SAN MARCOS 1
Tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi je nitee San Marcos
El Evangelio según San Marcos
Mixteco de Santa Lucía Monteverde
Borrador Noviembre de 2009 10 ejemplares mdv
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 1
2
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
3
SAN MARCOS 1
Tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi je nitee San Marcos Juan, tee je skundute, kachitnuu-de tnuu Yaa-Ndioxi nuu ñuu kaa yanda
(Mt. 3:1-12; Lc. 3:1-9, 15-17; Jn. 1:19-28)
1
1
Sukuan nikeje tnuu vaa sɨkɨ Jesucristo, See Yaa-Ndioxi.
2
Nuu tutu ii Yaa-Ndioxi achi: Taji-li ɨn ndajee je kustnuu-de xina ichi nuu, nava satuva-de ichi-lo, achi Yaa-Ndioxi. 3
Ɨn ndajee kana nii xiin veji nde nuu ñuu kaa yanda, de achi:
“Satuva na-lo ɨn ichi Itoo-yo, de saa na-lo ɨn ichi ndoo-ya”. Sukuan nitee ɨn tee je nani Isaías, tee je nikachitnuu sɨkɨ-ya na enaa, nuu tutu ii Yaa-Ndioxi. 4
De sukuan nikee tee je nani Juan, tee je niskundute, de niskundute-de ñayɨvɨ
nuu ñuu kaa yanda. De nikachitnuu-de nuu ñayɨvɨ: —Nuu kundute-lo na-lo jendaa je kanakani ini-lo na-lo kuva iyo kuechi je ndevaa je nikasaa-lo na-lo nuu Yaa-Ndioxi, de iyo maa-ya je saa-ya tukanu ini-ya nuu-lo na-lo jiin kuechi-lo na-lo. 5De nikakiji ñayɨvɨ je ndee nuu ndɨɨ ñuu Judea jiin ndɨɨ ñayɨvɨ je ndee ñuu je nani Jerusalén. Ore nikeninai-de na-de tnuu je nikaan Juan, yukuan nade nikananama-de na-de kuechi je nikasaa-de na-de. De Juan niskundute-de maa-de na-de ini yuu nuu ika ndute je nani Jordán. 6
De sama je niñuu Juan nikuu ixi kɨtɨ je nani camello, de sɨkɨ sama je ñuu-de
nikundikin ɨn ñɨɨ kɨtɨ. De je neji-de nikuu tɨka je nani langosta jiin nduxi ñuñu yuku.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 1 7
4
Yukuan nade nikachitnuu tuku-de: —Ichi yata-li kiji ɨn tee je kunenu xiin ka asuvi luu, chi tee je ndau kuu-li je ni
tuu kuu kutandijin-li de ndaji-li ñɨɨ je ndikin sɨkɨ ndijin-de. 8Maa-li skundute-li loo na-lo jiin ndute, o maa-de kee-de de skundute-de loo na-lo jiin Tachi ii Yaa-Ndioxi —nikachi Juan. Juan skundute Jesús
(Mt.3:13-17; Lc. 3:21-22) 9
Ɨn kɨvɨ yukuan nikei Jesús nuu ñuu je nani Nazaret je yɨtnɨɨ nuu ñuu Galilea; de
nijee-ya nde nuu inde Juan de maa-de niskundute-de Jesús ini yuu nuu ika ndute je nani Jordán. 10Nani nikei Jesús veji-ya nuu ndute de nito-ya je ninune nde andɨvɨ; de Tachi ii Yaa-Ndioxi ninuu sɨkɨ Jesús kuva ɨn sata. 11De nde andɨvɨ nikaan Tata Yaa-Ndioxi jiin Jesús: —Maa-lo kuu See-li je kundau xiin ini-li de kusɨ xiin ini-li jiin-lo. Ito ndee Jeuu Jesús
(Mt. 4:1-11; Lc. 4:1-13) 12
Yukuan nade Tachi ii Yaa-Ndioxi nitaji Jesús nde nuu ñuu kaa yanda. 13De
yukuan nikunde-ya uu xiko kɨvɨ nuu iin sɨɨn sɨɨn kɨtɨ yuku. De Jeuu nitondee Jesús o ndajee Yaa-Ndioxi nikakundito-ya. Jesús keje-ya kachitnuu tnuu Yaa-Ndioxi nuu ñuu Galilea
(Mt. 4:12-17; Lc.4:14-15) 14
Ore nikɨvɨ Juan vekaa u, Jesús nijeen-ya nuu ñuu Galilea, de yukuan nikeje-ya
nikachitnuu-ya tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi. 15De nikachi Jesús: —Enikuyatni kɨvɨ je tau tiñu Yaa-Ndioxi. Nakani ini-lo na-lo ndɨɨ kuechi je nikasaa-lo na-lo, de kuatnuu na-lo tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
5
SAN MARCOS 1
Jesús kana-ya kuun tna tee je katnɨɨ chaka
(Mt. 4:18-22; Lc. 5:1-11) 16
Ɨn kɨvɨ ika Jesús kuaan-ya yundute kanu je nani Galilea, de yukuan nito-ya
tee je nani Simón jiin ñani-de je nani Andrés. Iin-de na-de nuu ndute, kaskane-de ñunu-de nuu ndute, chi tee je katnɨɨ chaka kakuu-de na-de. 17De nikaan Jesús jiin-de na-de: —Nee de kundikin luu na-lo, chi maa-li stnee-li loo na-lo je kuu-lo na-lo tee je satutu ñayɨvɨ sini. 18
Ñama ni nikastoo-de na-de ñunu-de, de nikandikin-de na-de kuaan-de jiin-ya.
19
Yukuan nade nika Jesús tilu ka ichi nuu, de nito-ya tee je nani Santiago, jiin
ñani-de je nani Juan, see tee je nani Zebedeo. Iin-de na-de nuu barcu, kasatuva-de na-de ñunu-de je tnɨɨ-de na-de chaka jiin. 20Nikana Jesús nuu nduu-de na-de, yukuan nade nikastoo-de tata-de Zebedeo jiin tee je kasatiñu jiin tata-de nuu barcu, de kuaan-de na-de jiin-ya. Nasavaa Jesús ɨn tee je inde tachi ndevaa ini
(Lc. 4:31-37) 21
Yukuan nade nikajee Jesús jiin tee je nikana-ya je skuaa jiin-ya ñuu nani
Capernaum. De kɨvɨ je kandutatu ñayɨvɨ judío nikɨvɨ Jesús ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío, de yukuan nistnee-ya sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi. 22De ñayɨvɨ je keninai tnuu kaan Jesús kanaa ini-de na-de ndexe stnee-ya; chi tnuu kaan-ya ini-ya nde kuni kachi asuvi natu kakaan inka ka tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi sini. 23
De ini veñuu chala nuu inde Jesús stnee-ya, yukuan inde sini ɨn tee je nitnɨɨ tachi
ndevaa maa-de. De neta-de kana koo-de, de achi-de: 24
—¿Nde nduku-ni yaa, Jesús je veji-ni ñuu nani Nazaret? ¿A veji-ni je kanu-ni
maa-na na-na? Chi maa-na ini je Yaa-Ndioxi nitaji maa-ni veji-ni. 25De Jesús nikaxeen-ya nuu tachi ndevaa: —Kasɨ yuu-lo de nasiaa, de kei ini tee jiña.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 1 26
6
Yukuan nade tachi ndevaa nisaa je nikɨsɨ-de, de nindayɨɨ-de, de ninasiaa
maa-de de nikei kuaan ini-de. 27De nduvii ñayɨvɨ je iin ini veñuu chala nikayuu-de na-de de nikakatnuu-de tnaa-de: —¿Nde kuu yaa? ¿A tnuu jee stnee tee yaa sino je nde tachi ndevaa kakandijen nuu-de ore tau tiñu-de nuu? 28
De yukuan je ñama xiin nika tnuu sɨkɨ je nisaa Jesús je nde nijee nuu ñayɨvɨ je
ndee nuu ndɨɨ ñuu Galilea. Nasavaa Jesús nana chiso Simón
(Mt. 8:14-15; Lc. 4:38-39) 29
Ore nikei Jesús ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío de kuaan-ya jiin Santiago
jiin Juan nuu inde vei Simón jiin Andrés. De nikajee-de jiin-ya vei Simón; 30de nana chiso Simón nikiin kiji xeen xiin-ña, de nikakachi-de na-de nuu Jesús je kuu-ña de kaa-ña nuu ito-ña. 31Yukuan nade nijee Jesús nuu kande-ña, de nitnɨɨ-ya ndaa-ña de nistakoo-ya maa-ña, de kiji xeen xiin je yɨɨ-ña nikinde ore yukuan ni, de ninduvaa-ña. Yukuan nade nijee-ña je nikeji-de na-de jiin-ya. Nasavaa Jesús kuee xiin ñayɨvɨ kakuu
(Mt. 8:16-17; Lc. 4:40-41) 32
Ore ekua kutɨkɨvɨ, nuu vei inde Jesús nikajesiaa ñayɨvɨ, nduvii ñayɨvɨ je
kakuu, jiin ñayɨvɨ je inde tachi ndevaa ini; 33de nɨɨ ñuu ñayɨvɨ nikanataka yuvei vei nuu inde-ya. 34De Jesús ninasavaa-ya ñayɨvɨ je kandoo sɨɨn sɨɨn kuei, de sini nikenee-ya kuee xiin tachi ndevaa je iin ini ñayɨvɨ. De tuu nijee-ya je kaan tachi ndevaa, chi keni tachi ndevaa je maa-ya kuu. Kachitnuu Jesús nuu sɨɨn sɨɨn ñuu nuu ñuu Galilea
(Lc. 4:42-44) 35
Nee xiin inka kɨvɨ ore natuu kundijin vaa ka, nindako Jesús, de nijeen-ya nuu
tuu na ñayɨvɨ iyo. De yukuan nijenakuetu-ya nuu Tata Yaa-Ndioxi. 36Yukuan nade
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
7
SAN MARCOS 1
Simón jiin tnaa-de nikajenanduku-de na-de Jesús; 37ore nikanani-de na-de-ya nikakachi-de jiin-ya: —Nduvi ñayɨvɨ kananduku-de na-de ndijin. 38
De Jesús nikachi-ya jiin-de na-de:
—Nakiin-yo na-yo nuu ñuu je iin yatni, nava kachitnuu-li tnuu vaa yukuan sini; chi sɨkɨ yukuan veji-li. 39
De sukuan nika Jesús, nikachitnuu-ya ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío nuu
ndɨɨ ñuu je iin nuu ñuu Galilea, de sini nikenee-ya tachi ndevaa je iin ini ñayɨvɨ. Nasavaa Jesús ɨn tee je ndoo kuei je teyu ñɨɨ-de je nani lepra
(Mt. 8:1-4; Lc. 5:12-16) 40
Ɨn tee je ndoo kuei je teyu ñɨɨ-de je nani lepra nijee-de nuu Jesús. De
nekuyɨtɨ-de nuu-ya, de nikachi-de jiin-ya: —¿Kachi ndau ini-ni jiin-na nasaa-ni kuei je ndoo-na? 41
De Jesús nikundau-ini-ya maa-de, niskaa-ya ndaa-ya sɨkɨ-de, de nikachi-ya
jiin-de: —Kuni-li je vitañuu ɨn jino ni, nduvaa-lo. 42
De ore nikaan-ya sukuan jiin-de, nikinde ni kuei je ndoo-de, de ninduvaa-de.
43
Yukuan nade ore kuanoo-de nikachi-ya jiin-de: 44
—Kuanoo o tuu kachi-lo nuu ni ɨn ñayɨvɨ je nikinde-li kuei je nindoo-lo. De
kistnee-lo maa-lo nuu sutu, de kundaa-lo je kutau Yaa-Ndioxi ndexe nitau tiñu Moisés nava kundaa ini ndɨɨ ñayɨvɨ jendaa je ninduvaa-lo. 45
De kuanoo-de o nikeje-de nikachi-de nuu ndɨɨ ñayɨvɨ ndexe ninduvaa-de. De
je sɨkɨ yukuan kuu, je tuu kuu kɨvɨ ndijin Jesús nuu ɨn ñuu, de nikendoo-ya nuu tuu na ñayɨvɨ ndee. O taka ñayɨvɨ ñuu nikajendee-de na-de nuu inde-ya.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 2
8
Nasavaa Jesús ɨn tee je tuu kuu kaka-de
2
(Mt. 9:1-8; Lc. 5:17-26) 1
Niyaa eku kɨvɨ, yukuan nade ninandiko tuku Jesús ñuu je nani Capernaum. De
ñama xiin nikakundaa ini ñayɨvɨ je ninajee tuku-ya. 2De vei nuu inde-ya kuee xiin ñayɨvɨ nikajendee-ya, je nichitu ini vei je ni tuu va nikuu ka kɨvɨ ñayɨvɨ nde yuvei. De ore kachitnuu-ya tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi, 3nikajee kuun tna tee je kendiso-de nuu ɨn yuu ɨn tee je tuu kuu kaka-de. 4O kuee xiin ñayɨvɨ iin je tuu nikuu kɨvɨ-de na-de jiin tee je kuu nuu inde Jesús. De tee je kendiso tee je kuu nikanune-de ɨn yau sɨkɨ vei nuu inde-ya, de nikasnuu-de tee je kuu jiin yuu-de. 5Ore nito Jesús ndexe kasaa-de na-de jiin tee je kuu, nikundaa ni ini-ya je ketnuu-de na-de-ya. De nikachi-ya jiin tee je kuu: —See ndau, endɨɨ kuechi nisaa-lo, nisaa-li tukanu ini-li jiin. 6
O uu tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi iyuku-de na-de yukuan sini. De nikeni
ini-de na-de: 7“¿Naje nuu kaan tee yaa sukuan? Kandevaa-de sɨkɨ Yaa-Ndioxi je kaan-de sukuan. ¿A tuu ini-de je mañuu Yaa-Ndioxi saa-ya tukanu ini-ya jiin kuechi-yo na-yo?” 8O Jesús nikundaa ni ini-ya je keni ini-de na-de sukuan, de nikachi-ya jiin-de na-de: —¿Naje nuu keni ndevaa ini-lo na-lo jiin-li? 9¿Nau kuu je yɨɨ ka kaa? ¿A kachi-li jiin tee je kuu yaa: "Endɨɨ kuechi je nisaa-lo, saa-li tukanu ini-li jiin", si kaan-li jiin-de: "Ndakoo de nakiin yuu-lo de kuaan jiin"? 10
Suu vitna nastnee-li nuu-lo na-lo je
maa-li, Yaa je ninduu tee, ndiso tiñu-li je kuu saa-li tukanu ini-li jiin ndɨɨ kuechi ñayɨvɨ. Yukuan nade nikachi Jesús jiin tee je kuu: 11
—Jiin-lo kaan-li, ndakoo de nakiin
yuu-lo de kuanoo jiin, vei-lo.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
9 12
SAN MARCOS 2
Yukuan nade tee je kuu nindakoo-de, de ninakiin-de yuu-de, de ika-de
nikei-de nuu ndɨɨ ñayɨvɨ, de kuaan-de. De ndɨɨ ñayɨvɨ je iin yukuan nikanaa ini-de na-de. De nikakachi-de na-de je kanu xiin kuu Yaa-Ndioxi de nikachi-de na-de: —Natuu koto-yo ni ɨn je saa tiñu nanu sukuan je mani maa Yaa-Ndioxi kuu saa-ya. Jesús kana-ya Leví
(Mt. 9:9-13; Lc. 5:27-32) 13
Yukuan nade nijeen tuku Jesús yundute kanu. De yukuan nikakututu
kuee xiin ñayɨvɨ nuu-ya, de nistnee-ya tnuu ii Yaa-Ndioxi nuu ñayɨvɨ. 14Ore niyaa Jesús kuaan-ya de nito-ya Leví, see tee nani Alfeo. Nenee-de kiyau-de nuu kututu xuun ñuu kuenda ñuu je yɨtnɨɨ nuu ñuu kanu je nani Roma. De nikachi-ya jiin-de: —Stoo je saa-lo jan de kundikin luu. De Leví nindakuɨñɨ-de de kuaan-de jiin-ya. 15
Yukuan nade nijekaji Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya vei Leví, de kuee
tee je kakiyau xuun ñuu kuenda Roma, jiin inka ka ñayɨvɨ je tuu kasaa-de na-de je vaaa iyuku-de keji-de jiin-ya chi kuee xiin ñayɨvɨ kuaan jiin-ya. 16De tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi, jiin tee je kakuu fariseo niketo-de je eji Jesús jiin ñayɨvɨ je iin vei Leví. De nikakatnuu-de na-de tee je kaskuaa jiin-ya: —¿Naje nuu tee je kaskuaa-lo jiin, eji-de jiin ñayɨvɨ jiña? 17
Ore nikundaa ini Jesús je nikakaan-de na-de sukuan, nikachi-ya jiin-de na-de:
—Tuu veji-li kana-li ñayɨvɨ je tuu keñuu-de na-de luu je kakachi-lo na-lo je kakuu ñayɨvɨ je ndee ndoo. O maa-li veji-li kana-li ñayɨvɨ je keñuu-de na-de luu je maa-lo na-lo kakachi je kakuu ñayɨvɨ je kasaa kuechi —achi-ya. a
Je kuni kachi ñayɨvɨ je tuu saa-de na-de ndɨɨ ndexe tau tiñu tee kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi, de sukuan tee
kakuu fariseo achi-de na-de je ñayɨvɨ yaa kakuu tee je kasaa kuechi.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 2
10 Sɨkɨ je iyo ndite ini-yo
(Mt. 9:14-17; Lc. 5:33-39) 18
Niyo ɨn kɨvɨ je tee je nikaskuaa jiin Juan, tee je niskundute, jiin tee je kakuu
fariseo nikeyo ndite ini-de na-de. De uu ñayɨvɨ nikajetnaa yatni-de na-de nuu Jesús, de nikakatnuu-de-ya: —Tee je nikaskuaa jiin Juan, de tee kakuu fariseo nikeyo ndite ini-de na-de. ¿Naje nuu tee je kaskuaa jiin-ni tuu keyo ndite ini-de na-de? 19
De nikachi Jesús:
—Nuu iyo ɨn viko tandaa ¿A kuu kundite ini tnaa tee je tandaa nuu inde-de jiin-de na-de? Suu tuu kuu kundite ini-de na-de nuu tee je tandaa inde-de jiin-de na-de. 20
O jee ore je tee je tandaa kiin-de, de ore yukuan kuu je kundite ini tnaa-de na-de. 21
’Tuu iyo ɨn ñayɨvɨ je natee ɨn sama tuu jiin tau sama jee chi ndutɨtɨñɨ sama
jee de jende ka sama tuu de kukuee ka tande. 22De sini tuu kuu chuun-yo ndute jee tɨtɨvixi je nani uva, ini ɨn ñɨɨ tuu chi ndute jee tɨtɨvixi ndutɨtachi de skandɨ ñɨɨ tuu. De sukuan skuita-yo ndute tɨtɨvixi jiin ñɨɨ. Yukuan je vaa kaa je chuun-yo ndute jee tɨvɨvixi ini ɨn ñɨɨ jee —achi-ya. Sɨkɨ kɨvɨ ndutatu-yo
(Mt. 12:1-8; Lc. 6:1-5) 23
Ɨn kɨvɨ kandutatu ñayɨvɨ judío nikeka Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya nuu kaa
trigu. De tee je kaskuaa jiin-ya nikakeje-de nikatnuu-de yoko trigu je kaji-de na-de. 24
Yukuan nade tee kakuu fariseo nikakatnuu-de-ya: —¡Ndee! ¿Naje nuu tee je kaskuaa jiin-lo kasaa-de na-de je tuu iyo-yo je saa-yo
kɨvɨ kandutatu-yo? 25
De nikachi-ya jiin tee kakuu fariseo:
—¿A natuu skuaa-lo na-lo je nisaa Davidb jiin tee kuaan jiin-de, ore nikajii-de soko de tuu niyo je kaji-de na-de? 26Nani kuu Abiatar sutu kunenu xiin ka, nikɨvɨ b
Tee je nikuu je nitau tiñu nuu ñuu Israel na enaa.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
11
SAN MARCOS 2-3
David vei Yaa-Ndioxi de neji-de ista stila ii Yaa-Ndioxi je mani maa sutu kuu kaji-de, de nijee-de nuu tee je kuaan jiin-de nikeji-de sini. 27
De nikachi tuku-ya jiin tee kakuu fariseo:
—Yaa-Ndioxi enisaa-ya xina ñayɨvɨ, yukuan nade nisaa-ya kɨvɨ nindutatu-ya, de sukuan ñayɨvɨ kanuu xiin ka asuvi kɨvɨ ndutatu kuenda Yaa-Ndioxi. Yukuan je kɨvɨ kandutatu-yo nikuu kɨvɨ ñayɨvɨ, asuvi ñayɨvɨ kuu kɨvɨ kandutatu-yo. 28De sukuan sini maa-li, Yaa je ninduu tee, tau tiñu-li sɨkɨ kɨvɨ kandutatu-yo —achi-ya. Nasavaa Jesús kɨvɨ ndutatu
(Mt. 12:9-14; Lc. 6:6-11)
3
1
De nikɨvɨ tuku Jesús ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío. De yukuan inde ɨn
tee je ndoo-de kuei je ninduyutnu ndaa-de. 2De uu tee je iin yukuan sini,
kandee-de na-de nuu nasavaa-ya tee je kuu ɨn kɨvɨ kandutatu ñayɨvɨ judío, chi kanduku-de na-de ndexe kuu tee-de na-de kuechi sɨkɨ-ya. 3Yukuan nade nikachi Jesús jiin tee je kuu: —Ndakuɨñɨ de kunchi, nava nakoto nduvii ñayɨvɨ yaa loo. 4
Yukuan nade nikatnuu-ya-de na-de:
—¿Nau saa-yo kɨvɨ kandutatu-yo? ¿A saa-yo je vaa si sandevaa-yo? ¿A chindei-yo si tuu chindei-yo? ¿A nasavaa-yo ɨn ñayɨvɨ je kuu si kuaa-yo je kuu̱ maa-de, saan ni? Tuu nikakaan-de ni tilu ɨn tnuu, de naii-ni iin-de na-de. 5De xeen nindee Jesús nuu-de na-de, nikusoo xiin ini-ya, chi tuu kakuni-de na-de kakukaji ini-de je kaan-ya, je nii xiin ini-de na-de. De nikachi-ya jiin tee je kuu: —Skaa ndaa-lo jan. De maa-de niskaa-de ndaa-de de ore yukuan ninduu vaa ni ndaa-de. 6Yukuan nade nikakei tee je kakuu fariseo nikajenanduku-de na-de tee je keka jiin Herodes nava ndatnuu-de na-de ndexe kuu kani-de na-de-ya.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 3
12 Kuee xiin ñayɨvɨ keninai tnuu kaan Jesús
(Mt. 4:23-25; Mt. 12.15-21; Lc 6.17-19) 7
Yukuan nade nikei Jesús kuaan-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya yundute kanu. De
