Ya ÷kan nda apóstol ndaxíka chiñu nuu Ndioxi

LOS HECHOS DE LOS APÓSTOLES

Mixteco de Xochapa Alcozauca, Guerrero

La Liga Bíblica Las Sagradas Escrituras para Todos

Las ilustraciones en las páginas 35 y 62 por Horace Knowles son propiedad de ©The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972. Las demás ilustraciones por Louise Bass son propiedad de ©The British & Foreign Bible Society, 1994.

Primera edición 2001 Versión electrónica Los Hechos de los Apóstoles Mixteco de Xochapa, Alcozauca, Guerrero xta ©La Liga Bíblica, A.C., 2005 México, D.F.

ACLARACIONES SOBRE EL ALFABETO MIXTECO DE XOCHAPA La mayoría de los sonidos del mixteco son semejantes a los del español y se escriben con las mismas letras. Sin embargo, existen algunas letras y símbolos que no se usan en español o se usan de una manera diferente. A continuación se encuentran estas letras y símbolos. La x se pronuncia como en las palabras: xita tortilla xuxan flojo xako tlacuache La n al final de una palabra en mixteco tiene un uso diferente al de la n del españo1. Se usa como en las palabras siguientes: taan mañana xitin nariz ikin calabaza La glotal (') indica un corte de voz. Se usa en palabras como las siguientes: veße casa tißvi yo mandaremos xi'in con Se usa una rayita debajo de la vocal en la primera sílaba de los verbos del tiempo pasado. En verbos del tiempo presente se usa un acento para indicar el tiempo. El tiempo futuro no se marca. Ejemplos: ch÷kaa ra echó chíkaa ra echa chikaa ra echará nd÷ki'vi ra entró kí'vi ra entra kißvi ra entrará x÷to ra vio xíto ra ve koto ra verá Se usa la diéresis (ä) para indicar el negativo. Muchas veces el tono del negativo es un tono que empieza casi bajo y sube a tono alto. Ejemplos: vaßa bueno väßa malo taxi yo daremos täxi yo no daremos koo habrá köo no habrá Se usa el acento para indicar el tono alto y la rayita para indicar el tono bajo en algunas palabras. Así se puede evitar confusión entre palabras que se distinguen sólo por los tonos cuando las palabras antes y después no ayudan distinguir cual palabra es. Ejemplos: rá el (agua, líquido) tá si, cuando yóßð tú, usted ra él (hombre) ta y yóßó aquí, este, esta naßa gente ñåßa cosa ñußú tierra naßá mucho tiempo ñaßá ella, a él, a ella ñèßè fuego náßa se ve ñèßu sol naßa maligno ndåå solamente ndaá unos

,1

Ya ÷kan nda apóstol ndaxíka chiñu nuu Ndioxi

1

Yand÷kaßan Ndioxi taxi ra ndaßa nda apóstol ndand÷xika xachiñu nuu ra

1 Tata Teófilo, tutu yóßó ku ya uvi tíßvi i xaa ndaßa un. Ta nuu tutu ya tåa nunuu i, nuu ya ikan kua nd÷kaßan ndißi i xißin un xaßa ya ÷kan Jesús ñuu ivi yóßó xißin yas÷naßa ra kivi nunuu 2 iin saa nda kivi tá ndåa ra kuaßan ra nuu ndivi. Tá täßan kußun ra nuu ndivi ta nd÷kani ra nuu ndand÷kaxin ra xachiñu nuu ra, tixin Tachi Ndioxi nd÷kaßan ndißi ra xißin nda unkua xíniñußu nda ikan nda. 3 Sindißi tá nd÷xißi Jesús ta nd÷taku ra, nd÷kaßan táku ra xißin nda ya ná kundaa teße ini nda ya táku ra. Ta tixin uvi xiko kivi nd÷tuvi ra nuu nda [xißin inka nàßa, nandíkun ichi ra]. Nd÷kaßan ra xißin nda xaßa ichi ya xáßnda chiñu Ndioxi. 4 Ta tá íin ra xißin nda apóstol ta nd÷kaßan ni ra xißin nda ya ná këe yachi nda ñuu Jerusalén, ta tußun yand÷kaßan ra xißin nda ku yayóßó: —Kundatun ndo, këe yachi ndo ñuu Jerusalén yóßó; kundatun ndo ndakua ná nd÷kißin ndo yand÷kaßan Ndioxi taxi ra ndaßa ndo; nda saa kee ndo. Tá íyo yand÷kaßan i xißin ndo yachi, saa koo ya. 5 TaJuan yandaa kua s÷kuchi ra naßa xißin tikuii, sundi ndóßð ta soo uvi ndaá kivi ta kuchi ndo xißin Tachi Ndioxi —káchi Jesús xißin nda apostol ikan.

Tá kuandaa Jesús kuaßan ra nuu ndivi 6 Iin

kivi tá nd÷kitaßan ndißi nandíkun Jesús ndóo na, tasaa nd÷ndakan tußun ñaßá na káchi na saa: —Tata, ¿an tiempo vitin kua kixaá un kaßnda chiñu un nuu yo Israel, ta chikaa un nañuu Roma chí n÷nè? —káchi na xißin ra. 7 Saa nd÷kuiin ra káchi ra saa: —Ndóßð ta köo xíniñußu ndo kundaa ini ndo maa an ndá kivi kua xasuvi Iva yo Ndioxi yach÷tuni ra ikan ra, indaa mii 1 © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 1

2

ra xíni unkua íkan ra. 8 Sundi tá ná kixi Tachi ra sata ndo, tasaa kuu mii ndo ndee Ndioxi; nda saa kua kee ndo kußun ndo nditußun ndo xaßa i xißin nañuu Jerusalén yóßó. Xißna nañuu yóßó kußun ndo nditußun ndo xißin, saa kußun ndo nditußun ndo xißin ndißi nandóo estado Judea, tá ndißi, saa kußun ndo nditußun ndo xißin ndißi nandóo estado Samaria iin saa kußun ndo ndißi ni kuu ñuu ivi nditußun ndo xißin naßa xaßa i —káchi Jesús xißin na. 9 Tá ndißi nd÷kaßan ra xißin na saa xíto ka na nuu ra, ñaa ndåa ra kuaßan ra nuu ndivi ÷kan Ndioxi. Saa nèu iin viko nd÷kasi yaa ñaßá ya, ta köo ka ra nd÷xini na. 10 Xíto ka na nuu ndivi ndíta na, ta ndåa Jesús kuaßan ra. Ñaa iin kèu soßva nd÷tuvi uvi ndataa ndíta nda, yaa ka vi toto ndíxi ndand÷tuvi ikan. 11 Saa xåá nda káßan nda káchi nda saa: —Ndóßð nañuu estado Galilea, ¿ndachu kua xíto ndo nuu ndivi ndíta ndo? Suvi Jesús, rax÷ni ndo ndåa kuaßan nuu ndivi, suvi rañaa ku ra ndiko koo tuku; tá kußva kuaßan ra, saa kuu ndiko koo ra —káchi nda ikan xißin nda apóstol Ndíkaxin nandíkun sata Jesús raMatías kißvi ra ndikißin ra nuu taJudas ya xachiñu ra xißin nda apóstol 12 Saa kæe nda xiki nuu íyo itun Olivo, ta nd÷ko koo nda ñuu Jerusalén. Iin kußva sava hora kua xíka na xiki ikan tasaa kíxaa na ñuu Jerusalén. Tá kußva ya káßan ley yatåa ra Moisés kaka na kivi ndíkundee na, kußva saa kua nd÷xika nda. 13 Saa tá nd÷xaa nda ñuu Jerusalén, ta ndåa nda piso n÷nu nuu ndóo nda. Ta ndand÷xaa ikan ku nda kúu, taPedro, tin taJacobo, xißin taJuan, inka taAndrés, tin taFelipe, xißin taTomás, tin taBartolomé, xißin taMateo, tin taJacobo seße taAlfeo, inka taSimón rax÷ndikaa xißin napartido zelote tin inka taJudas ñani taJacobo. 14 Ndißi saa ichi ndíkitaßan ndißi nda xißin ñani Jesús tin sißí ra yáMaría xißin inka ka ná ñaßá, ndíkitaßan na káßan na xißin Ndioxi. 15 Iin kivi nd÷kitaßan ndißi nakándixa Jesús ndóo na, iin kußva ciento oko ku na ndóo. Tasaa nd÷kundichi taPedro tañu na, ñaa xåá ra káßan ra xißin na: 16 —Ndóßð ñani yo, Tachi Ndioxi nd÷kaßan ya tixin tußun ra yatåa taDavid xaßa taJudas, nd÷kaßan ya xaßa ra ya ndixiko ra Jesús, ta xaßa yayóßó kua x÷ndaka ra naßa nd÷xaßan na xißin ra t÷in na Jesús. 17 Ta taJudas ku iin rand÷xika xißin nde; iin káchi © La Liga Bíblica, A.C. 2005

3

2 ,1

Los Hechos 1, 2

nd÷xika nde xißin Jesús, kèu mii ra chiñu xißin nde. 18 Ta ra ikan köo nd÷kan ra saa; nd÷xiko ra Jesús, k÷ßin ra xußun ya ÷kan ra yaväßa. Ñaa såta ra iin ñußú xißin xußun yak÷ßin ra ikan. Sindißi ta xåßni ra mii ra, ñaa nd÷kava ra nuu ñußú ya såta ra. Tasaa nd÷kaßndi tixin ra ta iin kæe ndißi siti ini ra nd÷xißi ra. 19 Ta kèndaa ini ndißi nañuu Jerusalén xaßa yandðßo raJudas nd÷xißi ra. Ta xaßa ya ikan kua ch÷nuu na kivi ñußú ra yasåta ra náni ya Acéldama, yayóßó kúni kachi ya: Iku nuu Nd÷xita N÷í. 20 RaJudas ku ra k÷xaa nduvi yatåa tarey David, saachi yatåa ra káchi ya saa: Tá káa iku yuyu, saa nduu veße ra, ta nda iin ka naßa köo ini veße ra, káchi tußun Ndioxi yatåa taDavid. Saa íyo tuku inka yakáßan, káchi ya saa: Inka taa ná kißvi nd÷kißin chiñu nuu ra, káchi ya íyo nuu tutu Salmo. 21 ’Ta vitin tañu yo yóßó íyo taa ndax÷ndikun yoo ndißi saa ichi kivi nd÷xiyo Tata yo Jesús xißin yo. 22 Nd÷xiyo nda xißin yo kivi s÷kuchi taJuan Jesús iin saa nda kivi ndåa Jesús kuaßan ra nuu ndivi. Ta vitin xíniñußu nde iin ra kißvi ra xißin nde nduu nde uxi uvi. Tasaa ndikitaßan ra kuu ra testigo xißin nde kaßan nde xaßa Jesús ya nd÷taku ra —káchi taPedro xißin na. 23 Tasaa nd÷kaxin na uvi nda: TaJosé, tanáni Barsabás, ta kivi väßa ra káßan na xißin ra Justo, ra ikan xißin taMatías ku ndand÷kaxin na. 24 Saa xåá ndißi na káßan na xißin Ndioxi káchi na saa: —Tata, yóßð ku raxíni unku ya íyo nima ndißi ivi, ta vitin sinaßa un ndayóßó nuu nde, unku nda nd÷kaxin un 25 ndikißin chiñu taßan ya ÷kan taJudas, tand÷xika xißin nde, chi taJudas ta s÷ndoo ra chiñu yatåxi un ndaßa ra nd÷xißi ra xaßa kuachi ra. Yakan kuaßan ra nuu xíniñußu ra kußun ra —káchi na xißin Ndioxi. 26 Saa ch÷kaa na suerte ta mi sata taMatías nd÷kava ya. Nda kivi saa k÷xaá ra xíka ra xißin uxi iin saa nda apóstol, ndaxíka chiñu nuu Jesús.

2

K÷xaa Tachi Ndioxi

1 Saa kèu nd÷yaßa uxa semana ya nd÷taku Jesús ta t÷ndaa kivi ya koo viko Pentecostés. Saa iin nd÷kitaßan ndißi nakándixa Jesús ndóo na iin veße. 2 Ta iin kèu soßva k÷xaá níßi, © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 2

4

ndee ku chi níßi. Chí nuu ndivi kæe yaníßi. Tá íkan tachi ndee ni, saa kúu, iin xåá níßi ndißi ni kúu ini veße nuu ndóo na. 3 Saa x÷ni na iin ñaßa tá káa ñèßè saa káa yax÷ni na. Ñaa tåßvi taßan ya nd÷koyo ya sata iin iin na. 4 Ta Tachi Ndioxi kua k÷xaa sata iin iin na; ñaa k÷xaá iin iin na káßan na inka nuu tußun yakáßan na inka ñuu. Tá íyo yatåxi Tachi Ndioxi ndaßa na kaßan na saa íyo yak÷xaá na káßan na. 5 Ta kivi ikan kuaßa ni naIsrael nakáñußu ni Ndioxi ndóo ñuu Jerusalén ta kuaßa ni na ikan kåku inka ñuu ta nd÷xaa na ndóo na Jerusalén. 6 Saa tá x÷ni soßo ndißi na ikan yandee ni nd÷nißi ini veße nuu ndóo nakándixa Jesús, tasaa nd÷kitaßan ndißi na nd÷xaa na veße ikan ta iin nd÷kanda ini na chi iin iin na ikan ta x÷ni soßo na tußun mii na yakåku xißin na. Ñaa ni köo xíni na unkua ikan na xaßa yaxåá xíni soßo na tußun na. 7 Iin nd÷kanda ini na, saa xåá na káßan na xißin taßan na: —¿Ndachu vaßa ni xíni nayóßó tußun yo, ta nakæe chí estado Galilea ku ndißi na, vaßa ka vi káßan na? 8 ¿Unkua íkan na vaßa ni káßan na tußun yo yakåku xißin yo?, ta xa siin nuu tußun káßan ndißi yo. 9 Kuaßa ka vi kuu yo, ndá yokan ñaßñu kæe yo, yokæe Partia tin Media xißin Elam tin Mesopotamia. Sava tu yo kæe Judea yóßó va, ta sava tu yo kæe Capadocia xißin Ponto tin Asia. 10 Ta sava tu yo kæe Frigia xißin Panfilia, ta sava tu yo kæe Egipto va. Sava tu yo kæe estado Libia ya ndíkaa yati xißin ñuu Cirene. Ta sava tu yo kåku Roma ta k÷xaa yo ndóo yo yóßó. 11 Raza naIsrael ku sava yo, ta sava yox÷ndikun inka ichi, ta nd÷kundikun yo ichi naIsrael. Sava tu yo kæe nda Creta ya ndíkaa nda maßñu nduta ñußu, ta sava tu yo kæe nda Arabia. Ndixa ni vi kuaßa ñuu kæe yo ta nani xíni soßo yo káßan nayóßó tußun yo. Xíni soßo yo káßan na yatúßún íkan Ndioxi —káchi na ikan soßva. 12 Saa iin nd÷kanda ini na, ni köo xíni na unkua ikan na xaßa yax÷ni na. Ñaa xåá ndákan tußun taßan na káchi na saa: —¿Unkua kúni kaßan ndißi yayóßó? Köo yayóßó xíni yo —káchi na xißin taßan na. 13 Sundi sava na ta xáku ndaa ni ñaßá na, káchi na saa: —Naxíßi va ku nañaa, ta nd÷xini ni na, yakan íkan na saa —káchi na. Yand÷kaßan taPedro xißin naßa 14 Saa

nd÷kundichi taPedro xißin uxi iin saa ndataßan ra, ñaa k÷xaá ra ndee ka vi káßan ra xißin na ikan, káchi ra saa: © La Liga Bíblica, A.C. 2005

5

Los Hechos 2

—Nataßan yo, ndóßð Israel xißin ndißi ka ndo ndóo ñuu Jerusalén yóßó, kuni soßo vaßa ndo yakaßan i xißin ndo. 15 Chi sava ndo káßán ndeße xíßi ku nde, káßán ndo. Ta süvi yandaa kua, ¿mii kama ni koßo nde?, ta sikan kaa ììn xitaan kua. 16 Süvi ndeße xíßi ku nde. Tá íyo yatåa rand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi xinaßa, ranáni Joel, saa va íyo ya ÷kan Ndioxi xißin nde chi yatåa ra ikan káchi ya: 17 Tá xa kèyati ndißi xaßa ñuu ivi, ta tißvi i Tachi i ya koo ya xißin ndißi saa kúu nañuu ivi. Ta seße taa ndo tin seße sißi ndo, kaßan ndoso na tußun yußu i, chi Tachi i ta taxi ya ichi ndaßa na ya kaßan ndoso na tußun i. Situvi ya nuu nakuaan ikan i. Ta naxikuaßa taxi i xani nuu na ndixani na. 18 Kivi ikan taxi i Tachi i koo ya xißin naxáchiñu nuu i: taa ku ra, ñaßá ku ná, ndißi na taxi i Tachi i ndaßa ya kaßan ndoso na tußun yußu i. 19 Ta sinaßa i ñaßa nuu ndivi ya kuni na, ñaa ndikanda ni ini na, koo seña ñuu ivi yóßó ikan i. Kuni na n÷í ta kuni na koko ni ñèßè. Saa koo ni tu ißma va; nda tá káa viko, saa koo ya. 20 Kunaa nuu ñèßu, ta ndukuaßa yoo, tá káa n÷í saa nduu ri. Sindißi tá nd÷yaßa ndißi ya ikan, tasaa tindaa kivi chee ni, ta ndee ni ikan i kivi ikan. 21 Ndißi ni kuu naßa tá ná kaßan na xißin i chindee i na, ta chindee i na sikaku i na, káchi Ndioxi, soßva káchi tußun Ndioxi yatåa taJoel xinaßa. Tá káßan yayóßó saa káa yandðßo ndeße vitin —káchi taPedro xißin na. 22 Saa nd÷kaßan tuku ra xißin na káchi ra saa: —Ndóßð naIsrael, kuni soßo ndo yakaßan i xißin ndo xaßa raJesús, rañuu Nazaret. Suvi mii Ndioxi ku ra tåxi ndee ndaßa ra, kuaßa ni yavaßa ÷kan ra, ch÷ndee ni ra yoo, s÷naßa ra yatúßún Ndioxi nuu yo. Ta tixin ndißi yayóßó s÷naßa Ndioxi yoo ndá taa ku Jesús. 23 Sundi tá t÷in ndo Jesús ta xa xíni va Ndioxi unkua kundoßo ra, chi tá íyo ya chituni Ndioxi, saa íyo ndißi yandðßo © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 2

6

ra. Ta ndóßð xåßni ndo ra chi tåxi ndo ra ndaßa naßa naväßa; tåxi ndo xåßni ñaßá naRoma. Saa nd÷xiyo yußu ndo xißin na, t÷kaa na ra kandika itun cruzin ta ikan nd÷xißi ra. 24 Sundi tá nd÷xißi ra ta köo nd÷taxi Ndioxi ndoo ra ndikaa ra ndißi saa kivi tixin ñußú. Nd÷taku ra tixin ñußú chi köo nd÷kuchiñu ya kasi ñaßá ya; kama ni va nd÷taku ra ÷kan Ndioxi. 25 Soßva ndðßo ra nd÷taku ra chi xa xinaßa vi tåa taDavid tußun xaßa Cristo, ta yatåa ra káchi ya saa: Ndißi saa kivi xíni i Iva yo Ndioxi; íyo tußva ra xißin i ñaßñu kuaßa i ya chindee ra yeße ya ná ku ïßvi i nuu ndá ka ñaßa. 26 Yakan kua kúsini ni i ta káßan i tußun luvi, vani tindaa iin kivi kuvi i, sundi köo íßvi i kuvi i; 27 chi ndáa ni ini i yóßð, Tata Ndioxi, ta xíni i täxi un ndoo ikin kuñu i ndikaa ya tixin ñußú nuu ñúßu nandii. Ta ni täxi un taßi kuñu i, chi rayii ku i. 28 S÷naßa un ichi vaßa nuu i, nuu kutaku i ndißi saa ichi. Ta kusini ni i chi ndißi saa kivi koo i xißin un, soßva káchi yatåa taDavid xinaßa —káchi taPedro xißin na. 29 Saa nd÷kaßan ka ra xißin na ndíkani ra nuu na unkua káßan tußun ikan, káchi ra saa: —Ndóßð nataßan yo, xíni mii va ndo xaßa xii sikua yo taDavid. Nd÷xißi xii yo ta nd÷taßi kuñu ra ta nda kivi vitin íyo ñaña nuu nd÷nduxin ra, ñuu yo yóßó. 30 Tand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi nd÷xiyo ra, ta kèndaa ini ra xaßa tußun yand÷kaßan Ndioxi xißin ra, nuu chinaßa ñaßá Ndioxi ya kaku iin taa tixin seße sikua ra, ta ra ikan ku ra ku Cristo, rasikaku nañuu ivi yóßó. Tá nd÷xiyo mii tarey David xii yo, saa koo ra. Nißi ra chiñu koo ra nuu sukun, kåchi Ndioxi xißin xii yo. 31 Ta xii sikua yo, taDavid ikan, ku ra kèndaa ini xaßa Cristo ya nditaku ra, ta ndöo yavaßa ra ndikaa ya nuu ñúßu nandii ni kuñu ra täßi, káchi Ndioxi xißin xii yo. 32 Ta vitin ndeße ku testigo xaßa Jesús ya s÷taku Ndioxi ra tixin ñußú. 33 Ta nd÷kißin Ndioxi ra kuaßan xißin ra nuu ndivi. Ikan ku nuu tåxi ra koo Jesús xißin ra ñaßñu kuaßa ra. Saa tåxi Ndioxi Tachi ra ndaßa Jesús tá íyo yand÷kaßan ra xißin Jesús yachi, saa íyo ya ÷kan ra. Ta ndißi yaxíto ndo xißin yaxíni ndo vitin, Tachi Ndioxi yat÷ßvi ra ndaßa nde kua ÷kan saa. 34 Chi xii sikua yo, taDavid, ta köo © La Liga Bíblica, A.C. 2005

7

Los Hechos 2

nd÷ndaa ra nuu ndivi, yakan süvi xaßa mii ra káßan ra tá nd÷kaßan ra, káchi ra saa: Ndioxi nd÷kaßan ra xißin Tata i, raChee nuu i, káchi ra saa: “Naßa, yóßó koo un xißin i ñaßñu kuaßa i, yóßó koo un xißin i chi kúni i xatoßo i yóßð. 35 Yóßó koo un xißin i ndakua ná sindißi xaßa ndißi i naßa, na íyo kuachi xißin un, naxïin kuni yóßð", soßva káchi Ndioxi xißin Tata i Cristo, káchi yatåa taDavid —káchi taPedro xißin na. Saa nd÷kaßan ka ra xißin na, káchi ra saa: —Nataßan yo, yayóßó kua sínaßa mii yo ya köo nd÷ndaa xii yo David nuu ndivi. 36 Sundi Jesús ta ndåa ra nuu ndivi. Xaßa yañaa kua káßan i xißin ndißi ndóßð nañuu yo Israel, xíniñußu kundaa ini ndo xaßa Jesús raxånduvaßa ndo xißin, rat÷kaa ndo kandika cruzin. Ndóßð xåßni ra, sundi Ndioxi ta s÷taku ñaßá ra. Tåxi ra chiñu ndee ndaßa rakúu raCristo. Indaa ra ikan ku ra kuchiñu sikaku yoo, chi chee ni ra yakan kuchiñu ra kaßnda chiñu ra nuu yo —káchi taPedro xißin na. 37 Tá x÷ni soßo na yand÷kaßan ra xißin na, tasaa k÷xaá kúsuchi ka vi ini na, saa xíka ka vi ini na ndóo na. Ñaa nd÷kaßan na xißin taPedro tin ndataßan ra, káchi na saa: —Ndóßð nataßan yo, ¿unkua ikan nde vitin? —káchi na xißin nda. 38 Saa nd÷kuiin taPedro káßan ra xißin na káchi ra saa: —Ndiko koo ini ndo xaßa ndißi kuachi ndo, sindoo ndißi ndo yaväßa íkan ndo, ta ndiko ndo nuu Ndioxi. Tasaa kuchi ndo tixin ndee Jesucristo. Tasaa xakaßnu ini Ndioxi xaßa kuachi ndo, ta taxi ra Tachi ra koo ya xißin ndo. 39 Chi saa íyo yand÷kaßan Ndioxi. Nd÷kaßan ra taxi ra Tachi ra koo ya xißin ndo tin seße ndo. Taxi tu ra ya koo ya xißin ndißi naßa na íyo ndißi saa kúu ñuu ivi va. Ndißi kúu naßa nakána Ndioxi kundikun ichi ra, taxi ra Tachi ra koo ya xißin na —káchi taPedro xißin na. 40 Xißin tußun yóßó tin kuaßa ni ka nuu tußun nd÷kaßan ra xißin na, ndíkani ra nuu na káchi ra saa: —Nditaxi ndo mii ndo ndaßa Ndioxi ya ná sikaku ra ndóßð, süvi ka vi ya kundoßo ndo tá kundoßo naßa naväßa, na íyo vitin —káchi ra xißin na. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 2

8

41 Ta kuaßa ka vi ku na ch÷chi mi kivi ikan; iin kußva uni mil ku na ch÷chi xaßa yakåndixa na tußun yand÷kaßan taPedro xißin na. Nda kivi saa nd÷kitaßan nach÷chi ikan xißin naßa nakándixa Jesús. 42 Ta ndißi saa kivi xíni soßo na yasínaßa nda apóstol. Tá kußva íyo yakáßan nda xißin na, saa íyo ya íkan na xißin taßan na. Vitin taan ndíkitaßan ndißi na xíxi na xita vaßa ta xíßi na vinu xißin taßan na ya ndíkaßán ini na nd÷xißi Jesús xaßa kuachi na. Saa ndíkitaßan ndißi tu na káßan na xißin Ndioxi va.

Ndá kußva nd÷xiyo nax÷ndikun Jesús nunuu 43 Ta

kuaßa ni yavaßa íkan nda apóstol nuu naßa, sínaßa nda yatúßún Ndioxi nuu na. Ta ndíkanda ka vi ini na xaßa ya íkan nda. 44 Saa ndißi nakándixa Jesús iin yußu íyo ndißi na xißin taßan na; ndítaßvi na ñaßa na táxi na ndaßa nataßan na, naköo ñaßa. 45 Tá xíni na köo ñaßa sava nataßan na, ta xíko na ñaßa na an ñußú na; ñaa kána xußun ndítaßvi na ya xißin taßan na. Tá kußva xíniñußu na, saa íyo yatáxi na ndaßa taßan na. 46 Vitin taan ndíkitaßan ndißi na veße ñußu kaßnu, saa ndíkitaßan tu na veße va na. Vitin taan ndíkitaßan na, ndinuu ka vi ini na xíxi na xißin taßan na, kúsini ka vi na xißin taßan na. 47 Xátoßo ka vi na Ndioxi. Ta ínuu vaßa ka vi tußun na nuu inka naßa. Ta vitin taan íyo ka na ndíko koo ini xaßa kuachi na; ñaa kíxaá na ndíkundikun na Jesús ta síkaku Ndioxi na.

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

9

Los Hechos 3

3 ,2

TaPedro xißin TaJuan síndaßa nda iin takúßvi, taküvi kaka

3

1 Iin

kivi kæe taPedro xißin taJuan, kæe nda kuaßan nda veße ñußu kaßnu, ta kúu ya iin kußva kåå uni xikuaa; ora ikan kua káßan naIsrael xißin Ndioxi. 2 Ñaa nd÷xaa nda yeße ñußu ta x÷ni nda índußu iin randákan, ta manko ku ra, küvi kaka ra. Saa káa ra tá kåku ra. Ta ndißi kivi xáßan nataßan ra ndáka ñaßá na mii yeße ñußu ikan. Vitin taan kuaßan na ndáka na ra, kíßin na ra chíndußu na yeße ñußu yanáni Yeße Luvi. Ikan chíndußu na ra ndákan ra xußun nuu naxáa veße ñußu. 3 Saa índußu ra ndákan ra ta x÷ni ra nd÷xaa taJuan xißin taPedro kuakißvi nda veße ñußu, tasaa nd÷ndakan ra xußun nuu nda. 4 Ñaa nd÷koto nda nuu ra, tasaa nd÷kaßan taPedro xißin ra, káchi ra saa: —Koto vaßa nuu nde, tata —káchi ra. 5 Saa nd÷koto vaßa ndixa ra nuu nda ndátun ra taxi nda xußun ndaßa ra. 6 Tasaa nd÷kaßan taPedro xißin ra: —Köo xußun ndíso nde taxi nde ndaßa un, sundi yakúu mii nde ta taxi nde ya ndaßa un. Kundichi kaka un tixin ndee Jesucristo, rañuu Nazaret. Káßan i xißin un, kuandikoo kaka un —káchi taPedro xißin ra. 7 Ñaa tá nd÷kaßan soßva taPedro xißin ra, tasaa t÷in ra ndaßa kuaßa ra kåndichi ñaßá ra. Tá nd÷kundichi soßva ra ta ndikun ndèvaßa ra, ndèndee sukun xaßa ra. 8 Saa ndikun nd÷kundichi ra k÷xaá ra xíka ra. Tasaa nd÷kißvi ra xißin nda veße ñußu, xíka mii ra nd÷kißvi ra xißin nda. Kúsini ka vi ra ndakua kándeta ra, káßan ra yavaßa xaßa Ndioxi. 9 Ndißi nañúßu yeße ñußu ikan x÷ni na ndèvaßa ra ta x÷ni na káßan ka vi ra yavaßa xaßa Ndioxi. 10 Saa nd÷kanda ka vi ini na, íßvi ku chi na saachi nd÷kuni vaßa ñaßá na; xíni na küvi kaka ra tá kåku ra. Tasaa xíni na ra xíndußu ra ndákan ra yeße ñußu yanáni Yeße Luvi. Káßan taPedro xaßa Jesús xißin naßa 11 Tá ndèvaßa ra ikan ta ni köo nd÷xiin ra saña ra taPedro xißin taJuan, iin ndíkun tuun ra xíka ra sata nda. Tasaa k÷xaá ndíkanda ka vi ini ndißi naßa xíni ñaßá na. Ñaa iin nd÷katin na xínu na nd÷xaa na nuu ndóo nda ini corredor ya íin yeße ñußu, ta corredor ikan náni ya Corredor taSalomón. 12 Tá x÷ni taPedro ndißi na ikan, ta nd÷kaßan ra xißin na káchi ra saa: © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 3

10

—Ndóßð nataßan yo, naIsrael, ¿ndachu ndíkanda ni ini ndo xíto ndo yandðßo rayóßó? ¿Ndachu xíto ni ndo nuu nde? ¿An vaßa ni taa kúu nde, yakan vaßa s÷ndaßa nde ra, káßán ndo? ¿Xißin ndee mii nde s÷ndaßa nde ra, káßán ndo? Ta süvi saa íyo ya. 13 Xißin ndee Jesús, rakúu Seße Ndioxi va, ndèvaßa ra. Chi Ndioxi rakaßnu ra kåñußu ni xii sikua yo taAbraham xißin taIsaac tin taJacob, ra ikan ku ratåxi ndee ndaßa Jesús, ta xåkaßnu ni ñaßá ra. Sundi ndóßð ta tåxi ndo kuachi xaßa ra nuu nachiñu, ta nd÷kaßan taPilato xißin ndo saña ñaßá ra, ta köo nd÷xiin ndo saña ra. 14 Köo nd÷xiin ndo saña ndo ravaßa, rayii, ta vaßa va nd÷kaßan ndo xaßa taa, raväßa, raxåßni ndii, nd÷kaßan ndo xaßa ra ikan nd÷saña ra. 15 Ta ravaßa, ratáxi ichi ya kutaku yo, köo nd÷xiin ndo kutaku ra, xåßni ndo ra. Sundi Ndioxi ta s÷taku ñaßá ra, ndeße ku testigo xaßa ra, x÷ni nde nd÷taku ra. 16 Kándixa nde Jesús yandee ni ndee kúu mii ra, yakan vaßa ndèvaßa rayóßó. Xißin ndee Jesús ndèvaßa ra saachi kándixa ni ñaßá nde yakan vaßa ndèvaßa ra, ndíchi ra nuu ndo vitin —káchi taPedro xißin na. 17 Saa xåá káßan ka ra xißin na, káchi ra saa: —Nataßan yo, yandaa kua xåßni ndo Jesús; iin nd÷kitaßan ndo xißin nachiñu xåßni ñaßá ndo, chi köo nd÷kundaa ini ndo ndá xaßa kua ÷kan ndo saa. 18 Sundi Ndioxi ta xånduvi ndißi ra ya íyo nuu tußun ra, yatåa ndand÷kaßan ndoso tußun yußu ra xinaßa chi ya ikan káchi ya saa: “Ndoßo ni Cristo, ratißvi Ndioxi rakixi sikaku yoo ñuu ivi yóßó, ndoßo ni ra kuvi ra”, káchi yatåa nda —káchi taPedro xißin na. 19 Saa nd÷kaßan ka ra xißin na káchi ra saa: —Nataßan yo, ndiko koo ndo nuu Ndioxi, ta ndiko koo ini ndo xaßa kuachi ndo, tasaa kixaa kaßnu ini ra xaßa kuachi ndo. Ikan ndo saa, ta chindee Ndioxi ndóßð ndikißin ndo ini ndo koo vaßa ini ndo. 20 Saa tindaa iin kivi ta tißvi tuku Ndioxi Jesús ya ndiko koo ra ñuu ivi yóßó chindee ra yoo, tá íyo yand÷kaßan Ndioxi xaßa ra yachi. 21 Sundi vitin ta xíniñußu Jesús koo ra nuu ndivi nda kivi ná xavii Ndioxi ñuu ivi yóßó. Nduxaa ya kindoo vaßa ndißi ñaßa. Nduu ya tá nd÷xiyo ya nunuu tá täßan kißvi kuachi ñuu ivi. Tá íyo yand÷kaßan Ndioxi tixin ndayii, ndand÷kaßan ndoso tußun yußu ra xinaßa, saa koo ya ikan ra. 22 Iin ratåa tußun Ndioxi xinaßa ku ranáni Moisés, ta ra ikan tåa ra tußun xaßa Jesús nuu nd÷kaßan ra xißin xii sikua yo káchi ra saa: “Tißvi Ndioxi iin taa taßan mii yo kixi ra © La Liga Bíblica, A.C. 2005

11

4 ,3

Los Hechos 3, 4

kaßan ndoso ra tußun yußu Ndioxi xißin ndo. Tá káa yeße, saa koo ra ikan kaßan ra xißin ndo, ta kuni soßo vaßa ndo yakaßan ra xißin ndo, 23 chi sava naßa tá ná kändixa na yakaßan ra ikan xißin na, ta ndißi xaßa na, küchiñu na koo na xißin nañuu yo Israel”, soßva káchi yatåa taMoisés xinaßa —káchi taPedro xißin na. 24 Ñaa nd÷kaßan ka ra xißin na káchi ra saa: —Ndand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi xinaßa, tá kúu taSamuel xißin inka ka nda k÷xi sindißi, nd÷kaßan ndißi nda ikan ndá kußva koo ya kixi Jesús ñuu ivi yóßó. 25 Xinaßa vi nd÷kaßan Ndioxi ya kixaa nduvi ndißi ra yand÷kaßan ra xißin xii sikua yo. Nd÷kaßan ra xißin xii yo taAbraham káchi ra saa: “Ikan i yand÷kaßan i xißin un. Tixin seße sikua un kua nißi ndißi nañuu ivi yavaßa”, kåchi Ndioxi xißin xii yo, taAbraham. Ta yoo ku yond÷nißi yavaßa, yand÷kaßan Ndioxi xißin xii yo xinaßa. 26 Tá nd÷taku Jesús ikan Ndioxi, ta xißna nuu yo nakúu Israel t÷ßvi ñaßá ra k÷xi ra. T÷ßvi ñaßá ra ya sinaßa ra yoo ichi Ndioxi, tasaa ndiko koo ini yo xaßa yaväßa íkan yo, ndiko koo yo ichi Ndioxi, saa kusini ni yo —káchi taPedro xißin na.

