SAN MARCOS 1

Tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi je nitee San Marcos

El Evangelio según San Marcos

Mixteco de Santa Lucía Monteverde

Borrador Noviembre de 2009 10 ejemplares mdv

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 1

2

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

3

SAN MARCOS 1

Tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi je nitee San Marcos Juan, tee je skundute, kachitnuu-de tnuu Yaa-Ndioxi nuu ñuu kaa yanda

(Mt. 3:1-12; Lc. 3:1-9, 15-17; Jn. 1:19-28)

1

1

Sukuan nikeje tnuu vaa sɨkɨ Jesucristo, See Yaa-Ndioxi.

2

Nuu tutu ii Yaa-Ndioxi achi: Taji-li ɨn ndajee je kustnuu-de xina ichi nuu, nava satuva-de ichi-lo, achi Yaa-Ndioxi. 3

Ɨn ndajee kana nii xiin veji nde nuu ñuu kaa yanda, de achi:

“Satuva na-lo ɨn ichi Itoo-yo, de saa na-lo ɨn ichi ndoo-ya”. Sukuan nitee ɨn tee je nani Isaías, tee je nikachitnuu sɨkɨ-ya na enaa, nuu tutu ii Yaa-Ndioxi. 4

De sukuan nikee tee je nani Juan, tee je niskundute, de niskundute-de ñayɨvɨ

nuu ñuu kaa yanda. De nikachitnuu-de nuu ñayɨvɨ: —Nuu kundute-lo na-lo jendaa je kanakani ini-lo na-lo kuva iyo kuechi je ndevaa je nikasaa-lo na-lo nuu Yaa-Ndioxi, de iyo maa-ya je saa-ya tukanu ini-ya nuu-lo na-lo jiin kuechi-lo na-lo. 5De nikakiji ñayɨvɨ je ndee nuu ndɨɨ ñuu Judea jiin ndɨɨ ñayɨvɨ je ndee ñuu je nani Jerusalén. Ore nikeninai-de na-de tnuu je nikaan Juan, yukuan nade nikananama-de na-de kuechi je nikasaa-de na-de. De Juan niskundute-de maa-de na-de ini yuu nuu ika ndute je nani Jordán. 6

De sama je niñuu Juan nikuu ixi kɨtɨ je nani camello, de sɨkɨ sama je ñuu-de

nikundikin ɨn ñɨɨ kɨtɨ. De je neji-de nikuu tɨka je nani langosta jiin nduxi ñuñu yuku.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 1 7

4

Yukuan nade nikachitnuu tuku-de: —Ichi yata-li kiji ɨn tee je kunenu xiin ka asuvi luu, chi tee je ndau kuu-li je ni

tuu kuu kutandijin-li de ndaji-li ñɨɨ je ndikin sɨkɨ ndijin-de. 8Maa-li skundute-li loo na-lo jiin ndute, o maa-de kee-de de skundute-de loo na-lo jiin Tachi ii Yaa-Ndioxi —nikachi Juan. Juan skundute Jesús

(Mt.3:13-17; Lc. 3:21-22) 9

Ɨn kɨvɨ yukuan nikei Jesús nuu ñuu je nani Nazaret je yɨtnɨɨ nuu ñuu Galilea; de

nijee-ya nde nuu inde Juan de maa-de niskundute-de Jesús ini yuu nuu ika ndute je nani Jordán. 10Nani nikei Jesús veji-ya nuu ndute de nito-ya je ninune nde andɨvɨ; de Tachi ii Yaa-Ndioxi ninuu sɨkɨ Jesús kuva ɨn sata. 11De nde andɨvɨ nikaan Tata Yaa-Ndioxi jiin Jesús: —Maa-lo kuu See-li je kundau xiin ini-li de kusɨ xiin ini-li jiin-lo. Ito ndee Jeuu Jesús

(Mt. 4:1-11; Lc. 4:1-13) 12

Yukuan nade Tachi ii Yaa-Ndioxi nitaji Jesús nde nuu ñuu kaa yanda. 13De

yukuan nikunde-ya uu xiko kɨvɨ nuu iin sɨɨn sɨɨn kɨtɨ yuku. De Jeuu nitondee Jesús o ndajee Yaa-Ndioxi nikakundito-ya. Jesús keje-ya kachitnuu tnuu Yaa-Ndioxi nuu ñuu Galilea

(Mt. 4:12-17; Lc.4:14-15) 14

Ore nikɨvɨ Juan vekaa u, Jesús nijeen-ya nuu ñuu Galilea, de yukuan nikeje-ya

nikachitnuu-ya tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi. 15De nikachi Jesús: —Enikuyatni kɨvɨ je tau tiñu Yaa-Ndioxi. Nakani ini-lo na-lo ndɨɨ kuechi je nikasaa-lo na-lo, de kuatnuu na-lo tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

5

SAN MARCOS 1

Jesús kana-ya kuun tna tee je katnɨɨ chaka

(Mt. 4:18-22; Lc. 5:1-11) 16

Ɨn kɨvɨ ika Jesús kuaan-ya yundute kanu je nani Galilea, de yukuan nito-ya

tee je nani Simón jiin ñani-de je nani Andrés. Iin-de na-de nuu ndute, kaskane-de ñunu-de nuu ndute, chi tee je katnɨɨ chaka kakuu-de na-de. 17De nikaan Jesús jiin-de na-de: —Nee de kundikin luu na-lo, chi maa-li stnee-li loo na-lo je kuu-lo na-lo tee je satutu ñayɨvɨ sini. 18

Ñama ni nikastoo-de na-de ñunu-de, de nikandikin-de na-de kuaan-de jiin-ya.

19

Yukuan nade nika Jesús tilu ka ichi nuu, de nito-ya tee je nani Santiago, jiin

ñani-de je nani Juan, see tee je nani Zebedeo. Iin-de na-de nuu barcu, kasatuva-de na-de ñunu-de je tnɨɨ-de na-de chaka jiin. 20Nikana Jesús nuu nduu-de na-de, yukuan nade nikastoo-de tata-de Zebedeo jiin tee je kasatiñu jiin tata-de nuu barcu, de kuaan-de na-de jiin-ya. Nasavaa Jesús ɨn tee je inde tachi ndevaa ini

(Lc. 4:31-37) 21

Yukuan nade nikajee Jesús jiin tee je nikana-ya je skuaa jiin-ya ñuu nani

Capernaum. De kɨvɨ je kandutatu ñayɨvɨ judío nikɨvɨ Jesús ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío, de yukuan nistnee-ya sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi. 22De ñayɨvɨ je keninai tnuu kaan Jesús kanaa ini-de na-de ndexe stnee-ya; chi tnuu kaan-ya ini-ya nde kuni kachi asuvi natu kakaan inka ka tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi sini. 23

De ini veñuu chala nuu inde Jesús stnee-ya, yukuan inde sini ɨn tee je nitnɨɨ tachi

ndevaa maa-de. De neta-de kana koo-de, de achi-de: 24

—¿Nde nduku-ni yaa, Jesús je veji-ni ñuu nani Nazaret? ¿A veji-ni je kanu-ni

maa-na na-na? Chi maa-na ini je Yaa-Ndioxi nitaji maa-ni veji-ni. 25De Jesús nikaxeen-ya nuu tachi ndevaa: —Kasɨ yuu-lo de nasiaa, de kei ini tee jiña.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 1 26

6

Yukuan nade tachi ndevaa nisaa je nikɨsɨ-de, de nindayɨɨ-de, de ninasiaa

maa-de de nikei kuaan ini-de. 27De nduvii ñayɨvɨ je iin ini veñuu chala nikayuu-de na-de de nikakatnuu-de tnaa-de: —¿Nde kuu yaa? ¿A tnuu jee stnee tee yaa sino je nde tachi ndevaa kakandijen nuu-de ore tau tiñu-de nuu? 28

De yukuan je ñama xiin nika tnuu sɨkɨ je nisaa Jesús je nde nijee nuu ñayɨvɨ je

ndee nuu ndɨɨ ñuu Galilea. Nasavaa Jesús nana chiso Simón

(Mt. 8:14-15; Lc. 4:38-39) 29

Ore nikei Jesús ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío de kuaan-ya jiin Santiago

jiin Juan nuu inde vei Simón jiin Andrés. De nikajee-de jiin-ya vei Simón; 30de nana chiso Simón nikiin kiji xeen xiin-ña, de nikakachi-de na-de nuu Jesús je kuu-ña de kaa-ña nuu ito-ña. 31Yukuan nade nijee Jesús nuu kande-ña, de nitnɨɨ-ya ndaa-ña de nistakoo-ya maa-ña, de kiji xeen xiin je yɨɨ-ña nikinde ore yukuan ni, de ninduvaa-ña. Yukuan nade nijee-ña je nikeji-de na-de jiin-ya. Nasavaa Jesús kuee xiin ñayɨvɨ kakuu

(Mt. 8:16-17; Lc. 4:40-41) 32

Ore ekua kutɨkɨvɨ, nuu vei inde Jesús nikajesiaa ñayɨvɨ, nduvii ñayɨvɨ je

kakuu, jiin ñayɨvɨ je inde tachi ndevaa ini; 33de nɨɨ ñuu ñayɨvɨ nikanataka yuvei vei nuu inde-ya. 34De Jesús ninasavaa-ya ñayɨvɨ je kandoo sɨɨn sɨɨn kuei, de sini nikenee-ya kuee xiin tachi ndevaa je iin ini ñayɨvɨ. De tuu nijee-ya je kaan tachi ndevaa, chi keni tachi ndevaa je maa-ya kuu. Kachitnuu Jesús nuu sɨɨn sɨɨn ñuu nuu ñuu Galilea

(Lc. 4:42-44) 35

Nee xiin inka kɨvɨ ore natuu kundijin vaa ka, nindako Jesús, de nijeen-ya nuu

tuu na ñayɨvɨ iyo. De yukuan nijenakuetu-ya nuu Tata Yaa-Ndioxi. 36Yukuan nade

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

7

SAN MARCOS 1

Simón jiin tnaa-de nikajenanduku-de na-de Jesús; 37ore nikanani-de na-de-ya nikakachi-de jiin-ya: —Nduvi ñayɨvɨ kananduku-de na-de ndijin. 38

De Jesús nikachi-ya jiin-de na-de:

—Nakiin-yo na-yo nuu ñuu je iin yatni, nava kachitnuu-li tnuu vaa yukuan sini; chi sɨkɨ yukuan veji-li. 39

De sukuan nika Jesús, nikachitnuu-ya ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío nuu

ndɨɨ ñuu je iin nuu ñuu Galilea, de sini nikenee-ya tachi ndevaa je iin ini ñayɨvɨ. Nasavaa Jesús ɨn tee je ndoo kuei je teyu ñɨɨ-de je nani lepra

(Mt. 8:1-4; Lc. 5:12-16) 40

Ɨn tee je ndoo kuei je teyu ñɨɨ-de je nani lepra nijee-de nuu Jesús. De

nekuyɨtɨ-de nuu-ya, de nikachi-de jiin-ya: —¿Kachi ndau ini-ni jiin-na nasaa-ni kuei je ndoo-na? 41

De Jesús nikundau-ini-ya maa-de, niskaa-ya ndaa-ya sɨkɨ-de, de nikachi-ya

jiin-de: —Kuni-li je vitañuu ɨn jino ni, nduvaa-lo. 42

De ore nikaan-ya sukuan jiin-de, nikinde ni kuei je ndoo-de, de ninduvaa-de.

43

Yukuan nade ore kuanoo-de nikachi-ya jiin-de: 44

—Kuanoo o tuu kachi-lo nuu ni ɨn ñayɨvɨ je nikinde-li kuei je nindoo-lo. De

kistnee-lo maa-lo nuu sutu, de kundaa-lo je kutau Yaa-Ndioxi ndexe nitau tiñu Moisés nava kundaa ini ndɨɨ ñayɨvɨ jendaa je ninduvaa-lo. 45

De kuanoo-de o nikeje-de nikachi-de nuu ndɨɨ ñayɨvɨ ndexe ninduvaa-de. De

je sɨkɨ yukuan kuu, je tuu kuu kɨvɨ ndijin Jesús nuu ɨn ñuu, de nikendoo-ya nuu tuu na ñayɨvɨ ndee. O taka ñayɨvɨ ñuu nikajendee-de na-de nuu inde-ya.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 2

8

Nasavaa Jesús ɨn tee je tuu kuu kaka-de

2

(Mt. 9:1-8; Lc. 5:17-26) 1

Niyaa eku kɨvɨ, yukuan nade ninandiko tuku Jesús ñuu je nani Capernaum. De

ñama xiin nikakundaa ini ñayɨvɨ je ninajee tuku-ya. 2De vei nuu inde-ya kuee xiin ñayɨvɨ nikajendee-ya, je nichitu ini vei je ni tuu va nikuu ka kɨvɨ ñayɨvɨ nde yuvei. De ore kachitnuu-ya tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi, 3nikajee kuun tna tee je kendiso-de nuu ɨn yuu ɨn tee je tuu kuu kaka-de. 4O kuee xiin ñayɨvɨ iin je tuu nikuu kɨvɨ-de na-de jiin tee je kuu nuu inde Jesús. De tee je kendiso tee je kuu nikanune-de ɨn yau sɨkɨ vei nuu inde-ya, de nikasnuu-de tee je kuu jiin yuu-de. 5Ore nito Jesús ndexe kasaa-de na-de jiin tee je kuu, nikundaa ni ini-ya je ketnuu-de na-de-ya. De nikachi-ya jiin tee je kuu: —See ndau, endɨɨ kuechi nisaa-lo, nisaa-li tukanu ini-li jiin. 6

O uu tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi iyuku-de na-de yukuan sini. De nikeni

ini-de na-de: 7“¿Naje nuu kaan tee yaa sukuan? Kandevaa-de sɨkɨ Yaa-Ndioxi je kaan-de sukuan. ¿A tuu ini-de je mañuu Yaa-Ndioxi saa-ya tukanu ini-ya jiin kuechi-yo na-yo?” 8O Jesús nikundaa ni ini-ya je keni ini-de na-de sukuan, de nikachi-ya jiin-de na-de: —¿Naje nuu keni ndevaa ini-lo na-lo jiin-li? 9¿Nau kuu je yɨɨ ka kaa? ¿A kachi-li jiin tee je kuu yaa: "Endɨɨ kuechi je nisaa-lo, saa-li tukanu ini-li jiin", si kaan-li jiin-de: "Ndakoo de nakiin yuu-lo de kuaan jiin"? 10

Suu vitna nastnee-li nuu-lo na-lo je

maa-li, Yaa je ninduu tee, ndiso tiñu-li je kuu saa-li tukanu ini-li jiin ndɨɨ kuechi ñayɨvɨ. Yukuan nade nikachi Jesús jiin tee je kuu: 11

—Jiin-lo kaan-li, ndakoo de nakiin

yuu-lo de kuanoo jiin, vei-lo.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

9 12

SAN MARCOS 2

Yukuan nade tee je kuu nindakoo-de, de ninakiin-de yuu-de, de ika-de

nikei-de nuu ndɨɨ ñayɨvɨ, de kuaan-de. De ndɨɨ ñayɨvɨ je iin yukuan nikanaa ini-de na-de. De nikakachi-de na-de je kanu xiin kuu Yaa-Ndioxi de nikachi-de na-de: —Natuu koto-yo ni ɨn je saa tiñu nanu sukuan je mani maa Yaa-Ndioxi kuu saa-ya. Jesús kana-ya Leví

(Mt. 9:9-13; Lc. 5:27-32) 13

Yukuan nade nijeen tuku Jesús yundute kanu. De yukuan nikakututu

kuee xiin ñayɨvɨ nuu-ya, de nistnee-ya tnuu ii Yaa-Ndioxi nuu ñayɨvɨ. 14Ore niyaa Jesús kuaan-ya de nito-ya Leví, see tee nani Alfeo. Nenee-de kiyau-de nuu kututu xuun ñuu kuenda ñuu je yɨtnɨɨ nuu ñuu kanu je nani Roma. De nikachi-ya jiin-de: —Stoo je saa-lo jan de kundikin luu. De Leví nindakuɨñɨ-de de kuaan-de jiin-ya. 15

Yukuan nade nijekaji Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya vei Leví, de kuee

tee je kakiyau xuun ñuu kuenda Roma, jiin inka ka ñayɨvɨ je tuu kasaa-de na-de je vaaa iyuku-de keji-de jiin-ya chi kuee xiin ñayɨvɨ kuaan jiin-ya. 16De tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi, jiin tee je kakuu fariseo niketo-de je eji Jesús jiin ñayɨvɨ je iin vei Leví. De nikakatnuu-de na-de tee je kaskuaa jiin-ya: —¿Naje nuu tee je kaskuaa-lo jiin, eji-de jiin ñayɨvɨ jiña? 17

Ore nikundaa ini Jesús je nikakaan-de na-de sukuan, nikachi-ya jiin-de na-de:

—Tuu veji-li kana-li ñayɨvɨ je tuu keñuu-de na-de luu je kakachi-lo na-lo je kakuu ñayɨvɨ je ndee ndoo. O maa-li veji-li kana-li ñayɨvɨ je keñuu-de na-de luu je maa-lo na-lo kakachi je kakuu ñayɨvɨ je kasaa kuechi —achi-ya. a

Je kuni kachi ñayɨvɨ je tuu saa-de na-de ndɨɨ ndexe tau tiñu tee kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi, de sukuan tee

kakuu fariseo achi-de na-de je ñayɨvɨ yaa kakuu tee je kasaa kuechi.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 2

10 Sɨkɨ je iyo ndite ini-yo

(Mt. 9:14-17; Lc. 5:33-39) 18

Niyo ɨn kɨvɨ je tee je nikaskuaa jiin Juan, tee je niskundute, jiin tee je kakuu

fariseo nikeyo ndite ini-de na-de. De uu ñayɨvɨ nikajetnaa yatni-de na-de nuu Jesús, de nikakatnuu-de-ya: —Tee je nikaskuaa jiin Juan, de tee kakuu fariseo nikeyo ndite ini-de na-de. ¿Naje nuu tee je kaskuaa jiin-ni tuu keyo ndite ini-de na-de? 19

De nikachi Jesús:

—Nuu iyo ɨn viko tandaa ¿A kuu kundite ini tnaa tee je tandaa nuu inde-de jiin-de na-de? Suu tuu kuu kundite ini-de na-de nuu tee je tandaa inde-de jiin-de na-de. 20

O jee ore je tee je tandaa kiin-de, de ore yukuan kuu je kundite ini tnaa-de na-de. 21

’Tuu iyo ɨn ñayɨvɨ je natee ɨn sama tuu jiin tau sama jee chi ndutɨtɨñɨ sama

jee de jende ka sama tuu de kukuee ka tande. 22De sini tuu kuu chuun-yo ndute jee tɨtɨvixi je nani uva, ini ɨn ñɨɨ tuu chi ndute jee tɨtɨvixi ndutɨtachi de skandɨ ñɨɨ tuu. De sukuan skuita-yo ndute tɨtɨvixi jiin ñɨɨ. Yukuan je vaa kaa je chuun-yo ndute jee tɨvɨvixi ini ɨn ñɨɨ jee —achi-ya. Sɨkɨ kɨvɨ ndutatu-yo

(Mt. 12:1-8; Lc. 6:1-5) 23

Ɨn kɨvɨ kandutatu ñayɨvɨ judío nikeka Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya nuu kaa

trigu. De tee je kaskuaa jiin-ya nikakeje-de nikatnuu-de yoko trigu je kaji-de na-de. 24

Yukuan nade tee kakuu fariseo nikakatnuu-de-ya: —¡Ndee! ¿Naje nuu tee je kaskuaa jiin-lo kasaa-de na-de je tuu iyo-yo je saa-yo

kɨvɨ kandutatu-yo? 25

De nikachi-ya jiin tee kakuu fariseo:

—¿A natuu skuaa-lo na-lo je nisaa Davidb jiin tee kuaan jiin-de, ore nikajii-de soko de tuu niyo je kaji-de na-de? 26Nani kuu Abiatar sutu kunenu xiin ka, nikɨvɨ b

Tee je nikuu je nitau tiñu nuu ñuu Israel na enaa.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

11

SAN MARCOS 2-3

David vei Yaa-Ndioxi de neji-de ista stila ii Yaa-Ndioxi je mani maa sutu kuu kaji-de, de nijee-de nuu tee je kuaan jiin-de nikeji-de sini. 27

De nikachi tuku-ya jiin tee kakuu fariseo:

—Yaa-Ndioxi enisaa-ya xina ñayɨvɨ, yukuan nade nisaa-ya kɨvɨ nindutatu-ya, de sukuan ñayɨvɨ kanuu xiin ka asuvi kɨvɨ ndutatu kuenda Yaa-Ndioxi. Yukuan je kɨvɨ kandutatu-yo nikuu kɨvɨ ñayɨvɨ, asuvi ñayɨvɨ kuu kɨvɨ kandutatu-yo. 28De sukuan sini maa-li, Yaa je ninduu tee, tau tiñu-li sɨkɨ kɨvɨ kandutatu-yo —achi-ya. Nasavaa Jesús kɨvɨ ndutatu

(Mt. 12:9-14; Lc. 6:6-11)

3

1

De nikɨvɨ tuku Jesús ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío. De yukuan inde ɨn

tee je ndoo-de kuei je ninduyutnu ndaa-de. 2De uu tee je iin yukuan sini,

kandee-de na-de nuu nasavaa-ya tee je kuu ɨn kɨvɨ kandutatu ñayɨvɨ judío, chi kanduku-de na-de ndexe kuu tee-de na-de kuechi sɨkɨ-ya. 3Yukuan nade nikachi Jesús jiin tee je kuu: —Ndakuɨñɨ de kunchi, nava nakoto nduvii ñayɨvɨ yaa loo. 4

Yukuan nade nikatnuu-ya-de na-de:

—¿Nau saa-yo kɨvɨ kandutatu-yo? ¿A saa-yo je vaa si sandevaa-yo? ¿A chindei-yo si tuu chindei-yo? ¿A nasavaa-yo ɨn ñayɨvɨ je kuu si kuaa-yo je kuu̱ maa-de, saan ni? Tuu nikakaan-de ni tilu ɨn tnuu, de naii-ni iin-de na-de. 5De xeen nindee Jesús nuu-de na-de, nikusoo xiin ini-ya, chi tuu kakuni-de na-de kakukaji ini-de je kaan-ya, je nii xiin ini-de na-de. De nikachi-ya jiin tee je kuu: —Skaa ndaa-lo jan. De maa-de niskaa-de ndaa-de de ore yukuan ninduu vaa ni ndaa-de. 6Yukuan nade nikakei tee je kakuu fariseo nikajenanduku-de na-de tee je keka jiin Herodes nava ndatnuu-de na-de ndexe kuu kani-de na-de-ya.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 3