nikandikin kuee xiin ñayɨvɨ nuu ñuu Galilea kuaan jiin-ya. 8Nani nikakundaa ini ñayɨvɨ je saa Jesús tiñu nanu, je mani maa Yaa-Ndioxi kuu saa-ya, kuee xiin ñayɨvɨ nikakindee-de-ya: ñayɨvɨ je veji nuu ñuu Judea, ñuu Jerusalén, jiin nuu ñuu je nani Idumea, nde ichi nuu kane nikandii yundute je nani Jordán, de sini nikakiji ñayɨvɨ ñuu je nani Tiro jiin ñuu je nani Sidón. 9De yukuan Jesús nikaan-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya je nakiin-de na-de ɨn barcu nava sukuan kaa-ya nuu, chi inde nii xiin-ya tuku ñayɨvɨ. 10Chi kuee xiin ñayɨvɨ nasavaa-ya, yukuan je ndɨɨ ñayɨvɨ je kuu nikakuu ini-de na-de je tnɨɨ-ya maa-de na-de nava sukuan nduu vaa-de na-de sini. 11
De tachi ndevaa kandayɨɨ de kakuyɨtɨ nuu Jesús ore keto-ya, de achi-naa: —¡Maa-ni kuu See Yaa-Ndioxi! 12
De Jesús nikaxeen-ya nuu tachi ndevaa; de nikachi-ya jiin-naa je nakasɨ-naa
yuu, de tuu kachi-naa je maa-ya kuu. Nakaji Jesús uji uu tna tee je nitee Jesús tiñu sɨkɨ-de na-de
(Mt. 10:1-4; Lc. 6:12-16) 13
Yukuan nade Jesús nijekaa-ya ɨn yuku, de nikana-ya tee je nikuu ini-ya je kiin
jiin-ya. De tee yaa nikakututu-de na-de nuu-ya. 14De yukuan ninakaji-ya uji uu tna tee je skuaa jiin-ya nava satuva maa-ya-de na-de nava stnee-de na-de natu stnee-ya, de sukuan taji-ya maa-de na-de je kikachitnuu-de na-de tnuu vaa sini. De tee yaa kakuu tee je nitee Jesús tiñu sɨkɨ-de na-de. 15De nijee-ya tiñu nuu-de na-de je kuu kenee-de na-de tachi ndevaa sini. 16Yaa kakuu sɨvɨ je uji uu tna tee je ninakaji-ya: Simón je niskunani-ya Pedro; 17Santiago jiin ñani-de Juan, see tee nani Zebedeo je niskunani-ya Boanerges, je kuni kachi: see taje chi nii xiin kakaan-de; 18Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Santiago, see tee nani Alfeo; Tadeo, Simón, tnaa tee kenani cananitac 19jiin Judas Iscariote, tee je naxiko-ya. c
Je kuni kachi kakuu tee je nikakatnaa jiin tee ñuu Roma.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
13
SAN MARCOS 3
Kakandevaa sɨkɨ Tachi ii Yaa-Ndioxi
(Mt. 12:22-32; Lc. 11:14-23; 12:10) 20
Yukuan nade Jesús nikɨvɨ tuku-ya ini ɨn vei. De yukuan nikakututu kuee xiin
ñayɨvɨ je ni tuu nikuu kaji-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya. 21Nani nikakundaa ini tnaa Jesús je saa-ya sukuan, nikajenanduku-de na-de-ya nava kinoo-ya jiin-de na-de chi kakaan ñayɨvɨ je kunee-ya. 22
Sini nikakiji tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nde ñuu Jerusalén, de
nikakachi-de na-de: —Va ini tee yaa inde Beelzebú, maa Jeuu je kunenu ka je tau tiñu nuu ndɨɨ tachi ndevaa, de va maa sini nijee tiñu nuu tee yaa. Yukuan je va jiin sɨvɨ maa Beelzebú kenee-de tachi ndevaa. 23
De Jesús nikana-ya ñayɨvɨ, de ninakani-ya ɨn tnuu ndichi nuu-de na-de. De
nikachi-ya: —¿Ndexe kuu kenee Jeuu maa nuu maa kuu Jeuu? 24Nuu kakatnaa ñayɨvɨ je ndee ɨn ñuu kajenu-de na-de ñuu-de, chi tuu kuu kundei-de na-de. 25De sini nuu katnaa-yo jiin tnaa-yo je ndee tnaa jiin-yo vei-yo, kasasɨɨn-yo maa-yo na-yo. 26’De sukuan sini nuu Jeuu kuatnaa jiin tachi ndevaa, kasasɨɨn maa-naa, de sukuan tanu̱ ndɨɨ maa-naa. 27
’Ni ɨn ñayɨvɨ tuu kuu kɨvɨ vei ɨn tee je ndei xiin, de sakuina ndɨɨ ndatiñu je
nevaa-de vei-de sukuan ni. Xina ñayɨvɨ yukuan iyo-de je kuni-de-de nava sukuan kuu sakuina-de ndatiñu je iin vei-de, tee je ndei xiin. 28
’Jendaa kachi-li je Yaa-Ndioxi saa-ya tukanu ini-ya jiin ndɨɨ kuechi je kasaa
ñayɨvɨ jiin je ndevaa kakaan-de na-de. 29O ñayɨvɨ je kakandevaa sɨkɨ Tachi ii YaaNdioxi, tuu saa-ya ni tilu tukanu ini-ya nuu-de na-de, de kuechi yaa kendoo jiin-de na-de nɨɨ kani kɨvɨ. 30
Sukuan nikaan Jesús, chi tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nikakachi-de
na-de je ini-ya inde tachi ndevaa.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 3-4
14 Sɨkɨ tnaa Jesús
(Mt. 12:46-50; Lc. 8:19-21) 31
Yukuan nade nikajee nana Jesús jiin ñani-yad., de nikandoo-ña na-ña yata vei
jiin ñani-ya. De nitaji-ña tnuu kuaan je kana-ña-ya. 32De ñayɨvɨ je iyuku xiin Jesús, nikakachi-de na-de: —Nana-lo jiin ñani-lo iin-ña yata vei kananduku-ña na-ña loo. 33
De nikachi Jesús jiin-de na-de:
—¿A kuu kachi-lo na-lo nau kuu nana-li de nau kakuu ñani-li? 34
De nindee-ya nuu ndɨɨ ñayɨvɨ je iyuku xiin-ya, de nikachi tuku-ya:
—Ñayɨvɨ je yuku yaa kakuu nana-li jiin ñani-li, 35chi nani ñayɨvɨ je saa je kuni Yaa-Ndioxi, yukuan kuu ñani-li, kuva-li de nana-li —achi-ya. Jesús nakani-ya tnuu ndichi sɨkɨ tee je ete trigu
(Mt. 13:1-9; Lc. 8:4-8)
4
1
De nikeje tuku Jesús nistnee-ya yundute kanu. De yukuan nikakututu kuee xiin
ñayɨvɨ je inde nii na-ya yukuan je nikɨvɨ-ya ini ɨn barcu, de nikukoo-ya. De ñayɨvɨ
nikakendoo-de na-de yundute kanu. 2Yukuan nade nistnee-ya kuee tnuu ndichi nuu ñayɨvɨ. De nikachi-ya nuu-de na-de: 3
—Kuninai vaa na-lo: Ɨn tee nikei-de
kuakate-de trigu. 4De ore nete-de trigu, eku nikeno yuichi, de nikakee saa de nikeji-dɨ na-dɨ. 5
De eku ka trigu nikeno nuu kaa yuu̱, nuu tuu
na kuee xiin ñuu niyo. Trigu yaa nikakandɨ yachi ni, de nikakane ni chi tuu kunu xiin ñuu. 6
De ore nikane nikandii, nikuu ini xiin je
niskayu trigu chi tuu na yoo kuee niyo, yukuan je nikanechi. 7De eku ka trigu nikeno nuu kakane iñu nanu, de nikajenu unuu, o trigu yaa tuu nikajee ndoko chi niskaa d
Nuu tau tutu griego na enaa veji: “nana jiin ñani Jesús” o nuu inka ka tutu veji: “nana ñani jiin kuva Jesús”.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
15
SAN MARCOS 4
iñu nanu. 8O eku ka trigu nikeno nuu iyo ñuu vaa, trigu yaa nikajenu, de nikachitu kuee xiin ndoko nuu yoko, tau yoko nikajee nde oko uji ndoko je ɨn ɨn, inka ka nikajee nde uni xiko ndoko je ɨn ɨn, de inka ka nikajee nde ɨn ciento. 9
Yukuan nade nikachi Jesús jiin-de na-de sini:
—Ñayɨvɨ je iyo soo nakuni soo-de na-de tnuu kaan-li. Naje nuu Jesús stnee-ya jiin tnuu ndichi
(Mat 13:10-17; Lc. 8:9-10) 10
Ore nikanakutenuu ñayɨvɨ je iin jiin Jesús, nikendoo maa na-ya jiin ndɨ uji uu
tna tee je kaskuaa jiin-ya, jiin eku ka ñayɨvɨ je ika jiin-ya sini. Yukuan nade nikakatnuu-de na-de-ya nde kuni kachi tnuu ndichi sɨkɨ tee je ete trigu. 11De nikaan Jesús jiin-de na-de: —Nuu maa-lo na-lo nijee Yaa-Ndioxi je kukaji ini-lo na-lo tnuu sayɨ je iyo nuu tau tiñu-ya, chi nijee-ya je kundaa ini ñayɨvɨ je kakandijen nuu maa-ya. O nuu ñayɨvɨ je tuu ketnuu nakani-li mani maa tnuu ndichi. 12Chi ñayɨvɨ yukuan, suni kandee-de na-de o tuu keto vaa-de na-de; de suni keninai-de na-de, o ni tuu kakukaji ini-de na-de tnuu kaan-li. De yukuan je tuu kuu nakani ini-de na-de jiin Yaa-Ndioxi, de sukuan tuu kuu saa-ya tukanu ini-ya jiin-de na-de —achi-ya. Kachitnuu Jesús sɨkɨ tee je ete trigu
(Mt. 13:18-23; Lc. 8:11-15) 13
De nikachi Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya:
—Nuu tuu kakukaji ini-lo na-lo tnuu ndichi je kachi-li ¿ndexe kukaji ini-lo na-lo inka ka tnuu ndichi je nakani-li? 14Tee je ete ndoko trigu kuu kuva ñayɨvɨ je kachitnuu sɨkɨ tnuu ii Yaa-Ndioxi. 15Eku ñayɨvɨ kuu kuva ndoko je nikeno ichi: Nuu keninai-de tnuu-ya, kakukaji ini-de na-de, o jee Jeuu de kinde tnuu-ya nuu-de na-de. 16Inka ñayɨvɨ kuu kuva ndoko je nikeno nuu kaa yuu̱. Sukuan kuu jiin ñayɨvɨ je keninai-de tnuu-ya chi ñama ni nikakusɨɨ ini-de na-de jiin, 17O ñayɨvɨ yukuan
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 4
16
tuu na yoo kuee-de iyo de sukuan tuu kakunaa-de na-de, chi nuu veji tundoo nuu-de na-de si keto uu inka ñayɨvɨ maa-de na-de je ketnuu-de tnuu ii Yaa-Ndioxi, ñama ni kastoo-de na-de tnuu-ya, de tuu ketnuu ka-de na-de. 18Eku ka ñayɨvɨ kuu kuva ndoko je nikeno nuu kaa iñu nanu: keninai-de na-de tnuu yaa de ketnuu-de na-de, 19o keni xiin ini-de je keñuu-de ndexe kuu kuteku vaa-de jiin, ndexe kuu nevaa-de kuee xiin ka xuun, si ndexe kuu nevaa-de kuee xiin ka ndatiñu je kuu ini-de. De yukuan saa jiin je kastau-de maa-de na-de, de kanaa ini-de tnuu Yaa-Ndioxi, chi suni kuu ini-de na-de saa-de je kuni-ya, o tuu kuu ka chi kakuteñu xiin-de. 20O inka ka ñayɨvɨ kakuu kuva ndoko je nikeno nuu ñuu kaa vaa. Ñayɨvɨ yaa kakuu je keninai tnuu-ya de ketnuu.-de na-de De kuva trigu je jenu vaa kakuu-de na-de ore kasaa-de je vaa na-de chi eku-de na-de kajee-de nde oko uji ndoko, de inka-de kajee nde uni xiko, de inka ka-de kajee nde ɨn ciento je ɨn ɨn-de na-de —achi-ya. Nakani Jesús tnuu ndichi sɨkɨ yɨtɨ
(Lc. 8:16-18) 21
De nikachi tuku Jesús:
—Nuu kayu ɨn yɨtɨ, ¿a vaa kuu je kani-yo chiji ito-yo si kani-yo ini ɨn kɨsɨ? ¡Suu tuu vi! Nuu kaa sukun, iyo-yo je kani-yo ɨn yɨtɨ, nava sukuan tnuu vaa nuu-yo. 22Suu tuu kuu chisayɨ-yo ni tilu je saa-yo, chi nunuu tava ini ndɨɨ ñayɨvɨ je sasayɨ-yo, de sini tuu kuu sayɨ-yo ni ɨn tnuu kuee kɨvɨ chi jee kɨvɨ je ndɨɨ ñayɨvɨ kukaji ini-de na-de na sɨkɨ kuu. 23Ñayɨvɨ je iyo soo nakuni soo-de na-de tnuu je kaan-li. 24-25
De sini nikachi-ya:
—Kundito vaa-lo na-lo je keninai-lo. Chi jiin kuva je kachikuva-lo ore kajee-lo nuu inka ñayɨvɨ, jiin kuva yukuan nachikuva Yaa-Ndioxi ore kuaa-ya nuu-lo de kuee ka. De sini jiin kuva je kachikuva-lo na-lo ore keninai-lo, jiin kuva yukuan nachikuva Yaa-Ndioxi ore kuaa-ya nuu-lo na-lo je kuu kukaji ini-lo de kuee ka, o ñayɨvɨ je tuu kakuni-de kuninai-de na-de nde je tau je nikakukaji ini-de na-de kinde ndɨɨ Yaa-Ndioxi nuu-de na-de —achi Jesús.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
17
SAN MARCOS 4
Nakani Jesús tnuu ndichi ndexe jenu ndoko 26
De sini nikachi-Jesús:
—Nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi kuu kuva ɨn tee je ete ndoko nuu ñuu: 27Ore kandɨ ndoko de jenu nuu kixi tee je taji si nuu ndito-de, nuu kuu ekua si kuu nduu tuu ini-de ndexe jenu ndoko, 28chi jenu mañuu: xina kane viyu, yukuan nade kane yoko, de kachitu ndoko nuu yoko. 29De nuu ninechi ndoko, enijee kɨvɨ je nakiin-de —achi-ya. Nakani Jesús tnuu ndichi sɨkɨ ndoko nani mostaza
(Mt. 13:31-32; Lc. 13:18-19) 30
De sini nikachi Jesús:
—¿Nau kuu je kuu sketnaa-li jiin nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi?, si ¿nau tnuu ndichi nakani-li je ketnaa jiin ndexe kaa? 31Nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi kuu kuva ɨn ndoko je nani mostaza je ete-yo nuu ñuu; mañuu kuu je chala xiin kaa nuu nduvii ndoko je iyo ñayɨ ́vɨ. 32O nuu nete-yo jenu, de kuu kanu xiin ka nuu nduvii yuva je ete-yo. De kuu nanu xiin ka ndaa, je nde saa kuu ndutatu-dɨ na-dɨ nuu kaa katɨ chiji ndaa —achi-ya. Sɨkɨ tnuu ndichi nakani Jesús
(Mt. 13:34-35) 33
De sukuan nistnee Jesús tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi nuu ñayɨvɨ jiin kuee tnuu
ndichi natu kaa tnuu yaa je nde kuu kukaji ini ñayɨvɨ. 34O mani maa tnuu ndichi etiñu-ya ore nakani-ya nuu ñayɨvɨ. De ore kakendoo maa-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya, kachi kaji-ya nuu-de na-de nde kuni kachi tnuu ndichi je nakani-ya nuu ñayɨvɨ. Sekuɨñɨ Jesús tachi jiin ndute
(Mt. 8:23-27; Lc. 8:22-25) 35
Ekuaini kɨvɨ yukuan, de nikachi Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya:
—Na yaa-yo na-yo inka jiyo ndute kanu a. 36
Yukuan nade nikastoo-de na-de ñayɨvɨ je iin jiin-de na-de de jiin-ya, de yukuan
kuaan-ya jiin-de na-de nuu barcu je inde-ya; sini niyo inka ka barcu je kuaan jiin-de na-de. 37Sana ini-de na-de nikee ɨn tachi nii xiin je nistakoo ndute de nijee sɨkɨ barcu,
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 4-5
18
de kɨvɨ ndute ini u de tekanu kuaan. 38O Jesús nikixi-ya ichi nuu jee barcu, de nichii-ya ɨn sama xini-ya. Yukuan nade tee je kaskuaa jiin-ya nikajestoto-de-ya, de nikakachi-de na-de jiin-ya: —¡Tee Skuaa, ndoto-ni de ndakoo-ni! ¿A tunde eni ini-ni, je katekanu-yo kuaan-yo na-yo nuu ndute kanu a? 39
Yukuan nade nindakoo Jesús, de nitau tiñu-ya nuu tachi u, de nikaan
nii-ya jiin ndute kanu: —¡Nanaii! ¡Ekuɨñɨ! De nikunaii, de nikaekuɨñɨ tachi jiin ndute kanu. De nikunaii ndɨɨ. 40
Yukuan nade nikachi Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya:
—¿Naje nuu kayuu xiin-lo na-lo? ¿A natuu kuatnuu-lo je Yaa-Ndioxi chindei-ya loo na-lo? 41
Nikayuu xiin-de na-de, de nikakatnuu-de tnaa-de na-de:
—¿Nau kuu tee yaa je nde tachi jiin ndute kanu je ndakoo kakandijen nuu-de? —achi-de na-de. Kenee Jesús tachi ndevaa ini ɨn tee je ndee nuu ñuu Gerasa
(Mt. 8:28-34; Lc. 8:26-39)
5
1
Yukuan nade nikajee Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya jiin barcu-de na-de nde inka
jiyo yundute kanu je yɨtnɨɨ nuu ñuu je nani Gerasae .2De nani ninuu-ya nuu
barcu, nikee ɨn tee je nevaa tachi ndevaa je veji-de nuu iyɨɨ ndɨyɨ yau kava 3nuu ndee-de. Ni ɨn ñayɨvɨ tuu nikuu kuni-de suni jiin cadena maa-de, 4chi tɨtnɨ jino nikajini ñayɨvɨ jiin cadena sukun jee-de jiin sukun ndaa-de o jende-de de sakuechi-de chi ndava xiin-de je ni ɨn ñayɨvɨ tuu kakundei jiin-de. 5Nduu jiin ekua ika-de chiji yuku jiin nuu iyɨɨ ndɨyɨ, ndayɨɨ-de de stuji-de maa-de jiin yuu̱. 6De ore nito-de je veji ika Jesús, nino xiin-de nijetnaa-de nuu veji-ya. De ore nikuyatni-de nuu-ya nekuyɨtɨ-de, 7kanajiin-de, ndayɨɨ-de de achi-de jiin-ya: e
Gerasa: Nuu inka tutu Griego na enaa ndee tnuu Gadara si Gergesa.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
19
SAN MARCOS 5
—¿Nde kuni-ni jiin-na Jesús, See Yaa-Ndioxi je kunenu xiin ka? ¡Kandau-na jiin-ni nde nuu Yaa-Ndioxi je tuu stoo-ni maa-na! 8
Sukuan nikaan tachi ndevaa je inde ini tee yaa, chi Jesús nikaan-ya xina jiin
tachi ndevaa: —¡Tachi ndevaa, kei ini tee yaa de kuaan! 9
Yukuan nade nikatnuu-ya:
—¿Ndexe nani-lo? De tachi ndevaa nikachi: —Sɨvɨ-na kuu Legiónf, chi kuee xiin-na na-na. 10
De tachi ndevaa nunuu nikandau tɨtnɨ jino jiin Jesús je tuu kenee-ya nuu ñuu
yukuan. 11De ɨn jeyuku inde yatni yukuan iin kuee xiin kuchi keji-dɨ na-dɨ. 12De tachi ndevaa kakandau jiin Jesús: —Taji-ni maa-na na-na na kiin-na, de kɨvɨ-na ini kuchi je iin jeyuku yukuan. 13
De Jesús nikachi-ya jiin tachi ndevaa je kuu kɨvɨ ini kuchi. De tachi ndevaa
nikakei ini tee yukuan, de nikakɨvɨ ini kuchi je iin jeyuku, je kakuu yatni uu mil-dɨ na-dɨ. Yukuan nade nikeno-dɨ na-dɨ nuu kaa xeve de nikakoyo-dɨ nde nuu ndute kanu. De yukuan nikakaa-dɨ na-dɨ. 14
Yukuan nade tee je indito kuchi u nikeno-de, nikajekachi-de na-de nuu ñayɨvɨ
ñuu, jiin nuu ñayɨvɨ je iin yuku, sɨkɨ je nisaa-ya jiin kuchi-de na-de. De ndɨɨ ñayɨvɨ yukuan nikajendee-de na-de je niyo. 15Ore nikajee ñayɨvɨ nuu inde Jesús, niketo-de na-de je tee ninevaa tachi ndevaa ini u eninakuun-de sama-de, nenee-de, chi enindukaji vaa-de. De ndɨɨ ñayɨvɨ je nikajendee nikayuu-de na-de. 16De ñayɨvɨ je niketo je nisaa Jesús jiin tee ninevaa tachi ndevaa ini u nikakachi-de nuu inka ka ñayɨvɨ ndexe ninduvaa tee yukuan, jiin je niyo jiin kuchi. 17Yukuan nade nikajekandau-de na-de jiin Jesús je na kiin-ya nuu ñuu yukuan. f
Legión nikuu sɨvɨ grupo tee je kakuu “soldado” ñuu Roma je nikakuu iñu mil tee.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 5
20
18
Ore kaa-ya nuu barcu je kiin-ya, tee je ninevaa tachi ndevaa ini u nikandau-de
jiin-ya nuu kuu kiin-de jiin-ya. 19O Jesús tuu nijee-ya je kiin-de jiin-ya. De nikachi-ya jiin-de: —Kuanoo vei-lo de nakachi nuu tnaa-lo je nisaa Yaa-Ndioxi jiin-lo, jiin ndexe kundau ini-ya maa-lo. 20
Yukuan nade nikei-de, kuanoo-de nuu ñuu je yɨtnɨɨ nuu ñuu Decápolis, de
ninakachi-de nuu ñayɨvɨ je nisaa Jesús jiin-de; de ndɨɨ ñayɨvɨ nikanaa ini-de na-de. Nasteku Jesús sesɨɨ Jairo jiin nasaa-ya ɨn ñaa je ndoo kuei nɨñɨ
(Mt. 9:18-26; Lc. 8:40-56) 21
Yukuan nade nikanajee tuku Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya inka jiyo yundute
kanu nuu barcu, de kuee xiin ñayɨvɨ nikakututu jiin-ya yundute kanu. 22De yukuan nijee ɨn tee je nani Jairo je tau tiñu nuu veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío. Nani nito-de Jesús nekuyɨtɨ-de nde nuu ñuu nuu-ya, 23de kandau-de jiin-ya: —Sesɨɨ chala-na ndeku-i kuu̱-i. Ikan tau-na nuu-ni nakiin-yo vei-na de tee-ni ndaa-ni sɨkɨ-i nava nduvaa-i de kuteku-i. 24
Yukuan nade kuaan Jesús jiin Jairo de kuee xiin ñayɨvɨ nikandikin kuaan
jiin-ya. De chitu xiin je kachindaa-de na-de tnaa-de kuaan-de jiin-ya. 25De tuku ñayɨvɨ kuee xiin inde ɨn ñaa je kuaan uji uu kuiya je ndoo-ña kuei je ete nɨñɨ-ña. 26
Kuee xiin tee kasaa tatna niketo ndoso-de-ña de nistɨɨ ndɨɨ-ña xuun je nevaa-ña.
