Onorúgame Nila Raꞌíchali

El Nuevo Testamento en el idioma ralámuli de la Tarahumara Baja del municipio de Guazapares, Chihuahua, Mexico

La Liga Bíblica Las Sagradas Escrituras para Todos

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja

La Liga Bíblica 1M primera edición 2008 [tac] La Liga Bíblica versión electrónica 2009 Publicado por

© La Liga Bíblica 2008

Se permite copiar, distribuir y comunicar públicamente esta obra bajo las siguientes condiciones: ‣ Reconocimiento. Reconozca a la Liga Bíblica los derechos que tiene en la impresión o distribución de esta obra, deslindándola de responsabilidad alguna por cualquier uso que se le de a la presente publicación. ‣ No comercial. No puede utilizar esta obra para fines lucrativos. ‣ Sin obras modificadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra a partir de ésta.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Introducción Para obtener el máximo provecho de esta traducción, hay que entender cómo fue hecha. Se usaron varias versiones del Nuevo Testamento y comentarios para llegar a una traducción fiel al original que fuera lo más clara y entendible posible. Cuando no se encontró una sola palabra en ralámuli que dijera exactamente lo que dice el original, se tradujo el significado usando más palabras. También se añadió información y algunas notas para hacer más entendible el pasaje. Por esa razón esta traducción es más extensa que las versiones en español y a veces parece muy diferente, pero esperamos que lo que se hizo esté dentro del marco aceptado por los comentaristas y consultores de Biblia que revisaron esta traducción. Hubiera sido más fácil hacer la traducción de una forma más literal, pero hubiera sido menos entendible para la gente y se hubieran introducido muchas formas no usadas en el idioma ralámuli quedando fuera de sus reglas gramaticales. Hay varios conceptos en el original que fue difícil traducir en ralámuli. A continuación se encuentran algunos de ellos: 1. Divisiones políticas como: nación, territorio, estado, etc. No se quiso usar palabras tomadas del español, pero de todos modos en algunos casos fue necesario utilizarlas para que hubiera un mejor entendimiento del contenido. 2. Figuras y parábolas. Se usan poco en ralámuli, pero en la Biblia hay muchas. Algunas veces sólo se tradujo el significado de la figura o parábola, en otras se tradujo tal y como está en el original y en varias partes se hizo una combinación de los dos. 3. Palabras como: pecado, oración, amor, iglesia, bautismo, etc. Son palabras en español de las cuales no fue posible encontrar una traducción en ralámuli que correspondiera exactamente al significado del original, aunque era parecido. Algunas veces no fue posible precisar el significado exacto. Por ejemplo, hay una palabra en ralámuli para bautizar, pero no significa exactamente lo que El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

significa el original. Por esa razón, algunas veces se introdujo la palabra nativa del ralámuli con una breve explicación. También se espera que el glosario que se encuentra en la parte de atrás, que es como un diccionario, ayude en el entendimiento del texto. Por ejemplo, el glosario explica cómo usaron los escritores del Nuevo Testamento los diferentes nombres para referirse a Jesucristo, que son: Jesús, Cristo, Jesucristo y Cristo Jesús.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Aclaraciones Si usted sabe leer en español y quiere leer en ralámuli de la Baja Tarahumara con fluidez y compresión, tendrá que saber cómo se pronuncian los sonidos representados por las letras l y r. La l se pronuncia con la punta de la lengua hacia atrás y la r también se pronuncia con la punta de la lengua hacia atrás, pero soltándola hacia el frente. Hay un signo en el alfabeto del tarahumara que representa un sonido que no existe en el español. Este signo es el saltillo (ꞌ) que indica una pequeña pausa en la pronunciación de la palabra, tal como sucede en la palabra seꞌwá mosca. Note la diferencia entre dicha palabra y la palabra sewá flor. Cuando hay dos sílabas seguidas no acentuadas, la vocal de la sílaba que está más cercana a la sílaba acentuada se pronuncia más corta y en ocasiones apenas se oye. Por ejemplo: alekeri por eso, el acento cae en ke, la primera vocal casi no se oye y algunos ralámuli quieren escribir la palabra sin la vocal, como alkeri. Cuando hay dos sílabas acentuadas juntas, usualmente se pronuncia la vocal de la primera sílaba como si fuera doble. También cuando la última sílaba de una palabra es –chi y va en seguida de una sílaba acentuada, la vocal de la sílaba acentuada se pronuncia como si fuera doble. Hay muchas diferencias dialectales entre los hablantes del ralámuli de la Baja Tarahumara. Al final de esta obra se incluye una lista de algunas de ellas.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela jaré ralámuli peꞌtá seꞌwináriga raꞌíchame ko jena iwérachi (Cambios dialectales de la Baja Tarahumara)

Apólobo ejperégame ralámuli peꞌtá seꞌwináriga raꞌíchame ju ralámuli raꞌicha. Selógichi ejperégame peꞌtá seꞌwináriga raꞌíchame júchigó. ꞌLige San José Ojkórale (Pinales) ejperégame ralámuli peꞌtá seꞌwináriga raꞌíchame júchigó. ꞌLige Roꞌkolobo ejperégame ralámuli peꞌtá seꞌwináriga raꞌíchame júchigó. Alé San José Ojkórale ejperégame ralámulika «ralámuli» aniá pe bilé mukí ralámuli anime kéré, ꞌlige «ralómali» aniáká pe bilé rió ralómali anime kéré. ꞌLige Roꞌkolobo ejperégame ralámulika «ralámuli» anime ju bilé mukí oligá o bilé rió kómá. ꞌLige San Rajuali ejperégameka «ralómali» anime ju bilé rió oligá o bilé mukí kómá, o «ralámuli» anime ju ma. Jena uchú jaré raꞌíchali napu peꞌtá seꞌwináriga raꞌíchame niru ramué ralámuli: eꞌmume-iꞌmume, ye oká raꞌíchali pe biꞌlepi raꞌíchali keré, weꞌká nerú alieri raꞌíchali peꞌtá seꞌwináriga aniame péchigo biꞌlepi raꞌíchali kereko ꞌabe. Jena uchú jaré raꞌíchali napu ramué ralámuli peꞌtá seꞌwináriga aniame niru jaré. Jaré bilénami riógachi ejperégame tabilé aꞌchigóriga anime ju napurigá uché bilénami riógachi ejperégame. Ye júkuru jaré alué raꞌíchali: rejimala—rijimala ꞌeme—ꞌemi iꞌsínami—uꞌsínami—iꞌsínimi—uꞌsínimi nejímala—nijímala eꞌmume—iꞌmume senebí—senibí—sinibí napu—apu napurigá—apirigá napawile—napaíle—napuíle: napanápuri—apanápuri—panápuri nila—inila anilíame—anilime oká—okuá bakiá—-baikiá makoe—makó—makué gi makué—ji makué—ijí makué baꞌwí—baꞌí El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

ꞌyámala—ꞌyama ꞌnátaga—náꞌtaga chieti—chuyeti chieri—chuyeri—chuiri ꞌya simawa—ꞌa simawa—ꞌa simabo nayulí—nawilí—naulí ruꞌlasi—ruꞌlasí—túrisi komi—koche rewagachi—-reogachi—rewigachi wijchimoba—wijchí amoba raꞌíchali—raꞌíchili guꞌiro—guꞌiri ichúrimi—echúromi wanápale—walnápale aꞌchigóriga—laꞌchigóriga aꞌwépala—oꞌwépala San José Ojkórale riógame ralámuli ꞌma tase newame ju chaꞌpoli. Roꞌkolobo riógame ralámulika ꞌla newame ju alué chaꞌpoli napu alé napisochi reꞌlé ajchigá wajselime ju. Alué ralámuli alé San José Ojkórale riógameka chaꞌpoli aneme ju alué mesagoli imé meꞌchórigame remé neraga newárigame. Jaré raꞌíchali yolí raꞌichálila unilime niru napu suwábaga ralámuli raꞌíchame niru napu ju: treni (tren), Riosi kuírabá (Dios os cuida), enomí (tomín —una moneda española), misi (mis —palabra antigua de España para gato), rabeli (rabel —un instrumento de los Moros de Africa). Nerúchigó jaré raꞌíchali napu jaré ralámuli raꞌíchame ju ꞌlige jaré tabilé, napu ju ꞌuba. Jaré ralámuli ꞌla ralámuli raꞌichálila raꞌíchame ju, uꞌlí anime ju, jaré iꞌwilí anime ju. Alué ralámuli napu riógame ju alé aꞌmulipi Wapalaina rewégachi ꞌlige San Rajuali riógame, alueka ꞌwe raꞌíchame ju alué raꞌíchali napu raꞌíchame ju alué iweri. Alué ye raꞌíchali: piri—tachiri ke—tabilé mulubé—aꞌmulipi ꞌabe/yabe—abiena Jaré ralámuli napu ejperégame niru aꞌmulipi napu simírome ju alué treni, abiena napu riógame niru aꞌmulipi alué yolí riógichi, yolí naꞌloga raꞌíchame niru alarigá ꞌma weꞌkualia ralámuli raꞌichálila, abiena weꞌkualia alarigá rewalime ko ralámuli raꞌíchaga weꞌká El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

tábiri. Abé mejkabemi riógameka taꞌmé aꞌmulipi yolí ejperélachi, alueka abé taꞌmé naꞌloga raꞌíchame ju yolí raꞌichálila napuꞌlige ralámuli raꞌicha. Abiena ramué ralámuli napu riógame niru aꞌbé treni simírochi, ꞌma aꞌrelíachigó alué ralámuli nila nóchili. Ye osilí raꞌíchaga ꞌemi ralámuli tase naꞌtawa tase ꞌla sébali newárigame ko ye raꞌíchali, alekeri ruwá ramué alarigáriga raꞌíchame níriga ramué ralámuli, jaré yolí raꞌichálila uchú jena, tase nerú jaré raꞌíchali yolí raꞌichálila ralámuli raꞌíchaga osiame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Índice SAN MATEO............................................................................1 SAN MARCOS........................................................................86 SAN LUCAS..........................................................................139 SAN JUAN...........................................................................229 HECHOS..............................................................................297 ROMANOS...........................................................................398 1 CORINTIOS.......................................................................436 2 CORINTIOS.......................................................................470 GÁLATAS.............................................................................497 EFESIOS...............................................................................513 FILIPENSES..........................................................................525 COLOSENSES.......................................................................534 1 TESALONICENSES............................................................543 2 TESALONICENSES............................................................551 1 TIMOTEO..........................................................................556 2 TIMOTEO..........................................................................567 TITO....................................................................................576 FILEMÓN.............................................................................581 HEBREOS.............................................................................584 SANTIAGO...........................................................................615 1 PEDRO..............................................................................626 2 PEDRO..............................................................................637 1 JUAN................................................................................643 2 JUAN................................................................................653 3 JUAN................................................................................655 JUDAS.................................................................................657 APOCALIPSIS.......................................................................662

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo El Santo Evangelio Según San Mateo

Onorúgame Nila Raꞌíchali (La Biblia) okaná chojkégame ju, abe pe biꞌlénapi líbrochi uchú. Pe nasípasi libro Antiguo Testamento anilime ju ꞌlige chebilé nasípasi ka Nuebo Testamento anilime ju. Jena Nuebo Testaméntochi naó osilí uchú napu ruwime ju chuꞌsíligo Esukristo. Ye naó osilika San Mateo anilime ju bilé, ꞌlige uché bilé San Marko, ꞌlige uché bilé San Lukasi, ꞌlige chebilé San Juani. Alué rió Lukasi anilime abiena osale alué Hechos de los Apóstoles anilime apeli, napu ruwime ju churigá guꞌíriliga alué Onorúgame Alawala alué Esukristo gompaniérola aꞌkinana nujubá Esukristo ꞌma simisá rewagachi. Matéoka najkile napurigá alué ralámuli israelita ꞌla námamala Esusi (Esukristo) níligo Onorúgamete julárigame alarigá, napurigá osáriliru alué osilí ꞌwe ꞌya. ꞌWe ꞌla ruwí Esusi níligo waꞌlula ralámuli nuleme. Osáliru siné kachi baisá makué bamí o siné kachi oká liá bamí abé aꞌkinana napuꞌlige Esusi ku ajánale. Matéoka sineko enomí goblálome nile alué ralámuli romano iꞌlime, ꞌlige abé aꞌkinana Esusi oyérale. Alueka nile alué bilé makué oká rió Esusi oyérame, napu «apóstol» anilime nile yolí raꞌíchaga.

Regá Anime Osale Mateo Ruigá Chuꞌsíligo Esukristo Jena Wijchimoba Asagá

1

Esukristo taꞌchó ochérachi. Alué Rabí ꞌlige Abraámi abiena rijimala nile alué Esukristo, alué ralámulika ꞌwe ꞌya ejperégame nílechigó taꞌchó ochérichi Esukristo. 2 Alué Abraámika Isaki oꞌnola nile. ꞌLige Isákika Akobo oꞌnola nile. ꞌLige Akóboka Jurá oꞌnola nile ꞌlige alué Jurá chega rijimala

Jena ruwimela chieri níligo alué Esukristo rijimala ꞌwe ꞌya mochígame taꞌchó oꞌchérachi Esukristo

Jena apélichi uchú suwábaga ralámuli rewalá, alué napu Esukristo rijimala a nílige, alué napu ꞌya mochígame nílige

 

a 1:1 Eꞌnesi glosario «ancestor».

1 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

2

SAN MATEO 1 oꞌnola nile. 3 ꞌLige Juraka Páresi oꞌnola nile, ꞌlige abiena Sárachigó. Alué Páresi ꞌlige Sara eyélaka Tamari anilime nile. ꞌLige Páresika Esromi oꞌnola nile. ꞌLige Esrómika Arami oꞌnola nile. 4 ꞌLige Arámika Aminarabi oꞌnola nile. ꞌLige Aminarábika Naasoni oꞌnola nile. ꞌLige Naasónika Salmoni oꞌnola nile. 5 ꞌLige Salmónika Bosi oꞌnola nile. ꞌLige Bosi eyélaka Rajabi anilime nile. ꞌLige Bósika Oberi oꞌnola nile. ꞌLige Oberi eyélaka Ruti anilime nile. ꞌLige Obérika Isaí oꞌnola nile. 6 ꞌLige Isaíka alué waꞌlula Rabí oꞌnola nile. ꞌLige Rabika Salomoni oꞌnola nile. ꞌLige Salomoni eyélaka Uríasi anilime rió ꞌyula nile. 7 ꞌLige Salomónika Roboami oꞌnola nile. ꞌLige Roboámika Abíasi oꞌnola nile. ꞌLige Abíasika Asa oꞌnola nile. 8 ꞌLige Ásaka Josapati oꞌnola nile. ꞌLige Josapátika Jorami oꞌnola nile. ꞌLige Jorámika Usíasi oꞌnola nile. 9 ꞌLige Usíasika Jotami oꞌnola nile. ꞌLige Jotámika Akasio oꞌnola nile. ꞌLige Akásioka Esekíasi oꞌnola nile. 10 ꞌLige Esekíasika Manasesi oꞌnola nile. ꞌLige Manasésika Amoni oꞌnola nile. ꞌLige Amónika Josíasi oꞌnola nile. 11 ꞌLige Josíasika Jekoníasi oꞌnola nile ꞌlige alué chega rijimálachigó. Aꞌlige bamí oꞌtole alué sontalo Babilonia mochígame alué ralámuli israelita, preso oꞌtole. 12 Aꞌkinana napuꞌlige ku sebasa alué ralámuli ku alé Israeli anilichi, Jekoníasika Salatieli oꞌnola nile. ꞌLige Salatiélika Sorobabeli oꞌnola nile. 13 ꞌLige Sorobabélika Abiuri oꞌnola nile. ꞌLige Abiúrika Eliakimi oꞌnola nile. ꞌLige Eliakímika Asori  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

oꞌnola nile. 14 ꞌLige Asórika Saroki oꞌnola nile. ꞌLige Sarókika Akimi oꞌnola nile. ꞌLige Akímika Eliuri oꞌnola nile. 15 ꞌLige Eliúrika Eleasari oꞌnola nile. ꞌLige Eleasárika Matani oꞌnola nile. ꞌLige Matánika Akobo oꞌnola nile. 16 Akóboka José oꞌnola nile alué napu María ꞌyula nílige. ꞌLige alué Maríaka Esusi eyela nile, alué napu Kristo anilime ju. (Krístoka aniame ju Onorúgamete julárigame. Jípeko Esukristo anilime júkuru.) 17 Makué naómana chojkégame nile alué Abraámi rijimala Rabí taꞌchó ochérachi, ꞌlige Rabí ochérale. ꞌLige alué Rabí rijimala abechigó makué naómana chojkégame nile. ꞌLiko alué ralámuli israelita ꞌma oꞌtóleru alé Babilonia anilichi. ꞌLige aꞌkinana alué simírasa uchéchigo makué naómana chojkégame oꞌchérale. ꞌLiko bijí taꞌchó ochérale alué Kristo, alué napu Onorúgame júlale.  

 

 

 

Jena ruwimela churigá ochériligo Esukristo

18 Jipe

ꞌla ruimé ne churigá ochériligo Esukristo: Maríaka tárigame nílekuru José ꞌyuga newímili nile, ꞌlige tabilé ꞌcho ꞌyuga gojchichi José alué María ꞌyuga, alué María ꞌma waꞌlú rojparale uꞌtátiri ajchágame nile rojpachí, Onorúgame Alawala ꞌsile napurigá rojparámala alué María. 19 ꞌLige José tabilé che ikisá nílele chuꞌsimia. Alué Joseka uché bilé rió ꞌyuga gojchíligo mayele alué María. Tabiléchigo che aníleko, ꞌwe aꞌlá ralámuli nile alué José, alué Joseka tabilé chojkila neraga cheꞌwánilile  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

3

SAN MATEO 1​, ​2

alué María. Alué Joseka tabilé najkile napurigá chijunámala alué María uché jaré ralámuli ꞌyuga. Alekeri tabilé che aninálile, ꞌlige tabilé newima olale alué mukí ꞌyuga. 20 ꞌLige ꞌwe ꞌnátale alarigá ꞌsimia, ꞌlige bilé rukó remule bilé santo ánjeli. ꞌLige alué santo ánjeli anele alué José: ―Mué José, mueka Rabí rijimala júkuru, alué ꞌwe ꞌya bejtégame. Tase majawa newía alué María ꞌyuga. Alué napu ranélimili ju María, alueka pecha bilé rió ranala nímalagó, pe Onorúgame Alawala ꞌsile napurigá ochéramala alué uꞌtátiri. 21 Alué Maríaka bilé uꞌtátiri ranélimili júkuru, ꞌlige mueka Esusi anilime rewá ujchémili júkuru. Esusi aniáká alueka aniame júkuru «alué napu ralámuli buinámili ju alé resítirichi.» Asíriga ꞌla alarigá nímala. 22 Suwábaga alarigá ikile napurigá anílige Onorúgame. Alué rió napu ruyame nile napu Onorúgame anele b regá anile: 23 Bilé mukí tabilé ꞌwesi rió ꞌyuga asigá pe biꞌneli asigá rojparámala uꞌtátiri ajchágame nímala. ꞌLige ochéramala alué uꞌtátiri, ꞌlige Emanueli anilime nímala. Emanuélika pe aniame ju «Onorúgame ꞌla ramué ꞌyuga ajtí.» c 24 Napuꞌlige José bujsasa, alarigá ꞌsile napurigá nulélige alué santo ánjeli alué napu Onorúgame júlale. ꞌLiko alué José ꞌma oꞌtole María boꞌné bejtélachi napurigá boꞌné  

 

 

 

ꞌyula neraga. 25 Tabiléchigo ꞌyuga gojchile ko taꞌchó ochérachi alué uꞌtátiri, ꞌlige ꞌma ochérasa alué uꞌtátiri, Joseka Esusi anilime rewá ajchele alué uꞌtátiri.  

Jena ruwimela jaré rió ꞌwe machime ꞌsíligo alué uꞌtá Esusi eꞌnemia

2

Esúsika Beleni anilichi ochérale, alé ejiro Jurea anilichi. Esúsika ochérale napuꞌlige Erore waꞌlula nulame kachi alé alué weꞌé boꞌígichi. ꞌLige alé weꞌká riógichi Rusaleni anilichi sébale jaré rió soꞌpilí ꞌwe machime. «Mago» anilime nile alué rió yolí raꞌíchaga. ꞌLige ꞌnákatu napu rayénali maꞌchíname ju alé Rusaleni asiruga, aleka neraga jsile alué rió. 2 ꞌLige alué ralámuli «mago» alé weꞌká riógichi Rusaleni sébaga rukele alué waꞌlula Erore: ―¿Koche ajtí alué waꞌlula ralámuli jurío nuleme alué napu kulí ochérale? Alé ꞌnákatu napu rayénali maꞌchíname ju jena Rusaleni asiruga aleka enágame etératuru bilé soꞌpilí, ꞌlige alué soꞌpilika pe ruyame ju ꞌma ochériligo alué napu Waꞌlula nímili ju. Alekeri jsirúpá ramué ꞌwe aꞌlá nirániliga. 3 ꞌLige alué waꞌlula Erore akisá alué raꞌíchali, asíriga weꞌká ꞌnátale. ꞌLige aminá uché jaré ralámulitiri alé Rusaleni mochígame asíriga weꞌká ꞌnátalechigó alué raꞌíchali akisá. 4 ꞌLige alué waꞌlula Erore suwábaga balé eꞌwélala bayele, ꞌlige aminami alué eꞌwélala Moisesi nila  

 

 

b 1:22 Eꞌnesi glosario «profeta». c 1:23 Eꞌnesi Isaías 7:14.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

4

SAN MATEO 2 nulalí benírame abiena bayéleru. ꞌLige rukele koche ochérimili níliga alué Kristo, alué napu Onorúgame julámili nílige. 5 ꞌLige anile alué ralámuli: ―Alé Beleni anilichi ochéramili ke, alé napu Jurea anilime ejiro ju. Alarigá osale alué napu ruyame nílige napu Onorúgame anélige, napu ꞌya bejtégame nile. ꞌLige regá anime osale: 6 Alé weꞌká riógichi Beleni anilichi napu ju Jurea anilichi ejiro, pe uꞌkabi riógame ju alé Beleni, ꞌwéchigo najtékame kéréko meꞌtagá suwábaga weꞌká riógachi, aléchigo ochérimili kame Waꞌlula, alué napu neꞌchí oyérame ralámuli israelita anilime repúmili ju abé iꞌlibeko. d 7 ꞌLiko alué waꞌlula Erore alué ralámuli «mago» bayele. Alué Eróreka tabilé najkile napurigá uché jaré ralámuli machimela alué rió ꞌyuga raꞌichálichi. ꞌLiko rukele chiéniko kachi maꞌchíniliga alué soꞌpilí. 8 ꞌLiko alé weꞌká riógichi Beleni júlale, ꞌlige anele: ―ꞌMi alé Belénichi simáwagó alué uꞌtátiri eꞌnemia pala ajtigá. ꞌLige ꞌla rewisúká alué uꞌtátiri, ꞌliko yati juláwaká bilé rió neꞌchí ruyéniliga, néchigó simémpá alemi eꞌnemia, ꞌlige ꞌwe aꞌlá niramia aminami. (Eróreka pe meꞌlináliga anile alué uꞌtátiri.) 9 ꞌLige gepusa alué raꞌíchali napurigá anílige alué waꞌlula  

 

 

 

Erore, ꞌliko yati simíbale alué «mago». ꞌLige uchéchigo siné etele soꞌpilí. ꞌLige alué soꞌpilí reꞌpami rewigáchimi neraga enale, bajchabemi enale napu eꞌyénale alué ralámuli «mago», ꞌmi alemi enale napu asale alué uꞌtátiri. ꞌLige asíbale alué soꞌpilí alé amóbami neraga napu asale alué uꞌtátiri. 10 Alué bakiá rió etesa alué soꞌpilí, asíriga raꞌsálále. 11 ꞌLige galírale sébaga etele alué uꞌtátiri aꞌbé boꞌigó eyela ajtígichi María anilime. ꞌLiko chojkóbisiga jábale ꞌwe aꞌlá nirame kórigá alué uꞌtátiri. ꞌLige gajoni iꞌpule, alué gajónika pe eꞌkarúgame mochígame nile kónilime asíriga najteme. ꞌOro kógile, ꞌlige aminami oꞌkuítiri, ꞌlige aminami bilé tábiri ꞌwe aꞌlá suwé júkame «mira» anilime. 12 ꞌLige okoka biꞌtigá alué «mago», Onorúgame remule, ꞌlige remugichi anele tabilé simánilile ku napu asálige alué Erore. Alekeri ku ejperélachi simíbale, seꞌwí boichí simárale.  

 

 

Jena ruwimela José Ejipto oꞌtóligo Esusi júmisiga simíbaga 13 Aꞌkinana

napuꞌlige alué ralámuli «mago» ku ejperélachi simasa, José bilé santo ánjeli etele remuka. ꞌLige alué ánjeli anele alué José: ―ꞌMa asísawa, yati simigá ꞌma mutuka alué uꞌtátiri ꞌlige ꞌma ꞌyúriwa mué upila, wamí Ejipto anilime weꞌé boꞌígichi simawa. Alé mochiwa napuꞌlige ne aní aꞌlige si. Eróreka alué uꞌtátiri ꞌyaga einámala meꞌlináliga. Alekeri júmasawa jena mochiga.

d 2:6 Eꞌnesi Miqueas 5:2.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

5

SAN MATEO 2 14 ꞌLige

José ꞌma asísale ꞌlige uꞌtátiri mutule ꞌlige simile eyélatiri ꞌyuga, ꞌlige rukó júmasale, Ejipto simiba. 15 Wamí ꞌmi alé Ejipto mochile napusí Erore mukusá. Onorúgame ꞌya anile alarigá ikimeo. Alekeri lakile napurigá osale bilé rió napu ruyame nile napu anélige Onorúgame. Regá anile: «Neka bayékuru ne inolá alé Ejipto ajtígachi.»  

Jena ruwimela Erore nuláligo meꞌlíniliga suwábaga uꞌkuchítiri

16 Napuꞌlige

alué Erore machisá alué ralámuli «mago» ku simíbaligo tabilé ruigá, asíriga ayoga rejpile. ꞌLiko nulale meꞌlíniliga suwábaga uꞌkuchítiri oká bamígame goꞌnágana, alé weꞌká riógichi Beleni oꞌchérigame, ꞌlige aminami alé aꞌbemi weꞌká riógichi oꞌchérigimetiri. Alué ralámuli «mago» bajchá etéligame soꞌpilí anilía ꞌma oká bamí nílekuru, alekeri meꞌlinálile uꞌkuchítiri alué Erore oká bamígame ꞌlige taꞌchó oká bamime. 17 ꞌLige alarigá sébali ikile napurigá osale alué rió napu ruyame nile napu Onorúgame anélige napu Jeremíasi anilime nile, regá anime osilí: 18 Suwábaga alué ralámuli alé weꞌká riógichi Ramá mochígame asíriga akéturu ꞌwe sewékame nalachi bilé mukí alué mukí Rakeli e anilime asíriga nalá ajtigéturu  

ꞌkúchila naꞌtemaka. ꞌLige alué Rakeli tabilé najkíturu napurigá guꞌíriwa, alué uꞌkuchítiri ꞌmáchigo suwíligime. f 19 Napuꞌlige Erore mukusá aꞌkinana, José etele remuka bilé santo ánjeli. Onorúgame nuleme nile alué santo ánjeli. ꞌLige alué José Ejipto asale. ꞌLige anele alué santo ánjeli alué José: 20 ―ꞌMa asísawa, ꞌma ku ꞌyúriwa ye uꞌtátiri ꞌlige eyélatiri, ꞌma ku ꞌmi simawa Israeli anilichi. ꞌMáchigo suwíligame alué napu ye uꞌtátiri meꞌlinálime nílige. Alekeri jípeko ꞌla júkuru ku ꞌmi alé simalia. 21 ꞌLige asísale alué José ꞌlige uꞌtátiri oꞌtole ꞌlige eyélatiri ku ꞌmi alé Israeli anilichi. 22 ꞌLige napuꞌlige José machisá alué Erore inolá Arkelao anilime waꞌlula karao alé Jurea anilichi ejiro, asíriga majale alué José, tabilé siminálile ꞌmi alé. ꞌLige José remule Onorúgame. ꞌLige Onorúgame ꞌwe aꞌlá anele alué José napurigá Galilea anilichi ejiro ꞌlina simela, alekeri simile alué José alé Galilea anilichi ejiro. 23 ꞌLige alé sebasa Nasareta anilichi weꞌká riógichi simíbale ejperélimia. Alué ꞌya mochígame ralámuli napu ruyame nílige, napu anele Onorúgame anile alé Nasarétachi bejtélimio alué Esusi. Anile «nasareno» g anélime nímará Esusi.  

 

 

 

 

e 2:18 Rakélika Abraámi upila nile. Alueka mukule ꞌwe ꞌya alé aꞌbé Beleni anilichi. Alarigá aniáká naláligo Rakeli, alueka aniame ju alué weꞌká uꞌkuchítiri eyela alé Beleni mochígame naláligo. f 2:18 Eꞌnesi Jeremías 31:15. g 2:23 Eꞌnesi glosario «nasareno».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

6

SAN MATEO 3 Jena ruwimela Juani, alué napu ralámuli rewarame nílige, rejcholi ruwíligo bilena napu tabilé ꞌwesi galí jágame nile

3

Aꞌkinana weꞌká bamí alué Juani napu ralámuli rewarame nílige, nawale alé Jurea anilime ejírochi napu taꞌwesi galí jágichi nílige. ꞌLige alé pee uꞌkume nile, ꞌlige baꞌwí ename nile alé. ꞌLige rejcholi ruwile alé sebasa. 2 Anile: ―ꞌMa aꞌrewa alué chátiri ꞌnátili. ꞌMa ku ꞌla naꞌtawa, ꞌmáchigo pe ꞌwe nawámili kame Onorúgame suwábaga ralámuli nulemia. 3 Alué rió napu ruyame nílige napu anélige Onorúgame, ꞌwe ꞌya bejtégame nílige, alué napu Isaíasi anilime nile, alué ꞌsile osá alarigá nochamio alué Juani. Regá anime osale: Bilé neꞌome akerúguru alé napu pee uꞌkume nile. Regá eꞌwele raꞌicháchane: «Newiwa bilé bowé Waꞌlula Onorúgame. Newiwa bilé bowé ꞌla wajchígame.» h 4 ꞌLige alué Juani oꞌpáchalaka kameyo anilime ajágame gupala newárigime nile. ꞌLige wiꞌchí wasíbaligame nile. ꞌLige ojchí goꞌyame nile alué Juani, ꞌlige aminami ijampre baꞌwila melalo goꞌyame nile, alué napu jami nerúgame ꞌínili. 5 ꞌLige wamí ꞌnaka weꞌká riógachika Rusaleni anilíchika jsile ralámuli alué rejcholi akimea, ꞌlige weꞌkaná riógichika jsile alé Jurea anilichi  

 

 

 

ejiro mochígame. ꞌLige abiena jsile uché bilena weꞌkaná riógame naꞌlebo ꞌnálige waꞌlú bakó boꞌígichi ejperégame, Jorani anilime bakó. 6 Napuꞌlige ralámuli ruisá ꞌwe resí nokigá járome koriá, najkigá nokale napurigá Onorúgame ꞌla eꞌkámala, ꞌliko Juani rewarale alué ralámuli alé Jorani anilichi bakochi. 7 ꞌLige jaré rió jurío sébale okaná chojkégame. Ye okaná chojkégame bariseo nile jaré, ꞌlige saruseo nile jaré. ꞌWe benírame nile napurigá ꞌwe aꞌlá gatewa bilé nóchali, aꞌboi ꞌlina tabiléchigo sébali olame nílekó. Alueka pe jsile najkigá napurigá rewarawa baꞌwichí bokobuga Juánite. ꞌLige Juani anele eꞌwele raꞌíchaga: ―¡ꞌÉmika pe napurigá sinowí ꞌkúchila alarigá júkuru, asíriga ꞌyégame júkuru ꞌemi! ¿Chieri aníbeché júmasiwa napurigá tabilé gastigáriwa? 8 ꞌMa aꞌréwaguru alué tabilé ꞌla nóchali nocha napurigá suwábaga ralámuli ꞌla etémala ꞌemi ꞌma ku ꞌwe aꞌlá ꞌnátili ꞌnátame ko. 9 ꞌÉmika Abraámi rijimala korime júkuru, alué ꞌwe ꞌya ajtígame, alekeri mayé ꞌemi Onorúgame ꞌla eꞌkamio. Tase alarigá naꞌtawa, tabilé chéré rekó rijimala nírige Abraámi. Onorúgameka pe napuyépiri ralámuli eꞌkame ju, pe ꞌla Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame nísaká alué ralámuli. Onorúgame alarigá naꞌtásaká rejtétiri ꞌma Abraámi rijimala gainámaleké. 10 Rejpilaka ꞌma listo boꞌí napurigá rojá meꞌtépua. Suwábaga rojá napu ekí tabilé rakeme ju ꞌma meꞌtékime  

 

 

 

 

h 3:3 Eꞌnesi Isaías 40:3.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

7

SAN MATEO 3​, ​4

júkuru ꞌlige eꞌkósilime ju. i 11 Neka pe iligá baꞌwite rewaráguru, napurigá ralámuli etémala ꞌemi ꞌma aꞌréligo alué chátiri ꞌnátili. Abé iꞌlibeko uché bilé sebámala abéchigo najtékame meꞌtigá neꞌchí. Alueka Onorúgame Alawala ꞌyámala ralámuli. Neka tabilé ikiáré napurigá ne alué rió akalá oꞌtoa napurigá pioni neraga. 12 Alueka ꞌma wejpamoa chujkúkuru riꞌligó sonolá eꞌkósimia. ꞌLige rakálaka ꞌma gatémala bilena rekóachi, ꞌlige sonolaka ꞌma eꞌkósamala naꞌite. ꞌLige tajsiné choꞌmela alué naꞌí. Yeka pe tétali ju.  

Onorúgame Alawala ꞌpákana enágichi napuyeri bilé baloma neraga. 17 ꞌLige bilé raꞌíchame anile ꞌpa rewigáchika. Regá anile: ―Ye júkuru ne Inolá napu ꞌwe galé ne. Asíriga ꞌla ganíliga ajtí ne alué ꞌyuga.  

 

13 ꞌLige

Jena ruwimela ꞌma rewarálirigo Esusi

sébale Esusi alé bakochi Jorani anilichi, alé Galilea anilíchika simile alué Esusi. ꞌLige alé ilile Juani, ꞌlige Esusi najkile napurigá rewarawa alué Juánite. 14 Napuꞌlige sebasa alué Esusi, ꞌlige Juánika tabilé rewaránilile alué Esusi, ꞌlige anele Juani alué Esusi: ―Ne ꞌnalina rewarárigame nímili júkuru muete. ¿Chonigá najkí mué napurigá ne mué rewarámala? 15 ꞌLige Esusi anile: ―Abiena ꞌla julke mué neꞌchí rewará. Onorúgameka larigá najkiame, ꞌla ꞌwe aꞌlá sébali oliame júkuru napurigá najkí Onorúgame. ꞌLiko Juani rewarale alué Esusi. 16 Napuꞌlige Esusi rewarásiga baꞌichí bokobuga ꞌlige ku maꞌchínasa aminá suwemi, ꞌpa rewagachi ꞌma iꞌpúriga ilíbale ꞌlige Esusi etele  

 

 

4

Jena ruwimela alué Satanasi ꞌwe najkíligo napurigá Esusi eꞌwímala alué Satanasi

ꞌLiko Onorúgame Alawálate oꞌtóleru Esusi ꞌmi bilena tabilé riógachi. Remónisika ꞌwe ꞌyégali olánilile Esusi napurigá Esusi tabilé ꞌla nochámala. 2 Esúsika oká liá rawé ꞌlige rukomi tabilé goꞌale. Aꞌkinana kulí eꞌluíle. 3 ꞌLige Remónisika aꞌbé nawile ꞌyéginiliga Esusi, ꞌlige anele Remónisi alué Esusi: ―ꞌLa bijchiá Onorúgame Inolá níriká, baní gaináriwagó alué weꞌká rejté. 4 ꞌLige Esusi nejele: ―Onorúgame nila raꞌíchali aní: «Tase pe goꞌámecho goꞌgá ejperélamala ralámuli, abiena semátiri raꞌíchali Onorúgame nila rejcholi ꞌnátaga ejperélamala ralámuli.» j 5 ꞌLiko alué Remónisi Rusaleni oꞌtole Esusi ꞌlige asíriga reꞌpá ilígame waꞌlú reꞌobachi amoba ꞌmórale, 6 ꞌlige anele: ―ꞌLa bijchiá Onorúgame Inolá níriká ꞌlégana oꞌpachípuagó jena iligá. Regá aní Onorúgame nila raꞌíchali: Weꞌká santo ánjeli julámala ne napurigá mué repúmala.  

 

 

 

 

i 3:10 Yeka pe ruyame ju, ꞌemi tabilé ꞌla nochásaká Onorúgameka ꞌma ꞌlégana injiérnochi ꞌlumio. j 4:4 Eꞌnesi Deuteronomio 8:3.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 4 Alué santo ánjeli nokimela mué chaꞌpiá sekate napurigá ta iwégame chibámala mué ꞌlégana wijchí. k 7 ꞌLige Esusi anile: ―Abiena regá aní Onorúgame nila raꞌíchali: «Tabilé oꞌpochípua napurigá Onorúgame mué guꞌírimala, mueka pe tonto neraga reꞌeme kame.» lOnorúgameka tabilé najkí napurigá bilé tonto neraga oꞌpachípua. 8 ꞌLige alué Remónisi uchéchigo siné oꞌtole Esusi bilena rabó reꞌpá ilígame, 9 ꞌlige anele alé oꞌtosá: ―ꞌNee, aka eꞌnébá bochígimi gawichí napu maꞌchí ꞌlige suwábaga ralámuli etéruꞌé napu ekí mochí jena wijchimoba, aka eꞌnébá asíriga ꞌla suwétiri kámpá. ꞌLige suwábaga ye ꞌyámala ne mué ꞌla chojkóbisiga iligá nirásaká mué neꞌchí. 10 ꞌLige Esúsika anele: ―ꞌMi simigá mué Satanasi, cha ꞌyégame ke. Regá aní Onorúgame raꞌichálila: «Pe alué Waꞌlula Onorúgamecho ꞌla niraga etewa, pe alekecho ꞌla eꞌwiwa.» m 11 ꞌLiko alué Remónisi ꞌma waná simile alé Esusi ajtígichi. ꞌLiko yati neraga jsile santo ánjeli goꞌame ꞌyamia Esusi, ꞌlige aminami guꞌírimia.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi pe kulí siné oꞌwínaligo nocha alé Galilea anilime ejírochi

12 Esusi

akele Juani galírale bajcháriga ajtigó. ꞌLige simile Esusi

8 uchéchigo ku Nasareta anilichi Galilea ejírochi. 13 Tabiléchigo bejterálekó alé Nasareta anilichi, pe chebilena weꞌká riógichi simile bejteramia Kapernaumi anilichi. Alé aꞌbé nile waꞌlú baꞌwí ilígichi. ꞌYako alé sébale alué ralámuli israelita napu Sabuloni chojkégame nile, ꞌlige napu Neptalí chojkégame nile napuꞌlige bajchá sébalige alué ralámuli israelita alé Kanani. Makué oká chojkégame nile alué ralámuli israelita. 14 Alueka alé simílekuru, alarigáchigo osáligime ꞌya bejtégame rió Isaíasi anilime, napu ruyame nílige napu Onorúgame anélige alarigá ikimeo. Regá anime osale: 15 Alué weꞌé Sabuloni anilime ꞌlige Neptalí anilime, napu waꞌlú baꞌwí ilí, alé simírame bowé boꞌí, alé ju, alé napu Jorani anilime bakó boꞌí, alemi napu bokuíme ju rayénali Jorani anilichi asiruga, napu jipe ju ejiro Galilea anilime, napu ejperégame nile ralámuli tabilé jurío. 16 Alué ralámulika tabilé machime ju Onorúgame. Jípeko ꞌmáchigo sébako Onorúgame Inolá napurigá bilé raꞌósali neraga. ꞌLige alué ralámuli asíriga resítiri nóchali nocha mochile. Jípeko ꞌma sébaguru ꞌwe aꞌlá semátiri raꞌósali. Jípeko ꞌma námamaleké alué ralámuli. n  

 

k 4:6 Eꞌnesi Salmos 91:11-12. l 4:7 Eꞌnesi Deuteronomio 6:16. m 4:10 Eꞌnesi Deutoronomio 6:13. n 4:16 Eꞌnesi Isaías 9:1-2.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

9

SAN MATEO 4​, ​5 17 ꞌLige

alé sebasa Esusi, aꞌlige kulí oꞌwínale rejcholi beniria. Regá anile: ―ꞌMa aꞌrewa alué resítiri nóchali. ꞌMa amulí seba raweli napurigá Onorúgame suwábaga ralámuli nulémala. Alekeri ꞌma ku ꞌla ꞌnátame gainawa. Jena ruwimela Esusi bayéligo naó rió roꞌchí iꞌmume

18 Esusi

enale suweke waꞌlú baꞌwí ilígichi Galilea anilichi. ꞌLige alué Esusi oká rió etele biꞌlepi oꞌnógame. Bilé Simoni anilime nile. Oká rewégame nile alué Simoni, Pegro anilime nílechigó. ꞌLige uché bileka Antresi anilime nile. ꞌLige alué rió baꞌichíkana pa uchule alué morali roꞌchí chaꞌpináliga alué morálite. 19 ꞌLige anele Esusi alué oká rió: ―Jeka simasi neꞌchí ꞌyuga. Jípeko ꞌemi nokimela ralámuli guꞌiria buyana chátiri bowechi eꞌyéname. o 20 ꞌLige alué oká rió aꞌrele alué morali ꞌlige simíbale alué Esusi ꞌyuga. 21 ꞌLige abé aꞌmibemi eꞌyéniga Esusi uchéchigo jaré rió etele. Santiago anilime nile bilé, ꞌlige uché bilé Juani anilime nile. Sebereo ꞌkúchila nile alué oká rió. Bilé bárkochi mochile alué oká rió oꞌnola ꞌyuga morali napisua. ꞌLige Esúsika bayele alué rió. 22 ꞌLige ꞌma aꞌrele alué barko oꞌnola ꞌyúriga, ꞌlige simíbale Esusi ꞌyuga.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi weꞌká ralámuli beníraligo

23 Esusi

bochígimi eyénale alé Galilea anilichi ejiro. Napu

ekiná weꞌká riógichi Esusi ruwile Onorúgame raꞌichálila raꞌíchali ꞌlige napu ekiná uꞌkuchí jurío reꞌobálachi alé «sinagoga» anilichi. ꞌWe aꞌlá semáriga ruwile alué raꞌíchali churigá nulamio Onorúgame. ꞌLige suwábaga ralámuli saꞌwale napu ekí nayúkame nile. 24 ꞌLiko suwábaga ralámuli napu ichúrimi ejperégame nílige Siria anilichi ꞌma akele alarigá nocha ajtigó Esusi. ꞌLige aꞌpale suwábaga ralámuli napu ekí nayúkame nílige, jaré asíriga aꞌwágame oꞌkome, ꞌlige jaré uꞌkuchípala remónisi mochígame, ꞌlige jaré rekúpame, ꞌlige jaré sujírigame. ꞌLige Esúsika ꞌma suwábaga saꞌwale. 25 ꞌLige asíriga weꞌká ralámuli najátale alué Esusi. Alé Galilea anilime ejiro mochígame, ꞌlige ejiro Rekápolisi mochígame ralámuli abiena najátale Esusi, ꞌlige Rusaleni mochígame ralámuli abiena najátale Esusi. ꞌLige Jurea ejiro mochígame ralámuli abiena najátele Esusi. ꞌLige alé bakochi Jorani naꞌlebo ꞌnálige ꞌomi niraga napu maꞌchínami ju rayénali weꞌká riógachi mochígame ralámuli abiena najátale Esusi.  

 

Jena ruwimela Esusi rejcholi beníriligo bilena rabomi asigá

5

Napuꞌlige Esusi suwábaga ralámuli etesa, bilena rabomi simile ꞌlige asíbale alé rabomi. ꞌLige alué oyérame ralámulika aꞌbé mochíbale. 2 ꞌLige Esusi oꞌwínale raꞌicha ralámuli beniria. 3 Regá anile Esusi:  

 

o 4:19 Esusi anile: Ralámuli iꞌmume nímala ꞌemi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

10

SAN MATEO 5 ―Onorúgameka ꞌwe ganíliga eteme ju (yolí raꞌíchagaká ‹‹dichoso›› anime chujkú) alué ralámuli ꞌla machime rokárikó Onorúgame aꞌwalila. Onorúgame ꞌwe aꞌlá nulémala alué ralámuli. 4 › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju alué ralámuli napu jipe ꞌwe seweka mochí, alué ralámuli ꞌwe aꞌlá semati raweli ꞌyawa Onorúgamete. 5 › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju alué ralámuli napu tabilé riólame ju. Alué ralámulika ꞌla narémala alué napu Onorúgame nejímili ju. 6 › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju alué ralámuli napu ꞌwe aꞌlá bijchiá eꞌwánilime ju napu Onorúgame nulame ju. Onorúgameka ꞌwe aꞌlá nabí guꞌírimala alué ralámuli napurigá ꞌla biꞌlepi naꞌtámala senibí Onorúgame ꞌyuga. 7 › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju alué ralámuli napu ꞌwe naꞌtemame ju uché jaré ralámuli. Onorúgamechigó aꞌchigóriga naꞌtemámala alué ralámuli napu naꞌtemame ju alué uché jaré ralámuli. 8 › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju alué ralámuli napu Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame ju. Bilé rawé etémala Onorúgame alué ralámuli. 9 › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju alué ralámuli napu guꞌírime ju uché jaré ralámuli, napurigá alué uché jaré ralámuli ꞌla biꞌlepi ꞌnátame nímala. Alué ralámulika regá anéwali Onorúgamete: «ꞌÉmika ne ꞌkúchila ju.» 10 › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju alué ralámuli napu ꞌwe  

 

 

 

 

 

 

resí oliame ju ralámulite napu ꞌla sébali olame ju napurigá najkí Onorúgame. Onorúgameka asíriga ꞌla semáriga nulémala alué ralámuli. 11 › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju ꞌemi napuꞌlige resí anilíe ralámulite neꞌchí oyérame kóriká, ꞌlige aminami ꞌwe ꞌyégiga raꞌichasa alué ralámuli ꞌemi ꞌyuga napurigá sairúgame neraga. 12 ꞌWe raꞌsáligá mochíwaká napuꞌlige alarigá nokachi ralámuli, ꞌémika ꞌwéchigo ꞌla semátiri raweli narémili kame ꞌpa rewagachi. Alué chátiri ralámuli abiena cha olale alué ꞌya ejperégame ralámuli napu ruyame nílige napu anele Onorúgame.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé tétali oná ꞌlige raꞌósali

13 ›

Jénaka bilé tétali ruyame ju. ꞌÉmika pe napurigá oná ju. Napurigá ꞌwe aꞌlá ajkágame newame ju goꞌame, ꞌlige aminami napurigá tabilé bikamela saꞌpá oná ajchésiga, ꞌémika guꞌírame ju ralámuli napurigá tabilé aminabi resí nokísimala. Oná ꞌma najsawísaká tabilé raꞌígame gainasa pecha sirbe nímalawé. Pecha uchéchigo ku ꞌla gainámalagó. ꞌLiko pe pálime nímala alué oná, ꞌlige ralámulika amoba eꞌyénamala reꞌkeka. ꞌWe aꞌlá naꞌtawa choniame ka ye tétali. 14 › Jena uchéchigo bilé tétali ruwime ju. ꞌÉmika napurigá raꞌósali ju jena wijchimoba. Bilena weꞌká riógachi waꞌlú gawichí amoba, pecha gainámili júkó napurigá chíbamala, abirigá maꞌchí iliméleke senibí. 15 Abiena tabilé rajeme ju ralámuli lámpara, ꞌlige  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

11

SAN MATEO 5

pachárale elamia napu boꞌí bilé gajoni, iligá uché bilena elame ju napu abé ꞌla maꞌchígime rajisáré, napurigá suwábaga ralámuli galírale mochígame ꞌla maꞌchígichi mochímala. 16 Ye tétalika aniame ju ꞌwe aꞌlá sébali olawa napu nulá Onorúgame, ꞌlige napuꞌlige etea ralámuli, ꞌwe aꞌlá niraga etémala Oꞌnó Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame.  

17 ›

Jena ruwimela Esusi beníriligo Moisesi nulalila

ꞌÉmika bijchigi ne alué Moisesi nulalila suwábimia nawigó, ꞌlige abiena bijchigi ꞌemi ne nawigó suwábimia alué ꞌya nerúgame rejcholi, napu ruyame nile alué ralámuli napu Onorúgame anélige. Neka pecha seꞌwí pamia nawako alué nulalí nibilé alué raꞌíchali rejcholi. Neka nawákuru ralámuli guꞌírimia napurigá ꞌla námamala ralámuli alué nulalí. 18 Neka ꞌla bijchiá aníguru, bijí ꞌla boꞌígichi ye gawí ꞌlige rewagátiri, tabilé ꞌwesi osilí bujéwili ju alué raꞌíchali Onorúgame nila, napusí ꞌma sébili ikí napu sébili ikimeli ju jena wijchimoba. 19 Alekeri napuꞌlige bilé rió tabilé eꞌwasa napurigá aní alué nulalí, ꞌlige uché jaré ralámuli sulisa napurigá alué ralámuli tabilé eꞌwámala alué nulalí, ꞌliko alué rió taꞌmé najtékame nímala napuꞌlige Onorúgame nulechi alué ralámuli. Bilé rió ꞌwe aꞌlá eꞌwame nísaká napurigá aní alué nulalí, ꞌlige benírame nisa uché jaré ralámuli napurigá aꞌchigóriga nochámala, ꞌliko alué rió asíriga najtékame nímala napuꞌlige Onorúgame  

 

nulechi alué ralámuli. 20 Neka anéguru ꞌemi: Alué bariseo ꞌlige alué Moisesi nila nulalila benírame, ꞌwe raꞌíchame ju Onorúgame nulalila tabiléchigo sébali olame júkó rekó lanime ke. ꞌEmi tabilé eꞌwásaká napu nulá Onorúgame meꞌtagá alué bariseo ꞌlige alué Moisesi nila nulalí benírame, Onorúgame tabilé nulémala ꞌemi.  

Jena ruwimela Esusi beníriligo napurigá tabilé ayome niwa

21 ›

ꞌEmi ꞌwe aꞌlá machí regá anélirigo alué ꞌya mochígame: «Tase meꞌligá ilírowa ralámuli. Apiépiri rió uché bilé rió meꞌlisá, alueka waꞌlú gastigo rewimeli ju.» 22 Neka regáchigo anígó: Apiépiri rió napu ayóniga eté uché jaré ralámuli, abiena waꞌlú gastigo ꞌyáwili ju Onorúgamete rekó ta meꞌae. ꞌLige bilé ralámuli tabilé ꞌla raꞌichasa uché jaré ralámuli olagá, alueka gastigáriwili ju alué eꞌwélalate napu nuleme ju ralámuli jurío. ꞌLige bilé rió anesa chebilé rió: «Mueka pecha najtékame júkó, mueka pe tonto ju», alué alanímeká gastigáriwili ju Onorúgamete naꞌichí eꞌkósiga ꞌlégana injiérnochi. 23 › Alekeri, goꞌame oꞌká simisá mué alé mésachi napu Onorúgame goꞌame iꞌlime ju, ꞌlige alé sebasa nelasa mué, mué boꞌné seꞌwiná oláligo uché bilé rió, 24 ꞌliko abalé aꞌrélime júkuru alué goꞌame ꞌna oꞌweka neraga napu ilí alué mesa. ꞌLige alé aꞌresa, ku ꞌmi simibóká gatewa alué rió ꞌyuga. Napuꞌlige ꞌma ꞌla sébali gatesa, aꞌlige kuka simibóká, aꞌlige kulí jawáwaká alué goꞌame alé mésachi.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

12

SAN MATEO 5 25 ›

Mué seꞌwiná ꞌsisa bilé rió ꞌyuga, ꞌlige alué rió waꞌlúlachi nejímala mué, ꞌliko taꞌchó seba ꞌwe aꞌlá gatélime júkuru. Alué riote nejísiga mué alé waꞌlúlachi, ꞌliko galírale bajcháwili ju mué. 26 Ne ꞌla aní mué tabilé maꞌchínimio. Napuꞌlige ꞌma suwábaga najtétasa mué napu ekí goblala alué waꞌlula, aꞌlige kulí maꞌchínamala mué.  

Jena ruwimela Esusi beníriligo napurigá tabilé eꞌnewa bilé mukí ꞌyuga gojchináliga

27 ›

ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá machí regá anélirigo alué ꞌya mochígame: «Tase ꞌyuga gochiboa uché jaré umugí alué napu tabilé ꞌemi ꞌyula ju.» 28 Neka regáchigo anígó: Bilé rió rekó tabilé gochié uché bilé mukí ꞌyuga, ꞌlige pe ꞌwe ꞌyuga gochináliga etesa ꞌliko alué rioka ꞌma resítiri alawégame nímili júkuru rekó ta ꞌyuga gochié. 29 › Chátiri naꞌtasa mué alieti etega, ꞌliko maꞌchí pápua alué busí ꞌlige pápuaká. Abé ꞌla nímala pe busílacho weꞌkawa mué, tabilé ꞌla ju suwábaga mué saꞌpala ꞌlégana injiérnochi pasía. 30 ꞌLige alué mué sekala wajtoná ilígame ꞌsísaká napurigá nochawa alué resítiri nóchali, ꞌma rejpúniga pápua. Abé ꞌla kéréko seká weꞌkawa mué, tabilé ꞌla ju suwábaga mué saꞌpala ꞌlégana injiérnochi pasía.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo tabilé ꞌla ko boꞌné ꞌyula mukí aꞌrilía 31 ›

Abiena anime nile ꞌya mochígame: «Bilé rió mukí aꞌresa boꞌné ꞌyula, ꞌliko bilé apeli iꞌlime júkuru anigá ꞌma aꞌréguru mué

mukí.» 32 Neka uché bilé rejcholi ruwimela. Bilé rió boꞌné upila aꞌresa, ꞌlige alué mukí uché bilé rió rewisá, ꞌliko alué mukí waꞌlú resítiri alawégame nímala. Alué bajchá ajtígame rió chojkila nímala chonigá aꞌreme ju mukí. Alué nujubá ajtígame rioka abiena tabilé ꞌla nóchame kárélamala. Alué mukí tabilé alué rió nila ju. ꞌLige alué mukí seꞌnú rió ꞌyuga gochime nisa taꞌchó aꞌrelía alué bajchabé riote, ꞌliko alué rioka tabilé resítiri alawégame gainámala rekó alué mukí aꞌrigé.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo alué nulalí

33 ›

Abiena ꞌwe aꞌlá machí ꞌemi regá anélirigo alué ꞌya mochígame: «Onorúgame eꞌnegá ajtí ꞌla sébali olamio ne, alekeri ꞌla sébali olámala ne.» 34 Tase aniboa: «Onorúgame ꞌla eꞌnegá ajtí alekeri ꞌla sébali olámala ne.» Pe ꞌla sébali olawa. ꞌLige tase aniboa: «ꞌLa sébali olámala ne, ꞌla eꞌnegá ajtigame rewagá.» Tase regá aniboa: «Alé rewagachi nulá ajtigame Onorúgame.» 35 Tase aniboa: «Gawí ꞌla machí ꞌla sébali olamio ne.» Tase aniboa alieti, gawika kame napu teka ajtí Onorúgame. ꞌLige tase alarigá aniboa: «Rusalénika ꞌwe aꞌlá machí ꞌla sébali olámala ne.» Tase alarigá aniboa alué Rusalénika Onorúgame nila kame. 36 Tase aniboa: «Ne boꞌné moꞌola ꞌla machiame ꞌwe aꞌlá sébali olamio ne.» Tase alarigá aniboa mueka pecha gainámalagó newá rosákame o chókame mué boꞌné gupala, nibilé biꞌlepi gupá. 37 Napuꞌlige ꞌla sébali olámorisá  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

13

SAN MATEO 5​, ​6

mué, ꞌla sébali olawa. Tabilé gainásaká sébali olá, pe aniboa: «Tabilé ikíromala ne.» Tabilé siné ꞌyégili rupoa. ꞌYégiliká pe Remónisi raꞌichálila ju. Jena ruwimela Esusi ruwíligo tabilé cha nokiame ko alué ralámuli ꞌyuga rekó alué ralámuli ꞌwe cha nokachi ꞌemi ꞌyuga 38 ›

Abiena ꞌwe aꞌlá machí ꞌemi regá aníligo alué ꞌya mochígame: «Bilé ralámuli busila maꞌchí pasa uché bilé rió, ꞌliko aꞌchigóriga oliame júkuru alué ralámuli. Bilé ralámuli ramé oꞌlinasa uché bilé rió, ꞌliko aꞌchigóriga oꞌlinálime júkuru alué rió ramalá.» 39 Neka regá aní: «Tase ayóniwa bilé rió ꞌwe nejkome. Bilé rió nejchósaká bilena banichí, uchéchigo bilena guꞌlíwaká napurigá uché bilena banachí oꞌchómala. 40 Bilé rió bujénasaká mué oꞌpáchala, yati ꞌyáwaká, ꞌlige abiena ꞌyáwachigó alué weꞌlí oꞌpacha p oꞌpáchiga inálime. 41 Sontalo rejósaká napurigá oꞌtoboa bilé tábiri bilé mili metro mejká, mueka abéchigo noli oká mili metro oꞌtobóká. 42 Apiépiri ralámuli táachi tábiri, yati ꞌyáwaká. Bilé ralámuli tanega tásaká bilé tábiri, yati tanéwaká.»  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo napurigá ꞌla galegá etewa sairúgame 43 ›

Abiena ꞌwe aꞌlá machí ꞌemi regá anélirigo alué ꞌya mochígame: «ꞌLa galewa mué amígola, ꞌlige tase galewa mué saíla.» 44 Neka regá aní: ꞌLa ꞌwe aꞌlá galewa mué saíla. ꞌLa  

ꞌwe aꞌlá guꞌíriwa alué ralámuli, alué napu tabilé ganílime ju ꞌemi ꞌyuga. ꞌLa tániwa Onorúgame napurigá Onorúgame ꞌla guꞌírimala alué chátiri raꞌíchame ralámuli, abiena alué napu cha nokame ralámuli ju ꞌemi ꞌyuga. 45 Alarigá nokiáká ꞌemi, ꞌla alué Oꞌnó Onorúgame ꞌkúchila nímala ꞌemi, alué Onorúgame napu ꞌpa rewagachi ajtí, alué nuleme ju rayénali napurigá ꞌwe aꞌlá maꞌchígime rainámala alué chátiri ralámuli mochígichi, ꞌlige ꞌwe aꞌlá ralámuli mochígichi. Nuleme ju uꞌkí napurigá uꞌkumela alé napu mochí ralámuli napu ꞌla eꞌwime ju Onorúgame, ꞌlige abiena alé napu mochí ralámuli napu tabilé eꞌwime ju Onorúgame. 46 Mué pe alué ꞌwe aꞌlá nirame ralámuli ꞌwe aꞌlá nirásaká, ꞌliko mueka tabilé ꞌla narémala Onorúgame nila tábiri alarigá ꞌsíkariká. Alué napu goblálome ju enomí alarigá nokame júchigó. 47 ꞌEmi pe aꞌboi amígola ꞌla repórisa, tachiri najtékame nímalawé. Alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame, alueka abiena alarigá nokame ju. ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá semáriga nokimeli júkuru, tase napurigá alué ralámuli. 48 ꞌWe aꞌlá sébali ꞌnátame ralámuli niwa napurigá Oꞌnó Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi beníraligo churigá guꞌírilime ko uché jaré

6

› Tase che nokigá nokiboa napurigá ralámuli etémala ꞌemi napuꞌlige Onorúgame nulá. Tase anigá eꞌyénawa: «Ramueka

p 5:40 Alué weꞌlí oꞌpacha nile napurigá chaketa.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

14

SAN MATEO 6 ꞌwe aꞌlá Onorúgame oyérame niru.» Pe alieti ꞌnátaga nokisáká ꞌemi, ꞌliko ꞌemi Oꞌnola ꞌpa rewagachi ajtígame tabilé ꞌyámala ꞌemi semati raweli. 2 Napuꞌlige guꞌírilia alué tabilé nígame ralámuli ꞌwe resíriká ejperégame, tase weꞌká ralámuli etériga guꞌíriwa. Alarigá nokame ju ralámuli ꞌwe riólame napuꞌlige bilé tábiri ꞌya alué ralámuli tabilé nígame alé uꞌkuchí reꞌobachi «sinagoga» anilime mochígichi. Alué alarigá nokame ralámulika pe najkigá nokame ju napurigá ꞌwe aꞌlá nerawa ralámulite. Peka ꞌla sébali olame ke aꞌbopi. 3 Napuꞌlige ralámuli tabilé nígame guꞌíria mué, napuꞌlige tabilé ꞌwesi riógachi aꞌlige guꞌíriwaká. ꞌLige aminami tabilé ꞌwesi ruyéwaká, nibilé mué amígola rekó ꞌwe aꞌlá amigo ke. (Ralámuli israelita regá anime nile: «Tase aꞌrewa napurigá mué sekala oꞌiná ilígame etémala napu ꞌsiá ꞌsmi mué sekala wajtoná ilígame.») 4 ꞌLiko mué asíriga ꞌla narémala Oꞌnó Onorúgame nila semati raweli, alueka suwábaga eteme kame napu ekí tábiri nóchachi ramué.  

 

 

Jena ruwimela Esusi beníriligo churigá raꞌichálime ko Onorúgame ꞌyuga

5 ›

Napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌicha ꞌemi, tase oꞌweti jaga tániwa iwérali Onorúgame alé pachá uꞌkuchí reꞌobachi «sinagoga» anilime pe napurigá etewa suwábaga ralámulite. Alarigá nokame ju riólame ralámuli, peka ꞌla sébali olame ke aꞌbopi. ꞌLige aminami alé bilena napu weꞌká ralámuli mochí, alemi jaga

tánime ju iwérali Onorúgame, pe napurigá etewa suwábaga ralámulite. ꞌWe ganílime ju alieti nóchaga. pe uꞌkabi rawé ꞌwe ganíliga mochímala, Onorúgameka tabilé ꞌyámili ju semati raweli alué ralámuli. 6 Napuꞌlige mué Onorúgame ꞌyuga raꞌichánalasa, biꞌneli simibóká pachami galírale ꞌlige ꞌyérawaká yochi, ꞌlige kulí raꞌicháwaka mué Oꞌnola Onorúgame ꞌyuga. Pecha etérame júkó Onorúgame kaka, alueka abiénachigo ꞌla etiágó iwérali tánachi mué, ꞌliko Onorúgameka asíriga ꞌla semati raweli nejímala. 7 › Napuꞌlige iwérali tania ꞌemi Onorúgame, tabilé weꞌsá simérawa bilé raꞌíchali, ꞌlige aminami tabilé raꞌichawa alué tabilé námatame raꞌíchali. Ralámuli tabilé machime Onorúgame pe alarigá nokame ju. Alueka abé ꞌla weꞌká raꞌichálika ꞌwe aꞌlá gepumia mayeme ju Onorúgame. 8 Tase alarigá nokiboa napurigá nokame ju alué ralámuli. Alué ꞌemi Oꞌnola Onorúgameka ꞌla machí aleké najkió bajchá taꞌchó táachi ꞌemi. 9 Alekeri napuꞌlige raꞌichalia Onorúgame ꞌyuga, regá anewa: Mué Oꞌnó ꞌpa rewagachi ajtígame, ramueka najkiákeꞌé napurigá nerawa mué ralámulite, 10 najkiákeꞌé napurigá sebámala raweli napurigá suwábaga ralámuli nulémala mué. Abiena najkiákeꞌé napurigá nulámala mué jena wijchimoba napurigá nulame ju mué ꞌpa rewagachi.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

15

SAN MATEO 6

ꞌLige abiena najkiákeꞌé napurigá ꞌla sébali ikimela napu mué najkí. 11 Pe rekó ꞌyáwagó ramué goꞌame napu senibí rawé nejime ju mué. 12 Ramueka ꞌma eꞌkaru ralámuli alué napu cha nokálige ramué ꞌyuga, alekeri ramueka tánili eꞌkali mué cha nokogá nokigáriká. 13 Pe rekó anáchaga ꞌyáwagó aꞌwalí ramué napurigá ꞌla umérowa Remónisi napuꞌlige alué Remónisi seꞌwí ꞌlúnilichi ramué. Tase aꞌrewa ramué napurigá naꞌtawa alué chátiri ꞌnátili. q ꞌLige Esusi anile: 14 ―ꞌEmi ꞌla eꞌkásaká uché jaré ralámuli napuꞌlige alué ralámuli eꞌkáali tasa cha nokisá ꞌemi ꞌyuga, ꞌliko ꞌemi Oꞌnola Onorúgame napu rewagachi ajtí ꞌla eꞌkámalachigó ꞌemi. 15 ꞌEmi tabilé eꞌkásaká ꞌlige tabilé niraga etesa alué cha nokame ralámuli, ꞌliko ꞌemi Oꞌnola Onorúgame tabilé eꞌkámala napuꞌlige ꞌemi cha nokisá.  

 

Jena ruwimela Esusi beníriligo churigá ayunálime ko

16 ›

Napuꞌlige ayunalia ꞌemi, tabilé sewékame neraga eꞌyénawa. Alué ꞌwe riólame ralámuli alarigá nokame ju peka ꞌla sébali olame ke, pecha sewékame kéréko, pe najkime ju napurigá niraga etewa ralámulite. Pe tabilé ꞌnátame ju Onorúgame ꞌyuga. Tabilé narémili

ju napu Onorúgame nejímili ju. 17 Napuꞌlige ayunalia ꞌemi bajchá bisigówaguru ꞌlige ꞌwe aꞌlá techípuaka, 18 napurigá tabilé machimela ralámuli mué ayúnachi, pe mué Oꞌnola Onorúgame ꞌla machimela, ꞌliko ꞌla ꞌwe ꞌla semati raweli nejímala Onorúgame.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo tase weꞌká eꞌkarúgame tábiri niga mochiwa

19 ›

Tase niga mochiwa eꞌkarúgame tábiri ꞌwe najteme jena wijchimoba mochiga, jena wijchimóbaka ꞌwe oꞌchérame ju nowí ꞌlige ꞌma pe iꞌnime ju suwábaga tábiri gatériga mochígame. Suwábaga suwime ju. ꞌLige chigórigame abiena moꞌime ju chigomia alué gatériga mochígame. 20 Tase weꞌká naꞌtawa ye tábiri, iligá abé aꞌlá ju Onorúgame ꞌyuga naꞌtalia. Alarigáká ꞌwe aꞌlá semáriga narémala ꞌemi semati raweli napuꞌlige seba ꞌpa rewagachi. Tase nerume ju ꞌpa rewagachi nowí, ꞌlige tabilé iꞌnime ju tábiri gatérigime, ꞌlige tabilé eꞌyéname ju chigórigame. 21 Bilé rió weꞌká tábiri nígame nisa ꞌwe najteme, ꞌlige pe alekecho naꞌtasa, tabilé naꞌtámala Onorúgame ꞌyuga. 22 › Mué ꞌla guꞌírisaká uché jaré ralámuli napu ꞌyáliru mué Onorúgamete ꞌyale mué, ꞌla Onorúgame ꞌyuga ꞌnátaga guꞌírisaká mué uché jaré, ꞌliko ꞌwe aꞌlá ꞌnátame ju mué, ꞌliko ꞌwe aꞌlá biꞌwígame alawégame nímala mué.  

 

 

q 6:13 Jaré osilí abiena regá aní: Mué kame napu nulame ju, mueka waꞌlú aꞌwalí nígame kame, ꞌlige nabí ꞌla sébali olame kame mué.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

16

SAN MATEO 6 23 Mué

tabilé guꞌírisaká ralámuli napu ꞌyáliru mué Onorúgame ꞌyale mué, tabilé ꞌla biꞌwígame alawégame nímala mué. Chókame nímala mué alawala. r 24 › Oká eꞌwélala ꞌyuga nóchame nísaká alué pioni, pe tabilé ganíliga eteme ju bilé alué waꞌlula, ꞌlige uché bilé waꞌlúlaka ꞌla ganíliga eteme ju. ꞌLige alué pioni bilé waꞌlula ꞌla niraga etémala, ꞌlige bilé tabilé niraga etémala. Yeka anime ju: Bilé rió tabilé gainámala Onorúgame ꞌyuga ꞌnata, pe weꞌká enomí mékame naꞌtásaká. ꞌLige alarigáká tabilé gainámala Onorúgame oyeria. 25 › Neka alekeri aníguru: Tase regá naꞌtawa: «Jipe rawé ¿tachiri goꞌpóaché?, ꞌlige ¿tachiri bajíwaché?, peka iꞌtékuru baꞌwí. ꞌLige ¿tachiri oꞌpachátuwaché? Peka iꞌtékuru napurigá raliboa nuebo oꞌpacha.» ¿Tacha abé najteme júkó alawá meꞌtigá goꞌame? ꞌLige ¿tacha abé najteme júkó mué alawala meꞌtigá alué oꞌpacha? 26 Onorúgameka abiena ꞌla nejímili júkuru goꞌame ꞌlige oꞌpáchatiri. ꞌWe aꞌlá naꞌtáwabala aka alué chulugí iꞌniga oyame: tabilé echame ke, tajsiné ꞌwime kaꞌe, ꞌlige tajsiné gateme ke goꞌame rekóachi. Onorúgameka alué napu ꞌpa rewagachi ajtígame ju ꞌla ꞌyame káꞌé goꞌame. ¿Tacha abé najtékame ju ꞌemi meꞌtigá alué chulugí? 27 ¿Chieri ꞌla ochéramalawé uché peꞌtá oꞌwétiri  

 

 

 

rekó ꞌwe ochérinilie? s Rekó uché rajpé ochérinilie ꞌemi, tase uché rajpé abé reꞌpá jágame gainámala ꞌemi. Onorúgame ꞌsime ju newá reꞌpá jágame ꞌlige reꞌlé jágame. 28 › ¿Tachiri sirbe nímalawé pe oꞌpáchacho naꞌtalia? ꞌWe aꞌlá naꞌtáwabala churigá oꞌchérame ka sewá jami nerúgame. Aka alué sewaka peka nóchame júkuru, nibilé oꞌpáchati newame júkuru. 29 Neka aníguru abéchigo ꞌla semátiri ko meꞌtigá alué waꞌlula ꞌya bejtégame. Alué napu ꞌwe nígame nílige, alué suwábaga meꞌtigá ꞌwe nígame ka Salomoni anilime nile. Asíriga weꞌká eꞌkarúgame nígame nile napurigá chiní ꞌlige oꞌpáchatiri asíriga jino, abirigáchigo taꞌmé semati nílekó abe tase napurigá alué sewá jami nerúgame. 30 Onorúgameka nabí asíriga ꞌla semátiri sewame gajsalá echame ju jami, ꞌlige pe ꞌma wakime ju alué gajsalá ꞌlige ralámulika ꞌma eꞌkósime júkuru. ꞌÉmika abé rajpé najtékame júkuru meꞌtigá alué gajsalá. ꞌÉmika tabilé bijchigi Onorúgame nejkúrimio oꞌpacha nejía. 31 ꞌLiko tabilé weꞌká ꞌnata mochiwa: «¿Tachiri goꞌpóbeché jipe? ¿Tachiri bajíwaché jipe? ¿Tachiri oꞌpachátawaché jipe?» 32 Alarigá nokame ju ralámuli tabilé bijchígime Onorúgame nila raꞌíchali. Alué ralámuli asíriga ꞌnátame ju ye tábiri. Alué ꞌemi Oꞌnola Onorúgame alué ꞌpa rewagachi bejtégame,  

 

 

 

 

r 6:23 Yolí raꞌíchaga aní (22-23): «Los ojos son como una lámpara para el cuerpo, así que, si tus ojos son buenos todo su cuerpo tendrá luz. Pero si tus ojos son malos todo su cuerpo estará en la oscuridad y si la luz que hay en ti resulta ser oscuridad, ¡que negra será la misma oscuridad!» «Mué busila ꞌla aꞌká nísaká» pe aniame kéré «mué ꞌwe aꞌlá guꞌírisaká uché jaré ralámuli.» s 6:27 Eꞌnesi San Lucas 12:25.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

17

SAN MATEO 6​, ​7

asíriga ꞌla machí tachiri tábiri resílá ꞌemi. 33 Iligá bajchá Onorúgame ꞌyuga naꞌtálime júkuru najkigá napurigá Onorúgame nulámala. ꞌLa newalime júkuru napu Onorúgame najkí. Alarigá olásaká ꞌemi Onorúgame ꞌla nejímala nejkúrali napurigá niga mochímala goꞌame ꞌlige oꞌpáchatiri. 34 Alekeri tabilé naꞌtámili ju: «Chukimeli ju ne beꞌlí.» Iligá napu ꞌnata ajtí mué jipe alué ꞌlina naꞌtáwaguru. Asíriga weꞌká nerúkuru napurigá gatewa jipe yati. Beꞌlika uché bilé rawé ju.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo tabilé chojkila neraga cheꞌwálime ko uché jaré ralámuli

7

› Tase chojkila cheꞌwawa uché jaré ralámuli. Mué chojkila neraga cheꞌwásaká, ꞌliko Onorúgame chojkila neraga cheꞌwámala mué. 2 Onorúgameka aꞌchigóriga animela ꞌemi olagá napurigá aneme ju ꞌemi uché jaré ralámuli. ꞌEmi tabilé niraga etésaká, ꞌliko Onorúgamechigó tabilé niraga etémala ꞌemi. ꞌWe aꞌlá tétaga nejísaká ꞌemi, ꞌla bochí ajchigá, ꞌliko ꞌwe aꞌlá sébali tétiga narémala ꞌémichigó, ꞌla bochí ajchigá. 3 ꞌLige ta machisá mué boꞌné waꞌlú wejkolí ajchágame ko mué boꞌné busílachi, ꞌliko ¿chonigá regá aneme ju mué uché jaré ralámuli: «Muérigo, aka ne maꞌchí pátirigo alué uꞌtá wejkolí mué busílachi ajtígame»? ꞌLa maꞌchí pápua mué boꞌné bajchá alué waꞌlú wejkolí mué busílachi ajtígame, aꞌliko ꞌla maꞌchí pámala mué alué uꞌtá wejkolí alué rió busílachi  

 

ajtígame. (Yeka aniame ju ꞌemi chojkila neraga cheꞌwásaká uché jaré pe uꞌtá tábiriti kachi, tabilé ꞌnátaga mué boꞌné abéchigo chojkila ke, tabilé ꞌla ju.) 4 Mué ꞌwe resítiri nocha asisá, ¿chonémala mué bilé amigo? ¿Regá anémala mué: «Ne ꞌla nejkúrimala maꞌchí paa alué resítiri napu mué nocha ajtí»? 5 Iligá bajchá aꞌréwaguru alué chátiri ꞌnátili napu mué ꞌnata ajtí, ꞌliko ꞌla sébali ꞌnátame nímala mué Onorúgame ꞌyuga napurigá guꞌírimala mué amígola. Mueka pecha gainámili júkó pe uꞌtá wejkolí maꞌchí paa uché bilé ralámuli busílachi chujkúgame, mué bilé gutumoli elágame nísaká boꞌné busílachi. 6 › Tase ꞌyáwaká goꞌame oꞌkochí alué goꞌame Onorúgame kógirime nísaká. ꞌLige aminami tase ꞌlúpuaká alemi napu uchú gowí alué ꞌwe najteme rejté. Mué alarigá olásaká, ꞌliko gowika pe reꞌkeka eꞌyénamala, ꞌlige siné kachi ku guꞌliga ꞌemi iꞌkímala alué gowí. (Ye tétali júkuru aniame: ꞌWe aꞌlá naꞌtáwará napuꞌlige Onorúgame nila raꞌíchali ruyá alué tabilé Onorúgame oyérame ralámuli ꞌyuga. Jaré ralámuli tabilé galeme ju alué raꞌíchali.) 7 › Abichilubi tániwa Onorúgame, ꞌliko Onorúgame nejímala ꞌnátili. Abichilubi ꞌyáawa ꞌemi ꞌlige ꞌla rewimela ꞌemi. Bayéwaká Onorúgame ꞌlige Onorúgame eꞌwame júkuru. t 8 Apiépiri ralámuli ꞌla támeká ꞌla iꞌlime júkuru. ꞌLige alué ꞌla ꞌyáameká ꞌla rewame júkuru. Alué bayémeka ꞌla nejélime júkuru.  

 

 

 

t 7:7 Yolí raꞌíchaga aní Matéoka: «Llame a la puerta y se le abrirá.»

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

18

SAN MATEO 7 9 ›

ꞌEmi ꞌkúchila baní tasa, ꞌémika tabilé rejté ꞌyámili júkuru. 10 ꞌLige roꞌchí tasa ꞌemi ꞌkúchila, tabilé sinowí ꞌyámili júkuru ꞌemi alué uꞌkuchítiri. 11 ꞌEmi napu chátiri ꞌnátame ke abiénachigo ꞌla jebénigame júkó ꞌemi ꞌwe aꞌlá goꞌame kógiga ꞌemi aꞌboi ꞌkúchila. ꞌLiko abéchigo ꞌla aꞌká nejímala mué Oꞌnola Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame alué napu tánime ju. 12 › ꞌEmi najkisáká napurigá ꞌwe aꞌlá nejkúrimala apiépiri ralámuli, ꞌliko ꞌemi bajchá ꞌwe aꞌlá niraga guꞌírimili júkuru apiépiri ralámuli. Alarigá ju napurigá nulame ju alué raꞌíchali nulalí napu Moisesi osale ꞌwe ꞌya ꞌlige napu osale alué ralámuli napu ruyame nílige napu Onorúgame anélige.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo uꞌkabi ralámuli sebámili ko ꞌpa rewagachi 13 ›

ꞌWe eꞌwérali olawa napurigá moꞌiboa alé uꞌtá yógame galichi. Waꞌlú yógame ju alé napu simárame ju ralámuli injiérnochi simamia ꞌlige weꞌlé boꞌígime ju bowé napu sébame alé injiérnochi, ꞌlige weꞌká ralámuli alué bowé simíbame ju, cháchigo ꞌla weꞌlé boꞌígime kame alué bowé. 14 ꞌLige pe uꞌkabi ralámuli simíbame ju alé bowechi tabilé weꞌlé boꞌígime moꞌimea alé uꞌtá yochi alé ejperélimia senibí Onorúgame ꞌyuga. 15 › ꞌWe majawa alué ꞌyégame ralámuli napu ruwime korí napu ané Onorúgame napu ꞌwe aꞌlá Onorúgame oyérame korime ju, peka Onorúgame oyérame ke. ꞌWe aꞌlá aꞌká ralámuli kárigá jsime ju, asíriga chátiri ꞌnátame kéréko  

 

sulachika. 16 ꞌWe aꞌlá nérékuru ꞌwe aꞌlá ꞌnátame ko ꞌwe aꞌlá nóchali nochasa. Tabilé ꞌla ralámuli nísaká, ꞌliko tabilé ꞌla nóchali newámala. Tabilé rakémala iꞌwilí (ꞌuba) alé golalachi, ꞌlige aminami tabilé rakémala alué chuná alé bilena bitáyachi. 17 Abiena alué ꞌwe aꞌlá rojaka ꞌwe aꞌká rakeme ju, ꞌlige alué taꞌmé ꞌla rojaka taꞌmé ꞌla rakeme ju. 18 ꞌLacha chátiri rakémalawé alué ꞌla aꞌká rojá tabilé nayume, ꞌlige ꞌlacha aꞌká rakémalawé bilé rojá nayume. 19 Suwábaga rojá tabilé ꞌla aꞌká rakémeka ꞌma pe meꞌteka ꞌlúpili ju alé naꞌichí napurigá ꞌma rajimela. 20 ꞌLiko ꞌwe aꞌlá machimela ꞌemi alué ralámuli pala ꞌla bijchiá ꞌla bijchígili rejcholi nejime ka. Pe eꞌnéniga napu nokame ju ꞌla machiboa. 21 › Tabilé suwábaga ralámuli moinámala ꞌpa rewagachi napu Onorúgame nulame ju rekó Waꞌlula aneme ke neꞌchí. Pe alué ralámuli napu ekí ꞌla sébali olame ju napurigá najkí ne Oꞌnola Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame, pe alueka ꞌla sebámala. 22 Napuꞌlige seba raweli napu Onorúgame gustisia olámala (napu Onorúgame animela chieri ꞌla sébali oláligo ꞌlige chieri tabile ꞌla sébali oláligo), weꞌká ralámuli anémala neꞌchí: «Mué Waꞌlula nulame, mué aꞌwalila gite ramueka ꞌwe aꞌlá rejcholi ꞌyáruturu ralámuli, ꞌlige abiena buináruturu uꞌkuchípala remónisi napu ralámuli mochiga mochílige, ꞌlige abiena saꞌwáruturu nayúkame.» 23 Alarigá animela. ꞌLige neka ꞌwe aꞌlá maꞌchígime ruyémala regá: «Neka pecha siné machime kétego  

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

19

SAN MATEO 7​, ​8

ꞌemi. ꞌÉmika tabilé aꞌlá nóchali nóchame júkuru. ꞌMi simíbaga.» 24 › ꞌLige aꞌpílipi rió neraga ꞌla gepúsaká ye raꞌíchali, ꞌlige ꞌla eꞌwasa ye raꞌíchali, ꞌliko alué rió napurigá ꞌwe machime rió neraga nímala, napurigá alué rió galí newágame ꞌwe reꞌlé joka elale galí. 25 ꞌLige waꞌlú uꞌkusá ꞌlige ꞌma bochile alé gomichi ꞌlige galírale sébale, ꞌlige aminami asíriga ekale, ꞌlige tabilé naꞌmínale alué galí, cha ꞌla newárigime níligame alué galí ꞌwe reꞌlé joka. 26 Aꞌpili ralámuli neraga ꞌwe aꞌlá gepúsaká ye raꞌíchali ne raꞌichálila, ꞌlige tabilé eꞌwasa alué raꞌíchali, ꞌliko pe napurigá bilé rió tabilé ꞌnátame, pe alarigá nímala, pe napurigá bilé galí satebó galirárigime pe alarigá nímala. 27 ꞌLige waꞌlú uꞌkusá ꞌlige aminami asíriga ekesá, ꞌlige ꞌma bochile baꞌwí alé gomichi, ꞌlige ꞌma omarúgame naꞌmínale alué galí. 28 Napuꞌlige Esusi ꞌma suwénasa ye raꞌíchali beniria, ralámulika ꞌwe raꞌsálále napurigá benírale 29 napugiti Esúsika ꞌwe aꞌlá benigá benírale, boꞌné ꞌwe aꞌlá sébali machime nile, tabilé benile uché jaré benírame ꞌyuga, tase napurigá alué Moisesi nila nulalí benírame.  

 

 

 

 

 

8

Jena ruwimela Esusi nayúkame ꞌyóligo

ꞌLiko napuꞌlige Esusi ꞌpa rabókana reꞌkínasa asíriga weꞌká ralámuli najátale. 2 ꞌLiko bilé rió nayume saꞌpachí amoba u chojkóbisiga ilíbale ꞌna oꞌweka  

neraga napu enale alué Esusi. ꞌLige anile: ―Muérigo Waꞌlula, mué ꞌla ꞌyónalisiká neꞌchí, neꞌchí ꞌyówaká napurigá ne ꞌla lisensia nígame nímala napurigá bajkimela ne alé reꞌobachi pachá. 3 ꞌLige Esusi nochale boꞌné sekálate alué rió, ꞌlige anile: ―ꞌLa nímala, ꞌma ꞌla saꞌwígame nímala mué. ꞌLige yati neraga saꞌwile alué rió. 4 ꞌLige anele Esusi alué rió: ―Tabilé ꞌwesi ruyéwaká ne mué saꞌwáligo. Iligá simibóká balé ajtígichi napurigá etémala mué ꞌma saꞌwígame ko. ꞌLige goꞌame kógiwaká Onorúgame napurigá nulálige Moisesi. v ꞌLa suwábaga alarigá olásaká mué, ꞌliko uchéchigo siné ꞌwe aꞌlá sébali niraga etewa mué ralámulite.  

 

Jena ruwimela Esusi ꞌyóligo bilé sontalo piónila

5 Napuꞌlige

Esusi Kapernaumi anilichi sébachi, bilé gapitani sontalo romano sébale Esusi ilígichi bilé nejkúrali tániniliga. ꞌLige anile alué sontalo gapitani Esusi olagá: 6 ―Mué Waꞌlula, ne piónila sujírigame ju, tabilé gayena noká ꞌlige ꞌwe resí nilia ajtí. 7 ꞌLiko anele Esusi alué gapitani: ―Simé ne ꞌyomia. 8 ꞌLige anile alué gapitani: ―Neka tabilé najtékame rió ju napurigá mué bajkimela ne bejtélachi, neka pe apiépiri rió ju. Pe iligá aniboa: «Saꞌwisá ꞌla nímala  

 

 

u 8:2 Eꞌnesi glosario «lepra». v 8:4 Kulí siné rawé oká baloma kógime nile ꞌlige bilé tarali kachi kógime nile oká boꞌá ranala.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

20

SAN MATEO 8 alué pioni», ꞌlige alué piónika ꞌma saꞌwimela, mueka cha waꞌlú nígame kame aꞌwalí napurigá alarigá nulámala. 9 Neka ꞌla machí alarigá nulálime ko waꞌlula níriga. Alué uché jaré waꞌlula neꞌchí nuleme ju, ꞌlige neka uꞌkuchípala sontalo nuleme ju. «Simawa», aneme ju ne jaré alué sontalo, ꞌlige yati simíbame ju. ꞌLige «Jeka simí», aneme ju ne bilé, ꞌlige yati jeka simime ju. ꞌLige bilé tábiri newánilime ju ne piónila, ꞌlige alué piónika yati eꞌwame ju. 10 ꞌLige napuꞌlige Esusi akisá, pe iꞌkilí ilíbale eꞌnegá. ꞌLige Esusi anele alué ralámuli Esusi najátame: ―ꞌLa bijchiá ye rioka ꞌla sébali bijchígame ju ꞌwe aꞌlá saꞌwame ko ne Onorúgame Alawala gite. Jena napu ejperé ralámuli israelita pecha ꞌwesi ralámuli iꞌtékó uché abé bijchígame napurigá ye rió. 11 Neka aníguru napuꞌlige Onorúgame piesta newachi ꞌpa rewagachi Abraámi ꞌyuga ꞌlige Isaki ꞌyuga ꞌlige Akobo ꞌyuga, asíriga weꞌká ralámuli napuímio bochígimi gawichí mochígame. 12 Weꞌká ralámuli israelita tabilé sebámala alé piéstachi rekó Onorúgameka ꞌwe guꞌírilige alué ralámuli, jaré pecha Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame níligo tase napurigá ye rió. Alué ralámulika pe maꞌchige mochímala tabilé mochímala alé pachá piesta nerúgichi. Pe maꞌchige ꞌlúpili ju asíriga chonárale. ꞌLige nalá mochímala alué ralámuli aminami chiꞌná mochímala ramelá. 13 ꞌLige Esusi anele alué sontalo gapitani:  

 

 

 

 

―Ku simigá galírale. Aꞌchigóriga ikimela napurigá mué bijchígale. ꞌLiko pe abaꞌlige yati saꞌwile alué pioni. Jena ruwimela Esusi ꞌyóligo Pegro wasila

14 Napuꞌlige

Esusi sebasa Pegro galílachi, Esusi etele alué Pegro wasila ꞌwe nayua boꞌigó. Asíriga iná boꞌile alué Pegro wasila. 15 ꞌLige Esusi nochale Pegro wasila sekala, ꞌlige yati ajchábale inuí alué Pegro wasila. ꞌLiko asísale alué Pegro wasila, ꞌlige yati goꞌame newale napurigá Esusi goꞌmela ꞌlige uché jaré ralámuli.  

Jena ruwimela Esusi weꞌká nayúkame ꞌyóligo

16 Napuꞌlige

rayénali bokuísa, aꞌpáliru weꞌká ralámuli uꞌkuchípala remónisi mochígame pachágana. ꞌLige Esusi ꞌma buyánale alué uꞌkuchípala remónisi pe nuligá. Abiena Esusi ꞌyole uché jaré nayúkame ralámuli. 17 Alarigá ꞌsile napurigá ꞌla sébali ikimela napurigá anílige ꞌya bejtégame rió Isaíasi anilime napu ruyame nílige napu Onorúgame anele. Regá anile: «Alué boꞌné oꞌtole nawilí napu ramué nayume nírige.» w  

Jena ruwimela jaré ralámuli Esusi oyériligo

18 ꞌLige

uché bilé rawé asíriga weꞌká ralámuli napuíle. Napuꞌlige Esusi etesa, nulale napurigá listo ujchagá mochímala bilé barko simea naꞌlebo ꞌnálige. 19 Taꞌchó

w 8:17 Eꞌnesi Isaías 53:4.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

21

SAN MATEO 8

simíbachi, bilé alué Moisesi nila nulalí benírame aꞌbé nawile Esusi, ꞌlige anile: ―Neka mué ꞌyuga inánili panápuri simichi mué. 20 ꞌLiko Esusi anile: ―Geyóchika ꞌla nígame júkuru resó, ꞌlige chulugika ꞌla raꞌsógame júkuru. Ne napu nawá ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, neka tabilé asé galégame ju napurigá gojchimela. 21 ꞌLiko uchéchigo bilé rió alué Esusi oyérame, anele: ―Mué Waꞌlula, neka mué si simela, pe iligá elíwagó ne napurigá ne oꞌnola tómala, aꞌlige simé ne mué ꞌyuga. 22 ꞌLiko Esusi anile: ―Alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame, alué nokimela alué mukúgame toa. Mueka neꞌchí ꞌyuga simiboa.  