12 Kuee xiin ñayɨvɨ keninai tnuu kaan Jesús

(Mt. 4:23-25; Mt. 12.15-21; Lc 6.17-19) 7

Yukuan nade nikei Jesús kuaan-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya yundute kanu. De

nikandikin kuee xiin ñayɨvɨ nuu ñuu Galilea kuaan jiin-ya. 8Nani nikakundaa ini ñayɨvɨ je saa Jesús tiñu nanu, je mani maa Yaa-Ndioxi kuu saa-ya, kuee xiin ñayɨvɨ nikakindee-de-ya: ñayɨvɨ je veji nuu ñuu Judea, ñuu Jerusalén, jiin nuu ñuu je nani Idumea, nde ichi nuu kane nikandii yundute je nani Jordán, de sini nikakiji ñayɨvɨ ñuu je nani Tiro jiin ñuu je nani Sidón. 9De yukuan Jesús nikaan-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya je nakiin-de na-de ɨn barcu nava sukuan kaa-ya nuu, chi inde nii xiin-ya tuku ñayɨvɨ. 10Chi kuee xiin ñayɨvɨ nasavaa-ya, yukuan je ndɨɨ ñayɨvɨ je kuu nikakuu ini-de na-de je tnɨɨ-ya maa-de na-de nava sukuan nduu vaa-de na-de sini. 11

De tachi ndevaa kandayɨɨ de kakuyɨtɨ nuu Jesús ore keto-ya, de achi-naa: —¡Maa-ni kuu See Yaa-Ndioxi! 12

De Jesús nikaxeen-ya nuu tachi ndevaa; de nikachi-ya jiin-naa je nakasɨ-naa

yuu, de tuu kachi-naa je maa-ya kuu. Nakaji Jesús uji uu tna tee je nitee Jesús tiñu sɨkɨ-de na-de

(Mt. 10:1-4; Lc. 6:12-16) 13

Yukuan nade Jesús nijekaa-ya ɨn yuku, de nikana-ya tee je nikuu ini-ya je kiin

jiin-ya. De tee yaa nikakututu-de na-de nuu-ya. 14De yukuan ninakaji-ya uji uu tna tee je skuaa jiin-ya nava satuva maa-ya-de na-de nava stnee-de na-de natu stnee-ya, de sukuan taji-ya maa-de na-de je kikachitnuu-de na-de tnuu vaa sini. De tee yaa kakuu tee je nitee Jesús tiñu sɨkɨ-de na-de. 15De nijee-ya tiñu nuu-de na-de je kuu kenee-de na-de tachi ndevaa sini. 16Yaa kakuu sɨvɨ je uji uu tna tee je ninakaji-ya: Simón je niskunani-ya Pedro; 17Santiago jiin ñani-de Juan, see tee nani Zebedeo je niskunani-ya Boanerges, je kuni kachi: see taje chi nii xiin kakaan-de; 18Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Santiago, see tee nani Alfeo; Tadeo, Simón, tnaa tee kenani cananitac 19jiin Judas Iscariote, tee je naxiko-ya. c

Je kuni kachi kakuu tee je nikakatnaa jiin tee ñuu Roma.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

13

SAN MARCOS 3

Kakandevaa sɨkɨ Tachi ii Yaa-Ndioxi

(Mt. 12:22-32; Lc. 11:14-23; 12:10) 20

Yukuan nade Jesús nikɨvɨ tuku-ya ini ɨn vei. De yukuan nikakututu kuee xiin

ñayɨvɨ je ni tuu nikuu kaji-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya. 21Nani nikakundaa ini tnaa Jesús je saa-ya sukuan, nikajenanduku-de na-de-ya nava kinoo-ya jiin-de na-de chi kakaan ñayɨvɨ je kunee-ya. 22

Sini nikakiji tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nde ñuu Jerusalén, de

nikakachi-de na-de: —Va ini tee yaa inde Beelzebú, maa Jeuu je kunenu ka je tau tiñu nuu ndɨɨ tachi ndevaa, de va maa sini nijee tiñu nuu tee yaa. Yukuan je va jiin sɨvɨ maa Beelzebú kenee-de tachi ndevaa. 23

De Jesús nikana-ya ñayɨvɨ, de ninakani-ya ɨn tnuu ndichi nuu-de na-de. De

nikachi-ya: —¿Ndexe kuu kenee Jeuu maa nuu maa kuu Jeuu? 24Nuu kakatnaa ñayɨvɨ je ndee ɨn ñuu kajenu-de na-de ñuu-de, chi tuu kuu kundei-de na-de. 25De sini nuu katnaa-yo jiin tnaa-yo je ndee tnaa jiin-yo vei-yo, kasasɨɨn-yo maa-yo na-yo. 26’De sukuan sini nuu Jeuu kuatnaa jiin tachi ndevaa, kasasɨɨn maa-naa, de sukuan tanu̱ ndɨɨ maa-naa. 27

’Ni ɨn ñayɨvɨ tuu kuu kɨvɨ vei ɨn tee je ndei xiin, de sakuina ndɨɨ ndatiñu je

nevaa-de vei-de sukuan ni. Xina ñayɨvɨ yukuan iyo-de je kuni-de-de nava sukuan kuu sakuina-de ndatiñu je iin vei-de, tee je ndei xiin. 28

’Jendaa kachi-li je Yaa-Ndioxi saa-ya tukanu ini-ya jiin ndɨɨ kuechi je kasaa

ñayɨvɨ jiin je ndevaa kakaan-de na-de. 29O ñayɨvɨ je kakandevaa sɨkɨ Tachi ii YaaNdioxi, tuu saa-ya ni tilu tukanu ini-ya nuu-de na-de, de kuechi yaa kendoo jiin-de na-de nɨɨ kani kɨvɨ. 30

Sukuan nikaan Jesús, chi tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nikakachi-de

na-de je ini-ya inde tachi ndevaa.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 3-4

14 Sɨkɨ tnaa Jesús

(Mt. 12:46-50; Lc. 8:19-21) 31

Yukuan nade nikajee nana Jesús jiin ñani-yad., de nikandoo-ña na-ña yata vei

jiin ñani-ya. De nitaji-ña tnuu kuaan je kana-ña-ya. 32De ñayɨvɨ je iyuku xiin Jesús, nikakachi-de na-de: —Nana-lo jiin ñani-lo iin-ña yata vei kananduku-ña na-ña loo. 33

De nikachi Jesús jiin-de na-de:

—¿A kuu kachi-lo na-lo nau kuu nana-li de nau kakuu ñani-li? 34

De nindee-ya nuu ndɨɨ ñayɨvɨ je iyuku xiin-ya, de nikachi tuku-ya:

—Ñayɨvɨ je yuku yaa kakuu nana-li jiin ñani-li, 35chi nani ñayɨvɨ je saa je kuni Yaa-Ndioxi, yukuan kuu ñani-li, kuva-li de nana-li —achi-ya. Jesús nakani-ya tnuu ndichi sɨkɨ tee je ete trigu

(Mt. 13:1-9; Lc. 8:4-8)

4

1

De nikeje tuku Jesús nistnee-ya yundute kanu. De yukuan nikakututu kuee xiin

ñayɨvɨ je inde nii na-ya yukuan je nikɨvɨ-ya ini ɨn barcu, de nikukoo-ya. De ñayɨvɨ

nikakendoo-de na-de yundute kanu. 2Yukuan nade nistnee-ya kuee tnuu ndichi nuu ñayɨvɨ. De nikachi-ya nuu-de na-de: 3

—Kuninai vaa na-lo: Ɨn tee nikei-de

kuakate-de trigu. 4De ore nete-de trigu, eku nikeno yuichi, de nikakee saa de nikeji-dɨ na-dɨ. 5

De eku ka trigu nikeno nuu kaa yuu̱, nuu tuu

na kuee xiin ñuu niyo. Trigu yaa nikakandɨ yachi ni, de nikakane ni chi tuu kunu xiin ñuu. 6

De ore nikane nikandii, nikuu ini xiin je

niskayu trigu chi tuu na yoo kuee niyo, yukuan je nikanechi. 7De eku ka trigu nikeno nuu kakane iñu nanu, de nikajenu unuu, o trigu yaa tuu nikajee ndoko chi niskaa d

Nuu tau tutu griego na enaa veji: “nana jiin ñani Jesús” o nuu inka ka tutu veji: “nana ñani jiin kuva Jesús”.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

15

SAN MARCOS 4

iñu nanu. 8O eku ka trigu nikeno nuu iyo ñuu vaa, trigu yaa nikajenu, de nikachitu kuee xiin ndoko nuu yoko, tau yoko nikajee nde oko uji ndoko je ɨn ɨn, inka ka nikajee nde uni xiko ndoko je ɨn ɨn, de inka ka nikajee nde ɨn ciento. 9

Yukuan nade nikachi Jesús jiin-de na-de sini:

—Ñayɨvɨ je iyo soo nakuni soo-de na-de tnuu kaan-li. Naje nuu Jesús stnee-ya jiin tnuu ndichi

(Mat 13:10-17; Lc. 8:9-10) 10

Ore nikanakutenuu ñayɨvɨ je iin jiin Jesús, nikendoo maa na-ya jiin ndɨ uji uu

tna tee je kaskuaa jiin-ya, jiin eku ka ñayɨvɨ je ika jiin-ya sini. Yukuan nade nikakatnuu-de na-de-ya nde kuni kachi tnuu ndichi sɨkɨ tee je ete trigu. 11De nikaan Jesús jiin-de na-de: —Nuu maa-lo na-lo nijee Yaa-Ndioxi je kukaji ini-lo na-lo tnuu sayɨ je iyo nuu tau tiñu-ya, chi nijee-ya je kundaa ini ñayɨvɨ je kakandijen nuu maa-ya. O nuu ñayɨvɨ je tuu ketnuu nakani-li mani maa tnuu ndichi. 12Chi ñayɨvɨ yukuan, suni kandee-de na-de o tuu keto vaa-de na-de; de suni keninai-de na-de, o ni tuu kakukaji ini-de na-de tnuu kaan-li. De yukuan je tuu kuu nakani ini-de na-de jiin Yaa-Ndioxi, de sukuan tuu kuu saa-ya tukanu ini-ya jiin-de na-de —achi-ya. Kachitnuu Jesús sɨkɨ tee je ete trigu

(Mt. 13:18-23; Lc. 8:11-15) 13

De nikachi Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya:

—Nuu tuu kakukaji ini-lo na-lo tnuu ndichi je kachi-li ¿ndexe kukaji ini-lo na-lo inka ka tnuu ndichi je nakani-li? 14Tee je ete ndoko trigu kuu kuva ñayɨvɨ je kachitnuu sɨkɨ tnuu ii Yaa-Ndioxi. 15Eku ñayɨvɨ kuu kuva ndoko je nikeno ichi: Nuu keninai-de tnuu-ya, kakukaji ini-de na-de, o jee Jeuu de kinde tnuu-ya nuu-de na-de. 16Inka ñayɨvɨ kuu kuva ndoko je nikeno nuu kaa yuu̱. Sukuan kuu jiin ñayɨvɨ je keninai-de tnuu-ya chi ñama ni nikakusɨɨ ini-de na-de jiin, 17O ñayɨvɨ yukuan

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 4

16

tuu na yoo kuee-de iyo de sukuan tuu kakunaa-de na-de, chi nuu veji tundoo nuu-de na-de si keto uu inka ñayɨvɨ maa-de na-de je ketnuu-de tnuu ii Yaa-Ndioxi, ñama ni kastoo-de na-de tnuu-ya, de tuu ketnuu ka-de na-de. 18Eku ka ñayɨvɨ kuu kuva ndoko je nikeno nuu kaa iñu nanu: keninai-de na-de tnuu yaa de ketnuu-de na-de, 19o keni xiin ini-de je keñuu-de ndexe kuu kuteku vaa-de jiin, ndexe kuu nevaa-de kuee xiin ka xuun, si ndexe kuu nevaa-de kuee xiin ka ndatiñu je kuu ini-de. De yukuan saa jiin je kastau-de maa-de na-de, de kanaa ini-de tnuu Yaa-Ndioxi, chi suni kuu ini-de na-de saa-de je kuni-ya, o tuu kuu ka chi kakuteñu xiin-de. 20O inka ka ñayɨvɨ kakuu kuva ndoko je nikeno nuu ñuu kaa vaa. Ñayɨvɨ yaa kakuu je keninai tnuu-ya de ketnuu.-de na-de De kuva trigu je jenu vaa kakuu-de na-de ore kasaa-de je vaa na-de chi eku-de na-de kajee-de nde oko uji ndoko, de inka-de kajee nde uni xiko, de inka ka-de kajee nde ɨn ciento je ɨn ɨn-de na-de —achi-ya. Nakani Jesús tnuu ndichi sɨkɨ yɨtɨ

(Lc. 8:16-18) 21

De nikachi tuku Jesús:

—Nuu kayu ɨn yɨtɨ, ¿a vaa kuu je kani-yo chiji ito-yo si kani-yo ini ɨn kɨsɨ? ¡Suu tuu vi! Nuu kaa sukun, iyo-yo je kani-yo ɨn yɨtɨ, nava sukuan tnuu vaa nuu-yo. 22Suu tuu kuu chisayɨ-yo ni tilu je saa-yo, chi nunuu tava ini ndɨɨ ñayɨvɨ je sasayɨ-yo, de sini tuu kuu sayɨ-yo ni ɨn tnuu kuee kɨvɨ chi jee kɨvɨ je ndɨɨ ñayɨvɨ kukaji ini-de na-de na sɨkɨ kuu. 23Ñayɨvɨ je iyo soo nakuni soo-de na-de tnuu je kaan-li. 24-25

De sini nikachi-ya:

—Kundito vaa-lo na-lo je keninai-lo. Chi jiin kuva je kachikuva-lo ore kajee-lo nuu inka ñayɨvɨ, jiin kuva yukuan nachikuva Yaa-Ndioxi ore kuaa-ya nuu-lo de kuee ka. De sini jiin kuva je kachikuva-lo na-lo ore keninai-lo, jiin kuva yukuan nachikuva Yaa-Ndioxi ore kuaa-ya nuu-lo na-lo je kuu kukaji ini-lo de kuee ka, o ñayɨvɨ je tuu kakuni-de kuninai-de na-de nde je tau je nikakukaji ini-de na-de kinde ndɨɨ Yaa-Ndioxi nuu-de na-de —achi Jesús.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

17

SAN MARCOS 4

Nakani Jesús tnuu ndichi ndexe jenu ndoko 26

De sini nikachi-Jesús:

—Nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi kuu kuva ɨn tee je ete ndoko nuu ñuu: 27Ore kandɨ ndoko de jenu nuu kixi tee je taji si nuu ndito-de, nuu kuu ekua si kuu nduu tuu ini-de ndexe jenu ndoko, 28chi jenu mañuu: xina kane viyu, yukuan nade kane yoko, de kachitu ndoko nuu yoko. 29De nuu ninechi ndoko, enijee kɨvɨ je nakiin-de —achi-ya. Nakani Jesús tnuu ndichi sɨkɨ ndoko nani mostaza

(Mt. 13:31-32; Lc. 13:18-19) 30

De sini nikachi Jesús:

—¿Nau kuu je kuu sketnaa-li jiin nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi?, si ¿nau tnuu ndichi nakani-li je ketnaa jiin ndexe kaa? 31Nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi kuu kuva ɨn ndoko je nani mostaza je ete-yo nuu ñuu; mañuu kuu je chala xiin kaa nuu nduvii ndoko je iyo ñayɨ ́vɨ. 32O nuu nete-yo jenu, de kuu kanu xiin ka nuu nduvii yuva je ete-yo. De kuu nanu xiin ka ndaa, je nde saa kuu ndutatu-dɨ na-dɨ nuu kaa katɨ chiji ndaa —achi-ya. Sɨkɨ tnuu ndichi nakani Jesús

(Mt. 13:34-35) 33

De sukuan nistnee Jesús tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi nuu ñayɨvɨ jiin kuee tnuu

ndichi natu kaa tnuu yaa je nde kuu kukaji ini ñayɨvɨ. 34O mani maa tnuu ndichi etiñu-ya ore nakani-ya nuu ñayɨvɨ. De ore kakendoo maa-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya, kachi kaji-ya nuu-de na-de nde kuni kachi tnuu ndichi je nakani-ya nuu ñayɨvɨ. Sekuɨñɨ Jesús tachi jiin ndute

(Mt. 8:23-27; Lc. 8:22-25) 35

Ekuaini kɨvɨ yukuan, de nikachi Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya:

—Na yaa-yo na-yo inka jiyo ndute kanu a. 36

Yukuan nade nikastoo-de na-de ñayɨvɨ je iin jiin-de na-de de jiin-ya, de yukuan

kuaan-ya jiin-de na-de nuu barcu je inde-ya; sini niyo inka ka barcu je kuaan jiin-de na-de. 37Sana ini-de na-de nikee ɨn tachi nii xiin je nistakoo ndute de nijee sɨkɨ barcu,

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 4-5

18

de kɨvɨ ndute ini u de tekanu kuaan. 38O Jesús nikixi-ya ichi nuu jee barcu, de nichii-ya ɨn sama xini-ya. Yukuan nade tee je kaskuaa jiin-ya nikajestoto-de-ya, de nikakachi-de na-de jiin-ya: —¡Tee Skuaa, ndoto-ni de ndakoo-ni! ¿A tunde eni ini-ni, je katekanu-yo kuaan-yo na-yo nuu ndute kanu a? 39

Yukuan nade nindakoo Jesús, de nitau tiñu-ya nuu tachi u, de nikaan

nii-ya jiin ndute kanu: —¡Nanaii! ¡Ekuɨñɨ! De nikunaii, de nikaekuɨñɨ tachi jiin ndute kanu. De nikunaii ndɨɨ. 40

Yukuan nade nikachi Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya:

—¿Naje nuu kayuu xiin-lo na-lo? ¿A natuu kuatnuu-lo je Yaa-Ndioxi chindei-ya loo na-lo? 41

Nikayuu xiin-de na-de, de nikakatnuu-de tnaa-de na-de:

—¿Nau kuu tee yaa je nde tachi jiin ndute kanu je ndakoo kakandijen nuu-de? —achi-de na-de. Kenee Jesús tachi ndevaa ini ɨn tee je ndee nuu ñuu Gerasa

(Mt. 8:28-34; Lc. 8:26-39)

5

1

Yukuan nade nikajee Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya jiin barcu-de na-de nde inka

jiyo yundute kanu je yɨtnɨɨ nuu ñuu je nani Gerasae .2De nani ninuu-ya nuu

barcu, nikee ɨn tee je nevaa tachi ndevaa je veji-de nuu iyɨɨ ndɨyɨ yau kava 3nuu ndee-de. Ni ɨn ñayɨvɨ tuu nikuu kuni-de suni jiin cadena maa-de, 4chi tɨtnɨ jino nikajini ñayɨvɨ jiin cadena sukun jee-de jiin sukun ndaa-de o jende-de de sakuechi-de chi ndava xiin-de je ni ɨn ñayɨvɨ tuu kakundei jiin-de. 5Nduu jiin ekua ika-de chiji yuku jiin nuu iyɨɨ ndɨyɨ, ndayɨɨ-de de stuji-de maa-de jiin yuu̱. 6De ore nito-de je veji ika Jesús, nino xiin-de nijetnaa-de nuu veji-ya. De ore nikuyatni-de nuu-ya nekuyɨtɨ-de, 7kanajiin-de, ndayɨɨ-de de achi-de jiin-ya: e

Gerasa: Nuu inka tutu Griego na enaa ndee tnuu Gadara si Gergesa.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

19

SAN MARCOS 5

—¿Nde kuni-ni jiin-na Jesús, See Yaa-Ndioxi je kunenu xiin ka? ¡Kandau-na jiin-ni nde nuu Yaa-Ndioxi je tuu stoo-ni maa-na! 8

Sukuan nikaan tachi ndevaa je inde ini tee yaa, chi Jesús nikaan-ya xina jiin

tachi ndevaa: —¡Tachi ndevaa, kei ini tee yaa de kuaan! 9

Yukuan nade nikatnuu-ya:

—¿Ndexe nani-lo? De tachi ndevaa nikachi: —Sɨvɨ-na kuu Legiónf, chi kuee xiin-na na-na. 10

De tachi ndevaa nunuu nikandau tɨtnɨ jino jiin Jesús je tuu kenee-ya nuu ñuu

yukuan. 11De ɨn jeyuku inde yatni yukuan iin kuee xiin kuchi keji-dɨ na-dɨ. 12De tachi ndevaa kakandau jiin Jesús: —Taji-ni maa-na na-na na kiin-na, de kɨvɨ-na ini kuchi je iin jeyuku yukuan. 13

De Jesús nikachi-ya jiin tachi ndevaa je kuu kɨvɨ ini kuchi. De tachi ndevaa

nikakei ini tee yukuan, de nikakɨvɨ ini kuchi je iin jeyuku, je kakuu yatni uu mil-dɨ na-dɨ. Yukuan nade nikeno-dɨ na-dɨ nuu kaa xeve de nikakoyo-dɨ nde nuu ndute kanu. De yukuan nikakaa-dɨ na-dɨ. 14

Yukuan nade tee je indito kuchi u nikeno-de, nikajekachi-de na-de nuu ñayɨvɨ

ñuu, jiin nuu ñayɨvɨ je iin yuku, sɨkɨ je nisaa-ya jiin kuchi-de na-de. De ndɨɨ ñayɨvɨ yukuan nikajendee-de na-de je niyo. 15Ore nikajee ñayɨvɨ nuu inde Jesús, niketo-de na-de je tee ninevaa tachi ndevaa ini u eninakuun-de sama-de, nenee-de, chi enindukaji vaa-de. De ndɨɨ ñayɨvɨ je nikajendee nikayuu-de na-de. 16De ñayɨvɨ je niketo je nisaa Jesús jiin tee ninevaa tachi ndevaa ini u nikakachi-de nuu inka ka ñayɨvɨ ndexe ninduvaa tee yukuan, jiin je niyo jiin kuchi. 17Yukuan nade nikajekandau-de na-de jiin Jesús je na kiin-ya nuu ñuu yukuan. f

Legión nikuu sɨvɨ grupo tee je kakuu “soldado” ñuu Roma je nikakuu iñu mil tee.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 5

20

18

Ore kaa-ya nuu barcu je kiin-ya, tee je ninevaa tachi ndevaa ini u nikandau-de

jiin-ya nuu kuu kiin-de jiin-ya. 19O Jesús tuu nijee-ya je kiin-de jiin-ya. De nikachi-ya jiin-de: —Kuanoo vei-lo de nakachi nuu tnaa-lo je nisaa Yaa-Ndioxi jiin-lo, jiin ndexe kundau ini-ya maa-lo. 20

Yukuan nade nikei-de, kuanoo-de nuu ñuu je yɨtnɨɨ nuu ñuu Decápolis, de

ninakachi-de nuu ñayɨvɨ je nisaa Jesús jiin-de; de ndɨɨ ñayɨvɨ nikanaa ini-de na-de. Nasteku Jesús sesɨɨ Jairo jiin nasaa-ya ɨn ñaa je ndoo kuei nɨñɨ

(Mt. 9:18-26; Lc. 8:40-56) 21

Yukuan nade nikanajee tuku Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya inka jiyo yundute

kanu nuu barcu, de kuee xiin ñayɨvɨ nikakututu jiin-ya yundute kanu. 22De yukuan nijee ɨn tee je nani Jairo je tau tiñu nuu veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío. Nani nito-de Jesús nekuyɨtɨ-de nde nuu ñuu nuu-ya, 23de kandau-de jiin-ya: —Sesɨɨ chala-na ndeku-i kuu̱-i. Ikan tau-na nuu-ni nakiin-yo vei-na de tee-ni ndaa-ni sɨkɨ-i nava nduvaa-i de kuteku-i. 24

Yukuan nade kuaan Jesús jiin Jairo de kuee xiin ñayɨvɨ nikandikin kuaan

jiin-ya. De chitu xiin je kachindaa-de na-de tnaa-de kuaan-de jiin-ya. 25De tuku ñayɨvɨ kuee xiin inde ɨn ñaa je kuaan uji uu kuiya je ndoo-ña kuei je ete nɨñɨ-ña. 26

Kuee xiin tee kasaa tatna niketo ndoso-de-ña de nistɨɨ ndɨɨ-ña xuun je nevaa-ña.

