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la chiaꞌ, nen benneꞌ caꞌ dxulusaca ziꞌe̱ nedaꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ chee̱ xuluzría xiꞌe̱ nedaꞌ, naꞌ gulechégüe̱ꞌ, ne xeajlecházie̱ꞌ. 3 Láqueze xeléchaj tu cueꞌ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la nedaꞌ, benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, quebe zrébequezaꞌ. Láqueze xuluzúe̱ꞌ nedaꞌ lu wedil-la, nedaꞌ guxrén lázrequezaꞌ Dios. 4 Tu da gunábedaꞌ Xránadxu Dios. Da nigáze sa lazraꞌ, da naca na chee̱ suaꞌ lizre Xránadxu xúgute̱ zra gaca banaꞌ, chee̱ gulaba lazraꞌ ca naca da xrtante̱ chee̱ Xránadxu, ne chee̱ guchálajle̱naꞌ Le̱ꞌ lu xudauꞌ láꞌazxa chee̱ꞌ. 5 Le̱ꞌ gucache chawe̱ꞌ nedaꞌ lu lataj láꞌazxa chee̱ꞌ lu zra dxaca da cale̱la. Gucache chawe̱ꞌ nedaꞌ lu lataj cheé̱queze̱ꞌ naga zúaqueze̱ꞌ. Guzúe̱ꞌ nedaꞌ tu naga se̱ cháwedaꞌ. 6 Nadxa gune̱ꞌ guzétajaꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, ne zaj naxéchaje̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ nen dute̱ xel-laꞌ dxebé gutiaꞌ béadu caꞌ guzúaꞌ-baꞌ lu cugu chee̱ꞌ. Gúl-laquezaꞌ, ne tu güe láꞌanazquezaꞌ Xránadxu. 7 Xran, ben chiꞌa gate ne dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Bexache lazreꞌ nedaꞌ, ne beche̱be chiaꞌ. 8 Lu xichaj lázrdawaꞌ bendaꞌ chiꞌu, gunníuꞌ: “Bexilaj chiaꞌ.” Xexílajaꞌ chiuꞌ, Xran. 9 Quebe gucache lauꞌ chiaꞌ nedaꞌ. Lu xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ quebe xebiguꞌ naga zuaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ. Nacuꞌ Benneꞌ dxácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. Quebe gusanuꞌ nedaꞌ, ne quebe cueaj xichjuꞌ nedaꞌ, Dios, weselá chiaꞌ. 10 Lácala xulusán xra xrnaꞌa nedaꞌ, tu xecáꞌazqueze Xránadxu Dios nedaꞌ. 11 Bse̱de nedaꞌ da dxaca lazruꞌ gunaꞌ, Xran, ne bleꞌe nedaꞌ da li lazreꞌ da dxal-laꞌ gunaꞌ,

Salmos 27, 28

668

laweꞌ da zaj naxán benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. guꞌu lataj benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ xelune̱ꞌ chiaꞌ da dxelaca lazre̱ꞌ laweꞌ da zaj naxechaj benneꞌ we̱n lazreꞌ nedaꞌ nen benneꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xulusaca ziꞌe̱ nedaꞌ. 13 Xránadxu Dios guche̱be lazre̱ꞌ leꞌedaꞌ da xrlátaje chee̱ꞌ naga gaca banaꞌ. La quebe guxéajle̱ꞌa da nigá, naꞌ gute niꞌa naꞌa. 14 Le cueza xeláꞌ Xránadxu. Le gutipa lázrele, naꞌ Le̱ꞌ guzé̱ chúchue̱ꞌ leꞌe. Aweꞌ, le cueza xeláꞌ Xránadxu.

12 Quebe

1 Xran,

Salmo 28

dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Nacuꞌ Benneꞌ dxucúꞌujuꞌ nedaꞌ. Bze̱ naga chiꞌa laweꞌ da che quebe xennuꞌ nedaꞌ gacaꞌ ca tu benneꞌ dxuꞌe̱ lataj ba xaꞌ. 2 Ben chiꞌa dxuláwizraꞌ Lueꞌ, ne dxechisa naꞌa lauꞌ naga zuꞌ lataj láꞌazxa chiuꞌ. 3 Quebe guzría xiꞌu nedaꞌ tu zren nen benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ, ne cáꞌanqueze nen benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj, benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ dizraꞌ cháwedauꞌ lau le saꞌ ljwezre̱ꞌ, san xuꞌu lázrdawe̱ꞌ da cale̱la gune̱ꞌ chee̱ꞌ. 4 Bde benneꞌ caꞌ lu da ba xaꞌ cáte̱ze naca chee̱ da belune̱ꞌ, cáte̱ze naca da cale̱la da zaj nune̱ꞌ. Bunezruj chee̱ benneꞌ caꞌ cáte̱ze da belune̱ꞌ, da naꞌ dxal-laꞌ xelezíꞌe̱. 5 Laweꞌ da quebe gulape̱ꞌ ba láꞌana da be̱n Xránadxu, ne quegá da be̱ne̱ꞌ lu niꞌa náꞌqueze̱ꞌ, guxrínnaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ, ne gudée̱ꞌ le̱ꞌ lu da ba xaꞌ. 6 ¡Gaca ba Xránadxu Dios, Bénneaꞌ benne̱ꞌ chiꞌa gate bláwizraꞌ Le̱ꞌ! 7 Xránadxu naque̱ꞌ Bénneaꞌ dxuzé̱ chúchue̱ꞌ nedaꞌ, ne dxucuꞌuje̱ꞌ nedaꞌ. Bxren lazraꞌ Le̱ꞌ, naꞌ gúcale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ gubéle̱ꞌe̱daꞌ, naꞌ gul-laquezaꞌ, ne güe láꞌanaquezaꞌ Le̱ꞌ. 8 Xránadxu naque̱ꞌ Bénneaꞌ dxuzé̱ chúchue̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ,

669

Salmos 28–30

ne naque̱ꞌ Benneꞌ dxucuꞌuje̱ꞌ, ne dxuselé̱ꞌ bénneaꞌ guqué̱ꞌe̱. benneꞌ chiuꞌ caꞌ, ne be̱n gaca chaweꞌ chee̱ da naca chee̱ꞌ. Bxue benneꞌ caꞌ, ne be̱xru le̱ꞌ chadía chacanna.

9 Bselá

1 Le

Salmo 29

güe láꞌana Xránadxu, leꞌe, zrale xabáa. Le güe láꞌana xel-laꞌ szren chee̱ꞌ, ne xel-laꞌ waca chee̱ꞌ. 2 ¡Da xabáa naca La Xránadxu! ¡Le güe láꞌana na! Le guzú zríbele lau Xránadxu láꞌazxa gate xelé̱ꞌe̱. 3 Chiꞌi Xránadxu dxen na laweꞌ nísadauꞌ. Dxen chiꞌi Dios xabáa ca guziuꞌ da dxenné̱ na. Dxedá chiꞌe̱ laweꞌ nísadauꞌ. 4 Dxen chiꞌi Xránadxu ca naca xel-laꞌ wal-la chee̱ na. Dxen chiꞌi Xránadxu dute̱ xel-laꞌ szren chee̱ na. 5 Chiꞌi Xránadxu dxichaj na xaga cedro caꞌ. Dxichaj na xaga cedro caꞌ zaj ze̱ na xiꞌa Líbano. 6 Dxuxrite na xiꞌa Líbano caꞌ ca dxelexrite bé̱zredu caꞌ, naꞌ dxuxrite xiꞌa Hermón ca tu bé̱zredauꞌ. 7 Chiꞌi Xránadxu dxun na chaze xesa. 8 Chiꞌi Xránadxu dxuxrize na le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. Dxuxrize na le̱ꞌe̱ xixreꞌ chee̱ xe̱zr la xu Cades. 9 Chiꞌi Xránadxu dxuxrize na xaga wal-la caꞌ. Dxuchibe na xrlegue xaga caꞌ, naꞌ lu xudauꞌ chee̱ꞌ dxelenná xúgute̱ bénneache: “¡Gaca ba Dios!” 10 Dxenná beꞌe Xránadxu nísadauꞌ caꞌ. Chadía chacanna dxenná beꞌe̱ ca Wenná Bea. 11 Xránadxu Dios dxuzé̱ chache̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ. Dxuzúe̱ꞌ le̱ꞌ lu da ba neza chee̱ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ.

1 Gucáꞌana

Salmo 30

szrenaꞌ Lueꞌ, Xran, laweꞌ da bechisuꞌ nedaꞌ, ne quebe bnézrujuꞌ lataj benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ xelún le̱ꞌ chiaꞌ. 2 Xranaꞌ Dios, bláwizraꞌ Lueꞌ, naꞌ bexunuꞌ nedaꞌ. 3 Xran, bseláuꞌ nedaꞌ lu lataj ba xaꞌ.

Salmos 30, 31

670

Bexunuꞌ nedaꞌ chee̱ quebe chuꞌa xe̱dxu ba. 4 Le

gul-la chee̱ Xránadxu, leꞌe nácale benneꞌ cheé̱queze̱ꞌ. Le xe̱ Le̱ꞌ: “Xcalenuꞌ”, ne dxajsá lázrele naque̱ꞌ láꞌazxa, 5 laweꞌ da tu chíꞌidauze dxezré̱ꞌe̱ san chadía chacanna zua xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ. Wabézredxu tu zreze, san che zílala wabéle̱ꞌe̱dxu. 6 Gate

guzúa chawaꞌ gunníaꞌ: Quebe nu sequeꞌ gutá nedaꞌ, da bze̱ chuchuꞌ nedaꞌ, Xran, ca tu xiꞌa zren, ne bléꞌenuꞌ nedaꞌ cháwedauꞌ. Gate bcache lauꞌ, naꞌ guzúaꞌ ste̱be. 8 Xran, guláwizraꞌ Lueꞌ, ne gataꞌ xuedaꞌ Lueꞌ. 9 ¿Bizra da ba neza gaca na chiuꞌ che gatiaꞌ, ne chuꞌa xe̱dxu ba? ¿Güe láꞌanaꞌ Lueꞌ gate ba nacaꞌ xu xrte? ¿Waca nu guzendaꞌ da li chiuꞌ? 10 Bze̱ naga nedaꞌ, Xran, ne bexache lazreꞌ nedaꞌ. Xran, gúcale̱ nedaꞌ. 11 Be̱nuꞌ bexaca xel-laꞌ dxebezre chiaꞌ xel-laꞌ wexáꞌa. Bcuasuꞌ xel-laꞌ dxewíꞌine lazreꞌ chiaꞌ, ne bzuꞌ chiaꞌ xel-laꞌ dxebé. 12 Chee̱ le̱ naꞌ tu gúl-lazquezaꞌ chiuꞌ, laweꞌ da nacuꞌ da ba neza chiaꞌ, ne quebe sua zríquezaꞌ. Xranaꞌ Dios, tu güe láꞌanazquezaꞌ Lueꞌ chadía chacanna. 7 laweꞌ

1 Dxuxrén

Salmo 31

lazraꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Quebe guꞌu lataj xeduéꞌedaꞌ. Lu da xrlátaje chiuꞌ bselá nedaꞌ. 2 Bze̱ naga chiꞌa, ne bselá nedaꞌ. Bze̱ chuchu nedaꞌ, ne bucúꞌuj nedaꞌ chee̱ laꞌ. 3 Nacuꞌ Benneꞌ dxuzé̱ chuchuꞌ nedaꞌ, ne dxucúꞌujuꞌ nedaꞌ. laweꞌ da nacuꞌ li lazreꞌ guléꞌenuꞌ nedaꞌ neza, ne gusiꞌu nedaꞌ neza naꞌ. 4 Bebéaj nedaꞌ lu xralaj da ba zaj nucueze̱ꞌ, chee̱ xele̱l-le̱ꞌ nedaꞌ. Lueꞌ nacuꞌ Benneꞌ dxuxúe̱ꞌ nedaꞌ. 5 Lu naꞌu dxuzúaꞌ bénneꞌdu xuꞌa, Xran.

671

Salmo 31

Lueꞌ bexáꞌawenuꞌ nedaꞌ, Dios li lazreꞌ. benneꞌ caꞌ dxelebeza lazre̱ꞌ dios caꞌ quebe bi zaj zaca. Nedaꞌ dxebeza lazraꞌ Xranaꞌ Dios. 7 Béle̱ꞌe̱daꞌ, ne suaꞌ lu da ba neza laweꞌ da dxexache lazruꞌ nedaꞌ. Caní dxunuꞌ laweꞌ da dxeléꞌequeznuꞌ ca da dxezaca ziꞌa. Nézenuꞌ ca dxedéaꞌ lu da ba xaꞌ. 8 Quebe bdeuꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Bze̱ chuchuꞌ nedaꞌ tu lataj chaweꞌ. 9 Bexache lazreꞌ nedaꞌ, Xranaꞌ Dios, laweꞌ da zuaꞌ lu da ba xaꞌ. Ba bebizre nisa xuzru xiaj lawaꞌ laweꞌ da dxewíꞌine lazraꞌ dute̱ bénneꞌdu xuꞌa, ne dute̱ be̱laꞌ dxen chiaꞌ 10 laweꞌ da dxedé xel-laꞌ nabán chiaꞌ lu da ba xaꞌ, ne dxedéaꞌ iza chiaꞌ caꞌ dxebezre lazraꞌ. Dxedú lazraꞌ laweꞌ da nabagaꞌ zria, naꞌ dxelelá zrita xuꞌa. 11 Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ benneꞌ walízr chiaꞌ dxuluzúe̱ꞌ nedaꞌ cheláꞌala, naꞌ benneꞌ zaj núnbeꞌe̱ nedaꞌ dxelecuase̱ꞌ nedaꞌ. Benneꞌ caꞌ dxeleléꞌene̱ꞌ nedaꞌ la neza dxuluzrúnnuje̱ꞌ naga zuaꞌ. 12 Benneꞌ caní ba gulal-la lazre̱ꞌ nedaꞌ ca dxelal-la lazre̱ꞌ tu benneꞌ gate. Nacaꞌ nedaꞌ ca tu xéꞌena xu da naláꞌa. 13 Dxendaꞌ dizraꞌ schanniꞌ da dxelenná benneꞌ zante̱ chiaꞌ, naꞌ gátete̱ze zua da dxuchebe na nedaꞌ. Dxácate̱ naꞌ dxelune̱ꞌ tuze dizraꞌ bi xelune̱ꞌ chiaꞌ, ne zaj nune̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ. 14 Nedaꞌ dxuxrén lazraꞌ Lueꞌ, Xran. Dxenníaꞌ nacuꞌ Lueꞌ Dios chiaꞌ. 15 Lu naꞌu Lueꞌ zaj xuꞌu zra chiaꞌ caꞌ. Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, ne lu naꞌ benneꞌ caꞌ zaj nau ziꞌ xuzre̱ꞌ nedaꞌ. 16 Lu xel-laꞌ szren chiuꞌ bxue nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ. Lu xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ bselá nedaꞌ. 17 Quebe guꞌu lataj xeduéꞌedaꞌ, Xran, laweꞌ da dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Be̱n xelexeduéꞌe benneꞌ caꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Lueꞌ. Be̱n xelezúa zrie̱ꞌ lu lataj ba xaꞌ. 18 Be̱n quebe gaca xelenné̱ benneꞌ caꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱, 6 Dxecuídedaꞌ

Salmos 31, 32

672

benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ da cale̱la chee̱ benneꞌ xrlátaje caꞌ, da dxelenné̱ꞌ lu xel-laꞌ dxulucáꞌana szren cuina, ne lu xel-laꞌ dxulucáꞌana ditaj benneꞌ caní. 19 Da zrente̱ naca xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ da napuꞌ chee̱ bi gunuꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelape̱ꞌ Lueꞌ ba láꞌana, da naꞌ dxunuꞌ lau xúgute̱ bénneache ne̱ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelebeza lazre̱ꞌ Lueꞌ. 20 Lu da bagácheze naga zuꞌ Lueꞌ dxucachuꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ quebe bi xelún bénneache chee̱ꞌ. Dxuzúꞌ benneꞌ caꞌ tu lu xuꞌu nagache chee̱ quebe bi gun chee̱ꞌ xel-laꞌ wetil-la dizraꞌ chee̱ bénneache. 21 ¡Gaca

ba Xránadxu Dios! Lu xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chee̱ꞌ be̱ne̱ꞌ da zrente̱ chee̱ gúcale̱ne̱ꞌ nedaꞌ tu lu xe̱zre naga guca wedil-la. 22 Gate naꞌ guzúa da dxuchebe nedaꞌ gunníaꞌ: Zuaꞌ naga québedxa leꞌe Xranaꞌ nedaꞌ. Lueꞌ bennuꞌ chiꞌa da gutaꞌ xuedaꞌ Lueꞌ gate naꞌ bláwizraꞌ Lueꞌ. 23 ¡Le zriꞌi Xránadxu, xúgute̱le leꞌe nácale benneꞌ chee̱ Lé̱queze̱ꞌ! Xránadxu dxuxúe̱ꞌ benneꞌ caꞌ quebe dxulusane̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ dxuxunézrujle̱ꞌe̱ chee̱ benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Le̱ꞌ. 24 Le gutipa lázrele, xúgute̱le leꞌe dxebeza lázrele Xránadxu Dios, naꞌ Le̱ꞌ guzé̱ chúchue̱ꞌ leꞌe.

1 ¡Ba

Salmo 32

neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ Dios ba bnite lawe̱ꞌ dul-la da gubágue̱ꞌ, ne ba gudúe̱ꞌ zria da guzúa chee̱ꞌ! 2 ¡Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ Dios quebe dxusebague̱ꞌ le̱ꞌ zria, bénneaꞌ quebe dxezí xe̱ꞌe̱! 3 Gate quebe guxrúale̱paꞌ dul-la gubagaꞌ, bedú lazraꞌ laweꞌ da gudxezraꞌ bedú zra. 4 Te zra ne chizrela bdeuꞌ nedaꞌ xel-laꞌ ziꞌ, Xran. Bedú lazraꞌ ca dxebizre beaj nisa beuꞌ la.

673

Salmos 32, 33

5 Nadxa

guxrúale̱paꞌ dul-la gubagaꞌ, ne quebe bcachaꞌ zria da guzúa chiaꞌ. Bechugu lazraꞌ guxrúale̱paꞌ na lau Lueꞌ, Xran, naꞌ Lueꞌ bnite lauꞌ chee̱ dul-la gubagaꞌ. 6 Xúgute̱ bénneache chiuꞌ dxal-laꞌ xuluchálajle̱ne̱ꞌ Lueꞌ gate de̱ lataj xelexezrelne̱ꞌ Lueꞌ, naꞌ gate zrin da ziꞌ da xaꞌ da xelezaque̱ꞌ, da gaca na ca tu xe̱gu nisa zren da dxedxuaj na, naꞌ quebe bi gune na benneꞌ caꞌ. 7 Lueꞌ nacuꞌ ca tu lataj naga gaca gucache cuinaꞌ, naꞌ gucache chawuꞌ nedaꞌ chee̱ quebe bi da sacaꞌ. Tu gul-lazquezaꞌ zizraj ca bseláuꞌ nedaꞌ laweꞌ da dxuxúꞌ nedaꞌ. 8 Dxenná

Xránadxu: “Guléꞌedaꞌ lueꞌ neza naga dxal-laꞌ tauꞌ. Gusé̱dedaꞌ lueꞌ, ne guzéajniꞌidaꞌ lueꞌ ca dxal-laꞌ gunuꞌ. 9 Quebe gacuꞌ ca tu bzrinaꞌ u tu bea, be̱ quebe bi dxeléajniꞌibaꞌ, bea caꞌ dxun na ba xen nna beꞌenuꞌ-baꞌ, naꞌ cuꞌu xia dxúꞌabaꞌ, chee̱ gunuꞌ xelunbaꞌ ca dxaca lazruꞌ.” 10 Benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ dxun na ba xen xeledée̱ꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ. Benneꞌ caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ Xránadxu, tu dxuxúezqueze̱ꞌ le̱ꞌ nen dute̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ. 11 Leꞌe, benneꞌ xrlátaje, le be, ne le sua lu da ba neza, ne̱ chee̱ da be̱n Xránadxu, gúcale̱ne̱ꞌ leꞌe. Nen dute̱ xel-laꞌ dxebé le gul-la, leꞌe, nácale li lazreꞌ lau Le̱ꞌ.

1 Le

Salmo 33

be leꞌe, benneꞌ xrlátaje, lau Xránadxu Dios. Xrtante̱ naca lau Dios da dxelúe láꞌana benneꞌ xrlátaje caꞌ Le̱ꞌ. 2 Le gucáꞌana szren Dios nen da zríadiꞌi na du da dxínnele. Le gúl-laqueze chee̱ꞌ nen da dxúl-lale̱nle, ne nen tu da nua na chi du. 3 Le gul-la chee̱ Le̱ꞌ tu da cube. Le gul-la cháwedauꞌ, quínnele dute̱ xel-laꞌ dxebé. 4 Li lazreꞌ naca xrtizraꞌ Xránadxu Dios,

Salmo 33

674

naꞌ nune̱ꞌ dute̱ lu xel-laꞌ li lazreꞌ chee̱ꞌ. nazríꞌine̱ꞌ da naca xrlátaje, ne da naca du lazreꞌ. Zaj núnbea bénneache xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chee̱ Xránadxu du gabíꞌi xe̱zr la xu. 6 Ne̱ chee̱ xrtizraꞌ Xránadxu Dios, be̱ne̱ꞌ xabáa, naꞌ xúgute̱ belaj da zaj naláꞌ zran xabáa be̱ne̱ꞌ nen beꞌ dxedxuaj dxuꞌe̱. 7 Le̱ꞌ dxuxutube̱ꞌ nísadauꞌ, ne dxexune̱ꞌ na ca tu xiꞌa nisa. Dxegáꞌa chawe̱ꞌ nisa lu da situj caꞌ naga nucueze̱ꞌ chee̱ na. 8 Le zrebe Xránadxu Dios, xúgute̱le zrale xe̱zr la xu nigá. Le zrebe lau Le̱ꞌ, xúgute̱le leꞌe zrale lu xe̱zr la xu 9 laweꞌ da gunne̱ze̱ꞌ, naꞌ guca xe̱zr la xu. Gunná beꞌene̱ꞌ na, naꞌ zúaqueze na. 10 Xránadxu Dios dxune̱ꞌ dxexaca dácheze dizraꞌ zaj nun bénneache xe̱zr la xu caꞌ, ne dxune̱ꞌ dxelaca níteze da caꞌ zaj nune̱ꞌ xelune̱ꞌ. 11 Dizraꞌ ba nun Xránadxu Dios tu súazqueze na chadía chacanna. Da dxegúꞌu beꞌe̱ lu lázrdawe̱ꞌ tu wadíazqueze na lau xúgute̱ bénneache. 12 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ Xránadxu naque̱ꞌ Dios chee̱ le̱ꞌ, benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ gucáꞌa Dios chee̱ xelaque̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ. 13 Naga zue̱ꞌ xabáa chee̱ꞌ dxennáꞌ Xránadxu Dios, naꞌ dxeléꞌene̱ꞌ xúgute̱ cuen bénneache. 14 Naga zue̱ꞌ lataj láꞌazxa chee̱ꞌ dxenné̱ꞌe̱, naꞌ dxeléꞌene̱ꞌ ca zaj zraꞌ bénneache lu xe̱zr la xu. 15 Le̱ꞌ be̱ne̱ꞌ xichaj lázxdau xúgute̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ dxenné̱ꞌe̱ xúgute̱ da dxelune̱ꞌ. 16 Quebe la benneꞌ wenná bea ne̱ chee̱ benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la zante̱ chee̱ꞌ, ne quebe la benneꞌ wal-la ne̱ chee̱ xel-laꞌ wal-la da nape̱ꞌ. 17 Quebe nu benneꞌ le̱ꞌ ne̱ chee̱ bzrinaꞌ, ne quebe nu la ne̱ chee̱ xel-laꞌ wal-la zren chee̱ꞌ. 18 Le naꞌ xque, dxuxúe Xránadxu Dios benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ. Dxuxúe̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelebeza lazre̱ꞌ Le̱ꞌ xexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ 19 chee̱ guselé̱ꞌ le̱ꞌ lu xel-laꞌ gute, ne chee̱ gugawe̱ꞌ le̱ꞌ gate dxaca gubinaꞌ. 5 Le̱ꞌ

675

Salmos 33, 34

20 Dxebeza

lázredxu Xránadxu Dios. Le̱ꞌ naque̱ꞌ Bénneaꞌ dxácale̱ne̱ꞌ dxiꞌu, ne dxucuꞌuje̱ꞌ dxiꞌu. 21 Chee̱ le̱ naꞌ du lázredxu béle̱ꞌe̱quezdxu lau Le̱ꞌ, laweꞌ da tu dxuxrén lázrezquezdxu La láꞌazxa chee̱ꞌ. 22 Bexache lazreꞌ netuꞌ, Xránantuꞌ, laweꞌ da dxebeza lázrentuꞌ Lueꞌ.

1 Tu

Salmo 34

güe láꞌanazquezaꞌ Xránadxu Dios te zra chizrela. Tu gúl-lazquezaꞌ da güe láꞌana na Le̱ꞌ. 2 Xezaca ba lázrele̱naꞌ Xránadxu Dios. Xelén benneꞌ dxexruj lazreꞌ da caní, naꞌ welebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ. 3 Le gucáꞌana szren Xránadxu Dios tu zren nen nedaꞌ, naꞌ tu zren gucáꞌana szrendxu La láꞌazxa chie̱ꞌ. 4 Bláwizraꞌ Xránadxu Dios, naꞌ Le̱ꞌ benne̱ꞌ chiaꞌ, ne bselé̱ꞌ nedaꞌ lu xúgute̱ da buluchebe na nedaꞌ. 5 Benneꞌ caꞌ gulebeza lazre̱ꞌ Le̱ꞌ beleléꞌene̱ꞌ da xabáa chee̱ꞌ, ne quebe belexeduéꞌene̱ꞌ. 6 Nedaꞌ, benneꞌ xacheꞌ, bláwizraꞌ, naꞌ ben Xránadxu Dios chiaꞌ, ne bselé̱ꞌ nedaꞌ lu xúgute̱ da dxezaca ziꞌa. 7 Gubáz chee̱ Xránadxu zue̱ꞌ cuita benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ dxucuꞌuje̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 8 Le guxúe xque, naꞌ léꞌele naca xrlátaje Xránadxu Dios. Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ dxuxrén lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 9 Le zrebe Xránadxu Dios, leꞌe, nácale benneꞌ chee̱ Lé̱queze̱ꞌ, laweꞌ da quee bi dxelexazrje benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ. 10 Be̱zre xíxreꞌdu caꞌ dxelexázrjebaꞌ, ne dxeledunbaꞌ. Benneꞌ caꞌ dxelebeza lazre̱ꞌ Xránadxu Dios quebe bi da chaweꞌ xelexázrjene̱ꞌ. 11 Le da, bidauꞌ, ne le xen chiaꞌ. Gusé̱dedaꞌ leꞌe chee̱ zrébele Xránadxu Dios. 12 ¿Nu benneꞌ ládujla leꞌe dxaca lazre̱ꞌ xegáꞌane̱ꞌ lu xel-laꞌ nabán, bénneaꞌ dxaca lazre̱ꞌ sue̱ꞌ zaneꞌ iza chee̱ léꞌene̱ꞌ da chaweꞌ? 13 Bxue xanneꞌ ca dxuchálajuꞌ chee̱ quebe nneuꞌ da cale̱la, ne chee̱ quebe guchálajuꞌ da we̱n lazreꞌ. 14 Bsan da cale̱la da dxunuꞌ, naꞌ be̱n da xrlátaje. Be̱n ba xuzre gapuꞌ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ,

Salmos 34, 35

676

ne be̱n ca naca chee̱ na. Xránadxu Dios benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ xrlátaje, ne dxuzé̱ nague̱ꞌ da dxululáwizre̱ꞌ Le̱ꞌ. 16 Dxezráꞌa Xránadxu Dios benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, chee̱ quebe sua nu benneꞌ chajsá lazre̱ꞌ benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ. 17 Benneꞌ xrlátaje caꞌ dxululáwizre̱ꞌ Xránadxu Dios, naꞌ Le̱ꞌ dxenne̱ꞌ chee̱ꞌ, ne dxuselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu xúgute̱ da dxelezaca ziꞌe̱. 18 Gágute̱ zua Xránadxu Dios naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ dxelexewiꞌine lazre̱ꞌ, ne dxuselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelexewiꞌine lazre̱ꞌ. 19 Da zante̱ da dxezaca ziꞌ benneꞌ xrlátaje. Dxuselá Xránadxu Dios bénneaꞌ lu xúgute̱ da caꞌ. 20 Le̱ꞌ dxuxúequeze̱ꞌ xúgute̱ zrita xuꞌe̱, naꞌ netú zrita chee̱ꞌ quebe gachaj na. 21 Dul-la da dxun benneꞌ we̱n da cale̱la gute na le̱ꞌ, naꞌ xelebía xiꞌ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ benneꞌ xrlátaje. 22 Xránadxu Dios dxexáꞌawe̱ꞌ bénneꞌdu xuꞌu benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ Le̱ꞌ québequeze xelebía xiꞌe̱. 15 Dxuxúe

1 Xran,

Salmo 35

bsizre benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ chiaꞌ. Gudíl-lale̱ benneꞌ caꞌ dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 2 Gudá gucuꞌujuꞌ nedaꞌ lu wedil-la, ne gúcale̱ nedaꞌ. 3 Gude̱l-la xia chee̱ wedil-la chee̱ guzaguꞌ benneꞌ caꞌ dxululague̱ꞌ nedaꞌ. Guzre nedaꞌ nacuꞌ Benneꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ. 4 Be̱n xelexeduéꞌe, ne xeleque zréaje benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ. Be̱n xuluzrunnuj, ne xelexeduéꞌe benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ chiaꞌ da cale̱la. 5 Be̱n xelaque̱ꞌ ca tu xizre be̱be da dxua beꞌ, ne gusel-la gubáz chee̱ xabáa chiuꞌ chee̱ gulague̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 6 Be̱n chul-la neza naga xeledée̱ꞌ, naꞌ gaca na naga xelebile̱ꞌ, ne gusel-la gubáz chee̱ xabáa chiuꞌ chee̱ gulague̱ꞌ benneꞌ caꞌ.

677 7 Bulucache̱ꞌ

Salmo 35

tu xralaj chee̱ que̱la na nedaꞌ, ne quegá bi nunaꞌ chee̱ꞌ. Gule̱ne̱ꞌ tu xe̱dxu naga cheajcháziaꞌ nedaꞌ, ne quegá bi de̱ da dxagu na zria chiaꞌ. 8 Gusel-la da guzría xi na benneꞌ caꞌ, ne quebe xeleque beꞌene̱ꞌ. Be̱n que̱la xralaj chee̱ꞌ naꞌ lé̱queze̱ꞌ, ne cheajlecházie̱ꞌ naga xelebía xiꞌe̱. 9 Nadxa béle̱ꞌe̱quezdaꞌ ca naca da nun Xránadxu Dios. Suaꞌ lu da ba neza laweꞌ da bselé̱ꞌ nedaꞌ. 10 Xúgute̱ zrita xuꞌa xelenná na: Xran, ¿núzraqueze naca ca nacuꞌ Lueꞌ? Dxuseláuꞌ benneꞌ xacheꞌ lu naꞌ benneꞌ wál-ladxa ca le̱ꞌ, ne benneꞌ dxexazrje lu naꞌ benneꞌ dxebane̱ꞌ da du de̱ chee̱ꞌ. 11 Belasa benneꞌ dxelexeche̱be̱ꞌ da we̱n lazreꞌ. Gulawe̱ꞌ zria nedaꞌ chee̱ tu da quebe dxaca beꞌedaꞌ. 12 Belexebiꞌe̱ nedaꞌ da cale̱la chee̱ tu da xrlátaje da be̱naꞌ, chee̱ xuluzúe̱ꞌ nedaꞌ lu da ba xaꞌ. 13 Nedaꞌ, gate quebe chaweꞌ gulezúe̱ꞌ, bewiꞌine lazraꞌ. Be̱naꞌ gubasa da bsaca zi na nedaꞌ, ne du lazraꞌ bláwizraꞌ Dios chee̱ xexune̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 14 Bewiꞌine lazraꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ ca dxunaꞌ chee̱ le saꞌ ljwezraꞌ, u chee̱ bi bíchequezaꞌ. Guzúaꞌ lu da baxacheꞌ ca dxun benneꞌ chee̱ xrne̱ꞌe̱ gate dxatie̱ꞌ. 15 Gulebé benneꞌ caꞌ gate zuaꞌ lu da ba xaꞌ, ne belezrague̱ꞌ. Belezraga benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, benneꞌ we̱n da cale̱la, naꞌ chadite̱ gule̱l-le̱ꞌ nedaꞌ. Tu belúezqueze̱ꞌ nedaꞌ, ne quebe gulezúa zrie̱ꞌ. 16 Bulusaca ziꞌe̱ nedaꞌ, ne belún le̱ꞌ chiaꞌ, ne gulagu lazxe̱ꞌ lu xel-laꞌ dxelezráꞌa chee̱ꞌ nedaꞌ. 17 Xran, ¿ájate̱ schaꞌ guꞌu latja da dxelune̱ꞌ? Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caní dxuluzría xiꞌe̱ nedaꞌ, benneꞌ zaj naque̱ꞌ ca be̱zre xixreꞌ caꞌ. 18 Xapaꞌ Lueꞌ: Xcalenuꞌ, láwela benneꞌ zan caꞌ zaj nadupe̱ꞌ chiuꞌ Lueꞌ. Tu güe láꞌanazquezaꞌ Lueꞌ ládujla benneꞌ zan caꞌ. 19 Quebe guꞌu lataj xelebé benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, ne quebe bi nunaꞌ chee̱ꞌ. Quebe guꞌu lataj xelún la benneꞌ caꞌ chiaꞌ,

Salmos 35, 36

678

benneꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ, ne quebe bi de̱ da dxagu na zria chiaꞌ. 20 Benneꞌ caní quebe dxelaca lazre̱ꞌ xelezúe̱ꞌ lu xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ, naꞌ lu xel-laꞌ dxelezí xe̱ chee̱ꞌ dxelenné̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelebeza zri lazre̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá. 21 Belún le̱ꞌ chiaꞌ. Gulenné̱ꞌ: “¡E! ¡E! ¡Ba bléꞌentuꞌ da nune̱ꞌ!” 22 ¡Xran,

ba bléꞌequeznuꞌ da dxelune̱ꞌ! ¡Quebe sua zriuꞌ! ¡Xran, quebe gusanuꞌ nedaꞌ! 23 ¡Guxasa, guzúa guchiꞌu chiaꞌ! ¡Gudá, Xranaꞌ Dios, chee̱ gácale̱nuꞌ nedaꞌ! 24 ¡Bchiꞌa chiaꞌ lu da xrlátaje chiuꞌ, Xranaꞌ Dios! ¡Quebe guꞌu benneꞌ caꞌ lataj xuluzrizre̱ꞌ chiaꞌ! 25 ¡Quebe guꞌu lataj xelenné̱ꞌ: “Ba guca da dxezá lázredxu!” ¡Quebe xelenné̱ꞌ: “Ba bendxu chie̱ꞌ!” 26 Be̱n xelexeduéꞌe, ne xeleque zréaje xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelebene̱ꞌ gate bi dxaca chiaꞌ. Bsiꞌe̱ xel-laꞌ stuꞌ, ne be̱n xelaca xala benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. 27 Be̱n xelúl-la, ne xelebé benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ nedaꞌ, chee̱ xelennáqueze̱ꞌ: “Tu xegáꞌana szrénzqueze Xránadxu, Bénneaꞌ dxezá lazre̱ꞌ sua lu xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ!” 28 Tu guchálajzquezaꞌ chee̱ da xrlátaje chiuꞌ, ne chee̱ da dxue láꞌanaqueze na Lueꞌ te zra chizrela.

1 Da

Salmo 36

zrinnaj da dxun benneꞌ dxuzúa chaláꞌala Dios dxuchálajle̱ na le̱ꞌ lu xichaj lázrdawe̱ꞌ. Quebe dxezá lázrequeze̱ꞌ gape̱ꞌ Dios ba láꞌana. 2 Chee̱ le̱ naꞌ dxuléꞌe cuine̱ꞌ ca tu benneꞌ zrente̱. Dxéquene̱ꞌ quebe dxeléꞌe Dios da zrinnaj da dxune̱ꞌ, ne quebe dxecuide Dios le̱ꞌ. 3 Da tu dxuchálajzqueze̱ꞌ naca na da zrinnaj, ne da we̱n lazreꞌ. Québedxa dxéajniꞌine̱ꞌ, ne québedxa dxune̱ꞌ da xrlátaje.

679

Salmos 36, 37

4 Dxulaba

lazre̱ꞌ ca naca da cale̱la gune̱ꞌ gate de̱ꞌ naga dxateꞌ. Xuꞌe̱ neza da quebe naca neza chaweꞌ. Quebe dxecuídene̱ꞌ da cale̱la. 5 Xranaꞌ Dios, zrente̱ naca xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ da dxezrinte̱ na xabáa, naꞌ dxezrinte̱ lu beuj xel-laꞌ li lazreꞌ chiuꞌ. 6 Da xrlátaje chiuꞌ naca na ca tu xiꞌa zren chiuꞌ, naꞌ ca dxuchiꞌu naca na ca tu nísadauꞌ sítujte̱. Xranaꞌ Dios, tu dxuxúezquezuꞌ bénneache, ne be̱ xixreꞌ caꞌ. 7 Xrdante̱ naca xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ, Dios. Chee̱ le̱ naꞌ dxuluxrén lazreꞌ bénneache Lueꞌ ca dxelún bedxuj dxéꞌenedu caꞌ dxelexezrabaꞌ zran xrila bedxuj. 8 Welélajquezne̱ꞌ chee̱ da de̱le̱ꞌe̱ lizruꞌ, naꞌ Lueꞌ gunézrujuꞌ xeléꞌaje̱ꞌ da naca ca tu xe̱gu da naca na da dxezaca ba lazruꞌ Lueꞌ. 9 Naga zuꞌ Lueꞌ zua beaj naga dxalaj nisa da dxunna na xel-laꞌ nabán. Lu xel-laꞌ naxaníꞌ chiuꞌ waléꞌentuꞌ da naca leníꞌ. 10 Bexache lazreꞌ benneꞌ caꞌ zaj núnbeꞌe̱ Lueꞌ, ne bzua chee̱ benneꞌ li lazreꞌ caꞌ da xrlátaje chiuꞌ. 11 Quebe guꞌu lataj tábaga benneꞌ dxucáꞌana szren cuina nedaꞌ, ne quebe gutá benneꞌ dxun da cale̱la nedaꞌ. 12 Xeajlechaze benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. Lueꞌ be̱nuꞌ xeajlechaze benneꞌ caꞌ, naꞌ quebe gaca xelexase̱ꞌ.

1 Quebe

Salmo 37

suꞌ ste̱be ne̱ chee̱ da dxelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne quebe se̱ lazruꞌ da zaj nápale̱ꞌe̱ benneꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj, 2 laweꞌ da xeledé chee̱ benneꞌ caꞌ ca dxaca chee̱ xíxreꞌdu caꞌ, naꞌ gaca chee̱ benneꞌ caꞌ ca dxaca chee̱ xixreꞌ da nadxugu, dxebizre na. 3 Bxren lazreꞌ Xránadxu Dios, ne be̱n da xrlátaje, naꞌ súaquezuꞌ lu xe̱zr la xu, ne síꞌquezuꞌ ba neza da li. 4 Bezaca ba lazreꞌ nen Xránadxu, naꞌ Le̱ꞌ gúnnaqueze̱ꞌ chiuꞌ da dxezá lazruꞌ. 5 Bzua cuinuꞌ lu naꞌ Xránadxu, ne bxren lazreꞌ Le̱ꞌ, naꞌ Le̱ꞌ gune̱ꞌ ca da dxenabuꞌ.

Salmo 37 6 Guléꞌene̱ꞌ

680

da xrlátaje chiuꞌ ca tu xel-laꞌ naxaníꞌ, ne da li lazreꞌ chiuꞌ ca laweꞌ zra. 7 Guzúa zrize lau Xránadxu, ne guleza lazre Le̱ꞌ. Quebe suꞌ ste̱be ne̱ chee̱ benneꞌ dxeziꞌe̱ ba neza, bénneaꞌ dxúnqueze̱ꞌ da cale̱la. 8 Bsan xel-laꞌ xichaj zraꞌa, ne quebe cuídenuꞌ. Quebe sa lazruꞌ bi xusacuꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, 9 laweꞌ da guzría xiꞌ Dios benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Benneꞌ caꞌ dxelebeza lazre̱ꞌ Xránadxu, gaca chee̱ꞌ xe̱zr la xu. 10 Chadite te chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Leꞌenuꞌ lizre lataj benneꞌ caꞌ, san québedxa zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ. 11 Benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ gaca chee̱ꞌ xe̱zr la xu, naꞌ xelexezaca ba lazre̱ꞌ lu xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ zrente̱. 12 Benneꞌ dxelún da cale̱la dxelilaj lazre̱ꞌ bi xelune̱ꞌ chee̱ benneꞌ xrlátaje, ne lu xel-laꞌ dxelezráꞌa chee̱ꞌ xelagu lazxa benneꞌ caꞌ. 13 Xránadxu Dios guzrízrequeze̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la laweꞌ da nézene̱ꞌ ba za zra cheajsé̱ chee̱ benneꞌ caꞌ. 14 Benneꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj dxelebéaje̱ꞌ xia chee̱ꞌ, ne dxuluzé̱ꞌ xaga nalá xécheꞌze chee̱ꞌ, chee̱ xuluzría xiꞌe̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ, ne benneꞌ dxelexazrje̱ꞌ, chee̱ xelútie̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da li lazreꞌ. 15 Xia nalá chee̱ benneꞌ caꞌ chaze na lu lazrdáuqueze̱ꞌ, naꞌ gáchajqueze xaga nalá xécheꞌze chee̱ꞌ. 16 Cháwedxa naca da du da de̱ chee̱ benneꞌ xrlátaje ca da gunníꞌa da zaj napa zánete̱ benneꞌ dul-la caꞌ, 17 laweꞌ da welátequeze niꞌa naꞌ benneꞌ dxelúne̱ꞌ da zrinnaj. Xránadxu náꞌqueze dxuxúe̱ꞌ benneꞌ xrlátaje caꞌ. 18 Nunbea Xránadxu ca zaj naca zra xelezúa benneꞌ du lazreꞌ caꞌ, naꞌ da zaj napa benneꞌ caꞌ xelezúa na chadía chacanna. 19 Quebe xelexeduéꞌene̱ꞌ gate quebe dxaca chaweꞌ chee̱ bénneache, naꞌ lu zra chee̱ gubinaꞌ gataꞌ da xelawe̱ꞌ. 20 Xelebía xiꞌ benneꞌ dxelúne̱ꞌ da zrinnaj, naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábagaꞌ Xránadxu, ca dxaca chee̱ xiaj xixreꞌ caꞌ. Xeledé chee̱ꞌ, ne xelexenitie̱ꞌ ca zren chee̱ xiꞌ. 21 Benneꞌ caꞌ dxelún da cale̱la tu da dxelenabe̱ꞌ tu chíꞌidauze,

681

Salmo 37

ne quebe dxuluxunézruje̱ꞌ na, naꞌ benneꞌ xrlátaje dxexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ, ne dxunézruje̱ꞌ chee̱ꞌ. 22 Benneꞌ caꞌ dxeléꞌe Xránadxu le̱ꞌ chaweꞌ, gaca chee̱ benneꞌ caꞌ xe̱zr la xu, naꞌ benneꞌ caꞌ quebe dxeléꞌene̱ꞌ chaweꞌ, xelebía xíꞌqueze̱ꞌ. 23 Da dxelún benneꞌ xrlátaje caꞌ zaj naca na da bleꞌe Xránadxu le̱ꞌ, naꞌ dxeléꞌene̱ꞌ cháwedauꞌ ca da dxelune̱ꞌ. 24 Gate dxeleajchaze benneꞌ xrlátaje caꞌ quebe cheajlechaze̱ꞌ tu chiꞌize laweꞌ da nuxru Xránadxu naꞌ benneꞌ caꞌ. 25 Benneꞌ cuideꞌ gucaꞌ, ne naꞌa ba gúxruaꞌ, ne cabataꞌ bleꞌedaꞌ tu benneꞌ xrlátaje gusán Dios le̱ꞌ, naꞌ quebe xeledá zriꞌine zre sue̱ꞌ xelebéaje̱ꞌ gunaꞌ. 26 Benneꞌ xrlátaje nigá tu dxexache lázrezqueze̱ꞌ, ne dxunézruje̱ꞌ bi dxexazrje nu benneꞌ, naꞌ zriꞌine zre sue̱ꞌ zaj naque̱ꞌ da ba neza chee̱ bénneache. 27 Québedxa gunuꞌ da cale̱la, san be̱n da xrlátaje, naꞌ gaca bánquezuꞌ chadía chacanna, 28 laweꞌ da nazríꞌi Xránadxu da naca li lazreꞌ, ne quebe dxusane̱ꞌ benneꞌ zaj de̱ꞌe̱ Le̱ꞌ. Chadía chacanna tu guxúezqueze̱ꞌ benneꞌ caꞌ, san guzría xiꞌe̱ xrtia ljwezre benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 29 Benneꞌ xrlátaje caꞌ gaca chee̱ꞌ xe̱zr la xu nigá, naꞌ xelezráꞌqueze̱ꞌ chadía chacanna lu xe̱zr la xu. 30 Benneꞌ xrlátaje dxuchálajqueze̱ꞌ da naca sina, naꞌ ca dxuchiꞌe̱ naca na xrlátaje. 31 Da nadxixruj bea Dios tu xúꞌuzqueze na xichaj lázrdawe̱ꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ quebe cheajchaze bénneaꞌ. 32 Benneꞌ we̱n da zrinnaj dxenné̱ꞌe̱ benneꞌ xrlátaje, ne dxune̱ꞌ ba xuzre gutie̱ꞌ le̱ꞌ. 33 Quebe gusán Xránadxu le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ we̱n da cale̱la naꞌ, ne quebe guzría xiꞌe̱ le̱ꞌ gate dxuchiꞌe̱ chee̱ꞌ. 34 Guleza lazreꞌ Xránadxu, ne be̱n ca da ba gunné̱ꞌ, naꞌ Le̱ꞌ chísaqueze̱ꞌ Lueꞌ chee̱ gaca chiuꞌ xe̱zr la xu nigá. Gate xelebía xiꞌ benneꞌ dul-la caꞌ, naꞌ léꞌenuꞌ na. 35 Bleꞌedaꞌ tu benneꞌ we̱n da zrinnaj, nagáꞌane̱ꞌ szrente̱, naꞌ guxánle̱ꞌe̱ da de̱ chee̱ꞌ ca dxegula tu xaga zrente̱. 36 Naꞌ gudé chee̱ꞌ, naꞌ québedxa zue̱ꞌ naꞌa. Bexílajaꞌ le̱ꞌ, san quebe nu bezreldaꞌ. 37 Blaba lazreꞌ ca naca chee̱ benneꞌ li lazreꞌ, ne gunnáꞌ benneꞌ xrlátaje

Salmos 37, 38

682

laweꞌ da naga cheajsé̱ gaca tu da ba neza chee̱ benneꞌ dxebeze̱ꞌ zri lazreꞌ. 38 Benneꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la xelebía xíꞌqueze̱ꞌ. Quebe nu chaꞌ xrtia ljwezre benneꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. 39 Xránadxu Dios guseláquezé̱ꞌ benneꞌ xrlátaje caꞌ, naꞌ Le̱ꞌ gutipe̱ꞌ lazreꞌ benneꞌ caꞌ lu zra chee̱ da ste̱be. 40 Xránadxu Dios gácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, ne guselé̱ꞌ le̱ꞌ. Guselé̱ꞌ le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, naꞌ gune̱ꞌ gaca chaweꞌ chee̱ꞌ laweꞌ da buluxrén lazre̱ꞌ Le̱ꞌ.

1 Xranaꞌ

Salmo 38

Dios, quebe til-luꞌ nedaꞌ lu xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ. Quebe gudéuꞌ nedaꞌ da ba xaꞌ lu xel-laꞌ snia chiuꞌ, 2 laweꞌ da belúe xaga nalá xécheꞌze chiuꞌ nedaꞌ, naꞌ be̱ naꞌu nedaꞌ. 3 Quebe bi chaweꞌ zua be̱laꞌ dxen chiaꞌ laweꞌ da dxezraꞌu nedaꞌ, ne quebe zaj zua zrita xuꞌa cháwedauꞌ laweꞌ da nunaꞌ dul-la. 4 Ca naca da zrinnaj da nunaꞌ ba zria cháqueze na xíchajaꞌ. Zaj naca na chiaꞌ ca tu xuaꞌ zíꞌile̱ꞌe̱. 5 We̱ꞌ da zaj zria be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ ba dxelelá na, ne ba dxeluzru na, da naꞌ dxaca chiaꞌ laweꞌ da be̱naꞌ da cale̱la. 6 Nucache lawaꞌ, ne dxexeduéꞌele̱ꞌe̱daꞌ, ne dxebezre xachaꞌ te zra chizrela, 7 laweꞌ da ca naca be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ dxelá na, ne quebe bi chaweꞌ zua be̱laꞌ dxen chiaꞌ. 8 Nate niꞌa naꞌa, ne dxéquedaꞌ ba naxúzrujne zrita xuꞌa. Dxebezre lazraꞌ laweꞌ da zua ste̱be lázrdawaꞌ. 9 Xran, ca naca da dxezá lazraꞌ zaj zua na nen Lueꞌ, naꞌ da dxebezre lazraꞌ dxeléꞌequeznuꞌ Lueꞌ. 10 Dxate̱ lázrdawaꞌ, ne ba bedú lazraꞌ, ne québedxa dxeléꞌedaꞌ cháwedauꞌ. 11 Dxelexebiga ljwezraꞌ, ne le saꞌ ljwezraꞌ caꞌ zítuꞌla ne̱ chee̱ xízrawe̱ꞌ chiaꞌ, naꞌ benneꞌ walízr chiaꞌ ba belexecuase̱ꞌ zítuꞌla. 12 Benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ dxuluzale̱ꞌ xralaj, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelúe lazre̱ꞌ bi gaca chiaꞌ dxelenné̱ꞌ chiaꞌ wabía xiꞌa, ne tu zaj zúaze̱ꞌ bi xulusaque̱ꞌ nedaꞌ.

683

Salmos 38, 39

13 Nedaꞌ

quebe dxendaꞌ ca dxaca chee̱ tu benneꞌ cuezru, ne nacaꞌ ca tu benneꞌ quebe dxaca nne̱ꞌ, benneꞌ quebe dxexrá dxuꞌe̱. 14 Nacaꞌ ca tu benneꞌ quebe dxenne̱ꞌ, bénneaꞌ quebe dxexeche̱be̱ꞌ, 15 laweꞌ da dxebeza lazraꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Lueꞌ xeche̱buꞌ waláz chiaꞌ, Xranaꞌ Dios. 16 Gunniaꞌ: Quebe guꞌu lataj xelebene̱ꞌ ne̱ chee̱ da dxaca chiaꞌ. Gate dxeajchaziaꞌ, quebe guꞌu le̱ꞌ lataj xulucáꞌana szren cuine̱ꞌ laweꞌ da zuaꞌ lu da baxacheꞌ. 17 Ba zuaꞌ cheajcháziaꞌ, ne tu dxelázqueze dute̱ be̱l-laꞌ dxen chiaꞌ. 18 Chee̱ le̱ naꞌ xrúale̱pequezaꞌ da cale̱la da be̱naꞌ, ne xewine lazraꞌ ca naca dul-la da nabagaꞌ. 19 Benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ zaj zúaqueze̱ꞌ chaweꞌ, ne zaj naque̱ꞌ benneꞌ wal-la. Zaj naxánle̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ, ne quebe bi de̱ da dxagu na zria chiaꞌ lau le̱ꞌ. 20 Benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da xrlátaje zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da tu dxúnzquezaꞌ da xrlátaje. 21 Quebe gusanuꞌ nedaꞌ, Xranaꞌ Dios. Dios chiaꞌ, quebe suꞌ zituꞌ naga zuaꞌ. 22 Be̱n ba xuzre gácale̱nuꞌ nedaꞌ, Xran. Nacuꞌ Benneꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ.

1 Nedaꞌ

Salmo 39

gunníaꞌ: Guxúe xanneꞌ cuinaꞌ chee̱ quebe gunaꞌ dul-la lu da guchálajaꞌ. Tu guxúe xánnezquezaꞌ ca da guchálajaꞌ dxácate̱ naꞌ zua benneꞌ we̱n da cale̱la naga zuaꞌ. 2 Guzúaꞌ zrize ca tu benneꞌ quebe dxaca nnie̱ꞌ, ne québequeze bchálajaꞌ da xrlátaje, naꞌ bzáladxa xel-laꞌ dxudía chiaꞌ. 3 Guca lázrdawaꞌ ca tu da dxala, naꞌ lu da dxulaba lazraꞌ guca na ca tu xiꞌ. Naꞌ gunabaꞌ lau Xránadxu, gunníaꞌ:

Salmos 39, 40

684

4 Xran,

bleꞌe nedaꞌ da gaca chiaꞌ, ne ájate̱ zra gaca banaꞌ. Bzéajniꞌi nedaꞌ chadite̱ nazruzre gatiaꞌ. 5 Nunuꞌ chiaꞌ suaꞌ bábaze zra, naꞌ iza chiaꞌ québequeze bi naca na lau Lueꞌ. ¡Da líqueze quebe bi zaj naca zra chee̱ xúgute̱ bénneache! 6 ¡Da líqueze zaj naca bénneache ca tu zrúl-laze! ¡Da líqueze dácheze naca zaj dxeꞌ bénneache gunne xue chee̱ xel-laꞌ nabán chee̱ꞌ! ¡Dxulucúdie̱ꞌ xel-laꞌ gunníꞌa, ne quebe zaj nézene̱ꞌ nu chee̱ gaca na! 7 Naꞌa, Xran, ¿bízraqueze cueza lazraꞌ? Tuzuꞌ Lueꞌ dxal-laꞌ cueza lazraꞌ. 8 Bselá nedaꞌ lu xúgute̱ da zrinnaj da be̱naꞌ. Quebe guꞌu lataj benneꞌ xala caꞌ xelún le̱ꞌ chiaꞌ. 9 Guzúaꞌ zrize, ne quebe bi bchálajaꞌ laweꞌ da Luéꞌqueze be̱nuꞌ guca caní chiaꞌ. 10 Becáꞌa xízrawe̱ꞌ da bzuꞌ lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ. Bache gatiaꞌ lu da dxusacuꞌ nedaꞌ. 11 Dxudéuꞌ ba xaꞌ tu benneꞌ ba nun dul-la chee̱ dxuzéajniꞌinuꞌ le̱ꞌ, ne ca dxun béadu dxutebaꞌ ladxeꞌ dxuzría xiꞌu da nazríꞌidxe bénneaꞌ. ¡Da líqueze quebe bi zaj naca zra chee̱ xúgute̱ bénneache! 12 Bene da dxenabaꞌ lau Lueꞌ, Xran, ne bze̱ naga ca da dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Quebe suꞌ zrize gate zuaꞌ dxebezraꞌ lauꞌ laweꞌ da nacaꞌ lau Lueꞌ ca tu benneꞌ dxedaze̱ꞌ, ne quebe de̱ lizre̱ꞌ, ne nacaꞌ ca tu benneꞌ quebe de̱ xe̱zr la xu chee̱ꞌ ca gulaca xra xrtawaꞌ caꞌ. 13 Bsan nedaꞌ chee̱ gataꞌ lataj xezíꞌ le dipaꞌ nédxula ca xexáꞌa xenitiaꞌ.

1 Nen

Salmo 40

dute̱ xel-laꞌ zren lazreꞌ chiaꞌ guleza lazraꞌ Xranaꞌ Dios, naꞌ bze̱ nague̱ꞌ chiaꞌ, ne benne̱ꞌ da gunábedaꞌ Le̱ꞌ. 2 Bebéaje̱ꞌ nedaꞌ ca tu lu xe̱d xu situj, ne lu da naca ca gunaꞌ guzraꞌ.

685

Salmo 40

Bzue̱ꞌ niꞌa ca tu lu xiaj xre, ne beguꞌe̱ nedaꞌ neza li. dxul-laꞌ tu da cube da naca na da dxue láꞌanaꞌ Xránadxu. Benneꞌ zante̱ xeleléꞌene̱ꞌ da nigá dxune̱ꞌ, naꞌ xelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ, ne xuluxrén lazre̱ꞌ Xránadxu Dios. 4 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ dxuxrén lazre̱ꞌ Xránadxu Dios, ne quebe dxune̱ꞌ ca dxelún benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ, ne quegá ca dxelún benneꞌ caꞌ dxelún lazre̱ꞌ. 5 Da zante̱ be̱nuꞌ, Xranaꞌ Dios, da dxebánentuꞌ, ne ca zaj naca da dxezá lazruꞌ gunuꞌ chee̱ntuꞌ quebe gaca gulábantuꞌ lau Lueꞌ. Chela nu guzendaꞌ ca zaj naca na, ne che guchálajaꞌ chee̱ na, quebe baben tu na. 6 Quebe dxezaca ba lazruꞌ béadu caꞌ gutiaꞌ lauꞌ, u da gunnaꞌ Lueꞌ, ne quebe gunabuꞌ béadu caꞌ guzézxeaꞌ lauꞌ, u dxen chee̱ béadu caꞌ da guzúaꞌ lauꞌ ne̱ chee̱ dula nabagaꞌ, san gusálajuꞌ nagaꞌ chee̱ xendaꞌ chiꞌu. 7 Nadxa gunníaꞌ: Gunáꞌ xque, zaꞌa nedaꞌ. Lu xiche láꞌazxa naxúaj na ca naca chiaꞌ. 8 Dxezaca ba lazraꞌ gunaꞌ ca da dxaca lazruꞌ Lueꞌ, Dios chiaꞌ, naꞌ da nadxixruj beꞌu zua na lu xichaj lázrdawaꞌ. 9 Ca naca da xrlátaje chiuꞌ ba bzendaꞌ bénneache naga zaj nazraga chiuꞌ bénneache zante̱. Gunnáꞌ xque, quebe guzúa zriaꞌ, ca nézqueznuꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. 10 Quebe bcáchezaꞌ ca da xrlátaje chiuꞌ lu lázrdawaꞌ. Ba bchálajquezaꞌ ca naca xel-laꞌ li lazreꞌ chiuꞌ, ne ca dxuseláuꞌ bénneache. Quebe guzúaꞌ zri ca naca xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ, ne ca naca da li chiuꞌ ládujla benneꞌ zante̱ zaj nazrague̱ꞌ chiuꞌ. 11 Xran, quebe chenuꞌ xexache lazruꞌ nedaꞌ. Xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ, ne da li chiuꞌ tu dxelácale̱zqueze na nedaꞌ. 12 Laweꞌ da ba guléchajle̱ꞌe̱ da cale̱la caꞌ nedaꞌ, da cale̱la caꞌ da ba nunaꞌ zaj zria na nedaꞌ, naꞌ quebe gaca nnaꞌa naga zuꞌ. 3 Be̱ne̱ꞌ

Salmos 40, 41

686

Zaj naxándxa na ca zaj naca xicha xíchajaꞌ, naꞌ dxedú lazraꞌ. lauꞌ, Xran, guseláuꞌ nedaꞌ. Xran, be̱n ba xuzre gácale̱nuꞌ nedaꞌ. 14 Be̱n xelexeduéꞌe, ne xeleque zréaje xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ. Be̱n xeajxaca bzé̱bela, ne xelexeduéꞌe benneꞌ caꞌ dxelezá lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ chiaꞌ da cale̱la. 15 Be̱n xeleque zréaje̱ꞌ laweꞌ da belún zréaje̱ꞌ nedaꞌ benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ nedaꞌ: “E, e.” 16 Be̱n xelebé, ne xelezúe lu da ba neza xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelebeze̱ꞌ Lueꞌ, ne be̱n xelennáqueze benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ Lueꞌ, weselá chee̱ꞌ. Xelenné̱ꞌ: “Xegáꞌana szrénqueze Xránadxu.” 17 Láqueze suaꞌ nedaꞌ lu da ba xaꞌ, ne lu da baxacheꞌ, guxúequeze Xranaꞌ Dios ájala gune̱ꞌ chiaꞌ. 13 Dxenabaꞌ

Nacuꞌ Benneꞌ dxácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, ne Benneꞌ weselá chiaꞌ. Dios chiaꞌ, quebe chenuꞌ gácale̱nuꞌ nedaꞌ.