 

 

Jena ruwimela Esusi eká geléchaligo ꞌlige baꞌwí

23 ꞌLiko

Esusi bárkochi ꞌmole alué makué oká oyérame ꞌyuga. 24 Napuꞌlige ꞌma bárkochi eꞌyénigichi, asíriga aꞌwágame ekénale, ꞌlige baꞌwí asíriga reꞌpá ilírale ꞌlige bárkochi bajkile baꞌwí. ꞌLige Esúsika gojchigá boꞌile. 25 ꞌLiko alué ralámuli Esusi oyérame ꞌma ajchale Esusi gojchigá boꞌígichi. ꞌLige anele ajchigá: ―¡Muérigo Waꞌlula, asá nejkuri, ꞌma bokuíchi ye barko! 26 ꞌLige Esúsika anile: ―¿Chonigá aliena majáliché ꞌemi? ꞌÉmika tabilé bijchígilia Onorúgame ꞌla nejkúrimio napurigá ꞌla tabilé bokuímala ye barko.  

 

 

ꞌLige asísale Esusi, ꞌlige ená anele Esusi alué eká ꞌlige baꞌwítiri. ꞌLige ꞌma gelale alué eká ꞌlige baꞌwítiri. 27 ꞌLige alué oyérameka pe iꞌkilí jábele Esusi eꞌnegá. ꞌLige regá anile: ―¿Tachiri aꞌwalí nígame júpeché alué rió ꞌsiá? ꞌLa eꞌwenti júkuru eká ꞌlige baꞌwí.  

Jena ruwimela Esusi oká rió saꞌwáligo uꞌkuchípala remónisi mochígame 28 Napuꞌlige

Esusi naꞌlebo ꞌnálige Garara anilichi sebasa, oká rió buyale gaposántichika. ꞌLige aꞌbé nawíleru Esusi alué oká riote. ꞌLige alué okáraga rió uꞌkuchípala remónisi mochígame nile, ꞌlige alué rió asíriga jobátigame nile, tabilé aꞌreme nile napurigá ralámuli simáramala alemi. 29 ꞌLige eꞌwele raꞌíchale: ―Mué Onorúgame Inolá, ¿chonigá nawá mué jeka ramué mochígichi? ¿Ramué gastigárimia nawá mué? Taꞌchó sébachi raweli gastigo narékime. 30 ꞌLige pe abé mejkabé weꞌká gowí eꞌyénale goꞌgá. 31 ꞌLige alué uꞌkuchípala remónisi ꞌwe tánele Esusi, regá anile: ―Mué buinásaká ramué jena ye riochi mochígichi, ꞌliko ꞌmi weꞌká gowichi juláwagó ramué. 32 ꞌLiko Esúsika anele: ―¡Yati simásigó! ꞌLige buyásiga yati simíbale, ꞌliko pachágana gowichi moꞌile, ꞌliko suwábaga gowí iwégame juma moꞌíbele ꞌlégana rejchíkana. ꞌMa rujsule waꞌlú baꞌwí ilígichi, alésíko ꞌma suwile. 33 ꞌLiko alué gowí neseme, ꞌma júmasale majaga, asíriga iwégame  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 8​, ​9

22

júmasaga sébale weꞌká riógichi. ꞌLige ruwile alakíligo alué rió uꞌkuchípala remónisi mochígame. 34 ꞌLiko suwábaga ralámuli napu ekí ejperégame nílige alé weꞌká riógichi simíbale Esusi eꞌnemia. Napuꞌlige etesa, asíriga iwégame anele napurigá simela.  

9

Jena ruwimela Esusi bilé rió ꞌyóligo sujírigame

ꞌLige Esusi bárkochi ꞌmole, ꞌlige naꞌlebo ꞌnálige simile. ꞌLige boꞌné bejtélachi sébale Kapernaumi anilichi weꞌká riógichi. 2 ꞌLige alé sebasa, bilé rió oꞌtóleru sujírigame tabilé gayéname eyena. Pe tabachi rekagá oꞌtóleru. Napuꞌlige Esusi etesa alué ralámuli ꞌla bijchígio Esusi ꞌla umabamio alué sujírigame saꞌwá, ꞌliko Esusi anele alué nayume: ―ꞌWe iwera towí, alué chátiri mué naꞌtálila ꞌlige napu ꞌsile mué ꞌma eꞌkárigime ju. 3 ꞌLiko jaré alué Moisesi nila nulalí benírame ralámuli mochile alé, ꞌlige akele alanichi Esusi, ꞌlige anile aꞌbopi ꞌnátaga: «Pe Onorúgamecho ju napu eꞌkame ju chátiri ꞌnátili. Ye rioka boꞌnepi mayé Onorúgame ko. ꞌLa enárigarigá julke ꞌliko.» 4 ꞌLige Esusi ꞌwe aꞌlá machile alieri ꞌnata mochigo alué benírame. ꞌLige anele Esusi: ―¿Chonigá aliena chátiri ꞌnátili ꞌnata mochípeché ꞌemi? 5 ¿Churigá anilía ꞌnalina abé aꞌlá nítéko? ¿Paꞌlá regá anilía: «Mué rió ꞌma bujé ne mué alué chátiri ꞌnátili napurigá ꞌla moinámala mué rewagachi»,  

 

 

 

regáchala aniá: «Oꞌweti ilísiga yati einawa»? 6 Jipe ne napu ꞌpa rewagáchika nawágame ju napurigá rió neraga, x ꞌla machírimala ne ꞌemi ralámuli waꞌlú aꞌwalí nígame ko ne Onorúgame nila napurigá bujémala ne chátiri ꞌnátili jena wijchimoba nerúgame. ꞌLige Esusi anele alué rió sujírigame: ―Yati ilísiwa. ꞌLige yati ku galírale simiboa, ꞌma pabega gemá. 7 ꞌLige ꞌma saꞌwígame ilísale alué rió, ꞌlige ꞌma ku galírale simile. 8 ꞌLige ralámuli napu ekí alé mochílige eꞌnegá asíriga raꞌsálále. ꞌLige anile alué ralámuli: ―Asíriga ꞌla ju Onorúgame, ꞌyale aꞌwalí ye rió napurigá ralámuli saꞌwámala.  

 

 

Jena ruwimela Esusi owíligo Mateo 9 ꞌLige

Esusi ꞌwe enale chebilénami simiá, ꞌlige alué Esusi bilé rió etele iꞌkilí ajtígame bilena uꞌtá galichi enomí goblalia, gobierno ꞌyuga nóchame. Mateo anilime nile alué rió enomí goblálome. ꞌLiko Esusi anele alué rió: ―Nabá ne ꞌyuga. ꞌLige alué rioka oꞌweti ilísiga yati simile Esusi ꞌyuga. 10 ꞌLige abé alí, Esusi ꞌlige alué oyérame ralámuli ꞌyuga iꞌkilí mochile bilena galírale goꞌame goꞌyá. ꞌLige weꞌká mochile alé Esusi si napuíka goꞌame goꞌyá alué enomí goblálome ꞌlige uché jaré ralámuli napu tabilé oyérame nílige alué Moisesi nulalila. 11 ꞌLige alé sébale  

 

x 9:6 Eꞌnesi glosario «Hijo del Hombre».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

23

SAN MATEO 9

jaré bariseo, ꞌlige anele alué Esusi oyérame olagá: ―Alué ꞌemi benírame enomí goblálome ꞌyuga ajtíkuru goꞌyá, ꞌlige uché jaré cha nokame ralámulitiri ꞌyuga. ¿Chonigá alué ꞌyuga goꞌáaché? 12 Napuꞌlige Esusi akisá alué raꞌíchali, bilé tétali ruwile: ―Ralámuli ꞌwe aꞌlá aꞌká tabilé nayume, pecha najkime júkó bilé ꞌyome. Alué ꞌwe nayume ralámulika, ꞌla najkime ju bilé ꞌyome. ꞌLige uché rajpé ruwile: 13 ―Yati simawa beniboa alué napu ne ruimeli ju: «Neka najkí napurigá ralámuli naꞌtemaka járomala aꞌbopi. Yeka abéchigo najtékame júkó meꞌtigá goꞌame kógilia Onorúgame.» y Neka nawákuru ralámuli bayemia napu ꞌla machime ju cha nokame ko. Neka tabilé nawá ralámuli bayemia napu tabilé bijchígame ju cha nokame ko. 14 ꞌLige peꞌtá iꞌlibékorikáchi sébale Juani oyérame ralámuli, alué Juani napu ralámuli rewarame nílige. ꞌLige anile alué ralámuli Esusi olagá: ―Ramué ꞌlige bariseo ꞌwe ayúname niru. Aka mué oyérameka, ¿chonigá tabilé ayúnabeché? ꞌLige Esúsika regá anele: 15 ―Napuꞌlige bilé rió newímichi, alué gompaniérola napu nejkúrimili ju napuꞌlige newichi, asíriga raꞌsáligá mochímala. Alekeri tabilé ayunámala. ꞌLige bilé rawé sebámala napuꞌlige alué newímili rió oꞌtoboa. Aꞌlige kulí ayunámala  

 

 

 

alué rió newímili gompaniérola, cháchigo seweka mochímime kame. (Yeka ruwime ju bilé rawé smeo jaré rió Esusi oꞌtomea. Aꞌlige kulí ꞌwe seweka mochimio Esusi oyérame.) 16 ꞌLige aminami anele: ―Uché bilé tétali ruyémala ne ꞌemi. Napuꞌlige oꞌpáchala ꞌla nisa kárélasa napurigá pachókawa, tase nuebo chinite pachókawa, pe abéchigo weꞌlé chiꞌwámalaꞌé ichósiga choꞌyoga. 17 ꞌLige aminami tabilé roꞌáwaká ajkágame iꞌwilí baꞌwila z oꞌchérame chiliwílachi wiꞌchite newárigime. Napuꞌlige alué iꞌwilí baꞌwila ronasá ꞌma chiꞌwámala alué chiliwila. ꞌLige ꞌma goꞌlímala alué iꞌwilí baꞌwila. ꞌLige aminami ꞌma tabilé sirbe nímala alué chiliwila. Bijí pe kulí ꞌla ronoa ilígichi alué iꞌwilí baꞌwila seꞌwí roꞌilime júkuru abé nuebo chiliwílachi, ꞌliko alarigá ꞌla tabilé ꞌwesi najsawímala. Yeka ruwime ju napurigá tabilé naꞌlowawa Esusi nila rejcholi ꞌlige uché bilé rejcholi ꞌyúriga. 18 Napuꞌlige Esusi bijí raꞌicha ilígichi, bilé rió sébale alemi uꞌtá reꞌobachi nulame «sinagoga» anilime, ꞌlige chojkóbisiga ilíbale alé aꞌbé napu ilile alué Esusi, ꞌlige alué rió anele alué Esusi: ―Ne malala pe iꞌpebi mukú, pe rekó anáchaga, simibóaká sekate nochamia napurigá ku ajánamala. 19 ꞌLiko Esusi simile alué rió ꞌyuga, ꞌlige alué Esusi oyérame abiena simíbale. 20 ꞌMa boichimi ꞌyénigichi,  

 

 

 

 

y 9:13 Eꞌnesi Oseas 6:6. z 9:17 Eꞌnesi glosario «vino».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

24

SAN MATEO 9 bilé mukí aꞌbé nawiga chébale Esusi oꞌpáchala. Alué mukí nayume nile asíriga weꞌlisi, rojpachí nayume nile, tabilé siné ajchábame nile elenia, ꞌma makué oká bamí nile alué mukí nayua. 21 ꞌLige alué mukí ꞌnátale: «Pe chébamala ne alué Esusi oꞌpáchala napurigá ꞌla saꞌwimela ne.» 22 ꞌLige Esusi guꞌliga eꞌnénale alué mukí, ꞌlige anele: ―ꞌWe iwera mué mukí. Mueka ꞌla bijchígalekurú ne ꞌla umabamio mué saꞌwá, alekeri ꞌla saꞌwíkurú mué jipe. Pe yati neraga saꞌwile alué mukí. 23 ꞌLige napuꞌlige Esusi bajkisá alué waꞌlula galílachi, «sinagoga» anilichi nulame, etele «flauta» bujchigá rabisime jágichi, ꞌlige aminami asíriga weꞌká ralámuli eꞌwele nalame. 24 ꞌLige anele Esusi alué ralámuli: ―Buyásiga ꞌemi. Ye iweka pecha mukigá boꞌiko, pe gojchigá boꞌíkurú. ꞌLiko alué ralámuli achile alué Esusi lanichi, pe tabilé bijchígale, ꞌmáchigo mukugá boꞌíligame. 25 Napuꞌlige ralámuli maꞌchige buyasa Esusi pachá galírale bajkile napu boꞌile alué iwé mukúgame. ꞌLige sekachí chaꞌpile Esusi alué iwé, ꞌlige yati asísale alué iwé. 26 ꞌLiko suwábaga ralámuli raꞌíchiga eꞌyénale alué alieti bochígimi riógachi napu echulú nílige alé ejiro.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo oká siego ꞌlige bilé rió tabilé gayéname raꞌicha

27 Napuꞌlige

Esusi ꞌma boichimi enágichi, oká rió tabilé maꞌchílime

guwánaka eꞌyénale eꞌwele raꞌichasia Esusi olagá: ―¡ꞌLa naꞌtemápua ramué, mué Rabí rijimala! 28 Napuꞌlige Esusi bilena galírale pachami bajkisá, alué oká rió abiena alé sébale. ꞌLige rukele Esusi alué oká rió: ―¿ꞌÉmika ꞌla bijchígilia ne ꞌla umabamio ꞌemi saꞌwá? ―Ramueka ꞌwe aꞌlá bijchígilia ― anile alué oká rió. 29 ꞌLiko alué Esusi nochale alé alué oká rió busílachi. ꞌLige anele nochagá: ―ꞌEmi ꞌla bijchígasaká ne ꞌla umabamio ꞌyoa, ꞌliko ku ꞌla gainámala eꞌnena ꞌemi. 30 ꞌLiko yati ku ꞌla maꞌchílale. ꞌLige Esusi ꞌwe anele alué oká rió: ―Tabilé ꞌwesi ralámuli ruyéwaká ye alieti. 31 ꞌLige alué oká rioka arigáchigo ꞌwe ruwile aꞌkinana, asíriga weꞌká ralámuli ruyele alé ichúrimi riógichi. 32 Napuꞌlige pe kulí simíbachi alué oká napu tabilé maꞌchílime nílige, jaré rió bilé rió aꞌpale tabilé gayéname raꞌicha, pe uꞌkuchípala remónisi mochígame nile. 33 Napuꞌlige Esusi ꞌma buinasa alué uꞌkuchípala remónisi, ꞌliko ꞌma gayénale raꞌicha alué rió. ꞌLige suwábaga ralámuli pe iꞌkilí jale eꞌnegá, ꞌwe raꞌsáláme kéréle rekó pe iꞌkilí jage, ꞌlige anile: ―Tajsiné alarigá ꞌínilituru jena Israeli. 34 ꞌLige alué bariseo tabilé ganíliga mochile alarigá ikisá. ꞌLige anile alué bariseo:  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

25

SAN MATEO 9​, ​10

―Pe alué waꞌlula remónisi napu Satanasi anilime ju ꞌsmi aꞌwalí ꞌyaa napurigá ye rió ꞌla buinámala uꞌkuchípala remónisi. Jena ruwimela Esusi ꞌwe naꞌtemaka etéligo ralámuli

35 ꞌLiko

Esusi bochígimi weꞌká riógachi simírale benírisia, ꞌlige uꞌkuchí reꞌobachi alé «sinagoga» anilime simírale benírisia Onorúgame nila raꞌíchali napurigá Onorúgame ꞌma ꞌla semáriga nulamio suwábaga ralámuli alawálachi, ꞌlige abiena weꞌká eꞌkarúgame nawalí saꞌwasia. 36 Napuꞌlige weꞌká ralámuli sebasa Esusi eꞌnemia, alué Esusi asíriga naꞌtemaka etele alué ralámuli, tabilé aꞌwalí nígame niraga etele alué ralámuli, pe napurigá boꞌá tabilé boꞌélime, alarigá etele. 37 ꞌLige Esusi anele alué boꞌné gompaniérola: ―Asíriga weꞌlé ju riꞌligó echerúgime, ꞌlige alué ꞌwímeka asíriga uꞌkabi ju. 38 Alekeri Onorúgame tániwaguru napurigá uché rajpé julámala ꞌwime napurigá guꞌírimala alué uché jaré ꞌwime. a  

 

 

Jena ruwimela Esusi nóchali ꞌyáligo alué makué oká rió boꞌné ꞌyuga járome

10

ꞌLige Esusi bayele alué makué oká rió boꞌné ꞌyuga járome b napurigá aꞌbé jámala alé Esusi ilígichi. ꞌLige aꞌwalí ꞌyale Esusi alué makué oká rió napurigá

uꞌkuchípala remónisi buinámala, ꞌlige aminami napurigá weꞌká eꞌkarúgame nawalí saꞌwámala. 2 Jena uchú alué makué oká rió rewalá Esusi ꞌyuga járome: alué Simoni napu oká rewégame nílige, Pegro anilime níligechigó alué Simoni, ꞌlige bilé Antresi anilime nílige napu Simoni bonila nílige, ꞌlige bilé Santiago anilime nílige alué napu Sebereo inolá nílige, ꞌlige bilé Juani anilime nílige napu Santiago bonila nílige, 3 ꞌlige Belipe, ꞌlige Bartolomé, ꞌlige Romasi, ꞌlige Mateo alué napu enomí goblálome nílige, ꞌlige Santiago anilime nile bilé, alué napu Alipeo inolá nílige, ꞌlige Tareo anilime rewégame nile uché bilé, 4 ꞌlige Simoni, alué napu geriyero nílige, ꞌlige Jurasi Iskariote c napu Esusi saíla guꞌírile Esusi chaꞌpiachi. 5 Ye makué oká rió nulele Esusi regá anigá: ―Tase simáwaká alé tabilé jurío ralámuli ejperélachi. Aminami tabilé simawa alé weꞌká riógichi Samaritano ralámuli ejperélachi. 6 Iligá siꞌné simáwaká alué ralámuli israelita ejperélachi. Alué ralámulika napurigá boꞌá eꞌwegágame, alarigá eꞌyéname ju. 7 Napuꞌlige simalia, rejcholi nejíwaká alué napu regá anime ju: «Amulí seba raweli napurigá Onorúgame nulámala ralámuli alawálachi.» 8 ꞌLige asíriga ꞌyóowaká nayúkame ralámuli, ꞌlige aminami ku ajánawa alué ralámuli  

 

 

 

 

 

 

a 9:38 Esúsika pe anime kéréle weꞌká ralámuli ꞌma listo mochigo napurigá guꞌíriwa, iligá pe uꞌkabi ralámuli eꞌyena Onorúgame nila raꞌíchali beníriga. b 10:1 Eꞌnesi glosario «apóstol». c 10:4 Iskariote aniáká pe Kiriote bejtégame aniame ju.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

26

SAN MATEO 10 suwígame napurigá ku ajagá mochímala. ꞌLige abiena saꞌwawa alué nayume amoba saꞌpachí napurigá ꞌla lisensia nígame nímala reꞌobachi simiba. ꞌLige ralámuli uꞌkuchípala remónisi mochígame ꞌma buináwaká alué uꞌkuchípala remónisi. Tabilé najtegachi narele ꞌemi alué aꞌwalí napurigá ralámuli ꞌyómala, tase goblálowa ꞌemi alué ralámuli. 9 › Tabilé oꞌká simawa enomí napu ju alué ꞌoro, plata, ꞌlige kobre. 10 Nibilé morali napurigá tábiriti ajchawa, nibilé rasígame oꞌpáchiga simawa. Aminami nibilé rasígame akega simawa, nibilé bilé resola oꞌká eꞌnawa, napugiti nóchaga eꞌyéname ka, ralámulika ꞌla guꞌírimala ꞌlige kógimala goꞌame. 11 › Panápuri weꞌká riógichi sebásiga, bilé rió galila ꞌyáwaká ꞌwe aꞌlá rió bejtélachi ꞌlige alé cheꞌlebáwaká napusí simalia uchéchigo bilénami. 12 Bilena galírale sebásiga, ꞌla repóriwa ralámuli. 13 Alué ralámuli alé galírale mochígame ꞌwe aꞌlá nísaká, ꞌliko Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌírimala alué ralámuli. 14 ꞌEmi tabilé lisensia ꞌyásiga napurigá alé cheꞌlebámala, ꞌlige tabilé akinálisa ꞌemi raꞌichálila, ꞌliko ꞌma yati simáwaká alé galírale mochiga. ꞌLige alé weꞌká riógichi ꞌma simawa. ꞌMa sawéwaká weꞌé bemolila ronochí chujkúgame. (Alueka pe ruyame neraga nímala ye alué ralámuli alé weꞌká riógichi mochígame gastigo naremio.) 15 Neka ꞌla bijchiá aníguru, napuꞌlige seba raweli napurigá Onorúgame gustisia olámala ralámuli ꞌyuga, alué gastígoká  

 

 

 

 

 

 

napu narémala alué weꞌká riógichi mochígame, abéchigo enátiri nímala alué gastigo napu narémili ju alué cha nokame ralámuli napu Soroma ejperégame nile ꞌlige Gomora ejperégame. Jena ruwimela jaré ralámuli tabilé galéligo Esusi

16 ›

¡Neka cha nokame ralámuli ejperélachi jula ꞌemi, alué ralámuli napurigá olí boꞌá goꞌnálime! ꞌWe aꞌlá ꞌnátiga mochiwa napuꞌlige alué ralámuli ꞌyuga mochíriga napurigá tabilé che ikiboa. 17 ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga mochiwa, alué cha nokame ralámuli oꞌtomela ꞌemi alé weꞌká riógichi napu eꞌwélala mochí. ꞌLige wejpisómala gujsite alé uꞌkuchí reꞌobachi jáwoga «sinagoga» anilime. 18 ꞌLige aminami oꞌtoboli ju ꞌemi alé napu mochí alué eꞌwélala selígame nulame, ꞌlige napu ajtí alué waꞌlula rey napurigá alué nokimela gustisia olá ꞌemi ꞌyuga, ꞌla neꞌchí oyérame kóriká, alekeri lolámala. ꞌLige alarigá ꞌla raꞌichámala ꞌemi ne nila raꞌíchali alué ralámuli eꞌwélala napu tabilé jurío ju. 19 Napuꞌlige ꞌemi alé napu mochí eꞌwélala oꞌtosuga, tase weꞌká naꞌtáwaká: «¿Tachiri chonimé ne? ¿Churigá ruyémala ne?» Napuꞌlige seba, Onorúgame ꞌwe nejkúrimala napurigá ꞌla semáriga raꞌichawa, 20 napugiti tabilé ꞌemi nímala napu naꞌtámala alué raꞌíchali napu raꞌíchame ju ꞌemi, Oꞌnó Onorúgame Alawala ꞌsímala nejía alué ꞌnátili. 21 › Jaré pe rijimala ke baꞌchila o bonila saíla gainámala. ꞌLige alé eꞌwélala mochígichi nejímala napurigá alué eꞌwélala nokimela  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

27

SAN MATEO 10

meꞌá. ꞌLige bilé oꞌnó abiena ꞌma nejímala boꞌné inolá. Tabilé naꞌtemámala rekó boꞌné inolá kachi. ꞌLige inolaka ꞌma alué boꞌné oꞌnola ꞌlige eyélatiri saíla gainámala, ꞌlige nejímala alé eꞌwélala mochígichi napurigá alué eꞌwélala nokimela meꞌá. 22 Neꞌchí oyérame kóriká, suwábaga ralámulite cha anewa ꞌemi. ꞌEmi tabilé guwana rujsúsaká, abirigá jasa napusí suwí neꞌchí oyériga, ꞌliko ꞌpa rewagachi oꞌtomé ne ꞌemi. 23 Napuꞌlige cha nokisá bilena weꞌká riógichi mochígame ralámuli, najátaga eꞌyénasa ꞌemi meꞌlináliga ꞌliko yati chebilena júmasawaguru. Neka ꞌla bijchiá aníguru, bajchabé nawamio alué napu nawale ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga ꞌemi taꞌchó suwábichi ne nila raꞌíchali beniria bochígimi weꞌká riógachi jena Israeli anilichi. 24-25 › Tase majawa napuꞌlige cha anichi ralámuli. Ne abiénachigó cha anilime júchigó, ꞌlige neꞌchí alarigá anésiga, alué ralámuli abiena cha animela ꞌemi olagá. Alarigá ju bilé benime ꞌyuga, napurigá alué benírame. Bilé nóchame ju napurigá waꞌlula. ꞌLige Belsebú anésiga neꞌchí, napu aniame ju Waꞌlula Suwábaga ꞌYégili, alué ralámuli abiena alarigá anémala ꞌemi olagá.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo chieri ꞌnalina majátéko

26 ›

Tase majawa alué ralámuli. Rekó cha nokachi rukó tabilé maꞌchígichi, Onorúgameka abiena ꞌla etea ajtí suwábaga ꞌlige abé aꞌkinana ꞌma machiboli ju

suwábaga napu alué ralámuli nokogá eꞌyena. 27 ꞌLiko tase majáwaguru. Napuꞌlige ne ruwichi bilé raꞌíchali rukó, ꞌémika rawé ruipóguru. Ne ruisáká iꞌkilí raꞌíchaga ꞌemi najkálichi aꞌbé chujká napurigá tabilé akémala uché jaré, tase majáwaguru eꞌwele raꞌíchaga ruigá rawé galimopa jaga napurigá weꞌká ralámuli akimela. 28 Tase majawa alué ralámuli napu uché jaré ralámuli meꞌagá eꞌyéname ju, alué ralámulika rekó meꞌame ke pecha umubámalagó ꞌemi alawala meꞌá. Majáwaguru Onorúgame ꞌnalina napu ꞌla alawala ꞌnalina meꞌame ju napu ꞌma ꞌlégana injiérnochi pame ju ꞌma meꞌlisá. 29 › ¿ꞌÉmika ralineme ju alué oká chulugí pe bilé pésochi? Tabilé ꞌme najteme ju alué chulugí, Oꞌnó Onorúgame ꞌwe aꞌlá machime ju napuꞌlige suwichi alué chulugí. ꞌLige alué chulugí suwime ju napu lisensia ꞌyame ju Onorúgame. 30 Onorúgame asíriga ꞌla tétiga ajtí aꞌpílipi gujpá ꞌemi moꞌólachi jágame, ꞌlige asíriga repume ju aminami. 31 ꞌLige alarigá tabilé majawa, Onorúgameka asíriga ꞌla repúmili júkuru ꞌemi meꞌtigá alué chulugí, ꞌémika abéchigo ꞌla najtékame kame meꞌtigá alué weꞌká chulugí. 32 › Alué rió tase chijúnaga ruisá alué uché jaré ralámuli neꞌchí oyérame ko, ꞌlige néchigó abiena ꞌwe aꞌlá ruyémala Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame alué rió neꞌchí oyérame ko. 33 Jaré ꞌemi tabilé neꞌchí oyérame korigá ruyésaká uché jaré ralámuli, ꞌliko neka tabilé machime korimela ꞌemi Oꞌnó  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

SAN MATEO 10​, ​11

28

Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame ruyea. Jena ruwimela Esusi ruwíligo ralámuli nakomio

34 ›

¿ꞌLacha mayé ꞌemi ralámuli ne nawáligo raꞌmamia ꞌemi ralámuli jena wijchimoba nakoga ejperégame? Neka ruwí tase raꞌmamia nawagó. Neka iligá nawákuru sairárimia. 35 ꞌLige bilé ralámuli boꞌné oꞌnola sairámala. ꞌLige bilé mukí boꞌné eyela sairámala. ꞌLige moꞌlila boꞌné wasila sairámala. 36 Alué napu biꞌlénapi galírale ejperégame ju aꞌbópika sairámala. d Alarigá ikimela napuꞌlige ralámuli oꞌwina neꞌchí oyeria. 37 › Bilé ralámuli ꞌwe galeme nisa boꞌné oꞌnola ꞌlige boꞌné eyela meꞌtigá neꞌchí, ꞌliko alué ralámulika tabilé neꞌchí oyérame nímala. Bilé ralámuli ꞌwe galeme nisa boꞌné inolá ꞌlige boꞌné malala meꞌtigá neꞌchí, ꞌliko alué ralámuli tabilé neꞌchí oyérame nímala. 38 Bilé ralámuli tabilé eꞌwame napu nulá Onorúgame ꞌlige tabilé resí ikinálime, alueka tabilé neꞌchí oyérame nímala rekó neꞌchí ꞌyuga eyéname ke. 39 Alué ralámuli majame ka neꞌchí oyériga, alueka tase rewimela semati raweli. Bilé ralámuli tabilé majáme ka mukigá neꞌchí oyériga, alueka ꞌwe semáriga naꞌtámala Onorúgame ꞌyuga. Tabilé chéré rekó mukugé, alué ralámuli abiena ꞌla Onorúgame ꞌyuga asimela. 40 › Jaré ralámuli ꞌla nirásaká ꞌemi, pe aꞌchigóriga ju napurigá  

 

 

 

 

 

neꞌchí niralia. Jaré ralámuli ꞌla nirásaká neꞌchí, pe aꞌchigóriga ju napurigá Onorúgame niralia, alué napu ꞌsile neꞌchí jula. 41 Bilé rió ꞌla nirasa apiépiri alué napu ruyame ju napu Onorúgame anele, ꞌliko alué rió asíriga ꞌla semati raweli narémala, aꞌchigóriga napurigá nareme ju alué rió napu ruyame ju napu Onorúgame anele. Bilé rió ꞌla nirásaká uché bilé ꞌwe aꞌlá rió napu ꞌwe aꞌlá sébali olame ju napu Onorúgame najkí, ꞌliko alué rió asíriga ꞌla semati raweli narémala napurigá nareme ju alué rió napu ꞌwe aꞌlá sébali olame ju napu najkí Onorúgame. 42 Apiépiri ralámuli ꞌla ꞌyásaká pe bilé baso baꞌwí ne ꞌyuga járome napurigá bajímala, ꞌwe aꞌlá semati raweli narémala. Alueka ꞌwe aꞌlá bijchiá ju.  

 

Jena ruwimela Juani júlaligo jaré rió Esusi rukéniliga

11

Napuꞌlige alué Esusi ꞌwe aꞌlá ruyesa alué makué oká rió Esusi ꞌyuga járome, alésíko alué Esusi ꞌma simile weꞌkanami pueblo ralámuli benírisia rejcholi Onorúgame nila. 2 ꞌLige Juani galírale bajcháriga asigá akele Esusi ꞌwe aꞌlá benirio ralámuli Onorúgame raꞌichálila ꞌlige ꞌwe aꞌlá saꞌwao nayúkame, alué Juani regá ꞌnátele: «Pe ye Esusi kéréko Onorúgamete julárigame napurigá guꞌírimala ramué, siné kachi pe alué kéréko Kristo anilime.» Alarigá ꞌnátele alué Juani. ꞌLiko júlale jaré rió alué Juani napu aba alué Juani gompaniérola nile 3 napurigá regá rukémala:  

 

d 10:36 Eꞌnesi Miqueas 7:6.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

29

SAN MATEO 11

―¿Mué ju napu nawámili nílige ramué guꞌírimia, o chebiléchala ju? 4 ꞌLige Esusi nejele: ―Simasi Juani ruyewa churigá ka raꞌíchali napu ꞌemi akele jena jipe, ꞌlige abiena ruyéwaká napu ꞌemi etewá jipe. 5 Ruyéwaká alué tabilé maꞌchílime ꞌma ku maꞌchilio, ꞌlige sujírigame ralámuli ꞌma ku ꞌla gayenio eꞌyenia, ꞌlige alué ralámuli amoba saꞌpachí nayume ꞌma ku saꞌwíligo ꞌlige ꞌma lisensia nígame ko napurigá simámala reꞌobachi, ꞌlige alué najkacholo ralámuli ꞌma ku akeo, ꞌlige suwígame ꞌma ku ajanio, ꞌlige tabilé nígame ꞌma akea mochigo alué ꞌwe aꞌlala raꞌíchali Onorúgame nila raꞌíchali. 6 ꞌWe ganíliga eté Onorúgame alué ralámuli napu tabilé guwana rujsú. 7 Napuꞌlige alué rió Juani gompaniérola simasa, Esusi chojkile ruyea ralámuli alarigáriga níligo Juani. Regá anile: ―Napuꞌlige ꞌemi ꞌmi alé simíbalige alé napu tabilé ꞌme uꞌkume ju, alé napu Juani asálige nawésali ruyea ralámuli ꞌyuga, ¿tachiri eꞌnemia simárupeché? ¿Pe bilé rió napuyépiri rejcholi oyérame? e 8 ¿Tachiri eꞌnemia simárukó ꞌliko? ¿Simáruchalá eꞌnemia bilé rió ꞌwe aꞌlá semátiri oꞌpáchigime? ꞌEmi ꞌla machilke alué ꞌwe aꞌlá aꞌká oꞌpáchigime ralámulika alué eꞌwélala galílachi mochime ko. 9 ¿ꞌLiko tachiri eꞌnemia simárupeché? ¿Bilé rió napu ruyame ju napu anele Onorúgame,  

 

 

 

 

 

alué eꞌnemia simaru? Ju, alué eꞌnemia simíbale ꞌemi. Aminami alueka ꞌwe najtékame nóchali nígame júpá, meꞌtigá alué uché jaré ralámuli napu ruyame nílige napu anélige Onorúgame. 10 Pe alué Juani olagá aní alué osilí ꞌwe ꞌya nerúgame napu regá aní: Neka julámala bilé rió napurigá ralámuli ruyémala mué sebámili ko jena wijchimoba. ꞌLige alué ꞌsímala gatea bowé napurigá mué sebámala alé. f Alué Onorúgamete julárigame ka pe Juani ju. 11 Neka ꞌla bijchía aníguru: Alué Juani napu ralámuli rewarame nílige, alué ju suwábaga ralámuli meꞌtigá najtékame napu ekí mochí jena wijchimoba. Neka abiena ruwí bilé rió tase najtékame ko, napuꞌlige aꞌresa napurigá Onorúgame nulémala, ꞌliko ꞌwe aꞌlá najtékame nimio Onorúgame níriga meꞌtigá Juani nochálila. 12 › Napusí Juani weꞌká ralámuli benírasa, weꞌká ralámuli cha nokame sairuga mochí napu nulá Onorúgame. ꞌLige ꞌma naꞌminánili alué nulalí g (Alué ralámuli ju napurigá boꞌá goꞌlechi uchúkame. Napuꞌlige nawame ju boꞌelo iꞌpumia, júmaka buyame ju.) 13 Suwábaga ralámuli ꞌwe ꞌya mochígame napu ruyame nile napu anile Onorúgame, ꞌlige abiena alué Moisesi nila raꞌíchali, ruwile churigá nímili níliga alué Juani ralámuli rewarame baꞌwichí jáwaga. 14 Alué ralámuli anime ke uché bilé  

 

 

 

 

e 11:7 Matéoka aní: ¿Pe napurigá bilé gajsalá ko pe ekate noká ilígame? f 11:10 Eꞌnesi San Lucas 1:76. g 11:12 Siné kachi ye bersíkulo regá anime kéré: Napusí Juani weꞌká ralámuli benírasa, weꞌká ralámuli ꞌwe najkí napurigá Onorúgamete nulewa.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

30

SAN MATEO 11 napurigá Elíasi h nawamio. Neka aníguru alué Juani ko alué Elíasi ju napu nawámili níligo. 15 ꞌLa najkégame níriká napurigá akiboa, asíriga ꞌla gepúlime júkuru. 16 › ¿ꞌLa chieti alué ralámuli jipe mochígame? Pe alué okaná chojkégame kuchí ꞌkuchi kárékuru napu mochime ju alé weꞌká riógachi nasípami reꞌea, napu reꞌénilime ju uché jaré ꞌyuga, napu regá aneme ju alué uché bilena chojkégame kuchítiri napu reꞌeme ju: 17 «Bucheru alué baká napurigá ꞌemi yawimela, tabiléchigo yawíkó ꞌemi. ꞌLige ꞌwe sewékame wiká wikaráruturu, ꞌlige ꞌemi tabilé nalákuru.» 18 ꞌLige nawákuru Juani alué napu tabilé weꞌká tábiri goꞌyame nílige, tase napurigá uché jaré ralámuli, ꞌlige aminami tabilé bajime nílige alué iꞌwilí baꞌwila rekútame ꞌlige regá aneme júkuru alué ralámuli jipe mochígame: «Alueka pe uꞌkuchípala remónisi ajchágame ju.» 19 ꞌLige nawákuru alué Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika, ꞌlige suwábaga goꞌame goꞌyame júkuru napu ekí goꞌyame ju ralámuli jena wijchimoba mochígame, ꞌlige abiena bajime júkuru alué iꞌwilí baꞌwila rekútame. ꞌLige regá anéguru ralámuli: «Alueka ꞌma rasíriga goꞌyame júkuru, ꞌlige aminami asíriga bajime júkuru, ꞌlige aminami ꞌwe aꞌlá amigo ju ralámuli ꞌyuga enomí goblálome ꞌlige chejaré ralámulitiri alué ꞌwe resítiri sulégame.» ꞌWéchigo ꞌla  

maꞌchígime néréko ꞌwe aꞌlá benégame ko Onorúgame, ꞌwe aꞌlá maꞌchígime nérékuru ꞌma ꞌla weꞌká ralámuli saꞌwáligo. Suwábaga aꞌlá sébali olame nile.

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ená anéligo alué chátiri ralámuli

20 ꞌLiko

Esusi chojkile ená anea alué cha nokame ralámuli alé weꞌká riógachi alé napu ꞌyólige weꞌká nayúkame alué Esusi. Ená anele pecha aꞌréligame alué chátiri nóchali. Regá anele: 21 ―¡Resía ꞌemi ralámuli Korasini anilichi ejperégame! ¡Resía ꞌemi ralámuli Betsáira anilichi ejperégame! Neka ꞌwe aꞌlá saꞌwigéturu alé ejperégame ralámuli Onorúgame aꞌwalílate napu tabilé ꞌwesi ralámuli gayéname ju alarigá saꞌwá, ꞌlige ꞌemi abirigá tabilé aꞌréturu alué resítiri nóchali. Ralámuli ꞌya ejperégame alé Tiro anilichi ejperégame ꞌlige Sironi anilichi ejperégame abiena asíriga ꞌwe cha nokame ralámuli kéturu. Ne ꞌwe aꞌlá saꞌwasa alué ralámuli alé, ꞌlige oꞌpachátimituru alué oꞌpacha ꞌwe chajótigame, ꞌlige mochíbimituru bilena najpisochi napurigá machimela ralámuli ꞌma aꞌréligo alué chátiri ꞌnátili. 22 Napuꞌlige seba raweli gastigo narémichi ꞌemi ralámuli Korasini ejperégame ꞌlige Betsáira ejperégame, aꞌlige rawé ꞌemi ralámuli uché rajpé aꞌwágame gastigo narémala meꞌtigá alué ralámuli cha nokame alé Tiro  

 

h 11:14 Alué Elíasika napu ꞌwe ꞌya bejtégame nile ruyame nile napu anele Onorúgame taꞌchó ochérachi Juani.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

31

SAN MATEO 11​, ​12

ejperégame ꞌlige Sironi ejperégame. 23 ꞌEmi ralámuli Kapernaumi anilichi weꞌká riógichi ejperégame, ¿ꞌémika ꞌla bijchiá bijchigi ꞌpa rewagachi moinamio ꞌemi? Onorúgameka tabilé alarigá ꞌnata. ꞌÉmika wamí ꞌlégana injiérnochi simámili júkuru. Neka alé weꞌká riógichi ꞌemi ejperélachi asíriga ꞌla saꞌwigéturu ne nayúkame, ꞌémika tabiléchigo aꞌrélekó alué chátiri ꞌnátili. Alué chátiri ralámuli ꞌya ejperégame Soroma anilichi weꞌká riógichi, etésaká aliena ꞌla umébigo ne saꞌwá ralámuli, ꞌma aꞌrémitibá alué chátiri ꞌnátili, ꞌlige bijí ꞌla weꞌká riólimiturubá alé weꞌká riógichi Soroma anilichi. 24 Neka anéguru ꞌemi ralámuli Kapernaumi anilichi weꞌká riógichi ejperégame, napuꞌlige raweli sebasa napurigá Onorúgame wanápamia chátiri ꞌnátame ralámuli (gustisia olámala), uché rajpé aꞌwágame gastigo narémala meꞌtigá alué ralámuli napu Soroma anilichi ejperégame nílige.  

 

Jena ruwimela Esusi aníligo nejkúrimio napurigá ꞌla resíbamala ralámuli

25 ꞌLiko

regá anile Esusi: ―Mué Oꞌnó Onorúgame, mueka asíriga waꞌlú júkuru ꞌlige mueka rewagachi nulame júkuru, ꞌlige aminami jena wijchimoba. Neka ꞌwe aꞌlá raꞌíchame ju mué olagá, mueka tabilé lisensia ꞌyale alué ralámuli riólame napurigá námamala alarigá ko mué, alué ralámuli napu ꞌnátame ju aꞌbopi ꞌwe aꞌlá ejpénigime ko. Mueka ꞌwéchigo aꞌlá guꞌírame júkó alué ralámuli

tabilé riólame napurigá námamala churigá ko mué. Ralámuli alué tabilé riólame ka, alueka ꞌwe listo ju, alueka ꞌla ꞌwe aꞌlá námaka akeme ju. 26 Mué Oꞌnó Onorúgame, alarigá ju. Alarigá newigá ganílame ju mué. 27 ꞌLige Esusi anile: ―Ne Oꞌnola suwábaga ꞌyáturu neꞌchí nóchali, ꞌnátili ꞌlige aꞌwalí. Tase ꞌwesi machí churigá ko Onorúgame Inolá, pe Oꞌnó Onorúgame ꞌla machí. ꞌLige tabilé ꞌwesi machí churigá ko Onorúgame, pe alué Onorúgame Inolá ꞌla machime ju churigá ko Oꞌnó Onorúgame. Ne, Onorúgame Inolá, ꞌwe guꞌírame ju ne uché jaré ralámuli napu ne najkí napurigá alué uché jaré ralámuli ꞌla námamala churigá ko Onorúgame. 28 Suwábaga ꞌemi napu ekí ꞌwe resibaka mochí weꞌká ꞌnátaga, jeka simasi, ne ꞌla nejkúramala napurigá ꞌemi ꞌla resíbamala. 29 ꞌLa eliwa ne napurigá ne ꞌsímala benira, ꞌliko napurigá oká oisí bulurúgame nímala ramué araro banasuka eꞌyénigime, siné kachi ꞌla benimela nóchali ne benírichi. Neka ꞌwe iꞌkilí ju. ꞌLige aminami tabilé riólame ju ne. Neꞌchí ꞌyuga beniáká ꞌla tabilé weꞌká ꞌnátame niwa, neka alé asimémpá ꞌemi guꞌíria. ꞌLige aminami asíriga ꞌla resíbapua. 30 Ralámuli neꞌchí ꞌyuga nóchameka asíriga ꞌla ganíliga mochímala. Tabilé bejtégame ju neꞌchí ꞌyuga nochalia.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ꞌyuga járome rijpúniligo riꞌligó bilé rawé resíbulichi

12

Aꞌkinana bilé rawé resíbalichi riꞌligó

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 12

32

echégachimi eyénale Esusi alué boꞌné ꞌyuga járome ꞌyuga. ꞌLige alué boꞌné ꞌyuga járome eꞌluíle ꞌlige rejpúnele riꞌligó mulalá ꞌlige goꞌale rakala mojsika. 2 Napuꞌlige bariseo etesa alieti, anele Esusi: ―ꞌWe aꞌlá eꞌné alué mué ꞌyuga járome. Jipe rawé resíbilichi júkuru tabilé nochálichi ju, pecha rijpunálime júkó riꞌligó. 3 ꞌLige Esusi anele alué bariseo: ―¿Tacha leérame ju ꞌemi osilichi napu ruyame ju churigá ꞌsíligo alué ꞌya bejtégame rió Rabí anilime napuꞌlige Rabí eꞌluísa ꞌlige aminami alué ralámuli Rabí ꞌyuga eꞌyéname nílige? 4 Alueka alé Onorúgame galílachi bajkile ꞌlige baní oꞌtole Onorúgame kógilime alé pachá Onorúgame galílachi mochígame. Alué Rabika ꞌlige alué ralámuli Rabí ꞌyuga eꞌyéname goꞌale alué baní, tabilé lisensia nígame nile napurigá goꞌmela alué baní, pe baleka ꞌla lisensia nígame nile. 5 ¿Tabilé siné leérame ju ꞌemi alué apeli napu chujkú Moisesi osilila, balé tabilé resíbame ko bilé rawé resíbilichi? Abirigá pecha resítiri júkó rekó alué balé noche bilé rawé resíbilichi. 6 Neka aníguru, napu ne nulá abé najtékame ju meꞌtigá alué Moisesi nila nulalí. 7 ꞌÉmika pecha ꞌla námaka leérame júkó alué Onorúgame nila raꞌíchali. Regá aní Onorúgame nila raꞌíchali: «Neka najkí napurigá ꞌemi ꞌwe naꞌtemaka etémala uché jaré ralámuli, tase pe ajágame meꞌliame najkí ne neꞌchí kógilime.» ꞌEmi ꞌwe aꞌlá námasaká ꞌliko pecha chojkila neraga cheꞌwámiko alué ralámuli tabilé resí nokágame, 8 napugiti ne

kame Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga waꞌlula kame ne resíbalichi rawé. Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé rió gajpóligame sekégame resíbulichi rawé

 

 

 

 

 

 

 

9 ꞌLige

Esusi uchéchigo bilena simile, simile bilé uꞌtá reꞌobá ilígichi «sinagoga» anilime. 10 ꞌLige alé asale bilé rió bilena sekala sujírigame sekégame, ꞌlige alemi jale jaré bariseo ꞌlige rukele pe machináliga choniá anirá alué Esusi, nejiwa olale seꞌwináriga anisáká. Regá rukele: ―¿ꞌLa ju napurigá bilé rawé resíbilichi ꞌyowa nayúkame? 11 ꞌLige Esúsika nejele: ―Bilé rawé bilé boꞌá wijchisá ꞌemi bujkula bilena rejkolíchimi bilé rawé resíbilichi, ¿ꞌLacha ta maꞌchí pámala ꞌwe ꞌemi naꞌtemaka? 12 ¿Tacha abé najtékame júkó bilé ralámuli meꞌtigá bilé boꞌá? Bilé ralámulika uché rajpé najtékame júkuru meꞌtigá bilé boꞌá. ꞌLiko abiena ꞌla ikiáréleke napurigá ꞌyowa ralámuli nayume bilé rawé resíbilichi. 13 ꞌLiko Esusi anele alué nayume: ―ꞌMa ku wajchinábá seká. Napuꞌlige wajchinasa ꞌma ku saꞌwile. 14 ꞌLiko bariseo maꞌchige simíbale ꞌlige chojkile raꞌicha aꞌboi churigá ꞌla nítiká meꞌliá Esusi.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Onorúgame raꞌichálila ꞌwe aꞌlá ruwíligo ꞌya churigá ꞌsimio Esusi

15 Napuꞌlige

Esusi machisá meꞌlibólikó bariséote, ꞌliko Esusi yati simile. ꞌLige simisá asíriga

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

33

SAN MATEO 12

weꞌká ralámuli najátele guwana. ꞌLige Esusi ꞌwe ꞌyole ralámuli nayume napu alemi eꞌyénale alemi guwánami, 16 ꞌlige ꞌwe anile ralámuli napurigá ralámuli tabilé ruwimela chieri ko boꞌné, 17 napurigá ꞌla sébali ikimela napurigá ruyélege Onorúgame alué abé ꞌya bejtégame rió Isaíasi anilime napu ruyame nile napu Onorúgame anélige taꞌchó ochérachi Esusi. Anile: 18 ꞌWe aꞌlá eꞌnésibá. Ye júkuru ne ꞌyuga nóchame. Yeka ne chaꞌpíturu ne boꞌné. Neka ꞌwe galé ye rió, asíriga ganíliga ajtí ne ye rió ꞌyuga. Neka ne alawala ꞌyama oláguru. ꞌLige alué ꞌsímala suwábaga chojkégame ralámuli ruyea alué napu ne najkí. 19 Alueka tabilé resí animela, nibilé eꞌwele raꞌichámala, nibilé sinámala alemi napu weꞌká riógachi ju. 20 Alueka ꞌwe aꞌlá niraga etémala alué ralámuli tabilé nígame napu tabilé gayéname ju boꞌnepi nemía. Alueka abisibi ꞌwe nulámala napusí ꞌma aꞌlá sébali olá ralámuli napu nulá Onorúgame. 21 Suwábaga chojkégame ralámuli jena wijchimoba mochígame ꞌwe aꞌlá bijchígimala ꞌwe aꞌlá guꞌírimia alué. i  

 

Jena ruwimela bariseo ruwíligo Esusi Remónisi aꞌwalila nígame ko 22 ꞌLiko

Esusi bilé rió tabilé machílime oꞌtóleru, ꞌlige aminami

tabilé gayéname nile alué rió raꞌicha, uꞌkuchípala remónisi ajchágame rió nile. ꞌLige Esusi ꞌma ꞌyóole, ꞌliko ꞌma maꞌchílile, ꞌlige aminami ꞌma gayénale raꞌicha. 23 ꞌLige alué ralámuli napu najátale Esusi rukele aꞌbopi napurigá majáganti neraga: ―¿Ye jule Esusi Rabí rijimala, alué napu ramué guꞌírimili ju? Tabilé machirúbá. 24 ꞌLige alué bariseo akisá alanichi alué ralámuli, ꞌlige anile: ―Napuꞌlige buyana uꞌkuchípala remónisi ye rió, pe alué uꞌkuchípala remónisi oꞌnola nejílala aꞌwalite buyáname ju, alué uꞌkuchípala remónisi oꞌnola napu Belsebú anilime ju ꞌlige aminami Satanasi anilime ju. 25 Esusi ꞌwe aꞌlá machile alieti ꞌnata mochigo alué bariseo, alekeri anele: ―Bilena ejiro pe aꞌbopi naꞌáwasa ralámuli, ꞌliko tabilé sirbe nímala alué ejiro. Abiena aꞌchigóriga ju ralámuli weꞌká riógichi mochígame, abiena alarigá ꞌínili ralámuli bilena galírale rijimá weꞌkaka napuíka riógame nisa ꞌlige pe naꞌáwame nisa aꞌboi, tabilé gayéname ju bilé tábiri nóchali newá. 26 ꞌLige alué Satanasi maꞌchí pasa alué uꞌtabela remónisi, ¿ꞌlacha aꞌwálimalawé alué Satanasi alarigá ꞌsísaká? Tabilé gainámala boꞌné nila nóchali newá. 27 ꞌLige ne maꞌchí pame nísaká alué uꞌkuchípala remónisi Belsebú aꞌwalílate, ¿chieri ꞌyame júkó aꞌwalí alué ꞌemi gompaniérola  

 

 

 

i 12:21 Eꞌnesi Isaías 42:1-4.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

SAN MATEO 12

34

napuꞌlige buyáname ju alué uꞌkuchípala remónisi? Remónisi nejime júlé. ꞌÉmika tabilé remónisi ꞌsime kóríguru. ꞌLiko tabilé machigá aní ꞌemi neꞌchí chojkila neraga cheꞌwáa. 28 Neka Onorúgame Alawala aꞌwalílate buyáname júkuru uꞌkuchípala remónisi. Yeka pe aniame ju Onorúgame ꞌma nulá ajtigó jena. 29 › Bilé rió tabilé gainámala chigoa bilé rió aꞌwágame galílachi, alué rió aꞌwágame tabilé buluruga asisáká. Napuꞌlige alué rió buluruga ajtígichi, aꞌliko ꞌla gainámala tábiri chigoa. j 30 › Tabilé neꞌchí oyérame ka pe ne saíla ju. Tabilé nejkura mochime ka alué oyérame ralámuli bailichi, alueka mejká jula mochime ju alé napu ne ajtí, napurigá olí boꞌá majárime ju. Alarigá ju alué ralámuli. 31 › Abiena ruimé ne bilé raꞌíchali: Onorúgameka ꞌla eꞌkame júkuru suwábaga alué chátiri raꞌíchali napu raꞌíchame ju ralámuli, nobi tabiléchigo eꞌkame júkó alué ralámuli napu ꞌwe resí anegá raꞌíchame ju Onorúgame Alawala olagá. 32 Jaré ralámuli ꞌwe gawéliga raꞌichasa Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika olagá, Onorúgameka abiena ꞌla eꞌkámala alué ralámuli. Onorúgame Alawala gawéliga raꞌichásaká, ꞌliko Onorúgameka tabilé siné eꞌkámala. Tabilé siné eꞌkámala jipe jena wijchimoba nibilé abé iꞌlibeko napuꞌlige mukusuga. k  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé rojá ꞌwe aꞌlálaká aꞌká rakeme ko 33 ›

ꞌWe aꞌlá repúpua bilé rojá ꞌliko ꞌla aꞌká rakémala. Bilé rojá tabilé aꞌlá repútigame, alueka tabilé aꞌká rakémala. Rakala eꞌnéniga machiame júturu pala ꞌla ka alué rojá o tabilé ꞌla ko ma. 34 ¡ꞌÉmika pe napurigá sinowí ꞌkúchila júkuru! ꞌÉmika asíriga cha nokame ralámuli júkuru, ꞌlige ¿ꞌlacha aꞌká raꞌíchali raꞌichámiliwé ꞌemi, pe cha nokame ralámuli ke? 35 Bilé rió ꞌwe aꞌlá ꞌnátame ka ꞌwe aꞌlá raꞌíchame júkuru, alué rioka ꞌwéchigo aꞌlá ꞌnátame nímime. Bilé rió tabilé aꞌlá ꞌnátame ka, alué rioka tabilé aꞌlá tábiri raꞌíchame júkuru, alueka pecha aꞌlá ꞌnátili ꞌnátame nímime. 36 Neka aníguru, napuꞌlige raweli sébasa napurigá Onorúgame gustisia olámala, aꞌpílipi rió neraga ruimeli ju cha anigá eyéniligó. 37 Mué raꞌichálila ꞌwe aꞌlá nejkúrisa napurigá tabilé narémala gastigo ꞌwe aꞌlá aꞌká nísaká alué raꞌíchali. Tabilé aꞌká nísaká alué raꞌíchali, ꞌliko mué waꞌlú gastigo narémala.  

 

 

 

Jena ruwimela alué cha nokame ralámuli Esusi owíligo napurigá Esusi ꞌwe aꞌlá semátiri tábiri newámala

38 ꞌLiko

jaré bariseo ꞌlige jaré Moisesi nila nulalí benírame anele Esusi: ―Mué rió Onorúgame nila raꞌíchali benírame, ramueka ꞌwe eténili alué ꞌwe semátiri tábiri

j 12:29 Onorúgame Alawala ꞌma bulugá ajchale Remónisi, alekeri ꞌla gayena ne uꞌkuchípala remónisi buyana. k 12:32 Esúsika neꞌocha alué ralámuli aníligame Remónisi alawala ajchágame ko alué.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

35

SAN MATEO 12

newachi mué, l alué napu taꞌwesi rió gayéname ju newá. 39 ꞌLige Esúsika anele: ―Ye ꞌwe iꞌnílime ralámuli, tabilé sébali olame napu najkí Onorúgame ꞌla sébali olámirisá, rejoa aníguru napurigá ne newámala ꞌwe semátiri tábiri napu tabilé gayéname ju ralámuli. Neka tabiléchigo newámalagó napurigá ꞌemi ꞌla machimela. Pe biꞌlepi tábiri newámala ne abé iꞌlibeko, pe alué napu ne newámili ju pe aba alieri nímala napu ikílige alué ꞌya bejtégame rió napu ruyame nile napu Onorúgame anele, Jonasi anilime. 40 Alueka roꞌchí rojpálichi asálekurú bakiá rawé ꞌlige bakiá rukó, alué waꞌlú roꞌchí napu waꞌlú baꞌwichí oyame ju. Alarigá ikimela alué Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika, pachá jena gawichí boꞌimela bakiá rawé ꞌlige bakiá rukó. 41 Alé weꞌká riógichi napu Jonasi rejcholi nejile, aleka Nínibe anilichi nile. Napuꞌlige alué ralámuli akisá alé alué rejcholi, ꞌla aꞌrélekuru alué chátiri ꞌnátali ꞌnata. Napuꞌlige ꞌemi ruyechi ne ye rejcholi, ꞌémika tabilé aꞌreme júkuru alué chátiri ꞌnátali ꞌnata. Neka abéchigo waꞌlú najtékame júkuru meꞌtigá alué Jonasi. Napuꞌlige seba raweli napu Onorúgame gustisia olámala alué ralámuli chátiri ꞌnátame, ꞌliko alué ralámuli Nínibe mochígame chojkila neraga cheꞌwámala ꞌemi tabilé ku guwana ꞌnátame koriká. 42 Napuꞌlige sebasa raweli gastigo (juicio) narémichi ralámuli jipe  

 

 

 

ejperégame, alué waꞌlula mukí napu nulame nile alé Saba anilichi napu ꞌwe ꞌya bejtégame nile ku ajánamala aꞌlige rawé, ꞌlige raꞌichámala sairúgame neraga alué ralámuli jipe ejperégame olagá. Alué mukika napuꞌlige bijí ajagá asigá ꞌwe mejkaka nawálekuru gepumia alué Salomoni nila rejcholi ꞌwe benegá raꞌíchame, ꞌlige jipe jena ajtíkuru ne napu abé benegá raꞌíchame ju meꞌtigá alué Salomoni, ꞌlige ꞌémika tabilé gepúnili ne nila rejcholi. Jena ruwimela Esusi ruwíligo tabilé ꞌla ko alué chátiri nóchali aꞌrilía tabilé Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame níriká

43 ›

Napuꞌlige alué uꞌtabela remónisi maꞌchínasa bilé ralámulichi jami wakígichimi simime júkuru ꞌyásiga bilena ꞌwe aꞌlá suérikáchi resíbamia, nobi tabiléchigo rewame júkó. 44 ꞌLiko regá anime ju: «Ku simé ne napu ajtí alué rió napu ne galila nílige, ꞌlige ku pachágana bajkimé ne, alé pacháganaka ne galílachi kame.» ꞌLige ku alé sébaga ꞌwe aꞌlá biꞌwigá ilígame eteme ju abé ꞌla gatérigime pechítigame, (pe tabilé cheꞌsime neraga etéwili ju alué rió. Abirigáchigo tabilé ajchágame kéréko Onorúgame Alawala pachágana sulachí.) 45 ꞌLiko alué uꞌtabela remónisi chéchigo gichao uꞌkuchípala remónisi, abéchigo enátiri napabume ju, ꞌlige suwábaga alué lakí remónisi alé pachágana alué riochi moꞌime ju. ꞌLige alué rioka abéchigo cha nokame nímala

l 12:38 Eꞌnesi 16:1.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

SAN MATEO 12​, ​13 meꞌtigá bajchabé rawé. Alarigá ikimela ye ralámuli tabilé aꞌká. Pe iꞌsínimi aꞌreme júkuru ꞌemi alué chátiri nóchali, ꞌlige ꞌemi tabilé ajchágame nísaká Onorúgame Alawala aꞌkinana rawé, abéchigo cha nokame gainámala ꞌemi. Jena ruwimela Esusi ruwíligo chieri ko eyela ꞌlige bonila ꞌlige waíla 46 Napuꞌlige

Esusi bijí raꞌicha ilígichi ralámuli ꞌyuga, sébale Esusi eyela ꞌlige suwábaga alué nasípasi bonila ꞌlige nasípasi waíla alé maꞌchige. ꞌLige maꞌchige jale Esusi ꞌyuga raꞌichánilia. 47 ꞌLige bilé rió anele Esusi: ―Mué eyela ꞌlige mué bonila ꞌlige mué waíla maꞌchige jawí, mué si raꞌichánilirí. 48 ꞌLige Esusi anele alué napu simile ruimea: ―¿Chieri júkó ne eyela, chieri júkó ne bonila ꞌlige ne waíla? 49 ꞌLiko eꞌnénele alué oyérame, ꞌlige majoga regá anile: ―Ye ne ꞌyuga járome ralámuli júkuru ne eyélaka ꞌlige ne bonila ꞌlige ne waíla. 50 Apiépiri napu ekí ꞌla eꞌwame ju napurigá nulá ne Oꞌnola Onorúgame, alué napu ꞌpa rewagachi ajtí, suwábaga alué júkuru ne bonila ꞌlige ne waíla ꞌlige ne eyela.  

 

 

36 alekeri alé bárkochi ꞌmole Esusi, ꞌlige suwábaga ralámuli alé baꞌwichí suweke jale. 3 ꞌLiko Esusi chojkile ralámuli beniria weꞌká tétali rejcholi. Regá anele: ―Bilé rió riꞌligó echimea simile weroka. 4 Jaré pe uꞌkabi talí boichimi rujsule. ꞌLige chulugí jsile, ꞌlige ꞌma goꞌale alué riꞌligó. 5 ꞌLige jaré talí pe ꞌwe rejtérale rujsule, tabilé ꞌme waꞌlú ajtígichi weꞌé, ꞌlige yati yaꞌwile. 6 ꞌLige rayénilite ꞌma wakíbale alué riꞌligó yaꞌwisá, pecha reꞌlé nawégame níligame. 7 ꞌLige jaré asíriga roꞌrúgachi rujsule wejchá jágichi. ꞌLige ꞌma ꞌyale alué wejchá sawala, ꞌliko tabilé gayénale alué riꞌligó eꞌwele oꞌchera. 8 ꞌLige jaré talí ꞌwe aꞌlá weꞌégachi rujsule, ꞌlige alueka ꞌwe aꞌlá yaꞌwile ꞌlige asíriga ꞌla ꞌwíliru. Jaré riꞌligó mulalá bilé siento riꞌligó rakele. ꞌLige jaré usánisa makué rakele. ꞌLige jaré baisá makué rakele. 9 ꞌEmi ꞌla najkégame níriká napurigá akiboa, asíriga ꞌla gepúlime júkuru ye raꞌíchali.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo chonigá tétilite benírame ko ralámuli

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé tétali rejcholi bilé rió riꞌligó weroka echame

13

Aꞌlige rawé Esusi ꞌma simile alé galírale asigá ꞌlige ꞌmi waꞌlú baꞌí ilígichi suwékimi asíbale. 2 ꞌLige asíriga weꞌká ralámuli napuíle alé napu asale Esusi. ꞌLige  

10 ꞌLiko

alué Esusi ꞌyuga járome aꞌbé mochíbale napu asale alué Esusi, ꞌlige regá anele alué Esusi: ―¿Chonigá alarigá anéché mué alué ralámuli alué tételite peka ꞌla námame kachi alarigá raꞌíchachi mué? 11 ꞌLige Esúsika anele: ―ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá maꞌchígime ruyémala ne napu tabilé námale ꞌemi. ꞌLige uché jaré ralámulika tabilé ꞌla maꞌchígime ruyémala ne,  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

37

SAN MATEO 13

napurigá alué ralámuli tabilé peꞌtá námaka ejtebímala rekó ꞌwe aꞌlá akee ꞌlige rekó ꞌwe aꞌlá etee. 12 Alué napu ꞌla námame ju bilé raꞌíchali rejcholi ruilía churigá nulame ko Onorúgame, Onorúgameka uché rajpé ꞌyámili ju ꞌnátili. Alué napu tabilé námame ju ꞌlige tabilé beninálime ju Onorúgame tabilé lisensia ꞌyámala napurigá benimela, ꞌliko alué uꞌkabi napu námame ju ꞌma weꞌkuámala. 13 Alekeri alarigá raꞌicha ne, napugiti alueka rekó ꞌla etee, tabilé eteme kame, ꞌlige aminami rekó ꞌla akeme ke, tabilé akeme kame, ꞌlige aminami tabilé námame rekó ꞌla akeme ke. 14 Alarigá ikíbá napurigá sébali ikimela napu anele Onorúgame ꞌya alué rió Isaíasi anile. Regá anele: Rekó akeme ke Onorúgame nila raꞌíchali, tabiléchigo námame júkó. Rekó ꞌwe aꞌlá eteme ke, tabiléchigo námame júkó. 15 Jipe ejperégame ralámulika tabilé aꞌlá ꞌnátame ju, ꞌma naꞌole najkala ꞌlige ꞌma busílatiri ꞌma naꞌole napurigá tabilé etémala ꞌlige napurigá tabilé akimela, ꞌlige napurigá tabilé ꞌla námamala alué, napurigá tabilé ku smela, ꞌlige napurigá ꞌyómala ne. m 16 › Onorúgame ꞌwe ganíliga ajtí napugiti ꞌemi ꞌwe aꞌlá maꞌchílime buségame kame, ꞌlige aminami ꞌwe aꞌlá akeme najkégame kame ꞌemi. 17 Neka ꞌla bijchiá aníguru. Asíriga weꞌká mochile ꞌwe ꞌya alué napu  

 

 

 

 

ruyame nile napu Onorúgame anele, ꞌlige aminami asíriga weꞌká ralámuli ꞌwe aꞌlá, ꞌlige asíriga eténilie ye tábiri napu ꞌemi etiá jipe, tabiléchigo etéliko ꞌlige aminami asíriga gepúnilituru alué ye raꞌíchali napu ꞌemi gepua mochí jipe, pecha iꞌtéligime ye raꞌíchali. Jena ruwimela Esusi ruwíligo alué tétali alué rió riꞌligó echágame 18 ›

ꞌWe aꞌlá gepuwa chonigá anime ko alué tétali bilé rió echame riꞌligó. 19 Ralámuli alué raꞌíchali gepume, alué napu ruyame ju alarigá nulame ko Onorúgame ralámuli alawálachi, ꞌlige pe tabilé námame ju, pe napurigá alué talí napu boichimi rujsule alarigá ju ꞌemi. Nawame ju Remónisi ꞌlige ꞌma bujeme ju peꞌkabi raꞌíchali napu ꞌla námale. 20 Alué talí napu rejtérale rujsule, alueka pe napurigá ralámuli raꞌíchali gepume ꞌwe semáriga, pe alarigá ju, 21 nobi tabiléchigo ꞌla reꞌlesi nawégame júkó, tabilé weꞌlisi oyérame ju Onorúgame. Napuꞌlige ralámuli cha anisá alué ralámuli olagá, ꞌwe gawélesa Onorúgame oyérame kóriká, ꞌliko alué ralámulika ꞌma aꞌreme ju alué ꞌwe aꞌlá raꞌíchali oyeria. 22 Alué talí wejchégichi rujsúkame ka, alueka pe napurigá ralámuli pe tábiricho ꞌwe korume pe alarigá ju, alué ralámuli napu ꞌwe korume ju oꞌpacha, goꞌame ꞌlige aminami enomí. ꞌLiko ꞌma aꞌreme ju Onorúgame raꞌichálila oyeria. 23 Alué talí ꞌwe aꞌlá weꞌechi echerúgime ka, alueka ju napurigá  

 

 

 

 

m 13:15 Eꞌnesi Isaías 6:9-10.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

38

SAN MATEO 13 ralámuli Onorúgame raꞌichálila gepume, pe alarigá ju. ꞌLige ꞌwe aꞌlá námame ju alué ralámuli, ꞌlige asíriga ꞌla eꞌwame ju napurigá aní Onorúgame nila raꞌíchali. Jaré alué ralámuli napurigá riꞌligó mulalá, alué napu bilé siento rakégame ju, pe alarigá ju. ꞌLige jaré napurigá usánisa makué rakégame, pe alarigá ju. ꞌLige jaré napurigá baisá makué rakégame, pe alarigá ju. Jena ruwimela Esusi ruwíligo Remónisi boꞌné gompaniérola moꞌáligo alé Onorúgame oyérame ralámulichi

24 Esusi

uché bilé tétali ruwile, regá anile: ―Napuꞌlige ralámuli ꞌla oyérasa napurigá nulá Onorúgame, pe napurigá bilé rió riꞌligó echágame ꞌwe aꞌlá weꞌé boꞌígichi, pe alarigá ju. 25 Napuꞌlige gojchigá biꞌtígichi, sairúgame bajkile alemi echerúgichi ꞌlige alé echale alué chátiri gajsalá rakala. ꞌLige napieri riꞌligó alieri yaꞌwime nile alué gajsalá. ꞌLige ꞌma simile alué sairúgame alué gajsalá rakala echisá. 26 Napuꞌlige riꞌligó oꞌchérasa, ꞌma mulele alué riꞌligó, aꞌlige kulí maꞌchí néréle alué chátiri gajsalá nerugo alé riꞌligó echégichi. 27 ꞌLiko nóchame alé riꞌligó echégichi, simíbale ruyemia alué riꞌligó echágame. Regá anele: «Mué, ¿ꞌla aꞌká ke alué talí napu mué echálige? ¿Kócheka maꞌchínalepeché alué chátiri gajsalá?» 28 ꞌLige anile riꞌligó echágame: «Bilé sairúgame  

 

 

 

nokálegeréko alieti echá.» ꞌLige alué nóchame rukele alué riꞌligó echágame rió: «¿Pala simawa alué chátiri gajsalá boꞌnaboa?» 29 ꞌLige anile alué rió riꞌligó echame: «Tase, pecha ꞌla nímalawé, pe riꞌligó ꞌyúriga boꞌnuímaleké. 30 Pe aꞌréwagó napurigá riꞌligó ꞌyuga oꞌchéramala. Napuꞌlige ꞌwílichi ne boꞌné nulémala ralámuli nóchame napurigá rojániga napabúmala alué chátiri gajsalá, ꞌlige bulugá roꞌigá eꞌkósamala. ꞌLige riꞌligoka abé nujubá gatewa rekóachi.» (Alué chátiri gajsalaka pe napurigá Remónisi gompaniérola ju.)  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo chukime ka ralámuli napuꞌlige oꞌwina oyeria

31 Esusi

abiena ruwile uché bilé tétali. Anile: ―Napuꞌlige Onorúgame chojkichi nulá ralámuli alawálachi, pe napurigá gilibá aꞌlásini echerúgime ꞌwe aꞌlá weꞌechi, pe alarigá ju. 32 Asíriga uꞌkichí ju alué talí aꞌlásini rakala, ꞌlige asíriga eꞌwele ochérame ju alué gilibá yaꞌwisá, meꞌtigá alué riꞌligó. ꞌLige chulugí jsime ju ꞌlige alé kábame ju. n 33 ꞌLige uchéchigo bilé tétali ruwile Esusi ralámuli beniria. Regá anile: ―Napuꞌlige Onorúgame chojkichi nulá ralámuli alawálachi aꞌchigóriga ju napurigá bilé mukí napu ꞌwile peꞌtá kawali, napu baꞌraga roꞌele alé arínachi ꞌlige alué kawali baꞌrárigame bochígimi nabale alué arínachi.  

 

n 13:32 Alé Israélika alué gilibá aꞌlásini ꞌwe ꞌya nerúgame ꞌwe reꞌpá jágame ochérame nile alué gilibá aꞌlásini.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

39

SAN MATEO 13

34 Esusi

pe tétalicho raꞌíchale ralámuli ꞌyuga, pe alarigacho ruyele. 35 Alarigá raꞌíchale Esusi napurigá ꞌla alarigá ikimela napurigá anile alué ꞌya ajtígame rió napu ruyame nile napu Onorúgame anele. Regá anile alué rió: Pe tétalicho ruyema ne ralámuli. Regá ruyema ne ralámuli alué raꞌíchali napu ꞌwe nóchali kame ju námalia. Napusí Onorúgame newálige ye gawí, ralámulika tabilé námale ye tétali.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo choniame ka alué riꞌligó tétali ꞌlige alué gajsalátiri

36 ꞌLige

Esusi ꞌma ku júlale suwábaga ralámuli napu mochile alemi, ꞌlige bajkile alé pachá galírale ꞌlige alué ꞌyuga járome anele alué Esusi: ―Mué Waꞌlula, ruyérigó ramué choniame ju alué gajsalá riꞌligochi jágame. 37 ꞌLige anile Esusi: ―Alué napu ꞌwe aꞌlá talí echame ka, alueka pe Onorúgamete julárigame ju ꞌpa rewagáchika. 38 Alé weꞌéchika napu echale alué talí echame, aleka pe napurigá wijchimoba ju. Alué ꞌwe aꞌlá talí aniáká, alueka pe ralámuli ꞌwe aꞌká ralámuli aniame ju, alué napu ꞌla aꞌreme ju napurigá Onorúgame nulámala. Gajsalá aniáká alueka pe ralámuli Remónisi oyérame aniame ju. 39 Alué sairúgameka napu echale  

 

 

alué chátiri gajsalá, alueka pe Remónisi kéré. ꞌLige alué ꞌwílime aniáká, alueka napuꞌlige gawí amulí suwíbachi aniame ju. ꞌLige alué ꞌwime aniáká, alueka santo ánjeli aniame ju. 40 Aꞌchigóriga napurigá oliame ju alué chátiri gajsalá, aꞌchigóriga oláwili ju alué Remónisi oyérame napuꞌlige ye gawí suwíbachi. ꞌEmi ꞌwe aꞌlá machí pe naꞌichí ꞌlúlime ko alué chátiri gajsalá. 41 Alué rió Onorúgamete julárigame ꞌpa rewigáchika, alueka santo ánjeli nulémala napurigá aꞌminá ꞌlúmala alué chátiri ralámuli jena wijchimoba mochígame, alué napu chátiri ꞌnátili ꞌyame ju uché jaré ralámuli, alé napu Onorúgame nulame ju. 42 ꞌMa naꞌichí ꞌlúpua. ꞌLige alué chátiri ralámuli nalá mochímala ꞌwe resí níliga, ꞌlige majaga. o 43 ꞌLiko ralámuli ꞌla sébali olame napurigá nulá Onorúgame, alueka napurigá Onorúgame alarigá nímala. ꞌÉmi ralámuli ꞌwe aꞌlá najkégame níriká, ꞌla ꞌwe aꞌlá gepuwa ye raꞌíchali.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo Onorúgame nulachi ꞌwe najtékame ko

44 ›

Napuꞌlige Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga nulachi ralámuli alawálachi, pe napurigá enomí weꞌechi tótigame, alarigá ju. Bilé rió weꞌká enomí tótigame rewisá, abajá nasosa weꞌete oꞌpóliga. ꞌLiko asíriga raꞌsáligá asimela alué rió, ꞌma simela ralinemia suwábaga tábiri napu ekí tábiri nígame ju boꞌné. ꞌLige alué enomite ralimela

o 13:42 Mateo anile: «Chiꞌnámala ramelá.»

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

40

SAN MATEO 13 alué gawí napurigá boꞌné niga neraga asimela alué enomí. 45 › Abiena napuꞌlige Onorúgame ꞌwe semáriga nulachi ralámuli alawálachi, pe aꞌchigóriga ju napurigá bilé rió ralinega nóchame, rejté ꞌyaga eyéname alué ꞌwe rojsákame reꞌwame baꞌwichí nerúgame napu «perla» anilime ju yolí raꞌíchaga. 46 Napuꞌlige rewisá bilé ꞌwe aꞌlá jino rejté «perla» alué napu ꞌwe najteme ju, ꞌlige alué rioka ralinémala napu ekí tábiri ni boꞌné, ꞌlige alué enomite ralimela alué ꞌwe jino rejté. ¿Pala ꞌla námata ꞌemi ye tétali?  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo Onorúgame ralámuli wanápimio alué tabilé aꞌká ꞌwe aꞌká ralámulichi mochígame

47 ꞌLige

Esusi uchéchigo bilé tétali ruyele ralámuli churigá nulamio Onorúgame ralámuli ꞌyuga. Regá anile: ―Pe napurigá bilé morali roꞌchí iꞌmula baꞌwichí pasa bilé rió roꞌchí iꞌmume, weꞌká buinasa napu ekí roꞌchí oyame ju baꞌwichí. 48 Napuꞌlige bochisa alé morálichi, alué roꞌchí iꞌmúmeka ꞌmi suwemi oꞌtome ju alué morali, ꞌlige alé mochíbame ju abé aꞌkalala roꞌchí rojana, alué ꞌlina roꞌámala waná atabechi. ꞌLige alué taꞌmé aꞌkátirika alueka ꞌma ꞌlúmala. 49 Alarigá nímala napuꞌlige gawí suwíbachi. Santo ánjeli buyámala ralámuli wanápamia alué cha nokame alé aꞌká ralámuli mochígichi. 50 ꞌLige alué cha nokame ralámulika ꞌma naꞌichí ꞌlúpili ju, asíriga enárikáchi rajachi. ꞌLige nalámala alué cha nokame ralámuli ꞌwe resí níliga.  

 

 

51 ꞌLige

Esusi rukele: ―¿ꞌLa námilia ꞌemi ye weꞌká tétali? ꞌLige anile alué Esusi ꞌyuga járome: ―Ramueka ꞌla námilia. 52 ꞌLige Esusi anele: ―Bilé rió napu benírame ju Moisesi nila nulalí napu ꞌwe aꞌlá benime ju churigá nulame ko Onorúgame, alueka pe napurigá bilé rió galí nígame, alarigá ju. Rekóachi maꞌchí buyáname ju tabiri oꞌchéranti ꞌlige nuebo abiena. Alué rioka ꞌla machimela Onorúgame raꞌichálila, alueka ꞌla námamala ꞌya nerúgame rejcholi ꞌlige jipe nerúgame rejcholi abiena, alué napu ne ruwí.  

Jena ruwimela Esusi simíligo Nasareta napu bejtégame nílige ꞌya 53 Napuꞌlige

Esusi ꞌma guwárisa ye tétali ruyá, ꞌwe ilile uchéchigo bilénami simiá. 54 Napuꞌlige sebasa alé weꞌká riógichi napu bejtégame nílige alué boꞌné Esusi reꞌmalí ka (Nasareta anilichi), chojkile ralámuli raꞌíchali beniria alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilime. ꞌLige ralámulika ꞌwe eꞌnegá jale. Pe laa jale alué ralámuli: ―¿Koche benílepeché suwábaga ye raꞌíchali? ¿Koche narélepeché aꞌwalí napurigá newámala ye ꞌwe semátiri tábiri napu tabilé gayéname ju newá ralámuli? ―regá rukele aꞌbopi raꞌíchaga—. 55 ¿Tacha ye ju alué sía ꞌlige mesa newame inolá alué napu José anilime nílige? ¿Tacha ye ju alué María ranala? ¿Tacha ye ju alué Jacobo baꞌchila ꞌlige José ꞌlige Simoni ꞌlige  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

41

SAN MATEO 13​, ​14

Jurasi? 56 ¿Tacha jena ejperégame ju alué rió waíla jena weꞌká riógachi? ¿Koche benílepeché ye rió suwábaga alué tábiri? 57 Alekeri alué ralámuli majale ꞌlige tabilé beninálile alué rejcholi. Alekeri Esusi anele alué ralámuli: ―Bilé raꞌíchali nerú regá anime: «Bilé rió napu ruyame ju napu ané Onorúgame eyénachi alé napu ochérame ju, aleka tabilé niraga etélime ju. Uché bilénami einásaká, ꞌwe aꞌlá nirálime ju. ꞌEmi alarigá nokáguru neꞌchí ꞌyuga.» 58 Alué ralámuli tabilé bijchígale alué Esusi raꞌichálila, alekeri alué Esusi tabilé weꞌká ralámuli saꞌwale. p  

 

 

Jena ruwimela Erore nuláligo napurigá meꞌliboa Juani

14

Aꞌkinana rawé Erore, alué napu waꞌlula nílige alé Galilea anilime ejiro, akele alarigá nóchame ko Esusi. 2 ꞌLiko alué Erore anele alué boꞌné ꞌyuga nóchame: ―¿Chieri júpeché alué Esusi anilime? Siné kachi pe Juani kerékó, alué napu ralámuli rewarame nílige. Siné kachi ꞌma ku ajánalegerékó. Alekeri ꞌla nígame nisa aꞌwalí napurigá saꞌwámala ralámuli napu ꞌma tabile saꞌwimeli nile. 3 Aluéchigo boꞌné Erore nuláligime Juani chaꞌpíniliga abé ꞌyabé ꞌlige ꞌma galírale bajchale karénate bulugá pe alué Eroríasi chojkila gite napu Belipe upila nile alué boꞌné Erore baꞌchila. Alué Belípeka seꞌnú eyégame nile.  

 

4 Juánika

anélige alué Erore tabilé ikiárekó alué mukí rewisá alué Belipe ꞌyula. Alarigá anélige alué Juani: ―Tase ꞌyula neraga asiboa alué mukí, alué mué bonila upila. 5 Alésíko alué Erore ꞌwe meꞌlináliga etele Juani, pe iligá ꞌwe majale ralámuli. Ralámulika ꞌwéchigo ꞌla niráligime alué Juani, ꞌla machíligame Onorúgame nila raꞌíchali nareme níligo. 6 ꞌLige napuꞌlige bamíbali sebárichi alué Erore, Erore bilé piesta newale. ꞌLige alué mukí iwé Eroríasi ranala yawile alé piéstachi. q ꞌLige alué Erore asíriga galele alué iwé yawisá. 7 ꞌLige alué Erore asíriga weꞌká eꞌkarúgame tábiri ꞌyámoríle alué iwé yawigórika, napu ekí tábiri najkió ꞌyámoríle, ꞌlige aminami suwábaga ralámuli akele napu anile. 8 ꞌLiko alué iweka anile: ―Neka najkí napurigá jeka aꞌpámala mué Juani moꞌola bilé bejtólichi ajchagá. Alarigá anile ꞌmáchigo ꞌla anérigime níligame eyélate. 9 ꞌLiko asíriga weꞌká ꞌnátale alué waꞌlula Erore. Tabilé ꞌla nerale, ꞌlige ꞌmáchigo akéleko suwábaga ralámuli napurigá anílige alué waꞌlula Erore weꞌká eꞌkarúgame ꞌyámoríligo. 10 Alekeri nulale napurigá rijpunawa alué Juani moꞌola. ꞌLiko ꞌma gujtachí rejpináleru Juani. 11 ꞌLige bejtólichi ajchigá aꞌpáliru alué Juani moꞌola, ꞌlige alué iwé ꞌyáleru, ꞌlige alué iweka eyela ꞌyale.  

 

 

 

 

p 13:58 Eꞌnesi glosario ‹‹milagro››. q 14:6 Eꞌnesi San Mateo 6:22.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

42

SAN MATEO 14 12 ꞌLiko

Juani gompaniérola ralámuli jsile ꞌlige ꞌma oꞌtole alué Juani gatemia. ꞌLige simíbale Esusi ruyemia. Jena ruwimela Esusi goꞌame ꞌyáligo weꞌká ralámuli

13 Napuꞌlige

alieti akisá alué Esusi, ꞌma simile bilé bárkochi ꞌmi bilena tabilé riógachi. ꞌLige ralámuli machile alemi simiá enáligo alué Esusi, ꞌlige alué ralámuli ꞌma simíbale ꞌmimi wijchí jaga napu sebámili nile Esusi. 14 Napuꞌlige sebasa Esusi bárkochi, asíriga weꞌká ralámuli etele, ꞌlige asíriga naꞌtemaka etele, ꞌlige ꞌyole napu ekí nayume nile alemi sígame ralámuli. 15 Napuꞌlige ꞌma alí kachi, alué makué oká Esusi ꞌyuga járome ralámuli anele Esusi: ―Asíriga tabilé ꞌwesi riógachi ju jena. ꞌLige ꞌma alí júkuru. Juláwaguru ralámuli napurigá ꞌmi aꞌtabemi riógachi simámala goꞌame ralimea. 16 ꞌLige Esúsika nejele: ―Tabilé asemi julawa, aba jena mochíralekó oꞌmaka. ꞌEmi aꞌboi ꞌyáwaguru goꞌame napurigá goꞌmela ralámuli. 17 ꞌLige anile alué oyérame: ―Pe malígipi baní nerúgerékeꞌé ꞌlige pe okabi roꞌchí. 18 ꞌLige anile Esusi: ―Jeka oꞌtosígó alué baní ꞌlige roꞌchítiri. 19 ꞌLige nulale napurigá iꞌkilí mochíbamala ralámuli alé wijchí gajsalachi amoba. ꞌLige napuꞌlige uꞌsá alué maligi baní ꞌlige alué oká roꞌchí, anele Onorúgame: ―Cheliérabá mué Oꞌnó Onorúgame.

ꞌLige aꞌtabé chiꞌwánale alué baní. ꞌLige ꞌyale alué makué oká boꞌné ꞌyuga járome napurigá ralámuli ꞌyámala. 20 Suwábaga ralámuli goꞌale ꞌlige asíriga bosaga ejtebile alué baní goꞌsá roꞌchí ꞌyúriga. ꞌLige alué oyérame napubule aꞌtabé rasíriginti alué baní ꞌlige roꞌchí ꞌlige atabechi ajchale. ꞌLige makué oká atabé bochile. 21 Weꞌká ralámuli goꞌale, riótiri, ꞌlige umugítiri, ꞌlige uꞌkuchítiri, maligi mili nile pe eꞌwele riocho.  

 

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi amoba baꞌichí enáligo

22 Peꞌtá

iꞌlibeko Esusi júlale alué makué oká boꞌné ꞌyuga járome napurigá bárkochi jímamala napurigá simámala uché bilena. ꞌLige Esúsika alé rejpile. 23 Napuꞌlige ꞌma ralámuli simasa, ꞌliko Esusi ꞌma simile bilena rabó Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia. ꞌLige ꞌma chonasa, alué Esúsika pe biꞌneli asale. 24 ꞌLige bárkoka ꞌma ꞌmi nasipa waꞌlú baꞌwichí enale, ꞌlige asíriga iwégame ekénale alemi enágichi alué barko. ꞌLige aminami asíriga reꞌpá ilírole alué baꞌwí, aꞌwágame chíbale baꞌwí alé bárkochi oꞌweka neraga. Tabilé gayénale simiá. 25 ꞌLige ꞌma amulí cheꞌlachi, Esusi simile oꞌweti iligá baꞌichí amoba alé ꞌmi napu barko enale. 26 Napuꞌlige alué Esusi ꞌyuga járome etesa Esusi alé baꞌichí amoba enágichi, asíriga majale. ―¡Pe chuꞌí káwé alué! ―anile. ꞌLige bochí anile majaga. 27 ꞌLige Esúsika anele: ―¡Tase majawa, pe ne ju! 28 ꞌLige anile alué Pegro:  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

43

SAN MATEO 14​, ​15

―Mué Waꞌlula Esusi nísaká, neꞌchí nulébá napurigá ne baꞌichí amoba teka enegá sebámala napu mué ilí. 29 ―Jeka simígó ꞌliko ―anile alué Esusi. ꞌLiko alué Pegro reꞌkísele bárkochi, ꞌlige amoba baꞌichí enale ꞌmi alé simiá napu ilile alué Esusi. 30 Napuꞌlige ne nílasa ꞌwe ekao, ꞌma majale. ꞌLige iꞌkilí bokuíle alé baꞌwichí, ꞌlige napuꞌlige ꞌma bokuía, eꞌwele raꞌíchaga bayele Esusi: ―¡Muérigo Waꞌlula, maꞌchí paki neꞌchí! 31 ꞌLige Esúsika yati chaꞌpile sekate, ꞌlige anele: ―¡Mueka ꞌwe pee bijchígame ju! 32 Napuꞌlige ꞌma okáraga jímasa ku bárkochi, ꞌliko ꞌma asíbale eká. 33 ꞌLiko suwábaga rió napu ekí mochílige alé bárkochi, asíriga ꞌla neraga etele Esusi, ꞌlige anele: ―ꞌLa bijchiá mueka ꞌla Onorúgame Inolá júkuru.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ꞌyóligo weꞌká nayume

34 ꞌLige

sébale alé ejiro Genesareta anilichi. r 35 Napuꞌlige alé ejperégame ralámuli machisá alé ajtigó Esusi, júlale jaré ralámuli napurigá chejaré ralámuli ruyémala alé aꞌbemi mochígame suwábaga. ꞌLige ralámulika suwábaga nayúkame aꞌpagá jsile. 36 ꞌLige alué ralámuli napu nayúkame aꞌpagá jsile lisensia tánele Esusi napurigá alué nayúkame Esusi oꞌpáchilichi chébimia. Suwábaga napu ekí chébale alé Esusi oꞌpáchilichi, ꞌma saꞌwile.  