4

T÷in nachiñu taPedro xißin taJuan kuaßan nda veße kaa

1 Saa kèu káßan ka taPedro tin taJuan xißin naßa, ta ñaa k÷xaa sava ndasutu xißin iin rakaßnu, ra ínuu nuu napolicía nandáa veße ñußu. K÷xaa ra xißin ndasutu tin inka nda náni saduceo. 2 Sáa ka vi nda xißin taPedro tin taJuan xaßa yakáßan nda xißin naßa ya nd÷taku Jesús. Ta káßan nda xißin na nditaku na tá ná kuvi na saachi saa ndðßo Jesús; nd÷taku ra, káchi nda xißin na. 3 Xaßa yakáßan nda saa xißin naßa, yakan kua nd÷saa ni ndasutu ikan xißin ra ínuu nuu napolicía xißin ndasaduceo. Ñaa k÷ßin ñaßá nda tåan nda veße kaa. Ta xa xikuaa ni ku ya, yakan köo nd÷tava ñaßá nda kußun nda nuu juez. Ndátun nda tava ñaßá nda inka kivi ya kunani kuachi nda. 4 Ta kuaßa ka vi mii naßa nax÷ni soßo yand÷kaßan nda k÷xaá na kándixa na Jesús. Iin kußva ußun mil nd÷xinu ndisaa ndataa ta siin ku ná ñaßá. 5 Saa nd÷tuvi inka kivi ta iin nd÷kitaßan ndißi mii nachiñu nuu naIsrael xißin naxikuaßa tin ndasínaßa ley Ndioxi yatåa taMoisés, nd÷kitaßan ndißi na koo iin junta ñuu Jerusalén. 6 Ikan íin taAnás, ra ínuu nuu ndißi ndasutu, tin taCaifás xißin taJuan tin taAlejandro, xißin inka ndaveße sutu ndanaßnu. 7 Tasaa xåßnda nda chiñu ya ná kußun taPedro xißin taJuan nuu ndóo nda. Ñaa tá nd÷xaa nda ta k÷ßin ñaßá na kåndita na © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 4

12

maßñu nuu ndóo nda. Ñaa nd÷ndakan tußun ñaßá nda, káchi nda saa: —¿Unkua ÷kan ndo s÷ndaßa ndo tayóßó ta manko ku ra? ¿Unku tåxi ichi ndaßa ndo ya ikan ndo saa? —káchi nda xißin taPedro tin taJuan. 8 Ta ndee ni íyo Tachi Ndioxi xißin taPedro, tasaa nd÷kuiin ra káßan ra: —Ndóßð tata naxikuaßa, xißin ndóßð tata nachiñu, 9 ndákan tußun ndo ndeße ndá kußva nd÷xiyo ya ndèvaßa rakúßvi, ta ¿an xaßa yañaa va kua táxi ndo kuachi xaßa nde? ¿An táxi ndo kuachi xaßa nde xaßa ya s÷ndaßa ñaßá nde? Tatu kúni ndo kundaa ini ndo ndá kußva ndèvaßa ra, 10 ta vaßa kundaa va ini ndo; vitin kaßan nde xißin ndo ya ná kundaa ini ndißi nañuu yo Israel yandee ni Jesucristo, rañuu Nazaret, saachi xißin ndee ra ikan kua s÷ndaßa nde ra yóßó. Ndóßð ta kåtikaa ndo ra kandika cruzin ta xåßni ndo ra, sundi Ndioxi ta s÷taku ñaßá ra. 11 Xíni yo unkua káßan tußun Ndioxi xaßa yuu yaxíniñußu ni nasíkuaßa veße. Xíniñußu ni na yuu ikan ta kèndasi na ya. Tá ÷kan na ikan, saa ÷kan ndóßð xißin Jesús, ra ikan ku raxíniñußu ni ndißi yo ta kèndasi ndo ra. 12 Indaa kulu Jesús ku rakúu mii ndee ya sikaku ra yoo ya ná ndïßi xaßa yo kußun yo ndaya. Ndißi ni kúu nañuu ivi yóßó ta köo naßa kuchiñu sikaku yoo, nda iin ñaßñu nïßi yo nasikaku mii yo; indaa Jesús ku ra kúu mii ndee sikaku yoo —káchi taPedro xißin ndißi naxikuaßa ikan tin nachiñu. 13 Saa tá x÷ni soßo na ikan yand÷kaßan taPedro tin taJuan, ñaa nd÷kanda ka vi ini na xíni ñaßá na, chi ndinuni loßo ini nda káßan nda, ni köo íßvi nda káßan nda. Ta ni süvi ndand÷sikuaßa ku nda. Ta vaßa ka vi káßan nda. Xaßa ya ikan kua vaßa nd÷kuni ñaßá na ya nd÷xika nda xißin Jesús. 14 Ñaa ni köo nd÷nißi ka na tußun kaßan na xißin nda, chi xíto na ndíchi rakèßvi, raköo nd÷kuvi kaka. 15 Ñaa xåßnda na chiñu ya ná kußun nda keße. Saa tåva ñaßá na keße, ta nd÷ndoo na xåá káßan xißin taßan mii na, 16 káchi na saa: —¿Unkua ikan yo xißin ndayóßó? Xa ndißi nañuu Jerusalén yóßó kúndaa ini xaßa yatúßún Ndioxi ÷kan nda ta ni küvi ndikuaa yo ya. 17 Ta vaßa ná sißvi yo nda, xanduvaßa yo xißin nda kachi yo xißin nda. Tasaa ku ißvi nda, käßan ka nda xaßa Jesús xißin naßa —káchi nachiñu ikan xißin taßan na. 18 Tasaa xåßnda tuku na chiñu k÷xaa tuku nda nuu na, ta nd÷kaßan na xißin nda ya ná sïnaßa ka nda naßa ni ná käßan ka © La Liga Bíblica, A.C. 2005

13

Los Hechos 4

nda xißin na xaßa Jesús, káchi na xißin nda. 19 Ñaa nd÷kuiin taPedro tin taJuan káßan nda xißin na, káchi nda saa: —Ndikani ini mii ndo, tata, ¿an vaßa náßa ya nuu Ndioxi kandixa ka nde yakáßan ndóßð xißin nde ta kändixa nde yakáßan Ndioxi? 20 Sundi ndeße ta küvi kutaxin yußu nde kaßan nde xaßa yax÷ni nde xißin yax÷ni soßo nde xaßa Jesús —káchi nda xißin na. 21 Vani s÷ßvi ñaßá nachiñu, sundi köo ya nd÷kan na xißin nda; såña ndika na nda kuaßan nda. Köo nd÷kuchiñu na taxi na kuachi xaßa nda, saachi ndißi naßa ta káßan ni na yavaßa xaßa Ndioxi chi x÷ni na ndèvaßa ta ikan. 22 Ta rataa ras÷ndaßa nda xißin yatúßún Ndioxi yáßa uvi xiko kuiya ra. Nåßa nakándixa Jesús ndúku na ndee nuu Ndioxi 23 Tasaa

kæe taPedro xißin taJuan veße kaa. Ñaa nd÷kißin nda kuaßan nda nuu ndóo nataßan nda, nandíkun Jesús. Saa nd÷tußun ndißi nda xißin na unkua ÷kan ndasutu naßnu, tin naxikuaßa xißin nda. 24 Sindißi, tá x÷ni soßo ndißi na yand÷kaßan nda, ñaa k÷xaá ndißi na káßan na xißin Ndioxi káchi na saa: —Tata, yóßð ku ras÷kuaßa ndivi xißin ñußú tin nduta ñußu xißin ndißi ka ñaßa ya íyo nuu ndivi tin ya íyo nuu ñußú yóßó. 25 Tixin Tachi un kua nd÷kaßan un xißin tarey David xii nde, raxåchiñu nuu un, nd÷kaßan un xißin ra, káchi un saa: ¿Ndachu kua kátin ni nañuu ivi yóßó káni taßan na? ¿Ta ndachu kua xíka ini na xaßa yaköo ndáa yaßvi? 26 Narey ñuu ivi yóßó xißin nachiñu, iin nd÷kitaßan ndißi na, iin yußu kèu ndißi na kåni taßan na xißin Ndioxi ta kåni taßan na xißin Cristo, rakúu mii ichi un ya tåxi un ndaßa ra, soßva káchi yatåa xii nde taDavid xinaßa —káchi na xißin Ndioxi. 27 Saa káßan ka na xißin Ndioxi káchi na saa: —Vitin ku nuu t÷ndaa kivi nd÷xinu yand÷kaßan taDavid saachi tarey Herodes xißin taPoncio Pilato iin káchi nd÷kitaßan nda ñuu yóßó, nd÷kitaßan nda xißin na inka ñuu tin sava naIsrael ñuu Jerusalén yóßó. Iin yußu kèu na xißin taßan na ndèku na kußva ya xåßni na Jesús, rakúu mii ichi un yatåxi un ndaßa ra, tata Ndioxi. 28 Tata, nda tá íyo yand÷kaßan un kundoßo Jesús, tasaa íyo ya ÷kan na xißin ra. Chi xa saa ch÷tuni un kundoßo ra. 29 Ta vitin káßan nde xißin un chindee un ndeße, Tata, chindee © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 4, 5

14

un ndeße nuu nachiñu saachi sási na ndeße ná käßan ka nde tußun un. Ta taxi un ndee un ndaßa nde ya ná ku ïßvi nde kaka nde ndikani nde tußun un. 30 Ta chindee un ndeße xißin ndee un, tixin Seße un Jesús rayii, sindaßa un naßa nakúßvi, saa ikan un yatúßún un ná kuni naßa —káchi na xißin Ndioxi. 31 Ñaa tá s÷ndißi na nd÷kaßan na xißin Ndioxi ta k÷xaá táan nuu nd÷kitaßan na ndóo na. Saa tåxi Ndioxi Tachi ra ndaßa na, ta íyo ndee Tachi Ndioxi xißin na. Ñaa k÷xaá ndèndee ini na nd÷nuni loßo xíka na ndíkani na tußun Ndioxi. Ndißi nakándixa Jesús chíndee taßan ndißi na 32 Ndißi

5 ,4

kúu nakándixa Jesús vaßa ni nd÷xiyo na xißin taßan na. Iin yußu nd÷xiyo ndißi na, nda tá kaa iin ñaßa ndißi na saa nd÷xiyo ya, iin nd÷xiyo ndikaßnu ndißi ya. 33 Ta nda apóstol ndinuni loßo káßan nda xißin naßa xaßa Jesús. Ndítußun nda xißin na ya ndixa kua nd÷taku Tata yo Jesús. Saa kuaßa ka vi yavaßa nd÷nißi na nuu Ndioxi. 34 Nda iin na köo ñaßa nd÷kumani nuu saachi tá kúu na íyo ñußú an veße ta nd÷xiko na ya ta xußun ya kåna ikan 35 tåxi na ya ndaßa nda apóstol, ta nda ikan nd÷taßvi ya xißin na köo ñaßa. Tá íyo ñaßa xíniñußu na saa íyo yand÷taßvi nda tåxi nda ndaßa na. 36 Saa ÷kan tu iin rakúu seße sikua taLeví, ranáni José va. Ta raJosé ikan kæe ra iin isla. Ta náni ya Chipre. José náni ra ñuu ra, sundi nda apóstol ta ch÷nuu nda kivi ra náni ra Bernabé chi tußun Bernabé kúni kachi ya Taa Rasíndiko Ini Naßa. 37 Ta nd÷xiyo iin ñußú taBernabé ikan, saa nd÷xiko ra ya, ñaa tåxi ra xußun ra ndaßa nda apóstol ya nditaßvi nda xißin naßa naköo ñaßa.

5

Kuachi taAnanías xißin yásißi ra yáSafira

1 Nd÷xiyo tu iin ra náni Ananías xißin yásißi ra yáSafira, ta nd÷xiyo iin ñußú na, saa nd÷xiko na ya. 2 Ñaa tåßvi na xußun ikan, ta loßo tåxi na ndaßa nda apóstol ya nditaßvi nda xißin naköo ñaßa, ta ya ikan ku ndißi yak÷ßin na xaßa ñußú na, káchi na. Ta t÷seße tußun na xaßa yand÷ndoo ndaßa na, chi köo nd÷kaßan na xißin nda apóstol ya nd÷ndoo ya ndaßa na. Iin yußu nd÷xiyo uvi saa na nd÷kaßan na loßo saa kua k÷ßin na xaßa ñußú na. 3 Ñaa nd÷kaßan taPedro xißin taAnanías: —Tata, ¿ndachu kua ÷kan un saa? ¿Ndachu tåxi un nd÷kißvi kiti Satanás nima un ta kèni un sindaßvi un Tachi Ndioxi? Yayóßó ku ndißi xußun k÷ßin un xaßa ñußú un, káchi un, ta süvi © La Liga Bíblica, A.C. 2005

15

Los Hechos 5

yandaa kua chi nd÷ndoo ka ya ndaßa un. 4 Ñußú mii un kua nd÷xiko un ta xußun k÷ßin un xaßa ya, xußun mii un ku ndißi ya. Yakan íyo ichi un ikan un ya kúni mii un, an loßo taxi un an kuaßa taxi un ndaßa nde, mii un xíni va chi xußun mii un ku ya. Ta yóßð väßa nd÷kan un s÷ndaßvi un ndeße xaßa yand÷kaßan un, yayóßó ku ndißi yak÷ßin un xaßa ya káchi un. ¿Ndachu ÷kan un saa? ta süvi taa nd÷sindaßvi un; Ndioxi kèni un sindaßvi un —káchi taPedro xißin taAnanías. 5 Ñaa tá x÷ni soßo ra yand÷kaßan taPedro ta ndikun nd÷kava ra nd÷xißi ra. Ta ndißi naßa nax÷ni yandðßo ra, ta nd÷ndißvi ni na. 6 Ñaa k÷xaa sava ndakuaan nd÷kißin nda ikin kuñu ra sèvi ñaßá nda, ta nd÷kißin nda ra kuaßan xißin nda sinduxin nda. 7 Sindißi nd÷yaßa uni hora ta k÷xaa yásißi ra, ni köo kúndaa ini yá unkua kèu. 8 Saa nd÷ndakan tußun taPedro yá káchi ra saa: —Nana, nditußun xißin i, ¿an ndixa yayóßó ku ndißi xußun k÷ßin ndo xaßa ñußú ya nd÷xiko ndo? —káchi ra xißin yá. Saa nd÷kuiin yá: —Saa loßo kúu va yak÷ßin nde, tata —káchi yá xißin ra. 9 Tasaa nd÷kaßan taPedro xißin yá: —¿Ndachu ÷kan ndo saa? Iin káchi ch÷taßan tußun ndo x÷to ndoso ndo Tachi Iva yo Ndioxi. Keße ñaa vaxi nda nd÷xaßan s÷nduxin yii un, ta vitin kußun tu nda sinduxin nda yóßð va —káchi ra xißin yá. 10 Káßan ra saa ta ndikun nd÷kava yá nd÷xißi yá. Saa nd÷kißvi tuku ndand÷xaßan s÷nduxin yii yá, nd÷kißin nda ikin kuñu yá nd÷xaßan nda s÷nduxin nda ñaßñu nuu nd÷nduxin yii yá. 11 Ñaa nd÷ndißvi ka vi nandíkun Jesús xißin ndißi ka naßa nax÷ni soßo yandðßo taAnanías xißin yásißi ra. Nda apóstol íkan nda yatúßún Ndioxi nuu naßa 12 Ñaa

k÷xaá nda apóstol íkan nda kuaßa ni yatúßún Ndioxi tañu naßa. Ta ndißi saa ichi ndíkitaßan ndißi nandíkun Jesús ini corredor Salomón ya íin mii veße ñußu kaßnu. 13 Ta inka naßa ta vaßa ni káßan na xaßa nandíkun Jesús. Sundi köo xaßa ndee ini na kutaßan na xißin na xaßa ya íßvi na. 14 Ta ndúkuaßa ka naßa nandíkundikun ichi Tata yo Jesús; taa ku nda, ñaßá ku ná. Kuaßa ka vi ndúu nakándixa ñaßá. 15 Ta kuaßa ka vi naßa táva na taßan na, nakúßvi; ndóso na nuu xito kuaßan na xißin na yußu ichi. Ta ikan kíßin ñaßá na chíndoo na nuu yáßa taPedro, chi ndíkani ini na, an nda ndati ra ná kani ndaa ñaßá ta nduvaßa © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 5

16

na, káchi na. Yakan kua kuaßan na chíndoo ñaßá na yußu ichi. 16 Saa tu naßa nañuu ítaßan yati xißin ñuu Jerusalén ndáka na nataßan na nakúßvi xißin nakúu mii tachi nduvaßa. Ndáka ñaßá na kuaßan xißin na nuu nda apóstol; ta iin ndúvaßa ndißi na. Táan nachiñu nda apóstol veße kaa 17 Saa

kèu ta k÷xaá kè uni ini rasutu, ra ínuu nuu ndißi sutu xißin ndißi ka ndasaduceo ndandóo xißin ra. Xåá nda kè uni ini nda xíni ñaßá nda apóstol. 18 Ñaa t÷in ñaßá nda k÷ßin nda tåan nda veße kaa. 19 Saa tá kèñuu ta nd÷xaßan ángel Ndioxi xèna ra veße kaa kæe nda. Tasaa nd÷kaßan ra xißin nda káchi ra saa: 20 —Kuáßan ndo keße veße ñußu, kaßan ndoso ndo tußun vaßa xaßa Jesús xißin naßa ya ná kundaa ini na kundikun na Jesús, tasaa kuchiñu na koo na tá kußva káßan Ndioxi —káchi ángel Ndioxi xißin nda. 21 Ñaa kæe nda kuaßan nda, ta nd÷tuvi inka kivi xitaan, k÷xaá nda sínaßa nda naßa keße veße ñußu ikan. Ta rasutu, ra ínuu nuu ndißi sutu, nd÷kaßan ra xißin naxikuaßa nakúu mii chiñu ñuu Jerusalén. Kåna ra na k÷xaa na nd÷kitaßan na koo junta. Ñaa nd÷kitaßan ndißi na ndóo na. Tasaa xåßnda rasutu ikan chiñu nuu napolicía ya kußun na tava na nda veße kaa. 22 Saa kæe napolicía ikan kuaßan na. Tá nd÷xaa na veße kaa ta ni köo ka nda nd÷xini na. Ñaa nd÷ko koo na xißin chiñu 23 káchi na saa: —Nd÷xaßan nde veße kaa xíto nde ta ndási tuun yeße veße kaa. Ndóo napolicía ndáa na yeße, sundi tá xèna nde ta nda iin ka naßa köo nd÷xini nde —káchi napolicía ikan. 24 Tá kèndaa ini raxáßnda chiñu nuu napolicía nandáa veße ñußu xißin sutu, ra ínuu nuu ndißi sutu, tin ndißi ka nda sutu naßnu; tá kèndaa ini nda ikan xaßa yand÷tußun napolicía ikan xißin nda, saa xåá ndíkani ka vi ini nda chi köo xíni nda ndá kußva ndißi tindoßo ndóßo nda xißin nda apóstol. 25 Káßan nda saa, ta k÷xaa iin taa, nd÷kaßan ra xißin nda káchi ra saa: —Tata, ndatåan ndo veße kaa, ta xa keße veße ñußu ñaa ñúßu tuku nda sínaßa nda naßa —káchi ra ikan xißin nda. 26 Saa kæe ra ínuu nuu napolicía kuaßan ra xißin napolicia, kæe nda kuaßan nda ndikuiso tuku ñaßá nda. Sundi köo nd÷xiin nda xanduvaßa nda xißin nda xaßa ya íßvi nda nuu naßa, chi sana ndikitaßan ndißi na ta kaßni ñaßá na xißin yuu, káßán nda. Yakan kua köo nd÷xaa ndikuu ndapolicía ikan xißin nda. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

17

Los Hechos 5

27 Ñaa

nd÷xaa tuku nda nuu nachiñu k÷ßin ñaßá nda kåndita nda nuu ndóo na íyo junta. Tasaa k÷xaá káßan rasutu ínuu nuu ndißi sutu xißin nda káchi ra saa: 28 —Xa nd÷kaßan teße nde xißin ndo ya käßan ka ndo xaßa ranáni Jesús ñaa. ¿Ta ndachu soßo ni ndo? Köo xíin ndo kuni soßo ndo yand÷kaßan nde xißin ndo. Xa kuaßa nandóo Jerusalén yóßó sáka ndo xini xißin yasínaßa ndo ta chíkaa ka ndo kuachi nde xåßni nde ra Jesús ñaa —káchi ra xißin nda. 29 Saa nd÷kuiin taPedro xißin ndataßan ra káßan nda, káchi nda saa: —Ndioxi va ku raxíniñußu ni ka yo kandixa yo nuu na ivi yóßó. 30 Ndioxi rakåndixa ni xii sikua yo ku ras÷taku Jesús, rat÷kaa ndo kandika cruzin xåßni ndo. 31 Ta Ndioxi tåxi ra chiñu ndee ni ndaßa Jesús, tåxi ra nd÷kundußu ra ñaßñu kuaßa ra. Tåxi tu Ndioxi ichi ndaßa ra ya sikaku ra naßa ya ná ndïßi xaßa na. Ta rayóßó táxi ra ichi ndaßa naIsrael ya ná kuchiñu na ndinama ini na. Tasaa kixaa kaßnu ini Ndioxi xaßa kuachi na. 32 Ta ndeße ku testigo xaßa yayóßó, saa tu Tachi Ndioxi ya táxi ra ndaßa ndißi naßa naxíni soßo yakáßan ra —káchi taPedro xißin nachiñu ikan. 33 Ñaa tá x÷ni soßo nachiñu ikan yand÷kaßan ra ta nd÷saa ka vi na, xåá kúni kaßni na ra xißin ndataßan ra. 34 Ta tañu na ikan ndíkaa iin tafariseo, tanáni Gamaliel, tasínaßa ley Ndioxi yatåa taMoisés. Ta ndißi naßa káñußu ni na ra ikan. Saa nd÷kundichi sava ra maßñu na, xåßnda ra chiñu tåva na nda ikan kee nda keße iin rato loßo saa kæe nda. 35 Ta nd÷kaßan ra xißin nachiñu ikan káchi ra saa: —Nataßan yo Israel, ndikani vaßa ini ndo xaßa yakúni ndo ikan ndo xißin ndayóßó. 36 Ndikaßán ini ndo, saa kèu yachi loßo nd÷kuita iin ranáni Teudas ta chiñu ndee ni kúu mii ra, káchi ra xißin naßa. Ta kuaßa ni naßa tåa sii ra x÷ndikun sata ra. Iin kußva kumi ciento kuu taa ndax÷ndikun sata ra. Ñaa nd÷xißi ra ikan ta nd÷ndoo ndaßa ndißi nda x÷ndikun sata ra, ta nda iin ya köo nd÷kuu. 37 Nd÷yaßa loßo, tá nd÷kuita censo, tuku ranáni Judas, rakæe estado Galilea nd÷kuita. Iin taßnda chee ku tu nax÷ndikun sata ra ikan va. Ñaa nd÷xißi ra, ta ndißi nax÷ndikun ñaßá iin nd÷xita ndißi tu na ikan va. 38 Tasaa tu ndayóßó va, këße ndo nda, ná kaka mii nda, chi tatu yandíkani xißni iin taa kua íkan nda ta ndißi xaßa tu ndayóßó va. 39 Sundi tatu yakáßan Ndioxi ku yakáßan nda ta küchiñu ndo sindißi xaßa ndo ya. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 5, 6

6 ,5

18

Kuenda koo ndo chi va sana süvi xißin ndañaa vi káni taßan ndo, va sana xißin Ndioxi va káni taßan ndo —káchi taGamaliel xißin nachiñu. 40 Nda saa nd÷xinu ini nda. Ñaa xåßnda nda chiñu nuu napolicía ikan nd÷xaßan na nd÷kuiso na nda ikan. Tá k÷xaa na xißin nda. Saa nd÷taßnda chiñu nuu na xanduvaßa na xißin nda kani ñaßá na. Tasaa kåni ñaßá na ta ñaa nd÷kaßan na xißin nda ya ná käßan ka nda xaßa Jesús. 41 Saa såña na nda kåna koo nda kuaßan nda. Tá kåna koo nda kuaßan nda ta kúsini ka vi nda kuaßan nda, chi tåxi Ndioxi ndðßo nda xaßa yandítußun nda xißin naßa xaßa Jesús. 42 Ndißi saa kivi káßan nda xaßa Jesús, nda mii nuu nd÷xaa nda káßan nda xaßa ra, veße kua, veße ñußu kua, ndißi nuu nd÷xaa nda ta káßan va nda yavaßa xaßa Jesucristo, rat÷ßvi Ndioxi vaxi sikaku nañuu ivi.

6

Nda apóstol ndíkaxin nda uxa taa ndakundaa chiñu xißin naßa nakándixa Jesús

1 Saa kèu tiempo ikan k÷xaá ndúkuaßa naßa nandíkun ichi Jesús. Ta nakáßan tußun griego k÷xaá na káßan vali na xaßa nakáßan tußun hebreo. Káßan na ndißi saa ichi tá ndítaßvi ñaßa xíxi na ta köo xíto vaßa na nándaßvi taßan na, káchi na. 2 Ñaa s÷kitaßan ndißi uxi uvi saa nda apóstol nandíkun Jesús; ta nd÷kaßan nda xißin na, káchi nda saa: —Nataßan yo, küvi kuu mii nde chiñu ya nditaßvi nde ñaßa xißin nataßan yo, chi tá ná ikan nde yañaa ta xikuiin nde káßan nde tußun Ndioxi. 3 Yakan kua vaßa ka ndikaxin mii ndo uxa tåa, ndandaa ini, nda íyo Tachi Ndioxi xißin. Ta ndañaa taxi ndo chiñu ndaßa ná kundiso chiñu nda nditaßvi nda ñaßa xißin nataßan yo. 4 Ta ndeße kaßan ka nde xißin Ndioxi saa kaka nde sinaßa nde naßa xaßa tußun ra —káchi nda xißin na. 5 Saa nd÷xinu ini na yand÷kaßan nda xißin na, ta nd÷kaxin na taEsteban, rakándixa ni Ndioxi, ra íyo Tachi Ndioxi xißin. Ñaa nd÷kaxin na taFelipe xißin taPrócoro xißin taNicanor tin taTimón inka taParmenas xißin taNicolás. Ta raNicolás süvi raIsrael ku ra; yachi kåndixa ra Ndioxi tá kußva kándixa naIsrael. Sindißi ikan k÷xaá ra kándixa ra Jesucristo. Ta chí ñuu Antioquia k÷xi ra. 6 Tá ndißi nd÷kaxin na nda ikan, ta nd÷kundaka na nda nd÷xaa nda xißin na nuu nda apóstol. Saa ch÷nuu ndaßa nda ikan sata uxa saa nda, ñaa nd÷kaßan nda xißin Ndioxi xaßa nda. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

19

Los Hechos 6

7 Ta ndißi ni kúu xíta tußun xaßa Jesús kuaßan ya, k÷xaá ndúkuaßa nandíkun ichi ra mi ñuu Jerusalén, nda sutu ndaIsrael kuaßa ni nda k÷xaá kándixa Jesús.

Nachiñu t÷in na taEsteban kuaßan rå xißin na veße kaa 8 TaEsteban kúu iin tåa, rå íyo ndee Ndioxi xißin. Saa nd÷nißi ni ra yavaßa nuu Ndioxi, yakan vaßa ÷kan rå yatúßún Ndioxi nuu naßa. 9 Saa ndóo iin taka naßa naxáßan veße ñußu ya náni Veße Ñußu naXíka Ndíka; saa náni veße ñußu ikan. Ta köo íyo yußu na ikan xißin taEsteban; xaßa ya ikan kua xåá na káni taßan na xißin tußun xißin ra. Suvi naIsrael kúu va na, ta kæe na inka ñuu, nakæe ñuu Cirene tin nakæe ñuu Alejandría, xißin nakæe estado Cilicia xißin nakæe estado Asia. Ñaa k÷xaá ndißi na ikan káßan na xißin ra xaßa ya köo ndítaßan ini na yasínaßa ra. 10 Sundi köo ndíkuchiñu na xißin ra saachi íyo Tachi Ndioxi xißin ra ta suvi ya tåxi tußun ndaßa rå yakan vaßa ni káßan ra. 11 Ñaa chåßvi na sava ndataa ta nd÷kißvi yußu nda ya ná kaßan nda xaßa taEsteban ya nd÷kanaßa rå xaßa taMoisés tin xaßa Ndioxi. 12 Ta tixin yasiki nd÷kaßan nda ikan, kèchiñu nda s÷saa nda ndißi naßa xißin naxikuaßa xißin ndasínaßa ley Ndioxi yatåa taMoisés. Xaßa ya ikan kua t÷in na taEsteban kuaßan rå xißin na nuu nd÷kitaßan ndißi nachiñu ndóo na.

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 6, 7

20

13 Tasaa

7 ,6

ndèku siin tu nda testigo siki, nd÷xaa nda nuu nachiñu káßan nda: —X÷ni tu ndeße va kánaßa ni ra xaßa veße ñußu yo yayii, ta kánaßa ni tu ra xaßa ley Ndioxi yatåa taMoisés va. 14 Saa x÷ni soßo tu nde káßan ra xaßa Jesús rañuu Nazaret, ya sindißi ra xaßa veße ñußu yo, ta ndinama ra costumbre yas÷ndoo taMoisés ndaßa yo, káchi ra —kåchi nda xißin nachiñu ikan. 15 Ñaa nd÷koto nachiñu xißin ndißi ka nandóo ikan, nd÷koto na nuu taEsteban. Ta ndakua yeße taxan nuu ra, tá káa nuu ángel Ndioxi, saa ndèu nuu ra.

7

Ndíkani taEsteban nuu nachiñu ndá kußva nd÷xiyo xii sikua na xinaßa

1 Saa nd÷kaßan ra ínuu nuu ndißi sutu xißin taEsteban, káchi ra saa: —¿An yandixa kua káßan ndayóßó xaßa un? —káchi ra xißin ra. 2 Ñaa nd÷kuiin ra káßan ra: —Ndóßð tata, naxikuaßa, nataßan yo Israel, kuni soßo ndo ná kaßan i xißin ndo. Tá täßan kußun xii yo taAbraham koo ra ñuu Harán, ta nd÷tuvi Ndioxi, rachee, rakaßnu, nuu ra tá íyo ra estado Mesopotamia, yanáni tu Caldea. 3 Nd÷tuvi Ndioxi nuu ra nd÷kaßan ra xißin ra ta yand÷kaßan ra xißin xii yo kua yóßó, káchi ra saa: “Sindoo ñuu un xißin nataßan un, ta kuaßan koo un inka ñuu nuu sinaßa i nuu un”, káchi ra xißin xii yo. 4 Tasaa kæe xii yo taAbraham ñuu Caldea ta nd÷kißin ra kuaßan ra koo ra ñuu Harán. Sindißi ta nd÷xißi iva ra, ñaa nd÷kißin Ndioxi ra k÷xaa ra nd÷xiyo ra nuu íyo yo vitin. 5 Ta nda loßo ñußú nuu ndóo yo yóßó köo nd÷taxi Ndioxi ndaßa ra ya koo ñaßa ra. Sundi nd÷kaßan Ndioxi xißin ra taxi ra ya ndaßa ra. Tá ndißi nd÷xißi ra ta nduu ya ñaßa seße sikua ra, káchi Ndioxi xißin ra. Ta nda iin seße ra täßan koo tá nd÷kaßan Ndioxi xißin ra. 6 Nd÷kaßan tu Ndioxi xißin ra ya koo seße sikua ra inka ñuu, nuu koo na xachiñu na xißin yanduxa, ta ndoßo ni na tixin kumi ciento kuiya, káchi ra. 7 Saa nd÷kaßan ka Ndioxi xißin ra, káchi ra saa: “Yeße ta xanduvaßa i xißin naßa naxanduvaßa xißin seße sikua un. Sindißi ikan ta saña na, saa kixi na kañußu na yeße yóßó”, káchi Ndioxi xißin xii yo taAbraham. 8 Tasaa nd÷kißvi ra trato xißin raAbraham, ñaa xåßnda chiñu ra nuu ra ya xasuvi ra costumbre yanáni circuncisión. Ta ya ikan kua káßan xaßa ra © La Liga Bíblica, A.C. 2005

21

Los Hechos 7

xißin ndißi seße sikua ra ndataa ya kúu nda seße Ndioxi. Xaßa ya ikan kua, ch÷nuu ra tuni Ndioxi seße ra tá kåku ra, tá nd÷xinu una kivi kåku ra, saa ndikunuu tuni Ndioxi ra. Sindißi tá kuchee raIsaac ta kåku seße ra, saa ÷kan tu ra ikan va xißin seße ra taJacob. Tasaa tu taJacob, tanáni tu ra Israel va, saa ÷kan tu ra ikan va xißin uxi uvi saa ndaseße ra, ndakúu raza yoIsrael. 9 ’Ta sava ndaseße raJacob xii yo, kè uni ini nda xißin ñani nda taJosé. Yakan nd÷xiko nda ra kuaßan ra ñuu Egipto. Sundi Ndioxi ta nd÷xiyo ra xißin ra, 10 ch÷ndee ñaßá ra xißin ndißi tindoßo ra. Ta ndèndichi ni ra ÷kan Ndioxi, xaßa ya ikan kua vaßa ni kèni tarey faraón x÷ni ñaßá ra. Ñaa tåxi ra chiñu ndaßa rå ndèu rå gobernador nuu naEgipto. Tasaa nd÷kundiso chiñu tu ra xißin veße tarey va. 11 ’Saa kèu tá t÷ndaa kivi k÷xaá ndóßo ni ini nañuu Egipto xißin nañuu Canaán, xåá xíßi na soko. Tasaa k÷xaá ndóßo ni tu xii sikua va yo ndóo na chí Canaán yóßó chi köo nd÷nißi na ñaßa kuxi na. 12 Sundi tá kèndaa ini xii yo taJacob ya íyo ñaßa xíxi ñuu Egipto, tasaa t÷ßvi ra ndaseße ra kuaßan nda xaßa ñaßa kuxi na. Sikan yanunuu kua t÷ßvi ra nda nd÷xaßan nda. 13 Saa kæe tuku nda nd÷xaßan nda ichi uvi. Ta ichi uvi ku nuu nd÷kaßan taJosé xißin ndañani ra ya kúu ra ñani nda. Ta nda tafaraón kèndaa ini ndá raza ku taJosé. 14 Sindißi ta kåna taJosé iva ra xißin nataßan ra, kúu na uni xiko xaßun. Kåna ra na kuaßan na ñuu Egipto. 15 Saa kèu nuu kæe xii yo taJacob kuaßan ra ñuu Egipto xißin naveße ra ta ikan ku nu nd÷xißi ra. Ikan nd÷xißi tu ndaseße va ra. 16 Tá nd÷xißi raJacob, tasaa kæe raJosé xißin ndißi ndañani ra, kæe nda kuaßan nda ñuu Canaán. S÷nduxin nda ikin kuñu iva nda nuu ñuu Siquem nuu ñußú yasåta xii yo taAbraham nuu ra seße taHamor. 17 ’Saa tá nd÷yaßa kuaßa ni kuiya ta xa kèyati kivi ya sixinu Ndioxi yand÷kaßan ra xißin xii yo taAbraham xinaßa, ta nd÷xina kuaßa ka naIsrael taßan yo ñuu Egipto tá x÷ndoo na ikan. 18 Tasaa tiempo ikan kua nd÷kuita inka rey k÷xaá kúu mii ra chiñu nuu naEgipto, ta köo xíni ra ikan tußun xaßa taJosé. 19 Ñaa s÷ndaßvi ra naIsrael taßan yo. Saa xånduxa ra xißin na ya sindoo ndaßa na seße vali na nachíchin ya kuvi na. 20 Tiempo ikan kua kåku taMoisés, ta vaßa ni kèni Ndioxi x÷ni ñaßá ra. Saa nd÷xiyo ra xißin iva sißí ra uni yoo. 21 Tá t÷ndaa kivi ya sindoo ndaßa na ra, saa k÷ßin na ra ch÷kaa na ini itun tika ta k÷ßin na nu s÷kana na nuu tikuii kuaßan nu. Ta x÷ni yáseße © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 7

22

tafaraón nu, ñaa nd÷kißin yá nu tåva yá ra ini nu s÷kuaßnu yá. Ta mani ni nd÷xiyo ra nuu yá, nda tá nd÷xiyo seße mii yá, saa nd÷xiyo ra. 22 Yakan vaßa s÷kuaßa ra tá kußva síkuaßa ndißi mii naEgipto. S÷kuaßa vaßa ra ta ndee ni ndee nd÷xiyo ra, vaßa ni nd÷kaßan ra ta kuaßa ni yavaßa ÷kan ra. 23 ’Saa tá kuu mii ra uvi xiko kuiya ra ta nd÷kani ini ra kußun ra koto ra nataßan yo, naIsrael. 24 Saa kæe ra kuaßan ra. Tá nd÷xaa ra ikan saa x÷ni ra xánduvaßa ni iin mii raEgipto ikan xißin iin rataßan yo. Ñaa nd÷xaßan taMoisés nd÷kißin ra tußun ta ikan, ta xåßni ra inka ra. 25 Saachi nd÷kani ini ra an sana kundaa ini nataßan yo, yat÷ßvi ñaßá Ndioxi ya chindee ra na, kåßán ra. Ta köo nd÷kundaa ini na, 26 chi nd÷tuvi inka kivi ta nd÷taßan ra uvi ndataßan yo káni taßan nda xißin taßan mii nda. Ñaa kèni ra taßvi ra nda, ta nd÷kaßan ra xißin nda: “Ñani, ¿ndachu káni taßan xißin taßan mii ndo ta iin kúu ndo?”, káchi ra xißin nda. 27 Ñaa ch÷ndaßa ra ikan tåMoisés ta nd÷kaßan ra xißin ra, káchi ra saa: “¿Unku ch÷nuu yóßð ya kaßnda chiñu un nuu nde kua? ¿Unku nd÷kaßan xißin un koo un juez ra xanani kuachi xißin nde? 28 ¿An tá ÷kan un xåßni un raEgipto kuni saa kúni un ÷kan un xißin i?”, káchi ra ikan xißin taMoisés. 29 Saa kèndaa ini ra ya x÷ni na xåßni ra taEgipto. Ñaa nd÷ndißvi ra x÷nu ra kuaßan xika ra, kuaßan ra nda inka ñuu yanáni Madián. Ikan nd÷xaa ra nd÷xiyo ra, ta ikan t÷ndaßa ra, kåku uvi seße ra. 30 ’Saa kèu ndiyaßa uvi xiko kuiya ta nd÷tuvi ángel Ndioxi nuu ra, yati iku náni Sinaí. Iku yuyu ikan nd÷tuvi ya nuu ra, x÷ni ra itun iñu xíxi nu. 31 Ñaa nd÷kanda ka vi ini ra xaßa yax÷ni ra. Tasaa kèyati ra nuu itun iñu ikan ya kuni vaßa ra. Tá kèyati ra ta x÷ni soßo ra tachi Ndioxi káßan ya xißin ra, káchi ya saa: 32 “Yeße ku Ndioxi tandaa, takåñußu ndaxii sikua un, taAbraham xißin taIsaac tin taJacob”, káchi tachi Ndioxi xißin ra. Saa nd÷ndißvi ka vi ra. Ñaa k÷xaá ya kísi ñaßá ya xaßa ya íßvi ra, ta ni köo nd÷xaßa ndee ka ini ra koto ra. 33 Tasaa nd÷kaßan Iva yo Ndioxi xißin ra káchi ra saa: “Moisés, tava nduxan un xaßa un ya xatoßo un yeße, chi ñußú nuu xáñu un ñaa ta ñußú yii kua. 34 Naßa yóßó ná kaßan i xißin un chi x÷ni i ndóßo ni nataßan un nandóo ñuu Egipto, nandíkun ichi i; x÷ni soßo i xáku ni na, yakan nèu i vaxi i chindee i na. Naßa, ta vitin tißvi i yóßð kußun un ñuu Egipto”, káchi Tachi Ndioxi xißin taMoisés —kåchi taEsteban xißin nachiñu. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

23

Los Hechos 7 35 Saa

xåá ka ra káßan ra, káchi ra saa: —Vani köo nd÷xiin nataßan yo kuni na taMoisés, kèndasi na ra nd÷kaßan na xißin ra: “¿Unku nd÷kaxin yóßð ya xanani un kuachi xißin nde?”, káchi nda xißin ra. Ni kèndasi ñaßá na, sundi ta ikan ku rand÷kaxin Ndioxi chindee ñaßá ya kana koo na ñuu Egipto. Chi mii Ndioxi ku ra tåxi chiñu ndaßa ra ya kuu mii ra chiñu nuu na, kivi nd÷tuvi ángel Ndioxi nuu ra. 36 Ta taMoisés ku ratåva xii sikua yo kæe na ñuu Egipto. Kuaßa ni yatúßún Ndioxi s÷naßa taMoisés nuu naEgipto ya ná kuni na ndee Ndioxi. Saa ÷kan tu ra tá nd÷yaßa na nuu nduta ñußu, ránáni Nduta Ñußu Kuáßa. ×kan tu ra yatúßún Ndioxi tá nd÷xika na iku yuyu tixin uvi xiko kuiya va. 37 Suvi taMoisés ikan ku rand÷kaßan xißin xii sikua yo: “Vaxi kivi ta tißvi Ndioxi iin tåa, raza mii yoIsrael yóßó koo ratißvi Ndioxi kixi ra kaßan ndoso ra tußun yußu Ndioxi xißin naßa. Tá kußva íyo yeße káßan ndoso i tußun yußu ra xißin ndo, saa koo rakixi”, káchi taMoisés xißin na. 38 Suvi rand÷xika xißin xii yo iku yuyu. Ta suvi xißin ra ikan nd÷kaßan ángel ya kæe nuu Ndioxi. Nd÷kaßan ya xißin ra xiki iku yuyu ya náni Sinaí. Tåxi ya tußun Ndioxi ndaßa ra tåa ra. Tasaa íyo yatåxi ra ndaßa xii yo ya sinaßa na seße na, ta ya ikan kua xíni yo nda kivi vitin. Tußun Ndioxi ikan ta nda tá káa yatáku saa káa ya chi kúu mii ya ndee Ndioxi ta nda iin kivi ndïßi xaßa ya. 39 ’Sundi xii sikua yo ta köo nd÷xiin na kuni soßo na yand÷kaßan taMoisés xißin na. Kèndasi ñaßá na ta kèni na ndiko koo tuku na Egipto. 40 Tasaa nd÷kaßan na xißin taAarón ñani taMoisés, káchi na saa: “Sikuaßa naßna ndioxi ná kunuu nuu yo chindee yoo kußun yo, chi taMoisés, tatåva yoo ñuu Egipto ta köo ra ndiko koo. Xa kènaßa ni kuaßan ra iku Sinaí yóßó ta köo xíni yo unkua ndðßo ra”, káchi na xißin taAarón. 41 Tasaa s÷kuaßa ra ndioxi na, tá káa sindiki saa káa ri s÷kuaßa ra. Ñaa xåßni na kiti tåxi na ndaßa ndioxi na, ta kúsini ka vi na xißin yas÷kuaßa na xißin ndaßa na. 42 Tasaa såña ndaßa Ndioxi na, káñußu na ndißi ñaßa ya íyo nuu ndivi. Nd÷yaßa kuaßa ni kuiya ta nd÷kaßan Ndioxi xißin ndakáßan ndoso tußun yußu ra, ta nda ikan tåa nda yand÷kaßan Ndioxi, ta yatåa nda káchi ya saa: ¿A ndaßa yeße va taxi ndóßð, Israel, kiti sana ndo tá x÷ndoo ndo iku yuyu tixin uvi xiko kuiya? 43 Süvi yeße ku i nd÷kañußu ndo, chi tá ndíso ndo veße ñußu mantiado kuaßan ndo, © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 7

24

ta veße ñußu ranáni Moloc kua ndíso ndo kuaßan ndo. Tasaa ndíso tu ndo naßna tikimi ya náni Renfán va kuaßan xißin ndo. Xißin ndaßa ndo s÷kuaßa ndo ya kuaßan xißin ndo kañußu ndo. Yakan kua tava i ndóßð ñuu ndo ta tißvi i ndóßð kußun xika ndo. Ta xißin yanduxa kee ndo ñuu ndo kußun ndo nda ñuu Babilonia ta yaßa ka ndo kußun ndo ikan na, káchi Ndioxi xißin ndand÷kaßan ndoso tußun ra —káchi taEsteban xißin na. 44 Tasaa nd÷kaßan ka rå xißin na káchi ra saa: —Xinaßa tá x÷ndoo xii sikua yo iku yuyu ta nd÷xiyo veße ñußu na, veße mantiado nd÷xiyo ya, ta yayóßó kuu seña ya sínaßa ya íyo ra xißin nañuu yo Israel. Tá káa veße ñußu mantiado yas÷naßa Ndioxi nuu taMoisés, saa íyo ya s÷kuaßa ra. 45 Tá nd÷xißi taMoisés ta nd÷kundiso chiñu taJosué xißin xii yo, ta ndaßa na ikan nd÷ndoo veße ikan. Ta nd÷kißin na ya k÷xaa xißin na Canáan yóßó. Yóßó ku nuu kåni taßan na xißin naßa nax÷ndoo yóßó, ta kèchiñu na chi Ndioxi tåva na ikan kæe na. Ñaa tåxi ra ñußú yóßó ndaßa xii yo. Saa nd÷xiyo ya nda kivi x÷kuu taDavid rey. 46 Ta vaßa ni x÷to Ndioxi nuu taDavid, saa kèni ra sikuaßa ra veße nuu koo Ndioxi randaa, rakåñußu xii yo taJacob. 47 Sundi köo nd÷sikuaßa ra ya, seße ra tanáni Salomón ku ras÷kuaßa ya. 48 Vani s÷kuaßa taSalomón veße ñußu ikan xaßa Ndioxi, sundi Ndioxi tachee, takaßnu ta köo íyo ra ini veße ñußu ya s÷kuaßa na ivi yóßó. [Chi Ndioxi ta tachi kúu ra, ndißi ni kúu ñaßñu íyo ra.] Tá káchi ra xißin iin ratåa tußun yußu ra xinaßa: 49 “Tá káa tai, saa káa nuu ndivi nuu índußu i xáßnda chiñu i nuu ndißi naßa. Ta nuu ñußú, tá káa nuu ndíkundee xaßa i, saa káa ya. Tatu tá káa nuu nd÷kundee xaßa i, saa káa ñuu ivi, ¿ta maa kuchiñu vi naßa sikuaßa na veße nuu koo i? 50 Mii i ku ra s÷kuaßa ndißi ñaßa ya íyo nuu ndivi xißin nuu ñußú", káchi Ndioxi. ’Soßva káchi yatåa iin ra nd÷kaßan ndoso tußun Ndioxi —káchi taEsteban xißin nachiñu ikan. 51 Saa nd÷kaßan ka ra xißin na káchi ra saa: —¿Ndachu soßo ni ndo? Tuun ni nima ndo, tá káa ndóßð köo xíni Ndioxi saa íin ndo. Tá nd÷xiyo xii yo, saa íin ndo, chi © La Liga Bíblica, A.C. 2005

25

Los Hechos 7, 8

köo xíin ndo kuni soßo ndo yakáßan Ndioxi, chi kuaßan ndo contra Tachi Ndioxi. 52 Xii yo ta xånduvaßa ni na xißin ndißi xii yo ndand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi. ¿Ndisaa vi ndand÷kaßan ndoso tußun Ndioxi köo nd÷xanduvaßa xii yo xißin? Ta xåßni na ndak÷xi nd÷tußun xaßa rayii. Ta ndóßð xåßni ndo rayii ikan. 53 Vani ángel nakæe nuu Ndioxi ku nand÷tußun xißin xii yo nd÷kißin na ley Ndioxi yas÷ndoo taMoisés ndaßa na, ta nani köo xíin ndo kandixa ndo ya —káchi taEsteban xißin nachiñu ikan. Ya kèu tá nd÷xißi taEsteban 54 Tá

8 ,7

x÷ni soßo na yand÷kaßan taEsteban xißin na ta kini ka vi nd÷saa na xißin ra, ndakua ndíkaxi nußu na xíto na nuu ra. 55 Sundi Tachi Ndioxi ta íyo ya xißin taEsteban. Ñaa nd÷koto ra nuu ndivi, ta x÷ni ra yayeße Ndioxi, x÷ni ra ndíchi Jesús ñaßñu kuaßa Ndioxi. 56 Ñaa nd÷kaßan ra: —¡Koto ndo toon! Núna nuu ndivi, ta xíto i Jesús rakúu Taa Rakæe nuu Ndioxi, rak÷xi ñuu ivi yóßó. Xíto i ndíchi ra ñaßñu kuaßa Ndioxi —káchi taEsteban xißin na. 57 Tá x÷ni soßo na k÷xaá káßan ra ta nd÷kasi ndaßa na soßo na ya ná küni soßo na yakáßan ra. Ñaa ndee ka vi nd÷ndaßi koßo ndißi na, ta iin nd÷katin na t÷in ñaßá na. 58 T÷in na ra tåva na ra kuaßan ra xißin na nda nuu ñuu. Ta ikan tåva na chilo na. Ñaa xåá na kóßni na yuu sata ra xáßni ñaßá na. Ta íyo iin rakuaan, ranáni Saulo, ra ikan nd÷kuiso chiñu xißin chilo na. 59 Tá súkun na yuu sata raEsteban ta k÷xaá ra káßan ra xißin Ndioxi káchi ra saa: —Tata Jesús, ndikißin un yavaßa i —káchi ra. 60 Ñaa s÷kusiti ra ta iin nd÷ndaßi koßo ra káchi ra saa: —Tata, kïßin un cuenta xaßa kuachi na, ya íkan na xißin i —káchi ra xißin Ndioxi. Tá nd÷kaßan ra saa, ta nd÷xißi ra.