1 Ba

Salmo 41

neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ dxeꞌe̱ gunne xue chee̱ benneꞌ xacheꞌ. Lu zra gate zue̱ꞌ lu da ste̱be, guselá Xránadxu bénneaꞌ. 2 Xránadxu guxúequeze̱ꞌ le̱ꞌ, ne gunézruje̱ꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ nabán. Gaca na tu da ba neza zrente̱ chee̱ bénneaꞌ lu xe̱zr la xu nigá, naꞌ quebe gudé Xránadxu le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. 3 Xránadxu Dios gúxruqueze̱ꞌ le̱ꞌ gate zúe̱ꞌ lu xel-laꞌ dxudía. Gun chawe̱ꞌ dute̱ da naque̱ꞌ gate naꞌ quebe chaweꞌ zue̱ꞌ. 4 Gunníaꞌ: Xranaꞌ Dios, bexache lazreꞌ nedaꞌ. Bexún bénneꞌdu xuꞌa laweꞌ da be̱naꞌ dul-la gate gudábagaꞌ Lueꞌ. 5 Benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ dxelenné̱ꞌ chiaꞌ da cale̱la. Dxelenne̱ꞌ: “¿Bátala gate benneꞌ nigá, ne xenite le̱ꞌ?” 6 Che xedajlenné̱ꞌe̱ nedaꞌ, dxelún lazre̱ꞌ. Dxelebéaje̱ꞌ nedaꞌ dizraꞌ chee̱ bi da cale̱la gaca xelenné̱ꞌ chiaꞌ,

687

Salmos 41, 42

naꞌ gate dxelexedxúaje̱ꞌ, naꞌ dxelexrúe̱ꞌ dizraꞌ naꞌ. dxelezraga benneꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ tu dxelenné̱zqueze̱ꞌ chiaꞌ. Tu dxuluchálajle̱zqueze̱ꞌ ljwezre̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ da naca da cale̱la, dxelenné̱ꞌ: 8 “Ba guxúꞌe̱ tu xízrawe̱ꞌ da gute na le̱ꞌ, ne québedxa xexásaqueze̱ꞌ ga naꞌ de̱ꞌ.” 9 Cáꞌanqueze bénneaꞌ guleza zri lazreꞌ nen nedaꞌ, bénneaꞌ bxren lazraꞌ, naꞌ gudágule̱queze̱ꞌ nedaꞌ, benneꞌ nigá dxedábagazegue̱ꞌ nedaꞌ. 10 Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, bexache lazreꞌ nedaꞌ, ne be̱n xexasaꞌ nedaꞌ, naꞌ xunézrujaꞌ benneꞌ caꞌ ca da dxal-laꞌ xelezíꞌe̱. 11 Caníqueze nezdaꞌ ba be̱naꞌ da dxezaca ba lazruꞌ Lueꞌ, chee̱ quebe bi xelebéle̱ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. 12 Ca naca chiaꞌ nedaꞌ, ba bé̱x ruquezuꞌ nedaꞌ laweꞌ da nacaꞌ du lazreꞌ, ne ba bzuꞌ nedaꞌ lau Lueꞌ chadía chacanna. 13 ¡Gaca ba Xránadxu, Dios chee̱ benneꞌ Israel caꞌ gaxuane iza, ne chadía chacanna! ¡Caꞌan naca na, ne caꞌan gaca na! 7 Gate

1 Ca

Salmo 42

dxun bzrinaꞌ xixreꞌ dxebezre xaꞌabaꞌ laweꞌ da dxebílebaꞌ nisa, caꞌ dxuláwizra bénneꞌdu xuꞌa da naca chiuꞌ, Dios. 2 Dxebile bénneꞌdu xuꞌa da naca chiuꞌ, Dios ban. ¿Bata gaca xidaꞌ chee̱ guzúa cuinaꞌ lau Dios? xuzru xiaj lawaꞌ guca na ca xeta dxawaꞌ te zra chizrela, dxácate̱ naꞌ gulé̱ꞌe̱ nedaꞌ xúgute̱ zra: “¿Ga naꞌ Dios chiuꞌ?” 4 Dxajsá lazraꞌ chee̱ da caní, ne dxebezre lazraꞌ. Dxajsá lazraꞌ ca guxáꞌale̱naꞌ benneꞌ zan caꞌ, ne nuzúaꞌ laweꞌ le̱ꞌ lizre Dios. Tu dxúl-lazquezdxu lu xel-laꞌ dxebé, ne dxue láꞌanaquezdxu Dios lu laní. 5 ¿Bizr chee̱ naꞌ dxate niꞌa naꞌu, bénneꞌdu xuꞌa? ¿Bizr chee̱ naꞌ zuꞌ ste̱be lu xichaj lázrdawaꞌ? 3 Nisa

Salmos 42, 43

688

Guleza lazreꞌ Dios laweꞌ da güe láꞌanaquezaꞌ Le̱ꞌ da xula. Naque̱ꞌ Benneꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ, ne Dios chiaꞌ. 6 Dios

chiaꞌ, ba nate niꞌa naꞌ bénneꞌdu xuꞌa lu xichaj lázrdawaꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ dxajsá lazraꞌ chiuꞌ nigá zuaꞌ lu xe̱zr la xu xechaláꞌa xe̱gu Jordán, ne lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Hermón naga zua xiꞌa Mizar. 7 Ca schaga da dxun nísadauꞌ, ne da dxun tu bdua nisa zren chiuꞌ, Dios, caꞌ dxeque bénneꞌdu xuꞌa laweꞌ da dxusaca ziꞌ naꞌu nedaꞌ. 8 Te

zra xexache lazreꞌ Xránadxu nedaꞌ, naꞌ chizrela tu gúl-lazquezaꞌ da güe láꞌanaꞌ Le̱ꞌ, ne tu guchálajle̱zquezaꞌ Dios, Bénneaꞌ dxunne̱ꞌ xel-laꞌ nabán chiaꞌ. 9 Xapaꞌ Dios: Luéꞌqueze dxucuꞌujuꞌ nedaꞌ. ¿Bizr chee̱ naꞌ nal-la lazruꞌ nedaꞌ? ¿Bizr chee̱ naꞌ dxewíꞌine lazraꞌ laweꞌ da dxusaca ziꞌ benneꞌ dxedábague̱ꞌ nedaꞌ? 10 Ca tu benneꞌ dxelé̱ꞌe̱ zrita xuꞌa, caꞌ dxelún benneꞌ caꞌ chiaꞌ, dxelún le̱ꞌ chiaꞌ. Tu zra tu zra dxelenné̱ꞌ chiaꞌ: “¿Ga naꞌ Dios chiuꞌ?” 11 ¿Bizr

chee̱ naꞌ dxate niꞌa naꞌu, bénneꞌdu xuꞌa? ¿Bizr chee̱ naꞌ zuꞌ ste̱be lu xichaj lázrdawaꞌ? Guleza lazreꞌ Dios laweꞌ da güe láꞌanaquezaꞌ Le̱ꞌ da xula. Naque̱ꞌ Benneꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ, ne Dios chiaꞌ.

1 Bchiꞌa

Salmo 43

chiaꞌ, Dios, ne bleꞌe lau nacaꞌ xrlátaje. Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ Lueꞌ chaláꞌala, ne lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱, ne dxelune̱ꞌ da zrinnaj. 2 Nacuꞌ Lueꞌ Dios chiaꞌ, ne dxuzé̱ chuchuꞌ nedaꞌ. ¿Bizr chee̱ naꞌ nusán lazruꞌ nedaꞌ? ¿Bizr chee̱ naꞌ dxewíꞌine lazraꞌ laweꞌ da dxusaca ziꞌ nedaꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ? 3 Gusel-la chiaꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ chiuꞌ, ne da li chiuꞌ. Da caní xulusí na nedaꞌ neza.

689

Salmos 43, 44

Xeleché̱ na nedaꞌ lu xiꞌa láꞌazxa chiuꞌ, ne naga zúaquezuꞌ Lueꞌ. 4 Chuꞌa

naga zua lucugu chee̱ Dios. Chuꞌa lau Dios, Bénneaꞌ dxune̱ꞌ dxebedaꞌ, naꞌ zuaꞌ lu da ba neza. Güe láꞌanaꞌ Lueꞌ nen da zríadiꞌi na du, Dios chiaꞌ.

5 ¿Bizr

chee̱ naꞌ dxate niꞌa naꞌu, bénneꞌdu xuꞌa? ¿Bizr chee̱ naꞌ zuꞌ ste̱be lu xichaj lázrdawaꞌ? Guleza lazreꞌ Dios laweꞌ da güe láꞌanaquezaꞌ Le̱ꞌ da xula. Naque̱ꞌ Benneꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ, ne Dios chiaꞌ.

1 Dios,

Salmo 44

bache bénentuꞌ laweꞌ da buluzén Xra xrtáuntuꞌ netuꞌ ca naca da be̱nuꞌ lu zra chee̱ꞌ, da naca na iza ba guledé na. 2 Bzria xiꞌu bénneache xe̱zr la xu xezícadxa caꞌ lau xra xrtauntuꞌ caꞌ, naꞌ bzuꞌ le̱ꞌ xlataj benneꞌ caꞌ. Bsaca ziꞌu benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, san bzua chachuꞌ bénneache chiuꞌ lu xe̱zr la xu nigá. 3 Xra xrtáuntuꞌ caꞌ quebe guleziꞌe̱ xe̱zr la xu nigá nen xia nalá cheé̱queze̱ꞌ, Ne quebe buluselá cuine̱ꞌ nen xel-laꞌ wal-la da zaj nape̱ꞌ. Lueꞌ bseláuquezuꞌ le̱ꞌ nen xel-laꞌ waca chiuꞌ, ne nen xel-laꞌ wal-la chiuꞌ, ne nen xel-laꞌ naxaníꞌ chiuꞌ, laweꞌ da bezaca ba lazruꞌ nen le̱ꞌ. 4 Dios, nacuꞌ wenná bea chiaꞌ. Bselá zriꞌine zre sua Jacob. 5 Nen xel-laꞌ waca chiuꞌ xebéajntuꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ netuꞌ. Lu Lauꞌ Lueꞌ guchuchuj guléajntuꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ netuꞌ. 6 Quebe guxrén lazraꞌ xaga nalá xécheꞌze chiaꞌ, ne quebe guselá xia chiaꞌ nedaꞌ. 7 Lueꞌ bcuꞌujuꞌ netuꞌ lau benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ netuꞌ, ne be̱nuꞌ belexeduéꞌe benneꞌ caꞌ belecuídene̱ꞌ netuꞌ. 8 Ne̱ chee̱ Dios tu súazquezentuꞌ lu da ba neza,

Salmo 44

690

naꞌ chadía chacanna güe láꞌanantuꞌ Lauꞌ Lueꞌ. lazruꞌ netuꞌ, ne nunuꞌ dxexeduéꞌentuꞌ, ne quebe dxéajle̱nuꞌ benneꞌ chee̱ntuꞌ caꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la. 10 Be̱nuꞌ buzrúnnujntuꞌ lau benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ netuꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ netuꞌ gulegüe̱ꞌ ca naca da nápantuꞌ. 11 Bdeuꞌ netuꞌ ca zrilaꞌ caꞌ lu naꞌ benneꞌ xelútie̱ꞌ netuꞌ, ne ba be̱se dínnajuꞌ netuꞌ ládujla benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ. 12 Bdéuꞌ netuꞌ, benneꞌ chiuꞌ caꞌ cáꞌaze, ne quebe bi guziꞌu. 13 Dxunuꞌ dxelún la benneꞌ walízre chee̱ntuꞌ. Benneꞌ zaj naxéchaje̱ꞌ netuꞌ dxelún le̱ꞌ, ne dxuluzrizre̱ꞌ chee̱ntuꞌ. 14 Nuzúꞌ netuꞌ ca tu da dxelenná benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ naca na da baxáchele̱ꞌe̱. Xúgute̱ benneꞌ dxeleléꞌene̱ꞌ netuꞌ dxulutá xíchaje̱ꞌ, ne dxelexebánene̱ꞌ ca da baxacheꞌ nácantuꞌ. 15 Tu zra tu zra tu dxexeduéꞌezquezdaꞌ, ne tu zúazquezaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱ 16 laweꞌ da dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chiaꞌ, ne dxuluzúe̱ꞌ nedaꞌ chaláꞌala, ne dxulutíl-lale̱ nedaꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, nen benneꞌ caꞌ dxelexebeaj lazre̱ꞌ nedaꞌ. 17 Xúgute̱ da caní dxaca chee̱ntuꞌ, ne quebe ne gal-la lazrentuꞌ Lueꞌ, ne quebe ne guzúantuꞌ chaláꞌala xel-laꞌ wezría chiuꞌ. 18 Quebe ne gusán lázrentuꞌ Lueꞌ, ne quebe ne xecuásantuꞌ lu da gunná beꞌenuꞌ netuꞌ. 19 ¿Bizr chee̱ naꞌ nuzúꞌ netuꞌ chaláꞌala tu lataj chee̱ be̱ snia caꞌ, ne nuzúꞌ netuꞌ naga xelaze gátentuꞌ? 20 La gul-la lázrentuꞌ La Dios chee̱dxu, ne bcaꞌana szrentuꞌ tu dios da quebe bi zaca, 21 ¿quebe dxal-laꞌ zraꞌa Dios netuꞌ ne̱ chee̱ da nigá? Le̱ꞌ nézquezne̱ꞌ da zaj zua lu xichaj lázxdau bénneache. 22 Laweꞌ da nácantuꞌ chiuꞌ, tu zra tu zra ba zaj zúatequeze̱ꞌ xelútie̱ꞌ netuꞌ. Zaj nune̱ꞌ netuꞌ ca zrilaꞌ caꞌ ba zua xelútie̱ꞌ-baꞌ. 23 ¡Bebán, Xran! ¿Bizr chee̱ naꞌ dxasiuꞌ? ¡Bebán! ¡Quebe suꞌ zituꞌ tu chiꞌize! 9 Nusán

691

Salmos 44, 45

24 ¿Bizr

chee̱ naꞌ nucache cuinuꞌ, ne quebe dxeque beꞌenuꞌ ca dxezaca zíꞌintuꞌ, ne ca dxuluchine benneꞌ caꞌ netuꞌ? 25 Ba nate niꞌa naꞌ bénneꞌdu xúꞌuntuꞌ, ne dxeajcházete̱ntuꞌ lu xu, naꞌ ba dé̱te̱ntuꞌ sudxúꞌala lu xe̱zr la xu. 26 ¡Guxasa, gúcale̱ netuꞌ, ne dute̱ xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ, bselá netuꞌ!

Salmo 45

1 Xuꞌu

lázrdawaꞌ tu dizraꞌ xrtante̱, naꞌ gúl-laquezaꞌ tu da naca chee̱ Wenná Bea. Gúl-laquezaꞌ tu da bzuaj tu benneꞌ dxuchálajle̱ꞌe̱ cháwedauꞌ. 2 Nacuꞌ xrtánle̱ꞌe̱dxa ca xúgute̱ bénneache. Dxezíle̱ꞌe̱ntuꞌ ba neza chee̱ dizraꞌ dxuchálajuꞌ, laweꞌ da nucáꞌanaqueze Dios Lueꞌ cháwedauꞌ tu chíꞌizqueze. 3 Bdaꞌ xia chiuꞌ dxuꞌa le̱ꞌu, Lueꞌ, benneꞌ wal-la, lu dute̱ xel-laꞌ szren chiuꞌ, ne xel-laꞌ dxenná bea chiuꞌ. 4 Lu xel-laꞌ szren chiuꞌ chepe bánquezuꞌ. Bchine dizraꞌ li, ne xel-laꞌ dxexruj lazreꞌ, ne da xrlátaje, naꞌ guzéajniꞌi Cuinuꞌ da zriꞌa caꞌ. 5 Zaj nalále̱ꞌe̱ xaga nalá xécheꞌze chiuꞌ caꞌ, da xelute na benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ lau Lueꞌ, ne cheajlechaze na lu lázrdau benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Lueꞌ. 6 Lataj blau naga dxeꞌu, Dios, naca na da chadía chacanna, ne súatequeze na. ¡Xrlátaje naca ca dxenná beꞌu! 7 Nazriꞌinuꞌ

da naca xrlátaje, ne dxecuídenuꞌ da cale̱la. Chee̱ le̱ naꞌ ba nuzúa Dios chiuꞌ Lueꞌ xlátajuꞌ, naga dxebéle̱ꞌe̱dxenuꞌ ca le saꞌ ljwezruꞌ caꞌ. 8 Dxelá zixre zra lanuꞌ nen xala da naca na nizre xaga, ne xiaj, da caꞌ dxelelá na zixre. Lu xuꞌu lizruꞌ da zácale̱ꞌe̱ na dxuluzúe̱ꞌ Lueꞌ lu da ba neza. 9 Bi nuꞌula chee̱ wenná bea caꞌ zaj zúabeꞌ ládujla nuꞌula chiuꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ blaudxa. Chaláꞌa xabe̱la chiuꞌ dxeꞌ nuꞌula gácabeꞌ zruꞌuluꞌ nácubeꞌ oro da za na xe̱zre Ofir. 10 Bene,

núꞌuladauꞌ, ne gunnáꞌ xque, ne bze̱ naga da nniaꞌ:

Salmos 45, 46

692

Bzala lazruꞌ lazriuꞌ ne lizre xrauꞌ, benneꞌ wenná bea sa lazre̱ꞌ xel-laꞌ xrtan chiuꞌ. Bzexruj lazruꞌ lau le̱ꞌ laweꞌ da naca le̱ꞌ xranuꞌ. 12 Xeleláꞌ nuꞌula xe̱zre Tiro lau lueꞌ, zaj nuꞌe̱ da xelunne̱ꞌ chiuꞌ, naꞌ xelenaba benneꞌ gunníꞌa caꞌ gunuꞌ tu culuén chee̱ꞌ. 11 naꞌ

13 Xrtanle̱ꞌe̱

naca bi nuꞌula chee̱ wenná bea lu xuꞌu naga zue̱ꞌ. Zra lánabeꞌ nazíꞌ lechítaje̱ na oro. 14 Xeleché̱ꞌe̱-beꞌ lau wenná bea, nácubeꞌ zra lánabeꞌ da núale̱ꞌe̱ lechítaje̱ na. Nuꞌula wéguꞌdu caꞌ chjácabeꞌ cuzru le̱beꞌ. Nuꞌula caní, nuꞌula ljwézrebeꞌ xuluzúabeꞌ laweꞌ lueꞌ.

15 Lu

dute̱ xel-laꞌ dxebé, ne lu da ba neza xeleché̱ꞌe̱-beꞌ, naꞌ xelúꞌubeꞌ lu xuꞌu lizruꞌ, wenná bea. 16 Waláz chee̱ xra xrnaꞌu xelexezúa zriꞌinuꞌ, bi caꞌ gunuꞌ xelenná beabeꞌ du gabíꞌi xe̱zr la xu. 17 Gunaꞌ cheajlesá lazreꞌ xúgute̱ bénneache lauꞌ lueꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ xelúe láꞌana bénneache lueꞌ chadía chacanna, ne gaxuane iza.

1 Dios

Salmo 46

naque̱ꞌ Benneꞌ dxuxúe̱ꞌ dxiꞌu, ne dxune̱ꞌ dxiꞌu benneꞌ wal-la. Zúate̱queze̱ꞌ gácale̱ne̱ꞌ dxiꞌu gate dxededxu xel-laꞌ ziꞌ. 2 Chee̱ le̱ naꞌ, quebe zrébedxu lácala xruꞌ xe̱zr la xu nigá naꞌ cheajlechaze xiꞌa caꞌ lu nísadauꞌ, 3 ne lácala xeajxruza zren chee̱ nísadauꞌ xuluninne na, ne dxelúnle̱ꞌe̱ na schaga, naꞌ welezrízequeze xiꞌa caꞌ ne̱ chee̱ da dxezrúꞌ. 4 De̱

tu xe̱gu da dxunna na xel-laꞌ dxebé lu xe̱zre chee̱ Dios, ne lu xuꞌu láꞌazxa chee̱ Dios, Benneꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ szren. 5 Dios zue̱ꞌ xe̱zre naꞌ, ne cabataꞌ cuía xi na. Dxaníꞌsise̱ꞌ xide̱ꞌ gácale̱ne̱ꞌ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre naꞌ. 6 Dxelezrébele̱ꞌe̱ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, naꞌ dxelezrize benneꞌ chee̱ wenná bea caꞌ. Dxenné̱ Dios ca dxenné̱ guziuꞌ, naꞌ dxexuna xe̱zr la xu.

693

Salmos 46, 47

7 Dios,

Bénneaꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca, zúale̱ne̱ꞌ dxiꞌu. Dios naꞌ chee̱ Jacob dxucache chawe̱ꞌ dxiꞌu.

8 Le

da léꞌele da caꞌ nun Xránadxu. Le nnaꞌ ca naca da dxebánedxu da nune̱ꞌ lu xe̱zr la xu. 9 Dxebeque zrie̱ꞌ wedil-la da dxelaca du gabíꞌi xe̱zr la xu. Dxuzúzruje̱ꞌ da dxuzala na xaga nalá xécheꞌze caꞌ, ne dxíchuje̱ꞌ xaga tucheꞌ caꞌ chee̱ wedil-la, naꞌ dxuzezxe̱ꞌ da caꞌ zaj nache̱ꞌ benneꞌ wedil-la caꞌ. 10 Dxenná Dios: “Le sua zrize, ne le xúnbea nacaꞌ Dios. Nacaꞌ szrendxa ca zaj naca xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu. Nacaꞌ szrendxa ca dute̱ xe̱zr la xu.” 11 Dios,

Bénneaꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca, zúale̱ne̱ꞌ dxiꞌu. Dios naꞌ chee̱ Jacob dxucache chawe̱ꞌ dxiꞌu.

1 ¡Le

Salmo 47

capa naꞌle, leꞌe, xúgute̱ bénneache! ¡Le güe láꞌana Dios nen dute̱ xel-laꞌ dxebé! 2 Dxal-laꞌ zrébedxu Xránadxu, nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ szren. Naque̱ꞌ Wenná Bea zren dxenná béꞌene̱ꞌ dute̱ xe̱zr la xu. 3 Bzue̱ꞌ benneꞌ xe̱zr caꞌ zran níꞌadxu. Bzue̱ꞌ dxiꞌu chee̱ nna beꞌedxu zánete̱ cueꞌ xe̱zr la xu caꞌ. 4 Bequé̱ꞌe̱ tu xe̱zr la xu da gaca na chee̱dxu, Da naca tu xe̱zr la xu xrtante̱ chee̱ zriꞌine zre sua Jacob, benneꞌ caꞌ nazríꞌine̱ꞌ. 5 Dxegüén Dios naga dxeꞌe̱ dxenná beꞌe̱. Dxelebezre luzu da dxulucuezre̱ꞌ gate dxegüén Xránadxu ga naꞌ. 6 ¡Le gul-la da gaca ba Dios! ¡Le gul-la! ¡Le gul-la da gaca ba Wenná Bea chee̱dxu! ¡Le gul-la! 7 ¡Dios naque̱ꞌ Wenná Bea dute̱ lu xe̱zr la xu nigá! ¡Le gul-la chee̱ꞌ nen dute̱ xel-laꞌ dxéajniꞌi chee̱le! 8 Dxeꞌ Dios naga dxenná beꞌe̱, lu lataj naꞌ naca na láꞌazxa. Dxenná béꞌene̱ꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu caꞌ. 9 Dxelezraga benneꞌ dxelenná béꞌene̱ꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu tu zren nen bénneache chee̱ Dios chee̱ Abraham.

Salmos 47, 48

694

10 Benneꞌ

caꞌ dxelenná beꞌe̱ du gabíꞌi xe̱zr la xu buludée̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ lu naꞌ Dios. Le̱ꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ wenná bea caꞌ.

1 ¡Zrente̱

Salmo 48

naca Xránadxu! ¡Naca chee̱ꞌ güe láꞌanale̱ꞌe̱dxu Le̱ꞌ ga naca lu xe̱zre chee̱ Dios chee̱dxu, da dxeꞌ na lu xiꞌa láꞌazxa chee̱ꞌ! 2 Sión, da naca na xiꞌa chee̱ Dios, naca na sibe, ne xrtante̱. Naca na xe̱zre chee̱ Wenná Bea zrente̱, da dxunna na xel-laꞌ dxebé dute̱ xe̱zr la xu nigá. 3 Dios ba bléꞌene̱ꞌ dxucache chawe̱ꞌ dxiꞌu, lu xuꞌu zaca caꞌ chee̱ xe̱zre chee̱ꞌ naꞌ. 4 Belezraga benneꞌ wenná bea caꞌ, naꞌ belelé̱ꞌe̱ chee̱ xeledíl-lale̱ne̱ꞌ xe̱zre nigá, 5 naꞌ gate beleléꞌene̱ꞌ na, naꞌ belexebánene̱ꞌ. Belezrébe̱ꞌ, naꞌ buluzrúnnuje̱ꞌ. 6 Gulezré̱ꞌe̱ lu da ste̱be, ne gulezúe̱ꞌ xel-laꞌ dxudía ca dxaca chee̱ tu nuꞌula ba zua sane̱ꞌ bidauꞌ. 7 Gulaque̱ꞌ ca da caꞌ dxeledá laweꞌ nísadauꞌ dxexrite na gate dxácale̱ꞌe beꞌ bdunuꞌ lu nísadauꞌ. 8 Bendxu ca da be̱n Dios, naꞌ naꞌa ba bleꞌedxu na, ga naca lu xe̱zre chee̱ Xránadxu, nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca, da naca na xe̱zre chee̱ Xránadxu Dios. Le̱ꞌ guzúa chawe̱ꞌ xe̱zre nigá chadía chacanna. 9 Ga naca lu xudauꞌ chiuꞌ Lueꞌ, Dios dxajsá lázredxu ca naca xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ zren chiuꞌ. 10 Gátete̱ze naꞌ dxelúe láꞌana bénneache Lueꞌ, naꞌ ca naca xel-laꞌ szren chiuꞌ dxezrín na du gabíꞌi xe̱zr la xu. Ca naca da xrlátaje dxenná beꞌu. 11 Xelebéle̱ꞌe̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ Sión. Xelebéle̱ꞌe̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre caꞌ chee̱ Judá ne̱ chee̱ da dxuchiꞌu chee̱ꞌ. 12 Leꞌe, bénneache chee̱ Dios, le chechaj dxuꞌa xe̱zre naꞌ, ne le gulaba ca zaj naca xuꞌu sibe caꞌ, da dxuluzé̱ chacha na xe̱zre naꞌ.

695

Salmos 48, 49

13 Le

nnaꞌ xque ca naca zeꞌe zren naxechaj na xe̱zre naꞌ. Le nnaꞌ xanneꞌ ca zaj naca xuꞌu wal-la chee̱ na, chee̱ guzenle bi chee̱le ca naca xe̱zre naꞌ. 14 Dios nigá nácaqueze̱ꞌ Dios chee̱dxu chadía chacanna. Le̱ꞌ tu guléꞌezquezne̱ꞌ dxiꞌu neza.

1 Le

Salmo 49

xen da nigá, leꞌe, benneꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu. Le guzé̱ nágale, leꞌe, benneꞌ dute̱ xe̱zr la xu, 2 leꞌe, benneꞌ blau, ne leꞌe, benneꞌ xezícadxa, leꞌe, benneꞌ gunníꞌa, ne leꞌe, benneꞌ xacheꞌ. 3 Guchálajquezaꞌ xel-laꞌ sina, ne guzéajniꞌidaꞌ leꞌe da xuꞌu lázrdawaꞌ. 4 Guzé̱ nagaꞌ tu dizraꞌ sina. Gúl-laquezaꞌ chee̱ tu da nagache, ne quinniaꞌ da zríadiꞌi na du che̱n. 5 ¿Bizr chee̱ naꞌ dxun na ba xen zrebaꞌ lu zra chee̱ da ste̱be, gate naxechaj da cale̱la nedaꞌ da dxelún benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ? 6 Benneꞌ caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ da zaj de̱ chee̱ꞌ, ne dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ laweꞌ da zaj nápale̱ꞌe̱. 7 Quebe xelezéquene̱ꞌ xelexáꞌawe̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ, ne quebe gaca xulunézruje̱ꞌ Dios da guselá na le̱ꞌ 8-9 chee̱ tu xelaca bánzqueze̱ꞌ, ne chee̱ cabataꞌ xeluzru be̱l-laꞌ dxen chee̱ꞌ laweꞌ da zrente̱ naca da dxexaꞌu na xel-laꞌ nabán chee̱ bénneache, ne cabataꞌ sequeꞌ nu benneꞌ quízruje̱ꞌ na. 10 Xeleléꞌene̱ꞌ dxelátequeze benneꞌ sina caꞌ, ne xelúzrue̱ꞌ cáte̱ze dxaca chee̱ benneꞌ xala caꞌ, ne chee̱ benneꞌ lázrdau zideꞌ caꞌ, naꞌ dxulucáꞌane̱ꞌ xel-laꞌ gunníꞌa chee̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ xula caꞌ. 11 Dxeléquene̱ꞌ wazráqueze zriꞌine zre sue̱ꞌ chadía chacanna, naꞌ xelexegáꞌana lizre̱ꞌ chee̱ xelaca na chee̱ xúgute̱ cuen xrtia ljwezre̱ꞌ, naꞌ dxeluꞌe̱ la xe̱zr la xu chee̱ꞌ caꞌ ca zaj nazí láqueze̱ꞌ. 12 Quebe xelexegáꞌanatequeze bénneache lu da ba láꞌana. Zaj naque̱ꞌ ca be̱ xixreꞌ caꞌ, be̱ dxelátebaꞌ. 13 Ca da dxelune̱ꞌ naca na da xálaze,

Salmos 49, 50

696

naꞌ dxelexezaca ba lazreꞌ xrtia ljwezre̱ꞌ caꞌ nen da dxelennaze̱ꞌ. 14 Zaj naque̱ꞌ ca tu cueꞌ zrilaꞌ zjácabaꞌ lataj ba xaꞌ, naga guxúe xel-laꞌ gute le̱baꞌ. Benneꞌ xrlátaje caꞌ xelenná béꞌene̱ꞌ benneꞌ gunníꞌa caꞌ gate zaꞌ chaníꞌ, naꞌ xelebía xiꞌ da caꞌ gutaꞌ chee̱ꞌ, naꞌ lataj ba xaꞌ gaca na naga tu xelezúazqueze̱ꞌ. 15 Dios xexáꞌawe̱ꞌ xel-laꞌ nabán chiaꞌ lu lataj ba xaꞌ laweꞌ da xeché̱ꞌe̱ nedaꞌ naga zúaqueze̱ꞌ Le̱ꞌ. 16 Quebe suꞌ ste̱be gate nu benneꞌ dxezruéꞌene̱ꞌ xel-laꞌ gunníꞌa, ne gate dxune̱ꞌ lizre̱ꞌ da zácale̱ꞌe̱dxa, 17 laweꞌ da gate gatie̱ꞌ quebe bi xexuꞌe̱, ne quebe chéajle̱ xel-laꞌ gunníꞌa chee̱ꞌ le̱ꞌ. 18 Lácala dxácate̱ naca bane̱ꞌ dxe̱ cuine̱ꞌ zue̱ꞌ lu da ba neza zrente̱, naꞌ dxelúe láꞌana bénneache le̱ꞌ gate dxe̱pe bane̱ꞌ, 19 san chuꞌe̱ naga zaj zra xra xrtawe̱ꞌ caꞌ, ne cabátadxa léꞌene̱ꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ. 20 Bénneaꞌ dxelapa bénneache le̱ꞌ ba láꞌana san quebe bi dxéajniꞌine̱ꞌ naque̱ꞌ ca be̱ xixreꞌ caꞌ, be̱ dxelátebaꞌ.

1 Ba

Salmo 50

gunné̱ Xránadxu Dios, ne ba nutube̱ꞌ bénneache chee̱ dute̱ xe̱zr la xu, benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naga dxalaj gubizra, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naga dxebía na. 2 Lu xiꞌa Sión, da naca na xrtánle̱ꞌe̱ ba bzaníꞌ Dios. 3 Xeláꞌ Dios chee̱d xu, ne quebe sua zrie̱ꞌ. Gálajqueze xiꞌ lau Le̱ꞌ, ne gácale̱ꞌe̱ beꞌ bdunuꞌ da chechaj na Le̱ꞌ. 4 Xutúbequeze̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xabáa naꞌala, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, chee̱ guchiꞌe̱ chee̱ bénneache chee̱ꞌ. 5 Dxenné̱ꞌ: “Le xutube benneꞌ chiaꞌ caꞌ, benneꞌ caꞌ belune̱ꞌ tu xel-laꞌ wezría nen nedaꞌ da buluzúa chúchue̱ꞌ nen dxen chee̱ béadu caꞌ.” 6 Da zua xabáala guléꞌe lau na naque̱ꞌ xrlátaje,

697

Salmo 50

laweꞌ da naca Dios Benneꞌ guchiꞌe̱ chee̱ bénneache. “Le xen, bénneache chiaꞌ, naꞌ guchálajaꞌ. Le guzé̱ nágale, benneꞌ Israel, naꞌ nniaꞌ da gagu na zria chee̱le. Nedaꞌ, Dios, nacaꞌ Dios chee̱le. 8 Quebe til-laꞌ leꞌe ca naca béadu caꞌ bé̱tele lawaꞌ, ne ca naca béadu caꞌ bzézxele, da zaj zúaqueze na lawaꞌ nedaꞌ. 9 Quebe caꞌa lu naꞌale me̱du caꞌ, ne chivo biu caꞌ, be̱ nápaquezle 10 laweꞌ da zaj naca chiaꞌ xúgute̱ be̱ xixreꞌ caꞌ, ne zane gaxúa be̱ xixreꞌ zaj zrabaꞌ lu xíꞌadu caꞌ. 11 Xuꞌu lu naꞌa xúgute̱ be̱ zua xrila, ne naca chiaꞌ xúgute̱ be̱ zaj naca banbaꞌ. 12 Chela nedaꞌ dxedunaꞌ, quebe xapaꞌ leꞌe caꞌ laweꞌ da naca chiaꞌ xe̱zr la xu, ne xúgute̱ da de̱ lawe na. 13 ¿Dxun na ba xen gawaꞌ be̱laꞌ be̱zre caꞌ? ¿Xíꞌajaꞌ dxen chee̱ chivo biu caꞌ? 14 Le guzúa lau Dios da güe láꞌanale Le̱ꞌ ne le gunezruj ca da guche̱be lázrele lau Dios szrente̱. 15 Bláwizra nedaꞌ lu zra zuꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ, naꞌ guseláꞌ lueꞌ, naꞌ lueꞌ gapuꞌ nedaꞌ ba láꞌana.” 16 Dios guzre̱ꞌ benneꞌ we̱n da cale̱la: “¿Bi dxéquenuꞌ lueꞌ, dxuchálajuꞌ ca nadxixruj biꞌa, ne dxenníuꞌ ca naca chee̱ xel-laꞌ wezría chiaꞌ? 17 Lueꞌ dxecuídenuꞌ nedaꞌ che dxusízredaꞌ lueꞌ, ne dxuzúꞌ chaláꞌala dizraꞌ chiaꞌ. 18 Gate dxeléꞌenuꞌ gubán, naꞌ dxunuꞌ le̱ꞌ tu zren, ne nacuꞌ tu zren benneꞌ caꞌ dxeledále̱ne̱ꞌ nuꞌula quebe zaj naca zruꞌule̱ꞌ. 19 Dxuchálajquezuꞌ da cale̱la, ne tu dxúnzquezuꞌ da we̱n lazreꞌ. 20 Tu dxenné̱zquezuꞌ da cale̱la chee̱ bi bíchequezuꞌ, Ne dxaguꞌ zria chee̱ bi chee̱ xrnáꞌaquezuꞌ. 21 Da caní be̱nuꞌ, naꞌ nedaꞌ guzúaꞌ zrize. Gúquenuꞌ nacaꞌ tu benneꞌ ca nacuꞌ lueꞌ. Naꞌa wadíl-laquezaꞌ lueꞌ, ne guléꞌedaꞌ lueꞌ ca ba be̱nuꞌ.” 22 Le chéajniꞌi da nigá naꞌa, leꞌe dxal-la lázrele Dios. Ga gaze guzuzruj Dios leꞌe, ne québedxa sua nu guselá leꞌe. 23 Bénneaꞌ guzúe̱ꞌ lawaꞌ da güe láꞌane̱ꞌ nedaꞌ gape̱ꞌ 7 Dxenné̱ꞌ:

Salmo 51

698

nedaꞌ ba láꞌana, naꞌ bénneaꞌ dxuxuchá cuine̱ꞌ chee̱ gune̱ꞌ da xrlátaje, guléꞌedaꞌ le̱ꞌ ca guseláꞌ le̱ꞌ, nacaꞌ Dios chee̱ꞌ.

1 Gúcale̱

Salmo 51

nedaꞌ, Dios, lu dute̱ xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ. Dute̱ xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ bsula zria da nabagaꞌ. 2 Gudibe nedaꞌ ca naca da cale̱la da nunaꞌ, ne bcaꞌana chaweꞌ nedaꞌ chee̱ dul-la da be̱naꞌ, 3 laweꞌ da dxexúnbeꞌa ca be̱naꞌ gudábagaꞌ Lueꞌ, ne ca naca dul-la chiaꞌ tu dxáguze na zria nedaꞌ. 4 Lauꞌ Lueꞌ be̱naꞌ dul-la. Aweꞌ, lauꞌ Luéꞌqueze, ne ba be̱naꞌ da cale̱la lauꞌ Lueꞌ. Caní dxaca na chiaꞌ chee̱ gaca bea nacuꞌ xrlátaje lu da dxenníuꞌ, ne nacuꞌ du lazreꞌ ca da dxuchiꞌu chee̱ bénneache. 5 Gunnáꞌ xque, báchequeze nabagaꞌ dul-la gate gúlajteaꞌ, ne lu dul-la zúaquezaꞌ gate guzrán xrnaꞌa nedaꞌ. 6 Lueꞌ dxezá lazruꞌ sua da li lu xichaj lázrdawaꞌ, ne lu xichaj lázrdawaꞌ ba bzéajniꞌinuꞌ nedaꞌ da naca sina. 7 Bcaꞌana chaweꞌ nedaꞌ nen da naꞌ dxuchínenuꞌ, naꞌ xegáꞌanaꞌ xrlátaje. Gudibe nedaꞌ, naꞌ gacaꞌ chíchedxa ca tu bezxeꞌ. 8 Be̱n xendaꞌ xel-laꞌ dxebé, ne da ba neza, naꞌ xelexezíꞌ le dipa zrita xuꞌa, da ba gudíchajuꞌ. 9 Quebe gusá lazruꞌ ca naca dul-la da be̱naꞌ, naꞌ bsula xúgute̱ da cale̱la da nunaꞌ. 10 Dios, bzua nedaꞌ tu lázrdawaꞌ xrlátaje, ne bzua tu beꞌ li lazreꞌ lu xichaj lázrdawaꞌ. 11 Quebe gucuasuꞌ nedaꞌ lauꞌ Lueꞌ, ne quebe xecaꞌu lu xichaj lázrdawaꞌ beꞌ láꞌazxa chiuꞌ. 12 Bexunna nedaꞌ xel-laꞌ dxebé chee̱ xel-laꞌ weselá chiuꞌ, ne bzua chuchu beꞌ chaweꞌ da xuꞌa. 13 Nadxa gusé̱dedaꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj ca dxaca lazruꞌ xelune̱ꞌ, naꞌ benneꞌ dul-la caꞌ xelexexaque̱ꞌ chiuꞌ Lueꞌ. 14 Bselá nedaꞌ lu zria da nabagaꞌ, be̱tiaꞌ benneꞌ. Lueꞌ Dios, nacuꞌ Dios dxuseláuꞌ nedaꞌ, naꞌ gúl-laquezaꞌ chee̱ da xrlátaje nacuꞌ Lueꞌ.

699

Salmos 51, 52

15 Xran,

gusalaj dxuꞌa, naꞌ guzendaꞌ bénneache da dxue láꞌanaꞌ Lueꞌ. 16 Quebe dxaca lazruꞌ béadu caꞌ gutiaꞌ-baꞌ lauꞌ, ne quebe dxaca lazruꞌ béadu caꞌ guzézxeaꞌ lauꞌ. 17 Da guzúadxu lau Dios da dxaca lazre̱ꞌ naca na tu lázxdau dxexruj lazreꞌ. Tu lázxdau dxexruj lazreꞌ, ne da dxexíaje lazreꞌ quebe guzúꞌ chaláꞌala, Dios. 18 Dute̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ, be̱n gaca chaweꞌ chee̱ xe̱zre Sión. Bsegula zeꞌe da nazechaj na xe̱zre Jerusalén. 19 Nadxa xezaca ba lazruꞌ nen béadu caꞌ gútentuꞌ lauꞌ dute̱ da naca xrlátaje chee̱ntuꞌ, ne béadu caꞌ, ne da du caꞌ guzézxentuꞌ lauꞌ. Nadxa xelútie̱ꞌ béadu caꞌ lu cugu chiuꞌ.

1 ¿Bizr

Salmo 52

chee̱ naꞌ dxucáꞌana szren cuinuꞌ chee̱ da cale̱la da nunuꞌ, lueꞌ, benneꞌ wal-la? Tu zúazqueze xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chee̱ Dios. 2 Tu dxuchálajzquezuꞌ chee̱ da cale̱la da gunuꞌ chee̱ le saꞌ ljwezruꞌ. Da dxenníuꞌ naca na ca tu xia da nalále̱ꞌe̱, dxezí xe̱ꞌu ljwezruꞌ. 3 Nazríꞌidxenuꞌ da cale̱la quézcala da xrlátaje, ne dxedánnedxenuꞌ da we̱n lazreꞌ quézcala da li. 4 Nazriꞌinuꞌ xúgute̱ dizraꞌ da dxulucáꞌana ditaj na bénneache, lueꞌ, benneꞌ dxezí xe̱ꞌu. 5 Chee̱ le̱ naꞌ guzría xiꞌ Dios lueꞌ tu chíꞌizqueze. Waxe̱le̱ꞌ lueꞌ, ne xequé̱ꞌe̱ lueꞌ naga zúaquezuꞌ, ne gucuase̱ꞌ lueꞌ naga zaj zraꞌ benneꞌ ban caꞌ. 6 Xeleléꞌe benneꞌ xrlátaje caꞌ da nigá, naꞌ xelezrébequeze̱ꞌ. Xuluzrízrqueze̱ꞌ chiuꞌ lueꞌ, xelenné̱ꞌ: 7 “Le naꞌ xque, benneꞌ nigá quebe bxren lazre̱ꞌ Dios chee̱ gucuꞌuje̱ꞌ le̱ꞌ. Bxren lázrequeze̱ꞌ ca naca xel-laꞌ gunníꞌa zrente̱ chee̱ꞌ, ne guzúaqueze̱ꞌ lu da cale̱la da dxune̱ꞌ.” 8 Nedaꞌ nacaꞌ ca tu xaga olivo xaꞌa lu xuꞌu lizre Dios. Tu dxuxrén lázrezquezaꞌ xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chee̱

Salmos 52–54

700

Dios chadía chacanna. 9 Güe

láꞌanaquezaꞌ Lueꞌ chadía chacanna laweꞌ da be̱nuꞌ da caní, ne cueza lazraꞌ lau Lueꞌ laweꞌ da naca na xrlátaje lau xúgute̱ benneꞌ chiuꞌ Lueꞌ.

1 Benneꞌ

Salmo 53

xala caꞌ dxelenná lu lázrdawe̱ꞌ: Quebe zua Dios. Xúgute̱ꞌ zaj naque̱ꞌ sban, ne zaj nune̱ꞌ da cale̱la. Quebe nu chiláꞌ benneꞌ dxune̱ꞌ da xrlátaje. 2 Dios zue̱ꞌ xabáa dxenné̱ꞌe̱ bénneache chee̱ léꞌene̱ꞌ che zua tu benneꞌ sina, bénneaꞌ dxape̱ꞌ Dios ba láꞌana. 3 Xúgute̱ benneꞌ zaj nabéaj xíchaje̱ꞌ Dios. Xúgute̱ꞌ zaj naque̱ꞌ sban. Quebe nu chiláꞌ benneꞌ dxune̱ꞌ da xrlátaje, netú gue̱ꞌ. 4 Dxenná Dios: “¿Quebe dxeléajniꞌi benneꞌ caní dxelune̱ꞌ da cale̱la? Dxele̱ꞌaj dxelawe̱ꞌ da dxelebane̱ꞌ chee̱ bénneache chiaꞌ, ne quebe dxelexílaje̱ꞌ nedaꞌ.” 5 Za zrin zra xelexruse̱ꞌ ca da quebe ne xelezaque̱ꞌ, laweꞌ da gusedinnaj Dios zrita caꞌ chee̱ benneꞌ guledábague̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ. Dios naꞌ nuzúe̱ꞌ chaláꞌala benneꞌ caꞌ, naꞌ bénneache chee̱ꞌ xuluzría xiꞌe̱ benneꞌ caꞌ. 6 Dxenabaꞌ Dios gune̱ꞌ dxuaj Sión da gácale̱ na benneꞌ Israel caꞌ. Gate ba nun Dios xelezrín bénneache chee̱ꞌ lu xe̱zr la xu cheé̱queze̱ꞌ, xelebé zriꞌine zre sua Jacob, ne xelezúa lu da ba neza benneꞌ Israel caꞌ.

1 Bselá

Salmo 54

nedaꞌ, Dios, nen xel-laꞌ waca chiuꞌ. Gúcale̱ nedaꞌ, Dios, nen xel-laꞌ wal-la chiuꞌ. 2 Bene da dxenabaꞌ lauꞌ, Dios, ne beche̱be chiaꞌ. Bze̱ naga da guchálajle̱naꞌ Lueꞌ.

701

Salmos 54, 55

3 Zaꞌaca

benneꞌ snia caꞌ xeledíl-lale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. Benneꞌ xichaj zraꞌa caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ, benneꞌ caꞌ quebe dxelape̱ꞌ ba láꞌana Lueꞌ, Dios.

4 Dios

naque̱ꞌ Benneꞌ dxácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. Xránadxu Dios zúale̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxuluxúe̱ꞌ nedaꞌ. 5 Ca naca da cale̱la dxelún benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, xuzríꞌi Dios na chee̱ benneꞌ caꞌ. Guzría xiꞌe̱ benneꞌ caꞌ laweꞌ da naque̱ꞌ li lazreꞌ. 6 Du

lazraꞌ cuꞌa da gudéaꞌ lau Lueꞌ, Xran. Güe láꞌanaquezaꞌ Lauꞌ laweꞌ da nácale̱ꞌe̱ na xrlátaje. 7 Bseláuꞌ nedaꞌ lu xúgute̱ da ste̱be guzúaꞌ. Bleꞌedaꞌ gulebía xiꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ.

1 Bze̱

Salmo 55

naga, Xran, ca da dxuchálajle̱naꞌ Lueꞌ, ne quebe guzúꞌ chaláꞌala ca da dxenabaꞌ lauꞌ. 2 Guzúa ban lazreꞌ, ne beche̱be chiaꞌ. Dxuláwizraꞌ Lueꞌ lu da dxuchálajaꞌ, ne zuaꞌ ste̱be, 3 laweꞌ da benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ dxelenné̱ꞌ chiaꞌ, ne laweꞌ da dxelún la benneꞌ we̱n da cale̱la nedaꞌ. Bulusebague̱ꞌ nedaꞌ da zrinnaj, ne dute̱ xel-laꞌ dxelezráꞌa zaj nau ziꞌ xuzre̱ꞌ nedaꞌ. 4 Dxeꞌ gunne xue lázrdawaꞌ lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ, ne dxuchebe xel-laꞌ gute nedaꞌ. 5 Zuaꞌ lu xel-laꞌ dxezrebe, ne dxezríztequezaꞌ, naꞌ zúale̱ nedaꞌ da dxuchebe na nedaꞌ. 6 Naꞌ gunníaꞌ: ¿Nuzra gunna nedaꞌ xrilaꞌ ca xrila tu bsia chee̱ chaꞌa lu beꞌla naga xezíꞌ lazraꞌ? 7 Da líqueze guzrúnnujaꞌ zítuꞌla, naꞌ súaquezaꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. 8 Gunaꞌ ba xuzre laꞌ lu beꞌ bdunuꞌ, ne lu beꞌ wal-la. 9 Bzria xiꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, Xran. Bzaga naze da dxelune̱ꞌ, laweꞌ da bleꞌedaꞌ da zrinnaj, ne da cale̱la da dxelune̱ꞌ lu xe̱zre. 10 Te zra chizrela dxeledé̱ꞌ laweꞌ zeꞌe da naxechaj na xe̱zre, ne dxelune̱ꞌ da zrinnaj, ne da cale̱la lu xe̱zre nigá.

Salmo 55

702

11 Nazrate̱

xe̱zre nigá da cale̱la da dxelune̱ꞌ, ne tu dxelúnzqueze̱ꞌ da we̱n lazreꞌ, ne xel-laꞌ dxezí xe̱ lu neza chee̱ na. 12 La guca tu benneꞌ bénneaꞌ dxedábague̱ꞌ nedaꞌ, bénneaꞌ be̱n le̱ꞌ chiaꞌ, naꞌ bchaga lawaꞌ da naꞌ. La guca tu benneꞌ dxecuídene̱ꞌ nedaꞌ bénneaꞌ gudábagueꞌ nedaꞌ, naꞌ bcache cuinaꞌ lau le̱ꞌ. 13 Lueꞌ, bénneaꞌ, gucuꞌ ca tu le saꞌ ljwezraꞌ. Bsiꞌu nedaꞌ, ne gucuꞌ tuze nedaꞌ. 14 Tu zren bchálajdxu du lázredxu, ne lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ gudadxu lu xuꞌu lizre Dios. 15 Dios, be̱n que̱la xel-laꞌ gute benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la chadite̱. Be̱n xelexúꞌe̱ lu lataj ba xaꞌ zaj naca bane̱ꞌ, laweꞌ da nazrate̱ xuꞌu lizre̱ꞌ da cale̱la da dxelune̱ꞌ. 16 Ca naca chiaꞌ nedaꞌ, bláwizraꞌ Dios, naꞌ Xranaꞌ Dios bselé̱ꞌ nedaꞌ. 17 Che zílala, ne wagubizra, ne ca dxebía gubizra guchálajle̱quezaꞌ Dios, ne guláwizraꞌ Le̱ꞌ, naꞌ Le̱ꞌ xenne̱ꞌ chiaꞌ. 18 Xexáꞌawe̱ꞌ bénneꞌdu xuꞌa lu wedil-la da dxaca chiaꞌ nedaꞌ, ne gune̱ꞌ cuezaꞌ zri lazraꞌ, lácala zaj zraꞌ zánete̱ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. 19 Wene Dios, naꞌ guzría xíꞌqueze̱ꞌ benneꞌ caꞌ. Naque̱ꞌ Bénneaꞌ zúatequeze̱ꞌ dxenná beꞌe̱ nédxute̱. Caní gune̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ laweꞌ da quebe dxuluché̱ꞌe̱ ca dxelune̱ꞌ, ne quebe dxelezrebe̱ꞌ Dios. 20 Guchisa naꞌ benneꞌ we̱n da zrinnaj chee̱ guꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxelebeza zri lazre̱ꞌ nen le̱ꞌ. Gudíchaje̱ꞌ xrba chee̱ xel-laꞌ wezría da be̱ne̱ꞌ nen benneꞌ caꞌ. 21 Dizraꞌ bchálaje̱ꞌ zaj naca na dizraꞌ zren lazreꞌ, san xuꞌu lázrdawe̱ꞌ xel-laꞌ dxezráꞌa. Dxune̱ꞌ xrtante̱ dizraꞌ dxuchálaje̱ꞌ, san zaj naca na ca xia da zaj nalále̱ꞌe̱. 22 Bda xua chiuꞌ cuzru Xránadxu, naꞌ Le̱ꞌ gutipe̱ꞌ lazruꞌ. Québequeze guꞌe̱ lataj cheajchaze benneꞌ chaweꞌ tu chiꞌize. 23 Lueꞌ,

Dios, gunuꞌ xelexúꞌu benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ

703

Salmo 56

da cale̱la lataj ba xaꞌ, benneꞌ dxelute benneꞌ, ne benneꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱, gate quebe ne xelezrine̱ꞌ gachaj catite dxal-laꞌ xelaca bane̱ꞌ, san nedaꞌ guxrén lazraꞌ Lueꞌ.

1 Bexache

Salmo 56

lazreꞌ nedaꞌ, Dios, chee̱ quebe xuluzría xiꞌ bénneache nedaꞌ. Tu zra tu zra dxulusaca ziꞌ bénneache nedaꞌ, benneꞌ caꞌ dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 2 Te zra chizrela benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ dxulucáꞌana dítaje̱ꞌ nedaꞌ, laweꞌ da zaj zraꞌ benneꞌ zante̱, benneꞌ dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ nedaꞌ lu xel-laꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. 3 Lu zra dxezrebaꞌ, dxuxrén lazraꞌ Lueꞌ. 4 ¡Dxuxrén lazraꞌ Dios, naꞌ güe láꞌanaꞌ xrtizre̱ꞌ! ¡Dxuxrén lazraꞌ Dios, naꞌ québedxa zrebaꞌ! ¿Bízraqueze gaca gun bénneache chiaꞌ nedaꞌ? 5 Xúgute̱ zra dxuluchuque̱ꞌ xrtizraꞌ. Ca naca da dxelegúꞌu beꞌe̱ zaj naca na chee̱ xelune̱ꞌ chiaꞌ da cale̱la. 6 Dxelezrague̱ꞌ, ne dxulucache cuine̱ꞌ. Dxelennáꞌ xánnie̱ꞌ ca da dxunaꞌ. Dxelilaj lazre̱ꞌ ca xelune̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ. 7 Dios, bxue ca da dxelune̱ꞌ, naꞌ dute̱ xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ bzria xiꞌ benneꞌ caꞌ. 8 Nézqueznuꞌ Lueꞌ ca dxuzrúnnujaꞌ lau benneꞌ caꞌ. Bsa lazreꞌ nisa da ba gudxezraꞌ. ¿Quebe zaj naxúaj na lu xiche chiuꞌ? 9 Gate dxuláwizraꞌ Dios, lu zra náꞌqueze xuluxuzrunnuj benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Nézquezdaꞌ zúale̱ Dios nedaꞌ. 10 ¡Dxuxrén lazraꞌ Dios, naꞌ güe láꞌanaꞌ xrtizre̱ꞌ! ¡Dxuxrén lazraꞌ Xránadxu, naꞌ güe láꞌanaꞌ xrtizre̱ꞌ! 11 ¡Dxuxrén lazraꞌ Dios, naꞌ québedxa zrebaꞌ! ¿Bízraqueze gaca gun bénneache chiaꞌ nedaꞌ? 12 Nabagaꞌ ca da nache̱be lazraꞌ chiuꞌ, Dios. Gúl-laquezaꞌ da güe láꞌanaꞌ Lueꞌ. 13 Ba bseláuꞌ bénneꞌdu xuꞌa lu xel-laꞌ gute,

Salmo 57

704

ne bebéajuꞌ niꞌa naga zaj zua cheajlechaze na, chee̱ gaca chuꞌa lau Dios lu xel-laꞌ naxaníꞌ da dxunne̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naca bane̱ꞌ.

1 Bexache

Salmo 57

lazreꞌ nedaꞌ, Dios. Bexache lazreꞌ nedaꞌ, laweꞌ da dxuxrén lazraꞌ Lueꞌ dute̱ lázrdawaꞌ. Que̱zruꞌ nedaꞌ ca dxun bedxuj dxé̱zrebaꞌ zríꞌinebaꞌ zran xrílabaꞌ, cadxa te chee̱ da ste̱be caní. 2 Guláwizraꞌ Dios, Benneꞌ zrente̱. Guláwizraꞌ Dios chee̱ gácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 3 Naga zúate̱ꞌ xabáa chee̱ꞌ sel-le̱ꞌ nu guselá nedaꞌ lu naꞌ bénneaꞌ dxáca lazre̱ꞌ guzría xiꞌe̱ nedaꞌ. Gusel-la Dios xel-laꞌ dxexache lazreꞌ, ne da li chee̱ꞌ. 4 Zuaꞌ lu da ste̱be ca tu benneꞌ zue̱ꞌ ládujla be̱zre xixreꞌ caꞌ. Xuꞌa ládujla bénneache zaj naque̱ꞌ ca be̱zre xixreꞌ caꞌ dxelágubaꞌ bénneache. Dizraꞌ da dxelenné̱ꞌ chiaꞌ zaj naca na ca tu xia natucheꞌ, ne xaga nalá xécheꞌze caꞌ, naꞌ xrtizre̱ꞌ zaj naca na ca tu xia da nalále̱ꞌe̱. 5 Xegaꞌana szrénquezuꞌ lu xabáa, Dios. Xel-laꞌ szren chiuꞌ sua na laweꞌ dute̱ xe̱zr la xu. 6 Ba zaj nabeche̱ꞌ xralaj chee̱ xele̱l-le̱ꞌ nedaꞌ. Ba dxedú lazraꞌ lu da dxaca chiaꞌ. Ba zaj naxe̱ne̱ꞌ tu xe̱dxu chee̱ cheajcháziaꞌ luꞌule na. Luꞌule da naꞌ ba xeajlecházqueze le̱ꞌ. 7 Ba zúate̱queze lázrdawaꞌ, Dios. Ba zúate̱queze lázrdawaꞌ chee̱ gúl-laquezaꞌ da güe láꞌanaꞌ Lueꞌ. 8 Bebán lazreꞌ, bénneꞌdu xuꞌa, ne le xebán lázrele, leꞌe dxínnele da dxúl-lale̱nle, ne da zríadiꞌi na du. Che zílala chásaquezaꞌ. 9 Güe láꞌanaquezaꞌ Lueꞌ ládujla bénneache chiuꞌ, Xran. Gúl-laquezaꞌ chiuꞌ lau benneꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu, 10 laweꞌ da naca xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ zrendxa ca xabáa, naꞌ da li chiuꞌ naca na zrendxa ca beuj bza caꞌ. 11 Xegáꞌana szrénquezuꞌ lu xabáa, Dios. Xel-laꞌ szren chiuꞌ sua na laweꞌ dute̱ xe̱zr la xu.