O tuu nduvaa-ña chi sakunii ka jiin-ña. 27Ore nini-ña je kakaan tnuu sɨkɨ Jesús, de niyaa-ña tuku ñayɨvɨ kuee xiin. De nijee-ña nde ichi yata Jesús de nitnɨɨ-ña sama ñuu-ya 28chi neni ini-ña: “Nuu tnɨɨ-li sama ñuu-ya nduvaa-li.” 29Nani nitnɨɨ-ña sama-ya nekuɨñɨ ni nɨñɨ je ete-ña. De nikundaa ini-ña je ninduvaa-ña kuei je ndoo-ña. 30Ore yukuan nikundaa ini Jesús je ninasaa-ya ɨn ñayɨvɨ; nekuɨñɨ-ya de nindekuɨñɨ yata-ya de nikatnuu-ya ñayɨvɨ je kuaan jiin-ya: —¿Nau kuu je nitnɨɨ sama-li?

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

21 31

SAN MARCOS 5

De tee je kaskuaa jiin-ya nikakachi-de na-de:

—Kuee xiin ñayɨvɨ iin yaa kachindaa, de maa-ni katnuu ka-ni: “¿Nau kuu je nitnɨɨ sama-li?” 32

O Jesús ninanduku, ninanduku-ya nava kukaji ini-ya nau kuu je nitnɨɨ sama-ya.

33

Yukuan nade ñaa yaa kɨsɨ-ña je niyuu-ña chi nini-ña je nisaa-ya jiin-ña de yukuan

je nijeen-ña nuu ndichi-ya. De nekuyɨtɨ-ña nde nuu jee-ya de ninakachi ndɨɨ-ña tundoo je nindoo-ña nuu-ya. 34De nikachi-ya jiin-ña: —Sesɨɨ, je etnuu-lo Yaa-Ndioxi, yukuan je ninduvaa-lo. Nindundoo-lo, kuaan de koo vaa-lo. 35

De kaan ka Jesús jiin-ña de nikajee tee je veji vei Jairo de nikakachi-de:

—Sesɨɨ-ni enijii-i; ¿naje nuu sateñu ka-ni nuu Tee Skuaa jan? 36

O Jesús tuu nisaa-ya cuenta, de nikachi-ya jiin Jairo:

—Tuu yuu-lo; kuatnuu de nikuu ni. 37

De Jesús tuu nijee-ya je kiin inka ñayɨvɨ jiin-ya mani maa Pedro, Santiago jiin

Juan, ñani-de. 38Ore nikajee-ya jiin-de na-de vei Jairo, nini Jesús je kakutɨlikui ñayɨvɨ de kandayɨɨ-de na-de de soo xiin kandai-de, 39de nikɨvɨ Jesús de nikachi-ya: —¿Naje nuu kandayɨɨ-lo de kandai-lo sukuan? Jesɨɨ yaa tuu nijii ̱ chi je kixi-i. 40

De ñayɨvɨ je kandai u nikeku ichi-de je nikaan-ya sukuan. De Jesús nikenee-ya

ndɨɨ ñayɨvɨ je iin ini vei u, de nuu kande-i nikɨvɨ-ya jiin tata-i jiin nana-i jiin tee je kuaan-jiin-ya. 41De Jesús nitnɨɨ-ya ndaa-i de nikachi-ya: —Talitá, cumi —je kuni kachi: Jesɨɨ, kaan-li xini-lo je ndakoo-lo. 42

De ore yukuan jesɨɨ je inde uji uu kuiya nindakoo-i de nika-i. De ndɨɨ ñayɨvɨ

nikanaa ini-de na-de. 43O Jesús nitau tiñu-ya je tuu nakachi-de na-de nuu ni ɨn ñayɨvɨ je nisaa-ya sukuan. Yukuan nade nikachi-ya je nakuaa-de na-de je kaji-i.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 6

22 Kuanoo Jesús Nazaret

(Mt. 13:53-58; Lc. 4:16-30)

6

1

Yukuan nade nikei Jesús nuu inde-ya de kuanoo-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya

ñuu je nani Nazaret. 2Ore nijee kɨvɨ ndutatu ñayɨvɨ judío nikeje Jesús nistnee-ya

ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío. De kuee ñayɨvɨ je nikeni nai nikanaa ini-de na-de ndexe stnee-ya de achi-de na-de: —¿Ande maa nikutuva tee yaa tnuu je kaan-de? ¿Ande maa nitava-de tnuu ndichi je kaan-de de jiin tiñu nanu je saa-de? 3¿De suvi tee yaa kuu tee je tuji yutnu de saa-de teyu jiin ito, seyɨɨ ñaa nani María de suvi ñani-de kuu je nani Santiago, José, Judas jiin Simón? ¿De suvi yaa ndee kuva-de jiin-yo na-yo sini? De tuu niketnuu-de niketo-de-ya. 4O Jesús nikachi-ya jiin ñayɨvɨ: —Ñayɨvɨ inka ñuu kachiñuu-de de ketnuu-de keto-de tee je kachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi asuvi ñayɨvɨ je ndee ñuu maa-de, jiin tnaa maa-de, jiin tnaa maa ka-de je ndee jiin-de vei-de. 5

Yukuan nade nitee Jesús ndaa-ya sɨkɨ eku ñayɨvɨ je kuu de ninasaa-ya-de na-de,

de tuu nikuu saa ka-ya inka tiñu nanu yukuan. 6De ninaa ini-ya je tuu ketnuu ñayɨvɨ ñuu-ya keto-de-ya. De yukuan je nijeen-ya inka ñuu ndii je iin yatni yukuan, de nijestnee-ya tnuu ii Yaa-Ndioxi. Taji Jesús ndɨ uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya je kiin kachitnuu-de

(Mt. 10:5-15; Lc. 9:1-6) 7

Yukuan nade nistutu-ya ndɨ uji uu tee je kaskuaa jiin-ya, de nitaji-ya-de na-de je

kiin-de je uu, uu tna-de na-de, de nijee-ya je kuu kenee-de na-de tachi ndevaa sini. 8

O xina nitau tiñu-ya nuu-de na-de je tunde kundaa-de na-de je kuu-de ichi ni

ndeyu, ni ñunu, ni xuun, kuechi ɨn karoti jiin je kutuu-de ni. 9Kuu kɨɨ-de ndijin-de o tuu kuu koso sama je nasama-de. 10De nikachi-ya jiin-de na-de: —Ore kɨvɨ-lo na-lo ɨn vei kunde-lo yukuan nde ore kei-lo nuu ñuu yukuan. 11Nuu iyo ñayɨvɨ nuu ɨn ñuu tuu kakuni-de kiin-de loo na-lo de ni tuu keninai-de tnuu

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

23

SAN MARCOS 6

kaan-lo, kei-lo na-lo yukuan, de skoyo-lo na-lo tɨkacha je iin jee-lo na-lo de sukuan kuu stoo-lo na-lo ɨn tuni nuu-de na-de. Nava sukuan ini-de na-de je tuu va saa-ya je vaa jiin-de na-de chi tuu kakandijen-de na-de tnuu ii Yaa-Ndioxi.g Sukuan nikaan-ya jiin de na-de. 12De tee je kaskuaa jiin-ya nikakei-de na-de kuaan-de de nikakachitnuu-de na-de nuu ñayɨvɨ je nanakani ini-de je ndevaa kasaa-de. 13De sini nikakenee-de kuee xiin tachi ndevaa je iin ini ñayɨvɨ de nikachii-de aceite yutnu nani olivo ñayɨvɨ je kakuu de nikanduvaa-de na-de. Sukuan nijii Juan, tee je niskundute

(Mt. 14:1-12; Lc. 9:7-9) 14

Yukuan nade tee je nani Herodes je kunenu ka nuu nɨɨ kanu ñuu Galilea,

nini-de kakaan sɨkɨ Jesús, chi nɨɨ kanu ñuu nite tnuu kuaan sɨkɨ-ya. De uu-de na-de kakaan-de: —Suvi Juan, tee je niskundute, kuu-de de ninateku-de de sukuan saa-de tiñu nanu. 15

Inka-de na-de kakaan-de:

—Si Elíash kuu-de. De inka ka-de na-de kakaan-de: —Va kuu-de kuva ɨn tee je nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi je nikakuteku na enaa ka. 16

Ore nini Herodes je kakaan ñayɨvɨ sukuan nikachi-de:

—Maa-de kuu Juan, chi maa-li nitau tiñu-li je nikajende sukun-de de va vitna ninateku tuku-de. 17

Chi Herodes nitau tiñu-de je nikatnɨɨ-de na-de Juan de nikachindiyu-de-de ini

vekaa u chi sukuan nikuu ini Herodías. Maa-ña nikuu ñasɨɨ tee nani Felipe, g

Nuu inka tutu Yaa-Ndioxi na enaa kachi sini: Chi jendaa kaan-li je kɨvɨ je koo juicio kundoo xiin ka ñayɨvɨ ñuu yukuan je tuu na kiin loo na-lo, asuvi natu nikandoo ñayɨvɨ ñuu Sodoma jiin ñayɨvɨ ñuu Gomorra. h

Elías nikuu-de ɨn tee je nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa, na natuu kaku Jesús.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 6

24

ñani Herodes. De Herodes ninakinde-de-ña nuu ñani-de de ninatandaa-de jiin-ña. 18De Juan nikachi-de jiin Herodes: —Tuu kuu je nakiin-lo ñasɨɨ ñani-lo de natandaa-lo jiin-ña —sukuan achi nuu tutu ii Yaa-Ndioxi. 19

Yukuan je Herodías ito uu-ña Juan de yukuan je nikundeku-ña je kani-ña-de, de

tuu ninii-ña ndexe kuu saa-ña jiin-de, 20De Herodes niyuu-de nuu Juan chi nini-de je ɨn tee ndee ndoo de ɨn tee je saa je vaa nuu Yaa-Ndioxi kuu-de, de yukuan je esɨ-de sɨkɨ Juan. Chi etnaa ini Herodes tnuu kaan Juan de tuu nini-de ndexe saa-de jiin tnuu je nikaan Juan. 21Yukuan nade nijee kɨvɨ je ndetu Herodías je kuu kani-ña Juan de kɨvɨ yukuan nikuu kɨvɨ je ndɨvɨ Herodes kuiya-de, de nisaa-de viko kanu xiin, de nikana-de tee je katau tiñu nuu ñuu-de, jiin tee kakunenu ka nuu tee je kakuu “soldado”, jiin ndɨɨ ñayɨvɨ je kanuu xiin ka nuu ñuu Galilea. 22De nikɨvɨ sesɨɨ Herodías nuu viko de nita jee-i. Netnaa xiin ini Herodes jiin ñayɨvɨ je keji jiin-de ndexe nita jee-i. Yukuan nade nikachi Herodes jiin-i: —Kakan nuu-li nau kuni-lo de kuaa-li nuu-lo. 23

De tnuu teyɨɨ nikaan-de jiin-i de achi-de jiin-i:

—Kuaa-li nuu-lo nau kuu je kuni-lo suni nde sava ñuu nuu tau tiñu-li. 24

De neni xini-i nau kakan-i, de nijeen-i nuu inde nana-i de nikatnuu-i-ña:

—¿Nau kakan-na nuu-de, kuni-ni? De maa-ña nikachi-ña jiin-i: —Kuni-li je kakan-lo xini Juan, tee je niskundute. 25

Ñama nijeen-i nuu inde Herodes de nikan-i je kuni-i de nikachi-i jiin-de:

—Kuni-na je vitañuu kuaa-ni nuu-na ini ɨn tekoo xini Juan, tee je niskundute. 26

De Herodes nikusoo xiin ini-de; de tuu nikuu ini-de je kendoo kuiya-de nuu

ñayɨvɨ je nikana-de chi tnuu teyɨɨ nikaan-de, de tuu nikuu je sasaan-de je nikan-i nuu-de. 27De sukuan ñama nitau tiñu-de nuu tee ndito vekaa je kande-de sukun Juan.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

25

SAN MARCOS 6

De nijeen tee yaa ini vekaa de nijende-de sukun Juan. 28De nijesiaa-de xini Juan ini ɨn tekoo nuu sesɨɨ Herodías de maa-i ninakuaa-i xini Juan nuu-nana-i. 29Ore nikakukaji ini tee je nikaskuaa jiin Juan je nijii-de nikajenakiin-de na-de yɨki kuñu-de nava chunduji-de na-de. Skaji Jesús uun mil ñayɨvɨ

(Mt. 14:13-21; Lc. 9:10-17; Jn. 6:1-14) 30

Ore nikandututu tuku Jesús jiin tee je nitee-ya tiñu sɨkɨ-de na-de nikanakachi-de

nuu-ya ndexe nikasaa-de jiin ndexe nikastnee-de na-de. 31De nikachi-ya jiin-de na-de: —Nee-lo na-lo nakiin-yo nuu tuu na ñayɨvɨ iyo de nandutatu-yo tilu na-yo. Chi kuaan veji ñayɨvɨ kuee xiin je ni tuu nikuu kaji-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya. 32De yukuan Jesús jiin tee je nitee-ya tiñu sɨkɨ-de na-de kuaan-de na-de nuu ɨn barcu nuu tuu na ñayɨvɨ iyo. 33O kuee xiin ñayɨvɨ niketo-de je nikakei Jesús kuaan-ya jiin tee je nitee-ya tiñu sɨkɨ-de na-de de nikanakoto ñayɨvɨ yukuan je maa-ya kuu. De yukuan je kuee xiin ñayɨvɨ je nɨɨ ñuu nikakiin-de na-de ichi de nikeno-de kuanatnaa-de na-de-ya o nikajee-de na-de xina asuvi Jesús nuu nijee-ya. 34

Ore ninuu Jesús nuu barcu nito-ya ñayɨvɨ kuee xiin de nikundau ini-ya ndɨɨ

ñayɨvɨ chi kakuu-de na-de kuva rɨɨ je tuu na iyo ɨn tee indito-dɨ na-dɨ. Yukuan nade nijeen-ya nuu iin-de na-de de nistnee-ya kuee xiin tnuu vaa nuu-de na-de. 35De je ekua ini xiin tee je kaskuaa jiin Jesús nikajekaan-de jiin-ya: —Enini xiin de yaa tuu na vei iyo. 36Nataji-ni ndɨɨ nayɨvɨ je iin yaa nava nakinduku-de na-de je kaji-de nuu iyo yatni ñuu, si nuu iyo ñayɨvɨ je xiko je kaji-de na-de. 37

De Jesús nikachi-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya:

—Kuaa maa-lo na-lo je kaji-de na-de. De tee je kaskuaa jiin-ya nikakachi-de na-de: —¿A kuni-ni je kikuaan-na na-na ista stila je kaji ñayɨvɨ kuee xiin yaa je eñuu-na xuun sɨkɨ uu ciento kɨvɨ je satiñu-na de kuu chau-na nuu je kaji-de na-de?

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 6

26

38

De nikachi-ya jiin-de na-de:

—Kuandee na-lo nuu nasa ista stila kenevaa-lo na-lo. Nikajendee-de na-de nuu nasa ista stila kenevaa-de na-de, yukuan nade nikakachi-de nuu-ya: —Kenevaa-na uun tna ista stila de uu tna chaka. 39

Yukuan nade nikachi-ya jiin-de na-de je naskukoo-de ndɨɨ ñayɨvɨ sɨɨn, sɨɨn nuu ite

kuii u; 40de nikakukoo-de na-de nde uu xiko uji-de de inka ka-de na-de nikakukoo-de nde ɨɨn cientu. 41Yukuan nade Jesús nitnɨɨ-ya ndɨ uun tna ista stila de nunduu chaka de nindee-ya nuu sukun de ninakuatau-ya nuu Yaa-Ndioxi. De nijenu sava-ya ista stila de nijee-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya nava saje-de na-de nuu ñayɨvɨ sini nikasaje-de nunduu chaka nuu nduvii ñayɨvɨ. 42Ndɨɨ-de na-de nikeji-de je nde je nikachitu chiji-de na-de. 43De nikanakiin chitu-de na-de uji uu tna ika ista stila jiin chaka je nikendoso. 44De kɨvɨ yukuan niyo uun mil tna tee je nikeji. Ika Jesús sɨkɨ ndute

(Mt. 14:22-27; Jn. 6:16-21) 45

Yukuan nade nitaji-ya tee je kaskuaa jiin-ya je na kaa-de na-de nuu barcu, de na

yaa-de na-de inka jiyo yundute kanu ichi ñuu Betsaida xina, nuu nakuatau-ya nuu ñayɨvɨ je nikuɨñɨ jiin-ya. 46Ore ninataji-ya ndɨɨ ñayɨvɨ, yukuan nade nijeen-ya ɨn yuku de ninakuetu-ya. 47De ore nikunee, enijee barcu inde nde sava nuu ndute kanu. De Jesús inde ka-ya yundute u 48de nito-ya je tuu kuu skaka vaa-de na-de barcu chi yɨɨ tachi nii xiin nuu kuaan-de na-de de nikayau xiin-de na-de. De je ekua kundijin, kuaan Jesús nuu iin-de na-de. De ika-ya nijee-ya sɨkɨ ndute yatni nuu iin-de na-de. 49

De ore niketo tee je kaskuaa jiin Jesús je ika

ɨn tee kuajee sɨkɨ ndute kanu de nikeni ini-de na-de je ina kuu de nikandayɨɨ-de na-de 50

chi ndɨɨ-de na-de niketo-de, yukuan je

nikayuu xiin-de na-de. O Jesús nikachi-ya:

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

27

SAN MARCOS 6-7

—¡Tuu kukia ini-lo na-lo de tuu yuu-lo na-lo chi maa-li kuu! 51

Yukuan nade nikaa-ya nuu iin-de na-de nuu barcu de tachi je nii xiin yɨɨ

nekuɨñɨ, de nikanaa ini-de na-de je nisaa-ya sukuan 52chi je nii xiin ini-de na-de yukuan je tuu nikakukaji ini-de na-de tiñu nanu je nisaa Yaa-Ndioxi jiin ista stila. Kuee xiin ñayɨvɨ kuu nasaa Jesús

(Mt. 14:34-36) 53

Yukuan nade nikayaa-de ndute kanu de nikajee-de nuu ñuu ñuu Genesaret de

yukuan nikajini-de barcu-de na-de yundute kanu. 54Ore nikanuu-de nuu barcu ñayɨvɨ iin yukuan nikanakoto-de na-de Jesús. 55Yukuan nade nikeno-de na-de nɨɨ ñuu Genesaret, de nikakoso-de na-de ñayɨvɨ je kakuu nuu ɨn yuu de nikajesiaa-de na-de nuu nini-de na-de je inde Jesús. 56De nɨɨ nuu kuaan-ya a kuu ñuu ndii, ñuu nanu si nuu iyo tilu ñayɨvɨ de kekin-de na-de ñayɨvɨ je kakuu jiin yuu-de ichi nuu yaa Jesús de kakandau-de na-de jiin-ya je nakuaa-ya je kei ñayɨvɨ je kakuu suni yusama-ya; de ndɨɨ ñayɨvɨ je kakei sama-ya kanduvaa-de na-de. Sɨkɨ je kutnee ini ñayɨvɨ

(Mt. 15:1-20)

7

1

Yukuan nade tee je kakuu fariseo jiin uu tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi

veji-de na-de ñuu je nani Jerusalén de nikajee-de na-de nuu inde Jesús. 2De ore

niketo-de na-de je keji uu tee je kaskuaa jiin-ya, de tuu nikanandaa-de xina natu nitau tiñu na enaa ka je iyo-de je nandaa-de, yukuan tee je kakuu fariseo jiin uu tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nikakaan ndevaa-de na-de sɨkɨ tee je kaskuaa jiin Jesús. 3(Chi tee kakuu fariseo jiin ñayɨvɨ judío kasaa ni-de na-de natu nikasaa ñayɨvɨ enaa ka chi tuu keji-de na-de nuu natuu nandaa-de xina natu nitau tiñu na enaa ka je sukuan saa-de na-de). 4De ore kajee kuaan-de na-de nuu yau tuu keji-de na-de nuu natuu nandaa-de na-de xina ndexe tau tiñu. De nikasaa-de kuee xiin inka tiñu je nikastoo ñayɨvɨ enaa ndexe nakate-yo yajin jiin tɨndoo jiin kɨsɨ kaa jiin nuu kakukoo-de na-de.) 5Yukuan tee je kakuu fariseo jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nikakatnuu-de Jesús:

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 7

28

—Naje nuu tee je kaskuaa jiin-lo tuu kasaa-de na-de natu nikastoo ñayɨvɨ enaa je tuu kanandaa-de na-de de kaji-de. 6

De Jesús nikachi-ya:

—Vaa xiin nikaan tee je nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa je nani Isaías na nitee-de je nikachi Yaa-Ndioxi sɨkɨ-lo na-lo je ñayɨvɨ je uu nuu kakuu-lo na-lo: Ñayɨvɨ yaa jiin yuu ni-de kachiñuu-de luu, o ika ni keni ini-de keto-de luu. 7

Tuu kuatiñu je kachiñuu-lo sukuan ni luu

chi je kasaa-lo nistnee inka tee, suvi maa-li. 8

De Jesús nikachi tuku-ya:

—Chi loo na-lo kasaa-lo je nikastoo ñayɨvɨ enaa de yukuan je tuu kakandijen ka-lo tnuu je nitau tiñu Yaa-Ndioxi. 9

De sini nikachi-ya:

—Tuu kakandijen ka-lo na-lo tnuu je nitau Yaa-Ndioxi nava kuu chiñuu-lo na-lo tiñu je kasaa-lo jiin je kastoo-lo. 10Chi Moisés nikachi-de: “Chiñuu-lo tata-lo jiin nana-lo”, de “Nuu ɨn ñayɨvɨ kakandevaa-de keto-de tata-de si nana-de iyo-de je kuu̱-de.” 11De maa-lo kakachi-lo je ɨn tee kuu kaan-de jiin tata-de si nana-de: “Tuu kuu chindei-na nuu-ni chi ndɨɨ je nevaa-na kuu Corbán” (je kuni kachi, nijee-na nikutau Yaa-Ndioxi); 12De sini kakachi-lo je ɨn tee je kaan sukuan tuu va iyo je chindei tata si nana-de. 13De sukuan kastɨvɨ-lo tnuu ii Yaa-Ndioxi chi kasaa ni-lo je nikastoo ñayɨvɨ enaa de maa-lo na-lo kakaan-lo jiin inka ñayɨvɨ je sukuan nasaa-de na-de. De kuee xiin tiñu sukuan kasaa-lo na-lo —achi-ya jiin-de na-de. 14

Yukuan nade nikana Jesús ñayɨvɨ de nikaan-ya jiin-de na-de:

—Ndɨɨ na-lo kuninai nava chuun vaa xiin-lo na-lo xini-lo: 15Ndɨɨ je eji-yo de kɨvɨ yuu-yo tuu satnee aniu-yo, o je kei yuu-yo yukuan kuu je satnee aniu-yo. 16Ñayɨvɨ je iyo soo, na kuninai vaa. 17

Ore nistoo Jesús ñayɨvɨ, de nikɨvɨ-ya ini vei, de tee je kaskuaa jiin-ya

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

29

SAN MARCOS 7

nikakatnuu-de-ya sɨkɨ je nistnee-ya. 18De nikachi-ya: —¿De sini loo na-lo tuu kakukaji ini-lo na-lo? ¿Tuu kakundaa ini-lo na-lo je ndɨɨ je kɨvɨ yuu-yo tuu satnee aniu-yo na-yo? 19Chi tuu kɨvɨ ini aniu-yo chi je eji-yo kɨvɨ yɨtɨ-yo de kei nunuu ka. Jiin yaa kuni kachi-ya je ndɨɨ je eji-yo yondoo. 20De sini nikachi Jesús: —Je iyo ini ñayɨvɨ de kei, yukuan kuu je satnee-de na-de. 21Chi nde ini aniu-yo kei je ndevaa je eni xini-yo je sateni-yo, je sakuina-yo, jiin je jeni-yo, 22nuu sateni-yo jiin inka ñayɨvɨ je tuu nitandaa-yo jiin, je kuni-yo je kunevaa-yo je kuee xiin ka, je sandevaa-yo, je stau-yo, ndɨɨ je saa-yo je tuu kuu stoo-yo, je uu ini kaa-yo, je kaan-yo kuentu sɨkɨ tnaa-yo, je savixi xiin-yo, jiin je nii xiin ini-yo. 23Taka tiñu ndevaa yaa kei ini aniu-yo de satnee maa-yo —achi-ya. Sukuan netnuu ñaa je tuu kuu-ña judía

(Mt. 15:21-28) 24

Yukuan nade nikei Jesús nuu inde-ya de kuaan-ya nuu ñuu ñuu Tiro. Yukuan

nikɨvɨ-ya ini ɨn vei nuu nikendoo-ya de tuu nikuni-ya je kundaa ini ni ɨn ñayɨvɨ je inde-ya ini vei yukuan; de tuu nikuu je kusayɨ-ya. 25Yachi nikundaa ini ɨn ñaa je inde Jesús yukuan, de nijeen-ña. De ore nijee-ña nekuyɨtɨ-ña nuu-ya chi maa-ña nevaa-ña ɨn sesɨɨ je nevaa ɨn tachi ndevaa ini. 26Ñaa yaa veji-ña nuu ñuu Sirofenicia je tuu kuu-ña judía. Suu nijee-ña de nikandau-ña jiin-ya je na kenee-ya tachi ndevaa je inde ini sesɨɨ-ña. 27De Jesús nikachi-ya jiin-ña: —Ndetu-lo, xina iyo-li je chindei-li nuu ñayɨvɨ judío, chi tuu vaa kuu je kinde-yo je keji see-yo de yukuan kuaa-yo nuu ina kaji-dɨ (sukuan nikachi Jesus chi maa-ña tuu kuu ɨn ñaa je yɨtnɨɨ ñuu judío.). 28

De maa-ña nikachi-ña:

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 7-8

30

—Jendaa kaan-ni, tiyu nenu, o sini nde ina keji-dɨ je koyo yuu see-yo. 29

De Jesús nikachi-ya:

—Vaa xiin nikaan-lo sukuan, kuanoo vei-lo de tuu kukia ini-lo chi tachi ndevaa enikei ini sesɨɨ-lo. 30

Ore ninajee-ña vei-ña, nito-ña kandee sesɨɨ-ña nuu ito-i de enikei tachi

ndevaa ini-i. Nasaa Jesús ɨn tee kaa soo de kaa ñɨɨ 31

Yukuan nade nikei tuku Jesús nuu ñuu ñuu Tiro, niyaa-ya ñuu Sidón de nijee-

ya yundute kanu Galilea nuu ñuu Decápolis. 32De yukuan nikajesiaa-de na-de ɨn tee je kaa soo de kaa ñɨɨ nuu-ya. De nikekan-de na-de je natee-ya ndaa-ya sɨkɨ-de. 33

Yukuan nade nikei sɨɨn Jesús jiin-de de yukuan nituu-ya xini ndaa-ya ini soo-de de

nitee-ya jiin tesɨɨ-ya nuu yaa-de. 34Yukuan nade nindee-ya nde nuu sukun de nikanuu ini-ya de nikachi-ya jiin tee: —¡Efatá! —je yuu Arameo kuni kachi: Nanune-lo! 35

Ore yukuan ninanune soo-de de nikuu nikaan vaa-de. 36De nikachi Jesús jiin

ñayɨvɨ je tuu nakachi-de na-de nuu inka ka ñayɨvɨ je ninduvaa-de; de ore tau tiñu-kaya saa kanakachi ka-de na-de. 37De nikanaa xiin ini ñayɨvɨ je nikakachi-de na-de: —Vaa xiin saa tee yaa taka tiñu; chi nde tee je kaa soo, ini-de saa-de; jiin nde je kaa ñɨɨ, kaan saa-de. Skaji Jesús kuee xiin ñayɨvɨ

(Mt. 15:32-39)

8

1

Ɨn kɨvɨ nikakututu tuku kuee xiin ñayɨvɨ de tunde iyo ka je kaji-de na-de. De

nikana Jesús tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya: 2

—Kundau ini-li ñayɨvɨ yaa, chi enikuu uni kɨvɨ je iin-de na-de jiin-li de tunde

nevaa ka-de je kaji-de na-de. 3De nuu nataji-li-de na-de je kinoo-de na-de vei-de, o natuu kaji-de na-de, sanaa ichi kuaan-de, kuita-de na-de chi ika xiin veji uu-de na-de.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

31 4

SAN MARCOS 8

De tee je kaskuaa jiin-ya nikakachi-de na-de:

—¿De ndexe kuu kuaa-yo je kaji-de na-de yaa nuu tuu na ñayɨvɨ ndee? 5

De nikatnuu Jesús:

—¿Nasa ista stila kenevaa-lo na-lo? De nikakachi-de na-de: —Ujia tna. 6

Yukuan nade nitau tiñu-ya

nuu ñayɨvɨ je nakukoo-de na-de nuu ñuu de nitnɨɨ-ya ndɨ ujia tna ista stila de ninakuatau-ya nuu Yaa-Ndioxi. De Jesús nijenu sava-ya ista stila, de nijee-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya nava saje-de na-de nuu ñayɨvɨ. De sukuan nikasaa-de na-de. 7Kenevaa-de eku chaka ndii sini de ninakuatau-ya nuu Yaa-Ndioxi de sini Jesús nitau tiñu-ya je nasaje-de na-de nuu ñayɨvɨ sini. 8Ndɨɨ ñayɨvɨ nikeji de nde je nikachitu chiji-de na-de. De tee je kaskuaa jiin-ya nikanakiin-de na-de ujia tna ika ista stila jiin chaka je nikendoso. 9Yatni kuun mil kuu ñayɨvɨ je nikeji. Yukuan nade ninakuatau-ya nuu-de na-de 10de nikaa-ya nuu barcu jiin tee je kaskuaa jiin-ya de kuaan-de na-de nuu ñuu ñuu Dalmanuta. Tee kakuu fariseo kekan-de ɨn tiñu nanu

(Mt. 16:1-4; Lc. 12:54-56) 11

Ore nikajee tee je kakuu fariseo nuu inde Jesús nikakeje-de na-de kastichi-de-ya

ndexe kuu koto ndee-de na-de-ya de kekan-de je nasaa-ya ɨn tiñu nanu nuu jendaa je nde andɨvɨ veji-ya. 12Nikanuu ini-ya de nikachi-ya: —¿Naje nuu ñayɨvɨ je iteku vitna kekan-de na-de ɨn tiñu nanu? De jendaa kachi-li je tuu koto-de na-de ni ɨn tiñu nanu je saa-li. 13

Yukuan nade nistoo-ya-de na-de de nikaa tuku-ya nuu barcu jiin tee je kaskuaa

jiin-ya de nikayaa-ya inka yundute kanu.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 8

32 Tnuu nikastnee tee je kakuu fariseo

(Mt. 16:5-12) 14

De tee je kaskuaa jiin-ya nikanaa ini-de na-de je koso-de je kaji-de na-de, kuechi

ɨn ista stila kendiso-de kuaan-de na-de nuu barcu. 15De nistaku Jesús nuu-de na-de: —Kundito-lo maa-lo na-lo jiin yujen uva je nani levadurai tee je kakuu fariseo jiin levadura Herodes.j 16 17

De tee je kaskuaa jiin-ya kandatnuu-de na-de je tuu na ista stila kenevaa-de.

De nikundaa ini-ya sɨkɨ je kandatnuu-de na-de de nikatnuu-ya-de na-de: —¿Naje nuu kakaan-lo na-lo je tuu na ista stila kendiso-lo na-lo? ¿Natuu kundaa

ini-lo na-lo de ni tuu kakukaji ini-lo? ¿Ni tuu kɨvɨ ɨn tnuu xini-lo? 18Iyo nduchi-lo de ni tuu keto-lo de iyo soo-lo de ni tuu keni-lo, ¿de tuu naa-lo na-lo? 19Nani saje-li uun ista stila nuu uun mil tee, ¿nasa ika chitu ista stila nikanastutu-lo na-lo je nikendoso? —Uji uu tna —nikakachi-de na-de. 20

—De nani saje-li ujia ista stila nuu kuun mil ñayɨvɨ, ¿nasa ika chitu ista stila

nikanastutu-lo na-lo? —achi Jesús. —Ujia tna —nikakachi-de na-de. 21

De nikachi-ya:

—¿De ni sukuan tuu kuu kukaji ini-lo na-lo tiñu nanu je saa-li? Nasaa Jesús ɨn tee je kaa kuaa 22

Yukuan nade nikajee Jesús ñuu nani Betsaida de uu ñayɨvɨ nikajesiaa-de na-de

ɨn tee je kaa kuaa nuu inde-ya, de nikakandau-de jiin-ya je natnɨɨ-ya tee je kaa kuaa. 23

De nitnɨɨ Jesús ndaa tee je kaa kuaa de kuaan-ya jiin-de nde yuñuu. De nitee Jesús

tesɨɨ-ya nduchi tee je kaa kuaa de nichiso-ya ndaa-ya sɨkɨ-de de nikatnuu-ya-de nuu kuu ito-de tilu. 24De tee je kaa kuaa nikuu ito-de tilu de nikachi-de: i

Ore saa-yo ista stila, chii-yo tau levadura nava staa yujen.

j

Sukuan nikaan Jesús chi tee je kakuu fariseo jiin tee je kuaan jiin Herodes tuu niketnuu-de na-de je Yaa-Ndioxi kuu je nitaji Jesús. De jiin tnuu yukuan nistau-de na-de nuu ñayɨvɨ kuee, kuu kuva tilu yujen je nani levadura ore sakanuu-yo de kɨvɨ ndoo chiji yujen nava staa yujen.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

33

SAN MARCOS 8

—Ito-na kuva yutnu o ñayɨvɨ kuu chi kakanda. 25

Nitee tuku Jesús ndaa-ya nduchi-de de ninandee tuku-de. Ninduvaa-de chi

enito vaa-de. 26De ninataji Jesús-de je na kinoo-de vei-de. De nikachi-ya jiin-de: —O tuu kiin-lo ini ñuu chi nade nakachi-lo je nisaa-li jiin-lo. Kachi Pedro je Jesús kuu Cristo

(Mt. 16:13-20; Lc. 9:18-21) 27

Yukuan nade kuaan Jesús jiin tee kaskuaa jiin-ya nuu ñuu ndii je iyo nuu ñuu

ñuu Cesarea Filipo. De ichi kuaan-ya nikatnuu-ya-de na-de: —¿Nau kuu-li achi ñayɨvɨ jiin-lo na-lo? 28

De tee je kaskuaa jiin-ya nikakachi-de:

—Uu ñayɨvɨ kakachi-de je kuu-ni Juan, tee je niskundute; uu ka ñayɨvɨ kakachi-de je kuu-ni Elías, de inka ka ñayɨvɨ kakachi-de je kuu-ni ɨn tee je nikachitnuu tnuu Yaa-Ndioxi na enaa. 29

De nikatnuu-ya tee je kaskuaa jiin-ya:

—¿Nau kuu-li, kuni-lo na-lo? Tee nani Pedro nikachi-de: —Maa-ni kuu Cristo (je kuni kachi: tee je ninataji Yaa-Ndioxi nava maa-ya kuu̱-ya sɨkɨ ndɨɨ kuechi ñayɨvɨ). 30

Yukuan nade Jesús nitau tiñu-ya nuu-de na-de je tuu iyo-de je kachi-de na-de

nuu ni ɨn ñayɨvɨ. Kachitnuu Jesús ndexe kuu̱-ya jiin ndexe nateku-ya

(Mt. 16:21-28; Lc. 9:22-27) 31

Yukuan nade nikeje Jesús nikachitnuu-ya je Yaa je ninduu Tee kundoo xiin-ya.

Chi tee kakunenu xiin, jiin sutu je kakunenu, jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi tuu kuatnuu-de na-de koto-de-ya. De kakaan-de na-de je kani-de na-de-ya,

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 8-9

34

o nuu uni kɨvɨ nateku tuku-ya. 32Sukuan nikachi kaji-ya. De niista Pedro Jesús kuaan-de jiin-ya de nistaku-de nuu-ya je tuu koo sukuan. 33De nindekuɨñɨ Jesús de nindee xeen-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya. Yukuan nade nikaxeen-ya nuu Pedro de nikachi-ya jiin-de: —¡Kujiyo-lo nuu-li, Jeuu! Chi va maa skaan loo; yukuan je kaan-lo sukuan chi etnaa ini-lo je eni ini ñayɨvɨ asuvi je kuni Yaa-Ndioxi. 34

Yukuan nade nikana-ya tee je kaskuaa jiin-ya jiin ñayɨvɨ, de nikachi-ya:

—Nuu iyo ɨn-de je kuni kundikin luu, iyo-de je naa ini-de je kuni-de, de sini iyo-de je kundoo-de natu kundoo maa-li, nakiin-de crusi-de je koso-de de nakundikin-de luu. 35Chi ñayɨvɨ je kuni kuteku vaa yaa kuu̱ aniu-de, saan ni; o ñayɨvɨ je stnaa-de maa-de je sɨkɨ-li jiin sɨkɨ tnuu ii Yaa-Ndioxi tuu kuu̱ aniu-de chi kuteku nɨɨ kani kɨvɨ nuu ndee Yaa-Ndioxi. 36¿De ande ma kuatiñu-de ndɨɨ je iyo nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ je kuu ini-de nakiin-de nuu stnaa-de aniu-de, saan ni?, 37si ¿nasa iyo-de je chunaa-de nava tuu kuu̱ aniu-de? Chi ni ɨn ñayɨvɨ tuu kuu chau-de suni kuee xiin xuun je kuu kunevaa-de nava kuu kuteku-de jiin nɨɨ kani kɨvɨ. 38De vitna nuu iyo ñayɨvɨ je kakukanu-de kundikin-de luu, jiin je kakukanu-de je kachitnuu-de tnuu ii Yaa-Ndioxi je kaan-li nuu inka ñayɨvɨ je tuu kakandijen jiin je kasandevaa; suu sini maa-li, Yaa je ninduu Tee, kukanu-li ore kana-li ñayɨvɨ yukuan, kɨvɨ je ndiji-li jiin Tata-li jiin ndɨɨ je luu xiin kaa de jiin ndɨɨ je kuu saa Tata-li, de jiin kuva iyo ndajee je ketiñu nuu Tata-li —achi Jesús. 1

9

De sini nikachi Jesús:

—Kachi-li jendaa je uu ñayɨvɨ je iin yaa tuu kuu̱ kii-de na-de nde koto-de na-de

ndexe tau tiñu Yaa-Ndioxi jiin tiñu je kanuu xiin ka. Jesús nisama-ya

(Mt. 17:1-13; Lc. 9:28-36) 2

Niyaa iñu kɨvɨ yukuan nade kuaan Jesús jiin Pedro, Santiago jiin Juan xini ɨn

yuku sukun xiin. De yukuan nisama Jesús nuu-de na-de. 3De sama je ñuu-ya nindii de

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

35

SAN MARCOS 9

ninduu kuijin xiin ka je ni ɨn ñayɨvɨ tuu kuu nasaa kuijin sukuan. 4De niketo-de Elías jiin Moisés je kandatnuu-de jiin Jesús. 5De nikachi Pedro jiin Jesús: —Tee Skuaa, ¡vaa xiin kuu je iin-yo yaa! Na saa-na na-na uni tna vei jiin ndayutnu, ɨn kuu kuenda-ni, inka kuu kuenda Moisés de inka kuenda Elías. 6

Sukuan nikaan Pedro chi tee je kaskuaa jiin-ya nikayuu xiin-de na-de de tuu

nini Pedro na tnuu kaan-de. 7Yukuan nade nikee ɨn viko je nesɨ sɨkɨ-de na-de. De ichi nuu viko nikeni-de tachi Tata Yaa-Ndioxi je achi: —Yaa kuu See-li je tnau xiin ka-li, kuninai na-lo tnuu kaan-i. 8

Ore nikandee-de xiin-de na-de mañuu Jesús niketo-de na-de. 9Yukuan nade

nikanuu-de na-de veji-de xini yuku de nikachi Jesús jiin-de na-de je tuu nakachi-de nuu ni ɨn ñayɨvɨ je niketo-de na-de nde kɨvɨ je nateku Yaa je ninduu Tee. 10Yukuan je tuu nikanakachi-de na-de je niketo-de, o kandatnuu-de na-de jiin tnaa-de na-de nde kuni kachi sɨkɨ je nateku-ya. 11De nikakatnuu-de Jesús: —¿Naje nuu kakaan tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi je kee Elías xina? 12

De nikachi-ya:

—Jendaa kuu je veji Elías xina je satuva ndɨɨ-de ¿De naje nuu kaan tutu ii Yaa-Ndioxi je Yaa je ninduu Tee kundoo xiin-ya jiin je tuu etnaa ini ñayɨvɨ koto-de na-de-ya? 13De maa-li kaan-li je enikiji Elías, de ñayɨvɨ nikasandevaa-de na-de kuva nikakuu ini-de na-de jiin-de, chi sukuan kaan tutu ii Yaa-Ndioxi je sukuan koo —achi Jesús. Nasaa Jesús ɨn tee suchi je nevaa tachi ndevaa ini

(Mt. 17:14-21; Lc. 9:37-43) 14

Ore nikandee-de nuu iin inka ka tee je kaskuaa jiin-ya, nito-ya je iyo kuee xiin

ñayɨvɨ jiin-de na-de. De tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi kakatnaa-de na-de jiin tee je kaskuaa jiin-ya. 15Ore niketo ndɨɨ ñayɨvɨ Jesús, nikanaa ini-de de nikeno-de na-de nikajekajiau-de jiin-ya. 16De Jesús nikatnuu-ya ñayɨvɨ:

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 9

36

—¿Na sɨkɨ kakatnaa-lo na-lo? 17

De ɨn tee je inde tuku ñayɨvɨ kuee nikachi-de:

—Tee Skuaa, yaa ndeka-na see-na, nikei-i jiin-na chi ɨn tachi ndevaa nisañɨɨ-i. 18Ande nikuu nuu inde-i, tachi ndevaa tnɨɨ-i de skane-i nde nuu ñuu, kane tiñu yuu-i, skɨñɨ-i nuu-i de ndulili saa jiin-i. Kandau-na jiin tee je kaskuaa jiin-ni je na kenee-de na-de tachi ndevaa de tuu kuu saa-de na-de. 19

De Jesús nikachi-ya:

—¡Ñayɨvɨ je tuu ketnuu! ¿Nasa ka kɨvɨ iyo-li je kunde-li jiin-lo na-lo? ¿Nasa ka kɨvɨ kundei-li jiin-lo na-lo? Kuakiin nakiji-i yaa. 20

Yukuan nade nikajesiaa-de-i nuu inde-ya. Ore nito tachi ndevaa Jesús niskɨsɨ-i

de nino-i nde nuu ñuu de ichi ñuu-i de tava-i tiñu yuu-i. 21De nikatnuu Jesús tata-i: —¿A enikunaa xiin je ndoo-i sukuan? De tata-i nikachi-de jiin-ya: —Nde na chala-i ndoo-i sukuan. 22De enikuu tɨtnɨ xiin jino tachi ndevaa skane-i nuu kayu ñuu̱ jiin skane-i nuu ndute nava kani-i. Nuu kuu je chindei-ni maa-na na-na jiin-i, kachi ndau ini-ni. 23

De Jesús nikachi-ya:

¿Ndexe kachi-lo, “nuu kuu chindei-ni”? ¡Ndɨɨ kuu saa-ya jiin ñayɨvɨ je etnuu Yaa-Ndioxi! 24

Yukuan nade nindayɨɨ tata je chala yaa de achi-de:

—¡Maa-na etnuu-na! ¡Chindei-ni maa-na nakuatnuu ka-na! 25

De nito Jesús je kakee kuee xiin ñayɨvɨ de nikaxeen-ya nuu tachi ndevaa de

nikachi-ya:

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

37

SAN MARCOS 9

—Tachi ndevaa je sañɨɨ-lo de sasoo-lo tee suchi yaa, tau tiñu-li nuu-lo je kei-lo ini-i de tuu kɨvɨ ka-lo ini-i. 26

De tachi ndevaa nindayɨɨ de nisaa je kuu̱ yɨɨ tuku-i, yukuan nade nikei kuaan

de nistoo-i kuva ɨn je nijii ̱. De nikeni ini ñayɨvɨ je enijii ̱-i. 27Yukuan nade Jesús nitnɨɨ-ya ndaa-i de nistakoo-ya-i de nindakuɨñɨ-i. 28

Yukuan nade nikakɨvɨ Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya ini ɨn vei. De ore iin

mañuu-de na-de jiin-ya nikakatnuu-de-ya: —De maa-na na-na, ¿naje nuu tuu nikuu kenee-na na-na tachi ndevaa yukuan sini? 29

De nikachi-ya:

—Mani maa je nakuetu-yok nava kuu kenee-yo tachi ndevaa je kaa sukuan. Kaan tuku Jesús ndexe kuu̱-ya

(Mt. 17:22-23; Lc. 9:43-45) 30

Yukuan nade ore kuaan-ya jiin-de na-de, nikayaa-de na-de ichi nuu ñuu

Galilea. De tuu nikuni Jesús je kundaa ini ñayɨvɨ je inde-ya yukuan 31chi inde-ya stnee-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya. De nikachi-ya jiin-de na-de: –-Kee ñayɨvɨ je tnɨɨ-de na-de Yaa je ninduu Tee de nakuaa-de na-de-ya nuu ñayɨvɨ je sandevaa jiin-ya de kani-de na-de-ya, o yaa uni kɨvɨ de nateku tuku-ya. 32

De tee je kaskuaa jiin Jesús tuu nikakundaa ini-de tnuu je nikachi-ya de

nikayuu-de na-de, yukuan je tuu ni katnuu ka-de na-de-ya. ¿Nau kuu je kanuu xiin ka?