8

Ndíkun taSaulo xíka ra sata naßa nakándixa Jesús

1, 2 Ta sava naßa nakáñußu ni Ndioxi ku na s÷nduxin taEsteban, saa xáku ka vi na xaßa ra nd÷xißi ra. Ta taSaulo ikan ku iin rand÷xiyo yußu xißin nachiñu ya xåßni na ra. Suvi mi kivi nd÷xißi raEsteban, kivi ikan kua k÷xaá tíxußvi ni naßa nakándixa Jesús, nandóo ñuu Jerusalén. Xaßa ya ikan kua nd÷xita ndißi na kuaßan na inka ñuu yañúßu Judea ta sava na kuaßan ñuu yañúßu Samaria. Ta ndisaa nda apóstol ku © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 8

26

ndand÷ndoo ñuu Jerusalén. 3 Ta taSaulo k÷xaá ra ndíkun ra sata nandíkun Jesús, kuakißvi ra ini veße na táva ra na, taa ku nda ñaßá ku ná, iin ñúu ndai ra na kuaßan xißin ra veße kaa. Ndítußun na tußun xaßa Jesús xißin nañuu Samaria 4 Ta ndißi nandíkun Jesús, nand÷xita kuaßan, k÷xaá na ndítußun na tußun vaßa xaßa ra xißin naßa. Ndißi saa ñuu nuu kuaßan na ta ndítußun na yavaßa xaßa ra. 5 Taßan nakæe ikan ku tu taFelipe va ta kæe ra kuaßan ra chí estado Samaria. Káßan ndoso ra tußun xaßa Jesús, ya kúu raCristo rat÷ßvi Ndioxi vaxi sikaku nañuu ivi. 6 Iin kátin naßa nuu ra táa soßo na yakáßan ra, ta kuaßa ka vi yatúßún Ndioxi íkan ra nuu na 7 chi kuaßa ni naßa na kúu mii tachi nduvaßa s÷ndaßa ra. Tá síndoo tachi nduvaßa na kée ya kuaßan ya, iin ndáßi koßo ya síndoo ñaßá ya. Kuaßa ku chi tu naßa namanko xißin nand÷ndichi xaßa, s÷ndaßa ra. 8 Xaßa ya ikan kua kúsini ka vi nañuu ikan. 9 Tasaa íyo iin ranáni Simón ta ratasi ku ra. Ta kuaßa ka vi naßa s÷ndaßvi ra nuu nd÷xika ra ñuu yañúßu Samaria. Ndee ni taa kúu mii ra, káchi ra xißin na. 10 Ta ndißi na ikan xíni soßo ka vi na yakáßan ra xißin na, navali ku na, nanaßnu ku na, ndißi yaa na xíni soßo yakáßan ra. Ta káßan na xaßa ra káchi na saa: —Ndee Ndioxi ya k÷xi nuu ndivi kua kúu mii rayóßó —káchi na xaßa ra. 11 Suvi xißin mii yatasi ikan s÷ndaßvi ra na, yakan kándixa ni ñaßá na. Ta xa kuaßa ni tiempo s÷ndaßvi ra na kándixa na ra. 12 Tasaa nd÷xaa taFelipe nd÷tußun ra xaßa Jesucristo ya t÷ßvi Ndioxi ra vaxi ra sikaku ra yoo. Ta káßan ra ndá kußva koo kaßnda chiñu Ndioxi nima yo. Ñaa kuaßa ka vi na k÷xaá kándixa tußun Ndioxi mi kivi ikan, taa ku nda, ñaßá ku ná, ndißi na kándixa Jesús. Saa ndikun chíchi na. 13 Nda taSimón, ratasi, kåndixa tußun yand÷kaßan taFelipe. Ta nd÷xaßan ra ch÷chi ra xißin na, saa k÷xaá ra xíka ra xißin taFelipe. Ndíkanda ka vi ini ra xaßa yatúßún Ndioxi íkan ra. 14 Saa kèndaa ini nda apóstol ndandóo ñuu Jerusalén tußun xaßa naSamaria. Tá kèndaa ini nda ya nd÷kißin na ikan tußun Ndioxi, tasaa t÷ßvi nda taPedro xißin taJuan, kuaßan nda ñuu ikan. 15 Tá nd÷xaa taPedro xißin taJuan Samaria ta nd÷kaßan nda xaßa nakándixa Jesús xißin Ndioxi ya ná ndikißin na Tachi Ndioxi. 16 Saachi nda iin na ikan täßan ndikißin Tachi ra, takua ch÷chi kuiti na tixin ndee Jesús. 17 Tasaa ch÷nuu ndaßa taPedro © La Liga Bíblica, A.C. 2005

27

Los Hechos 8

xißin taJuan sata na, ta nd÷kaßan nda xaßa na xißin Ndioxi; ñaa nd÷kißin na Tachi Ndioxi. 18 Saa tá x÷ni taSimón yandíkißin na Tachi Ndioxi tá chínuu ndaßa nda sata na; ta ñaa xåá ra táxi ra xußun ndaßa nda, 19 káchi ra saa: —Taxi ndo ndee taßan yakúu mii ndo ñaa ndaßa i. Tá ná chinuu ndaßa i sata ndá ka naßa ta ná ndikißin na Tachi Ndioxi —káchi ra xißin nda. 20 Saa nd÷kuiin taPedro káßan ra xißin ra: —Vaßa ná sindißi xaßa Ndioxi yóßð xißin xußun ya kúu mii un, chi ndíkani ini un sata un Tachi Ndioxi. Ta Ndioxi köo xíko ra Tachi ra, yasínißi uun ra ku ya. 21 Ta yóßð küvi kißvi un xißin nde xachiñu un nuu Ndioxi, chi köo íyo ndaku nima un nuu ra. 22 Sindoo ya ndíkani ini un, ta nduku yamani nuu ra xaßa ya íyo nima un an sana xakaßnu ini ra xaßa un. 23 Saachi yóßð ta köo íyo vaßa un. Tá káa iin ra núßni xißin kaa va, saa káa un. Köo iin íyo ini un ya kußun un ichi Ndioxi —káchi taPedro xißin taSimón ikan. 24 Saa nd÷kuiin ra káßan ra: —Kaßan loßo mii ndo xaßa i xißin Ndioxi, ya ná kündoßo i taßan yand÷kaßan un xißin i —káchi ra. 25 Sindißi tá nd÷kaßan ndoso taPedro xißin taJuan tußun vaßa xaßa Jesús ya t÷ßvi Ndioxi ra k÷xi ra sikaku ra yoñuu ivi yóßó, ta nd÷xika nda mi Samaria nd÷tußun nda xißin naßa. Tasaa nd÷ko koo tuku nda kuaßan nda Jerusalén, ta ndítußun nda xißin ndißi nandóo ñuu vali nuu yáßa nda kuaßan nda, ndítußun nda xaßa Jesús xißin na. TaFelipe nd÷kitaßan ra xißin iin rataa rakæe ñuu Etiopía 26 Saa kèu iin ichi nd÷kaßan iin ángel Ndioxi xißin taFelipe káchi ya saa: —Kundichi kuáßan chí sur, chí ichi ya kéta Jerusalén kuaßan nda ñuu Gaza ya ndíkaa iku yuyu —káchi ángel Ndioxi xißin ra. 27 Tasaa kæe ra kuaßan ra. Tá kuaßan ra ichi ikan ta nd÷kitaßan ra xißin iin rakæe inka país ya náni Etiopía. Tandènuma ku ra ikan ta xáchiñu ra nuu yáreina yánáni Candace, yáxáßnda chiñu nuu mii nañuu ra naEtiopía. Ta ndee ni chiñu kúu mii ra ikan nuu yá. Ndíso chiñu ra xißin ndißi xußun yá. Ta nd÷xaßan ra xåkaßnu ra Ndioxi veße ñußu kaßnu ñuu Jerusalén. 28 Saa nd÷ko koo ra kuanußu ra ñuu ra. Kánuu ra sata iin carreta itun ñúu © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 8

28

kuai kuaßan ra. Ta níßi ra iin tutu káßvi ra kuaßan ra. Ta tutu yatåa tand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi, tanáni Isaías kua káßvi ra kuaßan ra. 29 Saa nd÷kaßan Tachi Ndioxi xißin taFelipe káchi ya saa: —Kuyati kuaßan ndikitaßan un xißin ra ínuu sata carreta kuaßan ñaa —káchi ya xißin ra. 30 Tasaa kèyati ra nuu ta ikan. Tá kèyati ra ta x÷ni soßo ra káßvi ra tutu yatåa taIsaías, tand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi. Ñaa nd÷ndakan tußun ñaßá ra, káchi ra saa: —Tata, ¿an kúndaa ini un unkua káßan tutu ya káßvi un ñaa? —káchi ra xißin ra. 31 Saa nd÷kuiin ra káßan ra: —Tata, ¿unkua ikan i kundaa ini i unkua kúni kaßan ya ta köo naßa ndikani ya nuu i? —káchi ra. Ñaa nd÷kaßan ra xißin taFelipe ndaa ra sata carreta nuu ínuu ra ikan. 32 Saa ndåa ra. Ta tußun Ndioxi yakáßvi ra kuaßan ra, káchi ya saa: Tá ndóßo iin levo kiti ndáka xitoßo ri kuaßan ri kuvi ri, saa ndðßo ra. Ni köo ndíkaßan ra tá kuaßan ra xißin na kuvi ra. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

29

9 ,8

Los Hechos 8

Tá íkan levo loßo yayaa ndíchi ri xáßnda na kachi sata ri, saa ÷kan ra. Yayaa x÷ndichi ra nuu na, ni köo nd÷xuna ra yußu ra kaßan ra xißin na. 33 S÷kaßán na nuu ra, ta köo nd÷kan na yandaa xißin ra. Ndaßvi ra, ni seße ra köo, ni seße sikua ra köo chi kama ni s÷ndißi na xaßa ra, xåßni ñaßá na —káchi tußun Ndioxi yatåa taIsaías, yakáßvi taEtiopía ikan kuaßan ra. 34 Saa nd÷kaßan ra ikan xißin taFelipe, káchi ra saa: —¿An xíni un unku xaßa káßan ya? Tatu xíni un ta ikan loßo un yamani ndikani un nuu i, chi köo xíni i an xaßa mii taIsaías káßan ya, an xaßa inka na káßan ya? —káchi ra xißin taFelipe. 35 Saa nd÷kuiin taFelipe káßan ra: —Xaßa Jesús va káßan ya —káchi ra. Tasaa k÷xaá ra ndíkani ndißi ra nuu ra sínaßa ñaßá ra unkua káchi yakåßvi ra. Ñaa xåá ra ndítußun ra tußun vaßa xaßa Jesús xißin ra ikan. 36 Saa yáßa nda kuaßan nda iin ñaßñu nuu ndíkaa tikuii. Tasaa nd÷kaßan ra ikan xißin taFelipe, káchi ra saa: —Yóßó ndíkaa tikuii ta ¿an ndá ka ñaßa kúmani nuu i saa kuchiñu kuchi i xißin ndee Jesús? —káchi ra xißin taFelipe. 37 Saa nd÷kuiin ra káßan ra: —Tatu ndinuu ini un kándixa un yand÷kaßan i xißin un ta vaßa kuchi va un —káchi ra xißin ra. Saa nd÷kuiin ra káßan ra: —Ndinuu ini i kándixa i. Kándixa i ya kúu Jesucristo Seße Ndioxi rak÷xi sikaku yo ñuu ivi —káchi ra. 38 Saa xåßnda ra chiñu ya ná kundatun kuai xißin tun carreta. Ñaa nèu taEtiopía xißin taFelipe nd÷xaa nda ini tikuii. Saa s÷kuchi ñaßá taFelipe. 39 Tá ndißi kåna koo nda ini tikuii ikan, ta nd÷kißin Tachi Ndioxi taFelipe kuaßan ra; ni köo ka ra nd÷xini takæe ñuu Etiopía ikan. Saa ndåa tuku ra sata carreta ra kuaßan ra; kúsini ka vi ra kuaßan ra. 40 Ta taFelipe nda nuu ñuu yanáni Azoto nd÷tuvi ra. Ñaa ndítußun ra tußun vaßa xaßa Jesús kuaßan ra. Iin iin ñuu nuu yáßa ra kuaßan ra ta ndítußun ra xaßa Jesús xißin ndißi na. Ndítußun ra saa xißin na kuaßan ra, iin saa nda nd÷xaa ra ñuu Cesarea.

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 9

9

30

Ya kèu nuu k÷xaá ndíkun taSaulo ichi Jesús (Hch. 22:6 -16; 26:12 -18) 1 Ta

taSaulo xíka ra káßan ra ya sindißi xaßa ndißi ra nakándixa Tata yo Jesucristo. Iin kaßni yaa ra na, káchi ra. Xaßa ya ikan kua kæe ra nd÷xaßan ra nuu sutu, ra ínuu nuu ndißi ndasutu. 2 Nd÷xaßan ra ndúku ra tutu yandikuiin xaßa ra kußun ra nuu ndasutu veße ñußu ya íyo ñuu Damasco, ya ná taxi nda ichi ndaßa ra kißvi ra ini ndißi veße ñußu tiin ra nandíkun Jesús. Taa ku nda, ñaßá ku ná ta iin tiin yaa ra na taan ra veße kaa ñuu Jerusalén, káchi ra. 3 Tasaa kæe ra kuaßan ra. Tá xa kuaßan kúyati ra xaa ra ñuu Damasco, ta iin kèu soßva kæta iin ñèßè nuu ndivi ta iin nd÷yeße taxan. Ñaa nd÷kava nduu ndißi ya sata ra. 4 Saa ndèva ra kuaßan ra nuu ñußú, ta x÷ni soßo ra iin tachi taa káßan ya xißin ra, káchi ya saa: —Saulo, Saulo, ¿ndachu kua xíka un sítixußvi un yeße? —káchi ra xißin ra. 5 Saa nd÷kuiin ra káßan ra: —¿Unku yóßð, Tata? —káchi ra. Ñaa nd÷kuiin ra káßan ra: —Yeße ku Jesús, ra xánduvaßa un xißin, ¿ta ndachu sítixußvi un mii un? íkan un tá íkan sindiki sana kéta xaßa ri itun káni na ri —káchi ra xißin taSaulo. 6 Ñaa k÷xaá kísi ya ra íßvi ka vi ra, saa nd÷kuiin ra káßan ra: —¿Unkua ikan i kúni un, Tata? —káchi ra. Tasaa nd÷kuiin Tata yo Jesús nd÷kaßan ra xißin ra: —Kuandikoo; siloßo xaa un ñuu Damasco, ta ñaa kaßan na xißin un unkua xíniñußu un ikan un —káchi Jesús xißin ra. 7 Ta nd÷ndißvi ka vi nda ítaßan kuaßan xißin ra, saachi x÷ni soßo nda tachi taa ikan nd÷kaßan ya xißin taSaulo, sundi nda iin naßa köo nd÷xini nda. 8 Ñaa nd÷kundichi taSaulo, xúna ra nuu ra, ndúku ra koto ra ta köo nd÷kuvi ka koto ra. Saa t÷in nda kuaßan xißin ra ndaßa ra, ta nd÷kundaka ñaßá nda kuaßan ra xißin nda ñuu Damasco. 9 Ikan x÷ndußu ra, ta ni köo nd÷kuvi koto ra uni kivi, ni köo nd÷xixi ra ni tikuii köo nd÷xißi ra. Saa nd÷xiyo ra x÷ndußu ra. 10 Ta nd÷tuvi Tata yo Jesús nuu iin ra íyo mi ñuu Damasco ikan ta randíkun Jesús ku ra ta náni ra Ananías, saa nd÷kaßan ra xißin ra: —Ananías —káchi ra. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

31

Los Hechos 9

Saa nd÷kuiin taAnanías káßan ra: —¿Unkua kúni un, Tata?, yóßó íin i —káchi ra. 11 Saa nd÷kaßan Tata yo Jesús xißin ra: —Kundichi kuáßan ichi ya náni Ichi Kuáßá. Ta ichi ikan íyo veße iin tanáni Judas, ta veße ra ikan ndakan tußun un xaßa taSaulo, takæe ñuu Tarso, saachi vitin íyo ra ikan káßan ra xißin i. 12 Ta s÷tuvi ya nuu ra x÷ni ra yóßð nd÷xaa un chínuu ndaßa un xißni ra ta nd÷nuna nuu ra túvi ra —káchi Jesús xißin taAnanías. 13 Saa nd÷kuiin taAnaniás ikan káßan ra xißin Jesús káchi ra saa: —Tata, xa kuaßa ni naßa ndítußun xaßa taSaulo ya xánduvaßa ni ra xißin nataßan i nandíkun yóßð, nandóo ñuu Jerusalén. 14 Ta vitin k÷xaa ra xißin iin tutu yas÷kuaßa ndasutu naßnu. Ta tutu ikan kua ndíkuiin xaßa ra nuu sutu ndañuu yóßó ya ná taxi nda ichi ndaßa ra tiin ndißi ra nandíkun yóßð taan ra veße kaa, che —káchi taAnanías xißin Jesús. 15 Saa nd÷kuiin Tata yo Jesús káßan ra: —Vani saa va íkan ra, ta kuaßan koto un ra, chi ra ikan ku ra nd÷kaxin i kußun ra nditußun ra xaßa i xißin naßa naköo kúu Israel, nda rey ndaxáßnda chiñu nuu na nditußun ra xißin. Saa kußun tu ra nditußun ra xaßa i xißin naIsrael va. 16 Ta kaßan ndißi i xißin ra ndá kußva ndoßo ra xaßa i —káchi Jesús xißin taAnanías. 17 Saa kæe ndixa ra ikan kuaßan ra veße nuu íyo taSaulo. Nd÷xaa ra ch÷nuu ndaßa ra xißni ra, ta nd÷kaßan ra xißin ra, káchi ra saa: —Ñani Saulo, Tata yo Jesús, rand÷tuvi nuu un tá vaxi un ichi, ra ikan ku rat÷ßvi yeße vaxi i kaßan i xißin un ya ná kuvi ndikuna tuku nuu un, ta ndikißin un Tachi Ndioxi koo ya xißin un —káchi taAnanías xißin taSaulo. 18 Tá nd÷kaßan ra saa xißin ra ta iin kèu soßva nd÷koyo ñaßa nuu ra; tá íin ndiuchi sata tiaka, saa íin ya nd÷koyo nuu ra. Ñaa nd÷kuna nuu ra. Tasaa nd÷kundichi ra, ñaa s÷kuchi ñaßá taAnanías tixin ndee Jesús. 19 Saa x÷xi ra ta nd÷kißin ra ini ra. Ñaa nd÷ndoo ra nd÷xiyo ra soo uvi ndaa ka kivi xißin nandíkun Jesús, nandóo mi ñuu Damasco ikan.

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 9

32

TaSaulo káßan ndoso ra tußun xaßa Jesús ñuu Damasco 20 Tasaa

k÷xaá ra xíka ra veße ñußu naIsrael mi ñuu Damasco ikan, xíka ra ndítußun ra xißin naßa xaßa Jesús káchi ra saa: —Indaa kulu Jesús ku rakúu Seße Ndioxi —káchi ra xißin na. 21 Ta ndíkanda ka vi ini na xíto na nuu ra. Ñaa xåá na káßan na: —¿An süvi raxánduvaßa xißin nakándixa ni Jesús nandóo ñuu Jerusalén ku rayóßó? Suvi xaßa yañaa vaxi ra tiin ra na kußun na xißin ra taxi ra kuachi xaßa na ndaßa ndasutu naßnu ñuu ikan —káchi na ikan soßva. 22 Ta na ikan vani káßan na xaßa ra ta köo ndáa ra kuu na, ndinuni loßo ka káßan ra xißin na xaßa Jesús. Ndíkani ra nuu na ya kúu Jesucristo rat÷ßvi Ndioxi vaxi sikaku yoo. Xaßa yayóßó kua köo ndínißi na yakaßan na xißin ra. Síkaku taSaulo mii ra nuu naIsrael 23 Sindißi

nd÷yaßa kuaßa ni kivi, ta ch÷taßan tußun sava naIsrael ya kaßni na taSaulo. 24 Saa kèndaa ini ra ya xíka na ndáa ñaßá na, nduvi niuun ndóo na ndáa ñaßá na yeße nuu íyo nama ya ndási ndißi nuu ñuu na. Ndáa na ra ya kaßni ñaßá na.

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

33

Los Hechos 9

25 Ta

iin ñøu nd÷kitaßan nakándixa Jesús, naxíka xißin taSaulo. Nd÷kitaßan na k÷ßin na ra ch÷kaa na ini iin itun tika kaßnu ni, ñaa k÷ßin na ra s÷nuu na sata nama yußu ñuu ikan. Saa kèu nuu nd÷kaku ra kæta ra kuaßan ra. Nd÷xaa taSaulo ñuu Jerusalén nd÷kitaßan ra xißin nakándixa Jesús 26 Saa

tá nd÷xaa taSaulo ñuu Jerusalén ta kèni ra ndikitaßan ra xißin na ndíkun Jesús, nandóo ikan. Ta köo nd÷xiin na kutaßan na xißin ra chi íßvi na nuu ra. Süvi yandixa kua nd÷kundikun ra Jesús, káßán na. 27 Ta iin randíkun Jesús ku rach÷ndee taSaulo; Bernabé náni ra. Ra ikan ku randáka taSaulo nd÷xaßan ra xißin ra nuu nda apóstol. Saa nd÷tußun ra xißin nda ya nd÷tuvi Jesús nuu taSaulo ta nd÷kaßan ra xißin ra: —Xaßa ya ikan kua vaßa nd÷nama ini ra nd÷kundikun ra Jesús. Yakan tá nd÷xiyo ra ñuu Damasco ta köo nd÷ndißvi ra, ndinuni loßo nd÷kaßan ndoso ra tußun xaßa Jesús —káchi taBernabé xißin nda. 28 Tá x÷ni soßo nda tußun ikan, saa nd÷xinu ini nda nd÷ndoo taSaulo xißin nda ñuu Jerusalén. Ñaa nd÷kitaßan ra k÷xaá ra xíka ra xißin nda. 29 Ndinuni loßo xíka ra ndítußun ra xaßa Tata yo Jesús xißin naßa, ta ni köo íßvi ra káßan ra xißin naIsrael, nakáßan tußun griego, ta na ikan ndúku na kußva kaßni ñaßá na. 30 Tá x÷ni nandíkun Jesús ya kúni na ikan kaßni na taSaulo, ta ñaa tåva ñaßá na nd÷kißin na ra kuaßan xißin na chí ñuu Cesarea. Ta ikan t÷ßvi ñaßá na kuaßan ra chí Tarso, [ñuu nuu kåku ra]. 31 Sindißi nd÷yaßa kuaßa kivi ta köo ka nand÷xanduvaßa xißin nandíkun ichi Jesús, nandóo Judea tin nandóo Galilea xißin nandóo Samaria. Vaßa ni x÷ndoo na. Káñußu ni na Ndioxi. Ta mii Tachi Ndioxi chíndee na, ñaa ndúndee ka na kándixa na Jesús. Tasaa ndúkuaßa tu na ndíkundikun ichi va ra. Ta apóstol Pedro síndaßa ra iin tanáni Eneas 32 Saa

kèu kæe taPedro kuaßan ra iin iin ñuu, xíka ra xíto ra nandíkun Jesús. Saa nd÷xaa tu ra xíto ra nandóo nda ñuu Lida. 33 Tá nd÷xaa ra ikan, ta nd÷taßan ra iin ranáni Eneas; rand÷ndichi xaßa ku ra ikan ta xa nd÷xinu una kuiya índußu ra ikan nuu xito, küvi kaka ra. 34 Saa nd÷kaßan taPedro xißin ra, káchi ra saa: © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 9, 10

34

—Tata, vitin síndaßa Jesucristo yóßð. Kuándikoo, ndanißi un xito un —káchi ra xißin ra. Tá nd÷kaßan soßva ra xißin ra, tasaa ndikun nd÷koo ra, ndèvaßa ra. 35 Tá kèndaa ini ndißi mii nañuu Lida ikan xißin nandóo ñuu Sarón ya ndèvaßa ra ikan, ta nd÷kundikun na ichi Jesús. S÷taku taPedro iin yánáni Dorcas 36 Ta

10 ,9

kivi ikan íyo iin yákándixa Jesús ñuu Jope náni yá Tabita, ta tußun griego kúni kachi ya Dorcas. Ta nina yavaßa íkan yá, chíndee ka vi yá nándaßvi. 37 Ñaa k÷ßin kueße yá; ndee ka vi ndðßo yá, ta nd÷xißi yá. Saa s÷kuchi na yá, k÷ßin na ikin kuñu yá ch÷kaa na ini piso n÷nu. 38 Ta yati ndíkaa ñuu Jope xißin ñuu Lida nuu nd÷xaa taPedro. Ñaa kèndaa ini nandíkun Jesús ya nd÷xaa taPedro ñuu ikan. Ta t÷ßvi na uvi ndataa kuaßan nda xißin chiñu nuu ra ya ná kixi ra, ta kama ni ná kixi ra, káchi na xißin chiñu kuaßan nuu ra. 39 Saa kæe nda ikan nd÷xaßan nda nuu taPedro ta nd÷kißin ra kuaßan ra xißin nda. Nd÷xaa nda xißin ra veße yá, ndåa nda xißin ra piso n÷nu nuu índußu ikin kuñu yá. Ta iin nd÷katin nándaßvi xáku ka vi ná xaßa yá. Sínaßa ná toto yas÷kuaßa yá, tá täßan kuvi yá. 40 Ñaa xåßnda taPedro chiñu ya ná kee ndißi na cuarto nuu índußu yá. Tasaa kæe na. Tá kæe ndißi na, ta ñaa nd÷kusiti ra k÷xaá ra káßan ra xißin Ndioxi. Saa nd÷koto ra nuu yá, káßan ra xißin yá, káchi ra saa: —Nana Tabita, kuándikoo —káchi ra xißin yá. Saa nd÷kuna nuu yá. Tá x÷ni yá taPedro, ta nd÷koo yá nd÷kundußu koo yá. 41 Saa t÷in ra ndaßa yá ch÷ndee ra yá nd÷kundichi yá. Ñaa kåna ra ndißi nandíkun Jesús xißin nándaßvi, náx÷taßan xißin yá. Kåna ra na s÷naßa ra yá nuu na ya nd÷taku yá. 42 Ñaa kèndaa ini ndißi naßa nandóo ñuu Jope, ta kuaßa ka vi na kåndixa Jesús. 43 Saa nd÷ndoo taPedro nd÷xiyo ra ñuu Jope ikan. Naßa loßo ka nd÷ndoo ra nd÷xiyo ra veße iin tanáni Simón, raxáchiñu xißin ñii kiti.

10

TaPedro xißin taCornelio 1 Nd÷xiyo

iin rasoldado x÷nani Cornelio ñuu Cesarea, ta kúu mii ra ikan chiñu nuu iin ciento ndasoldado ñuu Roma. Ta tißvi nda ikan káßan na xißin Batallón Italiana. 2 Ta káñußu ni taCornelio Ndioxi xißin naveße ra. Ndißi saa ichi káßan ra xißin Ndioxi ta chíndee ni ra naIsrael, nandaßvi. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

35

Los Hechos 10

Chíndee ra na xißin xußun. 3 Ta iin kivi kußva kaa uni xikuaa s÷tuvi ya nuu ra, x÷ni ra iin ángel Ndioxi nd÷kißvi ya ini veße nuu ndíkaa ra. Tasaa nd÷kaßan ya xißin ra káchi ya saa: —¡Tata Cornelio! —káchi ya xißin ra. 4 Saa nd÷koto ra nuu ángel ikan, íßvi ka vi ra. Saa nd÷kaßan ra: —¿Unkua kúni un, Tata? —káchi ra. Saa nd÷kuiin ángel ikan káßan ya xißin ra: —X÷ni soßo ndißi Ndioxi yand÷kaßan un xißin ra ta x÷ni tu ra yavaßa íkan un xißin nandaßvi va. 5 Yakan vitin ta tißvi naßa ná kußun na ñuu Jope ndikißin na taSimón Pedro kixi ra xißin na. 6 Ta íyo ra ikan veße iin ranáni Simón, raxáchiñu xißin ñii kiti, ta yati yußu nduta ñußu íyo veße ra. RaSimón Pedro ikan ku rakaßan xißin un unkua xíniñußu un ikan un —káchi ángel Ndioxi xißin taCornelio. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 10

36

7 Saa kæta ángel ikan kuaßan ya. Tá kæta ya kuaßan ya ta kåna taCornelio uvi ndaxáchiñu nuu ra xißin iin rasoldado. Ta rasoldado ikan káñußu ni tu ra ikan va Ndioxi, ta vaßa ni ítaßan nda xißin taßan nda. 8 Kåna ra nda ikan ta nd÷tußun ra xißin nda xaßa ya nd÷kaßan ángel Ndioxi xißin ra. Tá nd÷ßi nd÷tußun ra xißin nda, ta t÷ßvi ra nda kuaßan nda ñuu Jope. 9 Ñaa nd÷tuvi inka kivi tá xa kúyati nda kixaa nda ñuu Jope ikan ta kua iin kußva kaxuvi nduvi, saa ndåa taPedro xißni veße. Ndåa ra káßan ra xißin Ndioxi. 10 Saa xåá káßun ka vi ini ra, kúni kuxi ra. Tá xánduvi na kuxi ra ta s÷tuvi ya nuu ra. 11 X÷ni ra xåá xúna nuu ndivi ta kæta iin ñaßa váxi nuu ya nuu ñußú. Tá káa iin manta chee, saa káa ya, núßni kumi saa nuu ya. 12 Ta ñúßu kiti ini ya, nda tá nuu ri ñúßu ini ya. Kiti kumi xaßa tin kiti ñúu ndai tixin nuu ñußú xißin kiti ndáchi. 13 Ñaa x÷ni soßo ra tachi iin naßa; káßan na xißin ra káchi na saa: —Pedro, kundichi, kaßni iin kiti kuxi un —káchi na xißin ra. 14 Saa nd÷kuiin ra káßan ra: —Küvi kuxi i riñaa, Tata, chi kiti yakua ku rí káchi un xißin ley yatåa taMoisés —káchi ra. 15 Saa x÷ni soßo tuku ra káßan na xißin ra, káchi na saa: —Ñaßa ya ndåsa yaa Ndioxi ta käßan un xaßa ya yakua ya —káchi na xißin ra. 16 Uni ichi x÷ni soßo ra tußun ikan, tasaa nd÷ko koo tuku manta ikan kuaßan ya nuu ndivi. 17 Saa nd÷kundußu taPedro ndíßi ka vi ini ra unkua kúni kachi yax÷ni ra. Ndíkani ini ra índußu ra, tasaa nd÷xaa ndat÷ßvi taCornelio mii ñuu Jope ikan. Saa nd÷ndakan tußun nda mii íyo veße taSimón, saa nd÷xaa nda veße ra. 18 Tá nd÷xaa nda veße ra ikan ta ndee ka vi nd÷kaßan nda, káchi nda saa: —¿An yóßó íyo iin ranáni Simón Pedro? —káchi nda. 19 Saa xíka ka vi ini taPedro xaßa yax÷ni ra, ta nd÷kaßan Tachi Ndioxi xißin ra, káchi ya saa: —Koto un, ñaa k÷xaa uni ndataa ndákan tußun nda xaßa un. 20 Kundichi kuanuu kußun un xißin nda, käka uvi ini un kußun un xißin nda saachi yeße t÷ßvi nda vaxi nda —káchi Tachi Ndioxi xißin ra. 21 Saa nèu taPedro nd÷xaa ra nuu ndíta nda, ta nd÷kaßan ra xißin nda, káchi ra saa: —Yeße ku ra ndákan tußun ndo xaßa. ¿Ndá chiñu kúni ndo yeße? —káchi ra xißin nda. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

37

Los Hechos 10 22 Saa

nd÷kuiin nda káßan nda: —TaCornelio, iin raxáßnda chiñu nuu iin ciento nasoldado ñuu Roma, t÷ßvi ndeße vaxi nde nuu un. Vaßa ni taa ku mii ra ikan; káñußu ni ra Ndioxi ta ndißi naIsrael vaßa ni káßan na xaßa ra, kúßvi ni ini na xíni ñaßá na. Ta nd÷tuvi iin ángel Ndioxi nuu ra nuu nd÷kaßan ya xißin ra ya ná kana ra yóßð kußun un veße ra, nditußun un xißin ra ta kuni soßo ra yakaßan un xißin ra —káchi nda ikan xißin taPedro. 23 Tasaa nd÷kaßan ra xißin nda nd÷kißvi nda veße. Ñaa nd÷ndoo nda xißin ra nd÷kixi nda ñøu ikan. Ta inka kivi nd÷tuvi xitaan nd÷kißin taPedro kuaßan ra xißin nda, kuaßan tu sava nakándixa Jesús na íyo ñuu Jope ikan va xißin ra. 24 Inka kivi nd÷xaa nda ñuu Cesarea nuu íyo taCornelio. Nd÷kitaßan ra íyo ra xißin ndißi nataßan ra xißin naxíni taßan xißin ra; ndóo na ndátun na taPedro. 25 Tá nd÷xaa taPedro veße taCornelio, ta kæta taCornelio s÷kusiti ra nuu ra ya xakaßnu ñaßá ra. 26 Ñaa ndånißi ñaßá taPedro nd÷kaßan ra xißin ra: —Kundichi, küsiti un nuu i saachi tá káa yóßð saa káa tu yeße va; süvi Ndioxi ku i —káchi ra xißin ra. 27 Káßan ka ra xißin taCornelio, tasaa nd÷kißvi ra ini veße. Tá nd÷kißvi ra ini veße, ta x÷ni ra naßa nand÷kaya ndóo xißin taCornelio. 28 Ñaa nd÷kaßan ra xißin na: —Xíni mii ndo, ndeße raza naIsrael ta küvi nd÷kitaßan nde xißin naßa naköo kúu Israel, ni küvi kißvi nde ini veße na, chi nayakua ku na nuu nde. Ta Ndioxi s÷tuvi ra nuu i nd÷kaßan ra xißin i: küvi kaßan nde xißin nda iin naßa ya yakua na. 29 Xaßa ya ikan kua köo nd÷xindatun i. Tá kèndaa ini i ya kána un yeße, ta ndikun nd÷kißin i vaxi i, ¿ta ndá xaßa kua kána un yeße vaxi i? —káchi taPedro xißin taCornelio. 30 Tasaa nd÷kuiin ra káßan ra: —Ná nditußun i xißin un unkua ndðßo i. Xa xínu kumi kivi kua índußu i veße i, tá kußva hora yóßó kua, íyo i xíxi sußun i ta káßan i xißin Ndioxi xikuaa, ta nd÷tuvi iin taa nuu i. Yéße ka vi toto ndíxi rand÷tuvi nuu i, 31 nd÷kaßan ra xißin i, káchi ra saa: “Tata Cornelio, x÷ni soßo Ndioxi yakáßan un xißin ra xißin ya íkan un xißin naßa nandaßvi. 32 Ta vitin tißvi naßa ná kußun na ñuu Jope ndikißin na taSimón Pedro. Ná kußun na veße iin ranáni Simón, raxáchiñu xißin ñii. Veße ra ikan íyo ra, ta yati yußu nduta ñußu íyo veße ra. Ná kixi ra, ta nditußun ra xißin un”, káchi ángel xißin i. 33 Tá nd÷kaßan ángel ikan xißin i ta © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 10

38

ndikun t÷ßvi i ndayóßó xaa nda ndikißin nda yóßð. Vaßa ni kúu xåa un, nd÷xaßvi un xaßa ya vaxi un. Ta vitin nd÷kitaßan ndißi nde ndóo nde kúni nde kuni soßo nde yand÷kaßan Ndioxi xißin un kaßan un xißin nde —káchi taCornelio xißin taPedro. Yakáßan taPedro veße taCornelio 34 Saa

k÷xaá taPedro káßan ra xißin na káchi ra saa: —Vitin kèndaa ini i, iin káchi ndaa yaßvi ndißi yo nuu Ndioxi. 35 Iin kachi kúßvi ini ra xíni ra ndißi kúu nañuu ivi, kúßvi ini ra xíni ra ndißi nakáñußu ñaßá, na íkan yavaßa. 36 Ta nd÷kaßan ndoso Ndioxi xißin ndeße Israel, nd÷kaßan ra káchi ra, Jesucristo ku ra kaßnu nuu ndißi nañuu ivi yóßó. Ta tixin ra ikan síkaku Ndioxi yoo, tasaa táxi ra ichi ndaßa yo ya koo vaßa yo xißin ra —káchi taPedro xißin na. 37 Saa káßan ka ra xißin na, káchi ra saa: —Xa xíni mii ndo unkua kèu ndißi ni kúu ñuu Israel. Xißna taJuan nd÷xika nd÷kaßan ndoso tußun Ndioxi xißin naßa ya ndiko koo ini na kandixa na Ndioxi tasaa kuchi na. 38 Sindißi k÷xaá Jesús, rañuu Nazaret, sínaßa ra naßa nandóo estado Galilea. Ta x÷ni soßo ndo ndá kußva tåxi Ndioxi ndee ra ndaßa Jesús ndèndee ra xißin Tachi Ndioxi ya xanduvi ra chiñu nuu Ndioxi. Ta nina yavaßa ÷kan Jesús saachi Ndioxi íyo xißin ra. Ta nd÷xika ra s÷ndaßa ra nakúßvi, saa ch÷ndee ra nakúu mii tachi nduvaßa. 39 Yeße xißin ndataßan i ku ndekúu testigo xaßa ndißi ñaßa yavaßa ÷kan Jesús ñuu Jerusalén xißin ndißi ka ñuu yañúßu estado Judea. Xaßa yavaßa ÷kan ra ta xåßni ñaßá na; ch÷nuu na ra kandika iin itun cruzin, ta ikan xåßni ñaßá na. 40 Sundi Ndioxi ta s÷nditaku ñaßá ra, nd÷taku ra kivi uni. S÷tuvi Ndioxi ra nuu nde. 41 Ta süvi ndißi na nd÷situvi Ndioxi ra nuu. Ndisaa nuu ndeße ndand÷kaxin Ndioxi kuu testigo, ndisaa ndeße ku nde s÷tuvi ra nuu. Ta ndeße ku ndex÷xi xißin Jesús tá nd÷taku ra. 42 Ta t÷ßvi ra ndeße kaßan ndoso nde tußun Ndioxi tin nditußun nde xißin na ya kúu Jesús juez, raxánani kuachi natáku tin nandii. 43 Xa yachi nd÷kaßan ndakáßan ndoso tußun yußu Ndioxi xaßa Jesús, nd÷kaßan nda tá ná kandixa ñaßá na ta xaa kaßnu ini ra xaßa kuachi na xißin ndee ra. Naßa na köo kúu Israel ndíkißin na Tachi Ndioxi 44 Káßan

ka taPedro ta nèu Tachi Ndioxi sata naxíni soßo yakáßan ra. iin nd÷kanda ini ndaIsrael, ndakándixa 45 Ñaa