705

1 Leꞌe

Salmos 58, 59

Salmo 58

dxenná beale ¿da li dxuchálajle da naca xrlátaje? ¿Dxuchíꞌale ca naca da li chee̱ bénneache chiaꞌ? 2 ¡Cabíze̱ꞌ! ¡Lu lázrdaule dxugúꞌu beale da zrinnaj! ¡Sté̱bele̱ꞌe̱ dxuzúale bénneache lu xe̱zr la xu chiaꞌ! 3 Zaj nazrinnaj lázxdau benneꞌ caꞌ zaj nabéaj xíchaje̱ꞌ nedaꞌ gate gulálajte̱ꞌ. Belexase dínnaje̱ꞌ dxelún lazre̱ꞌ gate gulezante̱ xrne̱ꞌe̱ le̱ꞌ. 4 Dizraꞌ da dxelenné̱ꞌ zaj naca na da dxelute bénneache ca da zria zran lazxa be̱laꞌ. Zaj naca na ca be̱laꞌ snia, be̱ nácabaꞌ be̱ cuezru. 5 Quebe dxenbaꞌ chiꞌi benneꞌ dxunné̱ꞌ le̱baꞌ lácala dxenné̱le̱ꞌe̱ xrtandauꞌ. 6 Dios, gudichaj lazxa benneꞌ caꞌ. Gudichaj, Xran, lazxa benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ ca be̱zre xixreꞌ caꞌ. 7 Be̱n xelexenítie̱ꞌ ca nisa da dxelalaj na lu xu. Gate dxulusane̱ꞌ xaga nalá xécheꞌze chee̱ꞌ, be̱n xeledé na chaláꞌala. 8 Be̱n xeledé chee̱ꞌ ca dxaca chee̱ be̱ zaga dxelexexúnabaꞌ. Be̱n québedxa xeleléꞌene̱ꞌ gubizra ca tu bidauꞌ dxálajbeꞌ ba nátebeꞌ. 9 Nédxula gate quebe ne la xesuꞌ lu xiꞌ xecáꞌa Dios benneꞌ caꞌ tu lu beꞌ bdunuꞌ, benneꞌ zaj naca bane̱ꞌ, ne benneꞌ caꞌ zaj zua xelatie̱ꞌ. 10 Wabé benneꞌ xrlátaje gate léꞌene̱ꞌ xebéaj lazreꞌ Dios benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Guchuchu guléaje̱ꞌ dxen chee̱ benneꞌ zaj nabéaj xíchaje̱ꞌ Dios. 11 Nadxa nne̱ bénneaꞌ: “Da líqueze de̱ lazruj chee̱ benneꞌ xrlátaje. Da líqueze zua Dios, Bénneaꞌ dxuchiꞌe̱ chee̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu.”

1 Bselá

Salmo 59

nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, Dios chiaꞌ. Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ chiaꞌ da cale̱la.

Salmo 59

706

2 Bselá

nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelutie̱ꞌ benneꞌ, 3 laweꞌ da dxelilaj lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ. Zaj nazraga benneꞌ wal-la caꞌ chee̱ xeledíl-lale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, quegá laweꞌ da bi zria nabagaꞌ, ne quegá ne̱ chee̱ dul-la nunaꞌ nedaꞌ, Xran. 4 Lácala quebe bi be̱naꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, záꞌaca chégüe̱ꞌ, ne dxulucueze̱ꞌ bi xelune̱ꞌ chiaꞌ. Bebán chee̱ xiduꞌ naga zuaꞌ, naꞌ leꞌenuꞌ da dxelune̱ꞌ. 5 Lueꞌ, Xran, Dios chee̱ benneꞌ zan dxjaque̱ꞌ wedil-la, ne Dios chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, bebán chee̱ gudéuꞌ ba xaꞌ benneꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu. Quebe xexache lazruꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Lueꞌ, ne dxelune̱ꞌ da zrinnaj. 6 Xelelé̱ꞌe̱

gate cuía gubizra, ne xelebezre xe̱ꞌe̱ ca dxelún becuꞌ, naꞌ xeléchaje̱ꞌ xe̱zre.

7 Gunnáꞌ

xque, da dxuluchálaje̱ꞌ naca na ca da dxelexexe̱be̱ꞌ. Dizraꞌ dxelenné̱ꞌ zaj naca na ca xia zaj nalá na, laweꞌ da dxelenné̱ꞌ: “¿Nuzra xene?” 8 Lueꞌ, Xran, guzrizruꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ. Gun lauꞌ chee̱ benneꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu caꞌ. 9 Zaj naca wal-la benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Cueza lazraꞌ Lueꞌ laweꞌ da dxucuꞌujuꞌ nedaꞌ, Dios. 10 Dios,

Bénneaꞌ dxexache lazre̱ꞌ nedaꞌ, cuía lawe̱ꞌ lawaꞌ nedaꞌ. Dios gune̱ꞌ leꞌedaꞌ gaca chee̱ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ ca da dxezá lazraꞌ. 11 Quebe gutiuꞌ benneꞌ caꞌ, chee̱ quebe xelal-la lazreꞌ bénneache chiaꞌ ca da gunuꞌ. Be̱se dinnaj benneꞌ caꞌ nen xel-laꞌ waca chiuꞌ. Lueꞌ, Xran, Benneꞌ dxucuꞌuj netuꞌ, ben cheajlecházie̱ꞌ. 12 Be̱n xeledule̱ꞌ lu xel-laꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ, ne̱ chee̱ dul-la dxelune̱ꞌ lu da dxuluchálaje̱ꞌ, ne ne̱ chee̱ dizraꞌ schanniꞌ, ne da we̱n lazreꞌ da dxelenné̱ꞌ. 13 Bzria xiꞌe̱ lu xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ. Bzria xiꞌe̱ chee̱ québedxa xelezúe̱ꞌ. Dios, be̱n xeleque beꞌene̱ꞌ dxenná beꞌenuꞌ zriꞌine zre sua Jacob.

707

Salmos 59, 60

Dxenná beꞌu du ca naca xe̱zr la xu. 14 Dxelelé̱ꞌe̱

gate dxebía gubizra, ne dxelebezre xe̱ꞌe̱ ca dxelún becuꞌ, ne dxeléchaje̱ꞌ xe̱zre. 15 Dxeledé̱ꞌ ca benneꞌ dxeledaze̱ꞌ, dxelílaje̱ꞌ da xelawe̱ꞌ, naꞌ che quebe dxeléljane̱ꞌ, naꞌ du xe̱la dxelawe̱ꞌ zria tue̱ꞌ xetúe̱ꞌ. 16 Nedaꞌ

gúl-laquezaꞌ chee̱ xel-laꞌ waca chiuꞌ, naꞌ che zílala güe láꞌanaꞌ xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ, laweꞌ da gúcale̱nuꞌ Luéꞌqueze nedaꞌ, ne bcuꞌujuꞌ nedaꞌ gate guzúaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱. 17 Lueꞌ dxutipuꞌ lazraꞌ, naꞌ gúl-laquezaꞌ chiuꞌ, laweꞌ da nacuꞌ Lueꞌ, Dios, Bénneaꞌ dxucuꞌuje̱ꞌ nedaꞌ, ne Dios, dxexache lazruꞌ nedaꞌ.

1 Dios,

Salmo 60

Lueꞌ ba bzuꞌ netuꞌ chaláꞌala, ne be̱nuꞌ xeajcházentuꞌ. Bzráꞌale̱ꞌe̱nuꞌ netuꞌ. Naꞌa bedá gácale̱nuꞌ netuꞌ. 2 Be̱nuꞌ guzrúꞌ xe̱zr la xu, ne be̱nuꞌ bxalaj na. Bexún na naga bxalaj na laweꞌ da dxebía xi na. 3 Be̱nuꞌ bléꞌentuꞌ netuꞌ, benneꞌ chiuꞌ, da naca sté̱bele̱ꞌe̱. Be̱nuꞌ guca chee̱ntuꞌ ca güéꞌentuꞌ tu da be̱n na xeajcházentuꞌ. 4 Bnézrujuꞌ tu da dxuléꞌe lau chee̱ benneꞌ dxelezrebe̱ꞌ Lueꞌ, Da xeluxre̱ꞌ chee̱ guléꞌe lau da naca li. 5 Chee̱ xelelá benneꞌ caꞌ nazríꞌiqueznuꞌ Lueꞌ, bsel-la le̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca chiuꞌ, ne bene chiaꞌ. 6 Dios gunné̱ꞌ lu lataj láꞌazxa chee̱ꞌ: “Wabéquezdaꞌ nedaꞌ. Gunnaꞌ late weaj chee̱le xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Siquem, ne gudxixraꞌ chee̱le xe̱zr la xu de̱ cuita xe̱gu Sucot. 7 Chiaꞌ naca xe̱zr la xu Galaad, ne chiaꞌ naca xe̱zr la xu chee̱ zriꞌine zre sua Manasés. Xe̱zr la xu chee̱ zriꞌine zre sua Efraín naca na ca tu da napa chiꞌi na xíchajaꞌ. Xe̱zr la xu chee̱ zriꞌine zre sua Judá naca na naga dxenná beꞌa. 8 Xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Moab naca na ca tu

Salmos 60, 61

708

zrigaꞌ da xuzru nisa gunáꞌa, naꞌ xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Edom guchichanꞌ nen zrelaꞌ. Siꞌa ba neza xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Filistea.” 9 ¿Nuzra

che̱ꞌ nedaꞌ chee̱ guzétajaꞌ xe̱zre da naxechaj na zeꞌe sibe? ¿Nuzra che̱ꞌ nedaꞌ chee̱ guzétajaꞌ benneꞌ Edom caꞌ? 10 ¿Quegá Lueꞌ naꞌ che̱ꞌu nedaꞌ, Dios, nacuꞌ Bénneaꞌ bzueꞌ netuꞌ chaláꞌala, ne quebe guxeájle̱nuꞌ benneꞌ chee̱ntuꞌ caꞌ, benneꞌ dxjaqueꞌ wedil-la? 11 Gúcale̱ netuꞌ chee̱ séquentuꞌ tíl-lale̱ntuꞌ benneꞌ caꞌ dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ netuꞌ, laweꞌ da naca dácheze xelácale̱ bénneache netuꞌ. 12 Tu zren nen Dios gundxu tu da zrente̱, naꞌ Le̱ꞌ gulague̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ dxiꞌu.

1 Bene,

Salmo 61

Dios, da dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Bze̱ naga da dxuchálajle̱naꞌ Lueꞌ. 2 Zituꞌ naga zua lazriaꞌ dxuláwizraꞌ Lueꞌ, laweꞌ da dxedú lazraꞌ. Guché̱ꞌ nedaꞌ naga zua Bénneaꞌ naque̱ꞌ ca tu xiꞌa xiaj, Bénneaꞌ nácadxe̱ꞌ szren ca nedaꞌ, 3 Nacuꞌ Lueꞌ Benneꞌ nuxrue̱ꞌ nedaꞌ, ne nacuꞌ ca tu zeꞌe xiaj da dxucuꞌuj na nedaꞌ lau benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. 4 Tu súazquezaꞌ lu xuꞌu láꞌazxa chiuꞌ. Sua chawaꞌa cuituꞌ Lueꞌ ca zaj zua chaweꞌ bedxuj dxéꞌenedu caꞌ zran xrila bedxuj. 5 Laweꞌ da bennuꞌ Lueꞌ, Dios, ca da guche̱be lazraꞌ chiuꞌ, be̱nuꞌ napaꞌ ca da dxelapa benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Lueꞌ. 6 Gunuꞌ gaca banaꞌ nedaꞌ, wenná bea, zánete̱ zra. Iza chiaꞌ xelaca na ca da zaj naca chee̱ chupa cuen bénneache. 7 Tu súazquezaꞌ lauꞌ, Dios. Bcueza xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ, ne da li chee̱ xulucáꞌana chaweꞌ na nedaꞌ, wenná bea.

709

Salmos 61, 62

8 Caníqueze

gúl-laquezaꞌ chee̱ lauꞌ tu chíꞌizqueze, ne gúnquezaꞌ tu zra tu zra ca da guche̱be lazraꞌ.

1 Tuze

Salmo 62

nen Dios dxebeza zri lazreꞌ bénneꞌdu xuꞌa. Lé̱queze̱ꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ. 2 Tuze Le̱ꞌ dxucuꞌuje̱ꞌ nedaꞌ, ne dxuselé̱ꞌ nedaꞌ. Naque̱ꞌ Bénneaꞌ dxuxre̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ quebe negue lazraꞌ. 3 ¿Ajate̱zchaꞌ gucuézale da gunle chee̱ tu benneꞌ, naꞌ dxunle ba xen xúgute̱le guzría xile le̱ꞌ, ca dxun tu benneꞌ dxuchínnaje̱ꞌ tu zeꞌe da ba de̱ chaláꞌala, u tu leꞌaj da ba guzruꞌ? 4 Dxunle tuze dizraꞌ ájazra xebéajle nedaꞌ lu xel-laꞌ szren chiaꞌ. Nazríꞌile da we̱n lazreꞌ. Nen dxúꞌale dxenne̱le da xrlátaje, san xuꞌu lázrdaule da cale̱la. 5 Lueꞌ,

bénneꞌdu xuꞌa, guleza lazreꞌ tuze Dios, laweꞌ da naca Le̱ꞌ Bénneaꞌ dxebeza lazraꞌ. 6 Tuze Le̱ꞌ dxucuꞌuje̱ꞌ nedaꞌ, ne dxuselé̱ꞌ nedaꞌ. Naque̱ꞌ Bénneaꞌ dxuxre̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ quebe negue lazraꞌ. 7 Naca Dios Bénneaꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ, ne naque̱ꞌ da ba neza chiaꞌ. Naca Dios Bénneaꞌ dxucuꞌuje̱ꞌ nedaꞌ, ne Benneꞌ dxuxre̱ꞌ nedaꞌ. 8 Le cueza lazreꞌ Le̱ꞌ tu chíꞌizqueze, leꞌe, bénneache. Le xe̱ꞌe̱ ca da dxezá lázrele. Naca Dios Bénneaꞌ dxuxre̱ꞌ dxiꞌu. 9 Da líqueze, da dácheze zaj naca bénneache, ne ca tu da we̱n lazreꞌ benneꞌ zren caꞌ. Quebe bi dxelé̱ꞌe̱ tu lu zrgúꞌunsa. Zaj nácadxe̱ꞌ zraze ca tu beꞌ da dxecáꞌa lázredxu. 10 Quebe guxrén lázrele da sile gate dxexúbele, ne quebe gucáꞌana szren cuínale chee̱ da caꞌ dxebanle. Che dxegula xel-laꞌ gunníꞌa chee̱le, quebe xezaca ba lázrele chee̱ da naꞌ. 11 Tu lásaze gunná Dios: naꞌ chupa lasa bendaꞌ da nigá:

Salmos 62, 63

710

Chee̱ Dios naca xel-laꞌ waca. 12 Chiuꞌ

Lueꞌ, Xran, naca xel-laꞌ dxexache lazreꞌ laweꞌ da dxunézrujuꞌ lazruj chee̱ tu tu bénneache cáte̱ze da zaj nune̱ꞌ.

1-2 Dios,

Salmo 63

Lueꞌ nacuꞌ Dios chiaꞌ. Dxebile bénneꞌdu xuꞌa da naca chiuꞌ, naꞌ be̱laꞌ dxen chiaꞌ dxezá lazreꞌ na da naca chiuꞌ. Naca chiaꞌ ca zúaquezaꞌ tu xe̱zr la xu bizre naga quebe bi nisa de̱. Dxaníꞌsiseze xidaꞌ lau Lueꞌ chee̱ leꞌedaꞌ xel-laꞌ waca chiuꞌ, ne xel-laꞌ szren chiuꞌ, cáte̱ze ba bleꞌedaꞌ da naca chiuꞌ lu lataj láꞌazxa chiuꞌ. 3 Cháwedxa naca xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ ca xel-laꞌ nabánqueze. Chee̱ le̱ naꞌ güe láꞌanaquezaꞌ Lueꞌ. 4 Caníqueze nniaꞌ chiuꞌ da xrlátaje dxácate̱ naca banaꞌ. Chee̱ gucáꞌana szrenaꞌ Lauꞌ chísaquezaꞌ naꞌa. 5 Xélaje bénneꞌdu xuꞌa da naca na ca be̱se zrita, ne be̱laꞌ da dxánnele̱ꞌe̱, naꞌ dute̱ xel-laꞌ dxebé güe láꞌanaquezaꞌ Lueꞌ 6 gate dxajsá lazraꞌ chiuꞌ, ne deaꞌ ga dxataꞌ, ne gate dxulaba lazraꞌ ca naca chiuꞌ gate dxennazaꞌ chizrela. 7 Laweꞌ da dxácale̱nuꞌ nedaꞌ, béle̱ꞌe̱daꞌ cuituꞌ ca dxelún bedxuj dxéꞌenedu caꞌ zran xrila bedzuj. 8 Naca bénneꞌdu xuꞌa Lueꞌ tuze. Nen naꞌu wal-la nuxruꞌ nedaꞌ. 9 Benneꞌ caꞌ gulezá lazre̱ꞌ xuluzría xiꞌe̱ nedaꞌ cheajlecházie̱ꞌ lataj ba xaꞌ. 10 Xelebía xiꞌe̱ lu xia nalá. Xelaque̱ꞌ da xelagu becuꞌ xixreꞌ caꞌ. 11 Nedaꞌ, wenná bea, bedaꞌ lu da naca chee̱ Dios. Xegáꞌana ba láꞌana nútete̱ze benneꞌ dxuluchínene̱ꞌ laꞌ, laweꞌ da xelezxuj dxuꞌa benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ da we̱n lazreꞌ.

711

1 Dios,

Salmos 64, 65

Salmo 64

bze̱ naga chiꞌa laweꞌ da zuaꞌ ste̱be dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Bxue xel-laꞌ nabán chiaꞌ laweꞌ da dxezrebaꞌ bi xelún benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. 2 Bcache chaweꞌ nedaꞌ chee̱ quebe xelún benneꞌ we̱n da cale̱la chiaꞌ ca da dxelezá lazre̱ꞌ, ne chee̱ quebe xelún benneꞌ dxelún da zrinnaj chiaꞌ ca da zaj nune̱ꞌ xelune̱ꞌ chiaꞌ. 3 Dizraꞌ dxuluchálaje̱ꞌ zaj naca na ca xia zaj nalále̱ꞌe̱ na, ne dxelenné̱ꞌ schanniꞌ ca dxun tu benneꞌ dxusane̱ꞌ xaga nalá xécheꞌze chee̱ꞌ. 4 Caní dxelenné̱ꞌ bagácheze chee̱ xelune̱ꞌ cheajlechaze benneꞌ zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ. Chadite̱ dxelune̱ꞌ na, ne quebe bi dxelezrebe̱ꞌ. 5 Dxelune̱ꞌ ba xuzre xelune̱ꞌ da zrinnaj da zaj nune̱ꞌ xelune̱ꞌ, naꞌ dxuluzúe̱ꞌ xralaj caꞌ chee̱ xele̱le̱ꞌ bénneache, dxelenné̱ꞌ: “¿Nuzra leꞌe da dxundxu?” 6 Dxelílaje̱ꞌ ca zaj naca da zrinnaj xelune̱ꞌ, ne dxelennáꞌ xánnie̱ꞌ ca zaj naca na. Ca da zaj xuꞌu xichaj lázrdawe̱ꞌ zaj naca na sté̱bele̱ꞌe̱ ca zaj naca lázrdauqueze̱ꞌ. 7 Dios gune̱ꞌ benneꞌ caꞌ we̱ꞌ nen tu xaga nalá xécheꞌze chee̱ꞌ. Chadite̱ xeluꞌe̱ xízrawe̱ꞌ zren caꞌ. 8 Dizraꞌ buluchalaj benneꞌ caꞌ xelún na cheajlecházie̱ꞌ, naꞌ xelezrebe xúgute̱ bénneache gate xeleléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 9 Nadxa xelezrebe xúgute̱ bénneache, ne xuluzenne̱ꞌ ca da nun Dios, naꞌ xuluxúnbeꞌe̱ ca zaj naca da be̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. 10 Béqueze benneꞌ xrlátaje lau Xránadxu, ne guxrén lazre̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ xelezúa lu da ba neza xúgute̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ.

1 Naca

Salmo 65

chiuꞌ Lueꞌ, Dios, güe láꞌanantuꞌ Lueꞌ lu xe̱zre Sión, naꞌ guntuꞌ da guche̱be lázrentuꞌ chiuꞌ. 2 Lueꞌ dxénqueznuꞌ da dxuchálajle̱ntuꞌ Lueꞌ, naꞌ xeleláꞌ lau Lueꞌ xúgute̱ bénneache. 3 Nabágale̱ꞌa da zrinnaj da be̱naꞌ, san Lueꞌ dxunite lauꞌ ca da gudábagantuꞌ Lueꞌ.

Salmo 65 4 Ba

712

neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ dxecaꞌu Lueꞌ, ne dxenníuꞌ le̱ꞌ gaque̱ꞌ chiuꞌ, chee̱ súaqueze̱ꞌ lataj láꞌazxa chiuꞌ. Xélajquezentuꞌ da xrlátaje da de̱ lizruꞌ, da caꞌ da zaj de̱ xudauꞌ láꞌazxa chiuꞌ. 5 Lu da xrlátaje chiuꞌ gunuꞌ da zaj naca zrente̱ gate gunuꞌ ca da dxenábantuꞌ Lueꞌ, Dios, Benneꞌ dxuselé̱ꞌ netuꞌ. Xúgute̱ bénneache zaj zraꞌ dute̱ xe̱zr la xu dxelebeza lazre̱ꞌ Lueꞌ, ne cáꞌanqueze dxelebeza lazreꞌ benneꞌ dxeledée̱ꞌ zítuꞌla laweꞌ nísadauꞌ. 6 Luéꞌqueze dxuzúa chuchuꞌ xiꞌa zren caꞌ nen xel-laꞌ waca chiuꞌ. Nácaquezuꞌ Benneꞌ wal-la. 7 Dxebeche zriuꞌ nísadauꞌ gate dxelucu na, ne schaga da dxelún xeajxruza chee̱ na. Dxebeche zriuꞌ benneꞌ xe̱zr la xu gate dxeledábague̱ꞌ Lueꞌ. 8 Chee̱ le̱ naꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dute̱ xe̱zr la xu xelezrebe̱ꞌ ca naca da zrente̱ da dxunuꞌ. Dxuzúꞌ lu da ba neza bénneache zaj zraꞌ du gabíꞌi xe̱zr la xu. 9 Dxennaꞌu xe̱zr la xu, ne dxesel-luꞌ nisa xiuj. Dxunuꞌ dxúnnale̱ꞌe̱ na lina chee̱ na. Nuzúaquezuꞌ lu xe̱zr la xu xe̱gu caꞌ da zaj de̱le̱ꞌe̱ na nisa. Dxucuezuꞌ zruaꞌ za da xelagu bénneache, ca ba núnquezuꞌ gaca na. 10 Dxesel-luꞌ nisa xiuj naga ba zaj nune̱ꞌ naꞌ. Dxunuꞌ dxexaca na xu xaꞌa. Dxuculu na nen nisa xiuj naꞌ. Dxunuꞌ dxelegula chaweꞌ da du caꞌ ba zaj naxaza na. 11 Dxunuꞌ dxelexezíꞌ bénneache ba neza tu iza tu iza ne̱ chee̱ da dxunézrujuꞌ, naꞌ ca zaj naca beuj bza chiuꞌ dxelunna na xiuj da dxun na dxelegula chaweꞌ da zaj naza bénneache. 12 Dxelunna na xiuj naga dxeledá be̱ xíxreꞌdu caꞌ da dxelágubaꞌ, naꞌ dxelebé bénneache dxeleléꞌene̱ꞌ ca bane zaj zua xíꞌadu caꞌ. 13 Lacheꞌ caꞌ zaj zraꞌ zrilaꞌ caꞌ, naꞌ dxuꞌa xé̱gudu caꞌ zaj naxaza zruaꞌ xtila, naꞌ dxelebezre xaꞌa bénneache chiuꞌ dute̱ xel-laꞌ dxelebé,

713

Salmo 66

ne dxelúl-laqueze̱ꞌ chiuꞌ.

1 Le

Salmo 66

gucáꞌana szren Dios dute̱ xel-laꞌ dxebé, leꞌe zrale dute̱ xe̱zr la xu. 2 Le gul-la ca naca xel-laꞌ szren chee̱ le̱ꞌ. Le gucáꞌana szrene̱ꞌ gate dxue láꞌanale Le̱ꞌ. 3 Le xe̱ Dios: “Dxebánele̱ꞌe̱quezentuꞌ ca zaj naca da nunuꞌ.” Ne̱ chee̱ xel-laꞌ szren chee̱ xel-laꞌ waca chiuꞌ xuluzúa xrtizruꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ. 4 Xúgute̱ bénneache zaj zraꞌ dute̱ xe̱zr la xu xelúe láꞌanaqueze̱ꞌ Lueꞌ, ne xelúl-laqueze̱ꞌ chiuꞌ. Tu xelúl-lazqueze̱ꞌ chee̱ Láquezuꞌ. 5 Le da, léꞌele ca zaj naca da nun Dios. Da zrébedxu zaj naca da be̱ne̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ belune̱ꞌ da cale̱la. 6 Be̱ne̱ꞌ bexaca nísadauꞌ xu bizre. Guledé bénneache chee̱ꞌ níꞌaze̱ꞌ naga nedxu de̱ tu xe̱gu situj. Dxuꞌa nísadauꞌ naꞌ gubéle̱ꞌe̱dxu lau Dios. 7 Dute̱ xel-laꞌ waca chee̱ꞌ nna beꞌe̱ chadía chacanna. Dxuxúequeze̱ꞌ ca da dxelún bénneache dute̱ xe̱zr la xu. Benneꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ quebe xelezruéꞌequezne̱ꞌ xel-laꞌ szren. 8 Leꞌe, bénneache, le gucáꞌana szren Dios chee̱dxu, ne le guzén bénneache ca da dxue láꞌanale Le̱ꞌ. 9 Lé̱queze̱ꞌ bxue̱ꞌ dxiꞌu chee̱ naca bandxu, ne quebe be̱ꞌe̱ lataj cheajcházedxu. 10 Luéꞌqueze

bxuꞌ netuꞌ ca da be̱ntuꞌ, Dios. Bdeuꞌ netuꞌ xel-laꞌ ziꞌ ca dxelún bénneache dxuludée̱ꞌ xia plata lu xiꞌ chee̱ xegáꞌana chawe na. 11 Be̱nuꞌ xeajchúꞌuntuꞌ tu lu xralaj. Bdaꞌu cúzruntuꞌ tu xua zíꞌile̱ꞌe̱. 12 Be̱nuꞌ guledé xíchajntuꞌ benneꞌ zaj zrie̱ꞌ bzrinaꞌ chee̱ꞌ caꞌ. Gudentuꞌ tu lu xiꞌ, ne tu lu nisa situj, naꞌ bebéajuꞌ netuꞌ, ne bzuꞌ netuꞌ tu lataj naga zúantuꞌ lu da ba neza. 13 Chúꞌuquezaꞌ lu xuꞌu lizruꞌ chee̱ guzézxeaꞌ béadu caꞌ, ne gunnaꞌ chiuꞌ ca da guche̱be lazraꞌ gunaꞌ,

Salmos 66, 67

714

14 da

naꞌ guche̱be lazraꞌ ca da gunníaꞌ gate guzúaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱. 15 Guzézxeaꞌ béadu caꞌ, be̱ dxelanne lauꞌ Lueꞌ, ne gunaꞌ cuen zren chee̱ zrílaꞌdu caꞌ lauꞌ, ne gutiaꞌ be̱zre caꞌ, ne chivo biu caꞌ lauꞌ. 16 Le

da, xénele, xúgute̱le dxezrébele Dios, naꞌ guzendaꞌ leꞌe ca da be̱ne̱ꞌ gúcale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. 17 Du lazraꞌ bláwizraꞌ Le̱ꞌ, ne bcaꞌana szrénquezaꞌ Le̱ꞌ. 18 La guzé̱ lazraꞌ tu da cale̱la, quebe ben Xránadxu chiaꞌ. 19 Da líqueze bene Dios chiꞌa. Bze̱ nague̱ꞌ ca da gunábedaꞌ Le̱ꞌ. 20 ¡Gaca báqueze Dios! ¡Quebe bzue̱ꞌ chaláꞌala da bchálajle̱naꞌ Le̱ꞌ, san bexache lazre̱ꞌ nedaꞌ!

1 Dios,

Salmo 67

bexache lazreꞌ netuꞌ, ne be̱n da chaweꞌ chee̱ntuꞌ. Dute̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ guzúale̱ netuꞌ, 2 chee̱ xelúnbea bénneache du gabíꞌi xe̱zr la xu ca naca da dxaca lazruꞌ, ne chee̱ xeleneze bénneache dute̱ xe̱zr la xu ca dxuseláuꞌ bénneache. 3 Xúgute̱ bénneache dxelúe láꞌane̱ꞌ Lueꞌ, Dios. Dxelúe láꞌana xúgute̱ bénneache Lueꞌ. 4 Le

be, ne le sua lu da ba neza, leꞌe, bénneache dute̱ xe̱zr la xu, laweꞌ da guchiꞌa Dios chee̱le ca naca da xrlátaje, ne guxúequeze̱ꞌ xúgute̱ bénneache.

5 Xúgute̱

bénneache dxelúe láꞌane̱ꞌ Lueꞌ, Dios. Dxelúe láꞌana xúgute̱ bénneache Lueꞌ.

6 Xe̱zr

la xu nigá ba zria na lina chee̱ na, laweꞌ da be̱n Dios chee̱dxu da chaweꞌ chee̱dxu. 7 Dios ba be̱ne̱ꞌ chaweꞌ chee̱dxu,

715

Salmo 68

naꞌ gátete̱ze dxal-laꞌ xelapa bénneache Le̱ꞌ ba láꞌana.

1 Guzé̱,

Salmo 68

Dios, ne be̱se dinnaj benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Lueꞌ, ne be̱n xuluzrunnuj benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ Lueꞌ. 2 Ca dxun tu beꞌ, dxulaga na zren chee̱ xiꞌ, caꞌ gulaguꞌ benneꞌ caꞌ. Ca dxuna xinaꞌ lu xiꞌ, caꞌ xelexenite benneꞌ caꞌ lau Dios, benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. 3 Xelebé benneꞌ xrlátaje caꞌ, ne xelezúe̱ꞌ lu da ba neza lau Dios, ne xelexrítequeze̱ꞌ lu xel-laꞌ dxelebé chee̱ꞌ. 4 ¡Le gul-la chee̱ Dios! ¡Le gul-la da du caꞌ chee̱ Láqueze̱ꞌ! ¡Le gucáꞌana szren Bénneaꞌ dxeꞌe̱ xabáa, nazí le̱ꞌ Jah! ¡Le be lau Le̱ꞌ! 5 Ca xra bi dxéꞌenedu caꞌ, ne ca benneꞌ dxuxúe nuꞌula caꞌ zaj zue̱ꞌ tuze, naca Dios lu lataj láꞌazxa naga zúaqueze̱ꞌ. 6 Dxun Dios xelezúa xrtia ljwezre bénneache quebe nu xrtia ljwezre̱ꞌ zaj zraꞌ. Dxebéaje̱ꞌ benneꞌ zaj xuꞌe̱ lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ chee̱ xelezúe̱ꞌ lu da ba neza. Benneꞌ caꞌ dxeledábaga Dios zaj zue̱ꞌ tu lu xe̱zr la xu bizre. 7 Dios,

gate bdxúajuꞌ lau bénneache chiuꞌ, ne gudáuꞌ lu xe̱zr la xu bizre naꞌ, 8 naꞌ guzrúꞌ xe̱zr la xu naꞌ. Cáꞌanqueze gúcale̱ꞌe̱ xiuj lau Dios. Xiꞌa Sinaí guzrize na lau Dios, Dios chee̱ benneꞌ Israel caꞌ. 9 Gusel-luꞌ

tu nisa xiuj zílale̱ꞌe̱, Dios. Gate belexedú lazreꞌ bénneache chiuꞌ, Lueꞌ btipuꞌ lazre̱ꞌ. 10 Bénneache zaj naca chiuꞌ zaj zúaqueze̱ꞌ lu xe̱zr la xu chiuꞌ. Dute̱ da chaweꞌ chiuꞌ, Dios, dxuxúꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. 11 Xránadxu

Dios gusel-le̱ꞌ tu dizraꞌ chaweꞌ,

Salmo 68

716

naꞌ gulezráꞌ benneꞌ zante̱, benneꞌ buluzenne̱ꞌ bénneache ca naca dizraꞌ chaweꞌ naꞌ. 12 ¡Buluzrúnnuje̱ꞌ! ¡Buluzrunnuj wenná bea caꞌ nen ca naca benneꞌ chee̱ꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, naꞌ benneꞌ caꞌ zaj nagáꞌana lu xuꞌu lizre̱ꞌ belexequé̱ꞌe̱ da bulucáꞌana benneꞌ caꞌ buluzrúnnuje̱ꞌ. 13 Lácala bcache cuínale naga dxuxúele zrilaꞌ caꞌ, gacu zra lánale da naca na ca xrila bgúgudu caꞌ da zaj nazí lechítaje̱ na plata, naꞌ dubeꞌ chee̱ xrílabaꞌ caꞌ zaj nazí lechítaje̱ na oro. 14 Gate be̱se dinnaj Dios zrente̱ wenná bea caꞌ lataj naꞌ, naꞌ bexruj bezxeꞌ da bgacu na xiꞌa Salmón. 15 Tu xiꞌa zrente̱ naca xiꞌa Basán. Tu xiꞌa zriꞌa naca xiꞌa Basán naꞌ. 16 ¿Bizr chee̱ naꞌ dxennaꞌle, leꞌe, xiꞌa zriꞌa caꞌ, xiꞌa naꞌ naga dxaca lazreꞌ Dios súaqueze̱ꞌ? Da líqueze súaqueze Xránadxu lu xiꞌa naꞌ chadía chacanna. 17 Da zaj naché̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu wedil-la da napa Dios zánete̱ cueꞌ gaxúa zaj naca na. Xránadxu Dios zezé̱ꞌe̱ xiꞌa Sinaí chee̱ sue̱ꞌ lataj láꞌazxa chee̱ꞌ. 18 Begüénuꞌ

xabáa, zeche̱ꞌu benneꞌ caꞌ bebéajuꞌ lu naꞌ xel-laꞌ gute, naꞌ guziꞌu da chaweꞌ caꞌ da belunna bénneache, ne cáꞌanqueze guzúa da be̱nnuꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ Lueꞌ, chee̱ súaquezuꞌ ládujla bénneache, Dios, leuꞌ Jah. 19 ¡Gaca ba Xránadxu! ¡Tu zra tu zra dxusezrate̱ꞌ dxiꞌu da chaweꞌ chee̱ꞌ! ¡Naque̱ꞌ Dios, dxuselé̱ꞌ dxiꞌu! 20 Dios,

Bénneaꞌ naque̱ꞌ Dios chee̱dxu guselé̱ꞌ dxiꞌu. Lé̱queze Xránadxu Dios guselé̱ꞌ dxiꞌu lu naꞌ xel-laꞌ gute. 21 Da líqueze Dios gune̱ꞌ we̱ꞌ xichaj benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. Gune̱ꞌ we̱ꞌ xichaj benneꞌ quebe dxulusane̱ꞌ ca zaj naca dul-la da dxelune̱ꞌ. 22 Gunná Xránadxu: “Gunaꞌ xezrinle lázrele, xezaꞌale lu xiꞌa Basán.

717

Salmo 68

Gunaꞌ xezaꞌale lu da situj chee̱ nísadauꞌ, xezrinle lázrele, da gunaꞌ guchuchu guléajle dxen chee̱ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ leꞌe, naꞌ xelelé̱ꞌe̱ becuꞌ chee̱le dxen chee̱ benneꞌ caꞌ.” 24 Beleléꞌe bénneache ca guledá bénneache chiuꞌ belúe láꞌane̱ꞌ Lueꞌ, Dios. Dute̱ xel-laꞌ dxelebé guluꞌe̱ lataj láꞌazxa chiuꞌ, Dios, Wenná Bea chiaꞌ. 25 Benneꞌ caꞌ dxelul-la zeajzrie̱ꞌ láweꞌla, naꞌ benneꞌ zaj nuꞌe̱ da dxulucuezre̱ꞌ zjaꞌaque̱ꞌ bzé̱bela. Ládujla zjaca nuꞌula cuídeꞌdu caꞌ zaj núxrubeꞌ da du caꞌ dxulusézxebeꞌ. 26 Le güe láꞌana Dios naga zaj nazraga bénneache chee̱ꞌ. Le güe láꞌana Xránadxu, leꞌe nácale zriꞌine zre sua Israel. 27 Zaj zraꞌ zriꞌine zre sua Benjamín naꞌ, guque̱ꞌ benneꞌ cuídedxa, naꞌ dxelenná beꞌe̱. Zaj nazraga benneꞌ xíchaje̱ chee̱ zriꞌine zre sua Judá naꞌ, ne benneꞌ xíchaje̱ chee̱ zriꞌine zre sua Zabulón, ne benneꞌ xíchaje̱ chee̱ zriꞌine zre sua Neftalí. 28 Dios, bleꞌe lau xel-laꞌ wal-la chiuꞌ. Bzua chacha, Dios, da naꞌ be̱nuꞌ chee̱ntuꞌ. 29 Ne̱ chee̱ xel-laꞌ szren chee̱ xudauꞌ chiuꞌ da zua na xe̱zre Jerusalén, xelegúꞌu benneꞌ wenná bea caꞌ da xelunne̱ꞌ lauꞌ. 30 Gudil-la benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la chee̱ dute̱ xe̱zr la xu zaj nazrague̱ꞌ chee̱ xeledíl-lale̱ne̱ꞌ Lueꞌ, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ ca be̱zre zan caꞌ nen biadu chee̱baꞌ caꞌ, cadxa xuluzúa xúgute̱ꞌ dizraꞌ chiuꞌ, naꞌ xelunne̱ꞌ ca naca xia plata da zaj nape̱ꞌ. Be̱se dinnaj benneꞌ dute̱ xe̱zr la xu dxelexezaca ba lazre̱ꞌ xelezúe̱ꞌ lu wedil-la. 31 Xeleláꞌ benneꞌ xíchaje̱ chee̱ xe̱zr la xu Egipto. Benneꞌ xe̱zr la xu Etiopía xelune̱ꞌ ba xen xulucáꞌana szrene̱ꞌ Dios. 32 ¡Le gul-la chee̱ Dios, leꞌe zrale du gabíꞌi xe̱zr la xu! ¡Le gul-la chee̱ Xránadxu! 33 ¡Le gul-la chee̱ Bénneaꞌ dxeꞌe̱ xabáa naꞌala, da zua na nédxute̱! ¡Le nnaꞌ xque, wanné̱ꞌ, ne zízrajle̱ꞌe̱ nne̱ꞌ! 34 ¡Le nne̱ nápale̱ꞌe̱ Dios xel-laꞌ waca! 23 laweꞌ

Salmos 68, 69

718

¡Lu xel-laꞌ szren chee̱ꞌ dxuxúequeze̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ, naꞌ zran xabáa naláꞌ xel-laꞌ waca chee̱ꞌ! 35 Benneꞌ zrébentuꞌ nacuꞌ Lueꞌ, Dios, naga zuꞌ lataj láꞌazxa chiuꞌ. Dios chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, Lé̱queze̱ꞌ dxutipe̱ꞌ lazreꞌ bénneache chee̱ꞌ. ¡Gaca ba Dios!

1 Bselá

Salmo 69

nedaꞌ, Dios. Nacaꞌ ca tu benneꞌ dxepe̱ꞌ lu nisa. 2 Nacaꞌ ca tu benneꞌ xuꞌe̱ lu guzraꞌ situj, ne quebe dxaca se̱ꞌe̱. Nacaꞌ ca tu benneꞌ xuꞌe̱ lu nisa sítujle̱ꞌe̱, naꞌ nisa naꞌ ba dxacu na xíchaje̱ꞌ. 3 Ba

dxajxréquedaꞌ laweꞌ da ba gunné̱le̱ꞌa, ne ba da lbaꞌa. Ba dxelátete̱ lawaꞌ dxennáꞌa gácale̱ Dios nedaꞌ. 4 Ba naxándxa benneꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ ca naxán xicha xíchajaꞌ, ne quebe bi de̱ bi nunaꞌ. Zaj naca benneꞌ wál-lale̱ꞌe̱ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, benneꞌ caꞌ dxuluzría xiꞌe̱ nedaꞌ, ne quebe bi de̱ bizr chee̱ naꞌ. ¿Dxal-laꞌ quízrujaꞌ da quebe gulanaꞌ? 5 Dios,

nézqueznuꞌ Lueꞌ naca da xálaze da nunaꞌ, ne dxeléꞌequeznuꞌ dul-la da be̱naꞌ. 6 Quebe guꞌu lataj xelexeduéꞌe ne̱ chiaꞌ nedaꞌ benneꞌ caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios szrente̱. Quebe guꞌu lataj xeleque zréaje ne̱ chiaꞌ nedaꞌ benneꞌ caꞌ dxelebeza lazre̱ꞌ Lueꞌ, Dios chee̱ benneꞌ Israel caꞌ. 7 Laweꞌ da nazríꞌidaꞌ Lueꞌ bulucháchale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ lu xel-laꞌ stuꞌ zúaquezaꞌ. 8 Ca tu benneꞌ zituꞌ nacaꞌ lau bi bíchaꞌdauꞌ caꞌ, ne quebe zaj núnbea bi chee̱ xrnaꞌa nedaꞌ. 9 Laweꞌ da dxéꞌle̱ꞌa gunne xue chee̱ lizruꞌ dxal-la na lu lázrdawaꞌ. Gate dxelenné̱ꞌ benneꞌ caꞌ schanniꞌ chiuꞌ Lueꞌ, Dios, naca ca dxelenné̱ꞌ schanniꞌ chiaꞌ nedaꞌ. 10 Gudxezraꞌ, ne be̱naꞌ gubasa, naꞌ bde cuinaꞌ xel-laꞌ ziꞌ,

719

Salmo 69

naꞌ chee̱ le̱ naꞌ bulucháchale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. bgacu cuinaꞌ zra lanaꞌ tuzruj. Buluzúe̱ꞌ nedaꞌ ca tu da dxuléꞌe na da baxacheꞌ zrente̱. 12 Gulenné̱ chiaꞌ benneꞌ caꞌ zaj xuꞌe̱ xuꞌu laweꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelezuzre̱ꞌ belún le̱ꞌ chiaꞌ lu da belul-le̱ꞌ. 13 Nedaꞌ bláwizraꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, lu zra dxezaca ba lazruꞌ Lueꞌ. Dios, lu xel-laꞌ dxexache lazreꞌ zren chiuꞌ, ne laweꞌ da líqueze nacuꞌ weselá chee̱ntuꞌ, bene chiaꞌ. 14 Bebéaj nedaꞌ lu da ste̱be zuaꞌ, nacaꞌ ca tu benneꞌ xuꞌe̱ lu guzraꞌ situj, ne quebe guꞌu lataj cházedxaꞌ. Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ. Nacaꞌ ca tu benneꞌ xuꞌe̱ lu nisa situj. 15 Quebe guꞌu lataj gatiaꞌ ca tu benneꞌ xegache̱ꞌ lu nisa situj, ne quebe gacaꞌ ca tu benneꞌ chuꞌe̱ lu da situj, ne quebe gacaꞌ ca tu benneꞌ cheajchazie̱ꞌ tu lu xe̱dxu situj. 16 Beche̱be chiaꞌ, Xranaꞌ Dios, laweꞌ da chaweꞌ naca xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ. Gudá, gúcale̱ nedaꞌ, laweꞌ da zrente̱ naca xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ. 17 Gunnáꞌ xque ca da dxaca chiaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ. laweꞌ da zuaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱, be̱n ba xuzre xennuꞌ chiaꞌ. 18 Gudá naga zuaꞌ, ne bselá nedaꞌ. Bselá nedaꞌ laweꞌ da zaj naxánle̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. 19 Lueꞌ nézqueznuꞌ ca dxulucháchale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, ne ca zuaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱, ne ca dxulucáꞌana dítaje̱ꞌ nedaꞌ. Dxeléꞌequeznuꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ. 20 Laweꞌ da dxelún le̱ꞌ chiaꞌ dxedú lazraꞌ, ne zuaꞌ lu da ste̱be. Gulezaꞌ nu benneꞌ xexache lazre̱ꞌ nedaꞌ, san quebe nu chiláꞌ. Gulezaꞌ nu benneꞌ xelexúe zrene̱ꞌ nedaꞌ, san quebe nu chiláꞌ. 21 Bulugawe̱ꞌ nedaꞌ da slaꞌ, naꞌ gate gubíledaꞌ, buluxíꞌaje̱ꞌ nedaꞌ da zichaj. 22 Ca naca laní chee̱ benneꞌ caꞌ be̱n gaca na ca tu xralaj naga cheajlecházie̱ꞌ, ne be̱n xexaca da ba neza chee̱ꞌ tu da gun na cheajlecházie̱ꞌ. 23 Be̱n xelechul-la xiaj lawe̱ꞌ chee̱ québedxa xeleléꞌene̱ꞌ, ne be̱n tu xelexrízrezqueze benneꞌ caꞌ. 24 Dute̱ xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ bleꞌe benneꞌ caꞌ, ne dute̱ xel-laꞌ xichaj zraꞌa chiuꞌ be̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 11 Cáꞌanqueze

Salmos 69, 70

720

25 Be̱n

quebe nu chiláꞌ lu xuꞌu lizre benneꞌ caꞌ, ne quebe nu sua lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ, 26 laweꞌ da guláu ziꞌ xuzre̱ꞌ bénneaꞌ be̱nuꞌ Lueꞌ we̱ꞌ, ne dxuluzrizre̱ꞌ ca naca xel-laꞌ ziꞌ dxedé bénneaꞌ be̱ꞌu Lueꞌ. 27 Bleꞌe dul-la da zaj nabaga benneꞌ caꞌ, ne quebe guꞌu le̱ꞌ lataj xelaque̱ꞌ tuze benneꞌ xrlátaje chiuꞌ. 28 Busula la benneꞌ caꞌ lu xiche chee̱ benneꞌ caꞌ zaj nape̱ꞌ xel-laꞌ nabán, ne quebe guzúajuꞌ le̱ꞌ naga zaj naxúaj la benneꞌ xrlátaje caꞌ. 29 Nedaꞌ zuaꞌ lu da ba xaꞌ, ne lu da sté̱bele̱ꞌe̱. Bselá nedaꞌ, Dios, ne bechisa nedaꞌ. 30 Gúl-laquezaꞌ

da güe láꞌanaꞌ La Dios chiaꞌ. Gucáꞌana szrenaꞌ Le̱ꞌ nen da dxue láꞌanaꞌ Le̱ꞌ. 31 Da nigá xezaca ba lázredxa Dios ca tu be̱zre, be̱ gutiaꞌ lawe̱ꞌ, u ca tu me̱ꞌ, béadu zaj zua lúzubaꞌ, ne xrúgubaꞌ. 32 Xeleléꞌequeze benneꞌ baxacheꞌ caꞌ da nigá, naꞌ xelebene̱ꞌ. Le biga lau Dios, naꞌ gaca bánquezle, 33 laweꞌ da dxene Xránadxu benneꞌ caꞌ dxelexázrjene̱ꞌ, ne quebe dxuzúe̱ꞌ chaláꞌala benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ, benneꞌ zaj xuꞌe̱ lizre xia. 34 Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe zrale xabáa, ne leꞌe, zrale lu xe̱zr la xu, ne leꞌe zrale laweꞌ nísadauꞌ, ne cáꞌanqueze xúgute̱ da zaj naca ban xúgute̱ lataj caní. 35 Dios guselé̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Sión, ne xexune̱ꞌ xe̱zre caꞌ zaj zra na lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Judá caꞌ, naꞌ tu xelezúazqueze̱ꞌ naꞌ, ne gataꞌ chee̱ꞌ xe̱zr la xu naꞌ. 36 Zriꞌine

zre sua benneꞌ we̱n zrin chiuꞌ caꞌ, gaca chee̱ꞌ xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ Lauꞌ Lueꞌ xelezúe̱ꞌ naꞌ.

1 Bselá

Salmo 70

nedaꞌ, Dios. Gúcale̱che nedaꞌ, Xran. 2 Be̱n xelexeduéꞌe, ne xelezúa lu da ste̱be benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ.

721

Salmos 70, 71

Be̱n xelexebigue̱ꞌ, ne xelexala benneꞌ caꞌ dxelebene̱ꞌ laweꞌ da zuaꞌ lu da ste̱be. 3 Be̱n xelexegáꞌana xala benneꞌ caꞌ dxelún le̱ꞌ chiaꞌ. 4 Benneꞌ caꞌ záꞌaque̱ꞌ lau Lueꞌ xelebene̱ꞌ, ne xelezúe̱ꞌ lu da ba neza. Benneꞌ caꞌ dxelé̱ꞌe̱ Lueꞌ: “Xcalenuꞌ” laweꞌ da bseláuꞌ le̱ꞌ, tu dxelennázqueze̱ꞌ: “¡Zrente̱ naca Dios!” 5 Zuaꞌ lu da ste̱be, ne nate niꞌa naꞌa. Gudázega gácale̱nuꞌ nedaꞌ, Dios. Nacuꞌ Weselá chiaꞌ, ne Xranaꞌ. Quebe chenuꞌ, Xran.

1 Zaꞌa

Salmo 71

lauꞌ Lueꞌ, Xran, chee̱ guxruꞌ nedaꞌ. Be̱n québedxa xeduéꞌedaꞌ. 2 Gúcale̱ nedaꞌ, ne bselá nedaꞌ nen dute̱ da naca xrlátaje chiuꞌ. Bze̱ naga chiꞌa, ne bselá nedaꞌ. 3 Nacuꞌ ca tu xiaj xre naga suaꞌ chaweꞌ, naꞌ waca xidaꞌ naga zuꞌ te zra chizrela. Gunná beꞌenuꞌ nu guselá nedaꞌ, laweꞌ da nacuꞌ Lueꞌ ca tu xiaj xre naga dxaca dipa lazraꞌ. 4 Dios chiaꞌ, bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ zaj nabéaj xíchaje̱ꞌ Lueꞌ, ne lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la ne zaj naque̱ꞌ xichaj zraꞌa, 5 laweꞌ da dxebeza lazraꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Nacuꞌ Bénneaꞌ dxuxúe̱ꞌ nedaꞌ gate nácateaꞌ bídauꞌte̱. 6 Lueꞌ núxruquezuꞌ nedaꞌ gate gúlajteaꞌ. Lueꞌ be̱nuꞌ bdxuajaꞌ lu le̱ꞌe̱ xrnaꞌa. ¡Tu güe láꞌanazquezaꞌ Lueꞌ! 7 Belexebane benneꞌ zante̱ ca naca chiaꞌ, ne ca naca chiuꞌ, dxuxúe xánniuꞌ nedaꞌ. 8 Be̱n tu gul-lazquezaꞌ da güe láꞌanaꞌ Lueꞌ, ne gucáꞌana szrenaꞌ Lueꞌ du zra. 9 Quebe guzúꞌ nedaꞌ chaláꞌala gate ba guxrúaꞌ. Gate ba bedú lazraꞌ, quebe gusanuꞌ nedaꞌ. 10 Benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ dxelenné̱ꞌ chiaꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelezá lazre̱ꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ belune̱ꞌ tuze dizraꞌ,

Salmo 71 11 dxelenné̱ꞌ:

722

“Ba bsan Dios le̱ꞌ. Chéajdxu cheajté̱ladxu le̱ꞌ laweꞌ da québedxa nu zua nu guselá le̱ꞌ.” 12 ¡Dios, quebe suꞌ zituꞌ naga zuaꞌ! ¡Dios chiaꞌ, gudázega gácale̱nuꞌ nedaꞌ! 13 ¡Be̱n xelexeduéꞌene̱ꞌ! “Be̱n xelexenite benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ.” “Be̱n xelezúa xel-laꞌ stuꞌ, ne xeleque zréaje benneꞌ caꞌ dxelezá lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ chiaꞌ da cale̱la.” 14 Nedaꞌ tu cueza lázrezquezaꞌ Lueꞌ, ne tu güe láꞌanazquezaꞌ Lueꞌ. 15 Guzendaꞌ bénneache nacuꞌ xrlátaje, ne tu guzénzquezdaꞌ le̱ꞌ ca da be̱nuꞌ bseláuꞌ nedaꞌ, láqueze quebe nezdaꞌ bal-la lasa bseláuꞌ nedaꞌ. 16 Tu guchálajzquezaꞌ chee̱ da zrente̱ da be̱nuꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, ne gusáꞌa lazreꞌ bénneache chee̱ da xrlátaje cheé̱quezuꞌ. 17 Dios, Lueꞌ bsé̱denuꞌ nedaꞌ gate nácateaꞌ bidauꞌte̱. Dxuléꞌedaꞌ bénneache ca naca da zrente̱ da be̱nuꞌ. 18 Dios, quebe gusán lazruꞌ nedaꞌ gate bache guxrúaꞌ, ne ba bguchaꞌ. Be̱ꞌ nedaꞌ lataj guzendaꞌ zriꞌine zre suaꞌ ca naca xel-laꞌ waca chiuꞌ, ne guzendaꞌ bi za xelalaj ca naca xel-laꞌ wal-la chiuꞌ, 19 ne ca naca da xrlátaje chiuꞌ, da naca na da zrente̱, Dios. Lueꞌ ba be̱nuꞌ da zaj nácale̱ꞌe̱ na zrente̱. Dios, ¿Núzraqueze ca Lueꞌ? 20 Lueꞌ be̱nuꞌ gudéaꞌ lu da ste̱be zante̱, ne lu da cale̱la caꞌ, naꞌ gunuꞌ xexaca banaꞌ, naꞌ da xula xechisuꞌ nedaꞌ lu xe̱dxu ba. 21 ¡Gucáꞌana szrendxuꞌ nedaꞌ, ne xue zrénquezuꞌ nedaꞌ! 22 ¡Cáꞌanqueze güe láꞌanaquezaꞌ Lueꞌ, quínniaꞌ da gul-lale̱naꞌ! ¡Dios chiaꞌ, gúl-laquezaꞌ chee̱ da li chiuꞌ, quínniaꞌ da duꞌ zríadiꞌi na du! ¡Nacuꞌ Benneꞌ Láꞌazxa chee̱ benneꞌ Israel caꞌ! 23 ¡Suaꞌ lu da ba neza gate gúl-laquezaꞌ chiuꞌ Lueꞌ, ne béqueze bénneꞌdu xuꞌa, bénneꞌduꞌ bexaꞌu! 24 ¡Tu guchálajzquezaꞌ chee̱ da xrlátaje chiuꞌ te zra chizrela, laweꞌ da be̱nuꞌ belexeduéꞌe, ne guleque zréaje

723

Salmo 72

benneꞌ caꞌ belune̱ꞌ ba xuzre xelune̱ꞌ chiaꞌ da cale̱la!

1 ¡Dios,

Salmo 72

be̱n guchiꞌa wenná bea da dxaca chee̱ntuꞌ ca dxuchíꞌaquezuꞌ Lueꞌ, ne be̱n xelaca xrlátaje zriꞌine wenná bea naꞌ! 2 Nadxa le̱ꞌ guchiꞌa chee̱ bénneache chiuꞌ ca naca da naca xrlátaje, ne ca naca da li guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ chiuꞌ caꞌ zaj zue̱ꞌ lu da ba xaꞌ. 3 Lu xiꞌa caꞌ xelebeza zri lazreꞌ bénneache chiuꞌ, ne lu xíꞌadu caꞌ xelezúe̱ꞌ lu da naca chaweꞌ. 4 Guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj zue̱ꞌ lu da ba xaꞌ lu xe̱zre chee̱ntuꞌ, ne guselé̱ꞌ bidu caꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelexázrjene̱ꞌ, ne guzría xiꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxulusaca ziꞌe̱ bénneache. 5 Xelezrebe̱ꞌ Lueꞌ dxácate̱ ne zua gubizra, ne beuꞌ laweꞌ tu cuen tu cuen bénneache. 6 Gaca wenná bea naꞌ ca nisa xiuj da dxaca naga ba nadín, ne ca xrle̱ꞌe̱la da dxaca dxe̱la lu xe̱zr la xu. 7 Lu zra chee̱ wenná bea naꞌ gaca da xrlátaje, ne xelebeza zri lazreꞌ bénneache dxácate̱ ne zua beuꞌ. 8 Nna beꞌe̱ dute̱ xe̱zr la xu, ne dxuꞌa xe̱gu Eufrates, ga zrinte̱ dxuꞌa nísadauꞌ. 9 Lau le̱ꞌ xuluzú zribe benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu, naꞌ guzéxruje̱ꞌ lazreꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. 10 Benneꞌ wenná bea chee̱ xe̱zr la xu Tarsis, ne wenná bea caꞌ chee̱ tu tu cueꞌ xe̱zr la xu zituꞌ caꞌ xelelé̱ꞌe̱ zaj nuꞌe̱ da xulunézruje̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ wenná bea chee̱ xe̱zr la xu Sabá, ne wenná bea chee̱ Seba xulunézruje̱ꞌ chee̱ꞌ da gunníꞌa. 11 Xúgute̱ benneꞌ wenná bea caꞌ xuluzú zribe̱ꞌ lau le̱ꞌ, naꞌ benneꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu xelune̱ꞌ zrin chee̱ꞌ. 12 Le̱ꞌ guselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelexázrjene̱ꞌ, benneꞌ dxululáwizre̱ꞌ le̱ꞌ, ne guselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj zue̱ꞌ lu da ba xaꞌ, ne quebe sua nu benneꞌ gácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 13 Xexache lazre̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxelexázrjene̱ꞌ,

Salmos 72, 73

724

naꞌ guselé̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ chee̱ xelaca bane̱ꞌ. benneꞌ xacheꞌ caꞌ lu naꞌ benneꞌ we̱n lazreꞌ caꞌ, ne benneꞌ snia caꞌ. Gune̱ꞌ ba xuzre guselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelutie̱ꞌ benneꞌ. 15 Gaca ban wenná bea nigá, naꞌ xulunézruje̱ꞌ chee̱ꞌ oro chee̱ xe̱zr la xu Sabá, naꞌ tu xelenábazqueze bénneache Dios gácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, ne te zra chizrela xelenabe̱ꞌ Dios gune̱ꞌ gaca chaweꞌ chee̱ wenná bea naꞌ. 16 Tu zrígadauze zruaꞌ xtila xelaze̱ꞌ lu xe̱zr la xu, ne lu xíꞌadu caꞌ, da cuíale̱ꞌe̱ na ca da dxebía lu xiꞌa Líbano, naꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zre caꞌ xelane̱ꞌ ca xixreꞌ ze̱ lu xe̱zr la xu. 17 Tu súazqueze la benneꞌ wenná bea naꞌ. Tu xuluchálajzqueze̱ꞌ chee̱ la le̱ꞌ dxácate̱ ne zua gubizra. Ne̱ chee̱ le̱ꞌ gaca da ba neza chee̱ bénneache xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu, naꞌ xelenné̱ꞌ chee̱ꞌ naca chee̱ꞌ da ba neza zrente̱. 18 Xrlátaje naca Xránadxu Dios, Dios chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, naꞌ tuze Le̱ꞌ dxune̱ꞌ da dxexebánedxu. 19 Xrlátaje naca La Le̱ꞌ da naca na da xabáa chadía chacanna, naꞌ dute̱ xe̱zr la xu nigá xeleléꞌene̱ꞌ da xabáa chee̱ꞌ. ¡Caꞌan naca na, ne caꞌan gaca na! 20 Nigá dxexuzre xrtizraꞌ David, da dxuchálajle̱ne̱ꞌ Dios. David nigá naque̱ꞌ zriꞌine Isaí. 14 Xexáꞌawe̱ꞌ

1 Da

Salmo 73

líqueze ba be̱n Dios da chaweꞌ chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ du lazreꞌ lau Dios. 2 Nedaꞌ ba guzúa cheajcháziaꞌ lu dul-la. Ba guzúa gunaꞌ tu da zrinnaj, 3 laweꞌ da gucaꞌ zreꞌe lazreꞌ ne̱ chee̱ benneꞌ gunníꞌa caꞌ, gate bleꞌedaꞌ ca dxelepe ban benneꞌ caꞌ zaj nabéaj xíchaje̱ꞌ Dios. 4 Benneꞌ caní quebe zaj zue̱ꞌ ste̱be chee̱ xel-laꞌ gute, laweꞌ da zaj zúale̱ꞌe̱ chaweꞌ. 5 Quebe dxeledée̱ꞌ lu da ba xaꞌ ca da dxeledé xúgute̱ benneꞌ caꞌ,

725

Salmo 73

ne quebe dxelezaca ziꞌe̱ ca da dxaca chee̱ xezícadxa bénneache. 6 Chee̱ le̱ naꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. Tu dxelexúbezquezne̱ꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 7 Dxelánnie̱ꞌ laweꞌ da dxelagu cháwele̱ꞌe̱. Dxelezíle̱ꞌe̱ ca naca da dxelezá lazre̱ꞌ. 8 Dxelún le̱ꞌ chee̱ Dios, ne dxelenné̱ꞌ cale̱la ca da zrinnaj da xelune̱ꞌ. Dute̱ xel-laꞌ dxulucáꞌana szren cuina dxuluchálaje̱ꞌ da zrente̱. 9 Dxelenné̱ꞌ chee̱ da caꞌ zaj zua xabáa, ne dxuluchálaje̱ꞌ ca benneꞌ zaj nape̱ꞌ dute̱ xe̱zr la xu. 10 Chee̱ le̱ naꞌ xúgute̱ bénneache dxelune̱ꞌ le̱ꞌ tu zren, ne dxeleziꞌe̱ ca da dxelenná benneꞌ gunniꞌa caꞌ. 11 Dxelenná benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la: “¿Ájazra gaca neze Dios? ¿Dxeléꞌequeze Bénneaꞌ zue̱ꞌ naꞌala?” 12 Benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ benneꞌ zaj nabéaj xíchaje̱ꞌ Dios, naꞌ dxelepe bane̱ꞌ lu xe̱zr la xu, ne dxelaque̱ꞌ gunníꞌa. 13 Da líqueze, dácheze naca gucaꞌ du lazreꞌ, ne quebe bi da cale̱la nunaꞌ. 14 Gudéaꞌ lu da ba xaꞌ tu zra tu zra, ne gudéaꞌ xel-laꞌ ziꞌ xúgute̱ zra. 15 La nniaꞌ nedaꞌ: Guchálajaꞌ ca dxuluchalaj benneꞌ caꞌ, naꞌ si xe̱ꞌa bénneachedu caꞌ chiuꞌ, Dios. 16 Gate

blaba lazraꞌ chee̱ chéajniꞌidaꞌ da nigá, guca na sté̱bele̱ꞌe̱ chiaꞌ nedaꞌ. 17 Gate guxuꞌa lu lataj láꞌazxa chee̱ Dios, naꞌ guque beꞌedaꞌ da gaca chee̱ benneꞌ caꞌ gate cheajsé̱. 18 Da líqueze nunuꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ cheajlecházie̱ꞌ, ne gunuꞌ xelebía xíꞌqueze̱ꞌ. 19 Chadite̱ gulebía xíꞌqueze̱ꞌ. Belexenite̱ꞌ lu xel-laꞌ gulezrébele̱ꞌe̱. 20 Zaj naque̱ꞌ ca tu da bleꞌedxu lu xe̱la da dxexenite na gate dxexebandxu. Caꞌan gaca, Xran, gate chasuꞌ, guzúꞌ chaláꞌala ca da gulaca benneꞌ caꞌ. 21 Gate gucaꞌ zreꞌe lazreꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, guzúa lázrdawaꞌ lu da ste̱be.