 

Jena ruwimela Esusi aníligo tachíriko alué chátiri alawégame newame ralámuli

15

ꞌLige jaré bariseo ꞌlige jaré alué Moisesi nila nulalí benírame Rusalénika sígame, sébale alé Esusi ajtígichi. ꞌLige anile Esusi olagá: 2 ―Mué ꞌyuga járome ka tabilé ꞌla sébali olá alué nulalí panígilime napu nulale alué ꞌya mochígame. ¿Chonigá alarigá nokame ju? Alueka tabilé panígime ju napuꞌlige goꞌame goꞌmea napurigá nokiame niru ramué. s 3 ꞌLige Esúsika rukele: ―ꞌÉmika ¿chonigá tabilé ꞌla sébali oliágó napu nulale Onorúgame ꞌwe ꞌya? Pe aꞌlá sébali olame júkuru ꞌemi nulalila. 4 Regá nulale Onorúgame: «ꞌLa niraga etewa aꞌboi oꞌnola ꞌlige aꞌboi eyélatiri.» ꞌLige abiena nulale: «Napuyépiri napu chíbiriga raꞌíchame ju oꞌnola olagá ꞌlige eyela olagá, alueka meꞌliboli ju.» 5 ꞌÉmika anime júkuru ꞌwe aꞌlá ko bilé rió regá anea oꞌnola eyélatiri: «Tabilé nejkúrimala ne, neka Onorúgame ꞌyámolá suwábaga napu ekí nígame ju ne», 6 ꞌlige apiépiri napu anime ju regá, ꞌma tabilé guꞌírimili ju boꞌné oꞌnola ꞌlige eyela. Neka aníguru ꞌma tabilé ꞌla sébali olame ko ꞌemi alué napu nulale Onorúgame, tabilé ꞌla nirá ꞌemi Onorúgame nila nulalí, ꞌlige pe ꞌemi aꞌboi nila ꞌnátili chaꞌpigá mochigo ꞌemi. 7 ¡ꞌÉmika ꞌla tabilé ꞌnátanti! ꞌÉmika asíriga ꞌla semáriga raꞌíchame júkuru kaka  

 

 

 

 

r 14:34 Tabilé bajunile naꞌlé boꞌnálige. s 15:2 Alué ralámulika mayele ꞌla panígisaká ꞌliko ꞌla raꞌsálagá asimeo Onorúgame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

44

SAN MATEO 15 raꞌichálilaká, nobi tabiléchigo ꞌla ꞌnátame kéréko ꞌemi aꞌboika, ꞌlige tabilé ꞌla sébali olame ju ꞌemi. Alué ꞌya bejtégame Isaíasi anilime rió napu ruyame nile napu Onorúgame anele, osale napurigá anílige Onorúgame. Asíriga ꞌla maꞌchígime anile pe ꞌemi olagá. Regá osale: 8 Ye ralámulika asíriga ꞌla semáriga raꞌíchame júkuru neꞌchí olagá, ne napu ju Onorúgame, tabiléchigo oyérame júkó neꞌchí. Pe seꞌwináriga ꞌnátame ju. 9 ꞌWe aꞌlá nerame korime ju neꞌchí, tabiléchigo ꞌla nirame kéréko, ꞌwe aꞌlá semáriga raꞌicha nobi pe ralámuli nulalila benírame kame, tabilé Onorúgame nulalila. t 10 ꞌLige Esúsika alué weꞌká ralámuli bayele, ꞌlige regá anele: ―ꞌLa ꞌwe aꞌlá gepuwa. ¿Pala ꞌla námata ꞌemi? 11 Bariséoka anime ju Onorúgame tabilé ꞌwimio alué rió goꞌame goꞌsá tabilé panígisa. Neka aníguru tabilé chéré Onorúgame níriká goꞌame ka bajkime ju bilé ralámulichi. Onorúgame níriká abé najtékame ju alué raꞌíchali napu buyame ju chuꞌálachi. Chátiri raꞌíchali buyásaká ꞌliko Onorúgame tabilé eꞌwémala alué rió. 12 ꞌLiko alué Esusi ꞌyuga járome aꞌbé jábele, ꞌlige rukéliru alué Esusi: ―¿Machí mué alué bariseo tabilé ganíliga ejtebíligo alué mué raꞌichálila ajkisá? 13 ꞌLige Esúsika nejele:  

 

 

 

―Napiépiri gajsalá, rojátiri, tabilé ne Oꞌnola ꞌpa rewagachi ajtígame echágame, alueka ꞌma boꞌnarúgme nímala. u Alarigá ikimela alué bariseo. 14 Pe aꞌréwagó. Pe napurigá bilé rió tabilé maꞌchílime uché jaré tabilé maꞌchílime oꞌtome, pe alarigá ju. Bilé rió tabilé maꞌchílime uché bilé rió tabilé maꞌchílime oꞌtome pe okáraga rujsúmala bilena rejkolichi. 15 ꞌLiko Pégroka anele Esusi: ―¿Chonime ke aní mué? Aka ruwíbá. 16 ꞌLige Esúsika anele: ―¿ꞌÉmichigó tabilé ꞌla námaliachigó? 17 ¿Tacha machí ꞌemi suwábaga goꞌame napu chuꞌichíkana bajkí wamí rojpachíkana simírame ko, aꞌkinana maꞌchíname ko? Tabilé chátiri alawégame gayéname ju. 18 Nobi raꞌíchali chuꞌichika maꞌchíname ka, alueka maꞌchíname júkó napurigá ꞌnátame ju bilé rió. ꞌLiko alué raꞌíchali tabilé ꞌla nísaká, ꞌliko alué rió ꞌma chátiri alawégame gayéname ju. 19 Bilé rió chátiri ꞌnátame, pe ralámuli meꞌgá einámala alué rió, ꞌlige aminami pe apiépiri umugí ꞌyuga gojchigá einámala ꞌlige aminami pe riótiri ꞌyuga gojchigá einámala, ꞌlige chigoga einámala aminami, ꞌlige aminami ꞌwe ꞌyégiga einámala, ꞌlige pe sairúgame neraga raꞌíchame nímala apiépiri ralámuli olagá. 20 Alué chátiri ꞌnátili ꞌnátaga raꞌíchasa, ralámuli ꞌma chátiri alawégame gayéname ju, Onorúgame tabilé ganíliga etémala  

 

 

 

 

 

 

t 15:9 Eꞌnesi Isaías 29:30. u 15:13 Yeka aniame kéré, Onorúgame ꞌma chajkena aꞌremio apiépiri ralámuli o apiépiri raꞌíchali napu tabilé Onorúgame nila ju.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

45

SAN MATEO 15

alué ralámuli, pecha chéréko rekó ta panige sekala goꞌame goꞌmea. Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé mukí tabilé israelita ꞌwe aꞌlá bijchígaligo ꞌla aꞌwalí nígame ko Esusi napurigá saꞌwámala

Esusi simile alé Tiro anilichi weꞌká riógichi ꞌlige Sironi anilichi weꞌká riógichi, napu ejperégame nile alué ralámuli tabilé israelita. (Alué ralámuli israelita napurigá oꞌkochí alarigá neraga etele alué ralámuli.) 22 ꞌLige bilé mukí alé bejtégame napu tabilé israelita nílige, alemi sébale napu enale Esusi ꞌlige anile eꞌwele raꞌíchaga: ―¡Muérigo Waꞌlula, Rabí rijimala, ꞌla naꞌtemápuaká neꞌchí! Ne ranala iwé bilé uꞌtabela remónisi ajchágame ju, ꞌlige asíriga resí nilia ajtí. 23 ꞌLige Esusi tabilé nejele. ꞌLige alué ꞌyuga járomeka anele Esusi: ―ꞌMa julawa alué mukí jena, jeka guwánaka eꞌwele raꞌicha aníguru. 24 ꞌLige anile Esusi: ―Pe ralámuli israelítacho guꞌíriniliga nulérigime ju ne Onorúgamete. Alué mukika pecha israelita júkó. 25 ꞌLige alué mukí sébale alé napu ilile Esusi, ꞌlige chojkóbisiga ilíbale, ꞌlige anele: ―¡Mué Waꞌlula nulame, neꞌchí guꞌiri! 26 ꞌLige Esusi anele: ―Tabilé ꞌla ju uꞌtátiri baní bujilía ꞌlige oꞌkochí ꞌyamia. 27 Abichilubi ꞌwe anele alué mukí: ―Bijchiá ju napu aní mué, alué oꞌkochí abirigá goꞌyame ju alué kuchí baní mojágame rujsúkame.

28 ꞌLiko

Esusi anele: ―¡Mué mukí, mueka ꞌla bijchigi ꞌla saꞌwame ko ne apiépiri nawilí! ꞌLa saꞌwimela mué ranala. ꞌLige yati neraga saꞌwile alué mukí ranala. Jena ruwimela Esusi weꞌká ralámuli ꞌyóligo

21 ꞌLiko

 

 

 

 

 

 

29 ꞌLiko

Esúsika simile alé asigá ꞌlige sébale suweke waꞌlú baꞌwí manígichi Galilea anilichi, ꞌlige ꞌpami rabó simile ꞌlige alé rabomi asale. 30 ꞌLige asíriga weꞌká ralámuli sébale alé napu asale alué Esusi, ꞌlige weꞌká nayume aꞌpale ralámuli sujírigame, ꞌlige aminami tabilé maꞌchílime, ꞌlige aminami tabilé gayéname raꞌicha, ꞌlige alé aꞌbé aꞌpáliru napu Esusi ajtile. ꞌLige Esúsika saꞌwale alué nayúkame ralámuli. 31 ꞌLige ralámulika ꞌwe raꞌsálále napuꞌlige ꞌma ku raꞌíchachi alué tabilé raꞌíchame, ꞌlige alué sujíriginti ꞌma ku ꞌla eꞌyénachi, ꞌlige tabilé maꞌchílime ꞌma ku maꞌchílichi. ꞌLiko alué ralámuli anile asíriga ꞌla nejkúrame ko Onorúgame, alué Onorúgame napu guꞌírime ju alué ralámuli israelita.  

 

Jena ruwimela Esusi naó mili rasígame ralámuli goꞌame kógiligo 32 ꞌLiko

Esusi bayele alué ꞌyuga járome ꞌlige anele: ―Neka ꞌwe naꞌtemá ye ralámuli. ꞌMa bakiá rawé mochíkuru jena neꞌchí ꞌyuga, ꞌlige tabilé nutugégeme júkuru napurigá goꞌmela. Pe arigá simásaká ku galírale, pe boichimi rekupámala eꞌluíka. 33 ꞌLige alué Esusi ꞌyuga járomeka anele:  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 15​, ​16 ―¿Churigá kóchimiyéna rewibówé goꞌame napurigá ye ralámuli goꞌmela? Jénaka pe jami júkuru tabilé riógichi. 34 ꞌLige Esusi rukele alué boꞌné ꞌyuga járome: ―¿Chekí baní oꞌkame nírukó ꞌemi? ꞌLige nejele alué oyérame: ―Ramueka pe gichao baní oꞌkame niru, ꞌlige pe uꞌkabi roꞌchí ꞌyúriga ―anile. 35 ꞌLige Esusi anele: ―Nulewa ralámuli napurigá iꞌkilí mochímala wijchí. 36 ꞌLige chaꞌpile alué gichao baní, ꞌlige oꞌwétiri rewagachi eꞌnénaga cheliera ꞌyale Onorúgame. ꞌLige nasípasi chiꞌwánale baní ꞌlige roꞌchítiri. ꞌLige alué oyérame ꞌyale napurigá nachutámala, ꞌlige nachútele. 37 ꞌLiko suwábaga goꞌale ꞌlige asíriga ꞌla ganíliga ejtebile asíriga bosaga. Weꞌliko ꞌma oꞌpasasa alué ralámuli, gichao atabé bochile rasírigame goꞌame. 38 Naó mili nile pe riocho tase tétiga umugí ꞌlige aminami tase tétiga uꞌkuchítiri. 39 Abé iꞌlibeko Esusi suwábaga ralámuli julasa ku ejperélachi, Esusi ꞌlige alué ꞌyuga járome si, ꞌma jímale bárkochi ꞌlige ꞌmi aꞌbé Magarani anilichi weꞌká riógachi simíbale.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela alué bariseo ꞌlige saruseo nuléligo Esusi napurigá ꞌwe semátiri tábiri newámala alué napu taꞌwesi rió gayéname ju

16

Jaré bariseo ꞌlige saruseo simíbale Esusi eꞌnemia. Owile napurigá ꞌwe semátiri tábiri newámala napu ralámuli tabilé

46 gayéname ju, pe machináliga nokale paꞌlá Onorúgamete julárigame ko. Mayele tabilé gainamio newá ꞌlige alarigá ralámuli tabilé oyéramio Esusi. 2 ꞌLige Esúsika anele: ―Napuꞌlige ꞌemi ꞌpa rewagachi eꞌnesa, ꞌwe aꞌlá machime júleké uꞌkumeo o tabilé uꞌkumeo ma. ꞌLige ꞌemi etea rewigá ꞌwe sejtániga ilígichi alí, asíriga ꞌla machime júlké ꞌemi melénala rawé tabilé nolégame rainamio. 3 Napuꞌlige beꞌá beꞌlí ꞌwe sejtániga ilisá ꞌpa rewagachi ꞌlige aminami nolega ilisá, aꞌlige abiena ꞌla machime júkuru ꞌemi uꞌkumeo. ꞌLa tabilé ꞌnátanti ꞌemi, aka ꞌémika ꞌwe aꞌlá námame képá ye tábiri kaka nobi uchéchigo jaré tábiri tabiléchigo námame júkó ꞌemi. Neka asíriga weꞌká eꞌkarúgame newame júkuru ꞌwe semátiri napu tabilé ꞌwesi gayéname ju ralámuli newá, ꞌémika tabiléchigo námame júkó tachiri ruyame ko alué. 4 ꞌEmi cha nokame ralámuli ꞌma aꞌreme ju Onorúgame naꞌtálila ꞌlige uché bilé tábiri oyérame ju ꞌnalina napu tabilé Onorúgame ju, pe aminacho eténilime júkuru alué ꞌwe semátiri tábiri. Pe biꞌlepi tábiri etémala ꞌemi ꞌwe semátiri. ꞌÉmika etémala ꞌwe semáriga ikichi ne iꞌlibeko rawé, alué napu etémala ꞌemi pe ruyame nímala napu ikile alué Jonasi anilime rió. Alueka bakiá rawé boꞌílekuru pachágana roꞌchí rojpálichi. Pe bilé tábiri ruwime kéréle alakiá Jonasi. ꞌLige Esusi simile alé asigá.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo alué bariseo ko napurigá kawali

5 ꞌLige

Esusi simile boꞌné ꞌyuga járome si baꞌwichí bajuniga naꞌlebo

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

47

SAN MATEO 16

ꞌnálige, ꞌlige tabilé nélegá simíbale baní alué Esusi ꞌyuga járome. 6 ꞌLige Esúsika anele: ―ꞌLa ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga alué bariseo nila kawali ꞌlige saruseo nílatiri. 7 ꞌLige alué oyérame anile aꞌbopi raꞌíchaga: ―¿Chonigá alaníbiché? ¿Pe baní tabilé aꞌpásiga alaniéréko? 8 ꞌLige Esusi ꞌla machile alaniá mochígichi, ꞌlige rukele: ―ꞌÉmika ꞌwe pee bijchígime júkuru Onorúgame ꞌwe aꞌlá nejkúrimio. ¿Chonigá raꞌicha ꞌemi aꞌboi tabilé aꞌpigárika baní? 9 ¿Taꞌchó nama ꞌemi, ꞌlige tabilé nélá ꞌemi pe maligi banite bosárigo ne maligi mili rió? ¿Tabilé nélá ꞌemi chekí atabé rasírigo baní? 10 ¿Abiena tabilé nélá ꞌemi pe gichao banite bosárigo ne naó mili ralámuli? ¿ꞌLige chekí atabé goꞌame rasírigo? v 11 ¿ꞌLacha tabilé námatu pe tabilé baní olagá anió ne? Uchéchigo siné ruimé ne, ꞌla ꞌwe ꞌla ꞌnátaga alué bariseo nila kawali, ꞌlige saruseo nílatiri. 12 ꞌLiko ꞌma námale tabilé alué kawali olagá aníligo alué Esusi, námale ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga mochímilikó ꞌnalina napurigá tabilé oilámala alué bariseo nile rejcholi, ꞌlige alué saruseo nila rejcholi.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Pegro ruwíligo Esusi ko ꞌpa rewigáchika julárigame 13 Napuꞌlige

Esusi sebasa alé aꞌbé Sesarea Bilipo rewégichi weꞌká riógachi, ꞌlige Esusi rukele alué makué oká rió boꞌné ꞌyuga járome: ―¿Chonígó ralámuli, chieri korí ne napu nawale ꞌpa rewagáchika rió neraga?

14 ꞌLige

anile alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Jaré ralámuli aní mué Juani kará, alué napu ralámuli rewarame nílige. ꞌLige jaré aní mué Elíasi kará, alué napu ruyame nílige napu anélige Onorúgame, alué napu ꞌya bejtégame nílige. ꞌLige jaré aní mué Jeremíasi kará napu abiena ruwime nílechigó napu anele Onorúgame. ꞌLige jaré aní mué kará uché bilé napu ruwime ju napu anele Onorúgame. 15 ―ꞌLige ꞌémika, ¿chieri koriágó neꞌchí? —anile Esusi. 16 ꞌLige Simoni napu abiena Pegro anilime nile anile: ―Mueka pe Kristo ju Onorúgame Inolá, alué Onorúgame napu nabí ajagá ajtime ju. 17 ꞌLige Esúsika anile: ―Mué Simoni, Jonasi inolá, pe Onorúgame ꞌsmi mué guꞌira napurigá mué ꞌla námamala chieri ko ne, ꞌlige ralámulika tabilé guꞌírile napurigá námamala mué. 18 Mué Pegro, mué rewalá «rejté» aniame kéré. Mueka napurigá bilé rejté napu ajchilime ju alé reꞌlé chojkichí napu galí eláwili ju, alarigá ju mué. Mueka napurigá bilé benírame nímala neꞌchí oyérame ralámuli benírame. ꞌLige rekó suwigé abiena neꞌchí si mochímala ꞌpa rewagachi. 19 Neka mué ꞌyámala lisensia napurigá nulame nímala mué. Mué anisáká ꞌwe aꞌlá ko bilé ꞌnátili, Onorúgame ꞌwe aꞌlá nirámalachigó alué ꞌnátili. Mué anisáká tabilé ꞌla ko bilé ꞌnátili, Onorúgamechigó tabilé ꞌla nirámala alué ꞌnátili.  

 

 

 

 

v 16:10 Eꞌnesi San Mateo14:15-21.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 16​, ​17

48

20 ꞌLige

Esusi ꞌwe aꞌlá anele boꞌné ꞌyuga járome napurigá tabilé ꞌwesi ruyémala Kristo ko boꞌné, Onorúgamete julárigame. Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌma meꞌliboli ko alué Esusi

21 Aꞌlige

Esusi chojkile ruyea alué boꞌné ꞌyuga járome ꞌma simeo alé Rusaleni anilichi. ꞌLige alué eꞌwélala nulame, ꞌlige alué eꞌwélala balé, ꞌlige alué Moisesi nila nulalí benírame ꞌwe resí olamio alué Esusi ꞌlige ꞌma meꞌlimeo, ꞌlige bakiá rawé kachi ꞌma ku ajánimio. 22 ꞌLige Pegro aꞌmibemi chakena bayérale Esusi, ꞌlige neꞌóchale, regá anele: ―¡Mué waꞌlula tase alarigá raꞌichawa, tajsiné sebárimili júkuru alué rawé! ¡Onorúgame tabilé aꞌrémala mué alarigá ikichi! 23 ꞌLige Esusi oꞌwé eꞌnele alué Pegro, ꞌlige anele: ―¡Mué Satanasi, seꞌwí, simigá ꞌmimi mejkami! Mueka pe nejkumega eyena neꞌchí ꞌyuga. Mueka ꞌnátame ju napurigá ꞌnátame ju ralámuli, tase napurigá Onorúgame. 24 ꞌLige anele Esusi alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Jaré ralámuli neꞌchí oyéranilisaká, nabí rawé eꞌwámili ju napu ne nulá ꞌlige ꞌma aꞌrémili ju alué napu boꞌné najkí. Rekó ꞌwe resí nílie abirigáchigo senibí rawé ꞌwe aꞌlá oyéramili ju neꞌchí. 25 Alué rió napu majame ju meꞌlibólikó neꞌchí oyérame kóriká, alueka tase rewimela semati raweli. Alué rió napu neꞌchí oyérame ju ꞌlige bilé rawé meꞌlisuga neꞌchí oyérame kóriká, alueka ꞌla semati raweli  

 

 

 

rewimela ꞌpa rewagachi. 26 Tabilé aꞌlá ju rekó bilé rió weꞌká meme ke enomí, alué rió alawálaka wamí ꞌlégana injiérnochi simeli júkuru. ¿Chekí najtétimala alué rió napurigá boꞌné alawala tabilé simela injiérnochi? 27 ꞌMa peꞌwé uchéchigo siné nawámala alué napu ju Onorúgamete julárigame ꞌpa rewigáchika, ꞌlige asíriga ꞌla semáriga nawámala Onorúgame aꞌwalílate ꞌlige aminami santo ánjeli si smela, ꞌlige ralámuli napu ꞌla sébali olale Onorúgame ꞌyuga ꞌla narémili ju napu Onorúgame ꞌyámili ju. Alué ralámuli napu tabilé ꞌla sébali olale Onorúgame ꞌyuga, alueka gastigo narémili ju. 28 Neka ꞌla bijchiá aníguru, jaré ralámuli napu jena mochí, tabilé ꞌcho suwimela napusí etesa alué napu ꞌpa rewagáchika nawale rió neraga ꞌwe semáriga nulachi.  

 

 

Jena ruwimela Esusi seꞌwinati gayénaligo

17

Aꞌkinana usani rawé kachi Esusi oꞌtole Pegro ꞌlige Santiago, ꞌlige Juani, Santiago bonila, ꞌlige simíbale bilena reꞌpá rabó. 2 ꞌLige alé Esusi ꞌma seꞌwinátiri gayénale alemi alué bakiá rió Esusi ꞌyuga járome jágichi. Banalá napuyeri rayénali alieri gayénale. ꞌLige oꞌpáchalaka rojsákame gayénale ꞌla rapanti napurigá raꞌósali. 3 ꞌLige pe anaga neraga etele oká rió Esusi si raꞌicha jágichi, bilé Moisesi nile ꞌlige uché bilé Elíasi, alué napu ꞌya ejperégame nílige. 4 ꞌLige Pegro anele Esusi: ―Muérigo nulame, ¡ꞌláchigo jena napuítikoꞌé ramué! ꞌLa ikisá  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

49

SAN MATEO 17

koko newáwaꞌé bakiá galí rojsate, napurigá ꞌemi mochímala alé, bilé mué galila ꞌlige bilé Moisesi galila, ꞌlige bilé Elíasi galila. 5 Napuꞌlige Pegro bijí raꞌicha ilígichi, bilé nolí rapame reꞌkínale ꞌpa rewigáchikana, ꞌlige ꞌma naꞌpólale suwábaga. ꞌLige bilé raꞌíchame anile nolíralekana eꞌwele raꞌíchame, pe Onorúgame nile, regá anile: ―Ye Esusi ne Inolá júkuru, asíriga galé ne. Asíriga ganíliga ajtí ne alué ꞌyuga. ꞌWe aꞌlá gepuwa napu aní alué. 6 ꞌLige alué akigá wijchí ajkaná biꞌtíbale alué bakiánika, pe asíriga charigá majale. 7 ꞌLige Esusi aꞌbé nawile ꞌlige nochale ꞌlige anele: ―Yati ku oꞌmichísawa, tase majawa. 8 Napuꞌlige eꞌnénale alué bakiá rió, ꞌma tabilé ꞌwesi iꞌtele, pe Esúsicho. 9 Napuꞌlige ku ꞌpákana rabókana eꞌyéniga Esusi ꞌwe sulile napurigá tabilé ꞌwesi ruyémala alieti etéligo. Regá anele: ―Tabilé ꞌwesi ruyewa etéligo ꞌemi alué Moisesi ꞌlige Elíasi napusí alué Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika ꞌma ku ajánisa, aꞌlige kulí ruyewa. 10 ꞌLige alué oyérameka rukele: ―¿Chonigá alué Moisesi nila nulalí benírimeka aniáníché Elíasi bajchá nawámili ko ꞌlige alué uché bilélaka napu Onorúgame julámili ju ꞌpa rewigáchika napurigá ralámuli guꞌírimala, alueka nujubá nawámili ko? 11 ꞌLige Esúsika nejele: ―ꞌWe bijchiá ju Elíasi bajchá nawamio napurigá gatemio  

 

 

 

 

 

 

suwábaga. 12 Neka aníguru Elíasika ꞌma nawáligó, ꞌlige alué raꞌíchali benírame pecha machígó. Tabilé machile, iligá ꞌwe cha olale. Alué eꞌwélala jena wijchimoba mochígame jipe ꞌwe resí olámalachigó alué ꞌpa rewigáchika julárigame napurigá rió neraga. 13 ꞌLige ꞌla machile alué Esusi ꞌyuga járome Juani olagá anió alué Esusi, alué Juani napu ralámuli rewarame nílige, Juánika níligo napurigá Elíasi.  

 

Jena ruwimela Esusi ꞌyóligo bilé reꞌmalí rekúpame

14 Napuꞌlige

Esusi sebasa alué bakiá boꞌné ꞌyuga járome ꞌyuga alé napu mochile weꞌká ralámuli, ꞌlige bilé rió aꞌbé nawile Esusi, ꞌlige chojkóbisiga ilíbale alué rió alé oꞌwemi napu ilile Esusi, ꞌlige anele alué rió: 15 ―Mué Waꞌlula, pe rekó naꞌtemápuaka ne inolá. Asíriga rekúpame ju, ꞌlige aminami asíriga resí níliga ajtime ju. Iꞌsínimi ꞌma naꞌichí wijchime ju ꞌlige aminami baꞌichimi. 16 Jena aꞌpigéturu ne napurigá saꞌwámala alué mué oyérame, alueka tabiléchigo umébatigó saꞌwá. 17 ꞌLige Esúsika anile: ―¡Tachiti ralámuli! ¿Tabilé bijchígime ju ꞌemi Onorúgame aꞌwalí nígame ko napurigá ꞌla umbámala saꞌwá? ¿Chekí rawé asiati káréko ne ꞌemi ꞌyuga napurigá ꞌemi ꞌwe aꞌlá benimela? ¿Chiéniko si anachamio ne ꞌemi ꞌyuga? Jeka oꞌtobógó ꞌliko alué reꞌmalí. 18 ꞌLiko Esusi neꞌóchale alué uꞌtabela remónisi ꞌlige maꞌchínale  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 17​, ​18

50

alué uꞌtabela remónisi alué reꞌmalichi, ꞌliko ꞌma saꞌwile alué reꞌmalí, aꞌlige si tabilé uché rekúpale. 19 ꞌLige peꞌtá iꞌlibékorikáchi alué Esusi ꞌyuga járome Esusi si raꞌíchale aminami, aꞌmibemi waná rukele: ―¿Chonigá tabilé umabárupeché ramué alué uꞌtabela remónisi maꞌchí pa? 20 ꞌLige Esusi anele: ―ꞌÉmika tabilé bijchígame kanko ꞌla umébame ko ne ralámuli saꞌwá. ꞌEmi rekó pe bijchígie ꞌla aꞌwalí nígame ka Onorúgame, ꞌliko regá anesa ꞌemi bilé rabó: «Uchéchigo bilena ilibáwaká», ꞌla yati eꞌwámikuru alué rabó. w  

 

Jena ruwimela Esusi uchéchigo siné ruwíligo mukumeo

22 Napuꞌlige

Esusi alé Galilea anilichi ejiro asigá, anele alué Esusi alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika, alué cha nokame ralámulite chaꞌpiboli ju. 23 ꞌLige ꞌma meꞌliboli ju. ꞌLige bakiá rawé kachi ku ajánamala. Napuꞌlige alué Esusi ꞌyuga járome akisá alué raꞌíchali, asíriga seweka mochíbale.  

Jena ruwimela Esusi najtétime níligo alé waꞌlú reꞌobachi

24 Napuꞌlige

Esusi sebasa alué boꞌné ꞌyuga járome ꞌyuga alé Kapernaumi anilichi weꞌká riógichi, alué ralámuli napu enomí goblálome nile waꞌlú reꞌobachi

unélime Rusaleni ilígame reꞌobá, Pegro eꞌnemia simíbale, ꞌlige rukele: ―¿Pala najtétame júkó alué waꞌlula mué benírame? 25 ꞌLige Pégroka nejele: ―Abiena. Napuꞌlige galírale sebasa, Esusi bajchá raꞌíchale Pegro ꞌyuga, regá anele: ―Mué Simoni, ¿mueka chonígobá? ¿Chieri najtétamarágo enomí alué eꞌwélala nulame, napu jena wijchimoba mochí, aꞌboi ꞌkúchila gobláliga aní o uchéchigo jaré ralámuli? 26 ―Uchéchigo jaré ralámuli ― anile Pegro. ꞌLige anile Esusi: ―Kúchika pecha najtétimili júkó. 27 Alarigá júkuru ramué ꞌyuga, ramueka Waꞌlula Oꞌnó Onorúgame ꞌkúchila nírukuru, ramueka pecha najtétilime júkó alué oꞌnó ꞌyuga. Jípeko abirigá najtétawaleké napurigá tabilé ayoga ejtebímala alué enomí goblálome. Alekeri ꞌmi baꞌwí ilígichi simibógó benolí pamia, napuꞌlige mué roꞌchí chewasa, alé alué roꞌchí chuꞌálachi rewimela mué bilé enomí plata, ꞌlige maꞌchí pápuaká, ꞌlige alué enomí goblálome ꞌyáwaká. Aluete ꞌma suwábaga najtétarigime nímala, nétiri ꞌlige ꞌémitiri.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo chieri ko abé najtékame

18

Aꞌlígerikáchi alué Esusi ꞌyuga járome alemi aꞌbemi

w 17:20 Jarena osilichi ꞌwe ꞌya nerúgame Onorúgame raꞌichálila tabilé chujkume ju bersíkulo 21 napu regá anime ju: Yeti Remónisi tabilé maꞌchíname ju tabilé tániliká nejkúrali Onorúgame ꞌlige tabilé ayunalia.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

51

SAN MATEO 18

jábale napu asale Esusi ꞌlige regá anele: ―¿Chieri abé najtékame ju napuꞌlige Onorúgame nulachi ralámuli alawálachi? 2 ꞌLige Esúsika bayele bilé uꞌtá towí ꞌlige alé nasipa elale, ꞌlige regá anele alué boꞌné ꞌyuga járome: 3 ―Neka ꞌla bijchiá aníguru. Tabilé aꞌrésaká ꞌemi gunarua, ꞌlige niwa napurigá ye uꞌtátiri napu tabilé riólame ju, ꞌliko ꞌemi tabilé siné elímala napurigá Onorúgame ꞌemi nulémala. 4 Alué tabilé riólame alué ꞌnalina abé najtékame ju napuꞌlige Onorúgame nulachi ralámuli alawálachi. 5 ꞌEmi ꞌla naꞌtemaka eteme nísaká ye towí napu ne ꞌwe naꞌtemaka eté, ꞌliko ꞌla neꞌchí oyérame nímala ꞌemi.  

 

moinalia tpe biꞌlepi sekega o pe biꞌlepi ronega. Tabilé ꞌla nímala ꞌla okánika sekega, o okánika ronega simiá ꞌlégana injiérnochi napu senibí rajá ilí. 9 ꞌLige bilé ꞌemi ꞌwe chátiri naꞌtasa pe bilé tábiri etega, maꞌchí pápua alué busí ꞌlige ꞌma pápua, abé ꞌla nímala ꞌpa rewagachi simiá, napuꞌlige mukusuga pe biꞌlepi busega. Tabilé ꞌla nímala ꞌla okánika busega simiá ꞌlégana injiérnochi napu rajá ilí.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé tétali bilé boꞌá weꞌkágame

 

 

6 ›

Jena ruwimela Esusi ruwíligo napurigá aꞌlá ꞌnátaga mochiwa napurigá tabilé chátiri nóchali nochawa

Bilé rió resítiri ꞌnátili ꞌyame bilé ta towí kulí benime Onorúgame nila raꞌíchali, abé ꞌla nímala baꞌichí rojkógachi pásiga waꞌlú majtá golótiga. 7 ¡ꞌWe sewékame ju ralámuli jena wijchimoba mochígame cha weꞌká ralámuli mochígame ꞌwe resí nokame, alué napu rejome ju uché jaré ralámuli napurigá oilámala resí nokiachi! ¡Alarigá ikimela, nobi ꞌwe resítiri nímala alué rió uché jaré ralámuli oilárisa resítiri nochálichi! 8 › Bilé ꞌemi sekala o ronola kómá ꞌwe resí nokisá, rejpúnaga ꞌlúpua ꞌlina. Abé aꞌlá ju rewagachi  

 

10 ›

Tase gawéliga etewa ye uꞌkuchítiri. Neka ꞌla bijchiá aní, alé ꞌpa rewagachi senibí tani mochí alué santo ánjeli Onorúgame, napurigá Onorúgame guꞌírimala alué uꞌkuchítiri. 11 Alué Onorúgamete julárigameka nawáligime ꞌla bowechi jawamia alué ralámuli ꞌwe iꞌníliga eꞌyéname. x 12 › ¿ꞌÉmika choniágó? Bilé rió bujkégame nisa bilé siento boꞌá ꞌlige bilé boꞌá weꞌkasa, ¿tacha yati simime júkó ꞌyamia alué boꞌá weꞌkágame, alé jami aꞌresa alué gi makuesa makué na gi makué? 13 ꞌLige ku rewisá alué boꞌá weꞌkágame, ꞌwe raꞌsáláme ju alué boꞌá weꞌkágame etea, meꞌtigá alué boꞌá tabilé weꞌkágame napu aꞌrele alé jami alué weꞌkágame ꞌyamia simea. 14 ꞌEmi oꞌnola ꞌpa rewagachi ajtígame tabilé najkíchigó napurigá bilé uꞌkuchítiri weꞌkámala.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá eꞌkálime ka uché bilé Onorúgame oyérame

15 ›

Mué cha olásiga bilé riote napu Onorúgame oyérame korime ju,

x 18:11 Jaré osilí ꞌwe ꞌya nerúgame tabilé chujkú ye bersíkulo.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

52

SAN MATEO 18 yati ꞌyuga raꞌichawa waná ꞌla biꞌneli, ꞌlige ꞌwe aꞌlá ruyewa bilé rejcholi napurigá ꞌla tabilé che ꞌsika inámala. ꞌMa ꞌla tabilé che ꞌsímorisáká ꞌliko ꞌma neyúrigame kérélamala mué. 16 ꞌLige tabilé ꞌla nirásiká mué alué riote, ꞌliko oká ralámuli bayewa napurigá testigo nímala ꞌla rejcholi ruyéligo mué. 17 ꞌLige tabilé eꞌwísachigó alué oká ralámuli, ꞌliko ruyewa alué eꞌwélala reꞌobachi nóchame ꞌwe cha olárigo mué alué riote, ꞌlige tabilé eꞌwasa alué rió rekó alué eꞌwélala ꞌla rejcholi ruyesa, ꞌliko aꞌrewa ꞌlige etewa napurigá bilé rió tabilé Onorúgame oyérame. 18 › Neka ꞌla bijchiá aníguru, Onorúgame ꞌwe aꞌlá niramio napu ꞌemi nulé alué Onorúgame oyérame. 19 › Abiena regá ané ne, oká ꞌemi biꞌlepi ꞌnátaga tánisa Onorúgame napurigá nejkúramala, ꞌliko ne Oꞌnola Onorúgame, alué napu ꞌpa rewagachi ajtí, yati nejkúramala. 20 Oká bakiami rió napuísaká biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga neꞌchí ꞌyuga, ꞌliko ne alawala alé asimela napu napuíle alué ralámuli. 21 ꞌLiko Pegro rukele Esusi: ―Mué Waꞌlula, bilé rió Onorúgame oyérame abisibi cha olasa neꞌchí, ¿chekisá eꞌkawa? ¿Gicháosa? 22 ꞌLige Esúsika anile: ―Neka pecha gicháosa anígó. Pe ikisá chaꞌsichi nabí eꞌkálime júkuru, ꞌlige aminami nabí ꞌwe aꞌlá etélime júkuru rekó weꞌsá chaꞌsié.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé tétali bilé rió tabilé eꞌkáligó uché bilé rió

23 ›

Ne bilé tétali ruwimela churigá ka napuꞌlige Onorúgame

nulachi. Pe aꞌchigóriga ju napurigá bilé waꞌlula rey goblálile alué boꞌné ꞌyuga nóchame wikame. 24 ꞌLige júlale bilé wikame bayéniliga, ꞌlige bilé nawale alué abé weꞌká miyoni wikame, 25 ꞌlige alué rió tabilé enomígame nile napurigá najtétamala. Alekeri alué waꞌlula rey nulale napurigá ralinewa alué rió ꞌma mukí ꞌyúriga, ꞌlige ꞌma ꞌkúchilatiri ꞌlige suwábaga napu ekí nígame nile. ꞌLige alué enomika alué waꞌlula rey oꞌká rejpímili nile, alué enomite ꞌma najtétirigime nímili nile alué nóchame wikalila, napu ekí wikame nílige alué nóchame. 26 ꞌLiko alué nóchameka chojkóbisiga ilíbale alé aꞌbé alué waꞌlula ajtígichi, ꞌlige anile amulí nalaka: «Muérigo waꞌlula ꞌla naꞌtemápua neꞌchí, ꞌla iꞌlibesi buwewa abiena ꞌla najtétamala ne suwábaga.» 27 ꞌLiko alué waꞌlula rey ꞌwe naꞌtamale alué nóchame, ꞌliko ꞌma tabilé goblálomoríle, ꞌliko ꞌma tabilé najtétimili nile alué nóchame. ꞌLige ꞌma suꞌpánale. 28 Napuꞌlige ꞌma maꞌchínasa alué rió napu ꞌwe naꞌtemáliru alué waꞌlula reyte, alué rioka najtépale uché bilé rió nóchame napu alué rió wikeme nile ꞌlige gujtachí gamínale ꞌlige anele: «¡Yati najtétawa ne suwábaga napu ekí wiké mué neꞌchí!» 29 ꞌLiko alué rió chojkóbisiga ilíbale alé aꞌbé napu ilile alué napu naꞌtemaka etéliru alué waꞌlula reyte, ꞌlige anele: «ꞌLa naꞌtemápua neꞌchí ꞌla iꞌlibesi buwewa, abiena ꞌla suwábaga najtétamala ne.» 30 ꞌLige alué napu ꞌwe naꞌtemaka etéliru alué waꞌlula reyte tabilé najkile, iligá ꞌma galírale bajchale, napusí  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

 

53

SAN MATEO 18​, ​19

najtétasa maꞌchí pame olale. 31 Napuꞌlige uché jaré nóchame akisá alaꞌsíligo asíriga seweka mochíbale ꞌlige simíbale waꞌlula rey eꞌnemia, ꞌlige suwábaga ruyele. 32 ꞌLige alué waꞌlula reyka júlale bayéniliga alué nóchame napu ꞌla naꞌtemaka etélige ꞌlige anele: «Mué chaꞌsime, neka ꞌla naꞌtemaka etégituru mué ꞌlige, alekeri pe arigá aꞌrigéturu ne napurigá tabilé najtétimala mué. 33 Muéchigó aꞌchigóriga naꞌtemá télikuru alué nóchame ꞌyuga, aꞌchigóriga napurigá ne mué naꞌtemake.» 34 ꞌLige waꞌlula asíriga ayole. Nulale napurigá gastigáriwa napusí najteta suwábaga napu ekí wikame nílige. 35 ꞌLiko Esusi ꞌma guwárasa ye tétali ruwiyá, anile: ―Oꞌnó Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame, aꞌchigóriga gastigárimili júkuru ꞌemi, ꞌemi tabilé naꞌtemásaká uché bilé Onorúgame oyérame. ꞌLa eꞌkálime júkuru, ꞌlige uchéchigo siné ku ꞌla neraga etélime júkuru.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi rejcholi ruwíligo napurigá suwábaga newíkame tabilé rojámala

19

Napuꞌlige alué Esusi ꞌma suwénasa alué rejcholi ruyá, ꞌma simile alé Galilea anilichi ejiro asigá, simile naꞌlebo ꞌnálige alé Jorani anilichi bakochi ꞌomi neraga napu maꞌchíname ju rayénali. 2 ꞌLige weꞌká ralámuli alemi guwánami simíbale, ꞌlige Esúsika alemi ꞌwe ꞌyole nayúkame. 3 ꞌLige jaré bariseo jsile alemi napu Esusi asale ꞌlige rukele Esusi machináliga chonirá Esusi,  

 

seꞌwináriga nejésaká alué Esusi, ꞌliko nejimo lale. Regá rukele: ―¿Churigá aní ramué nila nulalí? ¿ꞌLa ju bilé mukí aꞌrilía ꞌma newíkame níriga? 4 ꞌLige Esúsika regá rukele: ―¿Tacha leérame júkó ꞌemi alué osilí Onorúgame nila napu ruwime ju rió ꞌlige mukí newáligo pe kulí newá ralámuli jena wijchimoba? 5 ꞌLige alarigá rukesa, kúchigo regá anele Esusi alué bariseo: ―Alekeri regá anile Onorúgame, bilé rió ꞌma aꞌrémili ko boꞌné oꞌnola ꞌlige boꞌné eyela, ꞌlige rewimeli ko bilé mukí ꞌlige okaka ꞌla biꞌlepi ꞌnátili naꞌtámili ko. 6 Alésíko ꞌma tabilé oká ralámuli neraga nímala, pe biꞌlepi kárélamala. Onorúgame napubule, alekeri tabilé ꞌla ju rojanalia alué newíkame. 7 ꞌLige alué bariséoka anele: ―¿ꞌLiko chonigá ꞌla anile ko alué Moisesi ꞌla ko napurigá bilé apeli newawa alé raꞌíchali gatélichi ruwime ꞌma aꞌréligo boꞌné upila? 8 ꞌLige Esúsika anele: ―ꞌEmi cháchigo resí nokagá járome kanko umugí aꞌregá ꞌlige uchéchigo bilé rewigá, alekeri Moisesi anile ꞌla ko pe bilé apeli newagá aꞌrilía bilé mukí. ꞌYa chojkiná raweka tabiléchigo alarigá nílekó. Onorúgameka tabilé najkile napurigá rojámala. 9 Neka regá aníbá: Bilé rió aꞌresa boꞌné upila ꞌlige uché bilé mukí rewisá, alué alarigaka ꞌwe resíriga ju. Abiena newisa uché bilé mukí aꞌrérigame ꞌyuga, abiénachigó waꞌlú resítiri ju. Bilé rió rewisá boꞌné upila seꞌnú rió ꞌyuga gojchichi, ꞌliko ꞌla ju aꞌrilía alué mukí, ꞌliko ꞌla ju uché bilé mukí ꞌyuga newilia.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

54

SAN MATEO 19 10 ꞌLige

alué Esusi ꞌyuga járome ka regá anele Esusi: ―Alarigá nísaká rió níriga, ꞌliko abé ꞌla ju tabilé newilia. 11 ꞌLiko Esúsika anele alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Tabilé oꞌmá ralámuli nama ye napu ne ruwimela, pe alué ralámulicho napu Onorúgame wanápule napurigá ꞌla námamala. 12 Jaré rió oꞌchérame ju napurigá gaꞌlibúrigame neraga. ꞌLige jaré ꞌma eꞌwele oꞌchérisa gaꞌlibume ju uché jaré riote. ꞌLige jaré tabilé newime ju Onorúgame nila nóchali nóchiga. ꞌLa námapua ye ꞌla námame níriká.  

 

Jena ruwimela Esusi tánaligo Onorúgame napurigá tebúmala uꞌkuchí ꞌkuchi

13 ꞌLige

alué weꞌká ralámuli aꞌpile jaré uꞌkuchí ꞌkuchi Esusi alemi napu ilile, napurigá nochagá iwérali ꞌyámala alué uꞌkuchítiri ꞌkuchi, ꞌlige napurigá iwérali tánimala Onorúgame, ꞌlige alué makué oká rió Esusi ꞌyuga járomeka yati sulile napurigá tabilé aꞌpámala uꞌkuchítiri alé. 14 ꞌLige Esúsika anele: ―Aꞌrewa napurigá alué uꞌkuchítiri jeka smela tase suliwa. Onorúgame nuleme ju sulachí alué ralámuli napu ju napurigá uꞌkuchí ꞌkuchi napu yati nareme ju napuꞌlige iꞌlía bilé tábiri. 15 ꞌLige alué Esusi alué uꞌkuchítiri nochagá tánale Onorúgame napurigá ꞌwe aꞌlá repúmala alué uꞌkuchítiri ꞌkuchi, ꞌlige simile.  

 

Jena ruwimela Esusi raꞌíchaligo bilé reꞌmalí ꞌwe nígame ꞌyuga

16 ꞌLige

Esusi boichimi enágichi, alemi nápale bilé reꞌmalí ꞌlige regá rukele:

―Mué benírame, ¿tachiri chuꞌsimía ꞌwe aꞌlá ju napurigá moinawa ꞌpa rewagachi alé asimea senibí? 17 ꞌLige Esúsika anele alué reꞌmalí: ―Mueka, ¿chonigá rukéché mué tachiri ꞌla ko? Onorúgamecho ju ꞌwe aꞌlá sébali olame. ꞌLa moinánilisaká ꞌpa rewagachi mué, ꞌliko ꞌla sébali olawa napu nulale Moisesi ꞌwe ꞌya. 18 ꞌLige alué reꞌmalika rukele: ―¿Tachiri nulálekó alué Moisesi? ꞌLige Esúsika anele: ―Tase meꞌliboa ralámuli. Tase eꞌsena umugí ꞌyuga gojchiboa, pe mué boꞌné upílacho ꞌyuga gojchiboa. Tase chigowa. Tase ꞌwesi ralámuli ꞌyuga ꞌyega raꞌichawa. 19 ꞌWe aꞌlá nirawa mué boꞌné eyela ꞌlige mué boꞌné oꞌnola. ꞌWe aꞌlá niraga etewa apiépiri uché jaré ralámuli napurigá nirá mué boꞌnepi. 20 ꞌLige alué reꞌmalika nejele: ―Suwábaga alué ꞌla sébali olame ju ne ꞌyasi uꞌtá towí ka. ¿Tachiri chuꞌsílime rokáréko? 21 ꞌLige Esúsika regá anele: ―Ralinewa napu ekí tábiri ni mué, ꞌlige kógiwa alué enomí alué tabilé nígame, ꞌliko ne ꞌyuga einawa, aꞌliko aꞌkinana semati raweli narémala mué ꞌpa rewagachi. 22 Alarigá anesa alué Esusi, alué reꞌmalí ꞌwe sewele, ꞌlige ꞌma ku simile cháchigo weꞌká iꞌkarúgame nígame níligame. 23 ꞌLiko Esusi anele alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Neka ꞌla bijchiá aníbá, ꞌwe nóchali nímala bilé rió ꞌwe nígame níriga sébali olá napurigá najkí Onorúgame. 24 Weꞌká ralámuli ꞌwe  

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

55

SAN MATEO 19​, ​20

nígame, weꞌká bujkégame akasí, chibátiri, boꞌátiri, tabilé néléme ju Onorúgame, alekeri tabilé moinámili ju napu ajtí Onorúgame. Abé ꞌla néléme ju Onorúgame alué tabilé nígame. y 25 Alué Esusi ꞌyuga járome tabilé námale alieti akea, ꞌlige rukele: ―¿Chieri ꞌla rewagachi moinámala napuꞌlige mukusá? 26 ꞌLige Esúsika eꞌnénele ꞌlige anele: ―Bilé rió boꞌné ꞌnátaga tabilé lisensia ꞌyame ju napurigá Onorúgamete nulewa, Onorúgameka ꞌla nejkúrime ju, alarigaka ꞌla sebawa rewagachi. Onorúgame níriká suwábaga tabilé nóchali kame ju. 27 ꞌLiko alué Pégroka anele alué Esusi: ―Ramueka ꞌma aꞌreru suwábaga tábiri napu nígame nírige ramué mué ꞌyuga eꞌyénimia. Alekeri tachiri nóchali ꞌyámala Onorúgame ramué ꞌpa rewagachi. 28 ꞌLige Esúsika anele: ―Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá aní, napuꞌlige jena wijchimoba ku ꞌwe aꞌlá kachi, napuꞌlige alué napu Onorúgamete julárigame ju napurigá rió neraga ꞌma chojkiasa nulá alé ꞌpa rewagachi, suwábaga ꞌemi abiena mochíbamalachigó alé makué oká eꞌwele síachi napu mochime ju alué eꞌwélala nulame. ꞌLige alaké makué okaná síachi mochiga, nulámala ꞌemi alué makué okaná chojkégame ralámuli Israeli anilichi mochígame.  

 

29 Apiépiri

rió napu aꞌrele boꞌné galila, ꞌlige bonila, ꞌlige baꞌchila, ꞌlige goꞌchila, ꞌlige waílatiri, ꞌlige oꞌnólatiri, ꞌlige eyélatiri, ꞌlige upila, ꞌlige ꞌkúchilatiri, neꞌchí oyériniliga, alueka bilé siento uché rajpé ꞌyámala Onorúgame. ꞌLige ꞌla ꞌpa rewagachi simela alé asimea senibí. 30 Weꞌká napu bajchá jánili, alueka pe guwana juláwili ju. ꞌLige alué ꞌwe guwana jágame ka, alueka ꞌmi bajchá juláwili ju. Weꞌká alué napu ꞌwe nígame ju, alueka tabilé narémili ju semati raweli ꞌpa rewagachi, ꞌlige weꞌká napu tabilé nígame ju jena wijchimoba, alueka ꞌwe aꞌlá semati raweli narémili ju ꞌpa rewagachi.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bile rió weꞌká iꞌwilí (ꞌuba) echágame ꞌwe aꞌlá najtétiligo alué boꞌné ꞌyuga nóchame

 

 

20

› Napuꞌlige Onorúgame nulachi ralámuli alawálachi, pe aꞌchigóriga ju napurigá bilé rió weꞌká iꞌwilí echágame, napu simile jaré nóchame owimia napurigá nochámala alué iꞌwilí echégichi. 2 ꞌLa gatele alué nóchame ꞌyuga, ꞌwe aꞌlá najtétimoríle napu ekí meme nile bilé rió nóchaga bilé rawé, ꞌlige júlale alé iꞌwilí echégichi. 3 Beꞌá, peꞌwera rainasa, uchéchigo simile alé napu weꞌká napuíme nile ralámuli, ꞌlige alemi etele uché jaré rió pe alemi mochíginti tabilé nocha. 4 ꞌLige anele: «ꞌÉmichigó simasi nochawa  

 

 

y 19:24 Matéoka regá anile: Abé tabilé nóchali olame ju bilé kameyo simira wejchá ewalachi, abé nóchali olame ju bilé ꞌwe nígame moyena rewagachi napu ajtí Onorúgame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

56

SAN MATEO 20 alé weꞌká iꞌwilí echégichi, ꞌlige ꞌla sébali najtétimala ne», anele. ꞌLige alué rioka yati simíbale nochamia. 5 Alué iꞌwilí echágame ꞌma rawilí uchéchigo simile alé napu weꞌká ralámuli napuíme nile, ꞌlige ꞌma abé aligítili uchéchigo simile alé napu weꞌká ralámuli napuíme nílige, ꞌlige owile jaré rió napurigá simámala nochamia alé iꞌwilí echégichi. 6 ꞌLige ꞌma abé alí, ꞌma amulí rapagachi, uchéchigo simile alé weꞌká rioga ilígichi nasípami, ꞌlige etele alemi uchéchigo jaré rió pe mochigo alemi tabilé nocha, ꞌlige rukele: «¿Chonigá pe jemi mochíripeché ꞌémika rukuchégame tabilé nóchaga?» 7 ꞌLige alué pe alemi mochígame rioka nejele: «Ramueka pe jemi mochiru pecha ꞌwesi rejome nochálichi», anile. ꞌLige alué weꞌká iꞌwilí echágame rió anele: «ꞌÉmichigó simáwaguru nochawa alé napu echá ne iꞌwilí, ꞌlige ꞌwe aꞌlá najtétimala ne.» 8 › ꞌLige napuꞌlige ꞌma chonasa, alué rió alué weꞌká iꞌwilí echágame regá anele alué nóchame nuleme: «Bayewa alué nóchame ꞌlige najtétiwaká, bajchá alué abé alí moꞌígame najtétiwa, ꞌlige kúchigo abé taꞌmé alí moꞌígame, ꞌlige abé nujubaka alué beꞌá moꞌígame pe kulí rayénachi.» 9 ꞌLige alemi jsile alué rió napu ꞌma alí moꞌile nochamia ꞌma amulí rapagachi, ꞌlige rekó peꞌwera nóchaga mele napu ekí meme nile bilé rió rukuchégame nóchaga. 10 ꞌLige alué beꞌá chojkime nocha pe kulí rayénachi, alué najtétiru, ꞌlige mayele abé weꞌká memio  

 

 

 

 

 

meꞌtigá alué alí moꞌígame, ꞌlige pe alakí mele napu ekí mele alué ꞌwe alí rapagachi chojkime. 11 ꞌLige alué beꞌá moꞌígame nocha ꞌma najtétisiga chojkile ayonia alué echerúgime nígame, 12 regá anigá: «Ye ralámuli ꞌma alí moꞌígame nocha asíriga ꞌla mékuru ꞌla napu ekí metu ramué napu ꞌla rukachégame nocharu ꞌwe rajtáliga raminá.» 13 ꞌLiko alué echerúgime nígame regá anele alué bilé ayome rió: «Mué rió, neka tase gaweli mué, neka tase abé uꞌkabi najtétiniliga ꞌsmi mué, neka ꞌla sébali najteti mué napu ekí najtétimiorié ne mué, ¿tacha ꞌla raꞌichárukó bajchá pe bilé rawé nochárigime najtétimio ne? 14 Yati nareki napu ekí mele mué ꞌlige yati ku simiboa. Neka abiena pe alakí najtétima olá ne alué napu abé alí chojkile nocha, aꞌchigó ekí napu ekí mele ꞌemi. 15 ¿Tacha ꞌla júkó napurigá najtétimala ne napurigá ne boꞌné najkí?, napugiti ye enomika pe ne nila kame. O ¿ꞌwéchala enowéliru alaꞌsichi ne, ꞌwe aꞌlá najtétichi ne, neka ꞌwéchigo aꞌlá sébali olame rió kame?» 16 Alarigá alué ralámuli napu ꞌnátame ju ꞌwe najtékame ko meꞌtigá uché jaré ralámuli, machimela tabilé najtékame ko, ꞌlige alué napu ꞌla machime ju tabilé najtékame ko, alueka machimela ꞌwe najtékame ko ―anile Esusi.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi uchéchigo siné ruwíligo ꞌma meꞌliboli ko

17 Boichimi

ꞌyéniga Rusaleni simiba, ꞌlige alué Esúsika waná

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

57

SAN MATEO 20

bayele alué makué oká Esusi ꞌyuga járome, ꞌlige regá anele: 18 ―ꞌLa gepúsibá, ya ꞌma simawa alé ꞌpa rabó alé Rusaleni anilichi. Ramueka ꞌa eꞌnárukuru Rusaleni simiba. Alué napu Onorúgamete julárigame ju ꞌpa rewagáchika ꞌma chaꞌpiboli ju, ꞌlige ꞌma oꞌtoboli ju alé napu mochí alué eꞌwélala waꞌlú reꞌobachi nulame ꞌlige alué Moisesi nila nulalí benírame. Alueka animela meꞌliáté alué rió, 19 ꞌlige ꞌma oꞌtomela eꞌsena ralámuli mochígichi napurigá meꞌliboa. ꞌLige taꞌchó meꞌá, alué sontalo ꞌwe gawélimala ꞌlige aꞌkachípamala ꞌlige wejpisópua, ꞌlige gulusichi ujchagá meꞌliboa, ꞌlige pe bakiá rawé kachi ku ajánamala ―anile Esusi. 20 Aꞌlige alué Sebereo ꞌkúchila eyela nawale alemi alué Sebereo ꞌkúchila ꞌyuga, ꞌlige alemi sébaga yati chojkóbaka ilíbale oꞌwemi Esusi ilígichi ꞌlige tánale napurigá bilé nóchali ꞌyawa alué ejtemali. 21 ꞌLige Esúsika anele: ―¿Tachiri nóchali iꞌlime najkí mué alué ejtemali? ꞌLige alué mukika anele: ―Napuꞌlige ꞌma chojkichi nulá mué ꞌpa rewagachi, nuláwaká napurigá ye oká ejtemali ne ꞌkúchila mochímala alé mué ꞌyuga, bilé oꞌiná ꞌlige bilé wajtoná. 22 ꞌLiko Esúsika anele: ―Tabilé machí mué napu najkí. ¿ꞌLa anachámala ꞌemi resí nilia napurigá ne? z ꞌLige alué ejtemálika anele: ―Aka ꞌlágurú.  

 

 

 

 

23 ―ꞌLa

bijchiá ju ꞌemi ꞌwe resí nílamala napurigá ne ―anele Esusi― iligá tabilé ne ꞌsímala mochía alé napu ne asimela alé aꞌnaguka. Onorúgame boꞌné ꞌla machí chieri mochiamia alé aꞌnaguka napu ne asimela nulá. 24 Napuꞌlige alué oká rijimá alanichi, akele alué uché jaré makué rió Esusi ꞌyuga járome, ꞌlige ꞌwe naꞌáwale alué oká rió ꞌyuga. 25 ꞌLiko Esúsika bayele alué makué oká rió boꞌné ꞌyuga járome, ꞌlige anele: ―Alué eꞌwélala rey napu nuleme ju ralámuli tabilé bijchígame Onorúgame raꞌichálila, alueka ꞌwe nochárime ju alué ralámuli napurigá ajágame neraga. 26 ꞌEmi eꞌwélala nínilisaká, tabilé alarigá nokimeli ju ꞌemi, bajchá ꞌwe aꞌlá guꞌírimili júkuru ralámuli. 27 Alué napu waꞌlula nínili, bajchá pe nóchame niraga nímili júkuru, ꞌlige aminami tabilé gunarume nímili júkuru. 28 Nímili ju napurigá alué ꞌpa rewagáchika julárigame Onorúgamete napurigá rió neraga. Tase nawale napurigá guꞌíriwa ralámulite, alueka iligá nawale guꞌírimia ralámuli, ꞌlige mukumea weꞌká ralámuli guꞌíriga.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo oká rió tabilé maꞌchílime

29 Napuꞌlige

alué Esusi ꞌlige alué ꞌyuga járome ꞌma simasa alé Jerikó anilichi mochiga, weꞌká ralámuli najátale. 30 ꞌLige oká rió tabilé maꞌchílime mochile alé boichimi, ꞌlige akisá alemi enegó Esusi, yati chojkile raꞌicha, regá anea:  

z 20:22 Matéoka regá osale, ¿ꞌLa bajímala ꞌemi aleké básochi napu bajímala ne?

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 20​, ​21 ―¡Muérigo Waꞌlula Nulame Rabí rijimala, ꞌwe aꞌlá naꞌtemápua ramué! 31 ꞌLige ralámuli alemi si eꞌyénigime sulile alanichi alué oká rió tabilé maꞌchílime, ꞌlige alué oká rioka aminabi abé aꞌwágame bayea mochile: ―¡Muérigo Waꞌlula Nulame Rabí rijimala, pe rekó ꞌwe naꞌtemápua ramué! 32 ꞌLige alué Esúsika ilíbale ꞌlige bayele alué tabilé maꞌchílime, ꞌlige anele: ―¿Tachiri choliame najkígó ꞌemi? 33 ꞌLige alué tabilé maꞌchílimeka anile: ―Mué Waꞌlula Nulame, ramueka najkiá napurigá ku ꞌla maꞌchílime gainámala ramué busila. 34 ꞌLiko Esúsika ꞌwe naꞌtemale, ꞌlige nochale busila, ꞌlige pe yati ꞌma ku ꞌla maꞌchílile alué oká rió tabilé maꞌchílime, ꞌlige Esusi ꞌyuga simíbale alué oká rió.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ꞌma sébaligo Rusaleni rewégichi

21

Napuꞌlige ꞌma aꞌmulipi eꞌyéniga amulí seba Rusaleni rewégichi, sébale alé bilena aꞌbé Beꞌtagé rewégichi, Olibo anilichi rabó reꞌleberi. Alé sebasa Esusi júlale oká alué boꞌné ꞌyuga járome, 2 ꞌlige anele: ―Simíbaga ꞌmi alé riógachi, ꞌmi alé napu maꞌchigá ju, ꞌlige alé riógichi sebasa ꞌemi, etémala ꞌemi bilé bulito mukila chériga chujkúgame bilé uꞌtá bulito ranégame. Suꞌpanasa, jeka  

58 aꞌpáwaká alué bulito mukila ꞌma alué ranala ꞌyúriga. 3 ꞌLige bilé rió rukisá chonigá suꞌpanalio alué bulito, yati anewa: «Alué Waꞌlula Esusi najkí napurigá tanewa ye bulito, pe yati ku rolonawa ramué», anewa ―anile Esusi. 4 Alarigá ikile napurigá ꞌla sébali ikimela napurigá anílige ꞌwe ꞌya alué rió napu ruyame nílige napu anélige Onorúgame, napuꞌlige regá anile: 5 Regá anéwaká alué Sioni (Rusaleni) ejperégame ralámuli: «ꞌEmi ralámuli, alué waꞌlula rey napu ꞌemi nuleme ju, aleka ená, ꞌwe aꞌlá iꞌkilí tabilé che anisia, bilé bulito ranala asigá.›› a 6 ꞌLiko alué Esusi ꞌyuga járome yati simíbale ꞌlige alarigá sébali olale napurigá nulélige Esusi. 7 Yati aꞌpale alué bulito mukila ꞌlige alué bulito ranala ꞌyúriga, ꞌlige alué okánika bulito pérale alué Esusi ꞌyuga járome alué aꞌboi gemala chiní iꞌweli, ꞌlige alué Esúsika yati asele bulito ranala, napu tabilé siné asérigame nile. 8 ꞌLige suwábaga ralámuli napu weꞌká nile, alemi wijchí pesia eꞌyénale alué chiní iꞌweli aꞌboi gemala alemi boichimi, ꞌlige jaréchigo rajkú sawala roꞌasia eꞌyénale boichimi. 9 ꞌLige suwábaga ralámuli guwánami eꞌyénigime ꞌlige bajchabemi eꞌyénigime ꞌwe raꞌsálásia eꞌyénale regá anisia: ―¡Hosana (salva)! ¡ꞌLa sébakuru mué jena! ¡Mué Esusi Rabí rijimala, mueka waꞌlula nímala napurigá  

 

 

 

 

 

a 21:5 Eꞌnesi Zacarías 9:9.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

59

SAN MATEO 21

alué waꞌlula Rabí anilime ꞌya ajtígame! ¡ꞌWe aꞌlá semáriga nulale alué, alarigá nulámala mué! ¡Hosana! ¡ꞌLáchigo sébakuru mué jena! 10 Napuꞌlige alué Esusi ꞌma sebasa alé Rusaleni rewégichi weꞌká riógichi, ralámulika majale ꞌlige anile: ―¿Chieri júché ye rió? 11 ꞌLige weꞌká ralámuli anile: ―Ye rioka pe ju Esusi, napu ruyame ju napu ané Onorúgame, alé Nasareta ejiro Galilea bejtégame.  

 

Jena ruwimela Esusi ꞌma mabúligo alué ralineme ralámuli alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí mochígame 12 ꞌLige

bajkile Esusi alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí Onorúgame galílachi, ꞌlige ꞌma mabule suwábaga napu ralineme nile, ꞌlige napu ralame nile alé pachá reꞌobachi raꞌpichí mochiga, ꞌlige ꞌma reꞌnubuga ꞌlule suwábaga mesa napu enomí nakulílichi nile, ꞌlige ꞌma reꞌnubule alué banko napu jale alué wakali chulugí baloma ralinélime. 13 ꞌLige regá anele: ―Aka osiruga chujkúché osilichi: «Ne galílaká Onorúgame ꞌyuga raꞌichálime júkuru», ꞌlige ꞌémika chigórigame resola newálekuru. 14 ꞌLige jsile alemi alé Esusi ilírachi tabilé maꞌchílime ralámuli ꞌlige jaré naꞌlime, ꞌlige yati saꞌwale Esusi. 15 ꞌLige alué eꞌwélala balé ꞌlige alué Moisesi nila nulalí benírame ralámuli etele alué Esusi ꞌwe aꞌlá saꞌwáligo alué nayúkame, ꞌlige aminami akele alué uꞌkuchí ejtemali regá anichi:  

 

 

―¡Hosana! ¡ꞌLa sébakuru mué jena! ¡Mué Esusi Rabí rijimala, mueka waꞌlula nímala napurigá alué Waꞌlula Rabí anilime ꞌya ajtígame! Alieti akisá, ꞌwe ayole alué eꞌwélala balé ꞌlige alué Moisesi nila nulalí benírame, 16 ꞌlige regá anéliru Esusi: ―Mué Esusi, ¿ꞌla aké mué alaniá jago alué ralámuli? ꞌLige Esúsika anele: ―Ju, ꞌla aké ne. ¿Tabilecha siné leera ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchalichi napu aní: Alué uꞌkuchítiri ꞌkuchi bijí chiꞌime chuꞌálachika maꞌchínamala Onorúgame wikala? 17 ꞌLige alemi aꞌrigá alué ralámuli, ꞌma simile alé weꞌká riógachi asigá, Betania anilichi simile ꞌlige alé cheꞌlébale.  

 

Jena ruwimela Esusi ꞌwe ená anegá neꞌóchaligo alué chuná tabilé rakeme

18 Melénala

rawé ku Rusaleni simiá enale Esusi, eꞌlowile. 19 ꞌLige etele bilé chuná ꞌlige simile eꞌnemia ꞌlige etele tabilé peꞌtá rakégame ko alué chuná, pe sawálacho, weꞌká sawégame rewale, ꞌlige anele alué chuná: ―¡Tabilé siné goꞌmela ralámuli mué chuná rakala, ꞌmáchigo ta siné rakémempá mué! ―anele. ꞌLige pe yati wakíbale alué chuná. 20 Alieti etega alué Esusi ꞌyuga járome tabilé námaka regá anile: ―¿Churigá ꞌla wakíbalaché pe yati pe alanésiga alué chuná? 21 ꞌLige Esúsika regá anele:  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

60

SAN MATEO 21 ―ꞌLa bijchiá ruwí ne, ꞌwe aꞌlá bijchígime nísaká ꞌemi waꞌlú aꞌwalí nígame ko Onorúgame, pecha pe bilé chuná wakebáchimiko ꞌemi, ꞌémika ꞌla umabámikuru ꞌmimi waꞌlú baꞌwí manígichi elá ye waꞌlú rabó pe regá anegá: «Seꞌwí iliboa, iliboa alé nasipa waꞌlú baꞌwí ilígichi», ꞌlige yati eꞌwámikuru ye rabó. 22 ꞌWe aꞌlá bijchígiga tánisa ꞌemi Onorúgame, ꞌliko suwábaga napu tani ꞌemi, Onorúgame ꞌwe aꞌlá nejímala.  

Jena ruwimela eꞌwélala rukéligo Esusi chonigá buyánaligo alué ralámuli alé raꞌpichí waꞌlú reꞌobachi mochígame ralinea

23 Napuꞌlige

alé raꞌpichí waꞌlú reꞌobachi bajkisá alué Esusi, ꞌlige alemi ilígichi alué Esusi ralámuli beniria, yati alemi jsile alué eꞌwélala balé ꞌlige alué jurío ralámuli nuleme, ꞌlige anele: ―¿Tachiri gite buyánaché mueka alué ralámuli alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí mochígame ralinea? ¿Chiérite ajchárigame júkó mué Waꞌlula neraga? ¿Tachiri najtékame nóchali nígame júkó mué ꞌsiá? 24 ꞌLige Esúsika anele: ―Ne abichigó rukémala bilé raꞌíchali, ꞌlige ꞌla maꞌchígime nejiásaká ꞌemi, ne ꞌla ruwimela chonigá tachiri gite buyánigo ne ralámuli jena raꞌpichí mochígame ralinea. 25 ¿Chieri júlale Juani ralámuli rewarániliga, Onorúgame chalá o ralámuli chalá? ꞌLige alué eꞌwélala balé ꞌlige alué jurío ralámuli nuleme aꞌbopi rukele, regá anile: ―Onorúgame júlale anisúká ꞌliko animela alué Esusi: «¿ꞌLige  

 

chonigá ta bijchígirupaché ꞌemi napu anié Juani?» anile. 26 ꞌLige anésiká pe ralámuli júlaligo alué Juani, ꞌliko pe majá mochiwa ralámuli, siné kachi pe ramué saíla niraga mochíbamala ralámuli, napugiti suwábaga ralámuli ꞌwe aꞌlá machigá mochígame Juani ruwime níligo napu anele Onorúgame. 27 ꞌLiko pe regá anile: ―Tabilé machirúꞌé chiérite julárigame níligo alué Juani. ꞌLiko alué Esusi anélechigó: ―Néchigó tabilé ruwimela tachiri gite buyánigo ne suwábaga ralámuli jena ye raꞌpichí waꞌlú reꞌobachi mochígame ralinea. 28 › ꞌÉmika ¿choniágó? Bilé rió oká ꞌkúchigame nile, ꞌlige alemi aꞌbemi simigá napu ajtile alué bilé, regá anele: «Simigá mué jipe nochawa alé weꞌká iꞌwilí echégichi.» 29 ꞌLige alué towika anile: «¡Tabilé siminali ne!» Nobi ꞌwéchigo cha lálekó alanisá ꞌlige peꞌtá iꞌlibeko yati simile nochamia. 30 ꞌLige alué rió oꞌká ꞌkúchigame aꞌbemi simigá napu ajtile alué uché bilela, ꞌlige aꞌchigóriga anélechigó napurigá anélige alué uché bilela, ꞌlige alueka regá nejele: «ꞌLa ju, kulipi simé ne.» Tabiléchigo simílekó. 31 ¿Chieri ꞌnalina ꞌla eꞌwálekobá napu oꞌnola nulele? ꞌLiko alué eꞌwélala balé ꞌlige jurío ralámuli nuleme regá anile: ―Alué bajchá nulérimeguru. ꞌLige Esúsika anile: ―Neka ꞌla bijchiá aníbá, alué enomí goblálome ꞌlige alué weꞌká rió ꞌyuga okome umugí, alueka bajchá ꞌla lisensia ꞌyámala napurigá Onorúgamete nulewa alawálachi,  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

61

SAN MATEO 21

tase napurigá ꞌemi, 32 napugiti ꞌémika tabilé bijchígiligame ꞌla rejcholi ruwichi alué Juani ꞌla oꞌwé jawamia ralámuli, ꞌlige alué enomí goblálome ꞌlige alué weꞌká rió ꞌyuga okome umugí ꞌwe aꞌlá bijchígile rejcholi nejichi alué Juani, ꞌlige rekó ꞌemi ꞌla etege suwágaba yeti, tabilé peꞌtá ku guwana ꞌnátalekuru.  

33 ›

Jena ruwimela Esusi bilé tétali ruwíligo iꞌwilí (ꞌuba) tebume ralámuli

Gepúsibá uché bilé tétali: Bilé rió weꞌlé nígame wajsá. Weꞌká banawá jáwale iꞌwilí anilime, ꞌlige ꞌwe aꞌlá ꞌyele, ꞌlige jole bilénami iꞌpichí alé meꞌchomia alué iꞌwilí rakala, napuꞌlige rakesa alué baꞌwila maꞌchí pamia, ꞌlige newale bilé galí reꞌpá ilígame napurigá alué tebume alé asigá repúmala alué weꞌká banawá iꞌwilí. › ꞌLige owile repúniliga jaré rió alé nóchame, ꞌlige boꞌneka simile bilénami mejkami. 34 Napuꞌlige sebasa rawé iꞌwíliame, alué gawígameka ꞌnaka júlale jaré boꞌné piónila napurigá rojanámala nasípasi, ꞌyamia napu ekí mélapá alué repume. 35 Alué tebuka mochígameka tabilé rojanánile ꞌlige ꞌma chaꞌpíliru alué gawígame piónila alemi jsichi. Bilé ꞌma choꞌnáliru, ꞌlige uché bilela ka ꞌma meꞌáliru, ꞌlige uché bilela ka ꞌma bajsibúliru. 36 ꞌLige alué gawígame ka uchéchigo jaré boꞌné piónila júlale, ꞌlige alué banawá rakeme repume ka aꞌchigóriga olale napurigá alué bajchá julárigame pioni.  

 

 

37 ›

ꞌLige ꞌma guwichímiká boꞌné inolá júlale alué gawígame regá ꞌnátaga: «Ne inolaka ꞌla niraga etéwarékó.» 38 ꞌLige alué banawá tebume ka, napuꞌlige etesa alué gawígame inolá, regá anile aꞌbopi: «Alué biꞌlepi júkuru alué rió gawígame inolá, ꞌlige alué júkuru alué oꞌnola nila nachuámili napuꞌlige oꞌnola mukusá, alekeri meꞌliboa. Alarigá ꞌla ramué niga ejtebiwa ye gawí oꞌnola mukusá», anile. 39 ꞌLige chaꞌpisá ꞌma meꞌale ꞌlige iꞌrachi maꞌchige pale. 40 › Napuꞌlige nawasa alué gawígame, ¿cholámalawé alué banawá repume? 41 ꞌLiko alué eꞌwélala balé ꞌlige alué jurío ralámuli nuleme anele Esusi: ―Alué ꞌwe ená nokágame ka ꞌma meꞌliboli ju tabilé naꞌtemaka, ꞌlige uché jaré ꞌyámala repúniliga alué weꞌká banawá jágame, ꞌlige alueka ꞌla rojanámala alué banawá rakala napuꞌlige ꞌma rakesa. 42 ꞌLige Esúsika anile: ―¿Tabilé siné leérame ju ꞌemi osilí Onorúgame nila?, alé napu anime ju: Bilé rejté tabilé galegá etérigame alué galí newame ralámulite tabilé machime nile ꞌwe aꞌlá ko alué rejté chijtochi ajchilía. ꞌLige alué rejté abé aꞌlá nile alé chijtochi ajchalía. Onorúgame boꞌné alarigá elale. Napu Onorúgame ꞌsile newá ꞌwe aꞌlá semátiri ju ramué níriga. b 43 › Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá aníbá Onorúgame ꞌma tabilé nulamio ꞌemi  

 

 

 

 

 

b 21:42 Eꞌnesi Salmos 118:22-23.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 21​, ​22

62

alawálachi, ꞌlige alué Onorúgame nulémala uché jaré ralámuli napu ꞌwe aꞌlá eꞌwímili ju Onorúgame. 44 ꞌLige napiépiri rió alé rejtechi boꞌibasa, ꞌma chiꞌwámala. ꞌLige bilé rió meꞌtáchisa alué rejtete, ꞌma chiꞌlaga rejpímala. 45 ꞌLige alué raꞌíchali akigá alué eꞌwélala balé ꞌlige alué ralámuli bariseo, machile pe alué olagá aníligo alué Esusi alieti raꞌíchaga. 46 ꞌLiko alué eꞌwélala balé ꞌlige alué bariseo ꞌwe chaꞌpinálile alué Esusi, pe iligá ꞌwe majale chaꞌpigá, ꞌwéchigo ꞌla bijchígilime suwábaga ralámuli ꞌla Onorúgame raꞌichálila nareme níligo Esusi.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé tétali bilé piesta newigime

22

ꞌLige Esúsika uchéchigo siné ruwile bilé tétali, regá

anile: 2 ―Napuꞌlige Onorúgame nulachi ralámuli alawálachi, aꞌchigóriga ju napurigá napuꞌlige bilé waꞌlula rey napu waꞌlú piesta newile boꞌné inolá newichi. 3 Júlale boꞌné ꞌyuga nóchame bayéniliga weꞌká ralámuli napurigá smela goꞌmea, napu ꞌma bayérigame nílige, ꞌlige alué bayérigame tabilé simánili alué newigime nerúgichi goꞌame goꞌmea. 4 ꞌLiko alué newime oꞌnólaka júlale uchéchigo jaré boꞌné ꞌyuga nóchame napurigá regá anémala alué ꞌma bayérigame: «Ruyéwaká alué ralámuli napu ꞌma baigé ne ꞌyabé ꞌma newáriga iligó goꞌame, nuligó ne meꞌlínaliga akasí ꞌlige ajágame abé ꞌla saꞌpégame ꞌlige suwábaga ꞌma ꞌla listo iligó, yati bayewa napurigá jeka smela goꞌame goꞌmea.» 5 ꞌLige alué  

 

 

 

napu ꞌma bayérigame nílige goꞌame goꞌachi tabilé simíbale goꞌame goꞌmea alé newigime nerúgichi, jaré pe ꞌmi wasá boꞌígichi simíbale nochamia ꞌlige jaré pe che jarénami simíbale nochamia, 6 ꞌlige jaréchigo napu tabilé simánale alé newigime nerúgichi ꞌma chaꞌpile alué waꞌlula rey ꞌyuga nóchame, ꞌlige ꞌwe resí oláliru ꞌlige meꞌáliru. 7 ꞌLiko alué newime oꞌnólaka napu waꞌlula rey nile, ꞌwe ayole machisá ꞌma meꞌlílirigo alué ralámuli julárigame alué ralámuli bayéniliga, ꞌlige júlale boꞌné sontálola napurigá meꞌlimela alué ralámuli cha nokame, napu ꞌma meꞌale alué waꞌlula reyte julárigame, ꞌlige ꞌma meꞌlíliru alué cha nokame ꞌlige ꞌma eꞌkósiliru suwábaga galí. 8 ꞌLiko alué waꞌlula rey alué newime reꞌmalí oꞌnola anele alué boꞌné piónila napu mochile alemi, regá anele: «Goꞌámeka ꞌma listo ilí, iligá alué napu bayérigame nílige, alueka tabilé simánili, ꞌma tabilé lisensia nígame ju napurigá smela. 9 Alekeri yati simawa alé napu eꞌyéname ju ralámuli, ꞌlige apiépiri ralámuli napu eteru alemi bayéwaká napurigá smela goꞌame goꞌmea jena newigíme nerúgichi.» 10 ꞌLige alué waꞌlula rey piónila ka simíbale alemi napu napuíme ju ralámuli ꞌlige yati bayele suwábaga napu ekí najtépale alemi, napurigá simámala goꞌame goꞌmea alé newigime nerúgichi, alarigá ꞌla weꞌká ralámuli jsile alé alué reꞌmalí newichi, suwábaga ꞌla goꞌale alué goꞌame. 11 › ꞌLige alemi bajkile alué waꞌlula rey alué newime reꞌmalí oꞌnola, napu goꞌyá mochile alué ralámuli bayérigame newíkichi, ꞌlige etele  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

63

SAN MATEO 22

bilé rió tabilé oꞌpáchigime alué oꞌpacha napu oꞌpáchaga simiame nile bilénami newigime nerúgichi. 12 ꞌLige regá anele alué rió: «Mué rió, ¿churigá ꞌla bajkíché mué jena peka oꞌpáchaga nawasa napu oꞌpáchaga nawilime ju bilé newigime nerúgichi?» ꞌLige alué rioka tabilé peꞌtá nejele rukilía. 13 ꞌLiko alué waꞌlula reyka anele alué napu goꞌame roꞌame nile: «Ronola bulesi ye rió ꞌma sekala ꞌyúriga, ꞌlige alé maꞌchige pápua chonárale napu nalámala resí níliga ꞌlige napu chiꞌnamela ramalá majaga.» 14 Weꞌkáchigo kame bayérigame ꞌlige uꞌkabi ju napu ꞌla sébame ju alé newigime nerúgichi.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo Onorúgame ꞌyalime ko napu Onorúgame ꞌyáwili ju

15 Aꞌlige

peꞌtá iꞌlibeko alué bariseo simíbale alué Esusi rukemia jaré raꞌíchali pe machináliga chonirá. Seꞌwiná anisáká yati chaꞌpibó olale. 16 ꞌLige alué bariseo júlale jaré aꞌboi gompaniérola ꞌlige alué waꞌlula Erore gompaniérola napurigá regá anémala alué Esusi: ―Mué Esusi, ramueka ꞌwe aꞌlá machiaa ꞌwe aꞌlá ganílime ko mué ꞌla oꞌwé raꞌíchiga tase ꞌyégiga, ꞌlige ꞌwe aꞌlá benírame ko mué churigá ka alué ꞌwe aꞌlala bowé. ꞌLige ꞌwe aꞌlá machiaa ramué mué ꞌla niraga eteme ko ralámuli, rekó eꞌwélala kachi ꞌlige rekó pioni kachi. 17 Alekeri najkiá napurigá ruwimela mué: ¿Pala ꞌla ju nejilia alué enomí napu nejílime ju alué waꞌlula rey Sesar iꞌlime? ¿Tabiléchala? 18 Alué Esúsika ꞌwe aꞌlá machile pe resítiri ꞌnátaga aníligo alué  

 

 

ralámuli, machile pe Esusi resí olániliga aníligo, ꞌlige anile Esusi: ―¿Chonigá alaníbiché ꞌémika pe resí olániliga neꞌchí? ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá raꞌíchame ju pe iligá chátiri ꞌnátame júkó. 19 Aka jeka aꞌpásigo bilé enomí chijtúligame napu najtétiwili ju alué waꞌlula rey. 20 ꞌLige Esúsika anele alué bariseo ꞌlige alué Erore gompaniérola: ―¿Chieri moꞌola ju ye moꞌó jena enomichi ajtígame, ꞌlige chieri rewalá chujkú ye enomichi? 21 ꞌLige alué bariseo ꞌlige alué Erore gompaniérola anele: ―Aka alué waꞌlula rey Sesar anilime. ꞌLige Esúsika anile: ―Napu alué waꞌlula Sesar nila ju, alueka alué waꞌlula Sesar ꞌyáwaguru, ꞌlige alué napu Onorúgame nila ju, alueka Onorúgame ꞌyáwaguru ―anile Esusi. 22 Alieti akigá tabilé machile churigá nejemia ꞌlige simíbale, tabilé che olale.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌla rewagachi simíbame ko alué aꞌká ralámuli alawala napuꞌlige suwisá 23 Pe

aꞌlige rawé alué saruseo anilime ralámuli, alué napu anime ju tabilé sébame ko rewagachi alué suwígame alawala, Esusi ꞌyuga raꞌíchale, regá anele: 24 ―Mué Esusi, ralámuli benírame. Moisesi aꞌrele bilé osilí regá anime ꞌwe ꞌya: Bilé rió mukusá ꞌlige biꞌneli rejpisa mukí tabilé ꞌcho ꞌwesi ꞌkúchiga, alué mukúgame bonila rewimeli ju alué mukí napurigá ꞌkúchigame nímala  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

64

SAN MATEO 22 alué mukí gunámakame, alué mukúgame bonila ꞌyuga asigá, ꞌlige alué mukúgame bonila ꞌkúchila oꞌchérisa napurigá alué mukúgame ꞌkúchila kárélamala ―anile alué ralámuli saruseo. ꞌLige abiena regá anele: 25 ―Sinéchigo mochile gichao ejtemali biꞌlepi oꞌnógame, ꞌlige alué waꞌlula baꞌchila rewale sineko, ꞌlige mukule baꞌchila tabilé ꞌcho ꞌwesi ꞌkúchiga, ꞌlige alué abé uꞌtabela alué chega bonila rewale alué mukí gunámakame, ꞌlige ꞌma mukúlechigó tabilé ꞌcho ꞌwesi ꞌkúchiga. 26 ꞌLige alarigá ikile alué uꞌtabela ꞌlige alué abé uꞌtabélachigó, ꞌlige alarigá suwile suwábaga aꞌboi najarémala. 27 Alué gichao rió suwírisa, mukule alué mukí gunámakame. 28 ꞌLige alarigá anesa, kúchigo regá rukéliru Esusi: ―Napuꞌlige alé rewagachi sebasa alué gichao ejtemali ꞌlige alué mukí aleka, ¿chieri ꞌnalina upila nímalawé alué mukí? Jena wijchimóbaka suwábaga gichao ejtemali upila níligame. 29 ꞌLiko Esúsika regá anele alué ralámuli: ―ꞌÉmika tabilé machigá mochí. Tabilé machí ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchali, nibilé machí ꞌemi churigá ko Onorúgame aꞌwalila. 30 Alué napu ekí seba rewagachi, nibilé umugí nibilé riótiri newímala, aleka suwábaga ralámuli napurigá santo ánjeli rewagachi mochígame nímala. 31 Aka alué boꞌné Moisesi osáligeꞌé pe uꞌkabi osilí, napu Onorúgame anílige napu ruwí rewagachi simíbame ko alué  

 

 

 

 

 

 

ralámuli suwisá. ¿Tabilé siné leérame ju ꞌemi alué raꞌíchali? Anime ju: 32 «Ne ju Onorúgame napu Abraámi, Isaki ꞌlige Akobo oyérame ju.» Onorúgame níriká tabilé ꞌwesi suwígame kéré, suwábaga ajágame ju. 33 Alieti raꞌíchali akisá, weꞌká ꞌnátale alué ralámuli, aliena ꞌla benigá ruwichi alué Esusi.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo tachiri ko alué nulalí rejcholi abé najtékame 34 ꞌLiko alué bariseo abé iꞌlibeko kachi

akele ꞌwe aꞌlá benigá nejéligo alué Esusi, ꞌlige tabilé aminabi raꞌíchiga jábigo alué ralámuli saruseo, ꞌliko alué bariséoka napuíle oꞌmaka ꞌlige simíbale napu ajtile Esusi. 35 ꞌLige bilé rió napu Moisesi nila nulalí benírame nile, regá rukele alué Esusi pecha olániliga seꞌwiná anisáká: 36 ―Mué Esusi, benírame ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali, ¿tachiri júkó alué nulalí rejcholi ꞌwe najtékame? 37 ꞌLige Esúsika nejele: ―ꞌWe galewa Onorúgame, ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátiga. 38 Alué ju abé najtékame nulalí rejcholi. 39 ꞌLige alué uché bilé nulalí rejcholi regá anime ju: «Napurigá galé ꞌemi aꞌboi alawala, alarigá galewa uché jaré ralámuli.» 40 ꞌWe aꞌlá sébali eꞌwásaká ꞌemi ye oká nulalí rejcholi ꞌwe najtékame, ꞌliko ꞌwe aꞌlá sébali olámala ꞌemi suwábaga alué uché jaré nulalí rejcholi napu osale Moisesi, ꞌlige uché jaré napu ruyame ju napu ané Onorúgame.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela chieri ko alué Onorúgamete julárigame

41 Napuꞌlige

napuíka mochígichi alué bariseo, Esusi regá rukele alué bariseo:

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

65

SAN MATEO 22​, ​23

42 ―ꞌÉmika

¿choniágó, chieri koriágó alué Kristo? ¿Chieri rijimala korí ꞌemi alué? ꞌLige alué bariséoka anile: ―Pe Rabí. 43 ꞌLige Esúsika anile: ―¿ꞌLige chonigá waꞌlula aneme júché alué Rabí alué Kristo olagá? Onorúgame Alawala guꞌírale napurigá animela regá: 44 Onorúgame anele alué Waꞌlula Kristo neꞌchí nuleme: «Jena asá wajtoná napusí neyuro ne mué saíla ꞌyuga.» 45 Aka alué boꞌné Rabí aneme ju «neꞌchí nuleme» alué Kristo, ꞌliko abéchigo najtékame júleké alué Kristo meꞌtigá alué Rabí. 46 ꞌLige tabilé ꞌwesi ralámuli ꞌla gayénale nejea, ꞌlige aleké rawé si tabilé ꞌwesi eꞌwérali olale rukea aminabi raꞌíchali.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá ka bilé ralámuli gunarúgame

23

Peꞌtá iꞌlibeko Esusi raꞌíchale alué weꞌká ralámuli ꞌyuga ꞌlige alué boꞌné ꞌyuga járome, regá anele: 2 ―Alué ralámuli Moisesi nila nulalí benírame ꞌlige alué bariseo, alueka abé machí churigá ko alué Moisesi nila nulalí. 3 ꞌÉmika ꞌwe ꞌla eꞌwiwa tabiri tábiri napu nulá, pe iligá tase alarigá nokiboa, napurigá nokame ju alué bariseo, ꞌlige alué Moisesi nila nulalí benírame, napugiti alueka regá anime kame: «Jípeko regá nochátékuru.» ꞌLige pe seꞌwináriga nóchame ju bilé nóchali, tase napurigá anílige. 4 ꞌWe  

 

 

aꞌwágame nuleme ju ralámuli, ꞌlige alué aꞌboika tabilé tábiri nóchame ju. 5 Alueka ꞌwe ganílime ju ujchagá eꞌyénaga gorá, ꞌlige sekachí korea bulugá eꞌyéname ju napu osirúgime ju pe uꞌkabi raꞌíchali Onorúgame nila raꞌíchali, napurigá ralámuli etémala. ꞌLige aminami iꞌweli reboso gemagá eꞌyéname ju, napu aꞌnaguchi chitochi iꞌweli seꞌwégame ju. Alarigá nokame ju napurigá ralámuli naꞌtámala ꞌwe aꞌlá sébali oyérame ko Onorúgame. 6 ꞌLige najkime ju napurigá ꞌwe aꞌlá semáriga kógiwa bilena waꞌlú goꞌame goꞌachi. ꞌLige mochime ju alé napu mochímili ju alué abé eꞌwélala alé uꞌkuchí reꞌobachi pachá «sinagoga» rewégame, 7 ꞌlige aminami najkime ju napurigá ꞌwe ꞌla niraga repóriwa uché jaré ralámulite alemi napu weꞌká ralámuli mochí. ꞌLige najkime ju napurigá regá anewa ebreo raꞌíchaga: «Rabbí» (napu aniame kéré benírame). 8 › ꞌÉmika tabiléchigo alarigá nokibógó, tase najkime niwa napurigá anewa «benírame», péchigo biꞌlepi kame alué benírame Onorúgame nila raꞌíchali, pe alué napu ju Kristo, ꞌlige suwábaga ꞌémika biꞌlepi Oꞌnógame júkuru napu ju Onorúgame. 9 ꞌLige tabilé ꞌwesi «oꞌnó» anewa alué uché jaré ralámuli, Oꞌnoka péchigo biꞌlepi kame, pe aluecho napu ꞌpa rewagachi ajtí. 10 ꞌLige tabilé najkiá mochiwa napurigá «benírame» anewa ꞌemi napugiti boꞌné benírame ka pe biꞌlepi kame pe Krístocho Onorúgamete julárigame. 11 Alué napu waꞌlula ju  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 23

66

suwábaga guꞌírimili ju. 12 Alué rió napu mayeme ju ꞌwe najtékame ko, alueka pe tabilé najtékame kérélamala. Alué napu tabilé riólame ju, alué ꞌnalina nímala abé najtékame Onorúgame níriga. 13 › ¡Resí ꞌemi Moisesi nila nulalí benírame ꞌlige ꞌemi bariseo, tabilé sébali olame ju ꞌemi ꞌla sébali olámirisá! ꞌÉmika tabilé aꞌreme kame ralámuli napurigá eꞌwímala Onorúgame napurigá Onorúgame alué ralámuli nulémala. ꞌLige ꞌemi tabilé eꞌwame ju. Aminami tase elime ju ꞌemi napurigá sébali olámala alué uché jaré ralámuli napu ꞌla sébali olánilime ju. 14 › ¡Resía ꞌemi ralámuli Moisesi nila nulalí benírame ꞌlige ꞌemi bariseo, tabilé ꞌla sébali olame ju ꞌemi! ꞌÉmika ꞌma bujeme ju galí alué umugí gunámakame galila, ꞌlige jame ju ꞌemi Onorúgame tania iwérali reꞌobachi weꞌlisi napurigá suwábaga ralámulite etewa ꞌemi. Alekeri ꞌémika abéchigo waꞌlú gastigo narémala. 15 › ¡Resía ꞌemi ralámuli Moisesi nila nulalí benírame ꞌlige ꞌemi bariseo, tabilé ꞌla sébali olame ju ꞌemi ꞌla sébali olámirisá! ꞌÉmika ichúrimi eꞌyéname ju ralámuli ꞌyuga raꞌíchiga napurigá alué oyérame gainámala, ꞌlige ꞌemi oyérame gainasa abéchigo resí nokame ju meꞌtigá ꞌemi, ꞌlige simámala injiérnochi napurigá ꞌemi. 16 › ¡Resía ꞌemi, ꞌémika uchéchigo jaré beníriniliguru nobi tabiléchigo námame júkó ꞌemi! ¡ꞌÉmika pe siego neraga ju uché bilé ralámuli siego oꞌtome! ꞌÉmika aní bilé ralámuli ꞌwe aꞌlá sébali olama  

 

 

 

 

orisá Onorúgame ꞌyuga, anigá alué reꞌobá eꞌnegá iligó napurigá ꞌla sébali olámala, alarigaka tabilé najtékame ju. ꞌLa sébali olama orisá Onorúgame ꞌyuga anigá alué ꞌoro pachá reꞌobachi ajtígame eꞌnegá iligó, napurigá ꞌla sébali olámala, alueka ꞌla najtékame ju. 17 ¡ꞌÉmika pe tonto julke ꞌlige aminami siego! ¿Tachiri abé najtékame júkó, ꞌoro o reꞌobáchala alé napu ꞌoro nerú? Tabilé nerúlasaká ꞌoro alé reꞌobachi Onorúgame galílachi, ꞌliko pe tabilé ꞌme najtékame nímiliké. 18 Abiena anisá ꞌemi: «ꞌWe aꞌlá sébali olama olá ne Onorúgame ꞌyuga mesa eꞌnegá iligame alé pachá waꞌlú reꞌobachi ilígame», ꞌliko tabilé sébali olámili ju. ꞌLige regá anisá ꞌemi: «ꞌWe aꞌlá sébali olame ne Onorúgame ꞌyuga, eꞌnegá iligame goꞌame reꞌpá mésachi ilígame», ꞌliko ꞌwe aꞌlá sébali olame ne. 19 ¡ꞌEmi ꞌwe siego ju! ¿Tachiri abé najtékame ju, goꞌame Onorúgame kógilime o mésachala? Tabilé mésachi jásaká goꞌame, ꞌliko pe napuyépiri goꞌame neraga jámilike. 20 Alué rió napu ꞌwe aꞌlá sébali olámorí anigá alué mesa pachá reꞌobachi ilígame eꞌnegá iligó, pe abiena anigá aní alué goꞌame mésachi jágame abiena eꞌnegá jago. 21 Alué rió napu aní ꞌwe aꞌlá sébali olámorí anigá reꞌobá eꞌnagá iligó, abiena anigá aní Onorúgame eꞌnegá ajtigó napu alé pachá reꞌobachi bejtégame ju, alekeri ꞌwe aꞌlá sébali olámorí. 22 Alué rió napu ꞌwe aꞌlá sébali olámorí anigá rewagá eꞌnegá ajtigó, pe abiena anigá aní eꞌnegá iligó alué waꞌlú sía napu Onorúgame ajtime ju, ꞌlige abiena eꞌnegá ajtigó Onorúgame.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

67

SAN MATEO 23

23 ›

¡Resía ꞌemi Moisesi nila nulalí benírame ꞌlige ꞌemi bariseo, tabilé sébali olame ju ꞌemi napu aní! ꞌÉmika wanápame ju peꞌtá alué gajsalá ꞌwe aꞌlá semá júkame napu goꞌame ajchilime ju (yerbabuena, anís, komino) Onorúgame kógilime, ꞌlige alué abé aꞌlá najtékame ꞌnátilika ꞌma tabilé néléme ju ꞌemi. Tabilé sébali olame ju ꞌemi napu nulá Moisesi alé bilena osilichi, alué napu ju ꞌwe aꞌlá sébali gatélime raꞌíchali ralámuli ꞌyuga, ꞌlige ꞌla naꞌtemaka etélime ralámuli, ꞌlige ꞌla biꞌlepi oyérilime pe Onorúgamecho. Suwábaga ye júkuru napu ꞌla sébali olámili ju ꞌemi. 24 ¡ꞌÉmika pe siego neraga kéré napu oꞌtonálime ju uché jaré ralámuli bilénami! ¡ꞌÉmika aꞌlá saweme ju alué baꞌwí tabilé ꞌyúriga bajimia uꞌkuchí seꞌwalí, nobi ꞌmáchigo aꞌwame júkó ꞌemi alué waꞌlú ajágame kameyo anilime! c 25 › ¡Resía ꞌemi ralámuli Moisesi nila nulalila benírame ꞌlige bariseo, ꞌémika tabilé eꞌwame ju napu aní ꞌemi! ꞌEmi ꞌwe aꞌlá biꞌweme ju alué baso ꞌlige alué bejtoli pe amoba, ꞌlige pacháganaka ꞌwe chóligame ju. 26 ꞌEmi bariseo siego: ꞌwe aꞌlá biꞌwewa alué baso pachágana ꞌlige bejtoli, napurigá ꞌla biꞌwígame nímalachigó maꞌchímana. ꞌÉmika napurigá alué baso ꞌlige alué bejtoli alarigá ju ꞌemi. Amóbaka ꞌwe biꞌigá eꞌyéname ju nobi pacháganaka ꞌwe chátiri ꞌnátame ju ꞌemi. Abiena ꞌwe aꞌlá biꞌwígame niwa pacháganachigó napurigá alué baso.  