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

39

,10 11

Los Hechos 10, 11

Jesús, ndand÷xaa xißin taPedro; nd÷kanda ini nda xíto nda ya k÷xaa tu Tachi Ndioxi sata naköo kúu Israel va. 46 Saachi x÷ni soßo nda káßan na ikan inka nuu tußun, saa káßan na yavaßa xaßa Ndioxi. 47 Saa nd÷kaßan taPedro káchi ra saa: —Tá kúu yoo nd÷kißin yo Tachi Ndioxi ta ch÷chi yo, tasaa tu nayóßó va, nd÷kißin na Tachi Ndioxi. Ta unku vi yoo ya kasi yo nuu na täxi yo kuchi na. Vaßa kuchi tu nayóßó va —káchi ra. 48 Ñaa xåßnda ra chiñu ya kuchi na ikan tá kußva xåßnda chiñu Jesucristo, ya kúni kachi ya nd÷kundikun ñaßá na. Ta nd÷xikan na yamani nuu taPedro xißin ndakuaßan xißin ra ya ndoo nda soo uvi ndaa ka kivi xißin na. Ndítußun taPedro xißin nañuu Jerusalén nakándixa Jesús

11

1 Saa kèu kèndaa ini nda apóstol xißin nakándixa Jesús nandóo estado Judea, kèndaa ini na xaßa naßa naköo kúu Israel ya nd÷kißin tu na ikan va tußun Ndioxi. 2 Ñaa tá nd÷ko koo taPedro nd÷xaa ra ñuu Jerusalén ta k÷xaá sava nandíkun Jesús, nakúu Israel, k÷xaá na ndáßi na xißin ra, 3 káchi na saa: —¿Ndachu ÷kan un saa?; nd÷xaßan un veße naßa naköo kúu Israel, x÷xi un xißin na. Väßa nd÷kan un chi nd÷xaßan un x÷xi un xißin na ikan ta köo tuni Ndioxi kúu mii na —káchi na xißin taPedro. 4 Saa nd÷kuiin ra xåá ndítußun ndißi ra xißin na ndá kußva nd÷xiyo xaßa ya, saa káßan ra xißin na káchi ra saa: 5 —Tá nd÷xiyo i ñuu Jope, ta íyo i káßan i xißin Ndioxi, saa s÷tuvi ya nuu i. X÷ni i iin manta chee vaxi nuu ya nuu ndivi ta núßni kumi saa nuu ya; vaxi nuu ya nuu i. 6 Ñaa s÷kußun nuu i xíto vaßa i ini ya unkua ñúßu, ta x÷ni i ñúßu kiti kumi xaßa, xißin kiti kueße, xißin kiti ñúu ndai tixin nuu ñußú, tin kiti ndáchi. 7 Tasaa x÷ni soßo i nd÷kaßan na xißin i, káchi na saa: “Pedro, kundichi kaßni un iin ri kuxi un”, káchi na xißin i. 8 Saa nd÷kuiin i káßan i: “Küvi ikan i saa, Tata, chi köo xíxi i kuñu kiti yakua”, káchi i. 9 Ñaa nd÷kaßan tuku na xißin i káchi na saa: “Ñaßa yandåsa yaa Ndioxi ta käßan un xaßa ya yakua ya”, káchi tachi na ikan xißin i. 10 Uni ichi kèu saa. Tá ndißi ta nd÷ko koo tuku manta ikan kuaßan ya nuu ndivi. 11 Tá ndißi soßva s÷tuvi ya nuu i, ta nd÷xaa uni ndataa kæe ñuu Cesarea. Nd÷xaa nda veße nuu nd÷xiyo i ndákan tußun nda xaßa i. 12 Ñaa nd÷kaßan Tachi Ndioxi xißin i ya ná käka uvi ini i kußun i xißin © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 11

40

nda. Saa nd÷kißin i kuaßan i xißin nda, nd÷xaßan tu sava ndataßan yo yóßó va xißin i. Iñu ku nda nd÷xaßan xißin i. Nd÷xaa nde veße iin ranáni Cornelio. 13 Ta nd÷tußun ra ikan xißin nde ndá kußva nd÷tuvi iin ángel Ndioxi veße ra. Nd÷tuvi ya ndíchi ya nuu ra ta nd÷kaßan ya xißin ra, káchi ya saa: “Tißvi sava ndataa ná kußun nda ñuu Jope ndikißin nda taSimón Pedro kixi ra xißin nda. 14 Ta ra ikan ku randitußun xißin un unkua xíniñußu un ikan un ya kuchiñu un kaku un xißin ndißi naveße un”, káchi ángel Ndioxi xißin ra, che. 15 Saa kèu k÷xaá i káßan i xißin na, ta k÷xaa Tachi Ndioxi sata na. Tá kußva k÷xaa nunuu ya sata yoo naIsrael, saa k÷xi tu ya sata naköo kúu Israel ikan va. 16 Tasaa nd÷kaßán ini i yand÷kaßan Tata yo Jesús tá nd÷kaßan ra xißin yond÷xika xißin ra: “TaJuan yandaa kua s÷kuchi ra naßa xißin tikuii, sundi ndóßð ta vaxi kivi kuchi ndo xißin Tachi Ndioxi”, káchi ra xißin yo. 17 Tá ÷kan Ndioxi xißin yoo, saa ÷kan tu ra xißin na ikan va. Tåxi ra Tachi ra ndaßa nakándixa Tata yo Jesucristo. ¿Ta unku vi yeße ya ndikasi i nuu Ndioxi täxi ra Tachi ra ndaßa na? —káchi taPedro xißin na. 18 Tá x÷ni soßo nakándixa Jesús, nandóo ñuu Jerusalén, yand÷kaßan taPedro, ta kètaxin yußu na. Ñaa xåá káßan na yavaßa xaßa Ndioxi; káchi na saa: —Tatu saa kèu, ta kúni kachi ya, nda naßa naköo kúu Israel tåxi Iva yo Ndioxi ichi ndaßa ya kuchiñu na ndinama ini na, ta koo na xißin ra ndißi saa tiempo ya vaxi — káchi na. Naßa nakándixa Jesús, nandóo ñuu Antioquía, ndítußun na tußun vaßa xaßa Ndioxi 19 Tá

kivi xåßni nachiñu taEsteban, tasaa ku nu k÷xaá kúndivaßa ni nakándixa Jesús. Ta sava na ikan x÷nu na kuaßan na chi estado Fenicia xißin isla Chipre xißin ñuu Antioquía. Ta iin iin ñuu nuu kuaßan na ikan ndítußun na tußun xaßa Ndioxi. Ndisaa naIsrael ndítußun na xißin, köo ndítußun na xißin inka naßa. 20 Sundi sava nakándixa Jesús nakæe Chipre xißin nakæe ñuu Cirene nd÷xaa na ñuu Antioquía ta na ikan ku na k÷xaá ndítußun xißin naßa naköo kúu Israel. Ndítußun na tußun vaßa xaßa Tata yo Jesús xißin naßa naköo kúu Israel. 21 Ta Ndioxi tåxi ra ndee ra ndaßa nakáßan ndoso tußun ra. Ta kuaßa ka vi naßa nax÷ni soßo tußun yand÷kaßan ndoso na ikan, s÷ndoo na ichi yakándixa na, ta nd÷kundikun na ichi Iva yo. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

41

,11 12

Los Hechos 11, 12

22 Tasaa kèndaa ini nakándixa Jesús nandóo veße ñußu Jerusalén ya k÷xaá naköo kuu Israel kándixa na Jesús. Ñaa t÷ßvi na taBernabé kuaßan ra nda ñuu Antioquía. 23 Tá nd÷xaa taBernabé ikan ta x÷ni ra ya kuaßa ni yavaßa íkan Ndioxi xißin na; ñaa kúsini ka vi ra. Tasaa nd÷xika ra nd÷kani ra nuu na ya ndinuu ini na ná kundikun na ichi Iva yo ta vitin taan ná kandixa ka ñaßá na, káchi ra xißin na. 24 Vaßa ni taa ku mii taBernabé ta kándixa ni ra Ndioxi, ta ndee ni íyo Tachi Ndioxi xißin ra. Ta kuaßa ka vi naßa nax÷ni soßo yand÷kaßan ra nd÷kundikun na ichi Iva yo. 25 Sindißi ikan ta kæe taBernabé kuaßan ra chí ñuu Tarso. Kuaßan ra nduku ra taSaulo. 26 Tá nd÷taßan ñaßá ra ta nd÷kißin ñaßá ra kuaßan xißin ra chí ñuu Antioquía. Ta iin kuiya nii nd÷xiyo nda xißin nakándixa Jesús ñuu ikan. Ta kuaßa ka vi naßa sínaßa nda. Ñuu ikan ku ya k÷xaá naßa káßan na xißin nakándixa Jesús náni na Cristiano. 27 Tá íyo taBernabé xißin taSaulo ñuu Antioquía ikan ta nd÷xaa sava ndakæe ñuu Jerusalén ndakáßan tußun yußu Ndioxi. 28 Saa s÷kaßán Ndioxi ini iin ra ikan, ranáni Agabo ta nd÷kundichi ra nuu nataßan ra nakándixa Jesús, nd÷kundichi ra káßan ra, káchi ra saa: —Koo tama chee ni ndißi ni kuu ñuu yandaßvi ndaa ñuu Roma —káchi ra. Tasaa ndixa nd÷xiyo, k÷xaá tama tiempo kèu taClaudio rey takaßnu nuu ndißi rey. 29 Saa x÷ni soßo nandíkun Jesús yand÷kaßan ra ikan ta ch÷taßan tußun na tißvi na xußun kußun ndaßa nataßan na nandóo Judea. Tá kußva náni ndaßa iin iin na, saa íyo yatåxi na. 30 Saa nd÷xiyo ya ÷kan na, ta tåxi na xußun ikan ndaßa taBernabé xißin taSaulo; kuaßan xißin nda taxi nda ndaßa naxikuaßa nakándixa Jesús nandóo Judea.

12

Yakèu nuu nd÷xißi taJacobo xißin nuu ch÷kaa na taPedro veße kaa

1 Tiempo ikan k÷xaá tarey Herodes xánduvaßa ni ra xißin sava naßa nakándixa Jesús. 2 Xåßnda ra chiñu xåßni na taJacobo ñani taJuan xißin ichi. 3 Ta x÷ni ra vaßa ni kúni naIsrael xaßa ya ÷kan ra, ñaa xåßnda ra chiñu t÷in na inka taPedro. Yayóßó kèu viko kivi xíxi na xita vaßa yaköo uxan iya xißin. 4 Tá t÷in na taPedro, ta tåxi na ra ndaßa taHerodes ch÷kaa ñaßá ra veße kaa. Tasaa tåva ra kumi taßnda ndalapa; tá kumi © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 12

42

tá kumi ku nda ñúßu iin taßnda. Tá ndißi kée iin taßnda, ta kuakißvi tuku inka taßnda ndáa ñaßá nda. Ta xíka ini tarey ikan xanani ra kuachi xißin taPedro nuu ndißi nañuu tá ná yaßa viko. 5 Ñaa ndakua iin ndáa tuun ndalapa ikan taPedro tá ndíkaa ra veße kaa, sundi nakándixa Jesús ta ndinuni loßo káßan na xaßa ra xißin Ndioxi.

Táva Ndioxi taPedro ini veße kaa 6 Ñuu

tá tuvi nuu inka kivi ya tava taHerodes taPedro sinaßa ra nuu nañuu. Saa índußu ra kíxi ra maßñu uvi ndalapa; núßni uvi kaa ndaßa ra índußu ra. Ta ndóo ka inka ndalapa keße ndáa ñaßá nda. 7 Saa iin kèu soßva ta kæta iin ángel Ndioxi ta iin nd÷yeße ndaa ini mii veße kaa ikan. Saa t÷in ya kandika ra s÷kanda ñaßá ya, nd÷kaßan ya xißin ra, káchi ya saa: —Ndikaxin ini un ndikoo un; kama koo un ndikoo un —káchi ya xißin ra. Tasaa ndikun nd÷saña kaa núßni ndaßa ra nd÷koyo ya. 8 Ñaa nd÷kaßan ángel xißin ra, káchi ya saa: —Katun toko un ta chikaa un nduxan xaßa un —káchi ya xißin ra. Saa xånduvi ra mii ra. Tá ndißi xånduvi ra mii ra ta nd÷kaßan tuku ya xißin ra, káchi ya saa: —Chikaa chilo un sukun un ta kundikun un sata i koßo yo —káchi ya xißin ra. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

43

Los Hechos 12

9 Saa kæe ra ndíkun ra kuaßan ra sata ya, ta ni köo kúndaa ini ra an yandaa kua an süvi yandaa kua íkan ya xißin ra; an sana nuu va ra sítuvi ya, káßán ra. 10 Saa xíka nda kuaßan nda, nd÷yaßa nda nuu lapa ndanuu xißin nda uvi. Saa nd÷xaa nda yeße yandási xißin iin kaa kaßnu ni, yakíndoo chí calle. Tá nd÷xaa nda yeße ikan ta iin nd÷xuna mii ya. Ñaa kåna koo nda kuaßan nda, xíka ka ángel ikan kuaßan ya xißin ra. Ta iin kèu soßva ndåñußu ya nuu ra, saa nd÷ndoo mii ra ÷kan ya. 11 Saa nd÷kaxin vaßa ini taPedro, ta kèndaa ini ra yandaa kua kæta ra veße kaa, ñaa xåá ra káßan ra: —Nda vitin vi kúndaa ini i yandixa kua t÷ßvi Ndioxi ángel ra ya sikaku ra yeße ndaßa taHerodes xißin naIsrael taßan i, nakúni xandikuu xißin i —káchi ra. 12 Xíka ini ra saa ta nd÷kißin ra kuaßan ra veße yáMaría sißí taJuan Marco. Ta veße yá ikan nd÷kitaßan kuaßa ni na ndóo na káßan na xißin Ndioxi. 13 Ñaa nd÷xaa ra s÷kaßa ra yeße, ta kæta iin yákuaan loßo náni Rode kuaßan yá koto yá unku na. 14 Ta nd÷kuni yá tachi taPedro, saa kúsini ka vi yá. Ñaa ni köo nd÷xuna ka yá yeße nuu ra. Saa xínu yá nd÷xaßan yá nd÷tußun yá xißin nandóo ikan, káchi yá saa: —RaPedro ku rak÷xaa —káchi yá. 15 Ta köo nd÷xiin na ikan kandixa na yá, saa nd÷kaßan na xißin yá, káchi na saa: —¡Yóßð sána ini ta ku yóßð! —káchi na xißin yá. Ta ndinuu ini yá káßan yá xißin na yandixa kua káchi yá xißin na. Tasaa k÷xaá na ikan káßan na: —Süvi taPedro ku ra, vasana tachi va ra kua —káchi na xißin yá. 16 Káßan na saa, ñaa xåá káni ndaßa tuku ra yeße ndíchi ra. Saa nd÷xaßan na xèna na yeße ta x÷ni na ikan ndixa ku ra. Ñaa nd÷kanda ka vi ini na. 17 Saa ÷kan ra seña nuu na ya ná kutaxin yußu na. Tasaa nd÷tußun ra xißin na ndá kußva tåva Iva yo ra veße kaa. Ta káßan ra xißin na, káchi ra saa: —Nditußun ndo yayóßó xißin taJacobo tin ndißi ka nataßan yo nakándixa Jesús —káchi ra xißin na. Saa kæe ra nd÷kißin ra kuaßan ra inka ñaßñu. 18 Ñaa tá nd÷tuvi suvi mi kivi ikan, ta iin nd÷saka soßva ini ndalapa ikan, chi köo nd÷kundaa ini nda unkua ndðßo taPedro. 19 Ñaa xåßnda tarey Herodes ikan chiñu ya nduku na taPedro, saa ndinuni loßo nd÷xika na ndúku na ra, ta köo nd÷kuchiñu na © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 12, 13

44

nißi ñaßá na. Ñaa kåna ra ndalapa ikan ta nd÷ndakan tußun vaßa ñaßá ra unkua ÷kan taPedro kæta ra veße kaa. Sindißi xåßnda ra chiñu kuvi ndißi ndalapa ikan xaßa ya tåxi nda kæta taPedro veße kaa. Sindißi ikan ta kæe tarey ikan estado Judea, saa nd÷kißin ra kuaßan ra chí ñuu Cesarea. Ya kèu nuu nd÷xißi tarey Herodes 20 Ta

,12 13

xa yachi vi sáa tarey Herodes ikan xíni ra nañuu Tiro xißin nañuu Sidón. Saa kúni na ikan ndikitaßan mani na xißin ra chi ñaßa xíxi na ta ñuu nuu xáßnda chiñu ra kée ya. Xaßa ya ikan kua ch÷taßan tußun na ndá kußva koo nuu ndikitaßan mani na xißin ra. Ñaa ndåsa migo na iin rakúu mii chiñu ndee veße mii tarey ikan, ta Blasto náni ra ikan. Ta tixin taBlasto ikan kuchiñu na ndikitaßan na xißin taHerodes kúni na. 21 Tasaa k÷ndoo suvi tarey Herodes ikan ndá kivi kua ndikitaßan ra xißin nañuu Tiro tin nañuu Sidón ya koo iin junta xißin na. Tasaa t÷ndaa kivi ya nd÷kitaßan na, saa nd÷kundixi ra toto yandíxi narey, ñaa nd÷kundußu ra nuu tai toßo. Saa k÷xaá ra káßan ra xißin na. 22 Ta naxíni soßo káßan ra xåá na káßan na xaßa ra; káchi na saa: —Takáßan yóßó ta süvi taa ku ra, iin ndioxi va ku rakáßan —káchi na. 23 Káßan na saa xaßa ra, ta k÷xi iin ángel Ndioxi s÷ndikava ya kueße ra. Tasaa k÷ßin kueße ra xaßa ya köo nd÷kixaa toßo ra Ndioxi. Mii va ra ku ndioxi, káßan na xaßa ra. Xaßa ya tåxi ra nd÷kaßan na saa xaßa ra, yakan kua t÷in ni tindaku tixin ra ta xåßni ñaßá ri. 24 Sundi tußun Ndioxi ta ndúkuaßa ka ya kuaßan ya, ndißi ni kúu ñaßñu káßan ndoso na tußun ra. 25 Sindißi tá s÷xinu taBernabé xißin taSaulo chiñu nda yand÷xaßan nda nd÷ndaka nda ñaßa ndaßa nandíkun Jesús ndóo ñuu Jerusalén ikan, saa nd÷ko koo tuku nda kuaßan nda ñuu Antioquía. Nd÷ko koo tu taJuan Marco va kuaßan ra xißin nda. Tá nd÷xaa taSaulo xißin taBernabé ñuu Antioquía ta nd÷kaßan Tachi Ndioxi xaßa nda kußun nda inka ñuu

13

1 Tañu nandíkun Jesús nandóo ñuu Antioquía ñúßu ndakáßan tußun yußu Ndioxi xißin ndasínaßa. Ta ndakúu mii chiñu yóßó kuu taBernabé xißin taSimón rakáßan na xißin taNegro; inka ra náni Lucio, rakæe ñuu Cirene; xißin ranáni © La Liga Bíblica, A.C. 2005

45

Los Hechos 13

Manaén, raxåßnu xißin taHerodes, rand÷xiyo gobernador xåßnda chiñu nuu naGalilea. Nda ikan xißin taSaulo ku nda kuu mii chiñu yóßó. 2 Saa iin kivi nd÷kitaßan ndißi mii nandíkun Jesús. Ndóo na xákaßnu na Ndioxi ta xíxi sußun na. Saa nd÷kaßan Tachi Ndioxi xißin na, káchi ya saa: —Nd÷kaxin i taBernabé xißin taSaulo ya xachiñu nda nuu i, yakan tava siin ndo ndañaa ná ikan nda chiñu ya nd÷kaxin i nda ikan nda —káchi ya xißin na. 3 Ñaa nd÷kaßan na xißin Ndioxi xaßa nda. Tá nd÷ßi nd÷kaßan na xaßa nda tin nd÷ßi x÷xi sußun na, tasaa ch÷nuu ndaßa na sata taBernabé xißin taSaulo. Saa nd÷kaßan ndioxi na xißin nda ta kæe nda kuaßan nda xachiñu nda chiñu Ndioxi. TaSaulo xißin taBernabé xíka nda isla Chipre káßan ndoso nda tußun Ndioxi 4 Tá

t÷ßvi Tachi Ndioxi taBernabé xißin taSaulo kuaßan nda ta nd÷xaa nda ñuu Seleucia, ikan ndåa nda sata tun barco kuaßan nda ñuu Salamina ta ñuu Salamina kíndoo ya yußu tikuii isla Chipre. 5 Tá nd÷xaa nda ñuu Salamina tasaa nd÷kißvi nda veße ñußu naIsrael, k÷xaá nda káßan ndoso nda tußun Ndioxi xißin naßa. Saa kuaßan tu inka ra náni Juan Marco va xißin nda. Kuaßan ra chindee taßan ra xißin nda. 6 Saa kæe nda kuaßan nda inka ñaßñu isla Chipre nd÷xaa nda ñuu Pafos. Ta ikan nd÷kitaßan nda xißin iin rakúu Israel, ratasi ku ra ikan, náni ra Barjesús. Síndaßvi ni ra ikan naßa, káßan ndoso ra tußun yußu Ndioxi, káchi ra xißin na, ta süvi yandaa kua. 7 Ta taBarjesús ku amigo tagobernador tanáni Sergio Paulo, ta ndichi ni xißni tagobernador ikan. Saa xåßnda ra chiñu ya kußun taBernabé xißin taSaulo nuu ra saachi kúni ra kuni soßo ra tußun Ndioxi. 8 Ta suvi tatási taBarjesús ikan, náni tu ra Elimas va, ta sási ra nuu tagobernador, köo xíin ra taxi ra kandixa ra tußun Ndioxi. 9 Ñaa nd÷kaßan Tachi Ndioxi xißin taSaulo, takáßan na xißin Pablo, ta nd÷koto vaßa ra nuu taElimas. 10 Saa nd÷kaßan ra xißin ra, káchi ra saa: —¡Yóßð väßa ku yóßð, seße kiti nãßa ku un yakan kúndasi un xíni un ndißi yavaßa! Tavata, tasíndaßvi naßa ku yóßð, ndißi saa ichi kúni un nama un ichi Tata yo Ndioxi yandaa; kúni un nama un ya nduu ya ichi väßa. 11 Xaßa ya íkan un saa, ta vitin tißvi Ndioxi tindoßo kixi sata un. Kindoo kuaa un ta küchiñu ka © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 13

46

un koto un nda xinu kivi kúni mii Ndioxi, saa kuchiñu ndikoto tuku un —káchi taPablo xißin taElimas. Káßan ra saa xißin ra, ta ndikun k÷ndoo kuaa ndixa ra. Saa k÷xaá xíka kuaa ra, ndúku ra naßa tiin ndaßa ra kußun ra, chi küvi ka koto ra. 12 Tá x÷ni tagobernador ikan yandðßo taElimas, ta nd÷kundikun ra ichi Jesús, chi ndíkanda ni ini ra xaßa ichi Tata yo Jesucristo ya sínaßa taPablo. TaPablo xißin taBernabé kuaßan nda ñuu Antioquía ya ndíkaa estado Pisidia 13 Saa

kæe taPablo ñuu Pafos xißin ndataßan ra; kæe nda xißin tun barco kuaßan nda ñuu Perge, yandíkaa estado Panfilia. Sundi taJuan Marco ta s÷ndoo ra nda. Saa nd÷ko koo ra kuanußu ra ñuu Jerusalén. 14 Sindißi ikan ta nd÷kißin nda kuaßan nda chí ñuu Antioquía ya ndíkaa estado Pisidia. Tá t÷ndaa kivi ya ndíkundee naIsrael, saa nd÷xaa nda nd÷kundoo nda ini veße ñußu mi ñuu ikan. 15 Ta ikan ndóo nda tá kåßvi na ley Ndioxi yatåa taMoisés xißin yatåa ndand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi. Tá nd÷ßi kåßvi na ya ikan, saa t÷ßvi ndanaßnu veße ñußu ikan iin raxíka chiñu nuu nda ya kaßan ra xißin taPablo tin ndataßan ra, káchi ra saa: —Ñani yo, tatu íyo tußun ndikani ndo nuu nandóo yóßó ta vaßa kaßan ndo xißin na, che —káchi ra xißin nda. 16 Ñaa nd÷kundichi taPablo íkan ra seña nuu na ya kutaxin yußu na, saa xåá ra káßan ra, káchi ra saa: —Ndóßð nataßan yo Israel, xißin ndißi ndóßð köo kúu Israel, ndóßð káñußu Ndioxi kuni soßo ndó ná kaßan i xißin ndo, 17 unkua ÷kan Ndioxi xißin xii sikua yoo nakúu Israel. Xinaßa nd÷kaxin Ndioxi na ya kundikun na ra. Ta tá x÷ndoo na ñuu Egipto ta ikan ku nuu s÷kuina Ndioxi na ndèkuaßa na, iin ñuu chee ndèu na, vani süvi ñuu na kua ikan ta ndåsa kuaßa ni Ndioxi na. S÷ndißi ikan ta tåva ra na. Xißin ndee ra tåva ra na kæe na. 18 Ta Ndioxi kèndee ini ra xißin na xaßa ya ÷kan na xißin ra tá nd÷xika na iku yuyu uvi xiko kuiya. 19 Saa ch÷ndee Ndioxi na s÷ndißi xaßa na uxa nuu ñuu ya nd÷xiyo Canaán, ñußú nax÷ndoo ñuu ikan kua ta tåxi Ndioxi ya ndaßa xii yo naIsrael. 20 Sindißi ikan ta tåxi Ndioxi ichi ndaßa xii yo kèu mii sava na chiñu ndee, nd÷xiyo na juez xåßnda chiñu na nuu ndißi ka nataßan yo naIsrael. Saa ÷kan na tixin kumi ciento uvi xiko uxi kuiya. Na ikan xåßnda chiñu nuu xii yo nda kivi nd÷kuita iin © La Liga Bíblica, A.C. 2005

47

Los Hechos 13

ranáni Samuel rand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi. 21 Ñaa nd÷kaßan na xißin taSamuel ya nduku ra iin rakuu rey nuu na. Xaßa ya ikan kua, tåxi Ndioxi taSaúl nd÷xiyo ra rey xåßnda chiñu ra nuu na tixin uvi xiko kuiya. Ta seße taCis, seße sikua taBenjamín, nd÷xiyo ra ikan. 22 Sindißi ikan ta k÷ndaa Ndioxi chiñu ndaßa taSaúl. Saa tåxi ra ya ndaßa taDavid kèu ra rey xåßnda chiñu ra nuu xii yo naIsrael. Ta nd÷kaßan Ndioxi xaßa taDavid, káchi ra saa: “Nd÷taßan i iin taa tandítaßan ni ini mii i, raseße taIsaí ku ra ndítaßan ni ini i, ta rayóßó ku ra ikan ndißi ya kúni i”, káchi Ndioxi xaßa taDavid. 23 Ta tarey David ikan kèu xii sikua Jesús, rat÷ßvi Ndioxi k÷xi sikaku yo naIsrael. Tá íyo yand÷kaßan Ndioxi xißin xii sikua yo, saa íyo ya ÷kan ra. 24 Yachi tá täßan kixaá Jesús kaßan ndoso ra xißin nañuu ivi yóßó, ta nd÷xika taJuan ta s÷kuchi ra sava naIsrael. Nd÷xika ra nd÷kaßan ndoso ra xißin ndißi yoo nakúu Israel ya ná ndiko koo ini yo xaßa ya íkan yo, ta kuchi yo, káchi ra. 25 Tá x÷ni taJuan xåá kuaßan kúyati sindißi ra chiñu ra, ta nd÷kaßan ra, káchi ra saa: “Va yeße ku ra t÷ßvi Ndioxi vaxi sikaku nañuu ivi yóßó, káßán ndo, ta süvi yeße ku i. Sata yeße ndíkun ravaxi sikaku yoo ta ndee ni ra ikan nuu yeße. Ta yeße ninè ni kúni i; ni iin correa loßo sata nduxan ra köo kúu mii i ichi ndaxin i. Ndee ni ra ikan nuu i”, káchi taJuan xißin na —káchi taPablo xißin nañuu Antioquía ikan. Saa nd÷kaßan ka ra xißin na, káchi ra saa: 26 —Nataßan yo, káßan i xißin ndißi ndóßð kúu seße sikua taAbraham tin ndißi ka ndóßð káñußu Ndioxi, ndóßð köo kúu seße sikua taAbraham. Káßan i xißin ndo, Ndioxi ta t÷ßvi ra tußun ra vaxi ya nuu yo ya kundaa ini yo ndá kußva sikaku yo mii yo. 27 Nañuu Jerusalén xißin naxáßnda chiñu nuu na, köo nd÷kandixa na ya ku Jesucristo ratißvi Ndioxi sikaku ra yoo. Ta köo nd÷kundaa ini na yatåa ndand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi vani ndißi saa kivi ndíkundee yo káßvi na tußun Ndioxi veße ñußu, ta ni köo nd÷kundaa ini na káßan ya xaßa Jesús. Xaßa yayóßó kua nd÷kaßan na kuvi ra, tasaa xånduvi na yand÷kaßan Ndioxi xaßa ra yachi. 28 Vani nda iin kuachi ra köo nd÷nißi na ya kuvi ra, ta nd÷kaßan na xißin taPilato ya ná kaßnda ra chiñu kaßni ñaßá na. 29 Saa kèu xåßni na Jesús. Tá nd÷xinu ndißi yand÷kaßan Ndioxi xaßa ra kundoßo ra, tasaa s÷nuu na ikin kuñu ra ndaßa itun cruzin ya kußun ra nduxin ra. 30 Sundi Ndioxi ta s÷taku ñaßá ra. 31 Ta kuaßa ni ichi nd÷tuvi ra nuu © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 13

48

nand÷xika xißin ra estado Galilea tasaa nd÷xaßan na xißin ra nda ñuu Jerusalén. Ta vitin xíka na ikan ndítußun na xaßa ra xißin inka naßa. 32 ’Yakan ndítußun nde xißin ndo tußun vaßa xaßa Jesús ya nd÷taku ra ÷kan Ndioxi. Ta yand÷kaßan ra xißin xii yo xinaßa, 33 ta xißin yoo ku seße sikua na, s÷xinu Ndioxi yavaßa ikan, chi s÷taku ra Jesús, tá káchi ya nuu tutu salmo ya uvi yatåa iin ra nd÷kaßan ndoso tußun Ndioxi xinaßa: “Yóßð ku seße i, kivi vitin xißin ndißi kivi koo i Iva un”, káchi Ndioxi xißin ra —káchi taPablo xißin na. Saa nd÷kaßan ka ra xißin na, káchi ra saa: 34 —Xíni yo ya s÷taku Ndioxi Jesús, ta nda iin kivi yavaxi küvi ka ra, ni kuñu ra täßi, saachi saa káßan inka ñaßñu nuu tutu salmo. Káchi Ndioxi saa: “Taßan yavaßa yand÷kaßan i xaßa xißin tarey David, taßan ya ikan kua taxi i ndaßa ndo”, káchi Ndioxi. 35 Ta inka ñaßñu nuu tutu Salmo káßan ya: “Tata Ndioxi, tá ná kuvi rayii, raxáchiñu nuu un, ta täxi un taßi kuñu ra tixin ñußú”, káchi tußun Ndioxi —káchi taPablo xißin na. Saa nd÷kaßan ka ra xißin na, káchi ra saa: 36 —Xíni yo ya ÷kan taDavid xißin naßa, nand÷xiyo tiempo nd÷xiyo ra. Tá kußva ch÷tuni Ndioxi, saa ÷kan ra xißin na. Vani vaßa ni nd÷xiyo ra sundi tá nd÷xißi ra ta nd÷nduxin ra saa nd÷taßi ikin kuñu ra tixin ñußú. 37 Sundi ikin kuñu Jesús, rand÷taku ÷kan Ndioxi, ta köo nd÷taßi ya. 38 Nataßan yo, xíniñußu ndo kundaa ini ndo ya nd÷xißi Jesús xaßa yo, ta Ndioxi xákaßnu ini ra xaßa kuachi yo tixin Jesús. 39 Chi Jesús ku rak÷xaa suvi ndißi chiñu ya köo nd÷kuchiñu na xasuvi na tixin ley yatåa taMoisés. Xaßa ya ikan kua kúu mii randee ya ndikata ra kuachi yo, tatu kándixa ñaßá yo. Chi tixin ley yatåa taMoisés ta küchiñu yo sikaku yo mii yo. 40 Kuenda koo ndo koto kundoßo ndo taßan yand÷kaßan Ndioxi xißin naßa tixin ndand÷kaßan ndoso tußun yußu ra, káchi ra saa: 41 Ndóßð tatu xáku ndaa ndo yeße rakúu Ndioxi, ta vaßa nd÷kanda ka ini ndo kundoo ndo; tasaa ndißi xaßa ndo. Chi ikan i iin yachee nuu ndo ta küaßa ndo kandixa ndo ya. Ni inka naßa ná kaßan xißin ndo, ta küaßa ndo kandixa ndo na —káchi taPablo xißin na. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

49

Los Hechos 13

42 Tá ndißi nd÷kaßan ra xißin na, saa kæta ra ini veße ñußu xißin ndataßan ra, kåna koo nda kuaßan nda. Ñaa nd÷kaßan sava naköo kúu Israel xißin nda, ya ná kußun tuku nda inka kivi ndíkundee na, nd÷tußun nda xaßa suvi ya ikan xißin na. 43 Tá nd÷ßi junta ikan ta kuaßa ka vi naIsrael, xißin naßa nand÷kißvi ichi naIsrael, kuaßa ka vi ku nand÷kundikun kuaßan sata taPablo xißin taBernabé. Ta ndíkani nda nuu na, káßan nda xißin na ya ná kandixa ka na Ndioxi vitin taan, tasaa nißi ka na yavaßa nuu ra, chi vaßa ni ini ra, káchi nda xißin na. 44 Tá nd÷xinu una kivi ta nd÷xaa tuku taPablo xißin taBernabé veße ñußu ikan. Ta ndißi mii nañuu ikan nd÷xaa kuni soßo tußun Ndioxi. 45 Saa x÷ni ndanaßnu nuu naIsrael ya kuaßa ni naßa nd÷kaya xíni soßo tußun káßan taPablo xißin taBernabé, ta k÷xaá na kú uni ini na xíni ñaßá na. Xåá na kánaßa kini ka vi na xaßa nda, ta káßan na süvi yandaa kua káßan nda, káchi na. 46 Saa xåá taPablo xißin taBernabé káßan nda; ndinuu ini nda káßan nda xißin na, káchi nda saa: —Xißna yoo kuu yoxíniñußu kuni soßo tußun Ndioxi, chi yoIsrael ku yo, sundi ndóßð ta köo xíin ndo ndikißin ndo ya, ta yañaa kúni kachi ya, köo kúni ndo koo ndo xißin Ndioxi ndißi saa tiempo. Ta vaßa chi vitin ta sindoo ndaßa nde ndóßð. Kußun nde inka ñuu nuu ndóo naßa naköo kúu Israel; kußun nde nditußun nde xißin na ikan. 47 Saachi saa íyo yand÷kaßan Iva yo xißin nde, káchi ra saa: Tá íyo ñèßu yeße, saa koo ndo ñuu ivi; saa kuni inka naßa naköo kúu Israel, chi sinaßa ndo ndißi saa nandóo ndißi kuu ñuu ivi ndá kußva koo kußun na ichi yandaa nuu kaku na, káchi Ndioxi —káchi taPablo xißin na. 48 Tá x÷ni soßo naßa naköo kuu Israel tußun nd÷kaßan ra, ta kúsini ka vi na. Saa xåá na káßan na yavaßa xaßa Ndioxi. Ta naßa nand÷kaxin Ndioxi koo xißin ra ndißi saa tiempo yavaxi ta kåndixa na tußun ra. 49 Tasaa nd÷xita tußun Ndioxi ndißi ni kúu ñuu. 50 Tasaa k÷xaá tuku nanaßnu nuu naIsrael kánaßa na xaßa taPablo xißin taBernabé. Nd÷kaßan na xißin nachiñu tin násißi ná ínuu vaßa ni tußun, nákáñußu ley Ndioxi yatåa raMoisés. Nd÷kaßan na xißin ndißi na ikan, s÷xinu na xini na ya ná kundasi na kuni na taPablo xißin taBernabé. Ñaa nd÷kitaßan ndißi na k÷xaá sítixußvi na nda, ta tåxin na nda kæe nda ñuu na; xißin ya ußvi tåva na nda. 51 Saa nd÷yakun nda yaa ch÷chi sata nduxan © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 13, 14

,13 14

50

nda, ya ná kundaa ini na ndíso na kuachi xißin mii na, chi kèndasi na tußun Ndioxi. Saa kæe nda ñuu Antioquía ikan ta nd÷kißin nda kuaßan nda ñuu Iconio. 52 Sundi naßa nakándixa Jesús ñuu Antioquía ta kúsini ka vi na, chi ndee ni íyo Tachi Ndioxi xißin na.