Salmos 73, 74

726

22 Laweꞌ

da gucaꞌ xichaj zideꞌ, naꞌ quebe guxéajniꞌidaꞌ gucaꞌ ca tu be̱ xixreꞌ lau Lueꞌ. 23 Tu guzúazquezaꞌ nen Lueꞌ, naꞌ gucaꞌu naꞌa xabe̱la. 24 Bsiꞌu nedaꞌ chee̱ gunaꞌ da dxuléꞌenuꞌ nedaꞌ, naꞌ te nigá xezíꞌ lu naꞌu nedaꞌ lu xabáa chiuꞌ. 25 Quebe nu xetú zua chiaꞌ xabáa san tuzuꞌ Lueꞌ, ne quebe nu xetú dxezá lazraꞌ lu xe̱zr la xu, san tuzuꞌ Lueꞌ. 26 Dxelexedú lazreꞌ be̱laꞌ dxen chiaꞌ, ne lázrdawaꞌ. Dios naque̱ꞌ Benneꞌ dxutipe̱ꞌ lazraꞌ, ne naque̱ꞌ da ba neza chiaꞌ chadía chacanna. 27 Benneꞌ

caꞌ dxelexecuase̱ꞌ naga zuꞌ xelexenítie̱ꞌ. Guzría xiꞌu xúgute̱ benneꞌ caꞌ xelexebeaj xíchaje̱ꞌ Lueꞌ. 28 Ca naca chiaꞌ nedaꞌ, dxaca chaweꞌ chiaꞌ laweꞌ da gubigaꞌ lau Dios. Tu dxebeza lázrezquezaꞌ Xránadxu Dios, chee̱ guchálajquezaꞌ ca naca da zrente̱ da nune̱ꞌ.

1 Dios,

Salmo 74

¿tu chíꞌizqueze nuzúꞌ netuꞌ chaláꞌala? ¿Dxezraꞌu netuꞌ, nácantuꞌ ca zrilaꞌ chiuꞌ caꞌ? 2 Bsá lazreꞌ bénneache chiuꞌ, benneꞌ caꞌ guziꞌu nédxudaute̱. Benneꞌ caꞌ bexaꞌu chee̱ gunuꞌ xelaque̱ꞌ benneꞌ cheé̱quezuꞌ, benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xiꞌa Sión nigá, naga zúaquezuꞌ Lueꞌ. 3 Gudá xedajnnáꞌu ca nabía xiꞌ xe̱zre nigá, ne ca naca da cale̱la da belún benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ netuꞌ, lu lataj láꞌazxa chiuꞌ. 4 Dxelebezre xaꞌa benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Lueꞌ laduj naga zaj nazraga bénneache chiuꞌ. Zaj nuzúe̱ꞌ nigá da dxululéꞌe na xuꞌuntuꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ. 5 Buluzría xiꞌe̱ xe̱zre nigá, ca dxun tu benneꞌ dxine̱ꞌ ca naca xaga zaj ze̱ tu xiꞌa. 6 Naꞌa nen xa waga chee̱ꞌ caꞌ, ne nen xaga chee̱ꞌ caꞌ, ba buluzría xiꞌe̱ ca naca lechítaje̱ chee̱ xudauꞌ chiuꞌ. 7 Ba buluzézxie̱ꞌ lataj láꞌazxa chiuꞌ. Bulucáꞌana dítaje̱ꞌ xuꞌu lizruꞌ. Buluchínnaje̱ꞌ na. 8 Lu lázrdawe̱ꞌ gulenné̱ꞌ: “Guzría xíꞌtegadxu na tu chiꞌize.” Ba buluzézxie̱ꞌ xúgute̱ xuꞌu naga bezrágantuꞌ chiuꞌ

727

Salmo 74

lu xe̱zr la xu chiuꞌ. dxeléꞌentuꞌ da laꞌaxza caꞌ da dxululéꞌe na da guchísantuꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ntuꞌ. Québedxa nu chiláꞌ benneꞌ guchálaje̱ꞌ waláz chiuꞌ, ne quebe nu zua ládujla netuꞌ, benneꞌ nézene̱ꞌ bátaqueze lantuꞌ. 10 Dios, ¿Báta cueza na xulucháchale̱ benneꞌ caꞌ netuꞌ, benneꞌ caꞌ dxulusaca ziꞌe̱ netuꞌ? ¿Chadía chacanna welenné̱ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ schanniꞌ chee̱ Lauꞌ? 11 ¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxebéaj lazruꞌ benneꞌ caꞌ? ¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxuzría xiꞌu benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la? 12 Lueꞌ, Dios, nacuꞌ Wenná Bea chiaꞌ nédxudaute̱. Luéꞌqueze dxuseláuꞌ bénneache dute̱ xe̱zr la xu. 13 Xel-laꞌ waca chiuꞌ be̱nuꞌ nísadauꞌ chupa laꞌa. Gulaꞌu xichaj be̱ schanniꞌ caꞌ lu nísadauꞌ. 14 Bzúzrujuꞌ xichaj be̱ schanniꞌ le̱baꞌ leviatán, Naꞌ be̱nuꞌ gulagu be̱ xixreꞌ le̱baꞌ, bea caꞌ zaj zrabaꞌ lu xu bizre. 15 Be̱nuꞌ gulaj nisa beaj, ne nisa xe̱gu caꞌ. Bsebizruꞌ xe̱gu zriꞌa caꞌ. 16 Chiuꞌ Lueꞌ naca te zra, ne cáꞌanqueze chiuꞌ naca dxe̱la. Lueꞌ bzuꞌ beuꞌ, ne gubizra naga dxeledé na. 17 Lueꞌ bzuꞌ tu chiꞌize ca naca da zaj de̱ xe̱zr la xu nigá. Lueꞌ be̱nuꞌ beuꞌ la caꞌ, ne beuꞌ zaga caꞌ. 18 Bsa lazreꞌ da nigá: Benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ ba zaj nun le̱ꞌ chiuꞌ Lueꞌ, Xran. Benneꞌ xala caꞌ ba gulenné̱ꞌ schanniꞌ chee̱ Lauꞌ. 19 Quebe gusanuꞌ lu naꞌ benneꞌ zaj naque̱ꞌ ca be̱ snia caꞌ benneꞌ caꞌ nazríꞌiquezuꞌ, ne quebe gal-la lazruꞌ tu chiꞌize bénneache chiuꞌ zaj zue̱ꞌ lu da ba xaꞌ. 20 Gunnáꞌ ca naca xel-laꞌ wezría da be̱nuꞌ, laweꞌ da gátete̱ze naca chul-la lu xe̱zr la xu, naꞌ zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. 21 Quebe guꞌu lataj xelegáꞌana lu xel-laꞌ stuꞌ benneꞌ caꞌ zaj zue̱ꞌ lu da baxacheꞌ. Benneꞌ dxelezaca ziꞌe̱, ne benneꞌ dxelexázrjene̱ꞌ xelúe láꞌane̱ꞌ Lauꞌ. 9 Québedxa

Salmos 74, 75

728

22 ¡Guzé̱,

Dios! ¡Be̱n ca ba gunnáuꞌ! ¡Bsa lazreꞌ ca dxelún benneꞌ xala caꞌ, dxelún le̱ꞌ chiuꞌ te zra te zra! 23 Quebe gal-la lazruꞌ ca da gulenná benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ. Da schaga dxelún benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Lueꞌ tu dxénzqueze na.

1 “Xcalenuꞌ”,

Salmo 75

dxe̱ntuꞌ Lueꞌ, Dios: “Xcalenuꞌ.” Dxuzentuꞌ bénneache zúale̱nuꞌ netuꞌ, ne ba nunuꞌ da caꞌ dxexebánequezentuꞌ. 2 Dxenná Dios: “Ba nuzúaꞌ zra guchiꞌa chee̱ bénneache. Guchiꞌa ca naca da xrlátaje. 3 Lácala xruꞌ dute̱ xe̱zr la xu, ne xelezrize xúgute̱ da zaj naca ban na, nedaꞌ gúxruquezaꞌ ca naca lane xe̱zr la xu naꞌ. 4 Dxapaꞌ benneꞌ xala caꞌ: Quebe gáwele. Dxapaꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la: Quebe gucáꞌana szren cuínale. 5 Quebe guxrén lázrele xel-laꞌ wal-la chee̱le. Quebe gácale benneꞌ lázxdau zideꞌ.” 6 Quebe za xel-laꞌ szren naga dxalaj gubizra, ne naga dxebía na, ne quebe za na le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. 7 Dios naque̱ꞌ Bénneaꞌ guchiꞌe̱ chee̱ bénneache. Dxucáꞌane̱ꞌ cáꞌaze tu benneꞌ, ne dxucáꞌane̱ꞌ szren xetú benneꞌ. 8 Dios nuxre̱ꞌ tu zrigaꞌ, da nazrate̱ na xrise uva wal-la, da zeaje na xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ꞌ. Dxulálaje̱ꞌ na chee̱ xele̱ꞌaj benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Xelé̱ꞌaje̱ꞌ na xebizrte̱ na. 9 Nedaꞌ guzénquezdaꞌ bénneache, ne gul-laꞌ da güe láꞌanaꞌ Dios chee̱ Jacob. 10 Le̱ꞌ guchínnajqueze̱ꞌ xel-laꞌ waca chee̱ benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ. Gusezrendxe̱ꞌ xel-laꞌ waca chee̱ benneꞌ xrlátaje caꞌ.

729

1 Zaj

Salmos 76, 77

Salmo 76

núnbea benneꞌ Judá caꞌ Dios, naꞌ ládujla benneꞌ Israel zrente̱ nácaqueze La Le̱ꞌ. 2 Lu xe̱zre Salem zua lataj láꞌazxa chee̱ꞌ. Lu xe̱zre Sión zua naga zúaqueze̱ꞌ. 3 Lataj naꞌ gudíchaje̱ꞌ xaga nalá xécheꞌze caꞌ, ne xia da dxucuꞌuj na benneꞌ lu wedil-la, ne ca naca da dxuluchínene̱ꞌ lu wedil-la. 4 Benneꞌ

xabáa nacuꞌ Lueꞌ, ne Benneꞌ wál-ladxa ca xiꞌa zriꞌa caꞌ. 5 Xeajlechaze benneꞌ wal-la caꞌ, ne guláse dínnaje̱ꞌ. Netú benneꞌ wal-la caꞌ quebe belexechisa ne̱ꞌe̱ chee̱ xelune̱ꞌ wedil-la. 6 Dios chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, gate gudil-luꞌ benneꞌ caꞌ, guláse dinnaj bzrinaꞌ caꞌ, ne benneꞌ gulebíe̱ꞌ-baꞌ. 7 Nacuꞌ Lueꞌ Benneꞌ zrébedxu. ¿Nu benneꞌ gaca se̱ꞌ lau Lueꞌ gate dxezraꞌu? 8 Xabáate̱ gunnáꞌu, naꞌ guchiꞌu chee̱ bénneache. Dxelezrebe bénneache lu xe̱zr la xu, naꞌ dxelebeze̱ꞌ 9 zra seuꞌ Lueꞌ, Dios, chee̱ guchiꞌu chee̱ bénneache, ne chee̱ guseláuꞌ xúgute̱ benneꞌ dxexruj lazreꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu. 10 Da líqueze xel-laꞌ dxelezráꞌa chee̱ bénneache gaca na tu da gucáꞌana szren na Lueꞌ. Guzúa zriuꞌ xel-laꞌ dxelezráꞌa chee̱ bénneache zaj nagáꞌane̱ꞌ. 11 Le

che̱be lázrele da gunle chee̱ Dios, naꞌ le gun da naꞌ chee̱ Xránadxu, Dios chee̱le. Xúgute̱ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ du gabiꞌila xelelé̱ꞌe̱, naꞌ xulunézruje̱ꞌ da zaj nuꞌe̱ chee̱ Dios, Bénneaꞌ dxezrébedxu. 12 Guzague̱ꞌ da xuꞌu lu xichaj lázxdau benneꞌ blau caꞌ. Le̱ꞌ dxuchebe̱ꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu.

1 Nen

Salmo 77

chiꞌa bláwizraꞌ Dios. Bláwizraꞌ Dios, naꞌ Le̱ꞌ buzé̱ nague̱ꞌ chiꞌa. 2 Guxuꞌa lau Xránadxu lu zra guzúaꞌ lu da ba xaꞌ.

Salmo 77

730

Chizrela guchisa naꞌa lau Le̱ꞌ, ne quebe guzúa zriaꞌ. Quebe be̱ꞌa lataj nu benneꞌ xue zrene̱ꞌ nedaꞌ. 3 Bsa lazraꞌ chee̱ Dios, ne guzúaꞌ ste̱be. Gudawaꞌ zria lawe̱ꞌ, ne bedú lazraꞌ. 4 Begúe̱ꞌ bchigala chiaꞌ. Guzúaꞌ sté̱bele̱ꞌe̱, ne quebe guca guchálajaꞌ. 5 Blaba lazraꞌ ca naca zra nédxute̱. Ca naca iza zan caꞌ da ba guledé chee̱ na. 6 Bsa lazraꞌ ca naca da bil-laꞌ chizrélala, ne blaba lázrequezaꞌ ca zaj naca na, naꞌ gunaba beꞌ xuꞌa: 7 ¿Guzúa Xránadxu dxiꞌu chaláꞌala tu chiꞌize ne québedxa gácale̱ne̱ꞌ dxiꞌu? 8 ¿Cabátadxa xexache lazre̱ꞌ dxiꞌu? ¿Cabátadxa gune̱ꞌ ca da guche̱be lazre̱ꞌ? 9 ¿Gul-la lázrequeze Dios xexache lazre̱ꞌ dxiꞌu? ¿Dxezré̱ꞌe̱ dxiꞌu, naꞌ québedxa xexache lazre̱ꞌ dxiꞌu? 10 Nadxa gunníaꞌ: Caní dxunaꞌ laweꞌ da quebe chaweꞌ zuaꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ cheajsá lazraꞌ chee̱ xúgute̱ da zrente̱ da be̱n Dios zrente̱ lu iza ba guledé chee̱ na. 11 Cheajsá lazraꞌ chee̱ da zrente̱ caꞌ da be̱n Jah. Aweꞌ, cheajsá lazraꞌ chee̱ da be̱nuꞌ nédxudaute̱ da caꞌ dxexebánentuꞌ. 12 Gulaba lazraꞌ ca naca xúgute̱ da ba be̱nuꞌ, ne guchálajaꞌ ca zaj naca da nunuꞌ. 13 Dios, láꞌazxa naca da dxusé̱denuꞌ netuꞌ ca guntuꞌ. ¿Zua xetú Dios naque̱ꞌ benneꞌ zren ca naca Dios chee̱ntuꞌ? 14 Lueꞌ nacuꞌ Dios, dxunuꞌ da caꞌ dxexebánentuꞌ. Bléꞌenuꞌ xúgute̱ bénneache lu xe̱zr la xu ca zrente̱ naca xel-laꞌ waca chiuꞌ. 15 Nen xel-laꞌ waca chiuꞌ bexaꞌu bénneache chiuꞌ, zriꞌine zre sua Jacob, ne zriꞌine zre sua José. 16 Xe̱gu nisa caꞌ beleléꞌen Lueꞌ, Dios. Beleléꞌe xe̱gu nisa caꞌ Lueꞌ, naꞌ belezrébele̱ꞌe̱ na. Cáꞌanqueze gulezúa ste̱be nísadauꞌ situj caꞌ. 17 Nisa xiuj zila bdxuaj na lu beuj bza caꞌ, ne gulenné̱le̱ꞌe̱ guziuꞌ, ne gulé̱pele̱ꞌe̱ xesa. 18 Lu beꞌ bdunuꞌ ben guziuꞌ chiuꞌ da gunné̱le̱ꞌe̱ na. Bulusaníꞌ xesa guziuꞌ ca naca xe̱zr la xu. Guzúa ste̱be, ne guzrize xe̱zr la xu.

731

Salmos 77, 78

19 Laweꞌ

nísadauꞌ guzaꞌu, ne laweꞌ nisa zila caꞌ gudéquezuꞌ, ne quebe naca bea naga bléajuꞌ. 20 Guche̱ꞌu bénneache chiuꞌ ca zrilaꞌ caꞌ lu naꞌ Moisés, ne lu naꞌ Aarón.

1 Le

Salmo 78

xen, leꞌe, bénneache chiaꞌ, ca da dxusé̱dedaꞌ. Le xen xanneꞌ ca da dxuchálajaꞌ. 2 Guchínedaꞌ dizraꞌ ca da dxuluchalaj benneꞌ sina caꞌ, naꞌ guzéajniꞌidaꞌ leꞌe da caꞌ gulezúa na bagácheze gate nate, 3 da caꞌ bendxu, ne bé̱nbeadxu na, da caꞌ belixru beꞌe xra xrtáudxu caꞌ dxiꞌu. 4 Quebe gucáchedxu na lau zríꞌinedxu caꞌ. Guzénquezdxu zríꞌinedxu caꞌ ca naca xel-laꞌ szren chee̱ Xránadxu, ne ca naca xel-laꞌ waca chee̱ꞌ, ne ca zaj naca da zren caꞌ da be̱ne̱ꞌ. 5 Bzue̱ꞌ tu da nadxixruj bea na da xelún benneꞌ Israel caꞌ, ne da bdxixruj beꞌene̱ꞌ caꞌ da xelún zriꞌine zre sua Jacob. Gunná béꞌene̱ꞌ xra xrtáudxu caꞌ xuluzenne̱ꞌ bi chee̱ꞌ caꞌ ca naca da gunná béꞌene̱ꞌ, 6 chee̱ xelúnbea zríꞌine̱ꞌ bidu caꞌ za xelálajbeꞌ ca naca na, naꞌ bi caní xuluzenbeꞌ zríꞌinebeꞌ da naꞌ, 7 chee̱ xuluxrén lázrebeꞌ Dios, ne quebe xelal-la lázrebeꞌ da caꞌ be̱n Dios, ne chee̱ xuluzúabeꞌ dizraꞌ da caꞌ gunná beꞌe̱. 8 Quebe xelácabeꞌ ca gulaca xra xrtáubeꞌ caꞌ. Benneꞌ caꞌ quebe buluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ, ne guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, ne quebe buluzúa chúchue̱ꞌ ca buluxrén lazre̱ꞌ Dios, ne quebe gulaque̱ꞌ li lazreꞌ lu da naca chee̱ Dios lu beꞌ zaj nácaqueze̱ꞌ. 9 Benneꞌ zríꞌine zre sua Efraín, benneꞌ zaj nuꞌe̱ da dxuluchínene̱ꞌ lu wedil-la buluzrúnnuje̱ꞌ naga dxaca wedil-la. 10 Quebe belune̱ꞌ ca naca xel-laꞌ wezría da be̱n Dios, ne quebe buluzúe̱ꞌ dizraꞌ da gunná béꞌene̱ꞌ. 11 Gulal-la lazre̱ꞌ da caꞌ be̱n Dios, ne xel-laꞌ waca caꞌ bléꞌene̱ꞌ Le̱ꞌ.

Salmo 78 12 Lau

732

xra xrtawe̱ꞌ caꞌ be̱ne̱ꞌ xel-laꞌ waca caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, ne lu xe̱zr la xu Zoán. 13 Gusalje̱ꞌ neza lu nísadauꞌ naga guledé benneꞌ caꞌ. Be̱ne̱ꞌ nísadauꞌ naꞌ ca xiꞌa caꞌ chaláꞌa weaj. 14 Te zra bléꞌene̱ꞌ benneꞌ caꞌ neza nen tu beuj bza da xjácale̱ne̱ꞌ, ne chizrela nen beuj bza da naca na ca tu xiꞌ. 15 Gulé̱ꞌe̱ xiaj caꞌ naga naca xu bizre, naꞌ bxíꞌaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ nisa da gulaj na le̱ꞌe̱ xiaj caꞌ ca tu xe̱gu nisa. 16 Be̱ne̱ꞌ gulaj tu xe̱gu nisa le̱ꞌe̱ xiaj naꞌ, naꞌ bzriluj na ca tu xe̱gu zren. 17 Lácala be̱ne̱ꞌ caní belúndxaqueze̱ꞌ dul-la lau Dios le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj, ne guledábague̱ꞌ Dios nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ szren. 18 Gulegúꞌu lazre̱ꞌ xuluꞌzúa zrie̱ꞌ Dios. Gulenabe̱ꞌ xelawe̱ꞌ ca da dxelezá lazreꞌ le̱ꞌ. 19 Gulenné̱ꞌ chee̱ Dios, gulenné̱ꞌ: ¿Wazeque Dios naꞌ gunne̱ꞌ da gágudxu le̱ꞌe̱ xixreꞌ nigá? 20 Da líqueze gulé̱ꞌe̱ xiaj naꞌ, naꞌ gulaj nisa naꞌ, naꞌ bzriluj na ca tu xe̱gu zren. ¿Wazéquequezne̱ꞌ gunne̱ꞌ dxiꞌu xeta, ne gunne̱ꞌ be̱laꞌ da gágudxu? 21 Chee̱ le̱ naꞌ bzraꞌa Xránadxu gate benne̱ꞌ da naꞌ, ne gusel-le̱ꞌ xiꞌ da bzezxe na bal-la bénneache chee̱ꞌ, naꞌ bsedxíꞌule̱ꞌe̱ xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ꞌ nen benneꞌ Israel caꞌ, 22 laweꞌ da quebe guléajle̱ꞌe̱ chee̱ Dios, ne quebe buluxrén lazre̱ꞌ Le̱ꞌ guselé̱ꞌ le̱ꞌ. 23 Gunná béꞌene̱ꞌ beuj zran xabáa, ne gusálaje̱ꞌ dxa xuꞌu chee̱ xabáa, 24 naꞌ be̱ne̱ꞌ bxinnaj xeta maná ca dxinnaj xiuj chee̱ gulagu benneꞌ chee̱ꞌ na. Bnézruje̱ꞌ le̱ꞌ da naca ca zruaꞌ chee̱ xabáa. 25 Gulawe̱ꞌ da dxelagu gubáz chee̱ xabáa caꞌ. Gusél-lale̱ꞌe̱ da gulawe̱ꞌ, naꞌ gulélajte̱quezene̱ꞌ. 26 Be̱ne̱ꞌ guca beꞌ da zaꞌ chaláꞌala naga dxalaj gubizra, ne xel-laꞌ waca chee̱ꞌ be̱ne̱ꞌ guca beꞌ zaꞌ chaláꞌala naga dxedé gubizra beuꞌ zaga, 27 naꞌ gusel-le̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ be̱laꞌ ca ze̱ bxrte xu, béadu zaj zua xrila naxanbaꞌ ca xuzreꞌ da dxeꞌ dxuꞌa tu xe̱gu zren.

733 28 Be̱ne̱ꞌ

Salmo 78

guléxrujbaꞌ chaleꞌaj chee̱ benneꞌ caꞌ. Guléxrujbaꞌ dúte̱queze naga zaj zua xuꞌu xide chee̱ꞌ. 29 Gulawe̱ꞌ-baꞌ, ne gulélajquezene̱ꞌ. Dios bnézruje̱ꞌ chie̱ꞌ ca naca da gulaca lazre̱ꞌ. 30 Gate quebe ne xelélajene̱ꞌ, ne ne dxelawe̱ꞌ-baꞌ, 31 bzraꞌa Dios benneꞌ caꞌ, naꞌ be̱tie̱ꞌ benneꞌ zaj nácadxe̱ꞌ benneꞌ wal-la, ne benneꞌ Israel caꞌ zaj nácadxe̱ꞌ benneꞌ waca. 32 Láqueze be̱ne̱ꞌ caní, naꞌ belúndxaqueze̱ꞌ dul-la, ne láqueze beleléꞌene̱ꞌ xel-laꞌ waca caꞌ da be̱ne̱ꞌ, quebe buluxrén lazre̱ꞌ Le̱ꞌ. 33 Chee̱ le̱ naꞌ guchugue̱ꞌ zra chee̱ benneꞌ caꞌ ca tu beꞌ dxecáꞌadxu, ne ca zaj naca iza da gulezúe̱ꞌ, bdee̱ꞌ le̱ꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ. 34 Gate be̱tie̱ꞌ bal-la benneꞌ caꞌ, naꞌ xezícadxe̱ꞌ belexaque̱ꞌ chee̱ Dios. Belexebíꞌi lazre̱ꞌ, ne du lazre̱ꞌ buluchálajle̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. 35 Xeajlesá lazre̱ꞌ naca Dios Benneꞌ dxuxúe̱ꞌ le̱ꞌ, ne Dios naꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ szren naque̱ꞌ Bénneaꞌ bxáꞌawene̱ꞌ le̱ꞌ, 36 san quebe guca li lazreꞌ da gulenné̱ꞌ laweꞌ da belún lazre̱ꞌ lau Dios. 37 Quebe gulaque̱ꞌ li lazreꞌ nen Le̱ꞌ, ne quebe belune̱ꞌ du lazreꞌ ca naca xel-laꞌ wezría chee̱ꞌ. 38 Dios bexache lazre̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, ne bnite lawe̱ꞌ dul-la belune̱ꞌ, ne quebe bzria xiꞌe̱ le̱ꞌ. Zaneꞌ lásate̱ bzue̱ꞌ chaláꞌala xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ꞌ, ne quebe bzre̱ꞌe̱ le̱ꞌ dute̱ ca da dxéquene̱ꞌ. 39 Xeajsá lazreꞌ Dios zaj naque̱ꞌ be̱laꞌ dxen. Zaj naque̱ꞌ ca tu beꞌ da dxedé na, ne quebe xezrín na. 40 Zaneꞌ lasa guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj naꞌ, ne zaneꞌ lasa buluzúe̱ꞌ Le̱ꞌ baxacheꞌ. 41 Zaneꞌ lasa buluzúe̱ꞌ Dios chaláꞌala, ne buluché̱ꞌe̱ Dios láꞌazxa chee̱ benneꞌ Israel caꞌ. 42 Gulal-la lazre̱ꞌ ca naca xel-laꞌ waca zren chee̱ꞌ, ne ca be̱ne̱ꞌ lu zra naꞌ bxáꞌawene̱ꞌ le̱ꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ, 43 gate be̱ne̱ꞌ xel-laꞌ waca caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, ne bléꞌene̱ꞌ da caꞌ da dxebánedxu lu xe̱zr la xu Zoán. 44 Bexune̱ꞌ xe̱gu chee̱ꞌ caꞌ dxen, naꞌ québedxa guca da xeleꞌaj benneꞌ Egipto caꞌ.

Salmo 78 45 Gusel-le̱ꞌ

734

be̱ꞌa ládujla benneꞌ caꞌ, be̱ buludebaꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ. Gusel-le̱ꞌ bluzru caꞌ buluzría xibaꞌ xe̱zr la xu chee̱ꞌ. 46 Gusel-le̱ꞌ biche zu caꞌ gulágubaꞌ lina chee̱ꞌ, ne buluzría xibaꞌ da zaj zua lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ. 47 Gusel-le̱ꞌ xiaj bezxeꞌ zriꞌa da bzria xi na lba uva chee̱ꞌ caꞌ, ne gusel-le̱ꞌ da zaga da bsebizre na xaga higo chee̱ꞌ caꞌ. 48 Gusel-le̱ꞌ xiaj bezxeꞌ zriꞌa da be̱te na be̱ xixreꞌ chee̱ꞌ caꞌ, ne gusel-le̱ꞌ xesa da be̱te na zrilaꞌ chee̱ꞌ caꞌ. 49 Bdee̱ꞌ benne̱ꞌ Egipto caꞌ lu xel-laꞌ ziꞌ zren, laweꞌ da bzráꞌale̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ guca da caꞌ ca zánete̱ gubáz caꞌ chee̱ xel-laꞌ gute. 50 Quebe bzague̱ꞌ xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ꞌ, ne quebe bnite lawe̱ꞌ chee̱ꞌ chee̱ quebe xelátie̱ꞌ, san be̱tie̱ꞌ le̱ꞌ nen tu xízrawe̱ꞌ wal-la. 51 Be̱tie̱ꞌ bi biu nedxu chee̱ benneꞌ caꞌ, bi biu nedxu caꞌ chee̱ benneꞌ Egipto caꞌ. 52 Nadxa beche̱ꞌe̱ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ ca tu benneꞌ dxeche̱ꞌe̱ zrilaꞌ caꞌ, ne bsiꞌe̱ le̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj. 53 Bsiꞌe̱ le̱ꞌ zriꞌa chaweꞌ, ne quebe bi belezrebe̱ꞌ, san gulate benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ lu nísadauꞌ. 54 Beche̱ꞌe̱ le̱ꞌ lu xe̱zr la xu láꞌazxa chee̱ꞌ, naga zua xiꞌa nigá da guca cheé̱queze̱ꞌ. 55 Bebéaje̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu naꞌ lau benneꞌ chie̱ꞌ caꞌ, naꞌ gulé̱ꞌe̱ xe̱zr la xu chee̱ꞌ cha chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, ne bzre̱ꞌe̱ le̱ꞌ lizre benneꞌ caꞌ bebéaje̱ꞌ. 56 Da xula buluzúe̱ꞌ Dios chaláꞌala, ne buluché̱ꞌe̱ Dios, nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ szren. Quebe buluzúe̱ꞌ dizraꞌ da caꞌ gunná beꞌene̱ꞌ le̱ꞌ. 57 Da xula guledábague̱ꞌ Dios ca belún xra xrtawe̱ꞌ caꞌ. Gulaque̱ꞌ ca tu bdxequeꞌ xala chee̱ xaga nalá xécheꞌze. 58 Buluché̱ꞌe̱ Le̱ꞌ ne̱ chee̱ lataj caꞌ naga bulucáꞌana szrene̱ꞌ bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ, ne ne̱ chee̱ bedáuꞌ xiaj xaga chee̱ꞌ caꞌ bzráꞌale̱ꞌe̱ Dios. 59 Bzraꞌa Dios gate bléꞌene̱ꞌ na, naꞌ gucuídele̱ꞌe̱ne̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ, benneꞌ Israel. 60 Guleaj xíchaje̱ꞌ xuꞌu xide láꞌazxa chee̱ꞌ zua na xe̱zre Silo, xuꞌu xide naꞌ guzuáqueze̱ꞌ ládujla benneꞌ caꞌ. 61 Be̱ꞌe̱ lataj belecáꞌa benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ dxiꞌu

735

Salmos 78, 79

xiꞌina láꞌazxa chee̱ꞌ, da naꞌ dxuléꞌe na xel-laꞌ waca, ne xel-laꞌ szren chee̱ꞌ. 62 Bzre̱ꞌe̱ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ, naꞌ bdee̱ꞌ le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ belútie̱ꞌ le̱ꞌ. 63 Benneꞌ wal-la caꞌ gulátie̱ꞌ lu wedil-la. Quebe nu zraꞌ benneꞌ weguꞌ, benneꞌ xelezúale̱ne̱ꞌ nuꞌula weguꞌ caꞌ. 64 Cáꞌanqueze gulate bxruze caꞌ lu wedil-la, naꞌ nuꞌula chee̱ bxruze caꞌ quebe gulebezre xache̱ꞌ chee̱ bxruze caꞌ. 65 Nadxa guca Xránadxu ca tu benneꞌ dxexebane̱ꞌ lu bchigala. Guque̱ꞌ ca tu benneꞌ wal-la dxebezre xe̱ꞌe̱ gate ba néꞌaje̱ꞌ xrise uva wal-la. 66 Naꞌ blague̱ꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, ne bcaꞌane̱ꞌ le̱ꞌ cáꞌaze chadía chacanna. 67 Bzue̱ꞌ chaláꞌala zriꞌine zre sua José, ne quebe bequé̱ꞌe̱ zriꞌine zre sua Efraín, 68 san bequé̱ꞌe̱ zriꞌine zre sua Judá, ne xiꞌa Sión, da naꞌ nazríꞌile̱ꞌe̱ne̱ꞌ. 69 Lu xiꞌa naꞌ be̱ne̱ꞌ xudauꞌ láꞌazxa chee̱ꞌ, da guca na ca naca da zua na xabáa. Bzua chúchue̱ꞌ na chadía chacanna, ca nácaqueze xe̱zr la xu nigá. 70 Bequé̱ꞌe̱ David, benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ. Bebéaje̱ꞌ le̱ꞌ naga zaj zraꞌ zrilaꞌ caꞌ. 71 Beche̱ꞌe̱ le̱ꞌ naga zue̱ꞌ dxuxúe̱ꞌ zrilaꞌ caꞌ zaj nache̱ꞌe̱baꞌ be̱dauꞌ, chee̱ gaque̱ꞌ wenná bea, benneꞌ guxúe̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ, zriꞌine zre sua Jacob, benneꞌ zaj naque̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ. 72 Dute̱ xel-laꞌ du lazreꞌ chee̱ꞌ bxue̱ꞌ benneꞌ caꞌ. Bxue̱ꞌ le̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca zren chee̱ꞌ.

1 Dios,

Salmo 79

ba gulúꞌu benneꞌ xe̱zr la xu zituꞌ caꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ bénneache chiuꞌ. Bulucáꞌana dítaje̱ꞌ xudauꞌ láꞌazxa chiuꞌ. Buluzría xiꞌe̱ xe̱zre Jerusalén. 2 Bulucáꞌane̱ꞌ be̱laꞌ dxen chee̱ we̱n zrin chiuꞌ caꞌ naga gulagu be̱ zua xrila le̱ꞌ.

Salmos 79, 80

736

Be̱ xixreꞌ caꞌ gulágubaꞌ be̱laꞌ dxen chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chiuꞌ. 3 Ca nisa bululálaje̱ꞌ dxen chee̱ benneꞌ caꞌ xúgute̱ lu neza chee̱ xe̱zre Jerusalén, ne quebe nu chiláꞌ benneꞌ gucache̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 4 Benneꞌ xe̱zr la xu walizreꞌ chee̱ntuꞌ caꞌ dxulucháchale̱ne̱ꞌ netuꞌ. Benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre walízr caꞌ dxulucáꞌana dítaje̱ꞌ netuꞌ, ne dxelún le̱ꞌ chee̱ntuꞌ. 5 ¿Bata cuézaqueze gaca caní chee̱ntuꞌ, Xran? ¿Tu chíꞌizqueze dxezraꞌu netuꞌ? ¿Tu chíꞌizqueze gaca xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ ca tu xiꞌ? 6 Bzraꞌa benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ quebe zaj núnbeꞌe̱ Lueꞌ, naꞌ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ quebe dxululáwizre̱ꞌ Lueꞌ, 7 laweꞌ da ba buluzría xiꞌe̱ zriꞌine zre sua Jacob, ne bulucáꞌana dítaje̱ꞌ xuꞌu lizre benneꞌ caꞌ. 8 Quebe gusebaguꞌ netuꞌ ca naca da zrinnaj da belún xra xrtauntuꞌ caꞌ. Gudázega xexache lazruꞌ netuꞌ, laweꞌ da dxezraga láule̱ꞌe̱ntuꞌ. 9 Gúcale̱ netuꞌ, Dios, nacuꞌ Bénneaꞌ dxuselé̱ꞌ netuꞌ, chee̱ gaca ba Lauꞌ. Bselá netuꞌ, ne bnite lau dul-la nuntuꞌ chee̱ xegáꞌana szren Lauꞌ, 10 laweꞌ da xelenná bénneache: “¿Ga na Dios chee̱ benneꞌ caꞌ?” Bebéaj lazreꞌ benneꞌ caꞌ belútie̱ꞌ we̱n zrin chiuꞌ caꞌ. 11 Caní be̱n chee̱ xeleléꞌe xúgute̱ benneꞌ chiuꞌ caꞌ zaj xuꞌe̱ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ netuꞌ. Dute̱ xel-laꞌ waca zren chiuꞌ bselá benneꞌ caꞌ ba zaj nachugue̱ꞌ chee̱ꞌ xelatie̱ꞌ. 12 Bunezruj chee̱ benneꞌ xe̱zr la xu walizreꞌ chee̱ntuꞌ caꞌ xegazre cueꞌ ca da cale̱la da belune̱ꞌ, bulucáꞌana dítaje̱ꞌ Lueꞌ, Xran. 13 Netuꞌ, bénneache chiuꞌ, nácantuꞌ ca zrilaꞌ chiuꞌ caꞌ, güe láꞌanaquezentuꞌ Lueꞌ chadía chacanna. Tu cuen tu cuen zriꞌine zre suantuꞌ gúl-laquezentuꞌ da güe láꞌanantuꞌ Lueꞌ.

1 Bene

Salmo 80

chee̱ntuꞌ, Lueꞌ dxuxúꞌ benneꞌ Israel caꞌ,

737

Salmo 80

Lueꞌ naꞌ, dxuxúꞌ zriꞌine zre sua José ca zrílaꞌdu caꞌ, ne dxeꞌu lataj blau chiuꞌ da zua na láwela querubín caꞌ. 2 Bleꞌe xel-laꞌ szren chiuꞌ lau zriꞌine zre sua Efraín, ne Benjamín, ne Manasés. Bleꞌe xel-laꞌ waca chiuꞌ, ne gudá guseláuꞌ netuꞌ. 3 Beché̱ꞌ netuꞌ, Dios. Bexache lazreꞌ netuꞌ, naꞌ lantuꞌ. 4 Xránantuꞌ Dios, napuꞌ dute̱ xel-laꞌ waca, ¿bata chajse̱queze zraꞌu netuꞌ, ne quebe xennuꞌ ca da nábantuꞌ Lueꞌ? 5 Bzúale̱ꞌu netuꞌ lu xel-laꞌ dxewíꞌine lazreꞌ, ne bzílale̱ꞌu nisa dxebézrentuꞌ. 6 Be̱ꞌu lataj xe̱zr la xu walizre caꞌ bulucáꞌana dítaje̱ꞌ netuꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ netuꞌ belún le̱ꞌ chee̱ntuꞌ. 7 Beché̱ꞌ netuꞌ, Dios, napuꞌ dute̱ xel-laꞌ waca. Bexache lazreꞌ netuꞌ, naꞌ lantuꞌ. 8 Bebéajuꞌ tu zriguꞌ lba uva lu xe̱zr la xu Egipto da naca na bénneache chiuꞌ. Blaguꞌ benneꞌ xe̱zr la xu gulezré̱ꞌe̱ nigá, naꞌ guzuꞌ nigá zriguꞌ lba uva naꞌ. 9 Gúꞌunuꞌ lba uva naꞌ chee̱ gula na. Bdéle̱ꞌe̱ lue zriguꞌ lba uva naꞌ, naꞌ gucu na xe̱zr la xu naꞌ. 10 Gulúꞌu na zrul-la xúgute̱ xiꞌa caꞌ, naꞌ zruze na caꞌ gulegúꞌu na zrul-la xaga cedro zren caꞌ. 11 Gulechiluj zruze na, belezrinte̱ na dxuꞌa nísadauꞌ, ne belezrinte̱ na dxuꞌa xe̱gu Eufrates. 12 ¿Bizr chee̱ naꞌ gucáꞌu leꞌaj da naxechaj na le̱ na? Naꞌa xúgute̱ benneꞌ dxeledé naꞌ dxelebane̱ꞌ da zixre chee̱ na. 13 Dxuluchuchu dxululéaj cuche xixreꞌ caꞌ lba uva naꞌ, naꞌ be̱ xixreꞌ caꞌ dxelágubaꞌ na. 14 Bedá chee̱ntuꞌ, Dios, napuꞌ dute̱ xel-laꞌ waca. Gunnáꞌ netuꞌ ga naꞌ zuꞌ xabáa, ne gudá xedajnnáꞌu lba uva chiuꞌ. 15 Gudá, guseláuꞌ lba uva nigá, da gúzaquezuꞌ. Bechuj chee̱ lba uva naꞌ, ba bzua chuchuꞌ gaca na chiuꞌ. 16 Benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ netuꞌ ba gulechúgue̱ꞌ lba naꞌ, ne ba guládue̱ꞌ na xiꞌ. Gunnáꞌ benneꞌ caꞌ lu xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ, ne bzria xiꞌ benneꞌ caꞌ. 17 Bzua chuchu, ne bxue benneꞌ caꞌ ba gucaꞌu,

Salmos 80, 81

738

benneꞌ xe̱zr la xu naꞌ ba nuzúa chuchuꞌ. cueaj xíchajntuꞌ Lueꞌ xecha lasa. Bcache chaweꞌ netuꞌ, naca bantuꞌ, naꞌ güe láꞌanantuꞌ Lauꞌ. 19 Xránantuꞌ Dios, napuꞌ dute̱ xel-laꞌ waca, beché̱ꞌ netuꞌ. Bexache lazreꞌ netuꞌ, naꞌ lantuꞌ. 18 Cabátadxa

1 Lu

Salmo 81

dute̱ xel-laꞌ dxebé le gul-la chee̱ Dios, Bénneaꞌ dxutipe̱ꞌ lázredxu. Lu da ba neza chee̱le le cuezre xaꞌa lau Dios chee̱ zriꞌine zre sua Jacob. 2 Le gul-la, ne le capa xídedauꞌ. Le quinne xrtan da con zríadiꞌi na du, ne da dxúl-lale̱nle. 3 Le gucuezre luzu da dxulucuezre̱ꞌ gate naca beuꞌ dxeꞌene, da naca na zra nuzúadxu gundxu laní láꞌazxa. 4 Naca na tu da dxun na ba xen xelún benneꞌ Israel caꞌ, da bdxixruj bea Dios xelún zriꞌine zre sua Jacob. 5 Bzue̱ꞌ na ca tu da guléꞌe lau na zriꞌine zre sua José gate beledxúaje̱ꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, naga bendaꞌ tu xrtizraꞌ bénneache da quebe guxéajniꞌidaꞌ. 6 Gunná Dios: “Begúaꞌ xuaꞌ da buludé̱ꞌe̱ꞌ benneꞌ chiaꞌ caꞌ. Bsezráꞌa benneꞌ chiaꞌ caꞌ da ziꞌi.” 7 Lu da ba xaꞌ da guzúale, bláwizrale nedaꞌ, naꞌ bseláꞌ leꞌe. Beche̱baꞌ chee̱le naga nagachaꞌ lu beuj bza gate naꞌ gunné̱le̱ꞌe̱ guziuꞌ, naꞌ bxuaꞌ ájala gunle naga zaj de̱ beaj nisa zaj nazí le Meriba. 8 Le xene, bénneache chiaꞌ, naꞌ gusízredaꞌ leꞌe. Leꞌe, benneꞌ Israel, che dxaca lázrele sile da dxenníaꞌ, 9 quebe gápale tu dios chee̱ benneꞌ xula, ne quebe guzú zríbele lau tu dios chee̱ benneꞌ zituꞌ. 10 Nedaꞌ, Xránale, nacaꞌ Dios chee̱le. Bebéajaꞌ leꞌe lu xe̱zr la xu Egipto. Le salaj dxúꞌale, naꞌ gunnaꞌ da gágule. 11 Bénneache chiaꞌ quebe belúe lazre̱ꞌ da gunníaꞌ. Benneꞌ Israel caꞌ quebe gulaca lazre̱ꞌ xelezíꞌ lu ne̱ꞌe̱ nedaꞌ. 12 Chee̱ le̱ naꞌ bsanaꞌ benneꞌ caꞌ laweꞌ da gulaque̱ꞌ lázxdau zideꞌ. Belune̱ꞌ ca da guléquene̱ꞌ xrlátaje.

739

Salmos 81–83

13 Che

la gulebéꞌ gunne xue bénneache chiaꞌ chee̱ da gunníaꞌ, ne che la belún benneꞌ Israel ca da bleꞌedaꞌ le̱ꞌ, 14 naꞌ chadite̱ bzria xiꞌa benneꞌ guledábague̱ꞌ le̱ꞌ, ne gudíl-lale̱naꞌ benneꞌ guledíl-lale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ.

15 Che

la belún benneꞌ Israel caní, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ Xránadxu buluzúe̱ꞌ xrtizre̱ꞌ, (san chadía chacanna zaj nabague̱ꞌ zria), 16 naꞌ Dios gune̱ꞌ xelawe̱ꞌ zruaꞌ xtila cháwedauꞌ, ne gune̱ꞌ xelélajquezne̱ꞌ nen bzrínaꞌdauꞌ.

Salmo 82

1 Zua

Dios naga zaj nazraga benneꞌ dxuluchiꞌe̱ chee̱ bénneache chee̱ꞌ. Dios dxuchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluchiꞌe̱ chee̱ bénneache. 2 Dxenná Dios: “¿Bátadxa guchíꞌale chee̱ bénneache chiaꞌ da quebe naca xrlátaje, ne gápale ba láꞌana benneꞌ caꞌ zaj nabéaj xíchaje̱ꞌ Dios?” 3 Le gácale̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ, ne bidauꞌ we̱ze̱be caꞌ. Le gun da xrlátaje chee̱ benneꞌ baxacheꞌ caꞌ ne chee̱ benneꞌ caꞌ dxelexázrjene̱ꞌ. 4 Le guselá benneꞌ caꞌ dxeledée̱ꞌ lu da ba xaꞌ, ne benneꞌ caꞌ quebe bi zaj nape̱ꞌ. Le guselá benneꞌ caꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ zaj nabéaj xíchaje̱ꞌ Dios. 5 Quebe bi zaj nézene̱ꞌ, ne quebe dxeléajniꞌine̱ꞌ, naꞌ dxeledé̱ꞌ lu da chul-la. Dxuluzrizre̱ꞌ ca naca da zaj de̱ lu xe̱zr la xu. 6 Nedaꞌ gunníaꞌ: Leꞌe nácaquezle ca dios caꞌ, ne nácale xúgute̱le ca zríꞌinequeze Dios szrente̱, 7 Wátele ca dxelate xezícadxa bénneache, naꞌ cheajcházele ca cheajchaze nútete̱ze benneꞌ dxenná beꞌe̱. 8 ¡Guxasa, Dios! ¡Bchiꞌa chee̱ bénneache zaj zraꞌ lu xe̱zr la xu, laweꞌ da naca dute̱ xe̱zr la xu chiuꞌ Lueꞌ!

1 ¡Dios,

quebe sua zriuꞌ!

Salmo 83

Salmo 83

740

Quebe suꞌ zrize, Dios, ne quebe gusezxuj dxuꞌu, da dxelebezre xaꞌa benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Lueꞌ, ne dxulucáꞌana szren cuina benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ Lueꞌ. 3 Bagácheze ba zaj nune̱ꞌ tuze dizraꞌ bi xelune̱ꞌ chee̱ bénneache chiuꞌ, ne ba zaj nune̱ꞌ bi xelune̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxuxúequezuꞌ Lueꞌ. 4 Gulenné̱ꞌ: “Le chuꞌu, guzría xidxu benneꞌ caꞌ chee̱ québedxa xelaque̱ꞌ tu cueꞌ xe̱zr la xu, ne québedxa nu sua benneꞌ cheajsá lazre̱ꞌ la Israel.” 5 Ba belune̱ꞌ tuze dizraꞌ. Zaj nune̱ꞌ tuze dizraꞌ xeledábague̱ꞌ Lueꞌ 6 benneꞌ Edom caꞌ, ne benneꞌ Ismael caꞌ, ne benneꞌ Moab caꞌ, ne benneꞌ zriꞌine zre sua caꞌ Agar, 7 ne benneꞌ Gebal caꞌ, ne benneꞌ Amón caꞌ, ne benneꞌ Amalec caꞌ, ne benneꞌ Filistea caꞌ, ne benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Tiro. 8 Cáꞌanqueze benneꞌ Asiria caꞌ zaj nune̱ꞌ le̱ꞌ tuze. Xúgute̱ benneꞌ caní dxelune̱ꞌ zrin chee̱ zriꞌine zre sua Lot. 9 Be̱n chee̱ benneꞌ caní ca be̱nuꞌ chee̱ benneꞌ Madián caꞌ, ne ca be̱nuꞌ chee̱ Sísara, ne ca be̱nuꞌ chee̱ Jabín dxuꞌa xe̱gu Cisón, 10 benneꞌ caꞌ gulátie̱ꞌ lu xe̱zr la xu Endor, naꞌ belexaque̱ꞌ ca xrche̱ꞌe̱ be̱zre da gun na be̱be lu xe̱zr la xu. 11 Be̱n gaca chee̱ benneꞌ blau caꞌ chee̱ benneꞌ caní ca guca chee̱ Oreb, ne chee̱ Zeeb, ne be̱n gaca chee̱ benneꞌ dxelenná béꞌene̱ꞌ benneꞌ caní ca guca chee̱ Zeba, ne chee̱ Zalmuna, 12 laweꞌ da gulenná benneꞌ caní: “Gaca chee̱d xu xe̱zr la xu naga zaj zraꞌ bénneache chee̱ Dios.” 13 Dios chiaꞌ, be̱n xelaque̱ꞌ ca xizre be̱be da dxua beꞌ gate dxedube na. Be̱n xelaque̱ꞌ ca xrlácue xia xéladu caꞌ da dxua beꞌ bdunuꞌ. 14 Ca dxun tu xiꞌ da dxuzezxe na tu xiꞌa zren, ne ca dxun xiꞌ da dxuzezxe na tu din zren, 15 caꞌan gudáu ziꞌ xuzre benneꞌ caní tu lu beꞌ bdunuꞌ, ne bchebe le̱ꞌ nen tu beꞌ bdunuꞌ chiuꞌ. 16 Be̱n xelexeduéꞌele̱ꞌe̱ne̱ꞌ, ne be̱n xelape̱ꞌ Lueꞌ ba láꞌana, Xran. 2 laweꞌ

741

Salmos 83, 84

17 Be̱n

xeleque zréajene̱ꞌ ne xelezúa sté̱bele̱ꞌe̱ tu chíꞌizqueze. Be̱n xelexegáꞌana dítaje̱ꞌ, ne xelexenítie̱ꞌ. 18 Be̱n xelexúnbeꞌe̱ nacuꞌ Lueꞌ Xránantuꞌ Dios. Tuzuꞌ Lueꞌ nacuꞌ Dios zrente̱ laweꞌ dute̱ xe̱zr la xu.

1 Nazríꞌile̱ꞌe̱daꞌ

Salmo 84

xudauꞌ chiuꞌ Lueꞌ, Dios, napuꞌ dute̱ xel-laꞌ

waca. lázrele̱ꞌe̱daꞌ suaꞌ ga naꞌ, ne dxezá lazraꞌ suaꞌ lu xudauꞌ chiuꞌ, Xran. Dute̱ da nacaꞌ, ne dute̱ lázrdawaꞌ dxul-laꞌ chiuꞌ Lueꞌ, Dios ban. 3 Ba belún chje̱gu caꞌ xrúꞌunebaꞌ, naꞌ buchuj caꞌ zaj de̱ lataj naga dxuluzríabaꞌ biadu chee̱baꞌ caꞌ naga zua lu cugu chiuꞌ Lueꞌ, Dios, napuꞌ dute̱ xel-laꞌ waca. Nacuꞌ Lueꞌ Wenná Bea chiaꞌ, ne Dios chiaꞌ. 4 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xudauꞌ chiuꞌ. Chadía chacanna xelúe láꞌanaqueze̱ꞌ Lueꞌ. 5 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ, Lueꞌ dxuzúa chuchuꞌ le̱ꞌ, benneꞌ caꞌ dxelezá lazre̱ꞌ chjaque̱ꞌ xiꞌa láꞌazxa chiuꞌ, xiꞌa Sión. 6 Gate dxeledée̱ꞌ lacheꞌ bizre nazí le na Lacheꞌ Nisa Dxebézredxu, dxexaca na lataj naga dxalaj nisa, naꞌ gusezrá nisa xiuj ca zaj naca beaj caꞌ. 7 Dxelácadxe̱ꞌ benneꞌ wal-la dxácate̱ ne zaj xuꞌe̱ neza laweꞌ da xeleléꞌene̱ꞌ Dios lu xiꞌa láꞌazxa chee̱ꞌ, xiꞌa Sión. 8 Bene, Xran, ca naca da dxenabaꞌ Lueꞌ, Dios, napuꞌ dute̱ xellaꞌ waca. Bene, Dios, nacuꞌ Dios chee̱ Jacob. 9 Be̱n da xrlátaje chee̱ benneꞌ wenná bea chee̱ntuꞌ, Dios, benneꞌ wenná bea naꞌ gucaꞌu Lueꞌ. 10 Cháwedxa naca suaꞌ tu zraze lu xudauꞌ chiuꞌ quézcala suaꞌ chi gaxúa iza naga xula. Dxaca lazredxaꞌ suaꞌ dxa xuꞌa xudauꞌ chee̱ Dios chiaꞌ ca tu benneꞌ nadaꞌu, 2 Dxaca

Salmos 84, 85

742

quézcala súaquezaꞌ tu lizraꞌ zaca naga quebe zua Dios. Dios naque̱ꞌ Benneꞌ dxuxúe̱ꞌ dxiꞌu, ne Benneꞌ Wenná Bea xabáa chee̱dxu. Dxune̱ꞌ dxiꞌu da chaweꞌ dute̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ, ne dxune̱ꞌ dxelapa bénneache dxiꞌu ba láꞌana. Quebe xezúene̱ꞌ ziꞌ gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ du lazreꞌ. 12 ¡Dios, napuꞌ dute̱ xel-laꞌ waca! ¡Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ Lueꞌ! 11 Xránadxu

1 Be̱nuꞌ

Salmo 85

da xrlátaje chee̱ bénneache chiuꞌ, Xranaꞌ Dios. Be̱nuꞌ belexelá zriꞌine zre sua Jacob, benneꞌ caꞌ guluꞌe̱ lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ. 2 Bnite lauꞌ da zrinnaj da belún bénneache chiuꞌ. Bdeuꞌ chaláꞌala ca zaj naca dul-la chee̱ benneꞌ caꞌ. 3 Bzua zriuꞌ xel-la dxezráꞌa chiuꞌ, ne bsanuꞌ xel-laꞌ xichaj zraꞌa chiuꞌ. 4 Be̱n xezúantuꞌ lu da ba neza chee̱ xel-laꞌ weselá chiuꞌ, Dios, ne québedxa zraꞌu netuꞌ. 5 ¿Tu chíꞌizqueze zraꞌu netuꞌ? ¿Wazráꞌaquezuꞌ tu cuen tu cuen zriꞌine zre suantuꞌ? 6 ¿Québedxa gunuꞌ xexaca bantuꞌ, chee̱ súantuꞌ lu da ba neza lau Lueꞌ? 7 ¡Xran, bexache lazreꞌ netuꞌ, ne bselá netuꞌ! 8 Guzé̱ nagaꞌ da nne̱ Xranaꞌ Dios. Nne̱ꞌ da guzúa na bénneache chee̱ꞌ lu xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ, chee̱ québedxa xelún benneꞌ láꞌazxa chee̱ꞌ da xálaze. 9 Da líqueze Le̱ꞌ zúate̱queze̱ꞌ guselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ, chee̱ sua da xabáa chee̱ꞌ lu xe̱zr la xu chee̱dxu. 10 Zaj nazraga xel-la dxexache lazreꞌ, ne da li chee̱ Dios. Zaj naca tuze da xrlátaje, ne xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ. 11 Da li chee̱ꞌ gusezrá na xe̱zr la xu nigá, naꞌ sel-le̱ꞌ da xrlátaje chee̱ꞌ da za xabáa. 12 Xránadxu gúnnaqueze̱ꞌ dxiꞌu da cháwedauꞌ, naꞌ gúnnale̱ꞌe̱ xe̱zr la xu chee̱dxu.

743

Salmos 85, 86

13 Nu

benneꞌ naque̱ꞌ xrlátaje waca xezrine̱ꞌ lau Dios, naꞌ gune̱ꞌ gundxu ca da ba bléꞌene̱ꞌ gundxu.