(Mt. 18:1-5; Lc. 9:46-48) 33

Nikajee-de na-de ñuu nani Capernaúm. Ore inde-ya jiin-de na-de ini vei,

nikatnuu Jesús-de na-de: —¿Na sɨkɨ kakaan-lo na-lo na veji-yo ichi? k

jiin je koo ndite ini-yo - sukuan kachi nuu uu tutu ii enaa ka

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 9 34

38

De tuu nikakaan-de na-de chi ichi veji-de na-de kandatnuu-de na-de nau-de

kuu je kunuu xiin ka. 35Yukuan nade nikukoo Jesús de nikana-ya ndɨ uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya: —Nuu iyo ɨn-lo je kuni-lo kunuu-lo nuu tnaa-lo iyo-lo je kuu-lo nde nuu nistɨɨ na de kuatiñu-lo nuu ndɨɨ tnaa-lo. 36

Yukuan nade de nijeni-ya ɨn jechala meñu-de na-de de ninakunundee-ya jechala

de nikachi-ya: 37

—Ñayɨvɨ je nakiin vaa-de jechala yaa, sini nakiin vaa-de maa-li, de tuu mani

maa-li nakiin-de, chi sini nakiin-de Yaa-Ndioxi je nitaji luu veji-li. Kaan Jesús je ñayɨvɨ je tuu kɨtɨ ini jiin-yo kuu ñayɨvɨ je chindei yoo

(Lc. 9:49-50; Mt. 10:42) 38

Yukuan nade nikachi Juan:

—Tee Skuaa, niketo-na ɨn tee je nikenee-de tachi ndevaa jiin sɨvɨ-ni, nikakaan-na jiin-de je tuu kuu saa-de chi suvi tee je ika jiin-yo na-yo kuu-de. 39

De Jesús nikachi-ya:

—Tuu kasɨ-lo na-lo je saa-de chi ɨn tee je saa ɨn tiñu nanu jiin sɨvɨ-li tuu kuu kandevaa-de sɨkɨ-li. 40Ñayɨvɨ je tuu kɨtɨ ini jiin-yo, yukuan kuu ñayɨvɨ je chindei yoo. 41

Nani kuu ñayɨvɨ je kuaa ndute koo-lo na-lo chi kuu-lo ñayɨvɨ je etnuu de kandijen

tnuu Cristo, kachi kaji-li je ñayɨvɨ yukuan nani-de ɨn tau-de. Xeen kaa nuu saa-yo kuechi

(Mt. 18:6-9; Lc. 17:1-2) 42

’Nuu iyo ñayɨvɨ je saa je jendii je ketnuu luu saa kuechi, vaa ka kuu je

kuni-yo sukun-de jiin ɨn yuu̱ choo kanu xiin (je kaa kuva ɨn yoso je etiñu molino je ndiko nuni) de skane-yo-de jiin nde nuu ndute ñɨɨ kanu xiin. 43Nuu saa-lo kuechi jiin ndaa-lo, iyo-lo je kande-lo; vaa ka je kɨvɨ yulu-lo jiin ɨn ndaa-lo nuu ndee Yaa-Ndioxi nuu kuu kunde-lo nɨɨ kani kɨvɨ asuvi je kuu nevaa-lo nunduu ndaa-lo de kɨvɨ-lo nuu kayu ñuu̱ je tuu ndaval.. 44-45Nuu saa-lo kuechi jiin jee-lo, iyo-lo je

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

39

SAN MARCOS 9-10

kande-lo; vaa ka je kɨvɨ yulu-lo jiin ɨn jee-lo nuu ndee Yaa-Ndioxi nuu kuu kunde-lo nɨɨ kani kɨvɨ asuvi je kuu nevaa-lo nunduu jee-lo de skane loo nuu kayu ñuu̱ je tuu ndava. 46-47Nuu saa-lo kuechi jiin nduchi-lo, iyo-lo je tava-lo; vaa ka je kɨvɨ-lo jiin ɨn nduchi-lo nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi nuu kuu kunde-lo nɨɨ kani kɨvɨ asuvi je kuu nevaa-lo nunduu nduchi-lo de skane loo nuu kayu ñuu̱ je tuu ndava, 48je ni tɨndaku tuu kajii-dɨ na-dɨ de sini nuu tuu kuu ndava ñuu̱. 49

’Ndɨɨ-lo na-lo iyo-lo je kundoo-lo nava sukuan saa Yaa-Ndioxi je vaa jiin-lo

na-lo natu sanduu ñɨɨ jiin je eji-yo. 50Chi vaa xiin kuu nduu ndeyu je eji-yo nuu kaa uva ñɨɨ, o nuu tuu va uva ka kaa ¿ndexe kuu kuatiñu tuku-yo? Sukuan sini saa-lo na-lo je vaa jiin tnaa-lo, jiin inka ka ñayɨvɨ sini nava koo vaa-lo na-lo. Stnee Jesús sɨkɨ ñayɨvɨ je katandaa

(Mt. 19:1-12; Lc. 16:18)

10

1

Yukuan nade nikei Jesús nuu ñuu Capernaúm de niyaa-ya inka jiyo yundute

Jordán de nijee-ya nuu ñuu Judea. Yukuan nikakututu kuee xiin ñayɨvɨ de

nikeje tuku Jesús stnee-ya natu stnee-ya. 2Nuu inde Jesús stnee-ya nikajee uu tee kakuu fariseo je kakuni-de tee-de kuechi sɨkɨ-ya. De nikakatnuu-de na-de-ya nuu kuu je stoo ɨn tee ñasɨɨ-de je nitandaa-de jiin. 3De nikachi-ya jiin-de na-de: —¿Ndexe nitau tiñu Moisés nuu tutu ii Yaa-Ndioxi je nitee-de na enaa? 4

De maa-de nikakachi-de jiin-ya:

—Moisés nijee-de je kuu stoo-na na-na ñasɨɨ-na nuu stakoo-na ɨn tutu jiin-ña. 5

Yukuan nade nikachi Jesús:

—Sukuan nitee Moisés je koo chi je nii xiin ini-lo na-lo. 6O na nikukoo ñayɨ ́vɨ Yaa-Ndioxi “nisaa-ya tee jiin ñaa”. 7“Yukuan je nuu ɨn tee tandaa-de jiin ɨn ñaa iyo-de je stoo-de tata-de jiin nana-de nava sukuan kuu kukusɨɨn nunduu maa-de na-de, 8

de nunduu-de nduu ɨn na-de na-de.” Yukuan je tuu va kuu uu tna-de chi ɨn na

nikanduu-de. 9Yukuan je tuu vaa kuu je stoo tnaa-de na-de je nisketnaa Yaa-Ndioxi. l

Nuu kiin ñayɨvɨ nikajii je tuu nakani ini-de na-de. Tuu na Yaa-Ndioxi iyo yukuan, de kundoo xiin-de na-de chi yukuan tau tiñu Jeuu.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 10 10

40

Ore iin-ya jiin tee kaskuaa jiin-ya ini vei, nikakatnuu tuku-de sɨkɨ tnuu

nikaan-ya. 11De nikachi Jesús: —Tee je stoo ñasɨɨ, de natandaa-de jiin inka ñaa, sɨkɨ ndee-de ñasɨɨ-de je nitandaa-de jiin xina. 12De ñaa je stoo-ña yɨɨ-ña, de natandaa-ña jiin inka tee, sini sɨkɨ ndee-ña yɨɨ-ña je nitandaa-ña jiin xina —achi Jesús.

Saii Jesús jendii

(Mt. 19:13-15; Lc. 18:15-17) 13

De ñayɨvɨ nikajesiaa-de na-de see ndii-de nuu inde Jesús nava tee-ya ndaa-ya

sɨkɨ-i. O tuu nikajee tee je kaskuaa jiin-ya je yaa-de na-de jiin jendii-de. 14De nito-ya je kasaa-de na-de sukuan jiin jendii yukuan je nikɨtɨ ini-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya jiin-de na-de: —Kuaa na yaa-i na-i nuu inde-li a. Tuu kasɨ-lo chi natu inda jendii yaa sukuan koo ñayɨvɨ je kɨvɨ nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi. 15Chi kachi kaji-li je nuu ɨn ñayɨvɨ tuu etnuu-de nuu Yaa-Ndioxi kuva ɨn jendii, tuu kuu kɨvɨ-de nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi. 16

De ninanuu-ya jendii de nitee-ya ndaa-ya sɨkɨ-i de nisaii-ya-i na-i. Kaan tee je nevaa xiin xuun jiin Jesús

(Mt. 19:16-30; Lc. 18:18-30) 17

Ore nikei-ya je kiin-ya, ino ɨn tee nijee-de, nekuyɨtɨ-de de nikatnuu-de-ya:

—Tee vaa kuu-ni, Tee Skuaa, ¿nde kuu je saa-na nava kuu kuteku-na nɨɨ kani kɨvɨ? 18

De Jesús nikachi-ya jiin-de:

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

41

SAN MARCOS 10

—¿Naje nuu kaan-lo je tee vaa kuu-li? Tee je vaa iyo ɨn-ni: yukuan kuu Yaa-Ndioxi. 19Eini-lo tnuu nitau tiñu Yaa-Ndioxi: “Tuu kani-lo, tuu sateni-lo jiin inka ñaa, tuu sakuina-lo, tuu kaan-lo cuentu sɨkɨ inka ñayɨvɨ de tuu stau-lo, chiñuu-lo tata-lo jiin nana-lo.” 20

De tee yaa nikachi-de jiin-ya:

—Tee Skuaa, ndɨɨ tnuu je kachi-ni jan saa-na nde na chala-na. 21

Nikumani-de nuu-ya de nikachi-ya jiin-de:

—Kumani ɨn na je saa-lo: kuaan de xiko-lo ndɨɨ je nevaa-lo de kuaa-lo nuu ñayɨvɨ ndau. Nava sukuan kuu nani tau-lo nuu ndee Yaa-Ndioxi. Yukuan nade kiji-lo de kundikin-lo luu. 22

De nitnaa uu ini-de de kuaan soo-de chi tee iyo xiin xuun kuu-de.

23

Yukuan nade Jesús nindekoto-ya xiin-ya de nikachi-ya jiin tee kaskuaa jiin-ya:

—¡Uu xiin kuu kɨvɨ ñayɨvɨ je iyo xiin xuun nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi! 24

Tee je kaskuaa jiin-ya nikanaa ini-de jiin tnuu nikaan-ya, de nikachi tuku-ya:

—See maa-li, ¡yɨɨ xiin kuu je kɨvɨ-de na-de nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi nuu keni ini-de na-de je kanuu xiin ka je kenevaa-de kuee xiin xuun. 25Yachi ka kɨvɨ ɨn kɨtɨ nani “camello” nuu ɨn yau yutuku asuvi kɨvɨ ɨn ñayɨvɨ je iyo xiin xuun nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi. 26

Ore nikeninai-de je nikaan Jesús sukuan de nikanaa xiin ini-de na-de. De

nikakatnuu-de tnaa-de na-de: —¿De nau-yo kuu je káku nusa? 27

De nindee Jesús nuu-de na-de de nikachi-ya:

—Tuu kuu skɨvɨ ñayɨvɨ maa-de nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi chi mani maa Yaa-Ndioxi kuu saa-ya chi ndɨɨ kuu saa-ya. 28

De nikachi Pedro:

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 10

42

—Nikastoo-na ndɨɨ je kenevaa-na na-na, de nikandikin-na maa-ni. 29

De nikachi Jesús:

—Kachi kaji-li je nani ñayɨvɨ je stoo vei, ñani, kuva, nana, tata, see si ñuu chi ketnuu-de luu jiin je kachitnuu-de tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi, 30suu vitna nani-de na-de kuee xiin ka a kuu vei, ñani, kuva, nana, see si ñuu. Suni inka ñayɨvɨ saa je kundoo-de na-de o nuu kuaan ka kuteku-de na-de nɨɨ kani kɨvɨ. 31O vitna kuee ñayɨvɨ je kakunuu-de na-de kendoo-de na-de nde nuu nistɨɨ na nuu kuaan ka, de sini vitna ñayɨvɨ je kakuu nde nuu nistɨɨ na ñayɨvɨ yaa ndunuu-de na-de nuu kuaan ka. Kachitnuu tuku Jesús je uni ichi ndexe kuu̱-ya

(Mt. 20:17-19; Lc. 18:31-34) 32

De nika ndaa Jesús kuaan-ya ichi ñuu Jerusalén. De yustnuu-ya nuu tee je

kaskuaa jiin-ya de maa-de na-de nikanaa ini-de na-de. De ñayɨvɨ je indikin yata-ya kayuu-de na-de. De nikana sɨɨn tuku Jesús ndɨ uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya. De nikachi-ya ndexe kiji tundoo je kundoo-ya. 33De nikachi-ya: —Vitna de keni vaa-lo na-lo je kuaan-yo ichi Jerusalén, de yukuan ñayɨvɨ nakuaa-de na-de Yaa je ninduu Tee nuu sutu je kakunenu, jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi de kachi-de na-de je iyo-ya je kuu̱-ya de nakuaa-de na-de-ya nuu ñayɨvɨ je tuu kuu ñayɨvɨ judío. 34De yukuan kueku ndee-de na-de koto-de-ya, tesɨɨ-de nuu-ya, kuaa-de sɨkɨ-ya de kani-de na-de-ya, o nuu uni kɨvɨ nateku-ya. Kekan tau Santiago jiin Juan nuu Jesús

(Mt. 20:20-28) 35

De Santiago jiin Juan, see Zebedeo, nikakuyatni-de nuu inde Jesús de

nikakachi-de: —Tee Skuaa, kuni-na je saa-ni jiin-na je kakan-na na-na nuu-ni. 36

De nikatnuu-ya:

—¿Nde kakuni-lo je saa-li jiin-lo na-lo?

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

43 37

SAN MARCOS 10

De nikakachi-de na-de:

—Nuu kuaa Yaa-Ndioxi nuu-ni je maa-ni tau tiñu-ni, kuaa-ni je ɨn-na kukoo ndavaa-ni de inka-na ndasatni-ni nuu tau tiñu-ni. 38

De nikachi-ya jiin-de na-de:

—Tuu keni-lo je kekan-lo na-lo. ¿A kuu koo-lo na-lo je kaa uva je koo-li?, de ¿a kuu kundute-lo na-lo natu kundute-li?, si ¿a kuu kundei-lo kundoo-lo na-lo natu kundoo-li?, de ¿a kuu kuu̱-lo natu kuu̱ maa-li? 39

De nikakachi-de na-de jiin-ya:

—Kuu, kuu saa-na na-na. De nikachi Jesús: —Jendaa kaan-lo: maa-lo na-lo koo-lo je uva de kundute-lo natu kundute-li. Chi maa-lo na-lo kundoo-lo natu kundoo-li de sini maa-lo na-lo kuu̱-lo na-lo natu kuu̱ maa-li. 40O suvi maa-li tau tiñu nau kuu je kukoo ndavaa-li si ndasatni-li chi Yaa-Ndioxi kuu je kuaa-ya nuu ñayɨvɨ je nisatuva-ya de maa-de na-de kuu je kunii-de kukoo-de yukuan. 41

Ore nikakundaa ini ndɨ uji ka tna tee je kaskuaa jiin Jesús nikakɨtɨ ini-de na-de

jiin Santiago de jiin Juan je nikakaan-de na-de sukuan jiin-ya. 42De nikana Jesús-de na-de de nikachi-ya: —Ekeni-lo je iyo too nuu ñayɨvɨ je tuu kakuu ñayɨvɨ judío. De too yukuan kakuu ñayɨvɨ je kasandevaa xiin-de na-de jiin inka ñayɨvɨ ore katau tiñu-de na-de, chi mani maa kasaa-de je kakuni-de na-de nava sukuan kuu kunenu xiin ka-de na-de. 43O jiin maa-lo na-lo tuu iyo-lo je saa-lo sukuan na-lo. Chi nuu iyo ɨn-lo je kuni kunuu nuu-lo na-lo iyo-de je kuatiñu-de nuu ndɨɨ-lo na-lo; 44de sini nuu iyo ɨn je kuni kunenu xiin ka nuu-lo na-lo, iyo-de je kuu-de nde nuu nistɨɨ na. 45Chi ni Yaa je ninduu Tee tuu nikee-ya je kuatiñu ñayɨvɨ nuu-ya chi nikee-ya je etiñu-ya nuu ñayɨvɨ. De kuaa mani-ya maa-ya je kuu̱-ya nava chau-ya kuenda ndɨɨ kuechi ñayɨvɨ, de sukuan kuu nama-ya kuenda ñayɨvɨ je kakandijen nuu Yaa-Ndioxi —achi Jesús.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 10

44 Nasaa Jesús tee je kaa kuaa je nani Bartimeo

(Mt. 20:29-34; Lc. 18:35-43) 46

Yukuan nade nikajee-ya ñuu nani Jericó. De ore nikakei-ya ñuu yukuan,

kuaan-ya jiin tee je kaskuaa jiin-ya jiin kuee xiin ñayɨvɨ. De ichi kuaan-ya nenee ɨn tee je kaa kuaa je nani Bartimeo, see tee nani Timeo, de ikan-de xuun. 47Ore nini-de je yaa Jesús je kuu ñuu Nazaret, tee je kaa kuaa neta-de ndayɨɨ-de achi-de: —¡Jesús, see ndoko je nete David, kundau ini-ni maa-na! 48

De kuee-de na-de nikakaxeen-de nuu-de je nakasɨ-de yuu-de, o sandayɨɨ ka-de:

—¡See ndoko je nete David, kundau ini-ni maa-na, achi-na! 49

Yukuan nade Jesús ninekuɨñɨ-ya de nikachi-ya:

—Kana na-lo-de. De nikakana-de na-de tee je kaa kuaa de nikakachi-de na-de jiin-de: —Sandei ini-lo, ndakuɨñɨ chi kana-ya-loo. 50

De tee je kaa kuaa niskane-de sama ndiji-de de nikanda-de ɨn de nijee-de

nde nuu inde Jesús de 51nikatnuu-ya-de: —¿Nde kuni-lo je saa-li jiin-lo? Tee je kaa kuaa nikachi-de: —Tee Skuaa, kuni-na koto-na. 52

De nikachi-ya jiin-de:

—Kuu kiin-lo chi ninetnuu-lo Yaa-Ndioxi yukuan je ninduvaa-lo. Ore yukuan ni tee je kaa kuaa ninakoto-de de nindikin-de kuaan-de jiin-ya.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

45

SAN MARCOS 11

Kɨvɨ Jesús ñuu kanu Jerusalén

(Mt. 21:1-11; Lc. 19:28-40; Jn. 12:12-19)

11 2

1

Ore nikakuyatni-ya ñuu ndii Betfagé jiin Betania je iin jeyuku Olivosm.,

yatni ñuu kanu Jerusalén, de Jesús nitaji-ya uu tna tee je kaskuaa jiin-ya,

o xina nikachi Jesús jiin-de na-de: —Kuaan na-lo ñuu chala je inde yatni yaa, de ore jee-lo koto-lo na-lo nuni ɨn

burru yoko je ni ɨn ñayɨvɨ natuu koso sɨkɨ-dɨ. Ndaji-lo-dɨ na-lo de kiji-lo na-lo jiin-dɨ. 3

De nuu iyo ɨn ñayɨvɨ je katnuu naje nuu kandaji-lo-dɨ de kachi-lo na-lo je maa

Itoo-dɨ eñuu-ya-dɨ de nuu nikuu kuatiñu-ya-dɨ kinasiaa tuku-na na-na-dɨ nunuu ka. 4

Yukuan nade nikajeen-de na-de de niketo-de ɨn burru nuni-dɨ yuichi, yatni ɨn

yuvei de nikandaji-de-dɨ na-de. 5

Uu ñayɨvɨ je iin yukuan nikakatnuu-de na-de:

—¿Nde kasaa-lo na-lo? ¿Naje nuu kandaji-lo-dɨ na-lo? 6

De maa-de na-de nikakachi-de je nikaan Jesús jiin-de na-de; de nikajee-de na-de

kuaan-de jiin-dɨ. 7Nikachiso-de na-de sama indiji-de sɨkɨ-dɨ de nikajee-de-dɨ na-de nuu Jesús. De nekoso-ya sɨkɨ-dɨ de kuaan-de na-de jiin-ya ichi Jerusalén. 8Kuee xiin ñayɨvɨ nikaskaa-de na-de sama indiji-de nuu ichi yaa-ya de uu-de na-de nikaskaa-de na-de ndaa nuu tɨkaa je nikajende-de nde yuku u. 9

De ñayɨvɨ kuaan ichi nuu jiin ñayɨvɨ

kuaan ichi yata kakaan jee xiin-de na-de: —¡“Hosana”!n ¡Je nasaa Yaa-Ndioxi je vaa jiin-ni chi ndiso-ni tiñu maa Yaa-Ndioxi! 10Nasaa Yaa-Ndioxi je vaa jiin ɨn je kiji tau tiñu natu nitau tiñu tata-yo, David, na nikiji-de na enaa ka. ¡Hosana nuu-ya je ndee nde andɨvɨ! m

Yuku Olivos kuu nuu kajenu yutnu nani olivo.

n

¡Hosana!: veji yuu hebreo je kuni kachi, “¡nama-ni yoo!, si ¡vaa xiin kuu je nikee-ni!”