14

TaPablo xißin taBernabé nd÷xaa nda ñuu Iconio 1 Saa

kèu nd÷xaa taPablo xißin taBernabé ñuu Iconio, nd÷xaa nda nd÷kißvi nda veße ñußu naIsrael, ta nd÷kaßan ndoso nda tußun Ndioxi xaßa Jesucristo xißin na. Saa kuaßa ni ka naIsrael xißin naköo kúu Israel kåndixa yand÷kaßan nda. 2 Ta naßa naIsrael, naxïin kandixa Jesús ta káßan kueße ni na xaßa nandíkun Jesús nuu naköo kúu Israel, ya síndikava na ini na kündikun ñaßá na. 3 Xaßa ya ikan kua nd÷ndoo taPablo xißin taBernabé kuaßa ka tiempo xißin na, ta nd÷nuni loßo káßan ndoso nda tußun Iva yo. Xaßa ya kúßvi ini ra xíni ra yoo, yakan tåxi ra ndee ra ndaßa nda íkan nda yatúßún ra. Tixin yatúßún Iva yo ikan kua, sínaßa ra mii ra nuu na ya ná kundaa ini na tußun ra kua káßan ndoso taPablo xißin taBernabé. 4 Ñaa nd÷taßvi mii nañuu ikan; sava na k÷ßin sata taPablo xißin taBernabé, ta sava na k÷ßin sata naIsrael naxïin kandixa Jesús. 5 Tasaa ch÷taßan tußun naIsrael xißin naköo kúu Israel; ch÷taßan tußun na xißin nachiñu ya kußun na xanduvaßa na xißin nda ta kani ñaßá na xißin yuu. 6 Saa tá kèndaa ini nda ya ch÷taßan tußun na xanduvaßa na xißin nda, tasaa x÷nu nda kuaßan nda inka ñuu. Kuaßan nda ñuu Listra xißin ñuu Derbe ya kíndoo estado Licaonia. Ta kuaßan ndißi nda iin iin ñuu ya ñúßu ikan. 7 Ta ndißi kúu ñuu nuu xáa nda káßan ndoso nda tußun vaßa xaßa Jesús xißin naßa. Káni na yuu taPablo ñuu Listra 8 Saa

íyo iin ra küvi kaka ñuu Listra, rakoßndo ku ra; saa káa ra ikan tá kåku ra. 9 Tasaa índußu ra xíni soßo ra yakáßan taPablo. Ñaa nd÷koto vaßa taPablo nuu ra, saa x÷ni ra ya kándixa ra ikan kuchiñu ndaßa ra. 10 Tasaa ndee ka vi nd÷kaßan ra xißin ra, káchi ra saa: —Ndikundichi ndaku xißin xaßa un —káchi ra xißin ra. Saa iin ndendee nd÷kundichi ra k÷xaá ra xíka ra. 11 Tá x÷ni nañuu ikan ya ÷kan taPablo, ta k÷xaá na káßan na tußun mii na, káchi na saa: © La Liga Bíblica, A.C. 2005

51

Los Hechos 14

—Koto ndo yóßó k÷xaa uvi ndioxi nuu yo, tá íin mii yo ivi yóßó saa íin nda —káchi na. 12 Ta káßan na xaßa taBernabé kúu ra ndioxi náni Jupiter. Ta taPablo ku inka ndioxi ranáni Mercurio, káchi na, chi ra ikan ku rakáßan. 13 Nd÷xiyo iin veße ñußu nuu ñuu ikan, ta veße ñußu randioxi Jupiter ku ya. Tasaa kæta rasutu xáchiñu veße ñußu ikan kuaßan ra xißin kiti toro, ta ndíso ra ita nd÷kini kuaßan xißin ra xakutu ra taPablo xißin taBernabé. Saa xåá kúni ndißi na xakaßnu ñaßá na, d na kiti taxi na ndaßa nda ya kúu nda ndioxi, káchi na. 14 Ñaa tá x÷ni nda ya íkan na, saa xåá ndíßi ni ini nda, t÷in nda tikoto nda xåßnda nda. Tasaa ch÷nii nda kuaßan nda tañu na, ndáßi koßo nda, káchi nda saa: 15 —¡Tata! ¿ndachu kua íkan ndo saa? ta süvi ndioxi ku nde; taßan mii ndo ku tu ndeße va. Xaßa ya íkan ndo saa yakan vaxi nde ndikani nde tußun vaßa xaßa Ndioxi nuu ndo, ya ná kundaa ini ndo xätoßo ka ndo inka ñaßa ya köo kúu Ndioxi, ta ndiko koo ini ndo xaßa ya íkan ndo. Saa ndikundikun ndo Ndioxi randaa, ratáku, ras÷kuaßa ndivi xißin ñußú tin nduta ñußu xißin ndißi ka ñaßa ya íyo ñuu ivi yóßó. 16 Xinaßa tåxi Ndioxi nd÷xika ndißi naßa ichi kúni mii na [chi köo nd÷kundaa vaßa ini na xaßa ichi ra]. 17 Vani ndißi saa ichi s÷naßa ra mii ra nuu na xaßa yavaßa ÷kan ra. Chi suvi ra síkuun savi, yakan vaßa kána ñaßa chíßi yo, saa táxi ra xíxi yo xißin yakúsini yo —káchi taPablo xißin na. 18 Kuaßa ka vi yand÷kaßan ra xißin na ta tuvi ndioxi nd÷xinu ini na köo nd÷xaßni na kiti ya xatoßo ñaßá na. 19 Tasaa nd÷xaa sava naIsrael nandóo ñuu Antioquía xißin nandóo ñuu Iconio. Nd÷xaa na síxinu na ini nañuu Listra ikan ya ná kaßni na taPablo. Saa nd÷xinu ini na, k÷xaá na xáßni ñaßá na xißin yuu. Xa nd÷xißi va ra, káßán na, saa nd÷kuñuu ndai na ra nd÷xaßan na s÷kana na ra nda nuu ñuu. 20 Tasaa nd÷xaa nandíkun Jesús nuu índußu ra; iin nd÷kava nduu na sata ra. Tasaa nd÷kißin ra ini ra nd÷koo ra kuaßan tuku ra xißin na ñuu. Ta inka kivi kæta ra kuaßan ra xißin taBernabé inka ñuu yanáni Derbe. 21 Ta nd÷kaßan ndoso nda tußun vaßa xaßa Ndioxi xißin nañuu ikan, saa kuaßa ka vi na s÷ndoo ichi kuaßan na, ta nd÷kundikun na Jesús. Sindißi ikan ta kæta taPablo xißin taBernabé, kæe nda nd÷ko koo tuku nda kuaßan nda ñuu Listra xißin ñuu Iconio tin ñuu Antioquía. 22 Tá nd÷ko koo nda ñuu © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 14, 15

52

ikan, saa tåxi ka nda ndee ndaßa nandíkun Jesús ya ná kandixa vaßa ka ñaßá na xißin ndinuu ini na. Tasaa nd÷kaßan ka taPablo xißin na, káchi ra saa: —Tatu kúni yo kaßnda chiñu Ndioxi nima yo ta xíniñußu yo tixußvi yo —káchi ra xißin na. 23 Ta iin iin ñuu nuu nd÷yaßa taPablo xißin taBernabé nd÷kaxin nda sava naxikuaßa ya kundaa chiñu na xißin nandíkun Jesús. Ndißi ikan ta x÷xi sußun ndißi na, ñaa nd÷kaßan na xaßa naxikuaßa ikan xißin Iva yo, rachee, rakáñußu na. TaPablo xißin taBernabé nd÷ko koo nda kuaßan nda ñuu Antioquía nuu kæe nda

,14 15

24 Sindißi kæe taBernabé xißin taPablo, kåna koo nda kuaßan nda ta nd÷yaßa nda maßñu estado Pisidia. Tasaa nd÷xaa nda estado Panfilia. 25 Tá kuaßan nda, saa nd÷xaa nda ñuu Perge nd÷kaßan ndoso nda tußun Ndioxi xißin nañuu ikan. Sindißi ikan ta kæe nda kuaßan nda ñuu Atalia [ya ndíkaa yußu nduta ñußu]. 26 Ta ñuu ikan ndåa nda tunbarco kuanußu nda ñuu Antioquía ya ndíkaa estado Siria. [Ñuu ikan ku nuu nd÷kaßan Tachi Ndioxi xaßa nda kußun nda xachiñu nda, tasaa nd÷kaßan nandíkun Jesús xaßa nda xißin Ndioxi ya ná chindee ñaßá ra nuu kußun nda. Ta nd÷xaßan nda s÷xinu nda chiñu ra.] Ta nda vitin nd÷ko koo nda nd÷xaa nda. 27 Tá nd÷xaa nda ñuu ikan ta s÷kitaßan ndißi nda nakándixa Jesús. Iin nd÷kitaßan ndißi na, tasaa nd÷tußun ndißi nda xißin na xaßa ya ÷kan Ndioxi xißin nda nuu nd÷xaßan nda. Nd÷kaßan nda xißin na ndá kußva xèna Ndioxi ichi nuu naßa naköo kúu Israel ya kandixa na Jesús. 28 Saa nd÷ndoo taPablo xißin taBernabé; nd÷xiyo nda kuaßa ni kivi xißin nakándixa Jesús ndóo ñuu ikan.

Nakándixa Jesús nandóo ñuu Jerusalén xákin na junta

15

1 Suvi

tiempo nd÷xiyo taPablo xißin taBernabé ñuu Antioquía kua, nd÷xaa sava ndandíkun Jesús, ndakæe estado Judea. Nd÷xaa nda ñuu ikan káßan nda xißin nandíkun Jesús naköo kúu Israel, káchi nda saa: —Tatu ná xänduvi ndo costumbre nde yand÷kaßan xii nde taMoisés ndikunuu tuni Ndioxi ndóßð, ta sïkaku Ndioxi ndóßð koo ndo xißin ra —káchi nda xißin na. 2 Tasaa k÷xaá taPablo xißin taBernabé ndáßi ka vi nda xißin nda ikan, chi süvi yandaa kua sínaßa nda. Ñaa nd÷taßnda chiñu © La Liga Bíblica, A.C. 2005

53

Los Hechos 15

kußun taPablo xißin taBernabé xißin inka ka nandíkun Jesús. Nd÷taßnda chiñu kußun nda ñuu Jerusalén ya xanani nda ya ikan xißin na apóstol tin naxikuaßa nandíkun Jesús. 3 Saa t÷ßvi nandíkun Jesús nda kuaßan nda ñuu Jerusalén. Tá kuaßan nda ta nd÷yaßa nda estado Fenicia xißin estado Samaria. Iin iin ñuu ikan nd÷yaßa nda ndítußun nda xißin nandíkun Jesús ndá kußva síndoo naköo kúu Israel ichi kuaßan na ta ndíkundikun na ichi Ndioxi. Saa kúsini ka vi na ikan xaßa yax÷ni soßo na nd÷kaßan nda xißin na. 4 Ñaa nd÷xaa taPablo xißin taBernabé tin nakuaßan xißin nda. Nd÷xaa na ñuu Jerusalén, ta ndißi nandíkun Jesús xißin nda apóstol tin naxikuaßa veße ñußu vaßa ka vi nd÷kuiso ñaßá na. Ta nd÷tußun ndißi taPablo xißin na ya ÷kan Ndioxi xißin nda nuu nd÷xaßan nda xånduvi nda chiñu ra. 5 Tasaa ndóo sava ndafariseo ndandíkun Jesús ta nd÷kundita nda ikan káßan nda, káchi nda saa: —Naßa naköo kúu Israel ta xíniñußu na kuu mii na tuni Ndioxi, saa xíniñußu na ikan na ndißi yand÷kaßan Ndioxi tåa taMoisés xinaßa. Tatu ná ïkan na ndißi ya ikan, ta küvi kißvi na xißin yo —káchi nda. 6 Saa nd÷kitaßan nda apóstol xißin naxikuaßa, xåá xánani vaßa na ndá kußva íyo xaßa ya ikan. 7 Naßa ka vi nd÷tußun taßan na, ñaa nd÷kundichi taPedro xåá ra káßan ra xißin na, káchi ra saa: —Ndóßð nataßan yo, xa xíni mii ndo ndá kußva nd÷kaxin Ndioxi yeße nditußun i tußun ra xißin naßa naköo kúu Israel ya kundaa ini na kandixa na ndá kußva sikaku Ndioxi na tixin Jesús. 8 Ta Ndioxi ku ra xíni ndißi ya íyo nima ivi, ta iin káchi tåxi ra Tachi ra ndaßa yo nakúu Israel xißin naköo kúu Israel. Tixin ya ÷kan Ndioxi ikan kua s÷naßa ra yoo ya nd÷kißin vaßa ra naköo kúu Israel. 9 Ta süvi indaa yoo kúßvi ini Ndioxi xíni ra, kúßvi tu ini ra xíni ra naköo kúu Israel va. Tá ndíkata ra yoo, saa ndíkata tu ra na ikan va xaßa kuachi na tá xáá na kándixa na Jesús. 10 Ta ¿ndachu xíto ndoso ndo Ndioxi káßan ndo xanduvi ndißi naköo kúu Israel ley yatåa taMoisés? Tá káa iin yavee, saa káa yakúni ndo sikuiso ndo na, chi ni mii yo ta köo kúchiñu yo xasuvi yo yatåa taMoisés; ni xii sikua yo ta köo nd÷kuchiñu xasuvi na ya. ¿Ta ndachu káßan ndóßð xasuvi naköo kuu Israel ya? 11 Chi yoo xíni yo tatu kándixa yo Jesús, tasaa síkaku Ndioxi yoo chi kaßnu ni ini ra, yakan síkaku uun ra yoo © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 15

54

tixin Tata yo Jesús. Tasaa tu na ikan va, síkaku uun tu ra na ikan va tá kándixa na Tata yo Jesús —káchi taPedro xißin na. 12 Ñaa vaßa ka kètaxin yußu na, ta xåá na xíni soßo na yakáßan taPablo xißin taBernabé. Ndítußun nda xißin na xaßa yatúßún ÷kan Ndioxi tixin nda tá nd÷xaßan nda nd÷kaßan ndoso nda tußun ra xißin naßa naköo kúu Israel. 13 Tá sindißi nda ikan nd÷kaßan nda, tasaa k÷xaá inka taJacobo káßan ra xißin na, káchi ra saa: —Nataßan yo, kuni soßo ndo ná kaßan i xißin ndo. 14 Xa x÷ni soßo yo yand÷kaßan taSimón Pedro xißin yo, ndá kußva k÷xaá íkan Ndioxi yavaßa xißin naßa naköo kúu Israel, chi Ndioxi ta nd÷kaxin tu ra sava na ikan va ya kundikun ñaßá na. 15 Tußun yand÷kaßan ra xißin yo ta iin káchi káßan ya xißin yatåa ndand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi xinaßa, chi yand÷kaßan Ndioxi káchi ya saa: 16 Vaxi tiempo ta iin kivi ndiko koo i, ndasa xaa tuku i kußva xåtoßo na yeße tá tiempo taDavid, saachi vaßa ni xåtoßo na yeße; ta sindißi s÷ndoo ndaßa na yaxåtoßo na yeße. Sundi tá ná nd÷ko koo i, tasaa kixaá tuku na ivi xatoßo na yeße tá ÷kan na nd÷xiyo xinaßa. 17 Saa ikan i ya ná xatoßo tu naßa naköo kúu Israel va yeße. Ndißi nand÷kaxin i, tá ná kuni soßo na tußun xaßa i ta kundikun na yeße, xatoßo na yeße. 18 ’Soßva káchi Iva yo, nd÷kaßan ra xaßa yayóßó xinaßa —káchi taJacobo xißin na. 19 Saa nd÷kaßan ka ra xißin na, káchi ra saa: —X÷ni soßo ndo unkua nd÷kaßan Ndioxi xinaßa, tasaa tu yeße va káßan i xißin ndo: Köo xíniñußu ka yo sindißi yo ini naköo kúu Israel, nasíndoo ichi nd÷xika na, ta nd÷kundikun na Jesús. 20 Käßan ka yo xißin na ya xíniñußu na xasuvi na ley yatåa taMoisés. Vaßa ná taa yo iin tutu kußun ndaßa na nuu kaßan yo xißin na unkua xíniñußu na xasuvi na. Kaßan yo xißin na, väßa kuxi na ñaßa yatáxi naßa ndaßa naßna yakáßan na kúu Ndioxi. Ta ni iin yásißi ta väßa kusun yá xißin iin taa tatu süvi ii yá ku ra, ni iin taa ta küvi kusun ra xißin iin ñaßá tatu süvi yásißi ra ku yá. Ni n÷í kiti küvi kuxi na. Ta ni kiti kóßni na sukun küvi kuxi na, chi kuandee n÷í ini ri. Kachi yo xißin tutu tißvi yo kußun ndaßa naköo kúu Israel. 21 Saa kaßan yo xißin na chi xa © La Liga Bíblica, A.C. 2005

55

Los Hechos 15

kuaßa ni na xíni unkua káßan ley yatåa taMoisés, saachi xinaßa vi íyo ya ikan, káßvi na ya veße ñußu yoIsrael ndißi saa kivi yii ya ndíkundee yo —káchi taJacobo xißin na. 22 Saa nd÷kani ini nda apóstol xißin naxikuaßa tin ndißi ka nandíkun Jesús, nd÷kani ini na nd÷kaxin na ndataßan na ya kußun nda xißin taPablo tin taBernabé ndaka nda tutu ikan ndaßa naköo kúu Israel, nandóo ñuu Antioquía xißin nandóo estado Siria tin nandóo estado Cilicia. Ta ndand÷kaxin na ikan ku taJudas, takáßan na xißin Barsabás, xißin inka ranáni Silas. Ta kúu mii nda ikan chiñu ndee nuu nakándixa Jesús. 23 Ta tutu yat÷ßvi na kuaßan xißin nda ikan káchi ya saa: “Ndeße apóstol xißin naxikuaßa tin ndißi ka nataßan yo nandíkun Jesús chíndee ni nde ndóßð nataßan yo, ndóßð köo kúu Israel, ndóßð ndóo ñuu Antioquía xißin ndóßð ndóo estado Siria tin estado Cilicia. 24 Kèndaa ini nde xaßa sava ndataßan nde ndóo ñuu Jerusalén yóßó ya nd÷xaßan nda kéße nda ndóßð, sáka nda ini ndo, káßan nda xißin ndo ya xíniñußu ndo ndikunuu tuni Ndioxi ndóßð, ta xasuvi ndo ley yatåa taMoisés, káchi nda xißin ndo. Ta kúni nde kundaa ini ndo, chi ndeße ta köo nd÷taxi nde ichi ndaßa nda xaa nda kaßan nda xißin ndo. 25 Xaßa yañaa kua nd÷kitaßan nde nd÷tußun taßan nde xaßa yand÷kaßan nda xißin ndo. Ta nd÷kani ini nde tißvi nde sava ndataßan nde xaa nda xißin taPablo tin taBernabé, ta ndayóßó vaßa ni ítaßan nda xißin nde. 26 Ta uvi saa nda nd÷taxi ndißi nda mii nda ya xáchiñu nda nuu Tata yo Jesucristo, nda ya kuvi nda xaßa ra xáßa ndee ini nda. 27 Ta tíßvi tu nde taJudas xißin taSilas xaa nda nuu ndo. Ñaa kaßan nda xißin ndo, nd÷kani nda nuu ndó tá kußva káßan tutu yóßó. 28 Iin yußu nd÷xiyo nde xißin Tachi Ndioxi ya sïkuiso vee nde ndóßð xißin inka ka chiñu. Ta iin yußu nd÷xiyo nde nd÷kaßan nde ndisaa yayóßó kua xíniñußu ndo xasuvi ndo: 29 küxi ndo ñaßa yatáxi na ndaßa naßna yakáßan na kúu Ndioxi. Ni n÷í kiti küxi ndo. Ni ri kóßni na sukun küxi ndo, chi kuandee n÷í ini ri. Ta ni küsun ndo xißin iin ñaßá tatu süvi yásißi ndo ku yá, ta ni iin ñaßá ná küsun yá xißin iin taa tatu süvi ii yá ku ra. Tá xásuvi ndißi ndo yayóßó ta vaßa ni íkan ndo. Yayóßó ku ndißi yakáßan nde xißin ndo”, káchi na apóstol xißin tutu ikan. 30 Saa kæe taPablo xißin taBernabé tin inka ka nda, kæe nda kuaßan nda xißin tutu nuu naköo kuu Israel, nandóo ñuu Antioquía. Tá nd÷xaa nda xißin ya ta xåkin nda iin junta nuu nd÷kitaßan ndißi naveße ñußu ya kaßvi na tutu ikan. 31 Saa kåßvi © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 15, 16

56

na ya. Tá nd÷ßi x÷ni soßo na yakáßan ya ta kusini ka vi na xißin tußun yakáßan ya. 32 Ta taJudas xißin taSilas ku nda káßan tußun yakáßan Tachi Ndioxi xißin nda. Yakan vaßa nd÷kaßan nda xißin na s÷ndiko nda ini na, ta vaßa ka vi kèni na xißin tußun yand÷kaßan nda; kúsini ka vi na. 33 Ta ndand÷xaßan xißin tutu ikan nd÷ndoo nda nd÷xiyo nda uvi ndaá kivi xißin na. Sindißi, saa nd÷ko koo tuku nda kuanußu nda nuu kæe nda. Ndåi ñaßá nandíkun Jesús, káchi na saa: —Ndioxi ná kußun xißin ndo —káchi na xißin nda. 34 Sundi taSilas ta nd÷ndoo ra ñuu ikan. 35 Saa tu taPablo va xißin taBernabé, nd÷ndoo nda ñuu Antioquía. Sínaßa nda na tußun Ndioxi, ta káßan ndoso nda tußun xaßa Iva yo xißin naßa. Tasaa kuaßa ni tu inka ndandíkun Jesús xíka sínaßa tußun Iva yo. Ichi uvi kæe tuku taPablo kuaßan ra kaßan ndoso ra tußun Ndioxi 36 Saa

,15 16

kèu nd÷yaßa sava kivi ta nd÷kaßan taPablo xißin taBernabé káchi ra saa: —Ná koßyo ñuu nuu nd÷xaßan yo nd÷kaßan ndoso yo tußun Iva yo, koßyo koto yo an ndóo vaßa nataßan yo nandíkun Iva yo —káchi ra. 37 Saa kúni taBernabé kußun tuku taJuan Marco xißin nda. 38 Ta köo nd÷xiin taPablo kußun ra ikan xißin nda, chi tá nd÷xaßan nunuu nda ta nd÷xaßan ra xißin nda, saa k÷ßin ñaßa ra s÷ndoo ra ñuu Panfilia ta nd÷ko koo ra kuanußu ra. 39 Xaßa taJuan Marco ikan ta k÷xåá káni taßan nda xißin tußun, ta köo nd÷kuchiñu xinu tußun nda. Ñaa vaßa ka tåßvi taßan nda. TaBernabé xißin taJuan Marco ndåa nda itun barco kuaßan nda isla Chipre. 40 Ta inka taPablo nd÷kaxin ra taSilas kuaßan xißin ra. Saa nd÷kaßan nandíkun Jesús xißin nda káchi na saa: —Ndioxi ná kußun xißin ndo, ta ná chikaa ra yavaßa ndóßð nuu kußun ndo —káchi na xißin nda. Saa kåna koo nda kuaßan nda. 41 Nd÷yaßa nda estado Siria xißin estado Cilicia. Nd÷yaßa nda nd÷kaßan nda xißin nandíkun Jesús ndóo ikan ya ndinuu ini na ná kandixa ka na ra.

16

Kúni taPablo kußun taTimoteo xißin nda

1 Nd÷xaa taPablo xißin taSilas ñuu Derbe xißin ñuu Listra. Ikan nd÷taßan nda iin rakándixa Jesús, náni ra Timoteo, seße iin yáIsrael yákándixa Jesús ku ra, ta iva ra ku ragriego. 2 Ta vaßa ni káßan ndißi nandíkun Jesús ndóo ñuu © La Liga Bíblica, A.C. 2005

57

Los Hechos 16

Listra xißin ñuu Iconio xaßa taTimoteo. 3 Saa kúni taPablo kußun taTimoteo xißin nda. Ñaa xåßnda ra chiñu ya ná ndikunuu tuni Ndioxi ra tákua ná ndikißin vaßa naIsrael ra ñuu nuu kußun ra xißin nda, chi xíni na ya tagriego nd÷xiyo iva ra. Tá ndißi k÷xaa suvi ra ya ikan, tasaa ndikißin ra kuaßan ra xißin nda. 4 Yáßa nda iin iin ñuu káßan nda xißin naköo kúu Israel, nandíkun Jesús. Ndítußun nda xißin na xaßa yand÷kaßan nda apóstol tin naxikuaßa ndóo ñuu Jerusalén; káßan nda xißin na ndá ñaßa kua xíniñußu na xasuvi na. 5 Ta ndúndee ka nakándixa Jesús ndíkundikun na ichi ra, xáßnu ka na tixin ndee ra. Saa ndúkuaßa ka nandíkundikun ichi ra iin iin kivi. Yakèu nuu s÷tuvi ya nuu taPablo ñuu Macedonia 6 Saa kèu kæe taPablo kuaßan ra xißin ndataßan ra ta nd÷yaßa nda estado Frigia xißin estado Galacia, chi köo nd÷xiin Tachi Ndioxi taxi ya nditußun nda tußun Ndioxi xißin naßa nandóo estado Asia. 7 Saa nd÷xaa nda nuu ndíkitaßan estado Misia xißin estado Bitinia. Nd÷xaa nda kúni nda kußun nda ñuu yañúßu estado Bitinia, ta köo nd÷xiin tuku Tachi Ndioxi taxi ya kußun nda. 8 Yakan nd÷yaßa nda estado Misia, ta nd÷kißin nda kuaßan nda ñuu Troas yandíkaa yußu nduta ñußu. 9 Ta ñøu ya nd÷xaa nda, saa nd÷xani taPablo, x÷ni ra iin ra estado Macedonia ndíchi ra nuu ra xáku ndaßvi ra káßan ra xißin ra, káchi ra saa: “Ikan ndo yamani, yaßa ndo ñuu nde chindee ndo ndeße”, káchi ra ikan xißin ra, túvi ra nd÷xani ra. 10 Tá ndißi nd÷xani ra ta ndikun saa xåa nduvi nde ñaßa nde, ta nd÷kißin nde kuaßan nde. Tasaa taPablo xißin ndataßan ra tin yeße, Lucas, nd÷kißin nde kuaßan nde estado Macedonia, chi nd÷kani ini nde Ndioxi ku ra kúni kußun nde kaßan ndoso nde tußun vaßa xaßa Jesús xißin nañuu ikan.

Ch÷kaa na taPablo xißin taSilas veße kaa ñuu Filipos 11 Saa

kæe nde ñuu Troas ta nd÷kißin nde kuaßan ndaku nde xißin barco nda isla Samotracia, ta inka kivi nd÷xaa nde ñuu Neápolis. 12 Ta ikan nèu nde barco. Ñaa kæe nde kuaßan nde ñuu Filipos ya ndíkun ndaa Roma. Ñuu ikan ku iin ñuu kaßnu ni kíndoo estado Macedonia. Ta uvi uni kivi nd÷xiyo nde ñuu ikan, tasaa kæe nde kuaßan nde. 13 Ta iin kivi ndíkundee naIsrael kæe nde kuaßan nde nuu ñuu nuu yáßa ita, nuu ndíkitaßan naIsrael káßan na xißin Ndioxi. Saa nd÷xaa nde nd÷kundoo nde ikan, ta nd÷kitaßan nde xißin sava násißi nándíkitaßan ikan. Ñaa xåá nde © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 16

58

káßan nde tußun vaßa xaßa Jesús xißin ná. 14 Ta iin yá taßan ná ikan náni Lidia kæe yá ñuu Tiatira, saa kúu mii yá chiñu xíko yá tela; ta yavaßa ni ku ya xíko yá; ndakua kuaßa tuun yaxíko yá. Ta káñußu ni yá ikan Ndioxi. Saa xíni soßo ni yá yakáßan taPablo, ta ch÷ndee Iva yo yá xèna yá nima yá nuu tußun ra. 15 Tasaa s÷kuchi ndataßan taPablo yáLidia xißin ndißi naveße yá. Ñaa nd÷kaßan yá xißin nde, káchi yá saa: —Tatu kándixa ndo ndinuu ini i nd÷kundikun i Jesús, ta naßa ndo koßyo veße i kundoo ndo —káchi yá xißin nde. Ndinuni loßo nd÷kaßan yá xißin nde, ndakua s÷xinu yá ini nde, saa nd÷kißin nde kuaßan nde xißin yá. 16 Saa kee tuku nde kuaßan nde inka kivi nuu káßan na xißin Ndioxi. Ñaa nd÷kitaßan nde xißin iin yáloßo, yákúu mii tachi nduvaßa, ta såta ñaßá xitoßo yá xáchiñu yá nuu na. Ta kuaßa ka vi xußun táva na xißin yá xaßa yandáku yá. 17 Saa nd÷kundikun yá sata nde ta k÷xaá yá ndáßi koßo yá, káchi yá saa: —Ndaxáchiñu nuu Ndioxi, tachee, takaßnu ku ndayóßó, ta ndítußun nda xißin ndo ndá kußva sikaku Ndioxi ndóßð —káchi yá xißin na. 18 Kuaßa ka vi kivi íkan yá saa xißin nde. Ñaa k÷xaá sáa taPablo xißin yá ta nd÷ko koo ra nd÷kaßan ra xißin tachi nduvaßa kúu mii yá, káchi ra saa: —Xißin ndee Jesucristo káßan i xißin un, këße ka un yá —káchi ra xißin ya. Tasaa ndikun s÷ndoo ñaßá ya. 19 Saa tá x÷ni xitoßo yá ya köo kúchiñu ka yá tava yá xußun nuu na, ñaa nd÷saa na xißin taPablo tin taSilas. Saa t÷in na nda kuaßan nda xißin na veße chiñu nuu ndóo nachiñu. 20 Ikan xåá na táxi na kuachi xaßa nda ndaßa nachiñu, káchi na saa: —Taa ndaIsrael ku ndayóßó ta xíka nda táa sii nda nataßan yo naRoma ya ná kundikun na ichi nda. 21 Ta küvi kandixa yo yakáßan nda, saachi siin ichi kúu va yakándixa yoo nandíkun ndaa Roma, süvi iin káchi íkan yo —káchi na ikan xißin nachiñu. 22 Ñaa iin nd÷tavi ndißi na sata nda, ta xåßnda nachiñu chiñu ya tava na toto nda, tasaa kani na nda xißin itun. 23 Nd÷nuni loßo kåni ñaßá na, sindißi k÷ßin na nda tåan na veße kaa, ta nd÷taßnda chiñu nuu ra kumindante ya ná kundaa ni ñaßá ra. 24 Saa tá nd÷taßnda chiñu nuu ra kumindante ta k÷ßin ra nda tåan ra nda maa. T÷in ra xaßa uvi saa nda tåan ra yavi ini itun; tun íyo mii veße kaa ikan. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

59

Los Hechos 16

25 Ta sava ñúu k÷xaá taPablo xißin taSilas káßan nda xißin Ndioxi ta xíta nda yaa nuu ra. Saa xíni soßo inka nañúßu veße kaa ikan ndóo na. 26 Ta iin kèu soßva k÷xaá táan, ndá kásun kúu. Ñaa iin nd÷ndata ndißi xaßa veße kaa. Saa nd÷xuna ndißi yeße, ta nd÷ndaxin ndißi kaa núßni xaßa ndañúßu veße kaa ikan. 27 Saa nd÷kaxin ini takumindante ikan, ta x÷ni ra nd÷xuna ndißi yeße veße kaa. Ñaa t÷in ra cuchillo ya kaßni ra mii ra, saachi vasana kåna koo ndißi nda, káßán ra. 28 Saa nd÷kaßan taPablo xißin ra, ndee ka vi nd÷kaßan ra, káchi ra saa: —Käßni un mii un chi yóßó ñúßu ndißi va nde —káchi ra xißin ra. 29 Ñaa ndèku ra ñèßu ta xínu ra nd÷kißvi ra ini veße kaa. Íßvi ka vi ra ndakua kísi ñaßá ya, nd÷kißvi ra s÷kusiti ra nuu taPablo xißin taSilas. 30 Saa tåva ra nda ta nd÷ndakan tußun ñaßá ra, káchi ra saa: —Tata, kaßan ndo xißin i unkua xíniñußu i ikan i ya kuchiñu i kaku i —káchi ra xißin nda. 31 Saa nd÷kuiin taPablo káßan ra: —Xíniñußu un kandixa un Tata yo Jesucristo, saa kuchiñu un kaku un, tasaa tu naveße va un —káchi ra xißin ra. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 16, 17

,16 17

60

32 Saa nd÷kaßan nda tußun xaßa Jesús xißin ra, saa tu ndißi naveße va ra. 33 Ta mii ñúu saa nd÷kata ndißi ra ñaßñu nda nuu t÷kueße. Saa ch÷chi ra tixin ndee Jesús, saa tu naveße va ra. 34 Sindißi nd÷kuiso ra nda nd÷xaa nda xíxi nda veße ra, ta kúsini ka vi ra, saa tu naveße va ra. Kúsini ni na xaßa ya nd÷kundikun na Ndioxi. 35 Saa nd÷tuvi naßa t÷ßvi nachiñu chiñu kuaßan xißin napolicía nuu rakumindante, ya ná saña ra nda kee nda kußun nda. 36 Saa nd÷kaßan ra xißin taPablo tin taSilas, káchi ra saa: —Nd÷kaßan nachiñu xißin i tava i ndóßð kußun ndo. Ta vaßa kee ndo kußun ndo —káchi ra xißin nda. 37 Saa nd÷kuiin taPablo káßan ra xißin napolicía, káchi ra saa: —Küvi ikan nde saa, chi köo nd÷kixaa ndaa na kuachi xißin nde. Nd÷yaßa na nuu ley yakáßan küvi sitixußvi yo naßa nandíkun ndaa ñuu Roma tatu täßan kußun na nuu juez kunani kuachi na. Ta ndeße ñuu Roma ndíkun ndaa tu ndeße va. ¿Ta ndachu kåni ni na ndeße nuu chútu naßa, tasaa tåan na ndeße veße kaa? Ta vitin kúni na saña seße na nde kußun nde. Sundi ndeße ta küßun nde, ndakua ná kixi mii na tava na ndeße, saa kana koo nde kußun nde —káchi taPablo xißin napolicía ikan. 38 Saa nd÷ko koo napolicía ikan nd÷tußun na xißin nachiñu yand÷kaßan taPablo. Ta nd÷ndißvi ka vi nachiñu, chi kèndaa ini na ya ndíkun ndaa nda ñuu Roma. 39 Saa nd÷xaßan nachiñu ikan nd÷xikan na yamani nuu taPablo xißin taSilas. Ñaa nd÷xikan na yamani nuu nda ya ná kee nda ñuu ikan. 40 Saa tá kæe nda veße kaa ta nd÷xaßan nda veße yáLidia yá íyo mi ñuu ikan. Ta ikan nd÷kitaßan ndißi nandíkun Jesús ndóo na. Ñaa nd÷kaßan nda xißin na nd÷xaßa ka nda ndee xißin na. Saa kåna koo nda kuaßan nda.

17

Yakèu ñuu Tesalónica 1 Ñaa

nd÷yaßa nda ñuu Anfípolis tin nd÷yaßa nda ñuu Apolonia, saa nd÷xaa nda ñuu Tesalónica nuu íyo iin veße ñußu naIsrael. 2 Tasaa t÷ndaa kivi ya ndíkundee naIsrael, ta kæe taPablo kuaßan ra veße ñußu sínaßa ra na tußun Ndioxi chi saa ini ra. Uni semana ÷kan ra saa. 3 Ta sínaßa ra na káchi ra saa xißin na: —Tußun Ndioxi yatåa ndand÷kaßan ndoso tußun ra xinaßa káßan ya xaßa rakúu Cristo, [taa rax÷ndatun yo, rat÷ßvi Ndioxi k÷xi sikaku yoo]. Ta xíniñußu ra ndoßo ni ra, saa kuvi ra, ta © La Liga Bíblica, A.C. 2005

61

Los Hechos 17

sindißi nditaku ra, káchi tußun Ndioxi. Ta Jesús ku rakúu Cristo, taa rakáßan tußun Ndioxi xaßa. Ta suvi xaßa ra ikan kua káßan i xißin ndo vitin —káchi taPablo xißin na. 4 Ta sava naIsrael nd÷nuu ni ini na kándixa na yakáßan taPablo xißin na. Ñaa nd÷kitaßan na xißin taPablo tin taSilas. Ta kuaßa ni tu nagriego, nakáñußu Ndioxi va, kåndixa Jesús. Saa kuaßa ni tu nákuika kåndixa yakáßan taPablo, ta nd÷kundikun ná Jesús. 5 Xaßa ya ikan kua nd÷saa sava nanaßnu nuu naIsrael, naköo xíin kandixa Jesús. Saa xåá kú uni ini na xíni na taPablo xißin taSilas. Ñaa nd÷kaya na ndataa, nda iku ini, ndaxuxan, ndaköo chiñu ikan, ta k÷xaá nda síkaku nda kuachi xißin nañuu ikan. Iin nd÷katin nda sata veße taJasón ndúku nda taPablo xißin taSilas. Ndúku ñaßa nda yataxi ñaßa nda ndaßa nañuu. 6 Ta köo taPablo ni taSilas nd÷taßan nda; ñaa nd÷kißin nda taJasón xißin inka nandíkun Jesús. Nd÷kuiso nda na ikan kuaßan xißin nda nuu nachiñu, ta ndáßi koßo nda káchi nda saa: —Ndayóßó ku ndasíkaku kuachi xißin ndißi kuu nañuu ivi, ta ndayóßó k÷xaa nda vitin. 7 TaJasón ku rand÷kuiso vaßa nda veße ra. Ta contra tarey kaßnu kuaßan nda, chi káßan nda: “Íyo inka rey ranáni Jesús” —káchi nda ikan xißin nachiñu. 8 Xißin tußun ikan ta s÷saa nda nachiñu xißin inka naßa. Saa nd÷saa ni ndißi na. 9 Ñaa chåßvi taJasón fianza xißin inka ka ndandíkun Jesús ta nd÷saña nda kåna koo nda kuaßan nda. Nd÷xaa taPablo ñuu Berea xißin taSilas 10 Saa ndikun tåva ñøu nandíkun Jesús taPablo xißin taSilas; tåva na nda kuaßan nda ñuu Berea. Tá nd÷xaa soßva nda, ta nd÷kißvi nda ini veße ñußu naIsrael ya íin mi ñuu ikan. 11 Yii va ini nañuu Berea ikan nuu nañuu Tesalónica, chi vaßa ni ka va nd÷kißin na ikan tußun Ndioxi yakáßan taPablo xißin na. Ndißi saa kivi síkuaßa na tußun Ndioxi ya kundaa vaßa ka ini na an yandixa kua káßan taPablo xißin na. 12 Ta kuaßa ka vi naIsrael xißin nagriego kåndixa Jesús xaßa yakáßan taPablo xißin na. Kåndixa tu nákuika va saa tu ndataa va. 13 Tá kèndaa ini naIsrael, nandóo ñuu Tesalónica, ya nd÷xaa taPablo káßan ndoso ra tußun Ndioxi ñuu Berea; tasaa kæe na kuaßan na ñuu ikan. Nd÷xaa na xåá na síkaku na kuachi. 14 Ta kama ka vi t÷ßvi nandíkun Jesús taPablo kæe ra kuaßan ra inka ñaßñu chí nuu ndíkaa nduta ñußu. Ta nd÷ndoo taSilas xißin taTimoteo ñuu Berea ikan. 15 Ta nakuaßan xißin taPablo nd÷xaa na xißin © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 17

62

ra nda ñuu Atenas; ikan s÷ndoo na ra, saa nd÷ko koo na. Ñaa nd÷kaßan ra xißin na káchi ra saa: —Kaßan ndo xißin taSilas xißin taTimoteo; kama ni ná kixi nda kachi ndo xißin nda —káchi ra xißin chiñu kuaßan nuu nda. Nd÷kaßan ndoso taPablo tußun Ndioxi ñuu Atenas 16 Tá

íyo taPablo ñuu Atenas ndátun ra kixaa taSilas xißin taTimoteo, saa kèchißña ni ini ra, chi x÷ni ra kuaßa ni ndioxi yasíkuaßa mii na kándixa na. 17 Xaßa ya ikan kua káßan ni ra xißin nandíkitaßan ini veße ñußu naIsrael, káßan ra xißin naIsrael tin ndißi ka nakáñußu Ndioxi. Ta ndißi saa kivi kuaßan ra zócalo káßan ra xißin naßa naxíka ikan. 18 Ta sava naxíka ikan kuaßan ichi yasínaßa na epicúreos, ta sava na kuaßan ichi yasínaßa na estoicos. K÷xaá na ikan káßan na xaßa ra, káchi na saa: —Káßan ka vi ra, ta ¿unkua káßan ví ra?, ni köo kúndaa ini yo —káchi na. Ta inka na káßan: —Raxíka káßan ndoso xaßa inka ndioxi va kuu ra —káchi na. Saa káchi na chi x÷ni soßo na káßan ra tußun vaßa xaßa Jesús ta káßan ra xißin na ya nd÷taku Jesús. 19 Saa nd÷kißin na ra kuaßan xißin na iin ñaßñu náni Areópago nuu ndíkitaßan nachiñu, ta iin chètu ndaa naßa ikan. Saa nd÷kaßan nachiñu xißin ra, káchi na saa: —Nditußun loßo ka xißin nde unkua káßan un xaßa. 20 Köo xíni nde unkua káßan un xaßa, ta kúni nde kundaa ini nde unkua kúni kaßan yakáßan un —káchi na xißin ra. 21 Káßan na saa xißin ra chi ndißi nandóo ñuu Atenas xißin naßa nak÷xaa íyo ñuu na, ta köo ka ya ndíßi ini na xaßa; ndá ka yaxaa íyo ta iin kátin na xíni soßo na.