1 Bze̱

Salmo 86

naga, Xran, ne bene chiaꞌ, laweꞌ da zuaꞌ lu da ba xaꞌ, ne dxexázrjedaꞌ. 2 Bxue nedaꞌ laweꞌ da nacaꞌ chiuꞌ. Bselá nedaꞌ, Dios chiaꞌ, nacaꞌ we̱n zrin chiuꞌ, ne dxuxrén lazraꞌ Lueꞌ. 3 Bexache lazreꞌ nedaꞌ, Xranaꞌ Dios, laweꞌ da dxuláwizraꞌ Lueꞌ te zra chizrela. 4 Be̱n béle̱ꞌe̱daꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, laweꞌ da dxuzúa cuinaꞌ lau Lueꞌ, Xran, 5 naꞌ Lueꞌ, Xran, nacuꞌ xrlátaje, ne dxunite lauꞌ chee̱ntuꞌ. Zúate̱quezuꞌ xexache lazruꞌ benneꞌ caꞌ dxululáwizre̱ꞌ Lueꞌ. 6 Xranaꞌ Dios, bene da dxuchálajle̱naꞌ Lueꞌ, ne bze̱ naga ca da dxenabaꞌ lauꞌ. 7 Lu zra suaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱ wanné̱quezaꞌ Lueꞌ, laweꞌ da dxexeché̱bequezuꞌ Lueꞌ chiaꞌ. 8 Xran, quebe nu chiláꞌ Dios ca Lueꞌ, ne quebe nu dxun ca da dxunuꞌ Lueꞌ. 9 Xeleláꞌ bénneache dute̱ xe̱zr la xu da be̱nuꞌ Lueꞌ, naꞌ xelúe láꞌanaqueze̱ꞌ Lueꞌ, Xran, ne xulucáꞌana szrene̱ꞌ Lauꞌ Lueꞌ, 10 laweꞌ da nacuꞌ Lueꞌ szren, ne dxunuꞌ da dxexebánentuꞌ. Tuzuꞌ Lueꞌ nacuꞌ Dios. 11 Bse̱de nedaꞌ da dxaca lazruꞌ gunaꞌ, Xranaꞌ Dios, naꞌ gunaꞌ ca naca da li chiuꞌ. Gunná beꞌe lázrdawaꞌ chee̱ zrebaꞌ La cuinuꞌ. 12 Dute̱ lázrdawaꞌ güe láꞌanaquezaꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, ne gucáꞌana szrénquezaꞌ Lauꞌ chadía chacanna, 13 laweꞌ da zúate̱quezuꞌ xexache lazruꞌ nedaꞌ, ne bseláuꞌ bénneꞌdu xuꞌa lu lataj ba xaꞌ. 14 Dios, belasa benneꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ, ne dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ benneꞌ xichaj zraꞌa caꞌ belune̱ꞌ tuze dizraꞌ xelútie̱ꞌ nedaꞌ, ne quebe dxelezrebe benneꞌ caꞌ Lueꞌ. 15 Lueꞌ, Xranaꞌ, nacuꞌ Dios dxexache lazruꞌ netuꞌ, ne nacuꞌ zren lazreꞌ,

Salmos 86–88

744

ne quebe dxezráꞌazeuꞌ, san zúate̱quezuꞌ xexache lazruꞌ netuꞌ, ne nacuꞌ li lazreꞌ. 16 Gunnáꞌ ca naca chiaꞌ, ne bexache lazreꞌ nedaꞌ. Be̱nna chiaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, xel-laꞌ waca chiuꞌ, naꞌ bxue nedaꞌ, zriꞌine nuꞌula we̱n zrin chiuꞌ. 17 Bleꞌe nedaꞌ tu da gaca bea na gaca chaweꞌ chiaꞌ, ne be̱n xeleléꞌe benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ da naꞌ, ne be̱n xelexeduéꞌene̱ꞌ, laweꞌ da nacuꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, Bénneaꞌ gúcale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, ne bexúe zrene̱ꞌ nedaꞌ.

1 Lane

Salmo 87

xe̱zre Sión zria na lu xiꞌa láꞌazxa. Xránadxu Dios lataj naga dxuluchiꞌa benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Sión, ca nazríꞌine̱ꞌ xúgute̱ xuꞌu lizre zriꞌine zre sua Jacob. 3 Da xrtante̱ caꞌ dxelenná bénneache ca naca xe̱zre chee̱ Dios. 2 Nazríꞌidxa

4 Cheajsá

lazraꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, ne lu xe̱zr la xu Babilonia ga naꞌ zaj zraꞌ bénneache zaj núnbeꞌe̱ nedaꞌ. Le nnaꞌ xque, lu xe̱zr la xu Filistea, ne lu xe̱zre Tiro, ne lu xe̱zr la xu Etiopía gulalaj benneꞌ caní zaj naque̱ꞌ chiaꞌ. 5 Ca naca chee̱ xe̱zre Sión nniaꞌ: Benneꞌ nigá, ne bénneaꞌ gulálaje̱ꞌ ga naꞌ, naꞌ nedaꞌ, Dios zrente̱, guzúa chúchuaꞌ xe̱zre naꞌ. 6 Gate

gulaba Xránadxu Dios benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ chee̱ꞌ, nne̱ꞌ: “Benneꞌ nigá gúlaje̱ꞌ lu xe̱zre naꞌ.” 7 Benneꞌ caꞌ dxelul-le̱ꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxeline̱ꞌ xide xelenné̱ꞌ: Ca naca da ba neza zúantuꞌ lu xe̱zre naꞌ.

1 Xran,

Salmo 88

nacuꞌ Dios dxuseláuꞌ nedaꞌ. Te zra, ne chizrela dxuláwizraꞌ Lueꞌ. 2 Bene da dxuchálajle̱naꞌ Lueꞌ, ne bze̱ naga da dxuláwizraꞌ Lueꞌ. 3 Dxedú lazraꞌ lu da cale̱la caꞌ da dxaca na chiaꞌ,

745

Salmo 88

ne ba zuaꞌ gatiaꞌ. bénneache nedaꞌ ca tu benneꞌ gate, laweꞌ da dxátele̱ꞌe̱ niꞌa naꞌa. 5 Nagáꞌanaꞌ cáꞌaze ládujla benneꞌ gate. Nacaꞌ ca benneꞌ gulátie̱ꞌ lu wedil-la, ne zaj de̱ꞌ xe̱dxu ba caꞌ, benneꞌ caꞌ québedxa dxajsá lazruꞌ, Dios, ne québedxa zaj xuꞌe̱ lu naꞌu Lueꞌ. 6 Dxaca chiaꞌ cáte̱ze ba nuzúꞌ nedaꞌ tu xe̱dxu zren naga naca chul-la, ne nácale̱ꞌe̱ situj. 7 Dxéquedaꞌ dxezráꞌle̱ꞌu nedaꞌ. Da dxaca chiaꞌ naca na ca dxaziaꞌ zran xeajxruza zriꞌa chee̱ nísadauꞌ. 8 Be̱nuꞌ belexebiga bi ljwezraꞌ caꞌ naga zuaꞌ. Be̱nuꞌ nedaꞌ ca tu da dxusegute na benneꞌ caꞌ. Nacaꞌ ca tu benneꞌ xuꞌe̱ lizre xia ne quebe gaca xedxúaje̱ꞌ. 9 Dxelechul-la xiaj lawaꞌ ne̱ chee̱ da dxezí dxezacaꞌ. Xúgute̱ zra dxuláwizraꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Dxechisa naꞌa lau Lueꞌ. 10 ¿Dxúnquezuꞌ xel-laꞌ waca chee̱ xabáa dxácale̱nuꞌ benneꞌ gate caꞌ? ¿Dxelexasa benneꞌ gate caꞌ dxelúe láꞌane̱ꞌ Lueꞌ? 11 ¿Dxuluchalaj benneꞌ zaj nagache̱ꞌ lu xe̱d xu ba chee̱ xel-la zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ, naꞌ dxuluchalaj chee̱ da li lazreꞌ chiuꞌ benneꞌ zaj xuꞌe̱ lataj chul-la chee̱ benneꞌ gate caꞌ? 12 ¿Welexúnbea benneꞌ zaj xuꞌe̱ lataj chul-la naꞌ ca naca da zrente̱ da dxunuꞌ, naꞌ welexúnbea benneꞌ zaj xuꞌe̱ naga quebe nu dxajsá lazreꞌ le̱ꞌ ca nacuꞌ xrlátaje? 13 Nedaꞌ dxuláwizraꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Xúgute̱ zila dxezrín lauꞌ da dxenabaꞌ Lueꞌ. 14 ¿Bizr chee̱ naꞌ dxebéaj xíchajuꞌ nedaꞌ, Xran? ¿Bizr chee̱ naꞌ quebe dxennáꞌu nedaꞌ chee̱ gácale̱nuꞌ nedaꞌ? 15 Dxezí dxezacaꞌ, ne ba zuaꞌ gatiaꞌ. Nácateaꞌ bi cuídeꞌte̱ dxedéaꞌ xel-laꞌ ziꞌ da dxudeuꞌ nedaꞌ, naꞌ dxedú lazraꞌ. 16 Dxéquedaꞌ dxezráꞌle̱ꞌu nedaꞌ. Da dxuchebuꞌ nedaꞌ ba bsedú na lazraꞌ. 17 Zaj naxechaj da caní nedaꞌ du zra. 4 Dxeleque

Salmos 88, 89

746

Dxulusaca zi na nedaꞌ gátete̱ze naꞌ. belexebiga bi ljwezraꞌ caꞌ naga zuaꞌ, naꞌ tuze da naca chul-la dxedále̱ na nedaꞌ.

18 Be̱nuꞌ

1 Tu

Salmo 89

gúl-lazquezaꞌ chee̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ, Xran. Guzendaꞌ tu cuen tu cuen zriꞌine zre súantuꞌ nacuꞌ li lazreꞌ. 2 Nezdaꞌ tu súazqueze xel-la zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ, ne chadía chacanna zua xel-la li lazreꞌ chiuꞌ, cáte̱ze zúaqueze xabáa. 3 Lueꞌ gunnáuꞌ: “Be̱naꞌ xel-la wezría nen bénneaꞌ ba gucáꞌa. Guche̱be lazraꞌ chee̱ David, we̱n zrin chiaꞌ, 4 gunniaꞌ: Gunaꞌ tu cházqueze zriꞌine zre suꞌ. Gunaꞌ xelenná beꞌe̱ tu chíꞌizqueze lu waláz chiuꞌ.” 5 Benneꞌ zaj zraꞌ xabáa dxelúe láꞌane̱ꞌ Lueꞌ, ne̱ chee̱ da zrente̱ caꞌ da dxunuꞌ, Xran, ne ne̱ chee̱ xel-laꞌ li lazreꞌ chiuꞌ, naga zaj nazrague̱ꞌ. 6 Quebe nu zua xabáa, benneꞌ naque̱ꞌ ca Lueꞌ, Xran. Quebe nu zua benneꞌ szrente̱, benneꞌ naque̱ꞌ ca Lueꞌ. 7 Benneꞌ

zaj zraꞌ xabáa dxelape̱ꞌ Dios ba láꞌana, naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj nazraga chee̱ꞌ dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ.

8 Xran,

nacuꞌ Dios chee̱ benneꞌ zante̱, benneꞌ zaj zraꞌ xabáa. Quebe nu zua, benneꞌ naque̱ꞌ ca Lueꞌ, Xran. Nacuꞌ Benneꞌ wál-late̱, ne tu nácazquezuꞌ li lazreꞌ. 9 Xuꞌu lu naꞌu xeajxruza zren chee̱ nísadauꞌ. Gate dxelasa xeajxruza caꞌ Lueꞌ dxebeque zriuꞌ na. 10 Bchúchujuꞌ benneꞌ Egipto caꞌ, naꞌ belexegáꞌane̱ꞌ ca tu da gate. Be̱se dínnajuꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ nen naꞌu wál-late̱. 11 Chiuꞌ Lueꞌ naca xabáa, ne chiuꞌ Luéꞌqueze naca xe̱zr la xu. Be̱nuꞌ xe̱zr la xu nigá, ne da caꞌ zaj nnita lawe na. 12 Be̱nuꞌ da de̱ chaláꞌa naga zaꞌ beꞌ zaga, ne da de̱ chaláꞌa naga dxedé gubizra beuꞌ zaga caꞌ. Xel-la dxelebé dxelul-la chiuꞌ xiꞌa Tabor, ne xiꞌa Hermón. 13 Benneꞌ wál-late̱ nacuꞌ Lueꞌ. Da zrente̱ naca xel-la waca chiuꞌ, ne nagáꞌana szren na.

747

Salmo 89

14 Lu

da xrlátaje, ne lu da li lazreꞌ dxenná beꞌu. Lu xel-la zriꞌi lazreꞌ, ne lu da li lazreꞌ zaj zua ca da dxunuꞌ. 15 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxelul-le̱ꞌ da dxue láꞌana na Lueꞌ, ne zaj zue̱ꞌ lu xel-la naxaníꞌ chiuꞌ, Xran. 16 Ne̱ chiuꞌ Lueꞌ dxelebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ du zra, ne dxulucáꞌana szrene̱ꞌ Lueꞌ ca naca da xrlátaje chiuꞌ. 17 Luéꞌqueze nacuꞌ xel-la wal-la chee̱ benneꞌ caꞌ, ne xel-la xrtan chee̱ꞌ. Dxúnnadxuꞌ netuꞌ xel-laꞌ waca laweꞌ da caꞌ dxéquenuꞌ xrlátaje. 18 Xránadxu

Dios dxucuꞌuje̱ꞌ dxiꞌu, naꞌ Dios láꞌazxa chee̱ benneꞌ Israel caꞌ naque̱ꞌ Wenná Bea chee̱dxu.

19 Nédxudaute̱

bchálajuꞌ lu da bléꞌenuꞌ benneꞌ we̱n zrin chiuꞌ caꞌ, benneꞌ zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ, gunnáuꞌ: Ba gucáꞌa tu benneꞌ wal-la ládujla bénneache chiaꞌ, ne ba bzuaꞌ le̱ꞌ gaque̱ꞌ wenná bea, ne dxácale̱naꞌ le̱ꞌ. 20 Ba gucáꞌa David, we̱n zrin chiaꞌ. Bzúaquezaꞌ le̱ꞌ gaque̱ꞌ wenná bea. 21 Nedaꞌ tu gácale̱zquezaꞌ le̱ꞌ. Xel-la waca chiaꞌ gutípaquezaꞌ lazre̱ꞌ. 22 Benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ quebe xelezéquene̱ꞌ bi xelune̱ꞌ chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la quebe xelezéquene̱ꞌ xuluchúchuje̱ꞌ le̱ꞌ. 23 Guchúchujquezaꞌ benneꞌ dxeledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, ne gucuasaꞌ benneꞌ caꞌ lau le̱ꞌ. Gunaꞌ we̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ le̱ꞌ. 24 Tu zríꞌizquezaꞌ le̱ꞌ, ne gacaꞌ li lazreꞌ nen le̱ꞌ, naꞌ ne̱ chiaꞌ nedaꞌ gápadxe̱ꞌ xel-laꞌ wal-la. 25 Gunaꞌ nna beꞌe̱ dute̱ dxuꞌa nísadauꞌ zren, ne dute̱ dxuꞌa xe̱gu Eufrates. 26 Le̱ꞌ xe̱ꞌe̱ nedaꞌ: “Lueꞌ nacuꞌ Xraꞌ. Nacuꞌ Dios chiaꞌ, dxucuꞌujuꞌ nedaꞌ, ne dxuseláuꞌ nedaꞌ.” 27 Nedaꞌ guzúaꞌ le̱ꞌ ca zriꞌinaꞌ blau, naꞌ nna béꞌene̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ wenná bea zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu.

Salmo 89 28 Tu

748

chíꞌizqueze nuzúaꞌ chee̱ꞌ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiaꞌ, naꞌ ca naca xel-laꞌ wezría chiaꞌ gaca líqueze na nen le̱ꞌ. 29 Gunaꞌ tu cházqueze zriꞌine zre sue̱ꞌ, naꞌ xelenná beꞌe̱ lu waláz chee̱ꞌ dxácate̱ ne zua xabáa. 30 Che xulusán zriꞌine zre sua David da nadxixruj beꞌa, ne che quebe xelune̱ꞌ ca da nuchiꞌa chee̱ꞌ, 31 ne che xelecuase̱ꞌ lu da dxenná beꞌa, ne che quebe xelune̱ꞌ ca da dxapaꞌ le̱ꞌ, 32 naꞌ guꞌa le̱ꞌ zrise laweꞌ da dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, ne quinaꞌ le̱ꞌ xide laweꞌ da dxelune̱ꞌ da cale̱la. 33 Quebe gusanaꞌ ca nazríꞌidaꞌ David, ne quebe gusanaꞌ gacaꞌ li lazreꞌ nen le̱ꞌ, 34 ne quebe gal-la lazraꞌ xel-laꞌ wezría da nunaꞌ, ne quebe gucháꞌa ca da ba gunníaꞌ. 35 Tu lásaze bzetaj cuinaꞌ guche̱be lazraꞌ, naꞌ cabataꞌ gun lazraꞌ chee̱ David, 36 gunniaꞌ: Tu cházqueze zriꞌine zre sue̱ꞌ, naꞌ xelenná beꞌe̱ lu waláz chee̱ꞌ lawaꞌ nedaꞌ dxácate̱ ne zua gubizra. 37 Xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ tu sua chúchuzqueze na ca zua beuꞌ zran xabáa. Tu sua chúchuzqueze na dxácate̱ ne zua xabáa. 38 Lueꞌ, Dios, guleaj xíchajuꞌ, ne bzuꞌ chaláꞌala bénneaꞌ gucaꞌu, ne dxezráꞌle̱ꞌu le̱ꞌ. 39 Nuzúꞌ chaláꞌala xel-laꞌ wezría bé̱nle̱nuꞌ David, we̱n zrin chiuꞌ, ne nucáꞌana dítajuꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ. 40 Nuxrínnajuꞌ zeꞌe da naxechaj na xe̱zre zréntauꞌ chee̱ꞌ, ne nuzría xiꞌu ca naca lataj wal-la chee̱ꞌ chee̱ wedil-la. 41 Xúgute̱ bénneache, benneꞌ dxeledaze ga naꞌ dxelebane̱ꞌ chee̱ da zaj de̱ chee̱ꞌ, naꞌ benneꞌ xe̱zre walízr chee̱ꞌ dxelún le̱ꞌ chee̱ꞌ. 42 Ba be̱nuꞌ bedxúaj chaweꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ dxelebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ. 43 Be̱n dítajuꞌ da caꞌ dxuchínene̱ꞌ lu wedil-la, ne quebe gúcale̱nuꞌ le̱ꞌ lu wedil-la naꞌ. 44 Ba gudúꞌ ca naca da xrtante̱ chee̱ꞌ, ne nucáꞌana dítajuꞌ xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ. 45 Be̱nuꞌ naque̱ꞌ ca tu benneꞌ gula gate ne zue̱ꞌ iza cuideꞌ chee̱ꞌ, ne bsiꞌu le̱ꞌ xel-laꞌ stuꞌ.

749

Salmos 89, 90

46 Xranaꞌ

Dios, ¿bátaqueze quebe xennuꞌ chee̱ntuꞌ? ¿Tu chíꞌizqueze dxezráꞌaquezuꞌ netuꞌ? 47 Bsa lazreꞌ látega suaꞌ lu xe̱zr la xu. Látega nunuꞌ xel-laꞌ nabán chee̱ xúgute̱ bénneache. 48 Quebe zua nu benneꞌ gaca bane̱ꞌ tu chíꞌizqueze. Xúgute̱ꞌ xelatie̱ꞌ. Quebe zua nu benneꞌ le̱ꞌ lu naꞌ xel-laꞌ gute. 49 Xran, ¿ba bsanuꞌ David, ne québedxa nazríꞌinuꞌ le̱ꞌ, ca bzetaj cuinuꞌ guche̱be lazruꞌ zríꞌiquezenuꞌ le̱ꞌ? 50 Gunnáꞌ xque, Xran, ca dxelún le̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, ne ca dxuchaga lawaꞌ da dxelún lala benneꞌ xúgute̱ xe̱zr la xu chiaꞌ nedaꞌ. 51 Benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ dxulucáꞌana dítaje̱ꞌ bénneaꞌ gucaꞌu Lueꞌ, Xran. Dxulucáꞌana dítaje̱ꞌ le̱ꞌ gátete̱ze zéaje̱ꞌ. 52 Ba neza zrente̱ gaca Xránadxu Dios chadía chacanna. Caꞌ naca na, ne caꞌ gaca na.

1 Xránantuꞌ

Salmo 90

Dios, ba cua ba cua, Lueꞌ nacuꞌ ca tu xuꞌu naga zra cháwentuꞌ. 2 Nédxudaute̱ ca za gunuꞌ xiꞌa zriꞌa caꞌ, ne ca za sua xe̱zr la xu, ne bénneache, naꞌ nédxudaute̱, ne lu da za zaꞌ nácaquezuꞌ Lueꞌ Dios. 3 Dxuꞌu bénneache xelexaque̱ꞌ da gulaque̱ꞌ, dxelexaque̱ꞌ xu xrte. 4 Chiuꞌ Lueꞌ chi gaxúa iza zaj naca na ca neaje, da ba gudé na, ne ca tu chíꞌidauꞌze chizrela. 5 Dxegúꞌ bénneache ca dxun gubaꞌu, da dxua na xúgute̱ xizre laga caꞌ. Zaj naque̱ꞌ ca tu bchigala da dxexenite na gate dxexebandxu. 6 Zaj naque̱ꞌ ca tu xixreꞌ da dxegula na che zílala. Dxegula na, ne dxeláꞌte̱ na xiaj, naꞌ xelateꞌ zua gubizra dxelechugue̱ꞌ na, naꞌ dxebizre na. 7 Dxebía xiꞌntuꞌ laweꞌ da dxezraꞌu netuꞌ.

Salmos 90, 91

750

Sté̱bele̱ꞌe̱ zúantuꞌ laweꞌ da dxezráꞌle̱ꞌu netuꞌ. ca da cale̱la da nuntuꞌ. Dxuléꞌenuꞌ láwela zria da nabágantuꞌ. 9 Dxuzáchiuꞌ iza chee̱ntuꞌ laweꞌ da dxezraꞌu netuꞌ. Dxelexedú iza chee̱ntuꞌ ca tu beꞌ da dxecáꞌantuꞌ. 10 Ca zaj naca zra naca bantuꞌ, zaj naca na ga xun chi iza, naꞌ che nácantuꞌ benneꞌ wal-la, waca bantuꞌ du tápalalaj iza, san ca zaj naca iza caꞌ, dxedentuꞌ xel-laꞌ ziꞌ, ne dxéquentuꞌ ze̱de. Chadí dxeledé iza caꞌ, naꞌ xenítentuꞌ. 11 ¿Nuzra núnbea xanneꞌ ca naca xel-laꞌ dxezráꞌa chiuꞌ? ¿Nuzra núnbea ca naca xel-laꞌ xichaj zraꞌa chiuꞌ? 12 Bleꞌe netuꞌ ca láteze zaj naca zra chee̱ntuꞌ chee̱ gácantuꞌ benneꞌ dxeléajniꞌine̱ꞌ. 13 Xran, bexaca netuꞌ tuze. ¿Bátadxa chenuꞌ? Bexache lazreꞌ netuꞌ, we̱n zrin chiuꞌ. 14 Tu tu zila bzua xichaj lázrdauntuꞌ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ, naꞌ dute̱ xel-laꞌ dxebé tu gul-lazquezentuꞌ chiuꞌ xúgute̱ zra naca bantuꞌ. 15 Be̱nna netuꞌ zaneꞌ iza chee̱ bentuꞌ ca zaj naca iza bsaca ziꞌu netuꞌ, ne ca zaj naca iza guzúantuꞌ lu da ste̱be. 16 Be̱ lataj netuꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, leꞌentuꞌ da zrente̱ da dxunuꞌ, ne xeleléꞌe zriꞌine zre suantuꞌ da xabáa chiuꞌ. 17 Xránantuꞌ Dios, be̱n gaca chee̱ntuꞌ da chaweꞌ chiuꞌ. Be̱n chepe ban ca naca zrin dxuntuꞌ. Aweꞌ, Xran, be̱n chepe ban ca naca zrin dxuntuꞌ. 8 Dxennaꞌu

1 Bénneaꞌ

Salmo 91

dxuxrén lazre̱ꞌ Xránadxu Dios chee̱ guxúe̱ꞌ le̱ꞌ, ne dxuzúe̱ꞌ Dios, Bénneaꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca, chee̱ gácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ, 2 waca xe̱ꞌe̱ Dios: Nacuꞌ Bénneaꞌ dxebeza lazraꞌ, ne Bénneaꞌ dxucache chawe̱ꞌ nedaꞌ. Nacuꞌ Dios chiaꞌ, naꞌ dxuxrén lazraꞌ Lueꞌ. 3 Dios gucache chawe̱ꞌ lueꞌ lu xúgute̱ da ste̱be da quebe zaj naláꞌ, ne lu xúgute̱ xízrawe̱ꞌ da dxelute na bénneache.

751

Salmos 91, 92

4 Gucache

chawe̱ꞌ lueꞌ ca dxun tu bedxuj dxé̱zrebaꞌ biadu chee̱baꞌ zran xrílabaꞌ, naꞌ chuꞌu chawuꞌ lu naꞌ Le̱ꞌ. Xel-laꞌ li lazreꞌ chee̱ꞌ gácale̱ na lueꞌ, ne gucache chawe na lueꞌ. 5 Quebe bi guchebe lueꞌ chizrela, ne quebe bi da ste̱be te zra, 6 ne quebe bi xízrawe̱ꞌ chee̱ da chul-la, ne quebe bi da cale̱la caꞌ da dxelute na bénneache te zra. 7 Welate chi gaxúa bénneache cuituꞌ lueꞌ, ne gaxúa gaxúa bénneache gáguze naga zuꞌ, san quebe bi sacuꞌ lueꞌ. 8 Wannaꞌu, naꞌ waléꞌenuꞌ ca ba xaꞌ xeledé benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 9 Nuzúꞌ Xránadxu Dios ca Benneꞌ dxebeza lazruꞌ, ne Dios, Bénneaꞌ nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca, chee̱ gucache chawe̱ꞌ lueꞌ. 10 Chee̱ le̱ naꞌ quebe bi da cale̱la gaca na chiuꞌ, ne quebe bi xízrawe̱ꞌ chuꞌu na lizruꞌ. 11 Dios gusebague̱ꞌ gubáz chee̱ xabáa chee̱ꞌ caꞌ chee̱ xelácale̱ne̱ꞌ lueꞌ, naꞌ xuluxúe̱ꞌ lueꞌ gátete̱ze chéajuꞌ. 12 Xeluxre̱ꞌ lueꞌ lu ne̱ꞌe̱ chee̱ quebe gaꞌa xiaj niꞌu. 13 Guléajquezuꞌ be̱zre xixreꞌ caꞌ, ne be̱laꞌ caꞌ, be̱zre xixreꞌ schanníꞌ caꞌ, ne be̱ snia caꞌ. 14 Dxenná Dios: “Guseláꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ nedaꞌ, ne gucache chawaꞌ benneꞌ caꞌ dxelexeche̱be̱ꞌ nacaꞌ Xrane̱ꞌ. 15 Gate xelenné̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ xeche̱baꞌ chee̱ꞌ. Gate zaj xuꞌe̱ lu da ste̱be, súale̱quezaꞌ le̱ꞌ. Guseláꞌ le̱ꞌ, ne gunaꞌ le̱ꞌ ba láꞌana. 16 Gunaꞌ xelaca bane̱ꞌ zánete̱ iza, ne guseláꞌ le̱ꞌ.”

1 Chaweꞌ

Salmo 92

naca dxue láꞌanantuꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, ne gúl-lantuꞌ da dxucáꞌana szren na Lueꞌ, Dios szrente̱. 2 Chaweꞌ naca dxuzénentuꞌ bénneache tu zra tu zra ca dxexache lazruꞌ netuꞌ, naꞌ dxe̱la dxuléꞌentuꞌ nacuꞌ li lazreꞌ. 3 Dxúl-lantuꞌ da caní, dxínnentuꞌ da dxúl-lale̱ntuꞌ da ze̱ chi du chee̱ na, ne dxínnentuꞌ da con zríadiꞌi na du da dxenné̱le̱ꞌe̱ xrtandauꞌ.

Salmos 92, 93

752

4 Xranaꞌ

Dios, ne̱ chee̱ da dxunuꞌ Lueꞌ, dxunuꞌ dxebéle̱ꞌe̱daꞌ. Ca zaj naca da nun naꞌu zuaꞌ lu da ba neza. 5 Da zrente̱ zaj naca da nunuꞌ, Xranaꞌ Dios. Da zrénle̱ꞌe̱ zaj naca da dxugúꞌu lazruꞌ gunuꞌ. 6 Québequeze neze benneꞌ lázxdau zideꞌ, ne quebe dxéajniꞌi benneꞌ xala ca naca da nigá. 7 Gate dxelegula benneꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Dios ca dxegula xixreꞌ, ne dxe̱pe ban da dxelún benneꞌ we̱n da zrinnaj, naca na chee̱ xelebía xiꞌe̱ tu chíꞌizqueze. 8 Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, tu nácazquezuꞌ Dios szrente̱. 9 Dxunna bea na ca gaca chee̱ benneꞌ dxedábague̱ꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Dxunna bea na xelebía xiꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Lueꞌ. Xelase dinnaj xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. 10 Lueꞌ dxunuꞌ dxezrendxa xel-laꞌ wal-la chiaꞌ ca naca xel-laꞌ wal-la chee̱ be̱zre. Dxugúꞌu da za xíchajaꞌ da dxutipa na lazraꞌ. 11 Dxal-laꞌ leꞌedaꞌ xelezráꞌ zran niꞌa benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ xendaꞌ xelebezre xacheꞌ benneꞌ caꞌ guledíl-lale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 12 Welexán benneꞌ xrlátaje caꞌ ca dxun xaga zinaꞌ. Xelegule̱ꞌ ca dxun xaga cedro lu xiꞌa Líbano. 13 Zaj naque̱ꞌ ca tu xaga ze̱ na lu xudauꞌ chee̱ Xránadxu Dios, da dxegúlale̱ꞌe̱ na lu chaleꞌaj chee̱ xuꞌu lizre Dios chee̱dxu. 14 Zaj naque̱ꞌ ca xaga caꞌ dxelebía da zixre chee̱ na gate ba zaj nagula na, ne zaj naca na xaga xaꞌa wal-la. 15 Benneꞌ caní xuluzenne̱ꞌ bénneache naca li lazreꞌ Xranaꞌ Dios, Bénneaꞌ dxuzé̱ chúchue̱ꞌ nedaꞌ, ne quebe bi zúale̱ Le̱ꞌ da quebe naca xrlátaje.

1 Xránadxu

Salmo 93

Dios naque̱ꞌ Wenná Bea, ne nacue̱ꞌ zra lane̱ꞌ da zácale̱ꞌe. Nácue̱ꞌ zra lane̱ꞌ, ne da nagúꞌu le̱ꞌe̱ naca na xel-laꞌ waca zren. Nuzúa chúchue̱ꞌ xe̱zr la xu nigá, naꞌ quebe nu sequeꞌ gutá na. 2 Lataj naga dxeꞌu dxenná beꞌu, Xran,

753

Salmos 93, 94

zua chuchu na nédxudaute̱, naꞌ Lueꞌ zúaquezuꞌ chadía chacanna. 3 Dxelebezre xaꞌa xe̱gu caꞌ, Xran. Dxelebezre xaꞌa na, ne dxelenné̱ na zizraj. 4 Xránadxu,

Bénneaꞌ zue̱ꞌ xabáa nápadxe̱ꞌ xel-laꞌ waca ca da zaj napa xe̱gu caꞌ dxelebezre xaꞌa na, ne ca da zaj napa xeajxruza chee̱ nísadauꞌ.

5 Chúchule̱ꞌe̱

zaj naca da nadxixru beꞌu, Xran. Láꞌazxa nácaqueze xudauꞌ chiuꞌ chadía chacánnaqueze.

1 Xranaꞌ

Salmo 94

Dios, dxebéaj lazruꞌ bénneache. Lueꞌ, Bénneaꞌ dxebéaj lazre̱ꞌ bénneache, bleꞌe cuinuꞌ. 2 Dxuchiꞌu Lueꞌ chee̱ da dxelún xúgute̱ bénneache. Guxasa, bexizruj da dxal-laꞌ xelezíꞌ benneꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. 3 Xranaꞌ Dios, ¿Bátadxaqueze xelún benneꞌ we̱n da cale̱la caní? ¿Bátadxaqueze xelebé benneꞌ caꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Dios? 4 ¿Bátadxaqueze xulucáꞌana szren cuine̱ꞌ, ne xelenné̱ꞌ dizraꞌ ziꞌ? ¿Bátadxaqueze xulucáꞌana szren cuina benneꞌ caꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Dios? 5 Benneꞌ caní dxuluxrínnaje̱ꞌ bénneache chiuꞌ Lueꞌ, Xran, ne dxulusaca ziꞌe̱ bénneache gucaꞌu Lueꞌ. 6 Dxelútie̱ꞌ nuꞌula tuze caꞌ, ne benneꞌ zituꞌ caꞌ, ne dxelune̱ꞌ xelátebeꞌ bidauꞌ we̱ze̱be caꞌ. 7 Dxelenné̱ꞌ: “Quebe bi dxeléꞌe Dios, Xrana benneꞌ caꞌ. Dios chee̱ benneꞌ Israel caꞌ quebe dxue lazre̱ꞌ chee̱ da naꞌ.” 8 Le chéajniꞌi, leꞌe, benneꞌ lázxdau zideꞌ. Leꞌe, benneꞌ xala, ¿bátadxaqueze quebe chéajniꞌile? 9 Dios be̱ne̱ꞌ nágadxu. ¿Québequeze dxénne̱ꞌ da dxennale? Dios be̱ne̱ꞌ xiaj laudxu. ¿Québequeze dxeléꞌene̱ꞌ da dxunle? 10 Diósqueze dxuzúe̱ꞌ lu da ba xaꞌ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ. ¿Québequeze til-le̱ꞌ leꞌe?

Salmos 94, 95

754

Diósqueze dxune̱ꞌ dxeléajniꞌi bénneache. ¿Québequeze gueque beꞌene̱ꞌ da xuꞌu xichaj lázrdaule? 11 Xránadxu Dios nézquezne̱ꞌ da xuꞌu xichaj lázxdau xúgute̱ bénneache. Nézene̱ꞌ zaj naca na da dácheze. 12 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ dxuzéajniꞌinuꞌ, Xran, ne dxusé̱denuꞌ le̱ꞌ ca naca da nadxixruj beꞌu, 13 chee̱ cueza zri lazreꞌ gate za zra dxaca da cale̱la, ca zrin zra xelexúꞌu xe̱dxu ba benneꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. 14 Québequeze cueaj xichaj Xránadxu Dios bénneache chee̱ꞌ, ne quebe gusán lazre̱ꞌ benneꞌ caꞌ ba gucáꞌa Le̱ꞌ. 15 Naca xrlátaje ca xuluchíꞌe̱ chee̱ bénneache, naꞌ xelúnqueze da xrlátaje xúgute̱ benneꞌ zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ. 16 ¿Núzraqueze gácale̱ nedaꞌ tíl-lale̱dxu benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ? ¿Núzraqueze súale̱ nedaꞌ tíl-lale̱dxu benneꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj? 17 Chela ca gúcale̱ Xránadxu nedaꞌ, báchelja xuꞌa xe̱d xu ba. 18 Gate gunníaꞌ: Xran, ba zua cheajcháziaꞌ, naꞌ Lueꞌ, dute̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ gúcale̱nuꞌ nedaꞌ. 19 Gate dxeꞌa gunne xue, ne zuaꞌ lu da ste̱be, Luéꞌqueze dxexúe zrenuꞌ nedaꞌ, naꞌ dxebéle̱ꞌe̱daꞌ. 20 Québequeze nacuꞌ tuze benneꞌ caꞌ dxuluchiꞌe̱ chee̱ bénneache da quebe naca xrlátaje, benneꞌ caꞌ dxulucáꞌane̱ꞌ ca xrlátaje da quebe naca na xrlátaje. 21 Benneꞌ caní dxelune̱ꞌ tuze dizraꞌ da xelune̱ꞌ chee̱ benneꞌ xrlátaje, naꞌ dxelechugue̱ꞌ chee̱ gate bénneaꞌ quebe bi zria nabague̱ꞌ. 22 Xránadxu Dios naque̱ꞌ ca tu xuꞌu naga zua chawaꞌ. Dios chiaꞌ naque̱ꞌ ca tu xiaj xre da dxuzé̱ chacha na nedaꞌ. 23 Le̱ꞌ xexízruje̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la cáte̱ze naca da zrinnaj da belune̱ꞌ. Guzría xiꞌe̱ benneꞌ caꞌ lu da cale̱la da dxelune̱ꞌ. Xránadxu Dios guzría xiꞌe̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la.

1 Le

Salmo 95

da, güe láꞌanadxu Xránadxu Dios dute̱ xel-laꞌ dxebé. Dute̱ xel-laꞌ dxebé gúl-ladxu chee̱ Bénneaꞌ nuzúa chúchue̱ꞌ

755

Salmos 95, 96

dxiꞌu naga ladxu. lau Le̱ꞌ, ne xe̱dxu Le̱ꞌ: Xcalenuꞌ. Dute̱ xel-laꞌ dxebé gúl-ladxu da güe láꞌanadxu Le̱ꞌ. 3 Naca Xránadxu tu Dios szrente̱, ne naque̱ꞌ Wenná Bea szrente̱ laweꞌ dios caꞌ chee̱ bénneache. 4 Dxenná béꞌene̱ꞌ du gabíꞌi xe̱zr la xu, naga naca situj, ne naga naca sibe chee̱ xiꞌa caꞌ. 5 Dxenná béꞌene̱ꞌ nísadauꞌ da núnqueze Le̱ꞌ, ne cáꞌanqueze xe̱zr la xu da be̱ne̱ꞌ. 6 Le da, gucáꞌana szrendxu Le̱ꞌ, gátadxu sudxúꞌala. Guzú zríbedxu lau Xránadxu, Bénneaꞌ nune̱ꞌ dxiꞌu. 7 Le̱ꞌ naque̱ꞌ Dios chee̱dxu. Nácadxu benneꞌ caꞌ dxuxúequeze̱ꞌ, ne nácadxu ca zrílaꞌdu caꞌ cheé̱queze̱ꞌ. 8 Che dxenle chiꞌe̱ naꞌa zra, quebe gun zideꞌ lázrdaule ca belún xra xrtáule caꞌ naga nazí le na Meriba, ne ca belune̱ꞌ lu zra naꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj naga nazí le na Masah, 9 naga bulucháꞌa xra xrtáule nedaꞌ, ne belune̱ꞌ nedaꞌ da ste̱be lácala beleléꞌene̱ꞌ xúgute̱ da be̱naꞌ. 10 Laweꞌ chua iza beditaj lazraꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ gunníaꞌ: Zaj naque̱ꞌ benneꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ nedaꞌ, ne quebe dxelune̱ꞌ ca da dxuléꞌedaꞌ le̱ꞌ. 11 Chee̱ le̱ naꞌ, dute̱ xel-laꞌ dxezráꞌa chiaꞌ bzetaj cuinaꞌ gunníaꞌ: Quebe xelexúꞌuqueze̱ꞌ naga xelexezíꞌ lazre̱ꞌ nen nedaꞌ. 2 Cheajdxu

1 Le

Salmo 96

gul-la chee̱ Xránadxu tu da cube. Le gul-la chee̱ Xránadxu, leꞌe zrale du gabíꞌi xe̱zr la xu. 2 Le gul-la chee̱ Xránadxu, ne le güe láꞌana La láꞌazxa chie̱ꞌ. Tu zra tu zra le guzén ca naca xel-laꞌ weselá da dxunne̱ꞌ. 3 Le guzén benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ ca naca xel-laꞌ szren chee̱ꞌ, Ne benneꞌ xúgute̱ xe̱zre ca zaj naca xel-laꞌ waca zren nune̱ꞌ. 4 Szrente̱ naca Xránadxu, ne naca chee̱ꞌ güe láꞌanale̱ꞌe̱d xu Le̱ꞌ. Naca chee̱ꞌ gápadxe̱ꞌ xel-laꞌ ba láꞌana ca dios caꞌ chee̱ bénneache, 5 laweꞌ da zaj naca xúgute̱ dios caꞌ bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ. Xránadxu Dios be̱ne̱ꞌ xabáa naꞌ.

Salmos 96, 97

756

6 Zúale̱

Le̱ꞌ da xabáa, ne xel-laꞌ szren. Nazrate̱ xudauꞌ chee̱ꞌ xel-laꞌ waca, ne da xrtante̱. 7 Le güe láꞌana Xránadxu, leꞌe zrale du gabíꞌi xe̱zr la xu. Le güe láꞌana xel-laꞌ szren chee̱ꞌ, ne xel-laꞌ waca chee̱ꞌ. 8 Le gapa ba láꞌana Xránadxu ca da naca chee̱ꞌ siꞌe̱. Le gua da gunézrujle, ne le da chaleꞌaj chee̱ xudauꞌ chee̱ꞌ. 9 Le gucáꞌana szren Xránadxu lu xel-laꞌ xrtante̱ chee̱ da naca láꞌazxa chee̱ꞌ. Le zrebe lau Le̱ꞌ, leꞌe zrale du gabíꞌi xe̱zr la xu. 10 Le xe̱ bénneache xe̱zr la xu: Naca Xránadxu Wenná Bea. Nuzúa chúchue̱ꞌ xe̱zr la xu nigá, naꞌ quebe nu sequeꞌ gutá na. Guchiꞌe̱ chee̱ bénneache ca naca da xrlátaje. 11 Le be, leꞌe, xabáa, ne xe̱zr la xu. Le cuezre xaꞌa, leꞌe, nísadauꞌ, ne bea caꞌ zrale naꞌ. 12 Le be, leꞌe, le̱ꞌe̱ xixreꞌ, ne bea caꞌ zrale naꞌ. Xaga caꞌ zaj dxeꞌ xiꞌa caꞌ welunna schaga lu xel-laꞌ dxebé 13 lau Xránadxu gate xide̱ꞌ. Xide̱ꞌ guchiꞌe̱ chee̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zr la xu. Nna béꞌene̱ꞌ bénneache du gabíꞌi xe̱zr la xu. Nna beꞌe Le̱ꞌ ca naca da xrlátaje, ne ca naca da li.

1 Naca

Salmo 97

Xránadxu Benneꞌ Wenná Bea. Le be, leꞌe zrale xe̱zr la xu. Le be, leꞌe zrale dxuꞌa nísadu caꞌ. 2 Zaj naxechaj beuj, ne da chul-la Le̱ꞌ. Ca naca da li, ne da xrlátaje dxenná beꞌe̱. 3 Cuía lau xiꞌ lau Le̱ꞌ, ne guzezxe na benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. 4 Ca naca xesa caꞌ chee̱ꞌ bulusení na xe̱zr la xu. Dxeléꞌe xe̱zr la xu na, ne dxezrize na. 5 Dxelexuna xiꞌa caꞌ ca da zixre chee̱ bézudauꞌ lau Xránadxu, lau Xrana bénneache zaj zre̱ꞌe̱ du gabíꞌi xe̱zr la xu. 6 Dxuléꞌe xabáa ca naca da xrlátaje chee̱ꞌ, naꞌ dxeleléꞌe bénneache dute̱ xe̱zr la xu ca naca xel-laꞌ szren chee̱ꞌ. 7 Dxal-laꞌ xelexeduéꞌe xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ,

757

Salmos 97, 98

benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ ca zaj naca bedáuꞌ xiaj xaga caꞌ. Xúgute̱ dios chee̱ bénneache caꞌ dxal-laꞌ xuluzú zribe na lau Xránadxu Dios. 8 Belén benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Sión, naꞌ gulebene̱ꞌ. Gulebé benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ Judá, ne̱ chee̱ da guchiꞌu Lueꞌ, Xran. 9 Szrente̱ nacuꞌ Lueꞌ, Xran, laweꞌ dute̱ xe̱zr la xu. Szrendxa nacuꞌ Lueꞌ ca xúgute̱ dios chee̱ bénneache. 10 Leꞌe, núlale nazríꞌile Xránadxu, le cuide da cale̱la. Le̱ꞌ dxuxúe̱ꞌ bénneꞌdu zaj xuꞌe̱ bénneache chee̱ꞌ. Dxuselé̱ꞌ le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Dios. 11 Zuale̱ da dxusení na benneꞌ xrlátaje caꞌ, naꞌ xel-laꞌ dxebé zúale̱ na benneꞌ li lazreꞌ caꞌ. 12 Le be, leꞌe, benneꞌ xrlátaje, lau Xránadxu. Le gusá lázrele ca da nun Dios láꞌazxa, ne le güe láꞌana Le̱ꞌ.

1 Le

Salmo 98

gul-la chee̱ Xránadxu tu da cube laweꞌ da nune̱ꞌ da caꞌ da dxebánedxu. Ne̱ chee̱ xel-laꞌ wal-la chee̱ꞌ, ne xel-laꞌ waca láꞌazxa chee̱ꞌ ba bdinne̱ꞌ. 2 Ba nuzén Xránadxu ca dxune̱ꞌ dxuselé̱ꞌ bénneache. Ba bzenne̱ꞌ bénneache xe̱zr la xu caꞌ ca naca da xrlátaje chee̱ꞌ. 3 Ba nune̱ꞌ ca da guche̱be lazre̱ꞌ chee̱ benneꞌ Israel caꞌ ca naca xel-laꞌ li lazreꞌ chee̱ꞌ, ne xel-laꞌ nazríꞌi zren chee̱ꞌ. Bénneache du gabíꞌi xe̱zr la xu ba beleléꞌene̱ꞌ ca naca da be̱n Dios chee̱dxu. 4 Le gul-la lu xel-laꞌ dxebé lau Xránadxu, leꞌe zrale du gabíꞌi xe̱zr la xu. Le güe láꞌana Le̱ꞌ nen da gúl-lale, ne lu xel-laꞌ dxebé chee̱le le cuezre xaꞌa. 5 Le gul-la da güe láꞌanale Xránadxu. Le gul-la nen da con zríadiꞌi na du caꞌ da quínnele. 6 Le gucuezre luzu da caꞌ dxulucuezre̱ꞌ, ne da dxutíl-lale caꞌ, ne le cuezre xaꞌa lu xel-laꞌ dxebé lau Xránadxu, Wenná Bea chee̱dxu. 7 Le gun schaga nísadauꞌ, ne bea caꞌ zrale naꞌ. Le gul-la, leꞌe, xe̱zr la xu, ne leꞌe zrale naꞌ.

Salmos 98, 99

758

8 Le

capa naꞌle, leꞌe xe̱gu caꞌ. Le gul-la lu xel-laꞌ dxebé, leꞌe, xiꞌa caꞌ, lau Xránadxu 9 laweꞌ da xide̱ꞌ xedajnná béꞌene̱ꞌ xe̱zr la xu nigá. Nna béꞌene̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ du gabíꞌi xe̱zr la xu lu da xrlátaje, ne bénneache dute̱ xe̱zr la xu lu da naca li lazreꞌ.

1 Naca

Salmo 99

Xránadxu Dios Benneꞌ Wenná Bea, naꞌ dxelezrize xúgute̱ bénneache lau Le̱ꞌ. Dxeꞌe̱ lataj blau chee̱ꞌ da zua na láwela querubín caꞌ, naꞌ dxezrúꞌ lu xe̱zr la xu. 2 Szrente̱ naca Xránadxu lu xiꞌa Sión. Naque̱ꞌ szren laweꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu caꞌ. 3 Le güe láꞌana La Xránadxu da naca na szren, ne da dxal-laꞌ zrébedxu. ¡Láꞌazxa naca Le̱ꞌ! 4 Lueꞌ, Wenná Bea szrente̱, nazríꞌinuꞌ da naca xrlátaje. Nuzúa chachuꞌ da naca li lazreꞌ. Ba nunuꞌ da naca xrlátaje, ne da naca li lazreꞌ ládujla zriꞌine zre sua Jacob. 5 Le gucáꞌana szren Xránadxu Dios. Le guzú zríbele lau Le̱ꞌ naga dxeꞌe̱. ¡Láꞌazxa naca Le̱ꞌ! 6 Moisés, ne Aarón gulaque̱ꞌ bxruze chee̱ꞌ caꞌ. Samuel guque̱ꞌ tu benneꞌ bchálajle̱ne̱ꞌ Le̱ꞌ. Gulenné̱ꞌ Xránadxu Dios, naꞌ Le̱ꞌ beche̱be̱ꞌ. 7 Tu lu beuj bza bchálajle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ. Buluzúe̱ꞌ dizraꞌ da gunná béꞌene̱ꞌ, ne da caꞌ bdxixruj beꞌene̱ꞌ le̱ꞌ. 8 Xránantuꞌ

Dios, beche̱buꞌ lau benneꞌ caꞌ. Bléꞌenuꞌ le̱ꞌ nacuꞌ Dios, dxunite lauꞌ chee̱ bénneache, lácala dxudéuꞌ le̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ ne̱ chee̱ dul-la da zaj nabague̱ꞌ. 9 Le gucáꞌana szren Xránadxu Dios. Le guzú zríbele lau Le̱ꞌ lu xiꞌa láꞌazxa chee̱ꞌ, laweꞌ da láꞌazxa naca Xránadxu Dios.

759

1 ¡Le

Salmos 100, 101

Salmo 100

gul-la lau Xránadxu Dios, leꞌe zrale du gabíꞌi xe̱zr la xu! gucáꞌana szren Le̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxebé! ¡Le da lau Le̱ꞌ, dxúl-lale dute̱ xel-laꞌ dxebé! 3 Cabataꞌ gal-la lázrele naca Xránadxu Diósqueze. Le̱ꞌ be̱ne̱ꞌ dxiꞌu, naꞌ nácadxu chee̱ Le̱ꞌ. Nácadxu xe̱zre chee̱ꞌ, ne zrílaꞌdu chee̱ꞌ. 4 Le chuꞌu lataj naga zua xudauꞌ chee̱ꞌ, xe̱le Le̱ꞌ: Xcalenuꞌ, ne chaleꞌaj chee̱ na, güe láꞌanale Le̱ꞌ. Le xe̱ Le̱ꞌ: Xcalenuꞌ, ne le güe láꞌana Le̱ꞌ. 5 Chaweꞌ naca Xránadxu, naꞌ chadía chacanna zua xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ. Xel-laꞌ li lazreꞌ chee̱ꞌ tu súazqueze na chadía chacanna. 2 ¡Le

1 Tu

Salmo 101

gúl-lazquezaꞌ ca naca xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne xel-laꞌ li lazreꞌ chiuꞌ. Tu gúl-lazquezaꞌ chiuꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. 2 Dxaca lazraꞌ gunaꞌ da naca li lazreꞌ. ¿Bátala xiduꞌ gácale̱nuꞌ nedaꞌ? Gunaꞌ da naca du lazreꞌ, ne cáꞌanqueze gunaꞌ caní lu xuꞌu lizraꞌ. 3 Québequeze cuꞌu lazraꞌ gunaꞌ tu da zrinnaj. Dxecuídedaꞌ da dxelún benneꞌ caꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Dios. Québequeze guꞌa lataj xelebigue̱ꞌ naga zuaꞌ nedaꞌ. 4 Gucuasaꞌ lu xichaj lázrdawaꞌ da cale̱la, ne quebe cuꞌu lazraꞌ chee̱ da cale̱la. 5 Guzúaꞌ chaláꞌala benneꞌ dxelenné̱ꞌ bagácheze chee̱ benneꞌ xula. Quebe guꞌa lataj súale̱ nedaꞌ tu benneꞌ dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ, u naque̱ꞌ benneꞌ wenná beꞌe. 6 Leꞌedaꞌ chaweꞌ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ lau Dios, chee̱ xelezré̱ꞌe̱ lawaꞌ nedaꞌ. Tuze benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ du lazreꞌ xelune̱ꞌ zrin chiaꞌ. 7 Quebe guꞌa lataj benneꞌ wecache lan chuꞌe̱ lizraꞌ. Quebe guꞌa lataj tu benneꞌ we̱n lazreꞌ xegáꞌane̱ꞌ naga zuaꞌ. 8 Tu zra tu zra guzría xiꞌa benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu chiaꞌ.

Salmo 102

760

Gucuasaꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj lu xe̱zre chee̱ Xránadxu Dios.

1 Xranaꞌ

Salmo 102

Dios, bene da dxenabaꞌ lauꞌ, ne bze̱ naga da dxuláwizraꞌ Lueꞌ. 2 Quebe gucache lauꞌ lawaꞌ nedaꞌ, laweꞌ da lu da ste̱be zuaꞌ. Bze̱ naga nedaꞌ, ne beché̱beche chiaꞌ gate dxuláwizraꞌ Lueꞌ. 3 Naca xel-laꞌ nabán chiaꞌ ca zren chee̱ xiꞌ da dxexenítete̱. Xuꞌu da la lu zrita chiaꞌ ca tu xiꞌ da dxálale̱ꞌe̱ na. 4 Dxedú lazraꞌ, ne naca lázrdawaꞌ ca tu xixreꞌ da dxecuade, naꞌ québedxa dxenná na gudagu xeta. 5 Laweꞌ da dxebezre wé̱ꞌle̱ꞌa ba nazrítale̱ꞌa. 6 Nacaꞌ ca tu situgún dxedabaꞌ tu lu xe̱zr la xu bizre, ne ca tu bzriu zríabaꞌ laweꞌ tu xuꞌu ze laꞌa. 7 Dxíchajaꞌ bchigala, ne nacaꞌ ca tu bxinne zríabaꞌ túzebaꞌ xrguꞌu sibe. 8 Tu zra tu zra tu dxulucháchale̱zqueze benneꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ. Benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ dxuluchínene̱ꞌ laꞌ nedaꞌ gate nu benneꞌ dxelegúꞌe̱ deꞌ. 9 Lu waláz chee̱ xeta dxawaꞌ de, naꞌ nisa dxebezraꞌ dxechixre na da dxéꞌajaꞌ. 10 Caní dxaca chiaꞌ laweꞌ da dxezraꞌu nedaꞌ, ne dxecuídenuꞌ nedaꞌ. Gucaꞌu nedaꞌ, naꞌ gudxúꞌunuꞌ nedaꞌ. 11 Naca xel-laꞌ nabán chiaꞌ ca tu zrul-la da dxedeze, naꞌ nacaꞌ ca tu xixreꞌ da ba nabizre. 12 Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, tu chíꞌizqueze zuꞌ, naꞌ cheajlesá lazreꞌ xúgute̱ cuen bénneache Lauꞌ. 13 Chasuꞌ, ne xexache lazruꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Sión, laweꞌ da ba bzrin zra xexache lazruꞌ benneꞌ caꞌ. 14 Netuꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, nazríꞌintuꞌ xiaj caꞌ chee̱ xe̱zre naꞌ. Dxéquentuꞌ ziꞌ laweꞌ da ba nabía xi na. 15 Nadxa benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ xelezrebe̱ꞌ lau Lueꞌ, Xran. Xelezrebe xúgute̱ benneꞌ wenná bea chee̱ xe̱zr la xu nigá da xabáa chiuꞌ, 16 gate ba bechisuꞌ xe̱zre Sión, Xran,

761

Salmos 102, 103

ne xeleléꞌequezne̱ꞌ ca naca da xabáa chee̱ na, naꞌ guzé̱ naguꞌ da dxelenaba benneꞌ caꞌ guleaj xíchajuꞌ, ne québedxa guzúꞌ chaláꞌala da dxelataꞌ xuene̱ꞌ Lueꞌ. 18 Xuaj da nigá chee̱ xululaba benneꞌ caꞌ za záꞌaca, naꞌ benneꞌ caꞌ za xelalaj xelúe láꞌane̱ꞌ Xránadxu Dios. 19 Naga zua Xránadxu xabáa gunné̱ꞌe̱. Naga zue̱ꞌ xabáa bléꞌene̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá. 20 Dxeléꞌene̱ꞌ benne̱ꞌ dxelebezre xacheꞌ, benneꞌ zaj xuꞌe̱ lizre xia, naꞌ gusane̱ꞌ benneꞌ caꞌ ba zaj nachugue̱ꞌ chee̱ꞌ xelatie̱ꞌ. 21 Xuluzenne̱ꞌ benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre Sión ca szren naca La Xránadxu Dios, chee̱ xelúe láꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ lu xe̱zre Jerusalén, 22 gate xelezraga bénneache chee̱ xúgute̱ xe̱zre, ne xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu chee̱ xulucáꞌana szrene̱ꞌ Xránadxu Dios. 23 Xránadxu Dios be̱ne̱ꞌ gute niꞌa naꞌa gate ne nacaꞌ cuideꞌ. Xeláteze ca be̱tie̱ꞌ nedaꞌ. 24 Nadxa gunníaꞌ: Dios chiaꞌ, quebe gutiuꞌ nedaꞌ, gate quebe ne gué̱xruaꞌ. Lueꞌ tu chíꞌizqueze zuꞌ. 25 Nédxudaute̱ Lueꞌ bzuꞌ xe̱zr la xu nigá, naꞌ nen naꞌu be̱nuꞌ xabáa. 26 Xelebía xiꞌ da caꞌ, san tu zúazquezuꞌ Lueꞌ. Welexru xúgute̱ da caꞌ ca tu ladxeꞌ. Ca dxuchadxu zra lánadxu tuzruj, caꞌ guchaꞌu da caꞌ, naꞌ xucúbeuꞌ na. 27 Túzqueze ca nacuꞌ Lueꞌ, ne québequeze te chiuꞌ Lueꞌ. 28 Zríꞌinentuꞌ netuꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, xelezrabeꞌ chaweꞌ, naꞌ guzé̱ chúchuquezuꞌ zriꞌine zre súantuꞌ lau Lueꞌ. 17 gate

1 Be̱

Salmo 103

láꞌana Xránadxu Dios, lueꞌ, bénneꞌdu xuꞌa. Be̱ láꞌana Le̱ꞌ láꞌazxa, dute̱ da nacaꞌ. 2 Be̱ láꞌana Xránadxu, lueꞌ, bénneꞌdu xuꞌa, ne quebe gal-la lazruꞌ ca da chaweꞌ da nune̱ꞌ chiuꞌ. 3 Dxunite lawe̱ꞌ chee̱ xúgute̱ dul-la nabagaꞌa. Dxexune̱ꞌ nedaꞌ ca naca xúgute̱ xízrawe̱ꞌ da xuꞌa.

Salmo 103 4 Dxuxúe̱ꞌ

762

nedaꞌ chee̱ quebe gatiaꞌ. Lu xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ, ne xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chee̱ꞌ dxune̱ꞌ chaweꞌ chiaꞌ. 5 Dxuzánle̱ꞌe̱ da chaweꞌ da dxaca chiaꞌ chee̱ xegáꞌanaꞌ benneꞌ cuideꞌ, ne benneꞌ wal-la ca dxaca chee̱ tu bsia. 6 Xránadxu Dios dxuchiꞌe̱ chee̱ da dxaca chee̱ benneꞌ dxeledée̱ꞌ da ba xaꞌ, ne dxucáꞌana chawe̱ꞌ da dxaca chee̱ꞌ. 7 Bléꞌene̱ꞌ Moisés da caꞌ gulúꞌu lazre̱ꞌ gune̱ꞌ, ne be̱ꞌe̱ lataj benneꞌ Israel caꞌ beleléꞌene̱ꞌ da caꞌ be̱ne̱ꞌ. 8 Naca Xránadxu Benneꞌ dxexache lazreꞌ, ne Benneꞌ zriꞌi lazreꞌ. Quebe dxezráꞌazie̱ꞌ, san zrente̱ naca xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ. 9 Quebe nníaqueze̱ꞌ, ne quebe zráꞌaqueze̱ꞌ. 10 Quebe dxudée̱ꞌ dxiꞌu lu da ba xaꞌ ca naca zria da nabágadxu, ne quebe ne guzría xiꞌe̱ dxiꞌu ne̱ chee̱ dul-la da nabágadxu. 11 Ca sibe naca xabáa laweꞌ xe̱zr la xu, caníqueze naca xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ zren chee̱ꞌ nen benneꞌ caꞌ dxelape̱ꞌ Le̱ꞌ ba láꞌana. 12 Ca zituꞌ naca naga dxalaj gubizra, ne naga dxebía na, caníqueze dxucuase̱ꞌ zituꞌ dul-la da nabágadxu. 13 Ca zriꞌi lazreꞌ naca xra bidu caꞌ nen zríꞌinequeze̱ꞌ, caníqueze naca zriꞌi lazreꞌ Xránadxu nen benneꞌ caꞌ dxelape̱ꞌ Le̱ꞌ ba láꞌana. 14 Le̱ꞌ nézene̱ꞌ ca nácadxu lu be̱laꞌ dxen chee̱dxu. Dxajsá lazre̱ꞌ nácadxu xu xrte. 15 Ca naca xel-laꞌ nabán chee̱d xu, nácadxu ca tu xixreꞌ. Dxegúladxu ca tu xiaj xixreꞌ, 16 naꞌ dxedé beꞌ dxua na le̱ na, naꞌ dxexenite na, naꞌ québedxa nu dxeléꞌequeze le̱ na. 17 Ca naca chee̱ benneꞌ caꞌ dxelape̱ꞌ ba láꞌana Xránadxu, zúale̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ benneꞌ caꞌ chadía chacanna, naꞌ xel-laꞌ xrlátaje chee̱ꞌ zúale̱queze na xúgute̱ zriꞌine zre sua benneꞌ caꞌ, 18 benneꞌ caꞌ dxelúnqueze̱ꞌ ca naca xel-laꞌ wezría nune̱ꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ ca zaj naca da nadxixruj beꞌe̱. 19 Nuzúa Xránadxu lataj chee̱ꞌ xabáa naga dxeꞌe̱ dxenná beꞌe̱. Nácaqueze̱ꞌ Wenná Bea laweꞌ xúgute̱ da zaj zua.