O tuu nduvaa-ña chi sakunii ka jiin-ña. 27Ore nini-ña je kakaan tnuu sɨkɨ Jesús, de niyaa-ña tuku ñayɨvɨ kuee xiin. De nijee-ña nde ichi yata Jesús de nitnɨɨ-ña sama ñuu-ya 28chi neni ini-ña: “Nuu tnɨɨ-li sama ñuu-ya nduvaa-li.” 29Nani nitnɨɨ-ña sama-ya nekuɨñɨ ni nɨñɨ je ete-ña. De nikundaa ini-ña je ninduvaa-ña kuei je ndoo-ña. 30Ore yukuan nikundaa ini Jesús je ninasaa-ya ɨn ñayɨvɨ; nekuɨñɨ-ya de nindekuɨñɨ yata-ya de nikatnuu-ya ñayɨvɨ je kuaan jiin-ya: —¿Nau kuu je nitnɨɨ sama-li?
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
21 31
SAN MARCOS 5
De tee je kaskuaa jiin-ya nikakachi-de na-de:
—Kuee xiin ñayɨvɨ iin yaa kachindaa, de maa-ni katnuu ka-ni: “¿Nau kuu je nitnɨɨ sama-li?” 32
O Jesús ninanduku, ninanduku-ya nava kukaji ini-ya nau kuu je nitnɨɨ sama-ya.
33
Yukuan nade ñaa yaa kɨsɨ-ña je niyuu-ña chi nini-ña je nisaa-ya jiin-ña de yukuan
je nijeen-ña nuu ndichi-ya. De nekuyɨtɨ-ña nde nuu jee-ya de ninakachi ndɨɨ-ña tundoo je nindoo-ña nuu-ya. 34De nikachi-ya jiin-ña: —Sesɨɨ, je etnuu-lo Yaa-Ndioxi, yukuan je ninduvaa-lo. Nindundoo-lo, kuaan de koo vaa-lo. 35
De kaan ka Jesús jiin-ña de nikajee tee je veji vei Jairo de nikakachi-de:
—Sesɨɨ-ni enijii-i; ¿naje nuu sateñu ka-ni nuu Tee Skuaa jan? 36
O Jesús tuu nisaa-ya cuenta, de nikachi-ya jiin Jairo:
—Tuu yuu-lo; kuatnuu de nikuu ni. 37
De Jesús tuu nijee-ya je kiin inka ñayɨvɨ jiin-ya mani maa Pedro, Santiago jiin
Juan, ñani-de. 38Ore nikajee-ya jiin-de na-de vei Jairo, nini Jesús je kakutɨlikui ñayɨvɨ de kandayɨɨ-de na-de de soo xiin kandai-de, 39de nikɨvɨ Jesús de nikachi-ya: —¿Naje nuu kandayɨɨ-lo de kandai-lo sukuan? Jesɨɨ yaa tuu nijii ̱ chi je kixi-i. 40
De ñayɨvɨ je kandai u nikeku ichi-de je nikaan-ya sukuan. De Jesús nikenee-ya
ndɨɨ ñayɨvɨ je iin ini vei u, de nuu kande-i nikɨvɨ-ya jiin tata-i jiin nana-i jiin tee je kuaan-jiin-ya. 41De Jesús nitnɨɨ-ya ndaa-i de nikachi-ya: —Talitá, cumi —je kuni kachi: Jesɨɨ, kaan-li xini-lo je ndakoo-lo. 42
De ore yukuan jesɨɨ je inde uji uu kuiya nindakoo-i de nika-i. De ndɨɨ ñayɨvɨ
nikanaa ini-de na-de. 43O Jesús nitau tiñu-ya je tuu nakachi-de na-de nuu ni ɨn ñayɨvɨ je nisaa-ya sukuan. Yukuan nade nikachi-ya je nakuaa-de na-de je kaji-i.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 6
22 Kuanoo Jesús Nazaret
(Mt. 13:53-58; Lc. 4:16-30)
6
1
Yukuan nade nikei Jesús nuu inde-ya de kuanoo-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya
ñuu je nani Nazaret. 2Ore nijee kɨvɨ ndutatu ñayɨvɨ judío nikeje Jesús nistnee-ya
ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío. De kuee ñayɨvɨ je nikeni nai nikanaa ini-de na-de ndexe stnee-ya de achi-de na-de: —¿Ande maa nikutuva tee yaa tnuu je kaan-de? ¿Ande maa nitava-de tnuu ndichi je kaan-de de jiin tiñu nanu je saa-de? 3¿De suvi tee yaa kuu tee je tuji yutnu de saa-de teyu jiin ito, seyɨɨ ñaa nani María de suvi ñani-de kuu je nani Santiago, José, Judas jiin Simón? ¿De suvi yaa ndee kuva-de jiin-yo na-yo sini? De tuu niketnuu-de niketo-de-ya. 4O Jesús nikachi-ya jiin ñayɨvɨ: —Ñayɨvɨ inka ñuu kachiñuu-de de ketnuu-de keto-de tee je kachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi asuvi ñayɨvɨ je ndee ñuu maa-de, jiin tnaa maa-de, jiin tnaa maa ka-de je ndee jiin-de vei-de. 5
Yukuan nade nitee Jesús ndaa-ya sɨkɨ eku ñayɨvɨ je kuu de ninasaa-ya-de na-de,
de tuu nikuu saa ka-ya inka tiñu nanu yukuan. 6De ninaa ini-ya je tuu ketnuu ñayɨvɨ ñuu-ya keto-de-ya. De yukuan je nijeen-ya inka ñuu ndii je iin yatni yukuan, de nijestnee-ya tnuu ii Yaa-Ndioxi. Taji Jesús ndɨ uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya je kiin kachitnuu-de
(Mt. 10:5-15; Lc. 9:1-6) 7
Yukuan nade nistutu-ya ndɨ uji uu tee je kaskuaa jiin-ya, de nitaji-ya-de na-de je
kiin-de je uu, uu tna-de na-de, de nijee-ya je kuu kenee-de na-de tachi ndevaa sini. 8
O xina nitau tiñu-ya nuu-de na-de je tunde kundaa-de na-de je kuu-de ichi ni
ndeyu, ni ñunu, ni xuun, kuechi ɨn karoti jiin je kutuu-de ni. 9Kuu kɨɨ-de ndijin-de o tuu kuu koso sama je nasama-de. 10De nikachi-ya jiin-de na-de: —Ore kɨvɨ-lo na-lo ɨn vei kunde-lo yukuan nde ore kei-lo nuu ñuu yukuan. 11Nuu iyo ñayɨvɨ nuu ɨn ñuu tuu kakuni-de kiin-de loo na-lo de ni tuu keninai-de tnuu
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
23
SAN MARCOS 6
kaan-lo, kei-lo na-lo yukuan, de skoyo-lo na-lo tɨkacha je iin jee-lo na-lo de sukuan kuu stoo-lo na-lo ɨn tuni nuu-de na-de. Nava sukuan ini-de na-de je tuu va saa-ya je vaa jiin-de na-de chi tuu kakandijen-de na-de tnuu ii Yaa-Ndioxi.g Sukuan nikaan-ya jiin de na-de. 12De tee je kaskuaa jiin-ya nikakei-de na-de kuaan-de de nikakachitnuu-de na-de nuu ñayɨvɨ je nanakani ini-de je ndevaa kasaa-de. 13De sini nikakenee-de kuee xiin tachi ndevaa je iin ini ñayɨvɨ de nikachii-de aceite yutnu nani olivo ñayɨvɨ je kakuu de nikanduvaa-de na-de. Sukuan nijii Juan, tee je niskundute
(Mt. 14:1-12; Lc. 9:7-9) 14
Yukuan nade tee je nani Herodes je kunenu ka nuu nɨɨ kanu ñuu Galilea,
nini-de kakaan sɨkɨ Jesús, chi nɨɨ kanu ñuu nite tnuu kuaan sɨkɨ-ya. De uu-de na-de kakaan-de: —Suvi Juan, tee je niskundute, kuu-de de ninateku-de de sukuan saa-de tiñu nanu. 15
Inka-de na-de kakaan-de:
—Si Elíash kuu-de. De inka ka-de na-de kakaan-de: —Va kuu-de kuva ɨn tee je nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi je nikakuteku na enaa ka. 16
Ore nini Herodes je kakaan ñayɨvɨ sukuan nikachi-de:
—Maa-de kuu Juan, chi maa-li nitau tiñu-li je nikajende sukun-de de va vitna ninateku tuku-de. 17
Chi Herodes nitau tiñu-de je nikatnɨɨ-de na-de Juan de nikachindiyu-de-de ini
vekaa u chi sukuan nikuu ini Herodías. Maa-ña nikuu ñasɨɨ tee nani Felipe, g
Nuu inka tutu Yaa-Ndioxi na enaa kachi sini: Chi jendaa kaan-li je kɨvɨ je koo juicio kundoo xiin ka ñayɨvɨ ñuu yukuan je tuu na kiin loo na-lo, asuvi natu nikandoo ñayɨvɨ ñuu Sodoma jiin ñayɨvɨ ñuu Gomorra. h
Elías nikuu-de ɨn tee je nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa, na natuu kaku Jesús.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 6
24
ñani Herodes. De Herodes ninakinde-de-ña nuu ñani-de de ninatandaa-de jiin-ña. 18De Juan nikachi-de jiin Herodes: —Tuu kuu je nakiin-lo ñasɨɨ ñani-lo de natandaa-lo jiin-ña —sukuan achi nuu tutu ii Yaa-Ndioxi. 19
Yukuan je Herodías ito uu-ña Juan de yukuan je nikundeku-ña je kani-ña-de, de
tuu ninii-ña ndexe kuu saa-ña jiin-de, 20De Herodes niyuu-de nuu Juan chi nini-de je ɨn tee ndee ndoo de ɨn tee je saa je vaa nuu Yaa-Ndioxi kuu-de, de yukuan je esɨ-de sɨkɨ Juan. Chi etnaa ini Herodes tnuu kaan Juan de tuu nini-de ndexe saa-de jiin tnuu je nikaan Juan. 21Yukuan nade nijee kɨvɨ je ndetu Herodías je kuu kani-ña Juan de kɨvɨ yukuan nikuu kɨvɨ je ndɨvɨ Herodes kuiya-de, de nisaa-de viko kanu xiin, de nikana-de tee je katau tiñu nuu ñuu-de, jiin tee kakunenu ka nuu tee je kakuu “soldado”, jiin ndɨɨ ñayɨvɨ je kanuu xiin ka nuu ñuu Galilea. 22De nikɨvɨ sesɨɨ Herodías nuu viko de nita jee-i. Netnaa xiin ini Herodes jiin ñayɨvɨ je keji jiin-de ndexe nita jee-i. Yukuan nade nikachi Herodes jiin-i: —Kakan nuu-li nau kuni-lo de kuaa-li nuu-lo. 23
De tnuu teyɨɨ nikaan-de jiin-i de achi-de jiin-i:
—Kuaa-li nuu-lo nau kuu je kuni-lo suni nde sava ñuu nuu tau tiñu-li. 24
De neni xini-i nau kakan-i, de nijeen-i nuu inde nana-i de nikatnuu-i-ña:
—¿Nau kakan-na nuu-de, kuni-ni? De maa-ña nikachi-ña jiin-i: —Kuni-li je kakan-lo xini Juan, tee je niskundute. 25
Ñama nijeen-i nuu inde Herodes de nikan-i je kuni-i de nikachi-i jiin-de:
—Kuni-na je vitañuu kuaa-ni nuu-na ini ɨn tekoo xini Juan, tee je niskundute. 26
De Herodes nikusoo xiin ini-de; de tuu nikuu ini-de je kendoo kuiya-de nuu
ñayɨvɨ je nikana-de chi tnuu teyɨɨ nikaan-de, de tuu nikuu je sasaan-de je nikan-i nuu-de. 27De sukuan ñama nitau tiñu-de nuu tee ndito vekaa je kande-de sukun Juan.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
25
SAN MARCOS 6
De nijeen tee yaa ini vekaa de nijende-de sukun Juan. 28De nijesiaa-de xini Juan ini ɨn tekoo nuu sesɨɨ Herodías de maa-i ninakuaa-i xini Juan nuu-nana-i. 29Ore nikakukaji ini tee je nikaskuaa jiin Juan je nijii-de nikajenakiin-de na-de yɨki kuñu-de nava chunduji-de na-de. Skaji Jesús uun mil ñayɨvɨ
(Mt. 14:13-21; Lc. 9:10-17; Jn. 6:1-14) 30
Ore nikandututu tuku Jesús jiin tee je nitee-ya tiñu sɨkɨ-de na-de nikanakachi-de
nuu-ya ndexe nikasaa-de jiin ndexe nikastnee-de na-de. 31De nikachi-ya jiin-de na-de: —Nee-lo na-lo nakiin-yo nuu tuu na ñayɨvɨ iyo de nandutatu-yo tilu na-yo. Chi kuaan veji ñayɨvɨ kuee xiin je ni tuu nikuu kaji-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya. 32De yukuan Jesús jiin tee je nitee-ya tiñu sɨkɨ-de na-de kuaan-de na-de nuu ɨn barcu nuu tuu na ñayɨvɨ iyo. 33O kuee xiin ñayɨvɨ niketo-de je nikakei Jesús kuaan-ya jiin tee je nitee-ya tiñu sɨkɨ-de na-de de nikanakoto ñayɨvɨ yukuan je maa-ya kuu. De yukuan je kuee xiin ñayɨvɨ je nɨɨ ñuu nikakiin-de na-de ichi de nikeno-de kuanatnaa-de na-de-ya o nikajee-de na-de xina asuvi Jesús nuu nijee-ya. 34
Ore ninuu Jesús nuu barcu nito-ya ñayɨvɨ kuee xiin de nikundau ini-ya ndɨɨ
ñayɨvɨ chi kakuu-de na-de kuva rɨɨ je tuu na iyo ɨn tee indito-dɨ na-dɨ. Yukuan nade nijeen-ya nuu iin-de na-de de nistnee-ya kuee xiin tnuu vaa nuu-de na-de. 35De je ekua ini xiin tee je kaskuaa jiin Jesús nikajekaan-de jiin-ya: —Enini xiin de yaa tuu na vei iyo. 36Nataji-ni ndɨɨ nayɨvɨ je iin yaa nava nakinduku-de na-de je kaji-de nuu iyo yatni ñuu, si nuu iyo ñayɨvɨ je xiko je kaji-de na-de. 37
De Jesús nikachi-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya:
—Kuaa maa-lo na-lo je kaji-de na-de. De tee je kaskuaa jiin-ya nikakachi-de na-de: —¿A kuni-ni je kikuaan-na na-na ista stila je kaji ñayɨvɨ kuee xiin yaa je eñuu-na xuun sɨkɨ uu ciento kɨvɨ je satiñu-na de kuu chau-na nuu je kaji-de na-de?