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

63

Los Hechos 17

22 Saa nd÷kundichi ra nuu Areópago ikan, káßan ra xißin na káchi ra saa: —Nataßan yo ñuu Atenas, kúndaa ini i íyo yatoßo ndo, chi x÷ni i kuaßa ni ndioxi kándixa ndo. 23 Tá nd÷xika i xíto ndeße i ñuu ndo, ta x÷ni i kuaßa ni ndioxi síkuaßa ndo xátoßo ndo. X÷ni tu i iin nama nuu ndóso tußun káchi ya saa: “Yóßó xátoßo yo Ndioxi raköo xíni yo.” Ta suvi xaßa Ndioxi ra káñußu ndo, ra köo xíni ndo, suvi xaßa rañaa kua káßan i xißin ndo vitin. 24 ’Suvi Ndioxi ikan ku ras÷kuaßa ñuu ivi xißin ndißi ka ñaßa ya íyo ñuu ivi yóßó. Ta suvi mii ra ku raxáßnda chiñu nuu ndißi ya íyo nuu ndivi xißin ya íyo ñuu ivi yóßó. Ta köo íyo ra veße ñußu yasíkuaßa na ivi. 25 Ta ni ñaßa köo xíniñußu naßa taxi na ndaßa ra, chi suvi mii ra ku ras÷kuaßa ndißi va ya. Ta sínißi ra tachi nuu yo tasaa táxi ra ndee ya táku yo, saa táxi ndißi ra ñaßa xíniñußu yo ndaßa yo. 26 ’Mii Ndioxi ikan ku ras÷kuaßa taa nuu, saa kèu nuu x÷koo taa nuu xißin seße ra tin seße ñani ra ta tixin na ikan kåku tu yo va. Ñaa x÷koo ndißi yo ñuu ivi yóßó. Ta ch÷tuni Ndioxi ya koo yo ndißi kuu ñuu ivi, ñaa ch÷tuni ra ndá ñaßñu ku nuu koo iin iin yo ta ndisaa kuiya koo yo ñuu ivi yóßó. 27 Saa ÷kan Ndioxi chi kúni ra ná nduku yo ra, chi köo ußvi nißi yo ra tatu ndúku yo ra, chi köo íyo xika ra; yati ni va íyo ra nuu íyo iin iin yo. 28 Chi suvi ra táxi ndee ndaßa yo ya táku yo, xißin ndee ra kánda yo xíka yo, ta xißin ndee ra táku yo íyo yo. Saa káßan tu sava nataßan mii va ndo, na xíni taa yaa, káchi na saa: “Seße Ndioxi kúu yo”, káchi na. 29 Tatu seße Ndioxi ku yo ta köo xíniñußu yo ndikani ini yo ya káa Ndioxi tá káa iin ñaßa yasíkuaßa na xißin kaa an xißin yuu an xißin itun. 30 Xinaßa ta köo nd÷xaa ndikuu Ndioxi xißin naßa naköo nd÷kundaa ini xaßa ra. Sundi vitin ta xáßnda chiñu ra nuu ndißi kuu nañuu ivi ya ná ndiko koo ini na, sindoo na ichi väßa kuaßan na, saa kuchiñu na kißvi na ichi ndaa. 31 Chi Ndioxi ta ch÷tuni ra tißvi ra iin taa kixi ra ñuu ivi yóßó ya kixaa nani ra kuachi xißin ndißi nañuu ivi, ta xißin yandaa ikan ra ya. Xaßa ya s÷taku Ndioxi Jesús, ikan ku nuu sínaßa ra yoo ya suvi Jesús ku ra kixaa nani kuachi yo xißin yandaa —káchi taPablo xißin na. 32 Saa tá x÷ni soßo na yand÷kaßan ra ndítaku nandii, tasaa k÷xaá sava na xáku ndaa ñaßá na, ta inka na káchi saa: —Vaßa kuáßan, nda inka kixi un saa kuni soßo ka nde yakáßan un —káchi na xißin ra. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 17, 18

,17 18

64

33 Saa s÷ndoo ra na ta kæta ra kuaßan ra. 34 Ñaa nd÷kundikun sava nandóo xißin nachiñu ikan kuaßan na sata taPablo, ta k÷xaá na kándixa na Jesús. Iin rand÷kundikun Jesús ku ranáni Dionisio ta rakúu mii chiñu nuu nañuu Atenas ikan ku ra. Inka yánáni Dámaris k÷xaá kándixa Jesús xißin inka ka naßa.

18

Nd÷xaa taPablo ñuu Corinto 1 Sindißi

ikan kæe taPablo ñuu Atenas ta nd÷kißin ra kuaßan ra chí ñuu Corinto. 2 Ñuu Corinto ikan nd÷kitaßan ra xißin iin ranáni Aquila, ta raIsrael ku ra. Xinaßa kåku ra ñuu Ponto, ta nd÷xaa ra íyo ra ñuu Roma. Saa kèu iin ichi xåßnda tarey Claudio chiñu ya kee ndißi naIsrael ndóo ñuu Roma ikan. Xaßa ya ikan kua kæta taAquila xißin yásißi ra yáPriscila ñuu ikan, ta sikan uvi ndaa yoo nd÷xaa na ndóo na ñuu Corinto. Saa kæe taPablo nd÷xaßan ra xíto ra taAquila xißin yásißi ra yáPriscila. 3 Ñaa nd÷ndoo ra nd÷xiyo ra xißin na, chi taßan chiñu íkan na ikan kua íkan tu mii va ra. Síkuaßa ra mantiado. 4 Ta ndißi saa kivi ndíkundee naIsrael xáßan taPablo veße ñußu káßan ra xißin naIsrael tin naköo kúu Israel. Ndinuu ini ra káßan ra xißin na síxinu ra ini na ya ná ndikundikun na Jesús. 5 Saa tá nd÷xaa taSilas xißin taTimoteo ta s÷ndoo taPablo chiñu íkan ra. Ñaa k÷xaá ra ndinuu káßan ndoso ra tußun Ndioxi. Vitin taan káßan ra xißin naIsrael xaßa Jesús ya kúu ra Cristo rax÷ndatun na. 6 Ta köo xíin na ikan ndikißin na tußun káßan taPablo xißin na. Ñaa xåá na káßan kini na xißin ra. Saa k÷si ra toto ra, ta nd÷kaßan ra xißin na, káchi ra saa: —Käßan ka i xißin ndo. Vitin ndíso mii ndo kuachi xaßa ndo, chi köo xíin ndo kuni soßo ndo yakáßan i xißin ndo. Kündiso ka i kuachi xaßa ndo. Vitin xißin ndißi saa kivi ya vaxi ta kußun i kaßan ndoso i tußun Ndioxi xißin naßa naköo kúu Israel —káchi taPablo xißin na. 7 Saa kæta ra veße ñußu naIsrael ta nd÷kißin ra kuaßan ra veße iin ra náni Justo ra íyo yati xiin veße ñußu, [ta süvi raIsrael ku ra, sundi] kándixa ni ra Ndioxi. 8 Ta iin ra náni Crispo, raxáßnda chiñu veße ñußu ikan, x÷ni soßo ra yand÷kaßan taPablo. Saa kåndixa ra Jesús xißin ndißi naveße ra. Ta kuaßa ni ka mii nañuu Corinto ikan k÷xaá kándixa Jesús. Ñaa ndikun ch÷chi na xißin ndee Jesús. 9 Saa iin ñøu índußu taPablo kíxi ra, ta nd÷xani ra káßan Tata yo Jesús xißin ra, káchi ra saa: © La Liga Bíblica, A.C. 2005

65

Los Hechos 18

—Ku ïßvi un kaßan ndoso tußun i. 10 Xïkuiin un kaßan un saachi yeße ta íyo i xißin un, ta nda iin na küchiñu keße yóßð xanduvaßa na xißin un. Kaßan tußun i xißin na, saachi kuaßa ni nañuu yóßó ndikundikun ichi i —káchi Jesús xißin ra túvi ra nd÷xani ra. 11 Xaßa ya ikan kua nd÷ndoo ra nd÷xiyo ra ñuu Corinto. Iin kuiya sava nd÷ndoo ra sínaßa ra na tußun Ndioxi. 12 Ta iin kivi tá kúu taGalión gobernador xáßnda chiñu ra nuu na estado Acaya, saa kua nd÷kitaßan sava naIsrael t÷in na taPablo kuaßan ra xißin na veße chiñu nuu tagobernador. 13 Tåxi na kuachi ndaßa ra ikan, káchi na saa: —Taxíka sáka xini naßa ya ná yaßa na ichi yakáßan ley nde ku rayóßó, chi káßan ra küvi kañußu nde Ndioxi tá kußva xåßnda chiñu xii sikua nde xinaßa, káchi ra. Ta káßan ra xißin nataßan nde ndikundikun na inka ichi —káchi na xißin tagobernador ikan. 14 Ñaa xåá kúni kaßan taPablo, ta kama ka nd÷kuiin tagobernador Galión ikan káßan ra xißin na, káchi ra saa: —Tatu ndii xåßni ra an inka ka yandee ÷kan ra, ta kuni soßo i yakáßan ndo. 15 Sundi xaßa tußun va xißin kivi naßa ya vaxi nuu ley mii ndoIsrael va kua káni taßan ndo. Xaßa yañaa kua xänani i kuachi xißin ndo. Kuachi mii ndo xißin taßan va ndo ku yañaa, ta vaßa xanani mii va ndo ya —káchi ra xißin na. 16 Saa xåßnda ra chiñu nuu napolicía ya tava ñaßá na keße. 17 Tá kåna koo na keße ta t÷in nagriego inka ra náni Sóstenes, raxáßnda chiñu veße ñußu. Ñaa xåá na xánduvaßa na xißin ra. Nuu teße tagobernador Galión xåá na xánduvaßa na xißin ra, ta ni köo nd÷kaßan ra xißin na. Nd÷ko koo taPablo kuaßan ra ñuu Antioquía 18 Ta

naßá ni nd÷ndoo taPablo ñuu Corinto nd÷xiyo ra xißin naxíka ichi Jesús. Sindißi ikan ta nd÷kaßan ndioxi ra xißin na, saa nd÷kißin ra kuaßan ra xißin taAquila tin yáPriscila. Ndåa na sata iin barco itun kuaßan nda estado Siria. Yachi ka, tá täßan ndaa na sata barco, tá ndóo na ñuu Cencrea, ta iin nd÷xata ndißi taPablo xini ra, chi saa íkan naIsrael nuu xánduvi na yakáßan na xißin Ndioxi. 19 Saa tá kuaßan na xißin barco nd÷xaa na ñuu Éfeso, ta ikan s÷ndoo taPablo yáPriscila xißin taAquila. Ñaa nd÷kißin ra kuaßan mii ra ini veße ñußu naIsrael mi ñuu ikan. Saa ndítußun ra xißin nand÷kitaßan ndóo ikan. 20 Ñaa xåá © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 18

66

xíkan na yamani nuu ra ya ná ndoo naßá ka ra koo ra xißin na. Ta köo nd÷xiin ra ndoo ra. 21 Ñaa xåá ra káßan ra xißin na, káchi ra saa: —Küvi ndoo i xißin ndo chi xíniñußu i koo i ñuu Jerusalén viko ya vaxi, sundi ná kußun i tá Ndioxi nd÷kaßan, ta ndiko koo tuku i koto i ndóßð —káchi ra xißin na. Saa ndåi ra na ta nd÷kißin ra kuaßan ra ñuu Cesarea xißin barco. 22 Tá nd÷xaa ra ñuu Cesarea ikan ta nd÷kißin ra kuaßan ra chindee ra nandíkun Jesús ndóo ñuu Jerusalén. Sindißi ikan, tasaa kæe ra kuaßan ra nda ñuu Antioquía. 23 Saa nd÷xiyo ra uvi ndaá kivi ñuu ikan. Ñaa nd÷kißin ra kuaßan ra iin iin ñuu yañúßu estado Galacia xißin estado Frigia. Kuaßan ra káßan ka ra xißin nandíkun Jesús, chíndee ra na ya ná kandixa ka na Jesús. Ndíkani taApolos tußun xaßa Jesús ñuu Éfeso

,18 19

24 Tá xíka taPablo inka ñuu, tasaa nd÷xaa iin ranáni Apolos ñuu Éfeso, ta raIsrael ku ra ikan. Ñuu Alejandría k÷xi ra, ta s÷kuaßa vaßa ra, xíni ni ra tußun Ndioxi yatåa na xinaßa. 25 Ta x÷ni soßo ra tußun xaßa Tata yo Jesús, ta ndinuu ni ini ra sínaßa ra naßa ichi xaßa Jesús. Teße ka vi íyo yasínaßa ra sundi köo xíni ndißi ra ya; takua yas÷naßa taJuan, tas÷kuchi naßa, takua ya ikan kua xíni ra. 26 Ta ni köo íßvi ra káßan ra, nd÷kißvi ra ini veße ñußu mii naIsrael ñuu Éfeso ikan, ta ndinuni loßo káßan ra xißin na. Saa x÷ni soßo taAquila xißin yásißi ra yáPriscila, x÷ni soßo na yakáßan taApolos. Ta ñaa tåva siin na ra nd÷kani vaßa ka na ichi xaßa Ndioxi nuu ra. 27 Sindißi ikan, saa xåá kúni ra kußun ra estado Acaya, tasaa ch÷ndee nandíkun Jesús ndóo ñuu Éfeso ikan ra. Tåa na iin tutu kuaßan xißin ra, t÷ßvi na ya kuaßan ndaßa inka nandíkun Jesús nandóo ñuu ikan ya ná ndikißin vaßa ñaßá na. Tá nd÷xaa ra estado Acaya ikan ta ch÷ndee ni ra nakándixa Jesús. Ñaa nd÷kundikun vaßa ka na Jesús chi kaßnu ni ini Ndioxi tåxi ra yavaßa ndaßa na nd÷kundikun ñaßá na. 28 Teße ka vi káßan taApolos xißin naIsrael xaßa tußun Ndioxi yatåa ndand÷kaßan ndoso tußun ra xinaßa. Káßan ra xißin na xaßa yakáßan tußun tåa na ikan xaßa Jesús ya kúu raCristo rat÷ßvi Ndioxi vaxi sikaku nañuu ivi. Vaßa ka vi ndíkani ra yandaa xaßa Jesús nuu na, yakan ni köo nd÷nißi na ndá ka ya kaßan na xißin ra. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

67

19

Los Hechos 19 TaPablo nd÷xaa ra ñuu Éfeso 1 Tá

íin taApolos ñuu Corinto tasaa kæe taPablo kuaßan ra chí iku. Ñaa nd÷xaa ra ñuu Éfeso [ya ndíkaa yußu nduta ñußu]. Tá nd÷xaa ra ñuu ikan ta kuaßa ni nakándixa Jesús nd÷taßan ra. 2 Saa nd÷ndakan tußun ra na ikan, káchi ra saa: —¿An nd÷kißin ndo Tachi Ndioxi tá k÷xaá kándixa ndo Jesús? —káchi ra xißin na. Saa nd÷kuiin na káßan na: —Ni köo kúndaa ini nde an íyo Tachi Ndioxi —káchi na xißin ra. 3 Saa nd÷kaßan ra xißin na káchi ra saa: —¿Ta unku tixin ch÷chi ndo? —káchi ra xißin na. Saa nd÷kuiin na káßan na xißin ra: —Tixin yand÷kaßan taJuan, tas÷kuchi naßa, kåndixa nde, yakan ch÷chi nde —káchi na xißin ra. 4 Saa nd÷kaßan ra xißin na: —Yandaa kua s÷kuchi taJuan naßa, nand÷ko koo ini xaßa kuachi. Sundi nd÷kaßan ra xißin na ya xíniñußu na kandixa na Jesús, rakúu Cristo, rat÷ßvi Ndioxi k÷xi —káchi taPablo xißin na. 5 Tá x÷ni soßo na yand÷kaßan ra, tasaa nd÷kuchi na tixin ndee Jesús. 6 Ñaa ch÷nuu ndaßa taPablo xißni na ikan. Tá ch÷nuu ndaßa ra xißni na, ta k÷xaa Tachi Ndioxi íyo ya xißin na. Saa xåá na káßan na inka nuu tußun, siin ní káßan na. Ta káßan tu na tußun ya káßan Ndioxi xißin na. 7 Iin kußva uxi uvi ku taa ndandðßo saa. 8 Ta vitin taan xáßan taPablo veße ñußu naIsrael ñuu Éfeso. Xáßan ra káßan ndoso ra tußun Ndioxi xißin na. Ta ndinuu loßo ini ra káßan ra xißin na síxinu ra ini na ya ná kundaa ini na ndá kußva kaßnda chiñu Ndioxi nima na. Saa ÷kan ra tixin uni yoo. 9 Ta sava na köo nd÷xiin kandixa yakáßan ra xaßa Jesús. Ñaa xåá na káßan kini na xaßa ichi Jesús nuu ndißi naßa nañúßu ini veße ñußu ikan. Saa s÷ndoo ra na ta nd÷kundaka ra nakándixa Jesús kuaßan xißin ra. Ñaa kèxika ra kuaßan ra xißin na nda veße scuela iin ranáni Tirano, ta ikan sínaßa ra na ndißi saa kivi. 10 Uvi kuiya ÷kan ra saa, nd÷xika ra s÷naßa ra na. Nda nandóo chí estado Asia x÷ni soßo xaßa tußun Tata yo Jesús. Nakúu Israel xißin naköo kúu Israel x÷ni soßo na tußun nd÷kaßan © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 19

68

ra xißin na. 11 Ta tåxi Ndioxi ndee ra ndaßa taPablo; kuaßa ka vi yatúßún Ndioxi ÷kan ra. 12 Sava na ndíso na toto xißin payito kuaßan xißin na sítindaa na ya taPablo, tasaa íyo ya tíso na sata nakúßvi ta ndúvaßa na. Nda nakúu mii tachi nduvaßa ta kée ya na, ndikun ndúvaßa na. 13 Saa íyo iin taka loßo ndaIsrael, ndatußva ta xíka nda táva nda tachi nduvaßa, ndá yokan xínißni nda xíka nda. Ñaa x÷ni soßo nda xaßa ya íkan taPablo, saa xåá kúni nda ikan nda tá íkan ra. Kúni nda tava nda tachi nduvaßa xißin ndee Jesús, sundi köo ndíkun nda Jesús. Ñaa xåá nda káßan nda xißin tachi nduvaßa, káchi nda saa: —Tixin ndee Jesús, ra káßan ndoso taPablo xaßa, káßan nde xißin ndo, saña ndo nayóßó —káchi nda ikan xißin tachi nduvaßa. 14 Saa nd÷xiyo uxa seße iin taIsrael tanáni Esceva, ta ínuu nuu sutu. Tasaa ÷kan uxa saa nda ikan. 15 Saa kúu nda ikan káßan nda xißin tachi nduvaßa yakúu mii iin tataa. Ñaa nd÷kuiin ya káchi ya saa: —Xíni nde unku Jesús, ta xíni tu nde unku taPablo va, sundi ndóßð ta köo xíni nde ndóßð —káchi tachi nduvaßa xißin nda. 16 Ñaa såsi ndißi rakúu mii tachi nduvaßa ikan uxa saa nda, ta xåá ra ndinuni loßo xánduvaßa ra xißin nda. Iin t÷kueße yaa nda; ta iin nd÷taßnda yaa toto nda, mii chala mii ku nda kåna koo nda kuaßan nda. 17 Saa kèndaa ini ndißi nandóo ñuu Éfeso ikan. Kèndaa ini naIsrael xißin naköo kúu Israel xaßa ya ndðßo nda ikan. Ñaa xåá íßvi ka vi na, saa xåá na káßan vaßa ni na xaßa ndee Tata yo Jesús. 18 Ta kuaßa ka vi na k÷xaá kándixa Jesús, ta nd÷xaa na náßma na xaßa kuachi na, yaväßa ÷kan na yachi. 19 Ta kuaßa ka vi naxåtasi ta ndíso ndißi na tutu ikan nd÷xaa xißin na, ta nuu ndißi na, saa xåßmi na ya. Tåva na cuenta ndisaa xußun ku tutu ikan, ta kuaßa ni xußun ñúßu ya: uvi xiko uxi mil kaa vaßa, yaplata, kua ñúßu ya. 20 Ndißi saa kivi xíta ka tußun Iva yo Ndioxi kuaßan ya ndißi ni kúu ñuu. Ta kuaßa ni na kúndaa ini xaßa ndee ra. 21 Tasaa nd÷kani ini taPablo kußun ra estado Macedonia xißin estado Acaya. Tá ndißi ikan ta ndiko koo ra kußun ra chí ñuu Jerusalén, ta ikan kee ra kußun ra nda ñuu Roma, káßán ra. 22 Ñaa t÷ßvi ra uvi ndaxíka xißin ra kuaßan nda estado © La Liga Bíblica, A.C. 2005

69

Los Hechos 19

Macedonia. TaTimoteo xißin taErasto ku ndaxíka xißin ra chíndee taßan nda xißin ra. Saa t÷ßvi ra nda ikan kuaßan nda. Ta mii ra nd÷ndoo soo uvi ndaa ka kivi estado Asia nuu ndíkaa ñuu Éfeso. Nd÷katin nañuu Éfeso kúni na sikuaßa na kuachi xißin raPablo 23 Suvi

kivi ikan tá íyo raPablo ñuu Éfeso, saa nd÷kuaßa kuachi xißin ra xaßa tußun Jesús. 24 Iin ranáni Demetrio ku ra ÷kan saa, chi kúu mii ra chiñu síkuaßa ra ñaßa vali xißin kaa plata. Síkuaßa ra naßna vali veße ñußu yáDiana. Ta vaßa ni kée ra ikan xißin chiñu ra, táva ni ya xußun nuu ra. Saa ndißi naxáchiñu xißin ya ikan, táva ni na xußun xißin ya. 25 Xaßa ya ikan kua s÷kitaßan ndißi ra naxáchiñu nuu ra tin ndißi ka naxáchiñu suvi xißin chiñu ikan; kåna ra na káßan ra xißin na, káchi ra saa: —Nataßan yo, xíni mii ndo chiñu yóßó kua táxi ni xußun ndaßa yo, yakan vaßa ni kée yo. 26 Ta x÷ni soßo ndo unkua íkan rakáßan na xißin Pablo. Xíka ra síndaßvi ra naßa, káßan ra xißin na süvi ndioxi ku naßna síkuaßa yo, káchi ra. Ta xa kuaßa ni na sáka ra xini xaßa yakáßan ra. Süvi indaa ñuu Éfeso yóßó nd÷kan ra saa tin nda ndißi ñuu estado Asia xíka ra íkan ra saa. 27 Süvi indaa chiñu yo ÷yo ndißi xaßa, nda veße ñußu sißí yo ÷yo ndißi xaßa, ta ni köo ka na kaßan xaßa yá xatoßo ñaßá na. Chi vitin ta nda nandóo estado Asia xißin ndißi ka nandóo ndißi ni kúu ñuu ivi vaxi xátoßo yá, chi yáyóßó kúu yáchee ni nuu yo —káchi raDemetrio xißin na ikan. 28 Tá x÷ni soßo nandóo ikan yand÷kaßan ra, saa nd÷saa ni na. Ñaa xåá ndáßi koßo na, káchi na saa: —¡Indaa sißí yo Diana kú ndioxi káñußu yo ñuu Éfeso yóßó! —káchi na. 29 Ñaa iin nd÷kuiso ndißi nañuu, ndá síso ndáßi na. Tasaa t÷in na uvi ndataßan raPablo; t÷in na ranáni Gayo xißin raAristarco, ndakæe chí estado Macedonia. Tá t÷in ñaßá na, saa nd÷kundaka na nda kuaßan nda xißin na yoso nuu nd÷kitaßan na chútu ndaa na. 30 Saa kúni raPablo kußun ra nuu chútu na ikan kaßan ra xißin na. Ta köo nd÷xiin nandíkun Jesús taxi na kußun ra. 31 Ni sava nachiñu na xíni taßan ra xißin, ndóo estado Asia, ta köo nd÷xiin na taxi na kußun ra. T÷ßvi na tutu kuaßan ndaßa ra nuu káßan na xißin ra ya ná küßun ra. 32 Iin ndá síso yaa kúu na, xa síin yakáßan iin iin na, ta sava na ni köo xíni na © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 19, 20

,19 20

70

ndá xaßa kua nd÷kitaßan vi na. 33 Tasaa tåva sava naIsrael iin ranáni Alejandro kuaßan ra kaßan ra xaßa na xißin ndißi naßa, chi kúni na ya ná ndikuiin ra xaßa na. Ñaa xåá xíka ndaßa ra nuu na ya ná kutaxin yußu na. 34 Saa tá kèndaa ini ndißi na ya kúu raAlejandro ikan raIsrael, ta köo nd÷xiin ka na kuni soßo na yakáßan ra. Saa iin nd÷kuiso tuku na xåá nandáßi koßo na, káchi na saa: —Indaa sißí yo yáDiana kúu ndioxi káñußu yo ñuu Éfeso yóßó —káchi na. Iin kußva uvi hora nd÷ndaßi koßo na. 35 Saa nd÷kaßan rasecretario xißin na ya kutaxin yußu na. Tá kètaxin yußu na, saa xåá ra káßan ra xißin na: —Nataßan yo ñuu Éfeso, ndißi naßa, na inka ñuu, ta xíni na mani ni sißí yo yáDiana yákáñußu yo, chi yuú ya kæta nd÷kava nuu ndivi kú yá. 36 Ta nda iin na küvi ndikuaa yakáßan i xaßa xißin ndo, chi yandaa kua káßan i xißin ndo. Yakan vaßa ka kutaxin yußu ndo ta nda iin ya ïkan ndo xaßa ya sáa ini ndo. 37 Tá kúu vitin ndáka ndo ndayóßó k÷xaa nda xißin ndo, ta köo ya nd÷kan nda, ni xaßa ndioxi yo yáDiana köo káßan kini nda. 38 Tatu raDemetrio xißin ndataßan ra kúni ra taxi ra kuachi xaßa ndayóßó, ta vaßa ná kußun ra veße chiñu taxi ra kuachi xaßa nda. Ikan íyo nachiñu xißin juez xanani na kuachi xißin ra. 39 Tá ndá inka kuachi kúni ndo taxi ndo xaßa nda, ta xíniñußu kußun ndo nuu nachiñu ya ná xanani na kuachi ndo xißin yandaa. 40 Ta vitin ÷yo ni taxi nachiñu naßnu kuachi xaßa yo xaßa ya s÷kaku ndo kuachi yóßó. Tá ná ndakan tußun na yoo ndá xaßa kua s÷kaku yo kuachi, ¿ta unkua kachi yo xißin na? küchiñu ndeße ndikuiin nde xaßa ya —káchi rasecretario ikan xißin na. 41 Tá s÷ndißi ra nd÷kaßan ra, saa nd÷kaßan ra xißin na ná nußu na.

20

Kuaßan raPablo Macedonia xißin Grecia

1 Sindißi tá x÷kuiin kuachi ñuu Éfeso ikan, tasaa kåna raPablo ndißi nakándixa Jesús, ndíkani ra nuu na, xáßa ra ndee xißin na. Sindißi ikan, saa numi ra na ta nd÷kaßan ndioxi ra xißin na, saa kæe ra kuaßan ra chí estado Macedonia. 2 Ndißi kúu ñuu yañúßu estado Macedonia ikan nd÷xika ra nd÷kaßan ra xißin nakuaßan ichi Jesús. Xißin tußun nd÷kaßan ra xißin na ikan nd÷xaßa ra ndee xißin na. Ñaa kæe ra nd÷kißin ra © La Liga Bíblica, A.C. 2005

71

Los Hechos 20

kuaßan ra chí Grecia. 3 Uni yoo nd÷xiyo ra ikan, saa t÷ndaa kivi kee ra xißin itun barco kußun chí estado Siria. Tasaa kèndaa ini ra ya ch÷taßan tußun naIsrael ndá kußva tiin na ra. Xaßa ya ikan kua köo nd÷xaßan ra xißin barco, vaßa ka nd÷ko koo ra chí ñußú kuaßan tuku ra chí estado Macedonia. 4 Ta ndakuaßan xißin raPablo ku raSópater, rakæe ñuu Berea ku ra ikan; inka ra náni Aristarco xißin raSegundo ndakæe ñuu Tesalónica ku uvi saa nda ikan; ta inka raGayo ku rakæe ñuu Derbe, ta raTíquico tin raTrófimo ku ndakæe chí estado Asia. Ndißi nda ikan xißin taTimoteo ku ndaxíka xißin raPablo. 5 Saa nd÷kunuu ndataßan ra kuaßan nda, nd÷xaa nda ñuu Troas. Ikan ndátun nda kixaa nde ndikitaßan nde xißin nda. 6 Sindißi tá nd÷ßi viko ya xíxí naIsrael xita vaßa ya köo uxan iya xißin, saa kåna koo nde ñuu Filipos ikan. Ta ndåa nde sata barco tunkuaßan ñuu Troas. Tixin ußun kivi saa nd÷xaa nde nd÷kitaßan nde xißin nda ñuu ikan. Ñaa nd÷ndoo nde nd÷xiyo nde iin semana. Íyo raPablo ñuu Troas 7 Tá

t÷ndaa sábado xikuaa kivi ndíkundee naIsrael, saa nd÷kitaßan ndeße tin inka ka naßa nandíkun Jesús. Nd÷kitaßan nde taßvi nde xita vaßa kuxi nde xißin taßan nde xißin raPablo. Ta raPablo káßan ndoso tußun Ndioxi xißin naßa, siin kivi saa íyo ra ñuu na, ta tuvi xitaan kußun ra inka ñaßñu, káchi ra. Yakan ndíßi ni ini ra nda sava ñøu ta káßan ka ra xißin na. 8,9 Ta kuaßa ka vi ñèßè túun tíkaa sukun veße nda piso n÷nu nuu ndóo nde. Saa íyo iin rakuaan ranáni Eutico nuu ndóo nde, ta ventana índußu ra xíni soßo ra. Ñaa kènaßa va káßan raPablo, tasaa k÷ßin maßna raEutico nd÷naa ini ra kíxi ra. Tasaa iin kèu soßva kæta ra nd÷kava ra nda n÷nè. Saa nèu na nd÷xaßan na ndånißi ñaßá na, ta xa ndii ku ra ndånißi na. 10 Saa nèu raPablo nd÷xaa ra nd÷kunuu ndee ra nuu ini ra, númi ñaßá ra. Ñaa káßan ra xißin na, káchi ra saa: —Kü ißvi ndo chi táku va ra —káchi ra xißin na. 11 Saa ndåa tuku ra kuaßan ra piso n÷nu, ikan tåßvi ra xita vaßa x÷xi nde xißin ra. Nd÷ßi ikan ta k÷xaá tuku ra káßan ra, káßan ra saa ndakua nd÷tuvi. Ñaa kæta ra kuaßan ra. 12 Ta inka rand÷xißi ikan ta nd÷taku ra, nd÷kißin na ra kuaßan xißin na veße ra, saa kúsini ka vi na xaßa ya nd÷taku ra.

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 20

72

Kæe raPablo ñuu Troas ta nd÷kißin ra kuaßan ra ñuu Mileto 13 Saa

kåna koo ndeße nd÷kunuu nde kuaßan nde xißin barco, nd÷xaa nde ñuu Asón. Ikan x÷ndoo nde x÷ndatun nde raPablo, chi xa saa íyo yand÷tußun nde. Saa xíka xaßa ra nd÷xaa ra nd÷kitaßan ra xißin nde. 14 Tá nd÷xaa ra nd÷kitaßan ra xißin nde, saa ndåa nde barco tunkuaßan ñuu Mitilene yakíndoo isla ndíkaa maßñu nduta ñußu. 15 Saa kåna koo nde kuaßan nde ta nd÷tuvi inka kivi nd÷yaßa nde yati ñuu yakíndoo isla náni Quío. Ta inka kivi nd÷xaa nde Trogilio ya xíto ndaa isla náni Samos. Saa nd÷kundee nde Trogilio. Ta inka kivi ndixaa nde ñuu Mileto. 16 Iin xaa soßva ndiyaßa nde kuaßan nde nda ñuu Mileto chi köo nd÷xiin raPablo kußun nde ñuu Éfeso, chi ndíßi ni ini ra kußun ra ñuu Jerusalén chi kúni ra koo ra ñuu ikan tá täßan ka tindaa viko Pentecostés, tatu kama ná xaa ra. Yakáßan raPablo xißin naxikuaßa ñuu Éfeso 17 Saa tá nd÷xaa nde xißin raPablo ñuu Mileto ta kåna ra naxikuaßa, nandíso chiñu xißin naßa nandíkun Jesús ndóo ñuu Éfeso; kåna ra na xaa na ndikitaßan na xißin nde ñuu Mileto ikan. 18 Saa nd÷xaa nañuu ikan, ñaa k÷xaá raPablo káßan ra xißin na, káchi ra saa: —Nataßan yo, xíni mii ndo ndá kußva x÷nißi i ndóßð tá kivi k÷xi nunuu i ñuu ndo estado Asia yóßó ta nda kivi vitin. 19 X÷ni © La Liga Bíblica, A.C. 2005

73

Los Hechos 20

ndo xåchiñu i ndißi saa kivi nuu Ndioxi. Tá xáchiñu iin ra ndaßvi, saa xåchiñu i. Ta xåku ni i, saa kuaßa ni tindoßo k÷xi nuu i, saachi kèni naIsrael kaßni na yeße. 20 Vani k÷xi ni tindoßo nuu i ta köo nd÷xikuiin i kaßan ndoso i tußun Ndioxi xißin ndo. Nd÷kaßan i tußun ra xißin ndo, ya chindee i ndóßð. Ta nda iin yavaßa köo nd÷tiseße i nuu ndo; ni nuu chútu naßa an veße ndo kua, ta nd÷kaßan i tußun Ndioxi xißin ndo. 21 Nd÷kaßan ndoso i tußun ra xißin nakúu Israel tin naköo kuu Israel, ya xíniñußu nandiko koo ini na xaßa kuachi na ta kandixa na Tata yo Jesucristo. 22 Ta vitin kußun i ñuu Jerusalén, kußun ndaku i saachi saa íyo yakúni Tachi Ndioxi. Ta köo xíni i unkua kundoßo i ñuu ikan. 23 Sundi ndißi saa ñuu nuu xáßan i ta káßan Tachi Ndioxi xißin i ndoßo ni i ta kußun i veße kaa, káchi ya xißin i. 24 Ta yeße köo xíka ini i xaßa i, xa iin ch÷kaa ini i. Ta kúsini ni i tatu xa s÷ndißi i chiñu ÷kan i ta vaßa kuvi i xaßa ra. Sundi yaxíniñußu ni i ikan i ku chiñu tåxi Tata yo Jesús ndaßa i yayóßó kua ndíßi ni ini i xaßa. Xíniñußu i kaßan ndoso i tußun vaßa xaßa ra xißin naßa; kaßan i xißin na ndá kußva kúßvi ini Ndioxi xíni ra na ta kúni ra sikaku ra na tixin Jesucristo. 25 ’Ta xißin ndoßð nd÷xiyo i nd÷xika i nd÷kaßan i xißin ndo xaßa kußva xáßnda chiñu Ndioxi. Ta vitin kúndaa teße ini i nda iin kivi küni ka ndo yeße ñuu ivi yóßó. 26 Tá ndá ndóßð köo xíin kußun ichi Ndioxi ta köo ndíso ka i kuachi xaßa ndo. 27 Chi xa nd÷kani ndißi i ichi ra nuu ndo, ta nda iin ya ikan köo nd÷tiseße i nuu ndo. 28 Ta ndóßð ku ndo nd÷kaxin Tachi Ndioxi ya kundiso chiñu ndo xißin nañuu ndo, nakuaßan ichi Tata yo Jesús. Tá íkan nandáa levo sana, saa ikan ndo. Xaa kuenda ndo xißin mii ndo tin xaa kuenda ni ndo xißin nakuaßan ichi Jesús. Chi nakuaßan ichi Jesús tá íyo levo sana Ndioxi íyo na, saachi såta ra na xißin n÷í Jesús nduta nd÷xita ndaßa itun cruzin. 29 Xíni i, tá köo ka i xißin ndo ta kixi naßa sindaßvi na ndóßð. Tá íkan ndivaßi xißin levo, saa ikan na xißin ndo. 30 Nda na ítaßan xißin ndo tasaa ikan na. Vaxi kivi ta küni na kuni na yandaa. Ñaa sindikoo na ya, ta kixaá na ikan na yakúni mii na. Kixaá na sinaßa na yasiki, tasaa taa sii na inka nakuaßan ichi Jesús ya sindoo na ichi yandaa kuaßan na. Ñaa ndikundikun na yasiki. 31 Yakan kua kuenda ni koo ndo; täxi ndo sindaßvi na ndóßð, ni nataßan ndo täxi ndo sindaßvi ñaßá na. Ndikaßán ini ndo, uni kuiya nd÷xiyo i xißin ndo nd÷kani i nuu ndo, nduvi niuun nd÷kani i nuu iin iin ndo ya kundaa vaßa ini ndo xaßa © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 20, 21

,20 21

74

tußun Ndioxi. Nda xáku i nd÷kaßan i xißin ndo ya ná sïndoo ndo ichi Ndioxi. 32 ’Ta vitin táxi i ndóßð nataßan yo ndaßa Ndioxi ya kundaa ra ndóßð, chi kúßvi ni ini ra xíni ra ndóßð. Ta vaßa ni tußun ra, kúu mii ya ndee taxi ya ndee ndaßa ndo, chindee ya ndóßð ya kundaa ka ini ndo xaßa tußun ra. Chi tußun ra sínaßa ndá kußva kundaa ni ra ndóßð ta taxi ra kundoo ndo xißin ra xißin ndißi ka inka naxíka ichi ra. Kundoo ndo xißin ra ndißi saa tiempo ya vaxi. 33 Tá nd÷xiyo i xißin ndo ta köo xußun nd÷nduku i nuu ndo, ni toto köo nd÷nduku i nuu ndo, nda iin naßa köo nd÷kißin i ñaßa ndaßa. 34 X÷ni mii ndo, nd÷nuni xåchiñu i, saa nd÷nißi i yax÷taku i xißin nataßan i. 35 Taßan yax÷ni ndo ÷kan i kua xíniñußu ndo ikan ndo, ya kuchiñu ndo chindee ndo inka naköo kúndee ini xachiñu. Nd÷kaßán ndo yand÷kaßan Tata yo Jesús, káchi ra saa: “Vaßa ni ka kée naßa natáxi ñaßa ndaßa inka na, süvi ka vi nandíkißin ya”, káchi Tata yo —kåchi raPablo xißin na. 36 Tá s÷ndißi ra nd÷kaßan ra xißin na, saa s÷kusiti ra xißin ndißi naxikuaßa ikan, xåá ra káßan ra xißin Ndioxi. 37, 38 Saa nèmi ñaßá na, ta k÷xaá na xáku na xißin ra. Kúsuchi ni ini na xaßa yand÷kaßan ra xißin na küni ka ñaßá na. Tasaa chètu na nuu ra, ta nd÷kitaßan na kuaßan na ndaka ñaßá na nda nuu ndåa nde barco.