 

 

27 ›

¡Resía ꞌemi ralámuli Moisesi nila nulalí benírame ꞌlige bariseo, ꞌémika tabilé eꞌwame ju napu aní ꞌemi! ꞌÉmika ju napuyeri suwígame biꞌtígichi galila, napu ꞌwe aꞌlá semáriga ju maꞌchígiká, nobi pacháganaka weꞌká biꞌtígame kéréko alué suwígame oꞌchilá ꞌlige weꞌká saꞌpá bikágame. 28 Alarigá ju ꞌemi, ꞌémika ꞌwe aꞌlá ralámuli káré eꞌnériká péchigo tabilé ꞌla ꞌnátame júkó ꞌemi, pe chibiyeti ꞌnátame kéréko. 29 › ¡Resía ꞌemi ralámuli Moisesi nila nulalí benírame ꞌlige bariseo, ꞌémika tabilé eꞌwame ju napu aní ꞌemi! ꞌÉmika pe galírime ju amoba napu biꞌtí alué ꞌya suwígame ralámuli napu ruyame nile napu Onorúgame anélige, ꞌlige eꞌkarúgame ꞌwe aꞌlá semátiri tábiri jáwame ju ꞌemi alé amoba napu biꞌtí tótiga ralámuli ꞌwe aꞌlá sébali olame, 30 ꞌlige regá anime ju ꞌemi: «ꞌYa ejperélisiga ramué pecha síchigo nokibókó ramué meꞌá alué ralámuli, napu ruwime nílige napu Onorúgame anele.» 31 Alanigá ꞌemi aꞌboi aníguru alué ꞌya mochígame rijimala ko ꞌemi alué napu meꞌale alué ꞌya mochígame ralámuli, napu ruwime nile napu Onorúgame anélige. 32 ¡Suwénisigó ꞌliko napu ꞌma oꞌwínalepa alué ꞌya mochígame ꞌemi rijimala! 33 › ¡ꞌÉmika ju napurigá sinowí! ¿Churigá ꞌla neyúsimala ꞌemi napurigá tabilé rujsúmala ꞌlégana injiérnochi? 34 Alemi julámala ne jaré ralámuli ruwime napu  

 

 

 

 

 

 

c 23:24 Yeka pe aniame kéré alué bariseo ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga ꞌla sébali olániliga alué nulalí taꞌmé najteme, ꞌlige tabilé ꞌla ꞌnátaga sébali olale alué abé najteme nulalí Moisesi nila.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 23​, ​24

68

ané Onorúgame, ꞌlige jaréchigo ꞌwe ejebénigame ꞌlige jaréchigo benírame, ꞌlige ꞌémika jaré ꞌma meꞌlimela gulusichi ujchagá, ꞌlige jaréchigo ꞌma wejpisómala ꞌemi alemi uꞌkuchí reꞌobachi «sinagoga» rewégame mochígichi, ꞌlige jaréchigo ꞌma najátamala ꞌemi ichúrimi weꞌkanami weꞌká riógichi eꞌyénachi meꞌlináliga. 35 Alekeri ꞌemi narémala alué waꞌlú gastigo suwigórikábá suwábaga alué ꞌwe aꞌlá ralámuli, suwábaga alué napu meꞌlíliru napusí meꞌlíliru alué Abeli anilime rió ꞌwe ꞌya ajtígame. Alué Abeli meꞌlisuga akiná si weꞌká meꞌlíliru napusí ochero alué Sakaríasi, Berekíasi inolá. ꞌÉmika alé raꞌpichí meꞌale alué Sakaríasi alé nasipa napu eꞌkósime nile ajágame Onorúgame kógimia, ꞌlige alué waꞌlú reꞌobá ilígichi. 36 Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá aníbá suwábaga ralámuli jipe ejperégame waꞌlú gastigo naremio, cha weꞌká ralámuli meꞌlílirigime ꞌwe ꞌya. ꞌÉmika pe aleké chátiri ꞌnátili ꞌnátame ju napurigá ꞌnátame nile alué ralámuli ꞌya mochígame.  

 

37 ›

Jena ruwimela Esusi naláligo ralámuli Rusaleni ejperégame naꞌtemaka

¡ꞌEmi ralámuli Rusaleni ejperégame, ꞌémika meꞌame ju alué napu ruwime napu Onorúgame ané, ꞌlige aminami rejtete bajsibuga meꞌame ju ꞌemi alué ralámuli Onorúgamete julárigame! ¡Neka weꞌsá ꞌwe napabúnilige ꞌemi napurigá bilé oꞌtolí raꞌkome ju boꞌné aꞌtanala, nobi ꞌémika tabiléchigo elárigó! 38 ꞌWe aꞌlá eꞌnésibá, ꞌemi  

ejperélachi tabilé rioga rejpímala, ꞌlige Onorúgame tabilé asimela alé. 39 Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá aní, jípesí ꞌma tabilé etémala ꞌemi neꞌchí napusí regá anichi ꞌemi: «¡ꞌWe aꞌlá ju alué napu ju Onorúgamete julárigame!»  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌma naꞌmináwili ko alué waꞌlú reꞌobá

24

Esusi maꞌchínale alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichila, ꞌlige alué ꞌyuga járome aꞌbé nawile Esusi napuꞌlige maꞌchige ilígichi, ꞌlige anele: ―Asíriga waꞌlú ju alué reꞌobá, asíriga semati. 2 ꞌLige Esúsika anele: ―¿ꞌLa etiá ꞌemi alué reꞌobá? Neka ꞌla bijchiá aní, ꞌma naꞌmináwili ko ye reꞌobá. Tabilé pe bilé rejté rejpimio uché bilé rejtechi amoba.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá nimio napuꞌlige amulí suwíbachi gawí

3 ꞌLiko

alé rabó simíbale Olibo anilichi. Napuꞌlige Esusi iꞌkilí ajtígachi alé alué makué okáraga Esusi ꞌyuga járome nawile Esusi rukemia. ꞌLige tabilé najkile napurigá uché jaré ralámuli akimela raꞌíchachi. Regá anele: ―Ramueka machinálilikeꞌé, ramué ruyéwaká chiéniko naꞌmináwili ko alué waꞌlú reꞌobá. ¿Chieti tábiri nerúlamala ruyame mué ku sebamio? ¿Chieti tábiri nerúlamala napuꞌlige gawí suibámichi? 4 ꞌLiko Esúsika anele: ―ꞌLa ꞌnátiga mochiwa napurigá tase ꞌyégiga raꞌichámala che  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

69

SAN MATEO 24

jaré ralámuli ꞌemi ꞌyuga. 5 Weꞌká ralámuli smela Onorúgamete julárigame korísiga, aꞌchigóriga aꞌwágame aꞌwalí nígame korimela napurigá ne. Regá animela: «Ne ju Kristo, alué napu ju Onorúgamete julárigame.» ꞌLige alanigá asíriga weꞌká ralámuli ꞌyégamala. 6 ꞌEmi ꞌla akiméleké ꞌwe nakóráo ralámuli ichúrimi, tabiléchigo majáwagó ꞌemi níriga. Abirigá alarigá nímili júkuru, nobi taꞌchóchigo gajúmalagó gawíká. 7 Ralámuli bilena seꞌwináriga raꞌíchame nakómala uché jaré ralámuli seꞌwináriga raꞌíchame ꞌyuga. Bilé gobierno julámala weꞌká sontalo napurigá sayega nakómala uché jaré sontalo ꞌyuga. ꞌLige aminami asíriga gurúlamala goꞌame. ꞌLige aminami gawítiri nokimela ichúrimi. 8 Alué tábirika pe kulí ꞌla ruwime nímala alarigá nimio abé iꞌlibeko. 9 › ꞌLiko alé napu gatélime ju raꞌíchali nejíwili ju ꞌemi napurigá alué waꞌlula cha olámala. ꞌLige aminami ꞌma meꞌliboa ꞌemi. Suwábaga ralámuli jena wijchimoba mochígame asíriga ayómala ꞌemi ꞌyuga neꞌchí oyérame kóriká, alekeri asíriga cha olawa ꞌemi. 10 Napuꞌlige alarigá ikisá, weꞌká ralámuli neꞌchí oyérame ꞌma tabilé oyéramala neꞌchí, pe naꞌáwamala uché jaré neꞌchí oyérame ꞌyuga, ꞌma sairúgame neraga mochímala. ꞌLige alé napu raꞌíchali gatélime ju nejímala. 11 ꞌLige aminami asíriga weꞌká ralámuli nímala  

 

 

 

 

 

 

ꞌyégame. Onorúgamete ꞌyárigame korimela nóchali, ꞌlige pe lanigá asíriga weꞌká ralámuli ꞌyégamala. 12 Aminacho weꞌká tábiri buyámili ju asíriga enátiri. ꞌMa amulí suwábaga ralámuli tabilé ganíliga járomala aꞌbopi. 13 Bilé rió ꞌla abisibi oyérasaká neꞌchí napusí alué tábiri simiro, alueka ꞌla sebámili júkuru rewagachi neꞌchí ꞌyuga. 14 Alué ꞌwe semátiri raꞌíchali, alué napu ruyeme churigá nulamio Onorúgame ralámuli alawálachi, alueka bochígimi ruitúgame nímala jena wijchimoba napurigá suwábaga chojkégame ralámuli akimela. Napuꞌlige ꞌma suwábaga chojkégame ralámuli akisá, aꞌlige kulí suibámala suwábaga. 15 › Alekeri napuꞌlige etea alué chátiri tábiri alé reꞌobachi, alué napu ꞌma gajúname ju suwábaga tábiri (Ranieli ꞌsile osá ye raꞌíchali napu ruwime nile napu Onorúgame anele, taꞌlá námata ꞌemi.), 16 ꞌemi Jurea anilichi ejiro mochígame, ꞌma júmasimili júkuru wamí ꞌpami rabó. 17 Alué rió reꞌpá galichí amoba ilígame tabilé reꞌkínimili júkuru tábiri ꞌmea, iligá pe ꞌmásimili júkuru. 18 Alué rió jami nóchame pecha simeli júkó ku galírale alué weꞌlí oꞌpacha nolamia, pe iligá ꞌmi ꞌmásimili júkuru. 19 ¡Asíriga enáriga nímala umugí oꞌpachágame níriga! ¡ꞌLige alué uꞌkuchítiri chiꞌíranti níriga abiena ꞌwe enárigá nímala! ¿Churigá júmasamalawé? 20 ꞌLa tániwa Onorúgame napurigá tabilé alarigá nímala ꞌwe rulágachi, nibilé rawé resíbilichi. d 21 ꞌWe  

 

 

 

 

 

 

 

d 24:20 Jurío nulalílala elame nile napurigá eꞌyéniwa pe aꞌbemi rawé resíbulichi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

70

SAN MATEO 24 enárigá nímala aꞌlige rawé. Tajsiné alarigá ikí napuꞌlige Onorúgame gawí newasa, ꞌlige tajsiné alarigá nímala abé iꞌlibeko. 22 Onorúgame tabilé aꞌrémala napurigá weꞌlisi nerúlamala ye resítiri tábiri. Tabilé alarigá nísaká, pecha weꞌlisi anachámili ko ye ralámuli. Onorúgame ꞌwe galeme ju ralámuli napu boꞌné wanápilige, alekeri tabilé aꞌrémala napurigá weꞌlisi nerúlamala ye chátiri tábiri. 23 › ꞌLiko tase bijchígiwa rekó regá anichi bilé ralámuli: «Jena ajtípá alué Onorúgamete julárigame», o regá anisá ma: «ꞌMi ajtípá alué Onorúgamete julárigame.» 24 Asíriga smela ralámuli ꞌyégame. ꞌLige jaré ralámuli Kristo korimela Onorúgamete julárigame napurigá ralámuli guꞌírimala. ꞌLige jaré ralámuli ruwime kolimela napu anele Onorúgame, ꞌlige aminami asíriga semá nokimela ralámuli ꞌyéginiliga. ꞌLige ꞌla umabásaká abiena ꞌyégimala alué ralámuli napu Onorúgame anile boꞌné oyérame nímalagó. 25 ꞌMa ruyékuru ne ꞌemi ye tábiri bijí taꞌchó sébachi napurigá ꞌla listo mochímala. 26 ꞌLige napuꞌlige anisá ralámuli: «Néguru, ꞌmi alé ajtíkuru Kristo alé napu tabilé rió», tase simawa eꞌnewa. ꞌLige aminami anisá: «Néguru, jena ajtíkuru chíboka», tase bijchígiwaká ꞌemi alanichi ralámuli. 27 Napuꞌlige alué Onorúgamete julárigame napurigá rió neraga ku nawá napurigá alué uꞌkí neꞌwílala ꞌwe raꞌósame napu bochígimi maꞌchígime ju, alarigá nímala. 28 Suwábaga ralámuli machime ju alé napu napuíme  

 

 

 

 

 

 

ju alué wilú, alé boꞌigó bilé mukúgame. Alarigá nímala napu ne ku nawachi, suwábaga ralámuli machimela. Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá nawamio uchéchigo siné

29 ›

Yati neraga pe simírisa alué resítiri raweli, rayénali ꞌma chóniga asibámala, ꞌlige mechaka tabilé raꞌósiga asimela, ꞌlige soꞌplika ꞌma rujsúmala ꞌpákana rewagáchikana. Suwábaga napu ekí nerú ꞌpa rewagachi ꞌma nokimela. 30 Aꞌliko ꞌla nélélamala ꞌpa rewagachi eꞌnénilia alué ko napu Onorúgame júlale jékana wijchimoba. Suwábaga chojkégame ralámuli jena wijchimoba mochígame ꞌma nalámala sinaka ꞌwe cha lagá. ꞌLige etémala alué ralámuli alué rió Onorúgamete julárigame napurigá rió neraga ꞌpákana enágichi nolíralekana. ꞌLige asíriga aꞌwagá nawámala ꞌlige raꞌósaga. 31 ꞌLige akémala bilé trompeta gusuchi, ꞌlige akigá alué santo ánjeli simámala bochígimi gawichí napabumia suwábaga ralámuli napu ekí wanápilige boꞌné ꞌkúchila neraga. 32 › Jípeko ꞌla benibóká alué tétali churigá ka alué chuná: Napuꞌlige ꞌwe chiꞌlame kachi chalawala ꞌlige yáachi sawala, ꞌliko ꞌémika ꞌma machime ju amulí seba bamunú. 33 Napuꞌlige ꞌemi etea ye resítiri tábiri, abiena ꞌla machigá mochiwa ꞌemi ꞌma sebio alué napu ne ruwílige. 34 Neka ꞌla bijchiá ruwí suwábaga alarigá ikimeo bajchabé taꞌchó suwichi weꞌká ralámuli jipe ejperégame. 35 Alué rewagá  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

71

SAN MATEO 24​, ​25

ꞌlige gawí suwibámili júkuru, ne nila raꞌíchalika tabiléchigo siné suwibámalagó. 36 › Pecha ꞌwesi machígó aꞌlige rawé suwibamio, o alué ꞌora alakimeo alué tábiri. Alué santo ánjeli ꞌpa rewagachi mochígame pecha machígóchigó, nibilé alué Onorúgame Inolá machígó, pe Onorúgameka ꞌla machí. 37 › Napuꞌlige uché nawachi alué ꞌpa rewagáchika julárigame napurigá rió neraga, pe aꞌchigóriga nímala napurigá ꞌya napuꞌlige Noé asálige. 38 Napuꞌlige waꞌlú uꞌkule, aꞌlige pe bajchabé ralámulika asíriga ganíliga goꞌyá mochígeturu ꞌlige aminami iꞌwilí baꞌwila bajiga rekútame, ꞌlige aminami umugítiri rewigá, napusí napuꞌlige Noé bajkisá bárkochi. 39 Ralámulika tabilé uꞌkirá mayele ꞌlige arigá ꞌma waꞌlú uꞌkule, ꞌlige ꞌma uꞌlísale suwábaga alué ralámuli. Alarigá nímala napuꞌlige alué Onorúgame julálila nawámala ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. 40 Napuꞌlige sebasa, ꞌlige oká rió nokisá asarachi, bilé oꞌtoboli ju, ꞌlige bilé abajá aꞌréwili ju. 41 ꞌLige oká umugí uchusa rusiá bilé ꞌma oꞌtoboli ju, ꞌlige alué uché bilélaka abajá aꞌréwali ju. 42 › Alekeri ꞌla eꞌnegá mochílime júkuru, pecha machimea ꞌemi aliéniko nawamio alué waꞌlula ꞌemi nuleme. 43 Bilé rió galí nígame ꞌla machisáká alué ꞌora nawamio chigórigame rukó, ꞌwe aꞌlá listo asimékuru tabilé aꞌremia alé galírale bajkichi. 44 ꞌÉmika ꞌwe listo mochímili júkuru pecha machiá ꞌemi alué ꞌora nawamio  

 

 

 

 

 

 

 

 

alué rió ꞌpa rewagáchika julárigame Onorúgamete, pe bilé rawé nawámili júkuru tabilé ꞌme buwechi. 45 › Ruwimé ne churigá nóchame ko bilé nóchame ꞌwe aꞌlá sébali nóchame. Napuꞌlige bilé batroni aꞌresa bilé nóchame napurigá ꞌyámala goꞌame uché jaré nóchame, ꞌliko alué ꞌwe aꞌlá sébali olámili ju. ꞌLa ꞌyámili ju goꞌame. 46 ꞌLige alué waꞌlula ku sebasa ꞌlige etesa alué nejkúrime ꞌwe aꞌlá nóchachi, ꞌliko alué nejkúrime ꞌwe aꞌlá semátiri narémala tábiri alué waꞌlula nila. 47 Neka ꞌla bijchiá aníguru, alué waꞌlula ꞌla nejímala napurigá suwábaga tábiri nocha asiboa alué waꞌlula nila nóchali. 48 Siné kachi anisáká alué tebútiga ajchárigame: «Asíriga weꞌká rawé tabilé ne ꞌsiáꞌé alué waꞌlula. Pecha ꞌwe nawámaréko.» 49 ꞌLige oꞌwinasa alué che jaré nóchame wejpisoa, ꞌlige goꞌsá ꞌlige bajisa tégali ꞌyuga. 50 ꞌLiko napuꞌlige ku seba waꞌlula, taꞌmé buwechi ꞌlige aminami taꞌmé listo ajtígachi, 51 alué waꞌlula asíriga aꞌwágame wejpisómala alué nóchame, ꞌlige julámala alé napu mochí alué uché jaré ralámuli napu tabilé sébali olale. ꞌLige alué ralámulika ꞌma nalámala ꞌlige aminami nolo chiꞌnámala ramalá resí níliga.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga mochílime ko napuꞌlige ku nawachi Onorúgamete julárigame

25

ꞌLige Esusi uché rajpé anile: ―Uchéchigo siné ruimé ne churigá ka napuꞌlige Onorúgame nulachi

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

72

SAN MATEO 25 ralámuli alawálachi. Pe napurigá makué iꞌwé napu simíbale alué rió newímili najtepamia lámpara oꞌká aseite e roꞌilime. Bilena newigime nerúgichi, pe alarigá ju. 2 ꞌLige alué maligi iꞌwé ꞌwe aꞌlá ꞌnátame nile, ꞌlige alué uché jaré malígika tabilé ꞌla ꞌnátame nile. 3 Alué maligi napu tabilé ꞌla ꞌnátame nile, alueka tabilé oꞌtole aseite uché roꞌilime ꞌma choꞌisá alué lámpara. 4 ꞌLige alué napu ekí ꞌla ꞌnátame ka, alueka ꞌla oꞌtole aseite botéachi roꞌigá. 5 ꞌLige ꞌma alíile ꞌlige taꞌwé nawale alué newímili rió, ꞌlige alué iweka ꞌma gojchinálile, ꞌlige arigá ꞌma okole. 6 ꞌLiko nasipa rukórikáchi maꞌchí anile bilé siname, ꞌlige regá anile: «¡ꞌMa aleka ená alué newímili rió, yati buyásiga najtepawa!» 7 ꞌLiko suwábaga alué iꞌwé ꞌma oꞌmochísale lámpara rajemia. 8 ꞌLige alué tabilé ꞌla ꞌnátame napu tabilé oꞌtole aseite anele alué uché jarela iꞌwé: «Ramué aseite tanéwaká, ꞌma tabilé rajinali ye lámpara.» 9 ꞌLige alué iꞌwé ꞌwe aꞌlá ꞌnátame ka anile: «Tabilé, ꞌemi tanésiká tabilé nachuwawa ramué nibilé ꞌemi. Napurigá tabilé rokárélamala, simáwagó raliboa aseite ꞌmi ralinélichi.» 10 ꞌLige pe kulí aꞌminami eꞌyénigichi alué aseite ralimea alué newímili rioka ꞌma nawale. ꞌLige alué iꞌwé napu ꞌla niga mochile aseite moꞌile alué newímili rió galílachi napu piesta oláwili nile newika, ꞌlige alué rió newímili ꞌma ꞌyérale yochi. 11 ꞌLige alué iꞌwé aseite ralagá eꞌyénameká, abé iꞌlibeko sébale ꞌlige anile: «¡Mué Waꞌlula, iꞌpú yochi!» 12 ꞌLige alué  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

rió newímili anele: «Tabilé. Neka ꞌla bijchiá aníguru tabilé machí ne ꞌemi.» ꞌLige tabilé iꞌpule. 13 › Alekeri ꞌemi ꞌwe aꞌlá listo mochiwa, pecha machiame ꞌemi aliéniko nawamio alué napu Onorúgame julámala ꞌpa rewagáchika.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé tétali enomí

14 ›

Napuꞌlige Onorúgame nulachi ralámuli alawálachi, pe aꞌchigóriga ju napurigá bilé rió napuꞌlige taꞌchó simiá bilénami mejká bayele alué boꞌné ꞌyuga nóchame ꞌlige alué ꞌyale enomí. 15 › Bilé rió maligi mili ijchirúlime enomí plata ꞌyale. ꞌLige uché bilélaka pe oká mili ꞌyale. ꞌLige uché bilélaka pe bilé mili ꞌyale. Alué abé benégame nóchaga, alueka abé weꞌká ꞌyáleru. ꞌLige alué taꞌmé jebénigame nóchaga, alueka pe uꞌkabi ꞌyáliru. ꞌLige alarigá ꞌyasa ꞌma simile mejkami. 16 ꞌLige alué maligi mili ichirúlame enomí ꞌyárigame yati simile nochamia alué enomite, ꞌlige uchéchigo maligi mili enomí mele. 17 ꞌLige alué oká mili ꞌyárigame abiena nóchale ꞌlige mele uchéchigo oká mili. 18 Alué bilé mili ꞌyárigame ka, alueka jole weꞌechi, ꞌlige alé gatele toka alué enomí plata alué waꞌlula nila. 19 › ꞌLige aꞌkinana ꞌma weꞌká rawé kachi ku nawale alué waꞌlula, ꞌlige bayele alué nóchame machináliga chekí méliga alué enomí nóchame ꞌyárigame. 20 ꞌLige alué maligi mili enomí narékame sébale  

 

 

 

 

 

e 25:1 Eꞌnesi glosario «lámpara».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

73

SAN MATEO 25

alé, ꞌlige yati ꞌyale alué waꞌlula makué mili. ꞌLige anele iꞌgá alué enomí nejígame repúniliga: «Mué waꞌlula, maligi mili ijchirúligame enomí nejígeturu mué, ꞌlige alué maligi mílite uchéchigo maligi mili mératuru ne.» 21 ꞌLiko alué waꞌlula enomí nígame anele: «ꞌWe aꞌlá ju, asíriga ꞌla nóchame ju mué ꞌlige aminami asíriga ꞌla sébali olame. Mué ꞌwe aꞌlá sébali olákuru rekó pe uꞌkabi ꞌyásiga, jípeko uché rajpé nejímala ne, ꞌwe aꞌlá ganíliga asiboa ne ꞌyuga nocha.» 22 ꞌLige abé weꞌliko nawale alué oká mili enomí narékame, ꞌlige anile: «Mué waꞌlula, oká mili nejígeturu mué, jena mochí, ꞌlige alué oká mílite uchéchigo oká mili meráturu ne, jena mochíkuru.» 23 ꞌLiko alué waꞌlula enomí nígame anele: «ꞌWe aꞌlá ju, asíriga ꞌla nóchame ju mué, ꞌlige aminami asíriga ꞌla sébali olame. Mué ꞌwe aꞌlá sébali olákuru rekó pe uꞌkabi ꞌyásiga, jípeko uché rajpé nejímala ne, ꞌwe aꞌlá ganíliga asiboa ne ꞌyuga nocha.» 24 ꞌLige peꞌtá nujubapi sébale alué pe bilé mili enomí narékame, ꞌlige alueka anile: «Mué waꞌlula, neka ꞌwe aꞌlá machí tabilé ꞌwesi naꞌtemame ko mué, mueka panápuri ꞌwíime júturu rekó tabilé asemi echasá, ꞌlige napubume ju mué riꞌligó napu mué tabilé wejpimole. 25 Alekeri neka majawáturu, alekeri toka mochíturu ne mué enomila. Jena mochíkuru alué enomí napu mué nejí ꞌsié.» 26 ꞌLiko alué waꞌlula enomí nígameka anele: «ꞌLa tachiti rió, ꞌla tabilé sébali olanti, ꞌla  

 

 

 

 

 

machié panápuri ꞌwíime ko ne rekó tabilé asemi echigé ne, ꞌlige napubume ko ne riꞌligó rekó tabilé wejpimoke ne. 27 Alekeri ꞌyátéliko ye enomí bilé rió enomí nígame napurigá nochárimala alué enomite, alarigá ꞌla mémikuru enomí pe uꞌkabi kabá.» 28 ꞌLiko alué enomí nígame anele alué ralámuli napu jale alemi: «Bujewa alué enomí ye rió, ꞌlige ꞌyawa alué rió makué enomí nígame, 29 napugiti alué abé nígame, alueka uché rajpé ꞌyáwili kame, ꞌlige alué napu tabilé nígame ju, alueka ꞌma bujéwili ju alué pe uꞌkabi napu ekí ni. 30 ꞌLige alué nóchame tabilé ꞌnátame ka, alueka maꞌchí pápua chóniga ilígichi, ꞌlige alé asigá nalámala ꞌlige chiꞌnámala ramalá resí níliga.» f  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo Onorúgame wanápamala alué ralámuli chátiri ꞌnátame

31 ›

Napuꞌlige uchéchigo nawá waꞌlú aꞌwalí niga jena wijchimoba alué Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, ꞌlige suwábaga santo ánjeli ꞌyuga, aꞌlige kulí asibámala waꞌlula neraga alué Onorúgamete julárigame. 32 Aꞌlige napuímala suwábaga ralámuli jena wijchimoba mochígame, ꞌlige rojanámala ralámuli napurigá rojáname ju bilé rió alué chibá boꞌá ꞌyuga uchusa, waná uchúchame ju chibá ꞌlige waná uchúchame ju boꞌá. 33 ꞌLige wajtoná mochiámala alué ralámuli tabilé resí nokame, ꞌlige oꞌiná mochíamala alué ralámuli resí nokame.  

f 25:30 Eꞌnesi San Lucas 13:28.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

SAN MATEO 25

74

34 ›

Aꞌlígeko alué Waꞌlula Onorúgamete julárigame alé nasipa asigá regá anémala alué wajtoná mochígame: «Jeka simasi ꞌemi napu iwérali ꞌyárigame ju Onorúgamete. Jeka simasi napu ajtí ne napurigá ne ꞌkúchila neraga. Neka ꞌma ꞌla gatega ajtí ꞌwe ꞌyasi napuꞌlige gawí newálige Onorúgame. 35 Napuꞌlige ne eꞌlowika eyénachi, ꞌémika ꞌwe aꞌlá kónaturu goꞌame. Napuꞌlige ne balámachi ꞌémika ꞌwe aꞌlá nejíturu baꞌwí bajílime. Pe mejkaka nawágame kéturu ne ꞌlige ꞌémika ꞌla bayéturu neꞌchí napurigá pachá galírale bajkimela ne. 36 ꞌLige ne tabilé oꞌpáchigime kéturu, ꞌlige ꞌémika nejíturu oꞌpacha. ꞌLige ne ꞌwe nayume kéturu, ꞌlige ꞌémika asíriga ꞌla nesératuru neꞌchí. ꞌLige ne galírale bajcháriga ajtigéturu, ꞌlige ꞌémika asíriga ꞌla jsime kéturu alemi neꞌchí eꞌnemia.» 37 ꞌLige alué aꞌká ralámulika animela: «Mué waꞌlula, ¿chiéniko etérukó ramué ꞌwe eꞌlowika eyénachi mué napurigá goꞌame ꞌyawa mué? Ramueka tajsiné ꞌyalíwé goꞌame mué. ¿Chiéniko etérukó ramué ꞌwe balámaka eyénachi mué napurigá baꞌwí ꞌyawa mué? Ramueka tajsiné ꞌyalíwé baꞌwí mué. 38 ¿Chiéniko etérukó ramué mejkaka nawachi mué napurigá galírale bayériwa mué? Ramueka tasiné etéliwé mejkaka nawachi mué ꞌlige ta siné bailíwé galírale. ¿Chiéniko etérukó ramué tabilé oꞌpáchiga ajtígame mué napurigá oꞌpacha kógiwa? Ramueka tasiné ꞌyalíwé oꞌpacha mué. 39 ¿Chiéniko etérukó ramué ꞌwe nayua ajtigó mué o galírale bajcháriga ajtígichi mué napurigá  

 

 

 

 

simawa alemi eꞌnewa alemi mué ajtígichi?» 40 ꞌLige alué waꞌlula animela: «Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá aníbá, napuꞌlige ꞌemi guꞌírile suwábaga ralámuli neꞌchí oyérame, napu tabilé nígame nile, pe neꞌchí guꞌírime kéréle.» 41 › ꞌLige alué waꞌlula abiena regá anémala alué oꞌiná mochígame: «Seꞌwí, aꞌminami simasi ꞌemi napu ekí gastigáriwili ju alé naꞌichí napu tabilé siné choꞌime ju, alé napu pápili ju alué Remónisi alué boꞌné gompaniérola uꞌkuchípala remónisi ꞌyúriga. 42 Napuꞌlige ne asíriga eꞌlowika eyénachi ꞌémika tabilé peꞌtá nejíturu goꞌame. Napuꞌlige ne asíriga balámaka eyénachi ꞌémika tabilé peꞌtá nejíturu baꞌwí. 43 Neka mejkaka nawáturu ꞌlige ꞌémika tabilé repáraturu napurigá ne ꞌemi galílachi bajkimela. Neka tabilé oꞌpáchigime kéturu ꞌlige ꞌémika tabilé nejíturu oꞌpacha. Ne galírale bajcháriga ajtígichi, ꞌémika tajsiné nolínaturu neꞌchí eꞌnemia.» 44 ꞌLiko alué ꞌwe iꞌnílime ralámuli rukémala alué waꞌlula: «Mué Waꞌlula, ¿chiéniko tabilé ꞌyárukó goꞌame mué eꞌlowika eyénachi ꞌlige balámaka eyénachi? ¿Chiéniko tabilé ꞌyárukó oꞌpacha tabilé oꞌpáchaga eyénachi mué? ¿ꞌLige chiéniko tabilé eꞌnénilekó mué napuꞌlige galírale bajcháriga ajtígichi mué?» 45 ꞌLiko alué waꞌlula animela: «Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá aníbá, ꞌemi napu tabilé guꞌírile alué ralámuli neꞌchí oyérame tabilé nígame, tabilé guꞌírame kéré neꞌchí.» 46 ꞌLiko alué ralámuli tabilé nejkúrame simámala bilena ꞌwe resírikáchi gastigo naremia, alé  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

75

SAN MATEO 25​, ​26

napu senibí resí nilia mochime ju ralámuli. ꞌLige alué ꞌla aꞌká ralámulika ꞌwe ganíliga mochímala Onorúgame ꞌyuga ꞌpa rewagachi senibí. Jena ruwimela Esusi saíla ꞌma chaꞌpinániligó Esusi

26

Napuꞌlige Esusi ꞌma ꞌwe aꞌlá ruisá ye raꞌíchali, anele alué boꞌné ꞌyuga járome: 2 ―ꞌEmi ꞌla machilke ꞌma okabi rawé rokárikó Páskua anilime piesta sebamio, ꞌlige ye piéstachi chaꞌpiboli ju alué rió ꞌpa rewagáchika julárigame Onorúgamete napurigá rió neraga, ꞌlige ꞌma meꞌliboli ju gulusichi ujchagá. 3 Aꞌlige rawé napuíle alué eꞌwélala balé, alué Moisesi nila nulalí benírame, ꞌlige alué eꞌwélala ralámuli jurío nuleme. Napuíle alué abé waꞌlula balé galílachi, alué napu Kaipasi rewégame nile. 4 ꞌLige alé napuísa ꞌwe aꞌlá raꞌíchale aꞌbopi churigá chaꞌpimea Esusi ꞌyégiga, ꞌlige meꞌlimea olale chaꞌpisá. 5 Regá anile: ―Pecha che nokiame júkó piéstachika, ꞌma ayómala ralámuli boꞌné gompaniérola, alué ralámulika cháchigo ꞌla niraga etéeme Esusi.  

 

 

 

Jena ruwimela bilé mukí ꞌwe semá júkame baꞌwí roꞌéligo Esusi moꞌólachi

6 ꞌLige

Esusi simile Betania anilichi weꞌká riógichi, ꞌlige alé Simoni galílachi ajtile, alué Simoni napu ꞌwe nayume nílige saꞌpachí amoba abé iꞌbé. 7 ꞌLige alé sébale  

bilé mukí, ꞌlige bilé botea rejtete newárigime oꞌkame nile. Pachágana botéachi roꞌágame nile baꞌwí semá júkame, ꞌlige asíriga najteme nile. Napuꞌlige Esusi alé mesa ilígichi ajtígichi, alué mukika alué baꞌwí semá júkame moꞌchí roꞌele Esusi. 8 Napuꞌlige alué Esusi ꞌyuga járome etesa alieti, asíriga ayole ꞌlige anile: ―¿Chonigá najsabúché alué mukika alué baꞌwí semá júkame? 9 Iligá ralineti asíriga weꞌká enomichi, ꞌlige alué tabilé nígame ralámuli guꞌíritékuru alué enomite. 10 ꞌLige Esusi machigá alanichi alué ralámuli, anele: ―¿Chonigá alanilíbaché ye mukí? Neka ꞌwe aꞌlá niraga etiá ye mukí alué baꞌwí semá júkame roꞌechi. 11 Abiena mochímala jena ralámuli tabilé nígame ꞌemi ꞌyuga, neka tabiléchigo asimélagó. 12 Napu ꞌsile ye mukí, alanokame ju bilé ralámuli mukusá, baꞌwí ꞌwe semá júkame roꞌeme ju. ꞌWe aꞌlá naꞌtawa tachiri ruwime ko ne. ꞌMa listáriga ꞌsmi neꞌchí napuꞌlige gatéwili ju ne bilena resochí ne mukusá. 13 Neka ꞌla bijchiá aníguru. Panápuri raꞌicháwili ju napurigá ꞌsíligo ne, abiena raꞌicháwili ju napurigá ꞌsíligo ye mukí. Alarigá ꞌla tabilé weꞌkáwaga mochímala ralámuli alaꞌsíligo ye mukí.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Jurasi chojkíligo ꞌnata churigá ꞌla ka Esusi chaꞌpiá

14 ꞌLiko

bilé alué makué oká Esusi ꞌyuga járome, napu Jurasi Iskariote rewégame nile, simile alé napu eꞌwélala balé mochile, 15 ꞌlige rukele: ―¿Chekí enomí najtétamala ꞌemi, ne nejkúrisa Esusi chaꞌpiá?

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

76

SAN MATEO 26 ꞌLiko alué eꞌwélala baleka baisá makué ijchirúlime enomí plata najtétamoríle nejkúrisaká Esusi chaꞌpiachi. 16 Aꞌlige si chojkile alué Jurasi Iskariote ꞌnata chiéniko ꞌla níliga alué Esusi chaꞌpiá.  

Jena ruwimela Esusi goꞌáligo goꞌame Páskua anilime piesta sebasa 17 Napuꞌlige

sebasa raweli Páskua piéstachi baní goꞌyachi tase kawali roꞌigá newárigime, aꞌlige rawé alué Esusi ꞌyuga járome rukele alué Esusi, regá: ―¿Koche ꞌla nítéko goꞌame newalía napurigá goꞌmela mué oꞌrako rukó? 18 ꞌLige Esúsika anile: ―Simíbaga alé weꞌká riógichi, ꞌlige sebawa bilé rió galílachi napu ꞌma machí ꞌemi, ꞌlige anéwaká: «Alué Waꞌlula ramué nuleme regá aní: ꞌMa pe uꞌkabi rawé rokáré napurigá meꞌliboa ne. Mué galílachi newámala ne goꞌame jipe goꞌyame Páskua piéstachi, ne ꞌyuga járome ꞌyuga goꞌmé olá ne.» 19 ꞌLige alué Esusi ꞌyuga járome simíbale alé weꞌká riógichi napurigá nulélige Esusi, ꞌlige newale goꞌame aꞌlige rukó goꞌyame. 20 ꞌMa rukó ꞌma chonasa, Esusi alé reꞌlé ilígame mésachi aꞌbé kilí boꞌíbale gayena sekate machoka wijchí, alué makué oká boꞌné ꞌyuga járome ꞌyuga. 21 Napuꞌlige alé goꞌyá mochiga, Esúsika anile: ―Neka ꞌla bijchiá aníbá, bilé ꞌemi, ne saíla guꞌírimio neꞌchí chaꞌpiachi. 22 ꞌLige alué Esusi ꞌyuga járome ka ꞌwe cha lale alieti akisá,ꞌlige chojkile regá rukea Esusi: ―Mué Waꞌlula, ¿ne júpá alaꞌsímili?  

 

 

 

 

23 ꞌLiko

Esúsika anile: ―Alué rió napu chua chujkú jena bejtólichi ne ꞌyuga, alué ꞌsímala nejkura neꞌchí chaꞌpiachi. 24 Neka regá ruwíbá, alué napu ju Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, mukumeli ju napurigá aní Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige resía alué napu nejkúrimala chaꞌpiachi alué napu ju Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió. Abé aꞌlá nílige tabilé ocheria alué rió. 25 Aꞌliko alué Jurasi rewégame, alué napu nejímili nile Esusi saíla napurigá chaꞌpimela Esusi, anile: ―Mué benírame, ¿ne ju alué? ꞌLige Esúsika anele: ―Juli, mué ju. 26 Napuꞌlige goꞌyá mochiga goꞌame, Esúsika ꞌwile bilé baní, alué baní napu tabilé roꞌigá newárigime nile kawali, ꞌlige cheliera ꞌyale Onorúgame, ꞌlige ꞌma cheliera ꞌyasa Onorúgame, ꞌlige chiꞌwánale, ꞌlige ꞌyale alué boꞌné ꞌyuga járome ꞌlige regá anele: ―Goꞌsí, yeka ne saꞌpala ju. 27 ꞌLige ꞌwile alué baso iꞌwilí baꞌwila roꞌágame napu rekútame ju, ꞌlige ꞌma cheliera ꞌyasa Onorúgame, ꞌyale alué boꞌné ꞌyuga járome regá anigá: ―Bajisi oꞌmaka. 28 Ye pachágana manígime ne elalá ju, alué elá napu maꞌchínimili ju ne meꞌliachi, ꞌlige ne mukugá waꞌlú guꞌírimili ju ne ꞌemi ralámuli, ꞌliko Onorúgame ꞌla eꞌkámala. Regá gatele Onorúgame. 29 Neka ꞌla ruwí tabilé uché bajimio ne ye pachágana manígime iꞌwilí baꞌwila napusí chojkí nulá Onorúgame ralámuli alawálachi.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

77

SAN MATEO 26

Jena ruwimela Esusi ruwíligo Pegro tabilé machióriméla Esusi

30 ꞌMa

goꞌsá goꞌame, wikarale Onorúgame wikálala, ꞌlige wikarasa simíbale naꞌlebo rabó Olibo rewégichi. 31 ꞌLige Esúsika anele: ―Suwábaga ꞌemi makué oká rió ne ꞌyuga járome, ꞌma aꞌrémala ꞌemi neꞌchí jipe rukó. Aka regá anime chujkúché alé Onorúgame nila osilichi: «ꞌMa meꞌlimé ne alué boꞌá boꞌélome, ꞌlige alué boꞌaka ꞌma raꞌlá moꞌbámala.» g 32 ꞌLige neka aꞌkinana ku ajánasa, alé Galilea simé ne bajcháchigo taꞌchó jsichi ꞌemi alemi. 33 ꞌLige Pégroka regá anele: ―Rekó suwábaga uché jaré ꞌma simíbige, ꞌma biꞌneli aꞌresa mué, neka abichilubi mué ꞌyuga einámala. 34 ꞌLige Esúsika anele alué Pegro: ―Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá aníbá, jipe rukó beꞌbé taꞌchó sinachi oꞌtolí, baisá animela mué: «Tabilé machí ne Esusi.» 35 ꞌLige alué Pégroka uchéchigo abichilubi regá anele: ―Rekó meꞌliáe ne, neka tabilé majámala ruigá ꞌwe aꞌlá machime ko ne mué. Suwábaga alué Esusi ꞌyuga járome alanílechigó.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi tánaligo Onorúgame napurigá ꞌla guꞌírowa Onorúgamete alé Jetsemaní anilichi 36 ꞌLige

Esusi simile alué boꞌné ꞌyuga járome si, ꞌlige sébale alé bilena Jetsemaní rewégichi weꞌká rojégichi olibo anilime rojá. ꞌLige

alé alué Esusi regá anele alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Jena mochisi buigá, peꞌwera simé ne Onorúgame tánimia iwérali alé ꞌminami simigá. 37 ꞌLige bayérole alué Pegro ꞌlige okánika alué Sebereo ꞌkúchila (Santiago ꞌlige Juani) napurigá alué ꞌyuga simámala, ꞌlige alé ꞌwe sewele, ꞌlige aminami asíriga weꞌká ꞌnátale Esusi alemi waná. 38 ꞌLige alemi Esusi regá anele alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Asíriga sewé nili ne pachágana ne alawálachi, amulí mukú ne seweka. ꞌÉmika jena ejtebíwagó ꞌlige ꞌla eꞌnegá mochíwaká. 39 ꞌLige Esúsika abé aꞌmibemi simile, ꞌlige ajkaná chujkíbale gorá wijchí chega, ꞌlige regá anele Onorúgame: ―Mué Oꞌnó, neka tabilé najkí napurigá ralámuli resí olámala neꞌchí. Mué alarigá najkisáká, aꞌlá ju, resí ikiméleké ne. 40 ꞌLige nawale ku alé napu ejtebílige alué bakiá rió boꞌné ꞌyuga járome, ꞌlige ꞌma okoka biꞌtígame rewale, ꞌlige anele Pegro: ―¿Tabilé anacharu eꞌnegá mochiga bilé ꞌora? 41 ꞌWe aꞌlá eꞌnegá mochiwa, ꞌlige ꞌwe aꞌlá tania mochiwa Onorúgame napurigá ta neyúrimala Remónisi naꞌtálila. ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá sébali olánili, tabiléchigo nígame júkó aꞌwalí. 42 ꞌLige uchéchigo simile Esusi Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia, ꞌlige regá anele Onorúgame: ―Mué Oꞌnó Onorúgame, resí ikimeli nísaká ne aꞌlá ju, resí  

 

 

 

 

 

g 26:31 Eꞌnesi Zacarías 13:7.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

78

SAN MATEO 26 ikiméleké ne. Aꞌlá sébali olánili ne napu najkí mué. 43 Uchéchigo ku nawale alué Esusi ꞌlige okókame rewale, ꞌwéchigo gojchinalia mochíligime. 44 ꞌLige alé aꞌrele okókame ꞌlige uchéchigo simile Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia aꞌchigóriga napurigá beꞌbepi. 45 ꞌLige Esusi uchéchigo nawale alemi napu biꞌtile okoka alué boꞌné ꞌyuga járome ꞌlige Esusi anele: ―¿ꞌA bijí okoka biꞌtí ꞌemi? ꞌMa sébapá raweli, ꞌlige alué Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, ꞌma chaꞌpiboli ju alué iꞌnílime ralámulite. 46 Oꞌweti mochisi, ꞌma aꞌbeka ená alué napu ne ꞌyuga eyéname nílige, ꞌma aꞌbeka ená nejkúrimia neꞌchí chaꞌpiachi. Nabá najtepawa. 47 Bijí raꞌicha ilígachi alué Esusi alemi sébale alué Jurasi napu Esusi ꞌyuga ilírome nílige. Alué Jurasi weꞌká rió ꞌyuga enale, ꞌlige alué weꞌká rió siparina oꞌká eꞌyénale, ꞌlige eꞌwele gujsítiri. Alué eꞌwélala balé ꞌlige alué eꞌwélala ralámuli jurío nuleme, aluete julárigame nile alué weꞌká rió Esusi chaꞌpíniliga. 48 Alué Jurasi napu nejkúrisia enale chaꞌpiachi Esusi, ꞌma ꞌla regá anélige alué weꞌká rió: ―Alué napu chuꞌmigá repori ne alué ju Esusi, yati chaꞌpibóaká ꞌlige oꞌtobóaká. 49 ꞌLige alemi sébaga Jurasi regá anele alué Esusi: ―¡Kuira mué benírame! ꞌLige alarigá anesa yati chuꞌmile banichí. 50 ꞌLige Esúsika anele: ―Mué gompaniero, ꞌla sébali olawa napu ꞌsima olá mué.  

 

 

 

 

 

 

 

ꞌLiko alué weꞌká rió napu ꞌyuga enale Jurasi aꞌbemi jábale, ꞌlige yati chaꞌpile alué Esusi. 51 ꞌLige bilé rió napu Esusi ꞌyuga eyéname nile yati maꞌchí pale siparina ꞌlige alué waꞌlula balé piónila najkala rejpúnale. 52 ꞌLiko Esúsika anele: ―Tase che ꞌsípua alué siparínate, ku gaté alé gatélachi. Suwábaga napu ekí siparínate meꞌame ju, siparínate meꞌliboli júchigó. 53 ¿Mueka mayé tabilé julamio Onorúgame jipe tánisa ne, napurigá julámala ꞌpa rewagáchika weꞌká mili santo ánjeli napurigá neꞌchí repúmala? 54 ꞌLige Onorúgame neꞌchí guꞌírasaká jipe, ¿churigá ꞌla sébali ikimélewé napu anime chujkú osilichi? 55 Aꞌlígerikáchi regá anele Esusi alué ralámuli Esusi saíla: ―¿ꞌÉmika chonigá iꞌweli siparíniga ꞌlige gujsíliga síché neꞌchí chaꞌpimea napurigá bilé chigórigame neraga? Neka nabí rawé ajtime kéturu alé raꞌpichí waꞌlú reꞌobachi beniria Onorúgame nila rejcholi, ꞌlige aleka tabilé siné chaꞌpíturu ꞌemi neꞌchí. 56 Peba alarigá nímili nílige napurigá aní alué osilí napu osale alué ꞌya mochígame napu ruwime nile napu Onorúgame anélige. Alésíko suwábaga alué Esusi ꞌyuga járome ꞌma biꞌneli aꞌrele Esusi, ꞌma júmasale.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela ꞌma oꞌtólirigo Esusi 57 Alué

ralámuli Esusi chaꞌpígame ꞌma oꞌtole Esusi alé napu ajtí alué abé waꞌlula balé alué Kaipasi rewégame, alé napu napuíka

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

79

SAN MATEO 26

mochile alué Moisesi nila nulalí benírame, ꞌlige alué ralámuli jurío nuleme. 58 Napuꞌlige Esusi oꞌtiachi alemi guwánami enale alué Pegro, ꞌlige alué Pegro alemi raꞌpichimi si sébale alé waꞌlula balé galílachi raꞌpichí, ꞌlige alé asíbale sujkáliga reꞌobachi tebume ꞌyuga. Machináliga ꞌsílige chukumeli nílige Esusi. 59 ꞌLige alué eꞌwélala balé ꞌlige suwábaga alué uché jaré eꞌwélala, pe najkigá nokale churigá ꞌla níligo gastigárilia, ꞌlige meꞌliá alué Esusi. Alekeri owile jaré testigo pe ꞌyégali raꞌíchame. 60 Weꞌká ralámuli raꞌíchale Esusi eꞌchéwaga, pe ꞌyega raꞌíchale, tabilé chátiri nile napu anile alué ꞌyégame, alekeri tabilé umébale meꞌá. ꞌLige abé iꞌlibeko alemi jsile oká rió 61 napu anile: ―Ye rioka aniéturu: «Neka naꞌminámala alué waꞌlú reꞌobá Onorúgame galila, ꞌlige bakiá rawé kachi uchéchigo bilé newámala ne.» 62 ꞌLige oꞌweti ilísaga alué waꞌlula balé rukele Esusi: ―¿Tabilé aké mué napu aní mué eꞌchéwaga? ¿Tabilé peꞌtá nejé mué? ¿Chongá lanilí mué alué ralámulite? 63 ꞌLige Esúsika pe iꞌkilí ilile tabilé nejega. ꞌLiko alué waꞌlula balé anele: ―Alué Waꞌlula Onorúgame alué napu ajagá ajtí, ꞌwe aꞌlá eꞌnegá ajtí, alekeri ꞌwe aꞌlá raꞌichálime júkuru ꞌla bijchiga ꞌwe aꞌlá ruyéwagó ramué, ¿pala ꞌla Kristo ka mué, alué napu Onorúgame Inolá ju? 64 ꞌLige Esúsika anele: ―Ju, aka mué ꞌwe aꞌlá maꞌchígime aníché, ꞌlige aminami aní ne etemio ꞌemi alué napu  

 

 

 

nile Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, alé wajtoná ajtígame napu ajtí Onorúgame waꞌlú aꞌwalí nígame. ꞌLige aminami abiena etémala ꞌemi ku ꞌpákana rewigáchikana nolíraleka enágame. 65 ꞌLiko alué waꞌlula balé banasuka chiꞌwánale boꞌné oꞌpáchala, regá anigá: ―¡Ye rió tabilé niráchine Onorúgame! Ya ꞌma ꞌwe aꞌlá sébali akirúkeꞌé, tase rokáré uché bilé rió testigo. ꞌÉmi ꞌwe aꞌlá akékuru tabilé ꞌla niráchinio Onorúgame ye rió Esusi. 66 ꞌÉmika ¿choniágó? ꞌLige alué weꞌká ralámulika anile: ―Meꞌliáté alué rió alanime. 67 ꞌLiko bulele buichí bilé baꞌnisólite, ꞌlige aꞌkachípale banachí ꞌlige wejpale sekate banachí 68 regá anegá: ―Mué Kristo, ruwíbá, ¿chieri ka napu mué wejpá?  

 

 

 

Jena ruwimela Pegro aníligo tabilé machióríligo Esusi

 

 

 

69 Loliachi

Esusi, Pégroka alé maꞌchige asale raꞌpichí, ꞌlige alemi nawile bilé mukí goꞌame newame, ꞌlige regá anele: ―Muéchigó Esusi ꞌyuga eyéname kéturu alué Esusi Galilea anilichi bejtégame. 70 ꞌLige alué Pégroka ꞌyégale regá anigá suwábaga akériga: ―Neka tabilé machí chonigá anió mué. 71 ꞌLige Pégroka alemi yochi ilíbale, maꞌchimi simea enale, ꞌlige uché bilé mukí etele, ꞌlige alué mukíchigó anele alué alemi yochi jágame:  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 26​, ​27

80

―Ye rió abiena Esusi ꞌyuga eyéname kéturuchigó, alué Nasareno anilime. h 72 ꞌLige alué Pégroka uchéchigo ꞌyégale, regá anigá: ―Neka ꞌla bijchiá aní. Neka tabilé machiáwé alué rió. 73 ꞌLige peꞌtá nujubapi alué ralámuli napu alemi jale aꞌbemi jábale napu ilile Pegro, ꞌlige anele: ―Mueka Esusi ꞌyuga eyéname kánkokeꞌé, napugiti mueka napurigá alué galileo ralámuli raꞌíchame kame. 74 ꞌLige Pégroka yati regá anile: ―Neka ꞌla bijchiá aní. Neka tabilé machiáwé alué rió. Onorúgame neꞌchí gastigárimala tabilé bijchiá anisáká ne. Aꞌlígerikáchi sinale oꞌtolí. 75 ꞌLiko alué Pegro nélále napu anílige Esusi rapakónala alí. Esúsika anélige alué Pegro: «Taꞌchó sinachi bilé oꞌtolí, baisá animela mué tabilé machiórió mué neꞌchí.» ꞌLige alué Pegro maꞌchínale alé ꞌminami, ꞌlige nalale ꞌwe chálagá.  

 

 

 

Jena ruwimela ꞌma nejílirigo Esusi alé napu ajtí Pilato

27

Napuꞌlige cheꞌlisá, suwábaga balé eꞌwélala, ꞌlige alué eꞌwélala ralámuli jurío nuleme, ꞌwe aꞌlá anile Esusi meꞌlimea. 2 ꞌLige ꞌma bulugá oꞌtóleru ꞌlige sontálochi nejíleru, alué Ponsio Pilato sontálola. Alué Ponsio Pilátoka pe waꞌlula selígame nile Rómaka julárigame.  

Jena ruwimela ꞌma ojaga mukúligo Jurasi

3 Napuꞌlige

Jurasi, alué napu Esusi nejílige, etesa Esusi meꞌlibólikó,

asíriga seweka asíbale alaꞌsíkariká, ꞌma ku ꞌyale alué baisá makué ijchirúlime enomí plata alué eꞌwélala balé ꞌlige alué eꞌwélala ralámuli jurío nuleme. 4 ꞌLige Jurasi anele: ―Ne boꞌné ꞌwe resí ꞌsílekeꞌé. Nejílekeꞌé ne bilé rió peka chojkila kachi napurigá meꞌliboa. ꞌLige alué eꞌwélalaka anile: ―Ramueka pecha che aniágó alieti, mué boꞌné machíliké. 5 ꞌLiko alué Jurasi alé reꞌobachi pachá ꞌlule alué enomí, ꞌlige ꞌma simile gujtachí ojaga mukumea. 6 ꞌLiko alué balé eꞌwélala ꞌwile alué enomí, ꞌlige anile: ―Pecha ꞌla júlkó alé gajónichi ajchilía ye enomí, napu ralámuli mochime ju enomí Onorúgame kogia, ye enomika pe bilé rió meꞌlináliga najtétarigime kame. 7 ꞌLige ꞌwe aꞌlá anigá ejtebile napurigá bilé weꞌé ralimea aꞌboi, ꞌlige alué weꞌeka «Sikolí Newalichi» anilime rewégame nile. Alué weꞌé ralale ralámuli tomia alé Rusaleni suwígame, alué napu tabilé alé ejperégame nílige. i 8 Aꞌlígesí «Elá Weꞌé» anilime ju alué weꞌé. 9 Alarigá sébali oláleru napurigá anílige alué Jeremíasi napu ruwime nile napu Onorúgame anélige. Regá anile alué Jeremíasi: «Alué eꞌwélala israelita unele alué enomí baisá makué ijchirúlime enomí plata, napu alué najtegala nile, 10 ꞌlige alué enomite ralálekuru alué weꞌé Sikolí Newálichi. Alarigá nuláleturu alué Waꞌlula Onorúgame.»  

 

 

 

 

 

h 26:71 Eꞌnesi glosario «nasareno». i 27:7 Jaréchigo aní boꞌné Jurasi abé ꞌyabé raláligo alué weꞌé.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

81

SAN MATEO 27 Jena ruwimela gustisia oláligo Pilato alué Esusi

11 Esusi

Pilato ajtígichi oꞌtóleru. Alué Pilátoka waꞌlula selígame nile. ꞌLige rukéleru Esusi: ―¿Mué ju waꞌlula ralámuli jurío nuleme? ꞌLige nejele: ―Alarigá ju napurigá mué aní. 12 ꞌLiko napuꞌlige alué eꞌwélala balé ꞌlige alué eꞌwélala ralámuli jurío nuleme, sairúgame neraga raꞌichasa alué Esusi olagá, Esúsika tabilé nejele. 13 Alekeri alué Pilato anile: ―¿Tabilé aké mué suwábaga napu aní mué olagá sairúgame neraga? 14 ꞌLige Esúsika abiena tabilé nejele. ꞌLiko alué selígameka pe iꞌkilí ilíbale.  

 

 

Jena ruwimela Pilato nuláligo Esusi meꞌlíniliga

15 Pe

nabí bamí alarigá sime nile alué waꞌlula selígame piesta nerúgichi Páskua anilime, bilé rió maꞌchí pame nile galírale bajchárigame, alué napu ꞌla ikí ralámuli napurigá maꞌchí pápua. 16 Aꞌlígerikáchi ajtile bilé rió galírale bajcháriga ꞌlige ralámuli ꞌwe machime nile alué rió. Barabasi anilime nile alué rió galírale bajcháriga ajtígame. j 17 ꞌLiko napuꞌlige ꞌma suwábaga ralámuli napuíka mochígichi, alué waꞌlula Pilato rukele suwábaga ralámuli chieri ꞌla ka maꞌchí pasía. Regá anile: ―¿Chieri ꞌla nerago ꞌémika napurigá maꞌchí pápua, Barabasi o Esusi, alué napu Kristo anilime ju?  

 

18 ꞌLige

alué Pilato ꞌwe aꞌlá machile alué eꞌwélala jurío nokáligo Esusi nejía pe Esusi gichiga. Alekeri ꞌwe aꞌlá ꞌnátale churigá suꞌpanamio Esusi. 19 Bijí Pilato gustisia olá ajtígichi, alué mukí Pilato ꞌyula nulale napurigá anewa: «Tase che olawa alué Esusi, alué rioka pecha chojkila júkó. Neka asíriga resí nílaturu alué rió remuka beꞌáruko rukó.» 20 ꞌLige alué eꞌwélala balé, ꞌlige alué eꞌwélala ralámuli jurío nuleme, ꞌwe anele ralámuli napurigá alué ralámuli ꞌwe anémala Pilato napurigá maꞌchí pámala Barabasi, ꞌlige aminami napurigá Esusi meꞌliboa. 21 ꞌLige alué selígame uchéchigo siné rukele alué weꞌká ralámuli: ―¿Chieri ꞌla niti káréko napurigá suꞌpanawa? ꞌLige ralámulika anele: ―¡Barabasi! 22 ꞌLige Pilátoka anile: ―ꞌLige Esúsika, alué napu Kristo anelime ju, ¿cholámala ne? ꞌLige suwábaga nejele: ―¡Alueka gulusichi ujchigá meꞌlibógurú! 23 ꞌLige Pilátoka rukele: ―¿Chonigá? ¿Tachiri najsabúgime kékó? Ralámulika pe abisibi bochí aniá jale tabilé akeme neraga: ―¡Meꞌliboa gulusichi ujchigá! ―anile. 24 Napuꞌlige Pilato etea tabilé eꞌwamio alué ralámuli, aminacho boichí aniá jago, ꞌliko peꞌtá baꞌwí  

 

 

 

 

 

j 27:16 Oká rewégame nile, Esusi Barabasi anilime nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

82

SAN MATEO 27 tale ꞌlige alué baꞌwite panígile alué boꞌné sekala napurigá suwábaga ralámuli etémala. ꞌLige anile: ―Neka tabilé chojkila nímala ye rió meꞌlisuga. ꞌEmi aꞌboi chojkila nímalaké ―anile panígiga. 25 ꞌLige ralámulika anile: ―ꞌWe aꞌlá ju alarigá, gastigo nerúlasaká, ye rió meꞌlisuga, ramué narépuli júkuru, ꞌlige ramué ꞌkúchilatiri abiena narémili júkuru alué gastigo. 26 ꞌLiko alué Pilato ꞌma maꞌchí pale Barabasi, ꞌlige nulale napurigá Esusi wejpisópua, ꞌlige ꞌma lisensia nejile napurigá gulusichi ujchigá meꞌliboa. 27 ꞌLiko alué selígame sontálola ꞌma oꞌtole Esusi alé napu mochime ju alué sontalo, ꞌlige alé suwábaga sontalo noligá napuíle napu ilílige alué Esusi. 28 ꞌLige ꞌma bujele oꞌpáchala, ꞌlige uchéchigo bilé oꞌpacha sejtákame weꞌlí ujchele. 29 ꞌLige aminami bilé gorona wejchégame moꞌkótale moꞌchí. ꞌLige bilé baká wajtoná sekachí chaꞌpírale, alué baká napurigá bilé resó waꞌlula uneme nile. ꞌLige sontáloka chojkóbisiga jábele alé aꞌbé napu ilile alué Esusi, ꞌlige asíriga gawélele. Regá anele: ―¡Kuira waꞌlula ralámuli jurío nuleme! 30 ꞌLige aminami aꞌkachípale. ꞌLige alué baká ꞌwile, ꞌlige alekete wejpale moꞌólachi. 31 ꞌLige ꞌma alarigá gawélesa, ꞌliko ꞌma bujele weꞌlí oꞌpacha sejtákame, ꞌliko boꞌné oꞌpáchala oꞌpachátirile. ꞌLiko ꞌma oꞌtole meꞌlimea gulusichi ujchigá.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela ꞌma meꞌlíriligo Esusi gulusichi ujchagá

32 Napuꞌlige

simiba eꞌyéniga, boichimi bilé rió najtépale. Alué

rió Sirene anilichi weꞌká riógichi bejtégame nile. ꞌLige alué rioka Simoni rewégame nile. ꞌLige alué sontáloka alué rió nulele napurigá gulusí majtóramala napu Esusi ujcháwili nile. 33 Alarigá sébale alé rabó Gólgota anilichi (napu aniame ju «Anayáwali Moꞌola»). 34 ꞌLige alé ꞌyáleru Esusi iꞌwilí baꞌwila pee aꞌwágame ꞌwe chijpúgame naꞌlóriga. (Alué baꞌwílaka nile napurigá tabilé oꞌkómala alué Esusi.) Chébale Esusi chuꞌálachi alué baꞌwila, nobi Esúsika tabiléchigo chunurúlekó. 35 Napuꞌlige Esusi ꞌma gulusichi ujchásiga, alué sontáloka iꞌtaga reꞌele. «¿Chieri meta Esusi oꞌpáchala?» anile. 36 ꞌLige abajá mochile Esusi repuka alué sontalo. 37 ꞌLige alé napu Esusi moꞌega chujkule reꞌpá amóbige ujchale bilé rabileta osirúgime, napu ruwime nile chonigá meꞌlílirugo Esusi, regá anime nile: «Yeka Esusi júkuru Waꞌlula Rey ralámuli jurío nuleme.» 38 ꞌLige abiena uchucháliru gulusichi oká chigórigame, bilé wajtoná ujcháleru napu Esusi chujkule ꞌlige bilé oꞌiná. 39 Ralámuli alé aꞌbemi simáriga moꞌloka, asíriga chátiri raꞌíchali raꞌíchale Esusi olagá. 40 Regá anile: ―Mué júkuru alué waꞌlú reꞌobá naꞌminámili, ꞌlige bakiá rawé kachi uchéchigo siné ku newámili júkuru mué. Boꞌnepi nejkúriwaguru. ꞌLa Onorúgame Inolá níriká, ꞌma reꞌkísiwaguru alé gulusichi. 41 Abiena aꞌchigóriga gawélile Esusi alué balé eꞌwélala, ꞌlige alué Moisesi nila nulalí benírame, ꞌlige alué ralámuli napu nuleme nile  

 

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

83

SAN MATEO 27

ralámuli jurío. Regá anile aꞌboi raꞌíchaga: 42 ―Alueka uché jaré buyánale chátiri bowechi, alué boꞌnépika tabilé gayena guꞌiria. Waꞌlula nísaká israelita nuleme ꞌla reꞌkísimala ke alé gulusichi, aꞌliko ꞌla bijchígiwimpá ramué Onorúgame júlaligo. 43 Alueka anime ke Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌírame ko, jípeko Onorúgame guꞌírimalaké, aluéchigo boꞌné koriame Onorúgame Inolá. 44 ꞌMa alué chigórigametiri napu gulusichi uchule abiena gawélele Esusi.  

 

 

Jena ruwimela ꞌma mukúligo Esusi 45 ꞌLiko

rawilírikáchi ꞌma chóniga ilíbale bochígimi gawichí, ꞌma nasípagana enegá ku rayénale alué rayénali, 46 ꞌlige ꞌma abé alírikáchi taꞌchó maꞌchígichi, Esusi eꞌwele neꞌole boꞌné raꞌichálila raꞌíchaga. Regá anile: ―Elí, Elí, ¿lama sabáktani? Yeka pe aniame nile, «Oꞌnó Onorúgame, Oꞌnó Onorúgame, ¿chonigá biꞌneli aꞌrépaché mué neꞌchí?» 47 ꞌLige jaré anile alé aꞌbemi jáginti akisá: ―Ye rioka baigá aní alué napu ruyame nílige napu Onorúgame anélige, alué ꞌya bejtégame napu Elíasi anilime nílige. 48 ꞌLige bilé rió alé aꞌbemi ilígame, yati iwégame ꞌmale bilé chiní nolamia, ꞌlige saꞌnabáchale iꞌwilí baꞌwila chijpúgame, ꞌlige iguchi ujchale alé reꞌpá Esusi chuꞌálachi chébimia, napurigá Esusi chunurúmala alué iꞌwilí baꞌwila. 49 ꞌLige uché jaré ralámuli anile:  

 

 

 

―Aꞌréwagó, pala nawara Elíasi napurigá guꞌírimala. 50 ꞌLige Esusi uchéchigo siné sinale asíriga aꞌwágame. ꞌLiko ꞌma mukule. 51 ꞌLiko abaꞌlige napuꞌlige eꞌwele sinale Esusi, alué waꞌlú chiní napu waꞌlú reꞌobachi chujkúgame nílige, ꞌma chiꞌwale oká neraga nílale. ꞌPákana chiꞌwale, wamí ꞌlégana si. ꞌLige gawítiri abiena nokale, ꞌlige rejté eꞌwele ꞌma gajsile. 52 ꞌLige ꞌma iꞌpúriga jábale alé napu biꞌtile suwígame. ꞌLige asíriga weꞌká ralámuli suwígame ku ajánele, alué napu Onorúgame oyérame nílige. 53 Aꞌkinana ꞌma Esusi bajchá ajánasa, ꞌlige alueka asíriga weꞌká riógachi moꞌile alé Rusaleni anilichi, ꞌlige alé weꞌká ralámuli etele. 54 ꞌLiko alué gapitani ꞌlige sontálotiri napu Esusi repuka mochílige, napuꞌlige etesa gawí nokao, ꞌwe majale ꞌlige anile: ―ꞌLa bijchiá Onorúgame Inolá nílekuru ye rió. 55 ꞌLige asíriga weꞌká umugí jale alé mejkabeka eꞌnegá. Alué umugika Esusi oyérame nile alé ejiro Galilea anilíchika sígame, ꞌlige aminami guꞌírame nile. 56 Bilé mukí María anilime nile Magalena bejtégame. ꞌLige uchéchigo bilé mukí María anilímechigó, Santiago eyela ꞌlige Osétiri. ꞌLige uché bilé mukí Sebereo ꞌkúchila eyela nile.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela ꞌma gatélirigo Esusi 57 Napuꞌlige

ꞌma alí kachi, bilé rió sébale ꞌwe nígame enomí José anilime rió. Arimatea anilichi weꞌká riógichi bejtégame nile alué rió. Alué rioka abiena ꞌwe oyérame nile Esusi. 58 ꞌLige Pilato eꞌnemia  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MATEO 27​, ​28

84

simile, ꞌlige tánale Esusi mukúgame. ꞌLige Pilátoka yati lisensia ꞌyale. 59 ꞌLiko Joseka yati oꞌtole alué Esusi mukúgame. ꞌLige ꞌwe aꞌlá chiní rosákame biꞌwígamechi kabile, 60 ꞌlige rekale bilena ewachi napu rekáwili nile bilé mukúgame, napu boꞌné nulálige newániliga abé iꞌbé alé bilena wejtosá rejtechi. ꞌLige ꞌma ꞌyérasa alé yochi bilé waꞌlú rejtete, ꞌliko ꞌma simile. 61 ꞌLige María Magalena bejtégame alé asale eꞌnegá, ꞌlige uchéchigo bilé María abiena asale alé, alé ꞌna oꞌweka ewachi neraga mochile napu rekáleru alué Esusi.  

66 ꞌLige

simíbale ꞌlige sebasa bile tábiri ujchele alé resochí yochi napu ꞌyérigame nile, machináliga pala taꞌwesi iꞌpura yochi. ꞌLige sontáloka abajá aꞌréleru tebuka.

 

 

Jena ruwimela sontalo ꞌwe repuka mochíligo alué ewachi

62 Melénala

rawé sawalachi, napuꞌlige resíbame nile alué ralámuli jurío, alué eꞌwélala balé ꞌlige bariseo, simíbale alué Pilato ꞌyuga raꞌichamia. 63 Regá anele: ―Mué Waꞌlula, nélárukeꞌé alué rió ꞌyégame napu aniá anié: «Aꞌkinana bakiá rawé kachi ku ajánamala ne.» Alarigá anime kéturu napuꞌlige bijí ajagá asigá. 64 Alekeri nulawa mué repúniliga bakiá rawé alé napu gatéliru Esusi, napurigá tabilé smela alué oyérame rukó chigomia alué Esusi mukúgame, napurigá tabilé animela ralámuli abé iꞌlibeko: «ꞌMa ku ajánale.» ꞌLiko alué ꞌyégali abéchigo enátiri nímala, meꞌtigá alué ꞌyégali napu raꞌíchale abijí ajagá asigá napuꞌlige anile, «Kristo ju ne.» 65 ꞌLige Pilátoka anele: ―ꞌLiko jaré sontalo ꞌyuga simáwagó, ꞌlige asíriga ꞌla repúpua alé napu boꞌí alué Esusi.  

 

 

Jena ruwimela ku ajániligo Esusi

28

Napuꞌlige simírasa alué rawé resíbilichi pe kulí rajpé siné cheꞌlimechi romíkichi, alué María Magalena anilime ꞌlige uchéchigo bilé María, ꞌmi ewachi simíbale eꞌnemia. 2 ꞌLige yati neraga nokale gawí. ꞌLige bilé santo ánjeli Onorúgame ꞌyuga nóchame reꞌkínale ꞌpákana rewagáchika, ꞌlige alé ewachi sebasa ꞌma bujele rejté alé yochi ajtígame, ꞌlige amoba rejtechi asíbale. 3 ꞌLige alué santo ánjeli napurigá uꞌkí neꞌwime aliena raꞌósame nile, ꞌlige oꞌpáchalaka napuyeri gepá aliena rojsákame nile. 4 ꞌLige alué sontalo, alué Esusi tebúkame, ꞌma ꞌáwale majaga. ꞌLige napurigá suwígame alarigá biꞌtíbale. 5 ꞌLige alué santo ánjeli anele alué umugí: ―Tase majawa, neka ꞌla machí ꞌemi Esusi ꞌyaga eꞌyenio, alué napu gulusichi ujchigá meꞌlílirige. 6 Alueka pecha boꞌíkó jena, alueka ꞌma uchéchigo narélekuru aꞌwalí napurigá ku ajagá asimela jena wijchimoba, napurigá boꞌné anílige ꞌya. Aka jeka simáwabala eꞌnewa napu boꞌílige. 7 ꞌLige yati simáwaká kumi, ꞌlige anéwaká alué oyérame: «Alueka mukúlekuru kaka nobi ꞌmáchigo ku ajagá ajtíkó. ꞌLige simela alé Galilea anilime ejiro alé buwemia, alé etémaleké ꞌemi.» Pe ye raꞌíchilicho ruimeo oláturu ne. 8 ꞌLiko alué umugí yati ku simíbale asíriga iwégame napurigá  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

85

SAN MATEO 28

majame neraga, ꞌlige ꞌwe raꞌsálagá eꞌyénale. ꞌLige asíriga iwégame júmale raꞌíchali ruyemia alué oyérame. 9 ꞌLige ꞌma eꞌyénale napuꞌlige Esusi maꞌchínale alemi napu eꞌyénilige alué umugí, ꞌlige Esusi repórale alué umugí. ꞌLige alué umugika aꞌbé nawile alué Esusi asíriga ꞌla neraga gomurule chajpáchigana. 10 ꞌLiko anile Esusi alué umugí olagá: ―Tase majawa. Yati simawa neꞌchí oyérame ruyewa napurigá Galilea anilichi ejiro simámala, ꞌlige alé etémalawé neꞌchí.  

 

11 Bijí

Jena ruwimela napu ruwíligo alué sontalo

boichimi eꞌyénigichi alué umugí, jaré alué sontalo napu tebume nílige alé napu Esusi boꞌílige ꞌmi weꞌká riógichi simíbale. ꞌLige ruyele alué eꞌwélala balé alakíligo ꞌmi alé. 12 ꞌLiko alué eꞌwélalaka simíbale ruyemia alué eꞌwélala ralámuli jurío nuleme, napurigá ꞌla raꞌichamia aꞌbopi chonokimeo. ꞌLige asíriga weꞌká enomí najtétiliru alué sontalo. 13 ꞌLige anéleru: ―Anéwaká ralámuli rukechi: «Okoka biꞌtirúgichi, alué Esusi oyérame ꞌma chigole alué Esusi mukúgame.» 14 ꞌLige alué waꞌlula selígame Pilato machisáká, ꞌliko ramuéchigó ꞌwe aꞌlá raꞌíchawa alué waꞌlula selígame ꞌyuga, napurigá  

 

 

tajché anewa ꞌemi, ꞌlige ꞌémika tabilé che olawa. 15 ꞌLiko natétisiga alué sontalo, ꞌma simíbale alarigá raꞌichamia napurigá anélirige. Alarigá ruwime júkuru juríoka jipe rawé si.  

Jena ruwimela napu anele Esusi alué makué bilé Esusi ꞌyuga járome 16 ꞌLiko

alué makué bilé Esusi ꞌyuga járome, ꞌma simíbale alé Galilea anilime ejírochi alé bilena rabó napurigá anélige Esusi. 17 ꞌLiko napuꞌlige sébale alé Esusi eꞌnemia, asíriga ꞌla galegá etele. ꞌLige jaré aba tabilé ꞌcho ꞌme ꞌla machile pala ꞌla bijchiá Esusi ko. 18 ꞌLiko Esusi aꞌbé nawile alué oyérame, ꞌlige anele: ―Onorúgameka aꞌwalí ꞌyákuru neꞌchí napurigá nulámala ne bochígimi ꞌpa rewagachi, ꞌlige aminami jemi wijchimoba. 19 Napuꞌlige simásiga ꞌemi alé napu suwábaga chojkégame ralámuli mochí, ꞌla benírawaká churigá ka neꞌchí oyérilia. Rewaráwaká alué ralámuli napurigá ꞌla machimela churigá ko Oꞌnó Onorúgame, ꞌlige alué Onorúgame Inolá, ꞌlige alué Onorúgame Alawala. k 20 ꞌLige ꞌla benírawaká napurigá ꞌla sébali olámala napu ne nuligé. ꞌLige neka senibí asimela ꞌemi ꞌyuga, napusí suwiba gawí. Pe ikí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

 

 

k 28:19 Griego raꞌíchalika, alué raꞌíchali rewarálime iꞌsínimi tabilé aniame kéré baꞌwichí bokuíka rewarálime, iꞌsínimi anime kéré ꞌwe aꞌlá sébali oyérame niwa Onorúgame ꞌyuga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo El Santo Evangelio Según San Marcos

Siné kachi Marko bajchá osáligeréko ruigá churigá bejtégame níliga Esusi jena wijchimoba. Mateo ꞌlige Lukasi ꞌlige Juani abé nujubá osáligeréko. Marko osale bilé liá o baisá makué bamí aꞌkinana napuꞌlige Esusi ku ajánisa. Marko oká rewégame nile. Juani nile uché bilé rewalá. Alué eyela gunámakame nile ꞌlige Rusaleni bejtégame nile (Hechos 12.12). Siné kachi weꞌká osáligeréko napu Pegro raꞌíchale. Siné kachi oséligeréko ye osilí alué ralámuli Roma ejperégame ruigá Esusi ꞌwe resí olálirigo ꞌlige nawáligo alué Esusi suwábaga ralámuli buinamia tabilé ꞌla boichí eꞌyéname.

Regá Anime Osale Marko Ruigá Chuꞌsíligo Esukristo Jena Wijchimoba Asagá

1



rió ꞌwe eꞌwele raꞌichámala jami tabilé riógichi, napu ꞌwe wakígame gawí ju. Alué ralámuli alé sebámala napu ajtí alué boꞌné, ꞌlige regá animela: «ꞌLa biꞌígame ꞌnata mochiwa, ꞌma pe ꞌwe nawámala Waꞌlula.» Alarigá osale alué rió Isaíasi. 4 ꞌLige alakile napurigá anile ye raꞌíchili, nawale alué Onorúgame guꞌírome, Juani anilime rió. ꞌLige chojkile rewará, alé baꞌwichí jáwaga. Anele alué ralámuli ꞌma aꞌréwagó alué chátiri ꞌnátili ꞌlige rewaráwagó napurigá Onorúgame ꞌla eꞌkámala. 5 Weꞌká rawé nokale simiba weꞌká ralámuli Rusaleni mochígame

Jena ruwimela Juani ralámuli rewarame níligo oꞌwé jáwaga ralámuli napurigá ꞌla listo mochímala napuꞌlige Esukristo sébachi

Ye ju semátiri raꞌíchali napu ruwime ju alué nóchali Esukristo nochálila, alué napu ju Onorúgame Inolá. 2 Peba alarigá oꞌwínale ye raꞌíchili ꞌwe ꞌya napurigá chujkú jena apélichi napu Isaíasi anilime rió osale, alué rió napu ruyame nile napu anele Onorúgame. Isaíasi regá anime osale: Alemi julámala ne bilé rió neꞌchí guꞌírame bajchabé neraga napurigá ꞌla oꞌwé jawámala ralámuli.

3 Alué

 

 

 

86 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

87

SAN MARCOS 1

ꞌlige weꞌkaná riógichi mochígame alé napu nile Jurea anilichi ejiro raꞌíchili akimea Juani raꞌichálila ꞌlige akisá alué raꞌíchili ꞌlige ruwile ꞌwe resítiri ꞌnátili ꞌnátame ko alué aꞌboi ralámuli. ꞌLige Juánika rewarale suwábaga alué ralámuli napu ekí eꞌkali tánele Onorúgame alé napu ename ju waꞌlú baꞌwí Jorani anilime bakochi. 6 Juánika oꞌpáchigime nile kameyo anilime ajágame gupala newárigimete, ꞌlige wiꞌchí wajsíbalagame nile, ꞌlige ojchí goꞌyame nile, ꞌlige jami nerúgame ijampre baꞌwila abiena goꞌyame nílechigó. 7 ꞌLige regá anime rejcholi ruyele suwábaga ralámuli: ―Pe abé iꞌlibeko nawámala bilé rió abé najtékame meꞌtagá neꞌchí. Neka pe abé uꞌtabela ju, napurigá bilé pioni alarigá ju ne. Napuꞌlige sebasa alué abé najtékame, ꞌwe aꞌlá niraga etémala ne alué rió. a 8 Neka pe rewarákuru suwábaga ꞌemi. Alué waꞌlúlaka abé semá ꞌsímala. Alueka Onorúgame Alawala nejímala napurigá ꞌémichi mochímala bejtega alué Onorúgame Alawala.  

 

 

Jena ruwimela Juani rewaráligo Esusi

9 Aꞌlige

bilé rawé napuꞌlige Juani rewará ilígichi, Esusi nawale alé Galilea ejíroka simigá. Simile alé napu Juani ilile. Aꞌlige Juánika rewarale alé napu ename ju waꞌlú baꞌwí Jorani anilime bakochi. 10 Napuꞌlige maꞌchínasa Esusi baꞌwichika, etele ewagá ilíbago  

rewagá, ꞌlige etele Onorúgame Alawala ꞌpákana enágichi napuyeri bilé baloma neraga. 11 Aꞌlígerikáchi anile Onorúgame ꞌpa rewagáchika: ―Mué ju ne Inolá. ꞌWe galé ne mué. ꞌWe ganíliga ajtí ne mué ꞌyuga ―anile Onorúgame.  

Jena ruwimela Satanasi ꞌwe najkíligo napurigá Esusi eꞌwímala alué Satanasi

12 Aꞌlige

pe yati Onorúgame Alawala oꞌtole Esusi bilénami jami ꞌwe wakígichi tabilé rojégichi ꞌlige tabilé riógichi. 13 Esusi alé ꞌmi asale oká liá rawé. ꞌLige Satanasi (Remónisi) b alemi nawile ꞌyégimia napurigá Esusi ꞌla eꞌwímala Satanasi. Esúsika tabilé eꞌwile. Aꞌlige napuꞌlige Esusi alé jami tabilé riógichi ajtígichi, alé napu ꞌwe nerú tábiri ajágame jobátigame, Onorúgame júlale weꞌká santo ánjeli napurigá Esusi guꞌíromala.  

Jena ruwimela Esusi ꞌma chojkíligo ralámuli beniria alé ejiro Galilea anilichi

14 Galírale

bajcháliru alué Juani, ꞌlige aꞌkinana Esúsika ku Galilea ejiro anilichi simile, ꞌlige raꞌíchale alué aꞌlala Onorúgame nila raꞌíchali. 15 Regá anile: ―ꞌMa seba raweli napu sebámili nílige napurigá Onorúgame nulámala ralámuli alawálachi napurigá eꞌwámala ralámuli. Aꞌresi alué resítiri ꞌnátili, tase cha nokiboa. ꞌLa bijchígiwaká alué raꞌíchili ꞌwe aꞌlá semátiri  

a 1:7 Yolí raꞌíchaga anile Juani: «No soy digno de desatarle las correas de sus huaraches.» b 1:13 Eꞌnesi glosario ‹‹Satanás››.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 1

88

Onorúgame nila raꞌíchili ―anile Esusi. Jena ruwimela Esusi owíligo naó rió roꞌchí wejame napurigá ꞌyuga járome nímala

16 Esusi

enale bilena baꞌwichí suweke, weꞌlesi manígime baꞌwí Galilea anilime. c ꞌLige oká rió roꞌchí eꞌmume etele. Alué oká rió waꞌlú morali iwíate newárigime oꞌkame, ꞌlige alué morálite iꞌmua uchule roꞌchí. Bilé Simoni anilime nile ꞌlige uché bilé Antresi anilime nile, Simoni bonila. 17 Esusi regá anele alué oká rió: ―Nabá neꞌchí ꞌyuga, ralámuli napabúniliga nulémala ne ꞌemi. d 18 Pe yati simíbale alué ralámuli Esusi ꞌyuga alué waꞌlú morali roꞌchí wejiame alé aꞌresa. 19 Aꞌlige Esusi simile uché rajpé. ꞌLige pe kulí eꞌtélimi enagá Akobo najtépale ꞌlige Juani síchigó napu Sebereo ꞌkúchila nile okánika. Alé bárkochi e mochile alué ralámuli ku moꞌyea alué morali roꞌchí wejiame napu chiꞌwale. 20 ꞌLige Esusi yati bayérole alué oká rióchigó. ꞌLige yati simíbale okánika ꞌma alé aꞌresa aꞌboi onolá Sebereo anilime alué boꞌné nóchame ꞌyúriga.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi maꞌchí páligo bilé remónisi uꞌtabela bilé riochi ajtígame

21 Esusi

ꞌlige alué ꞌyuga járome sébale ꞌlige alé Kapernaumi

anilichi. ꞌMa sébachi resíbulichi rawé, Esusi bajkile alé bilena uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilime, ꞌlige raꞌíchale Onorúgame raꞌichálila. 22 Ralámulika pe iꞌkilí mochíbale eꞌnegá napuꞌlige raꞌíchachi Esusi, ꞌwéchigo ꞌla semáriga raꞌíchaligame, ꞌwe aꞌlá benegá, tase napurigá alué Moisesi nila nulalí beníriame. Esúsika ꞌla Onorúgame aꞌwalílate raꞌíchame nile. 23 Bilé rió asale alé pachá uꞌtá reꞌobachi, alué rioka chátiri alawá ajchágame nile, ꞌlige alué chatiri alawá eꞌwele neꞌoka raꞌichárile alué rió: 24 ―Mué Esusi Nasareta anilichi ajtígame Rabí rijimala, f mueka pe nejkumemia nawale. ¿Mueka nawapa ramué meꞌlimea? Ne ꞌla machí Onorúgamete wanápurigame ko mué ―anile alué rió chátiri alawá ajchágame. 25 Aꞌlige alué Esúsika aꞌwágame neꞌóchale alué chátiri alawá, anele: ―¡Kilí asá! ¡Yati maꞌchina ye riochi! 26 Aꞌlige alué chátiri alawá alué rió wijchí rekábale ꞌwe rawaruka chiꞌpoka boꞌírale alué rió. Alué chátiri alawá iwégame sinaka maꞌchínale alé riochi. 27 Suwábaga ralámuli napu ekí eꞌnegá jale pe iꞌkilí jábale. ꞌLige regá rukegá jale aꞌbopi: ―¿Chieri júché ye rió? Tabilé siné akirume kéturu sineko ye tétili. ꞌLa semáriga raꞌíchanti júkuru ꞌla benegá. Alueka ꞌla waꞌlula neraga nulame ju  

 

 

 

 

 

c 1:16 Eꞌnesi glosario «Galilea». d 1:17 Esusi anile: «Jípeko ralámuli iꞌmume nímala ꞌemi.» e 1:19 Taꞌmé ꞌwe waꞌlú nile alué barko napu uneme nile alé Galilea. Siné kachi amulí gi makué metro nile napu bochime nile makué oká na rasígame ralámuli. f 1:24 Eꞌnesi glosario «ancestor».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

89

SAN MARCOS 1

neꞌóchiga alué chátiri alawá, ꞌlige ꞌla eꞌweme ju alué chátiri alawá. 28 ꞌWe yati akele suwábaga ralámuli Galilea anilichi ejiro ejperégame, alaꞌsíligo Esusi.  