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 6
26
38
De nikachi-ya jiin-de na-de:
—Kuandee na-lo nuu nasa ista stila kenevaa-lo na-lo. Nikajendee-de na-de nuu nasa ista stila kenevaa-de na-de, yukuan nade nikakachi-de nuu-ya: —Kenevaa-na uun tna ista stila de uu tna chaka. 39
Yukuan nade nikachi-ya jiin-de na-de je naskukoo-de ndɨɨ ñayɨvɨ sɨɨn, sɨɨn nuu ite
kuii u; 40de nikakukoo-de na-de nde uu xiko uji-de de inka ka-de na-de nikakukoo-de nde ɨɨn cientu. 41Yukuan nade Jesús nitnɨɨ-ya ndɨ uun tna ista stila de nunduu chaka de nindee-ya nuu sukun de ninakuatau-ya nuu Yaa-Ndioxi. De nijenu sava-ya ista stila de nijee-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya nava saje-de na-de nuu ñayɨvɨ sini nikasaje-de nunduu chaka nuu nduvii ñayɨvɨ. 42Ndɨɨ-de na-de nikeji-de je nde je nikachitu chiji-de na-de. 43De nikanakiin chitu-de na-de uji uu tna ika ista stila jiin chaka je nikendoso. 44De kɨvɨ yukuan niyo uun mil tna tee je nikeji. Ika Jesús sɨkɨ ndute
(Mt. 14:22-27; Jn. 6:16-21) 45
Yukuan nade nitaji-ya tee je kaskuaa jiin-ya je na kaa-de na-de nuu barcu, de na
yaa-de na-de inka jiyo yundute kanu ichi ñuu Betsaida xina, nuu nakuatau-ya nuu ñayɨvɨ je nikuɨñɨ jiin-ya. 46Ore ninataji-ya ndɨɨ ñayɨvɨ, yukuan nade nijeen-ya ɨn yuku de ninakuetu-ya. 47De ore nikunee, enijee barcu inde nde sava nuu ndute kanu. De Jesús inde ka-ya yundute u 48de nito-ya je tuu kuu skaka vaa-de na-de barcu chi yɨɨ tachi nii xiin nuu kuaan-de na-de de nikayau xiin-de na-de. De je ekua kundijin, kuaan Jesús nuu iin-de na-de. De ika-ya nijee-ya sɨkɨ ndute yatni nuu iin-de na-de. 49
De ore niketo tee je kaskuaa jiin Jesús je ika
ɨn tee kuajee sɨkɨ ndute kanu de nikeni ini-de na-de je ina kuu de nikandayɨɨ-de na-de 50
chi ndɨɨ-de na-de niketo-de, yukuan je
nikayuu xiin-de na-de. O Jesús nikachi-ya:
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
27
SAN MARCOS 6-7
—¡Tuu kukia ini-lo na-lo de tuu yuu-lo na-lo chi maa-li kuu! 51
Yukuan nade nikaa-ya nuu iin-de na-de nuu barcu de tachi je nii xiin yɨɨ
nekuɨñɨ, de nikanaa ini-de na-de je nisaa-ya sukuan 52chi je nii xiin ini-de na-de yukuan je tuu nikakukaji ini-de na-de tiñu nanu je nisaa Yaa-Ndioxi jiin ista stila. Kuee xiin ñayɨvɨ kuu nasaa Jesús
(Mt. 14:34-36) 53
Yukuan nade nikayaa-de ndute kanu de nikajee-de nuu ñuu ñuu Genesaret de
yukuan nikajini-de barcu-de na-de yundute kanu. 54Ore nikanuu-de nuu barcu ñayɨvɨ iin yukuan nikanakoto-de na-de Jesús. 55Yukuan nade nikeno-de na-de nɨɨ ñuu Genesaret, de nikakoso-de na-de ñayɨvɨ je kakuu nuu ɨn yuu de nikajesiaa-de na-de nuu nini-de na-de je inde Jesús. 56De nɨɨ nuu kuaan-ya a kuu ñuu ndii, ñuu nanu si nuu iyo tilu ñayɨvɨ de kekin-de na-de ñayɨvɨ je kakuu jiin yuu-de ichi nuu yaa Jesús de kakandau-de na-de jiin-ya je nakuaa-ya je kei ñayɨvɨ je kakuu suni yusama-ya; de ndɨɨ ñayɨvɨ je kakei sama-ya kanduvaa-de na-de. Sɨkɨ je kutnee ini ñayɨvɨ
(Mt. 15:1-20)
7
1
Yukuan nade tee je kakuu fariseo jiin uu tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi
veji-de na-de ñuu je nani Jerusalén de nikajee-de na-de nuu inde Jesús. 2De ore
niketo-de na-de je keji uu tee je kaskuaa jiin-ya, de tuu nikanandaa-de xina natu nitau tiñu na enaa ka je iyo-de je nandaa-de, yukuan tee je kakuu fariseo jiin uu tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nikakaan ndevaa-de na-de sɨkɨ tee je kaskuaa jiin Jesús. 3(Chi tee kakuu fariseo jiin ñayɨvɨ judío kasaa ni-de na-de natu nikasaa ñayɨvɨ enaa ka chi tuu keji-de na-de nuu natuu nandaa-de xina natu nitau tiñu na enaa ka je sukuan saa-de na-de). 4De ore kajee kuaan-de na-de nuu yau tuu keji-de na-de nuu natuu nandaa-de na-de xina ndexe tau tiñu. De nikasaa-de kuee xiin inka tiñu je nikastoo ñayɨvɨ enaa ndexe nakate-yo yajin jiin tɨndoo jiin kɨsɨ kaa jiin nuu kakukoo-de na-de.) 5Yukuan tee je kakuu fariseo jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nikakatnuu-de Jesús:
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 7
28
—Naje nuu tee je kaskuaa jiin-lo tuu kasaa-de na-de natu nikastoo ñayɨvɨ enaa je tuu kanandaa-de na-de de kaji-de. 6
De Jesús nikachi-ya:
—Vaa xiin nikaan tee je nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa je nani Isaías na nitee-de je nikachi Yaa-Ndioxi sɨkɨ-lo na-lo je ñayɨvɨ je uu nuu kakuu-lo na-lo: Ñayɨvɨ yaa jiin yuu ni-de kachiñuu-de luu, o ika ni keni ini-de keto-de luu. 7
Tuu kuatiñu je kachiñuu-lo sukuan ni luu
chi je kasaa-lo nistnee inka tee, suvi maa-li. 8
De Jesús nikachi tuku-ya:
—Chi loo na-lo kasaa-lo je nikastoo ñayɨvɨ enaa de yukuan je tuu kakandijen ka-lo tnuu je nitau tiñu Yaa-Ndioxi. 9
De sini nikachi-ya:
—Tuu kakandijen ka-lo na-lo tnuu je nitau Yaa-Ndioxi nava kuu chiñuu-lo na-lo tiñu je kasaa-lo jiin je kastoo-lo. 10Chi Moisés nikachi-de: “Chiñuu-lo tata-lo jiin nana-lo”, de “Nuu ɨn ñayɨvɨ kakandevaa-de keto-de tata-de si nana-de iyo-de je kuu̱-de.” 11De maa-lo kakachi-lo je ɨn tee kuu kaan-de jiin tata-de si nana-de: “Tuu kuu chindei-na nuu-ni chi ndɨɨ je nevaa-na kuu Corbán” (je kuni kachi, nijee-na nikutau Yaa-Ndioxi); 12De sini kakachi-lo je ɨn tee je kaan sukuan tuu va iyo je chindei tata si nana-de. 13De sukuan kastɨvɨ-lo tnuu ii Yaa-Ndioxi chi kasaa ni-lo je nikastoo ñayɨvɨ enaa de maa-lo na-lo kakaan-lo jiin inka ñayɨvɨ je sukuan nasaa-de na-de. De kuee xiin tiñu sukuan kasaa-lo na-lo —achi-ya jiin-de na-de. 14
Yukuan nade nikana Jesús ñayɨvɨ de nikaan-ya jiin-de na-de:
—Ndɨɨ na-lo kuninai nava chuun vaa xiin-lo na-lo xini-lo: 15Ndɨɨ je eji-yo de kɨvɨ yuu-yo tuu satnee aniu-yo, o je kei yuu-yo yukuan kuu je satnee aniu-yo. 16Ñayɨvɨ je iyo soo, na kuninai vaa. 17
Ore nistoo Jesús ñayɨvɨ, de nikɨvɨ-ya ini vei, de tee je kaskuaa jiin-ya
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
29
SAN MARCOS 7
nikakatnuu-de-ya sɨkɨ je nistnee-ya. 18De nikachi-ya: —¿De sini loo na-lo tuu kakukaji ini-lo na-lo? ¿Tuu kakundaa ini-lo na-lo je ndɨɨ je kɨvɨ yuu-yo tuu satnee aniu-yo na-yo? 19Chi tuu kɨvɨ ini aniu-yo chi je eji-yo kɨvɨ yɨtɨ-yo de kei nunuu ka. Jiin yaa kuni kachi-ya je ndɨɨ je eji-yo yondoo. 20De sini nikachi Jesús: —Je iyo ini ñayɨvɨ de kei, yukuan kuu je satnee-de na-de. 21Chi nde ini aniu-yo kei je ndevaa je eni xini-yo je sateni-yo, je sakuina-yo, jiin je jeni-yo, 22nuu sateni-yo jiin inka ñayɨvɨ je tuu nitandaa-yo jiin, je kuni-yo je kunevaa-yo je kuee xiin ka, je sandevaa-yo, je stau-yo, ndɨɨ je saa-yo je tuu kuu stoo-yo, je uu ini kaa-yo, je kaan-yo kuentu sɨkɨ tnaa-yo, je savixi xiin-yo, jiin je nii xiin ini-yo. 23Taka tiñu ndevaa yaa kei ini aniu-yo de satnee maa-yo —achi-ya. Sukuan netnuu ñaa je tuu kuu-ña judía
(Mt. 15:21-28) 24
Yukuan nade nikei Jesús nuu inde-ya de kuaan-ya nuu ñuu ñuu Tiro. Yukuan
nikɨvɨ-ya ini ɨn vei nuu nikendoo-ya de tuu nikuni-ya je kundaa ini ni ɨn ñayɨvɨ je inde-ya ini vei yukuan; de tuu nikuu je kusayɨ-ya. 25Yachi nikundaa ini ɨn ñaa je inde Jesús yukuan, de nijeen-ña. De ore nijee-ña nekuyɨtɨ-ña nuu-ya chi maa-ña nevaa-ña ɨn sesɨɨ je nevaa ɨn tachi ndevaa ini. 26Ñaa yaa veji-ña nuu ñuu Sirofenicia je tuu kuu-ña judía. Suu nijee-ña de nikandau-ña jiin-ya je na kenee-ya tachi ndevaa je inde ini sesɨɨ-ña. 27De Jesús nikachi-ya jiin-ña: —Ndetu-lo, xina iyo-li je chindei-li nuu ñayɨvɨ judío, chi tuu vaa kuu je kinde-yo je keji see-yo de yukuan kuaa-yo nuu ina kaji-dɨ (sukuan nikachi Jesus chi maa-ña tuu kuu ɨn ñaa je yɨtnɨɨ ñuu judío.). 28
De maa-ña nikachi-ña:
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 7-8
30
—Jendaa kaan-ni, tiyu nenu, o sini nde ina keji-dɨ je koyo yuu see-yo. 29
De Jesús nikachi-ya:
—Vaa xiin nikaan-lo sukuan, kuanoo vei-lo de tuu kukia ini-lo chi tachi ndevaa enikei ini sesɨɨ-lo. 30
Ore ninajee-ña vei-ña, nito-ña kandee sesɨɨ-ña nuu ito-i de enikei tachi
ndevaa ini-i. Nasaa Jesús ɨn tee kaa soo de kaa ñɨɨ 31
Yukuan nade nikei tuku Jesús nuu ñuu ñuu Tiro, niyaa-ya ñuu Sidón de nijee-
ya yundute kanu Galilea nuu ñuu Decápolis. 32De yukuan nikajesiaa-de na-de ɨn tee je kaa soo de kaa ñɨɨ nuu-ya. De nikekan-de na-de je natee-ya ndaa-ya sɨkɨ-de. 33
Yukuan nade nikei sɨɨn Jesús jiin-de de yukuan nituu-ya xini ndaa-ya ini soo-de de
nitee-ya jiin tesɨɨ-ya nuu yaa-de. 34Yukuan nade nindee-ya nde nuu sukun de nikanuu ini-ya de nikachi-ya jiin tee: —¡Efatá! —je yuu Arameo kuni kachi: Nanune-lo! 35
Ore yukuan ninanune soo-de de nikuu nikaan vaa-de. 36De nikachi Jesús jiin
ñayɨvɨ je tuu nakachi-de na-de nuu inka ka ñayɨvɨ je ninduvaa-de; de ore tau tiñu-kaya saa kanakachi ka-de na-de. 37De nikanaa xiin ini ñayɨvɨ je nikakachi-de na-de: —Vaa xiin saa tee yaa taka tiñu; chi nde tee je kaa soo, ini-de saa-de; jiin nde je kaa ñɨɨ, kaan saa-de. Skaji Jesús kuee xiin ñayɨvɨ
(Mt. 15:32-39)
8
1
Ɨn kɨvɨ nikakututu tuku kuee xiin ñayɨvɨ de tunde iyo ka je kaji-de na-de. De
nikana Jesús tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya: 2
—Kundau ini-li ñayɨvɨ yaa, chi enikuu uni kɨvɨ je iin-de na-de jiin-li de tunde
nevaa ka-de je kaji-de na-de. 3De nuu nataji-li-de na-de je kinoo-de na-de vei-de, o natuu kaji-de na-de, sanaa ichi kuaan-de, kuita-de na-de chi ika xiin veji uu-de na-de.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
31 4
SAN MARCOS 8
De tee je kaskuaa jiin-ya nikakachi-de na-de:
—¿De ndexe kuu kuaa-yo je kaji-de na-de yaa nuu tuu na ñayɨvɨ ndee? 5
De nikatnuu Jesús:
—¿Nasa ista stila kenevaa-lo na-lo? De nikakachi-de na-de: —Ujia tna. 6
Yukuan nade nitau tiñu-ya
nuu ñayɨvɨ je nakukoo-de na-de nuu ñuu de nitnɨɨ-ya ndɨ ujia tna ista stila de ninakuatau-ya nuu Yaa-Ndioxi. De Jesús nijenu sava-ya ista stila, de nijee-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya nava saje-de na-de nuu ñayɨvɨ. De sukuan nikasaa-de na-de. 7Kenevaa-de eku chaka ndii sini de ninakuatau-ya nuu Yaa-Ndioxi de sini Jesús nitau tiñu-ya je nasaje-de na-de nuu ñayɨvɨ sini. 8Ndɨɨ ñayɨvɨ nikeji de nde je nikachitu chiji-de na-de. De tee je kaskuaa jiin-ya nikanakiin-de na-de ujia tna ika ista stila jiin chaka je nikendoso. 9Yatni kuun mil kuu ñayɨvɨ je nikeji. Yukuan nade ninakuatau-ya nuu-de na-de 10de nikaa-ya nuu barcu jiin tee je kaskuaa jiin-ya de kuaan-de na-de nuu ñuu ñuu Dalmanuta. Tee kakuu fariseo kekan-de ɨn tiñu nanu
(Mt. 16:1-4; Lc. 12:54-56) 11
Ore nikajee tee je kakuu fariseo nuu inde Jesús nikakeje-de na-de kastichi-de-ya
ndexe kuu koto ndee-de na-de-ya de kekan-de je nasaa-ya ɨn tiñu nanu nuu jendaa je nde andɨvɨ veji-ya. 12Nikanuu ini-ya de nikachi-ya: —¿Naje nuu ñayɨvɨ je iteku vitna kekan-de na-de ɨn tiñu nanu? De jendaa kachi-li je tuu koto-de na-de ni ɨn tiñu nanu je saa-li. 13
Yukuan nade nistoo-ya-de na-de de nikaa tuku-ya nuu barcu jiin tee je kaskuaa
jiin-ya de nikayaa-ya inka yundute kanu.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 8
32 Tnuu nikastnee tee je kakuu fariseo
(Mt. 16:5-12) 14
De tee je kaskuaa jiin-ya nikanaa ini-de na-de je koso-de je kaji-de na-de, kuechi
ɨn ista stila kendiso-de kuaan-de na-de nuu barcu. 15De nistaku Jesús nuu-de na-de: —Kundito-lo maa-lo na-lo jiin yujen uva je nani levadurai tee je kakuu fariseo jiin levadura Herodes.j 16 17
De tee je kaskuaa jiin-ya kandatnuu-de na-de je tuu na ista stila kenevaa-de.
De nikundaa ini-ya sɨkɨ je kandatnuu-de na-de de nikatnuu-ya-de na-de: —¿Naje nuu kakaan-lo na-lo je tuu na ista stila kendiso-lo na-lo? ¿Natuu kundaa
ini-lo na-lo de ni tuu kakukaji ini-lo? ¿Ni tuu kɨvɨ ɨn tnuu xini-lo? 18Iyo nduchi-lo de ni tuu keto-lo de iyo soo-lo de ni tuu keni-lo, ¿de tuu naa-lo na-lo? 19Nani saje-li uun ista stila nuu uun mil tee, ¿nasa ika chitu ista stila nikanastutu-lo na-lo je nikendoso? —Uji uu tna —nikakachi-de na-de. 20
—De nani saje-li ujia ista stila nuu kuun mil ñayɨvɨ, ¿nasa ika chitu ista stila
nikanastutu-lo na-lo? —achi Jesús. —Ujia tna —nikakachi-de na-de. 21
De nikachi-ya:
—¿De ni sukuan tuu kuu kukaji ini-lo na-lo tiñu nanu je saa-li? Nasaa Jesús ɨn tee je kaa kuaa 22
Yukuan nade nikajee Jesús ñuu nani Betsaida de uu ñayɨvɨ nikajesiaa-de na-de
ɨn tee je kaa kuaa nuu inde-ya, de nikakandau-de jiin-ya je natnɨɨ-ya tee je kaa kuaa. 23
De nitnɨɨ Jesús ndaa tee je kaa kuaa de kuaan-ya jiin-de nde yuñuu. De nitee Jesús
tesɨɨ-ya nduchi tee je kaa kuaa de nichiso-ya ndaa-ya sɨkɨ-de de nikatnuu-ya-de nuu kuu ito-de tilu. 24De tee je kaa kuaa nikuu ito-de tilu de nikachi-de: i
Ore saa-yo ista stila, chii-yo tau levadura nava staa yujen.
j
Sukuan nikaan Jesús chi tee je kakuu fariseo jiin tee je kuaan jiin Herodes tuu niketnuu-de na-de je Yaa-Ndioxi kuu je nitaji Jesús. De jiin tnuu yukuan nistau-de na-de nuu ñayɨvɨ kuee, kuu kuva tilu yujen je nani levadura ore sakanuu-yo de kɨvɨ ndoo chiji yujen nava staa yujen.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
33
SAN MARCOS 8
—Ito-na kuva yutnu o ñayɨvɨ kuu chi kakanda. 25
Nitee tuku Jesús ndaa-ya nduchi-de de ninandee tuku-de. Ninduvaa-de chi
enito vaa-de. 26De ninataji Jesús-de je na kinoo-de vei-de. De nikachi-ya jiin-de: —O tuu kiin-lo ini ñuu chi nade nakachi-lo je nisaa-li jiin-lo. Kachi Pedro je Jesús kuu Cristo
(Mt. 16:13-20; Lc. 9:18-21) 27
Yukuan nade kuaan Jesús jiin tee kaskuaa jiin-ya nuu ñuu ndii je iyo nuu ñuu
ñuu Cesarea Filipo. De ichi kuaan-ya nikatnuu-ya-de na-de: —¿Nau kuu-li achi ñayɨvɨ jiin-lo na-lo? 28
De tee je kaskuaa jiin-ya nikakachi-de:
—Uu ñayɨvɨ kakachi-de je kuu-ni Juan, tee je niskundute; uu ka ñayɨvɨ kakachi-de je kuu-ni Elías, de inka ka ñayɨvɨ kakachi-de je kuu-ni ɨn tee je nikachitnuu tnuu Yaa-Ndioxi na enaa. 29
De nikatnuu-ya tee je kaskuaa jiin-ya:
—¿Nau kuu-li, kuni-lo na-lo? Tee nani Pedro nikachi-de: —Maa-ni kuu Cristo (je kuni kachi: tee je ninataji Yaa-Ndioxi nava maa-ya kuu̱-ya sɨkɨ ndɨɨ kuechi ñayɨvɨ). 30
Yukuan nade Jesús nitau tiñu-ya nuu-de na-de je tuu iyo-de je kachi-de na-de
nuu ni ɨn ñayɨvɨ. Kachitnuu Jesús ndexe kuu̱-ya jiin ndexe nateku-ya
(Mt. 16:21-28; Lc. 9:22-27) 31
Yukuan nade nikeje Jesús nikachitnuu-ya je Yaa je ninduu Tee kundoo xiin-ya.
Chi tee kakunenu xiin, jiin sutu je kakunenu, jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi tuu kuatnuu-de na-de koto-de-ya. De kakaan-de na-de je kani-de na-de-ya,
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 8-9
34
o nuu uni kɨvɨ nateku tuku-ya. 32Sukuan nikachi kaji-ya. De niista Pedro Jesús kuaan-de jiin-ya de nistaku-de nuu-ya je tuu koo sukuan. 33De nindekuɨñɨ Jesús de nindee xeen-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya. Yukuan nade nikaxeen-ya nuu Pedro de nikachi-ya jiin-de: —¡Kujiyo-lo nuu-li, Jeuu! Chi va maa skaan loo; yukuan je kaan-lo sukuan chi etnaa ini-lo je eni ini ñayɨvɨ asuvi je kuni Yaa-Ndioxi. 34
Yukuan nade nikana-ya tee je kaskuaa jiin-ya jiin ñayɨvɨ, de nikachi-ya:
—Nuu iyo ɨn-de je kuni kundikin luu, iyo-de je naa ini-de je kuni-de, de sini iyo-de je kundoo-de natu kundoo maa-li, nakiin-de crusi-de je koso-de de nakundikin-de luu. 35Chi ñayɨvɨ je kuni kuteku vaa yaa kuu̱ aniu-de, saan ni; o ñayɨvɨ je stnaa-de maa-de je sɨkɨ-li jiin sɨkɨ tnuu ii Yaa-Ndioxi tuu kuu̱ aniu-de chi kuteku nɨɨ kani kɨvɨ nuu ndee Yaa-Ndioxi. 36¿De ande ma kuatiñu-de ndɨɨ je iyo nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ je kuu ini-de nakiin-de nuu stnaa-de aniu-de, saan ni?, 37si ¿nasa iyo-de je chunaa-de nava tuu kuu̱ aniu-de? Chi ni ɨn ñayɨvɨ tuu kuu chau-de suni kuee xiin xuun je kuu kunevaa-de nava kuu kuteku-de jiin nɨɨ kani kɨvɨ. 38De vitna nuu iyo ñayɨvɨ je kakukanu-de kundikin-de luu, jiin je kakukanu-de je kachitnuu-de tnuu ii Yaa-Ndioxi je kaan-li nuu inka ñayɨvɨ je tuu kakandijen jiin je kasandevaa; suu sini maa-li, Yaa je ninduu Tee, kukanu-li ore kana-li ñayɨvɨ yukuan, kɨvɨ je ndiji-li jiin Tata-li jiin ndɨɨ je luu xiin kaa de jiin ndɨɨ je kuu saa Tata-li, de jiin kuva iyo ndajee je ketiñu nuu Tata-li —achi Jesús. 1
9
De sini nikachi Jesús:
—Kachi-li jendaa je uu ñayɨvɨ je iin yaa tuu kuu̱ kii-de na-de nde koto-de na-de
ndexe tau tiñu Yaa-Ndioxi jiin tiñu je kanuu xiin ka. Jesús nisama-ya
(Mt. 17:1-13; Lc. 9:28-36) 2
Niyaa iñu kɨvɨ yukuan nade kuaan Jesús jiin Pedro, Santiago jiin Juan xini ɨn
yuku sukun xiin. De yukuan nisama Jesús nuu-de na-de. 3De sama je ñuu-ya nindii de
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
35
SAN MARCOS 9
ninduu kuijin xiin ka je ni ɨn ñayɨvɨ tuu kuu nasaa kuijin sukuan. 4De niketo-de Elías jiin Moisés je kandatnuu-de jiin Jesús. 5De nikachi Pedro jiin Jesús: —Tee Skuaa, ¡vaa xiin kuu je iin-yo yaa! Na saa-na na-na uni tna vei jiin ndayutnu, ɨn kuu kuenda-ni, inka kuu kuenda Moisés de inka kuenda Elías. 6
Sukuan nikaan Pedro chi tee je kaskuaa jiin-ya nikayuu xiin-de na-de de tuu
nini Pedro na tnuu kaan-de. 7Yukuan nade nikee ɨn viko je nesɨ sɨkɨ-de na-de. De ichi nuu viko nikeni-de tachi Tata Yaa-Ndioxi je achi: —Yaa kuu See-li je tnau xiin ka-li, kuninai na-lo tnuu kaan-i. 8
Ore nikandee-de xiin-de na-de mañuu Jesús niketo-de na-de. 9Yukuan nade
nikanuu-de na-de veji-de xini yuku de nikachi Jesús jiin-de na-de je tuu nakachi-de nuu ni ɨn ñayɨvɨ je niketo-de na-de nde kɨvɨ je nateku Yaa je ninduu Tee. 10Yukuan je tuu nikanakachi-de na-de je niketo-de, o kandatnuu-de na-de jiin tnaa-de na-de nde kuni kachi sɨkɨ je nateku-ya. 11De nikakatnuu-de Jesús: —¿Naje nuu kakaan tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi je kee Elías xina? 12
De nikachi-ya:
—Jendaa kuu je veji Elías xina je satuva ndɨɨ-de ¿De naje nuu kaan tutu ii Yaa-Ndioxi je Yaa je ninduu Tee kundoo xiin-ya jiin je tuu etnaa ini ñayɨvɨ koto-de na-de-ya? 13De maa-li kaan-li je enikiji Elías, de ñayɨvɨ nikasandevaa-de na-de kuva nikakuu ini-de na-de jiin-de, chi sukuan kaan tutu ii Yaa-Ndioxi je sukuan koo —achi Jesús. Nasaa Jesús ɨn tee suchi je nevaa tachi ndevaa ini
(Mt. 17:14-21; Lc. 9:37-43) 14
Ore nikandee-de nuu iin inka ka tee je kaskuaa jiin-ya, nito-ya je iyo kuee xiin
ñayɨvɨ jiin-de na-de. De tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi kakatnaa-de na-de jiin tee je kaskuaa jiin-ya. 15Ore niketo ndɨɨ ñayɨvɨ Jesús, nikanaa ini-de de nikeno-de na-de nikajekajiau-de jiin-ya. 16De Jesús nikatnuu-ya ñayɨvɨ:
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 9
36
—¿Na sɨkɨ kakatnaa-lo na-lo? 17
De ɨn tee je inde tuku ñayɨvɨ kuee nikachi-de:
—Tee Skuaa, yaa ndeka-na see-na, nikei-i jiin-na chi ɨn tachi ndevaa nisañɨɨ-i. 18Ande nikuu nuu inde-i, tachi ndevaa tnɨɨ-i de skane-i nde nuu ñuu, kane tiñu yuu-i, skɨñɨ-i nuu-i de ndulili saa jiin-i. Kandau-na jiin tee je kaskuaa jiin-ni je na kenee-de na-de tachi ndevaa de tuu kuu saa-de na-de. 19
De Jesús nikachi-ya:
—¡Ñayɨvɨ je tuu ketnuu! ¿Nasa ka kɨvɨ iyo-li je kunde-li jiin-lo na-lo? ¿Nasa ka kɨvɨ kundei-li jiin-lo na-lo? Kuakiin nakiji-i yaa. 20
Yukuan nade nikajesiaa-de-i nuu inde-ya. Ore nito tachi ndevaa Jesús niskɨsɨ-i
de nino-i nde nuu ñuu de ichi ñuu-i de tava-i tiñu yuu-i. 21De nikatnuu Jesús tata-i: —¿A enikunaa xiin je ndoo-i sukuan? De tata-i nikachi-de jiin-ya: —Nde na chala-i ndoo-i sukuan. 22De enikuu tɨtnɨ xiin jino tachi ndevaa skane-i nuu kayu ñuu̱ jiin skane-i nuu ndute nava kani-i. Nuu kuu je chindei-ni maa-na na-na jiin-i, kachi ndau ini-ni. 23
De Jesús nikachi-ya:
¿Ndexe kachi-lo, “nuu kuu chindei-ni”? ¡Ndɨɨ kuu saa-ya jiin ñayɨvɨ je etnuu Yaa-Ndioxi! 24
Yukuan nade nindayɨɨ tata je chala yaa de achi-de:
—¡Maa-na etnuu-na! ¡Chindei-ni maa-na nakuatnuu ka-na! 25
De nito Jesús je kakee kuee xiin ñayɨvɨ de nikaxeen-ya nuu tachi ndevaa de
nikachi-ya:
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
37
SAN MARCOS 9
—Tachi ndevaa je sañɨɨ-lo de sasoo-lo tee suchi yaa, tau tiñu-li nuu-lo je kei-lo ini-i de tuu kɨvɨ ka-lo ini-i. 26
De tachi ndevaa nindayɨɨ de nisaa je kuu̱ yɨɨ tuku-i, yukuan nade nikei kuaan
de nistoo-i kuva ɨn je nijii ̱. De nikeni ini ñayɨvɨ je enijii ̱-i. 27Yukuan nade Jesús nitnɨɨ-ya ndaa-i de nistakoo-ya-i de nindakuɨñɨ-i. 28
Yukuan nade nikakɨvɨ Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya ini ɨn vei. De ore iin
mañuu-de na-de jiin-ya nikakatnuu-de-ya: —De maa-na na-na, ¿naje nuu tuu nikuu kenee-na na-na tachi ndevaa yukuan sini? 29
De nikachi-ya:
—Mani maa je nakuetu-yok nava kuu kenee-yo tachi ndevaa je kaa sukuan. Kaan tuku Jesús ndexe kuu̱-ya
(Mt. 17:22-23; Lc. 9:43-45) 30
Yukuan nade ore kuaan-ya jiin-de na-de, nikayaa-de na-de ichi nuu ñuu
Galilea. De tuu nikuni Jesús je kundaa ini ñayɨvɨ je inde-ya yukuan 31chi inde-ya stnee-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya. De nikachi-ya jiin-de na-de: –-Kee ñayɨvɨ je tnɨɨ-de na-de Yaa je ninduu Tee de nakuaa-de na-de-ya nuu ñayɨvɨ je sandevaa jiin-ya de kani-de na-de-ya, o yaa uni kɨvɨ de nateku tuku-ya. 32
De tee je kaskuaa jiin Jesús tuu nikakundaa ini-de tnuu je nikachi-ya de
nikayuu-de na-de, yukuan je tuu ni katnuu ka-de na-de-ya. ¿Nau kuu je kanuu xiin ka?