21

Kuaßan raPablo ñuu Jerusalén

1 Sindißi ndåi nde naxikuaßa ñuu Éfeso, saa kæe nde kuaßan ndaku nde xißin barco nda iin isla, ta nani isla yóßó Cos. Ta inka kivi kæe nde kuaßan nde inka isla náni Rodas. Ikan kæe nde kuaßan nde nda ñuu Pátara. 2 Ñuu Pátara ikan nd÷taßan nde inka barco tunkuaßan estado Fenicia, saa ndåa nde sata nu ikan kuaßan nde. 3 Tá yáßa nde kuaßan nde nuu nduta ñußu ta x÷ni nde isla Chipre kíndoo ya chí ñaßñu itin nde. Ñaa kuaßan ka nde nda estado Siria. Nd÷xaa nde ñuu naní Tiro yandíkun ndaa estado Siria. Ñuu ikan xíniñußu nu sindoo nu sava ñaßa kuaßan xißin nu, yakan nd÷xaa nu ikan. Saa nèu nde sata nu ndátun nde keta tuku nu kußun nu. 4 Ta nd÷kißvi nde ñuu, ikan nd÷kitaßan nde xißin sava nakuaßan ichi Jesús. Saa nd÷ndoo nde xißin na uxa kivi. Ta xißin ndee Tachi Ndioxi nd÷kaßan na xißin raPablo ya kundoßo ni ra, káchi na. Yakan káßan na xißin ra ya ná küßun ra ñuu Jerusalén. 5 Tá nd÷xinu © La Liga Bíblica, A.C. 2005

75

Los Hechos 21

uxa kivi, ta kåna koo nde kuaßan nde. Kuaßan ndißi nandíkun Jesús ndaka na ndeße. Kuaßan nda násißi nda xißin nda, ndáka ná seße vali ná kuaßan ná. Tá nd÷xaa nde nuu yoti yußu nduta ñußu ikan, saa s÷kusiti ndißi nde káßan nde xißin Ndioxi. 6 Ñaa nèmi taßan nde tin ndåi taßan nde, saa ndåa tuku nde sata barco kuaßan nde. Ta nd÷ko koo na ikan kuanußu na veße na. 7 Ta ñaa nd÷xaa nde ñuu Tolemaida, ikan ku nuu nd÷ßi viaje yand÷xika nde nuu nduta ñußu. Tá nd÷xaa nde ñuu ikan, ta nd÷xaßan nde xíto nde nandíkun Jesús. Ñaa nd÷ndoo nde x÷ndoo nde xißin na iin kivi. 8 Tá nd÷tuvi inka kivi, saa kåna koo nde kuaßan nde, nd÷xaa nde ñuu Cesarea. Ikan nd÷xaßan nde ndóo nde veße raFelipe, rakáßan tußun vaßa xaßa Jesús ndá kußva kußun na ichi Ndioxi ku ra. Ta xa yachi tåxi nandíkun Jesús ndóo ñuu Jerusalén ichi ndaßa ra xißin iñu ka ndataa; tåxi na ichi ndaßa nda kuiso chiñu nda xißin nándaßvi. 9 Ta íyo kumi seße sißi ra nákuaan, ta kumi saa ná ikan káßan ndoso tußun yußu Ndioxi. 10 Xa kuaßa loßo kivi ndóo nde veße ra ikan, saa nd÷xaa iin rakáßan ndoso tußun yußu Ndioxi ta náni ra Agabo, kæe ra estado Judea. 11 Nd÷xaa ra xíto ra ndeße. Tá nd÷xaa ra, ta t÷in ra cinturón raPablo, kåva nuu ra sukun ndaßa ra tin sukun xaßa ra, saa xåá ra káßan ra: —Soßva káchi Tachi Ndioxi xißin i xaßa raxíin cinturón yayóßó, tá kußva ÷kan i xißin cinturón ra, saa ikan naIsrael xißin ra tá ná xaa ra ñuu Jerusalén. Katun na ndaßa ra tin xaßa ra, saa nd÷taxi na ra ndaßa naßa naköo kúu Israel, káchi Tachi Ndioxi —kåchi raAgabo ikan xißin nde. 12 Tá x÷ni soßo nde yand÷kaßan ra ikan, saa xåá ndißi nde káßan nde xißin ra ya ná küßun ra ñuu Jerusalén. 13 Ta nd÷kuiin ra yußu nde, káchi ra saa: —Küaku ndo chi nda yeße kúchißña ini íkan ndo. Tá tiin na yeße katun na, ta vaßa ná tiin va na yeße, chi yeße ta íyo nduvi i kundoßo i xaßa Tata yo Jesús, vani kaßni na yeße xaßa va ra —káchi ra xißin na. 14 Saa köo nd÷kuchiñu nde sixinu nde ini ra. Ñaa vaßa köo nd÷kaßan ka nde xißin ra, ta nd÷kaßan nde: —Ná koo yakúni mii Ndioxi —káchi nde. 15 Sindißi ikan ch÷vaßa ndißi nde ñaßa nde, saa kåna koo nde kuaßan nde ñuu Jerusalén. 16 Saa kuaßan sava nandíkun ichi Jesús ndóo ñuu Cesarea ikan xißin nde. Kuaßan tu inka ranáni Mnasón xißin nde, ta xa yachi vi nd÷kundikun ra ikan ichi © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 21

76

Ndioxi, ta rakæe Chipre ku ra, ta veße ra ikan kua koo nde tá ná xaa nde ñuu Jerusalén. Kuaßan raPablo koto ra taJacobo 17 Saa kæe nde kuaßan nde. Tá nd÷xaa nde ñuu Jerusalén, ta vaßa ni nd÷kuiso nandíkun Jesús ndeße. 18 Saa inka kivi kæe raPablo kuaßan ra xißin nde koto nde raJacobo. [Ra ínuu nuu ndißi nandíkun Jesús ndóo ñuu Jerusalén ku ra]. Ta ndóo tu naxikuaßa, [nandíso chiñu xißin nakuaßan ichi Jesús va]. 19 Saa ch÷ndee raPablo ndißi na ikan, ta nd÷kaßan ra xißin na xaßa iin iin ñaßa ya ÷kan Ndioxi xißin ra tañu naßa naköo kúu Israel. 20 Tá x÷ni soßo na yand÷kaßan ra, ta xåtoßo na Ndioxi. Saa káßan na, káchi na saa: —Ñani yo, xíni mii un kuaßa ni mil ku naIsrael nd÷kundikun Jesús, ta ndíkundee na káßan na ya ná kandixa ka nandíkun Jesús ley yatåa raMoisés xinaßa. 21 Ta x÷ni soßo sava na yasínaßa un naIsrael ndóo inka ñaßñu, ya ná kändixa ka na ley yatåa raMoisés, che. Saa káßan un xißin na ya köo xíniñußu ka na ndikunuu tuni Ndioxi na ta ni ná xäsuvi ka na ley yatåa raMoisés, káchi un, che. 22 Ta vitin ¿unkua ikan yo? tá ná kuni soßo na k÷xaa un, ta iin ndikutu ndißi na. 23 ¿An väßa soßva ikan un ná kundaa ini na ya küaßan un contra ley raMoisés? Íyo kumi taa ta k÷ndoo nda xanduvi nda yand÷kaßan nda xißin Ndioxi xachiñu nda nuu ra. 24 Ta vaßa ná kundaka un nda kußun xißin un yeße veße ñußu ná xanduvi ndo yand÷kaßan Ndioxi tåa raMoisés, ya ná kindoo yaa ndo nuu Ndioxi. Ta chaßvi un xaßa ñaßa kuniñußu nda. Tasaa vaßa kuchiñu xata nda ixi xini nda. Ikan ku nuu kundaa ini ndißi na süvi yandaa kua x÷ni soßo na xaßa un, yakáßan na köo íkan un yatåa raMoisés. 25 Ta inka naßa nandíkun Jesús, naköo kúu Israel ta xa íyo vaßa va xaßa na, chi xa tåa nde tutu kuaßan ndaßa na nuu káßan nde xißin ya ná kündißi ini na xaßa ya xasuvi na yatåa raMoisés. Sundi yaxasuvi na kua yóßó káchi nde: Ná küxi na ñaßa ya táxi naßa ndaßa naßna yakáßan na kúu ndioxi. Ni n÷í kiti ná küxi na, ta ni kiti kóßni na sukun ná küxi na, chi kuandee n÷í ini ri. Ni iin taa ta küvi kusun ra xißin ñaßá tatu süvi yásißi ra ku yá. Ta ni iin ñaßá küvi kusun yá xißin iin taa tatu süvi yii yá ku ra, káchi nde xißin tutu kuaßan ndaßa naköo kúu Israel —káchi naxikuaßa ikan xißin raPablo. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

77

Los Hechos 21 Tíin na raPablo veße ñußu kuaßan ra veße kaa 26 Saa

nd÷xinu ini raPablo xaßa yand÷kaßan na xißin ra. Ñaa nd÷tuvi inka kivi, saa nd÷xaßan ra xißin nda ikan xanduvi nda yakáßan raMoisés ya kindoo vaßa nda nuu Ndioxi. Ta nd÷xaßan ra veße ñußu kaßnu ndítußun ra xißin sutu kivi tindaa kivi uxa ya kindoo vaßa ndißi nda, tasaa taxi nda kiti ndaßa sutu ya taxi ra ri ndaßa Ndioxi. 27 Tá xa kuaßan xínu uxa kivi ikan ta nd÷xaa sava naIsrael nak÷xi chí estado Asia; ta x÷ni na raPablo veße ñußu ikan. Saa xåá na káßan na xißin nandóo ikan sísaa ñaßá na; 28 ndee ka vi káßan na káchi na saa: —Nataßan yo naIsrael, chindee taßan ndo xißin nde ná tiin yo rayóßó, chi rayóßó ku raxíka ndißi saa ñaßñu táa sii ra naßa kanaßa na xaßa yoIsrael tin xaßa veße ñußu yo. Saa káßan tu ra xißin na ya ná kändixa na yatåa raMoisés. Ta vitin k÷xaa ra xáa kini ra veße ñußu yo chi tåan ra ndaköo kúu Israel ini veße ñußu yóßó —káchi na ikan xaßa raPablo. 29 Káßan na saa xaßa ra chi yachi x÷ni na ra xißin taTrófimo ñuu Jerusalén, ta ra ikan kæe ra ñuu Éfeso, ta süvi raIsrael ku ra, ta x÷ndaka ñaßá taPablo nd÷xaßan ra veße ñußu, káßan na. 30 Ñaa iin nd÷katin ndißi nañuu Jerusalén, sáa ka vi na nd÷katin na t÷in na raPablo yeße veße ñußu. Saa tåva na ra kuaßan ra. Tá kæta soßva ra ÷kan na, ta nd÷kun nd÷kasi ndißi na yeße veße ñußu. 31 Ra xa kaßni na ku ra ta nd÷xaa tußun nuu randíso chiñu xißin nasoldado. Kèndaa ini ra ya ndee ni kúu ñuu Jerusalén. 32 Ñaa nd÷kaya ra nasoldado tin ndanaßnu nuu na. Ñaa nd÷kundaka ra na xínu na kuaßan na xißin ra. Tá x÷ni naxánduvaßa xißin raPablo ya nd÷xaa kuaßa ni soldado, tasaa x÷kuiin na köo káni ka ñaßá na. 33 Saa kèyati mii randíso chiñu xißin nasoldado ikan ta xåßnda ra chiñu ya katun ndaßa raPablo xißin uvi cadena. Ñaa nd÷ndakan tußun ñaßá ra, káchi ra saa: —¿Unku yóßð, ta unkua ÷kan un kua yakan xánduvaßa ni na xißin un? —káchi ra xißin raPablo. 34 Täßan ka vi nd÷kuiin raPablo ta iin nd÷kuiso yaa na, xa síin yakáßan iin iin na, ta ni köo kúndaa ini ra unkua káßan vi na. Ñaa xåßnda ra chiñu ya kundaka na raPablo kußun ra ini cuartel nuu ndóo nasoldado ikan. 35 Saa tá nd÷xaa ra nuu escalera ikan ta köo kúndee ka ra ndaa ra chi xånduvaßa ni na © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 21, 22

78

xißin ra. Ñaa vaßa ka tiin n÷nu nasoldado ikan ra kuaßan ra xißin na. 36 Chi naßa ta iin ndáßi koßo na ndíkun na kuaßan na sata nda, iin ndá síso káßan na, káchi na saa: —¡Kaßni ndo ra; ná kuvi ra! —káchi na. Káßan raPablo xaßa ra xißin na 37 Tá

,21 22

chíkaa na raPablo ini cuartel ikan, saa nd÷kaßan ra xißin randíso chiñu xißin nasoldado, káchi ra saa: —¿An taxi un ná nditußun loßo i xißin un? —káchi ra xißin ra. Saa nd÷kuiin ra káßan ra: —¿An xíni un kaßan un tußun griego? —káchi ra—. 38 Saachi nd÷xiyo iin rakæe Egipto ta tåva ra kumi mil taa nuu iku yuyu, ta ndaxáßni ndii ku nda ikan. Saa ch÷kaa ra yußu nda ya kaßni nda gobernador íyo vitin, ta ¿an süvi ra ikan ku yóßð? —káchi ra xißin raPablo. 39 Saa nd÷kuiin raPablo káßan ra: —Yeße Israel va ku i, ta kæe i chí ñuu Tarso yandíkaa estado Cilicia, ndee ni ñuu ku mii ñuu i. Ta xíkan ni i yamani nuu un taxi loßo un ná kaßan i xißin nayóßó —káchi ra. 40 Saa nd÷kuiin ra ikan káßan ra: —Vaßa kaßan un xißin va na —káchi ra. Saa nd÷kundichi raPablo nuu escalera ikan, xíka ndaßa ra nuu na ya ná kutaxin yußu na. Saa kètaxin yußu na. Tá kètaxin yußu na, ñaa xåá ra káßan ra xißin na. Tußun hebreo tußun mii na káßan ra xißin na, káchi ra saa: 1 —Nataßan yo, naxikuaßa xißin ndißi ndóßo raza yoIsrael, kuni soßo ndo tußun yakaßan i xißin ndo, ya ndíkuiin xaßa i —káchi ra xißin na. 2 Saa tá x÷ni soßo na yakáßan ra tußun mii na, ta iin kètaxin yußu na, saa nd÷kaßan ra xißin na: 3 —Yeße taßan mii ndo Israel ku i, ta kåku i ñuu Tarso yandíkaa estado Cilicia, saa xåßnu i ñuu Jerusalén yóßó. Ta s÷kuaßa i ndaßa ramaestro Gamaliel; s÷naßa ndißi ra yeße xaßa ichi yakåndixa ni xii sikua yo. Tá íkan ndóßð kándixa ni ndo Ndioxi, saa íkan tu yeße va. Ta ndißi saa ichi kúni i xasuvi i ley Ndioxi. 4 Ch÷kaa ini i sindißi xaßa ndißi i nandíkun Jesús. Ta xaßa ya ikan kua, k÷xaá i xáa ndikuu i xißin na. Kuaßan i iin iin ñuu tíin i na: taa ku nda ñaßá ku ná, ndißi na tíin i kuaßan xißin i veße kaa. Ndakua íyo ini i kaßni i na, ya ná ndißi xaßa na. 5 Ndasutu naßnu nuu yo xißin naxikuaßa ndíso chiñu xißin

22

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

79

Los Hechos 22

yoIsrael ku naxíni vaßa xaßa yakáßan i xißin ndo. Chi na ikan ku natåxi tutu ndaßa i yandíkuiin xaßa i tiin i nandíkun Jesús ndóo ñuu Damasco, kixi na xißin i ñuu Jerusalén yóßó ya ndoßo na. Káßan raPablo xißin na ndá kußva kua nd÷kundikun ra ichi Jesús (Hechos 9:1 -19; 26:12 -18) 6 ’Saa

kæe i kuaßan i ñuu Damasco, ta siloßo xaa i ñuu ikan ta kúu ya iin kußva kaa uxi uvi nduvi. Ñaa iin kèu soßva ta ndakua iin nd÷yeße ndaa mii nuu íin i, tá káa taxan saa káa ya. 7 Ñaa ndèva i kuaßan i nuu ñußú. Tasaa x÷ni soßo i iin tachi na káßan na xißin i: “Saulo, Saulo ¿Ndachu ndíkun un xíka un sata i sítixußvi un yeße?”, káchi tachi na xißin i. 8 Saa nd÷kuiin i káßan i: “¿Unku yóßð, tata?”, káchi i. Ñaa nd÷kaßan ra xißin i: “Yeße ku Jesús, rañuu Nazaret, ta suvi yeße ku randíkun un xíka un sítixußvi ni un”, káchi ra xißin i. 9 Ta ndataa kuaßan xißin i x÷ni nda nd÷yeße ndaa, sundi köo ndíxini soßo nda tachi rakáßan xißin i. 10 Saa nd÷kuiin i káßan i: “¿Ta unkua xíniñußu i ikan i, Tata?”, káchi i xißin ra. Saa nd÷kaßan ra xißin i: “Kuandikoo kuaßan kißvi un ñuu Damasco, ikan ku nuu kaßan na xißin un unkua xíniñußu un ikan un”, káchi ra xißin i. 11 Ta ndèkuaa i ÷kan yayeße ikan. Saa t÷in nda kuaßan xißin i ndaßa i, ndáka nda yeße nd÷xaa i ñuu Damasco. 12 ’Ta íyo iin ra náni Ananías mi ñuu ikan, ta xánduvi ni ra ikan yakáßan ley Ndioxi yatåa raMoisés. Saa vaßa ni káßan ndißi mii naIsrael taßan yo ndóo ñuu ikan xaßa ra. 13 Nd÷xaßan ra x÷to ra yeße; tá nd÷xaa ra ta nd÷kaßan ra xißin i, káchi ra saa: “Ñani yo Saulo, vitin nduvaßa nuu un, köo kuaa ka un”, káchi ra xißin i. Tasaa ndikun nd÷xuna nuu i. 14 Saa nd÷kaßan ra xißin i: “Ndioxi ra kåñußu xii sikua yo ku rand÷kaxin yóßð ya kèndaa ini un unkua ch÷tuni ra ikan ra xißin nañuu ivi. Nd÷kaxin ra yóßð x÷ni un Jesús randåa, ta x÷ni soßo un tußun yand÷kaßan ra xißin un tá vaxi un ichi. 15 ×kan Ndioxi yavaßa xißin un, chi yóßð ku randikuiin xaßa Jesús nuu ndißi ni kúu nañuu ivi, ta kaßan un xißin na xaßa ra ndá kußva nd÷tuvi ra nuu un. 16 Ta kündatun ka un vitin. Kuandikoo kuchi un tixin ndee Jesús. Ta kaßan un xißin ra ná xakaßnu ini ra xaßa kuachi un”, káchi ra Ananías ikan xißin i —káchi raPablo xißin na.

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 22

80

Káßan raPablo xißin na ndá kußva nd÷kißin ra kuaßan ra kaßan ndoso ra tußun Ndioxi xißin naköo kúu Israel 17 Nd÷kaßan

ka raPablo xißin na, káchi ra saa: —Tá nd÷ko koo i nd÷xaa i ñuu Jerusalén ta nd÷xaßan i veße ñußu káßan i xißin Ndioxi; saa s÷tuvi ya nuu i, 18 x÷ni i Tata yo Jesús káßan ra xißin i, káchi ra saa: “Kama ni koo un kee un ñuu Jerusalén yóßó, chi küaßa nañuu yóßó kandixa na yakáßan un xißin na xaßa i”, káchi ra xißin i, nuu s÷tuvi ra nuu i. 19 Tasaa nd÷kaßan i xißin ra, káchi i saa: “Tata, kuni soßo va na kaßan i xißin na, chi xíni mii na ndá kußva s÷tixußvi i nakándixa tußun un; nd÷xika i veße ñußu t÷in i na tåan i veße kaa, xånduvaßa i xißin na. 20 Saa tá xåßni na raEsteban, rand÷kaßan ndoso tußun un ta nd÷xiyo yußu i x÷ndichi i x÷ni i xåßni ñaßá na, nda x÷ndaa i toto ndaxåßni ra”, káchi i xißin Jesús. 21 Saa nd÷kuiin ra káßan ra xißin i: “Kuaßan vitin, chi vitin tißvi i yóßð kußun xika un; kußun un nda inka ñuu kaßan un xißin naßa naköo kúu Israel xaßa i”, káchi ra xißin i —káchi raPablo xißin naIsrael. 22 Ndóo na xíni soßo na yakáßan raPablo, ñaa xåá sáa na xíni na ra xaßa yand÷kaßan ra xißin na kußun ra ñuu naköo kúu Israel, saa nd÷ndaßi na, káchi na saa: —¡Kaßni ndo ra; ná kuvi ra! ¡Köo kúu mii ra ichi kutaku ka ra! —káchi na. 23 Sáa ka vi na nda chilo na tåva na kísi nißni na ta kíßin na ñußú xáta yava na. 24 Saa xåßnda randíso xißin nasoldado ikan chiñu ya tiin nda raPablo chikaa nda ini cuartel ta ná xanduvaßa nda xißin ra ya ná kaßan ra ndá xaßa kua sáa ni ini na xíni ñaßá na. 25 Ñaa t÷in nda ra kåtun nda ndaßa ra ya xanduvaßa nda xißin ra. Tasaa nd÷kaßan ra xißin iin rachee nuu ndasoldado ikan, káchi ra saa: —¿An káßan ley yo Roma xanduvaßa yo xißin iin taa tá täßan kußun ra nuu juez kunani kuachi ra? —káchi raPablo xißin ra ikan. 26 Tá x÷ni soßo ra yand÷kaßan raPablo xißin ra, saa nd÷kißin ra kuaßan ra kaßan ra xißin randíso chiñu xißin nasoldado, káchi ra saa: —Kuenda koo un xaßa ya ikan un xißin rayóßó, chi randíkun ndaa ñuu Roma ku ra —káchi ra xißin ra. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

81

Los Hechos 22, 23

27 Saa tá x÷ni soßo ra yand÷kaßan ra xißin ra, ñaa nd÷xaa ra nuu raPablo káßan ra xißin ra: —¿An ndixa ñuu Roma ndíkun ndaa un? —káchi ra xißin ra. Saa nd÷kuiin ra káßan ra: —Ikan ndíkun ndaa i —káchi ra. 28 Saa nd÷kuiin randíso chiñu xißin nasoldado ikan káßan ra: —Kuaßa ni chåßvi yeße tasaa tåxi na iin tutu ndaßa i nuu ndèu i rañuu Roma —káchi ra xißin raPablo. Saa nd÷kuiin raPablo káßan ra: —Sundi yeße ta köo nd÷kan i saa, xa ñuu Roma ndíkun ndaa i kåku vi i —káchi ra. 29 Ñaa vaßa ka kåna koo ndasoldado nda ndóo ndátun xanduvaßa xißin raPablo; kåna koo nda kuaßan nda. Nda mii randíso chiñu xißin nasoldado ikan ta nd÷ndißvi ni ra chi nd÷yaßa ra nuu ley ñuu Roma xaßa ya kåtun na raPablo.

Ndáka na raPablo kuaßan ra nuu nachiñu

,22 23

30 Saa nd÷tuvi inka kivi ta kúni randíso chiñu xißin nasoldado ikan kundaa vaßa ka ini ra xaßa raPablo ndá xaßa kua tåxi naIsrael kuachi xaßa ra. Ñaa ndåxin ra cadena núßni ra, tasaa kåna ra ndasutu naßnu xißin naxikuaßa nuu naIsrael. Kåna ra na, nd÷kitaßan ndißi na ndóo na, tasaa tåva ra taPablo, k÷ßin ñaßá ra kåndichi ra nuu na. 1 Saa nd÷koto raPablo nuu ndißi naxikuaßa ndóo ikan, ta nd÷kaßan ra xißin na, káchi ra saa: —Nataßan yo, nda kivi vitin ta íyo vaßa ini i nuu Ndioxi —káchi ra xißin na. 2 Tá x÷ni soßo raAnanías, ra ínuu nuu ndißi sutu, yand÷kaßan raPablo, tasaa xåßnda ra chiñu nuu nandíta yati xiin raPablo ya ná kani na yußu ra. 3 Saa nd÷kuiin raPablo káßan ra: —Vaxi kivi ta kani tu Ndioxi yóßð va, saachi yóßð ta chiñu nuu un kua xanani un kuachi i ikan un yandaa xißin i tá kußva káßan ley yo, ta yóßð köo íkan un saa xißin i chi xáßnda un chiñu yakani na yeße. Yóßð ta tá káa nama yaluvi ni nd÷kaßi sata va saa káa un, chi sata va un vaßa ni náßa ta ini un kini ni kaa —káchi raPablo xißin ra. 4 Saa nd÷kaßan nandóo ikan xißin ra: —¿Ndachu káßan un saa xißin sutu tachee xáchiñu nuu Ndioxi? —káchi na xißin ra.

23

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 23

82

5 Saa nd÷kuiin raPablo káßan ra: —Nataßan yo, xakaßnu ini ndo xaßa i, köo xíni i ya kúu ra sutu chee. Ni tußun Ndioxi yatåa raMoisés xinaßa ta káchi ya saa: “Käßan ndikuu un xaßa nachiñu ñuu un”, káchi ya —káchi raPablo xißin na. 6 Tá nd÷kaßan ra saa xißin na, saa kèndaa ini ra kúu sava na saduceo ta sava na kúu fariseo. Ñaa ndånißi ra tachi ra ta ndee ni nd÷kaßan ra, káchi ra saa: —Nataßan yo, yeße ta yeße fariseo ku i, saa tu tata va i ta fariseo ku ra. Xaßa yañaa kua táxi na kuachi xaßa i chi kándixa i ndítaku nandíi —káchi ra xißin na. 7 Tá nd÷kaßan ra saa, ñaa k÷xaá ndasaduceo xißin ndafariseo káni taßan xißin taßan mii nda. Saa nd÷taßvi taßan nda. 8 Saachi nasaduceo káßan na, köo ndítaku nandii ta ni ángel Ndioxi köo, ni tachi nduvaßa köo, káchi na ikan. Ta nafariseo kándixa na ndítaku nandíi ta kándixa na íyo ángel Ndioxi xißin tachi nduvaßa. 9 Xaßa yañaa xåá iin ndá síso káßan ndißi na, saa nd÷kundita sava ndamaestro, ndakíßin sata nafariseo, káßan nda: —Köo ñaßa nd÷kan vi ra, an iin ángel nd÷kaßan xißin ra an tachi nd÷kaßan xißin ra. Kuenda koo yo chi sana xißin Ndioxi va káni taßan yo —káchi nda xißin na. 10 Saa xåá xándee na xaßa ya, nda yati kani taßan na. Ñaa xåá íßvi va mii randíso chiñu xißin nasoldado ikan, chi sana sitikueße taßan na ta nda raPablo sitikueße na, káßán ra. Xaßa ya ikan kua xåßnda ra chiñu ya tava ndasoldado ra kußun ra xißin nda ini cuartel. 11 Saa nd÷tuvi inka kivi ta nd÷xani raPablo káßan Tata yo Jesús xißin ra, káchi ra saa: —Xaßa un ndee yóßð Pablo, ku ïßvi un saachi tá kußva káßan un xaßa i ñuu Jerusalén yóßð, saa kaßan tu un xaßa i ñuu Roma va —káchi Tata yo Jesús xißin raPablo túvi ra nd÷xani ra.

Ndítußun taßan na kaßni na raPablo 12 Ñaa nd÷tuvi inka kivi ch÷taßan tußun sava ndaIsrael kaßni nda raPablo, káchi nda saa: —Küxi yo ni tikuii kößo yo, ndakua ná kaßni yo ra, saa kuxi yo. Tá ndá yo sïxini ya ta ná nd÷kava chißña sata yo —káchi nda. 13 Yáßa uvi xiko ku nda ch÷taßan tußun ikan saa. 14 Ñaa nd÷xaßan nda nuu sutu ndanaßnu tin nuu ndaxikuaßa ínuu nuu naIsrael, ta nd÷kaßan nda xißin na: © La Liga Bíblica, A.C. 2005

83

Los Hechos 23

—Ndeße ta ch÷taßan tußun nde küxi nde ndakua ná kaßni nde raPablo saa kuxi nde. Tá ndá nde sïxinu ya ta ná ndikava chißña sata nde. 15 Ta vitin, ndóßð kúu mii chiñu ta chitaßan tußun ndo kaßan ndo xißin randíso chiñu xißin nasoldado ná kundaka ra taPablo kixi ra taan chi íyo ka ya kúni ndo koto ndoso ndo ra, kachi ndo, ta ndeße xa koo tußva nde kaßni nde ra ichi —káchi nda ikan xißin na. 16 Saa kèndaa ini raseße yákußva raPablo xaßa ya ch÷taßan tußun nda. Ñaa nd÷xaßan ra nd÷tußun ra xißin raPablo ini cuartel ikan. 17 Ñaa kåna raPablo iin ra ínuu nuu ndasoldado ikan, ta nd÷kaßan ra xißin ra, káchi ra saa: —Kundaka loßo raloßo yóßó ná kußun ra xißin un nuu randíso chiñu xißin nasoldado, saachi íyo ya kúni ra kaßan ra xißin ra —káchi raPablo xißin ra. 18 Saa nd÷kundaka ñaßá ra kuaßan ra. Tá nd÷xaa ra ikan saa xåá ra káßan ra: —RaPablo, randíkaa veße kaa t÷ßvi yeße vaxi i nuu un xißin raloßo yóßó, saachi íyo ya kúni ra kaßan ra xißin un, che —káchi ra xißin ra. 19 Saa t÷in randíso chiñu xißin nasoldado ikan ndaßa ra, ta nd÷kißin ra kuaßan ra xißin ra iin ñaßñu, saa nd÷ndakan tußun ñaßá ra, káchi ra: —¿Unkua kúni un kaßan un xißin i kua? —káchi ra xißin ra. 20 Saa nd÷kuiin ra káßan ra: —Nachiñu xißin naxikuaßa, chitaßan tußun na kaßan na xißin un kundaka un raPablo kußun ra xißin un nuu na taan, ya koto ndoso ka ñaßá na, che. 21 Sundi kändixa un yakáßan nda, chi yáßa uvi xiko taa ku ndach÷taßan tußun kaßni seße ñaßá nda. Ni küxi nda ta ni kößo nda tikuii ndakua kaßni ñaßá nda, che. Tá ndá nda ná sïxinu ya ta ná ndikava chißña sata nda, che. Ta vitin xa íyo tußva nachiñu ndátun na unkua kachi yóßð —káchi ra xißin ra. 22 Saa tåva ra taloßo ikan kuaßan ra, ta nd÷kaßan ra xißin ra ya ná käßan ra xißin nda iin na xaßa yand÷kaßan ra xißin ra. Tíßvi na raPablo kuaßan ra ndaßa ragobernador Félix 23 Saa kåna randíso chiñu xißin nasoldado uvi ndanaßnu nuu soldado, ta xåßnda ra chiñu nuu nda, káchi ra saa: —Kaßan ndo xißin ndasoldado ná kundoo tußva uvi ciento ndakußun xaßa, ta uni xiko uxi ndayóso kuai, xißin uvi ciento © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 23

84

nda ná kußun xißin lanza. Ta ná koo nduvi nda kana nda kaa ÷in ñuu vitin kußun nda ñuu Cesarea. 24 Saa xanduvi tu ndo kuai koso mii raPablo xißin ndataßan ra, ya ná köo ya kundoßo ra, xaa vaßa ra xißin ndo taxi ndo ndaßa ragobernador Félix ñuu Cesarea. 25 Saa t÷ßvi randíso chiñu xißin nasoldado ikan tutu kuaßan ndaßa ragobernador Félix, káchi ra xißin ya saa: 26 “Chíndee i yóßð tata Félix gobernador rachee nuu nde. Yeße ku rakúu Claudio Lisias, ta tíßvi i tutu yóßó xaa ndaßa un. 27 Nuu káßan i xißin un ya tíßvi i rayóßó xaa ra ndaßa un, chi naIsrael ta t÷in na ra, siloßo kaßni ñaßá na. Saa kèndaa ini i ndíkun ndaa ra ñuu Roma ta nd÷xaßan i xißin nasoldado i nd÷kißin i tußun ra, k÷ndaa i ra ndaßa na. 28 Xaßa ya kúni i kundaa vaßa ini i ndá xaßa kua táxi na kuachi xaßa ra, tasaa ndáka i ra nd÷xaßan i nuu naxikuaßa xißin nachiñu ínuu nuu mii naIsrael. 29 Tasaa kèndaa ini i süvi yandee vi kua chíkaa kuachi na ra. Xaßa ley mii va na kua chíkaa kuachi na ra, ni köo ichi na kaßni vi na ra, ni veße kaa ndïkaa vi ra ndikuu. 30 Ta vitin kèndaa ini i, chítaßan tußun na kaßni na ra, yakan tíßvi i ra xaa ra ndaßa un, ta nd÷kaßan i xißin na táxi kuachi © La Liga Bíblica, A.C. 2005

85

,23 24

Los Hechos 23, 24

xaßa ra ná xaa na nuu un xanani un kuachi xißin na. Yayóßó ku ndißi yakáßan i xißin un, tata. Ndikitaßan ka yo”, káchi ra xißin tutu kuaßan xißin nda taxi nda ndaßa ragobernador ikan. 31 Tá íyo yand÷kaßan ra xißin ndasoldado ikan saa íyo ya ÷kan nda. Kåna koo ñuu nde kuaßan nde xißin raPablo, saa nd÷xaa nde nda ñuu Antípatris. 32 Nd÷tuvi inka kivi ta nd÷ko koo ndasoldado kuaßan xaßa xißin nde. Ndisaa ndayóso kuai ku ndakuaßan xißin nde xißin raPablo nda nuu kuaßan nde. 33 Ñaa tá nd÷xaa nde ñuu Cesarea ta tåxi ndasoldado tutu ikan ndaßa ragobernador, saa tåxi tu nda raPablo va ndaßa ra. 34 Tá s÷ndißi ra kåßvi ra tutu ikan ta nd÷ndakan tußun ñaßá ra, káchi ra saa: —¿Mii kæe un? —káchi ra xißin ra. Saa nd÷kuiin raPablo káßan ra: —Chí ñuu ya kíndoo estado Cilicia kæe i —káchi ra. 35 Tá kèndaa ini ra ya kæe ra estado Cilicia, saa nd÷kaßan ra xißin ra: —Nda ná xaa natáxi kuachi xaßa un, saa xanani i kuachi xißin un —káchi ra xißin ra. Saa xåßnda ra chiñu nuu ndasoldado ra ya chikaa nda raPablo ini veße kaa ya íin veße rarey Herodes mi ñuu ikan.

24

Káßan raPablo xaßa ra xißin raFélix 1,2 Tá

nd÷yaßa ußun kivi ta nd÷xaa raAnanías, ra ínuu nuu ndißi sutu Israel. Nd÷xaa ra ñuu Cesarea xißin sava naxikuaßa tin iin ralicenciado ndíchi xißin na, nani ra Tértulo. Saa tåva raFélix raPablo k÷xaa ra, ñaa k÷xaá mii ralicenciado ikan káßan ra, táxi ra kuachi xaßa raPablo, káchi ra saa: —Kuaßa un, tata gobernador Félix, nd÷xaßvi ni yóßð chi vaßa ni níßi un ñuu nde. Xinaßa kúu mii un chiñu ta köo kuachi íyo, chi yóßð ta kíxaá suvi un kuaßa ni yavaßa yaxíniñußu ni nañuu nde; ndíchi ni un yakan vaßa ni íyo yo. 3 Iyo vaßa ni ini nde xißin un tata, chi ndißi ni kúu ñaßñu ta vaßa ni ndóo ivi. Yakan vaßa ni kúni nde xißin un. 4 Kuaßa ni va yakaßan i xißin un tata, ta naßá ni kua, ndá xakaßnu ini un ná kaßan loßo i xißin un xaßa raPablo yóßó. 5 Süvi ravaßa ku ra, nd÷taßan nde ra xíka ra táßvi ra nañuu nde, ndißi ni kúu ñuu xíka ra táßvi ra na. Mii ra ku xini xißin navata, na káßan na xißin nazareno. 6 Iin kivi nd÷taßan nde ra ndíkaa ra ini veße ñußu, ta kúni ra xakini ra ini ya, saachi tåan ra na inka ñuu. Xaßa ya ikan kua t÷in nde ra ta kèni nde xanani mii nde kuachi xißin ra tá kußva káßan ley mii © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 24

86

nde. 7 Sundi raClaudio Lisias, randíso chiñu xißin nasoldado ta ya mani ußvi nd÷kißvi ra maßñu nde k÷ndaa ñaßá ra ndaßa nde. 8 Ta t÷ßvi ñaßá ra våxi ra ndaßa un, saa nd÷kaßan ra xißin ndeße táxi kuachi ya xínuñußu nde kixi nde yóßó xavii un kuachi nde. Vaßa kaßan tu mii va un xißin ra ya kundaa vaßa ini un xaßa yakáßan nde xißin un, ya ndaa kua —káchi ra. 9 Tá nd÷kaßan mii ralicenciado ikan, saa nd÷kaßan tu naxikuaßa xißin nachiñu nakuaßan xißin ra. 10 Ñaa ÷kan ragobernador ikan seña nuu raPablo ya kaßan ra. Saa nd÷kuiin raPablo káßan ra, káchi ra saa: —Tata gobernador, xa kuaßa ni kuiya níßi un ñuu nde, ta xánani un kuachi xißin nde. Ta vitin kúsini ni i kaßan loßo i xißin un xaßa i. 11 Köo ußvi kundaa ini vi un, kivi vitin kua xínu uxi uvi kivi ya nd÷xaßan i veße ñußu kaßnu ñuu Jerusalén, káßan i xißin Ndioxi. 12 Ta köo nd÷taßan na yeße káßan i xißin naßa ini veße ñußu kaßnu, ni naßa köo nd÷taa sii i, ni veße ñußu vali köo nd÷kan i saa, ni inka ñaßñu köo ndikan i saa. 13 Ni süvi yandaa kua káßan na xaßa i xißin un, ni prueba köo ndaßa na káßan na. 14 Sundi yandíkuiin i xaßa kua yóßó: yandaa kua ndíkun i ichi Jesús, ta nayóßó táxi na kuachi xaßa i xaßa yañaa, chi yavata ku ya, káchi na. Ta yeße káñußu i Ndioxi tá kußva kåñußu xii sikua i. Saachi kándixa ndißi i yatåa raMoisés tin yatåa ndand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi xinaßa. 15 Tá kußva kándixa mii na Ndioxi, saa kándixa tu yeße va. Kándixa i ya ndítaku nandii, ta kándixa i ya xanani Ndioxi kuachi xißin navaßa tin naväßa. 16 Xaßa ya kandixa i yañaa yakan kua kuenda ni íyo i nuu Ndioxi tin nuu nañuu ivi yóßó, ya ná ndïkava i nuu yaväßa. 17 ’Ta xa kuaßa ni kuiya kæe i xíka i inka ñuu, ta nda vitin nd÷ko koo tuku i ñuu i nd÷xaßan i táxi i loßo xußun ndaßa nandaßvi saa tåxi tu i loßo ya ndaßa Ndioxi va. 18 Tá s÷ndißi i xånduvi i yakáßan ley nde ya kindoo vaßa i nuu Ndioxi ta nd÷xaa sava naIsrael na kæe chí estado Asia nd÷taßan na yeße veße ñußu. Sundi nda iin ya köo íkan i tá nd÷taßan na yeße, ni naßa köo na táa sii i ndíkaa i. 19 Ná kixi na ikan, taxi na kuachi xaßa i unkua íkan i tá nd÷taßan na yeße, tatu ya ndixa kua íyo kuachi i. 20 Tatu köo, ná kaßan tu mii nandóo yóßó ndá kuachi kua nd÷taßan na yeße tá nd÷xaßan i nuu na xíto ndoso na yeße. 21 Iin ya ndånißi i tußun i nd÷kaßan i xißin nachiñu kua yóßó: “Táxi ndo kuachi xaßa i chi kándixa i ndítaku nandíi”, káchi i xißin na —káchi raPablo. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

87

,24 25

Los Hechos 24, 25

22 Saa tá x÷ni soßo ragobernador Félix yand÷kaßan raPablo ta köo nd÷xaá kuaßa ra xißin na, chi xa kèndaa vaßa ini ra ndá kußva íyo ichi Jesús ya ndíkun raPablo. Saa nd÷kaßan ra xißin na káchi ra saa: —Kundatun ndo nda ná kixi raClaudio Lisias, randíso chiñu xißin nasoldado. Saa kundaa vaßa ini i nuu ra xaßa yakáßan ndo, tasaa xanani i kuachi xißin ndo —káchi ra xißin na. 23 Saa xåßnda mii ragobernador ikan chiñu nuu iin rachee nuu ndasoldado, káchi ra saa: —Ná ndikaa ka raPablo veße kaa ikan un, sundi tava loßo un ra ná kaka ndíka ra, ta taxi un ná kißvi nataßan ra koto ñaßá na —káchi mii ragobernador ikan. 24 Nd÷yaßa loßo kivi, saa nd÷xaa suvi mii ragobernador Félix ikan xißin yásißi ra, yáDrusila, ta yáIsrael ku yá. Saa xåßnda ra chiñu ya ná kana na raPablo kußun ra nditußun ra xißin na ndá kußva kandixa na Jesucristo. 25 Saa nd÷xaßan raPablo nd÷tußun ra xißin na, nd÷kaßan ra xaßa ya koo ndaku ini yo. Ta nd÷kaßan tu ra xaßa ya kundaa xißin mii yo ya ná ïkan yo ndißi yakúni kuñu yo. Ñaa nd÷kaßan tu ra xißin na ya vaxi kivi ta xanani Ndioxi kuachi xißin ndißi na ivi. Tá x÷ni soßo raFélix ndißi ya ikan ta nd÷ndißvi ni ra, ñaa nd÷kaßan ra, káchi ra saa: —Kuáßan, inka ichi tá íyo tiempo nuu i, saa kana tuku i yóßð kixi un kaßan ka un xißin nde —káchi ra. 26 Saa ndíkani ini ragobernador ikan an sana taxi loßo raPablo xußun ndaßa ra ya tava ñaßá ra, káßán ra. Yakan tutuku kána ñaßá ra káßan ra xißin ra. 27 Uvi kuiya ÷kan ragobernador ikan saa, ñaa nd÷xinu kuiya kèu mii ra chiñu ta kæta ra. Saa nd÷kißin inka ra náni Porcio Festo chiñu nuu ra. Xaßa ya kúni raFélix kindoo vaßa ra xißin naIsrael yakan köo nd÷tava ra taPablo veße kaa.

25

Nd÷xaa raPablo nuu raFesto

1 Saa nd÷xaa raFesto nd÷kundußu ra kaßnda chiñu ra kuu ragobernador. Tá nd÷xinu uni kivi nd÷kundußu ra, saa kæe ra ñuu Cesarea kuaßan ra ñuu Jerusalén. 2 Tá nd÷xaa ra ta nd÷kitaßan ndasutu naßnu xißin nachiñu. Nd÷kitaßan na táxi na kuachi xaßa raPablo. 3 Nd÷xikan na yamani nuu ra ya ná kundaka nasoldado ra xaa ra ñuu Jerusalén kunani kuachi ra. Saachi xa ch÷taßan tußun na kaßni na ra ichi. 4 Saa nd÷kuiin raFesto yußu na káßan ra xißin na: © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 25

88

—Ñuu Cesarea vi ndíkaa ra veße kaa ta ya ndíkani ini i kua kama ni va ndiko koo i kußun i —káchi ra xißin na. 5 Saa nd÷kaßan tu ra xißin na káchi ra saa: —Unku ndóßð kúu mii chiñu ndee ta vaßa kußun ndo xißin i, tatu ndá ya ÷kan ra ta vaßa taxi ndo kuachi xaßa ra ndaßa i —káchi ra xißin na. 6 Saa nd÷xiyo suvi ragobernador Festo ñuu Jerusalén, ta nd÷xiyo ra iin kußva una an uxi kivi, saa nd÷ko koo ra ñuu Cesarea. Tá nd÷tuvi inka kivi ta nd÷kundußu ra nuu tai ra, saa xåßnda ra chiñu ya kußun na tava na raPablo kixaa ra nuu ra. 7 Saa xåa raPablo. Tá kuakißvi ra nuu índußu mii ragobernador ikan, ñaa kèyati naIsrael nakæe ñuu Jerusalén táxi na kuachi xaßa ra, ta kuaßa ka vi kuachi ndee chíkaa ñaßá na, sundi köo prueba ndaßa na. 8 Saa nd÷kuiin raPablo ndíkißin ra mii ra, káchi ra saa: —Nda iin ya köo nd÷kan i, ni xaßa ley Ndioxi yatåa raMoisés köo nd÷kaßan kini i, ni xaßa veße ñußu köo nd÷kaßan i, ni xaßa rarey kaßnu ñuu Roma köo yand÷kaßan i —káchi ra xißin na. 9 Ta xaßa ya kúni raFesto kindoo vaßa ra xißin naIsrael, saa nd÷ndakan tußun ra taPablo, káchi ra saa: —¿An kuni un kußun un ñuu Jerusalén ya xanani i kuachi un xißin un ñuu ikan? —káchi ra xißin ra. 10 Ñaa nd÷kuiin ra káßan ra: —¿Ndachu kußun i Jerusalén, an süvi ikan ku tu mii va un? Xa ikan ku tu mii va un ta íyo ichi un xanani un kuachi i xißin i, chi ñuu Roma ndíkun ndaa i. Ta ni mii un xíni un köo kuachi íyo i xißin naIsrael. 11 Tatu ndá yandee ÷kan i káßan ya kuvi i, ta vaßa kuvi va i, köo íßvi i kuvi i. Sundi tá köo kuachi i íyo ta nda iin naßa köo ichi taxi yeße ndaßa naIsrael yóßó. Sundi vitin xíkan i yamani nuu un, vaßa tißvi un yeße ndaßa rarey kaßnu ñuu Roma ya ná xanani ra ikan kuachi i xißin i —káchi raPablo xißin ragobernador Festo. 12 Saa ndèku raFesto xini nuu nachiñu ndóo xißin ra mi veße chiñu; ñaa nd÷kaßan ra xißin raPablo, káchi ra saa: —Vaßa chi mii un nd÷kaßan xißin i kußun un nuu rarey kaßnu ñuu Roma xanani ra kuachi un; ta vaßa tißvi nde yóßð kußun un nuu ra —káchi raFesto xißin raPablo.