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo Simoni Pegro wasila

29 Napu

aꞌlige buyasa alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilime, Esusi simile Akobo ꞌyuga ꞌlige Juani ꞌyúgachigó napu ejperégame nile Simoni ꞌlige Antresi. 30 Simoni wasila ꞌwe iná boꞌile. Napuꞌlige Esusi sebasa yati ruyéleru ꞌwe nayua boꞌigá Simoni wasila. 31 Aꞌlige Esusi aꞌbemi nawile, sekala chaꞌpigá oꞌweti ajchale. Aꞌlige yati saꞌwile alué mukí. Saꞌwisá yati goꞌame newale napurigá Esusi ꞌlige alué Esusi ꞌyuga járome goꞌmela.  

 

Jena ruwimela Esusi weꞌká nayume saꞌwáligo

32-33 Napuꞌlige

rayénali bokuíchi, ꞌma chónachi, suwábaga ralámuli alé riógichi mochígame napaíle alé yochi napu Esusi ajtile. ꞌLige aꞌpili ralámuli, nayúkame aꞌpagá jsile, ꞌlige abiena ralámuli uꞌkuchípala remónisi mochígame. 34 Esusi saꞌwale suwábaga nayúkome, ꞌlige abiena buyánale alué chátiri alawá. Esusi tabilé aꞌrele napurigá raꞌichámala alué chátiri alawá, alué chátiri alawá ꞌla machíligame chieri ko alué Esusi. g  

Jena ruwimela Esusi rejcholi nejíligo alé Galilea anilichi ejiro

35 Beꞌá

amulí cheꞌlachi, bijí chóniga ilígichi, Esusi asísiga

simile ꞌminá mejká tabilé riógichi napurigá ta nejkumémala ralámuli raꞌichálichi Onorúgame ꞌyuga. 36 Aꞌlige napu oꞌmochísisa Simoni ꞌlige alué uché jaré Esusi ꞌyuga járome, simíbale Esusi ꞌyamia. 37 Napuꞌlige rewisá, regá anele: ―Weꞌká ralámuli mué ꞌyaga eꞌyena. 38 Aꞌlige Esúsika anile: ―Nabá jarénami riógichi napu taꞌmé mejká ju. ꞌLa ruyema olá néchigó alué ralámuli Onorúgame nila raꞌíchili. Alekeri nawá ne jena wijchimoba. 39 Aꞌlige Esusi bochígimi eyénale Galilea anilichi ejiro, ꞌlige napu ekiná uꞌkuchí reꞌobachi «sinagoga» anilime sébaga ruwile Onorúgame nila raꞌichálila, ꞌlige buyánale suwábaga chátiri alawá napu ekí ajchágame nile weꞌká ralámuli.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé rió saꞌpachí amoba nayume

40 Bilé

rawé bilé rió ꞌwe chátiri nayume «lepra» anilime, h alé aꞌbé simile napu Esusi ajtile, ꞌlige chojkóbisiga ilíbale, ꞌlige anele: ―Mué boꞌné ꞌla machílike pala ꞌla umubátiká ye nawilí saꞌwá napurigá ꞌla eliwa ne alé uꞌtá reꞌobachi bajkichi. 41 Esúsika ꞌwe naꞌtemale alué rió, ꞌlige sekate nochale ꞌlige anele: ―Neka najkí napurigá saꞌwimela mué. 42 Pe alanisá alué Esusi, yati saꞌwile alué rió. 43 Bajchabé taꞌchó simichi, rejcholi ruyele Esusi alué rió, regá anele:  

 

 

g 1:34 Alué chátiri alawá remónisi gompaniérola nile, ꞌlige alekeri Esusi tabilé najkile napurigá ruwimela chieri ko boꞌné. h 1:40 Eꞌnesi glosario «lepra».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 1​, ​2

90

44 ―Tabilé

ꞌwesi ralámuli ruyewa ne ꞌsíligo saꞌwá mué. ꞌMi alé simibóaká napu ajtí alué balé napurigá ꞌla machimela ꞌma tabilé nayume ko mué, ꞌlige goꞌame kógiwaká Onorúgame napurigá nulale Moisesi, napurigá suwábaga ralámuli machimela ꞌma tabilé nayume ko mué, napurigá ꞌma ꞌla eliwa mué napurigá ꞌla bajkimela alé uꞌtá reꞌobachi. 45 ꞌLige simile alué rió. ꞌLige alué rió tabilé eꞌwale napurigá anélirige Esúsite. Pe ruwile bochígimi riógichi eyénaga ꞌma saꞌwigá nayua. Alekeri Esusi mejká tabilé riógichi asale weꞌká rawé napurigá tabilé ꞌwesi ralámuli etémala. Esusi tabilé najkile napurigá weꞌká ralámuli sebámala alé Esusi eꞌnemia. Rekó ꞌmi alé ajtígichi, weꞌká ralámuli sébale.  

Jena ruwimela Esusi ko waꞌlula ꞌla eꞌkame resítiri ꞌnátili

2

Aꞌkinana rawé Esusi uchéchigo nawale alé weꞌká riógichi Kapernaumi anilichi, ꞌlige suwábaga ralámuli akele ku alé riógichi ajtigó Esusi. 2 ꞌLige weꞌká ralámuli napaíle alé galírale napu ajtile Esusi. Weꞌká ralámuli jsile, ꞌma bochí ilíbale alé pachá napusí tabilé gainárume ju alemi nasípami simírilia. ꞌLige alé maꞌchige si abiena weꞌká ralámuli jale, ꞌma tabilé ganárume alé yochi bajkiá. Onorúgame nila raꞌíchili beniria ilile Esusi alué ralámuli. 3 Napuꞌlige Esusi raꞌicha ilígichi, naó rió jsile bilé sujígame majtoga bilena  

 

tabachi rekagá. Alué nayúmeka tabilé gayéname nile ronola noká. 4 Tabilé gayénale moꞌyá alé napu Esusi ilile, cha weꞌká rioga ilíligame alé. Aꞌliko arigá alé galimopa oꞌtole alué nayume, ꞌlige alé galimopa ewarale napu ilile Esusi raꞌíchili ruyá, ꞌlige alégana reꞌkibule alué nayume bilé gemachi rekagá, alé napu ilile Esusi. 5 Napuꞌlige Esusi etesa alué ralámuli alanokachi, ꞌla bijchigio alué ralámuli, aꞌlige anele alué nayume: ―Mué reꞌmalí, ya ꞌma eꞌkárigime ju mué alué chátiri ꞌnátili ―anele. 6 Alé mochile jaré rió Moisesi nila nulalí beníriame. Alué akele alanichi Esusi. Aꞌlige alué Moisesi nila nulalí beníriame regá ꞌnátale: 7 «Alué Esúsika pe Onorúgame gawéliga aní alaniá. Pe Onorúgameka ꞌla eꞌkámaleké resítiri ꞌnátili.» Alarigá ꞌnátale alué Moisesi nila nulalí beníriame. 8 Esusi ꞌla machile alarigá ꞌnata mochígichi alué ralámuli. Alekeri regá anele: ―Tabilé ꞌla ꞌnata mochí ꞌemi, ꞌémika ꞌnata Onorúgame gawéliga anió ne. 9 ¿Chieri abé nóchali kame ju, eꞌkalia o ꞌyolia? ¿Regá anilía: «ꞌMa eꞌkáragime ju mué», o regáchala: «Oꞌweti asá, roꞌminá mué gemala ꞌlige simigá ku galírale»? 10 Jipe ꞌla machimela ꞌemi, ne napu ju Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga i ꞌla nígame ju ne Onorúgame aꞌwalila ꞌlige lisensia nígame ju ne napurigá eꞌkámala apiépiri ralámuli.  

 

 

 

 

 

 

i 2:10 Eꞌnesi glosario «Hijo del Hombre».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

91

SAN MARCOS 2

Aꞌlige Esusi anele alué nayume: 11 ―Oꞌweti ilísiwa, roꞌminá mué alué gemá ꞌlige simigá ku galírale ―anele. 12 Aꞌlige alanésiga alué nayume, pe yati saꞌwile, ꞌlige maꞌchínale gemá majtoga. Suwábaga ralámuli napu ekí mochílige alemi, pe kilí mochíbale napurigá majágame neraga, ꞌwe raꞌsáláme kéréle abiena rekó kilí mochige napurigá majame. ꞌLige anile: ―¡Uja, ꞌla waꞌlú ju Onorúgame! ¡Tabilé siné etérige ramué aliena semátiri nóchali newachi alué napu eteru jipe! ―anile.  

 

Jena ruwimela Esusi owíligo Lebí napurigá alué ꞌyuga ilírome nímala 13 Aꞌkinana

uché simile Esusi alé waꞌlú baꞌwichí suweke Galilea anilichi. Pe yati weꞌká ralámuli napaíle alé, ꞌlige Esúsika benírale Onorúgame nila raꞌíchili. 14 ꞌLige alemi etele bilena galírale bilé rió enomí gobilala ajtigó, enomí napu napubúlime nile alué waꞌlula rey romano iꞌlime, ꞌlige alué rioka Lebí anilime nile, Alipeo anilime rió inolá. ꞌLige Esúsika regá anele: ―Nabá, muéchigó neꞌchí ꞌyuga ilírome niwa. ꞌLige Lebí ilísale, ꞌlige simile Esusi ꞌyuga. 15 ꞌLige aꞌkinana rawé Esusi ꞌlige Esusi ꞌyuga járome bayéleru napurigá simámala goꞌmea Lebí bejtélachi. Aꞌlige rawé weꞌká napu nóchame nile enomí gobilalia, enomí napu nejílime nile, ꞌlige uché jaré ralámuli napu cha nokame nile, alé mochile goꞌyá Esusi ꞌyuga ꞌlige alué Esusi si járome ꞌyuga. 16 Jaré  

 

 

Moisesi nulalila beníriame ꞌlige jaré bariseo abiena mochile alé, ꞌlige anele alué Esusi ꞌyuga járome: ―Alué Esusi tabilé goꞌmeli júkuru alué enomí goblálome ꞌyuga, ꞌlige nibilé alué uché jaré ralámuli cha nokame ꞌyúgachigó ―anele. 17 Esúsika akele alanichi, ꞌlige anele: ―Bilé ꞌyome ka, nayúkame ꞌyome júkuru, tase tabilé nayume. Neka aꞌchigóriga ꞌsime júkuru. Neka guꞌírimia nawákuru suwábaga napu ekí ꞌla machí resítiri raweli nígame ko aꞌboi. Alué ꞌwe aꞌlá biꞌígame alawégame korime ka, alué alieri ralámulika tabilé guꞌírimala ne.  

Jena ruwimela Esusi napuꞌlige alué saílate oꞌtosuga aꞌlige kulí ayunamio alué boꞌné ꞌyuga járome 18 Bilé

rawé Juani ꞌyuga járome ꞌlige jaré alué bariseo ayuna mochígichi, ꞌlige jaré ralámuli jsile alé napu ajtile Esusi, ꞌlige anele: ―¿Chonigá ta ayuna mué ꞌyuga járome ka? Juani ꞌyuga járome ꞌlige bariséochigó suwábaga alueka ꞌla ayuna ―anele. 19 Esúsika regá nejele: ―Napuꞌlige bilé rió newichi, ralámulika tabilé ayúname ju alué rió ꞌyuga mochiga. ꞌMa tabilé ajtígachi alué rió, aꞌlige kulí ayunámala. ꞌLige alarigá nokiame niru ramué. Ne ꞌyuga járome ka tabilé ayúnachigó jipe, 20 nobi pe ꞌwe nawámalagó ne saíla neꞌchí oꞌtomea, aꞌlige kulí ꞌla ayunámala suwábaga alué ne ꞌyuga járome. 21 › Ne ꞌyuga járome ne nila rejcholi oyérame nísaká, ꞌlige ꞌya nerúgame rejcholi oyérame  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 2​, ​3

92

nísachigó, pe napurigá chiní pachókime nímala napurigá pachokia bilé chiní oꞌchérame bilé nuebo chinite. Tabilé ꞌla ju alarigá sukia, bilé chiní nuéboká ꞌwe choꞌyome kame ꞌlige abéchigo weꞌlesi chiꞌwame ju alé napu pachókirige. 22 Abiena regá anile Esusi: ―Pe iꞌwilí (ꞌuba) baꞌwila rekútume roꞌlinti kárélamala bilena oꞌchérame chiliwílachi wiꞌchite newárigime. Alué iꞌwilí baꞌwila rekútume pe kulí roꞌárigame ka chiliwílachi wiꞌchite newárigime asíriga aꞌwágame ronome ju, ꞌlige alué wiꞌchí chiliwila oꞌchérame nísaká ꞌma chiꞌwame ju ꞌlige ꞌma goꞌlime ju alué iꞌwilí baꞌwila rekútume, ꞌlige alué chiliwílaka ꞌma pe chiꞌwámala. Pe kulí newalime iꞌwilí baꞌwílaka ꞌla nuebo chiliwílachi wiꞌchite newárigime roꞌlime ju ―anile Esusi.  

Jena ruwimela Esusi ko napu nejime ju lisensia tachiri nochátikó napuꞌlige resíbilichi rawé ju 23 Bilé

rawé resíbilichi, Esusi simírole boꞌné ꞌyuga járome ꞌyuga bilena riꞌligó echégichi. Alé sebasa, alué Esusi ꞌyuga járome ka riꞌligó mulalá rejpúniga mosika goꞌale. Jaré bariseo etele alanokachi alué Esusi ꞌyuga járome. 24 Alué bariséoka anele alué Esusi: ―Eꞌné chonoká noká mué ꞌyuga járome. ꞌYa mochígame nulale napurigá tabilé alarigá nokiboa resíbilichi rawé. 25 Aꞌlige Esúsika anele: ―Tabilé siné akenti ka aniání ꞌemi aleké raꞌíchili napurigá ꞌsile alué ꞌya  

 

ajtígame Rabí anilime rió eꞌlowika. 26 Alué rioka bajkile Onorúgame galílachi napuꞌlige Abiata anilime waꞌlula kachi alé Onorúgame galílachi, ꞌlige goꞌlé alué baní napu Onorúgame kógilime nile. Tabilé lisensia nile napurigá goꞌmela bilé rió napu tabilé balé nile, pe alué balecho ꞌla nígame nile lisensia napurigá goꞌmela alué baní. Nobi Rabika arigáchigo goꞌale ko rekó tabilé balé ke, ꞌlige nachútaga goꞌale alué napu boꞌné ꞌyuga oyame nílige. 27 ꞌLige aminami regá anele: ―Onorúgameka newale alué rawé resíbilime napurigá guꞌírowa ralámuli, tabilé nejile napurigá gastigáririgame neraga mochiwa. 28 Ne, Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, ne ju nulame resíbilichi rawé.  

 

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé rió sujírigame sekégame

3

Aꞌkinana uché bilé rawé resíbilichi Esusi simile alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» rewégame. Alé asale bilé rió sujígame sekégame. 2 Jaré bariseo alé jale eꞌnegá pala ꞌyoa sita aniá. Tabilé lisensia nile napurigá ꞌyowa bilé nayume resíbilichi rawé, alarigá anime nile alué ralámuli jurío nulalila. Esusi alué nayume ꞌyósaká aꞌliko alué bariseo yati ruyema olale eꞌwélala napurigá Esusi gastigáriwa. 3 Aꞌlige alué Esúsika anele alué sujígame sekégame: ―Jeka simí. Jena nasipa ilí. 4 Aꞌlige Esúsika rukele bariseo: ―¿Choní ꞌemi nila nulalí? ¿Chuꞌsimía ꞌla ju resíbilichi rawé?  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

93

SAN MARCOS 3

¿Tachiri abé aꞌlá ju, ralámuli nayúkame saꞌwalía o tabilé saꞌwalía chalá? ¿Cha ꞌsika enalia o tabilé cha ꞌsika enalia? ¿Guꞌírilia o meꞌliá? Bariséoka pe iꞌkilí jábale tabilé peꞌtá raꞌíchiga. 5 ꞌLige Esúsika ꞌwe ayole alué bariseo ꞌyuga, ꞌlige ꞌwe seweka ilíbale machisá tabilé naꞌtemao alué uché jaré ralámuli alué bariseo. ꞌLige Esúsika anele alué sujígame sekégame rió: ―Wajchiná mué alué seká. Aꞌlige alué rió wajchínale sekala sujígame. ꞌLige yati saꞌwile. 6 Napuꞌlige etesa alué alieti yati maꞌchimi simíbale alué bariseo. Aꞌlige napaíle alué bariseo, ꞌlige jaré alué ralámuli jurío napu nirame nile alué waꞌlula Eróresi anilime, ꞌlige ꞌwe aꞌlá suériga raꞌíchale churigá ꞌla nítikó Esusi meꞌliá.  

 

Jena ruwimela Esusi weꞌká ralámuli saꞌwáligo alé waꞌlú baꞌwí manígichi Galilea anilichi suweke 7 Bilé

rawé Esusi simile boꞌné ꞌyuga járome si alé waꞌlú baꞌwí manígichi Galilea anilichi. ꞌLige weꞌká ralámuli Galilea ejiro j mochígame najátale. 8 Napuꞌlige Esusi ajtígichi alé, jsile weꞌká ralámuli Jurea anilichi ejiro mochígame, ꞌlige Rusaleni anilichi weꞌká riógichi mochígame abiena jsílechigó, ꞌlige Irumea anilichi ejiro mochígame abiena jsílechigó, ꞌlige Jorani anilichi bakochi naꞌlebo baona mochígame abiena jsílechigó, ꞌlige Tiro anilichi weꞌká riógichi mochígame abiena jsílechigó, ꞌlige  

Sironi anilichi weꞌká riógachi mochígame abiena jsílechigó, machíligame ꞌwe aꞌlá ꞌyóome ko Esusi. 9-10 Esusi weꞌká nayúkome saꞌwale, alekeri noli rajkibuga uchútale alué ralámuli Esusi nochániliga saꞌwináliga. ꞌLiko anele alué Esusi boꞌné ꞌyuga járome: ―Senibí ꞌla ꞌnátaga mochiwa ꞌla ujchugá bilé barko. Siné kachi weꞌká napuísa ralámuli bárkochi ꞌmoma ne ―anile. 11 Alemi jálechigó jaré ralámuli napu chátiri alawá ajchágame nile. Napuꞌlige sebasa alé aꞌbé napu Esusi ilile, alé napu Esusi ilile oꞌwemi neraga, alué chátiri alawá wijchí ꞌlule alué ralámuli ꞌlige aꞌwágame raꞌíchale: ―¡Mué ju Onorúgame Inolá, napu reꞌpá rewagáchika nawale! ―anile. 12 ꞌLige Esusi ꞌwe anele napurigá tabilé ruwimela chieri ka boꞌné.  

 

 

Jena ruwimela Esusi owíligo makué oká rió napurigá alué boꞌné ꞌyuga járome nímala senibí rawé 13 Abé

alí Esusi simile bilena rabó boꞌné ꞌyuga járome si. 14 Alé sebasa alué ralámuli, makué oká owile boꞌné napurigá ꞌla nabí boꞌné ꞌyuga járome nímala Onorúgame raꞌichálila beniria. k 15 Abiena ꞌla ꞌyale aꞌwalí napurigá ꞌla buinámala chátiri alawá napu ajchágame nile jaré ralámuli. 16 Ye ju napu nile alué makué oká rió napu Esusi ꞌyuga járomili nile nabí: Simoni, napu Pegro anilime rewá ꞌyáleru Esúsite, 17 Jakobo ꞌlige Juani, napu Sebereo  

 

 

 

j 3:7 Alué waꞌlú baꞌwí Galilea anilime alé pachá ju napu ju Galilea anilichi ejiro. Eꞌnesi glosario «Galilea». k 3:14 Eꞌnesi glosario «apóstol».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

94

SAN MARCOS 3 inolá nile okánika, napu Boanérjesi anilime rewá ꞌyáleru okánika Esúsite. Boanérjesika aniame ju «ralámuli jobátigame». l 18 ꞌLige abiena Antresi, Belipe, Bartolomé, Mateo napu Lebí anilime nile siné abé ꞌyako, Romasi ꞌlige Santiago, napu Aripeo inolá nile, ꞌlige Tareo, ꞌlige uché bilé Simoni, alué napu ꞌwe aꞌlá benégame nile raꞌíchaga ralámuli guꞌíriga (siné kachi nekoga oyame níligeréko), 19 ꞌlige Jurasi Iskariote, alué napu Esusi saíla neraga ilíbale aꞌkinana rawé.  

 

Jena ruwimela Esusi chega rijimala mayéligo ꞌma tabilé ꞌla ꞌnátaga eyéneo Esusi

Aꞌlige pe yati ku sébale bilena galírale Esusi alué makué oká rió ꞌyuga, alué napu boꞌné ꞌyuga eꞌyéname nílige. 20 Uchéchigo weꞌká ralámuli napaíle. Tabilé cherigá ikírole Esusi goꞌame goꞌyá ꞌlige alué boꞌné gompaniérolachigó, cha weꞌká rióligame. 21 Napuꞌlige alué Esusi chega rijimala machisá weꞌká ralámuli jsíligo alemi alué Esusi ajtígichi, alué rijimálaka yati oꞌtomé olale. Anile: ―ꞌMa loꞌiro alué Esusi.  

 

Jena ruwimela alué eꞌwélala Moisesi nulalila beníriame mayéligo Esusi pe Remónisi alawálate chapiruga eyéneo

22 ꞌLige

jaré Moisesi nila nulalí beníriame sébale Rusalénika simíbaga, ꞌlige alueka anile: ―Alué Esúsika pe Remónisi alawala ajchágame ju, alué waꞌlula

remónisi Belsebú anilime, ꞌlige alué ꞌsime ju aꞌwalí ꞌya napurigá alué Esusi ꞌla buinámala alué chátiri alawá napu mochígame ju jaré ralámuli. 23 Aꞌlige Esúsika bayele alué Moisesi nila nulalí beníriame, ꞌlige ruyele bilé raꞌíchili oká tétili ruwime. Anile: ―Alué waꞌlula remónisi tabilé buyáname ju alué chátiri alawá napu pe boꞌné ꞌyuga járome ju. 24 Bilé selígame ꞌlige boꞌné ꞌyuga járome ꞌma naꞌáwasa aꞌbopi, tabilé weꞌlisi napuíka nochámala. 25 Onolá ꞌlige ꞌkúchila ꞌma naꞌáwasa, tabilé weꞌlisi anachámala ꞌkúchila alé mochiga onolá ꞌyuga. 26 Alarigá ju Satanasi raꞌichálilachigó. Satanasi waꞌlula tabilé nulame ju napurigá buinawa alué chátiri alawá napu jaré ralámuli niga mochí. Pe alué boꞌné nulésaká napurigá ku buyásimala alué chátiri alawá, aꞌliko ꞌma najsuímala alué Remónisi nochálila. Tabilé weꞌlisi anachámala alué Satanasi waꞌlula asagá. 27 › ꞌWe aꞌlá naꞌtawa napurigá animela ne jena. Bilé rió chigónilisa bilena galírale bilé aꞌwágame rió bejtélachi, bulumeli júkuru bajchá aꞌlige kulí ꞌla umubámala chigoa. Aꞌchigóriga ꞌsmíkuru ne, ꞌma bulékuru ne alué waꞌlula Satanasi. Alekeri ꞌla buinámala ne alué chátiri uꞌkuchípala alawá napu mochí alé jaré ralámulichi. 28 › ꞌLa gepusi napu ruwimela ne jipe. Onorúgame ꞌla anáchame ju napuꞌlige ralámuli Onorúgame  

 

 

 

 

 

l 3:17 «Boanérjesi» abiénachigó aniame ju «raꞌname ꞌkúchila».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

95

SAN MARCOS 3​, ​4

gawéliga raꞌíchachi, Onorúgame ꞌla eꞌkame ju alarigá raꞌíchachi alué ralámuli, ꞌla Onorúgame tánasaká alué ralámuli napurigá eꞌkámala, 29 nobi neruko jaré abé chátiri raꞌíchili napu Onorúgame tabilé ganílime ju napuꞌlige alarigá raꞌíchachi ralámuli, ꞌwe chátiri raꞌíchili ju napuꞌlige ralámuli anichi pe Remónisi alawala ko napu ralámuli nayúkome saꞌwao napuꞌlige pe Onorúgame Alawala kachi napu ralámuli nayúkome saꞌwá. Onorúgame tabilé eꞌkame ju alué alieri raꞌíchame ralámuli rekó alué ralámuli Onorúgame tanie napurigá eꞌkámala. 30 Alarigá anele Esusi alué ralámuli ꞌyuga raꞌíchaga, Remónisi alawala ajchágame koríligame Esusi olagá alué eꞌwélala napu Moisesi nila nulalí beníriame nile.  

ꞌlige mué waíla alé maꞌchika ja chigó, mué ꞌyaga eꞌyena. 33 ꞌLige Esúsika nejele: ―Jipe ꞌla animé ne chieri ka ne eyela, ꞌlige ne waíla, ꞌlige ne bonila. 34 ꞌLige eꞌnénaga alemi noligá mochígame, anile: ―Jena mochí ne eyela ꞌlige ne bonila ꞌlige ne waíla. 35 Suwábaga napu ꞌla bijchiá Onorúgame oyérame ju, alueka napurigá ne bonila ju, ꞌlige napurigá ne waíla, ꞌlige napurigá ne eyela, alarigá etewá ne suwábaga alué ralámuli.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé raꞌíchili chukíligo bilé rió riꞌligó weroka echame ꞌlige jaré ralámuli tabilé námaligo

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo chieri ralámuli ko napu boꞌné Esusi bonila ju ꞌlige waíla ju ꞌlige boꞌné eyela 31 Aꞌlige

pe yati sébale Esusi eyela ꞌlige jaré napu nile Esusi nasípasi waíla ꞌlige nasípasi bonila. Tabilé chérigá sebasa nílile Esusi ajtígichi, cha weꞌká ralámuli mochíligame, aꞌlige pe maꞌchika jábale. 32 ꞌLige júlale jaré ralámuli Esusi bayéniliga. ꞌLige alarigá machile ralámuli alé maꞌchika iligó alué Esusi eyela ꞌlige jaré alué Esusi bonila ꞌlige waíla. m ꞌLige regá anele alué ralámuli napu mochile alé aꞌbé pachá galírale napu ajtile alué Esusi: ―Mué eyela alé maꞌchika ilí ꞌlige mué bonila alé maꞌchika jáchigó  

4

Uché bilé rawé Esusi oꞌwínale beniria Onorúgame nila raꞌíchili baꞌwichí suweke, alé waꞌlú baꞌwí manígichi Galilea anilichi. Weꞌká ralámuli napaíle alé baꞌwichí suweke. Alekeri Esusi tabilé ga raꞌíchale, arigá alé bárkochi ꞌmole ꞌlige pe abé rokógichi oꞌtole alué barko alé asagá raꞌichamia, ꞌlige alué ralámulika pe alé suwé rejpile. 2 ꞌLige alé bárkochi asagá rejcholi ruyele ralámuli. 3 ꞌLige anele: ―ꞌWe aꞌlá gepusi. Bilé rawé bilé rió weroka echale riꞌligó, 4 ꞌlige jaré alué talí weroka echerúgime boichimi rujsule, alueka ꞌma chulugí goꞌale. 5 ꞌLige jaré alué talí rujsule alé bilena iꞌpichí napu tabilé ruꞌnágame weꞌé ajtígichi, alueka abaꞌlá yati yaꞌwile, 6 nobi péchigo abiéniko wakíbale ko sawala ꞌlige nawálatiri, pe abiéniko wakíbale  

 

 

 

 

m 3:32 Esusi bonila ꞌlige waíla José ꞌkúchila nile nobi ralámulika tabilé námale ko.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

96

SAN MARCOS 4 tabiléchigo ꞌla aꞌwágame nawégame níligame. 7 ꞌLige uché jaré alué talí rujsule napu alué weꞌká nawala wejchá biꞌtile, ꞌlige ꞌyale alué nawá, ꞌliko tabilé ꞌla semáriga yaꞌwile alué talí napu rujsule alé. 8 ꞌLige alué uché jaré alué talí rujsusa bilena napu ꞌwe aꞌlá weꞌechi nile, alué talika ꞌwe aꞌlá semáriga yaꞌwile. ꞌLige alué ralámuli weꞌká ꞌwile alué riꞌligó. 9 ꞌLige Esusi aminami anile: ―ꞌLa bijchiá beninálisaká ꞌemi Onorúgame nila rejcholi, ꞌliko ꞌwe aꞌlá semáriga gepuwa napurigá aní ne. 10 Napuꞌlige Esusi ꞌma suwénasa raꞌicha, napuꞌlige ꞌma simasa amulí suwábaga ralámuli, alué makué oká boꞌné Esusi ꞌyuga járome ꞌlige uché jaré ralámuli rukele alué Esusi: ―Ruwí, ¿chonime ke aní alué tétili? n 11 Aꞌlige Esúsika anele: ―ꞌEmi ꞌla ꞌyáleru Onorúgamete lisensia napurigá ꞌla machimela churigá nuleo Onorúgame ꞌemi ralámuli, nobi mochí ko jaré ralámuli tabilé oyérame neꞌchí, alué ralámuli tabilé ꞌla nirame, tabilé siné námamala. 12 Alué ralámulika senibí eꞌnegá jame ju nobi tabiléchigo siné eteme júkó alué ꞌwe semátiri napu nejí Onorúgame. Alué ralámulika senibí gepua jame ju nobi tabiléchigo siné námame júkó napu aní Onorúgame nila raꞌíchili. Yeka pe ruwime júkuru tabilé Onorúgame oyérame ko alué ralámuli. ꞌLa námame nísaká  

 

 

 

 

 

alué ralámuli eꞌkali tánimili ju ꞌlige ꞌla eꞌkáwili ju alué ralámuli Onorúgamete. o Jena ruwimela Esusi ꞌwe aꞌlá ruwíligo alué tétili alué rió echame 13 Esusi

abiena ꞌla ruyele alué ralámuli: ―¿Tabilé ꞌla nama ꞌemi ye raꞌíchili? Aꞌliko ¿churigá ꞌla inámamaché ꞌemi uché bilé raꞌíchili rejcholi oká ꞌnátili ruwime? ꞌLige ruyele choniame ka alaniá: 14 ―Alué rió napu echale, alué rioka napurigá Onorúgame nila raꞌíchili beníriame, alarigá júkuru. 15 Napurigá ikí jaré ralámuli jipe, pe aꞌchigóriga ju napurigá ikile riꞌligó weroka echerúgime napu bowé boꞌígichi rujsule. ꞌLige alué ralámuli akisá Onorúgame nila raꞌíchili, yati neraga nawame ju Satanasi ꞌlige seꞌwinátiri ꞌnátili ꞌyame ju napurigá alué rió yati weꞌkuámala Onorúgame nila raꞌíchili. 16 ꞌLige napurigá ikí jaré ralámuli jipe, pe aꞌchigóriga ju napurigá ikile alué riꞌligó weroka echerúgime napu rujsule tabilé ruꞌnágame weꞌé chujkúgichi iꞌpichí. ꞌLa gepume ju Onorúgame raꞌichálila ꞌlige ꞌla ganíliga oyérame ju nobi tabiléchigo weꞌlisi námame júkó alué aꞌlala rejcholi. 17 Napuꞌlige eꞌkarú anilía uché jaré ralámulite Onorúgame oyérame kóriká, yati seweka mochíbame ju, aꞌliko ꞌma aꞌreme ju Onorúgame nila raꞌíchili oyeria. 18-19 ꞌLige napurigá ikí jaré ralámuli jipe pe aꞌchigóriga ju  

 

 

 

 

n 4:10 Eꞌnesi glosario ‹‹parábola››. o 4:12 Eꞌnesi Isaías 6:9-10.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

97

SAN MARCOS 4

napurigá ikile alué riꞌligó weroka echerúgime napu rujsule wejchá nawala biꞌtígichi. Alué ralámulika ꞌwe aꞌlá gepume ju Onorúgame nila raꞌíchili, nobi senibí rawé ꞌwe resí lagá eꞌyéname júkó eꞌkarúgame tábiri, ꞌwe nóchame ju pe ꞌnátaga churigáriga ꞌla weꞌká enomígame gainátiká, ꞌlige churigá ꞌla weꞌká eꞌkarúgame nígame ganátiká. Pe alieti ꞌnátaga, ꞌma tabilé ꞌnátame ju Onorúgame nila raꞌíchili, ꞌlige tabilé siné sébili ꞌnátame gayéname ju. 20 Nobi uché jaré ralámulika seꞌwiná ikí jipe, ꞌlige alué ralámulika aꞌchigóriga ikí napurigá ikile alué riꞌligó weroka echerúgime napu rujsule alué ꞌwe aꞌlala weꞌé nerúgichi. Napuꞌlige ye ralámuli ꞌwe ꞌla gepusa ye raꞌíchili Onorúgame nila raꞌíchili, ꞌwe aꞌlá nirame ju, ꞌlige ꞌwe aꞌlá ganíliga ejperégame ju senibí rawé, ꞌlige tabilé resílagá eꞌyéname ju weꞌká eꞌkarúgame tábiri. Alué ralámulika napurigá riꞌligó ꞌwe aꞌlá oꞌchérigame, alarigá ju, ꞌwe ganíliga ejperégame ju. ꞌLige weꞌká ralámuli ꞌla oyérame ju alué raꞌíchili Onorúgame nila raꞌíchili napu beníriame ju alué ralámuli.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá ꞌla gainárume ko Onorúgame raꞌichálila námalia

21 Aꞌlige

anélechigó: ―ꞌLige apiépiri ralámuli bilé chojpé rajesa napurigá ꞌla maꞌchílimala, tabilé oꞌpólime ju bilé sikolite, nibilé gojchílachi pachárale tabátale rekame ju, alué ralámulika bilena reꞌpami elame ju ꞌnalina napurigá ꞌla maꞌchílimala.

Aꞌchigóriga júchigó ye raꞌíchili Onorúgame nila. 22 Ye raꞌíchilika osirúgime ju napurigá alué ralámuli ꞌla inámomala alué ꞌnátili napu tabilé inámome nile. 23 › ꞌLa akeme níriká ꞌemi, ꞌla gepuwa ye raꞌíchili ―anélechigó. 24 ꞌLige abiena anélechigó: ―ꞌWe aꞌlá gepusi napu animela ne jipe, ꞌémi ꞌwe aꞌlá sébali olásaká napu ꞌla namo ꞌliko Onorúgame ꞌla guꞌírimala ꞌemi napurigá ꞌla inámomala uché rajpé. 25 ꞌEmi ꞌwe aꞌlá sébali oyérasaká Onorúgame raꞌichálila ꞌliko ꞌla sébali inámomalachigó Onorúgame raꞌichálila. ꞌLige ralámuli napu ekí ꞌwe najsíname ka, Onorúgame tabilé guꞌíromala alué ralámuli napurigá námamala cherajpé.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo napuꞌlige riꞌligó oꞌchérachi aꞌchigóriga ko napurigá Onorúgame nulachi

26 ꞌLige

abiena anílechigó Esusi: ―Aꞌchigóriga ju napuꞌlige Onorúgame nulechi ralámuli alawálachi aꞌchigóriga ju napurigá bilé rió echisá talí. 27 ꞌMa suwénasa echá, senibí alí gojchime ju alué rió echágame ꞌlige senibí beꞌá asísime ju. Alué talika yaꞌwisá abichilubi oꞌchera jame ju. ꞌLige alué rió echágameká tabilé machime ju churigá oꞌchera jago. 28 Pe alué weꞌé ꞌsime ju yaria alué talí echerúgime. Bajchá sawala ochérame ju, ꞌlige arigá ꞌma muleme ju, arigá ꞌma kilimi uláname ju alué riꞌligó. 29 Napuꞌlige ꞌma ulánasa, ꞌliko alué rió echágame ꞌma ꞌwime ju alué weꞌká riꞌligó.  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 4​, ​5

98

Jena ruwimela Esusi ruwíligo alué gilibá aꞌlásini (mostasa) rakala ochérachi aꞌchigóriga ko napurigá Onorúgame nulachi

30 ꞌLige

anélechigó: ―¿Churigá ju Onorúgame nulechi ralámuli alawálachi? ¿Churigá raꞌichawa napurigá ꞌla aꞌchigóyéri nímala napurigá Onorúgame nulechi ralámuli alawálachi, ꞌlige napurigá ꞌla inámomala ꞌemi? 31 Napurigá ꞌsmi Onorúgame ralámuli guꞌiria, pe alarigá júchigó napurigá alué aꞌlásini rakala napu ꞌwe uꞌtá ju meꞌtagá riꞌligó rakala. 32 Alué gilibá rakálaka ꞌwe uꞌtá ju nobi ꞌwéchigo waꞌlú ochérame júkó napuꞌlige yaꞌwisá, ꞌlige chulugí alé jsime ju kábimia. p 33 Esusi ꞌwe raꞌíchale rejcholi pe tétalite tabilé inámutume napuꞌlige Onorúgame nila raꞌíchili beniria ralámuli napurigá ꞌnata mochímala chonime níligo alué rejcholi ꞌwe nóchili kame inámalia. 34 Pe alué boꞌné ꞌyuga járomeka ꞌla ruyeme nile chonime níligo alué raꞌíchili napuꞌlige ꞌoni ejtebisa.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi nuláligo napurigá tabilé aminami ekemela 35 Abaꞌlige

alí Esusi anele alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Jípeko bajoniwa ye waꞌlú baꞌwichí ꞌlebo ꞌnálige sebawa. 36 Aꞌlige Esusi ꞌyuga járome ka jímole alé bárkochi napu Esusi ajtile. ꞌLige ariosi anisá, simíbale alemi oꞌwépomi bajonimia.  

Aminami uché jaré barko eꞌyénale alemi. 37 Nasipa waꞌlú baꞌwichí enágichi alué barko, nolínale alué ꞌwe aꞌwágame eká, asíriga reꞌpá ilírole baꞌwí, waꞌlú maníbale alé uꞌtá bárkochi, amulí bochile baꞌwí alé bárkochi, ꞌlige amulí bokuíle alué barko reꞌlé baꞌwichí. 38 Esúsika gojchigá boꞌile. q Alué ꞌyuga járomeka ajchale alué Esusi. ꞌLige eꞌwele raꞌíchiga anele: ―¡Mué Waꞌlula! ¿Tabilé chélá mué rekó ye barko baꞌwichí bokuíchi? 39 ꞌLiko Esusi asísiga neꞌóchale alué eká ꞌlige anele alué baꞌwí asíriga reꞌpá ilírochi: ―¡ꞌMa tase ayowa mué baꞌwí! ―anele. ꞌLige yati ꞌma tabilé ekale ꞌlige alué baꞌwí tabilé ená ꞌsile. 40 Aꞌlige Esúsika anele alué makué oká boꞌné ꞌyuga járome: ―¿Chonigá aliena majáché ꞌemi? ¿ꞌEmi tabilé ꞌcho ꞌla bijchigi Onorúgame ꞌla sébali nejkúrame ko? ―anele. 41 Esusi ꞌyuga járomeka ꞌwe majale. ꞌLige pe aꞌbopi raꞌíchale: ―¿Chieri júché ye rió? ¡Baꞌwí ꞌlige eká ꞌla akérinti júkuru!  

 

 

 

 

5

Jena ruwimela Esusi buyánaligo chátiri alawá napu mochile bilé riochi

Aꞌlige sébale aminá suwé, aleka ꞌma Gerasa anilichi ejiro nile. 2 Alé bárkochi reꞌkisa Esusi, bilé rió weꞌká chátiri alawá Remónisi uꞌkuchípala ajchágame nawale. Alué rió boꞌné bejtélachika  

p 4:32 Alé Israeli alué gilibá aꞌlásini ꞌwe ꞌya nerúgame ꞌwe reꞌpá jágame ochérame nile. q 4:38 Jaré aní Esusi boꞌíligo bilé rejté moꞌsobeka. Alué rejteka unelime nile napurigá tabilé gayena enámala alué barko.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

99

SAN MARCOS 5

simigá nawale, ꞌlige alué rioka napu suwígame biꞌtí alé bejtégame nile. 3 ꞌWe loꞌíriga eyénale alué rió, tabilé ꞌwesi umébale iꞌkilí ajchá karénate bulegá. 4 Weꞌsá ajchárigame nile karénate bulegá ronola ꞌlige sekala, ꞌlige senibí ꞌma rijpúnaga pame nile karena. Tabilé ꞌwesi tábiri nirale alué rió. 5 Rukomi ꞌlige rawemi nabí eyéname nile napu boꞌné bejtégame nile, panápuri eyéname nile sinaka ejeliga rejtete meꞌchoga boꞌné. 6 Aleké rawé napuꞌlige Esusi etele mejkaka iligá, ꞌmaga sébale alué rió ꞌmi alé napu Esusi ilile, ꞌlige chojkóbisiga ilíbale alé aꞌbé sébaga napu Esusi ilile. 7 ꞌLige alué Remónisi alawala raꞌichárile alué rió. Eꞌwele raꞌíchaga anele alué Esusi olagá: ―Mué Esusi, Onorúgame Inolá, ¿tachiri najkí mué neꞌchí ꞌyuga? Tase nijkumewa neꞌchí ꞌyuga. 8 Alarigá anele eꞌwele raꞌíchaga alué rió, regá anéligame alué Esusi alué weꞌká remónisi uꞌkuchípala: ―Yati buyasi aleké riochi. 9 Aꞌlige rukele Esusi alué rió: ―¿Cho anilime ju mué? ꞌLige alué rioka anile: ―Neka Lejioni r anilime ju, ramueka weꞌká nírigime ―anile. 10 Aꞌlige alué rió ꞌwe tánale Esusi: ―¡Tase mejká juláwaka ramué! ―alarigá raꞌichárile alué weꞌká uꞌkuchípala remónisi alué rió. 11 Alé aꞌbemi weꞌká uchule gowí gajsalá goꞌyá. 12 Aꞌlige anile alué rió: ―Lisensia ꞌyawa ramué napurigá ramué moꞌiboa alé weꞌká gowíchigana.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

13 Aꞌlige

Esúsika lisensia ꞌyale napurigá alué chátiri alawá moꞌimela alé gowíchigana. Aꞌlige alué chátiri alawá alué riochi buyásiga moꞌile alé weꞌká gowíchigana. Weꞌká gowí uchule alé, amulí oká mili. ꞌLige ꞌma júmasele alé alué gowí. ꞌLe oꞌwékana juma moꞌibásale, baꞌichí rujsule, alé suwile siꞌlika. 14 ꞌLige alué rioka gowí neseme majaga júmasele ruyemia suwábaga ralámuli alé weꞌká riógichi ꞌlige aꞌtabemi riógichi. Weꞌká ralámuli simíbale eꞌnemia alemi chukíliga alué gowí. 15 ꞌLige sebasa alué ralámuli alé napu Esusi ajtile, alemi etele ꞌma ꞌla oꞌpáchiga, ꞌma ꞌwe aꞌlá kilí ajtígame alué rió napu Lejioni rewégame korílige. Napuꞌlige etesa alué rió, ꞌwe majale suwábaga alué ralámuli. 16 Napu ekí mochílige alé napuꞌlige suwichi gowí, ruyele uché jaré ralámuli jsichi. 17 ꞌLige suwábaga alué ralámuli alemi sígame ayole Esusi ꞌyuga, ꞌlige anele: ―¡Mejká simigá! ―anéleru Esusi. 18 Napuꞌlige Esusi ꞌmochi ku bárkochi, alué napu Lejioni anilime kóríle, alué rioka si siminálioríle alué Esusi ꞌyuga. 19 Esúsika tabilé aꞌrele napurigá si simela alué rió ꞌlige anele: ―Ku galírale simibógó, ꞌlige ruyéwaká mué rijimala ꞌwe aꞌlá guꞌírilirigo mué Onorúgamete ꞌlige ꞌwe naꞌtemáliru mué. 20 ꞌLige alué rió bochígimi simírale Rekápolichi ejiro ruyesia suwábaga ralámuli ꞌwe aꞌlá  

 

 

 

 

 

 

r 5:9 «Lejioni» aniáká «weꞌká» aniame ju.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 5

100

guꞌírilirigo Esúsite. ꞌLige suwábaga napu ekí akele ꞌwe raꞌsálále ꞌlige tabilé námale napu ꞌsile Esusi. Jena ruwimela Jairo bayéligo Esusi napurigá saꞌwámala alué malala 21 Napuꞌlige

Esusi bajonisa waꞌlú baꞌwí ilígichi ꞌna bilena suwé, uchéchigo siné napaíle weꞌká ralámuli. 22 Bijí ajtígichi Esusi alé baꞌwichí suweke, bilé rió sébale Jairo anilime, uꞌtá reꞌobachi nulame «sinagoga» anilime. ꞌLige aꞌbé simile napu Esusi ajtile eꞌnegá, chojkóbisiga ilíbale alé oꞌwemi. 23 ꞌLige anele: ―Ne malala ꞌwe nayua boꞌí. Amulí mukú. Nabá eꞌnewa yati neꞌchí ꞌyuga nocháwaká mué napurigá saꞌwimela napurigá ꞌla weꞌká bamí asimela ajagá. 24 Esusi simile alué rió ꞌyuga, ꞌlige weꞌká ralámuli simíbale Esusi ꞌyuga. Tabilé ga simile Esusi, cha weꞌká ralámuli ꞌyéniligime boichimi. 25 Bilé mukí enale alemi nasípami napu makué oká bamílige elá maꞌchina, nabí tabilé rejpúrile maꞌchina elá. 26 Weꞌká ꞌyome ꞌyole napurigá saꞌwimela alué mukí, tabilé ꞌwesi umébale saꞌwá, abéchigo rajpé resí ikime nile alué mukí ꞌyolia. Suwábaga enomí suwábale ꞌyome najtétiga. 27-28 Alué mukí akele saꞌwame ko Esusi, alekeri ꞌnátale: «Ne Esusi oꞌpáchala pe nochasa saꞌwiméréko ne», regá ꞌnátale alué mukí. ꞌLige guwánaka simigá nochale Esusi oꞌpáchala. 29 ꞌLige yati machile ꞌma saꞌwíliga boꞌné, abisí tabilé maꞌchínale elá. 30 Abaꞌlige yati sayele Esusi, boꞌné Esusi aꞌwalílate bilé ralámuli  

 

 

 

 

 

 

 

saꞌwáliga. Abajá ilíbale, ꞌlige guꞌliga rukele ralámuli: ―¿Chieri nochá neꞌchí oꞌpáchala? 31 ꞌLige Esusi ꞌyuga járomeka anele: ―¿Chonigá rukéché mué chieri nocháligo mué oꞌpáchala? Aliena weꞌká rajchiga eꞌyénachi kachi ralámuli jena ―anele. 32 ꞌLige Esúsika abiena echúromi eꞌnena ilile machináliga chieri ꞌsíligo nochá. 33 Alué mukí ꞌwe majaga chojkóbisiga ilíbale, ꞌáwalia ilile majaga, ꞌwéchigo ꞌla machíligame saꞌwíliga boꞌné. ―Ne ꞌsiétigó mué nochá ―anile alué mukí alé iligá chojkóbisiga. 34 ꞌLiko Esusi anele: ―Resía mué mukí, mueka ꞌwe aꞌlá ꞌnátale ꞌla saꞌwame ko ne. Alekeri Onorúgame ꞌla saꞌwákuru mué. Jipe ꞌwe ganíliga simiboa mué ku galírale, ꞌma tabilé nayume kame mué. Tabilé uchéchigo siné ujchábamala mué ye nawilí. 35 Napuꞌlige Esusi bijí raꞌicha ilígichi alué mukí ꞌyuga, jaré rió jsile Jairo galílachika simíbaga, ꞌlige anéleru Jairo alué ralámulite: ―ꞌMa mukúpá mué malala, ꞌma tabilé nejkumewa ―anele alé sigá. 36 ꞌLige Esusi, napuꞌlige alanichi alué ralámuli, anile: ―Jairo, tase che lawa, ꞌwe aꞌlá niraga etewa neꞌchí. 37 ꞌLige Jairo bejtélachi simile Esusi Jairo ꞌyuga, pe bakiá boꞌné ꞌyuga járome ꞌyuga: Pegro, Akobo, ꞌlige Juani Akobo bonila. 38 Esusi sébachi alé galírale, ralámuli nalá mochile, ꞌlige sinaka nalá ꞌma mukugáriká ta tewé. 39 ꞌLige Esusi bajkile alé pachami. ꞌLige anele ralámuli:  

 

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

101

SAN MARCOS 5​, ​6

―¿Chonigá aliena nalá mochípeché ꞌemi? Alué ta tewé pecha mukugá boꞌíkó, pe gojchigá boꞌí. 40 Ralámulika pe achile alanichi Esusi. Ralámuli ꞌla machile mukugá boꞌigó alué ta tewé. Aꞌlige Esúsika maꞌchí júlale ralámuli, aꞌlige simile alé napu boꞌile ta tewé, alué ta tewé oꞌnola ꞌyuga, eyélatiri, ꞌlige alué bakiá rió napu ꞌyuga járome nile. 41 ꞌLige alué ta tewé sekala chaꞌpile Esusi ꞌlige anele: ―Talita kumi ―anele arameo raꞌíchaga napu raꞌíchame nile Esusi. (Alueka pe anigá anile: «Mué tewé, asísiwa.») ꞌLige alanésiga alué tewé, 42 pe abiéniko neraga oꞌweti asísile alué uꞌtá tewé makué oká bamígame, ꞌlige eyénale. ꞌLige oꞌnola ꞌlige eyélatiri ꞌma raꞌsálále. ꞌLige lale: «¿Churigá ꞌla ku ajcháleché ye tewé mukúgame?» 43 ꞌLige Esúsika anile: ―Tabilé ꞌwesi ralámuli ruyewa ye tewé ku ajánilirigo ne. ꞌLige anílechigó: ―ꞌLa ꞌyasi goꞌame ye tewé.  

 

 

 

Jena ruwimela ralámuli Nasareta ejperégame tabilé niráligo Esusi

6

ꞌLige simíbale ku ꞌmi Esusi bejtélachi napu bejtégame nile reꞌmalí, alué ꞌyuga járome abiena si ꞌyuga ꞌyénale. 2 Resíbilichi rawé sebasa, simile uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilime, Onorúgame raꞌichálila benírimia. Weꞌká ralámuli kilí mochile gepuga Esusi raꞌíchachi. ꞌLige raꞌíchale rukigá aꞌbopi: ―¿Koche maꞌchí páleché ye ꞌnátili? ¿Koche beníleché alueka  

alakí raꞌíchili? ꞌWe aꞌlá saꞌwame ju nayúkome ꞌlige ꞌla ajalí ꞌyame ju suwígame. 3 ¿Tacha pe alué mesa newame ju, María ranala, Akobo baꞌchila, José baꞌchila, Jurasi baꞌchila, ꞌlige Simoni baꞌchílachigó? ¿Tacha jena riógichi mochí alué rió waíla? ―anile alué ralámuli. Tabilé niraga etele. 4 Aꞌlige anile Esusi: ―Bilé rió napu ruyame ju napu ané Onorúgame ꞌwe aꞌlá nirálime ju bochígimi riógichi, nobi alé weꞌká riógachi napu ochérale tabilé ꞌla nirálime júkó, nibilé boꞌné galílachi, nibilé boꞌné rijimálate. 5 Alekeri Esusi tabilé weꞌká saꞌwale alé napu bejtégame nile reꞌmalí ka. Esusi pe uꞌkabi ꞌla ꞌyole sekate nochigá moꞌola. 6a ꞌLige Esúsika lale: ¿Chonigá ta bijchígiché ne raꞌichálila?  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi júlaligo alué makué oká boꞌné ꞌyuga eꞌyéname napurigá Onorúgame nila raꞌíchili beníramala

6b ꞌLige

Esusi weꞌkaná riógichi eyénale Onorúgame raꞌichálila beníriga. 7 ꞌLige bilena sebasa, bayele alué makué oká ꞌyuga járome ꞌlige yati napaíle, ꞌlige aꞌwalí ꞌyale napurigá ꞌla gainámala buyana alué chátiri alawá napu mochígame nile alué weꞌká ralámulichi. Júlale oká riocho. 8 Esusi anele: ―Arigá simáwaká, tabilé tábiri oꞌká, tabilé goꞌame oꞌká, tabilé gemátiri, tabilé enomítiri, pe bilé gujsí resola oꞌká simáwaká. 9 Tabilé oꞌká simáwaká oꞌpacha, pe alué oꞌpacha napu oꞌpáchaga eꞌyena ꞌemi, pe aluecho oꞌpáchaga simáwaká.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

102

SAN MARCOS 6 10 ꞌLige

abiena anélechigó: ―Napuꞌlige sebasa alé bilena weꞌká riógichi, ꞌlige bayérisiga alé bilena riógichi, alé mochíwaká weꞌlisi. Uché jaré repárasa aminá uché jarena galírale, tase simáwaká. 11 Sebasa bilena weꞌká riógichi, ꞌlige tabilé ꞌwesi repárasa napurigá simámala ꞌemi alé bilena galírale o tabilé gepúnilisa napu raꞌicha ꞌemi, aꞌliko sawéwaká weꞌé ronochí chujkúgame napurigá ꞌla machimela alué ꞌma tabilé guꞌírimio Onorúgame alué ralámuli, aꞌlige aminá simáwaká uché bilena weꞌká riógichi. 12 Aꞌliko simíbale alué Esusi ꞌyuga járome ꞌla ruyemia ralámuli napurigá ꞌla aꞌrémala alué resítiri ꞌnátili. 13 ꞌMa buyánale alué chátiri alawá alué ralámulichi mochígame. ꞌLige jaré nayúkome aseite ujchéliru moꞌólachi ꞌlige alarigá saꞌwale.  

 

 

Jena ruwimela Erore mayéligo pe Juani ko alué Esusi

14 Alué

waꞌlula Erore akele ꞌwe semá ꞌsime ko Esusi ꞌwéchigo ruigá eꞌyénilagime suwábaga ralámuli ꞌwe aꞌlá umébame ko Esusi nayúkome saꞌwá. ꞌLige anile: ―Alué rió Juani ju napu rewarame ke, alekeri ꞌwe aꞌlá nígame ju aꞌwalí ꞌlige ꞌla umébame ju saꞌwá nayúkome. 15 ꞌLige jaréchigo anile: ―Pe Elíasi ju, alué napu ꞌya ajtígame nile napu ruyame nile napu anele Onorúgame. ꞌLige jaréchigo anile: ―Pe uché bilé rió ju napu ruwime ju napu ruwí Onorúgame, aꞌchigóyéri napurigá ꞌya mochígame nílige.  

16 ꞌLige

Eróreka napuꞌlige akisá alanichi alué weꞌká ralámuli, anile: ―Pe Juani ju alué rió, alué napu rewarame ke, napu ne nulagé moꞌola rijpunániliga. ꞌMa ku ajánale ―anile. 17 Aluéchigo boꞌné Erore nuláligime chaꞌpíniliga alué Juani abé ꞌyabé ꞌlige ꞌma galírale bajchálige karénate bulugá pe alué Erore upila chojkila gite, napu Eroríasi anilime nile, napu Belipe upila nile bajchá. Alué Belípeka alué Erore baꞌchila nile, seꞌnú eyégame nile Belípeka. 18 Alué Juánika pe anélige alué Erore napuꞌlige ꞌma bujesa alué baꞌchila upila: ―¿Chonigá bujéché mueka alué mué baꞌchila upila? Moisesi nulalila tabilé elá napurigá alarigá nokiboa. 19 ꞌLige alésíko alué Erore upila (napu Eroríasi anilime nile) ꞌwe meꞌlináliga ilírome nile alué Juani eligá alué Erore tabilé elile napurigá meꞌlimela alué Juani 20 napugiti alué Erore ꞌwéchigo majáligime alué Juani meꞌagá, Juánika ꞌwéchigo ꞌla rió níligame ꞌwe aꞌlá Onorúgame oyérame. Erore ꞌwe ganílime nile Juani si raꞌíchaga nobi tabilé siné námame nile alué Juani raꞌichálila. 21 Aꞌlige bamime nile Erore. Piesta newale, bayele eꞌwélala nulame, alué sontalo eꞌwélalachigó ꞌlige chéchigo jaré weꞌká enomí nígame alé Galilea mochígame, abiena bayélechigó. ꞌMa napaísa alé mochile goꞌyá. 22 Alemi bajkile bilé mukí iwé alué mukí Eroríasi ranala, napu rió mochile alemi yawile alué mukí iwé. ꞌWe ganílile alué weꞌká rió  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

103

SAN MARCOS 6

alué iwé yawichi. Alué Erore anele alué iwé: ―Táwaká suwábaga tábiri napu najkí mué, ne ꞌla nejímala. 23 Neka ꞌla bijchiga aní. Weꞌé najkisúká nasípasi weꞌé nejímala ne napu nulame ju ne ―anele. ꞌLige alué iweka tabilé nejega, yati simile eyela rukemia. ꞌLige regá rukele: ―¿Tachiri tániwa alué waꞌlula Erore? 24 Aꞌlige eyélaka nejele: ―Juani moꞌola tániwagó. 25 Alué iwé ꞌwe yati ku nawale alé napu asale alué waꞌlula Erore, ꞌlige anele: ―Neka najkí napurigá jeka aꞌpawa bejtólichi ajchagá alué Juani moꞌola, alué napu rewarame ju ralámuli. 26 ꞌLige Eróreka ꞌwe seweka asíbale napuꞌlige alanisá alué iwé. Tabilé pe arigá rejpínale ꞌmáchigo akéligime suwábaga ralámuli napu mochile alé goꞌyá piesta nerúgichi, ꞌla ꞌmáchigo ꞌla sébili olámoríligame napu anélige boꞌné, ꞌlige ꞌla sébili olale. 27 Erore pe yati bilé sontalo júlale Juani moꞌola rejpunániliga. 28 ꞌLige alué sontáloka bajkile alé pachá galírale napu ajtile alué Juani galírale bajcháriga, ꞌlige Juani moꞌola rejpúnale, ꞌlige aꞌpale Juani moꞌola bilena bejtólichi ajchagá, ꞌlige alué mukí iwé ꞌyáleru alué Juani moꞌola, ꞌlige alué iweka eyela ꞌyale. 29 Napuꞌlige machisá Juani ꞌyuga járome Juani ꞌma meꞌlírigo, simíbale nolamia ꞌlige gatele bilena resochí newárigime napu gatélime nile suwígame. Alarigá meꞌlíliru Juani.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi kógiligo goꞌame maligi mili ralámuli aminá uchéchigo rajpé

30 ꞌLige

alué makué oká Esusi ꞌyuga járome ku napaíle echúromi weꞌkaná riógichi eꞌyénasa Onorúgame nila rejcholi beníriga, ruwile suwábaga napu nokáligo alué aꞌboi ꞌlige napu ꞌyóligo, ꞌlige napu ekí beníriligo Onorúgame nila rejcholi. 31 Weꞌká jsile ralámuli. Jaré simíbachi uchéchigo jaré jsile, alekeri tabilé chérigá goꞌsá nílile Esusi ꞌlige boꞌné ꞌyuga járomechigó. Aꞌlige Esusi anele alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Nabá ꞌmi napu tabilé rió napurigá ꞌla ganíliga resíbupua. 32 Bilena bárkochi jímale ꞌlige alé mochiga simíbale resíbimia ꞌmi alé napu tabilé riole. 33 Nobi weꞌkáchigo ralámuli etélekó simíbachi, ꞌlige machile kochiena simiba ꞌyénaligo. Bochígimi ejperégame ralámuli júmale baꞌwichí suweke, bajchabé sébale alué ralámuli alé napu alué barko sebámili nílige. 34 Napuꞌlige reꞌkínachi alué Esusi alé bárkochi ꞌma weꞌká rioga ilile, ꞌlige Esusi alué ralámuli etesa, naꞌtemale, machíligame pe ꞌoni mochigo napurigá boꞌá tabilé boꞌéligime, alekeri benírile Onorúgame nila raꞌíchili ꞌlige weꞌká rejcholi. 35 ꞌLige abé alí boꞌné ꞌyuga járome anile: ―ꞌMa alí ju, kulipi chonámala, jena tabilé iꞌté goꞌame. 36 Julawa ralámuli ꞌmimi riógichi napurigá goꞌame ralimela napurigá goꞌmémpá. 37 ꞌLige Esúsika anele: ―ꞌEmi ꞌyáwaguru goꞌame.  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

104

SAN MARCOS 6 ꞌLige Esusi ꞌyuga járomeka nejele: ―Asíriga weꞌká enomí najkibóleké napurigá ꞌla umubawa alakí ralámuli goꞌyame goꞌame ralá, napu ekí meme ju bilé rió osá naó mechá nóchaga ―nejele. 38 ꞌLige Esúsika anele: ―Rukéwagó ralámuli chekí baní nuꞌtugégame ka. ꞌLige alué makué oká Esusi ꞌyuga járomeka simíbale rukemia, ꞌlige ku sébaga anele: ―Pe maligi baní oꞌkame ju ralámuli ꞌlige oká roꞌchí ꞌyúriga. 39-40 ꞌLige Esusi nulele ralámuli napurigá mochímala ꞌmimi gajsalachi amoba, napurigá eꞌmegami namó mochímala nasipa siento neraga, ꞌlige bilé siento neraga. 41 ꞌLiko Esusi ꞌwile alué maligi baní ꞌlige alué oká roꞌchí ꞌyúriga, ꞌlige oꞌweti rewagachi eꞌnegá iligá ꞌlige cheliera ꞌyale Onorúgame. s Aꞌlige tabé chiꞌwánaga alué baní, ꞌyale alué boꞌné makué oká ꞌyuga járome napurigá alué ralámuli kógimala. Abiena aꞌchigó olale alué roꞌchíchigó, chiꞌwánale alué oká roꞌchí ꞌlige ralámuli kógile. 42 Suwábaga ralámuli bosaga goꞌale alué baní roꞌchí ꞌyúriga. 43 ꞌLige makué oká atabé bochile alué uꞌkuchí baní mojágame rasírigame roꞌchítiri ꞌyúriga. 44 Maligi mili rió nile napu alué baní goꞌale ꞌlige roꞌchítiri. Abiena goꞌale weꞌká umugí ꞌlige weꞌká uꞌkuchítiri.

jímamala alé bárkochi ꞌlige júlale napurigá bajonímala alé waꞌlú baꞌwí ilígichi napurigá simámala alé Betsáira anilichi. ꞌLige Esúsika abajá rejpile ralámuli kumi galírale julia. 46 Esusi pe iꞌlibeko simile reꞌpá bilena rabomi ꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌíchale. 47 Napuꞌlige ꞌma chonaso ꞌlige alué barko nasipa waꞌlú baꞌwichí enale, ꞌlige Esúsika bijí alé reꞌpá rabó ilile. 48 ꞌLige amulí cheꞌlachi ꞌlige Esusi etele ꞌwe nóchali olao alué barko oꞌtoa alué boꞌné ꞌyuga járome ꞌwe aꞌwágame ekáligime, ꞌlige Esúsika simile baꞌwichí amoba simigá tabilé aꞌkega bajonimia naꞌlebo tabilé asigá barko ꞌlige sébale napu alué boꞌné ꞌyuga járome mochile bárkochi. 49-50 ꞌLige alué boꞌné ꞌyuga járomeka majale alué Esusi etesa alé baꞌwichí amoba enágichi. Mayele bilé mukúgame alawala ko ꞌlige bochí anile majaga. ꞌLige Esúsika yati anele: ―¡Ne Esusi ju, tase majawa! 51 ꞌLige ꞌmole alé bárkochi Esusi, ꞌlige ꞌma asíbale eká. ꞌLige alué ꞌyuga járomeka ꞌnátale: «¿Churigá ꞌla yati asíbale eká? ¿Churigá ꞌla eyena baꞌwichí amoba?» 52 ꞌLige aminami ꞌnátale: «¿Churigá ꞌla bosárile alakí ralámuli pe maligi banite ꞌlige oká roꞌchite?» Alarigá ꞌnátale tabilé ꞌcho machíligame chieri ko Esusi.

Jena ruwimela Esusi baꞌwichí amoba enáligo

Jena ruwimela Esusi nayúkame ꞌyóligo

 

 

 

 

 

 

45 Aꞌlige

pe yati nulale Esusi napurigá alué boꞌné ꞌyuga járome

 

 

 

 

 

 

53 Napuꞌlige

sebasa waꞌlú baꞌwichí suwé alé napu Genesareta

s 6:41 Alué israelita ralámuli ꞌya mochígame alarigá nokame nile napuꞌlige goꞌmea, Onorúgame ꞌyuga raꞌíchame nile, cheliera anegá Onorúgame ꞌla nejígorikábá goꞌame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

105

SAN MARCOS 6​, ​7

anilichi nile, alé aꞌrele chega alué barko. t 54 Napuꞌlige pe kulí reꞌkichi Esusi, suwábaga ralámuli alé ejperégame machile Esusi ko alué bárkochi reꞌkime. 55-56 ꞌLige ralámuli simíbale nayúkame nolamia echúrimi riógichi ꞌlige aꞌpale alemi napu Esusi eyénale, panápuri napu eyénale Esusi alemi aꞌpile nayúkame ꞌlige tánale Esusi napurigá nayúkame Esusi oꞌpáchala nochámala. Suwábaga nayúkame napu ekí nochale Esusi oꞌpáchala saꞌwile nayua.  

 

Jena ruwimela Esusi neꞌóchaligo alué ralámuli bariseo ꞌlige alué ralámuli Moisesi nila nulalí beníriame

7

Bilé rawé jaré bariseo ꞌlige jaré Moisesi nila nulalí beníriame aꞌbemi jábale napu Esusi asale, ꞌlige alué ralámulika Rusalénika jsílige. 2 Napuꞌlige etesa tabilé panígisa goꞌyó goꞌame alué Esusi ꞌyuga járome napurigá nokame nile alué aꞌboi, aꞌliko ruyele ayoga tabilé ꞌla ko alarigá nokiá. 3 (Bariséoka ꞌlige alué ralámuli Moisesi nila nulalí beníriame pe ralámuli jurío nile ꞌlige alué ralámuli panígime nile sekala napuꞌlige goꞌmea aꞌchigóriga napurigá nokame nile alué ꞌya mochígame. Tase regá ꞌnátaga nokame nile: «Panígime nébá cha chóligame sekégame kame ne», pe eligá regá ꞌnátaga nokame nile: «Panígime neba goꞌmea, alarigá Onorúgame abichilubi ꞌla naꞌtemámala neꞌchí.» 4 Napuꞌlige goꞌame ralimea simasa ku sébaga  

 

 

yati panígime nile tabilé ꞌcho goꞌyá goꞌame. ꞌWe aꞌlá panígisiká ꞌla Onorúgame ꞌkúchila kolale aꞌboi ꞌla sébili olame kóriká. Aminami ꞌwe aꞌlá pagome nílechigó bejtoli ꞌlige sikolí regá ꞌnátaga: «ꞌWe aꞌlá pagómala ne bejtoli ꞌlige sikolí, alarigá Onorúgame abichilubi naꞌtemámala neꞌchí», ꞌlige weꞌká eꞌkarúriga nokale napurigá nokame nile aꞌboi.) 5 Aꞌlige bariseo ꞌlige alué Moisesi nila nulalí beníriame si rukele Esusi: ―¿Chonigá mué ꞌyuga járome ka tabilé panígisa goꞌáché, napurigá nokale alué ꞌya mochígame ralámuli? ―anele. 6 ꞌLige Esúsika anele: ―ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá ꞌnátame kolale ke, peka alarigá nulame kachi Onorúgame. ꞌWe aꞌlá bijchiá anile napuꞌlige rejcholi nejía ꞌya alué Isaíasi alué napu ruwime nile napu anélige Onorúgame, alué regá osale: Raꞌicha ꞌemi napurigá ꞌla nirame Onorúgame, nobi tabiléchigo Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame kéréko ꞌemi. 7 Rekó ꞌla piesta newae pecha ꞌla júkó pecha ꞌla Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame ka ꞌemi, ꞌémika pe aꞌboi nulalila beníriame ju, ꞌlige ꞌla Onorúgame nulalila korime ju ꞌemi alué nóchili newagá. Ye rejcholi nejile alué Isaíasi. 8 Alarigá ju ꞌemi bariseo ꞌlige ꞌemi Moisesi nulalila beníriame. ꞌEmi  

 

 

t 6:53 Tabilé sébale alé Betsáira anilichi, uchéchigo bilena sébale.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

106

SAN MARCOS 7 ꞌma tabilé eꞌwame ju napu nulá Onorúgame, pe napurigá nokame ju ꞌemi aꞌboi, pe alueka ꞌla oyérame ju ꞌemi. 9 Abiena anele Esusi: ―Guꞌlínaga raꞌicha ꞌemi, ꞌma aꞌrele ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchili, ꞌma tabilé nirame ju ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchali, pe aꞌboi raꞌichálila ꞌla nirá ꞌemi. 10 Alué Moisesi osale Onorúgame raꞌichálila ꞌya, regá anime: 11 «ꞌLa niraga etéwaká mué boꞌné oꞌnola ꞌlige eyélatiri. Bilé towí oꞌnola ꞌlige eyela saíla neraga raꞌíchame, alué towika oꞌtoboli ju meꞌliboa.» Alarigá anime osale Moisesi. 12 Nobi ꞌemi ralámuika beníriame júkó ꞌwe aꞌlá kóriká tabilé guꞌírilia boꞌné oꞌnola, eyélatiri, ꞌemi ꞌwe aꞌlá beníriame ju ralámuli napurigá animela: «Tabilé ni ne enomí, suwábaga napu ni ne alueka ‹korban› ju.» (Korban aniáká: «Onorúgame kógilime» aniame ju.) ꞌLige anime júchigó ꞌemi suwábaga napu ekí alanime ka ꞌma tabilé guꞌírimili ju boꞌné oꞌnola ꞌlige eyélatiri. 13 Alarigá nokogá ꞌma Onorúgame saíla neraga raꞌicha ꞌemi, ꞌlige abiena uché jaré weꞌká raꞌíchali benime ju ꞌemi, alué raꞌíchali Onorúgame tabilé galeme ju ―anele Esusi alué bariseo ꞌlige alué Moisesi nila nulalí beníriame. 14 Aꞌlige Esusi ralámuli bayele, ꞌlige anele: ―ꞌWe aꞌlá gepusi ye raꞌíchili. Taꞌlá námota ꞌemi. 15 Bilé rió chóligame sekégame ka, alueka tabilé resítiri alawégame kérélamala. Bilé rió pe charigá ꞌnátaga ꞌlige chárigá raꞌíchaga resítiri alawégame ju. 16 ꞌWe aꞌlá beninálisiká ꞌwe aꞌlá gepuwa napu aní ne ―anile Esusi.  

 

 

 

 

 

 

 

17 Peꞌtá

iꞌlibeko Esusi ralámuli aꞌrele, ꞌlige galírale bajkile. ꞌLige alué boꞌné ꞌyuga járomeka ꞌwe rukele napurigá Esusi ruwimela chonime ke aníliga Esusi napuꞌlige alaniá. 18 ꞌLige Esúsika anele: ―¿ꞌÉmichigó tabilé namo napu aní ne? ¿Tabilé machí ꞌemi tabilé goꞌame ko napu ralámuli resítiri alawégame newá? Goꞌame ka tabilé resítiri ju. 19 Goꞌame ka pecha sulachí asíbame júkó. Goꞌámeka pe rojpachí asíbame ju ꞌlige maꞌchíname ju. (Alarigá anile Esusi, Onorúgame tabilé resítiri neraga eteo ralámuli rekó pe apiépiri goꞌame goꞌyachi ralámuli.) 20 Esúsika abichilubi raꞌíchale ꞌlige anile: ―Ralámulika resítiri gayéname ju weꞌká eꞌkarúgame ꞌnátaga ꞌlige chátiri nóchali nóchaga. 21 Suwábaga resítiri ꞌnátili sulachí ochérame ju. 22 Bilé rió chátiri ꞌnátame pe apiépiri umugí ꞌyuga gojchigá einámala, apiépiri ralámuli meꞌligá einámala, pe chigoga einámala, weꞌká eꞌkarúgame tábiri koruka einámala, ꞌlige ꞌyégiga einámala, ꞌwe rióliga einámala, ꞌwe gichiga einámala uché jaré ralámuli, ꞌwe seꞌwináriga raꞌíchaga einámala peka ꞌla bijchiá kachi (chisme), ruigá einámala napu nokame ju uché jaré ralámuli peka nóchali nígame ke napurigá ruigá einámala, ꞌwe gawéliga einámala uché jaré ralámuli, tabilé ꞌla niraga eteme nímala uché jaré ralámuli, ꞌlige eꞌkarúriga ꞌsímala, suwábaga alué resítiri ꞌnátaliká sulachí oꞌchérame ju. 23 Suwábaga yeri ꞌnátili pe ralámulichika  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

107

SAN MARCOS 7

buyame ju, ꞌlige alarigá naꞌtasa ꞌma cha ikime kéré alawala. Jena ruwimela maꞌchí páligo Esusi bilé chátiri alawá bilé uꞌtá mukichi ajtígame tabilé israelita mukí

yéniga, Esusi simile alé Tiro anilichi weꞌká riógichi. Napuꞌlige sebasa bilena galírale bajkile napurigá tabilé ꞌwesi ralámuli machimela alé ajtigó. Abirigá machile ralámuli. 25 Pe abiéniko machile bilé mukí ꞌwe aꞌlá maꞌchí pame ko Esusi apiépiri chátiri alawá. Alué mukika bilé iwé chátiri alawá ajchágame eyela nile, ꞌlige alué iwé eyela galírale aꞌresa alué iwé, simile alé napu ajtile Esusi ꞌlige chojkóbisiga ilíbale alemi oꞌwemi neraga napu Esusi ilile, ꞌlige ꞌwe eꞌwérili anele napurigá maꞌchí pámala alué chátiri alawá napu ajchágame nile alué iwé. 26 Alué mukí iwé eyélaka tabilé ralámuli israelita nile, seꞌnú raꞌíchame nile, pe griego raꞌíchame nile. 27 ꞌLige Esúsika anele: ―ꞌLa aꞌrewa napurigá bajchá goꞌmela goꞌame ꞌkuchi, tabilé ꞌla ju ꞌma bujilía alué goꞌame ꞌlige pe oꞌkochí iꞌlía alué goꞌame. (Yeka pe aniame nile tabilé ꞌla ko bajchá ralámuli tabilé israelita guꞌírilia.) 28 ꞌLige alué mukika nejele: ―Alarigá ju napurigá aní mué, nobi abiena oꞌkochí mésachi pachárale mochime, napuꞌlige bilé uꞌtátiri goꞌyachi abiena peꞌtá nachume ju rujsúkame alué oꞌkochí. 29 ꞌLige Esúsika anele: ―Mueka ꞌwe aꞌlá maꞌchígame aní. Simigá ku galírale. Yaꞌmá maꞌchina alué chátiri alawala mué ranálachi.

30 ꞌLige

alué mukika yati simile galírale, ꞌlige rewale ranala kilí boꞌígime tabachi gojchílachi ꞌma tabilé chátiri alawégame. Alué chátiri alawá ꞌma maꞌchínilige. Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé rió najkacholo ꞌlige tabilé ꞌme ꞌla gayéname raꞌicha

24 Alé

 

 

 

 

 

31 Aꞌkinana

rawé Esusi simile weꞌká riógichi Sironi anilichi. Abiena simile ejiro Rekápoli anilichi. Aꞌlige ku sébale alé waꞌlú baꞌwí ilígichi Galilea anilichi. 32 ꞌLige alemi bilé rió oꞌtóleru najkicholo, tabilé ꞌme ꞌla gayéname raꞌicha. ꞌLige alué ralámuli ꞌwe anele napurigá nochámala sekate napurigá saꞌwimela. 33 Esúsika oꞌtole aꞌminá chajkénami, ꞌlige makúsate nochale najkachí. Aꞌlige Esusi aꞌkasole makúsala, ꞌlige nochale inalá nayume. 34 Aꞌlige eꞌnénale rewagachi, sewékame iwile. ꞌLige anile Esusi arameo raꞌíchaga: ―¡Epata! («Iꞌpuga ilibawa», anime ke anile.) 35 Aꞌlige yati ꞌwe ꞌla akeme gayénale alué rió, ꞌlige ꞌma ꞌla gayénale raꞌicha, ꞌlige oꞌwínale raꞌicha ꞌwe aꞌlá maꞌchígame. ꞌLige Esúsika anele ralámuli: ―Tase rupóaká ꞌemi ralámuli saꞌwáligo ne ye najkacholo ꞌlige tabilé gayéname raꞌicha. 36 ꞌLige alué ralámulika tabilé eꞌwale. Abiénachigo ruwílikó ralámuli rekó weꞌsá anelíe. 37 Suwábaga alué ralámuli napu akele, anile: ―¿Churigá ꞌla umébame júché saꞌwá alué tabilé ꞌla raꞌíchame  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 7​, ​8

108

ꞌlige tabilé akeme? ꞌWe aꞌlá ꞌyole. Najkacholo ꞌma ꞌla akeme newale. Tabilé raꞌíchame ꞌma ꞌla raꞌíchame newale.

8

Jena ruwimela Esusi kógiligo goꞌame weꞌká ralámuli

Aꞌkinana napuꞌlige alué Esusi bijí alemi eyénachi, uchéchigo siné weꞌká napaíle ralámuli alé napu Esusi ajtile. ꞌLige bakiá rawé kachi ꞌma suwale nuꞌtugala. Aꞌlige bayele Esusi alué boꞌné Esusi ꞌyuga járome, ꞌlige regá anele: 2 ―Naꞌtemá ne ralámuli. Bakiá rawé mochígame jena neꞌchí ꞌyuga. ꞌMa suwale nuꞌtugala. 3 Ku galírale julámala ne, boichimi rekupámala jeloka, jaré ꞌwe eꞌmegá ejperégame nisa ―anile Esusi. 4 ―Jena tabilé ꞌwesi bejté. Tabilé asé reiboa goꞌame ―anele alué Esusi ꞌyuga járome. 5 ꞌLige rukele Esusi: ―¿Chekí baní oꞌkame niru ꞌemi? ―Gichao ―anile alué ꞌyuga járome. 6 Aꞌlige Esusi nulele napurigá wijchí mochímala ralámuli. ꞌLige ꞌwile baní, cheliera ꞌyale Onorúgame, aꞌtabé chiꞌwánale, ꞌlige ꞌyuga járome ꞌyale. ꞌLige alué Esusi ꞌyuga járome ralámuli ꞌyale. 7 Abiena biꞌtile pe uꞌkabi uꞌkuchí roꞌchí. ꞌLige Esusi cheliera ꞌyale Onorúgame, ꞌlige alué ꞌyuga járome ꞌyale alué roꞌchí napurigá ꞌyámala ralámuli. 8-9 Naó mili rasígame ralámuli nile. Suwábaga ralámuli goꞌale, suwábaga oꞌpasale. ꞌLige alué ꞌyuga járome gichao morali bochile goꞌame rasírigame. ꞌLige Esusi júlale alué weꞌká ralámuli  

 

 

 

 

 

 

ku ejperélachi, 10 ꞌlige Esusi ꞌmole bárkochi ꞌyuga járome si, ꞌlige simíbale alé Ralmanuta anilichi.  

Jena ruwimela Bariseo machinalio Esusi taꞌlá bijchiá Onorúgamete julárigame ko

11 Napu

aꞌlige Esusi sebasa alé, jaré bariseo simíbale Esusi eꞌnemia. Alé oꞌwínale raꞌicha alué Esusi ꞌyuga regá anigá: ―Aka saꞌwawa bilé nayume o ꞌyawa aꞌwalí bilé mukúgame. Machináliru ramué pala ꞌla bijchiá Onorúgamete julárigame ka mué. 12 ꞌLiko Esusi sewékame iwile. Tabilé galele ꞌlige regá anele: ―¿Chonigá machinali ꞌemi pala ꞌla Onorúgame júlaligo neꞌchí? ꞌEmi etériga tabilé cheꞌsimia ne napu ꞌemi tani neꞌchí ―anele. 13 ꞌLige bárkochi ꞌmole ꞌyuga járome si. Simíbale naꞌlebo ꞌnálige. (Pe aꞌbé nile napu alué ralámuli simíbale.)  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bariseo ꞌwe resiti ꞌnátame ko, ꞌlige abiena Erore

14 Esusi

ꞌyuga járome ta néléle baní. Alé bárkochi biꞌlepi baní oꞌká mochile. 15 ꞌLige Esusi anele alué ꞌyuga járome: ―ꞌLa ꞌnátaga. Alué bariseo, Erore si, napurigá kawali baní roꞌilime alarigá ju ―anele. 16 ―Esúsika alaní tabiléchigo aꞌpáligame ramué baní ―anile alué Esusi ꞌyuga járomeka aꞌbopi. 17-18 Esusi ꞌla machile tabilé inámiligó. ꞌLige anele: ―¿Chonigá alaniáché ꞌemi: «Tabilé aꞌparu baní»? ¿Tabilé inámolia  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

109

SAN MARCOS 8

ꞌemi? Rekó ꞌla buségame ke ꞌemi tabilé maꞌchili ꞌemi. Rekó ꞌla najkégame ke ꞌemi, tabilé aké ꞌemi. ¿Tabilé nélá ꞌemi, 19 napu aꞌlige ne chiꞌwana maligi baní aꞌtabé, maligi mili miná rasígame ralámuli kógimia? ¿Tabilé nélá ꞌemi alakí rasírigo baní aꞌtabé chiꞌwágame? ―Makué oká atabé rasiro ―regá nejele alué Esusi ꞌyuga járomeka. 20 ―Aminami abé ꞌyabé napu aꞌlige chiꞌwana ne gichao baní aꞌtabé, naó mili rasígame ralámuli kógimia, ¿chekí rasírikó aꞌlige aꞌtabé chiꞌwágame baní? ―rukele Esusi. ꞌLige alué Esusi ꞌyuga járomeka anile: ―Gichao morali rasiro aꞌliko. 21 Aꞌlige anile: ¿Chonigá tabilé ꞌcho námuliché ꞌlige? ―anele Esusi.  