(Mt. 18:1-5; Lc. 9:46-48) 33
Nikajee-de na-de ñuu nani Capernaúm. Ore inde-ya jiin-de na-de ini vei,
nikatnuu Jesús-de na-de: —¿Na sɨkɨ kakaan-lo na-lo na veji-yo ichi? k
jiin je koo ndite ini-yo - sukuan kachi nuu uu tutu ii enaa ka
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 9 34
38
De tuu nikakaan-de na-de chi ichi veji-de na-de kandatnuu-de na-de nau-de
kuu je kunuu xiin ka. 35Yukuan nade nikukoo Jesús de nikana-ya ndɨ uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya: —Nuu iyo ɨn-lo je kuni-lo kunuu-lo nuu tnaa-lo iyo-lo je kuu-lo nde nuu nistɨɨ na de kuatiñu-lo nuu ndɨɨ tnaa-lo. 36
Yukuan nade de nijeni-ya ɨn jechala meñu-de na-de de ninakunundee-ya jechala
de nikachi-ya: 37
—Ñayɨvɨ je nakiin vaa-de jechala yaa, sini nakiin vaa-de maa-li, de tuu mani
maa-li nakiin-de, chi sini nakiin-de Yaa-Ndioxi je nitaji luu veji-li. Kaan Jesús je ñayɨvɨ je tuu kɨtɨ ini jiin-yo kuu ñayɨvɨ je chindei yoo
(Lc. 9:49-50; Mt. 10:42) 38
Yukuan nade nikachi Juan:
—Tee Skuaa, niketo-na ɨn tee je nikenee-de tachi ndevaa jiin sɨvɨ-ni, nikakaan-na jiin-de je tuu kuu saa-de chi suvi tee je ika jiin-yo na-yo kuu-de. 39
De Jesús nikachi-ya:
—Tuu kasɨ-lo na-lo je saa-de chi ɨn tee je saa ɨn tiñu nanu jiin sɨvɨ-li tuu kuu kandevaa-de sɨkɨ-li. 40Ñayɨvɨ je tuu kɨtɨ ini jiin-yo, yukuan kuu ñayɨvɨ je chindei yoo. 41
Nani kuu ñayɨvɨ je kuaa ndute koo-lo na-lo chi kuu-lo ñayɨvɨ je etnuu de kandijen
tnuu Cristo, kachi kaji-li je ñayɨvɨ yukuan nani-de ɨn tau-de. Xeen kaa nuu saa-yo kuechi
(Mt. 18:6-9; Lc. 17:1-2) 42
’Nuu iyo ñayɨvɨ je saa je jendii je ketnuu luu saa kuechi, vaa ka kuu je
kuni-yo sukun-de jiin ɨn yuu̱ choo kanu xiin (je kaa kuva ɨn yoso je etiñu molino je ndiko nuni) de skane-yo-de jiin nde nuu ndute ñɨɨ kanu xiin. 43Nuu saa-lo kuechi jiin ndaa-lo, iyo-lo je kande-lo; vaa ka je kɨvɨ yulu-lo jiin ɨn ndaa-lo nuu ndee Yaa-Ndioxi nuu kuu kunde-lo nɨɨ kani kɨvɨ asuvi je kuu nevaa-lo nunduu ndaa-lo de kɨvɨ-lo nuu kayu ñuu̱ je tuu ndaval.. 44-45Nuu saa-lo kuechi jiin jee-lo, iyo-lo je
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
39
SAN MARCOS 9-10
kande-lo; vaa ka je kɨvɨ yulu-lo jiin ɨn jee-lo nuu ndee Yaa-Ndioxi nuu kuu kunde-lo nɨɨ kani kɨvɨ asuvi je kuu nevaa-lo nunduu jee-lo de skane loo nuu kayu ñuu̱ je tuu ndava. 46-47Nuu saa-lo kuechi jiin nduchi-lo, iyo-lo je tava-lo; vaa ka je kɨvɨ-lo jiin ɨn nduchi-lo nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi nuu kuu kunde-lo nɨɨ kani kɨvɨ asuvi je kuu nevaa-lo nunduu nduchi-lo de skane loo nuu kayu ñuu̱ je tuu ndava, 48je ni tɨndaku tuu kajii-dɨ na-dɨ de sini nuu tuu kuu ndava ñuu̱. 49
’Ndɨɨ-lo na-lo iyo-lo je kundoo-lo nava sukuan saa Yaa-Ndioxi je vaa jiin-lo
na-lo natu sanduu ñɨɨ jiin je eji-yo. 50Chi vaa xiin kuu nduu ndeyu je eji-yo nuu kaa uva ñɨɨ, o nuu tuu va uva ka kaa ¿ndexe kuu kuatiñu tuku-yo? Sukuan sini saa-lo na-lo je vaa jiin tnaa-lo, jiin inka ka ñayɨvɨ sini nava koo vaa-lo na-lo. Stnee Jesús sɨkɨ ñayɨvɨ je katandaa
(Mt. 19:1-12; Lc. 16:18)
10
1
Yukuan nade nikei Jesús nuu ñuu Capernaúm de niyaa-ya inka jiyo yundute
Jordán de nijee-ya nuu ñuu Judea. Yukuan nikakututu kuee xiin ñayɨvɨ de
nikeje tuku Jesús stnee-ya natu stnee-ya. 2Nuu inde Jesús stnee-ya nikajee uu tee kakuu fariseo je kakuni-de tee-de kuechi sɨkɨ-ya. De nikakatnuu-de na-de-ya nuu kuu je stoo ɨn tee ñasɨɨ-de je nitandaa-de jiin. 3De nikachi-ya jiin-de na-de: —¿Ndexe nitau tiñu Moisés nuu tutu ii Yaa-Ndioxi je nitee-de na enaa? 4
De maa-de nikakachi-de jiin-ya:
—Moisés nijee-de je kuu stoo-na na-na ñasɨɨ-na nuu stakoo-na ɨn tutu jiin-ña. 5
Yukuan nade nikachi Jesús:
—Sukuan nitee Moisés je koo chi je nii xiin ini-lo na-lo. 6O na nikukoo ñayɨ ́vɨ Yaa-Ndioxi “nisaa-ya tee jiin ñaa”. 7“Yukuan je nuu ɨn tee tandaa-de jiin ɨn ñaa iyo-de je stoo-de tata-de jiin nana-de nava sukuan kuu kukusɨɨn nunduu maa-de na-de, 8
de nunduu-de nduu ɨn na-de na-de.” Yukuan je tuu va kuu uu tna-de chi ɨn na
nikanduu-de. 9Yukuan je tuu vaa kuu je stoo tnaa-de na-de je nisketnaa Yaa-Ndioxi. l
Nuu kiin ñayɨvɨ nikajii je tuu nakani ini-de na-de. Tuu na Yaa-Ndioxi iyo yukuan, de kundoo xiin-de na-de chi yukuan tau tiñu Jeuu.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 10 10
40
Ore iin-ya jiin tee kaskuaa jiin-ya ini vei, nikakatnuu tuku-de sɨkɨ tnuu
nikaan-ya. 11De nikachi Jesús: —Tee je stoo ñasɨɨ, de natandaa-de jiin inka ñaa, sɨkɨ ndee-de ñasɨɨ-de je nitandaa-de jiin xina. 12De ñaa je stoo-ña yɨɨ-ña, de natandaa-ña jiin inka tee, sini sɨkɨ ndee-ña yɨɨ-ña je nitandaa-ña jiin xina —achi Jesús.
Saii Jesús jendii
(Mt. 19:13-15; Lc. 18:15-17) 13
De ñayɨvɨ nikajesiaa-de na-de see ndii-de nuu inde Jesús nava tee-ya ndaa-ya
sɨkɨ-i. O tuu nikajee tee je kaskuaa jiin-ya je yaa-de na-de jiin jendii-de. 14De nito-ya je kasaa-de na-de sukuan jiin jendii yukuan je nikɨtɨ ini-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya jiin-de na-de: —Kuaa na yaa-i na-i nuu inde-li a. Tuu kasɨ-lo chi natu inda jendii yaa sukuan koo ñayɨvɨ je kɨvɨ nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi. 15Chi kachi kaji-li je nuu ɨn ñayɨvɨ tuu etnuu-de nuu Yaa-Ndioxi kuva ɨn jendii, tuu kuu kɨvɨ-de nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi. 16
De ninanuu-ya jendii de nitee-ya ndaa-ya sɨkɨ-i de nisaii-ya-i na-i. Kaan tee je nevaa xiin xuun jiin Jesús
(Mt. 19:16-30; Lc. 18:18-30) 17
Ore nikei-ya je kiin-ya, ino ɨn tee nijee-de, nekuyɨtɨ-de de nikatnuu-de-ya:
—Tee vaa kuu-ni, Tee Skuaa, ¿nde kuu je saa-na nava kuu kuteku-na nɨɨ kani kɨvɨ? 18
De Jesús nikachi-ya jiin-de:
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
41
SAN MARCOS 10
—¿Naje nuu kaan-lo je tee vaa kuu-li? Tee je vaa iyo ɨn-ni: yukuan kuu Yaa-Ndioxi. 19Eini-lo tnuu nitau tiñu Yaa-Ndioxi: “Tuu kani-lo, tuu sateni-lo jiin inka ñaa, tuu sakuina-lo, tuu kaan-lo cuentu sɨkɨ inka ñayɨvɨ de tuu stau-lo, chiñuu-lo tata-lo jiin nana-lo.” 20
De tee yaa nikachi-de jiin-ya:
—Tee Skuaa, ndɨɨ tnuu je kachi-ni jan saa-na nde na chala-na. 21
Nikumani-de nuu-ya de nikachi-ya jiin-de:
—Kumani ɨn na je saa-lo: kuaan de xiko-lo ndɨɨ je nevaa-lo de kuaa-lo nuu ñayɨvɨ ndau. Nava sukuan kuu nani tau-lo nuu ndee Yaa-Ndioxi. Yukuan nade kiji-lo de kundikin-lo luu. 22
De nitnaa uu ini-de de kuaan soo-de chi tee iyo xiin xuun kuu-de.
23
Yukuan nade Jesús nindekoto-ya xiin-ya de nikachi-ya jiin tee kaskuaa jiin-ya:
—¡Uu xiin kuu kɨvɨ ñayɨvɨ je iyo xiin xuun nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi! 24
Tee je kaskuaa jiin-ya nikanaa ini-de jiin tnuu nikaan-ya, de nikachi tuku-ya:
—See maa-li, ¡yɨɨ xiin kuu je kɨvɨ-de na-de nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi nuu keni ini-de na-de je kanuu xiin ka je kenevaa-de kuee xiin xuun. 25Yachi ka kɨvɨ ɨn kɨtɨ nani “camello” nuu ɨn yau yutuku asuvi kɨvɨ ɨn ñayɨvɨ je iyo xiin xuun nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi. 26
Ore nikeninai-de je nikaan Jesús sukuan de nikanaa xiin ini-de na-de. De
nikakatnuu-de tnaa-de na-de: —¿De nau-yo kuu je káku nusa? 27
De nindee Jesús nuu-de na-de de nikachi-ya:
—Tuu kuu skɨvɨ ñayɨvɨ maa-de nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi chi mani maa Yaa-Ndioxi kuu saa-ya chi ndɨɨ kuu saa-ya. 28
De nikachi Pedro:
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 10
42
—Nikastoo-na ndɨɨ je kenevaa-na na-na, de nikandikin-na maa-ni. 29
De nikachi Jesús:
—Kachi kaji-li je nani ñayɨvɨ je stoo vei, ñani, kuva, nana, tata, see si ñuu chi ketnuu-de luu jiin je kachitnuu-de tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi, 30suu vitna nani-de na-de kuee xiin ka a kuu vei, ñani, kuva, nana, see si ñuu. Suni inka ñayɨvɨ saa je kundoo-de na-de o nuu kuaan ka kuteku-de na-de nɨɨ kani kɨvɨ. 31O vitna kuee ñayɨvɨ je kakunuu-de na-de kendoo-de na-de nde nuu nistɨɨ na nuu kuaan ka, de sini vitna ñayɨvɨ je kakuu nde nuu nistɨɨ na ñayɨvɨ yaa ndunuu-de na-de nuu kuaan ka. Kachitnuu tuku Jesús je uni ichi ndexe kuu̱-ya
(Mt. 20:17-19; Lc. 18:31-34) 32
De nika ndaa Jesús kuaan-ya ichi ñuu Jerusalén. De yustnuu-ya nuu tee je
kaskuaa jiin-ya de maa-de na-de nikanaa ini-de na-de. De ñayɨvɨ je indikin yata-ya kayuu-de na-de. De nikana sɨɨn tuku Jesús ndɨ uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya. De nikachi-ya ndexe kiji tundoo je kundoo-ya. 33De nikachi-ya: —Vitna de keni vaa-lo na-lo je kuaan-yo ichi Jerusalén, de yukuan ñayɨvɨ nakuaa-de na-de Yaa je ninduu Tee nuu sutu je kakunenu, jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi de kachi-de na-de je iyo-ya je kuu̱-ya de nakuaa-de na-de-ya nuu ñayɨvɨ je tuu kuu ñayɨvɨ judío. 34De yukuan kueku ndee-de na-de koto-de-ya, tesɨɨ-de nuu-ya, kuaa-de sɨkɨ-ya de kani-de na-de-ya, o nuu uni kɨvɨ nateku-ya. Kekan tau Santiago jiin Juan nuu Jesús
(Mt. 20:20-28) 35
De Santiago jiin Juan, see Zebedeo, nikakuyatni-de nuu inde Jesús de
nikakachi-de: —Tee Skuaa, kuni-na je saa-ni jiin-na je kakan-na na-na nuu-ni. 36
De nikatnuu-ya:
—¿Nde kakuni-lo je saa-li jiin-lo na-lo?
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
43 37
SAN MARCOS 10
De nikakachi-de na-de:
—Nuu kuaa Yaa-Ndioxi nuu-ni je maa-ni tau tiñu-ni, kuaa-ni je ɨn-na kukoo ndavaa-ni de inka-na ndasatni-ni nuu tau tiñu-ni. 38
De nikachi-ya jiin-de na-de:
—Tuu keni-lo je kekan-lo na-lo. ¿A kuu koo-lo na-lo je kaa uva je koo-li?, de ¿a kuu kundute-lo na-lo natu kundute-li?, si ¿a kuu kundei-lo kundoo-lo na-lo natu kundoo-li?, de ¿a kuu kuu̱-lo natu kuu̱ maa-li? 39
De nikakachi-de na-de jiin-ya:
—Kuu, kuu saa-na na-na. De nikachi Jesús: —Jendaa kaan-lo: maa-lo na-lo koo-lo je uva de kundute-lo natu kundute-li. Chi maa-lo na-lo kundoo-lo natu kundoo-li de sini maa-lo na-lo kuu̱-lo na-lo natu kuu̱ maa-li. 40O suvi maa-li tau tiñu nau kuu je kukoo ndavaa-li si ndasatni-li chi Yaa-Ndioxi kuu je kuaa-ya nuu ñayɨvɨ je nisatuva-ya de maa-de na-de kuu je kunii-de kukoo-de yukuan. 41
Ore nikakundaa ini ndɨ uji ka tna tee je kaskuaa jiin Jesús nikakɨtɨ ini-de na-de
jiin Santiago de jiin Juan je nikakaan-de na-de sukuan jiin-ya. 42De nikana Jesús-de na-de de nikachi-ya: —Ekeni-lo je iyo too nuu ñayɨvɨ je tuu kakuu ñayɨvɨ judío. De too yukuan kakuu ñayɨvɨ je kasandevaa xiin-de na-de jiin inka ñayɨvɨ ore katau tiñu-de na-de, chi mani maa kasaa-de je kakuni-de na-de nava sukuan kuu kunenu xiin ka-de na-de. 43O jiin maa-lo na-lo tuu iyo-lo je saa-lo sukuan na-lo. Chi nuu iyo ɨn-lo je kuni kunuu nuu-lo na-lo iyo-de je kuatiñu-de nuu ndɨɨ-lo na-lo; 44de sini nuu iyo ɨn je kuni kunenu xiin ka nuu-lo na-lo, iyo-de je kuu-de nde nuu nistɨɨ na. 45Chi ni Yaa je ninduu Tee tuu nikee-ya je kuatiñu ñayɨvɨ nuu-ya chi nikee-ya je etiñu-ya nuu ñayɨvɨ. De kuaa mani-ya maa-ya je kuu̱-ya nava chau-ya kuenda ndɨɨ kuechi ñayɨvɨ, de sukuan kuu nama-ya kuenda ñayɨvɨ je kakandijen nuu Yaa-Ndioxi —achi Jesús.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 10
44 Nasaa Jesús tee je kaa kuaa je nani Bartimeo
(Mt. 20:29-34; Lc. 18:35-43) 46
Yukuan nade nikajee-ya ñuu nani Jericó. De ore nikakei-ya ñuu yukuan,
kuaan-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya jiin kuee xiin ñayɨvɨ. De ichi kuaan-ya nenee ɨn tee je kaa kuaa je nani Bartimeo, see tee nani Timeo, de ikan-de xuun. 47Ore nini-de je yaa Jesús je kuu ñuu Nazaret, tee je kaa kuaa neta-de ndayɨɨ-de achi-de: —¡Jesús, see ndoko je nete David, kundau ini-ni maa-na! 48
De kuee-de na-de nikakaxeen-de nuu-de je nakasɨ-de yuu-de, o sandayɨɨ ka-de:
—¡See ndoko je nete David, kundau ini-ni maa-na, achi-na! 49
Yukuan nade Jesús ninekuɨñɨ-ya de nikachi-ya:
—Kana na-lo-de. De nikakana-de na-de tee je kaa kuaa de nikakachi-de na-de jiin-de: —Sandei ini-lo, ndakuɨñɨ chi kana-ya-loo. 50
De tee je kaa kuaa niskane-de sama ndiji-de de nikanda-de ɨn de nijee-de
nde nuu inde Jesús de 51nikatnuu-ya-de: —¿Nde kuni-lo je saa-li jiin-lo? Tee je kaa kuaa nikachi-de: —Tee Skuaa, kuni-na koto-na. 52
De nikachi-ya jiin-de:
—Kuu kiin-lo chi ninetnuu-lo Yaa-Ndioxi yukuan je ninduvaa-lo. Ore yukuan ni tee je kaa kuaa ninakoto-de de nindikin-de kuaan-de jiin-ya.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
45
SAN MARCOS 11
Kɨvɨ Jesús ñuu kanu Jerusalén
(Mt. 21:1-11; Lc. 19:28-40; Jn. 12:12-19)
11 2
1
Ore nikakuyatni-ya ñuu ndii Betfagé jiin Betania je iin jeyuku Olivosm.,
yatni ñuu kanu Jerusalén, de Jesús nitaji-ya uu tna tee je kaskuaa jiin-ya,
o xina nikachi Jesús jiin-de na-de: —Kuaan na-lo ñuu chala je inde yatni yaa, de ore jee-lo koto-lo na-lo nuni ɨn
burru yoko je ni ɨn ñayɨvɨ natuu koso sɨkɨ-dɨ. Ndaji-lo-dɨ na-lo de kiji-lo na-lo jiin-dɨ. 3
De nuu iyo ɨn ñayɨvɨ je katnuu naje nuu kandaji-lo-dɨ de kachi-lo na-lo je maa
Itoo-dɨ eñuu-ya-dɨ de nuu nikuu kuatiñu-ya-dɨ kinasiaa tuku-na na-na-dɨ nunuu ka. 4
Yukuan nade nikajeen-de na-de de niketo-de ɨn burru nuni-dɨ yuichi, yatni ɨn
yuvei de nikandaji-de-dɨ na-de. 5
Uu ñayɨvɨ je iin yukuan nikakatnuu-de na-de:
—¿Nde kasaa-lo na-lo? ¿Naje nuu kandaji-lo-dɨ na-lo? 6
De maa-de na-de nikakachi-de je nikaan Jesús jiin-de na-de; de nikajee-de na-de
kuaan-de jiin-dɨ. 7Nikachiso-de na-de sama indiji-de sɨkɨ-dɨ de nikajee-de-dɨ na-de nuu Jesús. De nekoso-ya sɨkɨ-dɨ de kuaan-de na-de jiin-ya ichi Jerusalén. 8Kuee xiin ñayɨvɨ nikaskaa-de na-de sama indiji-de nuu ichi yaa-ya de uu-de na-de nikaskaa-de na-de ndaa nuu tɨkaa je nikajende-de nde yuku u. 9
De ñayɨvɨ kuaan ichi nuu jiin ñayɨvɨ
kuaan ichi yata kakaan jee xiin-de na-de: —¡“Hosana”!n ¡Je nasaa Yaa-Ndioxi je vaa jiin-ni chi ndiso-ni tiñu maa Yaa-Ndioxi! 10Nasaa Yaa-Ndioxi je vaa jiin ɨn je kiji tau tiñu natu nitau tiñu tata-yo, David, na nikiji-de na enaa ka. ¡Hosana nuu-ya je ndee nde andɨvɨ! m
Yuku Olivos kuu nuu kajenu yutnu nani olivo.
n
¡Hosana!: veji yuu hebreo je kuni kachi, “¡nama-ni yoo!, si ¡vaa xiin kuu je nikee-ni!”