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 11 11

46

De nikɨvɨ Jesús Jerusalén de nijeen-ya ichi nuu inde veñuu kanu kuenda

ñayɨvɨ judío. Nindee-ya ndexe kaa ndɨɨ ini veñuu kanu. Yukuan nade ninandiko-ya ñuu chala Betania jiin ndɨ uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya chi enini xiin. Kaan Jesús jiin yutnu “higuera”

(Mt. 21:18-19) 12

Inka kɨvɨ, ore nikakei Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya ñuu Betania de nikee soko

ini-ya. 13Ika nito-ya ndichi ɨn yutnu nani “higuera” je iin ndaa de nijendee-ya nuu iin tɨtɨvixi de tuu ninii-ya ni ɨn tɨtɨvixi chi suvi yoo je jee tɨtɨvixi kuu de mani maa ndaa nito-ya. 14Yukuan nade nikachi-ya jiin yutnu “higuera”: —¡Ni ɨn ñayɨvɨ tuu kuu kaji-ka tɨtɨvixi-lo! De tee je kaskuaa jiin-ya nikeni-de na-de. Nasandoo Jesús veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío

(Mt. 21:12-17; Lc. 19:45-48; Jn. 2:13-22) 15

Ore nikajee-ya ñuu Jerusalén de nikɨvɨ

Jesús ini kora nuu inde veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío de neta-ya nikenee-ya ndɨɨ ñayɨvɨ je kanaxiko de kanakuaan. De niskane-ya mesa ñayɨvɨ je kastayɨ xuun, jiin teyu ñayɨvɨ je kaxiko sata. 16Tuu nijee ka-ya je yaa ñayɨvɨ je indiso ndatiñu nuu veñuu kuenda ñayɨvɨ judío. 17De nikeje-ya nistnee-ya de nikachi-ya: —Nuu tutu ii Yaa-Ndioxi kachi: “Vei-li kuu vei nuu nakuetu nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ”, de maa-lo na-lo nikasaa-lo vei-li kuva ɨn yau kava nuu kakusayɨ ñakuina. 18

Ore nikeni sutu je kakunenu, jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi je

nikaan-ya sukuan, de nikanduku-de ndexe kuu kani-de na-de-ya. O nikayuu-de na-de nuu-ya chi ndɨɨ ñayɨvɨ nikanaa ini-de na-de ndexe stnee Jesús. 19De ore nikunee, Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya nikakei-de na-de jiin-ya nuu ñuu yukuan.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

47

SAN MARCOS 11

Kachitnuu Jesús ndexe kuatnuu-yo

(Mt. 21:20-22) 20

Jenee inka kɨvɨ nikayaa-ya jiin-de na-de nuu ndichi yutnu nani “higuera” de

niketo-de na-de je ninechi nɨɨ yoo. 21Yukuan nade Pedro ninakuun ini-de ndexe nikaan-ya jiin yutnu yukuan de nikachi-de jiin Jesús: —Tee Skuaa, ndee-ni na yutnu “higuera” je nikatnaa-ni jiin, ninechi. 22

De nikachi-ya:

—Kuatnuu-lo na-lo nuu Yaa-Ndioxi. 23Chi kachi kaji-li, nuu iyo ɨn ñayɨvɨ je kaan jiin yuku yaa: “Kujiyo de skane-lo maa-lo nde nuu ndute ñɨɨ kanu xiin” de tuu iyo-de je kani ini-de je tuu saa chi etnuu-de je saa je nikaan-de jiin, suu sukuan saa. 24

Yukuan je kaan-li jiin-lo na-lo ndɨɨ je kekan-lo na-lo ore kanakuetu-lo, kani ini-lo je

eninii-lo, de sukuan kuaa Yaa-Ndioxi nuu-lo na-lo. 25De ore kanakuetu-lo na-lo, iyo-lo je saa-lo tukanu ini-lo na-lo jiin ñayɨvɨ nuu kɨtɨ ini-lo jiin-de nava sukuan sini Tata-yo je ndee nde andɨvɨ saa-ya tukanu ini-ya jiin kuechi-lo na-lo. 26Chi nuu tuu saa-lo tukanu ini-lo na-lo jiin inka ñayɨvɨ de sini sukuan Tata-yo je ndee nde andɨvɨ tuu saa-ya tukanu ini-ya jiin kuechi-lo na-lo. Sɨkɨ tiñu ndiso Jesús

(Mt. 21:23-27; Lc. 20:1-8) 27

Yukuan nade nikanandiko tuku-ya ñuu Jerusalén. Ore ika-ya ini veñuu kanu

kuenda ñayɨvɨ judío nikajee sutu je kakunenu, tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi, jiin tee je kakunenu xiin 28de nikakatnuu-de na-de-ya: —¿Ndexe ninii-lo je saa-lo sukuan? ¿Nau nitee tiñu sɨkɨ-lo je saa-lo sukuan? —achi-de na-de jiin-ya. 29-30

De nikachi-ya jiin-de na-de:

—Sini maa-li katnuu-li ɨn tnuu nuu-lo na-lo, ¿nau nitaji Juan je skundute-de, Yaa-Ndioxi si ñayɨvɨ sani? Kachi na-lo de kachi-li nau nitee tiñu sɨkɨ-li je saa-li sukuan.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 12 31

48

De maa-de na-de nikakeje-de na-de kandatnuu sayɨ-de jiin tnaa-de:

—Nuu kachi-yo na-yo je Yaa-Ndioxi nitaji Juan de kachi Jesús: “¿Naje nuu tuu niketnuu-yo niketo-yo-de?”, 32o ¿ndexe kachi-yo je ñayɨvɨ sani nikataji Juan? Nikayuu-de na-de nuu ñayɨvɨ chi ndɨɨ ñayɨvɨ nikeni-de je Juan nikuu tee je nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi. 33Yukuan nade nikakachi-de na-de nuu Jesús: —Tuu keni-na na-na. De nikachi-ya jiin-de na-de: —Sini maa-li tuu kachi-li nau nitee tiñu sɨkɨ-li je saa-li sukuan. Tnuu ndichi sɨkɨ tee je kasatiñu jiin je kendito ñuu tatu

(Mt. 21:33-46; Lc. 20:9-19) 1

12

Yukuan nade nikeje Jesús nikaan-ya tnuu ndichi de nikachi-ya:

—Ɨn tee nitaji-de kuee xiin yutnu je jee tɨtɨvixi je nani “uva” de nesɨ-de nɨɨ

kanu nuu nitaji-de, de nisaa-de nuu kuu kaxin-de tɨtɨvixi-de de sini nisaa-de ɨn nuu sukun nuu kuu kundito-de nuu nitaji-de. ’Yukuan nade nijenuu-de ñuu-de nuu tee je satiñu de kundito sini chi tee xiin ñuu kiin ika-de. 2Ore nijee kɨvɨ je nichi tɨtɨvixi je nitaji tee xiin ñuu, de nitají-de ɨn tee je etiñu nuu-de je kinakiin-de tau tɨtɨvixi je katayau tee je kasatiñu de kendito ñuu-de. 3O tee yukuan nikatnɨɨ-de tee je kuakiyau nuu-de, de nikajee-de na-de sɨkɨ-de de nikanatají-de na-de jiin ndaichi-de, saan ni. 4Yukuan nade tee xiin ñuu ninatají-de inka tee je etiñu nuu-de o tee yaa nikastuji-de na-de xini-de de nikakandevaa-de na-de nuu-de. 5Yukuan nade tee xiin ñuu ninatají-de inka ka tee, o tee je kasatiñu de kendito nuu ñuu-de nikajeni-de tee yaa. De sukuan tee xiin ñuu u ninatají-de kuee ka tee je ketiñu nuu-de o tee je kasatiñu de kendito nuu ñuu-de nikajee-de na-de sɨkɨ uu-de na-de de inka ka-de nikajeni-de na-de-de.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

49 6

SAN MARCOS 12

’De nuu tee xiin ñuu mani maa kendoo ɨn na tee, de tee yukuan kuu see maa-de

je tnau xiin-de. De nde nuu nistɨɨ na nitají-de see-de chi neni ini-de: “Iyo-de je chiñuu-de na-de see-yo.” 7O niketo tee je kasatiñu de kendito nuu ñuu-de je veji tee yukuan de nikandatnuu-de na-de: “Suchi yaa kuu je kendoo jiin ndɨɨ je nevaa tee xiin ñuu a. Na kani-yo-i nava nduu kuenda-yo ñuu yaa.” 8Yukuan nade nikatnɨɨ-de-i, nikajeni-de-i de nikaskane-de yɨkɨ kuñu-i yuñuu-de u. 9

Yukuan nade nikatnuu Jesús nuu ñayɨvɨ je iin yukuan:

—¿Ndexe keni ini-lo na-lo je saa tee xiin ñuu u jiin tee je kasatiñu de kendito nuu ñuu-de? Suu kiin-de de kani-de tee yukuan na-de, de kuanuu-de ñuu-de nuu inka ka ñayɨvɨ. 10

’¿A natuu kau-lo na-lo nuu tutu ii Yaa-Ndioxi? je achi: Yuu̱ je nikaskaa ini tee je kasaa vei u, suu vitna ninduu ɨn yuu̱ je kanuu xiin ka chi mañuu yuu yaa yɨtuu yɨkɨ vei.

11

Sukuan nisaa Itoo Yaa-Ndioxi de kanaa ini-yo na-yo —sukuan achi Jesús.

12

De sutu je kakunenu, tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi, jiin tee je kakunenu

xiin nikanduku-de na-de ndexe tnɨɨ-de na-de Jesús chi nikeni-de je tnuu ndichi ninakani-ya nikaan-ya sɨkɨ-de na-de. O je nikayuu-de na-de nuu ñayɨvɨ yukuan je nikastoo-de na-de-ya de kuaan-de na-de. Jesús kaan-ya sɨkɨ je chau-yo nuu ñuu jiin nuu Yaa-Ndioxi

(Mt. 22:15-22; Lc. 20:20-26) 13

Yukuan nade nikataji-de uu tee je kakuu fariseo jiin tee je indikin Herodes nava

koto ndee-de na-de Jesús je kuu tee-de na-de kuechi sɨkɨ-ya. 14Suu nikajee-de de nikakachi-de jiin Jesús: —Tee Skuaa, keni-na je kaan ndoo-ni, tuu yuu-ni je kakaan ñayɨvɨ sɨkɨ-ni, tuu ndee-ni ndexe kaa ñayɨvɨ chi ɨn-ni inda-de na-de nuu-ni chi maa-ni stnee ndije-ni ichi Yaa-Ndioxi. ¿A vaa kuu je chau-yo na-yo nuu kututu xuun ñuu Roma si tuu?,

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 12

50

nuu tee je kunenu xiin ka nuu ñuu je yɨtnɨɨ ñuu Roma de tau tiñu-de nuu ñayɨvɨ judío sini. ¿A iyo-yo je chau-yo na-yo si tuu no, kuni-ni? 15

O Jesús ini-ya je na inda ista ini, inda-de na-de de nikachi-ya jiin-de na-de:

—¿Naje nuu keto ndee-lo na-lo luu? Kuaa ɨn xuun kaa nava na koto-li ndexe kaa nuu jan. 16

De nikajee-de na-de xuun kaa nuu-ya, de Jesús nikatnuu-ya:

—¿Nau nuu de sɨvɨ kuu je ndee nuu xuun kaa yaa? De nikakachi-de na-de jiin-ya: —Nuu jiin sɨvɨ je tnaa nuu xuun yaa kuu tee je kunenu xiin ka nuu ñuu je yɨtnɨɨ ñuu Roma. 17

Yukuan nade nikachi-ya:

—Suu kuaa nuu tee je kunenu xiin ka nuu ñuu je yɨtnɨɨ ñuu Roma je kuu kuenda-de de kuaa nuu Yaa-Ndioxi je kuu kuenda Yaa-Ndioxi. De nikanaa ini-de na-de je nikeni-de na-de je nikaan-ya sukuan. Tee kakuu saduceo kakatnuu-de sɨkɨ je nateku tuku-yo

(Mt. 22:23-33; Lc. 20:27-40) 18

Yukuan nade uu tee je kakuu saduceo nikajendee-de na-de Jesús. Tee yaa

keni ini-de je ñayɨvɨ je nikajii tuu kanateku ka-de de yukuan je nikajee-de de nikakatnuu-de na-de-ya: 19

—Tee Skuaa, Moisés nikachi-de nuu tutu ii Yaa-Ndioxi je nuu ɨn tee nitandaa,

de nijii-de de tuu na see-de niyo jiin ñasɨɨ-de, de ñani tee je nijii iyo-de je natandaa-de jiin ñaa je nikendoo ndau nava koo see-de kuenda ñani-de je nijii de nakuɨñɨ-i nuu-de. 20Suu niyo ujia tna ñani. De tee nitandaa-ña jiin xina nijii-de de tuu na see-de niyo jiin-ña. 21Yukuan nade ñani uu-de nitandaa-de jiin ñaa nikendoo ndau, de sini maa-de nijii-de de tuu na see nistoo-de sini. Sukuan nikuu jiin tee uni 22

de jiin ndɨ ujia tna-de na-de; de ni ɨn-de na-de tuu na see-de niyo jiin-ña. Yukuan

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

51

SAN MARCOS 12

nade nijii-maa-ña sini. 23De vitna, ore nateku-yo na-yo, ¿nau je ndɨɨ-de na-de nduu yɨɨ-ña chi ndɨ ujia tna-de nikatandaa-de na-de jiin-ña? 24

De nikachi Jesús:

—Tuu keni-lo je kakaan-lo, chi tuu keni-lo tutu ii Yaa-Ndioxi de ni tuu keni-lo je kuu saa Yaa-Ndioxi. 25Suu ñayɨyɨ je nikajii nateku-de na-de, tee de ñaa tuu va natandaa ka-de na-de, chi nduu-de na-de kuva ndajee Yaa-Ndioxi je ndee andɨvɨ. 26De sɨkɨ je nateku tuku-yo, ¿a tuu kakau-lo na-lo nuu tutu ii Yaa-Ndioxi je nistoo Moisés nuu achi je kayu yutnu je iin iñu? De Yaa-Ndioxi nikachi-ya nuu Moisés: “Maa-li kuu Yaa-Ndioxi je nichiñuu Abraham de Isaac jiin Jacob.” 27¡De maa-ya kuu Yaa-Ndioxi ñayɨvɨ je teku asuvi ñayɨvɨ je nijii! Maa-lo na-lo tuu keni-lo je kakaan-lo na-lo —achi Jesús jiin-de na-de. Tnuu je tau tiñu je kanuu xiin ka

(Mt. 22:34-40) 28

De ɨn tee je stnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nini-de je vaa nakachi Jesús tnuu

nikakatnuu tee kakuu saduceo. Nijeen-de nuu inde Jesús de nikatnuu-de-ya sini: —¿Nau kuu tnuu je nitau tiñu je kanuu xiin ka nuu tutu ii Yaa-Ndioxi, kuni-ni? 29

De nikachi-ya:

—Ɨn tnuu je kanuu nuu ndɨɨ kuu: “Kuninai, Israel, mañuu Itoo-yo Yaa-Ndioxi iyo, de tuu na inka ka iyo. 30Tnau-lo Yaa-Ndioxi nde jiin ndɨɨ je tnaa ini-lo, jiin ndɨɨ je kuni-lo, jiin ndɨɨ je eni ini-lo, jiin ndɨɨ je saa-lo.” 31O iyo inka de achi: “Tnau-lo kuva iyo ñayɨvɨ natu tnau-lo maa-lo.” Tuu iyo inka je kanuu xiin ka natu kanuu nunduu tnuu yaa. 32

De tee je stnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi nikachi-de:

—Vaa xiin kuu, Tee Skuaa. Jendaa kaan-ni: Ɨn ni Yaa-Ndioxi iyo, de tuu na inka ka iyo. 33De je tnau-yo Yaa-Ndioxi jiin ndɨɨ je tnaa ini-yo, jiin ndɨɨ je kundaa ini-yo, jiin ndɨɨ je saa-yo jiin je tnau-yo ndɨɨ ñayɨvɨ natu tnau-yo maa-yo kanuu ka asuvi ndɨɨ kɨtɨ je skayu-yo jiin je soko ñuu-yo nuu Yaa-Ndioxi —achi-de jiin-ya.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 12 34

52

Ore nini Jesús je tee je stnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi vaa xiin nistekuɨñɨ-de tnuu

nikaan-ya, de nikachi-ya jiin-de: —Tuu ika inde-lo nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi. De ni ɨn ka-de na-de tuu nitava ini ka-de na-de je katnuu-de na-de-ya. ¿Nau see kuu Cristo?

(Mt. 22:41-46; Lc. 20:41-44) 35

Ore inde Jesús ini veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío, stnee-ya de nikatnuu-ya:

—¿Naje nuu kakaan tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi je Cristo kuu see see tee nikunani David? 36Chi Tachi ii Yaa-Ndioxi niskaan David, de nikachi-de: Yaa-Ndioxi nikachi nuu Cristo Itoo-li: “Kukoo ndavaa-li nuu je kanuu xiin ka, nava na saa-li je stnaa ñayɨvɨ je keto uu loo, nde chuku-li-de na-de chiji jee-lo.” 37

Nuu maa David kana Itoo xini Cristo, ¿ndexe kuu Cristo kuu̱ see, see-de nusa?

De nikakusɨɨ xiin ini ndɨɨ ñayɨvɨ kuee je iin ini veñuu kanu sɨkɨ tnuu je nikeninai-de na-de je nikaan Jesús sukuan. Kaan Jesús sɨkɨ tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi

(Mt. 23:1-36; Lc. 11:37-54; 20:45-47) 38

Ore nistnee-ya nikachi-ya:

—Kundito-lo maa-lo na-lo nuu tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi, ketnaa ini-de kuun-de sama nani de kajiau yɨñuu ñayɨvɨ jiin-de na-de nuu iyo yau. 39

Ore kajeen-de viko si veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío nuu ni kanduku-de teyu

vaa nuu kukoo-de na-de; 40de maa-de kakiin-de na-de ndatiñu je kenevaa ñaa je kakendoo ndau, de nava tuu kundaa ini ñayɨvɨ kanakuetu naa xiin-de, de sukuan kasaa-de je tuu keni-de na-de de kachisayɨ-de je kasaa-de. Tee yaa kakuu je kundoo xiin ka nuu kuaan ka —achi-ya.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

53

SAN MARCOS 12-13

Ɨn ñaa nindoo ndau nijee ndɨɨ-ña je nevaa-ña

(Lc. 21:1-4) 41

Yukuan nade nenee Jesús yatni nuu inde etnu xuun veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ

judío, de nito-ya ndexe kajee ñayɨvɨ xuun. Kuee xiin ñayɨvɨ je kenevaa kuee xuun kajee-de kuee ka. 42Yukuan nade nikee ɨn ñaa je nikendoo ndau je kundau-ña de nijee-ña uu tna xuun kaa ndii je tuu ndee yau xiin ka. 43De nikana-ya tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya: —Nakachi-li jendaa, ñaa nikendoo ndau yaa nijee-ña kuee ka asuvi ñayɨvɨ je kenevaa xiin ka xuun. 44Chi ndɨɨ ñayɨvɨ yaa kajee-de na-de je kendoso na nuu-de, o ñaa yaa je kundau xiin-ña, nijee ndɨɨ-ña xuun je kuteku-ña jiin nu. Kachitnuu Jesús je tanu̱ ndɨɨ veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío

(Mt. 24:1-2; Lc. 21:5-6)

13

1

Ore nikei Jesús veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío, ɨn tee je skuaa jiin-ya

nikachi-de jiin-ya:

—¡Tee Skuaa, ndee-ni na luu xiin kaa taka vei nanu yaa je nikastakoo-de jiin veñuu kanu jiin yuu̱ nanu je nikachutnaa-de na-de! 2

De Jesús nikachi-ya:

—¿A ito-lo vei nanu jiña? Tuu kendoo ni ɨn yuu̱ sɨkɨ inka yuu̱ nikachutnaa-de, chi ndɨɨ tanu̱. Nau tuni kuu je koo ore ndɨɨ ñayɨ ́vɨ

(Mt. 24:3-28; Lc. 21:7-24; 17:22-24) 3

Yukuan nade kuaan-ya jiin-de na-de nde yuku Olivos je ito ichi nuu yuvei

veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío. Jesús nikukoo-ya de Pedro, Santiago, Juan jiin Andrés nikakatnuu sɨɨn-de-ya: 4

—¿Na kɨvɨ koo sukuan? ¿De nau kuu ɨn tuni je kuu koto-yo je enijee kɨvɨ je

koo sukuan?