 

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé rió tabilé maꞌchílime

22 Napuꞌlige

sebasa Betsáira anilichi, jaré rió aꞌpale bilé rió tabilé maꞌchílime alé Esusi ajtígichi. ꞌLige ꞌwe anele Esusi napurigá saꞌwámala nochagá. 23 ꞌLiko Esusi chaꞌpile sekala, oꞌtole aꞌminá suwemi tabilé riógichi. Alé aꞌkachípale busila. Aꞌlige nochale busila, ꞌlige rukele: 24 ―¿Jipe ꞌla maꞌchí? ¿ꞌLa etiá mué tábiri? ―Etiá ne ralámuli eꞌyéname, ꞌla rojá kárépaché ―nejele alué rió. 25 ꞌLige Esusi uchéchigo siné nochale busila, ꞌlige alué rioka abé ꞌla maꞌchílile. 26 ꞌLige Esusi anele:  

 

 

 

―Jipe simigá ku galírale, tase simibóaká alé weꞌká riógichi. Jena ruwimela Pegro ruwíligo Esusi ko Onorúgamete julárigame 27 Esusi,

ꞌlige alué makué oká rió boꞌné ꞌyuga járome, simíbale Sesarea Belipo anilichi ejiro aꞌtabemi riógichi. Boichimi enagá rukele Esusi boꞌné ꞌyuga járome: ―¿Chieri korí ralámuli neꞌchí? 28 ꞌLige alué ꞌyuga járomeka nejele: ―Jaré aní mué ko Juani ralámuli rewarame, ku ajánaligo mayé. ꞌLige jaré aní mué kará Elíasi, napu ruwime nile napu anélige Onorúgame ꞌwe ꞌya. ꞌLige jaré aní mué kará uchéchigo bilé ꞌwe ꞌya ajtígame napu ruwime nílige napu anélige Onorúgame ―anele alué Esusi ꞌyuga járome. 29 ―¿ꞌÉmika, choniágó? ―rukele Esusi. ꞌLige alésíko Pegro nejele: ―Mueka ju Waꞌlula Kristo. u 30 ꞌLige Esúsika anele: ―Tabilé ꞌwesi ruyéwaká.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌma meꞌlibólikó alué boꞌné

31 Aꞌlige

Esusi ruyele boꞌné ꞌyuga járome, alué Onorúgamete julárigame napurigá rió neraga ꞌwe ejelímio ꞌlige ꞌwe gawélimio alué eꞌwélala jurío ꞌlige alué eꞌwélala balé ꞌlige alué Moisesi nila rejcholi beníriame ꞌlige ꞌma meꞌlibólikó ꞌlige bakiá rawé kachi ku ajánimio. 32 Suwábaga ꞌwe aꞌlá maꞌchígame ruyele. Aꞌlige Pégroka Esusi oꞌtole aꞌmibemi ꞌlige neꞌóchale:  

u 8:29 Eꞌnesi glosario «Cristo».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 8​, ​9 ―Tase alarigá raꞌichawa. 33 Esusi guꞌlile eꞌnemia uché jarela boꞌné ꞌyuga járome. Aꞌlige Esusi neꞌóchale Pegro. Anele: ―Seꞌwí alé. Mueka raꞌicha napurigá Remónisi. Mueka tabilé ꞌnata napurigá Onorúgame najkí. Mueka ꞌnata napurigá pe ralámuli. 34 Aꞌlige Esusi bayele ralámuli, ꞌlige boꞌné ꞌyuga járome. ꞌLige anele: ―Bilé rió neꞌchí oyérame nisa, tabilé naꞌtámili ju alué rió napurigá najkí alué boꞌné. Naꞌtámili júkuru napurigá najkíbá ne boꞌné. Anáchaga asimeli júkuru rekó resí oliae ꞌlige tabilé aꞌrigá neꞌchí oyeria. 35 Bilé rió tabilé mukunálime resí níliga neꞌchí oyérame kóriká abiena mukumeli ju, tabilé simela reꞌpá rewagachi. Bilé rió meꞌlisuga neꞌchí oyérame kóriká Onorúgame nila raꞌíchili beníriga eyénaga, yati reꞌpá rewagachi simela alué rió bejtélimia Onorúgame ꞌyuga. 36 Pecha ꞌla júkó rekó bilé rió weꞌká eꞌkarúgame nígame ke, tabilé ꞌla Onorúgame oyérame nísaká, ꞌma chátiri gainámala boꞌné alawala. 37 Alésíko ꞌma tabilé gainámala rewagachi moyena. Abéchigo najtékame ju biꞌwígame alawega enalia. 38 Bilé rió chijunasa neꞌchí oyériga ꞌlige ne raꞌichálila beníriga aꞌlige ne napu ju Onorúgamete julárigame napurigá bilé rió neraga, ꞌwe chijunámala néchigó alué rió ꞌyuga napuꞌlige ne uché nawá rewagáchika waꞌlú aꞌwalí niga Onorúgame nila, santo ánjeli ꞌyuga. ꞌLige aminami regá anele: ―Neka ꞌwe aꞌlá maꞌchígame ruwí jaré ꞌemi napu mochí jena tabilé suwimeo ꞌma ꞌla etesa  

 

 

 

 

 

9

110 bajchá aliena ꞌla semáriga nulao Onorúgame jena wijchimoba. Jena ruwimela Esusi ruwíligo peꞌwera seꞌwinátiri gayénaligo

2 Ujsani

rawé kachi aꞌkinana, Esusi simile reꞌpá rabó Pegro si, ꞌlige Jakobo si, ꞌlige Juani si. Napu aꞌlige moinasa, Esusi seꞌwinati gayénale peꞌwera. 3 Oꞌpáchala rosákame gayénale, ꞌwe chárigá rosákame taꞌwesi anaga. 4 Yati jsile alé oká rió ꞌwe ꞌya ejperégame Elíasi ꞌlige Moisesi. Raꞌíchale Esusi ꞌyuga. ꞌLige alué bakiá rió Esusi ꞌyuga járomeka etele. 5 ꞌLige Pégroka anele Esusi: ―Mué Waꞌlula, ꞌwe aꞌlá ju ramué jena jágichi. Jipe bakiá kuchí galí newawa, bilé mué galila, ꞌlige bilé Moisesi galila, ꞌlige bilé Elíasi galila. 6 Pe alarigá raꞌíchale, tabilé machile chonimea. ꞌWe majale alué bakiá rió Esusi ꞌyuga járome. 7 Aꞌlige yati nótale alé rabó napuꞌlige alé mochígichi. ꞌLige maꞌchí anile bilé raꞌíchili alé nolíraleka. Regá anime: ―Yeka ne Inolá ju napu ꞌwe galé ne. Eꞌwáwaká napurigá nulá ne Inolá. 8 Aꞌlige ꞌwe yati neraga, alué bakiá rió Esusi ꞌyuga járome echúromi eꞌnénale ꞌlige tabilé rewale Elíasi ꞌlige Moisesi. Esusi biꞌneli ilígame etele. 9 Napuꞌlige ku eꞌtegínasa, Esusi anile: ―Tase ruyéwaká ralámuli napu eteru. Napu aꞌlige ne, napu julárigame ju Onorúgamete napurigá rió neraga, ku ajánasa, aꞌliko ꞌla ju ruyá. 10 ꞌLige alué bakiá  

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

111

SAN MARCOS 9

rió tabilé ruwile. Weꞌsá anile aꞌbopi: «¿Chonigá alanílepué ku asísimio?» anile aꞌboi. 11 Aꞌkinana, boichimi ꞌyéniga, alué Esusi ꞌyuga járome rukele alué Esusi: ―¿Chonigá aní alué Moisesi nila nulalí beníriame sebamio bajchabé bilé rió Elíasi rewégame taꞌchó nawachi alué Kristo? 12 ꞌLige Esúsika regá anele: ―Elíasi v bajchá sébale ꞌwe aꞌlá oꞌwé bowechi jawamia ralámuli jena wijchimoba napurigá ꞌla sébili mochímala napuꞌlige sébachi alué Onorúgamete julárigame. ꞌLige ꞌma sebasa alué Elíasi ralámuli oꞌwé ajawamia, ¿chonigá alué osilí alarigá ruwí ꞌwe resí olawa alué Onorúgamete julárigame napurigá rió neraga? 13 ꞌWe aꞌlá animé ne. Rekó weꞌká ralámuli ꞌwe aꞌlá eꞌwílige alué Elíasi, abiena ꞌwe resí oláliru, napurigá resí oláwili ju alué Onorúgamete julárigame napurigá rió. Suwábaga alué ꞌwe ꞌya osirúgime nile alarigá ikimeo jipe.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ꞌyuga járome tabilé umébaligo bilé chátiri alawá maꞌchí ꞌpa

14 Napu

aꞌlige Esusi ku sebasa napu mochile alué Esusi ꞌyuga járome, Esúsika etele weꞌká ralámuli mochigo alemi ꞌlige etele jaré Moisesi nila nulalí beníriame eꞌwele raꞌíchachi ayoga alué Esusi ꞌyuga járome ꞌyuga. 15 Napu aꞌlige etesa aleka enagó Esusi yati simíbale repórimia ꞌwe raꞌsálagá  

suwábaga alué weꞌká ralámuli, ꞌlige ꞌwe aꞌlá niraga repórile. 16 Aꞌlige Esusi rukele alué ralámuli: ―ꞌÉmika ¿tachiri raꞌichalia alué Moisesi nila nulalí beníriame si? Bochí aniá aníchaneguru. 17 ꞌLige bilé ralámuli nejele: ―Mué beníriame, jeka aꞌpá ne ye towí, ne inolá, chátiri alawá ajchágame ju, tabilé gayéname ju raꞌicha. Aꞌpá ne napurigá mué maꞌchí pámala alué chátiri alawá. 18 Wijchí rekábame ju, ronuega boꞌírame ju chuꞌala, chiꞌname ju ramalá aꞌwágame iꞌkiga, aꞌwáraga boꞌírame ju rekúpaga, ꞌma ruyé ne mué ꞌyuga járome, tabilé umeba maꞌchí ꞌpa alué chátiri alawá. 19 Esúsika anele ralámuli: ―¿Chéniko si ꞌla machimélaché ꞌemi ralámuli ꞌlige ꞌemi ne ꞌyuga járome churigá ꞌyólime ka? ꞌMa weꞌká rawé ajtíkuru ne ꞌemi ꞌyuga. Jeka oꞌtó alué towí. 20 ꞌLiko alé oꞌtóliru alué towí. Napuꞌlige alué towí etesa Esusi, alué chátiri alawá yati wijchí rekábale alué towí gajpalaka, ronuégame chuꞌega. 21 Esusi rukele oꞌnola: ―¿Chekí rawé ju alué chátiri alawala bajkisá ye towichi? ꞌLige oꞌnólaka nejele: ―ꞌMa waꞌlubé kachi bajkile. 22 Alué chátiri alawá panápurimi pame ju naꞌichimi, ꞌlige baꞌwichimi, meꞌlináliga. Naꞌtemápuaká ramué. Guꞌírowaká ramué ꞌla umubásaká mué. 23 ꞌLige Esúsika anele:  

 

 

 

 

 

 

 

v 9:12 Alué Esusi Elíasi aniá pe Juani olagá anile, alué Juani napu ralámuli rewarame nile baꞌwichí bokobuga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

112

SAN MARCOS 9 ―¿Mueka chonigá anéché «ꞌla umubásiká mué»? Mué ꞌla bijchígasaká ꞌla umébame ko ne, ꞌla umubámala ne. 24 Alué towí oꞌnólaka anile: ―Ne ꞌla bijchigi ꞌla umébame ko mué. Tabilé weꞌká namo ne. Guꞌírowaká ne napurigá abé ꞌla bijchígimala ne uché rajpé ꞌla umébame ko mué. 25 Napuꞌlige Esusi etea namó mochíbachi ralámuli alemi napu ilile, anele alué chátiri alawá alué towichi ajtígame: ―Mué ꞌsile najkacholo newá ye towí. Mué ꞌsile tabilé raꞌíchame newá ye towí. ¡Maꞌchini, tabilé siné uché bajkibóaká ye towichi! ― anele Esusi. 26 ꞌMa maꞌchínamia alué chátiri alawá, aꞌwágame sinale ꞌlige gajpalaka rekárale alué towí ronuega chuꞌega, ꞌlige maꞌchínale, wijchí rekábasa aꞌrele napurigá mukúgame neraga alué towí. ꞌLige ralámulika anile alué towí etega: ―¡ꞌMa mukúgame ju! 27 Aꞌliko Esusi chaꞌpile sekala, ꞌlige oꞌweti elale. Ajágame nile. 28 Napuꞌlige bilena galírale mochiga, Esusi ꞌyuga járomeka rukele alué Esusi: ―¿Chonigá tabilé gainárupeché ramueka maꞌchí ꞌpa alué chátiri alawá? 29 ꞌLige Esúsika nejele: ―Napuꞌlige maꞌchí ꞌpa bilé chátiri alawá bilé ralámulichi ajtígame, ꞌwe aꞌlá naꞌtawa Onorúgame ꞌyuga ꞌlige iwérali tánisa aꞌlige kulí gainámala ꞌemi maꞌchí pa alieti alawá. Tabilé tánisa ꞌemi iwérali  

 

 

 

 

 

Onorúgame, tabilé umubámala ꞌemi ―anile Esusi. Jena ruwimela Esusi uchéchigo siné aníligo meꞌliboli ko ꞌlige ku ajánimili ko

30 Aꞌkinana

simile Esusi ꞌlige boꞌné ꞌyuga járome. Simíbale alé ejiro Galilea anilichi. ꞌLige Esusi tabilé najkile napurigá ralámuli Galilea ejperégame machimela alé mochigo alé Galilea alué Esusi ꞌlige ꞌyuga járome. 31 Alué Esusi biꞌneli asinálile beniria boꞌné ꞌyuga járome, ꞌlige regá anele: ―Napu ju Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga ꞌma chaꞌpiboli ju pe ꞌwemi ꞌlige ꞌma meꞌliboli ju. Meꞌlisuga, pe bakiá rawé kachi ku ajánamala. (Alué Esúsika pe boꞌné olagá anime ke anile.) 32 Alué Esusi ꞌyuga járomeka tabilé námale napu anile Esusi. Majale rukegá. Aꞌkinana Esusi ꞌyuga járome boichimi ꞌyéniga raꞌíchale aꞌboi: ―¿Chieri ꞌnalina abé Waꞌlula júpué ramué? ―anile. 33 Napuꞌlige sebasa weꞌká riógachi Kapernaumi anilichi moꞌile pachá galírale napu cheꞌlabámili nile ꞌlige Esúsika rukele alué boꞌné ꞌyuga járome: ―¿Tachiri choniae ꞌemi boichika ꞌyénaga? 34 ꞌLige alué Esusi ꞌyuga járome ka tabilé nejele machíligame ayomio Esusi. 35 ꞌLiko asíbale Esusi, ꞌlige bayele alué makué oká boꞌné Esusi ꞌyuga járome ꞌlige anele: ―Waꞌlula nínilisiká, guꞌírimili júkuru suwábaga ralámuli. Tabilé boꞌnepi naꞌtemámili júkuru.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

113

SAN MARCOS 9

36 Aꞌlige

Esusi mutule bilé ta towí ꞌlige anele alué makué oká rió: 37 ―ꞌEmi napu ꞌwe aꞌlá niraga eté bilé ta towí ꞌla neꞌchí oyériga, ꞌliko ꞌwe aꞌlá nirame ju neꞌchí. ꞌEmi neꞌchí nirasa ꞌliko ꞌla nirame ju Onorúgame, alué napu júlale neꞌchí ―alarigá anile Esusi. 38 ꞌLige alué Juani, napu Esusi ꞌyuga ilírome nile, anele Esusi: ―Mué Waꞌlula, alé ꞌmi ajtí bilé rió ꞌwe buyáname uꞌkuchí remónisi alawala ralámulichi mochígame regá anigá: «Esusi aꞌwalílate buyasa ꞌla képá ꞌemi chátiri alawá, yati buyasi, aꞌrewa ye rió.» ꞌLige ramueka sulíruturu, pecha ramué ꞌyuga oyame kame alué rió. 39 ꞌLiko Esúsika anele: ―Tabilé che anétéliko. Bilé rió buyáname chátiri alawá regá anigá: «Esusi aꞌwalílate buyasa ꞌla képá ꞌemi chátiri alawá», bilé rió alarigá nóchame ka ꞌwe aꞌlá raꞌichámala neꞌchí olagá. 40 Ralámuli tabilé saíla nisa ramué, ramué gompaniérola kéré. 41 Bilé rió rekó pe bilé alabá baꞌwí ꞌyae ꞌemi neꞌchí oyérame kóriká, ꞌliko Onorúgame ꞌla semati raweli ꞌyámala alué rió. 42 › Bilé rió resiti ꞌnátili ꞌyame bilé ta towí kulí benime Onorúgame nila raꞌíchili, abé ꞌla nímala siꞌlika mukusá baꞌichí rojkógachi pásiga majtá golótiga. 43 Mué ꞌwe cha ꞌsisa mué boꞌné sekálate, ꞌma rejpunawa alué seká. Abé aꞌlá nímala Onorúgame eꞌwilia tabilé sekega,  

 

 

 

 

 

 

tase simiá oká sekega oꞌwékana jiérnochi alé napu tabilé siné choꞌime ju naꞌí. 44 Alé alué kuchili tabilé siné aꞌrémili ju ralámuli saꞌpala goꞌyá. ꞌLige alé nabí rajame ju naꞌí. Tabilé siné choꞌime ju. w 45 Mué resí ꞌsika enasa mué ronólate, rejpunawa ronola. Abé aꞌlá ju Onorúgame eꞌwilia tabilé ronega, tase simiá reꞌlé jiérnochi oká ronega. 46 Alé alué kuchili tabilé siné aꞌreme ju ralámuli saꞌpala goꞌyá. ꞌLige alé nabí rajame ju naꞌí. Tabilé siné choꞌime ju. 47 Mué ꞌwe chátiri naꞌtasa chátiri etega, maꞌchí buinawa alué busí. Abé aꞌlá nímala Onorúgame eꞌwilia tabilé busega, tase simiá reꞌlé jiérnochi oká busega, x 48 alé napu alué kuchili tabilé siné aꞌreme ju ralámuli saꞌpala goꞌyá. ꞌLige alé nabí rajame ju naꞌí. Tabilé siné choꞌime ju. 49 › Apiépiri ralámuli neꞌchí najátasaká resí ikimela. Alué resí ikiame ju napurigá oná. 50 Oná ꞌwe aꞌlá ju ꞌla ajkabasa goꞌame. Tabilé ajkabasa goꞌame, pe tabilé ꞌla ajkabame ju alué oná. y Alarigá ju alué resí ikiame napurigá oná. Alué resí ikiame ꞌla guꞌírame nisa ralámuli ꞌwe aꞌlá ꞌnata Onorúgame ꞌyuga aꞌliko napurigá oná ꞌla ajkabame alarigá ju. Alué resí ikiame tabilé guꞌírome nísaká alué ralámuli ꞌwe aꞌlá ꞌnata Onorúgame ꞌyuga, aꞌliko tabilé ꞌla ju. ꞌLiko alué resí ikiame ju napurigá oná tabilé ajkabame. Tase weꞌkuawa alué resí  

 

 

 

 

 

 

w 9:44 Eꞌnesi Isaías 66:24. x 9:47 Bersíkulo 44 ꞌlige 46 tabilé uchú alué ꞌwe ꞌya osirúgime osilichi. y 9:50 Onaka abiena unilime ju ꞌyowa. Abiena unilime ju napurigá tabilé bikimela saꞌpá. Abiena unilime ju napurigá biꞌwewa jiero. Abiena unilime ju telsante niraga. Abiena uneme nile alué ralámuli ebreo napuꞌlige Onorúgame kógime nile goꞌame ruigá Onorúgame tabilé siné chajkena ilíbame ju, nabí ꞌwe aꞌlá sébali olame ju napu aní boꞌné.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 9​, ​10

114

ikiame guꞌírome ko Onorúgame si naꞌtalia ꞌliko ꞌwe ganíliga ejperélamala ꞌemi suwábaga. Jena ruwimela Esusi rejcholi ruyéligo suwábaga alué ralámuli newíkame napurigá tabilé rojámala

10

Alé Kapernaumi asigá, simile alé bilena alé aꞌbé bakochi Jorani anilichi, aleka napu maꞌchíname ju alué rayénali napu Jurea anilime nílechigó napurigá alué ejiro Jurea anilime. z Nabí rawé weꞌká ralámuli napaíle. ꞌLige Esúsika benírale rejcholi alué ralámuli. Alarigá ꞌsime nile. 2 ꞌLige alé jsile bariseo pe rukemia chonirá Esusi. ꞌLige rukele: ―¿ꞌLa ju bilé rió mukí aꞌrea newíkame? 3 ꞌLige Esúsika rukele: ―¿Tachiri rejcholi nejile ko alué rió Moisesi ꞌya? ―rukele Esusi. 4 ꞌLige alué bariséoka anile: ―Moisesi anile ꞌla ko bilé mukí aꞌrilía, bilé apeli ꞌyásiká regá anime: «Jípesí ꞌma tabilé napaíka ejperélamala napugiti ꞌma rojágame kame ye oká ralámuli, ꞌma tabilé newíkame», anime nísaká alué apeli. 5 Esúsika anele: ―Ralámuli cha nokame kame. Alekeri Moisesi benírele alué rejcholi. 6 ꞌYa bajchabé Onorúgame tabilé benírele alué rejcholi. Onorúgame nila raꞌíchili regá aní: «Napuꞌlige Onorúgame newale gawí, newale bilé rió, ꞌlige bilé mukí.» 7 Alekeri newime ju ꞌlige waná galírime ju, 8 ꞌlige napuíka okome  

 

 

 

 

 

 

ju. Alésíko napurigá biꞌlepi ralámuli ꞌnátame nímala okaka, 9 ꞌlige Onorúgame tabilé najkí napurigá rojanawa napu boꞌné napabule. 10 Abé alí, napuꞌlige galírale mochiga, alué Esusi ꞌyuga járome ka rukele Esusi: ―¿Chonime ke napu mué ruyá anié kulipi? 11 ꞌLige Esúsika nejele: ―Bilé rió mukí aꞌresa, uché bilé mukí rewame ju, tabilé ꞌla ju alué ꞌnátili. 12 Abiena ꞌwe resítiri ju alaꞌsimía bilé mukí rió aꞌresa uché bilé rió rewisá, tabilé ꞌla ju alué ꞌnátili. ꞌWe resítiri ju alaꞌsimía.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi tániligo Onorúgame napurigá guꞌírimala ꞌkuchi

13 Ralámulika

uꞌkuchí ꞌkuchi aꞌpile alemi alué Esusi napurigá chaꞌpimela sekate. Napu aꞌlige machisá alué ꞌyuga járome, neꞌóchale alué ralámuli uꞌkuchítiri. 14 Esúsika ayole alué Esusi ꞌyuga járome ꞌyuga. Anele: ―Tase che anewa, aꞌrewa ꞌnalina napurigá jeka smela alué uꞌkuchítiri. ꞌEmi alué uꞌkuchítiri etega, benimela ꞌemi Onorúgame eꞌwiga. Suwábaga ralámuli napu ꞌwe aꞌlá eꞌwame ju napurigá ye uꞌkuchítiri, alueka ꞌwe aꞌlá nulalíame ju sulachí Onorúgamete. 15 Neka ꞌwe aꞌlá bijchiga aní. ꞌEmi tabilé eꞌwisa Onorúgame napurigá nokame ju ye uꞌkuchítiri, tabilé siné ganíliga eꞌyénamala ꞌemi Onorúgame ꞌyuga. Napurigá bilé uꞌtátiri ꞌwe yati eꞌwime Onorúgame, aꞌchigóriga  

 

z 10:1 Jaréchigo aní simáriligo alé ejiro Jurea ꞌlige bajuníligo alé bakochi Jorani anilime.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

115

SAN MARCOS 10

nímili júkuru ꞌémichigó napurigá alué uꞌtátiri ꞌla yati eꞌwime Onorúgame. 16 Aꞌlige alué Esusi mutule alué uꞌkuchítiri ꞌlige moꞌola nochale ꞌlige tánale Onorúgame napurigá repúmala.  

Jena ruwimela bilé rió ꞌwe nígame tabilé oyéraniligo Esusi

17 Bilé

rawé Esusi enale simiá, ꞌlige bilé rió nawá ꞌwe ꞌmaga, ꞌlige chokóbasiga ilíbale alé oꞌwemi napu Esusi iligé. ꞌLige alué rió anele alué Esusi: ―Mué ꞌwe aꞌlá beníriame, ¿tachiri chuꞌsimía ꞌla ju napurigá bejtélamala ne ꞌpa rewagachi nabí? ―anile alué rió. 18 ꞌLige Esúsika anele: ―¿Chonigá aníché mué: «ꞌWe aꞌlá beníriame»? Pe biꞌneli Onorúgame ju ꞌwe aꞌlá beníriame. 19 ꞌLa machí mué napu Onorúgame nulale. Regá nulale Onorúgame: «Tabilé meꞌliboa ralámuli, tabilé chigowa aminami, tabilé seꞌnú mukí ꞌyuga gojchiboa, tabilé ꞌyega raꞌicháwaká, tase bujewa bilé rió tábiri oꞌká enágame ꞌyégiga, ꞌla niraga etewa mué oꞌnola ꞌlige mué eyela» ―alarigá anele Esusi. 20 ꞌLige alué rioka anile aꞌlige: ―Neka ꞌwe aꞌlá sébali olá suwábaga alué nulalí uꞌtá ka jipe abiena si. 21 ꞌLige Esúsika ꞌwe naꞌtemale, ꞌlige anele: ―Aba bilé tábiri rokáré. Bilé tábiri tabilé ꞌcho ꞌla sébali olá mué.  

 

 

 

Simigá ralinéwaká suwábaga alué mué nila tábiri, ꞌlige kógiwaká alué enomí alué ralámuli tabilé nígame. ꞌLige neꞌchí najátawa. Alarigáká ꞌla narémala mué semati raweli ꞌpa rewagachi. 22 ꞌLiko alué rió kilí ilíbale, seweka simiá kíbale cha weꞌká tábiri nígame níligame. Tabilé ralinénele boꞌné nila. 23 ꞌLiko Esusi eꞌnéniga boꞌné ꞌyuga járome, anele: ―Weꞌká alué ralámuli ꞌwe nígame weꞌká eꞌkarúgame tabilé elime ju napurigá Onorúgamete nulewa sulachí. Pe napurigá aꞌboi ꞌnata, pe alarigá ꞌla sébili nirá. 24 ꞌLige alué Esusi ꞌyuga járome ka lale: «¿Chonigá aníché Esusi alaniá?» ꞌLige Esúsika anele uchéchigo siné: ―Weꞌká ralámuli napu ꞌwe ꞌnátame ju weꞌká eꞌkarúgame niga asinálime, tabilé najkime ju napurigá Onorúgamete nulewa sulachí. 25 Weꞌká rió weꞌká bukégame akasí, chibátiri, boꞌátiri, tabilé nélé Onorúgame. Boꞌné biꞌneli ꞌnata. ꞌWe nóchili olámala alué rió napurigá lisensia ꞌyámala Onorúgame napurigá Onorúgame nulémala. a 26 ꞌLige akisá alué Esusi ꞌyuga járome, tabilé inámole. ꞌLige anile aꞌbopi: ―¿Chieri ꞌla sebámalawé alé rewagachi? 27 ꞌLige Esúsika eꞌnéniga anele: ―Bilé rió boꞌné ꞌnátaga tabilé sebámala rewagachi. Onorúgameka  

 

 

 

 

 

a 10:25 Esúsika regá anile: ―ꞌWe nóchali olámala bilé rió weꞌká bukégame ajágame napurigá lisensia ꞌyámala Onorúgamete nulelia. Abé ꞌla tabilé nóchali olámala bilé kameyo bilena wejchá ewalachi simiria.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

116

SAN MARCOS 10 ꞌla nejkúrime ju, alarigáká ꞌla sebawa rewagachi. 28 Aꞌlige Pégroka anele: ―Ramueka suwábaga tábiri aꞌréruché mué ꞌyuga eꞌyénimia ― anile Pegro. 29 ꞌLige Esúsika anele: ―Apiépiri rió aꞌresa galí, rejimátiri, oꞌnólatiri, eyélatiri, ꞌkúchitiri, gawítiri, ne ꞌyuga eꞌyénimia, benírimia ralámuli Onorúgame nila raꞌíchili, 30 Onorúgame waꞌlú ganílili ꞌyámala. ꞌWe ganílimala alué ralámuli Onorúgame oyérame ꞌyuga. Abiena ꞌwe resí olawa ꞌlige resí anewa cha nokame ralámulite. ꞌLige mukusá ꞌpa rewagachi asiméleké nabí. 31 Alué napu bajchá ilinálime ju, alueka pe guwana juláwili ju. ꞌLige alué ꞌwe guwana ilígame, alueka ꞌmi bajchá eláwili ju.  

 

 

 

Jena ruwimela uchéchigo siné aníligo Esusi ꞌma meꞌliboli ko ꞌma baisá nile alésíko alaniá Esusi 32 Eꞌyénale

bowesia Rusaleni simiba. Esusi bajchá enale. ꞌLige alué weꞌká oyérameka nujubami ꞌyénale, ꞌlige regá naꞌtasia eꞌyénale: «¡Esúsika ꞌla tabilé majanti!» napugiti Esúsika abirigá alemi Rusaleni simiá enáligime rekó machié meꞌliboli ko alé Rusaleni. Uchéchigo jaré napu abé guwana eꞌyénale ꞌwe majale. ꞌLige Esúsika waná biꞌneli oꞌtole alué makué oká rió boꞌné ꞌyuga járome. 33 ꞌLige regá anele: ―Ramueka ꞌa eꞌnárukuru Rusaleni simiba. Alué napu ju Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika  

napurigá rió neraga ꞌma chaꞌpiboli ju, ꞌlige ꞌma oꞌtoboli ju napu mochí alué eꞌwélala balé ꞌlige alué Moisesi nila nulalí beníriame. Alué eꞌwélala oꞌtomela aꞌminá uchéchigo bilena eꞌsena ralámuli mochígichi napu tabilé jurío ju napurigá alemi meꞌliboa. 34 ꞌLige tabilé ꞌcho meꞌá, alué ralámuli ꞌwe gawélimala ꞌlige aꞌkachípamala ꞌlige wejpisópua, ꞌlige meꞌliboli ju. Mukusá pe bakiá rawé kachi ku ajánamala ―anile Esusi.  

Jena ruwimela Jakobo (Santiago) ꞌlige Juani tánaligo nóchali Esusi 35 Aꞌlige

Jakobo, ꞌlige Juani, Sebereo ꞌkúchila, 36 aꞌbemi simíbale Esusi ajtígachi ꞌlige anele: ―Mué beníriame, pe rekó, nóchali ꞌyáwaká ramué. 37 ―¿Tachiri nóchali najkiá ꞌemi? ―rukele Esusi. ―Napuꞌlige mué waꞌlula selígame asibasa, ramueka aꞌnaguka mochíwaká mué ajtígichi napurigá eꞌsélikame uꞌkuchípala nímala ramué, bilé wajtoná, bilé oꞌiná. 38 ꞌLige Esusi anele: ―ꞌEmi tabilé machí aliena nóchali ko. ¿ꞌLacha anachasa júkó ꞌemi neꞌchí ꞌyuga? ¿ꞌLacha anachámala ꞌemi resí ikiá napurigá ne resí ikimela? 39 ―Abiena ꞌla anacháwaleké ― nejele Akobo ꞌlige Juani. ―Bijchiá resí ikimela ꞌemi. Meꞌliboa ne. Abiena meꞌliboa ꞌemi. 40 Tabilé ne ꞌsímala aꞌnaguka eꞌwélala mochía ꞌemi. Pe Onorúgameka ꞌla machí chieri mochiamio napurigá nochámala alué nóchali ―anile Esusi.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

117

SAN MARCOS 10​, ​11

41 Uché

jaré Esusi ꞌyuga járome machile nóchali táligo, alekeri naꞌáwale. ꞌLige Esusi bayele suwábaga alué makué oká boꞌné ꞌyuga járome, 42 ꞌlige anele: ―ꞌEmi ꞌla machíguru napu ekí eꞌwélala ꞌwe riólame ka, ꞌlige ꞌwe iwégame nulame ka, napuchibi olagá ralámuli, ꞌlige alué eꞌsélikame uꞌkuchípala aꞌchigóriga nulame ju. 43 ꞌEmi tabilé alarigá nulámili júkuru. 44 Alué abé waꞌlula nínilisi ka, guꞌírimili júkuru uché jaré ralámuli, tabilé rióliga, napurigá nóchame neraga. 45 Alué Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga tabilé nawápá napurigá guꞌíriwa ralámulite. Alueka nawákuru guꞌírimia uché jaré ralámuli, alué boꞌnepi mukugá buinamia chátiri bowechi weꞌká ralámuli.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé rió tabilé maꞌchílime

46 Aꞌlige

sébale weꞌká riógichi Jerikó anilichi. Napuꞌlige Esusi ꞌma simichi alé Jerikó yéniga alué boꞌné ꞌyuga járome si, ꞌlige weꞌká ralámuli napu Kapernaúmika si ꞌyénale, ꞌlige alemi boichimi asale bilé rió tabilé maꞌchílime, Bartimeo anilime (Bartimeo aniáká Timeo inolá aniame ju). Alé asale boichí suwemi enomí taa. 47 Napu aꞌlige alué tabilé maꞌchílime machisá Esusi Nasareta bejtégame aꞌbemi enegó, aꞌwágame raꞌíchaga bayele regá anigá: ―¡Mué Esusi, Rabí rijimala, Rabí ꞌwe ꞌya ajtígame, pe rekó naꞌtemápuaká neꞌchí! ―anile. 48 Weꞌkaka sulile alanichi napurigá tabilé aminabi aꞌwágame  

 

raꞌichámala. ꞌLige alué rioka tabilé eꞌwale. Aminabi anile rekó sulílie: ―¡Mué Esusi, Rabí rijimala, alué rabí napu ꞌwe ꞌya asale, pe rekó, naꞌtemápogó ne! ―anele. 49 Akisá yati kilí ilíbale Esusi, ꞌlige anile: ―Jeka bayéwagó. ꞌLige alué Esusi ꞌyuga járomeka simíbale bayemia. ꞌLige anele nawiga: ―Tase chéláwa. ꞌMi simérá mué. Esusi repá ꞌnaka. 50 ꞌLiko alué rió tabilé maꞌchílime alué gemá wijchí pasa, iwégame oꞌpochile, ꞌlige simile alé napu Esusi ilile. 51 Esúsika rukele: ―¿Tachiri najkí mué? ꞌLige alué tabilé maꞌchílimeka nejele: ―Mué beníriame, najkí ne napurigá neꞌchí ꞌyómala mué napurigá ꞌla maꞌchílimala ne ku. 52 Esúsika anele: ―Simigá ku mué bejtélachi. Saꞌwíkuru mué, ꞌla bijchígiligame mué ꞌla saꞌwame ko ne ―anele. Yati ꞌla maꞌchílile alué tabilé maꞌchílime. ꞌLige tabiléchigo simíleko galírale, pe simile alemi guwánami napu weꞌká ralámuli ꞌyénale.  

 

 

 

Jena ruwimela ralámuli eꞌwele raꞌíchaga aníligo Waꞌlula ko Esusi

11

Napuꞌlige ꞌma amulí seba ꞌyéniga alé Rusaleni alué Esusi ꞌlige gompaniérola jábale alé Olibo rewégichi rabó reꞌleberi, alé napu okaná weꞌká riógachi nile, bilena Beꞌtagé ꞌlige uché bilena Betania rewégachi. 2 ꞌLige Esúsika anele oká alué boꞌné ꞌyuga járome:

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

118

SAN MARCOS 11 ―Simíbaga alé ꞌmi weꞌká riógachi, ꞌmi alé napu maꞌchigá ju, ꞌlige alé riógichi sebasa, ꞌemi etémala bilé bulito uꞌtá chériga chujkúgame tabilé ꞌcho asilime. ꞌLige ꞌma suꞌpanasa jeka oꞌtobóaká baníriga. 3 ꞌLige bilé rió rukisá chonigá suꞌpanalio alué bulito, yati anewa: «Alué Waꞌlula najkí napurigá tanewa ye bulito, pe yati ku ronolawa ramué», anile Esusi. 4 ꞌLiko alué oká rió Esusi ꞌyuga járome yati simíbale ꞌlige alé bilénami riógichi sebasa etele bilé bulito uꞌtá chériga chujkúgame bilé oꞌtónachi alé aꞌbé yochi galírale, ꞌlige suꞌpánale. 5 ꞌLige jaré rió jale alé ꞌlige bilé alué rió alemi ajtígame rukele: ―¿Chonigá suꞌpanaru alué bulito? 6 ꞌLiko alué Esúsite julárigame ruyele ꞌla sébili napurigá anélige Esusi. ꞌLiko alué rió rukeme yati ꞌla elile napurigá ꞌla oꞌtomela. 7 Alésíko yati oꞌtole alué bulito napu alé Esusi ajtile. ꞌLige alué aꞌpasa alué bulito, bujale alué iꞌweli oꞌpacha aꞌboi oꞌpáchala ꞌlige pérale alué bulito, ꞌlige Esúsika yati asele alué bulito, ꞌlige asigá simile. 8 ꞌLige weꞌká ralámuli pésiga ꞌyénale boichimi aꞌboi oꞌpáchala iꞌweli, ꞌlige alué bulito alemi amóbami simírole, ꞌlige jaréchigo saꞌó sawala roꞌasia eꞌyénale alemi boichimi. 9 Suwábaga ralámuli guwánami ꞌyénigame ꞌlige bajchabemi  

 

 

 

 

 

 

ꞌyénigame ꞌwe raꞌsálásia ꞌyénale regá anisia: ―¡Waꞌlula ju Onorúgame! ¡ꞌWe aꞌlá semá ꞌsime ju alué Onorúgamete julárigame! 10 ¡Onorúgame ꞌma aꞌlá nulémala ralámuli! ¡ꞌMa nawá alué Rabí rijimala! ¡Suwábaga ꞌwe semátiri nímala! b 11 Alarigá bajkile Esusi alé weꞌká riógichi Rusaleni anilichi aleké bulito asigá ꞌlige reꞌkile bulítochi ꞌlige reꞌkisa bajkile abé pachami alé waꞌlú reꞌobá ilígichi raꞌpichí, ꞌlige ꞌwe aꞌlá eꞌnesa bochígimi alé raꞌpichí, ꞌma simile alé Betania rewégichi taꞌmé weꞌká riógachi, c ꞌma ꞌwe alí níligame amulí chónachi, alué makué oká rió ꞌyuga simile boꞌné ꞌyuga járome.  

 

Jena ruwimela Esusi ꞌwe ená anegá neꞌóchaligo bilé chuná napu tabilé rakeme nile

12 Melénala

beꞌá ꞌma simíbale alé Betania mochige, ꞌlige boichimi eꞌyéniga ꞌwe eꞌlowile Esusi. 13 ꞌLige etele bilé chuná alemi ilígame boichimi aꞌbemi ꞌlige Esúsika yati simile eꞌnemia pala rakégame ka alué chuná, tabilé rakega ilile alué chuná, pe ꞌwe aꞌlá sawega ilile, tabilé ꞌcho sébale raweli napu rakeme nile alué chuná. d 14 ꞌLiko Esúsika anele alué chuná: ―Tabilé siné goꞌmela ralámuli mué chuná rakala, ꞌmáchigo tabilé siné rakémili kame mué ―anele.  

 

b 11:10 Eꞌnesi Salmos 118:25-26. c 11:11 Rusalénika ꞌwe weꞌká riógame nile, ꞌlige Betániaká taꞌmé ꞌwe weꞌká riógame nile. d 11:13 Alé Israeli alué chuná bajchá rakeme ju marso mechá napuꞌlige ꞌyame ju chuná sawala. ꞌLige abiena rakeme ju abé nujubame. Tabilé rakésaká napuꞌlige ꞌyame ju sawala, tabilé rakémili nile abé nujubapi. Siné kachi Esusi anile alué chuná ju napurigá alué bariseo. Bariséoka ꞌwe aꞌká ralámuli káré nobi tabiléchigo aꞌká ralámuli nílekó. Alué bariseo nile napurigá alué chuná napu ꞌwe rakéganti káréle ꞌwe sawega ilígame nobi tabilé rakégame níliko.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

119

SAN MARCOS 11

ꞌLige alué Esusi ꞌyuga járomeka akele alanichi Esusi. Jena ruwimela Esusi ꞌma mabúligo alué ralineme ralámuli alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí mochígame 15 Aꞌlige

sebasa ku alé Rusaleni, Esusi bajkile alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí, ꞌlige chojkile buyana alué ralámuli napu ekí ralinea jale ꞌlige tábiri alé raꞌpichí, ꞌma reꞌnubuga ꞌlule suwábaga mesa napu enomí nakulílichi nile, ꞌlige mutuka ꞌma reꞌnubule chulugí baloma ralinélime wakali. 16 Tabilé aꞌrele napurigá alemi raꞌpichí mochiámala raꞌlánaga weꞌká eꞌkarúgame tábiri ralinélime. 17 ꞌLige alué eꞌkarúgame tábiri rujsuna ꞌlige gajuna ꞌwe ruyele Onorúgame nila raꞌíchili. Regá anele: ―¿Tacha machí ꞌemi regá anime chujkugó alé osilichi napu Onorúgame nila raꞌíchili chujkú? Regá anime chujkúché: «Ne galílaká uneme nímala suwábaga ralámuli jena gawichí ejperégame napurigá raꞌichámala Onorúgame ꞌyuga ꞌlige napurigá iwérali tánamala.» e Alarigá aní Onorúgame nila raꞌíchili. ꞌÉmika unéguru ye reꞌobá Onorúgame galila napurigá pe bilé resó pe chigórigame resola niraga, tabilé ꞌla nirá ꞌemi ―anele. f 18 ꞌLige alué eꞌwélala balé abiena alué Moisesi nila nulalí beníriame akele alanichi alué Esusi ꞌlige chojkile ꞌnata churigá ꞌla nítikó meꞌliá alué Esusi. Meꞌlinálile ꞌlige  

 

 

ꞌnátale majaga «weꞌká ralámuli alué rió oyera.» ꞌLige tabilé chérigá meꞌale alué Esusi napugiti ꞌwe majáligime alué ralámuli, cha weꞌká níligame alué ralámuli alemi jágame ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga gepua alué Esusi benírachi alué rejcholi. 19 ꞌMa alí ꞌma chónachi simile Esusi boꞌné ꞌyuga járome ꞌyuga. ꞌMa simíbale alé Rusaleni mochige.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá ka napuꞌlige ꞌla bijchígisiga ꞌla aꞌwalí nígame ko Onorúgame 20 Uché

melénala beꞌá simíbale alé aꞌbemi alué chuná ilígichi ꞌlige etele alué chuná ꞌma wakígame chojkichí si, ꞌma nawala ꞌyúriga wakíbale alué chuná. 21 ꞌLige Pegro nélále napu anile alué Esusi rapakónala. Regá anile Pegro: ―Mué Esusi Waꞌlula, eꞌnérigo ye chuná napu mué neꞌóchale ꞌwe ená anigá rapako, ꞌma wakile. 22 ꞌLige Esúsika nejele ꞌlige regá anele: ―Aka ꞌwe aꞌlá bijchígiwaguru ꞌla waꞌlú aꞌwalí nígame ko Onorúgame. 23 Neka ꞌwe aꞌlá bijchiga aní, ꞌemi nulesa ye gawí Olibo anilime ꞌliko ꞌla simela ꞌmi mejká waꞌlú baꞌwí ilígichi napu eꞌwele barko eꞌyéname ju, ꞌlige ꞌwe aꞌlá bijchígiga anesa ꞌemi ꞌwe aꞌlá nejkúromio Onorúgame boꞌné aꞌwalílate, ꞌliko Onorúgame ꞌla nejkúromala, ꞌliko ꞌla simela ye gawí ꞌmi waꞌlú baꞌwí ilígichi. 24 Apiépiri tábiri ꞌla nejkúromala Onorúgame ꞌla bijchiá bijchígiga tánasaká mué alué  

 

 

e 11:17 Eꞌnesi Isaías 56:7. f 11:17 Eꞌnesi Jeremías 7:11.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

SAN MARCOS 11​, ​12 nejkúrili. 25-26 Napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌíchachi mué, ꞌla eꞌkawa apiépiri ralámuli alué napu ꞌwe resí ꞌsika ilírome nile mué ꞌyuga. Mué ꞌla eꞌkásaká alué rió ꞌliko Onorúgame ꞌla eꞌkámalachigó mué napuꞌlige iwérili tánichi mué. Mué tabilé eꞌkásaká ꞌliko alué Onorúgame rewagachi ajtígame tabilé eꞌkámalachigó ―anile Esusi.  

Jena ruwimela eꞌwélala rukéligo Esusi chonigá buyánaligo alué ralámuli alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí mochígame ralinea

27 ꞌLige

ku sébale alé Rusaleni, ꞌlige alemi waꞌlú reꞌobá ilígichi raꞌpichí eyénachi alué Esusi, yati alemi jsile alué eꞌwélala balé, abiena alué Moisesi nila nulalí beníriame, ꞌlige alué ralámuli jurío nuleme. 28 ꞌLige anele: ―Mué Esusi, ¿tachiri najtékame nóchali nígame ju mué? ¿Chiérite ajcharu mué napurigá Waꞌlula nulame nímala mué? ¿Tachiri gite buyánaché mué ralámuli waꞌlú reꞌobá raꞌpichí mochígame ralinea? 29 ꞌLige Esúsika anele: ―Ne abiénachigó rukimela bilé raꞌíchili, ꞌla maꞌchígame nejiáwaká, ꞌlige ꞌla maꞌchígame nejiásaká ꞌemi ne ꞌla ruwimela chonigá tachiri gite buyánigo ne ralámuli jena raꞌpichí mochígame ralinea. Nejiásibá: 30 ¿Chieri júlaliga Juani ralámuli rewarániliga? ¿Onorúgame o pe ralámuli? 31 Aꞌliko alué eꞌwélala oꞌmaka chojkile raꞌicha aꞌbopi rukegá, regá anile: ―¿Churigá nejiawa? «Onorúgame júlale», anisúká ꞌliko animela  

 

 

 

120 alué Esusi, 32 «ꞌLiko ¿chonigá ta bijchígirupaché ꞌemi napu anié Juani?» animela alué Esusi. «Aka pe ralámuli nuléleché», anisúká, alué ralámuli jena raꞌpichí mochígame ꞌwe ayómala ramué ꞌyuga, ꞌwéchigo ꞌla bijchígiligame oꞌmaka ralámuli ꞌwe ꞌla Onorúgamete julárigame níligo alué Juani. 33 Aꞌlígeko regá anile alué ralámuli Esusi olagá: ―Tabilé machiáwé chiérite julárigame níligo alué Juani ralámuli rewarániliga. ꞌLiko Esusi anile: ―Néchigó tabilé ruwimélachigó tachiri gite buyánigo ne suwábaga ralámuli jena raꞌpichí ye waꞌlú reꞌobachi mochígame ralinea.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo chonokáligo alué weꞌká banawá goꞌyáame rakeme tebume

12

ꞌLige chojkile Esusi regá anea alué ralámuli: ―Bilé rió ꞌyele weꞌlé alé boꞌné gawílachi, ꞌlige weꞌlé echale weꞌká banawá goꞌame rakeme iꞌwilí anilime. Rejkolichi newale bilena iꞌpichí alé meꞌchomia alué banawá rakala napuꞌlige rakesa alué baꞌwila maꞌchí pamia, ꞌlige newale bilé galí reꞌpá ilígame napurigá alué tebume alé asagá tebúmala alué weꞌká banawá rakeme. › ꞌLige owile jaré rió nóchame napurigá tebúmala, nasípasi meka alué banawá rakala, ꞌlige alué rió gawígameka simile bilénami mejkami. 2 Napuꞌlige sebasa rawé ꞌwíliame, alué gawígame ꞌnaka júlale bilé piónila napurigá rojanámala nasípasi napu nachume nile alué rió gawígame. 3 Alué  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

121

SAN MARCOS 12

tebuka mochígameka tabilé nejínile ꞌlige ꞌma chaꞌpile alué gawígame piónila alé nawachi, ꞌma choꞌnale ꞌlige ꞌma kumi júlale ꞌwe ejechasa. ꞌLiko alué rió ꞌma kumi simile tabilé oꞌká alué banawá rakala. 4 ꞌLiko alué gawígame uchéchigo bilé piónila júlale, ꞌlige ꞌma sébachi alué piónila alé ꞌmi ꞌma cheꞌwáliru moꞌola bajsibuga rejtete ꞌlige ꞌma kumi juláliru neꞌochasa. 5 ꞌLiko alué gawígame uchéchigo bilé piónila júlale, ꞌlige ꞌma sébachi alué piónila yati meꞌlíliru. Alarigá oláliru suwábaga napu ekí sísiame alemi napu júlale alué gawígame alé. Jaré ꞌwe ejelígame aꞌrele ꞌlige jaré ꞌma meꞌale. 6 › Alésíko pe alué gawígame inolacho rejpile napu ꞌwe aꞌlá eteme nile ꞌwe aꞌlá galegá, ꞌlige abiena aluéchigó júlale mayega ꞌwe aꞌlá niraga etemio. Regá ꞌnátale: «Yeka ꞌla niraga etémalaké ne inolá kame.» Napuꞌlige alué gawígame inolá sébachi ꞌmi alé alué banawá jágichi, ꞌlige anile alué aꞌboi tebúkame: 7 «Pe aluecho ju alué rió gawígame inolá, ꞌlige alué júkuru alué oꞌnola nila nachuámili ye gawí napuꞌlige oꞌnola mukusá, alekeri meꞌliboa, alarigá ꞌla ramué niga ejtebiwa ye gawí oꞌnola mukusá», anile. 8 ꞌLige chaꞌpisá ꞌma meꞌale ꞌlige ꞌma pale iꞌrachi maꞌchímana ―anile Esusi. 9 ꞌLige abichilubi anile Esusi: ―¿Alésíko chuꞌsímalawé alué gawígame? Alueka nawámala suwábaga meꞌlimea alué tebume, ꞌlige uché jaré mochiámala tebútiga alé.  

 

 

 

 

 

10 ›

¿Tabiléchala machí ꞌemi napurigá aní alué osilí napu chujkú Onorúgame nila raꞌíchili? Alué rejté napu gawélile nóchame galí newame, ꞌlige alué rejteka abé aꞌlá maꞌchínale alé chijtochi ajchalía. 11 Onorúgame boꞌné alarigá elale. ꞌLige ramué aꞌboi níriga ꞌwe aꞌlá semáriga naꞌtawa ꞌlige ꞌwe aꞌlá ganíliga mochiwa ꞌwe aꞌlá semáriga nejkúrichi Onorúgame ―anile Esusi. g 12 Alué eꞌwélala balé, abiena alué Moisesi nulalila beníriame, ꞌlige abiena alué ralámuli jurío nuleme, abichilubi ꞌwe meꞌlinalia jale alué Esusi ꞌwe aꞌlá inámaka akéligime suwábaga alué eꞌwélala neꞌóchiga aníligo alué Esusi alaniá, iligá ꞌwe majale cháchigo weꞌká jáligame ralámuli alemi. Alésíko pe aꞌrele alué Esusi ꞌlige ꞌma simíbale, tabilé che olale.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo Onorúgame ꞌyalime ko napu Onorúgame ꞌyáwili ju

13 Alésíko

alué eꞌwélala balé ꞌlige alué Moisesi nulalila beníriame, ꞌlige alué eꞌwélala napu nuleme ju alué ralámuli jurío, júlale jaré bariseo ꞌlige jaré Erore gompaniérola rukéniliga jaré raꞌíchili pe machináliga chonirá Esusi. 14 ꞌLige alué bariseo ꞌlige alué Erore gompaniérola alemi sigá napu ajtile alué Esusi. Regá rukele: ―Mué beníriame Onorúgame nila raꞌíchili, suwábaga ramué ꞌwe aꞌlá  

g 12:11 Esusi pe anime ke anile tabilé galegá etémili nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

122

SAN MARCOS 12 machiaa ꞌwe aꞌlá bijchiga anió mué suwábaga napu aní mué. Tabilé chéláme ko mué napu aní uché jaré ralámuli. Rekó cha anichi ralámuli mueka abisibi ꞌwe aꞌlá beníriame ju Onorúgame nila raꞌíchili. Mueka tabilé ꞌyégali raꞌíchili beníriame ju. ¿Pala ꞌla ju nejilia alué enomí napu jena nejílime ju alué waꞌlula rey Sesar iꞌlime? ¿Tabiléchala? 15 Alué Esúsika ꞌwe aꞌlá machile pe resítiri ꞌnátaga anió alué ralámuli, machile pe resí olániliga anió Esusi alué ralámuli ꞌyégiga raꞌíchanelega, ꞌlige anile alué Esusi: ―¿Chonigá alaníbiché ꞌémika pe resí olániliga ꞌyégiga raꞌíchaga? Aka jeka aꞌpásigo bilé enomí. 16 ꞌLiko alué bariseo ꞌlige jaré alué Erore gompaniérola yati aꞌpile bilé enomí chijtúligame bewárigame alué Esusi, ꞌlige Esúsika rukele: ―¿Chieri moꞌola ju ye moꞌó jena enomichi ajtígame, ꞌlige chieri rewalá chujkú ye enomichi? ꞌLiko alué bariséoka ꞌlige alué Erore gompaniérola anele: ―Pe alué Waꞌlula Sesar. 17 ꞌLiko Esúsika anile: ―Napu alué Waꞌlula Sesar nila ju, alueka alué Waꞌlula Sesar ꞌyáwaguru, ꞌlige alué napu Onorúgame nila ju, alueka alué Onorúgame ꞌyáwaguru ― anile Esusi. ꞌLige alué bariséoka ꞌlige alué jaré Erore gompaniérola ꞌma aminabi tabilé che anele, ꞌma umérasiga Esúsite.  

 

 

Jena ruwimela Esusi aníligo ꞌla rewagachi simíbame ko alué ꞌwe aꞌlá aꞌká ralámuli alawala napuꞌlige suwisá

18 Abiena

jsile alemi alué saruseo anilime ralámuli, alué napu anime

ju tabilé sébame ko rewagachi alué suwígame, ꞌlige Esusi ꞌyuga raꞌíchale peꞌwera, regá anele: 19 ―Mué Esusi ralámuli beníriame, Moisesi aꞌrele bilé osilí ꞌwe ꞌya regá anime: Bilé rió mukusá, ꞌlige aꞌresa mukí tabilé ꞌcho ꞌwesi ꞌkúchiga, ꞌliko alué mukúgame bonila rewimeli ju alué mukí napurigá ꞌkúchigame nímala alué mukí gunámakame alué mukúgame bonila ꞌyuga asigá, ꞌlige alué mukúgame bonila ꞌkúchila oꞌchérisa napurigá alué mukúgame ꞌkúchila kárélamala ―anele alué ralámuli saruseo. ꞌLige abiena regá anele: 20 ―Sinéchigo mochile gichao ejtemali napu rejimá nile, ꞌlige alué waꞌlula baꞌchila rewale mukí sineko, ꞌlige mukule baꞌchila tabilé ꞌcho ꞌwesi ꞌkúchiga. 21 ꞌLige alué bonila rewale alué repola ꞌlige ꞌma mukúlechigó tabilé ꞌcho ꞌwesi ꞌkúchiga, 22 ꞌlige alué abé uꞌtabela rewale alué repola ꞌlige ꞌma mukúlechigó tabilé ꞌcho ꞌwesi ꞌkúchigachigó. ꞌLige alarigá ikile alué gichao napu chega rijimala nile. Alarigá suwile suwábaga alué rijimá. Alué gichao ejtemali suwírisa, mukule alué mukí ―anile alué ralámuli saruseo. ꞌLige alarigá anesa, ꞌlige regá rukele: 23 ―Napuꞌlige alé rewagachi sebasa alué gichao ejtemali ꞌlige alué mukí, aleka ¿chieri ꞌnalina upila nímalawé alué mukí napu alué gichao rió gunámakame nile? 24 ꞌLige Esúsika nejele: ―Tabilé ꞌla námaka mochí ꞌemi tabilé ꞌla machí ꞌemi Onorúgame  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

123

SAN MARCOS 12

nila raꞌíchili, tabilé machí ꞌemi churigá ko Onorúgame aꞌwalila. 25 Alué napu ekí seba rewagachi nibilé umugí nibilé riótiri newímala, aleka suwábaga ralámuli napurigá santo ánjeli nímala, alué ꞌpa rewagachi mochígame santo ánjeli. 26 Aka alué boꞌné Moisesi osáligeꞌé peꞌkabi osilí napu ruwí rajá ilíligo alué uꞌtá rojá, alé peꞌkabi osilichi ruwí rewagachi simíbame ko ralámuli suwisá. ꞌLige alé ruwí regá: «Ne ju Onorúgame ꞌlige Abraámi neꞌchí oyérame ju, ꞌlige Isaki ꞌlige Akobo», anime chujkúturu alé osilichi. h 27 Onorúgame níriká tabilé iꞌté suwígame. Suwábaga ajágame ju. ꞌÉmika tabilé machí.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo tachiri ko alué nulalí rejcholi abé najtékame 28 Alemi

nawale bilé alué napu Moisesi nila nulalí beníriame nile, alué benírameka akea asale alieri benírachi Esusi, akea asale ꞌwe aꞌlá nejechi alué Esusi. ꞌLige alué benírameka regá rukele alué Esusi: ―¿Tachiri júkó alué nulalí ꞌwe najtékame? 29 ꞌLige Esúsika nejele: ―Alué ꞌwe najtékame nulalí regá anime júché: «ꞌEmi ralámuli israelita, ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga gepúwaká ye raꞌíchili. Biꞌlepi ju Onorúgame abé Waꞌlula. Tabilé ꞌwesi iꞌté uché bilé. 30 Oꞌmaka ꞌwe galewa Onorúgame, ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga Onorúgame ꞌyuga.» Alué ju ꞌwe najtékame nulalí rejcholi. ꞌLige uché bilé nulalí rejcholi regá anime  

 

júché: 31 «Napurigá galé ꞌemi aꞌboi alawala, alarigá galewa uché jaré ralámuli.» Ye oká nulalí rejcholi ꞌwe najtékame ju. Tabilé iꞌté uché bilé nulalí abé najtékame ―anile alué Esusi. 32 ꞌLiko alué benírameka regá anile: ―ꞌWe aꞌlá ju napurigá aní mué, ꞌwe aꞌlá bijchiga aníbá mué biꞌlepi ko Onorúgame, ꞌlige tabilé ꞌwesi iꞌtego uché bilé Onorúgame. Abiena ꞌwe aꞌlá ju napu aní mué, regá aniá: 33 «Oꞌmaka ꞌwe galewa Onorúgame, ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga Onorúgame ꞌyuga. Napurigá galé ꞌemi aꞌboi alawala alarigá galewa uché jaré ralámuli.» ꞌWe aꞌlá ju napurigá aní mué alarigá olásiká ꞌwe aꞌlá ganíliga asimeo Onorúgame. Onorúgame níriká pecha ꞌme najtékame kéréko goꞌame kógilia napu ju senteno ꞌlige riꞌligó ꞌlige baní ꞌlige meꞌliá ajágame napu ju akasí, boꞌá, ꞌlige chibá eꞌkósimia alé amoba napu eꞌkósilime ju ajágame mayega ꞌwe aꞌlá nejkúrimio Onorúgame alarigá olásiká ―anile alué beníriame. 34 ꞌLiko Esúsika akisá ꞌwe aꞌlá machigá raꞌíchachi alué Moisesi nila nulalí beníriame, regá anele: ―Amulí ꞌwe aꞌlá elí mué Onorúgame napurigá alué Onorúgamete nulalime nímala mué alawálachi ―anele. ꞌLige alésíko ꞌma taꞌwesi aminabi rukele.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo nóchali ꞌyárigame ko Onorúgamete 35 Esusi

alemi ilile alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí ralámuli beniria

h 12:26 Eꞌnesi Éxodo 3:1-6.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 12​, ​13 Onorúgame nila rejcholi. ꞌLige Esusi regá rukele alué ralámuli napu jale alemi gepua: ―¿Chonigá aníché alué napu Moisesi nila nulalí beníriame ju ralámuli, pe Rabí inolá ko alué Kristo? 36 Aka aba alué boꞌné Rabí aníleché ꞌya, ꞌlige Onorúgame Alawala guꞌírile:  

Alué Waꞌlula (Kristo) neꞌchí nuleme ju. ꞌLige Onorúgame anele alué Waꞌlula: «Jena asá wajtoná napusí neyuro ne mué saíla ꞌyuga.» 37 Rabí «Waꞌlula» aneme ju ꞌlige ¿ꞌlacha Rabí inolá nímalawé alué Waꞌlula? ꞌLige alué ralámulika ꞌwe aꞌlá gepua jale ꞌwe raꞌsálagá.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá ka bilé ralámuli gunarume 38 ꞌLige

Esúsika abichilubi ꞌwe benírile alué weꞌká ralámuli, regá anile: ―ꞌEmi suwábaga ralámuli tase ꞌyuga eꞌyénawa alué weꞌká ralámuli Moisesi nila nulalí beníriame, alueka ꞌwe riólame ju iꞌweli oꞌpáchaga eꞌyénaga, ꞌlige ꞌwe najkime ju napurigá ꞌwe aꞌlá niraga repóriwa alemi weꞌká riógichi. 39 ꞌLige mochínilime ju alé napu mochime ju alué abé najtékame ralámuli alé pachá uꞌkuchí reꞌobachi «sinagoga» anilime. ꞌLige mochínilime ju goꞌame goꞌmea napu mochime ju ralámuli abé najtékame napuꞌlige piesta nerúgichi. 40 ꞌLige weꞌlisi jame ju iwérali tania Onorúgame alé  

 

124 reꞌobachi napurigá pe aꞌboi najkime ju napurigá suwábaga ralámuli machimela. ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga, alué Moisesi nila nulalí beníriame ꞌma bujeme ju galí alué umugí gunámakame. Alueka abéchigo waꞌlú gastigo narémalagó. Jena ruwimela bilé mukí gunámakame nejíligo reꞌobachi suwábaga enomí napu nígame nile 41 Esusi

alé reꞌobachi asagá kilí aꞌbé napu gajoni boꞌile enomí mochígame, alé etele Esusi weꞌká rió ꞌwe inígame enomí mochichi alé gajónichi. 42 Abiena etele bilé mukí gunámakame mochichi oká enomí ejchirúligame ꞌwe pee najteme. 43 ꞌLiko alué Esusi bayele alué boꞌné ꞌyuga járome, ꞌlige anele: ―ꞌLa bijchiá ye mukí gunámakame ꞌwe resítiri tabilé weꞌká enomí mochíkuru enomí pe napu ekí nígame nílige. Onorúgame níriká abé najtékame ju napurigá ꞌsile alué mukí meꞌtagá alué ralámuli ꞌwe enomígame, 44 napugiti suwábaga ralámuli ꞌwe enomígameka nejime ju enomí pe rasírigame, ꞌlige ye mukika ꞌma nejíkuru suwábaga napu ekí nígame nílige, goꞌame raliméleké aleké enomite. Tabilé nígame nile uchérajpé ―anile Esusi.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌma gajumio alué waꞌlú reꞌobá Onorúgame galila

13

Napuꞌlige maꞌchínasa Esusi alé raꞌpichí waꞌlú reꞌobachi, bilé alué ꞌyuga eyéname anele: ―Eꞌné mué, ramué beníriame, ¡chiena ꞌla eꞌwele rejtete newáriliga

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

125

SAN MARCOS 13

ye reꞌobá, ꞌlige chiena ꞌla waꞌlú reꞌobá newáliru, ꞌwe semátiri! 2 ꞌLige Esúsika nejele regá anigá: ―Júwé, ꞌwe semati júkeꞌé, nobi ꞌmáchigo gajunáwili júkó bilé rawé, suwábaga ye rejté napu eté ꞌemi ye waꞌlú reꞌobá newárigime wijchí mochímala gajuga.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá nimio napuꞌlige amulí suwíbachi gawí

3 Aꞌlige

Esusi simile alé naꞌlebo ꞌnálige gomichi Olibo rewégame rabó ꞌlige alemi asíbale. ꞌLige alué ꞌyuga járome Pegro, ꞌlige Santiago, ꞌlige Juani ꞌlige Antresi, alé mochiga rukele alué naó rió alué Esusi: 4 ―¿Chiéniko gajúmala alué waꞌlú reꞌobá napurigá anié mué? ¿Churigá ꞌla machiboa ꞌma sebamio raweli ꞌma gajúmili ko alué waꞌlú reꞌobá? 5 ꞌLige Esúsika nejele, regá anile: ―ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga mochiwa napurigá tabilé ꞌwesi ꞌyégamala seꞌnú raꞌíchili ruigá napurigá oyéramala ꞌemi. 6 Eꞌyénamala weꞌká ralámuli regá anisia: «Ne júkuru ꞌla bijchiá Onorúgamete julárigame», animela. 7 › ꞌLige weꞌká ralámuli bijchígimala alué ꞌyégali. ꞌLige napuꞌlige ruyésiga ꞌemi nakó nerúlimio, tabilé majawa napugiti nerúlimili kame nakólime bajchá, nobi tabiléchigo ꞌcho suwibámili júkó ye gawí. 8 Alué weꞌká ralámuli bilena gawichí ejperégame nakómala uché bilena gawichí ejperégame sayega ꞌyuga. ꞌLige gawí aꞌwágame nokamela ichúrimi  

 

 

 

 

gawichí, ꞌlige ꞌwe gurúlamala goꞌame, tabilé iꞌtélimempá goꞌame, ꞌlige nerúlamala naulítiri. Alakichi, tabilé ꞌcho sebámala aleké rawé, uché rajpé resíriga nímala abe. 9 Abiena anele alué Esusi alué naó rió boꞌné ꞌyuga járome: ―ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga mochiwa ꞌemi. Sebámala bilé rawé napu aꞌlige oꞌtoboli ju ꞌemi galírale moꞌamia. Abiena oꞌtoboli ju ꞌemi alé uꞌkuchí reꞌobachi napu «sinagoga» anilime ju, alé oꞌtogá wejpisópua ꞌemi, ꞌlige abiena oꞌtoboa ꞌemi alé napu eꞌwélala selígame mochí ꞌlige alé napu ajtí alué waꞌlula rey ruwimela ꞌemi ꞌwe aꞌlá bijchígime ko ꞌemi Onorúgame raꞌichálila. 10 Bajchibé taꞌchó gajuchi gawí, bochígimi gawichí sebámili júkuru ye raꞌíchili ꞌwe aꞌlala Onorúgame nila. 11 Napuꞌlige oꞌtowá ꞌemi galírale moꞌamia, tase weꞌká naꞌtáwaká alarigáriga animea. Napuꞌlige oꞌwina ꞌemi raꞌicha ꞌmi alé raꞌíchili gatélichi, Onorúgame nejímala iwérali napurigá ꞌla gainámala ꞌemi raꞌicha, pe biꞌlepi ꞌnátili raꞌichámala ꞌemi, pe alué ꞌnátili napu nejí Onorúgame napugiti tabilé ꞌoni nímala ꞌemi raꞌíchame, Onorúgame Alawala i raꞌichámala ꞌemi chuꞌálachi. 12 ꞌLige bilé rió baꞌchirúgame tabilé oyérame neꞌchí, boꞌné bonila nejímala alé ꞌmi raꞌíchili gatélachi napurigá chaꞌpiboa ꞌlige napurigá meꞌliboa chaꞌpisá pe neꞌchí oyérame kóriká. Oꞌnola tabilé oyérame nisa neꞌchí, ꞌlige ꞌkúchila ꞌla oyérame nisa neꞌchí, oꞌnola ꞌma nejímala alé  

 

 

i 13:11 Napu ju Espíritu Santo yolí raꞌíchaga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

126

SAN MARCOS 13 raꞌíchili gatélachi alué ꞌkúchila napurigá meꞌliboa alué ꞌkúchila neꞌchí oyérame kóriká. ꞌLige jaré ꞌkuchi tabilé oyérame nisa neꞌchí ꞌlige oꞌnólaka ꞌla oyérame nisa, ꞌma nejímala alué aꞌboi oꞌnola o eyela ma napurigá meꞌliboa neꞌchí oyérame kóriká. 13 Suwábaga alué ralámuli neꞌchí oyérame, weꞌká ralámulite tabilé galewa. Suwábaga ralámuli neꞌchí oyérame ꞌla anachasa napusí suwí, alueka ꞌla ꞌpa rewagachi sebámala.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bajkimeo bilé rió alé waꞌlú reꞌobachi ꞌwe chaꞌsime napurigá Remónisi 14 ›

Napuꞌlige etea ꞌemi alué rió pe ꞌyégali ruwime alé pachá reꞌobachi, ꞌwe ꞌyégame napurigá Remónisi, ꞌwe aꞌlá naꞌtawa napurigá anime osale alué Ranieli ꞌwe ꞌya. Napu ekí ꞌla osilí raꞌíchame nile alué apeli ꞌwe aꞌlá inámaka raꞌíchawa. Aꞌlige rawé napu ekí mochírupá alé Jurea anilichi ejiro ꞌlige etésiga alué ꞌyégali ruyeme ralámuli yati júmisiwa chíbimia alé gawichíkami. 15 ꞌLige napu ekí alé galimopa mochiga etésiga alué ꞌyégali beníriame ralámuli, tase moꞌiboa alé aꞌboi galílachi pachá tábiri ꞌmea, yati júmisiwa ꞌnalina. 16 ꞌLige apiépiri ralámuli alé ꞌmi asarachi mochisa napu ju echiachi, alé mochiga etesa alué ꞌyégali beníriame ralámuli tabilé simawa ku galírale weꞌlí oꞌpacha nolamia, aminá júmisiwa ꞌnalina. 17 ¡Resía alué umugí napu rojpega mochí aꞌlige rawé o napu ekí uꞌkuchí ꞌkúchiga mochí aꞌlige rawé, tabilé gainámala júmasia! 18 Onorúgame  

 

 

 

tániwa napurigá tabilé romó nolínamala alué rió ꞌyégali beníriame ralámuli, 19 napugiti cha resíriká nímempá aꞌlige rawé, taꞌwesi rawé anaga. ꞌYako tabilé siné aliena enárigá nile, napusí sebasa alué rió ꞌyégali ruyeme ralámuli aꞌlige kulí ꞌwe enárigá nímala. ꞌLige abé aꞌkinana tabilé enárigá nímala. 20 Onorúgame tabilé elámala napurigá weꞌká rawé resí ikimela ralámuli. Onorúgame elásaká napurigá weꞌká rawé resí nílamala ralámuli ꞌliko ꞌma suwimela suwábaga ralámuli. Onorúgame ꞌwe galé alué ralámuli napu ekí ꞌla bijchígame ju Onorúgame nila raꞌíchili, alekeri peꞌwera resí nílimala ralámuli.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo tabilé bijchígilime ko napu animela alué ralámuli ꞌyégali ruwime 21 Abiena

anele Esusi: ―Napuꞌlige sebasa raweli, tase bijchígiwaká napu aní ralámuli. Jaré ralámuli regá animela: «Eꞌnésibá, jena ajtí alué Onorúgamete julárigame rió oꞌwé jawániliga.» ꞌLige jaréchigo animela: «Eꞌnesi, ꞌmi ajtí alué Onorúgamete julárigame rió oꞌwé jawániliga.» Tase oilawa, tabilé Onorúgamete julárigame ju alué rió. 22 Weꞌká sebámala alué ꞌyégame Onorúgamete julárigame korime ralámuli oꞌwé jawániliga, ꞌlige jaréchigo ruwime korimela napu anele Onorúgame. ꞌLa suériga raꞌíchiga ꞌyegámala, ꞌwe aꞌlá semá nokimela, ꞌla ꞌyonti ka nokimela, napurigá ꞌla najátamala suwábaga napu ju ꞌemi neꞌchí oyérame. 23 ꞌWe  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

127

SAN MARCOS 13

aꞌlá ꞌnátaga, ne ꞌwe aꞌlá ruwíguru jipe bajchabé tabilé ꞌcho alakichi. Jena ruwimela Esusi ruwíligo uchéchigo nawamio

24 ›

Napuꞌlige ꞌma simírisa alué resítiri raweli, rukuámala, ꞌlige alué rayénali ꞌma tabilé raꞌósiga asimela, ꞌma tabilé mechega ilimela rukó, 25 ꞌlige soꞌpilí rujsúmala, ꞌlige suwábaga nokomela alé rewagachi nerúgame. 26 Aꞌlige etémala ꞌemi reꞌkíname alué Onorúgamete julárigame alé ꞌpa rewagáchikana napurigá rió neraga nolíralekana (napu ju Esusi) , ꞌwe aꞌwágame ꞌlige ꞌwe semátiri, ꞌwe aꞌlá nirálime. 27 ꞌLige yati julámala weꞌká santo ánjeli alé ꞌpa rewagachi mochígame alué ralámuli napubúniliga napu ju alué Onorúgame oyérame ralámuli, bochígimi gawichí julámala alué santo ánjeli ꞌlige bochígimi alé ꞌpami rewagachi julámala napubúniliga.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruyéligo boꞌné ꞌyuga járome amulí sébachi bamunú ꞌma sawarame ko alué chuná 28 ›

ꞌWe aꞌlá benisíbá ye ꞌnátili churigá ka bilé chuná: Napuꞌlige ku uché ꞌwe chiꞌlame kachi alué chuná atawala guwala, ꞌlige ꞌma ku sawarachi, «ꞌma amulí seba bamunú» aniame júturu. 29 Aꞌchigóriga júkuru, napuꞌlige ꞌma mukusá rayénali ꞌlige rujsuchi soꞌpilí, machiboa ꞌma aꞌmulipi ko raweli Onorúgamete Julárigame ku nawámichi. 30 Neka ꞌla bijchiá  

 

ꞌla ruwí, suwábaga alarigá ikimeo taꞌchó suwichi ralámuli jipe ejperégame. j 31 Rewagá ꞌlige gawítiri siné rawé ꞌma tabilé ne ikimela nobi ne nila raꞌíchalika tabiléchigo siné weꞌkámalagó.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo tabilé ꞌwesi ꞌla machió aliéniko ku sebamio uché alué Onorúgamete Julárigame 32 ›

Tabiléchigo ꞌwesi machígó aliéniko alakimeo, nibilé alué santo ánjeli ꞌpa rewagachi mochígame machí, nibilé alué Onorúgame Inolá machí, pe Onorúgamecho ꞌla machí aliéniko alakimeo. 33 › ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga mochiwa, ꞌlige ꞌwe aꞌlá tania mochiwa Onorúgame aꞌwalila napurigá tabilé che ikimela ꞌemi, pecha ꞌwesi machigá mochígame aliéniko ku uché nawamio Onorúgame Inolá. 34 Alué ꞌnátilika aꞌchigóriga ju napurigá alué rió napu simile mejkami, ꞌlige aꞌrele alué boꞌné galila ꞌlige nóchame aꞌrele repútiga alué galí, ꞌlige aꞌpílipi nóchame ꞌyasa aꞌrele nóchali iꞌwana, ꞌlige ajchale bilé rió alé yochi ꞌlige ꞌwe aꞌlá anele napurigá ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga asimela ꞌwe aꞌlá repuka. 35 ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga mochísigó, pecha ꞌwesi ꞌla machigá mochígame aliéniko nawamio alué galí nígame, chónachi nawámaré siné kachi o nasipa rukomi nawámaréma siné kachi, oꞌtolí sinachi sebámaréma siné kachi, ꞌma cheꞌlachi sebámaréma, pecha machirua. 36 ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga mochiwa ꞌla eꞌnegá, napurigá ꞌla  

 

 

 

j 13:30 Jaréchigo aní ꞌla ikimeo taꞌchó suwíbachi alué ralámuli jurío. ꞌLige jaréchigo aní ꞌla ikimeo napuꞌlige nawámili ju uchéchigo Esusi. Tabilé ꞌla machirú.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 13​, ​14 tabilé okoka biꞌtígame rewimela ku nawagá. 37 Ye raꞌíchili napu ruyé ne ꞌemi, ruwí ne napurigá suwábaga ralámuli machigá mochímala. ¡ꞌWe aꞌlá eꞌnegá mochísigó!  

Jena ruwimela Esusi saíla ꞌma chaꞌpinániligó Esusi miékilichi rawé

14

ꞌMa oká rawé rokáréle sebamia raweli waꞌlú omégachi napu waꞌlú piesta newame nile ralámuli jurío, Páskua anilime omali napu baní goꞌyame nile alué ralámuli jurío, tase kawali (lebarura) roꞌigá newárigime baní. ꞌLige alué eꞌwélala balé ꞌlige alué weꞌká rió Moisesi nílala nulalí beníriame ꞌnátale churigá ꞌla níligo chaꞌpiá Esusi ꞌyégiga raꞌíchaga, ꞌlige meꞌliá. 2 ꞌLige jaré alué balé ꞌlige jaré alué Moisesi nílala nulalí beníriame anile: ―Tabilé chérigá meꞌliboa waꞌlú piesta nerúgichi, cha weꞌká rioga ilimémpá, weꞌká ralámuli mochímala Esusi machime, ꞌlige bochí animela akiná.  

Jena ruwimela bilé mukí baꞌwí roꞌéligo Esusi moꞌola, ꞌwe semá júkame baꞌwí

3 Esúsika

simílige alé weꞌká riógichi Betania rewégichi, Simoni rewégame rió bejtélachi napu abé ꞌyabé ꞌwe nayume nílige alué ꞌwe chátiri wejchagoni («lepra» anilime nayulí yolí raꞌíchaga). Napuꞌlige alé galírale ajtígichi goꞌame goꞌyá alé reꞌlé ilígame mésachi kilí gayena asagá goꞌyame nile goꞌame, aꞌlige bajkile bilé mukí alemi bilé uꞌtá botea rejtete newárigime oꞌká nawá baꞌwila roꞌágame ꞌwe semá júkame.

128 (Yolí raꞌíchaga «nardo» anilime ju alué nawá.) ꞌWe najteme nile, tabilé naꞌlógame baꞌwí. Alué mukí ꞌma gajsínale alué uꞌtá botea oꞌpalala ꞌlige Esusi moꞌólachi roꞌele alué baꞌwí ꞌwe semá júkame. 4 ꞌLige jaré alemi mochígame tabilé galele, ꞌwe ayole, ꞌlige regá anile aꞌboi: ―¿Chonigá suwábaga roꞌéleché alué nawá baꞌwila Esusi moꞌólachi? ꞌMa cha olákuru, ꞌma suwábaga goꞌlíkuru. 5 ꞌWe aꞌlá najtegachi ralinétélikuru, napu ekí meme ju bilé rió bilé bamí nóchaga. ꞌLige suwábaga alué enomí alué ꞌwe resítiri ralámuli kógitélikuru tabilé enomígame. Alarigá anile alué ralámuli ꞌlige ꞌwe ayoa mochile alué mukí ꞌyuga. 6 ꞌLiko Esúsika anele alué ralámuli: ―ꞌMa tabilé chati ꞌnata mochisi. Ye mukika ꞌwe aꞌlá semá ꞌsmíkuru alué nawá baꞌwila ꞌwe semá júkame roꞌea neꞌchí moꞌola. 7 Alué ꞌwe resítiri ralámuli tabilé nígame, alueka senibí mochímala napu ꞌemi mochí, ꞌlige ꞌla guꞌírinilisiká ꞌemi, guꞌíriwagó alué ralámuli tabilé nígame enomí napuꞌlige ꞌemi guꞌírinilisa, nobi neka tabiléchigo weꞌlisi asimélagó ꞌemi ꞌyuga. 8 Ye mukika ꞌma bajchabé neraga roꞌékuru neꞌchí alué nawá baꞌwila ꞌwe semá júkame napu roꞌémili nílige neꞌchí napuꞌlige ne mukú. Ye mukika ꞌwe aꞌlá semá ꞌsmíkuru. 9 Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá aníbá, napuꞌlige ralámuli napunápurimi gawichí beniria Onorúgame nila raꞌíchili, ꞌwe aꞌlá ruká raꞌichámala napurigá ꞌsile ye mukí jipe rawé, alarigá ꞌla machigá  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

129

SAN MARCOS 14

mochímala ralámuli, ꞌlige tabilé siné weꞌkuámala. Jena ruwimela Jurasi chojkíligo seꞌwináriga ꞌnata

10 Aꞌlígerikáchi

alué Jurasi Iskariote, bilé alué makué oká Esusi ꞌyuga járome, simile alué eꞌwélala balé ꞌyuga raꞌichamia, regá anemia: ―Ne ꞌla nejkúrimala Esusi chaꞌpiá. 11 Napuꞌlige akisá alué eꞌwélala balé ꞌwe aꞌlá nerale ꞌlige ꞌwe raꞌsálále, ꞌlige regá anile: ―Ramué najtétiwa mué ꞌla nejkúrisaká Esusi chaꞌpiachi. Alésíko alué Jurasi Iskariote chojkile ꞌnata chiéniko kochiena ꞌla ko Esusi chaꞌpiá.  

Jena ruwimela Esusi gompaniérola newáligo goꞌame Páskua anilime piesta sebasa goꞌyame 12 Sébale

raweli Páskua piesta oliame, k baní goꞌachi tase kawali roꞌigá newárigime, aꞌlige rawé napu ekiná riógichi meꞌliame nile galírale bilé boꞌá Onorúgame kógimia. (Alueka pe ꞌnátaga nokame nile napuꞌlige alué santo ánjeli tabilé meꞌale alué bajchá oꞌchérigame ejtemali israelita alé Ejipto.) Aꞌlige rawé alué Esusi ꞌyuga járome rukele alué Esusi: ―¿Koche ꞌla nítékó alué goꞌame newalía Páskua piesta oliachi goꞌyame? 13 ꞌLige Esúsika júlale oká alué boꞌné ꞌyuga járome regá anegá: ―Simíbaga alé Rusaleni, ꞌlige alé najtepámala ꞌemi bilé rió baꞌwí  

oꞌkame bilena sikolichi, ꞌlige yati najátawa, 14 ꞌlige napu bajkí alé galírale osámana ilígame, anewa alué rió galí nígame: «Alué waꞌlula ramué nuleme regá aní: ¿Koche goꞌmela ne goꞌame ne ꞌyuga járome ꞌyuga alué goꞌame jipe alí goꞌyame Páskua anilime piesta sebasa?» 15 ꞌLige alé oꞌtoboli ju ꞌemi bilé galí osámana ilígame, alué galí amoba ilígame tanéwili ju ꞌemi, ꞌlige regá animela alué galí nígame: «Ye galí amoba ilígame unéwagó, jena newawa goꞌame, ꞌma ꞌla sébali nerúturu suwábaga tábiri napu unémala ꞌemi», animela. ꞌLige ꞌemi alé newawa goꞌame, oꞌmaka ramué goꞌame. 16 ꞌLige alué oká rió Esusi ꞌyuga járome simíbale alé Rusaleni ꞌlige najtépale bilé rió baꞌwí oꞌkame bilena sikolichi, ꞌlige yati najátale ꞌlige moꞌile ꞌpa amoba osámana ilígame galichi, ꞌlige etele ꞌma ꞌla sébale nerugo suwábaga tábiri goꞌame newala, ꞌlige alé newale alué goꞌame Páskua anilime piesta sébachi goꞌyame. 17 Aꞌlige ꞌma chonaso sébale Esusi boꞌné ꞌyuga járome ꞌyuga. 18 ꞌLige ꞌma alé mésachi mochiga goꞌyá, Esusi anele alué boꞌné makué oká ꞌyuga járome: ―Bilé ꞌemi ne boꞌné ꞌyuga eyéname napu goꞌyá ajtí jena ne ꞌyuga, ꞌma ne saíla kéré. Nejkúrimala neꞌchí chaꞌpiachi. 19 Napuꞌlige akisá alué Esusi ꞌyuga járome alanichi Esusi, suwábaga ꞌwe sewele, ꞌlige aꞌpílipi anele alué Esusi:  

 

 

 

 

 

k 14:12 Alué ralámuli israelita piesta aneme ju aꞌboka alué Páskua rewégame rekó tabilé yawime ke aꞌlige rawé.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 14

130

―Neka tabilé júché. 20 ꞌLige Esúsika regá anele: ―Pe bilé ne ꞌyuga járome ju, napu ne ꞌyuga goꞌyá ajtí jena. 21 Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga ꞌma meꞌliboli ju napurigá aní osilichi napu ju Onorúgame nila. ꞌLige alué rió napu nejkúrimala neꞌchí chaꞌpiá waꞌlú gastigo rewimela. Abé ꞌla nítélige alué rió tabilé ocheria. 22 Napuꞌlige goꞌyá mochiga goꞌame, Esúsika ꞌwile bilé baní, l alué baní napu tabilé roꞌigá newárigime nile kawali, ꞌlige cheliera ꞌyale Onorúgame, ꞌlige ꞌma cheliera ꞌyasa Onorúgame, chiꞌwánale alué baní, ꞌlige ꞌyale alué makué oká rió boꞌné ꞌyuga járome, ꞌlige regá anele: ―Goꞌsí, yeka ne saꞌpala ju. ꞌLige goꞌale. 23 ꞌLige ꞌwile alué baso napu roꞌagá bajílime nile iꞌwilí baꞌwila rekútame, ꞌlige ꞌma cheliera ꞌyasa Onorúgame, ꞌyale alué boꞌné ꞌyuga járome ꞌlige oꞌmaka bajile, 24 ꞌlige Esusi regá anele alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Ye iꞌwilí baꞌwila pachágana manígime ne elalá ju, alué elá napu maꞌchínimili ju ne meꞌliachi, ꞌlige ne mukugá waꞌlú guꞌírimili ju ne ꞌemi ralámuli, regá gatele Onorúgame ralámuli jipe ejperégame guꞌírimia napurigá ꞌla biꞌwígame alawégame nímala. 25 Neka ꞌla ruwí, tabilé uché bajimio ne ye pachágana manígime iꞌwilí baꞌwila, napuꞌlige uché chokía  

 

 

 

 

 

ralámuli Onorúgame nulea, aꞌlige kulí uchéchigo bajímala ne. 26 ꞌMa goꞌsá ꞌlige wikarale Onorúgame wikala, ꞌlige wikarasa simíbale naꞌlebo ꞌnálige rabó Olibo rewégichi.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo biꞌneli aꞌréwali ko boꞌné Esusi

27 ꞌLige

Esusi regá anele alué makué oká rió boꞌné ꞌyuga járome alé rabó: ―Jipe rukó, suwábaga ꞌemi ne ꞌyuga járome, ꞌma aꞌrémala ꞌemi neꞌchí. Aka regá anime chujkúché bilena alé Onorúgame nila apélichi: «ꞌMa meꞌliboli ju alué boꞌá neseme, ꞌlige alué boꞌaka ꞌma raꞌlá moꞌbámala ichúrimi.» m 28 ꞌLige ne ku ajánasa, alé Galilea simé ne bajchabé taꞌchó jsichi ꞌemi alemi ―anile Esusi. 29 ꞌLige Pégroka anele Esusi: ―Rekó uché jaré ꞌma suwábaga simíbige, neka abichilubi mué ꞌyuga einámala. 30 ꞌLige Esúsika regá anele alué Pegro: ―Jipe rukó beꞌbé taꞌchó sinachi oꞌtolí osá, baisá animela mué: «Tabilé machí ne Esusi.» 31 ꞌLige Pégroka uchéchigo abichilubi, regá anele: ―Rekó meꞌliáe ne, neka tabilé majámala ruigá ꞌwe aꞌlá machime ko ne mué. Suwábaga alué Esusi ꞌyuga járome alanílechigó.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi tániligo guꞌírili Onorúgame alé Jetsemaní anilichi 32 ꞌLige

sébale alé weꞌká Olibo nerúgachi Jetsemaní rewégichi,

l 14:22 Alué baní seꞌunátiri nile tase napuyeri alué jena nerúgame. m 14:27 Eꞌnesi Zacarías 13:7.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

131

SAN MARCOS 14

ꞌlige alé alué Esusi regá anele alué boꞌné ꞌyuga járome: ―Jena ejtebíwagó ꞌemi, neka Onorúgame tánimala iwérali. 33 ꞌLige pe alué Pegro ꞌyuga simile alué Esusi, abiena alué Santiago (Akobo) ꞌlige alué Juani, ꞌlige ꞌwe sewele alemi alué Esusi. 34 Regá anele alué Esusi alué bakiá rió: ―ꞌWe chálá ne, amulí mukú ne seweka. ꞌEmi bakiá jena ejtebíwagó, ꞌlige tase okópua, ꞌla eꞌnegá mochiwa. 35 Alésíko alué Esusi simile abé aꞌmibemi waná Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia, iwérali tánimia, ꞌlige alé wijchí chujkíbale ajkaná, ꞌlige tánale Onorúgame napurigá tabilé resí ikimela alué boꞌné Esusi. 36 Regá anile Esusi: ―Mué ne Oꞌnola («Abba» anile boꞌné raꞌichálila.), mueka waꞌlú aꞌwalí nígame ju, neka tabilé najkí napurigá ralámuli resí olámala neꞌchí. Mué najkisáká, abirigá resí ikiméleké ne ―anile. 37 ꞌLige sébale ku alé napu aꞌrélige alué bakiá boꞌné ꞌyuga járome, ꞌlige ꞌma okókame rewale. ꞌLige Esusi anele alué Simoni (napu abiena Pegro anilime nile): ―¿Gojchigá boꞌí mué Simoni? ¿Nibilé pe bilé ꞌora anáchapá mué tabilé gojchigá? 38 ꞌWe aꞌlá eꞌnegá mochiwa, ꞌwe tana mochiwa Onorúgame napurigá ta neyúrimala Remónisi nila ꞌnátili. ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá sébali olánilime ju, eligá ꞌemi tabilé sébali olame ju. 39 Esúsika uchéchigo simile Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia iwérali tánimia aꞌchigóriga napurigá pe beꞌbepi. 40 ꞌLige  

 

 

 

 

 

 

 

uchéchigo siné ku sébale napu aꞌrélige alué boꞌné ꞌyuga járome ꞌlige uchéchigo siné okókame rewale. Noli ꞌma tabilé gayena eꞌnegá mochiga, ꞌlige nobi tabilé chérigá nejiasa nílile rukilía Esúsite chonigá okoka biꞌtigó. 41 ꞌLige uchéchigo siné simile Onorúgame si raꞌichamia ꞌlige uchéchigo nawale Esusi alé napu aꞌrélige boꞌné ꞌyuga járome, ꞌma baisá nile. ꞌLige regá anele boꞌné ꞌyuga járome: ―¿Abijí okoka biꞌtirú? ꞌA bujsirésibá. ꞌMa weꞌlisi okole ꞌemi, ya ꞌma chaꞌpiboli júpá ne jipe kulipi alué napu Onorúgamete julárigame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. ꞌMa aleka eꞌyena alué ralámuli cha nokame. 42 ¡Oꞌweti mochisi, ꞌma simawa, ꞌma aꞌbeka ená alué napu ne ꞌyuga eyéname nílige, ꞌma aꞌbeka ená nejkúrimia neꞌchí chaꞌpiá!  

 

Jena ruwimela ꞌma chaꞌpílirigo Esusi 43 Bijí

raꞌicha ilígichi Esusi alemi sébale alué Jurasi napu ꞌyabeko Esusi ꞌyuga eyéname nílige. Jurasi weꞌká rió ꞌyuga enale ꞌlige alué weꞌká rió siparina oꞌká eꞌyénale ꞌlige iꞌweli gusítiri. ꞌLige alué eꞌwélala balé ꞌlige alué Moisesi nila nulalí beníriame ꞌlige alué jurío ralámuli nuleme, aluete julárigame nile alué ralámuli Esusi chaꞌpíniliga. 44 ꞌLige alué Jurasi napu nejkúrisia enale chaꞌpiachi Esusi, regá anele alué weꞌká ralámuli: «Alué napu chuꞌmigá repori ne alué ju Esusi, yati chaꞌpibóaká ꞌlige oꞌtobóaká», regá anele. 45 ꞌLige alemi sébaga alué Jurasi regá anele alué Esusi:  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN MARCOS 14

132

―¡Mué Waꞌlula ramué beníriame! ꞌLige alarigá anesa, yati chuꞌmile banachí. 46 Alésíko alué weꞌká ralámuli yati chaꞌpile alué Esusi. 47 ꞌLige bilé rió Esusi ꞌyuga eyéname yati maꞌchí pale siparina ꞌlige ꞌma rejpúnale najkala bilé alué waꞌlula balé piónila. 48 ꞌLige Esúsika regá anele alué weꞌká ralámuli: ―¿Chonigá sirúpaché siparina oꞌká igútiri neꞌchí chaꞌpimea? ¿Chigórigame ju ne? 49 Aka ne alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí aꞌsáché ꞌemi beniria Onorúgame nila raꞌíchili, aka aleka peka siné chaꞌpíché ꞌemi neꞌchí. Peba alarigá nímili nílige, siné rawé chaꞌpiboli nílige ne napurigá aní alué Onorúgame nila raꞌíchili. 50 ꞌLiko suwábaga alué Esusi ꞌyuga járome ꞌma júmasale, ꞌma biꞌneli aꞌréleru Esusi. n 51 Napuꞌlige Esusi oꞌtiachi, nujubá enale bilé reꞌmalí, pe bilé chiní manta gemagá, tase oꞌpáchaga, ꞌlige alué Esusi oꞌtome ka meꞌlísale alué reꞌmalí ꞌlige pe alué chiní manta chaꞌpile, 52 iligá alué reꞌmalika neyúsale ꞌlige ꞌma ꞌyeri ꞌma kíbale, pe alué chiní manta chaꞌpigá rejpile alué chaꞌpime ka.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela eꞌwélala gustisia oláligo Esusi

53 ꞌLige

ꞌma oꞌtóliru alué Esusi alué waꞌlula balé bejtélachi. Alé napaíle alué eꞌwélala balé, ꞌlige alué jurío ralámuli nuleme, ꞌlige alué Moisesi nila nulalí beníriame.

54 Napuꞌlige

Esusi oꞌtiachi, alemi guwánami enale alué Pegro ꞌnaka boichika, ꞌlige alué Pegro alemi raꞌpichimi sébale alé waꞌlula balé galílachi raꞌpichí, ꞌlige alé asíbale sujkáliga reꞌobachi tebume ꞌyuga. 55 ꞌLige alué eꞌwélala balé ꞌlige suwábaga alué eꞌwélala nuleme ꞌwe jale rukea eꞌkarúriga, pe machináliga chonirá ꞌlige churigáriga ꞌla níliga meꞌliá alué Esusi, tabilé rewale napurigá meꞌliboa Esusi. 56 Jaré ꞌwe jale ꞌyégali ruyá, tabiléchigo neyúrale ko pe ichúromi chibirigá ruwíligame, ꞌlige jaréchigo seꞌwináriga ruwíligame, tabilé biꞌlepi ꞌnátale. 57 ꞌLige jaréchigo abiénachigó pe ꞌyégiga, regá anile: 58 ―Ramueka akirúturu regá anichi ye: «Ye waꞌlú reꞌobá ralámuli newálala ꞌma gajunámala ne ꞌlige bakiá rawé kachi uchéchigo bilé newámala ne, alueka tabilé ralámuli newalila nímala» aniéturu. 59 Weꞌká raꞌíchale kákobá, tabiléchigo biꞌlepi ꞌnátali raꞌíchale ko, cha ichúromi chibirigá ruwíligame. 60 ꞌLiko alué waꞌlula balé oꞌweti ilísale, ꞌlige alé iligá rukele alué Esusi: ―¿Bijchiga aní ye ralámuli napurigá aní? ¿Chonigá ta nejé mué? 61 Esúsika tabilé nejele. ꞌLiko alué balé waꞌlula uchéchigo rukele, regá anele: ―¿Mué ju alué Kristo, alué Onorúgame Inolá? o  

 

 

 

 

 

 

n 14:50 Pe jena olagá anime nile napuꞌlige aniá Esusi abé iꞌbé (eꞌnesi 14:27): «ꞌMa raꞌlá moꞌbámala alué boꞌá ꞌlige biꞌneli rejpímala alué boꞌelo boꞌá neseme.» o 14:61 Yolí raꞌíchaga, alué balé waꞌlula anile «Hijo del Bendito». Alué ralámuli judío tabilé siné anime nile «Onorúgame» olagá, cha najtékame nile alué raꞌíchili rewá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

133

SAN MARCOS 14​, ​15

62 ―Júwé,

ne ju ―anile alué Esusi―. ꞌLige ꞌemi etémala alué napu Onorúgamete julárigame ju ꞌpa rewagáchika rió neraga napuꞌlige ku ꞌpa rewagachi ajtígachi Onorúgame ꞌyuga, ꞌlige abiena etémala ꞌemi napuꞌlige ku ꞌpa rewagáchikana nolíralekana enágichi. 63 ꞌLiko alué waꞌlula balé banasuka chiꞌwánale boꞌné oꞌpáchala. (Alueka ruwime nile ꞌwe ayóligo alué waꞌlula balé alanichi alué Esusi.) ꞌLige regá anile: ―Ya ꞌma ꞌwe aꞌlá sébali akirúkeꞌé, tase rokáré uché bilé rió napurigá raꞌichámala Esusi saíla neraga. 64 Suwábaga ꞌemi ꞌwe aꞌlá aké Onorúgame saíla niraga raꞌichio ye Esusi. ¿ꞌÉmika chonígó? ¿Cholátékobá? ꞌLige suwábaga ralámuli ꞌwe anile napurigá meꞌliboa alué Esusi raꞌíchaligo Onorúgame saíla neraga. 65 Jaré ralámuli aꞌkachípale gawéliga alué Esusi, ꞌlige bulele busila ꞌlige aꞌwágame oꞌchole, ꞌlige regá anele: ―¡Machígobá chieri ꞌsiá mué oꞌchoa! ꞌLige alué reꞌobachi repúmeka ꞌwe oꞌchole Esusi banachí sekate.  