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

89

Los Hechos 25 Káßan raPablo xißin rarey Agripa 13 Nd÷yaßa

uvi ndáa kivi ta nd÷xaßan rarey Agripa xißin yáBerenice [kußva ra] ñuu Cesarea, nd÷xaßan na chíndee na raFesto. 14 Saa nd÷xiyo na xißin ra, naßa nd÷xiyo na xißin ra. Saa nd÷tußun raFesto xißin rarey Agripa xaßa raPablo, káchi ra saa: —Íyo iin rataa s÷ndikoo raFélix veße kaa. 15 Tá nd÷xaßan i ñuu Jerusalén ta tåxi ndasutu naßnu xißin naxikuaßa nuu naIsrael, tåxi na kuachi xaßa ra ndaßa i, ndee ni káa kuachi ÷kan ra ta káßan ya xaßa ra kuvi ra, káchi na xißin i. 16 Saa nd÷kuiin i káßan i xißin na: “Ndeße Roma ta köo íkan nde saa, köo táxi nde kuvi iin taa tatu täßan kaßan nuu taßan na, nuu ndikuiin ra kaßan ra xaßa ra xißin na táxi kuachi xaßa ra”, káchi i xißin na. 17 Xaßa ya ikan kua ni köo nd÷xindatun i, tá k÷xaa naIsrael, nd÷tuvi inka kivi ta kåna i raPablo k÷xaa ra nuu i ya xanani i kuachi ra xißin ra. 18 Ñaa xåá na táxi na kuachi xaßa ra ndaßa i. An ndee ni káa yakaßan na xißin i xaßa ra, káßán i. Ta süvi yandee vi kua káßan na xaßa ra. 19 Kuachi xaßa costumbre mii naIsrael va kua, káni taßan na ya siin káa ya kándixa na, ta siin kua sínaßa raPablo. Chi káßan ra xaßa iin ranáni Jesús nd÷xißi ra ta nd÷taku ra, káchi raPablo. 20 Tá x÷ni soßo i yand÷kaßan ra ta ni köo xíni i unkua ikan i xißin kuachi taßan yayóßó. Xaßa yañaa kua vaßa ka nd÷kaßan i xißin raPablo an kúni ra kußun ra ñuu Jerusalén xanani i kuachi xißin ra, káchi i. 21 Ta köo nd÷xiin ra kußun ra ñuu Jerusalén, vaßa ka nuu mii rarey Augusto ñuu Roma va kußun ra, káchi ra xißin i. Xaßa ya ikan kua xåßnda i chiñu ndikaa ka ra veße kaa. Ta nda ná xanduvi ndißi i ndá kußva koo kußun ra ñuu Roma; nda saa vi tißvi i ra kußun ra —káchi raFesto xißin rarey Agripa. 22 Saa nd÷kuiin rarey Agripa, káchi ra saa: —Kúni tu yeße va kuni soßo i ndá kußva ndítußun ra —káchi ra. Saa nd÷kuiin raFesto káßan ra: —Vaßa, taan kuni soßo un kaßan ra —káchi ra. 23 Ñaa nd÷tuvi xitaan ta nd÷xaa rarey Agripa xißin yáBerenice veße chiñu. Iin níßnu ikun mii ndanaßnu nuu nasoldado nd÷xaa nda xißin naxikuaßa, ta vaßa ni ndíxi ndißi na nd÷xaa na. Ñaa xåßnda raFesto chiñu nuu na yatåva na raPablo. 24 Tá nd÷xaa raPablo nuu na, saa xåá raFesto káßan ra: © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 25, 26

,25 26

90

—Tata, rey Agripa, xißin ndißi nataßan yo nandóo yóßó, vitin xíto xißin nuu ndo rayóßó. Rayóßó ku ra táxi naIsrael kuachi xaßa ndaßa i tá nd÷xaßan i ñuu Jerusalén. Saa tu tá k÷xi na ñuu Cesarea yóßó va; ta káßan ni na xaßa ra, köo xíniñußu ka ra kutaku ra, káchi na. 25 Ta xa s÷naßma i ra nd÷kaßan ra ta köo nd÷nißi i kuachi ndee ni xaßa ra yakáßan kuvi ra. Ta kúni ra kußun ra nuu rarey Agusto ñuu Roma ya xanani ra ikan kuachi xißin ra, káchi ra. Ta ndátun i tißvi i ra kußun ra ikan. 26 Ta köo kúndaa ini i ndá kuachi kua taa i xaßa ra nuu tutu ya tißvi i kußun ndaßa rarey ikan. Xaßa yañaa kua kåna i ndóßð nd÷kitaßan ndißi ndo ndóo ndo vitin ya kuni soßo ndo káßan ra. Saa xíkan ni i yamani nuu yóßð rey Agripa. Tá ná ndakan tußun vaßa un ra ta kaßan un xißin i unkua taa i xaßa ra. 27 Chi ndíkani ini i väßa náßa ya tißvi i iin preso kußun ra, tá köo iin tutu nuu káßan ya xaßa ra, ndá kuachi kua táxi na xaßa ra —káchi raFesto xißin nandóo ikan.

26

Káßan raPablo xißin rarey Agripa 1 Tasaa

nd÷kaßan rarey Agripa xißin raPablo, káchi ra

saa: —Vaßa, kaßan un xaßa un vitin —káchi ra xißin ra. Saa ndånißi ndaßa raPablo nuu na, ta ñaa k÷xaá ra káßan ra xißin na, káchi ra saa: 2 —Tata, rey Agripa, kúsini ni i íkan un yavaßa xißin i, chi táxi un kaßan i xißin un xaßa i, ndá xaßa kua táxi naIsrael kuachi xaßa i. 3 Yóßð ku raxíni vaßa ndá kußva íyo ndißi costumbre yoIsrael ñuu yo, ta kúndaa ini un ndá ya kua káni taßan na xaßa. Xakaßnu ini un, ta kuni soßo loßo un ná kaßan i xißin un. Káßan raPablo ndá kußva ÷kan ra tá täßan nd÷kundikun ra Jesús 4 ’Ndißi

naIsrael xíni ndá kußva nd÷xiyo i tá loßo i, tá nd÷xiyo i ñuu i; saa tu tá nd÷xiyo i ñuu Jerusalén. 5 Xíni vaßa na yeße, tatu kúni na kaßan na xaßa i, ta vaßa kaßan na xaßa i ya kåndixa ni i ichi nafariseo tá nd÷xiyo kuaan i, saachi ichi ikan ku ichi ndee ni ndee ka nuu inka ichi. 6 Ta vitin táxi na kuachi xaßa i, xaßa ya kándixa i yand÷kaßan Ndioxi xißin xii sikua yo chi nd÷kaßan ra sitaku ra nandii. 7 Nda xinaßa iin saa nda kivi vitin ndátun naveße yo nakúu seße sikua uxi uvi saa ndaseße raIsrael, ndátun na ya xanduvi Ndioxi yand÷kaßan ra xißin xii yo. Ta © La Liga Bíblica, A.C. 2005

91

Los Hechos 26

xaßa ya ikan kua káñußu na ra nduvi niuun. Ta suvi xaßa yañaa kua táxi na kuachi xaßa i vitin, tata rey Agripa. 8 ¿An köo kándixa ndóßð ya sítaku Ndioxi nandii kua? —káchi raPablo xißin rarey ikan tin ndißi na. Káßan raPablo ndá kußva xånduvaßa ra xißin nandíkun Jesús 9 Saa

káßan ka raPablo xißin na káchi ra saa: —Soßva nd÷kani ini yeße yachi xaßa Jesús, rañuu Nazaret. Nd÷kani ini i yasiki kua, káßán i, yakan kuaßa ni ya kèni i ikan i xaßa ya kúni i sindißi xaßa i ichi ra. 10 Saa ÷kan i xißin nandíkun Jesús ndóo ñuu Jerusalén, s÷tixußvi ni i na. Ndèku i tutu nuu ndasutu naßnu veße ñußu ya taxi nda ichi ndaßa i tiin i na taan i veße kaa. Tasaa ÷kan i, kuaßa ni na tåan i veße kaa. Saa tu tá nd÷xißi sava na ikan, nd÷xiyo yußu i xißin na xåßni ñaßá. 11 Kuaßa ni ichi nd÷xika i iin iin veße ñußu naIsrael xånduvaßa ni i xißin nandíkun Jesús ya kúni i ná ndiko koo ini na xaßa ya kándixa na ra. Nd÷saa ka vi ini i x÷ni i na, nda inka ñuu yañúßu xika x÷ndikun i nd÷xika i sata na ya kúni i sindißi xaßa i na. Káßan tuku raPablo ndá kußva nd÷kundikun ra Jesús (Hechos 9:1 -19; 22:6 -16) 12 ’Saa kèu iin ichi kæe i kuaßan i ñuu Damasco. Ta níßi i tutu nuu tåxi ndasutu naßnu ichi ndaßa i ya tiin i nandíkun Jesús. 13 Tá xíka i kuaßan i ñuu ikan tasaa kåßñu. Ñaa x÷ni i iin ñèßu kæta ya nuu ndivi, ndakua yeße taxan ya, ndee ka yeße ya ikan nuu ñèßu. Ta iin nd÷kava nduu ya sata i xißin nda kuaßan xißin i. 14 Ñaa ndèva ndißi nde kuaßan nde nuu ñußú, saa x÷ni soßo i tachi iin taa káßan ra xißin i tußun hebreo, káchi ra saa: “Saulo, Saulo, ¿ndachu kua ndíkun un xíka un sata i sítixußvi un yeße? Tá íkan sindiki sana kéta xaßa ri itun káni na ri, saa íkan un, chi sítixußvi un mii va un”, káchi ra xißin i. 15 Saa nd÷kuiin i káßan i xißin ra: “¿Unku yóßð, tata?”, káchi i xißin ra. Saa nd÷kuiin ra káßan ra xißin i: “Yeße ku Jesús ra ndíkun un xíka un sítixußvi un. 16 Ta kuandikoo kundichi un chi yeße ta nd÷tuvi i nuu un kaßan i xißin un ya nd÷kaxin i yóßð xachiñu un nuu i. Tasaa ndikuiin un xaßa i kaßan un xißin naßa xaßa ya nd÷tuvi i nuu un kivi vitin, saa tu ya sinaßa i nuu un vaxi tiempo va. 17 Ta yeße sikaku i yóßð ndaßa naIsrael an ndaßa na inka ñuu, täxi i kaßni na yóßð. 18 Tíßvi i yóßð kußun un nditußun teße un xißin na ya ná kundaa ini na xaßa ichi Ndioxi. Ta sixinu © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 26

92

un ini na ná ndikundikun na ichi vaßa ichi Ndioxi, tasaa käka ka na ichi väßa, ichi kiti nãßa, tiSatanás. Yóßð ku rasindiko koo nakuaßan nuu naa ta kixaá na kaka na nuu yéße, chi sindoo na ichi väßa, ta ndikundikun na ichi Ndioxi, kandixa na yeße saa xakaßnu ini Ndioxi xaßa kuachi na, saa kuchiñu na koo na xißin ndißi ka nandíkun ichi i”, káchi Jesús xißin i —kåchi raPablo xißin rarey Agripa. Xánduvi raPablo yand÷kaßan Jesús xißin ra nuu s÷tuvi ya nuu ra 19 Saa

káßan ka ra xißin rarey Agripa, káchi ra saa: —Ta yeße, tata rey, köo nd÷xaa soßo i xaßa yand÷kaßan Jesús xißin i tá nd÷tuvi ra nuu i. 20 Ndikun xåá i káßan i xißin na, xißna nandóo ñuu Damasco xåá i káßan i xißin, tá nd÷ßi ikan ta k÷xaá i káßan i xißin nandóo ñuu Jerusalén, saa nd÷xaßan i ndißi ka inka ñuu ya ñúßu estado Judea. Saa kæe tu i nd÷xaßan i nda inka ñuu nuu ndóo naßa naköo kúu Israel. Nd÷xaßan i nd÷kaßan ndoso i xißin na ya ná sama na ini na ndiko koo na nuu Ndioxi, saa ikan na yavaßa yasinaßa ya ndixa kua nd÷ko koo na nuu ra. 21 Xaßa yand÷kaßan i xißin na, yakan t÷in naIsrael yeße. Tá ndíkaa i yeße veße ñußu ñuu Jerusalén, t÷in na yeße kúni kaßni na yeße. 22 Ta Ndioxi chíndee yeße ndißi saa kivi, yakan vaßa táku i nda kivi vitin, ndíchi i nuu ndo. Ta káßan ndoso i tußun Ndioxi xißin navali tin nanaßnu. Ta iin káßan i xißin ndißi na, tá kußva nd÷kaßan raMoisés tin ndand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi, saa káßan i. 23 Chi nda ikan ta nd÷kaßan nda xaßa Cristo ra nd÷kaxin Ndioxi sikaku yoo. Ndoßo ni ra kuvi ra sundi ra ikan ku ranunuu nditaku nuu ndißi nandii. Ta kaßan ra xißin na ndá kußva kaku na. Tá íkan ñèßu ndíyeße saa koo ra, chi kuna ra nuu ndißi yo kúu Israel xißin naköo kúu Israel. Kuna ra nuu yo, kundaa ini yo xaßa tußun Ndioxi, káchi tußun Ndioxi tåa ndand÷kaßan ndoso tußun ra xinaßa —káchi raPablo xißin nandóo xíni soßo. Síxinu raPablo ini rarey Agripa ya ná ndikundikun ra Jesús 24 Tá

nd÷kaßan raPablo tußun ikan nuu ndíkuiin ra xaßa ra, tasaa nd÷kuiin raFesto ndee ka vi káßan ra, káchi ra saa: —¡Pablo, yóßð sána va ku un, xaßa ya kåßvi ni un yakan kuaßan ndèkißvi un! —káchi ra xißin ra. © La Liga Bíblica, A.C. 2005

93

Los Hechos 26, 27 25 Saa

,26 27

nd÷kuiin raPablo káßan ra: —Köo sána i, tata Festo, íyo vaßa va ini i, ñúßu ndißi va ini i xaßa yakáßan i xißin ndo, yandaa kua káßan i xaßa xißin ndo. 26 Yóßó íin rarey Agripa ta kúndaa vaßa ini ra xaßa ya. Chi köo íyo seße yakáßan i xaßa xißin ndo, yakan vaßa ndinuu ni ini i káßan i xißin ndo, Na kuaßa va xíni unkua ndðßo Jesús saa tu ya ÷kan nandíkun ichi va ra —káchi raPablo xißin raFesto. 27 Saa nd÷kaßan raPablo xißin rarey Agripa, káchi ra saa: —Tata, ¿an kándixa yóßð yatåa ndand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi xinaßa? Xíni i ya kúndaa ini un yandaa kua tåa nda —káchi raPablo xißin ra. 28 Saa nd÷kuiin rarey Agripa káßan ra xißin raPablo: —Siloßo sixinu un ini i kißvi i ichi Jesús xißin un —káchi ra. 29 —An siloßo an kuaßa sixinu i ini un, Ndioxi ná kachi ta ndikundikun un ichi ra xißin ndißi nandóo xíni soßo káßan i, ta ná nduu na tá kußva íyo i, sundi süvi tá kußva núßni i xißin cadena yóßó —káchi raPablo xißin na. 30 Saa tá s÷ndißi raPablo tußun ikan, ta nd÷kundichi rarey Agripa xißin yáBerenice tin ragobernador Festo xißin ndißi nandóo ikan, nd÷kundita na 31 kåna koo na veße chiñu kuaßan na ta káßan xißin taßan mii na káchi na saa: —Nda iin yandee köo nd÷kan ra ya kuvi ra, ni veße kaa köo xíniñußu ra ndikaa ra —káchi na xißin taßan na. 32 Saa nd÷kaßan rarey Agripa xißin ragobernador Festo, káchi ra saa: —Vaßa saña yo ra kußun ra tá köo nd÷kaßan ra xißin un tißvi un ra kußun ra ndaßa rarey kaßnu ñuu Roma ya xanani ra kuachi ra. Ta vitin ni köo tatan, kußun saßa ra —káchi rarey Agripa xißin raFesto. T÷ßvi ragobernador Festo raPablo kuaßan ra ñuu Roma

27

1 Saa

t÷ndaa kivi yand÷kaßan ragobernador Festo xißin raAgripa, ya tißvi nda raPablo kußun ra ñuu Roma ya ndíkaa Italia. Tåxi na raPablo xißin inka ka ndañúßu veße kaa ikan ndaßa raJulio, randíso chiñu xißin iin ciento ndasoldado, ta tißvi nda ikan náni ya batallón César Augusto. 2 Tasaa ndåa nde sata iin barco tunkæe ñuu Adramitio ta yáßa nu kuaßan nu kuaßa ni ñuu ya ñúßu yati yußu nduta ñußu estado Asia. Kuaßan tu iin rataßan nde ranáni Aristarco va xißin nde, ta rakæe chí ñuu Tesalónica ya ndíkaa estado Macedonia ku ra ikan. 3 Tá © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 27

94

nd÷tuvi inka kivi nd÷xaa nde ñuu Sidón. Ikan ku nuu ÷kan raJulio yavaßa xißin raPablo, tåxi ra nd÷xaßan ra xíto ra nataßan ra, ta ch÷ndee ñaßá na ikan. 4 Ndißi ikan ta kæe nde kuaßan nde xißin barco ta ni väßa kuaßan nde chi xíka ni tachi, ta ÷yo ka vi ndikava nu xißin nde. Saa vaßa ka nd÷kißin nu kuaßan nu xißin nde chi inka ñaßñu isla Chipre nuu köo vaßa tachi xíka. 5 Saa kæe nde kuaßan nde, nd÷xika nde nuu nduta ñußu, ta nd÷yaßa nde yati estado Cilicia xißin estado Panfilia; ñaa nd÷xaa nde ñuu Mira ya kíndoo estado Licia. 6 Ñuu Mira ikan nd÷taßan raJulio iin barco tunkæe ñuu Alejandría ta kuaßan nu chí Italia, saa nd÷kaßan ra xißin nde nuu nde. Ñaa nèu nde ta ndåa nde sata inka nu ikan kuaßan nde. 7 Kuekuee kuaßan nde, yakan naßá ni nd÷xika nde, tuvi ndioxi nd÷xaa nde yati ñuu Gnido. Saa xíka ka tachi ta köo ndíkuchiñu kißvi nu ñuu ikan. Ñaa nd÷kißin nu inka ichi ta nd÷yaßa nu nuu xíto ndaa iin ñaßñu isla Creta ya náni Salmón, kuaßan nu xißin nde ichi Sur isla Creta nuu köo xíka ndee tachi. 8 Kuekuee kuaßan nde yußu nduta ñußu, ndðßo ka vi ini nde saa nd÷xaa nde iin ñaßñu ya náni Buenos Puertos, suvi ya ítaßan yati xißin ñuu Lasea ndíkaa isla Creta ikan kua. 9 Xaßa ya kuee ni kuaßan nde tasaa nd÷xinu kuaßa va kivi kåna koo nde ñuu Cesarea. Saa nd÷ßi tu viko ya xíxi sußun naIsrael va, ta kixaá tiempo vixin. Xaßa ya ikan kua xåá kúu ÷yo ni kußun nde xißin tunbarco nuu nduta ñußu. 10 Tasaa nd÷kaßan raPablo xißin ndandíso chiñu xißin tunbarco ikan, káchi ra saa: —Tata, ndíkani ini i, tá ná kußun yo xißin barco ta ÷yo ni va kußun yo, nda mii nu ta ÷yo ndißi xaßa nu xißin ndißi ñaßa ndíso nu, tasaa tu mii va yo, ÷yo ni ndißi xaßa yo —káchi ra xißin nda. 11 Ta raJulio raxáßnda chiñu nuu ndasoldado, köo nd÷xiin ra kuni soßo ra yand÷kaßan raPablo xißin nda. Vaßa ka x÷ni soßo ra yand÷kaßan mii ra xiin barco nu ikan tasaa tu ra káva va nu. 12 Ta köo nd÷xiin nda ndoo nda Buenos Puertos chi väßa ñaßñu ikan ndee ni xíka tachi yoo vixin, káchi nda. Xaßa ya ikan kua nd÷kani ini nda kußun nda koo nda ñuu Fenice, suvi ya ndíkaa inka ñaßñu Creta. Ñuu Fenice kua xíto ndaa chi noroeste xißin suroeste, saa íyo nuu vaßa kundichi tunbarco yoo vixin ñuu ikan, káchi nda.

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

95

Los Hechos 27 ×yo ni kúu kúni ndikava itun barco ini nduta ñußu 13 Saa

iin k÷vi k÷xaá xíka loßo tachi ya k÷xi chí sur; ñaa xåá kúsini ni nda káchi nda saa: —Vaßa chi kuchiñu va yo xaa yo nda ñuu Fenice —káchi nda. Saa nd÷xita nda kaa vee ya x÷ñußu ini tikuii, ñaa kæta nu kuaßan nu xißin nde. Maßñu yußu rá saa kuaßan nu. 14 Tá kènaßa loßo kuaßan nde nuu rá, ñaa k÷xaá ndee ni xíka tachi ya kæe chí nordeste. 15 Ñaa xåá síkuiko ya nu, ta köo nd÷kuchiñu ka nde kußun nde nuu nd÷kani ini nde. Saa nd÷ndoo naßa nu ÷kan nda, vaßa ka xåá chíndaßa mii tachi nu. 16 Saa nd÷yaßa nde yati nuu ndíkaa isla loßo náni Clauda, ta kuee loßo xíka tachi ñaßñu ikan. Ta barco kaßnu, tunkuaßan nde xißin, ñúu nu inka nuloßo kuaßan nu, saa nd÷ndoo nu sata nde, ta ndðßo ni nde nd÷xika nde nd÷xita nde nu. Saa ch÷nuu nde nu sata tun chee. 17 Sindißi tá ch÷nuu nde nu sata tunchee, saa kåtun kutu nda nuchee xißin yoßó ya ná kuchiñu koo ndee nu täßnu nu. Ta íßvi ka vi nda chindaßa tachi tunkaßnu kußun nu nuu yoti ya náni Sirte, ta kani ndaa nu nuu yuu taßvi nu. Saa s÷nuu nda toto ndíchi sata nu ya ná ndïxita ni ya tachi. Ta ñaa kuekuee nd÷kißin mii nu kuaßan nu xißin tachi xißin nde. 18 Ta ni köo xiin tachi xikuiin ya, ndinuni loßo xíka ya. Tá nd÷tuvi inka kivi ta vaßa ka k÷xaá nda táva nda ñaßa ñúßú ini nu, k÷ßin nda ya xáta nda ini tikuii ya ná ndukama nu. 19 Saa kúu nd÷xinu uni kivi, ta ni köo xíkuiin tachi ni savi. Ñaa vaßa ka k÷ßin nda ndaßa chiñu ya xíniñußu mii tunbarco. K÷ßin nda ya xåta nda ini tikuii ya ná ndukama vaßa ka nu. 20 Nduvi niuun xíka tachi ta kúun savi, ni ñèßu köo kéta ni kimi köo, iin nanaa káa. Köo nd÷xika ka ini nde kutaku nde, kuvi ndißi va nde kåßán nde. 21 Ta kènaßa ni täßan kuxi nde, nda loßo yußu ñaßa täßan kaxi nde. Saa nd÷kundichi raPablo xåá káßan ra xißin na, káchi ra saa: —Nataßan yo, xa nd÷kaßan i xißin ndo ya këe yo isla Creta. Vaßa ka nd÷ndoo yo ikan nda yaßa tiempo vixin saa kixi yo, káchi i xißin ndo. Ta köo nd÷xiin ndo kuni soßo ndo yand÷kaßan i. Tá nd÷xini soßo ndo yand÷kaßan i xißin ndo, ta köo ya kundoßo yo, ndikuu. 22 Sundi kündißi ini ndo, xaßa ndo ndee chi nda iin yo ndïßi xaßa; ndisaa tun barco ndißi xaßa. 23 Sundi yoo ta ndïßi xaßa yo, chi Ndioxi ra káñußu i ta s÷tuvi ra ángel ra nuu i ñøu

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 27

96

ndiveße, ta nd÷kaßan ya xißin i, 24 káchi ya saa: “Pablo, ku ïßvi un chi xíniñußu un kußun un nuu rarey kaßnu raAugusto ya xanani ra kuachi un. Xaßa iin yóßð ta kæe vaßa ndißi nda kuaßan xißin un, sikaku Ndioxi nda, küvi nda”, káchi ángel xißin i. 25 Yakan xaßa ndo ndee, ku ïvi ndo chi yeße ta kándixa i Ndioxi. Kándixa i ra ya xasuvi ra yand÷kaßan ra xißin i. 26 Nda iin yo tïkueße, sundi nduxa xaa tunbarco nda nuu ñußú ichi saa ndißi xaßa nu, káchi Ndioxi xißin i —káchi raPablo xißin na. 27 Ñaa nd÷xinu uvi semana ñúßu nde ichi ta xíka ka vi tachi, ndá yokan chíndaßa ya tunbarco nuu nduta ñußu náni Adria. Saa t÷ndaa kaa uxi uvi ñøu, ta xåá ndíkani ini ndaxáchiñu xißin tunbarco xa kuaßan kúyati nde nuu ñußú ichi, káßán nda. 28 Xaßa ya ikan ta ch÷kaa nda iin yoßo xißin iin ñaßa vee kaßa tikuii ya kundaa ini nda an kunu rá an yáxin rá. Ñaa xíto nda ta oko xaßun iin metro kua kunu rá. Naßa vaßa loßo ta tuku xíto ndoso nda rá, saa x÷ni nda ya kunu rá oko uxa metro. 29 Xaßa ya íßvi nda kußun nu kani ndaa nu xißin yuu, chi xa kúyati nu yußu tikuii, káchi nda. Ta xaßa ya ikan kua vaßa ka tåva nda kumi kaa tåan nda ini tikuii chi kaßa nu ya ná küßun ka nu. Saa káßan nda xißin Ndioxi, chi ndakua kunaßa tuvi kúni nda. 30 Saa xåá kúni mii ndaxáchiñu xißin nu ikan kunu nda kußun nda ya sikaku nda mii nda, ta xaßa ya ikan kua ndåxin nda itun barco loßo ch÷nuu nda nuu tikuii nuu tunkaßnu. Ñaa xåá táan nda kaa tunkaßnu ini tikuii, káchi nda, sundi süvi yandaa vi kua síin ya íkan va nda. 31 Tasaa x÷ni raPablo unkua íkan nda ta nd÷kaßan ra xißin randíso chiñu xißin ndasoldado tin mii nda, káchi ra saa: —Xíniñußu kundoßni ndißi ndakaa ini barco yóßó, saa kaku yo. Tá ná kündoßni nda ini nu ta küchiñu yo kaku yo —káchi ra xißin nda. 32 Saa xåßnda ndasoldado ikan yoßo ya núßni tunbarco loßo xißin nuchee; ñaa nd÷saña nu kuaßan mii nu nuu tikuii. 33 Tá xa kuaßan kúni tuvi, tasaa nd÷kaßan raPablo xißin nda, káchi ra saa: —Xa nd÷xinu uvi semana ta nda loßo täßan kusun ndo tin kuxi ndo. 34 Ta vitin xíkan i yamani nuu ndo kuxi ndo an nda loßo, tasaa ndikißin ndo ndee ndo, saa kuchiñu kaku ndo. Ta kündißi ini ndo chi nda iin ixi loßo xißni ndo ndïßi xaßa —káchi raPablo xißin nda. 35 Saa k÷ßin ra xita vaßa kuxi ra ta nuu ndißi nda tåxi ra tixaßvi ndaßa Ndioxi, saa tåßvi ra ya xåá ra xíxi ra. 36 Ñaa © La Liga Bíblica, A.C. 2005

97

Los Hechos 27

nd÷xinu ini ndißi nda, saa k÷xaá tu nda ikan va xíxi nda. 37 Ta ndißi nde kuaßan ini barco ikan kúu nde iin kußva uvi ciento uni xiko xaßun iin. 38 Tá ndißi x÷xi vaßa ndißi nde ndåßa ini nde, ñaa k÷ßin nde trigo xåta nde ini tikuii ya ná ndukama ka tun barco. Kuakißvi tun barco nda kaßa tikuii 39 Saa

nd÷tuvi inka kivi ta köo nd÷kundaa ini ndaxáchiñu xißin tunbarco mii kua nd÷xaa nde. Ñaa x÷ni nda yußu tikuii nuu íyo yoti, saa ndíkani ini nda sikutaßa nda tunbarco xaa nu yußu tikuii. 40 Xaßa ya ikan kua xåßnda nda yoßo yanúßni kaa vee ya kée ini tikuii. Saa ndåxin nda ya núßni itun káva na barco; ñaa kåndichi na tikoto loßo xini nu ya ná kani tachi ya ta ndixita ya nu kußun nu yußu tikuii. 41 Tá kuaßan barco tasaa kåni ndaa nu nuu yoti ini tikuii. Xaßa ya ikan kua köo kúvi ka keta nu nd÷tiin nu nuu yoti. Ta nuu nd÷tiin nu ikan vaxi tikuii káni ndaa rá nu, ta ndee ka vi káni ndaa rá sata nu, ñaa xåá táßvi nu. 42 Saa xåá ndíkani ini ndasoldado kaßni ndißi nda napreso kuaßan xißin nda, chi koto ka suta na ini tikuii ta kunu na kußun na, káßán nda. 43 Ta köo nd÷xiin raxáßnda chiñu nuu nda ya kaßni nda na, chi kèni ra sikaku ra taPablo. Xaßa ya ikan kua xåßnda ra chiñu, káchi ra saa: —Unku nda xíni suta ta vaßa ná suta nda kana koo nda yußu tikuii nuu ichi. 44 Ta ndaköo xíni suta ta ná kißin nda

© La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 27, 28

,27 28

98

ñaßñu vali tunbarco kundoso nda nuu nu kana koo nda —káchi ra ndíso chiñu xißin ndasoldado. Saa kèu ta kåna koo ndißi nde yußu rá, nda iin ya köo nd÷ndoßo nde.

28

Yandðßo raPablo isla Malta 1 Saa

tá nd÷xaa ndißi nde nuu ñußú ichi ikan ta kèndaa ini nde náni isla ikan Malta. 2 Ta vaßa ni nd÷kuiso nañuu ikan ndeße, saa nd÷kaßmi na ñèßè chi vixin ni, ta kúun siin savi. Ñaa kåna na ndeße nd÷xaßan nde nd÷saa nde xißin na. 3 Tasaa nd÷xaßan raPablo t÷in ra iin numi titun táan ra nuu ñèßè. Tá kåni ñèßè sata nu ta kæta iin koo tíin ri ndaßa ra. 4 Saa tá x÷ni sava mii nañuu ikan ya tíin ri ndaßa ra, ñaa xåá káßan na, káchi na saa: —Süvi ravaßa ku rayóßó, raxáßni ndii ku ra, vani nd÷kaku ra ini nduta ñußu ta köo táxi Ndioxi koo ra —káchi na. 5 Saa k÷si ra ndaßa ra nuu ñèßè ta nd÷kava ri nd÷xißi ri, ta köo ya nd÷ndoßo ra. 6 Ñaa ndátun ndißi nandóo ikan nañu ndaßa ra, an xa iin kuu soßva nd÷kava ra kuvi ra, káßán na. Saa kènaßa va ndátun na kuvi ra, ta köo nd÷xißi ra. Tá x÷ni na köo ya nd÷ndoßo ra saa xåá ndíkani ini na, káchi na saa: —Iin ndioxi va ku ra, yakan vaßa köo ya nd÷ndoßo ra —káchi na. 7 Yati nuu nd÷xaa nde ndóo nde ikan íyo veße iin ra náni Publio mii rañuu ikan ku ra ta kúu mii rachiñu ndee. Ta yußu tikuii nuu nd÷xaa nde ikan índußu ñußú ra. Vaßa ni nd÷kuiso ra ikan ndeße, saa x÷ndoo nde veße ra uni kivi. 8 Ta ndee ka vi ndóßo iva ra índußu ra nuu xito, ndítuvi ya xißin ra tin táta ra n÷í. Saa kæe raPablo nd÷xaßan ra nuu índußu ra, tá s÷ndißi ra nd÷kaßan ra xaßa ra xißin Ndioxi ta ch÷nuu ndaßa ra xißni ra, ñaa ndèvaßa ra. 9 Tá x÷ni na ndèvaßa iva ra ikan, saa xåá kíxaa kuaßa nakúßvi ndóo mi isla Malta ikan nuu ra, ta iin síndaßa ndißi ra na. 10 Xaßa ya ikan kua ndèmani ni nde nuu na. Saa tá kèyati kana koo nde kußun nde, ta s÷nißi na ñaßa nuu nde kußun xißin nde kuniñußu nde ichi. Nd÷xaa raPablo ñuu Roma 11 Saa kèu nd÷xinu uni yoo x÷ndoo nde isla Malta, ñaa ndåa nde sata barco itun nd÷ndoo x÷ndichi yoo vixin mi isla ikan. Nukæe chí ñuu Alejandría ku nu ta íyo kivi nu náni nu © La Liga Bíblica, A.C. 2005

99

Los Hechos 28

Cástor tin Pólux, chi ndóso uvi naßna ndioxi nagriego sata nu. 12 Ñaa nd÷xaa nde xißin nu ñuu Siracusa, ta ikan nd÷ndoo nde x÷ndoo nde uni kivi. 13 Sindißi ikan saa kåna koo nde kuaßan nde yußu nduta ñußu, saa ndixaa nde ñuu Regio. Inka kivi k÷xaá xíka loßo tachi k÷xi chí sur, sundi tachi vaßa kua chi ch÷ndee ya barco nde nd÷xaa kama nu. Kivi uvi nd÷xaa nde inka ñuu náni Puteoli. 14 Ñuu ikan nd÷taßan nde sava nandíkun Jesús, saa nd÷kuiso na ndeße nd÷ndoo nde nd÷xiyo nde xißin na iin semana. Sindißi ikan saa kæe nde kuaßan nde ñuu Roma. 15 Ta xa kúndaa ini nandíkun Jesús ndóo ñuu Roma xaßa nde ya kixaa nde, saa kåna koo na kuaßan xaßa na nd÷kuiso na ndeße ichi. Nd÷xaa na nda ñuu náni Foro de Apio an nda nuu náni Tres Tabernas, nd÷xaa na nd÷kuiso na ndeße. Tá x÷ni raPablo na ikan ta vaßa ni kèni ra, saa tåxi ra tixaßvi ndaßa Ndioxi. 16 Tá nd÷xaa nde ñuu Roma ta tåxi raxáßnda chiñu nuu ndasoldado napreso ndaßa rakaßnu nuu ndißi soldado. Sundi köo nd÷taxi ra taPablo ndaßa ra, tåva ñaßá ra nd÷xiyo siin ra iin veße nuu nd÷xiyo iin rasoldado x÷ndaa ñaßá. Káßan ndoso raPablo xaßa Jesús ñuu Roma 17 Saa tá nd÷xinu uni kivi nd÷xaa nde ndóo nde ñuu Roma tasaa kåna ra nanaßnu nuu naIsrael ndóo mii ñuu ikan ya kußun na nuu ra. Tá nd÷xaa na saa k÷xaá ra káßan ra xißin na: —Nataßan yo, ni köo yand÷kan i xißin naIsrael, ni köo xándikuu i xißin na, ta ni xaßa costumbre yo köo ñaßa nd÷kaßan i, ta t÷in na yeße ñuu Jerusalén, tåxi na kuachi xaßa i ndaßa naRoma. 18 Saa xånani naRoma kuachi xißin i ta köo kuachi káßan xaßa i kuvi i, káchi na. Ñaa kèni na ikan saña na yeße. 19 Ta köo nd÷xiin naIsrael saña i, xaßa ya ikan kua kèni i kixi i nuu rarey kaßnu ñuu yóßó ya xanani ra kuachi i. Ta köo táxi i kuachi xaßa nañuu yo naIsrael. 20 Xaßa yañaa kua kåna i ndóßð ndikitaßan yo yóßó, kaßan i xißin ndo kundaa ini ndo ndá xaßa kua núßni i xißin cadena yóßó. Xaßa ya ndíkun i ichi iin tåa rax÷ndatun ndißi nataßan yo naIsrael kixi sikaku yoo kua núßni i. Ta kándixa i yandixa kua k÷xi ra —káchi raPablo xißin na. 21 Saa nd÷kuiin na káßan na: —Nda iin tutu kæe ñuu Judea täßan ndikißin nde xaßa un, ni nataßan yo vaxi ñuu ikan köo ya káßan na xaßa un. 22 Ta ndeße kúni nde kundaa ka ini nde ndá kußva íyo ichi kuaßan un. Chi © La Liga Bíblica, A.C. 2005

Los Hechos 28

100

ndißi ni kúu ñaßñu xíni soßo nde kánaßa na xaßa ichi ñaa ya kua ichi siki —káchi nanaßnu nuu naIsrael xißin raPablo. 23 Ñaa k÷ndoo na kivi ndá kivi kua nd÷kaya na kuni soßo na kaßan ra. Ta kuaßa ka vi na nd÷xaa kivi ya k÷ndoo na. Ñaa k÷xaá ra káßan ra xißin na, káßan ra xißin na iin saa nda xikuaa. Káßan ra xißin na xaßa ichi nuu xáßnda chiñu Ndioxi. Síxinu ra ini na ya kundaa ini na xaßa Jesús, chi suvi xaßa ra kua tåa raMoisés tin yatåa ndand÷kaßan ndoso tußun yußu Ndioxi xinaßa. 24 Sava na kándixa na ya ndaa kua káßan raPablo ta inka na köo xíin na kandixa na. 25 Sava na köo xíin kandixa yakáßan ra; ñaa xåá sáa na ta vaßa ka kåna koo na kuaßan na. Tasaa k÷xaá raPablo káßan ra xißin na, káchi ra saa: —Yandixa ni kua nd÷kaßan Ndioxi xaßa ndo xinaßa, chi xinaßa s÷kaßan Tachi Ndioxi ini raIsaías rand÷kaßan ndoso tußun yußu ra, s÷kaßan ya ini ra ikan tåa ra tußun mii Ndioxi. Soßva káßan ya xißin ra: 26 Kuáßan nuu nataßan un Israel kaßan un xißin na, kachi un saa: Xíni soßo ndixa ndo tußun Ndioxi, ta köo kúndaa ini ndo. Xíto ni ndixa ndo, sundi köo xíin ndo kundaa ini ndo yandaa. 27 Saa ndóßo ndo chi tuun ni nima ndo, köo xíin ndo kuni soßo vaßa ndo, xíni soßo väßa va ndo. Tá íin ndóßð ndási nuu saa íin ndo, köo xíin ndo kundaa ini ndo yandaa. Xaßa yañaa kua köo xíin ndo kixi ndo nuu i ya sindaßa i ndóßð, káchi yatåa raIsaías —káchi raPablo xißin na. 28 Saa nd÷kaßan raPablo xißin na káchi ra saa: —Vitin kúni i kundaa ini ndo yayóßó: Ndóßð naIsrael ta köo xiin ndo kandixa ndo tußun Ndioxi, xaßa ya ikan kua xaa Ndioxi yavaßa xißin naßa naköo kúu Israel, chi na ikan ta kuni soßo na yakaßan ra xißin na —káchi raPablo xißin na. 29 Tá x÷ni soßo naIsrael yand÷kaßan raPablo, ñaa kåna koo na veße ra káni taßan na xißin tußun kuaßan na. 30 Saa nd÷xiyo raPablo uvi kuiya ñuu Roma, ikan nd÷xiyo ra renta. Ta ndißi na xáßan veße ra ndíkißin vaßa ndißi ra na. 31 Nda iin naßa köo nd÷keße ra ya nd÷kaßan ndoso ra xißin naßa xaßa ichi nuu xáßnda chiñu Ndioxi. Saa s÷naßa ra na xaßa Tata yo Jesucristo ta köo yand÷kan na xißin ra. © La Liga Bíblica, A.C. 2005