763

Salmos 103, 104

20 Le

güe láꞌana Xránadxu, leꞌe, gubáz chee̱ xabáa caꞌ, Nácale benneꞌ wal-la, ne benneꞌ chúchule̱ꞌe̱, naꞌ dxunle ca dxenná Le̱ꞌ, ne dxuzé̱ nágale ca dxe̱ꞌe̱ leꞌe. 21 Le güe láꞌana Xránadxu, leꞌe, dxenná beale xabáa. Nácale we̱n zrin chee̱ꞌ, ne dxunle ca dxaca lazreꞌ Le̱ꞌ. 22 Le güe láꞌana Xránadxu, xúgute̱le leꞌe ba nun Dios leꞌe, zrale xúgute̱ lataj naga dxenná bea Le̱ꞌ. ¡Be̱ láꞌana Xránadxu, lueꞌ, bénneꞌdu xuꞌa!

1 Be̱

Salmo 104

láꞌana Xránadxu Dios, lueꞌ, bénneꞌdu xuꞌa.

¡Xranaꞌ Dios, szrente̱ nacuꞌ Lueꞌ! Nacuꞌ zra lanuꞌ da xabáa, ne da xrtante̱. 2 Dxugacu cuinuꞌ xel-laꞌ naxaníꞌ ca zra lanuꞌ. Dxechiljuꞌ xabáa ca tu xuꞌu ladxeꞌ chiuꞌ. 3 Nunuꞌ lizruꞌ laweꞌ nisa da ze̱ náꞌala. Dxuchínenuꞌ beuj caꞌ ca tu da dxudé xua naga dxeꞌu Lueꞌ, da dxedá na lu beꞌ. 4 Dxuchínenuꞌ beꞌ caꞌ ca gubáz chiuꞌ caꞌ, ne xesa caꞌ ca we̱n zrin chiuꞌ caꞌ. 5 Bzua chuchuꞌ xe̱zr la xu nigá lu lane na, naꞌ quebe nu gaca gutá le̱ na. 6 Bgacuꞌ xe̱zr la xu nigá nen nísadauꞌ ca dxun tu benneꞌ dxacue̱ꞌ zra lane̱ꞌ, naꞌ nisa naꞌ bgacu na xiꞌa caꞌ. 7 Gate gudil-luꞌ nisa naꞌ, naꞌ bzrunnuj na. Bebiga na gate ben na chiꞌu zizraj. 8 Nisa naꞌ bgacu na xiꞌa caꞌ xajxedxé na dxuꞌa xe̱gu caꞌ, lataj caꞌ ba nunuꞌ chee̱ nisa naꞌ. 9 Bzuꞌ naga ze lau cheajsé̱ na, naga québedxa gaca te na, chee̱ québedxa gacu na xe̱zr la xu bizre naꞌ. 10 Dxunuꞌ beaj caꞌ dxelalaj na dxuꞌa xé̱gudu caꞌ, ne xe̱gu caꞌ dxeledé na ládujla xiꞌa caꞌ. 11 Lu xe̱gu caꞌ dxeléꞌaj be̱ xixreꞌ caꞌ nisa, naꞌ dxegúa na xel-laꞌ dxelebile chee̱ burro xixreꞌ caꞌ. 12 Lu xaga zaj nnita dxuꞌa xe̱gu caꞌ zaj zraꞌ béadu caꞌ zaj zua xrila. Dxelúl-labaꞌ ládujla zruze na caꞌ.

Salmo 104 13 Zran

764

xabáa dxesel-luꞌ xiuj da dxaca na lu xiꞌa caꞌ, naꞌ dxezrate̱ xe̱zr la xu naꞌ ca naca da xrlátaje da dxunuꞌ. 14 Dxuseguluꞌ xixreꞌ da dxelagu be̱zre caꞌ, ne xíxreꞌdu caꞌ da dxelagu bénneache, ne da caꞌ dxuluchine bénneache dxelune̱ꞌ xel-laꞌ wagu, 15 ne uva caꞌ da dxelune̱ꞌ xrise uva wal-la da dxuzúa na bénneache caꞌ xel-laꞌ dxelebé, ne olivo caꞌ da dxelune̱ꞌ da za da dxelegúꞌe̱ xíchaje̱ꞌ, ne zruaꞌ da dxelune̱ꞌ xeta chee̱ xelaca bane̱ꞌ. 16 Xaga cedro caꞌ da zaj zua na xiꞌa Líbano dxelezíle̱ꞌe̱ na nisa xiuj. Zaj naca na xaga chee̱ Xránadxu Dios, da caꞌ guza Le̱ꞌ. 17 Lu xaga caꞌ dxuluzría bxínnedu caꞌ xrúꞌunebaꞌ, naꞌ lu zruze na caꞌ zaj zua lizre bxuzeꞌ caꞌ. 18 Zaj zua chivo xiꞌa caꞌ lu xiꞌa zriꞌa caꞌ, naꞌ lu bluaj caꞌ chee̱ xiꞌa caꞌ zaj zua bzrizruꞌ caꞌ. 19 Be̱nuꞌ beuꞌ da dxuléꞌe na tu beuꞌ tu beuꞌ chee̱ iza, naꞌ gubizra núnbea na gate dxal-laꞌ cuía na. 20 Be̱nuꞌ dxe̱la, naꞌ gate bache nachul-la, naꞌ dxeledxúaj be̱ dxe̱la caꞌ. 21 Dxelebezre xaꞌa be̱zre xixreꞌ caꞌ, zaj naubaꞌ be̱ xelágubaꞌ. Dxelílajbaꞌ da nun Dios xelágubaꞌ. 22 Gate dxalaj gubizra, naꞌ dxelexezrinbaꞌ lu bluaj chee̱baꞌ, naga dxelásebaꞌ te zra. 23 Nadxa dxeledxúaj bénneache dxelune̱ꞌ zrin, naꞌ dxelúnqueze̱ꞌ zrin ca dxebía gubizra. 24 Xran, da zante̱ zaj naca da be̱nuꞌ. Dute̱ xel-laꞌ sina chiuꞌ be̱nuꞌ da caꞌ. Nazrate̱ xe̱zr la xu nigá da caꞌ be̱nuꞌ. 25 Naꞌ zua nísadauꞌ, da zriꞌa, ne da laga, naga zaj xuꞌu zánete̱ bea caꞌ, béadu caꞌ, ne be̱ zriꞌa caꞌ. 26 Lu nísadauꞌ naꞌ zaj zraꞌ da dxeledá laweꞌ nísadauꞌ caꞌ. Zua be̱ zriꞌa naꞌ be̱nuꞌ Lueꞌ, nazíꞌ labaꞌ leviatán. 27 Xúgute̱ bea caꞌ dxuluxrén lázrebaꞌ Lueꞌ, chee̱ gunézrujuꞌ da xelágubaꞌ ca zrin chee̱ na. 28 Dxunézrujuꞌ le̱baꞌ, naꞌ dxelecáꞌabaꞌ na. Dxunézrujuꞌ da dxelágubaꞌ, naꞌ dxeléljebaꞌ. 29 Gate quebe dxennáꞌu-baꞌ, naꞌ dxelezrébebaꞌ. Gate dxucuasuꞌ beꞌ dxelecáꞌabaꞌ, naꞌ dxelátebaꞌ, ne dxelexácabaꞌ xu xrte.

765

Salmos 104, 105

30 Gate

dxesel-luꞌ beꞌ chiuꞌ, naꞌ xelexaca banbaꞌ. Dxunézrujuꞌ xel-laꞌ nabán cube chee̱ da caꞌ zaj zua xe̱zr la xu nigá. 31 ¡Chadía chacanna gaca ba Xránadxu Dios! Dxezaca ba lazreꞌ Xránadxu chee̱ da caꞌ ba núnqueze̱ꞌ. 32 Dxenné̱ꞌe̱ xe̱zr la xu nigá, naꞌ dxezrúꞌ na. Dxuté̱ꞌ xiꞌa caꞌ, naꞌ dxeledxúaj na zren. 33 Gúl-laquezaꞌ chee̱ Xránadxu dxácate̱ naꞌ naca banaꞌ. Xúgute̱ zra zúaquezaꞌ nedaꞌ gul-laꞌ da güe láꞌanaꞌ Dios chiaꞌ. 34 Chaweꞌ naca chiaꞌ da caꞌ dxulaba lazraꞌ ca naca chee̱ꞌ, naꞌ dxebéle̱ꞌe̱daꞌ ne̱ chee̱ Xranaꞌ Dios. 35 Welebía xiꞌ benneꞌ dul-la caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu nigá, Naꞌ québedxa cha benneꞌ caꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Dios. ¡Be̱ láꞌana Xránadxu Dios, lueꞌ, bénneꞌdu xuꞌa! ¡Le güe láꞌana Xránadxu!

1 ¡Le

Salmo 105

güe láꞌana Xránadxu Dios! ¡Le gucáꞌana szren La Le̱ꞌ! ¡Le guzén bénneache dute̱ xe̱zr la xu ca naca da nune̱ꞌ! 2 ¡Le gul-la chee̱ꞌ! ¡Le gul-la da güe láꞌanale Le̱ꞌ! ¡Le guchalaj chee̱ da zrente̱ caꞌ da nune̱ꞌ! 3 ¡Le be lu da naca chee̱ꞌ! Xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelapa ba láꞌana Xránadxu dxal-laꞌ xelebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ. 4 Le naba Xránadxu gácale̱ne̱ꞌ leꞌe. Tu zra tu zra le guxrén lazreꞌ Xránadxu Dios. 5-6 Leꞌe, zriꞌine zre sua Abraham, we̱n zrin chee̱ Xránadxu. Leꞌe, zriꞌine zre sua Jacob, bénneaꞌ guqué̱ꞌe̱, Le gusá lazreꞌ xel-laꞌ waca caꞌ, ne da zrente̱ caꞌ da be̱ne̱ꞌ, ne ca naca da bchiꞌe̱ chee̱le. 7 Le̱ꞌ naque̱ꞌ Xránadxu, ne Dios chee̱dxu. Le̱ꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ dute̱ xe̱zr la xu. 8 Lácala te chee̱ chi gaxúa cuen bénneache, québequeze gal-la lazre̱ꞌ da guche̱be lazre̱ꞌ lu xel-laꞌ wezría chee̱ꞌ,

Salmo 105 9 xel-laꞌ

766

wezría naꞌ bé̱nle̱ne̱ꞌ Abraham, da naꞌ bzetaj cuine̱ꞌ guche̱be lazre̱ꞌ chee̱ Isaac, 10 naꞌ bzua chúchue̱ꞌ na ca tu da nadxixruj bea na, da gun Jacob, da gaca na tu xel-laꞌ wezría da zeajlí canna nen benneꞌ Israel caꞌ, 11 da be̱ne̱ꞌ gate naꞌ gunné̱ꞌ: “Chiuꞌ lueꞌ gunnaꞌ xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Canaán caꞌ, da gaca na tu da xudele lu naꞌ zriꞌine zre súale.” 12 Gate naꞌ bábaze zaj naque̱ꞌ gulezré̱ꞌe̱ lu xe̱zr la xu nigá ca benneꞌ zituꞌ caꞌ, 13 ne guledée̱ꞌ tu xe̱zr la xu xetú xe̱zr la xu, ne tu xe̱zre xetú xe̱zre. 14 Quebe be̱ꞌ Dios lataj nu benneꞌ bi gune̱ꞌ chee̱ bénneache chee̱ꞌ, naꞌ ne̱ chee̱ benneꞌ caꞌ gudil-le̱ꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ. 15 Guzre̱ꞌ le̱ꞌ: “Quebe bi gunle chee̱ benneꞌ caꞌ gucáꞌa, ne quebe gunle da cale̱la chee̱ benneꞌ caꞌ dxuluchalaje̱ꞌ waláz chiaꞌ.” 16 Be̱ne̱ꞌ gutaꞌ tu gubinaꞌ lu xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ gudúe̱ꞌ ca naca xeta xelawe̱ꞌ. 17 Gusel-le̱ꞌ tu benneꞌ cuía lawe̱ꞌ lau benneꞌ chie̱ꞌ caꞌ, bénneaꞌ naque̱ꞌ José, bi naꞌ belutie̱ꞌ-beꞌ chee̱ gácabeꞌ we̱n zrin chee̱ benneꞌ zituꞌ. 18 Buluzré̱ꞌe̱ níꞌabeꞌ lu xe̱d xu chee̱ cuaga da be̱x ru na níꞌabeꞌ, gate naꞌ guluꞌe̱-beꞌ lizre xia lu xe̱zr la xu Egipto, 19 ca bzrin zra guca li ca da gunná José dxal-laꞌ gaca. Caní guca, bleꞌe xrtizraꞌ Xránadxu cúnnabeꞌ da li. 20 Nadxa benneꞌ wenná bea chee̱ Egipto gusel-le̱ꞌ nu gusán José naꞌ. Bénneaꞌ dxenná béꞌene̱ꞌ zánete̱ cueꞌ xe̱zr la xu bsane̱ꞌ-beꞌ. 21 Bzue̱ꞌ-beꞌ gácabeꞌ xrana benneꞌ zaj zre̱ꞌe̱ lizre̱ꞌ, ne chee̱ nna beꞌebeꞌ ca naca da xuꞌu lu ne̱ꞌe̱, 22 chee̱ tíl-labeꞌ benneꞌ szren caꞌ chee̱ wenná bea cáte̱ze dxaca lázrebeꞌ, ne chee̱ guzéajniꞌibeꞌ benneꞌ gula chee̱ xe̱zr la xu Egipto chee̱ xelaque̱ꞌ benneꞌ sina. 23 Gudé naꞌ guluꞌe̱ benneꞌ Israel caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, naꞌ guzúa Jacob lu xe̱zr la xu chee̱ zriꞌine zre sua Cam. 24 Gulánle̱ꞌe̱ bénneache chee̱ Xránadxu lu xe̱zr la xu naꞌ,

767

Salmo 105

naꞌ be̱ne̱ꞌ gulaque̱ꞌ wál-ladxa ca benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. Dios lázxdau benneꞌ Egipto caꞌ chee̱ xelecuídene̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ, chee̱ xelegúꞌu lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ da cale̱la chee̱ we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ. 26 Nadxa gusel-le̱ꞌ Moisés, we̱n zrin chee̱ꞌ, lau bénneache chee̱ꞌ caꞌ, ne Aarón, bénneaꞌ guqué̱ꞌe̱. 27 Benneꞌ caní be̱ꞌe̱ Dios lataj belune̱ꞌ xel-laꞌ waca caꞌ chee̱ xabáa, ne xel-laꞌ waca zrente̱ caꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ zriꞌine zre sua Cam. 28 Gusel-la Dios tu da chul-la da bgacu na dute̱ xe̱zr la xu naꞌ, san benneꞌ Egipto caꞌ quebe buluzúe̱ꞌ dizraꞌ da gunná beꞌene̱ꞌ le̱ꞌ. 29 Nadxa be̱ne̱ꞌ bexaca nisa xe̱gu chee̱ benneꞌ caꞌ dxen, ne be̱tie̱ꞌ xúgute̱ bela zaj zrabaꞌ xe̱gu caꞌ. 30 Busezrate̱ꞌ xe̱zr la xu chee̱ꞌ bluzru caꞌ ga bzrinte̱ gulezrabaꞌ xuꞌu lizre benneꞌ wenná bea chee̱ benneꞌ Egipto caꞌ. 31 Gunnaze Dios, naꞌ beleláꞌ zánete̱ beꞌa chee̱ be̱zre, ne beꞌa lase caꞌ dute̱ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ caꞌ. 32 Waláz chee̱ nisa xiuj gusel-le̱ꞌ xiaj bezxeꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ caꞌ, ne xiꞌ da bzezxe na ca naca xe̱zr la xu chee̱ꞌ. 33 Bzria xiꞌe̱ ca zaj naca lba uva chee̱ꞌ, ne ca zaj naca xaga higo chee̱ꞌ, naꞌ bzúzxuje̱ꞌ ca zaj naca xaga zaj ze̱ lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ. 34 Gunnaze̱ꞌ, naꞌ beleláꞌ biche zu caꞌ, da quebe nu sequeꞌ gulaba le̱baꞌ, 35 naꞌ gulágubaꞌ dute̱ xixreꞌ xaꞌa lu xe̱zr la xu chee̱ꞌ, ne gulágubaꞌ dute̱ lina da dxunna xe̱zr la xu naꞌ. 36 Nadxa be̱tie̱ꞌ xúgute̱ bi biu nedxu chee̱ benneꞌ Egipto caꞌ, bi zaj nácabe̱ꞌ bi blau chee̱ꞌ. 37 Bebéaje̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ naꞌ zaj nuꞌe̱ dumí plata, ne dumí oro, naꞌ quebe nu chiláꞌ benneꞌ ládujla le̱ꞌ, benneꞌ quebe chaweꞌ zue̱ꞌ. 38 Gulebé benneꞌ Egipto caꞌ gate beledxúaj benneꞌ caꞌ ga naꞌ, laweꞌ da belezrébele̱ꞌe̱ le̱ꞌ. 39 Bzalaj Dios tu beuj da gulúꞌu na benneꞌ caꞌ zrul-la, ne tu xiꞌ da bsaní na chee̱ꞌ chizrela. 25 Bcha

Salmos 105, 106

768

40 Gulenabe̱ꞌ

Dios, naꞌ gusel-le̱ꞌ chee̱ꞌ btau caꞌ, ne be̱ne̱ꞌ gulélajene̱ꞌ xeta da bdxuaj na xabáa. 41 Gule̱ꞌe̱ tu xiaj xre, naꞌ gulaj nisa da gudé na lu xe̱zr la xu bizre naꞌ ca tu xe̱gu nisa. 42 Caní be̱n Dios laweꞌ da bsa lazre̱ꞌ xrtizre̱ꞌ láꞌazxa da guche̱be lazre̱ꞌ gune̱ꞌ chee̱ Abraham, we̱n zrin chee̱ꞌ. 43 Bebéaje̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, dxelebene̱ꞌ. Lu da ba neza gulezráꞌ benneꞌ caꞌ guqué̱ꞌe̱. 44 Bnézruje̱ꞌ benneꞌ caꞌ xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ xezica caꞌ, naꞌ da belún benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ bexaca na chee̱ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ, 45 chee̱ xulupáꞌane̱ꞌ ca naca xrba chee̱ꞌ caꞌ, ne xelune̱ꞌ ca naca da gunná béꞌene̱ꞌ caꞌ. ¡Gaca ba láꞌazxa Xránadxu Dios!

1 ¡Gaca

Salmo 106

ba láꞌazxa Xránadxu Dios! ¡Le xe̱ Xránadxu Dios: “Xcalenuꞌ!” Caní dxal-laꞌ gunle laweꞌ da naque̱ꞌ xrlátaje, ne laweꞌ da tu chíꞌizqueze dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu. 2 ¿Núzraqueze sequeꞌ guléꞌene̱ꞌ ca naca xel-laꞌ waca zrente̱ caꞌ da nune̱ꞌ Xránadxu? ¿Núzraqueze sequeꞌ güe láꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ ca dxal-laꞌ gundxu? 3 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da xrlátaje, benneꞌ caꞌ tu dxelúnzqueze̱ꞌ da naca xrlátaje. 4 Bsa lazreꞌ chiaꞌ, Xranaꞌ Dios, gate dxunuꞌ da chaweꞌ chee̱ bénneache chiuꞌ. 5 Gudá bselá nedaꞌ chee̱ gaca leꞌedaꞌ da chaweꞌ gunuꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ ba gucaꞌu Lueꞌ, ne chee̱ bedaꞌ gate xelezráꞌ bénneache chiuꞌ lu da ba neza, ne chee̱ béle̱naꞌ bénneache chiuꞌ. 6 Ba be̱ntuꞌ dul-la cáqueze belún xra xrtáuntuꞌ caꞌ. Be̱ntuꞌ da cale̱la, ne be̱ntuꞌ da zrinnaj. 7 Gate gulezráꞌ xra xrtáuntuꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, quebe bululaba lazre̱ꞌ ca naca xel-laꞌ waca caꞌ chee̱ xabáa da be̱nuꞌ. Quebe xeajlesá lazre̱ꞌ ca bexache lázrele̱ꞌu le̱ꞌ. Guledábague̱ꞌ Lueꞌ dxuꞌa nísadauꞌ da nazí le na Xrna.

769 8 Le̱ꞌ

Salmo 106

bselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ chee̱ gaca ba láꞌana La Le̱ꞌ, ne chee̱ guléꞌe lau ca naca xel-laꞌ waca chee̱ꞌ. 9 Gudil-le̱ꞌ nísadauꞌ Xrna naꞌ, naꞌ bebizre na, naꞌ guledé bénneache chee̱ꞌ laduj nísadauꞌ naꞌ lu xu bizre. 10 Bselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu naꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, ne bebéaje̱ꞌ le̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ bulusaca ziꞌe̱ le̱ꞌ. 11 Nadxa nísadauꞌ naꞌ bgacu na benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ le̱ꞌ. Netú benneꞌ caꞌ quebe nu begáꞌana. 12 Nadxa benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ guléajle̱ꞌe̱ dizraꞌ chee̱ꞌ, ne belul-le̱ꞌ da belúe láꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ. 13 Chadí gulal-la lazre̱ꞌ ca da be̱ne̱ꞌ. Quebe gulebeze̱ꞌ ca laꞌ dizraꞌ chee̱ Dios. 14 Gulezá lazre̱ꞌ tu da cale̱la le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj naꞌ, naꞌ buluché̱ꞌe̱ Dios le̱ꞌe̱ xixreꞌ naꞌ. 15 Gudé naꞌ bnezruj Dios ca da gulenabe̱ꞌ, san gusel-le̱ꞌ ládujla le̱ꞌ tu da gute na bal-la benneꞌ caꞌ. 16 Gulaque̱ꞌ xa lazreꞌ chee̱ Moisés naga zaj zre̱ꞌe̱, ne chee̱ Aarón, Bénneaꞌ gucáꞌa Xránadxu Dios. 17 Nadxa bzra xe̱zr la xu naꞌ, ne gude̱be na Datán, ne bgacu na benneꞌ caꞌ zaj de̱ꞌe̱ Abiram. 18 Nadxa guxalaj xiꞌ naga zaj nazraga benneꞌ caꞌ, naꞌ bzezxe na benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 19 Belune̱ꞌ tu bedáuꞌ be̱zre da naca na oro lu xiꞌa Horeb, naꞌ buluzú zribe̱ꞌ lau bedáuꞌ oro naꞌ. 20 Caní bulucáꞌane̱ꞌ Dios, Benneꞌ xabáa, chee̱ xulucáꞌana szrene̱ꞌ tu bedáuꞌ be̱zre, da naca na ca tu be̱zre dxágubaꞌ xixreꞌ. 21 Gulal-la lazre̱ꞌ Dios, Bénneaꞌ bselé̱ꞌ le̱ꞌ, Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ xel-laꞌ waca zrente̱ caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, 22 ne be̱ne̱ꞌ xel-laꞌ waca caꞌ chee̱ xabáa lu xe̱zr la xu chee̱ zriꞌine zre sua Cam, ne da caꞌ buluchebe na dxiꞌu dxuꞌa Nísadauꞌ Xrna. 23 Nadxa guca lazreꞌ Dios guzría xiꞌe̱ bénneache chee̱ꞌ, san Moisés, bénneaꞌ gucáꞌa Dios, bzua cuine̱ꞌ lau Dios chee̱ guzúa zrie̱ꞌ xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ Dios, naꞌ be̱ne̱ꞌ quebe guzría xiꞌ Dios benneꞌ caꞌ. 24 Buluzúe̱ꞌ chaláꞌala xe̱zr la xu xrtante̱ da gunezruj Dios le̱ꞌ, ne quebe guléajle̱ꞌe̱ dizraꞌ chee̱ꞌ. 25 Tu gulenné̱zqueze̱ꞌ chee̱ Dios lu xuꞌu xide chee̱ꞌ caꞌ, ne quebe buluzé̱ nague̱ꞌ da gunná Xránadxu Dios.

Salmo 106 26 Chee̱

770

le̱ naꞌ bzetaj cuine̱ꞌ gunné̱ꞌ ca da gune̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ. Gunné̱ꞌ gune̱ꞌ xelate benneꞌ caꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj naꞌ, 27 ne gusiꞌe̱ bénneache chee̱ꞌ lu xel-laꞌ stuꞌ lau benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, ne guse dínnaje̱ꞌ le̱ꞌ ládujla benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ. 28 Nadxa belune̱ꞌ tuze benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szrene̱ꞌ bedáuꞌ xia nazí le na Baal-peor, ne gulawe̱ꞌ béadu caꞌ belútie̱ꞌ lau dios gate caꞌ. 29 Buluche̱ꞌe̱ Dios ne̱ chee̱ da belune̱ꞌ, naꞌ guxalaj tu xízrawe̱ꞌ zren da be̱te na benneꞌ zan benneꞌ caꞌ. 30 Nadxa guxasa Finees, ne be̱tie̱ꞌ bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ dul-la, naꞌ guleza xízrawe̱ꞌ zren naꞌ. 31 Da naꞌ be̱n Finees guzíꞌ Dios ca tu da dxucáꞌana xrlátaje na bénneaꞌ, da guléꞌe lawe na lau xúgute̱ cuen bénneache caꞌ. 32 Cáꞌanqueze buluché̱ꞌe̱ Dios dxuꞌa beaj nisa nazí le na Meriba, naꞌ guca da cale̱la chee̱ Moisés ne̱ chee̱ benneꞌ caꞌ, 33 laweꞌ da ne̱ chee̱ da belune̱ꞌ guca Moisés xichaj zraꞌa, naꞌ bexúbete̱ Moisés da gunné̱ꞌ. 34 Gate guluꞌe̱ lu xe̱zr la xu nigá quebe buluzría xiꞌe̱ bénneache zaj nite̱ꞌ ga naꞌ. Caní guca, quebe belune̱ꞌ ca da guzre Dios le̱ꞌ xelune̱ꞌ. 35 Gulaque̱ꞌ tuze benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, ne bulusé̱die̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ xelune̱ꞌ ca dxelún benneꞌ caꞌ, 36 naꞌ bulucáꞌana szrene̱ꞌ bedáuꞌ xia xaga caꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, da naꞌ be̱n na bxrinnaj Dios bénneache chee̱ꞌ. 37 Belútie̱ꞌ zríꞌine̱ꞌ bi biu, ne bi nuꞌula chee̱ꞌ lau bedáuꞌ chee̱ da xriwe̱ꞌ caꞌ, 38 ne bululálaje̱ꞌ dxen chee̱ bi dxéꞌenedu caꞌ, bi quebe zaj nunbeꞌ dul-la, da naca na dxen chee̱ zríꞌine̱ꞌ bi biu, ne bi nuꞌula, bi caꞌ belútie̱ꞌ lau bedáuꞌ xia xaga caꞌ chee̱ bénneache Canaán, naꞌ guca sban xe̱zr la xu naꞌ ne̱ chee̱ dxen chee̱ bidu caꞌ. 39 Da caꞌ belune̱ꞌ be̱n na le̱ꞌ sban, naꞌ gulebéaj xíchaje̱ꞌ Dios lu da belune̱ꞌ. 40 Chee̱ le̱ naꞌ bzráꞌale̱ꞌe̱ Dios bénneache chee̱ꞌ, naꞌ gucuídene̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj naca chee̱ꞌ.

771

Salmos 106, 107

41 Nadxa

bdee̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu naꞌ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelecuide bénneache chee̱ Dios gulenná béꞌene̱ꞌ le̱ꞌ. 42 Benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ le̱ꞌ bulusaca ziꞌe̱ bénneache chee̱ Dios, ne buluxrínnaje̱ꞌ le̱ꞌ lu xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ. 43 Zánete̱ lasa Dios bselé̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ caꞌ, san guledábague̱ꞌ ca da bsízrene̱ꞌ le̱ꞌ, naꞌ gulape̱ꞌ xel-laꞌ stuꞌ laweꞌ da belune̱ꞌ da cale̱la. 44 Lácala caní belune̱ꞌ, gate gulezré̱ꞌe̱ lu da ste̱be, Dios gunné̱ꞌe̱ ca da dxelezaque̱ꞌ, ne benne̱ꞌ ca da bululáwizre̱ꞌ Le̱ꞌ, 45 naꞌ xeajsá lazre̱ꞌ xel-laꞌ wezría da bé̱nle̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌ bexíaje lazre̱ꞌ chee̱ xel-laꞌ dxezráꞌa chee̱ꞌ laweꞌ da nácale̱ꞌe̱ benneꞌ dxexache lazreꞌ. 46 Cáꞌanqueze be̱ne̱ꞌ belexache lazreꞌ benneꞌ caꞌ benneꞌ caꞌ guleché̱ꞌe̱ le̱ꞌ ca benneꞌ zaj nadaꞌu. 47 ¡Bselá netuꞌ, Xránantuꞌ, nacuꞌ Dios chee̱ntuꞌ! ¡Becáꞌa netuꞌ ládujla benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, chee̱ güe láꞌanantuꞌ Lauꞌ láꞌazxa, ne chee̱ béle̱ꞌe̱ntuꞌ lu da dxúl-lantuꞌ chiuꞌ! 48 Cháwedauꞌ naca Xránadxu, Bénneaꞌ naque̱ꞌ Dios chee̱ benneꞌ Israel caꞌ nédxudaute̱, ne chadía chacanna. Xúgute̱ bénneache dxal-laꞌ xelenné̱ꞌ: ¡Caꞌan gaca na! ¡Gaca ba láꞌazxa Xránadxu Dios!

1 ¡Le

Salmo 107

güe láꞌana Xránadxu, Benneꞌ xrlátaje! ¡Chadía chacanna naque̱ꞌ Benneꞌ zriꞌi lazreꞌ! 2 Da nigá dxal-laꞌ xelenná benneꞌ caꞌ ba naxáꞌawe Xránadxu le̱ꞌ, benneꞌ caꞌ bselé̱ꞌ lu naꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. 3 Beche̱ꞌe̱ le̱ꞌ naga gulezráꞌ benneꞌ xe̱zr la xu zituꞌ caꞌ, da zaj zua naga dxalaj gubizra, ne naga dxebía na, ne naga zaꞌ beꞌ zaga, ne naga dxedé gubizra beuꞌ zaga caꞌ. 4 Bal-la

benneꞌ caꞌ guledé̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ naga quebe bi neza zua, ne quebe belezrelne̱ꞌ xe̱zre naga xelezúe̱ꞌ. 5 Guledune̱ꞌ, ne gulebílene̱ꞌ,

Salmo 107

772

ne québedxa bi gulebeza lazre̱ꞌ. lu da dxelezaque̱ꞌ gulenné̱ꞌ Xránadxu, naꞌ bselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu da dxelezaque̱ꞌ. 7 Naꞌ buzre̱ꞌe̱ le̱ꞌ tu neza li, chee̱ chjaque̱ꞌ tu xe̱zre naga xelezúe̱ꞌ. 8 Dxal-laꞌ xelúe láꞌane̱ꞌ Xránadxu laweꞌ da bexache lazreꞌ Xránadxu le̱ꞌ, ne laweꞌ da be̱ne̱ꞌ chee̱ꞌ da caꞌ da dxebánedxu. 9 Dxuxíꞌaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelebile lazreꞌ, ne dxugawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeledún nen da chaweꞌ chee̱ꞌ. 6 Nadxa

10 Bal-la

benneꞌ caní gulezúe̱ꞌ lu da chul-la, ne lu da ste̱be chee̱ xel-laꞌ gute. Gulaque̱ꞌ ca benneꞌ zaj xuꞌe̱ lizre xia, ne zaj nadxéaj du xia, ne dxeledée̱ꞌ ba xaꞌ, 11 laweꞌ da guledábague̱ꞌ xrtizraꞌ Xránadxu, ne buluzúe̱ꞌ chaláꞌala da bzéajniꞌi Dios zrente̱ le̱ꞌ. 12 Belexedú lazre̱ꞌ lu zrin zíꞌite̱ da dxelune̱ꞌ. Xeleajcházie̱ꞌ zran xua da zaj nuꞌe̱, ne quebe nu chiláꞌ gácale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ. 13 Nadxa lu da dxelezaque̱ꞌ gulenné̱ꞌ Xránadxu, naꞌ bselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu da dxelezaque̱ꞌ. 14 Nadxa bebéaje̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu da chul-la ne lu da ste̱be chee̱ xel-laꞌ gute, ne bzúzruje̱ꞌ du xia caꞌ da zaj nadxéaje̱ꞌ. 15 Dxal-laꞌ xelúe láꞌane̱ꞌ Xránadxu laweꞌ da bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ, ne laweꞌ da be̱ne̱ꞌ chee̱ꞌ da caꞌ da dxebánedxu. 16 Bchínnaje̱ꞌ dxa xuꞌu caꞌ zaj naca na xia gache, ne bzúzruje̱ꞌ xia caꞌ da zaj naxechaj na benneꞌ caꞌ. 17 Bal-la

benneꞌ caꞌ gulaque̱ꞌ benneꞌ xala, ne guledée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ ne̱ chee̱ dul-la da zaj nabagueꞌ, ne ne̱ chee̱ da zrinnaj caꞌ da belune̱ꞌ. 18 Belexegútene̱ꞌ da dxeléꞌaj dxelawe̱ꞌ, naꞌ xáteze ca gulátie̱ꞌ. 19 Nadxa lu da dxelezaque̱ꞌ gulenné̱ꞌ Xránadxu, naꞌ bselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu da dxelezaque̱ꞌ. 20 Gusel-le̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ bexune̱ꞌ le̱ꞌ, ne bselé̱ꞌ le̱ꞌ lu xel-laꞌ gute. 21 Dxal-laꞌ xelúe láꞌane̱ꞌ Xránadxu laweꞌ da bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ,

773

Salmo 107

ne laweꞌ da be̱ne̱ꞌ chee̱ꞌ da caꞌ da dxebánedxu. xelé̱ꞌe̱ Le̱ꞌ: Xcalenuꞌ. Dxal-laꞌ xelúꞌe̱ da xulunézruje̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ lu xel-laꞌ dxelebé chee̱ꞌ dxal-laꞌ xelúl-le̱ꞌ, ne xuluzenne̱ꞌ bénneache ca zaj naca da nune̱ꞌ.

22 Dxal-laꞌ

23 Bal-la

benneꞌ caꞌ guledée̱ꞌ lu nísadauꞌ lu da zren caꞌ da dxedá laweꞌ nísadauꞌ. Beleziꞌe̱ dumí zren lu zrin dxelune̱ꞌ lu nísadauꞌ. 24 Beleléꞌene̱ꞌ ca naca da caꞌ dxun Xránadxu, da caꞌ dxune̱ꞌ lu nísadauꞌ da zaj naca na da dxebánedxu. 25 Gunné̱ze̱ꞌ, naꞌ guzú lau dxaca beꞌ bdunuꞌ, naꞌ gulasa xeajxruza zren lu nísadauꞌ. 26 Belegüén da dxedá laweꞌ nísadauꞌ caꞌ ca lu xiꞌa zriꞌa da naca na nísadauꞌ, naꞌ belexexetaj na lu da situj laweꞌ nísadauꞌ naꞌ. 27 Gulechégüe̱ꞌ, ne xeajleté̱ꞌ ni xeajleté̱ꞌ naꞌ ca benneꞌ dxelezuzre, naꞌ guca dácheze ca da zaj nusé̱die̱ꞌ. 28 Nadxa lu da dxelezaque̱ꞌ gulenné̱ꞌ Xránadxu, naꞌ bselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu da dxelezaque̱ꞌ. 29 Bzua zrie̱ꞌ beꞌ bdunuꞌ naꞌ da dxaca na, ne gulezúa zri xeajxruza chee̱ nísadauꞌ naꞌ. 30 Gulebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ laweꞌ da zaj zua zri xeajxruza caꞌ, naꞌ guché̱ꞌe̱ Dios le̱ꞌ cháwedauꞌ naga zjaque̱ꞌ. 31 Dxal-laꞌ xelúe láꞌane̱ꞌ Xránadxu laweꞌ da bexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ, ne laweꞌ da be̱ne̱ꞌ chee̱ꞌ da caꞌ da dxebánedxu. 32 Dxal-laꞌ xuluzenne̱ꞌ ca naca xel-laꞌ szren chee̱ꞌ naga zaj nazraga bénneache chee̱ꞌ, ne xelúe láꞌane̱ꞌ Le̱ꞌ naga zaj nazraga benneꞌ gula caꞌ, benneꞌ dxelenná beꞌe̱. 33 Be̱n Xránadxu gulebizre xe̱gu nisa caꞌ, ne busúꞌaje̱ꞌ beaj nisa caꞌ. 34 Xu xaꞌa bexune̱ꞌ na xu bizre, ne̱ chee̱ da cale̱la da belún benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ. 35 Naga naca xu bizre bexune̱ꞌ na xu nisa, naꞌ xu xiaj bexune̱ꞌ na naga dxalaj nisa. 36 Bzre̱ꞌe̱ ga naꞌ benneꞌ caꞌ benneꞌ dxeledún, naꞌ belune̱ꞌ tu xe̱zre naga xelezúe̱ꞌ. 37 Gulaze̱ꞌ xe̱zr la xu naꞌ, naꞌ belexaze̱ꞌ lba uva caꞌ,

Salmos 107, 108

774

naꞌ belexezíꞌle̱ꞌe̱ lina chee̱ na. da chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ gulánle̱ꞌe̱ bidu chee̱ꞌ caꞌ, ne quebe be̱ꞌe̱ lataj xelelase ca zaj naca be̱ xixreꞌ chee̱ꞌ caꞌ. 39 Gate buludé benneꞌ dxelenná bea benneꞌ caꞌ lu xel-laꞌ ziꞌ, ne bulusaca ziꞌe̱ le̱ꞌ, ne gulenná béꞌedxene̱ꞌ le̱ꞌ, ne belune̱ꞌ le̱ꞌ da cale̱la, ne buludée̱ꞌ le̱ꞌ lu da ba xaꞌ, 40 bcaꞌana ditaj Dios benneꞌ xíchaje̱ caꞌ, ne be̱ne̱ꞌ guledée̱ꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj naga quebe bi neza de̱. 41 Bselé̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ lu da ziꞌ da xaꞌ da dxeledée̱ꞌ, ne bzánle̱ꞌe̱ zriꞌine benneꞌ caꞌ ca dxelán zrilaꞌ caꞌ. 42 Gate dxeleléꞌe benneꞌ xrlátaje caꞌ da caní, naꞌ dxelebéle̱ꞌe̱ne̱ꞌ, naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la quebe bi gaca xelenné̱ꞌ. 43 Benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ sina dxal-laꞌ xulaba lazre̱ꞌ ca zaj naca da caní, ne dxal-laꞌ xelexúnbeꞌe̱ ca naca xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ Xránadxu. 38 Be̱ne̱ꞌ

Salmo 108

1 Ba

zúate̱queze lázrdawaꞌ, Dios, chee̱ gúl-laquezaꞌ da güe láꞌanaꞌ Lueꞌ. Da nigá dxugúꞌu na nedaꞌ lu da ba neza.

2 Bebán

lazreꞌ, bénneꞌdu xuꞌa, naꞌ le xebán lázrele, leꞌe dxínnele da dxúl-lale̱nle, ne da con zríadiꞌi na du. Che zílala cheajsáꞌquezaꞌ.

3 Güe

láꞌanaquezaꞌ Lueꞌ ládujla bénneache chiuꞌ, Xran. Gúl-laquezaꞌ chiuꞌ lau benneꞌ dute̱ xe̱zr la xu, 4 laweꞌ da naca xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ zrendxa ca xabáa, naꞌ da li chiuꞌ naca na zrendxa ca beuj bza caꞌ. 5 Xegáꞌana szrénquezuꞌ xabáa, Dios. Xel-laꞌ szren chiuꞌ sua na laweꞌ dute̱ xe̱zr la xu. 6 Chee̱ xelelá benneꞌ caꞌ nazríꞌiqueznuꞌ Lueꞌ, bselá le̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca chiuꞌ, ne bene chiaꞌ. 7 Lu

lataj láꞌazxa chee̱ꞌ gunná Dios: “Wabéquezdaꞌ nedaꞌ.

775

Salmos 108, 109

Gunnaꞌ late weaj chee̱le xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Siquem caꞌ, ne gudixraꞌ chee̱le xe̱zr la xu de̱ cuite xe̱gu Sucot. 8 Chiaꞌ naca xe̱zr la xu Galaad, ne chiaꞌ naca xe̱zr la xu chee̱ zriꞌine zre sua Manasés. Xe̱zr la xu chee̱ zriꞌine zre sua Efraín naca na ca tu da napa chiꞌi na xíchajaꞌ. Xe̱zr la xu chee̱ zriꞌine zre sua Judá naca na naga dxenná beꞌa. 9 Xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Moab naca na ca tu zrigaꞌ da xuzru nisa gunáꞌa, naꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Edom chuꞌunaꞌ zrelaꞌ gula. Siꞌa ba neza xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Filistea.” 10 ¿Nuzra

che̱ꞌ nedaꞌ chee̱ chuꞌa xe̱zre da naxechaj zeꞌe sibe? ¿Nuzra che̱ꞌ nedaꞌ chee̱ guzétajaꞌ benneꞌ Edom caꞌ? 11 ¿Quegá Lueꞌ naꞌ che̱ꞌu nedaꞌ, Dios. Nacuꞌ Bénneaꞌ bzua netuꞌ chaláꞌala, ne quebe guxéajle̱nuꞌ benneꞌ chee̱ntuꞌ caꞌ, benneꞌ dxjaque̱ꞌ wedil-la, Dios? 12 Gúcale̱ netuꞌ chee̱ séquentuꞌ tíl-lale̱ntuꞌ benneꞌ caꞌ dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ netuꞌ, laweꞌ da naca dácheze xelácale̱ bénneache netuꞌ. 13 Tu zren nen Dios gundxu tu da zrente̱, naꞌ Le̱ꞌ gulague̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeledil-lale̱ne̱ꞌ dxiꞌu.

1 ¡Dios,

Salmo 109

dxue láꞌanaꞌ Lueꞌ! Quebe xegáꞌanuꞌ zrize 2 laweꞌ da dxelenná benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne benneꞌ we̱n lazreꞌ caꞌ chiaꞌ nedaꞌ. Dxelenné̱ꞌ chiaꞌ da naca da we̱n lazreꞌ. 3 Lu xel-laꞌ dxelecuide chee̱ꞌ zaj naxéchaje̱ꞌ nedaꞌ, ne dxelenné̱ꞌ chiaꞌ. Dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ nedaꞌ, ne quebe bi nunaꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ. 4 Lácala bzriꞌidaꞌ benneꞌ caꞌ, naꞌa dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, san nedaꞌ dxenabaꞌ gaca da chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ. 5 Lácala be̱naꞌ nedaꞌ da chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, dxelune̱ꞌ chiaꞌ da cale̱la, ne lácala bzriꞌidaꞌ le̱ꞌ, dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ.

Salmo 109 6 Bzua

776

tu benneꞌ we̱n da zrinnaj chee̱ guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ, ne be̱n sua tu benneꞌ nnie̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ, benneꞌ guzúe̱ꞌ ca naca da cale̱la belún benneꞌ caꞌ. 7 Gate naꞌ zriꞌa chee̱ꞌ, be̱n gaca bea na zaj nabague̱ꞌ zria. Bleꞌe da xelenabe̱ꞌ lauꞌ ca tu dul-la da dxelune̱ꞌ. 8 Bzache zra xelaca ban benneꞌ caꞌ, ne be̱n xelúꞌu xezicaꞌ benneꞌ waláz chee̱ꞌ. 9 Bcaꞌana zríꞌine̱ꞌ caꞌ bidauꞌ we̱ze̱be, ne xelaca zruꞌule̱ꞌ nuꞌula tuze caꞌ. 10 Be̱n xelaca zríꞌine̱ꞌ bi dxeledaze chee̱ xelenábabeꞌ gunaꞌ, ne be̱n xelezrélebeꞌ xeta xelágubeꞌ zituꞌ naga zaj zua lízrebeꞌ da zaj naxinnaj. 11 Be̱n xelúꞌu da caꞌ zaj nape̱ꞌ lu naꞌ bénneꞌ caꞌ bulusane̱ꞌ le̱ꞌ dumí. Be̱n xelexúa benneꞌ zituꞌ caꞌ da caꞌ zaj nune̱ꞌ. 12 Be̱n quebe nu zrel-la benneꞌ xexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ, ne quebe nu benneꞌ zrel-la xexache lazre̱ꞌ bidauꞌ we̱ze̱be chee̱ꞌ caꞌ. 13 Be̱n xelebía xiꞌ zriꞌine zre sua benneꞌ caꞌ, ne québedxa nu chaꞌ zriꞌine zre sue̱ꞌ, siꞌ le̱ꞌ ca zaj naziꞌi la benneꞌ caꞌ. 14 Bsa lazreꞌ ca da cale̱la da belún xra xrtawe̱ꞌ, Xran, ne quebe xusuluꞌ dul-la da gulún xrne̱ꞌe̱ caꞌ. 15 Tu chíꞌizqueze bsa lazreꞌ ca da cale̱la da zaj nune̱ꞌ. Québedxa cheajsá lazruꞌ benneꞌ caꞌ 16 laweꞌ da quebe xeleajsá lazre̱ꞌ xelexache lazre̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ caꞌ, san bulusaca ziꞌe̱ benneꞌ baxacheꞌ caꞌ, benneꞌ dxelexázrjene̱ꞌ, ne benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ, naꞌ belútie̱ꞌ bénneꞌdu caꞌ. 17 Beledánene̱ꞌ da dxugúꞌu na deꞌ, naꞌ da caníze guca na chee̱ꞌ. Quebe gulaca lazre̱ꞌ xelenabe̱ꞌ gaca chaweꞌ chee̱ bénneache, naꞌ da chaweꞌ bebiga na naga zaj zue̱ꞌ. 18 Deꞌ da gulegúꞌe̱ bénneache guca na ca tu da gulacu cuine̱ꞌ, naꞌ guxúꞌu na le̱ꞌe̱ ca nisa guléꞌaje̱ꞌ, ne guxúꞌu na zrita chee̱ꞌ ca da za. 19 Tu chíꞌizqueze be̱n gaca na chee̱ꞌ ca xicha da dxelácue̱ꞌ, ne gaca na ca tu xpádxue̱ꞌ dxuluchela le̱ꞌe̱. 20 Gaca da nigá da quizruj Xránadxu Dios benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ cale̱la chiaꞌ,

777

Salmos 109, 110

ne da quízruje̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la, ne dxelenné̱ꞌ cale̱la chee̱ bénneꞌdu xuꞌa. 21 Xranaꞌ Dios, be̱n culuén chiaꞌ chee̱ xegáꞌanaꞌ xrlátaje lauꞌ. Bselá nedaꞌ laweꞌ da dxexache lázrele̱ꞌu bénneache, 22 ne laweꞌ da dxezaca ziꞌa, ne dxexázrjedaꞌ, ne dxeque ziꞌ lázrdawaꞌ. 23 Dxedé chiaꞌ ca dxedé chee̱ tu zrul-la gate dxebía gubizra. Dxaca chiaꞌ ca dxaca chee̱ biche xuaj gate dxua beꞌ le̱baꞌ. 24 Dxelate zribaꞌ laweꞌ da dxunaꞌ gubasa, ne nazrítale̱ꞌa laweꞌ da quebe bi dxawaꞌ. 25 Nacaꞌ ca tu da dxulucáꞌana dítaje̱ꞌ. Dxelenné̱ꞌe̱ nedaꞌ, ne dxelún le̱ꞌ chiaꞌ, dxulutá xíchaje̱ꞌ. 26 Gúcale̱ nedaꞌ, Xranaꞌ Dios. Bselá nedaꞌ laweꞌ da dxexache lazruꞌ bénneache. 27 Be̱n xeleque beꞌene̱ꞌ Luéꞌqueze dxácale̱nuꞌ nedaꞌ. Luéꞌqueze, Xranaꞌ Dios, ba nunuꞌ da nigá. 28 Dxeleguꞌe̱ nedaꞌ deꞌ, san be̱n Lueꞌ gaca chaweꞌ chiaꞌ. Guxasa, be̱n xelexeduéꞌe benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, san be̱n bedaꞌ nedaꞌ. 29 Be̱n xelezráꞌ lu xel-laꞌ stuꞌ benneꞌ caꞌ dxelenné̱ꞌ da cale̱la chiaꞌ. Be̱n xeleque zréajene̱ꞌ tu chíꞌizqueze. 30 Du

lazraꞌ gúl-laquezaꞌ da güe láꞌanale̱ꞌa Xránadxu Dios. Ládujla benneꞌ zan caꞌ güe láꞌanaꞌ Le̱ꞌ. 31 Le̱ꞌ zue̱ꞌ cuita xabe̱la chee̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ chee̱ guselé̱ꞌ bénneꞌdu zaj xuꞌe̱ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxuluchiꞌe̱ chee̱ꞌ.

1 Xránadxu

Salmo 110

Dios guzre̱ꞌ Xranaꞌ: “Gudxéꞌe chaláꞌa xabe̱la chiaꞌ cadxa zrin zra gunaꞌ ga benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ xuluzúa zribe̱ꞌ lauꞌ.” 2 Naga zuꞌ Sión, gun Xránadxu zriluj xel-laꞌ dxenná bea chiuꞌ. Dxenné̱ꞌ: “Gunná beꞌe benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ. 3 Lu zra gate tíl-lale̱nuꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ, du lázrequeze benneꞌ chiuꞌ caꞌ chjaque̱ꞌ wedil-la. Ca dxun xrle̱ꞌe̱la chee̱ bálala, dxacu na xiꞌa láꞌazxa,

Salmos 110, 111

778

caníqueze xelaca benneꞌ cuideꞌ chiuꞌ caꞌ, xelelé̱ꞌe̱ naga zuꞌ xelácale̱neꞌ lueꞌ.” 4 Guche̱be lazreꞌ Xránadxu, ne quebe gunítie̱ꞌ xrtizre̱ꞌ, gunné̱ꞌ: “Chadía chacanna nacuꞌ bxruze ca guca bxruze Melquisedec.” 5 Zua Xránadxu chaláꞌa xabe̱la chiuꞌ. Gate zre̱ꞌe̱, naꞌ guzría xiꞌe̱ benneꞌ wenná bea caꞌ. 6 Guchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ dute̱ xe̱zr la xu, naꞌ gutie̱ꞌ zánete̱ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ. Guzría xiꞌe̱ benneꞌ dxelenná beꞌe̱ dute̱ xe̱zr la xu. 7 Xiꞌaj benneꞌ wenná bea nigá nisa xé̱gudu zua na dxuꞌa neza, naꞌ xexape̱ꞌ xel-laꞌ wal-la chee̱ꞌ.

1 Dute̱

Salmo 111

lázrdawaꞌ güe láꞌanaꞌ Xránadxu Dios tu zren nen benneꞌ xrlátaje caꞌ, benneꞌ zaj nazrague̱ꞌ lau Le̱ꞌ. 2 Da zrente̱ zaj naca da caꞌ nun Xránadxu Dios, naꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelezaca ba lázrele̱ne̱ꞌ da nune̱ꞌ, ne dxelaca lazre̱ꞌ xeleléꞌene̱ꞌ na. 3 Da xabáa, ne da xrtante̱ zaj naca da dxune̱ꞌ Le̱ꞌ, ne tu chíꞌizqueze zua da xrlátaje chee̱ꞌ. 4 Dxune̱ꞌ dxeajsá lázredxu ca naca xel-laꞌ waca zrente̱ da dxune̱ꞌ. Xránadxu Dios naque̱ꞌ zren lazreꞌ, ne dxexache lazre̱ꞌ bénneache. 5 Dxugawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ. Tu chíꞌizqueze dxeajsá lazre̱ꞌ xel-laꞌ wezría da nune̱ꞌ. 6 Bléꞌene̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ caꞌ ca naca xel-laꞌ waca chee̱ da caꞌ be̱ne̱ꞌ. Dxunézruje̱ꞌ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ da zaj napa benneꞌ xezica xe̱zr la xu caꞌ. 7 Li lazreꞌ, ne xrlátaje zaj naca da caꞌ dxune̱ꞌ. Li lazreꞌ zaj naca xúgute̱ da bdxixruj be̱ꞌe̱. 8 Tu chíꞌizqueze, ne chadía chacanna zaj zua da caꞌ bdxíxruje̱ꞌ. Lu da li, ne lu da li lazreꞌ nune̱ꞌ ca zaj naca na. 9 Gusel-le̱ꞌ tu benneꞌ weselá chee̱ guselé̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ. Tu chíꞌizqueze nadxixruj beꞌe̱ xel-laꞌ wezría chee̱ꞌ. Láꞌazxa, ne tu da zrébedxu naca La Le̱ꞌ.

779

Salmos 111, 112

10 Chee̱

su laudxu gácadxu sina, dxun na ba xen zrébedxu Xránadxu Dios. Dxeléajniꞌi xanneꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ ca zaj naca da nadxíxruje̱ꞌ. Tu chíꞌizqueze dxal-laꞌ güe láꞌanadxu Le̱ꞌ.

1 Ba

Salmo 112

neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ dxezrebe̱ꞌ Xránadxu Dios, ne ca zaj naca da bdxixruj be̱ꞌe̱ dxezaca ba lázrele̱ꞌe̱ne̱ꞌ. 2 Zriꞌine zre sua bénneaꞌ xelape̱ꞌ xel-laꞌ dxenná bea lu xe̱zr la xu, naꞌ gaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ xrlátaje caꞌ. 3 Da zan da de̱, ne xel-laꞌ gunníꞌa zaj zra na xuꞌu lizre̱ꞌ, ne tu chíꞌizqueze zua da xrlátaje da dxun bénneaꞌ. 4 Dxusaníꞌ tu xiꞌ lu da chul-la naga zaj zraꞌ benneꞌ li lazreꞌ caꞌ, benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ zren lazreꞌ, ne xrlátaje, ne dxelexache lazre̱ꞌ bénneache. 5 Tu benneꞌ xrlátaje dxexache lazre̱ꞌ bénneache, ne dxusane̱ꞌ le̱ꞌ dumí. Lu da xrlátaje dxenná béꞌene̱ꞌ da zaj xuꞌu lu ne̱ꞌe̱. 6 Chee̱ le̱ naꞌ quebe bi gutá na le̱ꞌ lu lataj naga zue̱ꞌ, naꞌ tu chíꞌizqueze xeajlesá lazre̱ꞌ bénneache caꞌ. 7 Quebe zrebe̱ꞌ gate xenne̱ꞌ dxaca da cale̱la chee̱ da xuꞌu lu ne̱ꞌe̱. Ze̱ chacha lázrdawe̱ꞌ laweꞌ da dxuxrén lazre̱ꞌ Xránadxu Dios. 8 Zua chaweꞌ lázrdawe̱ꞌ, ne quebe bi dxezrebe̱ꞌ, ca zrindxa zra léꞌene̱ꞌ gaca chee̱ benneꞌ caꞌ guledábague̱ꞌ le̱ꞌ ca da dxezá lazre̱ꞌ. 9 Dxisie̱ꞌ da de̱ chee̱ꞌ, ne dxunézruje̱ꞌ da gácale̱ benneꞌ xacheꞌ caꞌ, ne tu chíꞌizqueze zua da xrlátaje da dxune̱ꞌ. Lu da xabáa xegáꞌana szren xel-laꞌ dxenná bea chee̱ꞌ. 10 Waléꞌe benneꞌ we̱n da cale̱la da nigá, naꞌ gueque zréajene̱ꞌ. Gágu xaꞌate̱ lazxe̱ꞌ, ne cueꞌe̱ gunne xue. Xelenite da caꞌ dxelezá lazreꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la.

Salmos 113, 114

1 ¡Leꞌe,

780

Salmo 113

we̱n zrin chee̱ Xránadxu Dios, le güe láꞌana Le̱ꞌ! ¡Le güe láꞌana La Xránadxu Dios! 2 ¡Gaca ba láꞌazxa La Xránadxu Dios, naꞌa zra, ne chadía chacanna! 3 ¡Naga dxalaj gubizra ca zrinte̱ naga dxebía na gaca ba láꞌazxa La Xránadxu Dios! 4 ¡Szrente̱ nagáꞌana Xránadxu Dios laweꞌ dute̱ xe̱zr la xu, naꞌ láwela xabáa dxeꞌ da xabáa chee̱ꞌ! 5 ¿Núzraqueze naca ca naca Xránadxu Dios, Bénneaꞌ dxeꞌe̱ xabáa naꞌla? 6 Dios dxun cuine̱ꞌ dxexruj lazreꞌ chee̱ léꞌene̱ꞌ da de̱ zran xabáa, ne lu xe̱zr la xu. 7 Dios dxechise̱ꞌ benneꞌ xacheꞌ lu xu xrte, ne dxebéaje̱ꞌ benneꞌ baxacheꞌ lu da dxezaca ziꞌe̱, 8 naꞌ dxune̱ꞌ dxelebéꞌ benneꞌ caní ládujla benneꞌ dxelenná beꞌe̱, ládujla benneꞌ caꞌ dxelenná béꞌene̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ. 9 Dxune̱ꞌ zua nuꞌula zue̱ꞌ tuze ládujla zríꞌinequeze̱ꞌ caꞌ, naꞌ dxebé nuꞌula nigá laweꞌ da naque̱ꞌ xrna bi cheé̱queze̱ꞌ. ¡Gaca ba láꞌazxa Xránadxu Dios!

1 Gate

Salmo 114

beledxúaj benneꞌ Israel caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto, beledxúaj zriꞌine zre sua Jacob lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ zituꞌ caꞌ, 2 naꞌ gulaca zriꞌine zre sua Judá ca tu xuꞌu lizre Dios, gulaca benneꞌ Israel caꞌ naga dxenná be̱ꞌe̱. 3 Bleꞌe Nísadauꞌ Xrna da nigá, naꞌ bzrunnuj na, naꞌ gugá xe̱gu Jordán. 4 Gulexrite xiꞌa zriꞌa caꞌ ca dxelexrite chivo caꞌ, naꞌ gulexrite xíꞌadu caꞌ ca dxelexrite chíbudu caꞌ. 5 ¿Bizra guca chiuꞌ, nísadauꞌ, laweꞌ da be̱n na bzrúnnujuꞌ? ¿Bizra guca chiuꞌ, xe̱gu Jordán, laweꞌ da be̱n na gugúꞌ? 6 Leꞌe, xiꞌa zriꞌa caꞌ, ¿Bizr chee̱ naꞌ guxrítele ca dxelexrite chivo caꞌ? Leꞌe, xiꞌadu caꞌ, ¿Bizr chee̱ naꞌ guxrítele ca dxelexrite chíbudu caꞌ?

781

Salmos 114, 115

7 Dxezrize

xe̱zr la xu lau Xránadxu Dios, lau Dios chee̱ Jacob. nigá be̱ne̱ꞌ bexaca xiaj xreꞌ tu beaj nisa, naꞌ bexaca xiaj tu ga dxalaj nisa.