 

 

Jena ruwimela Pegro tabilé machióríligo Esusi

66 Napuꞌlige

Pegro alé raꞌpichí ajtígichi, alemi nawale bilé mukí napu newime nile goꞌame waꞌlula balé, 67 ꞌlige alué mukí Pegro etesa alemi ajtígame sujkáliga, weꞌlisi eꞌnegá ilile, ꞌlige anele: ―Muéchigó abiena ꞌyuga eyénituru alué Esusi Nasareta bejtégame.  

68 ꞌLige

Pégroka anele: ―Neka tabilé machime ju alué Esusi, neka pecha machígó chonigá anió mué. ꞌLige abé aꞌmibemi simile Pegro alé yochi. Aꞌlígerikáchi sinale bilé oꞌtolí owila. 69 ꞌLige alué mukí goꞌame newime balé waꞌlula napuꞌlige etesa alé yochi alué Pegro, anele uché jaré napu eꞌyénale alemi yochi: ―Ye rió Esusi ꞌyuga eyéname ju. 70 Aꞌliko Pégroka chéchigo siné anile: ―Neka tabilé machiáwé Esusi. ꞌLige alué ralámulika regá anile: ―Bijchiá mué alué Esusi ꞌyuga eyéname ju, mué Galilea bejtégame kámechigó, napugiti napurigá Galilea ejperégame raꞌíchame kame mué. 71 ꞌLiko Pégroka uchéchigo siné tabilé machióríle Esusi: ―Onorúgame gastigárime ke neꞌchí ta bijchiga anisáká ne ― anile Pegro. 72 Aꞌlige uché sinale oꞌtolí, ꞌma osá nile siná. ꞌLiko alué Pegro nélále napu anélige Esusi. Regá anélige Esusi: «Mué Pegro, taꞌchó osá sinachi oꞌtolí owila, baisá ꞌyegámala mué, tabilé machióriméla mué neꞌchí.» Alieti nélegá, eꞌwele nalale alué Pegro.  

 

 

 

Jena ruwimela waꞌlula selígame Pilato gustisia oláligo Esusi

15

Napuꞌlige cheꞌlisá, napaíle alé alué eꞌwélala balé ꞌlige alué jurío ralámuli nuleme ꞌlige alué Moisesi nulalila beníriame, napaíle alé oꞌmaka raꞌichamia machimea cholátiká alué Esusi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

134

SAN MARCOS 15 ꞌMa suwénasa raꞌicha, oꞌtole alué Esusi ꞌwe aꞌlá bulugá sekala alé ꞌmi waꞌlula selígame Pilato ajtígichi. 2 ꞌLige alemi oꞌtosá Pilátoka rukele Esusi: ―¿Mué ju Waꞌlula rey alué ralámuli jurío nuleme? ꞌLige Esúsika anile: ―Júwé, tase napurigá mué ꞌnata ―anile Esusi. 3 ꞌLige alué balé eꞌwélalaka abiena weꞌká raꞌicha jale alué Esusi sayega, ꞌwe cha ꞌsíkame kóríle Esusi. 4 ꞌLiko alué Pilato uchéchigo rukele: ―¿Ta nejiama olá mué? ꞌLa chekí tábiri ruyáníguru alué eꞌwélala balé. 5 Esúsika abirigá tabilé peꞌtá nejele. Alué waꞌlula selígame Pilátoka lale: «¿ꞌLa chonigá tabilé majáché? Peka nejé aníguru», ꞌlale.  

 

 

 

Jena ruwimela Pilato nuláligo gulusichi ujchagá meꞌlíniliga Esusi 6 Nabí

bamí Páskua piéstachi, Pilato suꞌpáchame nile bilé nejkógame galírale bajcháriga ajtígame. Ralámuli aꞌboi ꞌla anime nile chieri ꞌla nítiká maꞌchí pasía. 7 Aꞌlige rawé mochile jaré rió meꞌágame galírale moꞌáriga, ꞌlige bilé Barabasi p anilime nile. Barabasi ꞌlige alué uché jaré rió napuíka eꞌyéname nile nakoga. 8 ꞌLige alemi napaíle ralámuli, ꞌlige tánale alué waꞌlula selígame Pilato napurigá maꞌchí pámala bilé napurigá ꞌsime nile alué Pilato napuꞌlige alué Páskua piesta nerúgichi. 9 ꞌLige Pilátoka rukele ralámuli: ―¿Najkí ꞌemi napurigá suꞌpanawa alué Waꞌlula Rey ralámuli jurío  

 

 

nuleme? (Pe Esusi olagá anile alué Pilato.) 10 Alarigá anile alué Pilato, ꞌwe aꞌlá machíligame pe gichiga oꞌtóligo alué eꞌwélala balé. 11 ꞌLige alué eꞌwélala baleka abéchigo ꞌwe jale ruyea ralámuli napurigá ꞌwe animela ralámuli maꞌchí pánalia alué Barabasi ꞌnalina tase alué Esusi. 12 ꞌLige Pilato uchéchigo siné rukele alué ralámuli: ―¿ꞌÉmika choliame najkí alué napu ꞌemi Waꞌlula Rey ralámuli jurío nuleme aneme ju? 13 ꞌLige ralámuli regá anile aꞌwágame: ―¡Gulusichi ujchawa! ―noli bochí anile. 14 ꞌLige Pilátoka uchéchigo rukele: ―¿Tachiri chuꞌsíkame júkó ye rió? ꞌLige ralámulika uchéchigo anile abé aꞌwágame: ―¡Gulusichi ujchawa! ―anile oꞌmaka alué ralámuli. 15 ꞌLiko alué Pilátoka maꞌchí pale alué Barabasi pe napurigá ꞌla raꞌsálagá ejtebímala ralámuli, tabilé ayoga alué Pilato ꞌyuga. ꞌLige nulale napurigá weꞌsá wejpisópua alué Esusi wiꞌchite jiero uchúkame ꞌlige oꞌchí. ꞌLige ꞌma wejpisosa, ꞌma lisensia nejile napurigá gulusichi ujchawa alué Esusi.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela sontalo ꞌwe gawéliligo Esusi

16 Alésíko

alué sontalo oꞌtole alué Esusi alé raꞌpichí waꞌlula selígame bejtélachi, ꞌlige alé bayele suwábaga sontalo. 17 Weꞌlí oꞌpachátirile chónaga sejtákame

p 15:7 Barabasi aniáká «bilé oꞌnó inolá» aniame nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

135

SAN MARCOS 15

chinite newárigime, ꞌlige ujchele moꞌchí gorona banawá wejchégame newárigime. 18 ꞌLige repórale regá anigá: ―¡Kuira mué Waꞌlula Rey ralámuli jurío nuleme! 19 ꞌLige moꞌchí wejpale weꞌsá bakate ꞌlige aꞌkachípale, ꞌlige chojkóbaka jaga napurigá ꞌwe ꞌla nirame, pe gawéliga anime ke anile. 20 ꞌMa suwénasa gawelia Esusi, ꞌma ku bujele alué weꞌlí oꞌpacha chóname sejtákame chinite newárigime, ꞌlige ku oꞌpachátale boꞌné Esusi oꞌpáchala, (Bujéliru oꞌpacha alué Esusi napuꞌlige Pilato nuláligo wejpisóniliga.) ꞌlige alésíko ꞌma oꞌtóleru gulusichi ujchamia.  

 

 

Jena ruwimela ꞌma gulusichi ujchálirigo Esusi

21 Napuꞌlige

pe kulí alemi oꞌtowachi alué Esusi gulusichi ujchamia, bilé rió Sirene bejtégame Simoni anilime alemi seba enale napu Alejantro oꞌnola nile ꞌlige Rupo oꞌnola. ꞌLige alué rió nuléleru alué sontálote napurigá nejkúrimala alué gulusí oꞌtowachi. 22 ꞌLige oꞌtóleru Esusi bilena rabó alé napu Gólgota anilichi nile, napu «Anayáwali Moꞌola», aniame kéré. 23 Napuꞌlige alé sebasa iꞌwilí rakala baꞌwila ꞌyáleru rekútume «mira» anilime naꞌlógame, ꞌlige Esúsika tabilé chunule. 24 Aꞌlige reꞌpá gulusichi ujcháleru klabo jáwaga sekala, ꞌlige alué sontáloka nachútale alué Esusi oꞌpáchala bilé reꞌgí reꞌeka (napu «dado» anilime ju yolí raꞌíchaga). 25 Beꞌá tabilé ꞌcho rawilichi, (Bakiá ꞌora enágichi rayénali  

 

 

 

maꞌchínasa.) aꞌlige ujcháliru Esusi gulusichi. 26 ꞌLige alué sontáloka ujchale alué bilé rabileta osirúgime alé napu Esusi moꞌega chujkule reꞌpá amóbige napu ruwime nile chonigá ujchálirigo alué Esusi alé gulusichi, regá anime nile alué osilí: «Waꞌlula rey, ralámuli jurío nuleme», anime nile alué osilí. 27 ꞌLige abiena ujchucháleru oká chigórigame gulusichi alé aꞌbé napu Esusi chujkúlige. Bilé chigórigame wajtoná ujcháleru, ꞌlige bilé oꞌiná ujcháleru. 28 Alarigá sébali olale napurigá aní alué Onorúgame nila raꞌíchili regá anime: «Resí oláliru alué ralámuli cha nokame ꞌyúriga.» 29 Napu ekí ralámuli simárole alé, napu chibi anele, regá anele moꞌloka: ―¡Ajá, mué napu naꞌminámorié alué waꞌlú reꞌobá, ꞌlige napu pe bakiá rawé kachi ku newámorié mué uché alué waꞌlú reꞌobá! 30 ¡Ku reꞌkiwa ꞌlige boꞌnepi neyúsiwagó! 31 Alué balé eꞌwélala, ꞌlige alué Moisesi nulalila beníriame, ꞌlige alué Esusi gawéliga regá anile aꞌbopi: ―Esusi weꞌká ralámuli guꞌírile, boꞌnépika peka gayénaché neyusia. 32 ꞌLige aminami regá anile ꞌwe gawéliga: ―Reꞌkisa ꞌla képá alé gulusichi alué Kristo, alué waꞌlula selígame rey israelita ralámuli nuleme, napurigá ꞌla bijchígiwa ꞌla bijchiá ꞌla nóchali ꞌyárigame ko Onorúgamete ―aniá jale. ꞌLige okánika chigórigame napu uchule Esusi chujkúgichi aꞌnaguka, abiena ꞌwe cha anele gawéliga.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela mukúligo Esusi

33 ꞌLige

ꞌma rawilichi ꞌlige ꞌma chónale rayénali, ꞌlige chónaga

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

136

SAN MARCOS 15 ilíbale bochígimi alé gawichí. Nasípagana enagá ku rayénale alué rayénali. 34 Abaꞌlige ꞌma ku rayénachi alué rayénali, Esusi eꞌwele raꞌíchaga regá anile: ―Eloi, Eloi ¿lama sabáktani? (Pe arameo raꞌíchaga anile.) Pe regá anigá anile: «Muérigo Onorúgame ne Oꞌnola, ¿chonigá aꞌréché mué neꞌchí?» 35 ꞌLige alué ralámuli napu ekí jale alé aꞌbé, napu akele alanichi Esusi, anile: ―¡Gepusi! ¡Elíasi bayéchane, napu ruwime nile napu anélige Onorúgame ꞌwe ꞌya! Tabilé ꞌla námaka akele alué ralámuli. 36 Aꞌlige biléchigo yati ꞌmale bilé chiní saꞌnabáchamia banawá rakala baꞌwílachi pee rekútume ꞌwe chijpúgame ꞌlige iguchi ujchale baꞌnasoli kaboka, ꞌlige ꞌpa owele chuꞌchí napurigá Esusi chunumela baꞌwila, regá anigá owele: ―Akabá pala nolínara Elíasi reꞌkibumia gulusichi ye rió ―anigá ꞌsile. 37 ꞌLige Esúsika aꞌwágame sinale, ꞌlige ꞌma mukule. 38 ꞌLige yati chiꞌwale oꞌwékana reꞌkínaga alué waꞌlú chiní pachá waꞌlú reꞌobachi chujkúgame. 39 ꞌLige alué waꞌlula sontalo napu ilile alé oꞌwemi napu Esusi chujkule, etesa seꞌwináriga mukuchi Esusi, tase napurigá uché jaré rió, anile: ―Bijchiá ꞌla Onorúgame Inolá nile ye rió. 40 Abiena jale jaré umugí eꞌnegá mejkaka, alé ilile María Magalena,  

Magalena anilichi bejtégame, ꞌlige uché bilé María Santiago eyela ꞌlige José eyela (Santiago José bonila nile), ꞌlige uché bile mukí Salomé anilime. 41 Alué umugí Esusi guꞌírome nílige napuꞌlige eyénachi Esusi ejiro Galilea. ꞌLige uché jaré umugí jale alé, napu abiena moyénalige alé weꞌká riógichi Rusaleni anilichi Esusi ꞌyuga.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela gatélirigo Esusi bilena ewarárigichi napuyeri waꞌlú resó

42-43 Asale

bilé rió José rewégame, Arimatea bejtégame weꞌká riógachi. Alué rió ꞌlige uché jaré ralámuli eꞌwélala, alué ralámuli jurío nuleme nile. Alué rioka ꞌwe aꞌlá najkílige napurigá yati sebámala raweli napurigá nulame nímala Onorúgame ralámuli alawálachi. ꞌLige alemi ilile alué José etea meꞌliachi Esusi. ꞌLige ꞌma amulí chónachi rapakónala resíbilichi rawé, q alué José simile napu Pilato asale lisensia tánimia oꞌtomea alué Esusi gatemia, napugiti chonásaká ꞌma resíbilichi níligame. 44 ꞌLige Pilátoka lale: «ꞌMacha mukúlepué.» ꞌLige yati bayele alué waꞌlula sontalo, ꞌlige rukele: ―¿Pala bijchiá mukule Esusi? ꞌLige alué waꞌlula sontáloka anele: ―Ya ꞌma mukule. 45 ꞌLiko Pilato alieri akisá, Pilato yati ꞌla elile José napurigá oꞌtomela Esusi mukúgame, 46 ꞌlige Joseka yati ralale bilé chiní rojsákame, ꞌlige reꞌkabusa alué Esusi gulusichi ujchárigame, alué chinite kabisa,  

 

 

q 15:42 Alué ralámuli jurío níriká, abiena rawé aneme nile rukó, ꞌlige rawé abiénachigó.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

137

SAN MARCOS 15​, ​16

oꞌtole gatemia ꞌmi alé ewarárigichi wejtosá rejtechi pachami, yóchika uꞌtá nile ꞌlige pachaka weꞌlé nile, ꞌlige ꞌyérale alé yochi bilé waꞌlú chijtúligame rejtete ꞌwe bejtégame. 47 ꞌLige alué María Magalena anilime, ꞌlige alué María, José (ꞌlige Santiago) eyela, ꞌwe aꞌlá etea jale alé rekalíachi Esusi.  

Jena ruwimela ku ajánaligo Esusi

16

Rawé resíbilichi simírasa, aꞌlige alué María Magalena anilime, ꞌlige uché bilé María Santiago (Akobo) eyela, ꞌlige Salomé, alué bakiá umugí ralale yowí rakala Esusi boꞌígichi mochiamia ꞌlige abiena ralale yowí rusurúgame ꞌwe semá júkame alué Esusi ujchemia. 2 ꞌLige ꞌma romíkichi, r beꞌá rayénali maꞌchínachi, simíbale alué yowí ꞌwe semá júkame ujchemia alué Esusi napu rekáliru Esusi, 3 ꞌlige anisia eꞌyénale alué bakiá umugí: ―¿Chieri ꞌla nejkúrimala alué waꞌlú rejté seꞌwí ajchalichi alé yochi ajtígame? 4 Napuꞌlige sebasa alé yochi aꞌbemi, etele ꞌma tabilé alé yochi ajtigó alué waꞌlú rejté. 5 ꞌLige moꞌile alé pachami ewarágichi alué bakiá umugí. ꞌLige etele alé moꞌisá bilé santo ánjeli reꞌmalí wajtoná ajtígame. Weꞌlí oꞌpáchigime nile alué santo ánjeli ꞌwe rojsákame oꞌpacha. ꞌLige alué umugika ꞌwe majale, 6 ꞌlige alué santo ánjelika anele:  

 

 

 

 

―Tase majasi. Ne ꞌla machí Esusi ꞌyaga eꞌyéneo ꞌemi, alué Esusi napu Nasareno anilime nile, napu gulusichi ujchagá meꞌlíliru. ꞌMa ku ajánale, tabilé boꞌí jena, aka eꞌnésibá jena napu rekáliru, ꞌma tabilé néré. 7 Simíbaga ꞌlige anéwaká Pegro ꞌlige alué uché jaré Esusi ꞌyuga járome, Esusi ꞌma simela bajchabé alé Galilea rewégichi taꞌchó sébachi ꞌemi alemi, napurigá anílige taꞌchó mukiá. s Alé Galilea etémala ꞌemi napurigá anílige boꞌné Esusi. 8 ꞌLiko alué umugí júmaka buyásele ꞌáwalisia majaga, ꞌlige tabilé ꞌwesi ruyele boichimi eꞌyénaga majaga. t (Jaré osilí osirúgime ꞌwe ꞌya nerúgame pe jena suwéname ju. ꞌLige jaré osilí osirúgime abé weꞌká osirúgime ju, napu maꞌchíname ju abé reꞌlégana.)  

 

Jena ruwimela María napu Magalena anilichi bejtégame nile etéligo Esusi 9 Napuꞌlige

ku ajánasa Esusi, María Magalena napu Magalena bejtégame nile, alué bajchá etele alué Esusi beꞌá beꞌlí napuꞌlige chojkichi tarali (romíkichi). Abé ꞌyabé Esusi buyánilige gichao remónisi uꞌkuchípala alawá alaké mukichi. 10 Alué mukika simile ruyemia alué uché jarela napu nile Esusi ꞌyuga járome napu ꞌwe seweka mochile nalá bijí. Ruyele Esusi ꞌma ku ajánaligo. 11 Akisá alué Esusi ꞌyuga járome, tabilé bijchígale.  

 

r 16:2 Alué ralámuli níriká, yanchi alí rapagasa chojkime nile resíbilime rawé. Yanchi rukó cheꞌlébaga resíbilichi nile ꞌlige melénala rukachégame resíbilichi nile. Esusi ajánasa aniwínala neraga nile. s 16:7 Eꞌnesi San Marcos14.28. t 16:8 Alué rió Mateo osale boꞌné nila líbrochi napu anime ju alué umugí ꞌwe raꞌsálagá eꞌyénaligo.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

138

SAN MARCOS 16 Jena ruwimela oká ralámuli etéligo Esusi

12 Aꞌkinana,

boichimi eꞌyénale oká ralámuli napu ꞌwe aꞌlá niraga eteme nílige ꞌyabé taꞌchó mukuchi Esusi. Alemi boichimi maꞌchínale Esusi napuyeri pe apiépiri rió ꞌlige alué oká rioka tabilé machile. 13 Napuꞌlige ꞌma ꞌla machisá pe Esusi níligo, ku roꞌile ꞌlige ku sébaga ruyele alué uché jarela Esusi ꞌyuga járome, ꞌlige alueka tabilé bijchígale.  

Jena ruwimela makué bilé Esusi ꞌyuga járome Esusi etéligo

14 Aꞌkinana

alué makué bilé rió Esusi ꞌyuga járome goꞌyá mochile, ꞌlige alemi maꞌchiná ilíbale Esusi napuꞌlige goꞌyá mochígichi mésachi. ꞌLige Esusi aꞌwágame neꞌóchale alué makué bilé rió tabilé bijchígiligame ku ajániligo Esusi, napuꞌlige regá anésiga abé ꞌyabé uché jaré ralámulite: «Eteru ramué Esusi, ku ajánale.» 15 ꞌLige anele Esusi alué makué bilé Esusi ꞌyuga járome: ―Bochígimi gawichí simárowaká alué ꞌwe aꞌlala raꞌíchili benírisia suwábaga ralámuli. 16 Ralámuli napu ekí ꞌla bijchígame ju Onorúgame nila raꞌíchili ꞌlige napu aꞌré alué chátiri bowé ꞌlige napu chaꞌpí alué ꞌwe aꞌlala bowé, u alueka napuꞌlige mukusá tabilé resí ikimela, alué alawálaka ꞌpa rewagachi moinámala  

 

mukusá. ꞌLige suwábaga napu ekí tabilé bijchigi napu aní alué Onorúgame nila raꞌíchili, alueka ꞌwe resí ikimela, ꞌlégana naꞌichí moꞌibámala. 17 Napu ekí ꞌla bijchigi napu aní Onorúgame nila raꞌíchili, ne ꞌyámala aꞌwalí napurigá ꞌla buinámala remónisi uꞌkuchípala alawala ralámulichi pachágana mochígame. ꞌLige ꞌla gainámala seꞌnú raꞌíchili raꞌicha yati neraga, 18 chaꞌpimela sinowí ꞌwe oporúgime v ꞌlige tabilé che ikimela alué oyérame, ꞌlige bajisa bilé tábiri sowé tabilé che ikimela, ꞌlige sekate nochasa bilé nayume, yati saꞌwimela.  

 

Jena ruwimela ku rewagachi moyénaligo Esusi

19 Napuꞌlige

alué Esusi suwénasa raꞌicha alué ꞌyuga járome si, Onorúgame rewagachi oꞌtole Esusi. Alé sebasa, wajtoná asíbale Onorúgame ajtígichi. 20 Esusi ꞌyuga járomeka eꞌyénale bochígimi gawichí ralámuli benírisia Onorúgame nila raꞌíchili rejcholi. ꞌLige Esusi Alawala guꞌírile alué Esusi boꞌné ꞌyuga járome napurigá ꞌla saꞌwámala nayúkame napurigá ꞌla oyéramala alué Onorúgame nila raꞌíchili rejcholi ꞌlige aminami napurigá ꞌla bijchígimala ꞌla waꞌlú aꞌwalí nígame ko Onorúgame. Pe ikí képá ye raꞌíchili. Waꞌlú cheliérabá.  

u 16:16 Marko osale alué osilí rewarálime. Alué raꞌíchili rewarálime iꞌsínimi tabilé aniame ju baꞌwichí bajkigá rewarálime, abiena aniame ju napuꞌlige aꞌresa alué chátiri bowé ꞌlige chaꞌpisá alué ꞌwe aꞌlala bowé. Eꞌnesi glosario «bautismo». v 16:18 Alé Israeli tabilé ꞌtégame ju alué sayawi, abiénachigo nerúgame júkó sinowí ꞌwe oꞌparúgime.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo El Santo Evangelio Según San Lucas

Ye osilí napu San Lukasi anilime ju ꞌwe ꞌya osirúgime ju peꞌtá aꞌkinana Esusi mukusá ꞌma amulí oká mili ju jípesíko. Alué rió ye apeli oságame, Lukasi anilime nile. Alué rió Lukásika bilé rió nile ꞌyome alué Páulo ꞌyuga nóchame, alué Páulo nochálilachi guꞌírame nile. Jena ye osilichi ruwime ju chonigá osáliga alué Lukasi ye apélichi uchúkame. ꞌLige ruwí churigá oꞌchériliga alué oká rió Juani ꞌlige Esusi. ꞌLige abiena ruwí churigá chaojkíliga alué Juani ꞌlige Esusi rejcholi beníria ralámuli, abiena guꞌíriga weꞌká ralámuli, ꞌlige tase napuíka nóchaliga (1:5–4:13). ꞌLige abiena ruwí alué raꞌíchili churigá nóchaliga alué Esusi napuꞌlige boichimi enegá alemi alué gawí boꞌígichi Galilea rewégame, alemi enegá Esusi ꞌwe benírisia enálige alué Onorúgame nila rejcholi, abiena ꞌyólige alué weꞌká ralámuli (4:14–9:50). Abiena ruwíchigó tachiri nóchiliga alué Esusi napuꞌlige enegá bowesia simiá alé Rusaleni. Alemi enegá alué Esusi abiena ꞌwe ruyesia enáliga rejcholi alué weꞌká ralámuli, abiena ꞌwe ꞌyole alué weꞌká ralámuli (9:51–19:27). Alué Lukasi abiena ruwí tachiri ruyéliga Esusi alué ralámuli alé Rusaleni ejperégame, abiena ruwile chonigá churigá chaꞌpíliriga alué sairúgamete, abiena ruwíchigó churigá meꞌlílirigo (19:28–21:38). ꞌLige abé guwichímiká ruwí alué Lukasi churigá ku ajániliga alué Esusi meꞌlisuga (22:1–24:53). Rekó ꞌwe ꞌya osirúgime ke ye libro abiena osirúgime ju napurigá benibóachigó ramué jipe ejperégame ralámuli. Alué rió Lukasi anilime abiena osale alué Hechos de los Apóstoles anilime apeli, napu ruwime ju churigá guꞌíriliga alué Onorúgame Alawala alué Esusi gompaniérola aꞌkinana nujubá Esusi ꞌma simisá rewagachi.

Regá Anime Osale Lukasi Ruigá Chuꞌsíligo Esukristo Jena Wijchimoba Asagá

1

Jena ruwimela chonigá osáliga Lukasi ye raꞌíchali

 egá anele Lukasi alué Teópilo R bilena osilichi:

Kuira mué Teópilo. ꞌWe ꞌla ganíliga repori ne mué. Weꞌká ralámuli osale apélichi napu nóchale ꞌlige napu benírale Esusi jena wijchimoba. 2 Osale  

139

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

140

SAN LUCAS 1 napu akele napurigá ruwile alué ralámuli napu Esusi ꞌyuga eꞌyénale alué napu aꞌkinana ralámuli benírime gayénale Esusi raꞌichálila ꞌwe aꞌlá raꞌíchali rejcholi. 3 Mué rió Teópilo, ꞌwe ꞌla nirá ne mué. Ne boꞌné ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga ruké weꞌsá alué ralámuli Esusi ꞌyuga eꞌyéname regá: «¿Churigá ochérale uꞌtá towí ka ꞌlige churigá nóchale Esusi napuꞌlige si chojkile nocha alué Esusi ꞌlige napusí suwénale nocha ꞌlige churigá ꞌyole nayúkame ꞌlige churigá benírale suwábaga ralámuli?» Regá ruké ne alué ralámuli. Ne ꞌla nerá nili napu ruwile, alekeri osá ne ye osilí jena apélichi ꞌla sébili ruigá suwábaga churigá nile, 4 napurigá mué Teópilo ꞌla sébali machigá asimela alarigá níliga napu mué Teópilo beníriliru alué weꞌká raꞌíchali.  

 

Jena ruwimela bilé santo ánjeli ruwíligo aꞌkinana ochérimio alué Juani

5 Napuꞌlige

alué Erore a waꞌlula selígame kachi alé alué waꞌlú gawí boꞌígichi Jurea anilichi, aꞌlige bejtele bilé balé waꞌlú reꞌobachi Onorúgame galílachi b nulame Sakaríasi rewégame. Alué baleka alué Abíasi chojkégame gompaniérola nile, c alué Abíasi napu ꞌwe ꞌya bejtégame balé nile meꞌtagá Sakaríasi, Sakaríasika aꞌkinana ochérigame nile. Alué Sakaríasi upila Sabeli rewégame

nile. Alué mukí Sabélika Aroni rijimala nile, Arónika ꞌwe ꞌya bejtégame nile ꞌlige Sabélika ꞌwe aꞌkinana ochérale. d 6 Alué Sakaríasi ꞌlige upila si ꞌwe aꞌlá sébali eꞌwame nile suwábaga napu Onorúgame nulale ꞌwe ꞌya, ꞌlige Onorúgame ꞌwe aꞌlá galegá etele alué okánika. 7 Tabilé siné ꞌkúchigame nile alué ralámuli. Aminami ꞌma ꞌwe oꞌchérame nile okánika. 8 Sébale bilé rawé napu nóchame nile Sakaríasi alué weꞌká balé ꞌyuga alé waꞌlú reꞌobachi alué balé napu alé waꞌlú reꞌobachi nulame nile. 9 Reꞌeme nile, ꞌlige Sakaríasi mele reꞌeka bajkiame abé pachá oꞌkuí molélachi alé waꞌlú reꞌobachi. 10 Napuꞌlige Sakaríasi molea ilígachi, ralámuli ꞌwe jale Onorúgame ꞌyuga raꞌicha iwérali tania maꞌchige. 11 ꞌLige yati neraga maꞌchiná ilíbale bilé santo ánjeli Onorúgamete julárigame rewagáchika, alé wajtoná ilíbale alé mésachi napu eꞌkósilime nile oꞌkuí alé napu ilile Sakaríasi. 12 Napuꞌlige etesa Sakaríasi alué santo ánjeli, ꞌwe majale. 13 ꞌLige alué santo ánjelika anele: ―Mué Sakaríasi, tase majawa. Onorúgame ꞌwe aꞌlá aké mué alué Onorúgame ꞌyuga raꞌíchachi tániga napurigá ranélamala mué upila. ꞌLige mué upila Sabeli ranélamala bilé towí. Mué ajchémala rewá alué towí «Juani» anilime rewá. 14 ꞌWe ganílimala ꞌlige mué. Abiena  

 

 

 

 

 

 

 

 

a 1:5 Eꞌnesi glosario «Herodes». b 1:5 Eꞌnesi glosario «templo». c 1:5 Nerule bilé liá na oká chojkégame balé napu tebume nile waꞌlú reꞌobá, ꞌlige aꞌpílipi balé weꞌká gompaniérogame nile. d 1:5 Eꞌnesi glosario «ancestor».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

141

SAN LUCAS 1

weꞌká ralámuli ꞌwe raꞌsálámala alué towí ochérasa, 15 napugiti alué Onorúgame Waꞌlula neraga etémempá waꞌlú ochérasa alué towí. Aminami tabilé siné bajímala iꞌwilí (ꞌuba) baꞌwila rekútame. ꞌLa Onorúgame Alawala ajchágame nímala pachágana bajchabé taꞌchó ocheria. 16 Weꞌká ralámuli alé Israeli ejperégame ku oꞌwé jábamala, Waꞌlula Onorúgame oyérame gainámala alué Juani rejchólila akigá. 17 Alué Juánika rejcholi ruyeme nímala alué ralámuli waꞌlú aꞌwalite alué Onorúgame nila, napurigá alué Elíasi rewégame napu ruwime nile napu anele Onorúgame ꞌwe ꞌya. Alué Juánika ku oꞌwé jawámala alué weꞌká ralámuli napu ꞌkúchiga mochímala, ku geꞌláramala napurigá ku ganíliga ejperélamala ꞌkúchila ꞌyuga, abiena napurigá ku aꞌlá oꞌwé naꞌtámala alué ralámuli napu ꞌwe resí nokagá járome nímala aꞌlige. Juánika bajchá taꞌchó nawachi alué Waꞌlula, ꞌwe semáriga beníriga asimela weꞌká ralámuli, napurigá alué ralámuli ꞌwe aꞌlá galegá etémala nawachi alé alué biꞌneli neyúriga Waꞌlula. 18 Sakaríasika rukele alué santo ánjeli: ―¿Churigá ꞌla bijchígamala ne alarigá nimio suwábaga napu aní mué? Aka neka ꞌma ꞌwe oꞌchérame júpaché, ꞌlige ne upílachigó ꞌwe oꞌchérame ju. 19 ꞌLige alué santo ánjelika regá anele: ―Neka santo ánjeli ju Gabrieli rewégame. Neka Onorúgame ꞌyuga ajtime ju. Alué nulé neꞌchí  

 

 

 

 

napurigá ne mué ruyémala mué upila ranélimio bilé towí mué inolá. 20 Jipe mué tabilé bijchigi ye raꞌíchali napu ne mué ruyé. Jípeko tase raꞌíchame gainámala mué napusí ochérisa mué inolá, aꞌlige kulí gainámala mué ku raꞌicha. ꞌLa bijchiá alarigá nímala napurigá aní ne. 21 ꞌLige Sakaríasi pachá ilígichi, ralámulika maꞌchige jale buigá, aniá: ―¿Chonigá taꞌwé maꞌchínaché alué Sakaríasika alé pachaka ye waꞌlú reꞌobáchika? ―anile weꞌká ꞌnátaga. 22 Arigá maꞌchínale alué Sakaríasi, ꞌma tabilé gayéname raꞌicha. Tabilé gayénale alué rió raꞌicha maꞌchínasa aleka, yati ꞌwe machile ralámuli Onorúgame alarigá rekíligo alué rió alé pachá waꞌlú reꞌobachi. Pe sekate raꞌíchale Sakaríasi, pecha gayéniliga raꞌicha. 23 ꞌMa sébali olasa alé waꞌlú reꞌobachi napu ekí rawé nochámili nílige alué Sakaríasi, ꞌma ku galírale simile. 24 Aꞌkinana alué mukí Sakaríasi ꞌyula Sabeli rojparale. ꞌLige maligi mechá tabilé asé eyénaga asale. ꞌLige ꞌnátale alué mukí: 25 «Alué Waꞌlula Onorúgame boꞌné alarigá rekile neꞌchí ye raweli napurigá ranélamala ne, napurigá ꞌla tase gawélimala ralámuli neꞌchí tabilé ꞌkúchime kóriká.»  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela bilé santo ánjeli ruwíligo alué Esusi ochérimio

26 Usani

mechá aꞌkinana rojparasa Sabeli, Onorúgame júlale bilé santo ánjeli Gabrieli rewégame ꞌmi alé weꞌká riógachi Nasareta anilichi

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

142

SAN LUCAS 1 napu pachá ju Galilea anilime gawí boꞌígichi napurigá bilena ejiro. 27 Júlale alué mukí iwé María rewégame eꞌnéniliga. Alué mukika amulí newímili nile alué rió José rewégame ꞌyuga. Alué José Rabí rijimala nile, Rabí napu abé ꞌya bejtégame nile taꞌchó ochérachi José. 28 ꞌLige alué santo ánjeli sébale napu asale María, ꞌlige anele: ―Kuira mué mukí wanápurigame Onorúgamete. Waꞌlula Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌiri mué mukí. 29 Alué mukí alué santo ánjeli etesa, majaga weꞌká ꞌnátale ꞌlige lale: «Yeka ¿chonigá alarigá reparábaché?» 30 ꞌLige alué santo ánjeli uchéchigo raꞌíchale, ꞌlige anele: ―Mué María tase majawa. Onorúgame alarigá rekile raweli mué. 31 Jipe rojparámala mué ꞌlige ranélamala mué bilé uꞌtátiri towí. e ꞌLige ajchémala mué Esusi f anilime rewá. 32 Alué rioka ꞌwe najtékame nímala. Regá anélime nímala «Waꞌlula Onorúgame Rewagachi Ajtígame Inolá.» Onorúgame Waꞌlula selígame anémala aꞌchigóriga napurigá alué ꞌwe ꞌya bejtégame Rabí, 33 napurigá nuleme nímala alué weꞌká ralámuli israelita senibí rawé. 34 ꞌLiko Maríaka rukele alué santo ánjeli: ―¿ꞌLacha ranélamalawé ne? Neka tabilé ꞌyúgame júpaché rió. 35 ꞌLiko alué santo ánjelika anele: ―Onorúgame Alawala gite rojparámala mué tabilé ꞌyuga  

 

 

 

 

 

 

 

 

asagá rió, Onorúgame aꞌwalila alarigá elímala mué. Alekeri alué mué inolá ꞌla wanáparigame nímala Onorúgamete, ꞌlige Onorúgame Inolá anélime nímala. 36 Mué rijimala Sabeli abiena ranélamala rekó oꞌchérame ke. ꞌMa usani mechá ju waꞌlú rojpega asagá. Weꞌká ralámuli mayé tase ranélimio. 37 Onorúgameka suwábaga gayéname ju napurigá boꞌné ꞌnata. Alekeri bilé mukí rekó ꞌma oꞌchérame ke ꞌla ranélamala Onorúgame alarigá elásaká. 38 ꞌLiko Maríaka anile: ―Neka pe nóchame ju alué Onorúgame ꞌyuga. Onorúgame alarigá elísaká neꞌchí napurigá aní mué ranélamaréko ne ꞌliko bilé towí. Alésíko ꞌma tané ikiá kíbale alué santo ánjeli.  

 

 

Jena ruwimela María simíligo eꞌnemia boꞌné rijimala Sabeli

39 Aꞌlige

pe aꞌkinana rawé alué María ꞌwe jigaga simile alé bilena weꞌká riógachi iwérachi napu nile Jurea anilime gawí boꞌígichi. 40 ꞌLige sebasa Sakaríasi bejtélachi, pachá galírale bajkile ꞌlige repórale pe aꞌbemi iligá alué Sabeli. 41 Napuꞌlige akisá alué Sabeli María reporachi, alué uꞌtátiri Sabeli rojpálachi ajtígame nokale. ꞌLige Onorúgame Alawala bajkile alué Sabélichi pachágana 42 ꞌlige eꞌwele raꞌíchaga anile Sabeli: ―ꞌWe aꞌlá semáriga guꞌírilia mué María Onorúgamete taꞌwesi uché  

 

e 1:31 Pe alué Onorúgame Alawala gite rojparale alué María. f 1:31 Esusi aniáká «bujeme resiti ꞌnátili ralámuli» aniame kéré.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

143

SAN LUCAS 1

jaré umugí anaga ꞌlige mué ranala abiénachigó. 43 ¿Chieri júpaché ne napurigá nawámala mué María neꞌchí eꞌnemia mué napu ju alué Onorúgamete julárigame eyela nímili? 44 Napuꞌlige akisá ne mué reporachi, ꞌlige yati noká uꞌtátiri ne rojpálachi raꞌsálagá. 45 Mueka ꞌwe aꞌlá sébali bijchígime napurigá anile alué Onorúgame. Alekeri gite ꞌwe ganíliga bejtélamala mué. 46-47 ꞌLiko Maríaka anile: Neka waꞌlú cheliera ꞌya Onorúgame napu biꞌneli Waꞌlula ju. Neka ꞌwe raꞌsálá napugiti Onorúgame neꞌchí bujéligame resítiri ꞌnátili. 48 Onorúgameka ꞌwe ꞌla nirá neꞌchí rekó ne peka najtékame kachi. Jípesí aminako ralámuli ꞌwe aꞌlá niraga etémala neꞌchí. 49 Alué Onorúgame waꞌlú aꞌwalí nígame ju, ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌiri neꞌchí. Onorúgame rewalá ꞌwe najtékame ju. 50 Onorúgame senibí ꞌla naꞌtemame ju alué ralámuli napu ꞌla nirame ju Onorúgame, 51 machírile ralámuli waꞌlú aꞌwalí nígame ko. ꞌLa umérole alué ralámuli ꞌwe gunarume. 52 Alué eꞌsélikame rió ꞌma bujele nóchali, alué tabilé nígame ꞌnalina ꞌwe najtékame nóchali ꞌyale. 53 Alué ralámuli ꞌwe eꞌlowika ejperégame  

 

 

 

ꞌma ꞌwe nígame newale goꞌame, ꞌlige alué ꞌwe nígame rioka pe sekega aꞌrele. 54 ꞌWe aꞌlá semáriga guꞌírile alué weꞌká ralámuli israelita napu Onorúgame nochálilachi nóchame ju. Tase siné aꞌrele naꞌtemá alué ralámuli. 55 Alarigá guꞌírimioríle Onorúgame alué ꞌwe ꞌya bejtégame Abraámi aminami alué Abraámi rijimala ꞌwe aꞌkinana oꞌchérigame napu ramué rijimala júchigó, senibí guꞌírimioríle. Regá raꞌíchale alué María. 56 Alué María alé asale bakiá mechá alué Sabeli ꞌyuga, arigá aꞌkinana kumi bejtélachi simile.  

Jena ruwimela ochériligo alué Juani 57 Sebárale

raweli aꞌkinana napu ochérimili nile alué towí Sabeli ranala, ꞌlige Sabeli ranele bilé towí. 58 Alué uꞌtátiri ochérasa, alué aꞌmulipi riógame ꞌlige abiena alué rijimala napuíle alé napu asale Sabeli, ꞌwe raꞌsálagá simíbale oꞌmaka eꞌnemia alué Sabeli, g machisá Onorúgame ꞌwe semati raweli rekíligo alué mukí napurigá ranélamala rekó ꞌwe oꞌchérame kachi. 59 Osánó rawé ajtígachi ochéraga, sikiréliru peꞌtá isílala wiꞌchila napurigá nokame nile alué ralámuli israelita. h ꞌLige ralámulika ujchénale oꞌnola rewalá Sakaríasi anilime rewá. 60 Eyélaka anile: ―Tase. Juani anilime rewá ujchewa.  

 

 

g 1:58 Alué ralámuli israelítaka simíbame nile napuꞌlige bilé mukí saꞌwisá uꞌtátiri ochérisa, ꞌwe raꞌsá lagá repórime nile. h 1:59 Eꞌnesi glosario «circuncisión».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

144

SAN LUCAS 1 61 ꞌLiko

rukele alué ralámuli: ―¿Chonigá? Tase ꞌwesi iꞌtépaché alarigá rewégame alué Sakaríasi rijimala. 62 ꞌLiko pe sekate raꞌíchaga rukéliru alué Sakaríasi machináliga chonilime rewá ujchénelia. 63 ꞌLiko Sakaríasika tale bilé rabileta alé osimea, ꞌlige osale regá anime: «Juani anilime rewá ujchewa.» ꞌLiko suwábaga alué ralámulika lale: «¿Chonigá alanilime rewá ujchéneleché?» lale. 64 Aꞌlige yati neraga ku raꞌíchale alué Sakaríasi, ꞌlige anele Onorúgame ꞌwe raꞌsálagá: ―Mué Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌiri mué neꞌchí ―anele. 65 Suwábaga alué ralámuli alemi aꞌmulipi ejperégame ꞌwe majale machisá. Abiena weꞌká ralámuli napu ejperele alemi iwérachi napu Jurea anilichi nile ruigá eꞌyénale suwábaga tábiri napurigá ikile alé. 66 Suwábaga ralámuli napu ekí akele alué raꞌíchali anigá eꞌyénale aꞌbopi: ―¿Tachiri nóchame nímalawé alué towí waꞌlú ochérasa? Alarigá anile napugiti ꞌla bijchiá machíligame aꞌlígesí waꞌlú aꞌwalí ꞌyáligo Onorúgame alué towí.  



 



 

 

 

Jena ruwimela Sakaríasi wikaráligo Onorúgame wikala

67 Alué

Juani oꞌnola Sakaríasi ꞌwe aꞌlá rejcheruga raꞌíchale Onorúgame Alawala gite napurigá ikimeli níliga abé nujubami, regá anile: 68 Waꞌlú aꞌwalí nígame ju alué Onorúgame









napu guꞌírime ju ramué ralámuli israelita. Jipe ꞌa nawákuru jena weꞌká riógachi aꞌkabámana jawamia ramué. 69 ꞌMa júlale Onorúgame alué resítiri ꞌnátili bujeme ralámuli Rabí rijimala ꞌwe ꞌya ajtígame, alué Rabí napu Onorúgame nochálilachi nóchame nile 70 napurigá ruyele Onorúgame alué ꞌya ejperégame ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame, 71 semáriga nejkúrimio napurigá ta neyúrimala ramué saíla, abiena alué ꞌwe gichime ramué, 72 ꞌwe naꞌtemamio alué ꞌya mochígame ramué rijimala, ꞌwe ꞌla nélegá asimeo, ꞌlige julamio alué waꞌlula ramué guꞌírime, jipe ꞌma júlale. 73 Alarigá gatele Onorúgame Abraámi ꞌyuga julamio Onorúgame alué ramué guꞌírime. 74 Ruwile Onorúgame ramué guꞌírimio napurigá umérowa ramué saíla, napurigá nochawa Onorúgame nochálilachi tase majaga, 75 ꞌla biꞌígame alawega, ꞌla sébali olagá napu aní Onorúgame nila raꞌíchali. 76 Mué Juani, ne inolá, mueka bilé rió nímala ruyame napu ané Onorúgame. i Mueka raꞌíchali rejcholi ruyeme nímala ralámuli napurigá ꞌla niraga etémala

i 1:76 Eꞌnesi glosario «profeta».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

145

SAN LUCAS 1​, ​2

Waꞌlula Onorúgamete Julárigame sébachi, 77-78 napurigá machiboa ramué ralámuli israelita ꞌma bujérigame nírigo alué resiti ꞌnátili, ꞌlige Onorúgame ꞌla nejkúrimio ꞌwe ꞌla naꞌtemaka napurigá ta aminabi chátiri naꞌtawa. Ramué Oꞌnola Onorúgame ꞌwe galegá naꞌtemá ramué. Waꞌlula Onorúgame wamí ꞌpaka rewagachi asagá ꞌwe aꞌlá nejkuria ajtí 79 napurigá ꞌla biꞌwígame raweli narépua resíriga ejperégame ralámuli, napurigá pe biꞌlepi semáriga ꞌnátame niwa, napurigá ꞌnátame niwa waꞌlú nejkúrame ko Onorúgame. 80 Alué towí Juani ꞌwe rejchirúgame ochérale, ꞌlige ꞌwe aꞌlá nirame Onorúgame, ꞌlige simile bilénami jami tase baꞌégichi, tase rojégichi, ꞌlige tase gajsalégichi, ꞌlige weꞌká bamí bejtele alé jami napusí chojkile ralámuli raꞌíchali rejcholi ruyea alué weꞌká ralámuli israelita alemi jsísime.  

Jena ruwimela ochériligo Esusi

2

ꞌYa aꞌlige uꞌtá kachi Juani, asale waꞌlula nulame rey Augusto rewégame. Alué rioka nuleme nile ralámuli romano ꞌlige israelita. Alué waꞌlúlaka nulale apélichi uchuchánilia rewalá napurigá aꞌkinana enomí nejímala suwábaga ralámuli waꞌlúlachi. 2 Pe kulí siné nile ralámuli simiba aꞌboi rewalá uchuchamia apélichi  

waꞌlúlachi Sirenio selígame kachi alé Siria anilichi. 3 Suwábaga simámili nile napu oꞌchérigame nile ꞌya siné apélichi uchuchamia aꞌboi rewalá. 4 Joseka simile alé Beleni weꞌká riógachi Nasareta asagá. Nasarétaka alé pachá nile Galilea rewégame gawí boꞌígichi. Sébale alé Beleni napu nile alé pachá Jurea rewégame gawí boꞌígichi, napu ochérigame nile alué waꞌlula selígame rey Rabí ꞌwe ꞌya, alué Joseka Rabí rijimala nile, abé ꞌya ajtígame weꞌká bamí taꞌchó ochérachi José. 5 Joseka simile alé Beleni apélichi ujchamia boꞌné rewalá. María abiena si simile, alué José ꞌyuga newímili, ꞌlige alué mukika ꞌma waꞌlú rojpégame nile. 6 Napuꞌlige alé Beleni mochiga, 7 sebárale raweli napurigá ochéramala alué María ranala Esusi, ꞌlige ꞌma ochérale alué uꞌtá towí Esusi. Pe kulí bilé nile María ranala alué towí ochérachi. ꞌLige eyélaka gemele baꞌnisólite, ꞌlige rekale bilénami ganuwachi ꞌwe ꞌla kabika napu goꞌyame nile akasí. Alemi rekale alué uꞌtátiri pecha bilena galichi níligame napu ochérale alué towí Esusi.  

 

 

 

 

Jena ruwimela bilé santo ánjeli ruwíligo ꞌma ochériligo Esusi

8 Alemi

jami Beleni rewégachi aꞌmulipi mochile jaré boꞌelo boꞌá repuka rukó. 9 ꞌLige pe yati neraga maꞌchiná ilíbale alemi bilé santo ánjeli. ꞌLige alué Waꞌlula Onorúgame aꞌwalila gite noligá raꞌósiga ilíbale alé napu mochile alué boꞌelo. ꞌLige alué boꞌéloka ꞌwe

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

146

SAN LUCAS 2 majale. 10 ꞌLiko alué santo ánjelika anele: ―Tase majawa ꞌemi. Neka ꞌwe aꞌlá semati raꞌíchali ruimea nawá. Suwábaga ralámuli ꞌwe raꞌsálámala akisá ye aꞌlala raꞌíchali. 11 Jipe ꞌma ocheri bilé towí jena weꞌká riógachi napu ochérilige Rabí ꞌwe ꞌya. Alueka bujémala alué chátiri ꞌnátali ꞌemi ꞌlige suwábaga ralámuli, alueka Onorúgamete julárigame ju napu waꞌlula nímala suwábaga ralámuli nuleme. 12 Napurigá abé aꞌlá bijchígimala ꞌemi, etémala ꞌemi alué towí gemériga boꞌígime alé ganuwachi. Napuꞌlige etesa ꞌemi, ꞌla machimela ꞌla bijchiá ko suwábaga napu aní ne. 13 Aꞌlígerikáchi pe yati weꞌká santo ánjeli maꞌchiná jábale ꞌpa rewagáchika simíbagame alé napu ilile alué uché bilela santo ánjeli, ꞌlige anile ꞌwe raꞌsálagá: 14 ¡ꞌWe aꞌlá ju Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame! ¡ꞌWe ganíliga ejperélamala alué ralámuli napu semáriga guꞌírilia Onorúgamete! 15 Napuꞌlige alué santo ánjeli ku ꞌpa rewagachi simasa, ꞌliko alué boꞌelo anile aꞌbopi regá anigá: ―Simáwaꞌé ꞌliko alé Beleni eꞌnewa napu ruwí alué santo ánjeli napu alué Waꞌlula Onorúgame júlale ramué ruyénaliga alué raꞌíchali. 16 ꞌWe sajpuka simíbale eꞌnemia, ꞌlige sébale alé napu mochile María, ꞌlige José, ꞌlige uꞌtá simaloni alué napu boꞌile bilena ganuwachi. 17 Napuꞌlige etesa, simíbale ichúrimi  

 

 

 

 

 

 

weꞌká ralámuli ruyemia napu ruwile alué santo ánjeli churigá nimia alué uꞌtá towí. 18 Alué weꞌká ralámuli napu akele alarigá nímaráo waꞌlú ochérasa alué towí, ꞌwe raꞌsálále. 19 Maríaka aꞌlá nirale suwábaga napu anile alué boꞌelo, pe boꞌnepi ꞌnátaga. 20 Alué boꞌéloka ku sébale napu aꞌrélige alué boꞌá waꞌlú cheliera ꞌyasia Onorúgame, ꞌwe raꞌsálagá napugiti ꞌla bijchiá níligame napurigá anílige alué ánjeli.  

 

 

Jena ruwimela alué towí Esusi oꞌtólirigo alé waꞌlú reꞌobachi

21 Osá

naó rawé ajtígachi ochéraga alué towí, sikiréliru peꞌtá isílala wiꞌchila napurigá nokame nile alué ralámuli israelita. ꞌLige ujchele Esusi anilime rewá. Alué santo ánjeli nulélige ꞌyabé alué María napurigá Esusi anilime rewá ujchémala taꞌchó rojparachi alué María. j 22 Napuꞌlige ꞌma simírisa oká liá rawé omawa alué María, alésíko simile alé Rusaleni alué towí Esusi mutuka alé waꞌlú reꞌobá ilígichi ruyemia Onorúgame alué Onorúgame nochálilachi nochamio alué towí waꞌlú ochérasa, ꞌlige aminami biꞌwimea alué María napurigá nulale alué Moisesi ꞌya bejtégame. Abiena si simile alué José. 23 Alemi waꞌlú reꞌobachi oꞌtóleru alué towí napugiti boꞌné Onorúgame alarigá nuláligime osilichi, suwábaga alué bajchabé oꞌchérigame towí ꞌwe najtékame nimio, Onorúgame ꞌyuga nóchame  

 

j 2:21 Tabilé rewaraga ajchéliru rewá alué Esusi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

147

SAN LUCAS 2

nimio. 24 Abiena kógile goꞌame Onorúgame napurigá nulale Onorúgame ꞌwe ꞌya oká baloma oká choꞌlopoki kómá. 25 ꞌYa aꞌlige rawé bejtele bilé rió Simioni rewégame alé Rusaleni. Alué rioka ꞌwe aꞌlá oyérame nile Onorúgame, ꞌlige buigá asale napurigá Onorúgame julámala bilé waꞌlula, raꞌámame, napurigá ꞌma ꞌla iꞌkilí mochímala alué ralámuli israelita ku ꞌwe ꞌla ganíliga. Alué Onorúgame Alawala ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌírile alué Simioni 26 napurigá machimela taꞌchó etea ka alué Onorúgamete julárigame tabilé ꞌcho mukumeo, etesa kulí mukumeo. 27 Alué Simioni ꞌwe siminali nílile alé waꞌlú reꞌobá ilígachi, Onorúgame alarigá naꞌtárile. Napuꞌlige alué Esusi oꞌnola ꞌlige eyela aꞌpasa alué towí Esusi alé waꞌlú reꞌobachi Onorúgame galila sébali olagá napurigá nulale Onorúgame nila osilí, 28 alué Simiónika mutule alué towí, ꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌíchale ꞌwe aꞌlá niraga, regá: 29 Mué Waꞌlula Nulame, jípesíko ꞌla nímala napurigá ne mué oyérame mukimela, mueka ya ꞌma sébali olá napurigá ané mué neꞌchí ꞌyabé, ꞌwe ganíliga ajtí ne. 30 Jípesíko ꞌma etiákuru ne alué napu bujémala chátiri ꞌnátili ralámuli 31 napu mué júlale jena wijchimoba  

 

 

 

 

napurigá suwábaga ralámuli etémala. 32 Alué nímala Waꞌlula bujsireli ꞌyame alué tase ralámuli israelita, alekeri alué napu ju tabilé ralámuli israelita ꞌwe ꞌla nirámala alué ralámuli israelita mué ꞌkúchila. 33 Alué Esusi eyela ꞌlige oꞌnola weꞌká ꞌnátaga ejtebile ꞌwe raꞌsálagá akisá alarigá nímili níliga alué towí. 34 ꞌLiko alué Simioni anele Onorúgame napurigá iwérili ꞌyámala alué bakiánika, ꞌlige anele alué Esusi eyela María: ―Ye towí waꞌlú ochérasa rejcholi ruyémala jena alué ralámuli israelita. Ye towí waꞌlú ochérasa ꞌla maꞌchí nérélamala weꞌká ralámuli tabilé oyerio Onorúgame ꞌlige weꞌká ralámuli ꞌla oyerio Onorúgame. Weꞌká ralámuli tabilé galémala ye towí waꞌlú ochérasa, gichiga etémala ꞌlige ꞌwe resí olámala, 35 ꞌlige ꞌla maꞌchígime nériká ilibámala churigá ka alué ralámuli naꞌtálila. ꞌLige mué María níriga, ꞌwe chálámala etega alarigá ikichi. 36 Alé reꞌobachi asale bilé mukí napu nile alué Onorúgame nila raꞌíchali benírame ralámuli Ana rewégame, Panueli malala. Aseri k chojkégame gompaniérola nile alué Ana. Alué mukika ꞌma ꞌwe oꞌchérame nile. ꞌWe uꞌtá iwé ka newile alué mukí, pe gichao bamí bejtele gunega ꞌlige mukírile riola. 37 ꞌMa osánósa makué miná naó bamí nile biꞌneli asagá alué mukí gunámasa. Alué Ana ꞌwe nawame  

 

 

 

 

k 2:36 Alué Asérika Akobo inolá nile. Eꞌnesi glosario «los doce tribus».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

148

SAN LUCAS 2 nile alé waꞌlú reꞌobachi ayunamia. l Alé asame nile cheꞌlébali ꞌlige rukachégame Onorúgame ꞌyuga raꞌicha iwérali tania. 38 Napuꞌlige alé waꞌlú reꞌobachi mochígichi alué José, alué María, ꞌlige alué uꞌtá towí Esusi, sébale alé alué Ana anilime mukí, ꞌlige waꞌlú cheliera ꞌyale Onorúgame, ꞌlige ruyele suwábaga alué ralámuli Rusaleni ejperégame churigá nímili níliga alué uꞌtá towí Esusi waꞌlú ochérisa napu ekí buigá mochile napurigá bujémala alué chátiri ꞌnátili. 39 Napuꞌlige ꞌma sébali olasa alé waꞌlú reꞌobachi, ku Nasareta simíbale napu ju pachá waꞌlú gawí boꞌígichi Galilea rewégame. 40 ꞌLige alué towí waꞌlú ochérale ꞌwe aꞌlá rejchirúgame ꞌwe aꞌlá ꞌnátame napugiti Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌíriligime.  

 

 

Jena ruwimela alué towí Esusi alé waꞌlú reꞌobachi rejpíligo

41 Alué

Esusi oꞌnola ꞌlige eyela nabí bamí simíbame nile alé Rusaleni alué Páskua m anilime omali sébachi napu oꞌinálime nile yawiyame. 42 Napuꞌlige Esusi bamisá makué oká, ꞌliko simíbale bakiánika alé Rusaleni napurigá nokame nile alué omali sebasa. 43 Napuꞌlige oꞌnola ꞌlige eyela ku ejperélachi simíbachi ꞌma guwárasa alué omali, alué towí Esúsika abajá Rusaleni rejpile. ꞌLige alué oꞌnola ꞌlige eyela tase machile abajá rejpíligo. 44 Mayele alué towí Esusi enegó ꞌyuga alué weꞌká ralámuli.  

 

 

Alarigá bilé rawé simíbale bowesia. Arigá chojkile ꞌyaa ꞌlige rukea rijimala ꞌlige machirume, 45 ꞌlige tase asé rewale. ꞌLiko ku simíbale ꞌyáamia alé Rusaleni. 46 ꞌMa bakiá rawé kachi kulí rewale alé waꞌlú reꞌobachi alé Rusaleni. Alé ajtile alué reꞌmalí Esusi alué weꞌká rió ꞌyuga raꞌicha napu nile Moisesi nila raꞌíchali rejchólila benírame. Abiena gepua asale raꞌíchali abiena rukea. 47 Alué jaré rió Moisesi aꞌrélala raꞌíchali rejcholi benírame akisá Esusi raꞌíchachi ꞌwe aꞌlá rejchiruga raꞌicho, ꞌwe aꞌlá niraga, regá anile: «Asíriga machime ju ye towí», anile alué benírame. 48 Napuꞌlige alué oꞌnola ꞌlige eyela etesa aliena benegá raꞌicha ajtígichi alué ralámuli ꞌyuga, pe iꞌkilí jábale, ꞌlige peꞌtá nujubapi eyélaka anele: ―Mué towí, ¿mueka chonigá alaꞌsimípiché? Ramueka ꞌwe chálagá eꞌyénilie ꞌyaga mué. 49 ꞌLiko alué reꞌmalí Esusi anele: ―¿Chonigá ꞌyárupaché ꞌémika neꞌchí? ¿Tacha machíché ꞌémika neka nochámali ko ne Oꞌnola galílachi? 50 ꞌLige oꞌnola ꞌlige eyela tase námale alieti olagá anió. 51 ꞌLiko simile ku Nasareta rewégachi oꞌnola ꞌlige eyela ꞌyuga, alé asagá aꞌlá sébali eꞌwile oꞌnola ꞌlige eyela. Eyélaka boꞌnepi tabilé weꞌkáwaga ilírome nile napu ikile ꞌyasi napusí alué santo ánjeli alué María ꞌyuga raꞌíchale ranélimio María bilé towí. 52 ꞌLige alué Esusi aminacho waꞌlú ochérale abiena  

 

 

 

 

 

 

 

l 2:37 Eꞌnesi glosario «ayuna». m 2:41 Eꞌnesi glosario «Páscua».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

149

SAN LUCAS 2​, ​3

ꞌwe aꞌlá rejchirúgame, ꞌlige ꞌwe aꞌlá galegá etéliru Onorúgamete, abiena alué weꞌká ralámulite.

3

Jena ruwimela Juani rejcholi ruyéligo ralámuli jami bakochi tabilé riógachi

ꞌMa makué maligi bamí waꞌlula gobierno kachi alué Tiberio, ꞌlige eꞌsélikameka nile Ponsio Pilato ꞌlige Erore ꞌlige Lisania. Alué Ponsio Pilátoka alé Jurea rewégame gawí boꞌígichi nulame nile. ꞌLige alué Eróreka nulame nile Galilea rewégame gawí boꞌígichi. ꞌLige alué Belípeka n nulame nile okaná gawichí Iturea ꞌlige Trakonite rewégachi. ꞌLige alué Lisániaka nulame nile alé Abilinia rewégame gawí boꞌígichi. ꞌLige alué gobierno Tibérioka nulame nile alé bochígimi napu nulame nile alué eꞌsélikame. 2 Abiena mochile oká eꞌwélala balé Anasi ꞌlige Kaipasi. Aꞌlige bamí alué Onorúgame alué Juani Sakaríasi inolá ꞌyuga raꞌíchale alé bilénami jami gawichí tabilé ꞌme uꞌkume nile, tabilé gasalégichi, ꞌlige tabilé rojégichi, ꞌlige alé aꞌbemi ename nile baꞌwí Jorani rewégame bakó. 3 Alué Juánika simile alemi suweke bakochi rejcholi ruyemia ralámuli napurigá aꞌrémala alué resítiri ꞌnátili, ruigá alarigá ꞌla eꞌkamio Onorúgame alué ralámuli. Anele: ―ꞌLa rewarárigame o niwa baꞌwichí bokuíka napurigá  

 

machiboa ꞌma aꞌreo ꞌemi chátiri ꞌnátili. 4 ꞌLa bijchiá alarigá ikile napurigá anile alué osilí napu osale alué rió ꞌwe ꞌya ajtígame napu ruyame nílige napu anélige Onorúgame, alué Isaíasi rewégame. Alué osilí regá anime: Maꞌchí animela bilé aꞌwágame raꞌíchali rejcholi alé jami, regá anime: p ‹‹Newiwa bilé bowé Waꞌlula Onorúgame, newiwa bilé bowé ꞌla wajchígame, 5 Bochígimi reꞌná newiwa, tabilé nerúlamala gomí, nibilé gawí reꞌpá jágame, ꞌlige alué bowé nojkóligime ꞌla wajchígame nímala, ꞌlige ꞌla reꞌwame nímala, bochígimi napurigá epó neraga ilibámala. 6 ꞌLige ꞌla etémala suwábaga ralámuli alué napu Onorúgame julámala bujéniliga ralámuli resítiri ꞌnátili.›› 7 Napuꞌlige alué ralámuli sébachi alé rewarárigame nimia baꞌwichí, ꞌlige Juánika anele: ―ꞌWe chátiri ꞌnátame ju ꞌemi. ¿Chieri ané ꞌemi tabilé naremio alué gastigo napu jipe ꞌma aꞌmulípika ená? ¿Mayé ꞌemi tabilé naremio alué gastigo ꞌma rewarárigame kóriká? Rekó ꞌla  

 

n 3:1 Belípeka alué Erore nasípasi baꞌchila nile. Eꞌnesi glosario «Herodes». o 3:3 Napuꞌlige rewará alué ralámuli aꞌbopi tabilé rewá ajchagá rewarame nile. Napuꞌlige rewará alué ralámuli pe ruigá nokame nile ꞌma aꞌreo chátiri ꞌnátili ꞌlige chátiri nóchali. p 3:4 Jena ruwimela Juani raꞌíchaligo tétalite uché bilé raꞌíchali ruwime. Eꞌnesi glosario «parábola». Napu raꞌíchale, ruwime kéréle ralámuli ꞌla naꞌtámili níliga ꞌlige ꞌla ꞌnátaga mochímili napuꞌlige sébachi alué napu Onorúgame julámili nile wanápurigame napurigá Waꞌlula Nulame nímala, aniame kéré.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 3

150

rewarárigame ke ꞌemi ꞌlige cha nokogá járome nisa ꞌemi, abirigá narémala ꞌemi gastigo. 8 ꞌWe aꞌlá sébali olawa napurigá nulá Onorúgame, aꞌrewa chati nocha napurigá ꞌla maꞌchígime nérélamala ku guwana ꞌnata ꞌemi. Tase lawa ꞌemi aꞌbopi: «Abraámi rijimala niru ramué, alué ꞌwe ꞌya ajtígame, ꞌlige ꞌwe najtékame niru ramué.» Neka regá aníbá: Onorúgame tabilé nejkúrimala rekó alarigá ꞌnátachi ꞌemi. Boꞌné Onorúgame najkisáká rekó pe rejté kachi ꞌla Abraámi rijimala newámala. 9 ꞌÉmika napurigá masana tabilé rakeme alarigá ju, alué masana napu ꞌma naꞌminálime ju rejpulate meꞌteka chojkichí ajchagá ꞌlige eꞌkósilime ju ta rakésaká. Yeka ruwime kéré ꞌemi ꞌma eꞌkósiwili ko naꞌichí mochiga tabilé ꞌla nóchame kame ꞌemi. 10 ꞌLige alué ralámulika rukele: ―¿Cho nokibóché ꞌliko? 11 Juánika regá anele: ―Jaré ꞌemi oká oꞌpáchigime nisa, ꞌlige bilé kógimili júkuru alué tabilé nígame. ꞌLige jaré ꞌemi ꞌwe ꞌla nígame nisa goꞌame abiena kógimili júkuru alué tabilé nígame. 12 Abiena jsile rewarárigame nimia jaré rió enomí nareme alué enomí napu nejílame nile alé waꞌlúlachi, ꞌlige rukéliru Juani: ―Muérigo benírame, ¿ramueka churigá nochawa? 13 ꞌLiko Juánika anele: ―Tase rasígame tániwa enomí ralámuli, pe sébali tániwa enomí ralámuli napu ekí nejímili ju.  

 

 

 

 

 

14 Abiena

jaré sontalo regá rukele: ―Ramuégó ¿churigá nochawa? ꞌLige Juánika regá anele: ―Tase bujewa ralámuli tábiri resí anigá majáriga, aminami tase eꞌchewawa alué ralámuli tabilé chojkila kachi. ꞌLa ganíliga ejtebiwa ꞌemi napu ekí meme ju ꞌemi. 15 Ralámulika ꞌwe buigá mochílige alué Kristo, q ꞌlige sebasa Juani ꞌnátale ralámuli aꞌbopi: «¿Pala alué júpué Kristo?» 16 Juánika regá anele alué weꞌká ralámuli: ―Neka rewarame ju baꞌwichí jáwaga, nobi uché bilé sebámalagó abé najtékame. Alueka abé waꞌlú aꞌwalí nígame ju meꞌtagá neꞌchí. Neka pecha anámalagó alué. Alueka ꞌla biꞌwémala ꞌemi alawala Onorúgame Alawálate, ꞌlige ꞌwe aꞌlá sébali olámala gustisia. 17 Alué rioka ꞌma oꞌká ená riꞌligó ekisula. ꞌMa gatémala alué riꞌligó rakala alé rekóachi, ꞌlige saꞌnagálaka ꞌminami ajchagá eꞌkósimala naꞌichí, alué naꞌí napu tasiné choꞌime ju. r 18 Ye ꞌwe aꞌlala raꞌíchali rejcholi ruigá Juani ruwime ke anile ꞌma pe ꞌwemi sebamio bilé rió ralámuli buyáname chátiri bowechi. 19 Aminami alué Juani neꞌóchale alué selígame Erore rewégame napugiti mukí bujéligame alué baꞌchila Belipe rewégame, alué mukí napu Eroríasi rewégame nile. Belipe seꞌnú eyégame nile. Aminami weꞌká eꞌkarúgame chati nóchigariká alué Erore, 20 nobi alué Eróreka abéchigo cha ꞌsile ko, galírale bajchale Juani.  

 

 

 

 

 

q 3:15 Eꞌnesi glosario «Cristo». r 3:17 Ye bersíkulo pe ruwime kéré ꞌma amulí sebio raweli napuꞌlige ralámuli narémala gastigo.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

151

SAN LUCAS 3 Jena ruwimela Esusi rewarálirigo alé bakochi

21 Bajchabé

taꞌchó galírale bajchilichi Juani, weꞌká ralámuli sébale alemi napu Juani asale rewarárigame nimia, abiena nawale Esusi rewarárigame nimia ꞌlige rewaráliru alué Esusi. Napuꞌlige Esusi Onorúgame ꞌyuga raꞌicha ilígachi, ꞌlige rewagá ewagá ilíbale, 22 ꞌlige alué Onorúgame Alawala reꞌkínale alé napu ilile Esusi napuyeri bilé baloma neraga. ꞌLige rewagáchika maꞌchí anile bilé raꞌíchali regá anime: ―Mué ju ne Inolá napu ꞌwe galé ne. Neka ꞌwe raꞌsálagá ajtí mué etega.  

Jena ruwimela chieri ꞌlige chekí níliga alué Esusi rijimala abé ꞌya ejperégame taꞌchó ochérachi Esusi 23 Mayelia

Esusi chojkíligo beniria Onorúgame nila raꞌíchali baisá makué bamígame ka. Esúsika napurigá José inolá nile. Joseka alué Elí inolá nile. 24 Elika alué Matati inolá nile. Matátika alué Lebí inolá nile. Lebika alué Melkí inolá nile. Melkika alué Jana inolá nile. Jánaka alué José inolá nile. Joseka alué Matatía inolá nile. 25 Matatíaka alué Amosi inolá nile. Amósika alué Naumi inolá nile. Naúmika alué Esli inolá nile. Eslika alué Nagaí inolá nile. 26 Nagaíka alué Maati inolá nile. Máatika alué Matatíasi inolá nile. Matatíasika alué Semeí inolá nile.

Semeíka alué Oseki inolá nile. Osékika alué Jurá inolá nile. 27 Juraka alué Joana inolá nile. Joánaka alué Resa inolá nile. Résaka alué Sorobabeli inolá nile. Sorobabélika alué Salatieli inolá nile. Salatiélika alué Neri inolá nile. 28 Nérika alué Melkí inolá nile. Melkika alué Ari inolá nile. Árika alué Kosami inolá nile. Kosámika alué Elmorami inolá nile. Elmorámika alué Eri inolá nile. 29-30 Erika alué Josué inolá nile. Josueka alué Elieseri inolá nile. Eliesérika alué Jorimi inolá nile. Jorímika alué Matati inolá nile. Matátika alué Lebí inolá nile. Lebika alué Simioni inolá nile. Simiónika alué Jurá inolá nile. Juraka alué José inolá nile. Joseka alué Jonami inolá nile. Jonámika alué Eliakimi inolá nile. Eliakímika alué Melea inolá nile. 31 Meléaka alué Mainani inolá nile. Mainánika alué Matata inolá nile. Matátaka alué Natani inolá nile. Natánika alué Rabí inolá nile. Rabika alué Isaí inolá nile. 32 Isaíka alué Oberi inolá nile. Obérika alué Bosi inolá nile. Bósika alué Salmoni inolá nile. Salmónika alué Naasoni inolá nile. 33 Naasónika alué Aminarabi inolá nile. Aminarábika alué Arami inolá nile. Arámika alué Esromi inolá nile

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 3​, ​4 Esrómika alué Páresi inolá nile. Páresika alué Jurá inolá nile. 34 Juraka alué Akobo inolá nile. Akóboka alué Isaki inolá nile. Isákika alué Abraámi inolá nile. Abraámika alué Taré inolá nile. Tareka alué Nakori inolá nile. 35 Nakórika alué Serugi inolá nile. Serúgika alué Ragau inolá nile. Ragáuka alué Pelegi inolá nile. Pelégika alué Eberi inolá nile. Ebérika alué Sala inolá nile. 36 Sálaka alué Kainani inolá nile. Kainánika alué Arpásari inolá nile. Arpásarika alué Semi inolá nile. Sémika alué Noé inolá nile. Noeka alué Lameki inolá nile. 37 Lamékika alué Matusaleni inolá nile. Matusalénika alué Enoko inolá nile. Enókoka alué Jareri inolá nile. Jarérika alué Majalaleli inolá nile. Majalalélika alué Kainani inolá nile. 38 Kainánika alué Enosi inolá nile. Enósika alué Seti inolá nile. Sétika alué Arani inolá nile. Alué Aránika Onorúgame newale ꞌya kulí siné taꞌchó ꞌwesi ralámuli iꞌtégichi jena gawichí.

4

Jena ruwimela alué Satanasi ꞌwe najkíligo napurigá Esusi alué Satanasi eꞌwímala

Alué Esusi ꞌwe aꞌlá sébali eꞌwagá alué Onorúgame Alawala simile alé bakochi Jorani rewégachi asagá. Simile alemi tabilé riógachi, tabilé baꞌwégichi, ꞌwe wakígichi, tabilé iꞌtégichi nibilé

152 rojá, nibilé gajsalá. Alé asale oká liá rawé. 2 ꞌLige alué Remónisika alemi nawile ꞌyégimia alué Esusi napurigá tabilé eꞌwímala Onorúgame, napurigá pe alué Remónisicho eꞌwímala. ꞌLige alué Esusi tase goꞌale goꞌame alakí rawé, arigá ꞌma eꞌlowile. 3 ꞌLiko alué Remónisika anele: ―ꞌLa bijchiá Onorúgame Inolá níriká, nulewa ꞌliko ye rejté napurigá baní gainámala. 4 Esúsika regá nejele: ―Alué Onorúgame nila osilí regá aní: «Tase pe goꞌame goꞌgá ejperélamala ralámuli, abiena alué semati raꞌíchali Onorúgame nila rejcholi ꞌnátaga ejperélamala ralámuli.» 5 ꞌLiko alué Remónisika oꞌtole alué Esusi bilena reꞌpá rabó, alé tabilé rojégichi ꞌlige tabilé gasalégichi, ꞌlige etérele pe yati neraga siꞌnépiriga suwábaga gawí napu echilú ju jena wijchimoba. ꞌLige anele: 6-7 ―Mué ꞌla eꞌwásaká, aminami ꞌla sébali nirasa mué neꞌchí, ꞌliko ne nejímala alué ye suwábaga napu echulú eteri ne mué ye gawí, bochígimi gawichí nulame nímala mué. Neka ꞌyárigame kame waꞌlú nóchali ꞌwe najtékame jena wijchimoba, ꞌlige ne alué nóchali ꞌyámala mué napugiti neka aꞌlá lisensia nígame kame napurigá ꞌyámala alué nóchali apiépiri napu ꞌyánili ne, napuꞌlige nulame kachi mué ꞌla niraga etewa mué suwábaga ralámulite. 8 Esúsika regá nejele: ―Alué Onorúgame nila osilí regá aní: «Pe alué Waꞌlula  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

153

SAN LUCAS 4

Onorúgamecho ꞌwe aꞌlá nirawa, pe aluecho eꞌwewa.» 9 Pe nujubapi Remónisi oꞌtole alé weꞌká riógachi Rusaleni anilichi, ꞌlige alé sebasa, abé reꞌpá alué waꞌlú reꞌobachi Onorúgame galila ꞌmórale, ꞌlige anele: ―ꞌLa bijchiá Onorúgame Inolá níriká, ꞌlégana oꞌpochíkabá jena iligá. 10 Aka alué osilí napu ruwí churigá ka Onorúgame regá aníché: Onorúgame julámala weꞌká santo ánjeli napurigá repúmala mué. 11 Chaꞌpimela sekate napurigá ta iwégame chibámala mué ꞌlégana wijchí. 12 Esúsika regá nejele: ―Aka abiena regá aníché alué Onorúgame nila osilí: «Tase nochawa bilé nóchali machináliga pala bijchiá nira napu aní Onorúgame.» 13 Alésíko alué Remónisi tase umubásaká umeria alué Esusi, ꞌliko aꞌrele pe uꞌkabi rawé.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi chojkíligo nocha alé Galilea

14 ꞌLige

Esusi ku simile alé Galilea, Onorúgame Alawala ꞌwe aꞌlá guꞌírile alemi enágichi, ꞌlige suwábaga ralámuli napu ekí riole bochígimi alé Galilea anile: ―Alué rió Esúsika ꞌla bijchiá Onorúgamete guꞌírilia ―regá anile aꞌbopi machíligame ꞌwe aꞌlá guꞌírilio Esusi Onorúgamete. 15 ꞌLige napu ekiná riógachi sébaga ꞌwe benírale alué  

Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi alé uꞌkuchí reꞌobachi «sinagoga» rewégame. ꞌLige suwábaga ralámuli ꞌwe aꞌlá nirale alué Esusi. 16 Esusi ku simile alé Nasareta s weꞌká riógachi napu ꞌya alé asagá waꞌlú ochérigame nile. ꞌLige bilé rawé resíbulichi bajkile alé bilena uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» rewégame napurigá ꞌsime nile boꞌné ꞌlige alé asíbale pachá. ꞌLige peꞌtá iꞌlibeko oꞌweti ilísale osilí raꞌichamia. 17 ꞌLige ꞌyáliru apeli kabítigame osilí napu osálige Isaíasi ꞌwe ꞌya ochérigame napuꞌlige taꞌchó ochérachi Esusi napu nile Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi benírame ralámuli. Napuꞌlige raꞌlanasa alué apeli kabítigame, ꞌlige peꞌwera ꞌyáasa alé rewale ꞌlige raꞌíchale osilí regá anime: 18 Alué Waꞌlula Onorúgame Alawala ꞌwe aꞌlá guꞌiri neꞌchí, napugiti wanápuligame neꞌchí nóchali ꞌyagá napurigá ne beníramala semati rejcholi alué ralámuli tabilé nígame enomí. Jula neꞌchí suꞌlanánaliga Remónisite chaꞌpiruga mochígame ralámuli, abiena napurigá maꞌchílime newámala ne alué tase maꞌchílime ralámuli, abiena napurigá guꞌírimala alué resí oliame ralámuli napurigá tabilé aminabi resí olawa, 19 abiena napurigá ruwimela ne ꞌma sebio raweli  

 

s 4:16 Nasarétaka pachá nile Galilea rewégachi, ꞌlige Galiléaka pachá nile Israeli rewégachi. Galiléaka napurigá bilé «estado» nile, ꞌlige Israélika napurigá bilé «país» nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 4

154

ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌírimio Onorúgame ꞌemi. t 20 Alésíko alué Esusi ku kabile alué apeli, ꞌlige ꞌyale alé uꞌtá reꞌobachi nóchame rió ꞌlige kilí asíbale. Suwábaga ralámuli napu ekí mochile alé abichilubi ꞌwe eꞌnagá mochile aleké Esusi. 21 ꞌLige alué Esúsika raꞌíchile, regá anele: ―ꞌMa ꞌla machí ꞌemi alarigá ikiá napurigá ruwile alué Isaíasi ye osilichi, napu ruwime nile churigá nímili níliga ne. Regá anele Esusi. Alueka pe boꞌnepi olagá anile boꞌné alaꞌsimio. 22 ꞌLiko suwábaga ralámuli Esusi saega raꞌíchale napugiti taꞌmé aꞌlá semáriga raꞌíchaligame Esusi alué ralámuli níriga. u ꞌLige anile aꞌbopi: ―Ye rioka pe José inolá ke, ꞌlige ruyá aníguru ralámuli guꞌírame nimio. 23 ꞌLiko Esúsika anele: ―ꞌEmi ralámuli anémala neꞌchí: «Mué, ralámuli ꞌyome, ralámuli ꞌyowa jipe jena.» ꞌLige aminami anémala neꞌchí: «Jena Nasarétachi napu mué ochérale, aꞌchigóriga nochawa napu aké ramué semátiri nóchali nóchaligo mué alé weꞌká riógachi Kapernaumi anilichi.» ꞌLige aminabi ꞌwe raꞌíchale, anile: 24 ―Neka ꞌla bijchiá ruwimela tabilé ꞌwesi rió napu ruyame ju napu ané Onorúgame tabilé galegá etélime ꞌínilio napu boꞌné ochérale. 25 Neka ꞌla machí weꞌká umugí gunámakame mochíligo jena waꞌlú gawí boꞌígichi Israeli anilichi ꞌya napuꞌlige bejtele alué  

 

 

 

 

 

rió Elíasi napuꞌlige tabilé uꞌkule bakiá bamí miná nasipa ꞌlige napu ꞌwe gurule goꞌame bochígimi jena Israeli anilichi. 26 Elíasi tase juláliru umugí gunámakame guꞌírimia jena Israeli, iligá ꞌnalina juláliru wamí chebilena mejká riógachi Sarépata rewégachi napurigá guꞌírimala alé ajtígame mukí gunámakame aꞌmulipi alé Sironi rewégachi weꞌká riógachi. 27 Abiena mochile weꞌká rió jena Israeli saꞌpachí amoba nayume napuꞌlige asale alué Eliseo rewégame rió napu ruyame nílige napu anélige Onorúgame, ꞌlige tase ꞌwesi ralámuli israelita nayúkame ꞌyóleru Eliséote, pe alué ꞌmi mejká bejtégame riocho Namani rewégame Siria rewégame gawí boꞌígichi bejtégame ꞌyóliru ―anile Esusi. 28 Alué raꞌíchali akisá alué weꞌká ralámuli alé pachá mochígame ꞌwe ayole, pe neꞌóchaga anime kéréligame ralámuli alué Esusi. 29 ꞌLige yati jásiga, wamí oꞌtole alé weꞌká riógachi suwé bilena rabó pamia rajkibuga bilena rejkuata. 30 ꞌLige alué Esúsika tabilé neti neyúsale alemi, pe nasípami simírole ꞌminami simiá.  

 

 

 

 

Jena ruwimela bilé rió bile uꞌtabela Remónisi ajchágame níligo 31 Nasareta

asagá Esusi alé Kapernaumi rewégachi weꞌká riógachi reꞌkínale. Kapernaúmika Galilea rewégame gawí boꞌígichi pachá nile. ꞌLige alé Kapernaumi ꞌwe benírame nile Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi

t 4:19 Eꞌnesi Isaías 61:1-2. u 4:22 Siné kachi tabilé ꞌcho yati ayole ralámuli alarigá anichi Esusi, siné kachi abé nujubapi ayole ꞌnalina, napu ju ꞌma bersículo 28.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

155

SAN LUCAS 4

alué weꞌká ralámuli rawé resíbulichi alé pachá uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilime. 32 Ralámulika ꞌwe raꞌsálále akigá alarigá benírachi, napugiti ꞌla bijchiá Onorúgame aꞌwalila gite raꞌíchaligame ꞌwe rejchiruga. 33 Alé pachá napu napuíme nile alué ralámuli jurío asale bilé rió chátiri remónisi uꞌtabela v ajchágame, ꞌlige alué remónisi uꞌtabela eꞌwele raꞌichárile alué rió regá: 34 ―¡Wamí simigá mué! Mueka ¿chonigá nawíbaché neꞌchí mué Esusi Nasareta w bejtégame? ¿Mueka nawá cha olamia ramué? Neka ꞌla machí mué: ¡Mueka wanápurigame ju Onorúgamete! 35 ꞌLige Esúsika maꞌchí pale alué chátiri remónisi uꞌtabela alué riochi regá anegá: ―¡Tase che anigá, aꞌrewa ye rió! ꞌLiko alué remónisi uꞌtabela wijchí rekábale alué rió alué weꞌká ralámuli jágichi, ꞌlige maꞌchínale alé riochi tabilé ejelíriga. 36 ꞌLiko suwábaga ralámuli ꞌwe majale, ꞌlige anile aꞌbopi raꞌíchaga: ―¿Churigá ꞌla uméroché ye rioka alué remónisi uꞌtabela pe raꞌíchaga, ꞌla maꞌchípá ꞌsmíguru alué uꞌtabela remónisi ye riochi? 37 ꞌLige suwábaga ralámuli ichúrimi riógachi machile ꞌlige raꞌíchale aꞌbopi ꞌwe aꞌlá saꞌwame ko alué Esusi.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi nayúkame saꞌwáligo

38 ꞌLige

Esusi simile alé uꞌtá reꞌobachi asagá «sinagoga»

rewégame, ꞌlige simile Simoni galílachi. Alué Simoni wasila ꞌwe iná boꞌile, ꞌlige alué Esusi ꞌwe eꞌwérili tániliru ralámulite napurigá ꞌyómala alué mukí. 39 ꞌLiko Esúsika rojpóchaga chujkíbale alé aꞌbé ꞌlige maꞌchí pale alué nayulí inawí regá anegá: ―¡Aꞌrewa ye mukí! ꞌLiko alué mukí yati saꞌwile iná. ꞌLige yati asísiga kógile goꞌame alué ralámuli alemi mochígame. 40 Rayénali bokuíchi, weꞌká ralámuli nayúkame aꞌpíliru alué Esusi, weꞌká eꞌkarúgame nawilite nayume ralámuli. ꞌLige Esúsika nochale alué aꞌpílipi nayume ꞌlige yati saꞌwile alué nayúkame. 41 Jaré alué weꞌká ralámuli nayume remónisi uꞌkuchípala mochígame nile, alué uꞌkuchípala remónisi abiena ꞌma buyánale, ꞌlige neꞌole buyásiga regá: ―¡Mueka Onorúgame Inolá júkuru! ꞌLige alué Esúsika tase najkile napurigá alarigá anewa, alekeri neꞌóchale, tase aꞌrele napurigá raꞌichámala alué uꞌkuchípala remónisi napugiti alué uꞌkuchípala remónisika machime níligame Kristo x ko alué Esusi.  

 

 

Jena ruwimela tabilé najkíligo ralámuli napurigá simela Esusi

42 Cheꞌlachi

simile alé weꞌká riógachi asagá alué Esusi, simile aꞌminami tase riógachi. ꞌLige ralámulika ꞌwe ꞌyáale, ꞌlige

v 4:33 Eꞌnesi glosario «Satanás». w 4:34 Alué Remónisika «Nasareta bejtégame» aniá pe «Rabí rijimala ju mué, Rabí ꞌwe ꞌya bejtégame» anime ke anile. Eꞌnesi glosario «nasareno». x 4:41 Eꞌnesi glosario «Cristo».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 4​, ​5

156

napuꞌlige rewisá ralámulika tase najkile napurigá simela. 43 ꞌLige Esúsika anele: ―Neka benírimili júkuru alué aꞌlala rejcholi Onorúgame nila alé uché bilena riógame ralámuli churigá nimio napuꞌlige nulachi Onorúgame jena wijchimoba napuꞌlige ꞌma ꞌla sébali ikisá napurigá najkí boꞌné Onorúgame. Alekeri gite julárigame kame neka Onorúgamete. 44 Alésíko eyénale Esusi beníriga alué rejcholi weꞌkanami uꞌkuchí reꞌobachi «sinagoga» rewégame alemi Jurea rewégame gawí boꞌígichi.  

 

5

Jena ruwimela alué roꞌchí iꞌmume weꞌká roꞌchí wejáligo

Sinéchigo rawé alué Esusi beniria ilígachi alé suweke waꞌlú baꞌwí ilígichi Galilea y rewégachi, weꞌká ralámuli napuíle alé, rajchiní járole akináliga Esusi ruwichi tachiri najkiá Onorúgame. 2 Esusi etele oká uꞌkuchí barko roꞌchí iꞌmula alé baꞌwichí suweke uchúkame arikame. Alué roꞌchí iꞌmume rioka ꞌma eꞌtegílige, alemi baꞌwichí suweke uchule morali pagoa roꞌchí wejila. 3 ꞌLige Esúsika ꞌmole alé bilena bárkochi alé chujkúgame baꞌwichí suweke napu nile Simoni nila. ꞌLige nulale napurigá abé aꞌmibemi baꞌwichí oꞌtoboa alué uꞌtá barko. ꞌLige Esusi alé bárkochi ꞌmole ꞌlige asíbale, ꞌlige alé asagá abichilubi ꞌwe benírale alué raꞌíchali tachiri najkiá Onorúgame.  