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 11 11
46
De nikɨvɨ Jesús Jerusalén de nijeen-ya ichi nuu inde veñuu kanu kuenda
ñayɨvɨ judío. Nindee-ya ndexe kaa ndɨɨ ini veñuu kanu. Yukuan nade ninandiko-ya ñuu chala Betania jiin ndɨ uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya chi enini xiin. Kaan Jesús jiin yutnu “higuera”
(Mt. 21:18-19) 12
Inka kɨvɨ, ore nikakei Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya ñuu Betania de nikee soko
ini-ya. 13Ika nito-ya ndichi ɨn yutnu nani “higuera” je iin ndaa de nijendee-ya nuu iin tɨtɨvixi de tuu ninii-ya ni ɨn tɨtɨvixi chi suvi yoo je jee tɨtɨvixi kuu de mani maa ndaa nito-ya. 14Yukuan nade nikachi-ya jiin yutnu “higuera”: —¡Ni ɨn ñayɨvɨ tuu kuu kaji-ka tɨtɨvixi-lo! De tee je kaskuaa jiin-ya nikeni-de na-de. Nasandoo Jesús veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío
(Mt. 21:12-17; Lc. 19:45-48; Jn. 2:13-22) 15
Ore nikajee-ya ñuu Jerusalén de nikɨvɨ
Jesús ini kora nuu inde veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío de neta-ya nikenee-ya ndɨɨ ñayɨvɨ je kanaxiko de kanakuaan. De niskane-ya mesa ñayɨvɨ je kastayɨ xuun, jiin teyu ñayɨvɨ je kaxiko sata. 16Tuu nijee ka-ya je yaa ñayɨvɨ je indiso ndatiñu nuu veñuu kuenda ñayɨvɨ judío. 17De nikeje-ya nistnee-ya de nikachi-ya: —Nuu tutu ii Yaa-Ndioxi kachi: “Vei-li kuu vei nuu nakuetu nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ”, de maa-lo na-lo nikasaa-lo vei-li kuva ɨn yau kava nuu kakusayɨ ñakuina. 18
Ore nikeni sutu je kakunenu, jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi je
nikaan-ya sukuan, de nikanduku-de ndexe kuu kani-de na-de-ya. O nikayuu-de na-de nuu-ya chi ndɨɨ ñayɨvɨ nikanaa ini-de na-de ndexe stnee Jesús. 19De ore nikunee, Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya nikakei-de na-de jiin-ya nuu ñuu yukuan.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
47
SAN MARCOS 11
Kachitnuu Jesús ndexe kuatnuu-yo
(Mt. 21:20-22) 20
Jenee inka kɨvɨ nikayaa-ya jiin-de na-de nuu ndichi yutnu nani “higuera” de
niketo-de na-de je ninechi nɨɨ yoo. 21Yukuan nade Pedro ninakuun ini-de ndexe nikaan-ya jiin yutnu yukuan de nikachi-de jiin Jesús: —Tee Skuaa, ndee-ni na yutnu “higuera” je nikatnaa-ni jiin, ninechi. 22
De nikachi-ya:
—Kuatnuu-lo na-lo nuu Yaa-Ndioxi. 23Chi kachi kaji-li, nuu iyo ɨn ñayɨvɨ je kaan jiin yuku yaa: “Kujiyo de skane-lo maa-lo nde nuu ndute ñɨɨ kanu xiin” de tuu iyo-de je kani ini-de je tuu saa chi etnuu-de je saa je nikaan-de jiin, suu sukuan saa. 24
Yukuan je kaan-li jiin-lo na-lo ndɨɨ je kekan-lo na-lo ore kanakuetu-lo, kani ini-lo je
eninii-lo, de sukuan kuaa Yaa-Ndioxi nuu-lo na-lo. 25De ore kanakuetu-lo na-lo, iyo-lo je saa-lo tukanu ini-lo na-lo jiin ñayɨvɨ nuu kɨtɨ ini-lo jiin-de nava sukuan sini Tata-yo je ndee nde andɨvɨ saa-ya tukanu ini-ya jiin kuechi-lo na-lo. 26Chi nuu tuu saa-lo tukanu ini-lo na-lo jiin inka ñayɨvɨ de sini sukuan Tata-yo je ndee nde andɨvɨ tuu saa-ya tukanu ini-ya jiin kuechi-lo na-lo. Sɨkɨ tiñu ndiso Jesús
(Mt. 21:23-27; Lc. 20:1-8) 27
Yukuan nade nikanandiko tuku-ya ñuu Jerusalén. Ore ika-ya ini veñuu kanu
kuenda ñayɨvɨ judío nikajee sutu je kakunenu, tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi, jiin tee je kakunenu xiin 28de nikakatnuu-de na-de-ya: —¿Ndexe ninii-lo je saa-lo sukuan? ¿Nau nitee tiñu sɨkɨ-lo je saa-lo sukuan? —achi-de na-de jiin-ya. 29-30
De nikachi-ya jiin-de na-de:
—Sini maa-li katnuu-li ɨn tnuu nuu-lo na-lo, ¿nau nitaji Juan je skundute-de, Yaa-Ndioxi si ñayɨvɨ sani? Kachi na-lo de kachi-li nau nitee tiñu sɨkɨ-li je saa-li sukuan.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 12 31
48
De maa-de na-de nikakeje-de na-de kandatnuu sayɨ-de jiin tnaa-de:
—Nuu kachi-yo na-yo je Yaa-Ndioxi nitaji Juan de kachi Jesús: “¿Naje nuu tuu niketnuu-yo niketo-yo-de?”, 32o ¿ndexe kachi-yo je ñayɨvɨ sani nikataji Juan? Nikayuu-de na-de nuu ñayɨvɨ chi ndɨɨ ñayɨvɨ nikeni-de je Juan nikuu tee je nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi. 33Yukuan nade nikakachi-de na-de nuu Jesús: —Tuu keni-na na-na. De nikachi-ya jiin-de na-de: —Sini maa-li tuu kachi-li nau nitee tiñu sɨkɨ-li je saa-li sukuan. Tnuu ndichi sɨkɨ tee je kasatiñu jiin je kendito ñuu tatu
(Mt. 21:33-46; Lc. 20:9-19) 1
12
Yukuan nade nikeje Jesús nikaan-ya tnuu ndichi de nikachi-ya:
—Ɨn tee nitaji-de kuee xiin yutnu je jee tɨtɨvixi je nani “uva” de nesɨ-de nɨɨ
kanu nuu nitaji-de, de nisaa-de nuu kuu kaxin-de tɨtɨvixi-de de sini nisaa-de ɨn nuu sukun nuu kuu kundito-de nuu nitaji-de. ’Yukuan nade nijenuu-de ñuu-de nuu tee je satiñu de kundito sini chi tee xiin ñuu kiin ika-de. 2Ore nijee kɨvɨ je nichi tɨtɨvixi je nitaji tee xiin ñuu, de nitají-de ɨn tee je etiñu nuu-de je kinakiin-de tau tɨtɨvixi je katayau tee je kasatiñu de kendito ñuu-de. 3O tee yukuan nikatnɨɨ-de tee je kuakiyau nuu-de, de nikajee-de na-de sɨkɨ-de de nikanatají-de na-de jiin ndaichi-de, saan ni. 4Yukuan nade tee xiin ñuu ninatají-de inka tee je etiñu nuu-de o tee yaa nikastuji-de na-de xini-de de nikakandevaa-de na-de nuu-de. 5Yukuan nade tee xiin ñuu ninatají-de inka ka tee, o tee je kasatiñu de kendito nuu ñuu-de nikajeni-de tee yaa. De sukuan tee xiin ñuu u ninatají-de kuee ka tee je ketiñu nuu-de o tee je kasatiñu de kendito nuu ñuu-de nikajee-de na-de sɨkɨ uu-de na-de de inka ka-de nikajeni-de na-de-de.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
49 6
SAN MARCOS 12
’De nuu tee xiin ñuu mani maa kendoo ɨn na tee, de tee yukuan kuu see maa-de
je tnau xiin-de. De nde nuu nistɨɨ na nitají-de see-de chi neni ini-de: “Iyo-de je chiñuu-de na-de see-yo.” 7O niketo tee je kasatiñu de kendito nuu ñuu-de je veji tee yukuan de nikandatnuu-de na-de: “Suchi yaa kuu je kendoo jiin ndɨɨ je nevaa tee xiin ñuu a. Na kani-yo-i nava nduu kuenda-yo ñuu yaa.” 8Yukuan nade nikatnɨɨ-de-i, nikajeni-de-i de nikaskane-de yɨkɨ kuñu-i yuñuu-de u. 9
Yukuan nade nikatnuu Jesús nuu ñayɨvɨ je iin yukuan:
—¿Ndexe keni ini-lo na-lo je saa tee xiin ñuu u jiin tee je kasatiñu de kendito nuu ñuu-de? Suu kiin-de de kani-de tee yukuan na-de, de kuanuu-de ñuu-de nuu inka ka ñayɨvɨ. 10
’¿A natuu kau-lo na-lo nuu tutu ii Yaa-Ndioxi? je achi: Yuu̱ je nikaskaa ini tee je kasaa vei u, suu vitna ninduu ɨn yuu̱ je kanuu xiin ka chi mañuu yuu yaa yɨtuu yɨkɨ vei.
11
Sukuan nisaa Itoo Yaa-Ndioxi de kanaa ini-yo na-yo —sukuan achi Jesús.
12
De sutu je kakunenu, tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi, jiin tee je kakunenu
xiin nikanduku-de na-de ndexe tnɨɨ-de na-de Jesús chi nikeni-de je tnuu ndichi ninakani-ya nikaan-ya sɨkɨ-de na-de. O je nikayuu-de na-de nuu ñayɨvɨ yukuan je nikastoo-de na-de-ya de kuaan-de na-de. Jesús kaan-ya sɨkɨ je chau-yo nuu ñuu jiin nuu Yaa-Ndioxi
(Mt. 22:15-22; Lc. 20:20-26) 13
Yukuan nade nikataji-de uu tee je kakuu fariseo jiin tee je indikin Herodes nava
koto ndee-de na-de Jesús je kuu tee-de na-de kuechi sɨkɨ-ya. 14Suu nikajee-de de nikakachi-de jiin Jesús: —Tee Skuaa, keni-na je kaan ndoo-ni, tuu yuu-ni je kakaan ñayɨvɨ sɨkɨ-ni, tuu ndee-ni ndexe kaa ñayɨvɨ chi ɨn-ni inda-de na-de nuu-ni chi maa-ni stnee ndije-ni ichi Yaa-Ndioxi. ¿A vaa kuu je chau-yo na-yo nuu kututu xuun ñuu Roma si tuu?,
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 12
50
nuu tee je kunenu xiin ka nuu ñuu je yɨtnɨɨ ñuu Roma de tau tiñu-de nuu ñayɨvɨ judío sini. ¿A iyo-yo je chau-yo na-yo si tuu no, kuni-ni? 15
O Jesús ini-ya je na inda ista ini, inda-de na-de de nikachi-ya jiin-de na-de:
—¿Naje nuu keto ndee-lo na-lo luu? Kuaa ɨn xuun kaa nava na koto-li ndexe kaa nuu jan. 16
De nikajee-de na-de xuun kaa nuu-ya, de Jesús nikatnuu-ya:
—¿Nau nuu de sɨvɨ kuu je ndee nuu xuun kaa yaa? De nikakachi-de na-de jiin-ya: —Nuu jiin sɨvɨ je tnaa nuu xuun yaa kuu tee je kunenu xiin ka nuu ñuu je yɨtnɨɨ ñuu Roma. 17
Yukuan nade nikachi-ya:
—Suu kuaa nuu tee je kunenu xiin ka nuu ñuu je yɨtnɨɨ ñuu Roma je kuu kuenda-de de kuaa nuu Yaa-Ndioxi je kuu kuenda Yaa-Ndioxi. De nikanaa ini-de na-de je nikeni-de na-de je nikaan-ya sukuan. Tee kakuu saduceo kakatnuu-de sɨkɨ je nateku tuku-yo
(Mt. 22:23-33; Lc. 20:27-40) 18
Yukuan nade uu tee je kakuu saduceo nikajendee-de na-de Jesús. Tee yaa
keni ini-de je ñayɨvɨ je nikajii tuu kanateku ka-de de yukuan je nikajee-de de nikakatnuu-de na-de-ya: 19
—Tee Skuaa, Moisés nikachi-de nuu tutu ii Yaa-Ndioxi je nuu ɨn tee nitandaa,
de nijii-de de tuu na see-de niyo jiin ñasɨɨ-de, de ñani tee je nijii iyo-de je natandaa-de jiin ñaa je nikendoo ndau nava koo see-de kuenda ñani-de je nijii de nakuɨñɨ-i nuu-de. 20Suu niyo ujia tna ñani. De tee nitandaa-ña jiin xina nijii-de de tuu na see-de niyo jiin-ña. 21Yukuan nade ñani uu-de nitandaa-de jiin ñaa nikendoo ndau, de sini maa-de nijii-de de tuu na see nistoo-de sini. Sukuan nikuu jiin tee uni 22
de jiin ndɨ ujia tna-de na-de; de ni ɨn-de na-de tuu na see-de niyo jiin-ña. Yukuan
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
51
SAN MARCOS 12
nade nijii-maa-ña sini. 23De vitna, ore nateku-yo na-yo, ¿nau je ndɨɨ-de na-de nduu yɨɨ-ña chi ndɨ ujia tna-de nikatandaa-de na-de jiin-ña? 24
De nikachi Jesús:
—Tuu keni-lo je kakaan-lo, chi tuu keni-lo tutu ii Yaa-Ndioxi de ni tuu keni-lo je kuu saa Yaa-Ndioxi. 25Suu ñayɨyɨ je nikajii nateku-de na-de, tee de ñaa tuu va natandaa ka-de na-de, chi nduu-de na-de kuva ndajee Yaa-Ndioxi je ndee andɨvɨ. 26De sɨkɨ je nateku tuku-yo, ¿a tuu kakau-lo na-lo nuu tutu ii Yaa-Ndioxi je nistoo Moisés nuu achi je kayu yutnu je iin iñu? De Yaa-Ndioxi nikachi-ya nuu Moisés: “Maa-li kuu Yaa-Ndioxi je nichiñuu Abraham de Isaac jiin Jacob.” 27¡De maa-ya kuu Yaa-Ndioxi ñayɨvɨ je teku asuvi ñayɨvɨ je nijii! Maa-lo na-lo tuu keni-lo je kakaan-lo na-lo —achi Jesús jiin-de na-de. Tnuu je tau tiñu je kanuu xiin ka
(Mt. 22:34-40) 28
De ɨn tee je stnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nini-de je vaa nakachi Jesús tnuu
nikakatnuu tee kakuu saduceo. Nijeen-de nuu inde Jesús de nikatnuu-de-ya sini: —¿Nau kuu tnuu je nitau tiñu je kanuu xiin ka nuu tutu ii Yaa-Ndioxi, kuni-ni? 29
De nikachi-ya:
—Ɨn tnuu je kanuu nuu ndɨɨ kuu: “Kuninai, Israel, mañuu Itoo-yo Yaa-Ndioxi iyo, de tuu na inka ka iyo. 30Tnau-lo Yaa-Ndioxi nde jiin ndɨɨ je tnaa ini-lo, jiin ndɨɨ je kuni-lo, jiin ndɨɨ je eni ini-lo, jiin ndɨɨ je saa-lo.” 31O iyo inka de achi: “Tnau-lo kuva iyo ñayɨvɨ natu tnau-lo maa-lo.” Tuu iyo inka je kanuu xiin ka natu kanuu nunduu tnuu yaa. 32
De tee je stnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nikachi-de:
—Vaa xiin kuu, Tee Skuaa. Jendaa kaan-ni: Ɨn ni Yaa-Ndioxi iyo, de tuu na inka ka iyo. 33De je tnau-yo Yaa-Ndioxi jiin ndɨɨ je tnaa ini-yo, jiin ndɨɨ je kundaa ini-yo, jiin ndɨɨ je saa-yo jiin je tnau-yo ndɨɨ ñayɨvɨ natu tnau-yo maa-yo kanuu ka asuvi ndɨɨ kɨtɨ je skayu-yo jiin je soko ñuu-yo nuu Yaa-Ndioxi —achi-de jiin-ya.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 12 34
52
Ore nini Jesús je tee je stnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi vaa xiin nistekuɨñɨ-de tnuu
nikaan-ya, de nikachi-ya jiin-de: —Tuu ika inde-lo nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi. De ni ɨn ka-de na-de tuu nitava ini ka-de na-de je katnuu-de na-de-ya. ¿Nau see kuu Cristo?
(Mt. 22:41-46; Lc. 20:41-44) 35
Ore inde Jesús ini veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío, stnee-ya de nikatnuu-ya:
—¿Naje nuu kakaan tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi je Cristo kuu see see tee nikunani David? 36Chi Tachi ii Yaa-Ndioxi niskaan David, de nikachi-de: Yaa-Ndioxi nikachi nuu Cristo Itoo-li: “Kukoo ndavaa-li nuu je kanuu xiin ka, nava na saa-li je stnaa ñayɨvɨ je keto uu loo, nde chuku-li-de na-de chiji jee-lo.” 37
Nuu maa David kana Itoo xini Cristo, ¿ndexe kuu Cristo kuu̱ see, see-de nusa?
De nikakusɨɨ xiin ini ndɨɨ ñayɨvɨ kuee je iin ini veñuu kanu sɨkɨ tnuu je nikeninai-de na-de je nikaan Jesús sukuan. Kaan Jesús sɨkɨ tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi
(Mt. 23:1-36; Lc. 11:37-54; 20:45-47) 38
Ore nistnee-ya nikachi-ya:
—Kundito-lo maa-lo na-lo nuu tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi, ketnaa ini-de kuun-de sama nani de kajiau yɨñuu ñayɨvɨ jiin-de na-de nuu iyo yau. 39
Ore kajeen-de viko si veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío nuu ni kanduku-de teyu
vaa nuu kukoo-de na-de; 40de maa-de kakiin-de na-de ndatiñu je kenevaa ñaa je kakendoo ndau, de nava tuu kundaa ini ñayɨvɨ kanakuetu naa xiin-de, de sukuan kasaa-de je tuu keni-de na-de de kachisayɨ-de je kasaa-de. Tee yaa kakuu je kundoo xiin ka nuu kuaan ka —achi-ya.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
53
SAN MARCOS 12-13
Ɨn ñaa nindoo ndau nijee ndɨɨ-ña je nevaa-ña
(Lc. 21:1-4) 41
Yukuan nade nenee Jesús yatni nuu inde etnu xuun veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ
judío, de nito-ya ndexe kajee ñayɨvɨ xuun. Kuee xiin ñayɨvɨ je kenevaa kuee xuun kajee-de kuee ka. 42Yukuan nade nikee ɨn ñaa je nikendoo ndau je kundau-ña de nijee-ña uu tna xuun kaa ndii je tuu ndee yau xiin ka. 43De nikana-ya tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya: —Nakachi-li jendaa, ñaa nikendoo ndau yaa nijee-ña kuee ka asuvi ñayɨvɨ je kenevaa xiin ka xuun. 44Chi ndɨɨ ñayɨvɨ yaa kajee-de na-de je kendoso na nuu-de, o ñaa yaa je kundau xiin-ña, nijee ndɨɨ-ña xuun je kuteku-ña jiin nu. Kachitnuu Jesús je tanu̱ ndɨɨ veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío
(Mt. 24:1-2; Lc. 21:5-6)
13
1
Ore nikei Jesús veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío, ɨn tee je skuaa jiin-ya
nikachi-de jiin-ya:
—¡Tee Skuaa, ndee-ni na luu xiin kaa taka vei nanu yaa je nikastakoo-de jiin veñuu kanu jiin yuu̱ nanu je nikachutnaa-de na-de! 2
De Jesús nikachi-ya:
—¿A ito-lo vei nanu jiña? Tuu kendoo ni ɨn yuu̱ sɨkɨ inka yuu̱ nikachutnaa-de, chi ndɨɨ tanu̱. Nau tuni kuu je koo ore ndɨɨ ñayɨ ́vɨ
(Mt. 24:3-28; Lc. 21:7-24; 17:22-24) 3
Yukuan nade kuaan-ya jiin-de na-de nde yuku Olivos je ito ichi nuu yuvei
veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío. Jesús nikukoo-ya de Pedro, Santiago, Juan jiin Andrés nikakatnuu sɨɨn-de-ya: 4
—¿Na kɨvɨ koo sukuan? ¿De nau kuu ɨn tuni je kuu koto-yo je enijee kɨvɨ je
koo sukuan?