8 Dios

1 Quegá

Salmo 115

netuꞌ, Xran. Quegá cuintuꞌ, san Luéꞌqueze dxal-laꞌ xucáꞌana szrentuꞌ ne̱ chee̱ xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chiuꞌ, ne xel-laꞌ li lazreꞌ chiuꞌ. 2 ¿Bizr chee̱ naꞌ dxun na ba xen xuluche̱be bénneache netuꞌ: “Gazra zua Dios chee̱le?” 3 Dios

chee̱dxu zue̱ꞌ xabáa. Dxune̱ꞌ ca da dxaca lázrequeze̱ꞌ. 4 Dios caꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naca na bedáuꞌ plata, ne bedáuꞌ oro, da nun niꞌa naꞌ bénneache. 5 Zaj zua dxuꞌa na, san quebe dxelenné̱ na. Zaj zua xiaj lau na, san quebe dxeleléꞌe na. 6 Zaj zua naga na, san quebe dxelén na. Zaj zua zrina na, san quebe dxeleléꞌe na. 7 Zaj zua naꞌ na, san quebe bi dxelecáꞌa na. Zaj zua niꞌa na, san quebe dxeledá na. Quebe dxedxuaj chiꞌi na lba na. 8 Ca zaj naca na, zaj naca benneꞌ caꞌ zaj nune̱ꞌ na, ne benneꞌ caꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ na. 9 Le guxrén lazreꞌ Xránadxu, leꞌe, benneꞌ Israel caꞌ. Le̱ꞌ dxácale̱ne̱ꞌ leꞌe, ne dxuxúe̱ꞌ leꞌe. 10 Le guxrén lazreꞌ Xránadxu, leꞌe, bxruze chee̱ Dios, nácale zriꞌine zre sua Aarón. Le̱ꞌ dxácale̱ne̱ꞌ leꞌe, ne dxuxúe̱ꞌ leꞌe. 11 Le guxrén lazreꞌ Xránadxu, leꞌe dxucáꞌana szrenle Le̱ꞌ. Le̱ꞌ dxácale̱ne̱ꞌ leꞌe, ne dxuxúe̱ꞌ leꞌe. 12 Xránadxu dxajsá lazre̱ꞌ dxiꞌu, naꞌ gune̱ꞌ dxiꞌu da chaweꞌ. Gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ benneꞌ Israel caꞌ. Gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ bxruze chee̱ꞌ, zriꞌine zre sua Aarón. 13 Gune̱ꞌ da chaweꞌ chee̱ xúgute̱ benneꞌ dxelape̱ꞌ Le̱ꞌ ba láꞌana, benneꞌ blau caꞌ, ne benneꞌ quebe zaj naque̱ꞌ blau. 14 Gun Xránadxu chan zriꞌinuꞌ caꞌ, ne chan zriꞌine bi biu chiuꞌ caꞌ. 15 Gun Xránadxu da chaweꞌ chiuꞌ.

Salmos 115, 116

782

Naque̱ꞌ Bénneaꞌ be̱n xabáa, ne xe̱zr la xu. tuze Xránadxu naca xabáa, san bnézruje̱ꞌ bénneache xe̱zr la xu. 17 Benneꞌ zaj nate quebe gaca xelúe láꞌane̱ꞌ Xránadxu, ne quebe gaca benneꞌ caꞌ zaj zue̱ꞌ lu xe̱dxu ba. 18 Dxiꞌu, benneꞌ ban, güe láꞌanadxu Xránadxu, naꞌa zra, ne chadía chacanna.

16 Chee̱

¡Le güe láꞌana Xránadxu!

1 ¡Nazríꞌidaꞌ

Salmo 116

Xránadxu Dios laweꞌ da benne̱ꞌ chiꞌa, ne da gunabaꞌ lawe̱ꞌ, 2 ne laweꞌ da bze̱ nague̱ꞌ chiaꞌ! Chee̱ le̱ naꞌ guláwizraꞌ Le̱ꞌ dxácate̱ naca banaꞌ. 3 Guzúaꞌ lu da ste̱be chee̱ xel-laꞌ gute, ne bzrebaꞌ ba zuaꞌ chuꞌa lataj ba xaꞌ. Guzúaꞌ lu da ste̱be, ne guzaca ziꞌa. 4 Nadxa bláwizraꞌ Xránadxu Dios, gunníaꞌ: Xranaꞌ Dios, bselá bénneꞌdu xuꞌa. 5 Cháweꞌle̱ꞌe̱ naca Xránadxu Dios, ne xrlátaje naque̱ꞌ. Aweꞌ, dxexache lazreꞌ Dios chee̱dxu dxiꞌu. 6 Dxuxúe Xránadxu benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ. Gate naꞌ guzúaꞌ lu da ste̱be bselé̱ꞌ nedaꞌ. 7 Be̱n dipa lazreꞌ, bénneꞌdu xuꞌa, laweꞌ da nun Xránadxu da chaweꞌ chiuꞌ. 8 Lueꞌ,

Xran, bseláuꞌ bénneꞌdu xuꞌa lu naꞌ xel-laꞌ gute, chee̱ québedxa cuezre we̱ꞌa, ne chee̱ quebe cheajcháziaꞌ.

9 Taꞌ

lau Xránadxu Dios naga zaj zraꞌ benneꞌ caꞌ zaj naca bane̱ꞌ. 10 Guxéajle̱ꞌa chee̱ꞌ, naꞌ chee̱ le̱ naꞌ bchálajaꞌ, lácala guzaca zíꞌle̱ꞌa. 11 Lu xel-laꞌ dxezrebe chiaꞌ, gunníaꞌ: Zaj naca xúgute̱ bénneache benneꞌ we̱n lazreꞌ caꞌ. 12 ¿Bizra quízrujquezaꞌ Xránadxu Dios chee̱ xúgute̱ da chaweꞌ da be̱ne̱ꞌ chiaꞌ? 13 Siꞌa lu ne̱ꞌe̱ xel-laꞌ weselá,

783

Salmos 116–118

ne guláwizraꞌ Xránadxu Dios. gunaꞌ da caꞌ guche̱be lazraꞌ lau Xránadxu. Gunaꞌ na lau xúgute̱ bénneache chee̱ꞌ. 15 Xránadxu Dios dxeꞌe̱ gunne xue chee̱ bénneache chee̱ꞌ gate dxelátie̱ꞌ. 14 Naꞌa

16 Xranaꞌ

Dios, da li nacaꞌ we̱n zrin chiuꞌ. Nacaꞌ we̱n zrin chiuꞌ, ne zriꞌine nuꞌula we̱n zrin chiuꞌ. Lueꞌ bzúzrujuꞌ da zaj nadxéaj na nedaꞌ. 17 Da güe láꞌanaꞌ Lueꞌ gaca na ca tu béadauꞌ gutiaꞌ lauꞌ, ne gucáꞌana szrenaꞌ Lauꞌ, Xranaꞌ Dios.

18 Lau

Xránadxu Dios gunaꞌ da caꞌ guche̱be lazraꞌ chee̱ꞌ, da gunaꞌ lau xúgute̱ bénneache chee̱ꞌ. 19 Gunaꞌ na chaleꞌaj xuꞌu lizre Xránadxu Dios, da dxeꞌ na luꞌule xe̱zre Jerusalén. ¡Gaca ba láꞌazxa Xránadxu Dios!

1 ¡Le

Salmo 117

güe láꞌana Xránadxu Dios, leꞌe, benneꞌ dute̱ xe̱zr la xu! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, xúgute̱ bénneache, 2 laweꞌ da zrente̱ naca xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ chee̱ꞌ ca nazríꞌine̱ꞌ dxiꞌu, ne chadía chacanna naca xel-laꞌ li lazreꞌ chee̱ꞌ! ¡Le güe láꞌana Xránadxu!

1 ¡Le

Salmo 118

güe láꞌana Xránadxu Dios laweꞌ da naque̱ꞌ xrlátaje, ne laweꞌ da chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 2 Dxal-laꞌ xelenná benneꞌ Israel caꞌ: ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 3 Dxal-laꞌ xelenná zriꞌine zre sua Aarón: ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 4 Dxal-laꞌ xelenná benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Xránadxu Dios: ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 5 Gate naꞌ guzúaꞌ lu da ste̱be bláwizraꞌ Xránadxu Dios,

Salmo 118

784

naꞌ beche̱be Xránadxu, ne bselé̱ꞌ nedaꞌ lu da naꞌ be̱xru na nedaꞌ. 6 Zuale̱ Xránadxu nedaꞌ, naꞌ québequeze zrebaꞌ bi xelún bénneache chiaꞌ nedaꞌ. 7 Zúale̱ Xránadxu nedaꞌ ládujla benneꞌ caꞌ dxelácale̱ne̱ꞌ nedaꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ leꞌedaꞌ cheajlechaze benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ nedaꞌ. 8 Cháweꞌdxa naca guxrén lázredxu Xránadxu Dios quézcala guxrén lázredxu bénneache. 9 Cháweꞌdxa naca guxrén lázredxu Xránadxu Dios quézcala guxrén lázredxu benneꞌ dxelenná beꞌe̱. 10 Gulechaj benneꞌ xúgute̱ cueꞌ xe̱zr la xu nedaꞌ, naꞌ lu La Xránadxu Dios guzría xiꞌa benneꞌ caꞌ. 11 Guléchaje̱ꞌ nedaꞌ, ne buluchídie̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ lu La Xránadxu Dios guzría xiꞌa benneꞌ caꞌ. 12 Guléchaje̱ꞌ nedaꞌ ca dxelún be̱scutucheꞌ, naꞌ guca xel-laꞌ dxelezráꞌa chee̱ꞌ ca tu xiꞌ da dxuzezxe na xixreꞌ xecheꞌ bizre, naꞌ lu La Xránadxu Dios guzría xiꞌa benneꞌ caꞌ. 13 Buluzrigue̱ꞌ nedaꞌ chee̱ cheajcháziaꞌ naꞌ gúcale̱ Xránadxu Dios nedaꞌ. 14 Naca Xránadxu Dios ca tu xuꞌu naga zua chawaꞌ, naꞌ tu gúl-lazquezaꞌ chee̱ꞌ laweꞌ da Lé̱queze̱ꞌ dxuselé̱ꞌ nedaꞌ. 15 Xel-laꞌ dxelebé dxelul-la benneꞌ xrlátaje caꞌ laweꞌ da dxuselá Xránadxu le̱ꞌ. Dute̱ xel-laꞌ waca chee̱ꞌ dxun Xránadxu Dios da zrente̱ caꞌ. 16 Szrente̱ nagáꞌana xel-laꞌ waca zren chee̱ Xránadxu Dios. Da zrente̱ caꞌ dxun xel-laꞌ waca zren chee̱ Xránadxu. 17 Québequeze gatiaꞌ, san gaca banaꞌ, naꞌ guzendaꞌ bénneache ca zaj naca da nun Xránadxu. 18 Bde Xránadxu nedaꞌ lu da ba xaꞌ, san quebe bdee̱ꞌ nedaꞌ lu naꞌ xel-laꞌ gute. 19 Gusalaj

dxa xuꞌu chee̱ chuꞌa naga guchiꞌu chiaꞌ, Xran, naꞌ chuꞌa naꞌ, ne güe láꞌanaꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios.

20 Dxa

xuꞌu nigá naca na chee̱ Xránadxu Dios. Dxa xuꞌu nigá dxelúꞌu benneꞌ xrlátaje caꞌ.

21 Güe

láꞌanaꞌ Lueꞌ, Xran, laweꞌ da bennuꞌ chiaꞌ,

785

Salmos 118, 119

ne bseláuꞌ nedaꞌ lu da guca chiaꞌ. 22 Xiaj

naꞌ da buluzúa benneꞌ we̱n xuꞌu caꞌ chaláꞌala, le̱ naꞌ naca na xiaj blau. 23 Da nigá be̱n Xránadxu, naꞌ naca na tu da dxexebánedxu. 24 Zra nigá naca na zra da be̱n Xránadxu. Béle̱ꞌe̱dxu, ne súadxu lu da ba neza lu zra nigá. 25 Xranaꞌ

Dios, dxataꞌ xuedaꞌ Lueꞌ guseláuꞌ netuꞌ naꞌa. Dxataꞌ xuedaꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ, gunuꞌ chepe ban naꞌa da dxuntuꞌ.

26 Ba

neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ ze̱ꞌe̱ waláz chee̱ Xránadxu Dios. Lu xuꞌu lizre Xránadxu Dios nigá dxenábantuꞌ gaca chaweꞌ chiuꞌ. 27 Xránadxu naque̱ꞌ Dios, ne ba be̱nne̱ꞌ dxiꞌu tu da dxusaní na. Le guchéaj béadu caꞌ gútele lawe̱ꞌ lu luzu cugu chee̱ꞌ.

28 Nacuꞌ

Lueꞌ Dios chiaꞌ, naꞌ güe láꞌanaꞌ Lueꞌ. Dios chiaꞌ, gucáꞌana szrenaꞌ Lueꞌ.

29 ¡Le

güe láꞌana Xránadxu Dios laweꞌ da naque̱ꞌ xrlátaje, ne laweꞌ da chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu!

Salmo 119 Da dxun da bdxixruj beꞌe Dios dxiꞌu 1 Ba

neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ tu dxelúnzqueze̱ꞌ da naca du lazreꞌ, benneꞌ caꞌ tu dxelúnzqueze̱ꞌ ca dxenná da bdxixruj bea Xránadxu Dios. 2 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ tu dxelúnzqueze̱ꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chee̱ꞌ dxiꞌu, naꞌ dute̱ xichaj lázrdawe̱ꞌ dxuluzúe̱ꞌ dizraꞌ chee̱ꞌ. 3 Benneꞌ caní québequeze dxelune̱ꞌ da zrinnaj, benneꞌ caꞌ tu dxelúnzqueze̱ꞌ ca dxenná Dios dxal-laꞌ xelune̱ꞌ. 4 Lueꞌ, Xran, bsízrenuꞌ netuꞌ chee̱ gun xánnentuꞌ ca zaj naca da bdxixruj beꞌu Lueꞌ.

Salmo 119

786

5 Dxaca

lázrele̱ꞌa tu gúnzquezaꞌ ca zaj naca xrba chiuꞌ. 6 Nadxa québequeze xeduéꞌedaꞌ, naꞌ cueꞌa gunne xue gunaꞌ xúgute̱ da bdxixruj beꞌu. 7 Dute̱ xel-laꞌ li lazreꞌ chiaꞌ güe láꞌanaꞌ Lueꞌ gate ba nusé̱diaꞌ da caꞌ nuchiꞌu chee̱ntuꞌ, da zaj naca na xrlátaje. 8 Tu gúnzquezaꞌ ca da dxenná beꞌu. Québequeze cueaj xíchajuꞌ nedaꞌ. Dxal-laꞌ gundxu da gunnáqueze Dios 9 ¿Ájala

gun benneꞌ cuideꞌ gunbeꞌ da naca na xrlátaje? Dxal-laꞌ tu gúnzquezebeꞌ ca dxenná xrtizruꞌ. 10 Dute̱ xichaj lázrdawaꞌ dxunaꞌ ba xuzre gunaꞌ da dxennáuꞌ Lueꞌ. Quebe guꞌu lataj guzúaꞌ chaláꞌala ca da bdxixruj beꞌu. 11 Lu xichaj lázrdawaꞌ tu dxúnzquezaꞌ ca da dxennáuꞌ Lueꞌ chee̱ quebe gunaꞌ dul-la tábagaꞌ Lueꞌ. 12 Ba láꞌazxa nacuꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Bsé̱de nedaꞌ da caꞌ dxenná beꞌu. 13 Nen dxúꞌaquezaꞌ ba bzendaꞌ bénneache ca zaj naca da caꞌ nuchiꞌu chee̱ntuꞌ. 14 Dxebéle̱ꞌe̱dxedaꞌ tu dxúnzquezaꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ, quez ca dxelebé benneꞌ caꞌ dé̱le̱ꞌe̱ xel-laꞌ gunníꞌa chee̱ꞌ. 15 Gulaba lazraꞌ ca zaj naca da bdxixruj beꞌu Lueꞌ, ne nnaꞌ xánniaꞌ ca dxennáuꞌ dxal-laꞌ guntuꞌ. 16 Béle̱ꞌe̱daꞌ gunaꞌ ca da dxenná beꞌu, ne quebe gal-la lazraꞌ ca zaj naca xrtizruꞌ. Dxebéle̱ꞌe̱dxu dxundxu da dxennáqueze Dios 17 Be̱n

gaca chaweꞌ chiaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, naꞌ gaca banaꞌ, ne tu gúnzquezaꞌ ca naca xrtizruꞌ. 18 Gusalaj xiaj lawaꞌ chee̱ nnaꞌa da zrente̱ caꞌ da zaj zua na lu da bdxixruj beꞌu. 19 Nacaꞌ ca tu benneꞌ dxedaze̱ꞌ lu xe̱zr la xu nigá. Be̱n chéajniꞌidaꞌ da dxenná da bdxixruj beꞌu. 20 Dxedú lazraꞌ laweꞌ da tu chíꞌizqueze dxezá lazraꞌ gunaꞌ da caꞌ nuchiꞌu chee̱ntuꞌ. 21 Gudil-luꞌ benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ, benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ,

787

Salmo 119

benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala da bdxixruj beꞌu. guꞌu lataj nu benneꞌ nne̱ꞌ schanniꞌ chiaꞌ, naꞌ quegá gucáꞌana dítaje̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da tu dxúnzquezaꞌ ca dxusé̱denuꞌ netuꞌ. 23 Cáꞌanqueze benneꞌ dxelenná bea caꞌ gulenné̱ꞌ chiaꞌ. Nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, blaba lazraꞌ ca zaj naca xrba chiuꞌ. 24 Dxezaca ba lázrele̱naꞌ da dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ. Dxuluzéajniꞌi na nedaꞌ.

22 Quebe

Dute̱ lázrdaudxu gundxu da dxennáqueze Dios 25 Zua

bénneꞌdu xuꞌa lu da ste̱be chee̱ xel-laꞌ gute. Be̱n dipa xichaj lázrdawaꞌ nen xrtizruꞌ. 26 Bleꞌedaꞌ Lueꞌ ca zaj naca da dxunaꞌ, naꞌ beziꞌu nedaꞌ. Bse̱de nedaꞌ ca zaj naca xrba chiuꞌ. 27 Be̱n chéajniꞌidaꞌ ca gaca gunaꞌ ca bdxixruj beꞌu chee̱ gulaba lazraꞌ ca zaj naca da zrente̱ caꞌ da be̱nuꞌ. 28 Dxedú lazraꞌ laweꞌ da dxewíꞌine lázrele̱ꞌa. Be̱xru chacha nedaꞌ ne̱ chee̱ xrtizruꞌ. 29 Quebe guꞌu lataj gunaꞌ da naca na we̱n lazreꞌ. Lu xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ bse̱de nedaꞌ da bdxixruj beꞌu. 30 Bechugu lazraꞌ gunaꞌ da naca li lazreꞌ, naꞌ dxeꞌa gunne xue gunaꞌ da caꞌ nuchiꞌu chee̱ntuꞌ. 31 Tu dxúnzquezaꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ. Xran, quebe guzúꞌ nedaꞌ lu xel-laꞌ stuꞌ. 32 Tu gúnzquezaꞌ ca bdxixruj beꞌu, gate guzéajniꞌidxenuꞌ nedaꞌ. Dxaca lázredxu chéajniꞌidxu xrtizraꞌ Dios 33 Xran,

bse̱de nedaꞌ chee̱ gunaꞌ ca naca xrba chiuꞌ, naꞌ tu gúnzquezaꞌ ca naca na ca zrindxa zra cheajsé̱ chiaꞌ. 34 Bzéajniꞌi nedaꞌ, naꞌ tu gúnzquezaꞌ da bdxixruj beꞌu, naꞌ dute̱ lázrdawaꞌ gunaꞌ ca naca na. 35 Bleꞌe nedaꞌ chee̱ gunaꞌ da bdxixruj beꞌu, laweꞌ da dxaca lázrequezaꞌ gunaꞌ ca dxenná na. 36 Be̱n sa lazraꞌ gunaꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ, chee̱ quebe gacaꞌ benneꞌ wecude. 37 Quebe guꞌu lataj gucáꞌana szrenaꞌ bedáuꞌ xia xaga caꞌ. Be̱n dipa xichaj lázrdawaꞌ chee̱ gunaꞌ ca dxenná xrtizruꞌ. 38 Be̱n ca dxenná xrtizruꞌ da guche̱be lazruꞌ chiaꞌ nedaꞌ,

Salmo 119

788

we̱n zrin chiuꞌ, chee̱ zrebaꞌ Lueꞌ. chaláꞌala dizraꞌ schanniꞌ da dxelenné̱ꞌ chiaꞌ, da naꞌ dxezrebaꞌ, laweꞌ da xrlátaje zaj naca xrba chiuꞌ. 40 Dxezá lazraꞌ gunaꞌ da bdxixruj beꞌu. Be̱n dipa xichaj lázrdawaꞌ nen da xrlátaje chiuꞌ. 39 Bde

Dxuxrén lázredxu xrtizraꞌ Dios 41 Gudá

xexache lazruꞌ nedaꞌ, Xranaꞌ Dios. Gudá guseláuꞌ nedaꞌ, ca ba guche̱be lazruꞌ gunuꞌ. 42 Beche̱baꞌ lau bénneaꞌ dxusiꞌe̱ nedaꞌ xel-laꞌ stuꞌ, gunníaꞌ: Dxuxrén lazraꞌ xrtizraꞌ Xranaꞌ Dios. 43 Be̱n tu séquezdaꞌ guchálajaꞌ dizraꞌ li lazreꞌ chiuꞌ, laweꞌ da dxebeza lazraꞌ da caꞌ dxuchiꞌu chee̱ntuꞌ. 44 Tu gúnzquezaꞌ ca dxenná da bdxixruj beꞌu. Gunaꞌ na tu chíꞌizqueze, ne chadía chacanna. 45 Láquezaꞌ nedaꞌ laweꞌ da dxeꞌa gunne xue gunaꞌ ca bdxixruj beꞌu. 46 Guchálajquezaꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ lau benneꞌ wenná bea caꞌ, naꞌ québequeze xeduéꞌedaꞌ. 47 Wabéle̱ꞌe̱quezdaꞌ gunaꞌ ca bdxixruj beꞌu, da caꞌ nazríꞌile̱ꞌe̱daꞌ. 48 Dxeche̱be lazraꞌ gunaꞌ ca bdxixruj beꞌu, da nazríꞌidaꞌ, naꞌ gulaba lazraꞌ ca naca xrba chiuꞌ. Tu zúazqueze xrtizraꞌ Dios 49 Bsa

lazreꞌ da guche̱be lazruꞌ chiaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, da naꞌ be̱nuꞌ dxebeza lazraꞌ. 50 Gate naꞌ guzaca ziꞌa, guzúa tu da bexúe zren na nedaꞌ laweꞌ da be̱n dipa xrtizruꞌ xichaj lázrdawaꞌ. 51 Benneꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ belún lale̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ, san québequeze gusanaꞌ da dxenná da bdxixruj beꞌu. 52 Xeajsá lazraꞌ da bchiꞌu chee̱ntuꞌ nédxudaute̱, Xran, naꞌ bexaca zrenaꞌ. 53 Nen dute̱ xel-laꞌ dxezráꞌa guzúaꞌ lu da ste̱be ne̱ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj, benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala da bdxixruj beꞌu. 54 Xrba chiuꞌ caꞌ gulaca na chiaꞌ ca tu da dxul-laꞌ gate naꞌ zuaꞌ tu xe̱zr la xu zituꞌ. 55 Chizrela xeajsá lazraꞌ lauꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, naꞌ tu bénzquezaꞌ ca dxenná da bdxixruj beꞌu.

789

Salmo 119

56 Lu

da ba neza caní guzúaꞌ laweꞌ da tu bé̱nzquezaꞌ ca zaj naca da bdxixruj beꞌu. Dxebedxu dxulábadxu xrtizraꞌ Dios

57 Da

dxezá lazraꞌ nácaquezuꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Ba gunníaꞌ tu gúnzquezaꞌ ca naca xrtizruꞌ. 58 Dute̱ lázrdawaꞌ dxenabaꞌ Lueꞌ xiduꞌ gácale̱nuꞌ nedaꞌ. Bexache lazreꞌ nedaꞌ ca ba gunnáuꞌ gunuꞌ. 59 Gunnáꞌ xanniaꞌ ca zaj naca da dxunaꞌ, naꞌ xecha lasa dxunaꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ. 60 Be̱naꞌ ba xuzre, ne quebe guzredaꞌ chee̱ tu gúnzquezaꞌ ca bdxixruj beꞌu. 61 Xralaj chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la zaj nuchele̱ na nedaꞌ, san quebe ne gal-la lazraꞌ ca dxenná da bdxixruj beꞌu. 62 Dxe̱la dxasaꞌ chee̱ güe láꞌanaꞌ Lueꞌ laweꞌ da xrlátaje zaj naca da caꞌ dxuchiꞌu chee̱ntuꞌ. 63 Nacaꞌ tuze nen xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Lueꞌ, benneꞌ caꞌ tu dxelúnzqueze̱ꞌ da bdxixruj beꞌu. 64 Xranaꞌ Dios, dxezrín dute̱ xe̱zr la xu xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ. Bse̱de nedaꞌ chee̱ gunaꞌ ca dxenná xrba chiuꞌ. Zácale̱ꞌe̱ da wnnáqueze Dios 65 Ba

be̱nuꞌ guca chaweꞌ chiaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ. Xran, be̱nuꞌ na cáte̱ze dxenná xrtizruꞌ. 66 Bse̱de nedaꞌ chee̱ gueque beꞌedaꞌ da naca xrlátaje, ne chee̱ chéajniꞌidaꞌ laweꞌ da dxéajle̱ꞌa da bdxixruj beꞌu. 67 Nédxula ca bzéxrujuꞌ nedaꞌ gudéaꞌ chaláꞌala, naꞌ naꞌa tu dxúnzquezaꞌ ca dxenná xrtizruꞌ. 68 Nacuꞌ xrlátaje, ne dxunuꞌ gaca chaweꞌ chee̱ntuꞌ. Bse̱de nedaꞌ gunaꞌ ca naca xrba chiuꞌ. 69 Benneꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ gulenné̱ꞌ chiaꞌ da we̱n lazreꞌ san dute̱ lázrdawaꞌ tu gúnzquezaꞌ ca bdxixruj beꞌu. 70 Quebe xuꞌu xel-laꞌ dxéajniꞌi lázrdau benneꞌ caꞌ. Nedaꞌ dxezaca ba lázrele̱naꞌ da dxenná da bdxixruj beꞌu. 71 Chaweꞌ naca bzéxrujuꞌ nedaꞌ chee̱ gusé̱diaꞌ gunaꞌ ca naca xrba chiuꞌ. 72 Cháwedxa naca da bdxixruj beꞌu chiaꞌ nedaꞌ

Salmo 119

790

quez ca gaxúa gaxúane dumí oro, ne plata. Cháwele̱ꞌe̱ naca da wnnáqueze Dios 73 Nen

náꞌquezuꞌ be̱nuꞌ nedaꞌ cáte̱ze nacaꞌ. Bzéajniꞌi nedaꞌ chee̱ gusé̱diaꞌ gunaꞌ ca bdxixruj beꞌu. 74 Benneꞌ dxelezrebe̱ꞌ Lueꞌ xeleléꞌene̱ꞌ nedaꞌ. Xelebene̱ꞌ laweꞌ da dxebeza lazraꞌ gaca ca dxenná xrtizruꞌ. 75 Xran, ba nézquezdaꞌ xrlátaje naca da dxuchiꞌu chee̱ntuꞌ, naꞌ lu dute̱ xel-laꞌ li lazreꞌ chiuꞌ bsaca ziꞌu nedaꞌ. 76 Lu dute̱ xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ bexúe zren nedaꞌ cáte̱ze dxenná da guche̱be lazruꞌ chiaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ. 77 Bexache lazreꞌ nedaꞌ chee̱ gaca banaꞌ laweꞌ da dxezaca ba lázrele̱naꞌ da bdxixruj beꞌu. 78 Be̱n xelexeduéꞌe benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuina laweꞌ da gulenné̱ꞌ schanniꞌ chiaꞌ, ne quebe bi benaꞌ chee̱ꞌ. Nedaꞌ gulaba lazraꞌ ca da bdxixruj beꞌu. 79 Be̱n xelexeláꞌ benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Lueꞌ, chee̱ xelenne̱ꞌ chiaꞌ, naꞌ xulusé̱die̱ꞌ da dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ. 80 Be̱n gacaꞌ du lazreꞌ ca naca xrba chiuꞌ chee̱ québequeze xeduéꞌedaꞌ. Gun Dios ca dxenná xrtizre̱ꞌ 81 Zua

bénneꞌdu xuꞌa lu da ste̱be laweꞌ da dxebezaꞌ xiduꞌ guseláuꞌ nedaꞌ, naꞌ dxebeza lazraꞌ gaca ca dxenná xrtizruꞌ. 82 Dxezé̱ bxrinne xiaj lawaꞌ laweꞌ da dxezá lazraꞌ xrtizruꞌ, dxenniaꞌ: ¿Bátaqueze xexúe zrenuꞌ nedaꞌ? 83 Dxebizraꞌ ca tu buzude xide ze̱ na lu zren, san quebe dxal-la lazraꞌ gunaꞌ ca dxenná xrba chiuꞌ. 84 ¿Bal-la zra gaca banaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ? ¿Bátaqueze gudéuꞌ lu da ba xaꞌ benneꞌ caꞌ dxeláu ziꞌ xuzre̱ꞌ nedaꞌ? 85 Benneꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ gule̱ne̱ꞌ tu xe̱dxu naga cheajcháziaꞌ. Québequeze dxelune̱ꞌ ca dxenná da bdxixruj beꞌu. 86 Da líqueze zaj naca xúgute̱ da bdxixruj beꞌu. Gúcale̱ nedaꞌ laweꞌ da dxeláu ziꞌ xuzre̱ꞌ nedaꞌ, ne quebe bi nunaꞌ chee̱ꞌ. 87 Xeláteze la belutie̱ꞌ nedaꞌ,

791

Salmo 119

san quebe ne gusanaꞌ gunaꞌ ca bdxixruj beꞌu. xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ be̱n dipa xichaj lázrdawaꞌ, chee̱ tu gúnzquezaꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ.

88 Lu

Dxéajle̱ꞌdxu xrtizraꞌ Dios 89 Xranaꞌ

Dios, tu chíꞌizqueze zua xrtizruꞌ xabáa naꞌla. 90 Xel-laꞌ li lazreꞌ chiuꞌ sua na chee̱ xúgute̱ bénneache. Lueꞌ bzua chúchuquezuꞌ xe̱zr la xu, naꞌ zúaqueze na. 91 Ne̱ chee̱ da gunnáquezuꞌ zaj nnita xúgute̱ da de̱, naꞌ xúgute̱ da caꞌ dxelún na zrin chiuꞌ. 92 La quebe bezaca ba lázrele̱naꞌ da bdxixruj beꞌu bache benítiaꞌ lu da guzaca ziꞌa. 93 Cabátaqueze gal-la lazraꞌ da bdxixruj beꞌu laweꞌ da ne̱ chee̱ da caꞌ ba btipuꞌ lazraꞌ. 94 Chiuꞌ Lueꞌ nacaꞌ nedaꞌ. Bselá nedaꞌ, laweꞌ da dxunaꞌ ba xuzre gunaꞌ ca bdxixruj beꞌu. 95 Benneꞌ dxelebéaj xichaj Dios gulenné̱ꞌe̱ nedaꞌ chee̱ xuluzría xiꞌe̱ nedaꞌ, san nedaꞌ dxulaba lazraꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ. 96 Dxeléꞌequezdaꞌ dxeajsé̱ chee̱ xúgute̱ da de̱ lu xe̱zr la xu, san da bdxixruj beꞌu Lueꞌ québequeze cheajsé̱ chee̱ na. Dxaca lázredxu gúnbeadxu xrtizraꞌ Dios 97 Dios,

nazríꞌile̱ꞌe̱daꞌ da bdxixruj beꞌu. Du zra dxulaba lazraꞌ ca naca na. 98 Ne̱ chee̱ da bdxixruj beꞌu nunuꞌ nácadxaꞌ sina ca benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da tu zúale̱zqueze da bdxixruj beꞌu nedaꞌ. 99 Dxéajniꞌidxedaꞌ ca benneꞌ caꞌ dxulusé̱dene̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da dxulaba lazraꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ nedaꞌ. 100 Ba guxéajniꞌidxedaꞌ ca benneꞌ gula caꞌ laweꞌ da tu dxúnzquezaꞌ ca dxenná da bdxixruj beꞌu. 101 Be̱naꞌ ba xuzre quebe bi da cale̱la gunaꞌ chee̱ tu gúnzquezaꞌ ca dxenná xrtizruꞌ. 102 Quebe bsanaꞌ dxunaꞌ da caꞌ nuchiꞌu chee̱ntuꞌ laweꞌ da Luéꞌqueze bsé̱denuꞌ nedaꞌ. 103 Xrtizruꞌ naca na ca tu da zíxrele̱ꞌe̱ lu dxuꞌa. Nácadxa na zixre ca bzrínaꞌdauꞌ lu dxuꞌa.

Salmo 119

792

104 Ne̱

chee̱ da bdxixruj beꞌu nacaꞌ benneꞌ sina. Chee̱ le̱ naꞌ dxecuídedaꞌ xúgute̱ da we̱n lazreꞌ. Xrtizraꞌ Dios dxuzéajniꞌi na dxiꞌu

105 Ca

tu xiꞌ naca xrtizruꞌ naga dxedáꞌ, da dxusení na neza xuꞌa. 106 Bzétajaꞌ Dios, ne guche̱be lazraꞌ tu gúnzquezaꞌ ca nuchiꞌu chee̱ntuꞌ da naca na xrlátaje. 107 Dxezaca zíꞌle̱ꞌa. Xranaꞌ Dios, btipa lazraꞌ cáte̱ze guche̱be lazruꞌ gunuꞌ. 108 Xranaꞌ Dios, dxataꞌ xuedaꞌ Lueꞌ siꞌu da dxue láꞌanaꞌ Lueꞌ, ne gusé̱denuꞌ nedaꞌ gunaꞌ ca nuchiꞌu chee̱ntuꞌ. 109 Tu zúazquezaꞌ lu da ste̱be chee̱ xel-laꞌ gute, san québequeze ne gal-la lazraꞌ gunaꞌ ca bdxixruj beꞌu. 110 Benneꞌ dxelebéaj xichaj Dios buluzale̱ꞌ xralaj da que̱la na nedaꞌ san nedaꞌ quebe bsanaꞌ dxunaꞌ ca bdxixruj beꞌu. 111 Ba gucáꞌa da dxuse̱de xrtizruꞌ nedaꞌ chee̱ gaca na da gápaquezaꞌ chadía chacanna laweꞌ da zaj naca xrtizruꞌ da dxezaca ba lázrele̱ꞌa. 112 Zúate̱queze lázrdawaꞌ gunaꞌ ca zaj naca xrba chiuꞌ tu chíꞌizqueze, ca zrindxa zra cheajsé̱ chiaꞌ. Bexácadxu chaweꞌ ne̱ chee̱ xrtizraꞌ Xránadxu 113 Dxecuídedaꞌ

benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ láweze da xrlátaje, san nazríꞌidaꞌ da dxenná da bdxixruj beꞌu. 114 Nacuꞌ Lueꞌ ca tu xuꞌu naga zua chawaꞌ, ne ca tu da dxucuꞌuj na nedaꞌ, laweꞌ da dxebeza lazraꞌ gaca na ca dxenná xrtizruꞌ. 115 Le gucuasa naga zuaꞌ, leꞌe, benneꞌ we̱n da cale̱la, laweꞌ da tu gúnzquezaꞌ ca bdxixruj bea Dios chiaꞌ. 116 Bze̱ chacha nedaꞌ cáte̱ze dxenná xrtizruꞌ, naꞌ gaca banaꞌ, ne quebe xeduéꞌedaꞌ chee̱ da naꞌ dxebeza lazraꞌ. 117 Bze̱ chacha nedaꞌ, naꞌ laꞌ, ne tu xezaca ba lázrezquezaꞌ ca naca xrba chiuꞌ. 118 Bchuchu bléajuꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ bulusane̱ꞌ ca naca xrba chiuꞌ laweꞌ da we̱n lazreꞌ naca xel-laꞌ sina chee̱ benneꞌ caꞌ. 119 Ca be̱be bzria xiꞌu xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Lueꞌ lu xe̱zr la xu nigá.

793

Salmo 119

Chee̱ le̱ naꞌ nazríꞌidaꞌ da dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ. be̱laꞌ dxen chiaꞌ laweꞌ da dxezrebaꞌ Lueꞌ, ne dxezrebaꞌ da dxuchiꞌu chee̱ntuꞌ da naca na xrlátaje.

120 Dxezrize

Dxal-laꞌ gundxu ca dxenná xrtizraꞌ Xránadxu 121 Ba

be̱naꞌ ca da nuchiꞌu chee̱ntuꞌ, ne ca naca da xrlátaje. Quebe gudéuꞌ nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxuluchínene̱ꞌ nedaꞌ. 122 Guche̱be lazreꞌ chiaꞌ gunuꞌ gaca chaweꞌ chiaꞌ. Quebe guꞌu lataj benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ xuluchínene̱ꞌ nedaꞌ xadía. 123 Guzé̱ bxrinne xiaj lawaꞌ laweꞌ da dxebezaꞌ xiduꞌ guseláuꞌ nedaꞌ, ne guchiꞌu chee̱ntuꞌ ca dxenná xrtizruꞌ. 124 Dute̱ xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ be̱n gaca chaweꞌ chiaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, ne bse̱de nedaꞌ gunaꞌ ca naca xrba chiuꞌ. 125 Nacaꞌ we̱n zrin chiuꞌ. Bzéajniꞌi nedaꞌ chee̱ gúnbeꞌa da dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ. 126 Xranaꞌ Dios, ba bzrin zra bi gunuꞌ, laweꞌ da ba buluzúe̱ꞌ chaláꞌala da bdxixruj beꞌu. 127 Chee̱ le̱ naꞌ nedaꞌ nazríꞌidxedaꞌ da bdxixruj beꞌu Lueꞌ quézcala oro, ne quézcala galega oro. 128 Chee̱ le̱ naꞌ dxéquedaꞌ zaj nácadxa li lazreꞌ da bdxixruj beꞌu ca xúgute̱ da de̱, naꞌ dxecuídedaꞌ xúgute̱ da zaj naca na da we̱n lazreꞌ. Dxaca lázredxu gundxu ca dxenná xrtizraꞌ Dios 129 Dxebánentuꞌ

ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ. Chee̱ le̱ naꞌ du lazraꞌ tu dxúnzquezaꞌ ca dxenná na. 130 Gate nu dxuzájlaꞌa ca naca xrtizruꞌ, dxusaní na. Dxun na dxeléajniꞌi benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ. 131 Guxá dxuꞌa, ne gucáꞌa lazraꞌ laweꞌ da dxezá lazraꞌ gúnbeꞌa da bdxixruj beꞌu. 132 Gunnáꞌ nedaꞌ, ne bexache lazreꞌ nedaꞌ, ca tu dxúnzquezuꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ Lueꞌ. 133 Be̱n tu gúnzquezaꞌ ca dxenná xrtizruꞌ, ne quebe guꞌu lataj da zrinnaj nna beꞌe na nedaꞌ. 134 Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ xichaj zraꞌa caꞌ, naꞌ tu gúnzquezaꞌ ca dxenná da bdxixruj beꞌu. 135 Be̱n gaca chaweꞌ chiaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ,

Salmo 119

794

ne bse̱de nedaꞌ gunaꞌ ca zaj naca xrba chiuꞌ caꞌ. gudxezraꞌ guca na ca tu xe̱gu nisa laweꞌ da quebe dxelún bénneache ca bdxixruj beꞌu.

136 Nisa

Da li naca da dxenná Xránadxu 137 Xranaꞌ

Dios, xrlátaje nacuꞌ Lueꞌ, ne li lazreꞌ naca ca dxuchiꞌu chee̱ntuꞌ. 138 Da dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ, da naꞌ bzuꞌ lu naꞌntuꞌ, naca na da li, ne da li lazreꞌ. 139 Dxedú lazraꞌ laweꞌ da dxéꞌle̱ꞌa gunne xue laweꞌ da gulal-la lazreꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ ca zaj naca xrtizruꞌ. 140 Du lázrele̱ꞌe̱ naca xrtizruꞌ, naꞌ nazríꞌidaꞌ nedaꞌ na, nacaꞌ we̱n zrin chiuꞌ. 141 Dxexruj lazreꞌ nacaꞌ, naꞌ dxuluzúe̱ꞌ nedaꞌ chaláꞌala, naꞌ quebe ne gal-la lazraꞌ da bdxixruj beꞌu. 142 Tu chíꞌizqueze zua da dxuchiꞌu chee̱ntuꞌ, naꞌ da li naca da bdxixruj beꞌu. 143 Da dxezaca ziꞌa, ne da ste̱be zuaꞌ zaj nuchuchuj na nedaꞌ, san dxezaca ba lázrele̱naꞌ da bdxixruj beꞌu. 144 Tu chíꞌizqueze naca li lazreꞌ da dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ. Bzéajniꞌi nedaꞌ, naꞌ gaca banaꞌ. Dxal-laꞌ gulaba lázredxu da gunná Dios 145 Dute̱

lázrdawaꞌ dxuláwizraꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Be̱n gaca chaweꞌ chiaꞌ, naꞌ tu gúnzquezaꞌ ca dxenná xrba chiuꞌ. 146 Dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Bselá nedaꞌ, naꞌ tu gúnzquezaꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ. 147 Bálala dxasaꞌ, naꞌ dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Dxebeza lazraꞌ gaca ca dxenná xrtizruꞌ. 148 Dxennáꞌazaꞌ bedú xe̱la, chee̱ gulaba lazraꞌ da bdxixruj beꞌu. 149 Dute̱ xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ bene chiꞌa. Xranaꞌ Dios, da bchiꞌu chee̱ntuꞌ btipa lazraꞌ. 150 Benneꞌ dxeláu ziꞌ xuzre̱ꞌ nedaꞌ ba zaj zre̱ꞌe̱ xelune̱ꞌ chiaꞌ da cale̱la. Zaj nusane̱ꞌ da dxenná da bdxixruj beꞌu. 151 Xranaꞌ Dios, zuꞌ Lueꞌ gagu naga zuaꞌ, ne da li zaj naca xúgute̱ da bdxixruj beꞌu.

795

Salmo 119

152 Gate

nate ba núnbeꞌa da dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ, da naꞌ nuzúꞌ chee̱ntuꞌ tu chíꞌizqueze. Da gunná Dios dxuzéajniꞌi dxiꞌu

153 Gunnáꞌ

xque ca dxezaca ziꞌa, ne bselá nedaꞌ laweꞌ da quebe ne gal-la lazraꞌ da dxenná da bdxixruj beꞌu. 154 Beche̱be waláz chiaꞌ, ne bexaꞌu nedaꞌ. Btipa lazraꞌ nen xrtizruꞌ. 155 Sté̱bele̱ꞌe̱ naca xelelá benneꞌ caꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Lueꞌ, Dios, laweꞌ da quebe dxelebéꞌe̱ gunne xue xelune̱ꞌ ca naca xrba chiuꞌ. 156 Xranaꞌ Dios, dxexache lázrele̱ꞌu bénneache chiuꞌ. Btipa lazraꞌ cáte̱ze dxenná xrtizruꞌ gunuꞌ. 157 Zánete̱ zaj naca benneꞌ caꞌ zaj nau ziꞌ xuzre̱ꞌ nedaꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, san quebe ne gusanaꞌ dxunaꞌ ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ. 158 Bleꞌedaꞌ benneꞌ caꞌ dxelún lazre̱ꞌ, naꞌ dxegútedaꞌ benneꞌ caꞌ laweꞌ da quebe dxelune̱ꞌ ca dxenná xrtizruꞌ. 159 Gunnáꞌxque, Xran, ca nazríꞌidaꞌ da bdxixruj beꞌu. Dute̱ xel-laꞌ dxexache lazreꞌ chiuꞌ, btipa lazraꞌ. 160 Da líqueze zaj naca xúgute̱ xrtizruꞌ, ne tu chíꞌizqueze zaj naca da dxuchiꞌu chee̱ntuꞌ lu da xrlátaje chiuꞌ. Da gunná Dios dxutipa lázredxu 161 Benneꞌ

caꞌ dxelenná beꞌe̱ dxeláu ziꞌ xuzre̱ꞌ nedaꞌ naꞌ quebe bi nunaꞌ chee̱ꞌ. Dute̱ lázrdawaꞌ dxezrebaꞌ ca zaj naca xrtizruꞌ. 162 Dxebéle̱ꞌe̱daꞌ lu da dxenná xrtizruꞌ ca dxebé bénneaꞌ dxezrél-lene̱ꞌ tu xel-laꞌ gunníꞌa zrente̱. 163 Dxecuídedaꞌ, ne dxegútedaꞌ da we̱n lazreꞌ. Nazríꞌidaꞌ da dxenná da bdxixruj beꞌu. 164 Gazre lasa tu zra dxue láꞌanaꞌ Lueꞌ laweꞌ da xrlátaje naca ca dxuchiꞌu chee̱ntuꞌ. 165 Dxelebeza zri lázrele̱ꞌe̱ benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ da bdxixruj beꞌu, naꞌ quebe bi de̱ da gun na cheajlecházie̱ꞌ. 166 Xranaꞌ Dios, dxebezaꞌ Lueꞌ xiduꞌ guseláuꞌ nedaꞌ, ne tu dxúnzquezaꞌ ca naca da bdxixruj beꞌu.

Salmos 119, 120

796

167 Dute̱

lázrdawaꞌ tu dxúnzquezaꞌ da dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ, ne nazríꞌile̱ꞌe̱daꞌ ca naca na. 168 Tu dxúnzquezaꞌ ca naca da bdxixruj beꞌu, ne ca dxuse̱de dizraꞌ chiuꞌ netuꞌ laweꞌ da dxeléꞌequeznuꞌ xúgute̱ da dxunaꞌ. Dxebéle̱ꞌe̱le̱dxu xrtizraꞌ Dios 169 Xranaꞌ

Dios, bene da dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Bzéajniꞌi nedaꞌ ca dxenná xrtizruꞌ gunuꞌ. 170 Bene da dxenabaꞌ lau Lueꞌ. Bselá nedaꞌ ca dxenná xrtizruꞌ gunuꞌ. 171 Tu güe láꞌanazquezaꞌ Lueꞌ, Xran, gate ba nusé̱denuꞌ nedaꞌ gunaꞌ ca naca xrba chiuꞌ. 172 Tu guchálajzquezaꞌ ca naca xrtizruꞌ laweꞌ da xrlátaje naca ca dxenná beꞌenuꞌ netuꞌ. 173 Guzúate̱queze gácale̱nuꞌ nedaꞌ laweꞌ da dxunaꞌ ba xuzre gunaꞌ ca bdxixruj beꞌu. 174 Dxezá lazraꞌ guseláuꞌ nedaꞌ, Xranaꞌ Dios. Dxezaca ba lázrele̱naꞌ da bdxixruj beꞌu. 175 Be̱n gaca banaꞌ, naꞌ güe láꞌanaꞌ Lueꞌ, naꞌ da dxuchiꞌu chiaꞌ xelácale̱ na nedaꞌ. 176 Gudéaꞌ chaláꞌala ca dxedá tu zrilaꞌ nanítebaꞌ. Bexilaj nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, laweꞌ da quebe ne gal-la lazraꞌ da bdxixruj beꞌu.

1 Gate

Salmo 120

guzúaꞌ lu da ste̱be bláwizraꞌ Xránadxu Dios, naꞌ Le̱ꞌ gúcale̱ne̱ꞌ nedaꞌ.

2 Bselá

nedaꞌ, Xranaꞌ Dios, lu naꞌ benneꞌ we̱n lazreꞌ caꞌ, ne lu naꞌ benneꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱ caꞌ.

3 ¿Bizra

gunna Dios leꞌe, benneꞌ dxelezí xe̱ꞌe̱? ¿Bizra da ba neza gaca na chee̱le gate gudée̱ꞌ leꞌe lu da ziꞌ da xaꞌ? 4 Gudée̱ꞌ leꞌe lu naꞌ benneꞌ caꞌ xuludé̱ꞌe̱ leꞌe xaga nalá xécheꞌze, ne xuluzríe̱ꞌ leꞌe xiꞌ galaj.

797

Salmos 120–122

5 Edxugúa

nedaꞌ. Dxaca chiaꞌ ca zúaquezaꞌ ládujla benneꞌ Mesec, ne ca zuaꞌ tu lu xuꞌu xide chee̱ benneꞌ Cedar. 6 Da zrente̱ ba guzúaꞌ ládujla benneꞌ caní dxuluzúe̱ꞌ chaláꞌala xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ. 7 Nedaꞌ dxezá lazraꞌ gataꞌ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ. Gate dxuchálajaꞌ chee̱n, dxeledíl-lale̱ benneꞌ caꞌ nedaꞌ.

1 Chisa

Salmo 121

xíchajaꞌ nnaꞌa da dxelún bénneache lu xiꞌa caꞌ. ¿Gazra zaꞌ da gácale̱ na nedaꞌ? 2 Da gácale̱ na nedaꞌ zaꞌ lu naꞌ Xránadxu Dios, Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ xabáa, ne xe̱zr la xu. 3 Quebe guꞌe̱ lataj cheajcháziuꞌ. Quebe gase Bénneaꞌ dxuxúequeze̱ꞌ lueꞌ. 4 Gunnáꞌ xque, quebe te bchigala chee̱ Bénneaꞌ. Québequeze gase Bénneaꞌ dxuxúequeze̱ꞌ benneꞌ Israel ca. 5 Xránadxu Dios dxucúꞌuje̱ꞌ lueꞌ. Xránadxu Dios zue̱ꞌ cuituꞌ xabe̱la dxeguꞌe̱ lueꞌ zrul-la. 6 Quebe guzezxe gubizra lueꞌ te zra, ne quebe bi gune beuꞌ lueꞌ chizrela. 7 Xranuꞌ Dios guxúequeze̱ꞌ lueꞌ chee̱ quebe bi da cale̱la gaca na chiuꞌ. Guxúequeze̱ꞌ bénneꞌdu xuꞌu. 8 Xránadxu Dios guxúequeze̱ꞌ lueꞌ gate dxedxúajuꞌ, ne gate dxexúꞌu, naꞌa zra, ne chadía chacanna.

1 Gubéle̱naꞌ

Salmo 122

benneꞌ caꞌ gulé̱ꞌe̱ nedaꞌ: “Chéajdxu xuꞌu lizre Xránadxu Dios.” 2 Naꞌa zúadxu nigá, ze̱ntuꞌ dxa xuꞌu zeꞌe da naxechaj lueꞌ, xe̱zre Jerusalén. 3 Jerusalén naca na tu xe̱zre da belexune̱ꞌ, naꞌ naca na xrtante̱, ne dxéꞌle̱ꞌe̱ na cháwedauꞌ. 4 Lu xe̱zre naꞌ zjaca xúgute̱ cuen bénneache zaj de̱ꞌe̱ Xránadxu Dios. Dxelune̱ꞌ ca dxenná dizraꞌ da guzre Dios benneꞌ Israel caꞌ, chee̱ xelúe láꞌane̱ꞌ La Xránadxu Dios.

Salmos 122–124

798

5 Lu

xe̱zre naꞌ zaj dxeꞌ benneꞌ caꞌ dxuluchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, naga zaj dxeꞌ benneꞌ xrtia David, benneꞌ caꞌ dxelenná beꞌe̱. 6 Le naba lau Dios gataꞌ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ lu xe̱zre Jerusalén, chee̱ xelepe ban da dxelún benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ xe̱zre naꞌ. 7 Dxenábantuꞌ Dios sua xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ luꞌule zeꞌe da naxechaj na lueꞌ, Jerusalén, ne chee̱ xelezráꞌ chaweꞌ benneꞌ zaj xuꞌe̱ xuꞌu zren chiuꞌ. 8 Nazríꞌidaꞌ le saꞌ ljwezraꞌ, ne bi ljwezraꞌ caꞌ, naꞌ dxenníaꞌ: Gataꞌ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ chiuꞌ, xe̱zre Jerusalén. 9 Laweꞌ da nazríꞌidaꞌ xuꞌu lizre Xránadxu Dios dxunaꞌ ba xuzre gaca chaweꞌ chiuꞌ.

1 Chisa

Salmo 123

xíchajaꞌ nnaꞌa naga zuꞌ, Xran, naga zuꞌ Lueꞌ, zuꞌ xabáa naꞌla. 2 Ca dxun tu bi we̱n zrin dxennáꞌabeꞌ bi nna xránabeꞌ, ne ca dxun nuꞌula we̱n zrin dxennáꞌabeꞌ bi nna nuꞌula xránabeꞌ, caní dxennáꞌadxu bi nna Xránadxu Dios ca zrindxa zra xexache lazre̱ꞌ chee̱dxu. 3 Bexache lazreꞌ chee̱ntuꞌ, Xránantuꞌ Dios. Bexache lazreꞌ chee̱ntuꞌ, laweꞌ da dxedú lázrentuꞌ laweꞌ da dxulucáꞌana ditaj bénneache netuꞌ. 4 Dxedú lázrentuꞌ laweꞌ da dxelún lala benneꞌ gunníꞌa caꞌ chee̱ntuꞌ, ne dxulucáꞌana ditaj netuꞌ, benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ.

1 Chela

Salmo 124

ca gúcale̱ Xránadxu Dios dxiꞌu. Caní dxal-laꞌ xelenná benneꞌ Israel caꞌ naꞌa. 2 Chela ca gúcale̱ Xránadxu Dios dxiꞌu gate guledíl-lale̱ benneꞌ caꞌ dxiꞌu, 3 naꞌ buluzría xiꞌte̱ꞌ dxiꞌu lu dute̱ xel-laꞌ dxelezráꞌa zrente̱ chee̱ꞌ,

799

Salmos 124–126

4 ne

guca chee̱dxu ca dxaca chee̱ benneꞌ dxugacu nísadauꞌ le̱ꞌ, da naꞌ gute na le̱ꞌ. 5 Chela guca caní chee̱d xu, naꞌ bé̱tete̱ da naꞌ dxiꞌu. 6 Dxal-laꞌ xe̱d xu Xránadxu Dios; Xcalenuꞌ, laweꞌ da quebe be̱ꞌe̱ lataj benneꞌ caꞌ xuluzría xiꞌe̱ dxiꞌu. 7 Beladxu ca dxelá tu bxinne lu xixruj chee̱ benneꞌ wezén bxinne. Bzria xiꞌ Xránadxu xel-laꞌ dxenná bea chee̱ benneꞌ caꞌ, naꞌ beladxu. 8 Naca Xránadxu Dios Bénneaꞌ dxácale̱ne̱ꞌ dxiꞌu, Bénneaꞌ bé̱nqueze̱ꞌ xabáa, ne xe̱zr la xu.

1 Benneꞌ

Salmo 125

caꞌ dxuluxrén lazreꞌ Xránadxu Dios zaj naque̱ꞌ ca xiꞌa Sión, da quebe nu sequeꞌ gutá, san tu chíꞌizqueze zua chacha na. 2 Ca zaj zua xiꞌa caꞌ da zaj naxechaj na Jerusalén, zua Xránadxu Dios, dxuxúequeze̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ naꞌa zra, ne chadía chacanna. 3 Quegá tu chíꞌizqueze xelenná bea benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ xrlátaje caꞌ, chee̱ quebe xelaca benneꞌ xrlátaje caꞌ tuze nen benneꞌ we̱n da zrinnaj caꞌ. 4 Xranaꞌ Dios, be̱n gaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ xrlátaje caꞌ, ne chee̱ benneꞌ caꞌ zaj naque̱ꞌ li lazreꞌ. 5 Benneꞌ caꞌ dxelebéaj xichaj Dios chee̱ xelune̱ꞌ da cale̱la, xucuasa Xránadxu Dios benneꞌ caꞌ tu zren nen benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj. Dxenabaꞌ gataꞌ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ chee̱ benneꞌ Israel caꞌ.

1 Gate

Salmo 126

Xránadxu Dios bselé̱ꞌ dxiꞌu lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ, ne beguꞌe̱ dxiꞌu lu xe̱zre Sión, gúquedxu dxenne̱dxu xe̱la. 2 Nadxa bzrízredxu, ne be̱ láꞌanadxu Xránadxu Dios. Nadxa gulenná benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ: “Da zrente̱ caꞌ be̱n Dios, Xrana benneꞌ caꞌ, chee̱ꞌ.” 3 Da zrente̱ caꞌ be̱n Xránadxu Dios chee̱d xu dxiꞌu,

Salmos 126–128

800

naꞌ zúadxu lu da ba neza zrente̱. Xránadxu dxiꞌu lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ, naꞌ bezrindxu lu xe̱zr la xu chee̱dxu ca dxezrín nisa gubaꞌu lu xe̱gu bizre caꞌ. 5 Benneꞌ caꞌ dxelebezre̱ꞌ tie̱ꞌ dxelaze̱ꞌ, nen xel-laꞌ dxelebé xelexeziꞌe̱ lina. 6 Dxebezre tie̱ꞌ zéaje̱ꞌ nuꞌe̱ binne cháweꞌdu caꞌ, naꞌ dute̱ xel-laꞌ dxebé dxezrine̱ꞌ zeajnuꞌe̱ lina chee̱ꞌ. 4 Bselá

1 Chela

Salmo 127

ca zúale̱ Xránadxu Dios benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ tu xuꞌu dácheze naca xelune̱ꞌ zrin naꞌ. Chela ca dxuxúe Xránadxu Dios tu xe̱zre, dácheze naca dxuluxúe benneꞌ caꞌ le̱ na. 2 Dácheze naca dxásaze̱le che zílala, ne dxunle zrin cáte̱ze dxalaj gubizra ca dxebíadxa na, ne dute̱ xel-laꞌ dxudía dxezile da gágule, laweꞌ da dxunna Dios da xelagu benneꞌ caꞌ nazríꞌine̱ꞌ dxácate̱ naꞌ dxelásie̱ꞌ. 3 Le nnaꞌ xque, zaj naca zríꞌinedxu bi caꞌ be̱nna Xránadxu dxiꞌu. Zaj naca be̱ꞌ tu da gunníꞌa zrente̱. 4 Zríꞌinedxu dxelálajbeꞌ chee̱dxu gate ne nácadxu cuideꞌ zaj nácabeꞌ ca xaga nalá xécheꞌze caꞌ da nuxru benneꞌ zeje̱ꞌ wedil-la. 5 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ nuxrue̱ꞌ zánete̱ xaga nalá xécheꞌze caní. Québequeze xeduéꞌene̱ꞌ gate zriꞌa chee̱ꞌ tu zren nen benneꞌ caꞌ dxeledíl-lale̱ne̱ꞌ le̱ꞌ.

1 Ba

Salmo 128

neza zrente̱ naca na chee̱ benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Xránadxu Dios, benneꞌ caꞌ tu dxelúnzqueze̱ꞌ ca nadxixruj beꞌe Dios. 2 Gate dxaguꞌ da dxeziꞌu chee̱ zrin da nunuꞌ gaca chiuꞌ tu da ba neza, ne gaca chaweꞌ chiuꞌ. 3 Gaca zruꞌuluꞌ ca tu lba uva da dxebía da zixre cuita xuꞌu lizruꞌ,

801

Salmos 128–130

naꞌ zriꞌinuꞌ caꞌ xelácabeꞌ ca xaga olivo caꞌ zaj ze̱ dxuꞌa ga dxaguꞌ. 4 Caní gun Xránadxu gaca chaweꞌ chee̱ bénneaꞌ dxezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ. 5 Dxenabaꞌ gun Xránadxu, zue̱ꞌ xiꞌa Sión, gaca chaweꞌ chiuꞌ, chee̱ leꞌenuꞌ gaca chaweꞌ chee̱ xe̱zre Jerusalén xúgute̱ zra naca banuꞌ, 6 ne chee̱ leꞌenuꞌ zriꞌine zre suꞌ. Dxenabaꞌ gataꞌ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ chee̱ benneꞌ Israel caꞌ.