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 13 5

54

De Jesús nikachi-ya:

—Kundito-lo maa-lo na-lo je ni ɨn ñayɨvɨ tuu stau loo na-lo. 6Chi kee kuee xiin ñayɨvɨ je kinuu-de sɨvɨ-li, de kachi-de na-de: “Maa-li kuu Cristo”; de sukuan stau-de na-de kuee xiin ñayɨvɨ. 7

’De nuu ni kanii-lo tnuu je kakatnaa ñayɨvɨ ɨn ñuu jiin inka ñuu yaa de yukuan

de tuu yuu-lo na-lo chi sukuan iyo je koo. O natuu sino ndɨɨ kuechi chi nuu kuaan ka koto-yo kuee ka kuechi. 8Chi ɨn ñuu kanu kuatnaa jiin inka ñuu kanu de ñayɨvɨ je tau tiñu nuu ɨn ñuu kanu kuatnaa jiin inka ñayɨvɨ je tau tiñu nuu inka ñuu kanu sini. de nii xiin tnaa sɨɨn, sɨɨn ñuu nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ, jiin je ñayɨvɨ kundoo-de na-de je soko. Yaa kuu je sakeje je kundoo-yo na-yo. 9

’Kundito-lo maa-lo na-lo chi nakuaa-de na-de loo na-lo nuu too de kuaa-de

na-de sɨkɨ-lo na-lo ini veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío. De kindeka-de na-de loo nuu tee je kakunenu ka nuu taka ñuu nanu jiin nuu tee katau tiñu je nani “rey” je sɨkɨ luu; de sukuan nakani-lo na-lo nuu-de na-de je nisaa Yaa-Ndioxi jiin-lo. 10Suu xina iyo je jee tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ yukuan nade ino ndɨɨ kuechi. 11

De tuu kukia ini-lo na-lo je kukaan-lo na-lo ore nakuaa ñayɨvɨ loo na-lo nuu too

chi keto uu-de na-de luu. Ore yukuan kaan-lo na-lo tnuu je kuaa Yaa-Ndioxi nuu-lo chi suvi maa-lo na-lo kuu je kaan chi Tachi ii Yaa-Ndioxi kuu je kaan nuu-lo na-lo. 12

De ñayɨvɨ je kakutnaa-de na-de tee-de kuechi sɨkɨ ñani-de de nakuaa-de nuu too de

kani-de, de tata jiin nana saa-de sukuan jiin see-de; de sini see-de na-de tnɨɨ tnaa-i na-i jiin-de de kani-i na-i-de. 13Kuva iyo ñayɨvɨ koto uu loo na-lo je sɨkɨ luu, de nuu iyo ɨn-lo je kundei nde nuu nistɨɨ na, Yaa-Ndioxi nama loo na-lo de nani tau-lo na-lo. 14

’Ñayɨvɨ je kau tnuu yaa iyo de je kukaji ini-de nde kuni kachi: Ore koto-lo

na-lo ɨn ndatiñu je ito uu xiin Yaa-Ndioxi je jenu loo na-lo je inde ini veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío nuu tuu iyo je kunde (sukuan nitee tee je nani Daniel, tee je nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa ka), de yukuan ñayɨvɨ je ndee nuu ñuu Judea iyo-de je kunu-de kiin-de nuu yuku. 15De nuu iyo ñayɨvɨ je iin sɨkɨ vei-de, vaa kaa je nuu-de o tuu kɨvɨ-de ini vei nava kenee-de ndatiñu-de je iin yukuan.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

55 16

SAN MARCOS 13

De sukuan sini nuu iyo ñayɨvɨ je kasatiñu nuu yuku, vaa kaa je tuu nandiko-de

kinakiin-de sama je kundiji-de. 17¡Na jendia ndau ñaa na-ña je kɨvɨ yukuan iñuu see-ña na-ña si jiin ñaa je kenevaa jendii je kexin! 18Kakan tau-lo na-lo nuu Yaa-Ndioxi nava tnuu je kaan-li tuu koo yoo je saa vijin xiin, 19chi ñayɨvɨ kundoo xiin-de na-de kɨvɨ yukuan je natuu ndoo-de na-de nde nani skukoo Yaa-Ndioxi ñayɨ ́vɨ nde vitna, de ni sukuan tuu koo ka nuu kuaan ka. 20De nuu tuu na sakuɨtɨ Itoo-yo Yaa-Ndioxi kɨvɨ yukuan, tuu káku ni ɨn ñayɨvɨ o ninasakuɨtɨ-ya kɨvɨ yukuan chi tnau-ya ndɨɨ ñayɨvɨ je ninakaji-ya. 21

’Yukuan nade nuu ɨn ñayɨvɨ kachi nuu-lo na-lo: “Ndee na-lo, yaa inde Cristo”,

si inka ñayɨvɨ kachi nuu-lo na-lo: “Ndee na-lo, yukuan inde”, tuu kuatnuu-lo na-lo je kakaan ñayɨvɨ yukuan sukuan. 22Chi kee kuee ñayɨvɨ je stau-de de kachi-de na-de je maa-de kuu Cristo jiin ñayɨvɨ je stau je kachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi; de saa-de na-de tuni jiin tiñu nanu nava kuu stau-de nde ñayɨvɨ je ninakaji Yaa-Ndioxi. 23

¡Kundito-lo maa-lo na-lo! Endɨɨ yaa kachitnuu-li nuu-lo na-lo je sukuan koo, nava

tuu stau-de na-de loo. Suva ndiji tuku Jesús

(Mt. 24:29-35, 42-44; Lc. 21:25-36) 24 25

’Kɨvɨ je ndɨɨ je koo tundoo yaa, kunee nuu nikandii de ni yoo u ta ndiyo ka,

de tiñu je iin andɨvɨ koyo, de Yaa-Ndioxi skɨsɨ-ya ndɨɨ je iin andɨvɨ. 26Yukuan nade

ndɨɨ ñayɨvɨ koto-de na-de Yaa je ninduu Tee ndiji-ya nuu viko jiin ndɨɨ je kuu saa-ya jiin je luu xiin kaa-ya. 27De taji-ya ndajee-ya je na stutu ndɨɨ ñayɨvɨ je ninakaji-ya nde ndɨ kuun yɨkɨ ñayɨ ́vɨ de nde nuu kaketnaa ñuu jiin andɨvɨ. 28

’De vitna skuaa-lo na-lo jiin yutnu nani “higuera”: ore nduyute yutnu nane ndaa

de sukuan ini-yo je eveji yoo je nandii xiin. 29Sukuan sini ore koto-lo na-lo ndɨɨ je nikachi-li nuu-lo, kukaji ini-lo je Yaa je ninduu Tee ekuyatni je kiji-ya. 30Kachi kaji-li je iyo ñayɨvɨ je iteku vitna tuu kuu̱ kii-de na-de nde koto-de ndɨɨ tnuu je kachi-li nuu-lo na-lo. 31Tuu va koo ka andɨvɨ jiin ñuu, o tnuu kaan-li tuu yaa je sukuan koo.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 13-14 32

56

’De ni ɨn ñayɨvɨ tuu ini na kɨvɨ si ore je koo sukuan, tuu ini sini ndajee Yaa-Ndioxi

ni See Yaa-Ndioxi. Chi mani maa Tata Yaa-Ndioxi ini-ya na kɨvɨ koo sukuan. 33

’Yukuan je kokuun ini-lo na-lo de kundito-lo na-lo, chi tuu keni-lo na kɨvɨ kuu je

koo sukuan. 34Iyo-lo je saa-lo na-lo natu nisaa ɨn tee je enikuyatni kiin-de inka ñuu de nistoo-de tee kasatiñu jiin-de je kundito-de na-de vei-de. De nistoo-de tiñu nuu ɨn ɨn-de na-de. De sini nitau tiñu tee xiin vei u nuu tee je ndito yuvei je na kundito vaa-de. 35Kundito-lo na-lo chi tuu keni-lo na kɨvɨ ndee tee xiin vei nuu sakutɨkɨvɨ, ñuú, ore kana ɨn lii, si ore kundijin; 36chi nuu tuu de sanaa ini-lo na-lo de ndee-de de koto-de je kakixi-lo de tuu indito-lo na-lo. 37De taka tnuu kachi-li nuu-lo na-lo sini kachi-li nuu ndɨɨ ñayɨvɨ: ¡Kundito-lo na-lo! —achi-ya. Nikandatnuu-de na-de ndexe tnɨɨ-de Jesús

(Mt. 26:1-5; Lc. 22:1-2; Jn. 11:45-53)

14

1

Kumani uu ka kɨvɨ de jee viko “Pascua” jiin viko nuu keji ñayɨvɨ judío ista

stila je tuu yɨɨ yujen uva je nani “levadura” jiin. De sutu je kakunenu, jiin

tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi kanduku-de ndexe kuu tnɨɨ sayɨ-de Jesús nava kani-de na-de-ya. 2De uu-de kakaan-de na-de: —Tuu saa-yo kɨvɨ je koo viko nava tuu kɨtɨ ini ñayɨvɨ de kutɨlikui-de na-de. Ɨn ñaa yoso-ña nene ndute je nduu xiin jeen xiko sɨkɨ Jesús

(Mt. 26:6-13; Jn. 12:1-8) 3

Ekuaan Jesús ñuu nani Betania, vei tee nani Simón je nindoo kuei nikiin ñɨɨ-de

je nani “lepra”. Ore nenee Jesús eji-ya nijee ɨn ñaa je indaa-ña ɨn tɨndoo yuu̱ “alabastro” chala je ñuu nene ndute ita je nani “nardo” je nduu xiin jeen xiko de je yau xiin ndee. De nitau-ña sukun tɨndoo de niyoso-ña ndute je nduu xiin jeen xiko xini Jesús. 4Uu ñayɨvɨ je iin yukuan nikakɨtɨ ini-de de nikandatnuu-de na-de jiin tnaa-de na-de:

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

57

SAN MARCOS 14

—¿Naje nuu nistɨvɨ ñaa yaa ndute je nduu xiin jeen xiko a? 5Chi ndute yaa ndee je ñuyau-yo sɨkɨ uni ciento kɨvɨ de kuu xiko-yo nava sukuan chindei-yo ñayɨvɨ ndau nu. De nikakeje-de kakaan-de na-de sɨkɨ-ña. 6

O Jesús nikachi-ya:

—¿Naje nuu kasein-lo na-lo-ña? Tuu kaan ka–lo na-lo sɨkɨ-ña chi je vaa nisaa-ña jiin-li. 7Chi nuu ni kuɨñɨ ñayɨvɨ ndau tuku-lo na-lo de saa-lo je vaa jiin-de na-lo kɨvɨ kakuu ini-lo, o luu tuu kunde nunuu-li jiin-lo na-lo. 8De ñaa yaa nisaa-ña ndɨɨ je kuu saa-ña; niyoso-ña ndute nduu luu je satuva-ña yɨkɨ kuñu-li kɨvɨ je kunduji-li. 9

Kachi kaji-li je nde nuu jee tnuu ii Yaa-Ndioxi sini kaan sɨkɨ je nisaa-ña yaa jiin-li

nava na kuun ini ndɨɨ ñayɨ ́vɨ-ña —achi-ya. Judas xiko Jesús

(Mt. 26:14-16; Lc. 22:3-6) 10

Yukuan nade ɨn je uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya je nani Judas Iscariote,

nijendee-de sutu je kakunenu nava kachi-de nuu-de na-de je nakuaa-de Jesús nuu-de na-de. 11Ore nikeni-de je nikaan Judas sukuan, nikakusɨɨ xiin ini-de de nikakachi-de je kuaa-de na-de xuun nuu Judas. De Judas ninduku-de ndexe vaa kuu je nakuaa-de Jesús. Kɨvɨ nikuxini Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya

(Mt. 26:17-29; Lc. 22:7-23; Jn. 13:21-30; 1 Co. 11:23-26) 12

Kɨvɨ je nikeje viko nuu keji ñayɨvɨ ista stila je tuu yɨɨ yujen uva je nani

“levadura”, de sini kajeni-de ɨn rɨɨ yoko je kasoko ñuu-de na-de nuu Yaa-Ndioxi viko “Pascua” de tee je kaskuaa jiin Jesús nikakatnuu-de na-de-ya: —¿Ande maa kuni-ni je kiin-yo de satuva-yo je kuxini-yo viko “Pascua”? 13

Yukuan nade Jesús nitaji-ya uu tna tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya

jiin-de na-de:

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 14

58

—Kuaan na-lo ñuu Jerusalén. Yukuan naketnaa-lo na-lo jiin ɨn tee je ndiso ɨn kɨyɨ ndute, kundikin-lo-de na-lo, 14de vei nuu kɨvɨ-de, kachi-lo jiin tee xiin vei: “Katnuu Tee Skuaa: ¿Ande maa kuu nuu kuxini-na viko “Pascua” jiin tee je kaskuaa jiin-na?” 15De maa-de stnee-de ɨn vei kanu nuu nune sɨkɨ vei-de je eyɨtuva je kuu kuxini-yo. De satuva-lo na-lo je kumani ka —achi-ya jiin-de. 16

De tee je kaskuaa jiin-ya nikakei-de na-de kuaan-de ñuu Jerusalén. De

nikanani ndɨɨ-de ndexe nikachi Jesús nuu-de na-de. De nikasatuva-de je kuxini-de na-de viko “Pascua”. 17

Ekua kutɨkɨvɨ nijee Jesús jiin ndɨ uji uu tna tee je kaskuaa jiin-ya. 18Ore

iyuku-de keji-de de nikachi Jesús jiin-de na-de: —Nakachi kaji-li nuu-lo, ɨn-lo na-lo je eji jiin-li yaa nakuaa luu nuu ñayɨvɨ je kakɨtɨ ini jiin-li. 19

Yukuan nade nikakusoo ini-de na-de de ɨn ɨn-de nikakatnuu-de na-de-ya:

—¿A maa-na kuu?

20

De nikachi Jesús jiin-de na-de:

—Ɨn je ndɨ uji uu tna-lo je keji tnaa ɨn koo jiin-li kuu je nakuaa luu. 21Natu kaan nuu tutu ii Yaa-Ndioxi je Yaa je ninduu Tee kundoo xiin-ya, o na jendia ndau tee je nakuaa-de-ya. Vaa ka kuu nuu tuu nikaku-de nu.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

59 22

SAN MARCOS 14

Ore keji-de na-de de nitnɨɨ Jesús ɨn ista stila de ninakuatau-ya, de nisakuechi-ya

de nijee-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya de nikachi-ya: —Kaji na-lo chi yaa kuu yɨkɨ kuñu-li —achi-ya. 23

Yukuan nade nitnɨɨ-ya ɨn nuu ñuu ndute tɨtɨvixi je nani “uva” de nduu “vino”,

ninakuatau–ya, de nisiaa-ya nuu tee je kaskuaa jiin-ya de ndɨɨ-de na-de nikajii-de. 24

De nikachi-ya jiin-de na-de: —Yaa kuu nɨñɨ-li je katɨ-li kuenda kuee xiin ñayɨvɨ. Yaa kuu ɨn tnuu jee je tau

tiñu Yaa-Ndioxi ndexe koo vaa-yo jiin-ya. 25Nakachi kaji-li je tuu va koo ka–li ndute tɨtɨvixi je nani “uva” de nduu “vino” yaa nde kɨvɨ je koo-li ɨn ndute tɨtɨvixi je nani “uva” de nduu “vino” jee, nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi —nikachi-ya. Kachi Jesús je uni ichi je stau Pedro je tuu ini-de-ya

(Mt. 26:30-35; Lc. 22:31-34; Jn. 13:36-38) 26

Ore nikasino Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya niketa-ya ɨn yaa nuu Yaa-Ndioxi,

yukuan nade kuaan-ya jiin-de na-de Yuku Olivos. 27De nikachi Jesús: —Ndɨɨ-lo na-lo kukanu-lo koto-lo luu chi sukuan kaan nuu tutu ii Yaa-Ndioxi: “Kani-li tee je ndito rɨɨ, de rɨɨ kutenuu-dɨ na-dɨ.” 28De ore nateku tuku-li, nastutu-li loo na-lo nuu ñuu Galilea. O xina kustnuu-li kiin-li, yukuan nade jee-lo na-lo de naketnaa tuku-yo na-yo. 29

De Pedro nikachi-de:

—Suni ndɨɨ tnaa-na kukanu-de na-de koto-de ndijin, o saña tuu. 30

De Jesús nikachi-ya:

—Kachi kaji-li je ekua vitna ore kana lii je uu ichi, ekuu uni ichi kachi-lo je tuu ini-lo luu. 31

O tnuu teyɨɨ nikaan-de jiin-ya:

—Suni iyo-na je kuu̱-na jiin-ni, o tuu kachi-na je tuu ini-na ndijin. De ndɨɨ-de na-de nikakaan-de sukuan jiin-ya.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 14

60 Nakuetu Jesús nuu nani Getsemaní

(Mt. 26:36-46; Lc. 22:39-46) 32

Yukuan nade nikajeen-de na-de jiin-ya ɨn nuu nani Getsemaní. De nikachi

Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya: —Kukoo na-lo yaa, nuu nakinakuetu-li. 33

De Jesús nikundeka-ya Pedro, Santiago jiin Juan, de nikeje kukueko de

kukuiya ini-ya. 34De nikachi-ya jiin ndɨ uni-de na-de: —Kusoo xiin ini-li je saa jiin-li je kuu̱-li. Ndoo-lo na-lo yaa de tuu kusu-lo na-lo. 35

Yukuan nade nika Jesús tilu ka ichi nuu de nekuyɨtɨ-ya de nekin-ya xini-ya

nde nuu ñuu, de nikan tau-ya nuu Yaa-Ndioxi je nuu kuu skáku-ya tundoo je kiji sɨkɨ Jesús. 36Ore ninakuetu Jesús, nikachi-ya: —Abba, Apa maa-na, ndɨɨ kuu saa maa-ni, tejiyo-ni tundoo yaa je veji sɨkɨ-na, o suvi je kuni maa-na de kuu chi je kuni maa-ni de kuu. 37

Yukuan nade ninandiko Jesús nuu iyuku-de na-de de nito-ya je kakixi-de na-de.

De nikachi-ya jiin Pedro: —Simón, ¿ekixi-lo? ¿Tuu nikuu kundito-lo suni ɨn ore? 38Tuu kusu-lo na-lo de nakuetu na-lo nava tuu saa-lo je ndevaa kuenda maa-lo je kuni-lo saa-lo. Vaa keni ini-lo na-lo, o tuu ndei yɨkɨ kuñu-lo na-lo. 39

De kuaan tuku-ya de ninakuetu-ya natu ninakuetu-ya xina. 40Ore nindee

tuku-ya nuu iyuku tee je kaskuaa jiin-ya, nito-ya je kakixi tuku-de na-de chi kajii xiin-de na-de ñana je tuu nikuu kaan-de na-de ni ɨn tnuu jiin-ya. 41De je uni ichi nijenakuetu tuku-ya de ninandiko-ya nuu iyuku tee je kaskuaa jiin-ya, de nikachi-ya: —¿A kakixi ni-lo na-lo de kandutatu-lo? Enikuu, sani, enijee ore je tnɨɨ ñayɨvɨ ndevaa Yaa je ninduu Tee. 42Ndakoo na-lo de nakiin-yo nuu veji tee je nixiko luu —achi-ya.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

61

SAN MARCOS 14

Katnɨɨ-de na-de Jesús

(Mt. 26:47-56; Lc. 22:47-53; Jn. 18:2-11) 43

Kaan ka Jesús jiin tee je kaskuaa jiin-ya de ɨn je uji uu tna-de, tee je nani Judas,

nijee-de jiin kuee xiin ñayɨvɨ je kendiso machiti je nani “espada” jiin karoti. Sutu kakunenu, tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi jiin tee je kakunenu ka nikataji-de ñayɨvɨ yaa. 44Judas, tee je nixiko-ya, nikachi-de jiin ñayɨvɨ kuaan jiin-de: —Tee je kajiau yɨñuu-nao jiin, tee yukuan kuu, tnɨɨ-ni-de na-ni de kutañu kutu-ni-de de kiin-ni jiin-de na-ni. 45

Yukuan nade nikuyatni Judas nuu Jesús de nikachi-de jiin-ya:

—¡Tee Skuaa! De nikajiau yɨñuu-de jiin-ya. 46Yukuan nade ñayɨvɨ je nijee jiin Judas nikatnɨɨ-de na-de Jesús. 47De ɨn tee je inde jiin-ya yukuan, nitava-de machiti-de de nijende-de soo tee je etiñu nuu sutu je kunenu xiin ka. 48De Jesús nikatnuu-ya nuu ñayɨvɨ: —¿Naje nuu nikakee-lo na-lo vetnɨɨ-lo luu jiin machiti de jiin karoti kuva nuu ɨn ñakuina kuu-li? 49Ndutna kɨvɨ ninde-li tuku-lo na-lo stnee-li ini veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío de ni tuu nikatnɨɨ-lo na-lo luu. O sukuan iyo-lo je saa-lo na-lo nava skuiku je kaan nuu tutu ii Yaa-Ndioxi. 50

Yukuan nade ndɨɨ tee je kaskuaa jiin Jesús nikastoo mañuu-de na-de-ya de

nikeno-de. 51

De ɨn tee suchi je ndiji mani maa ɨn sama kani ndikin-i-ya. De suchi yaa

nikatnɨɨ-de na-de, 52o ninasiaa-i sama je ndiji-i de nika̱ku ñɨɨ rende-i. Jesús nuu ndɨɨ tee je katau tiñu nuu ñayɨvɨ judío

(Mt. 26:57-68; Lc. 22:54-55, 63-71; Jn. 18:12-14, 19-24) 53

Yukuan nade nikajesiaa-de na-de Jesús nuu sutu je kunenu xiin ka de

yukuan nikanaketnaa ndɨɨ sutu je kakunenu, jiin tee je kakunenu xiin jiin o

Yɨñuu kakajiau tee je kaskuaa nuu tee je stnee-de kuenda ñayɨvɨ judío. Katee yuu-de yɨkɨ nuu-de si ndaa-de.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 14

62

tee je kastnee sɨkɨ tutu ii Yaa-Ndioxi. 54Ika ni nikundikin Pedro Jesús nde yata vei sutu je kunenu xiin ka de nikukoo-de, nenee-de, kanduxin-de ñuu̱ jiin tee je kendito-de veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío. 55De sutu je kakunenu, jiin ndɨɨ tee je katau tiñu nuu ñayɨvɨ judío nikanduku-de na-de ñayɨvɨ je tee-de kuechi sɨkɨ Jesús nava nii-de je kani-de na-de-ya, o tuu nikanii-de. 56Chi suni kuee xiin ñayɨvɨ nikastau-de jiin je nikakaan-de sɨkɨ Jesús o tuu unuu nikakaan-de na-de. 57Yukuan nade nikandakuɨñɨ uu-de na-de de kakaan-de na-de cuentu. Achi-de na-de: 58

—Maa-na nikeni-na na-na kaan-de: “Maa-li kanu-li veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ

judío yaa je nikasaa ñayɨvɨ na-de de nuu uni kɨvɨ stakoo-li inka je suvi ñayɨvɨ saa.” 59

O ni sukuan tuu nikakundoo tnuu nikakaan-de na-de. 60Yukuan nade sutu je

kunenu xiin ka nindakuɨñɨ-de meñu ñayɨvɨ de nikatnuu-de Jesús: —¿Naje nuu tuu kaan kuɨtɨ-lo? ¿A jendaa kuu je kakaan ñayɨvɨ yaa sɨkɨ-lo? —achi-de jiin-ya. 61

De tuu nikaan kuɨtɨ Jesús ni tilu. De sutu je kunenu xiin ka nikatnuu

tuku-de-ya: —¿A maa-lo kuu Cristo, See Yaa-Ndioxi je kachiñuu-yo na-yo? 62

De Jesús nikachi-ya:

—Maa-na kuu. De maa-ni na-ni koto-ni maa-na, Yaa je ninduu Tee, kukoo-na ndavaa Yaa-Ndioxi, yukuan nade koto-ni na-ni ndiji tuku maa-na nuu ɨn viko nde andɨvɨ. 63

Yukuan nade sutu je kunenu xiin ka nindata-de sama ñuu-de je nikɨtɨ xiin

ini-de de nikachi-de: —¿Ande eñuu ka-yo ñayɨvɨ je katnuu-yo sɨkɨ-de? 64Maa-lo na-lo nikeni-lo je kandevaa-de sɨkɨ Yaa-Ndioxi chi achi-de je maa-de kuu See Yaa-Ndioxi; ¿ndexe keni ini-lo na-lo? De ndɨɨ-de na-de nikakachi-de je iyo kuechi sɨkɨ-de de yukuan je iyo-de je kuu̱-de.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

63 65

SAN MARCOS 14

De uu-de na-de nikakeje-de na-de nikatesɨɨ-de nuu-ya, de nikesɨ-de nduchi-ya de

nikajee-de sɨkɨ-ya. De achi-de na-de jiin-ya: —¿A ini-lo nau nijee sɨkɨ-lo? De tee je kendito veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío nikakatu-de na-de nuu-ya. Kaan Pedro je tuu ini-de Jesús

(Mt. 26:69-75; Lc. 22:56-62; Jn. 18:15-18, 25-29) 66

Ore yukuan inde Pedro yata vei sukun, nuu ndee sutu je kunenu xiin ka.