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 13 5
54
De Jesús nikachi-ya:
—Kundito-lo maa-lo na-lo je ni ɨn ñayɨvɨ tuu stau loo na-lo. 6Chi kee kuee xiin ñayɨvɨ je kinuu-de sɨvɨ-li, de kachi-de na-de: “Maa-li kuu Cristo”; de sukuan stau-de na-de kuee xiin ñayɨvɨ. 7
’De nuu ni kanii-lo tnuu je kakatnaa ñayɨvɨ ɨn ñuu jiin inka ñuu yaa de yukuan
de tuu yuu-lo na-lo chi sukuan iyo je koo. O natuu sino ndɨɨ kuechi chi nuu kuaan ka koto-yo kuee ka kuechi. 8Chi ɨn ñuu kanu kuatnaa jiin inka ñuu kanu de ñayɨvɨ je tau tiñu nuu ɨn ñuu kanu kuatnaa jiin inka ñayɨvɨ je tau tiñu nuu inka ñuu kanu sini. de nii xiin tnaa sɨɨn, sɨɨn ñuu nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ, jiin je ñayɨvɨ kundoo-de na-de je soko. Yaa kuu je sakeje je kundoo-yo na-yo. 9
’Kundito-lo maa-lo na-lo chi nakuaa-de na-de loo na-lo nuu too de kuaa-de
na-de sɨkɨ-lo na-lo ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío. De kindeka-de na-de loo nuu tee je kakunenu ka nuu taka ñuu nanu jiin nuu tee katau tiñu je nani “rey” je sɨkɨ luu; de sukuan nakani-lo na-lo nuu-de na-de je nisaa Yaa-Ndioxi jiin-lo. 10Suu xina iyo je jee tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ yukuan nade ino ndɨɨ kuechi. 11
De tuu kukia ini-lo na-lo je kukaan-lo na-lo ore nakuaa ñayɨvɨ loo na-lo nuu too
chi keto uu-de na-de luu. Ore yukuan kaan-lo na-lo tnuu je kuaa Yaa-Ndioxi nuu-lo chi suvi maa-lo na-lo kuu je kaan chi Tachi ii Yaa-Ndioxi kuu je kaan nuu-lo na-lo. 12
De ñayɨvɨ je kakutnaa-de na-de tee-de kuechi sɨkɨ ñani-de de nakuaa-de nuu too de
kani-de, de tata jiin nana saa-de sukuan jiin see-de; de sini see-de na-de tnɨɨ tnaa-i na-i jiin-de de kani-i na-i-de. 13Kuva iyo ñayɨvɨ koto uu loo na-lo je sɨkɨ luu, de nuu iyo ɨn-lo je kundei nde nuu nistɨɨ na, Yaa-Ndioxi nama loo na-lo de nani tau-lo na-lo. 14
’Ñayɨvɨ je kau tnuu yaa iyo de je kukaji ini-de nde kuni kachi: Ore koto-lo
na-lo ɨn ndatiñu je ito uu xiin Yaa-Ndioxi je jenu loo na-lo je inde ini veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío nuu tuu iyo je kunde (sukuan nitee tee je nani Daniel, tee je nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa ka), de yukuan ñayɨvɨ je ndee nuu ñuu Judea iyo-de je kunu-de kiin-de nuu yuku. 15De nuu iyo ñayɨvɨ je iin sɨkɨ vei-de, vaa kaa je nuu-de o tuu kɨvɨ-de ini vei nava kenee-de ndatiñu-de je iin yukuan.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
55 16
SAN MARCOS 13
De sukuan sini nuu iyo ñayɨvɨ je kasatiñu nuu yuku, vaa kaa je tuu nandiko-de
kinakiin-de sama je kundiji-de. 17¡Na jendia ndau ñaa na-ña je kɨvɨ yukuan iñuu see-ña na-ña si jiin ñaa je kenevaa jendii je kexin! 18Kakan tau-lo na-lo nuu Yaa-Ndioxi nava tnuu je kaan-li tuu koo yoo je saa vijin xiin, 19chi ñayɨvɨ kundoo xiin-de na-de kɨvɨ yukuan je natuu ndoo-de na-de nde nani skukoo Yaa-Ndioxi ñayɨ ́vɨ nde vitna, de ni sukuan tuu koo ka nuu kuaan ka. 20De nuu tuu na sakuɨtɨ Itoo-yo Yaa-Ndioxi kɨvɨ yukuan, tuu káku ni ɨn ñayɨvɨ o ninasakuɨtɨ-ya kɨvɨ yukuan chi tnau-ya ndɨɨ ñayɨvɨ je ninakaji-ya. 21
’Yukuan nade nuu ɨn ñayɨvɨ kachi nuu-lo na-lo: “Ndee na-lo, yaa inde Cristo”,
si inka ñayɨvɨ kachi nuu-lo na-lo: “Ndee na-lo, yukuan inde”, tuu kuatnuu-lo na-lo je kakaan ñayɨvɨ yukuan sukuan. 22Chi kee kuee ñayɨvɨ je stau-de de kachi-de na-de je maa-de kuu Cristo jiin ñayɨvɨ je stau je kachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi; de saa-de na-de tuni jiin tiñu nanu nava kuu stau-de nde ñayɨvɨ je ninakaji Yaa-Ndioxi. 23
¡Kundito-lo maa-lo na-lo! Endɨɨ yaa kachitnuu-li nuu-lo na-lo je sukuan koo, nava
tuu stau-de na-de loo. Suva ndiji tuku Jesús
(Mt. 24:29-35, 42-44; Lc. 21:25-36) 24 25
’Kɨvɨ je ndɨɨ je koo tundoo yaa, kunee nuu nikandii de ni yoo u ta ndiyo ka,
de tiñu je iin andɨvɨ koyo, de Yaa-Ndioxi skɨsɨ-ya ndɨɨ je iin andɨvɨ. 26Yukuan nade
ndɨɨ ñayɨvɨ koto-de na-de Yaa je ninduu Tee ndiji-ya nuu viko jiin ndɨɨ je kuu saa-ya jiin je luu xiin kaa-ya. 27De taji-ya ndajee-ya je na stutu ndɨɨ ñayɨvɨ je ninakaji-ya nde ndɨ kuun yɨkɨ ñayɨ ́vɨ de nde nuu kaketnaa ñuu jiin andɨvɨ. 28
’De vitna skuaa-lo na-lo jiin yutnu nani “higuera”: ore nduyute yutnu nane ndaa
de sukuan ini-yo je eveji yoo je nandii xiin. 29Sukuan sini ore koto-lo na-lo ndɨɨ je nikachi-li nuu-lo, kukaji ini-lo je Yaa je ninduu Tee ekuyatni je kiji-ya. 30Kachi kaji-li je iyo ñayɨvɨ je iteku vitna tuu kuu̱ kii-de na-de nde koto-de ndɨɨ tnuu je kachi-li nuu-lo na-lo. 31Tuu va koo ka andɨvɨ jiin ñuu, o tnuu kaan-li tuu yaa je sukuan koo.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 13-14 32
56
’De ni ɨn ñayɨvɨ tuu ini na kɨvɨ si ore je koo sukuan, tuu ini sini ndajee Yaa-Ndioxi
ni See Yaa-Ndioxi. Chi mani maa Tata Yaa-Ndioxi ini-ya na kɨvɨ koo sukuan. 33
’Yukuan je kokuun ini-lo na-lo de kundito-lo na-lo, chi tuu keni-lo na kɨvɨ kuu je
koo sukuan. 34Iyo-lo je saa-lo na-lo natu nisaa ɨn tee je enikuyatni kiin-de inka ñuu de nistoo-de tee kasatiñu jiin-de je kundito-de na-de vei-de. De nistoo-de tiñu nuu ɨn ɨn-de na-de. De sini nitau tiñu tee xiin vei u nuu tee je ndito yuvei je na kundito vaa-de. 35Kundito-lo na-lo chi tuu keni-lo na kɨvɨ ndee tee xiin vei nuu sakutɨkɨvɨ, ñuú, ore kana ɨn lii, si ore kundijin; 36chi nuu tuu de sanaa ini-lo na-lo de ndee-de de koto-de je kakixi-lo de tuu indito-lo na-lo. 37De taka tnuu kachi-li nuu-lo na-lo sini kachi-li nuu ndɨɨ ñayɨvɨ: ¡Kundito-lo na-lo! —achi-ya. Nikandatnuu-de na-de ndexe tnɨɨ-de Jesús
(Mt. 26:1-5; Lc. 22:1-2; Jn. 11:45-53)
14
1
Kumani uu ka kɨvɨ de jee viko “Pascua” jiin viko nuu keji ñayɨvɨ judío ista
stila je tuu yɨɨ yujen uva je nani “levadura” jiin. De sutu je kakunenu, jiin
tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi kanduku-de ndexe kuu tnɨɨ sayɨ-de Jesús nava kani-de na-de-ya. 2De uu-de kakaan-de na-de: —Tuu saa-yo kɨvɨ je koo viko nava tuu kɨtɨ ini ñayɨvɨ de kutɨlikui-de na-de. Ɨn ñaa yoso-ña nene ndute je nduu xiin jeen xiko sɨkɨ Jesús
(Mt. 26:6-13; Jn. 12:1-8) 3
Ekuaan Jesús ñuu nani Betania, vei tee nani Simón je nindoo kuei nikiin ñɨɨ-de
je nani “lepra”. Ore nenee Jesús eji-ya nijee ɨn ñaa je indaa-ña ɨn tɨndoo yuu̱ “alabastro” chala je ñuu nene ndute ita je nani “nardo” je nduu xiin jeen xiko de je yau xiin ndee. De nitau-ña sukun tɨndoo de niyoso-ña ndute je nduu xiin jeen xiko xini Jesús. 4Uu ñayɨvɨ je iin yukuan nikakɨtɨ ini-de de nikandatnuu-de na-de jiin tnaa-de na-de:
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
57
SAN MARCOS 14
—¿Naje nuu nistɨvɨ ñaa yaa ndute je nduu xiin jeen xiko a? 5Chi ndute yaa ndee je ñuyau-yo sɨkɨ uni ciento kɨvɨ de kuu xiko-yo nava sukuan chindei-yo ñayɨvɨ ndau nu. De nikakeje-de kakaan-de na-de sɨkɨ-ña. 6
O Jesús nikachi-ya:
—¿Naje nuu kasein-lo na-lo-ña? Tuu kaan ka–lo na-lo sɨkɨ-ña chi je vaa nisaa-ña jiin-li. 7Chi nuu ni kuɨñɨ ñayɨvɨ ndau tuku-lo na-lo de saa-lo je vaa jiin-de na-lo kɨvɨ kakuu ini-lo, o luu tuu kunde nunuu-li jiin-lo na-lo. 8De ñaa yaa nisaa-ña ndɨɨ je kuu saa-ña; niyoso-ña ndute nduu luu je satuva-ña yɨkɨ kuñu-li kɨvɨ je kunduji-li. 9
Kachi kaji-li je nde nuu jee tnuu ii Yaa-Ndioxi sini kaan sɨkɨ je nisaa-ña yaa jiin-li
nava na kuun ini ndɨɨ ñayɨ ́vɨ-ña —achi-ya. Judas xiko Jesús
(Mt. 26:14-16; Lc. 22:3-6) 10
Yukuan nade ɨn je uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya je nani Judas Iscariote,
nijendee-de sutu je kakunenu nava kachi-de nuu-de na-de je nakuaa-de Jesús nuu-de na-de. 11Ore nikeni-de je nikaan Judas sukuan, nikakusɨɨ xiin ini-de de nikakachi-de je kuaa-de na-de xuun nuu Judas. De Judas ninduku-de ndexe vaa kuu je nakuaa-de Jesús. Kɨvɨ nikuxini Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya
(Mt. 26:17-29; Lc. 22:7-23; Jn. 13:21-30; 1 Co. 11:23-26) 12
Kɨvɨ je nikeje viko nuu keji ñayɨvɨ ista stila je tuu yɨɨ yujen uva je nani
“levadura”, de sini kajeni-de ɨn rɨɨ yoko je kasoko ñuu-de na-de nuu Yaa-Ndioxi viko “Pascua” de tee je kaskuaa jiin Jesús nikakatnuu-de na-de-ya: —¿Ande maa kuni-ni je kiin-yo de satuva-yo je kuxini-yo viko “Pascua”? 13
Yukuan nade Jesús nitaji-ya uu tna tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya
jiin-de na-de:
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 14
58
—Kuaan na-lo ñuu Jerusalén. Yukuan naketnaa-lo na-lo jiin ɨn tee je ndiso ɨn kɨyɨ ndute, kundikin-lo-de na-lo, 14de vei nuu kɨvɨ-de, kachi-lo jiin tee xiin vei: “Katnuu Tee Skuaa: ¿Ande maa kuu nuu kuxini-na viko “Pascua” jiin tee je kaskuaa jiin-na?” 15De maa-de stnee-de ɨn vei kanu nuu nune sɨkɨ vei-de je eyɨtuva je kuu kuxini-yo. De satuva-lo na-lo je kumani ka —achi-ya jiin-de. 16
De tee je kaskuaa jiin-ya nikakei-de na-de kuaan-de ñuu Jerusalén. De
nikanani ndɨɨ-de ndexe nikachi Jesús nuu-de na-de. De nikasatuva-de je kuxini-de na-de viko “Pascua”. 17
Ekua kutɨkɨvɨ nijee Jesús jiin ndɨ uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya. 18Ore
iyuku-de keji-de de nikachi Jesús jiin-de na-de: —Nakachi kaji-li nuu-lo, ɨn-lo na-lo je eji jiin-li yaa nakuaa luu nuu ñayɨvɨ je kakɨtɨ ini jiin-li. 19
Yukuan nade nikakusoo ini-de na-de de ɨn ɨn-de nikakatnuu-de na-de-ya:
—¿A maa-na kuu?
20
De nikachi Jesús jiin-de na-de:
—Ɨn je ndɨ uji uu tna-lo je keji tnaa ɨn koo jiin-li kuu je nakuaa luu. 21Natu kaan nuu tutu ii Yaa-Ndioxi je Yaa je ninduu Tee kundoo xiin-ya, o na jendia ndau tee je nakuaa-de-ya. Vaa ka kuu nuu tuu nikaku-de nu.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
59 22
SAN MARCOS 14
Ore keji-de na-de de nitnɨɨ Jesús ɨn ista stila de ninakuatau-ya, de nisakuechi-ya
de nijee-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya: —Kaji na-lo chi yaa kuu yɨkɨ kuñu-li —achi-ya. 23
Yukuan nade nitnɨɨ-ya ɨn nuu ñuu ndute tɨtɨvixi je nani “uva” de nduu “vino”,
ninakuatau–ya, de nisiaa-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya de ndɨɨ-de na-de nikajii-de. 24
De nikachi-ya jiin-de na-de: —Yaa kuu nɨñɨ-li je katɨ-li kuenda kuee xiin ñayɨvɨ. Yaa kuu ɨn tnuu jee je tau
tiñu Yaa-Ndioxi ndexe koo vaa-yo jiin-ya. 25Nakachi kaji-li je tuu va koo ka–li ndute tɨtɨvixi je nani “uva” de nduu “vino” yaa nde kɨvɨ je koo-li ɨn ndute tɨtɨvixi je nani “uva” de nduu “vino” jee, nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi —nikachi-ya. Kachi Jesús je uni ichi je stau Pedro je tuu ini-de-ya
(Mt. 26:30-35; Lc. 22:31-34; Jn. 13:36-38) 26
Ore nikasino Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya niketa-ya ɨn yaa nuu Yaa-Ndioxi,
yukuan nade kuaan-ya jiin-de na-de Yuku Olivos. 27De nikachi Jesús: —Ndɨɨ-lo na-lo kukanu-lo koto-lo luu chi sukuan kaan nuu tutu ii Yaa-Ndioxi: “Kani-li tee je ndito rɨɨ, de rɨɨ kutenuu-dɨ na-dɨ.” 28De ore nateku tuku-li, nastutu-li loo na-lo nuu ñuu Galilea. O xina kustnuu-li kiin-li, yukuan nade jee-lo na-lo de naketnaa tuku-yo na-yo. 29
De Pedro nikachi-de:
—Suni ndɨɨ tnaa-na kukanu-de na-de koto-de ndijin, o saña tuu. 30
De Jesús nikachi-ya:
—Kachi kaji-li je ekua vitna ore kana lii je uu ichi, ekuu uni ichi kachi-lo je tuu ini-lo luu. 31
O tnuu teyɨɨ nikaan-de jiin-ya:
—Suni iyo-na je kuu̱-na jiin-ni, o tuu kachi-na je tuu ini-na ndijin. De ndɨɨ-de na-de nikakaan-de sukuan jiin-ya.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 14
60 Nakuetu Jesús nuu nani Getsemaní
(Mt. 26:36-46; Lc. 22:39-46) 32
Yukuan nade nikajeen-de na-de jiin-ya ɨn nuu nani Getsemaní. De nikachi
Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya: —Kukoo na-lo yaa, nuu nakinakuetu-li. 33
De Jesús nikundeka-ya Pedro, Santiago jiin Juan, de nikeje kukueko de
kukuiya ini-ya. 34De nikachi-ya jiin ndɨ uni-de na-de: —Kusoo xiin ini-li je saa jiin-li je kuu̱-li. Ndoo-lo na-lo yaa de tuu kusu-lo na-lo. 35
Yukuan nade nika Jesús tilu ka ichi nuu de nekuyɨtɨ-ya de nekin-ya xini-ya
nde nuu ñuu, de nikan tau-ya nuu Yaa-Ndioxi je nuu kuu skáku-ya tundoo je kiji sɨkɨ Jesús. 36Ore ninakuetu Jesús, nikachi-ya: —Abba, Apa maa-na, ndɨɨ kuu saa maa-ni, tejiyo-ni tundoo yaa je veji sɨkɨ-na, o suvi je kuni maa-na de kuu chi je kuni maa-ni de kuu. 37
Yukuan nade ninandiko Jesús nuu iyuku-de na-de de nito-ya je kakixi-de na-de.
De nikachi-ya jiin Pedro: —Simón, ¿ekixi-lo? ¿Tuu nikuu kundito-lo suni ɨn ore? 38Tuu kusu-lo na-lo de nakuetu na-lo nava tuu saa-lo je ndevaa kuenda maa-lo je kuni-lo saa-lo. Vaa keni ini-lo na-lo, o tuu ndei yɨkɨ kuñu-lo na-lo. 39
De kuaan tuku-ya de ninakuetu-ya natu ninakuetu-ya xina. 40Ore nindee
tuku-ya nuu iyuku tee je kaskuaa jiin-ya, nito-ya je kakixi tuku-de na-de chi kajii xiin-de na-de ñana je tuu nikuu kaan-de na-de ni ɨn tnuu jiin-ya. 41De je uni ichi nijenakuetu tuku-ya de ninandiko-ya nuu iyuku tee je kaskuaa jiin-ya, de nikachi-ya: —¿A kakixi ni-lo na-lo de kandutatu-lo? Enikuu, sani, enijee ore je tnɨɨ ñayɨvɨ ndevaa Yaa je ninduu Tee. 42Ndakoo na-lo de nakiin-yo nuu veji tee je nixiko luu —achi-ya.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
61
SAN MARCOS 14
Katnɨɨ-de na-de Jesús
(Mt. 26:47-56; Lc. 22:47-53; Jn. 18:2-11) 43
Kaan ka Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya de ɨn je uji uu tna-de, tee je nani Judas,
nijee-de jiin kuee xiin ñayɨvɨ je kendiso machiti je nani “espada” jiin karoti. Sutu kakunenu, tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi jiin tee je kakunenu ka nikataji-de ñayɨvɨ yaa. 44Judas, tee je nixiko-ya, nikachi-de jiin ñayɨvɨ kuaan jiin-de: —Tee je kajiau yɨñuu-nao jiin, tee yukuan kuu, tnɨɨ-ni-de na-ni de kutañu kutu-ni-de de kiin-ni jiin-de na-ni. 45
Yukuan nade nikuyatni Judas nuu Jesús de nikachi-de jiin-ya:
—¡Tee Skuaa! De nikajiau yɨñuu-de jiin-ya. 46Yukuan nade ñayɨvɨ je nijee jiin Judas nikatnɨɨ-de na-de Jesús. 47De ɨn tee je inde jiin-ya yukuan, nitava-de machiti-de de nijende-de soo tee je etiñu nuu sutu je kunenu xiin ka. 48De Jesús nikatnuu-ya nuu ñayɨvɨ: —¿Naje nuu nikakee-lo na-lo vetnɨɨ-lo luu jiin machiti de jiin karoti kuva nuu ɨn ñakuina kuu-li? 49Ndutna kɨvɨ ninde-li tuku-lo na-lo stnee-li ini veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío de ni tuu nikatnɨɨ-lo na-lo luu. O sukuan iyo-lo je saa-lo na-lo nava skuiku je kaan nuu tutu ii Yaa-Ndioxi. 50
Yukuan nade ndɨɨ tee je kaskuaa jiin Jesús nikastoo mañuu-de na-de-ya de
nikeno-de. 51
De ɨn tee suchi je ndiji mani maa ɨn sama kani ndikin-i-ya. De suchi yaa
nikatnɨɨ-de na-de, 52o ninasiaa-i sama je ndiji-i de nika̱ku ñɨɨ rende-i. Jesús nuu ndɨɨ tee je katau tiñu nuu ñayɨvɨ judío
(Mt. 26:57-68; Lc. 22:54-55, 63-71; Jn. 18:12-14, 19-24) 53
Yukuan nade nikajesiaa-de na-de Jesús nuu sutu je kunenu xiin ka de
yukuan nikanaketnaa ndɨɨ sutu je kakunenu, jiin tee je kakunenu xiin jiin o
Yɨñuu kakajiau tee je kaskuaa nuu tee je stnee-de kuenda ñayɨvɨ judío. Katee yuu-de yɨkɨ nuu-de si ndaa-de.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 14
62
tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi. 54Ika ni nikundikin Pedro Jesús nde yata vei sutu je kunenu xiin ka de nikukoo-de, nenee-de, kanduxin-de ñuu̱ jiin tee je kendito-de veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío. 55De sutu je kakunenu, jiin ndɨɨ tee je katau tiñu nuu ñayɨvɨ judío nikanduku-de na-de ñayɨvɨ je tee-de kuechi sɨkɨ Jesús nava nii-de je kani-de na-de-ya, o tuu nikanii-de. 56Chi suni kuee xiin ñayɨvɨ nikastau-de jiin je nikakaan-de sɨkɨ Jesús o tuu unuu nikakaan-de na-de. 57Yukuan nade nikandakuɨñɨ uu-de na-de de kakaan-de na-de cuentu. Achi-de na-de: 58
—Maa-na nikeni-na na-na kaan-de: “Maa-li kanu-li veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ
judío yaa je nikasaa ñayɨvɨ na-de de nuu uni kɨvɨ stakoo-li inka je suvi ñayɨvɨ saa.” 59
O ni sukuan tuu nikakundoo tnuu nikakaan-de na-de. 60Yukuan nade sutu je
kunenu xiin ka nindakuɨñɨ-de meñu ñayɨvɨ de nikatnuu-de Jesús: —¿Naje nuu tuu kaan kuɨtɨ-lo? ¿A jendaa kuu je kakaan ñayɨvɨ yaa sɨkɨ-lo? —achi-de jiin-ya. 61
De tuu nikaan kuɨtɨ Jesús ni tilu. De sutu je kunenu xiin ka nikatnuu
tuku-de-ya: —¿A maa-lo kuu Cristo, See Yaa-Ndioxi je kachiñuu-yo na-yo? 62
De Jesús nikachi-ya:
—Maa-na kuu. De maa-ni na-ni koto-ni maa-na, Yaa je ninduu Tee, kukoo-na ndavaa Yaa-Ndioxi, yukuan nade koto-ni na-ni ndiji tuku maa-na nuu ɨn viko nde andɨvɨ. 63
Yukuan nade sutu je kunenu xiin ka nindata-de sama ñuu-de je nikɨtɨ xiin
ini-de de nikachi-de: —¿Ande eñuu ka-yo ñayɨvɨ je katnuu-yo sɨkɨ-de? 64Maa-lo na-lo nikeni-lo je kandevaa-de sɨkɨ Yaa-Ndioxi chi achi-de je maa-de kuu See Yaa-Ndioxi; ¿ndexe keni ini-lo na-lo? De ndɨɨ-de na-de nikakachi-de je iyo kuechi sɨkɨ-de de yukuan je iyo-de je kuu̱-de.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
63 65
SAN MARCOS 14
De uu-de na-de nikakeje-de na-de nikatesɨɨ-de nuu-ya, de nikesɨ-de nduchi-ya de
nikajee-de sɨkɨ-ya. De achi-de na-de jiin-ya: —¿A ini-lo nau nijee sɨkɨ-lo? De tee je kendito veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío nikakatu-de na-de nuu-ya. Kaan Pedro je tuu ini-de Jesús
(Mt. 26:69-75; Lc. 22:56-62; Jn. 18:15-18, 25-29) 66
Ore yukuan inde Pedro yata vei sukun, nuu ndee sutu je kunenu xiin ka.