1 Zúadxu

Salmo 129

lu da sté̱bele̱ꞌe̱ gate nácate̱dxu cuideꞌ, waca xelenná benneꞌ Israel caꞌ. 2 Zúadxu lu da sté̱bele̱ꞌe̱ gate nácate̱d xu cuideꞌ san quebe buluzria xiꞌe̱ dxiꞌu. 3 Belune̱ꞌ we̱ꞌ cúzrudxu gate beline̱ꞌ dxiꞌu xide, naꞌ gulaca cúzrudxu ca xe̱zr la xu naga dxedé xia chee̱ be̱zre. 4 Xlátaje̱ naca Xránadxu Dios. Bselé̱ꞌ dxiꞌu lu naꞌ benneꞌ caꞌ buluchínene̱ꞌ dxiꞌu xadíaze. 5 Be̱n cheajlechaze, ne xelebígaqueze xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelecuídene̱ꞌ benneꞌ Sión caꞌ. 6 Be̱n xelaque̱ꞌ ca xíxreꞌdu caꞌ dxelebía na xrguꞌu da dxelebizre na gate ne zaj nadxéꞌene na, 7 da naꞌ quebe nu benneꞌ dxexequé̱ꞌe̱ na, ne quebe sequeꞌ nu benneꞌ gune̱ꞌ na tu cheaj weaj. 8 Quebe xelenná benneꞌ dxeledée̱ꞌ naga zaj zria na: Dxenábantuꞌ gun Xránantuꞌ Dios gaca chaweꞌ chee̱le. Lu La Xránantuꞌ Dios dxenábantuꞌ gaca chaweꞌ chee̱le.

1 Ga

Salmo 130

ni zuaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱ dxuláwizraꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. bene chiꞌa! ¡Bze̱ naga da dxenabaꞌ lauꞌ! 3 Xranaꞌ Dios, chela nnaꞌ xánniuꞌ ca naca dul-la nabágantuꞌ ¿núzraqueze xegáꞌana xrlátaje lau Lueꞌ? 4 Luéꞌquezuꞌ dxunite lauꞌ chee̱ntuꞌ chee̱ gápantuꞌ Lueꞌ ba láꞌana. 2 ¡Xran,

Salmos 130–132

802

5 Dute̱

lázrdawaꞌ dxebeza lazraꞌ Xránadxu Dios, ne dxuxrén lazraꞌ xrtizre̱ꞌ. 6 Dxebeza lazredxaꞌ Xránadxu Dios cáqueze dxelún benneꞌ caꞌ dxuluxúe̱ꞌ xe̱zre caꞌ, dxelebeze̱ꞌ chaníꞌ, ne cáqueze dxelún benneꞌ caꞌ dxelicha bchigala, dxelebeze̱ꞌ chaníꞌ. 7 Benneꞌ Israel caꞌ dxal-laꞌ xelebeza lazre̱ꞌ Xránadxu Dios laweꞌ da dxexache lazreꞌ Xránadxu bénneache chee̱ꞌ, ne dxexáꞌawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ lu naꞌ benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ. 8 Dios xexáꞌawe̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ lu naꞌ xúgute̱ dul-la da zaj nabague̱ꞌ.

1 Xranaꞌ

Salmo 131

Dios, ba bsanaꞌ xel-laꞌ dxucáꞌana szren cuinaꞌ, ne ba bcuasaꞌ xel-laꞌ dxeque xrlátaje cuinaꞌ. Quebe dxulapa napaꞌ lu da zaj naca szren, da caꞌ quebe naca chiaꞌ gulapaꞌ naꞌa.

2 Quebe

bi gunníaꞌ, ne guzúaꞌ zrize ca tu bi dxeꞌene za bexuzrte̱ gúzrebeꞌ. Naca bénneꞌdu xuꞌa ca tu bi dxeꞌene za bexuzrte̱ gúzrebeꞌ. 3 Le cueza lazreꞌ Xránadxu Dios, leꞌe, benneꞌ Israel naꞌa zra, ne chadía chacanna.

1 Bsa

Salmo 132

lazreꞌ, Xranaꞌ Dios, ca guca chee̱ David, ne ca guzaca ziꞌe̱, 2 ne ca da guche̱be lazre̱ꞌ gune̱ꞌ chiuꞌ, da guche̱be lazre̱ꞌ lauꞌ, Dios wal-la chee̱ Jacob. 3 Guné̱ꞌ: “Québequeze chuꞌa xuꞌu lizraꞌ, ne québequeze gátaꞌa ga dxasiaꞌ 4 ne québequeze guchúdiaꞌ xiaj lawaꞌ ne québequeze gasiaꞌ 5 ca zrindxa zra ba be̱naꞌ tu xuꞌu lizre Xranaꞌ Dios naga súaqueze Dios wal-la chee̱ Jacob.” 6 Bénedxu zua xíꞌina láꞌazxa naga xuꞌu xel-laꞌ wezría lu xe̱zr la xu Efrata,

803

Salmos 132, 133

naꞌ bezréledxu na lu xe̱zr la xu chee̱ bénneaꞌ le̱ꞌ Jaar. Chéajntuꞌ naga zua Dios chee̱ntuꞌ. Guzú zríbentuꞌ zran niꞌa Le̱ꞌ. 8 Guxasa, Xránantuꞌ Dios, nen xíꞌina naga xuꞌu xel-laꞌ wezría chiuꞌ, ne gudá lu xiꞌa naga súaquezuꞌ Lueꞌ. 9 Be̱n xelún bxruze chiuꞌ caꞌ da naca xrlátaje, ne xelebezre xaꞌa xúgute̱ bénneache chiuꞌ, lu dute̱ xel-laꞌ dxelebé chee̱ꞌ. 10 Laweꞌ da nazríꞌinuꞌ David, we̱n zrin chiuꞌ, quebe guzúꞌ chaláꞌala wenná bea naꞌ ba gucaꞌu Lueꞌ. 7 Gunnantuꞌ:

11 Da

líqueze bzetaj cuina Xránadxu Dios, guche̱be lazre̱ꞌ chee̱ David quebe gucuase̱ꞌ ca da gunné̱ꞌ. Gunné̱ꞌ: “Gunaꞌ xelenná bea zriꞌine zre suꞌ naga dxenná béaquezuꞌ Lueꞌ. 12 Che zriꞌinuꞌ caꞌ tu xelúnzqueze̱ꞌ ca naca xel-laꞌ wezría chiaꞌ, ne ca naca xrtizraꞌ da gusé̱dedaꞌ le̱ꞌ, zriꞌinuꞌ caꞌ tu xelenná béazqueze̱ꞌ naga dxenná beꞌu lueꞌ.” 13 Laweꞌ da gucáꞌa Xránadxu Dios xe̱zre Sión, guca lazre̱ꞌ sua xuꞌu lízrequeze̱ꞌ ga naꞌ. 14 Gunné̱ꞌ: “Tu gácazqueze lataj nigá naga súaquezaꞌ nedaꞌ. Tu súazquezaꞌ nigá laweꞌ da caní dxezaca ba lazraꞌ gunaꞌ. 15 Gunaꞌ gátaꞌle̱ꞌe̱ lina chee̱ benneꞌ caꞌ, ne gunaꞌ xelelaj benneꞌ xacheꞌ caꞌ xeta. 16 Gunaꞌ xelún bxruze chiaꞌ caꞌ da naca chaweꞌ, naꞌ xelebezre xaꞌa xúgute̱ bénneache chiaꞌ lu dute̱ xel-laꞌ dxelebé chee̱ꞌ. 17 Lataj naꞌ gunaꞌ xexaca xel-laꞌ dxenná bea chee̱ David. Gunaꞌ xelezúa naꞌ zriꞌine zre sua wenná bea naꞌ ba gucáꞌa nedaꞌ. 18 Gunaꞌ xeleque zréaje benneꞌ guledábague̱ꞌ Le̱ꞌ, naꞌ gunaꞌ chepe ban xel-laꞌ dxenná bea chee̱ David naꞌ.”

1 Le

Salmo 133

nnaꞌ xque, xrtante̱ naca, ne cháweꞌle̱ꞌe̱ naca gate zaj nazraga bénneache chee̱ Dios, zaj naque̱ꞌ tuze. 2 Naca na ca tu da za da dxuluzúa xíchaje̱ꞌ, da dxedínnete̱ na dxuꞌa lawe̱ꞌ,

Salmos 133–135

804

ca naꞌ dxedínnete̱ na lu luzru Aarón, ne dxedínnete̱ na ga zria zre̱ꞌ. 3 Dxedínnete̱ na ca xrle̱ꞌe̱la da dxexruj lu xiꞌa Hermón, ne dxexruj na lu xiꞌa Sión laweꞌ da gun Xránadxu Dios gaca chaweꞌ chee̱ bénneache zaj zre̱ꞌe̱ naꞌ, ne gunne̱ꞌ benneꞌ caꞌ xel-laꞌ nabán da zeajlí canna.

1 Le

Salmo 134

naꞌ xque, le güe láꞌana Xránadxu Dios, leꞌe, nácale we̱n zrin chee̱ Xránadxu, zrale xuꞌu lizre Xránadxu chizrela. 2 Le chisa naꞌle lau lataj láꞌazxa, ne le güe láꞌana Xránadxu Dios. 3 Dxenabaꞌ lau Xránadxu zue̱ꞌ Sión gune̱ꞌ gaca chaweꞌ chiuꞌ, naque̱ꞌ Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ xabáa, ne xe̱zr la xu.

1 ¡Le

Salmo 135

güe láꞌana La Xránadxu Dios! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, we̱n zrin chee̱ Xránadxu, 2 leꞌe zrale xuꞌu lizre Xránadxu Dios, lu chaleꞌaj chee̱ xuꞌu naga zúaqueze Dios! 3 ¡Le güe láꞌana Xránadxu laweꞌ da naque̱ꞌ xrlátaje! ¡Le gul-la da güe láꞌanale La Le̱ꞌ, laweꞌ da naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ! 4 Xránadxu Dios ba guqué̱ꞌe̱ zriꞌine zre sua Jacob. Guqué̱ꞌe̱ zriꞌine zre sua Israel chee̱ xelaque̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ. 5 Nézquezdxu szrente̱ naca Xránadxu Dios. Xránadxu naque̱ꞌ szrendxa ca xúgute̱ dios chee̱ benneꞌ zituꞌ caꞌ. 6 Xúgute̱ da dxaca lazreꞌ Xránadxu gune̱ꞌ, dxune̱ꞌ na zran xabáa, ne lu xe̱zr la xu, ne lu nísadauꞌ, ne lu da situj chee̱ nísadauꞌ caꞌ. 7 Dxune̱ꞌ záꞌaca beuj dapa saca chee̱ xe̱zr la xu. Dxune̱ꞌ dxelepe xesa guziuꞌ gate dxaca xiuj. Dxune̱ꞌ dxaca beꞌ gátete̱ze. 8 Be̱ne̱ꞌ gulate bi biu nedxu chee̱ benneꞌ Egipto caꞌ. Gulate bi biu nedxu chee̱ bénneache, ne béadu caꞌ chee̱ be̱ xixreꞌ chee̱ꞌ caꞌ.

805

Salmo 135

9 Be̱ne̱ꞌ

xel-laꞌ waca caꞌ da za xabáa, ne da zrente̱ caꞌ da be̱ne̱ꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ Egipto caꞌ, da caꞌ be̱n Dios da guca chee̱ Faraón, ne chee̱ xúgute̱ we̱n zrin chee̱ Faraón naꞌ. 10 Bzria xiꞌe̱ bénneache zánete̱ cueꞌ xe̱zr la xu caꞌ, ne be̱tie̱ꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ, benneꞌ zaj nápale̱ꞌe̱ xel-laꞌ dxelenná bea. 11 Be̱tie̱ꞌ Sehón, wenná bea chee̱ benneꞌ amorreo caꞌ, ne Og, wenná bea chee̱ benneꞌ Basán caꞌ, ne xúgute̱ benneꞌ wenná bea chee̱ benneꞌ Canaán caꞌ. 12 Bequé̱ꞌe̱ xe̱zr la xu nigá lu naꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ, naꞌ bnézruje̱ꞌ na lu naꞌ bénneache chee̱ꞌ, benneꞌ Israel caꞌ. 13 Xranaꞌ

Dios, chadía chacanna zua lauꞌ Lueꞌ. Tu cheajlesá lázrezqueze bénneache Lueꞌ.

14 Xránadxu

Dios guchiꞌe̱ chee̱ bénneache chee̱ꞌ, ne xexache lazre̱ꞌ chee̱dxu dxiꞌu, we̱n zrin chee̱ꞌ. 15 Bedauꞌ xia xaga caꞌ chee̱ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ zaj naca na oro, ne plata. Zaj naca na da belún bénneache. 16 Zaj zua dxuꞌa na san quebe dxelenné̱ na. Zaj zua lau na san quebe dxeleléꞌe na. 17 Zaj zua naga na san quebe dxelén na, ne quebe dxelecáꞌa na beꞌ. 18 Benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ na zaj nácaqueze̱ꞌ ca lé̱queze na, ne caní zaj naca xúgute̱ benneꞌ dxuluxrén lazre̱ꞌ na. 19 Leꞌe,

benneꞌ xrtía Israel, le güe láꞌana Xránadxu Dios. Leꞌe, benneꞌ xrtia Aarón, le güe láꞌana Xránadxu Dios. 20 Leꞌe, benneꞌ xrtia Leví, le güe láꞌana Xránadxu Dios. Leꞌe, núlale dxezrébele Xránadxu Dios, le güe láꞌana Xránadxu Dios. 21 Leꞌe, zrale xe̱zre Sión, le güe láꞌana Xránadxu Dios, Bénneaꞌ zúaqueze̱ꞌ xe̱zre Jerusalén. ¡Gaca ba láꞌazxa Xránadxu Dios!

Salmo 136

1 ¡Le

806

Salmo 136

güe láꞌana Xránadxu Dios, Benneꞌ xrlátaje! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 2 ¡Le güe láꞌana Dios, naque̱ꞌ szrénte̱d xa ca zaj naca dios chee̱ xe̱zr la xu caꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 3 ¡Le güe láꞌana Xránadxu, naque̱ꞌ szrénte̱dxa ca zaj naca xrana xe̱zr la xu caꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 4 ¡Le güe láꞌana Dios naꞌ, dxune̱ꞌ xel-laꞌ waca zriꞌa caꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 5 ¡Le güe láꞌana Dios naꞌ, be̱ne̱ꞌ xabáa dute̱ xel-laꞌ sina chee̱ꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 6 ¡Le güe láꞌana Dios naꞌ, bzue̱ꞌ xe̱zr la xu laweꞌ nísadauꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 7 ¡Le güe láꞌana Dios naꞌ, be̱ne̱ꞌ gubizra ne beuꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 8 ¡Be̱ne̱ꞌ gubizra chee̱ gusení na te zra! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 9 ¡Be̱ne̱ꞌ beuꞌ ne belaj caꞌ chee̱ xulusení na chizrela! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 10 ¡Le güe láꞌana Dios naꞌ, be̱tie̱ꞌ bi biu nedxu chee̱ benneꞌ Egipto caꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 11 ¡Le güe láꞌana Dios naꞌ, bebéaje̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ lu xe̱zr la xu Egipto naꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 12 ¡Beche̱ꞌe̱ le̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca zren chee̱ꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 13 ¡Le güe láꞌana Dios naꞌ, be̱ne̱ꞌ chupa laꞌa nísadauꞌ da nazí le̱ na Xrna! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 14 ¡Bdee̱ꞌ benneꞌ Israel caꞌ laduj nísadauꞌ naꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 15 ¡Bgacue̱ꞌ nísadauꞌ naꞌ Faraón, benneꞌ wenná bea chee̱ Egipto, ne benneꞌ zeje̱ꞌ wedil-la chee̱ꞌ caꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 16 ¡Le güe láꞌana Dios naꞌ, beche̱ꞌe̱ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ le̱ꞌe̱ xixreꞌ laweꞌ lataj!

807

Salmos 136, 137

¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! güe láꞌana Dios naꞌ, be̱tie̱ꞌ wenná bea blau caꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 18 ¡Be̱tie̱ꞌ wenná bea wal-la caꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 19 ¡Be̱tie̱ꞌ Sehón, wenná bea chee̱ benneꞌ amorreo caꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 20 ¡Be̱tie̱ꞌ Og, wenná bea chee̱ xe̱zr la xu Basán! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 21 ¡Bnézruje̱ꞌ xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ caꞌ chee̱ gaca na chee̱ benneꞌ chee̱ꞌ caꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 22 ¡Be̱nne̱ꞌ na chee̱ benneꞌ Israel caꞌ, benneꞌ we̱n zrin chee̱ꞌ caꞌ! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 23 ¡Naque̱ꞌ Dios naꞌ, quebe gul-la lazre̱ꞌ dxiꞌu gate buluzetja benneꞌ caꞌ dxiꞌu! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 24 ¡Le̱ꞌ bselé̱ꞌ dxiꞌu lu naꞌ benneꞌ caꞌ guledíl-lale̱ne̱ꞌ dxiꞌu! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 25 ¡Naque̱ꞌ Dios naꞌ, dxugawe̱ꞌ xúgute̱ da zaj naca ban! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 26 ¡Le güe láꞌana Dios chee̱ xabáa! ¡Chadía chacanna dxexache lazre̱ꞌ dxiꞌu! 17 ¡Le

1 Dxuꞌa

Salmo 137

xe̱gu chee̱ xe̱zr la xu Babilonia gudxéꞌedxu, ne gudxézredxu gate xeajsá lázredxu chee̱ xe̱zre Sión. 2 Lu zruze xaga labadaꞌ dxuꞌa xe̱gu naꞌ buqué̱ladxu da cun zríadiꞌi na du chee̱dxu caꞌ. 3 Benneꞌ caꞌ guleché̱ꞌe̱ dxiꞌu ca benneꞌ zaj nadaꞌu gulenábene̱ꞌ dxiꞌu gúl-ladxu. Benneꞌ caꞌ buluzría xiꞌ xe̱zre chee̱dxu gulé̱ꞌe̱ dxiꞌu súadxu lu xel-laꞌ dxebé, gulenné̱ꞌ: Le gul-la chee̱ntuꞌ da caꞌ bíl-lale lu xe̱zre Sión. 4 ¿Ájazra gúl-ladxu da güe láꞌanadxu Xránadxu Dios naga zúantuꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ benneꞌ zituꞌ caꞌ? 5 Chela gal-la lazraꞌ lueꞌ, xe̱zre Jerusalén, gun Dios gunite naꞌa xabe̱la xel-laꞌ waca chee̱ na. 6 Be̱n xedáꞌ luzraꞌ chíchajlaꞌ che quebe cheajsá lazraꞌ chiuꞌ,

Salmos 137, 138

808

ne che quebe gucáꞌana szrenaꞌ lueꞌ, Jerusalén, nacuꞌ da dxezaca ba lázrele̱daꞌ. 7 Xranaꞌ Dios, bsa lazreꞌ da cale̱la da belún benneꞌ Edom lu zra naꞌ guzría xiꞌ xe̱zre Jerusalén, gate naꞌ gulenné̱ꞌ: “Le guchinnaj na. Le guchinnaj na, ca zrinte̱ lu lane chee̱ na.” 8 Leꞌe, benneꞌ Babilonia, cuía xile. Ba neza zrente̱ gaca na chee̱ bénneaꞌ gune̱ꞌ chee̱le ca da be̱nle leꞌe chee̱ntuꞌ netuꞌ. 9 Ba neza zrente̱ gaca na chee̱ bénneaꞌ que̱ꞌe̱ bidu chee̱le caꞌ, ne quine̱ꞌ-beꞌ lu xiaj xre naꞌ.

1 Xranaꞌ

Salmo 138

Dios, dute̱ lázrdawaꞌ güe láꞌanaꞌ Lueꞌ. Tu dxúl-lazquezaꞌ da dxue láꞌanaꞌ Lueꞌ lau dios caꞌ chee̱ benneꞌ zituꞌ caꞌ. 2 Dxuzú zribaꞌ lau xudauꞌ láꞌazxa chiuꞌ, ne dxue láꞌanaꞌ Lauꞌ laweꞌ da nacuꞌ li lazreꞌ, ne dxexache lazruꞌ bénneache chiuꞌ, ne laweꞌ da bléꞌenuꞌ nacuꞌ Benneꞌ szrente̱, naꞌ szrente̱ naca xrtizruꞌ. 3 Gate bláwizraꞌ Lueꞌ, naꞌ gúcale̱nuꞌ nedaꞌ. Nen dute̱ xel-laꞌ waca chiuꞌ btipuꞌ lazraꞌ. 4 Xúgute̱ benneꞌ wenná bea du gabíꞌi xe̱zr la xu xelúe láꞌane̱ꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Caní xelune̱ꞌ laweꞌ da ba belenne̱ꞌ ca naca xrtizruꞌ. 5 Xelúl-le̱ꞌ

chee̱ da ba nune̱ꞌ Xránadxu Dios, laweꞌ da zrente̱ naca xel-laꞌ ba chee̱ Xránadxu. 6 Szrente̱ naca Xránadxu Dios, ne dxácale̱ne̱ꞌ benneꞌ baxacheꞌ caꞌ, naꞌ quebe dxuꞌe̱ lataj benneꞌ dxucáꞌana szren cuine̱ꞌ zrine̱ꞌ lau Le̱ꞌ. 7 Lácala

zuaꞌ lu da ba xaꞌ, Lueꞌ dxutipuꞌ lazraꞌ. Dxedábaguꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, ne dute̱ xel-laꞌ waca chiuꞌ dxuseláuꞌ nedaꞌ.

8 Gun

Xránadxu Dios da guche̱be lazre̱ꞌ chiaꞌ.

809

Salmo 139

Xranaꞌ Dios, tu dxexache lázrezquezuꞌ bénneache chiuꞌ. Quebe gusanuꞌ dxunuꞌ zrin da guzú lauꞌ dxunuꞌ.

1 Xranaꞌ

Salmo 139

Dios, ba gunnáꞌ xánniuꞌ nedaꞌ ne núnbea xánniuꞌ nedaꞌ. 2 Nézqueznuꞌ gate dxeꞌa, ne gate dxasaꞌ. Zítuꞌla nézqueznuꞌ da zaj xuꞌu xichaj lázrdawaꞌ. 3 Ba gunnáꞌ xánniuꞌ ca dxunaꞌ, ne ca dxexezíꞌ lazraꞌ. Nézqueznuꞌ xúgute̱ da dxunaꞌ. 4 Gate quebe ne guchálajaꞌ ba nézqueznuꞌ Lueꞌ, Xran, xúgute̱ da nniaꞌ. 5 Gátete̱zla cuitaꞌ nedaꞌ zúaquezuꞌ Lueꞌ, Xran, ne nuzé̱ naꞌu nedaꞌ. 6 Ca szrente̱ naca da nézenuꞌ Lueꞌ naca na da dxebánedaꞌ. Nácale̱ꞌe̱ na sina da quebe gaca chéajniꞌidaꞌ. 7 ¿Gala chaꞌa zituꞌ naga quebe zúaqueze Beꞌ chiuꞌ? ¿Gala guzrúnnujaꞌ naga quebe zúaquezuꞌ Lueꞌ? 8 Che cuenaꞌ sibe zran xabáa, naꞌ zúaquezuꞌ Lueꞌ, ne che xétajaꞌ lu da situj chee̱ xe̱zr la xu, naꞌ zuꞌ Lueꞌ. 9 La séquedaꞌ teaꞌ lu beꞌ, ne chaꞌa zituꞌ naga dxalaj gubizra, u teaꞌ xechaláꞌa nísadauꞌ naga dxebía gubizra, 10 cáꞌanqueze naꞌ súale̱nuꞌ nedaꞌ, ne guxru naꞌu xabe̱la nedaꞌ. 11 Chela gaca gunaꞌ gacu da chul-la nedaꞌ, u gunaꞌ xexaca leníꞌ da naxechaj nedaꞌ, chee̱ xaca na da chul-la, 12 da chul-la naꞌ quebe gaca gucache na nedaꞌ lau Lueꞌ, naꞌ chizrela xaca na ca te zra lauꞌ. Túzqueze ca zaj naca da chul-la, ne xel-laꞌ naxaníꞌ lau Lueꞌ. 13 Lueꞌ be̱nuꞌ da zaj xuꞌu lu be̱laꞌ dxen chiaꞌ. Lueꞌ bzaljuꞌ nedaꞌ lu le̱ꞌe̱ xrnaꞌa. 14 Güe láꞌanaquezaꞌ Lueꞌ laweꞌ da szrente̱ zaj naca da dxunuꞌ, ne dxebánedaꞌ ca zaj naca na. Dute̱ lázrdawaꞌ nézquezdaꞌ caní naca na. 15 Bléꞌequeznuꞌ nedaꞌ gate guláꞌ gubinna zrita xuꞌa, gate naꞌ belezraga na lu le̱ꞌe̱ xrnaꞌa, gate naꞌ bgulaꞌ lu da bagácheze naꞌ. 16 Bleꞌenuꞌ be̱laꞌ dxen chiaꞌ gate guláꞌ gubinna na.

Salmos 139, 140

810

Xúgute̱ da caní ba naxúaj na lu xiche chiuꞌ, naꞌ ca gudé naꞌ guláꞌ gubinna na, naꞌ xúgute̱ na gulaca na cáte̱ze zaj naxúaj na. 17 Dios, szrente̱ zaj naca da dxuwía lazruꞌ gunuꞌ. Da zante̱ ca zaj naca na. 18 Chela gaca lazraꞌ gulabaꞌ ca zaj naca na, zaj naca na ca xuzreꞌ dxeꞌ dxuꞌa tu xe̱gu zren. Gate dxexebanaꞌ, ne zúale̱quezaꞌ Lueꞌ. 19 Dios, da líqueze gutiuꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Chee̱ le̱ naꞌ, le gucuasa naga zuaꞌ, leꞌe, we̱te benneꞌ. 20 Chiuꞌ Lueꞌ, Dios, dxelenné̱ꞌ dizraꞌ schanniꞌ. Benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ lueꞌ dxuluzétaje̱ꞌ Lauꞌ lu da xálaze. 21 Xranaꞌ Dios, dxecuídedaꞌ benneꞌ caꞌ dxuluzúe̱ꞌ Lueꞌ chaláꞌala, ne dxezráꞌliꞌa benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ Lueꞌ. 22 Dute̱ lázrdawaꞌ dxecuídedaꞌ benneꞌ caꞌ. Dxéquedaꞌ benneꞌ caꞌ ca benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nédaquezaꞌ. 23 Gunnáꞌ xanneꞌ nedaꞌ, Dios, ne gunnáꞌ da xuꞌu na lázrdawaꞌ. Bxue nedaꞌ chee̱ nézenuꞌ da xuꞌu lu xichaj lázrdawaꞌ. 24 Gunnáꞌ che zúale̱ tu da cale̱la nedaꞌ, naꞌ bsi nedaꞌ lu neza chaweꞌ chiuꞌ da zeajlí canna.

1 Xranaꞌ

Salmo 140

Dios, bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Bxue nedaꞌ chee̱ quebe bi xelún benneꞌ xichaj zraꞌa caꞌ chiaꞌ nedaꞌ. 2 Benneꞌ caní dxuluwía lazre̱ꞌ da cale̱la caꞌ da xelune̱ꞌ. Tu zra tu zra dxulutíl-lale̱ne̱ꞌ bénneache. 3 Da dxelenné̱ꞌ naca na ca lazxa be̱laꞌ da zaj nalále̱ꞌe̱. Xrtizraꞌ benneꞌ caꞌ zaj naca na ca nisa snia chee̱ be̱laꞌ. 4 Xranaꞌ Dios, bxue nedaꞌ chee̱ quebe bi xelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la chiaꞌ nedaꞌ. Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ xichaj zraꞌa caꞌ, benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ ba xuzre cheajcháziaꞌ. 5 Benneꞌ caꞌ dxulucáꞌana szren cuine̱ꞌ zaj nabeque̱ꞌ tu da que̱l-la na nedaꞌ. Ba zaj nuzale̱ꞌ xralaj dxuꞌa neza. Ba zaj nabeque̱ꞌ da caꞌ xele̱l-la na nedaꞌ.

811

Salmos 140, 141

6 Guchaꞌ

Xranaꞌ Dios: Lueꞌ nacuꞌ Dios chiaꞌ. Xranaꞌ Dios, bene chiꞌa dxuláwizraꞌ Lueꞌ. 7 Xranaꞌ Dios, nacuꞌ weselá chiaꞌ. Lueꞌ bcuꞌujuꞌ xíchajaꞌ lu zra guca wedil-la. 8 Xran, quebe guꞌu lataj gaca ca da dxelezá lazreꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Quebe guꞌu lataj chepe ban da dxuluwía lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ, chee̱ quebe xulucáꞌana szren cuine̱ꞌ. 9 Zaj naxechaj benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la nedaꞌ. Be̱n gaca chee̱ benneꞌ caꞌ ca deꞌ da dxelaca lazre̱ꞌ gaca chee̱ benneꞌ xula. 10 Be̱n xexruj xiꞌ laweꞌ benneꞌ caꞌ. Bzra benneꞌ caꞌ lu xiꞌ. Bzra benneꞌ caꞌ lu da sítujle̱ꞌe̱ naga cabátadxa xelexedxúaje̱ꞌ. 11 Quebe guꞌu lataj xegáꞌana lu xe̱zr la xu bénneaꞌ dxenné̱ꞌ da cale̱la. Be̱n gaca da cale̱la chee̱ benneꞌ xichaj zraꞌa, da guzría xi na le̱ꞌ. 12 Nezdaꞌ xeche̱be Xránadxu Dios waláz chee̱ benneꞌ baxacheꞌ, ne guzé̱ chache̱ꞌ da zaj xuꞌu lu naꞌ benneꞌ xacheꞌ caꞌ. 13 Da líqueze benneꞌ xrlátaje caꞌ xelúe láꞌane̱ꞌ Lauꞌ Lueꞌ, naꞌ benneꞌ li lazreꞌ caꞌ xelezúe̱ꞌ naga zuꞌ Lueꞌ.

1 Xranaꞌ

Salmo 141

Dios, dxuláwizraꞌ Lueꞌ. Gudázega gácale̱nuꞌ nedaꞌ. Bene chiꞌa gate nniaꞌ Lueꞌ. 2 Be̱n laꞌ da dxenabaꞌ lau Lueꞌ ca zren xala. Bleꞌe naꞌa da dxechisaꞌ lauꞌ ca tu béadauꞌ dxútiaꞌ-baꞌ lauꞌ. 3 Xranaꞌ Dios, bxue dxuꞌa nigá, ne bxue xide dxuꞌa chee̱ quebe nniaꞌ tu da cale̱la. 4 Quebe guꞌu lataj gaca lazraꞌ gunaꞌ tu da cale̱la, ne chee̱ quebe gunaꞌ tu da cale̱la tu zren nen benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da zrinnaj, ne chee̱ quebe gágule̱naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la lu laní chee̱ꞌ. 5 Che gudé benneꞌ xrlátaje nedaꞌ lu da ba xaꞌ, gaca na chiaꞌ tu da chaweꞌ, naꞌ che til-le̱ꞌ nedaꞌ, gaca na chiaꞌ ca tu da dxelále̱ꞌe̱ zixre

Salmos 141, 142

812

da dxeguꞌe̱ xíchajaꞌ. Tu nábazquezaꞌ Dios guzague̱ꞌ da cale̱la da dxelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 6 Gate xeledxúꞌune̱ꞌ benneꞌ xíchaje̱ caꞌ chee̱ benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ zran xiꞌa xiaj caꞌ, naꞌ xeleque beꞌe bénneache naca li ca da gunníaꞌ. 7 Xelase dinnaj zrita chee̱ benneꞌ caꞌ dxuꞌa xe̱d xu ba chee̱ꞌ caꞌ. Xelaca na ca bchecu xu, da dxelase dinnaj na naga dxaꞌana be̱zre. 8 Chee̱ le̱ naꞌ dxennáꞌa naga zuꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios. Dxuxrén lazraꞌ Lueꞌ, quebe gusán lazruꞌ nedaꞌ. 9 Bxue nedaꞌ chee̱ quebe xele̱l-la xralaj caꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la nedaꞌ, ne chee̱ quebe cheajcháziaꞌ lu da zaj nabequeꞌ benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ. 10 Be̱n cheajlechaze benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la lu xralaj da zaj nabéchequeze̱ꞌ dxácate̱ naꞌ teaꞌ nedaꞌ ga naꞌ zriꞌa chaweꞌ.

1 Zizraj

Salmo 142

dxuláwizraꞌ Xránadxu Dios. Du lazraꞌ dxenabaꞌ Xránadxu xexache lazre̱ꞌ nedaꞌ. 2 Lau Le̱ꞌ dxawaꞌ zría ca da dxaca chiaꞌ. Lau Le̱ꞌ dxuléꞌedaꞌ ca da ste̱be zuaꞌ nedaꞌ. 3 Gate

zua lázrdawaꞌ lu da ste̱be, Lueꞌ, Xran, nézenuꞌ da dxaca chiaꞌ. La neza naga dxedáꞌ gulebeque̱ꞌ xralaj da que̱l-la na nedaꞌ. 4 Dxennáꞌa cuitaꞌ xabe̱la, san quebe nu chiláꞌ gácale̱ nedaꞌ. Quebe nu chiláꞌ, benneꞌ guxúequeze̱ꞌ nedaꞌ. Quebe nu chiláꞌ, benneꞌ dxeꞌ gunna xue̱ꞌ chiaꞌ nedaꞌ. 5 Dxuláwizraꞌ Lueꞌ, Xranaꞌ Dios, dxenniaꞌ: Dxebeza lazraꞌ tuzuꞌ Lueꞌ. Tuzuꞌ Lueꞌ dxezá lazraꞌ lu xe̱zr la xu nigá. 6 Bene da dxuláwizraꞌ Lueꞌ, laweꞌ da dxezaca zíꞌle̱ꞌa. Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeláu ziꞌ xuzre̱ꞌ nedaꞌ, laweꞌ da zaj naque̱ꞌ wál-ladxa ca nedaꞌ. 7 Bebéaj nedaꞌ lu da dxaca chiaꞌ, chee̱ gaca güe láꞌanaꞌ Lueꞌ.

813

Salmo 143

Benneꞌ xrlátaje caꞌ xeléchaje̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da gunuꞌ gaca chaweꞌ chiaꞌ.

1 Xranaꞌ

Salmo 143

Dios, bene da dxuchálajaꞌ lau Lueꞌ. Bze̱ naga da dxenabaꞌ lauꞌ. Gudá gácale̱nuꞌ nedaꞌ laweꞌ da nacuꞌ li lazreꞌ, ne xrlátaje. 2 Quebe guchiꞌu chiaꞌ nedaꞌ, we̱n zrin chiuꞌ, ca naca da nabagaꞌ, laweꞌ da lauꞌ Lueꞌ quebe nu chiláꞌ benneꞌ naque̱ꞌ du lazreꞌ. 3 Gúcale̱ nedaꞌ laweꞌ da dxeláu ziꞌ xuzreꞌ nedaꞌ. Xeláteze bache xelútie̱ꞌ nedaꞌ. Ba belune̱ꞌ nacaꞌ ca tu benneꞌ dxedéꞌ lu da chul-la ca naca chee̱ benneꞌ gate caꞌ. 4 Zua lázrdawaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱, ne dxewíꞌine lázrele̱ꞌa. 5 Dxeajsá lazraꞌ ca guca nédxudaute̱. Dxulaba lazraꞌ ca naca xúgute̱ da be̱nuꞌ. Dxeajsá lazraꞌ ca naca da zrente̱ caꞌ da be̱nuꞌ. 6 Dxechisa naꞌa lau Lueꞌ. Nacaꞌ ca tu xe̱zr la xu bizre, dxebíledaꞌ Luéꞌqueze. 7 Gudázega gácale̱nuꞌ nedaꞌ, Xran, laweꞌ da dxedú lazraꞌ. Quebe chenuꞌ gácale̱nuꞌ nedaꞌ, chee̱ quebe gacaꞌ ca tu benneꞌ ba xuꞌe̱ xe̱dxu ba. 8 Che zílala be̱n cheajsá lazraꞌ dxexache lazruꞌ bénneache chiuꞌ caꞌ laweꞌ da dxuxrén lázrequezaꞌ Lueꞌ. Bzéajniꞌi nedaꞌ ca dxal-laꞌ gunaꞌ laweꞌ da dxezá lazraꞌ gunaꞌ da dxaca lazruꞌ Lueꞌ. 9 Xranaꞌ Dios, bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ caꞌ dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ laweꞌ da dxuzúa cuinaꞌ lu naꞌu chee̱ guxúequezuꞌ nedaꞌ. 10 Bse̱de nedaꞌ chee̱ gunaꞌ da dxaca lazruꞌ Lueꞌ, laweꞌ da nacuꞌ Lueꞌ Dios chiaꞌ. Gusel-la Beꞌ xrlátaje chiuꞌ chee̱ che̱ꞌe̱ nedaꞌ la neza chaweꞌ chiuꞌ. 11 Chee̱ gaca bea na nacuꞌ xrlátaje, Xran, gutipuꞌ lazraꞌ. Laweꞌ da nacuꞌ xrlátaje, guseláuꞌ nedaꞌ lu da dxaca chiaꞌ. 12 Laweꞌ da nacuꞌ li lazreꞌ, guzría xiꞌu benneꞌ caꞌ

Salmo 144

814

dxeledábague̱ꞌ nedaꞌ, ne guzría xiꞌu xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelaca lazre̱ꞌ xuluzría xiꞌe̱ nedaꞌ, laweꞌ da nacaꞌ nedaꞌ we̱n zrin chiuꞌ.

1 ¡Gaca

Salmo 144

ba láꞌazxa Xránadxu Dios, Bénneaꞌ dxuzé̱ chache̱ꞌ nedaꞌ! Naque̱ꞌ Bénneaꞌ dxuzázraje̱ꞌ naꞌa chee̱ chaꞌa lu wedil-la, ne dxuzázraje̱ꞌ zrube naꞌa chee̱ séquedaꞌ tíl-lale̱naꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 2 Naque̱ꞌ Benneꞌ dxexache lazre̱ꞌ nedaꞌ, ne naque̱ꞌ ca tu xuꞌu naga ze̱ chawaꞌ. Dxuzúa chache̱ꞌ nedaꞌ, ne dxuselé̱ꞌ nedaꞌ. Dxucuꞌuje̱ꞌ nedaꞌ, naꞌ dxuxrén lazraꞌ Le̱ꞌ. Dxune̱ꞌ dxuluzúa bénneache chiaꞌ dizraꞌ chiaꞌ. 3 Xranaꞌ Dios, ¿ájazra naca nu benneꞌ, dxeajsá lazruꞌ le̱ꞌ? ¿Ájazra naca nu benneꞌ dxeꞌu gunne xue chee̱ꞌ? 4 Naca benneꞌ ca tu da níteze. Zaj naca zra chee̱ꞌ ca tu zrul-la da dxedeze. 5 Xranaꞌ Dios, gusalaj zran xabáa, ne betaj gácale̱nuꞌ nedaꞌ. Bta xiꞌa caꞌ, naꞌ dxuaj zren chee̱ xiꞌ. 6 Bzalaj xesa guziuꞌ, ne blaga benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. Bzalaj xaga nalá xécheꞌze chiuꞌ, ne bzria xiꞌ le̱ꞌ. 7 Naga zuꞌ naꞌla, bze̱ naꞌu, ne bselá nedaꞌ lu da sté̱bele̱ꞌe̱ zuaꞌ. Bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ, 8 benneꞌ caꞌ tu dxelenné̱zqueze̱ꞌ da we̱n lazreꞌ, ne dxuluzétaje̱ꞌ Dios gate dxelezí xe̱ꞌe̱. 9 Dios, gúl-laquezaꞌ chiuꞌ da cube, quínniaꞌ da dxúl-lale̱naꞌ. Nen tu da dxínniaꞌ da nua chi du chee̱ na gúl-laquezaꞌ chiuꞌ. 10 Nacuꞌ Lueꞌ Bénneaꞌ dxune̱ꞌ dxeledxúaj chaweꞌ benneꞌ wenná bea caꞌ. Dxuseláuꞌ David, we̱n zrin chiuꞌ, lu xia nalá chee̱ benneꞌ we̱n da cale̱la caꞌ. 11 Bexaꞌu nedaꞌ, ne bselá nedaꞌ lu naꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ, benneꞌ caꞌ tu dxelenné̱zqueze̱ꞌ da we̱n lazreꞌ, naꞌ dxuluzétaje̱ꞌ Dios gate dxelezí xe̱ꞌe̱. 12 Be̱n xelegula bi biu chee̱ntuꞌ ca tu xaga da dxegula chaweꞌ,

815

Salmos 144, 145

ne zaj nácabeꞌ bi cuideꞌ. Be̱n xelaca bi nuꞌula chee̱ntuꞌ ca bduꞌa xiaj xrtante̱ caꞌ da zaj nnita tu lu xuꞌu zren. 13 Be̱n chate̱ lízrentuꞌ xúgute̱ cuen lina chee̱ntuꞌ. Be̱n xelánle̱ꞌe̱ be̱ xixreꞌ chee̱ntuꞌ, chee̱ xelácabaꞌ gaxúa gaxúane be̱ xíxreꞌdu caꞌ lu xe̱zr la xu chee̱ntuꞌ. 14 Be̱n xelaca be̱zre chee̱ntuꞌ be̱ wal-la chee̱ xelunbaꞌ zrin. Be̱n quebe xelezanbaꞌ gate quebe ne zrin cha beuꞌ chee̱baꞌ caꞌ. Be̱n quebe nu chaꞌ cuezre xacheꞌ la neza chee̱ntuꞌ. 15 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneache caꞌ dxaca caní chee̱ꞌ. Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneache caꞌ naca Xránadxu Dios chee̱ꞌ.

1 ¡Gucáꞌana

Salmo 145

szrenaꞌ Lueꞌ, Dios chiaꞌ, ne Wenná Bea chiaꞌ! ¡Tu güe láꞌanazquezaꞌ Lauꞌ Lueꞌ chadía chacanna! 2 ¡Tu zra tu zra güe láꞌanaꞌ Lueꞌ! ¡Tu güe láꞌanazquezaꞌ Lauꞌ Lueꞌ chadía chacanna! 3 ¡Szrente̱ naca Xránadxu Dios, ne naca chee̱ꞌ tu güe láꞌanazquezdxu Le̱ꞌ! ¡Québequeze séquedxu gúnbeadxu ca szrente̱ naque̱ꞌ! 4 Xúgute̱

cuen bénneache chiuꞌ xelúe láꞌane̱ꞌ da be̱nuꞌ Lueꞌ, ne xuluzenne̱ꞌ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ ca naca da zrente̱ da be̱nuꞌ. 5 Gulaba lazraꞌ ca naca da xrtante̱ chee̱ da xabáa chee̱ xel-laꞌ szren chiuꞌ, ne ca naca da zrente̱ da nunuꞌ. 6 Xúgute̱ bénneache xuluchálaje̱ꞌ ca naca xel-laꞌ waca chee̱ da zrente̱ da nunuꞌ, naꞌ nedaꞌ guzendaꞌ le̱ꞌ ca naca xel-laꞌ szren chiuꞌ. 7 Xuluzenne̱ꞌ le saꞌ ljwezre̱ꞌ ca naca xel-laꞌ zriꞌi lazreꞌ zren chiuꞌ, ne tu xelúl-lazqueze̱ꞌ chee̱ da xrlátaje da nacuꞌ Lueꞌ. 8 Xránadxu

Dios naque̱ꞌ zriꞌi lazreꞌ, ne dxexache lazre̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ. Dxezrene̱ꞌ, ne quebe dxezráꞌaze̱ꞌ, naꞌ dxexache lázrele̱ꞌe̱ dxiꞌu.

Salmos 145, 146

816

9 Dxun

Xránadxu Dios da chaweꞌ chee̱ xúgute̱ bénneache, ne dxexache lazre̱ꞌ xúgute̱ da zaj naca ban da nune̱ꞌ.

10 Xúgute̱

da caꞌ nunuꞌ xelúe láꞌana na Lueꞌ, Xran, naꞌ bénneache chiuꞌ xulucáꞌana szrene̱ꞌ Lueꞌ. 11 Dxelenné̱ꞌ ca szrente̱ naca xel-laꞌ dxenná bea chiuꞌ. Dxuluchálaje̱ꞌ ca naca xel-laꞌ waca zrente̱ chiuꞌ, 12 chee̱ xuluzenne̱ꞌ xúgute̱ bénneache ca naca da zrente̱ caꞌ da nunuꞌ, ne ca naca da xabáa chee̱ xel-laꞌ szren chee̱ xel-laꞌ dxenná bea chiuꞌ. 13 Xel-laꞌ dxenná bea chiuꞌ tu súazqueze na, ne nna beꞌenuꞌ xúgute̱ cuen bénneache. 14 Nuxru

Xránadxu Dios xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxeajlecházie̱ꞌ, ne dxechise̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj nadaꞌu lu zrin wal-la.

15 Xúgute̱

bénneache dxelenné̱ꞌe̱ Lueꞌ chee̱ gácale̱nuꞌ le̱ꞌ, naꞌ Lueꞌ gunézrujuꞌ da xelawe̱ꞌ ca zrin zra chee̱ na. 16 Dxuzé̱ naꞌu, ne dxunézrujuꞌ ca naca da chaweꞌ da dxelexázrje xúgute̱ da zaj naca ban. 17 Xlátaje̱

naca Xránadxu Dios lu xúgute̱ da dxune̱ꞌ, ne dxexache lazre̱ꞌ xúgute̱ da zaj naca ban da nun Le̱ꞌ. 18 Xránadxu Dios zúate̱queze̱ꞌ gácale̱ne̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxululáwizre̱ꞌ Le̱ꞌ, xúgute̱ benneꞌ caꞌ du lazre̱ꞌ dxululáwizre̱ꞌ Le̱ꞌ. 19 Gune̱ꞌ ca dxelezá lazreꞌ benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ. Cáꞌanqueze xenne̱ꞌ chee̱ꞌ gate xululáwizre̱ꞌ Le̱ꞌ, ne guselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ. 20 Xránadxu Dios dxuxúequeze̱ꞌ xúgute̱ benneꞌ caꞌ zaj nazríꞌine̱ꞌ Le̱ꞌ, san guzría xiꞌe̱ xúgute̱ benneꞌ caꞌ dxelebéaj xíchaje̱ꞌ Le̱ꞌ. 21 Du lazraꞌ güe láꞌanaꞌ Xránadxu Dios. Xúgute̱ benneꞌ dxal-laꞌ tu xelúe láꞌanazqueze̱ꞌ Le̱ꞌ láꞌazxa chadía chacanna.

1 ¡Gaca

Salmo 146

ba láꞌazxa Xránadxu Dios!

817

Salmos 146, 147

¡Du lazraꞌ güe láꞌanaꞌ Xránadxu Dios! naca banaꞌ güe láꞌanaꞌ Xránadxu Dios! ¡Tu gúl-lazquezaꞌ da güe láꞌanaꞌ Xránadxu Dios dxácate̱ naca banaꞌ! 3 Quebe guxrén lázrele benneꞌ dxelenná bea, ne quegá bénneache laweꞌ da quebe xelezéquene̱ꞌ xuluselé̱ꞌ leꞌe. 4 Dxeledxúaj beꞌ zaj xuꞌe̱, naꞌ xelexexaque̱ꞌ xu xrte. Lu zra náꞌqueze xelenite da dxuluwía lazre̱ꞌ xelune̱ꞌ. 5 Ba neza zrente̱ naca na chee̱ bénneaꞌ, dxácale̱ Dios chee̱ Jacob le̱ꞌ, bénneaꞌ dxebeza lazre̱ꞌ Xránadxu Dios. 6 Dios naꞌ be̱ne̱ꞌ xabáa, ne xe̱zr la xu, ne nísadauꞌ, ne xúgute̱ da zaj zraꞌ lataj caꞌ. Naque̱ꞌ Bénneaꞌ tu dxúnzqueze̱ꞌ da li lazreꞌ. 7 Dxuchiꞌe̱ chee̱ benneꞌ baxacheꞌ caꞌ, ne dxugawe̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeledune̱ꞌ. Xránadxu Dios dxuselé̱ꞌ benneꞌ caꞌ zaj nadaꞌu lu naꞌ benne̱ꞌ caꞌ. 8 Xránadxu Dios dxexune̱ꞌ xiaj lau benneꞌ la chul-la caꞌ. Xránadxu Dios dxechise̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxeajlecházie̱ꞌ. Xránadxu Dios nazríꞌine̱ꞌ benneꞌ xrlátaje caꞌ. 9 Xránadxu Dios dxuxúe̱ꞌ benneꞌ zituꞌ caꞌ. Nuxre̱ꞌ bidauꞌ we̱ze̱be caꞌ, ne nuꞌula tuze caꞌ, naꞌ dxuchínnaje̱ꞌ da dxelún benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 10 Tu nna béazqueze Xránadxu Dios. Leꞌe, benneꞌ xe̱zre Sión, nna beꞌe Dios chee̱le ne xúgute̱ cuen zriꞌine zre súale. 2 ¡Dxácate̱

¡Gaca ba láꞌazxa Xránadxu Dios!

1 ¡Le

Salmo 147

güe láꞌana Xránadxu Dios laweꞌ da naca chaweꞌ gúl-ladxu da güe láꞌanadxu Dios chee̱dxu, laweꞌ da xrtante̱ naca güe láꞌanadxu Le̱ꞌ! 2 Xránadxu Dios xexune̱ꞌ xe̱zre Jerusalén. Xequé̱ꞌe̱ benneꞌ Israel caꞌ zaj zue̱ꞌ xe̱zr la xu zituꞌ caꞌ. 3 Dxexune̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelexewíꞌine lázrele̱ꞌe̱, ne dxudé̱ꞌe̱ ladxeꞌ naga zaj naca we̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ.

Salmo 147

818

4 ¡Nézquezne̱ꞌ

ca zaj naxán belaj caꞌ! ¡Tu tu belaj caꞌ dxuꞌe̱ la na! 5 ¡Szrente̱ naca Xránadxu Dios, ne nape̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ waca! ¡Quebe bi de̱ da quebe dxéajniꞌine̱ꞌ! 6 Xránadxu Dios dxácale̱ne̱ꞌ benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ, naꞌ dxuzéxruje̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelune̱ꞌ da cale̱la. 7 ¡Le

gul-la da güe láꞌanale Xránadxu Dios! ¡Le gul-la, ne le quinne da cun zríadiꞌi na du lau Dios chee̱dxu! 8 ¡Le̱ꞌ dxudé̱ꞌe̱ beuj caꞌ zran xabáa! ¡Le̱ꞌ dxesel-le̱ꞌ nisa xiuj lu xe̱zr la xu! ¡Le̱ꞌ dxune̱ꞌ dxelezría xíxreꞌdu caꞌ lu xiꞌa caꞌ! 9 ¡Le̱ꞌ dxunézruje̱ꞌ da dxelagu be̱ xixreꞌ caꞌ! ¡Dxunézruje̱ꞌ da dxelagu béchajdu caꞌ, be̱ dxelebezre xaꞌabaꞌ! 10 Da

dxezaca ba lázrele̱ne̱ꞌ quebe naca na xel-laꞌ wal-la chee̱ bzrinaꞌ caꞌ, ne quegá xel-laꞌ wal-la chee̱ bénneache. 11 Dxezaca ba lázrele̱ne̱ꞌ benneꞌ caꞌ dxelezrebe̱ꞌ Le̱ꞌ, ne benneꞌ caꞌ dxelebeza lazre̱ꞌ Le̱ꞌ chee̱ xexache lazre̱ꞌ le̱ꞌ.

12 ¡Le

güe láꞌana Xránadxu Dios, leꞌe zrale xe̱zre Jerusalén! ¡Le güe láꞌana Dios chee̱le, leꞌe zrale xe̱zre Sión! 13 ¡Le̱ꞌ dxuzúa chúchue̱ꞌ dxa xuꞌu chee̱ xe̱zre chee̱le! ¡Dxune̱ꞌ dxaca chaweꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ xe̱zre chee̱le! 14 ¡Dxebeque̱ꞌ xel-laꞌ dxebeza zri lazreꞌ lu xe̱zr la xu chee̱le! ¡Gúnnale̱ꞌe̱ chee̱le zruaꞌ chaweꞌ! 15 ¡Dxusel-le̱ꞌ xrtizre̱ꞌ chee̱ benneꞌ caꞌ zaj zre̱ꞌe̱ dute̱ xe̱zr la xu, naꞌ chadí dxaca ca da dxenné̱ꞌ! 16 ¡Dxugacue̱ꞌ xe̱zr la xu bezxeꞌ da naca na ca zrilaꞌ! ¡Dxuzéxruje̱ꞌ xrle̱ꞌe̱la dxe̱la ca de! 17 ¡Dxune̱ꞌ dxelexruj xiaj bezxeꞌ ca weaj xíajdu caꞌ! ¿Nu benneꞌ gaca guchaga lawe̱ꞌ da zaga chee̱ na? 18 ¡Dxenná beꞌe̱, naꞌ dxexuna na! ¡Dxune̱ꞌ dxaca beꞌ, naꞌ dxexaca bezxeꞌ naꞌ nisa gubaꞌu! 19 ¡Bzéajniꞌine̱ꞌ Jacob ca naca xrtizre̱ꞌ, ne bdee̱ꞌ xrba chee̱ꞌ, ne da caꞌ gunná beꞌe̱ lu naꞌ benneꞌ Israel caꞌ! 20 Quebe ne gune̱ꞌ caní chee̱ xe̱zr la xu xezícadxa caꞌ,

819

Salmo 148

naꞌ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ quebe dxelexúnbeꞌe̱ xrba chee̱ꞌ. ¡Gaca ba láꞌazxa Xránadxu Dios!

1 ¡Le

Salmo 148

güe láꞌana Xránadxu Dios! ¡Le güe láꞌana Xránadxu, leꞌe, zrale xabáa! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, zrale dxala! 2 ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, gubáz chee̱ xabáa chee̱ꞌ caꞌ! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, benneꞌ zante̱ chee̱ꞌ! 3 ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, gubizra, ne beuꞌ! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, belaj dxusenile! 4 ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, xabáa caꞌ, ne leꞌe, nisa zrale láwela xabáa! 5 ¡Le güe láꞌana La Xránadxu, laweꞌ da gunná béꞌene̱ꞌ, naꞌ guzúale! 6 ¡Be̱ne̱ꞌ súale tu chiꞌize, ne chadía chacanna! ¡Bzue̱ꞌ chee̱le tu da bdxixruj beꞌe̱ da quebe te chee̱ na! 7 ¡Le güe láꞌana Xránadxu lu xe̱zr la xu, leꞌe, bea zriꞌa zrale lu nísadauꞌ, ne xúgute̱ nisa situj, 8 ne leꞌe, xesa guziuꞌ, ne xiaj xiuj, ne bezxeꞌ, ne beuj caꞌ, ne leꞌe, beꞌ bdunuꞌ caꞌ, dxunle ca gunná beꞌe̱! 9 ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, xíꞌadu caꞌ, ne xiꞌa zriꞌa caꞌ, ne leꞌe, xaga zixre caꞌ, ne xaga cedro caꞌ, 10 ne leꞌe, be̱ xixreꞌ caꞌ, ne bea caꞌ dxuluxúe bénneache, ne leꞌe, be̱ snia caꞌ, ne be̱ zaj zua xrila! 11 ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, benneꞌ wenná bea caꞌ, ne xúgute̱ bénneache, ne leꞌe, benneꞌ dxelenná beꞌe̱, ne benneꞌ dxuluchiꞌe̱, 12 ne leꞌe, benneꞌ weguꞌ caꞌ, ne núꞌuladu caꞌ, ne leꞌe, benneꞌ gula caꞌ, ne bidu caꞌ! 13 ¡Le güe láꞌana La Xránadxu! ¡Szrénte̱dxa naca La Le̱ꞌ ca xúgute̱ la bénneache! ¡Da xabáa chee̱ꞌ dxuléꞌe lau na lu xe̱zr la xu, ne xabáa! 14 ¡Le̱ꞌ nune̱ꞌ xe̱zr chee̱ꞌ xe̱zre wal-la! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, leꞌe, bénneache chee̱ꞌ, nácale zriꞌine zre sua Israel! ¡Nácale benneꞌ nazríꞌi Le̱ꞌ!

Salmos 149, 150

820

¡Le güe láꞌana Xránadxu!

1 ¡Le

Salmo 149

güe láꞌana Xránadxu Dios! ¡Le gul-la chee̱ Xránadxu tu da cube! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ naga zaj nazraga bénneache chee̱ꞌ! 2 ¡Le be, leꞌe, benneꞌ Israel, lau Bénneaꞌ be̱ne̱ꞌ leꞌe! ¡Le sua xel-laꞌ dxebé, leꞌe, zrale Sion, lau Bénneaꞌ naque̱ꞌ Wenná Bea chee̱le! 3 ¡Le güe láꞌana La Xránadxu, ne guxaꞌale! ¡Le guchunchu xide caꞌ, ne le quinne da cun zríadiꞌi na du caꞌ, dxue láꞌanale Le̱ꞌ! 4 ¡Xránadxu Dios dxezaca ba lázrele̱ne̱ꞌ bénneache chee̱ꞌ! ¡Dxape̱ꞌ ba láꞌana benneꞌ dxexruj lazreꞌ caꞌ, ne dxuselé̱ꞌ le̱ꞌ! 5 Dxal-laꞌ xelebéqueze bénneache chee̱ꞌ lu da xabáa chee̱ꞌ, ne xelúl-le̱ꞌ dute̱ xel-laꞌ dxelebé du xe̱la. 6 Dxal-laꞌ xelebezre xe̱ꞌe̱, xelúe láꞌane̱ꞌ Dios, zaj nuꞌe̱ xia da zaj nalá dxupa laꞌate̱, 7 chee̱ xelexebéaj lazre̱ꞌ benneꞌ xe̱zr la xu caꞌ, ne xuludée̱ꞌ xel-laꞌ ziꞌ benneꞌ xe̱zre caꞌ, 8 ne xuluchéaje̱ꞌ benneꞌ wenná bea chee̱ꞌ caꞌ du xia, ne benneꞌ dxelenná beꞌe̱ nen du xia, 9 ne xuluzría xiꞌe̱ benneꞌ caꞌ ca ba nun Dios gaca chee̱ꞌ. Da nigá gaca na da xabáa chee̱ bénneache chee̱ Dios. ¡Le güe láꞌana Xránadxu!

1 ¡Le

Salmo 150

güe láꞌana Xránadxu Dios! ¡Le güe láꞌana Xránadxu lu xudauꞌ chee̱ꞌ! ¡Le güe láꞌana xel-laꞌ waca chee̱ꞌ lu xabáa chee̱ꞌ! 2 ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ ca zaj naca da zren da nune̱ꞌ! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ ca naca xel-laꞌ szren chee̱ꞌ! 3 ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, gucuézrele luzu caꞌ da dxulucuezre̱ꞌ! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, quínnele da cun zríadiꞌi na du, ne da caꞌ dxínnele! 4 ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, guchúnchule xide, ne guxaꞌale! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, quínnele da cun zríadiꞌi na du,

821

ne gucuézrele bchiuj! güe láꞌana Le̱ꞌ, gutíl-lale xíadu caꞌ! ¡Le güe láꞌana Le̱ꞌ, gutíl-lale xia zren caꞌ! 6 ¡Le güe láꞌana Xránadxu, xúgute̱le naca banle! ¡Le güe láꞌana Xránadxu Dios! 5 ¡Le

Salmo 150