Yukuan nade nijee ɨn ñaa je etiñu nuu sutu je kunenu xiin ka; 67ore nito-ña je nenee Pedro nduxi-de ñuu̱, nindee-ña nuu-de de nikachi-ña jiin-de: —Maa-lo sini kuu tee je nika jiin Jesús je veji ñuu Nazaret. 68

De nikachi-de jiin-ña:

—Tuu ini-li-de, de ni tuu ini-li nau sɨkɨ kaan-lo. De nikei-de yatni nuu kɨvɨ-yo yuvei. Yukuan nade nikana ɨn lii. 69De ñaa je etiñu nuu sutu je kunenu xiin ka nito tuku-ña Pedro de nikeje-ña nikaan-ña jiin ñayɨvɨ iin yukuan: —Tee yaa kuu ɨn tee je nika jiin Jesús. 70

De Pedro nikachi tuku-de je tuu ini-de Jesús. De nikuu nunuu tava de ñayɨvɨ iin

yukuan nikakatnuu tuku-de na-de Pedro: —Suu maa nai-lo kuu je nika jiin Jesús chi suu sukuan kaan-lo natu kakaan ñayɨvɨ nuu ñuu Galilea. 71

Yukuan nade Pedro nikeje-de nikaan-de tnuu teyɨɨ de nikachi-de je nakunde

kuechi sɨkɨ-de nuu tuu kaan ndaa-de, de nikaan-de: —Tuu ini-li tee jiña je kakaan-lo tnuu na-lo. 72

De ore yukuan ni nikana lii je uu ichi de ninakuun ini Pedro je nikaan Jesús

jiin-de: “Ore kana lii je uu ichi ekuu uni ichi kachi-lo je tuu ini-lo luu.” Yukuan nade nikusoo xiin ini Pedro de nindai xiin-de.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 15

64 Jesús nuu tee je nani Pilato

(Mt. 27:1-2, 11-14; Lc. 28:1-5; Jn. 18:28-38)

15

1

Ore nikundijin inka kɨvɨ, nikanaketnaa ndɨɨ tee je katau tiñu nuu ñayɨvɨ

judío: sutu je kakunenu, tee je kakunenu xiin jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii

Yaa-Ndioxi. Ore nikasino-de na-de tnuu je nikandatnuu-de na-de, nikajini-de na-de Jesús de nikanakuaa-de na-de-ya nuu tee je tau tiñu nuu ndɨɨ ñuu Judea je nani Pilato. 2Yukuan nade Pilato nikatnuu-de-ya: —¿A maa-lo kuu “rey” je tau tiñu nuu ñayɨvɨ judío? De nikachi Jesús: —Sukuan kuu natu kaan maa-lo kuu. 3

Chi sutu je kakunenu katee-de na-de kuee xiin kuechi sɨkɨ-ya. 4De Pilato

nikatnuu tuku-de-ya: —¿Tuu kaan kuɨtɨ-lo ni tilu? Ndee nasa ni kuechi katee-de na-de sɨkɨ-lo. 5

De ninaa ini Pilato nito-de Jesús chi tuu nikaan-ya ni tilu. Nitau tiñu Pilato je na kuu̱ Jesús

(Mt. 27:15-31; Lc. 23:13-25; Jn. 18:38-19:16) 6

Ndutna kuiya viko “Pascua” Pilato nasiaa-de ɨn tee je inde vekaa je kekan ñayɨvɨ

judío. 7Ɨn tee je nani Barrabás inde vekaa jiin inka ka tee, chi nikajeni-de ñayɨvɨ ore nikajetnaa-de na-de jiin too Roma. 8Yukuan nade nikajee ñayɨvɨ, suu kekan-de na-de nuu Pilato je na nasiaa-de ɨn tee je inde vekaa natu saa-de ndutna kuiya. 9De nikachi Pilato jiin ñayɨvɨ u: —¿A kuni-lo na-lo je nasiaa-li “rey” je tau tiñu nuu ñayɨvɨ judío? 10

Chi nikundaa ini Pilato je sutu je kakunenu nikanakuaa-de na-de-ya nuu-de chi

nikakuu ini-de na-de jiin-ya. 11O sutu je kakunenu nikasatɨlikui-de na-de ñayɨvɨ nava kakan-de je na nasiaa Pilato tee je nani Barrabás. 12De Pilato nikatnuu-de ndɨɨ ñayɨvɨ: —¿De nde kakuni-lo na-lo je saa-li jiin tee je kaskunani-lo na-lo “rey” je tau tiñu nuu ñayɨvɨ judío? El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

65

SAN MARCOS 15

13

De ñayɨvɨ yukuan nikandayɨɨ jee-de na-de:

—¡Kutaka-ni tee jiña ika crusi! —achi-de na-de. 14

De Pilato nikachi-de:

—¿Nau kuechi nisaa-de sino? De ñayɨvɨ nikandayɨɨ jee ka tuku-de na-de: —¡Kutaka-ni tee jiña ika crusi! —achi-de na-de. 15

De Pilato nikuni-de je kendoo vaa-de jiin ñayɨvɨ, de sukuan ninasiaa-de

Barrabás. De ninakuaa-de Jesús nuu tee je kakuu “soldado”-de je nakuaa-de na-de jiin cuarta sɨkɨ-ya xina yukuan nade kutaka-de na-de-ya. 16

Yukuan nade kuaan tee je kakuu “soldado” jiin Jesús yata vei nuu tau tiñu

Pilato je nani “pretorio”. De yukuan nikanaketnaa ndɨɨ tee je kakuu “soldado”. 17

De nikachuun-de ɨn sama kuee je katɨneep. sɨkɨ-ya, de nikasaa-de ɨn “corona” iñu

de nikachuun-de xini-ya. 18Yukuan nade nikakeje-de na-de nikandayɨɨ-de na-de: —¡Eee, eee tee yaa kuu “rey” je tau tiñu nuu ñayɨvɨ judío! 19

De nikajee-de na-de jiin ɨn

yutnu xii xini-ya, de nikatesɨɨ-de na-de nuu-ya de nikakuyɨtɨ-de kuva nuu kachiñuu-de na-de-ya. 20

Yukuan nade ore nikastɨɨ-de je

nikasɨkɨ ndee-de na-de jiin-ya, nikaista-de sama kuee je katɨnee ñuu-ya de nikanachuun-de sama maa-ya sɨkɨ-ya. Yukuan nade nikakenee-de-ya nava kutaka-de na-de-ya ika crusi.

p

Chi sama yaa kuu je iñuu ñayɨvɨ je katau tiñu.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 15

66 Nikakutaka-de Jesús ika crusi

(Mt. 27:32-44; Lc. 23:26-43; Jn. 19:17-27) 21

Ɨn tee je veji ñuu je nani Cirene, je nani-de Simón, tata tee inani Alejandro

jiin Rufo, maa-de vendiji-de je nijeen-de nuu yuku. Ore niyaa-de kuaan-de nuu veji Jesús, de tee je kakuu “soldado” nikatau tiñu-de nuu Simón je koso-de crusi je ndiso Jesús. 22

De nikajesiaa-de na-de Jesús nde nuu inde ɨn yuku je nani Gólgota, je kuni

kachi nuu iin yɨkɨ xini ndɨyɨ. 23De-nikasakanuu-de ndute tɨtɨvixi je nani "uva" je nduu "vino" jiin yuku tatna je nani “mirra”q. de nikajee-de nuu Jesús je koo-ya, o tuu nijii-ya. 24Yukuan nade nikakutaka-de na-de Jesús ika crusi. De tee je kakuu “soldado” nikakusɨkɨ-de na-de nuu nau-de na-de kundei-de nava sukuan kendoo-de na-de jiin sɨɨn, sɨɨn sama-ya. 25

Kaa ɨɨn jenee kuu ore nikakutaka-de na-de-ya ika crusi. 26De xini crusi je

itaka-ya, nikatee-de ɨn yutnu nuu kachi nasɨkɨ kajeni-de na-de-ya de achi: “Rey, tee je tau tiñu nuu ñayɨvɨ judío.” 27De sini tee je kakuu “soldado” nikakutaka-de na-de ika crusi uu tna ñakuina jiin Jesús; ɨn ndavaa-ya de inka ndasatni-ya. 28De sukuan nikuu je kaan nuu tutu ii Yaa-Ndioxi nuu achi: “De nikastoo-de-ya kuva ɨn ñakuina.” 29

Ñayɨvɨ je kayaa nuu itaka Jesús kasiko xini-de na-de de kakandevaa-de nuu-ya

de kakaan-de na-de jiin-ya: —¡Ajaan, ajaan, loo, je nikaan je kanu-lo veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío de nuu uni kɨvɨ nakani tuku-lo, 30

suu vitna nama maa-lo,

nde ka crusi jan vi!

q

Yuku tatna je nani “mirra” chindei yoo je tuu va etu xiin ka-yo ore tuji-yo.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

67 31

SAN MARCOS 15

De sukuan sini nikeku ndee sutu je kakunenu, jiin tee je kastnee sɨkɨ tutu ii

Yaa-Ndioxi niketo-de na-de Jesús. De achi-de na-de jiin tnaa-de: —Ninama-de inka ñayɨvɨ, o maa-de tuu kuu nama-de maa-de. 32¡Na nuu Cristo jiña ika crusi jan, “rey”, tee je tau tiñu nuu Israel, nava na koto-yo na-yo de kuatnuu-yo na-yo koto-yo-de! De nde tee je itakuu jiin Jesús ika crusi nikakandevaa-de nuu-ya. Ndexe nijii ̱ Jesús

(Mt. 27:45-56; Lc. 23:44-49; Jn. 19:28-30) 33

Ore nijee kojiu kɨvɨ yukuan nɨɨ kanu ñuu ñayɨ ́vɨ nikunee tnuu nde kaa uni

je kuaini. 34De ore yukuan nii xiin nindayɨɨ Jesús de achi-ya: —Eloi, Eloi, ¿lemá sabactani? —je kuni kachi: Yaa-Ndioxi maa-na, Yaa-Ndioxi maa-na, ¿naje nuu nistoo mañuu-ni saña? 35

Uu tee je iin yukuan nikeni-de je nikaan-ya sukuan de nikakachi-de na-de:

—Kuninai na-lo chi kana-de xini Elías, tee nikachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa. 36

Yukuan nade ɨn tee je inde yukuan nino-de, nijechundaji-de tau kachi nuu

ndute iya je nani “vinagre” de nijini-de xini ɨn yutnu kani de nijetee yatni-de yuu Jesús nava tɨvɨ-ya de achi-de: —Tuu sein ka-yo-de na-yo de na ndee-yo na-yo nuu kee Elías kistnuu-de-de ika crusi yaa. 37

Yukuan nade nii nindayɨɨ Jesús de nijii ̱-ya. 38De yukuan sama kanu xiin

je itaka ini veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío nitande sava ichi xini nde nuu jee. 39

De tee je kunenu ka nuu tee je kakuu “soldado” ninchi yatni-de nde nuu Jesús,

ore nito-de nijii ̱-ya de nikachi-de: —Jendaa ndije je tee yaa nikuu-de See Yaa-Ndioxi.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 15 40

68

Sini ika iin uu ñaa kandee-ña nuu itaka Jesús; tuku ñaa yukuan iin María

Magdalena, Salomé jiin María, nana José jiin Santiago je suchi ka. 41Ñaa yaa nikakundikin-ña na-ña Jesús de nikachindei-ña na-ña-ya ore nindee-ya nuu ñuu Galilea. Sini yukuan niyo kuee xiin ñaa je nikajeen-ña na-ña jiin-ya ñuu Jerusalén. Sukuan nikunduji Jesús

(Mt. 27:57-61; Lc. 23:50-56; Jn. 19:38-42) 42

Kɨvɨ yukuan kuu je kasatuva ñayɨvɨ judío chi ekuaini xiin de ekuajee kɨvɨ je

ndutatu-yo na-yo, 43yukuan nijee José, tee je veji ñuu nani Arimatea, je sini maa-de kunenu-de jiin tee je katau tiñu nuu ñayɨvɨ judío. De sini maa-de nikundetu-de je jee kɨvɨ je tau tiñu Yaa-Ndioxi nuu nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ de tuu niyuu-de chi nisandei-de ini-de de nijekakan-de yɨkɨ kuñu Jesús nuu Pilato. 44De ninaa ini Pilato je enijii ̱ Jesús sukuan, yukuan nade nikana-de tee je kunenu ka nuu tee je kakuu “soldado” nava katnuu-de nuu nasa ore nikuu je nijii ̱-ya. 45Ore nikachi tee je kunenu ka nuu tee je kakuu “soldado” nuu Pilato je enijii ̱-ya, de Pilato nikachi-de je kuu nakiin José yɨkɨ kuñu Jesús. 46Yukuan nade José nijeen-de ɨn sama vaa je nani “lino”, de nisnuu-de yɨkɨ kuñu Jesús je itaka ika crusi de nichisuku-de sama je nijeen-de sɨkɨ-ya. Yukuan nade nijechunde-de yɨkɨ kuñu-ya ini ɨn yau kavar je nikete ñayɨvɨ je nichau-de de ninakasɨ-de yau kava nuu inde-ya jiin ɨn yuu̱ choo kanu xiin. 47De María Magdalena jiin María, nana José nikajendee-ña na-ña ande maa nikachunde-de yɨkɨ kuñu Jesús.

r

Ñayɨvɨ judío tuu kachunduji-de ñayɨvɨ nijii chiji ñuu, chi kete-de ɨn yau ika kava de yukuan kachunde-de na-de ñayɨvɨ je jii.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

69

SAN MARCOS 16

Nani nateku Jesús

(Mt. 28:1-10; Lc. 24:1-12; Jn. 20:1-10)

16

1

Ore niyaa kɨvɨ ndutatu ñayɨvɨ judío, María Magdalena, Salomé jiin María

nana Santiago nikajeen-ña ndute nduu je jeen xiko nava kuu skuchi-ña

sɨkɨ yɨkɨ kuñu Jesús. 2Kɨvɨ je keje jee inka “semana”s., nee xiin kuaan-ña na-ña nuu inde yɨkɨ kuñu Jesús, enikajee-ña na-ña de nikane nikandii. 3De kakatnuu-ña na-ña tnaa-ña: —¿Nau vi a ñayɨvɨ skunu yuu̱ je ndiyu nuu inde yɨkɨ kuñu Jesús? 4 5

Chi yuu̱ kanu xiin kuu, o ore nikandee-ña na-ña niketo-ña je ta na yuu̱ kandiyu.

Ore nikakɨvɨ-ña na-ña yau kava nuu inde yɨkɨ kuñu Jesús, niketo-ña ɨn ndajee

Yaa-Ndioxi kuva ɨn tee suchi je nenee ichi ndakuaa nuu nikachunde-de-ya de ñuu ɨn sama kuijin kani. De nikayuu xiin-ña na-ña, 6de maa-de nikaan-de jiin-ña na-ña: —Tuu yuu-lo na-lo, ini-li je kananduku-lo na-lo Jesús je veji ñuu Nazaret je nikakutaka-de na-de ika crusi. Tuu inde ka-ya yaa chi eninateku-ya. Ndee na-lo nuu nikekin-de na-de-ya. 7Kuanoo na-lo de kachi-lo na-lo nuu Pedro jiin tnaa-de, tee je nikaskuaa jiin-ya je kuaan Jesús ñuu Galilea xina nava koto-de na-de-ya ndexe nikaan-ya jiin-de na-de. 8

Yukuan nade maa-ña na-ña nikeno-ña nikakei-ña na-ña nuu ninde yɨkɨ kuñu

Jesús, nikakɨsɨ-ña na-ña chi nikayuu xiin-ña na-ña. De tuu nikakachi-ña nuu ni ɨn ñayɨvɨ chi kayuu xiin-ña na-ña. Natuu Jesús nuu María Magdalena

(Jn. 20:11-18) 9

Ore ninateku Jesús je nikundijin kɨvɨ je keje jee inka “semana”, yukuan nade

ninatuu-ya xina nuu María Magdalena, ñaa je nikenee-ya ujia tna tachi ndevaa ini. 10

De maa-ña nijeen-ña nde nuu iin tee je nikeka jiin Jesús de nikachi-ña jiin-de na-de

je tuu kusoo xiin ini-de na-de de tuu ndai ka-de na-de chi maa-ña nito-ña je s

Kuenda ñayɨvɨ judío kakeje-de na-de “semana” jiin kɨvɨ domingu.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 16

70

ninateku Jesús. 11De maa-de na-de tuu niketnuu-de na-de je nikaan-ña je teku Jesús jiin je nito-ña-ya. Natuu Jesús nuu uu tna tee je nikeka jiin-ya

(Lc. 24:13-35) 12

Yukuan nade sɨɨn xiin kaa Jesús, ninatuu-ya nuu uu tna tee je nikeka jiin-ya

ore kuaan-de na-de ichi nuu yuku. 13De tee yaa na-de nikajekachi-de nuu tnaa-de na-de, o sini tuu niketnuu-de na-de niketo-de je kakaan tee yaa na-de sukuan. Tiñu je nistoo Jesús nuu tee je kaskuaa jiin-ya

(Mt. 28:16-20; Lc. 24:36-49; Jn. 20:19-23) 14

Yukuan nade ninatuu

tuku-ya nuu ndɨ uji ɨn tna tee je nikaskuaa jiin-ya ore iyuku-de na-de keji-de. Nikaxeen-ya nuu-de na-de je tuu ketnuu-de na-de jiin je nii xiin ini-de na-de chi tuu niketnuu-de na-de je kakaan ñayɨvɨ je niketo Jesús je ninateku-ya. 15

De nikachi-ya jiin-de na-de: —Kuaan na-lo nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ de kachitnuu-lo tnuu vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi nuu

ndɨɨ ñayɨvɨ. 16Ñayɨvɨ je kuatnuu de kundute nani tau-de na-de nuu Yaa-Ndioxi; o ñayɨvɨ je tuu kuatnuu, tuu nani tau-de na-de nuu Yaa-Ndioxi. 17Yaa kuu tuni je saa ñayɨvɨ je kuatnuu luu: Jiin sɨvɨ-li kuatiñu-de de kuu kenee-de na-de tachi ndevaa; de kaan-de na-de inka yuu je tuu keni-de na-de; 18de jiin ndaa-de na-de tnɨɨ-de na-de koo, de suni koo-de na-de tatna xeen je jeni o tunde kundoo-de na-de, de sini tee-de na-de ndaa-de sɨkɨ ñayɨvɨ je kuu de ñayɨvɨ yukuan nduvaa-de na-de —nikachi-ya jiin-de na-de.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

71

SAN MARCOS 16

Sukuan ndaa Jesús kuanoo-ya nde andɨvɨ

(Lc. 24:50-53) 19

Ore nistɨɨ Jesús nikaan-ya sukuan jiin-de na-de, de Itoo-yo Jesús nindaa-ya

kuanoo-ya nde andɨvɨ, de ninukoo-ya ndavaa Yaa-Ndioxi nuu tau tiñu Yaa-Ndioxi. 20

De tee je kaskuaa jiin-ya nikakei-de na-de kuaan-de kuakachitnuu-de na-de tnuu

vaa sɨkɨ Yaa-Ndioxi nɨɨ kanu ñayɨ ́vɨ. De maa Itoo-yo Jesús chindei-ya-de na-de jiin tiñu nanu je mani maa Yaa-Ndioxi kuu saa-ya nava koto ñayɨvɨ na-de je tnuu kakachitnuu-de na-de kuu jendaa. ¡Sukuan na koo!

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011

SAN MARCOS 1

72

Glosario

Tnuu je kanuu xiin ka

- Apóstoles:

Tee je nitee Jesús tiñu sɨkɨ-de na-de Nuu sastia nani “apóstoles” je ɨn nikuu jiin tee je kaskuaa jiin-ya je nuu sastia nani “discípulos”. De iyo inka ka tee je kaskuaa jiin-ya je tuu kuu tee je nitee Jesús tiñu sɨkɨ-de na-de.

- Fariseos:

Tee je kakuu fariseo Nikakuu tee je kaskuaa tutu ii Yaa Ndioxi. Niyo kuee-de na-de je tuu ketnuu-de na-de nuu Jesús chi mani maa kakandijen-de na-de ndexe nikastoo tee je nikastnee na enaa ka.

- Herodes:

Tee je kunenu ka nuu nɨɨ ñuu Galilea

- Jeuu:

To'o je kune'nu ka nuu ndɨ'ɨ tachi ndeva'a

- Parábola:

Tnuu ndichi Tnuu je kuni kachi tnuu nakani de stnee ndexe iyo-yo je kuteku-yo.

- Pilato:

Tee je veji ñuu Roma de tau tiñu-de nuu ndɨɨ ñuu Judea

- Profetas:

Tee je nikakachitnuu tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa Nikakachitnuu-de na-de tnuu ii Yaa-Ndioxi na enaa je ndexe koo nuu kuaan ka.

- Saduceos:

Tee je kakuu saduceo Tee yaa tuu nikuu kuee-de na-de asuvi tee kakuu fariseo o kanuu xiin ka-de na-de. De kuee-de na-de kakuu-de sutu, de sama je kastnee-de jiin ndexe kastnee tee kakuu fariseo chi tee je kakuu saduceo mani maa ketnuu-de na-de ndexe nitau tiñu Moisés.

- Sinagoga:

Veñuu chala kuenda ñayɨvɨ judío Kuu veñuu ndii je iin nuu sɨɨn sɨɨn ñuu nuu kakachitnuu-de tnuu ii Yaa-Ndioxi.

- Templo:

Veñuu kanu kuenda ñayɨvɨ judío Kuu veñuu kanu nuu kanataka ñayɨvɨ judío ñuu Jerusalén nuu kachiñuu-de na-de Yavé Yaa-Ndioxi.

El Evangelio según San Marcos; Mixteco de Santa Lucía Monteverde © Liga Bíblica Internacional 2011