Yukuan nade nijee ɨn ñaa je etiñu nuu sutu je kunenu xiin ka; 67ore nito-ña je nenee Pedro nduxi-de ñuu̱, nindee-ña nuu-de de nikachi-ña jiin-de: —Maa-lo sini kuu tee je nika jiin Jesús je veji ñuu Nazaret. 68
De nikachi-de jiin-ña:
—Tuu ini-li-de, de ni tuu ini-li nau sɨkɨ kaan-lo. De nikei-de yatni nuu kɨvɨ-yo yuvei. Yukuan nade nikana ɨn lii. 69De ñaa je etiñu nuu sutu je kunenu xiin ka nito tuku-ña Pedro de nikeje-ña nikaan-ña jiin ñayɨvɨ iin yukuan: —Tee yaa kuu ɨn tee je nika jiin Jesús. 70
De Pedro nikachi tuku-de je tuu ini-de Jesús. De nikuu nunuu tava de ñayɨvɨ iin
yukuan nikakatnuu tuku-de na-de Pedro: —Suu maa nai-lo kuu je nika jiin Jesús chi suu sukuan kaan-lo natu kakaan ñayɨvɨ nuu ñuu Galilea. 71
Yukuan nade Pedro nikeje-de nikaan-de tnuu teyɨɨ de nikachi-de je nakunde
kuechi sɨkɨ-de nuu tuu kaan ndaa-de, de nikaan-de: —Tuu ini-li tee jiña je kakaan-lo tnuu na-lo. 72
De ore yukuan ni nikana lii je uu ichi de ninakuun ini Pedro je nikaan Jesús
jiin-de: “Ore kana lii je uu ichi ekuu uni ichi kachi-lo je tuu ini-lo luu.” Yukuan nade nikusoo xiin ini Pedro de nindai xiin-de.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 15
64 Jesús nuu tee je nani Pilato
(Mt. 27:1-2, 11-14; Lc. 28:1-5; Jn. 18:28-38)
15
1
Ore nikundijin inka kɨvɨ, nikanaketnaa ndɨɨ tee je katau tiñu nuu ñayɨvɨ
judío: sutu je kakunenu, tee je kakunenu xiin jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii
Yaa-Ndioxi. Ore nikasino-de na-de tnuu je nikandatnuu-de na-de, nikajini-de na-de Jesús de nikanakuaa-de na-de-ya nuu tee je tau tiñu nuu ndɨɨ ñuu Judea je nani Pilato. 2Yukuan nade Pilato nikatnuu-de-ya: —¿A maa-lo kuu “rey” je tau tiñu nuu ñayɨvɨ judío? De nikachi Jesús: —Sukuan kuu natu kaan maa-lo kuu. 3
Chi sutu je kakunenu katee-de na-de kuee xiin kuechi sɨkɨ-ya. 4De Pilato
nikatnuu tuku-de-ya: —¿Tuu kaan kuɨtɨ-lo ni tilu? Ndee nasa ni kuechi katee-de na-de sɨkɨ-lo. 5
De ninaa ini Pilato nito-de Jesús chi tuu nikaan-ya ni tilu. Nitau tiñu Pilato je na kuu̱ Jesús
(Mt. 27:15-31; Lc. 23:13-25; Jn. 18:38-19:16) 6
Ndutna kuiya viko “Pascua” Pilato nasiaa-de ɨn tee je inde vekaa je kekan ñayɨvɨ
judío. 7Ɨn tee je nani Barrabás inde vekaa jiin inka ka tee, chi nikajeni-de ñayɨvɨ ore nikajetnaa-de na-de jiin too Roma. 8Yukuan nade nikajee ñayɨvɨ, suu kekan-de na-de nuu Pilato je na nasiaa-de ɨn tee je inde vekaa natu saa-de ndutna kuiya. 9De nikachi Pilato jiin ñayɨvɨ u: —¿A kuni-lo na-lo je nasiaa-li “rey” je tau tiñu nuu ñayɨvɨ judío? 10
Chi nikundaa ini Pilato je sutu je kakunenu nikanakuaa-de na-de-ya nuu-de chi
nikakuu ini-de na-de jiin-ya. 11O sutu je kakunenu nikasatɨlikui-de na-de ñayɨvɨ nava kakan-de je na nasiaa Pilato tee je nani Barrabás. 12De Pilato nikatnuu-de ndɨɨ ñayɨvɨ: —¿De nde kakuni-lo na-lo je saa-li jiin tee je kaskunani-lo na-lo “rey” je tau tiñu nuu ñayɨvɨ judío? El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
65
SAN MARCOS 15
13
De ñayɨvɨ yukuan nikandayɨɨ jee-de na-de:
—¡Kutaka-ni tee jiña ika crusi! —achi-de na-de. 14
De Pilato nikachi-de:
—¿Nau kuechi nisaa-de sino? De ñayɨvɨ nikandayɨɨ jee ka tuku-de na-de: —¡Kutaka-ni tee jiña ika crusi! —achi-de na-de. 15
De Pilato nikuni-de je kendoo vaa-de jiin ñayɨvɨ, de sukuan ninasiaa-de
Barrabás. De ninakuaa-de Jesús nuu tee je kakuu “soldado”-de je nakuaa-de na-de jiin cuarta sɨkɨ-ya xina yukuan nade kutaka-de na-de-ya. 16
Yukuan nade kuaan tee je kakuu “soldado” jiin Jesús yata vei nuu tau tiñu
Pilato je nani “pretorio”. De yukuan nikanaketnaa ndɨɨ tee je kakuu “soldado”. 17
De nikachuun-de ɨn sama kuee je katɨneep. sɨkɨ-ya, de nikasaa-de ɨn “corona” iñu
de nikachuun-de xini-ya. 18Yukuan nade nikakeje-de na-de nikandayɨɨ-de na-de: —¡Eee, eee tee yaa kuu “rey” je tau tiñu nuu ñayɨvɨ judío! 19
De nikajee-de na-de jiin ɨn
yutnu xii xini-ya, de nikatesɨɨ-de na-de nuu-ya de nikakuyɨtɨ-de kuva nuu kachiñuu-de na-de-ya. 20
Yukuan nade ore nikastɨɨ-de je
nikasɨkɨ ndee-de na-de jiin-ya, nikaista-de sama kuee je katɨnee ñuu-ya de nikanachuun-de sama maa-ya sɨkɨ-ya. Yukuan nade nikakenee-de-ya nava kutaka-de na-de-ya ika crusi.
p
Chi sama yaa kuu je iñuu ñayɨvɨ je katau tiñu.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 15
66 Nikakutaka-de Jesús ika crusi
(Mt. 27:32-44; Lc. 23:26-43; Jn. 19:17-27) 21
Ɨn tee je veji ñuu je nani Cirene, je nani-de Simón, tata tee inani Alejandro
jiin Rufo, maa-de vendiji-de je nijeen-de nuu yuku. Ore niyaa-de kuaan-de nuu veji Jesús, de tee je kakuu “soldado” nikatau tiñu-de nuu Simón je koso-de crusi je ndiso Jesús. 22
De nikajesiaa-de na-de Jesús nde nuu inde ɨn yuku je nani Gólgota, je kuni
kachi nuu iin yɨkɨ xini ndɨyɨ. 23De-nikasakanuu-de ndute tɨtɨvixi je nani "uva" je nduu "vino" jiin yuku tatna je nani “mirra”q. de nikajee-de nuu Jesús je koo-ya, o tuu nijii-ya. 24Yukuan nade nikakutaka-de na-de Jesús ika crusi. De tee je kakuu “soldado” nikakusɨkɨ-de na-de nuu nau-de na-de kundei-de nava sukuan kendoo-de na-de jiin sɨɨn, sɨɨn sama-ya. 25
Kaa ɨɨn jenee kuu ore nikakutaka-de na-de-ya ika crusi. 26De xini crusi je
itaka-ya, nikatee-de ɨn yutnu nuu kachi nasɨkɨ kajeni-de na-de-ya de achi: “Rey, tee je tau tiñu nuu ñayɨvɨ judío.” 27De sini tee je kakuu “soldado” nikakutaka-de na-de ika crusi uu tna ñakuina jiin Jesús; ɨn ndavaa-ya de inka ndasatni-ya. 28De sukuan nikuu je kaan nuu tutu ii Yaa-Ndioxi nuu achi: “De nikastoo-de-ya kuva ɨn ñakuina.” 29
Ñayɨvɨ je kayaa nuu itaka Jesús kasiko xini-de na-de de kakandevaa-de nuu-ya
de kakaan-de na-de jiin-ya: —¡Ajaan, ajaan, loo, je nikaan je kanu-lo veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío de nuu uni kɨvɨ nakani tuku-lo, 30
suu vitna nama maa-lo,
nde ka crusi jan vi!
q
Yuku tatna je nani “mirra” chindei yoo je tuu va etu xiin ka-yo ore tuji-yo.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
67 31
SAN MARCOS 15
De sukuan sini nikeku ndee sutu je kakunenu, jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii
Yaa-Ndioxi niketo-de na-de Jesús. De achi-de na-de jiin tnaa-de: —Ninama-de inka ñayɨvɨ, o maa-de tuu kuu nama-de maa-de. 32¡Na nuu Cristo jiña ika crusi jan, “rey”, tee je tau tiñu nuu Israel, nava na koto-yo na-yo de kuatnuu-yo na-yo koto-yo-de! De nde tee je itakuu jiin Jesús ika crusi nikakandevaa-de nuu-ya. Ndexe nijii ̱ Jesús
(Mt. 27:45-56; Lc. 23:44-49; Jn. 19:28-30) 33
Ore nijee kojiu kɨvɨ yukuan nɨɨ kanu ñuu ñayɨ ́vɨ nikunee tnuu nde kaa uni
je kuaini. 34De ore yukuan nii xiin nindayɨɨ Jesús de achi-ya: —Eloi, Eloi, ¿lemá sabactani? —je kuni kachi: Yaa-Ndioxi maa-na, Yaa-Ndioxi maa-na, ¿naje nuu nistoo mañuu-ni saña? 35
Uu tee je iin yukuan nikeni-de je nikaan-ya sukuan de nikakachi-de na-de:
—Kuninai na-lo chi kana-de xini Elías, tee nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa. 36
Yukuan nade ɨn tee je inde yukuan nino-de, nijechundaji-de tau kachi nuu
ndute iya je nani “vinagre” de nijini-de xini ɨn yutnu kani de nijetee yatni-de yuu Jesús nava tɨvɨ-ya de achi-de: —Tuu sein ka-yo-de na-yo de na ndee-yo na-yo nuu kee Elías kistnuu-de-de ika crusi yaa. 37
Yukuan nade nii nindayɨɨ Jesús de nijii ̱-ya. 38De yukuan sama kanu xiin
je itaka ini veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío nitande sava ichi xini nde nuu jee. 39
De tee je kunenu ka nuu tee je kakuu “soldado” ninchi yatni-de nde nuu Jesús,
ore nito-de nijii ̱-ya de nikachi-de: —Jendaa ndije je tee yaa nikuu-de See Yaa-Ndioxi.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 15 40
68
Sini ika iin uu ñaa kandee-ña nuu itaka Jesús; tuku ñaa yukuan iin María
Magdalena, Salomé jiin María, nana José jiin Santiago je suchi ka. 41Ñaa yaa nikakundikin-ña na-ña Jesús de nikachindei-ña na-ña-ya ore nindee-ya nuu ñuu Galilea. Sini yukuan niyo kuee xiin ñaa je nikajeen-ña na-ña jiin-ya ñuu Jerusalén. Sukuan nikunduji Jesús
(Mt. 27:57-61; Lc. 23:50-56; Jn. 19:38-42) 42
Kɨvɨ yukuan kuu je kasatuva ñayɨvɨ judío chi ekuaini xiin de ekuajee kɨvɨ je
ndutatu-yo na-yo, 43yukuan nijee José, tee je veji ñuu nani Arimatea, je sini maa-de kunenu-de jiin tee je katau tiñu nuu ñayɨvɨ judío. De sini maa-de nikundetu-de je jee kɨvɨ je tau tiñu Yaa-Ndioxi nuu nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ de tuu niyuu-de chi nisandei-de ini-de de nijekakan-de yɨkɨ kuñu Jesús nuu Pilato. 44De ninaa ini Pilato je enijii ̱ Jesús sukuan, yukuan nade nikana-de tee je kunenu ka nuu tee je kakuu “soldado” nava katnuu-de nuu nasa ore nikuu je nijii ̱-ya. 45Ore nikachi tee je kunenu ka nuu tee je kakuu “soldado” nuu Pilato je enijii ̱-ya, de Pilato nikachi-de je kuu nakiin José yɨkɨ kuñu Jesús. 46Yukuan nade José nijeen-de ɨn sama vaa je nani “lino”, de nisnuu-de yɨkɨ kuñu Jesús je itaka ika crusi de nichisuku-de sama je nijeen-de sɨkɨ-ya. Yukuan nade nijechunde-de yɨkɨ kuñu-ya ini ɨn yau kavar je nikete ñayɨvɨ je nichau-de de ninakasɨ-de yau kava nuu inde-ya jiin ɨn yuu̱ choo kanu xiin. 47De María Magdalena jiin María, nana José nikajendee-ña na-ña ande maa nikachunde-de yɨkɨ kuñu Jesús.
r
Ñayɨvɨ judío tuu kachunduji-de ñayɨvɨ nijii chiji ñuu, chi kete-de ɨn yau ika kava de yukuan kachunde-de na-de ñayɨvɨ je jii.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
69
SAN MARCOS 16
Nani nateku Jesús
(Mt. 28:1-10; Lc. 24:1-12; Jn. 20:1-10)
16
1
Ore niyaa kɨvɨ ndutatu ñayɨvɨ judío, María Magdalena, Salomé jiin María
nana Santiago nikajeen-ña ndute nduu je jeen xiko nava kuu skuchi-ña
sɨkɨ yɨkɨ kuñu Jesús. 2Kɨvɨ je keje jee inka “semana”s., nee xiin kuaan-ña na-ña nuu inde yɨkɨ kuñu Jesús, enikajee-ña na-ña de nikane nikandii. 3De kakatnuu-ña na-ña tnaa-ña: —¿Nau vi a ñayɨvɨ skunu yuu̱ je ndiyu nuu inde yɨkɨ kuñu Jesús? 4 5
Chi yuu̱ kanu xiin kuu, o ore nikandee-ña na-ña niketo-ña je ta na yuu̱ kandiyu.
Ore nikakɨvɨ-ña na-ña yau kava nuu inde yɨkɨ kuñu Jesús, niketo-ña ɨn ndajee
Yaa-Ndioxi kuva ɨn tee suchi je nenee ichi ndakuaa nuu nikachunde-de-ya de ñuu ɨn sama kuijin kani. De nikayuu xiin-ña na-ña, 6de maa-de nikaan-de jiin-ña na-ña: —Tuu yuu-lo na-lo, ini-li je kananduku-lo na-lo Jesús je veji ñuu Nazaret je nikakutaka-de na-de ika crusi. Tuu inde ka-ya yaa chi eninateku-ya. Ndee na-lo nuu nikekin-de na-de-ya. 7Kuanoo na-lo de kachi-lo na-lo nuu Pedro jiin tnaa-de, tee je nikaskuaa jiin-ya je kuaan Jesús ñuu Galilea xina nava koto-de na-de-ya ndexe nikaan-ya jiin-de na-de. 8
Yukuan nade maa-ña na-ña nikeno-ña nikakei-ña na-ña nuu ninde yɨkɨ kuñu
Jesús, nikakɨsɨ-ña na-ña chi nikayuu xiin-ña na-ña. De tuu nikakachi-ña nuu ni ɨn ñayɨvɨ chi kayuu xiin-ña na-ña. Natuu Jesús nuu María Magdalena
(Jn. 20:11-18) 9
Ore ninateku Jesús je nikundijin kɨvɨ je keje jee inka “semana”, yukuan nade
ninatuu-ya xina nuu María Magdalena, ñaa je nikenee-ya ujia tna tachi ndevaa ini. 10
De maa-ña nijeen-ña nde nuu iin tee je nikeka jiin Jesús de nikachi-ña jiin-de na-de
je tuu kusoo xiin ini-de na-de de tuu ndai ka-de na-de chi maa-ña nito-ña je s
Kuenda ñayɨvɨ judío kakeje-de na-de “semana” jiin kɨvɨ domingu.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 16
70
ninateku Jesús. 11De maa-de na-de tuu niketnuu-de na-de je nikaan-ña je teku Jesús jiin je nito-ña-ya. Natuu Jesús nuu uu tna tee je nikeka jiin-ya
(Lc. 24:13-35) 12
Yukuan nade sɨɨn xiin kaa Jesús, ninatuu-ya nuu uu tna tee je nikeka jiin-ya
ore kuaan-de na-de ichi nuu yuku. 13De tee yaa na-de nikajekachi-de nuu tnaa-de na-de, o sini tuu niketnuu-de na-de niketo-de je kakaan tee yaa na-de sukuan. Tiñu je nistoo Jesús nuu tee je kaskuaa jiin-ya
(Mt. 28:16-20; Lc. 24:36-49; Jn. 20:19-23) 14
Yukuan nade ninatuu
tuku-ya nuu ndɨ uji ɨn tna tee je nikaskuaa jiin-ya ore iyuku-de na-de keji-de. Nikaxeen-ya nuu-de na-de je tuu ketnuu-de na-de jiin je nii xiin ini-de na-de chi tuu niketnuu-de na-de je kakaan ñayɨvɨ je niketo Jesús je ninateku-ya. 15
De nikachi-ya jiin-de na-de: —Kuaan na-lo nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ de kachitnuu-lo tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi nuu
ndɨɨ ñayɨvɨ. 16Ñayɨvɨ je kuatnuu de kundute nani tau-de na-de nuu Yaa-Ndioxi; o ñayɨvɨ je tuu kuatnuu, tuu nani tau-de na-de nuu Yaa-Ndioxi. 17Yaa kuu tuni je saa ñayɨvɨ je kuatnuu luu: Jiin sɨvɨ-li kuatiñu-de de kuu kenee-de na-de tachi ndevaa; de kaan-de na-de inka yuu je tuu keni-de na-de; 18de jiin ndaa-de na-de tnɨɨ-de na-de koo, de suni koo-de na-de tatna xeen je jeni o tunde kundoo-de na-de, de sini tee-de na-de ndaa-de sɨkɨ ñayɨvɨ je kuu de ñayɨvɨ yukuan nduvaa-de na-de —nikachi-ya jiin-de na-de.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
71
SAN MARCOS 16
Sukuan ndaa Jesús kuanoo-ya nde andɨvɨ
(Lc. 24:50-53) 19
Ore nistɨɨ Jesús nikaan-ya sukuan jiin-de na-de, de Itoo-yo Jesús nindaa-ya
kuanoo-ya nde andɨvɨ, de ninukoo-ya ndavaa Yaa-Ndioxi nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi. 20
De tee je kaskuaa jiin-ya nikakei-de na-de kuaan-de kuakachitnuu-de na-de tnuu
vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ. De maa Itoo-yo Jesús chindei-ya-de na-de jiin tiñu nanu je mani maa Yaa-Ndioxi kuu saa-ya nava koto ñayɨvɨ na-de je tnuu kakachitnuu-de na-de kuu jendaa. ¡Sukuan na koo!
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011
SAN MARCOS 1
72
Glosario
Tnuu je kanuu xiin ka
- Apóstoles:
Tee je nitee Jesús tiñu sɨkɨ-de na-de Nuu sastia nani “apóstoles” je ɨn nikuu jiin tee je kaskuaa jiin-ya je nuu sastia nani “discípulos”. De iyo inka ka tee je kaskuaa jiin-ya je tuu kuu tee je nitee Jesús tiñu sɨkɨ-de na-de.
- Fariseos:
Tee je kakuu fariseo Nikakuu tee je kaskuaa tutu ii Yaa Ndioxi. Niyo kuee-de na-de je tuu ketnuu-de na-de nuu Jesús chi mani maa kakandijen-de na-de ndexe nikastoo tee je nikastnee na enaa ka.
- Herodes:
Tee je kunenu ka nuu nɨɨ ñuu Galilea
- Jeuu:
To'o je kune'nu ka nuu ndɨ'ɨ tachi ndeva'a
- Parábola:
Tnuu ndichi Tnuu je kuni kachi tnuu nakani de stnee ndexe iyo-yo je kuteku-yo.
- Pilato:
Tee je veji ñuu Roma de tau tiñu-de nuu ndɨɨ ñuu Judea
- Profetas:
Tee je nikakachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa Nikakachitnuu-de na-de tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa je ndexe koo nuu kuaan ka.
- Saduceos:
Tee je kakuu saduceo Tee yaa tuu nikuu kuee-de na-de asuvi tee kakuu fariseo o kanuu xiin ka-de na-de. De kuee-de na-de kakuu-de sutu, de sama je kastnee-de jiin ndexe kastnee tee kakuu fariseo chi tee je kakuu saduceo mani maa ketnuu-de na-de ndexe nitau tiñu Moisés.
- Sinagoga:
Veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío Kuu veñuu ndii je iin nuu sɨɨn sɨɨn ñuu nuu kakachitnuu-de tnuu ii Yaa-Ndioxi.
- Templo:
Veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío Kuu veñuu kanu nuu kanataka ñayɨvɨ judío ñuu Jerusalén nuu kachiñuu-de na-de Yavé Yaa-Ndioxi.
El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011