 

4 Napuꞌlige

suwénasa raꞌíchali rejcholi beniria, anele alué Simoni: ―Oꞌtó ye barko ꞌmi ꞌwe rojkógachi, alé pápua alué morali roꞌchí wejila, weꞌká roꞌchí chewimela alé. 5 Simónika regá nejele: ―Mué benírame, ramueka cheꞌlebaru iꞌmua roꞌchí, ꞌlige tabilé ꞌwesi roꞌchí chewaru. Abirigáchigo pámalagó ne ye morali mué alarigá nulame. 6 Napuꞌlige pasa alué morali alé, ꞌliko weꞌká roꞌchí cheꞌwale, amulí chiꞌwale morali bejtéliga. 7 ꞌLiko sekate raꞌíchaga bayele alué chebilena uꞌtá bárkochi mochígame rió napurigá nejkúrimala. ꞌLiko alué rió yati simíbale alemi nejkúrimia. Weꞌká nile alué roꞌchí, napuꞌlige wejiá ꞌma bochile okánika alué uꞌkuchí barko ꞌlige amulí bokuíle bejtéliga roꞌchí. 8 Etesa weꞌká roꞌchí chewíligo, alué Simoni Pegro chojkóbisiga ilíbale alé aꞌbé napu ilile Esusi. ꞌLige anele: ―Mué Waꞌlula, pe rekó simigá ꞌminami uché bilénami napugiti neka ꞌwe resítiri alawégame kame. 9 Alarigá anile napugiti majáligime napugiti machíligame Onorúgame aꞌwalila gite chewíligo alué weꞌká roꞌchí. Abiena majale alué uché jaré rió napu alé uꞌtá bárkochi mochile si etesa weꞌká roꞌchí chewichi. 10 Abiena majale alué Sebereo ꞌkúchila Santiago ꞌlige alué Juani napu alué Simoni ꞌyuga nóchame nile. ꞌLige alué Esúsika anele alué Simoni:  

 

 

 

 

 

y 5:1 Abiena Genesareta anilime ju alé waꞌlú baꞌwí ilígichi Galilea.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

157 ―Tase majawa mué rió, jípesíko ꞌma tabilé roꞌchí iꞌmume nímala mué. Jípesíko raꞌíchali rejcholi ruyeme nímala mué ralámuli napurigá ku ꞌla naꞌtámala. z 11 ꞌLige alué uꞌkuchí barko oꞌtosá ꞌminá wakígichi, alé aꞌrele alué uꞌkuchí barko ꞌlige suwábaga tábiri, ꞌlige simíbale Esusi ꞌyuga.  

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé rió saꞌpachí amoba nayume

12 Bilé

rawé Esusi ajtígachi alé bilena weꞌká riógachi weꞌká galí jágichi, ꞌlige bilé rió nawale alé saꞌpachí amoba nayume «lepra» anilime nawilí yolí raꞌíchaga. a ꞌLige alué rió etesa alué Esusi, alé aꞌbé ilíbale chojkóbaka ꞌlige rojpóchaga chujkíbiga. ꞌLige regá anele: ―Mué Esusi, mueka ꞌwe aꞌlá umébame ju saꞌwá Onorúgame gite. Saꞌwánilisaká saꞌwawa neꞌchí ye chati nayulí. 13 ꞌLiko Esusi nochale sekate regá anigá: ―ꞌLa nímala. ¡Jípeko saꞌwimela mué! ꞌLige pe yati saꞌwile alué nayume. 14 ꞌLige Esusi ꞌwe aꞌlá anele: ―Siꞌné simiboa mué napu ajtí alué balé, tase ichúrimi riógachi eyénaga. Kógiwa goꞌame Onorúgame napurigá nulale alué Moisesi ꞌwe ꞌya, aꞌlígeko alué weꞌká ralámuli ꞌla machimela mué ꞌma ꞌla saꞌwígame ko, ꞌlige ꞌla lisensia nígame ko mué napurigá ꞌyuga einámala mué alué ꞌla aꞌká ralámuli.  

 

SAN LUCAS 5 15 Esusi

saꞌwasa alué rió, aminacho ꞌwe machile weꞌká ralámuli ꞌla umébame ko saꞌwá Esusi, ꞌlige weꞌká ralámuli napuíme nile alemi napu eyéname nile Esusi, Esusi raꞌichálila gepumia, ꞌlige jaré napurigá ꞌyowa nayume nísaká. 16 ꞌLige Esúsika iꞌsínimi aꞌmibemi uché bilénami simime nile tabilé riógachi ꞌlige alemi iligá raꞌíchame nile Onorúgame ꞌyuga.  

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé sujírigame

17 Bilé

rawé Esusi beniria ilígichi raꞌíchali rejcholi ralámuli, ꞌlige mochile jaré ralámuli bariseo chojkégame alemi aꞌmulipi, ꞌlige abiena jaré rió benírame raꞌíchali rejcholi napu aꞌrele Moisesi weꞌkaná riógachika sígame Galilea rewégame gawí boꞌígichi ꞌlige Jurea rewégame gawí boꞌígichi, abiena sígame Rusalénika weꞌká riógachi. ꞌLige Esusi Onorúgame aꞌwalila gite ꞌwe aꞌlá semáriga saꞌwale alué weꞌká ralámuli nayume alemi sígame. 18 ꞌLige jsile jaré rió majtógame bilé rió sujírigame tabachi rekagá. ꞌLige pachá galírale oꞌtonálile aꞌbé rekamia alé napu ilile Esusi. 19 ꞌLige tase gayénale pachá moꞌyá napugiti cha rajchiní jáligame ralámuli alé yochi. ꞌLiko jímole galimopa galichi ꞌlige ewarale alé ꞌlige alégana reꞌkibule alué nayume, gemachi oꞌwiga iwíate, b nasipa weꞌká ralámuli jágichi alé aꞌbé Esusi ilígichi. 20 Napuꞌlige Esusi machisá ꞌwe aꞌlá bijchigio alué ralámuli alué nayume  

 

 

z 5:10 Esúsika anile: «Jípeko ralámuli iꞌmume nímala mué.» ꞌLige ramueka ujcharu alé bersíkulo napu ruwime ke anile alué Esusi. a 5:12 Eꞌnesi glosario «lepra». b 5:19 Sineko bilena tabachi rekagá aꞌpáliru alué nayume. Napuꞌlige galimópagana reꞌkibua alué rió nayume, pe gemachi ajchigá reꞌkibúliru.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

158

SAN LUCAS 5 aꞌpágame ꞌwe aꞌlá saꞌwame ko Esusi, ꞌliko anele alué nayume: ―Mué rió, ꞌma bujé ne mué nila chátiri ꞌnátili, jípeko ꞌwe aꞌlá biꞌwígame alawégame ju mué napurigá ꞌla moinámala rewagachi. 21 ꞌLige alué rió Moisesi rejchólila benírame abiena alué bariseo ꞌnátale: «¿Chieri júpaché ye rioka síkaniá tabilé niranti Onorúgame? ꞌLa bujenti koriá aníguru ralámuli chátiri ꞌnátili napurigá ꞌla moinámala rewagachi. Pecha ꞌwesi rió bujémalagó chátiri ꞌnátili ralámuli, pe Onorúgameka ꞌla bujémala napurigá ꞌla moinámala rewagachi», ꞌnátale. Alué bariseo níriká ꞌwe chátiri nile alué napurigá ꞌsile Esusi bujea chátiri ꞌnátili. c 22 ꞌLige Esúsika ꞌla machile alarigá ꞌnátachi alué ralámuli, ꞌlige rukele: ―ꞌÉmika ¿chonigá alieri ꞌnata mochípeché? 23 ¿Churigá anilía ꞌnalina abé ꞌla nítékó pala regá anilía?: «Mué rió, ꞌma bujé ne mué nila chátiri ꞌnátili napurigá ꞌla moinámala mué rewagachi», regáchala anilía: «¡Oꞌweti ilísiga, yati einawa!» 24 Jipe ne napu julárigame ju Onorúgamete ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, d ꞌla machírimala ne ꞌemi ralámuli waꞌlú aꞌwalí nígame ko ne Onorúgame nila napurigá bujémala ne chátiri ꞌnátili ralámuli jena wijchimoba ejperégame. ꞌLige anele alué rió sujírigame: ―Oꞌweti ilisi mué, simigá kumi galírale ꞌma majtoga gemá.  

 

 

 

25 ꞌLige

alué rió sujírigame yati ilísale alué weꞌká ralámuli etériga, ꞌwile alué gemá napu ajchagá reꞌkibúlirige, alésíko simile kumi galírale, waꞌlú cheliera ꞌyasia enale Onorúgame, ꞌma ꞌla saꞌwígame. 26 Alésíko alué weꞌká ralámuli ꞌwe raꞌsálále, ꞌlige waꞌlú cheliera ꞌyale Onorúgame. ꞌLige aminámichigó peꞌtá majaga regá anile: ―Jipe rawé eteru alué Onorúgame aꞌwalílate saꞌwame. Tabilé ꞌwesi ralámuli alarigá saꞌwame ju bilé sujírigame.  

Jena ruwimela Esusi bayériligo Lebí napurigá ꞌyuga einámala

27 ꞌLige

pe nujubapi Esusi maꞌchínale, ꞌlige etele bilé rió alemi ajtígame enomí goblalia alé napu ajtime nile enomí narea, Lebí rewégame. Alué enomika alué waꞌlula iꞌlime nile alé Roma nulame. ꞌLige Esúsika anele: ―Nabá neꞌchí ꞌyuga. 28 ꞌLiko alué Lebí ilísile, suwábaga abajá aꞌresa alué nóchali simile Esusi ꞌyuga ꞌwe ꞌla oyériga. 29 ꞌLige Lebí pe abé alí waꞌlú goꞌame newile alué Esusi alé boꞌné Lebí galílachi. ꞌLige weꞌká rió enomí goblálome napuíle alé, abiena uché jaré weꞌká ralámuli mochile alé aꞌbé mésachi alué Esusi ꞌyuga. 30 ꞌLige jaré rió bariseo, ꞌlige jaré rió Moisesi nila raꞌíchali rejcholi benírame, chojkile raꞌicha alué Esusi ꞌyuga benime sayega. Regá anele: ―¿Chonigá goꞌáché ꞌemi ꞌlige bají ꞌemi alué ralámuli enomí goblálome  

 

c 5:21 Chátiri ꞌnátaga einalia ka pe aꞌchigó aliena resíriga ju napurigá resí ꞌsika einalia. d 5:24 Eꞌnesi glosario «Hijo del Hombre».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

159

SAN LUCAS 5​, ​6

ꞌyuga ꞌlige aminami alué ralámuli ꞌwe chátiri ꞌnátame ꞌyuga? 31 ꞌLige Esúsika regá anele: ―Ralámuli tase nayume tase najkí bilé rió ꞌyome, pe alué nayume ralámulika ꞌla najkimela bilé ꞌyome. 32 Neka tabilé nawákuru alué aꞌká ralámuli guꞌírimia, iligá nawá ne raꞌíchali rejcholi benírimia alué resiti alawégame chátiri ꞌnátame ralámuli napurigá ꞌma aꞌrémala alué chátiri ꞌnátili. Neka nawákuru eꞌnemia napu ralámuli ꞌwe resílá mochí bilé nejkúrime. 33 ꞌLige alué ralámuli rukele alué Esusi: ―Alué Juani ꞌyuga benime, abiena alué ralámuli bariseo, ¿chonigá ꞌwe ayúname ju ꞌlige ꞌwe tánime iwérali Onorúgame? ꞌLige ¿chonigá mué ꞌyuga benímeka tabilé siné alarigá nokame júché? 34 ꞌLige alué Esúsika nejele regá anigá: ―¿ꞌLacha nulémalawé ꞌemi napurigá ayunámala alué ralámuli kólime newigichi sígame alué rió newímili si ajtígachi? Tabilé nulémala ꞌemi. 35 Nobi sebámalagó bilé rawé napuꞌlige meꞌliboli ju alué newímili, ꞌlige alué ralámuli sígame ka ꞌoni ejtebímala. Aꞌlige kulí ayunámala. 36 Abiena uché bilé raꞌíchili ruyele regá anime: ―Taꞌwesi ralámuli chiꞌwanámala alué uché bilé oꞌpacha tabilé unérigame pachókimia alué oꞌpacha oꞌchérame. ꞌLige alarigá olásiga alué oꞌpacha tabilé unérigame ꞌma  

 

 

 

 

 

najsuímala, aminami alué oꞌpacha oꞌchérigame tase ꞌla ikiárélamala alué tabilé unérigame chiní ꞌyúriga. 37 Aꞌchigóriga alué iꞌwilí baꞌwila bijí gayena ilígame tase roꞌalime júkuru ꞌwe oꞌchérame chiliwílachi wiꞌchite newárigime. Alué iꞌwilí baꞌwila bijí gayena ilígame alé roꞌásiga, ꞌma aꞌtámala alué chiliwila, ꞌlige alué iꞌwilí baꞌwila bijí gayena ilígame ꞌma goꞌlímala. 38 Alekeri alué iꞌwilí baꞌwila bijí gayena ilígame tabilé unérigame chiliwílachi roꞌalime ju napurigá ta aꞌtámala. Alué chiliwila tabilé unérigame ꞌla ojtome ju alué iꞌwilí baꞌwila bijí gayena ilígame roꞌásiga. 39 Ralámuli napu bajime ju alué iꞌwilí baꞌwila ꞌma ꞌwe ꞌla gayénigime tase bajínilime ju alué bijí gayena ilígame napugiti abé korume kame alué iꞌwilí baꞌwila ꞌma ꞌwe gayéniga ilígame. Esúsika pe regá anime ke anile: ―Tabilé ꞌwesi aꞌrénili raꞌíchali rejcholi ꞌya nerúgame. Neka benírimia nawá alué jipe nerúgame raꞌíchali ne raꞌichálila nobi tabiléchigo ꞌwesi benináligó, pe alué oꞌchérigame raꞌíchali ꞌnalina ꞌwe galé. e  

 

 

Jena ruwimela Esusi nulame koríligo ꞌlige ꞌyome resíbulichi rawé

6

Bilé rawé resíbulichi alué Esusi enale alemi riꞌligó echégichi alué boꞌné benírame ꞌyuga, ꞌlige alué ralámulika rejpunasia eꞌyénale riꞌligó mulalá ꞌlige mojsika goꞌsisia rakala. 2 ꞌLige alué jaré rió bariseo etele ꞌlige rukele:  

e 5:39 Esúsika pe ruwime ke anile tabilé naꞌlowálime ko Esusi nila raꞌíchali uché jaré raꞌíchali ꞌyúriga tabilé Esusi nila raꞌíchali. Tase okáraga naꞌtawa. Aminami regá aniame kéré Esusi tabilé aꞌpáligo uché bilé seꞌnú raꞌíchali, iligá aꞌpáligo alué napu ꞌwe ꞌyasi nerúgame nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

160

SAN LUCAS 6 ―¿Chonigá alarigá nokáché ꞌémika jipe rawé resíbulichi? ꞌEmi ꞌwe aꞌlá machí osáligo Moisesi raꞌíchali rejcholi napu ruwime ju Onorúgame tabilé lisensia nejío napurigá rijpunawa nibilé pe uꞌkabi riꞌligó mulalá rawé resíbulichi. 3 Esúsika regá rukele: ―¿Tacha machíché ꞌemi alarigá ꞌsílego siné rawé alué Rabí ꞌya bejtégame eꞌlowisa ꞌlige aminami alué rió ꞌyuga eꞌyéname? 4 Bajkílekuru alué rió Rabí pachá Onorúgame galílachi, f ꞌlige ꞌwílekuru alué baní Onorúgame kógirigame ꞌlige goꞌale, abiena kógile boꞌné ꞌyuga eꞌyéname rekó tabilé nígame ke lisensia napurigá goꞌmela. Pe alué weꞌká balecho ꞌla goꞌyame nile alué baní. 5 Abiena regá anele: ―Ne napu julárigame ju Onorúgamete ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, neka ꞌla nulame ju resíbulichi rawé. 6 Uché bilé rawé resíbulichi Esusi bajkile alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» rewégame, ꞌlige beniria ilígichi ralámuli, ꞌlige alé asale bilé rió sujírigame sekégame wajtoná. 7 ꞌLige alué ralámuli Moisesi aꞌrélala raꞌíchali rejcholi benírame ꞌlige abiena alué ralámuli bariseo ꞌwe eꞌnegá mochile alué Esusi machináliga pala ꞌyósíta rawé resíbulichi. ꞌYósaká ꞌliko nejiwa olale alué Esusi. 8 ꞌLige alué Esúsika ꞌla machile alarigá ꞌnátachi alué  

 

 

 

 

 

ralámuli, ꞌlige anele alué rió sujírigame sekégame: ―Oꞌweti ilí alé nasipa. ꞌLiko alué rió oꞌweti ilísale ꞌlige alé nasipa ilíbale. 9 ꞌLige alué Esusi anele alué uché jaré ralámuli: ―Ne bilé raꞌíchali rukirá ꞌemi. ¿Tachiri chuꞌsimía ꞌla lisensia ju rawé resíbulichi? ¿Guꞌírilia ralámuli, resí oliáchalá? ¿Saꞌwalia ralámuli, aꞌrilíachalá napurigá mukumela? ¿Churigá nulale alué Moisesi? 10 ꞌLiko alué Esusi eꞌnéniga aꞌpílipi alué ralámuli napu ekí mochile alemi tachiri nejé anirá, ꞌlige tabilé nejechi alué ralámuli anele alué rió sujírigame sekégame: ―¡Wajchiná mué sekala! ꞌLige alué rioka yati eꞌwale ꞌlige ꞌma saꞌwile. 11 ꞌLige alué bariséoka ꞌlige alué Moisesi aꞌrélala raꞌíchali rejcholi benírame ralámuli ꞌwe ayole etesa saꞌwachi. Alésíko chojkile raꞌicha aꞌbopi churigá ꞌla níliga alué Esusi meꞌliá.  

 

 

Jena ruwimela Esusi wanápaligo makué oká rió napurigá nulámala boꞌné nochálalachi

12 Siné

rawé Esusi simile bilena rabó Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia, ꞌlige cheꞌlébale Onorúgame ꞌyuga raꞌicha. 13 ꞌLige rayénali chíbachi, bayele alué boꞌné ꞌyuga benime weꞌká ralámuli, ꞌlige wanápale makué oká rió napurigá nulámala boꞌné nochálalachi. g 14 Bilé alué Simoni nile, ꞌlige ujchele uché bilé  

 

f 6:4 ꞌWe ꞌya napuꞌlige bejtégichi alué Rabí tabilé iꞌtele alué waꞌlú reꞌobá Onorúgame galila «templo» anilime yolí raꞌíchaga. Alé napu bajkile alué Rabí uꞌtá reꞌobá nile, tabilé napu echilú alué «templo». g 6:13 Eꞌnesi glosario «apóstol».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

161

SAN LUCAS 6

rewá Pegro h anilime. Uché bilé alué Antresi nile. Alueka nile Simoni bonila. ꞌLige uché bilé alué Santiago nile, uché bilé alué Juani nile, uché bilé alué Belipe nile, uché bilé alué Bartolomé nile, 15 uché bilé alué Mateo nile, uché bilé alué Romasi nile, uché bilé alué Santiago nile alué Alipeo inolá, ꞌlige uché bilela Simoni napu nile geriyero bilé chojkégame geriyero gompaniérola alué alé Roma mochígame ralámuli saíla, 16 uché bilé alué Jurasi nile alué Santiago bonila, ꞌlige uché bilela Jurasi Iskariote i napu aꞌkinana Esusi cha olale nejía.

ke nochánilia jale, napugiti pe nochasa alué ralámuli yati maꞌchíname níligame alué Esusi aꞌwalila, ꞌlige yati saꞌwime nile alué ralámuli.

 

 

Jena ruwimela Esusi beníriligo weꞌká ralámuli

17 Esusi

ꞌma ku reꞌkínale alué makué oká rió ꞌyuga, ꞌlige sébale alé bilena epomi. ꞌLige alé epomi jale weꞌká ralámuli napu ejperégame nile weꞌkaná riógachi Jurea gawí boꞌígichi, abiena napu ejperégame nile weꞌká riógachi Rusaleni rewégachi, abiena napu ejperégame nile okaná weꞌká riógachi Tiro ꞌlige Sironi napu nile suweke alé waꞌlú baꞌwí ilígichi Meriteráneo rewégame baꞌwí. Alué ralámulika napuíle alé gepumia alué Esusi rejchólila abiena napurigá ꞌyóowa jaré ralámuli nayume, 18 abiena alué nayume alué chátiri uꞌkuchípala remónisi mochígame. 19 Esusi ꞌma buyánale alué uꞌkuchípala remónisi. Suwábaga alué ralámuli nochánilia jale alué Esusi, abiena pe oꞌpáchala  

 

Jena ruwimela chieri ꞌwe raꞌsálárilirigo Onorúgamete

20 ꞌLige

alué Esusi eꞌnele alué boꞌné benírime, ꞌlige anele: ―Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju ꞌemi (yolí raꞌíchagaká anime chujkú ‹‹dichoso››) rekó tabilé enomígame ke ꞌemi napugiti ꞌwe aꞌlá guꞌírilime ꞌemi Onorúgamete. 21 › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju ꞌemi napugiti rekó jipe eꞌlowika ejperege, ꞌwe ꞌla oꞌpasaga ejperélimili kame ꞌemi. › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju ꞌemi napugiti rekó jipe nalaka ejperege ꞌwe chálagá, ꞌwe raꞌsálagá ejperélimili kame ꞌemi. 22 › Onorúgame ꞌwe ganíliga eteme ju ꞌemi rekó ta galilíe, rekó ꞌmi mabulie, rekó resí anilíe, rekó chibi anilíe pe neꞌchí oyérame kóriká ne napu ju ꞌpa rewagáchika nawágame napurigá rió neraga. 23 Alarigá anilíe, ꞌwe raꞌsáláwa ꞌemi ralámuli napugiti narémili kame ꞌemi semati raweli ꞌpa rewagachi. Alué ꞌya ejperégame napu ruwime nílige napu anélige Onorúgame aꞌchigóriga aliena resí oláliru alué tabilé aꞌká ralámulite napu nile rijimala alué jipe mochígame ralámuli tabilé aꞌká. 24 › Resía ꞌemi ralámuli ꞌwe nígame, ꞌémika weꞌká rawé ganíliga  

 

 

 

h 6:14 Pégroka rejté aniame kéréle. i 6:16 Iskariote aniáká pe Kiriote bejtégame aniame ju.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

162

SAN LUCAS 6 ejperékuru nobi tabiléchigo narémiligó ꞌemi semati raweli ꞌpa rewagachi nerúgame. 25 › Resía ꞌemi ralámuli jipe ꞌla oꞌpasaga ejperégame, pe aꞌkinánami ꞌwe eꞌlowika ejperélamala ꞌemi. › Resía ꞌemi ralámuli jipe riólaga ejperégame ꞌwe raꞌsálagá, ꞌwe nígariká suwábaga tábiri, pe aꞌkinánami ꞌwe nalaka ejperélamala ꞌemi chalagá. 26 › Resía ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌká ralámuli ko ruwame ralámulite. Alué ralámuli ꞌya ejperégame anime nílechigó ꞌwe aꞌká níligo alué ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame. Abiena anele: 27 ―Neka nulé regá anegá ꞌemi ralámuli napu gepua ja: Rekó sairúgame ralámuli ke, aꞌlá galewa, ꞌla guꞌíriwa alué ralámuli ꞌemi gichime, 28 ꞌla niraga raꞌichawa alué ralámuli ꞌyuga alué ralámuli chátiri ꞌnátame ꞌemi gichiga, tániwa Onorúgame napurigá Onorúgame ꞌla eꞌkámala alué ralámuli napu ꞌemi resí aneme ju. 29 Bilé rió nejchosa bilena banachí, ꞌlige abiena owewa uché bilela banalá napurigá nejchómala. Bilé rió nejposa alué gemá chiní gemagá enálime, abiena ꞌyawa alué oꞌpacha. 30 Apiépiri rió táachi bilé tábiri, yati ꞌyawa, ꞌlige bilé rió ꞌwísisa tábiri, tase ku tániwa. 31 ꞌEmi najkisáká napurigá ꞌla niraga nejkúramala apiépiri ralámuli, ꞌliko ꞌemi bajchá ꞌwe ꞌla niraga guꞌírimili júkuru apiépiri ralámuli. 32 › ꞌLige ꞌemi ralámuli galésaká pe alué ralámuli napu ꞌemi machime ju, ¿ꞌwecha aꞌlá ju alarigá nokiá?  

 

 

 

 

 

 

 

Alarigá nokame ju alué ralámuli napu galeme ju aminá uché jaré ralámuli napurigá ꞌla galéwachigó. ꞌÉmika ꞌla galémili júkuru alué ralámuli ꞌemi galeme, abiénachigó alué ralámuli tabilé galeme ꞌemi. 33 ꞌEmi ralámuli ꞌla guꞌírisa pe alué ralámuli napu ꞌemi guꞌírame ju, ¿ꞌwecha aꞌlá ju alarigá nokiá? Alarigá nokame ju alué ralámuli tabilé oyérame Onorúgame. ꞌÉmika abé aꞌká ralámuli nímili júkuru, meꞌtagá alué ralámuli tabilé oyérame Onorúgame. 34 ꞌEmi tanesa tábiri alué bilé rió napu ku ꞌla guꞌlinásaré, ¿ꞌwecha aꞌlá nímalawé alarigá nokiá? Alarigá nokame ju alué ralámuli tabilé oyérame Onorúgame. Tanesa, buigá mochime ju ku guꞌlínilime. 35 ꞌLa galewa ꞌnalina alué sairúgame, ꞌla semáriga guꞌíriwa, tanewa tábiri alué ralámuli ꞌlige tase ꞌnata mochiwa ꞌlige buigá napurigá ku nejímala eꞌkarúgame tábiri napu tanele ꞌemi. Alarigá ꞌla maꞌchí nérélamala Onorúgame ꞌkúchila ko ꞌemi alué Onorúgame napu ꞌwe galeme ju alué ralámuli napu tabilé néléme ju Onorúgame. 36 ꞌEmi ꞌla naꞌtemame niwa alué weꞌká ralámuli, aꞌchigóriga napurigá Onorúgame ꞌwe naꞌtemame ju ꞌemi. Alarigáká ꞌwe aꞌlá ju. Abiena anele: 37 ―Tabilé che anewa ralámuli aꞌbopi ꞌwe resí nokagá járome níriká, ꞌwe cha anésaká ꞌemi, aꞌboi ꞌwe resí nokagá eꞌyéname ke ꞌliko Onorúgamete gastigáriwa ꞌemi. Tase naꞌáuka ejperélawa ꞌemi ralámuli, alarigá Onorúgame tase ayónamala ꞌemi. ꞌLa eꞌkawa  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

163

SAN LUCAS 6​, ​7

ꞌemi uché jaré ralámuli ꞌlige alarigá eꞌkámala Onorúgame ꞌemi. 38 ꞌLa kógiwa ꞌemi tábiri uché jaré ralámuli, alarigá Onorúgame uché rajpé weꞌká tábiri ꞌyámala ꞌemi ralámuli. ꞌWe aꞌlá sébali tétiga nejísaká ꞌemi, ꞌla rajchiní ajchagá, ꞌliko ꞌwe aꞌlá sébali tétiga narémala ꞌémichigó, ꞌla rajchiní ajchagá. 39 ꞌLige aminami alué Esusi rukele: ―¿ꞌLa ꞌyúrimeréle bilé rió tase maꞌchílime uché bilé rió tase maꞌchílime? ¿Ta rujsúmerélé okáraga alé bilénami rejkolichi? 40 Tase ꞌwesi alué benime anaga benégame nímala alué benírame. Napusí suwénasa ꞌma suwábaga beniá ꞌliko ꞌla anámala alué benírame. 41-42 › ꞌLige ta machisá mué boꞌné waꞌlú wejkolí ajchágame ko mué boꞌné busílachi, ꞌlige ¿chonigá regá aneme ju mué alué rió: «Muérigó, aka ne maꞌchí pátirigo alué uꞌtá wejkolí mué busílachi ajtígame»? ꞌLa maꞌchí pápua mué boꞌné bajchá alué waꞌlú wejkolí mué busílachi ajtígame aꞌliko ꞌla maꞌchí pámala mué alué uꞌtá wejkolí alué rió busílachi ajtígame. j 43 Abiena anele: ―Bilé masana tabilé nayume tabilé chátiri masana rakémala, ꞌwe aꞌlá aꞌká rakémala. Alué masana nayume tabilé aꞌká masana rakémala, alueka chátiri masana rakémala. 44 Aꞌpílipi rojá bilena galírale jágame napu rakeme ju pe  

 

 

 

 

 

rakala etega ꞌla machirume ju. Tase rakémala alué chuná rakala goꞌame alé bilena masana rojala atuálachi. Tase rakémala iꞌwilí alé golálachi. 45 Alué ꞌwe aꞌlala rió ꞌwe semati raꞌíchame ju napugiti ꞌwe aꞌlá ꞌnátame kame. Alué ꞌwe chaꞌsime rioka ꞌwe chátiri raꞌíchame ju napugiti ꞌwe chátiri ꞌnátame kame. Bilé rió raꞌíchame ju napurigá ꞌnata boꞌné.  

Abiena anele: 46 ―ꞌÉmika ¿chonigá waꞌlula nulame anéché neꞌchí, peka sébali olame ke napurigá nulé ne ꞌemi? 47 Neka ꞌla ruyémala ꞌemi ralámuli tachiri káriká alué rió napu jeka nawame ju rejcholi gepumia ꞌlige ꞌla sébali olame napurigá nulé ne. 48 Alué rioka kárékuru alué bilé rió napu ꞌla reꞌlé joka elale galí napu tabilé naꞌmile rekó aꞌwágame rajkichochi alué baꞌwí waꞌlú uꞌkusá ꞌlige waꞌlú boꞌibasa baꞌwí napugiti ꞌwe ꞌla reꞌlé ilíligame, ꞌwe aꞌlá aꞌwagá. 49 Alué rió napu akeme ju raꞌíchali ꞌlige tase eꞌwame, alué rioka káré napurigá alué bilé rió ꞌwe amoba elágame galí tase reꞌlé joka napu ꞌma naꞌmínaga pale alué baꞌwí waꞌlú uꞌkusá ꞌlige waꞌlú boꞌibasa, aꞌwágame rajkichoga. Suwábaga ye raꞌíchali rejcholi ruwile Esusi alemi epomi.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé waꞌlula sontalo ꞌyuga nóchame

7

Esusi suwénasa raꞌíchali beniria alué weꞌká ralámuli,

j 6:42 Esúsika pe ruwime ke anile bilé ralámuli semátiri rejcholi ꞌyánalio alué uché jaré ralámuli napurigá ku ꞌla semáriga naꞌtámala ꞌlige boꞌneka abéchigo chátiri resí ꞌsika ilírome ke. Alué rioka, boꞌné bajchá ꞌla tánimili júkuru Onorúgame napurigá ꞌla bujémala alué chátiri ꞌnátili napu ꞌnátaga eyéname ju alué boꞌné, napurigá ꞌla semátiri rejcholi ꞌyámala alué rió uché jaré ralámuli.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

164

SAN LUCAS 7 aꞌlige simile pe uꞌkabi riógachi Kapernaumi rewégachi. Alé asale bilé waꞌlula sontalo romano. 2 Alué nulame sontalo ajchagá asale bilé rió nóchame napu ꞌwe galeme nile. Alué nóchame tabilé meka nóchame nile enomí napurigá oliame nile jaré ralámuli ꞌwe ꞌya. k Alué nóchame ꞌwe nayua boꞌile, amulí mukiá boꞌile. 3 ꞌLige alué nulame sontalo akisá saꞌwame ko alué Esusi, ꞌlige júlale jaré rió ralámuli jurío nuleme Esusi bayénaliga napurigá ꞌwe sajpuka nawámala ꞌyomia alué rió nóchame nayua boꞌígime. 4 ꞌLige alué rió julárigame Esusi bayénaliga sebasa alé Esusi ajtígachi, nawile aꞌbé alué Esusi, ꞌlige ꞌwe sajpuka ꞌwe eꞌwérili bayérole, regá anegá: ―Alué rió nulame sontalo ꞌla níté guꞌírilia 5 napugiti ꞌwe aꞌlá galeme ramué ralámuli jurío. l ꞌLige alué gite ꞌla gayénarukuru ramué nila «sinagoga». 6 ꞌLiko alué Esusi yati simile alué ralámuli ꞌyuga. Napuꞌlige ꞌma aꞌmulipi eꞌyénigichi seba alé galírale, alué nulame sontalo jaré machirume ralámuli júlale regá anéniliga alué Esusi: ―Mué Waꞌlula, tase chérekará rekó mué ta sébage alé pachá galírale, napugiti pe apiépiri rió koriame alué sontalo, 7 alekeri tase nawagórí mué ꞌyuga raꞌichamia. Pe jena iligá saꞌwámará mué alué nayume Onorúgame aꞌwalila gite alué sontalo piónila. 8 Alué sontáloka nulélime korí eꞌwélalate,  

 

 

 

 

 

 

abiena nuleme korí sontalo uꞌkuchípala napu nuleme ju boꞌné. Napuꞌlige julasa bilé sontalo alué boꞌné, yati simime kará, ꞌlige napuꞌlige bayesa bilé sontalo alué boꞌné, yati nawame kará, ꞌlige napuꞌlige nulesa alué boꞌné ꞌyuga nóchame, yati eꞌwame kará. 9 Ye raꞌíchali akisá, Esusi napurigá nábole alué sontalo, ꞌliko ꞌwe raꞌsálále, ꞌlige eꞌnele alué weꞌká ralámuli napu alemi si eꞌyénale, ꞌlige anele: ―ꞌLa bijchiá ye rioka ꞌla sébili bijchígame ju ꞌwe aꞌlá saꞌwame ko ne Onorúgame aꞌwalila gite. Jena napu ejperé ralámuli israelita pecha ꞌwesi ralámuli iꞌteko uché jaré aliena ꞌla sébali bijchígime ꞌwe aꞌlá saꞌwame ko ne. 10 Napuꞌlige alué julárigame ku galírale sebasa, rewale ꞌma aꞌlá saꞌwígame alué rió nóchame.  

 

Jena ruwimela Esusi ku ajánilirigo bilé mukúgame bilé mukí gunámakame ranala

11 Pe

aꞌkinana Esusi simile uché bilena weꞌká riógachi Naíni rewégachi, ꞌlige si eꞌyénale alué boꞌné benírame abiena uché jaré weꞌká ralámuli. 12 ꞌLige alé weꞌká riógachi seba etele bilé reꞌmalí mukúgame oꞌtowame tomia bilena tabachi rekagá majtoga. ꞌLige alué mukúgame pe biꞌneli nile, napugiti pe alué biꞌlepi ranégame níligame alué eyela gunamia. Weꞌká ralámuli alemi riógame eꞌyénale alué mukúgame oꞌtowachi. 13 ꞌLige  

 

k 7:2 Eꞌnesi glosario «esclavo». l 7:5 Alué jurío ralámuli ꞌlige israelita ꞌlige ebreo pe aba alué biꞌlepi chojkégame ralámuli kéré.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

165 alué Esusi etesa alué mukí, ꞌwe naꞌtemale, ꞌlige anele: ―ꞌMa tase nalápua mué mukí. 14 ꞌLige alué Esusi aꞌbé nawile alué mukúgame, ꞌlige nochale alué tabali. ꞌLige alué ralámuli majtoga eꞌyénigime ka kilí jábale. ꞌLige alué Esusi anele alué mukúgame: ―¡Mué reꞌmalí, oꞌweti asá! 15 ꞌLiko alué mukúgame ku ajánale ꞌlige oꞌweti asísale, ꞌlige chojkile raꞌicha alué reꞌmalí. ꞌLige Esúsika anele alué eyela: ―Ku oꞌtogá mué inolá reꞌmalí. 16 ꞌLige alué weꞌká ralámuli etesa alué Esusi mukúgame ajániligo, ꞌwe majale, ꞌlige waꞌlú cheliera ꞌyale Onorúgame ꞌlige anile: ―Onorúgame ꞌma júlale bilé rió napu ruwime ju napu ané Onorúgame napurigá ramué guꞌírame nímala. 17 Suwábaga ralámuli napu ekí ejperele alé Jurea rewégame gawí boꞌígichi abiena aꞌmulipi ejperégame machile alarigá Esusi ajánaligo bilé mukúgame.  

 

 

 

Jena ruwimela Juani júlaligo oká rió boꞌné ꞌyuga benime rukéniliga Esusi 18 Juani

ralámuli rewarame machile saꞌwáligo weꞌká nayúkame ꞌlige ajániligo bilé reꞌmalí mukúgame alué Esusi napugiti ruyéligame alué ralámuli napu Juani benírame ju, m 19 ꞌlige júlale oká alué boꞌné benírame alé napu asale Esusi rukéniliga pala alué níliga nejkúrame napu nawámili nílige jena wijchimoba, uché bilé chalá buwémili níliga.  

SAN LUCAS 7 20 Alué

oká rió napu júlale Juani sébale alé napu asale Esusi, ꞌlige anele: ―Juánite jularu ramué, alué Juani ralámuli rewarame, rukéniliga napurigá ruwimela mué, ¿pala mué ka napu nawámili nílige Onorúgamete julárigame? ¿Uché chalá bilé buwewa? 21 Alué oká rió sebasa alemi, Esusi ꞌwe ꞌyoa ilile weꞌká ralámuli saꞌwá eꞌkarúgame naulite nayume ralámuli, abiena buyana uꞌkuchípala remónisi ralámulichi mochígame, abiena maꞌchiria alué ralámuli tase maꞌchílime. Abichilubi ꞌwe ꞌyole. 22 Peꞌtá iꞌlibeko Esusi regá nejele: ―Ya kumi simíbaga ruyewa Juani napu etiá ꞌemi aminami napu aké ꞌemi. Ruyewa alué tase maꞌchílime ralámuli ku saꞌwao ne, sujírigame abiena ku saꞌwao ne, alué saꞌpachí amoba nayume n ku saꞌwao ne, alué najkacholo ku ꞌla akeme newao ne, alué suwígame ku ajanio ne, ꞌlige alué ralámuli resiti tase nígame enomí aꞌlá ruyeo ne alué aꞌlala raꞌíchali Onorúgame nila. 23 ꞌWe ganíliga mochí apiépiri ralámuli napu tase ayoga gepume ju ne raꞌichálila. 24 Napuꞌlige ꞌma ku simasa alué oká rió napu Juani júlale, Esúsika chojkile raꞌíchali ruyea alué ralámuli churigá níliga alué Juani, regá rukega: ―Napuꞌlige ꞌemi eꞌyenia eꞌnéniga alué Juani alé jami, ¿chieti mayéliko alué rió? ¿Péchala  

 

 

 

m 7:18 Juánika galírale bajcháriga asagá júlale oká rió boꞌné benírime rukénaliga Esusi. n 7:22 Eꞌnesi glosario ‹‹lepra››.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

166

SAN LUCAS 7 mayelie nimio napurigá pe bilé gajsalá ekate noká ilime? 25 ꞌLige ta alieti rió eꞌnéniga eꞌyénisiká ꞌemi, ꞌliko ¿tachiri eꞌnéniga eꞌyéniliché ꞌemi alemi? ¿Eꞌnéniga eꞌyénilie ꞌemi bilé rió ꞌwe semati oꞌpáchigime? ꞌLige ꞌemi ꞌwe machíguru alué rió ꞌwe semati oꞌpáchigime ka ꞌwe ganíliga semárikáchi bejtégame ko alé waꞌlú galichi napurigá bilé rió ꞌwe enomígame. ꞌLiko ¿tachiri eꞌnéniga eꞌyéniliché ꞌemi alemi alué ralámuli? 26 ¿Eꞌnéniga eꞌyénale ꞌemi alué napu ruwime ju napu ané Onorúgame? Ju, alué eꞌnéniga eꞌyénale ꞌemi, alueka júkuru abé waꞌlú aꞌwalí nígame meꞌtagá alué uché jaré napu ruwime ju napu ané Onorúgame. 27 ꞌLige alué Juani júkuru napu alé Onorúgame nila osilichi ruwí. Alé osilichi ka ꞌwe aꞌlá sébali ruwí alarigá nímili níliga alué Juani, pe aba alé osilichi napu ruwile ꞌwe ꞌya Onorúgame churigá nímili níliga ne. Regá ruwí alé osilichi: Ne jula bilé rió ne nila raꞌíchali ruwime bajchabé taꞌchó sébachi mué napurigá beniá mochímala alué ralámuli ne nila raꞌíchali. Alarigá ꞌwe aꞌlá niraga etémala mué sébachi. Regá aní alé osilichi. 28 › Alué rió napu Onorúgame júlale pe Juani ju. Neka ꞌla ruwí tase ꞌwesi ralámuli iꞌtego jena wijchimoba ꞌwe najtékame nóchali nígame meꞌtagá alué Juani. Neka abiena ruwí bilé rió tase najtékame ke, ꞌma biꞌwisá alawala alué rió ꞌliko ꞌwe najtékame nimio Onorúgame níriga meꞌtigá Juani nochálila.  

 

 

 

29 Mochile

alé alué enomí goblálome ꞌlige uché jaré ralámuli napu ꞌla niraga bijchígale napu nulale Onorúgame abé ꞌyabé napu ꞌla elile napurigá rewarawa alué Juánite ꞌyabé bajchabé rawé, alueka ꞌwe ꞌla niraga akele alué Esusi raꞌichálila. 30 ꞌLige alué bariséoka ꞌlige alué Moisesi rejchólila benírame tabilé elile ꞌya rawé napurigá rewarawa Juánite, alarigá gawélele Onorúgame. 31 Alué Esusi abiena regá anele: ―¡ꞌLa chieti ralámuli jipe riógame! 32 Pe alué okaná chojkégame kuchí ꞌkuchi kárékuru napu mochime ju alé weꞌká riógachi nasípami reꞌea, napu reꞌénilime ju napurigá pe aꞌbocho najkí. Napu regá aneme ju alué bilena chojkégame kuchítiri napu ꞌyuga reꞌeme ju: Simérukuru ramué bilé wiká napurigá yawimela ꞌemi, ꞌlige ꞌemi tase yawí. Wikarárukuru ramué bilé wiká ꞌwe sewékame, ꞌlige ꞌemi tase nalagá. ꞌLige abichilubi raꞌíchale Esusi regá: 33 ―Nawálekuru alué Juani ꞌlige tase weꞌká eꞌkarúgame goꞌame goꞌyame ju ꞌlige tase bajime ju rekútame, ꞌlige ralámuli jipe ejperégame tabilé eꞌwime júkuru, ꞌlige uꞌtabela remónisi ajchágame korí alué Juani ralámuli rewarame. 34 ꞌLige nawákuru ne napu ꞌpa rewagáchika nawágame ju napurigá rió neraga, neka goꞌyame júkuru weꞌká eꞌkarúgame goꞌame, abiena bajime alué iꞌwilí baꞌwila aꞌwágame newárigime. ꞌLige ꞌemi ꞌwe cha ané neꞌchí, goꞌyechi ané, ꞌlige  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

167

SAN LUCAS 7

bajechi ané ꞌemi neꞌchí, ꞌlige aní ꞌemi gompaniérola ko ne alué resí nokogá járome ralámuli, abiena alué enomí nareme alué waꞌlula romano nareme. 35 Nobi ꞌláchigo maꞌchígime néréko Onorúgame aꞌwalila ne nochálila gite, ꞌlige Juani nochálila gite.  

Jena ruwimela bilé mukí weꞌká rió ꞌyuga gojchime ꞌla bijchígiligo ꞌla Onorúgame aꞌwalila nígame ko alué Esusi

36 Bilé

rió bariseo bayérale Esusi boꞌné galílachi goꞌame kógimia. ꞌLige alué Esúsika simile alé alué bariseo bejtélachi, alé sebasa asíbale aꞌbé mésachi. 37 ꞌLige bilé mukí weꞌká rió ꞌyuga gojchime napu bejtele alé weꞌká riógachi, machisá Esusi simíligo alé bariseo bejtélachi goꞌame goꞌmea, alué mukika yati alemi sébale bilé uꞌtá botea gajpílame rejtete newárigime oꞌká baꞌwí ꞌwe semá júkame roꞌágame. 38 ꞌLige ꞌwe nalaka aꞌbé Esusi ajtígichi alé aꞌbé ralachí chujkíbale rojpóchaga. ꞌLige chojkile pagoa Esusi ralala alué boꞌné mukí boꞌné oꞌkiálate, ꞌlige wakele boꞌné gupálate. Abiena ꞌwe chuꞌmile ralala napurigá nokame nile, ꞌlige roꞌele alué baꞌwí ꞌwe semá júkame. 39 Etesa boꞌné bariseo napu Esusi bayélige, regá ꞌnátale: «ꞌLa bijchiá ruwime nísaká napu Onorúgame ané, ꞌliko machimékuru alieti mukí ka ye mukí, ꞌwe chátiri mukí júkuru weꞌká rió ꞌyuga gojchime.»  

 

 

40 ꞌLiko

Esúsika machigá alarigá ꞌnata ajtigó alué bariseo anele: ―Mué Simoni, ne bilé raꞌíchali ruwimela. ꞌLige alué rió bariséoka regá nejele: ―Ruwígó mué benírame. 41 Esúsika anile: ―Oká rió wikele bilé rió enomí taneme, ꞌlige bilé rió maligi siento enomí wikame nile, bilé wikame nile malígisa makué. 42 ꞌLige okánika tase umébale ku guꞌlina. ꞌLige alué enomí tanémeká ꞌla eꞌkale alué wikame okánika alué rió. ¿Chieri ꞌnalina abé ganíliga rejpílekobá alué rió enomí taneme ꞌyuga? 43 Simónika regá nejele: ―Alué rió napu abé weꞌká wikame nile. Esúsika regá anile: ―ꞌLa bijchiá aní mué. 44 ꞌLiko alué Esusi eꞌnéniga alué mukí anele alué Simoni: ―ꞌLa etiá mué ye mukí alarigá ꞌsichi. Neka bajkíkuru mué galílachi, ꞌlige mueka tase nejíkuru baꞌwí napurigá ne ralala pagómala. ꞌLige ye mukika neꞌchí ralala pagókuru alué boꞌné oꞌkiálate, ꞌlige wakékuru boꞌné gupálate. 45 Mueka tase chuꞌmíkuru neꞌchí napurigá nokiame niru ramué, o ꞌlige ye mukika napusí seba tase aꞌré neꞌchí ralala chuꞌmiá napugiti ꞌwe aꞌlá nirame neꞌchí. 46 Aminami mueka tase ujchékuru alué aseite ne moꞌólachi ꞌwe aꞌlá niraga napurigá nokame niru ramué, ꞌlige ye  

 

 

 

 

 

o 7:45 Alué ralámuli israelítaka sekachí chuꞌmigá rejpórime nile abiena banachí rekó pe rió ke napurigá nokame ju señora jena ramué ejperélachi, alué señora napu banachí aꞌnagupi chuꞌmigá reporame ju aꞌnagupi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 7​, ​8

168

mukika roꞌékuru ne ralálachi alué baꞌwí ꞌwe semá júkame. 47 Alekeri aní ne: «Ye mukika waꞌlú eꞌkárigime ju», maꞌchígime nérékuru napugiti ꞌwe aꞌlá nirame neꞌchí. Alué taꞌmé waꞌlú eꞌkárigime ka, pee semá ꞌsime ju. 48 Alésíko alué Esusi anele alué mukí: ―Mué mukí, waꞌlú eꞌkárigime ju mué. Jípeko ꞌla sebámala mué ꞌpa rewagachi. 49 Alué ralámuli bayérigame napu mochile alé si, alueka chojkile raꞌicha aꞌbopi, regá anigá: ―¿Chieri júché ye rió síkaniá napu ꞌla eꞌkágorianíguru? Pe alué Onorúgameka ꞌla eꞌkame ju. 50 ꞌLige Esusi abiena uchéchigo anele alué mukí: ―Mué mukí, mueka ꞌwe ꞌla bijchigi ꞌla eꞌkame ko ne ralámuli, alekeri ꞌma tabilé gastigáriwa mué Onorúgamete. Ganíliga enawa kumi.  

 

 

alué mukí María rewégame nile napu ochérigame nile Magalena anilichi, alué mukí napu gichao uꞌkuchípala remónisi buyánirigame nile Esúsite. 3 Abiena si enale Juana rewégame mukí, alué Chusa rewégame rió upila, alué rió napu waꞌlula nulame nile alé waꞌlula selígame Erore bejtélachi. Abiena si eyénale bilé mukí Rusana rewégame, abiena uché jaré weꞌká umugí. Suwábaga alué umugí napu si eꞌyénale Esusi ꞌyuga alemi aꞌpame nile tábiri goꞌame napurigá goꞌmela Esusi ꞌlige alué makué oká rió napu nulame nile Esusi nochálilachi.  

 

8

Jena ruwimela jaré umugí aꞌpime níligo goꞌame Esusi

Pe aꞌkinana alué Esusi weꞌkaná weꞌká riógachi eyénale abiena pe tabemi riógachi benírisia Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi, ꞌwe aꞌlá maꞌchígime ruigá churigá ka napuꞌlige ꞌma ꞌla sébali ikisá napu najkí Onorúgame. ꞌLige eꞌyénale si alué makué oká rió napu nulame nile Esusi nochálilachi, 2 abiena si eꞌyénale alué jaré umugí napu alué Esusi buyánilige uꞌkuchípala remónisi pachágana alué umugichi mochígame, abiena napu Esusi saꞌwálige nayulí. Bilé  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé raꞌíchali chukíligo bilé rió riꞌligó weroka echame

4 ꞌLige

weꞌká ralámuli napuíle napu sébale Esusi, napuíle weꞌkaná riógachi ejperégame ralámuli. Alué ralámuli alemi napuísa, Esúsika raꞌíchale, regá anigá: p 5 ―Bilé rió simile riꞌligó echimea, ꞌlige weroka echale ꞌma sebasa boꞌné gawílachi. ꞌLige alé boꞌné gawílachi nasipa boꞌígime nile bilé bowé ꞌlige jaré riꞌligó rakala rujsule alé bowechi napu boꞌile alemi asarachi, ꞌlige ꞌma reꞌkeréle ralámuli alemi simáriga, abiena ꞌma chulugí goꞌlele. 6 ꞌLige jaré riꞌligó rujsule alemi napu nile iꞌpichí tabilé ruꞌnágame weꞌé ajtígichi, ꞌlige alué riꞌligó yaꞌwisá alé, ꞌma wakíbale, pecha saꞌmime níliga alué weꞌé. 7 ꞌLige jaré riꞌligó rujsule pe alemi suwékimi wejchárale, ꞌlige tabilé  

 

 

p 8:4 Eꞌnesi glosario «parábola».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

169

SAN LUCAS 8

ꞌla yaꞌwile alué riꞌligó. 8 ꞌLige jaré riꞌligó rujsule ꞌwe aꞌlá asarachi ꞌwe aꞌlá saꞌmichi, ꞌlige ꞌwe aꞌlá yaꞌwile, ꞌlige alué riꞌligoka ꞌla weꞌká rakele. Weꞌká ꞌwile alué rió echágame. Regá anisá Esusi, aminami regá anílechigó aꞌwágame raꞌíchaga: ―ꞌEmi ralámuli ꞌla akeme niri ka, ꞌla námaka gepuwa ―regá anile. 9 ꞌLige alué makué oká ralámuli Esusi benírimeka anele: ―Ruyá aníguru mué jaré riꞌligó rujsúligo tabilé ꞌla weꞌechi ꞌlige tabilé ꞌla rakéligo, ꞌlige jaré riꞌligó rakala rujsúligo ꞌwe aꞌlá weꞌechi ꞌlige ꞌwe aꞌlá rakéligo. ꞌLige rukele: ―¿Tachiri ruwime ke aní mué? 10 Esúsika anele: ―ꞌÉmika aꞌlá maꞌchígime ruyémala ne napu tabilé námale ꞌemi. ꞌLige uché jaré ralámulika tabilé ꞌla maꞌchígime ruyémala ne taꞌmé námutame, napurigá alué ralámuli tabilé peꞌtá námaka ejtebímala rekó ꞌla etee ꞌlige rekó abiena ꞌla akeé. q 11 ꞌLige aminami anele alué Esusi: ―Ye raꞌíchalika ruwime kéré Onorúgame nila raꞌíchali neraga ko alué riꞌligó rakala. 12 Alué boweka ruwime kéré alué ralámuli napu pe kulí chojkime ju Onorúgame raꞌichálila beniá ꞌlige alué Remónisi nawasa ꞌma bujeme ko alué Onorúgame raꞌichálila napurigá ta oyéramala napurigá ta biꞌwimela alawala. 13 ꞌLige alué weꞌé tase ruꞌnágame ka ruwime kéré alué ralámuli napu akeme ju  

 

 

 

 

 

Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi, ganíliga gepume ko sineko ꞌlige tase weꞌlisi námaka mochime ko. Napuꞌlige resí ikiá ku aꞌreme ko alué raꞌíchali rejcholi. 14 › Alué wejchaka, alueka ruwime kéré alué ralámuli rekó ꞌla ꞌnátaga akeme ke alué Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi ꞌlige tase aꞌreme ko alué tabilé Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi, ꞌwe ꞌnátame ko enomí méliame ꞌlige alué uché jaré eꞌkarúgame tábiri nochálime tase ꞌla Onorúgame nila, ꞌlige tase ꞌla oꞌwé nóchaga eꞌyéname ko Onorúgame nochálalachi. 15 ꞌLige alué weꞌé aꞌlálaká alueka ruwime kéré alué ralámuli napu raꞌíchali rejcholi akeme ju ꞌla sébali eꞌwame ko, tasiné aꞌreme ko eꞌwá alué Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi, senibí ꞌla sébali olame ko. Abiena Esusi anele: 16 ―Tabilé ꞌwesi ralámuli rajeme ju bilé chojpé waꞌlú bejtólite oꞌpóliga rekamia, nibilé elamia bilénami sejkóchimi rajagá, iligá reꞌpabo elame ju napurigá ꞌla maꞌchílimala ralámuli alemi moꞌime. 17 Ye raꞌíchalika ruwime kéré jena wijchimóbaka tase ꞌwesi ꞌnátili nerúlimio nasótigame, abiena aꞌkinana ꞌma suwábaga machiboli ko churigá ꞌnata ajtigó bilé ralámuli. 18 ꞌLiko ꞌla ꞌnátaga gepusi ꞌemi: Alué napu ꞌla námame ju bile raꞌíchali rejcholi ruilía ꞌlige uché jaré ralámuli benírame alué raꞌíchali rejcholi, alueka uchérajpé ꞌyáwali ju ꞌnátili Onorúgamete. Alué napu ꞌla námame ju bilé raꞌíchali  

 

 

 

q 8:10 Eꞌnesi Isaías 6:9.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

170

SAN LUCAS 8 rejcholi ꞌlige tabilé benírame uché jaré ralámuli alué raꞌíchali rejcholi, alué uꞌkabi napu ekí námale ꞌma weꞌkuámala ―regá anele Esusi. Jena ruwimela Esusi ruwíligo chieri ka ꞌla napurigá Esusi eyela ꞌlige Esusi bonila ꞌlige waíla

19 Napuꞌlige

Esusi bijí raꞌicha ilígichi, alué Esusi eyela ꞌlige suwábaga alué nasípasi bonila ꞌlige nasípasi waíla sébale alé napu asale ꞌlige tase cherigá aꞌbé nawile cha weꞌká jáligame ralámuli alemi. 20 ꞌLige bilé ralámuli ruyele alué Esusi regá: ―Mué eyela ꞌlige mué bonila ꞌlige mué waíla alé maꞌchika jawí ꞌlige mué ꞌyuga raꞌichánili ―anele. 21 ꞌLige Esúsika anile: ―Alué napu ꞌla ꞌnátaga gepume ju Onorúgame nila rejcholi abiena ꞌla sébali olame napurigá aní alué rejcholi, alueka ꞌla napurigá ne eyela júkuru ꞌlige napurigá ne bonila ꞌlige napurigá ne waíla.  

 

Jena ruwimela Esusi eká geléchaligo ꞌlige baꞌwí

22 Bilé

rawé Esusi ꞌmole ꞌyuga alué makué oká rió alué boꞌné Esusi benírame bilé uꞌtá bárkochi, ꞌlige anele: ―Wamí ꞌlebo bajoniwa ye bárkochi mochiga jena waꞌlú baꞌwí ilígichi Galilea anilime. ꞌLige simíbale alé uꞌtá bárkochi mochiga. 23 ꞌLige alemi nasipa baꞌwichí eꞌyénaga Esúsika gojchile. ꞌLige pe yati neraga aꞌwágame ekénale alemi, ꞌlige aꞌwágame chíbale baꞌwí alé bárkochi, waꞌlú maníbale alé pachágana, amulí  

bokuíle. 24 ꞌLige alué makué oká rió yati ajchale Esusi regá anegá: ―¡Muérigo ramué nuleme! ¡ꞌMa bokuíchi ye barko! ¡ꞌMa amulí siꞌlilia ramué! ꞌLiko alué Esusi asísale ꞌlige aꞌwágame neꞌóchale alué eká ꞌlige alué baꞌwí, ꞌma kilí elábale alué eká abiena alué baꞌwí aꞌwágame chíbachi alé bárkochi, alésíko ꞌma asíbale alué eká. ꞌLige anele alué makué oká rió: 25 ―¿Chukirúpeché? ¿Chonigá tabilé bijchigi ꞌemi pe Onorúgame gite ꞌla asibamio ye eká? ꞌLige alué ralámulika eꞌkarúgame ꞌnátaga, aꞌbopi rukele: ―¿Chieri júché ye rió? Aka ꞌla eꞌwárinti kaꞌe ekátiri.  

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé rió alué uꞌkuchípala remónisi mochígame 26 Arigá

sébale naꞌlebo baona napu ejperégame nile alué ralámuli Garáraka sígame, alué gawika boꞌile naꞌlebo bajoniga oꞌwépoka Galilea rewégachi gawí. 27 Esusi reꞌkisa alé bárkochi ꞌlige sébale bilé rió alemi abalemi bejtégame. Alué rioka ꞌma weꞌká bamí loꞌí nile alué remónisi uꞌkuchípala gite. ꞌWe chátiri naꞌtárime nile alué uꞌkuchípala remónisi. Alué rioka tase oꞌpachátame nile, aminami tase bejtégame nile bilena galírale, pe resochí bejtégame nile napu roꞌilime nile suwígame. 28 ꞌLige alué rió Esusi etesa aꞌwágame sinale, ꞌlige ꞌmale aꞌbemi napu ilile Esusi ꞌlige aꞌbé ilíbale chojkóbisiga napu ilile Esusi, ꞌlige eꞌwele neꞌoka anile: ―¿Tachiri najkí mué Esusi, Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

171

SAN LUCAS 8

inolá? ¡Pe rekó tase resí olawa neꞌchí! 29 Alarigá anile napugiti alué Esusi nuléligime bilé remónisi uꞌtabela napurigá maꞌchínamala alé riochi. Alué remónisi uꞌtabela iꞌsínimi ꞌwe aꞌwágame newame nile alué rió ꞌlige ꞌwe loꞌí. Ralámulika buleme nile sekala alué rió abiena ronola karénate napurigá ta ichúrimi júmamala, ꞌlige alué rioka pe gáriga rejpúname nile alué karena. Alué remónisi uꞌtabela gite ꞌmásame nile jami loꞌíriga. 30 Esúsika rukele alué loꞌí: ―¿Chonilime ju mué? Alué loꞌika regá nejele: ―Neka Lejioni r rewégame ju. Alarigá anile alué rió napugiti weꞌká remónisi uꞌkuchípala mochígame níligame pachágana alué riochi. 31 ꞌLiko alué remónisi uꞌkuchípala anele Esusi napurigá ta ꞌlúpua bilena ꞌwe reꞌlé ewágachi tajsiné chibálime. 32 ꞌLige alemi aꞌmulipi weꞌká gowí s uchule rojí goꞌyá, ꞌlige alué remónisi uꞌkuchípala lisensia tánale alé gowichi moꞌimea. ꞌLige alué Esúsika ꞌla lisensia ꞌyale. 33 ꞌLige alué remónisi uꞌkuchípala buyale alé riochi, ꞌlige moꞌile alé gowichi. ꞌLige alué gowí ꞌma loꞌírile, alésíko júmasele bilena ꞌwe goꞌnágana ꞌwe enárikáchi alué waꞌlú baꞌwí ilígichi Galilea rewégame, ꞌlige alé ꞌma suwile alué gowí siꞌlika. 34 Alué gowí neseme etesa alarigá ikisao yati júmasele majaga, simíbale ruyemia  

 

 

 

 

 

ralámuli alé weꞌká riógachi abiena alemi ꞌwe eꞌmegá riógachi. 35 ꞌLiko alué ralámuli akisá alué raꞌíchali yati júmale eꞌnemia pala bijchiá níliga. ꞌLige sebasa alé napu ilile alué Esusi, etele alué rió napu Esusi weꞌká uꞌkuchípala remónisi buyánale, etele aꞌbé ajtígame ralachí chega napu ilile Esusi, ꞌma ꞌla oꞌpáchiga abiena ku ꞌla rió. ꞌLiko alé ajtígame etesa ralámuli, majale. 36 ꞌLige alué ralámuli napu etele saꞌwichi alué rió loꞌí ruyele uché jaré ralámuli saꞌwíligo alué rió napu weꞌká uꞌkuchípala remónisi mochígame nílige pachágana. 37 Suwábaga ralámuli Garara rewégachi ejperégame chojkile alué Esusi mabua napurigá uché bilénami simela napugiti alué ralámulika majáligime. ꞌLiko Esúsika ku ꞌmole alé bárkochi ꞌlige simile alué barko asagá. 38 ꞌLige alué rió napu Esusi weꞌká uꞌkuchípala remónisi buyánirile, taꞌchó simichi Esusi, anele: ―Neka si siminali mué ꞌyuga. ꞌLige Esúsika tabilé elile napurigá si simela, ꞌlige Esúsika anele: 39 ―Mueka ku galírale simiboa, ꞌlige suwábaga rupoa alarigá guꞌíriliriga mué Onorúgamete. ꞌLige alué rioka yati simile ꞌlige chojkile weꞌká ralámuli ruyea alemi weꞌká riógachi ejperégame ꞌwe aꞌlá guꞌíriliga Esúsite.  

 

 

 

 

r 8:30 Lejioni aniáká weꞌká aniame kéré alé Israeli ejperégame níriká. s 8:32 Weꞌká gowí nile, oká mili neraga. Eꞌnesi San Marcos 8:32.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

172

SAN LUCAS 8 Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo oká umugí

40 Esusi

ku sebasa alé naꞌlebo, ꞌlige alué weꞌká ralámulika ꞌwe raꞌsálále ku nawachi Esusi napugiti suwábaga ꞌwe buigá mochíligame. 41 ꞌLige alemi nawale bilé rió Jairo rewégame. Alué rioka nulame nile alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» rewégame. Alué rioka alé aꞌbé Esusi ralálachi ilíbale chojkóbisiga, ꞌlige ꞌwe eꞌwérali bayérale regá anigá: ―Pe rekó, nabá ne bejtélachi 42 napurigá ꞌyómala mué ne malala ―anele. Alué rioka pe alué biꞌlepi malégame nile makué oká bamígame, ꞌlige ꞌwe nayua boꞌile alué iwé, amulí mukiá boꞌile. ―ꞌLa ju. Nabágó ꞌlíkó ―anele alué Esusi. ꞌLige alué Esusi alé Jairo bejtélachi simiá enágichi, weꞌká ralámuli si simíbale rajchiní namó járole simiba napu Esusi enale. 43 ꞌLige alemi si enale bilé mukí ꞌma makué oká bamí nayume, alué mukika rojpachí nayume nile, tabilé siné saꞌwime nile elena rojpachí, rasígame eléname nile. ꞌLige ꞌma suwábalige suwábaga enomí ꞌyome najtétiga, ꞌlige tase ꞌwesi umébale saꞌwá. 44 ꞌLige alué mukika aꞌbé nawile alué Esusi alemi guwana simigá, ꞌlige nochale alué Esusi oꞌpáchala weꞌlí seꞌwala, ꞌlige alarigá ꞌsisa alué mukí, ꞌlige yati saꞌwile. 45 ꞌLiko Esúsika rukele: ―¿Chieri nochá neꞌchí oꞌpáchala seꞌwala? ꞌLige oꞌmaka anile:  

 

 

 

 

―Taꞌwésigurú. ꞌLige Pégroka anile: ―Mué Waꞌlula, alué ralámulika ꞌwe namó jároꞌé jemi ꞌwe rajchiní. «¿Chieri nochá neꞌchí oꞌpáchala seꞌwala?», aniá aníguru mueka. Ramueka tabilé machirú. 46 ꞌLige Esúsika regá anile: ―Aka bilé ralámuli nochátubá ne oꞌpáchala seꞌwala, aka ne ꞌla ne nili níliché saꞌwá alué ne nila aꞌwalite. 47 ꞌLiko alué mukí tabilé ikírisa mejkabemi simiá chíbamia, ꞌliko simile áwalisia, ꞌlige aꞌbé chujkíbale rojpóchaga napu ilile Esusi. ꞌLiko anele weꞌká ralámuli akériga saꞌwináliga gite nocháligo alué Esusi oꞌpáchala weꞌlí seꞌwala, ꞌlige anele yati saꞌwíligo alué Esusi oꞌpáchala seꞌwala nochasa. 48 ꞌLiko alué Esúsika anele: ―Mué mukí, jípeko ꞌma saꞌwígame ju mué ꞌlige ꞌma ꞌla biꞌwígame alawégame napugiti ꞌwe aꞌlá sébali bijchígiligame mué aꞌwalí nígame ko ne. Jípeko ꞌwe raꞌsálagá enawa kumi. 49 Bijí raꞌicha ilígichi alué Esusi alué mukí ꞌyuga, ꞌlige sébale alé bilé rió alué waꞌlula Jairo galílachika simígame. ꞌLige anele alué Jairo: ―Mué malala ꞌma mukú. ꞌMa tase aminabi bayérowa ye benírame Esusi. 50 ꞌLige Esusi akisá alué raꞌíchali, anele: ―Tase majawa mué rió mayega ꞌma bijchiá mukúligo, pe ꞌla bijchígiwa ꞌla aꞌwalí nígame ko ne, ꞌlige mué malala ku ajánamala. 51 Napuꞌlige sebasa alé galírale Jairo bejtélachi, ꞌlige Esúsika tase  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

173

SAN LUCAS 8​, ​9

elile napurigá uché jaré ralámuli si moꞌimela alé pachá, pe bakiá boꞌné benírime Pegro, Santiago, ꞌlige Juani, ꞌlige alué tewé eyela, abiena alué tewé oꞌnola. 52 ꞌLige alué tewé weꞌkasa, alué weꞌká ralámuli suwábaga ꞌwe nalá jale sulachí oꞌchoa aꞌbopi napurigá nokame nile alué ralámuli. t ꞌLige Esúsika anele: ―Tase nalasi ꞌemi. Ye uꞌtá teweka tase mukugá boꞌí, pe gojchigá boꞌí. 53 ꞌLige ralámulika tase bijchígile, pe gawélele, ꞌla machíligame mukugá boꞌigó alué iwé. 54 ꞌLige Esúsika bajkile napu boꞌile alué iwé, ꞌlige chaꞌpile sekala, ꞌlige anele eꞌwele raꞌíchaga: ―¡Mué iwé, asísiwa! 55 ꞌLige alué iwé ku ajánale, ꞌlige yati ku oꞌweti asísale. ꞌLige Esusi nulale napurigá kógiwa goꞌame. 56 ꞌLige alué oꞌnola eyela si ꞌwe raꞌsálále. ꞌLige alué Esúsika nulele napurigá tabilé ꞌwesi ralámuli ruyémala ku ajánilirigo.  

 

 

 

 

9

Jena ruwimela Esusi júlaligo nochániliga alué makué oká rió Esusi benírame

Esusi bayele alué makué oká rió Esusi benírame, ꞌlige ꞌyale aꞌwalí ꞌlige nóchali napurigá maꞌchí buinámala alué remónisi uꞌkuchípala ralámulichi pachágana mochígame abiena napurigá saꞌwámala alué nayúkame. 2 Júlale napurigá beníramala churigá nimia napuꞌlige sébali ikichi jena  

wijchimoba napu najkí Onorúgame, 3 Regá anegá júlale: ―Tabilé tábiri oꞌká simawa. Tase oꞌká simawa resola, nibilé sibula, nibilé enomí, nibilé nutugega. Tase pabega simawa uché bilé oꞌpacha reꞌlé ujchalime nujubami oꞌpachátilime. 4 Alé bilena weꞌká riógachi sebasa, ꞌla biꞌlénapi galírale mochiga nochawa napuꞌlige ꞌyoa ichúrimi eꞌyéniga, napusí simiba uché bilena weꞌká riógachi aꞌlige kulí aꞌrewa alué galí. 5 ꞌLige aminami alemi weꞌká riógachi sebasa ꞌemi, ꞌlige alé tase galésiga ꞌemi, ꞌliko yati uché bilena weꞌká riógichimi simawa. ꞌLige ꞌwe aꞌlá sawesa simawa weꞌé ronochí chujkíbigame. Alueka ruyame nímala Onorúgame gastigárimio alué ralámuli tabilé nejígoriká bilé galí napurigá alé mochiga nochámala ꞌemi ralámuli ꞌyoa ichúrimi eꞌyéniga. 6 Alésíko simíbale alué makué oká rió ichúrimi, weꞌká riógachi eꞌyénale benírisia ralámuli alué ꞌwe aꞌlala rejcholi Onorúgame nila, abiena nayúkame saꞌwasia. 7-8 Alué waꞌlula selígame rió Erore rewégame akisá suwábaga alarigá ꞌsió alué Esusi ꞌlige alué makué oká rió, eꞌkarúriga ꞌnátale ꞌlige tase machile chieri rió ka alué napugiti aníligame jaré ralámuli: ―Juani ku ajánale. Jaréchigo mayele alué ꞌya ajtígame ko Elíasi rewégame napu ruwime nílige napu anele  

 

 

 

 

t 8:52 Alué ralámuli israelita napuꞌlige bilé ralámuli mukusá, aꞌwágame nalame nile rijimala napurigá yolí ꞌlige aminami oꞌchome nile aꞌbopi sulálachi. Alueka ruwime nile ꞌwe chalagá mochigo alué ralámuli bilé ralámuli mukusá. Iꞌsínimi najtétiga bayeme nile ralámuli napurigá alé smela aꞌwágame nalamia oꞌchoga sulachí.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

174

SAN LUCAS 9 Onorúgame, alué ku ajánaligo mayele. ꞌLige jaréchigo mayele ku ajánaligo uché bilé rió alué ꞌya ajtígame napu ruwime nílige napu anélige Onorúgame. 9 ꞌLige alué waꞌlula selígame Erore Antípasi rewégameka regá anile: ―Aka ꞌma nuligéché ne meꞌlíniliga Juánika ꞌlige ꞌma aꞌpírigeturu ne alué Juani moꞌola rijpúniga gujtala, ꞌlige ¿chieri júché alué rió? ꞌWe ruwanti júkuru alué rió. ꞌLige alué waꞌlula selígame Erore eténale alué Esusi. 10 Napuꞌlige ku sebasa alué Esusi nochálilachi nulame alué makué oká rió, ruyele ꞌla beníriligo Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi ralámuli ꞌlige ꞌyóligo ralámuli. ꞌLige alué Esúsika bayérole alué makué oká rió alé ꞌminami tase riógachi alé aꞌmulipi peꞌkabi riógachi Betsáira rewégachi. 11 ꞌLige ralámulika machisá alemi simíbaligo, yati najátale. ꞌLige Esúsika ꞌwe galegá etele alué weꞌká ralámuli, ꞌlige ruyele churigá nulame ko Onorúgame, abiena saꞌwale ralámuli nayúkame.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ꞌyáligo goꞌame weꞌká ralámuli

ꞌma alichi, alué makué oká rió nawile aꞌbé alué Esusi, ꞌlige anele: ―Mué Esusi, ya aꞌrewa ye ralámuli napurigá simámala ꞌminami resíbamia goꞌame ꞌyáamia ꞌminami weꞌkaná aꞌtabemi riógachi. Jena napu ramué mochiru tabilé iꞌté goꞌame. 13 ꞌLige alué Esúsika anele: ―Aka ꞌemi kógiwagurú goꞌame.

ꞌLige alué makué oká rioka anile: ―Tase weꞌká nerú baní, pe malígipi mochí, ꞌlige pe okabi roꞌchí biꞌtí. Waꞌlú ralisúká goꞌame ꞌla nímaleké ꞌliko ꞌla oꞌpasámaleké ye weꞌká ralámuli. ¿Koche ralibóaché alakí goꞌame? ―anile alué makué oká rió. 14 Weꞌká ralámuli mochile alé, weꞌká umugí ꞌlige weꞌká uꞌkuchítiri. Siné kachi maligi mili mochíligeréko pe riocho. ꞌLige alué Esúsika anele alué makué oká rió: ―Weꞌkaná chojkégame neraga mochiawa malígisa makué neraga. 15 ꞌLiko alué makué oká rió yati alarigá nulele ralámuli. 16 ꞌLige Esusi ꞌwile alué maligi baní ꞌlige alué oká roꞌchí, ꞌlige ꞌpa rewagachi eꞌnegá iligá waꞌlú cheliera ꞌyale Onorúgame. ꞌLige Esusi nasípasi chiꞌwanasa alué maligi baní ꞌlige alué oká roꞌchí, ꞌyale alué makué oká rió kóginiliga alué weꞌká ralámuli. 17 ꞌLige alué weꞌká ralámuli ꞌwe aꞌlá sébali oꞌpasale, ꞌlige pe nujubapi napubule alué makué oká rió alué goꞌame rasírigame, ꞌlige bochile makué oká eꞌwele atabé alué baní aꞌtabé rasírigame abiena roꞌchí ꞌyúriga.  

 

 

 

Jena ruwimela Pegro ruwíligo Onorúgamete julárigame ko alué Esusi

12 ꞌLige

 

18 Bilé

rawé alué Esusi Onorúgame ꞌyuga raꞌicha ilígachi waná biꞌneli alué makué oká rió alué Esúsite benírilime alemi mochílechigó. ꞌLige rukele: ―¿Chieri korí alué ralámuli neꞌchí? 19 Alué ralámulika regá nejele:  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

175

SAN LUCAS 9

―Jaré ralámuli aní mué Juani ko napu ralámuli rewarame nile baꞌwichí jáwaga. ꞌLige jaréchigo ralámuli aní Elíasi ko mué. Jaréchigo ralámuli aní mué ko bilé alué ꞌya mochígame napu ruwígame nílige napu anélige Onorúgame ku ajánaligo mayé. 20 ꞌLiko Esúsika rukele: ―ꞌÉmika ¿chieri koriágó neꞌchí? Pégroka anile: ―Mueka pe alué Kristo u ju. 21 ꞌLige alué Esúsika ꞌwe aꞌlá ruyele alué makué oká rió napurigá taꞌwesi ruyémala. 22 ꞌLige anele Esusi alué makué oká rió: ―Ne napu julárigame ju Onorúgamete ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga ꞌwe resí ikimela ne. ꞌWe gawélimala neꞌchí alué eꞌwélala ralámuli jurío nulame abiena alué eꞌwélala balé, abiena alué ralámuli napu benírame ju alué nulalí napu aꞌrele ꞌwe ꞌya alué Moisesi. ꞌLige arigá ꞌma meꞌliboa ne, pe bakiá rawé mukugá boꞌmé ne ꞌlige Onorúgame ku ajánirimala neꞌchí. 23 Aꞌlige pe nujubapi Esusi anele alué makué oká rió: ―Alué neꞌchí oyérinilime, nabí rawé eꞌwámili ju napu ne nulá, ꞌlige ꞌma aꞌrémili ju chátiri ꞌnátili ꞌnata. Alueka ꞌla sébali machigá asimeli júkuru tabilé majaga rekó ralámuli ꞌma meꞌlinálichi neꞌchí oyérame kóriká. ꞌLige senibí rawé ꞌla oyérimili júkuru neꞌchí.  

 

 

 

24 Alué

rió majame mukugá neꞌchí oyériga, alueka tase rewimela semati raweli. Alué rió napu neꞌchí oyérame ju ꞌlige bilé rawé mukusá, alueka ꞌla semati raweli rewimela rewagachi. 25 ¿Churigá ꞌla nímalawé rekó bilé rió ꞌwe aꞌlá nígame ke peka ꞌla ꞌnátame rió ke pe chibi ꞌsika eyéname ke? 26 ꞌLige bilé rió ꞌwe chijúname neꞌchí oyériga mayega ꞌwe cha anéwali ko uché jaré ralámulite neꞌchí oyérame kóriká, ꞌliko ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga chijunámalachigó alué rió ꞌyuga napuꞌlige ne ku nawasa waꞌlú raꞌósili noligá, niga alué aꞌwalí ne boꞌné Oꞌnola nila, abiena alué santo ánjeli aꞌwalila niga. 27 Jaré ꞌemi napu jena mochí jipe, bajchabé taꞌchó suwiyá ꞌla machimela churigá nulame ko Onorúgame v ― regá anile Esusi.  

 

 

28 Ye

Jena ruwimela Esusi seꞌwinati gayénaligo

raꞌíchali ruisá, osánó rawé kachi nerágirigá aꞌkinana, Esusi simile bilénami reꞌpá rabó Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia alué bakiá rió ꞌyuga, Pegro, Santiago, ꞌlige Juani. 29 ꞌLige bijí Onorúgame ꞌyuga raꞌicha iligá alué Esusi, seꞌwinati gayénale boꞌné banalá, abiena oꞌpáchala, ꞌwe rojsákame gayénale, ꞌwe rapame. 30 ꞌLige yati neraga jsile oká rió alé napu ꞌwe ꞌya ejperégame nile taꞌchó ajtígachi Esusi, ꞌlige Esusi ꞌyuga raꞌíchale.  

 

u 9:20 Eꞌnesi glosario «Cristo». v 9:27 Esusi ruwigá anime ke anile, alué Pegro ꞌlige Santiago ꞌlige Juani etemio alué Esusi alué Elíasi ꞌlige Moisesi ꞌyuga raꞌíchachi, o jaré ralámuli etemio Esusi ku ajánachi, o alé Rusaleni ilígame waꞌlú reꞌobá ꞌma gajunálichi kómá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

176

SAN LUCAS 9 ꞌLige bilé nile Moisesi, ꞌlige uché bilélaka Elíasi. 31 ꞌLige alé noligá ꞌwe raꞌósaga ilíbale. ꞌLige alé raꞌíchale oꞌmaka churigá mukimeo Esusi alé weꞌká riógachi Rusaleni pe aꞌkinana. 32 ꞌLige alué Pegro ꞌlige okánika alué gompaniérola okoka biꞌtile ꞌlige yati bujsale, ꞌlige etele ꞌwe raꞌósiga iligó noligá napu jale alué bakiá rió. 33 ꞌLige alué Moisesi ꞌlige Elíasi ꞌma simiba eꞌyénigichi alé Esusi ilígachi, Pégroka anele alué Esusi: ―Mué nulame, ꞌláchigo jena napuítukeꞌé ramué. ꞌLige newawa bakiá galí rojsate, bilé mué Esusi nila, uché bilé Moisesi nila, ꞌlige uché bilé Elíasi nila. ꞌLige alué Pégroka tabilé machigá, pe raꞌíchaga alarigá anile. 34 ꞌLige bijí raꞌicha jágichi, reꞌkínale bilé nolí ꞌlige ꞌma naꞌpólale suwábaga alué usani rió. ꞌLige ꞌwe majale alué Esúsite benírilime nolite naꞌpólisa. 35 ꞌLige anile bilé raꞌíchali alé nolírale regá anime: ―Ye Esusi ne Inolá ju napu ne nóchali ꞌya, ꞌwe aꞌlá eꞌwiwa ꞌemi bakiá rió ye rió nulachi. 36 Alué raꞌíchali maꞌchí anisá, pe aꞌlige yati neraga alué bakiá rió etele Esusi biꞌneli ilígame. ꞌLige alué bakiá rioka tase ꞌwesi ruyele tabilé ꞌcho mukuchi ka alué Esusi alakíligo alemi.

bilé rió anile alemi weꞌká ralámuli jágichi nasípami iligá aꞌwágame raꞌíchaga: ―Muérigo Benírame, pe rekó naꞌtemaki ne inolá reꞌmalí, pe ye biꞌlepi inógame ju ne. 39 Alué uꞌtabela remónisite chaꞌpiame ju ye reꞌmalí alawala, abiena ronowégame chuꞌega boꞌírame ju. ꞌWe resí olasa, ku aꞌreme ju. 40 Neka ꞌma nulugé mué ꞌyuga benime napurigá maꞌchí pámala alué uꞌtabela remónisi, ꞌlige tabiléchigo umébalekó. 41 ꞌLige Esúsika regá anile: ―ꞌEmi ralámuli cha nokame tabilé bijchígime, chiéniko si asimélaché ne ꞌemi ꞌyuga napurigá ꞌla bijchígamala ꞌemi. Jeka oꞌtó mué inolá. 42 Napuꞌlige alué reꞌmalí oꞌnola alé sekachí chaꞌpigá oꞌtochi alé Esusi ilígachi alué reꞌmalí, ꞌlige alué remónisi uꞌtabela yati wijchí rekábale alué reꞌmalí, ꞌlige boꞌírale ronobútiga chuꞌala. ꞌLige Esúsika neꞌóchale alué remónisi uꞌtabela, ꞌlige maꞌchí pale. ꞌLige ku oꞌnola ꞌyuga júlale. 43 ꞌLige suwábaga ralámuli napu ekí etele, ꞌwe raꞌsálále etesa alachilú aꞌwalí nígame ko Onorúgame.

Jena ruwimela alué Esusi benírime tabilé umébaligo saꞌwá bilé reꞌmalí nayume

Napuꞌlige suwábaga alué ralámuli ꞌwe raꞌsálagá mochígichi etesa Esusi maꞌchí pachi alué uꞌtabela remónisi, ꞌliko Esúsika anele alué makué oká rió aba alué boꞌné Esúsite benírilime:

 

 

 

 

 

 

37 Melénala

rawé ku eꞌtegínele alé rabókana, ꞌlige weꞌká ralámuli simíbale najtepamia alué Esusi.

38 ꞌLige

 

 

 

 

 

Jena ruwimela alué Esusi benírime tabilé námaka mochigo Onorúgame rekíligo napurigá mukumela alué Esusi

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

177

SAN LUCAS 9

44 ―ꞌWe

aꞌlá ꞌnátaga gepusi ye raꞌíchali, tase siné weꞌkuawa: Ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, bilé rawé oꞌtoboli ju ne alé sairúgame mochígichi. 45 ꞌLige alué makué oká rioka tase námale alieti olagá anió Esusi, napugiti boꞌné abalarigá raꞌíchaligame napurigá ta námamala, ꞌlige alué ralámuli Esúsite benírilimeka majale rukegá napurigá abé aꞌlá ruwimela alieti olagá anió Esusi.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo chieri ka abé najtékame rió

46 ꞌLige

alué makué oká rió chojkile raꞌicha aꞌbopi abé najtékame nínilia bilé. 47 ꞌLige alué Esúsika machile alieti ꞌnata jago alué ralámuli, ꞌliko bilé towí bayele ꞌlige alé aꞌbé elale. 48 ꞌLige anele alué ralámuli: ―ꞌEmi aꞌlá naꞌtemaka etéeme nísaká ye towí napu ne ꞌwe aꞌlá naꞌtemaka eté ꞌliko ꞌla neꞌchí nirame nímala ꞌemi. ꞌLige neꞌchí niráká ꞌemi, ꞌliko ꞌla nirame ju ꞌemi Onorúgame. Alué aꞌlá naꞌtemaka eteme suwábaga ralámuli, alué nímala abé najtékame Onorúgame níriga.  

 

Jena ruwimela alué Esúsite benírilime tabilé najkile napurigá ꞌyome nímala uché jaré ralámuli 49 ꞌLiko

Juánika anele alué Esusi: ―Mué Waꞌlula, ramueka eteru bilé rió uꞌkuchípala remónisi buyánachi

napurigá buyáname ju mué. ꞌLige alué rió regá anigá buyáname ju alué uꞌkuchípala remónisi: «Esusi aꞌwalila gite ꞌla buyasa ꞌla képá muechi alué uꞌkuchípala remónisi.» ꞌLige ramueka suliru, alueka pecha lisensia nígame kame napurigá ralámuli ꞌyoga einámala, pecha ramué ꞌyuga eyéname ka alué rió. 50 ꞌLiko alué Esúsika anele: ―Tase suliwa alué rió. Alué tase sairúgame ju ramué ꞌyuga, alueka ramué gompaniérola ju.  

Jena ruwimela Esusi neꞌóchaligo alué Akobo ꞌlige Juani

51 Napuꞌlige

ꞌma sébachi raweli Esusi ku rewagachi moinámichi, ꞌwe ꞌla iwega aꞌlá biꞌlepi ꞌnátaga simile Esusi alé Rusaleni. 52 Alé boichimi enegá júlale jaré rió bajchá alé bilénami ralámuli samaritano ejperélachi ꞌyániliga galí okola. ꞌLige alué ralámulika yati simíbale bajchá galí ꞌyamia alé samaritano ejperélachi. 53 ꞌLige alué ralámuli samaritánoka tase ꞌyale galí napurigá alemi gojchimela alué Esusi ꞌlige alué ꞌyuga eꞌyénigime napugiti machíligame alué Esusi Rusaleni simiá enáligo. w 54 ꞌLiko alué oká rió Esúsite benírilime, Santiago ꞌlige Juani, anele alué Esusi: ―Mué Waꞌlula, ¿ta najkí mué napurigá nulawa napurigá bilé naꞌí ꞌpa rewagáchikana reꞌkínamala napurigá suwábaga rajimela alué ralámuli alé riógame napurigá ꞌsile alué ꞌya ajtígame rió Elíasi  

 

 

w 9:53 Alué ralámuli Samaria ejperégameka bilena rabó simíbame nile pe abalé Samaria iwérali tánimia Onorúgame ꞌlige tabilé siné ꞌla nirame nile napurigá alué ralámuli jurío simámala iwérali tánimia Onorúgame Rusaleni anilichi. Eꞌnesi glosario «samaritanos».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 9​, ​10 rewégame napu ruwime nílige napu anele Onorúgame? 55 ꞌLige alué Esúsika eꞌnele alué oká rió, ꞌlige neꞌóchale regá anigá: ―¿Chonigá eꞌkósiniliché ꞌémika alué ralámuli? 56 Alésíko simíbale uché bilena riógachi.  

 

Jena ruwimela choníligo alué napu Esusi oyéranile

57 ꞌLige

boichimi eꞌyéniga alué ralámuli, najtépale bilé rió ꞌlige anele alué Esusi: ―Mué Waꞌlula, neka ꞌwe aꞌlá sébali oyérinili mué. 58 ꞌLige Esúsika regá nejele: ―Geyóchika nígame júkuru resó, ꞌlige chulugika ꞌla raꞌsógame júkuru. Ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, neka tabilé asé galégame ju napurigá gojchimela ne. ꞌLige mueka ꞌla siminálirí, mué boꞌné maꞌchíleké. 59 Esusi anele uché bilé rió: ―Nabá neꞌchí ꞌyuga neꞌchí oyériga. ꞌLiko alué rioka anile: ―Mué Waꞌlula, peꞌwera buwé neꞌchí, ne oꞌnola mukúgame tomia simé ne bajchá. 60 ꞌLige Esúsika regá anele: ―Nulewa alué tase oyérame Onorúgame napurigá tómala alué mué oꞌnola mukúgame. Mueka simiboa ꞌnalina weꞌkaná ichúrimi ralámuli ruyemia churigá ka napuꞌlige ꞌma ꞌla sébali ikisá napu najkí Onorúgame jena wijchimoba.  

 

 

178 61 ꞌLige

anile uchéchigo bilé rió: ―Mué Waꞌlula, néchigó abiena siminali mué ꞌyuga. Iligá peꞌwera buwéwago ne galírale roꞌísaꞌé ruyemia galírale mochígame. 62 ꞌLige Esúsika anele: ―Alué bilé rió asará chujkúgame, ꞌlige ku guwana eꞌnasia ename, alueka tase wajchígame asarámala.  

Jena ruwimela Esusi wanápaligo napurigá nochámala gicháosa makué miná oká rió

10

Pe nujubapi Esusi wanápale gicháosa makué miná oká rió, ꞌlige júlale bajchabemi pe okacho neraga iꞌwana chojkégame. Júlale alemi weꞌkaná riógachi napu simírimili nílige alué Esusi. Tabilé júlale si alué makué oká rió boꞌné benírame. 2 Regá anegá júlale: ―ꞌWe weꞌlé ju riꞌligó echerúgime, ꞌlige alué ꞌwime ka ꞌwe uꞌkabi ju. Alekeri alué echerúgime nígame anewa napurigá julámala ꞌwíniliga uché jaré ꞌwime. x 3 ꞌLige anele: ―Simíbaga ꞌemi okacho neraga. Neka jula ꞌemi napu mochí ꞌwe jobátigame ralámuli napurigá uꞌkuchí boꞌá aꞌtanala alé napu olí eꞌyéname ju. 4 Tase oꞌká simawa sibula goꞌame raꞌkólime, aminami tase enomí raꞌkola, ꞌlige tabilé pabega aká nujubami akarálime. Aminami tase jábawa boichimi ralámuli ꞌyuga weꞌlisi raꞌicha. Pe biꞌlepi ꞌnátaga eꞌyénawa pe  

 

 

x 10:2 Napuꞌlige Esusi regá aniá: «ꞌWe weꞌlesi ju riꞌligó echerúgime ꞌlige ꞌwe rakega ilí», pe anime ke anile weꞌká níligo ralámuli napu machinalia mochile Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLige napuꞌlige aniá: «Alué ꞌwime ꞌwe uꞌkabi ju», pe anime ke anile ꞌwe uꞌkabi níligo ralámuli Onorúgame raꞌichálila benírame. Napuꞌlige aniá: «Echirúgame nígame anewa napurigá julámala ꞌwíniliga chejaré ꞌwime», pe anime ke anile: tániwa Onorúgame napurigá julámala weꞌká alué Onorúgame nila raꞌíchali beníriame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

179

SAN LUCAS 10

benírilimecho ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali. 5 › Napuꞌlige seba bilena galírale, repóriwa alué ralámuli regá anegá: «Onorúgamete ꞌla ꞌyásiga ꞌla ke ꞌemi semati raweli jena galírale.» 6 Alé galírale ꞌwe ganíliga ejperélasa alué ralámuli, ꞌliko abéchigo ganíliga ejperélamala Onorúgame nila raꞌíchali akisá. Ta ganíliga ejperégame nísaká ꞌliko abé tabilé ganíliga ejtebímala tabilé ꞌla nirasa Onorúgame nila raꞌíchali. 7 ꞌLa biꞌlénapi galírale okópua alé bilena weꞌká riógachi, tase ichúrimi galírale okópua alé. ꞌLige goꞌpoa goꞌame napu koni alué ralámuli alé riógame, napugiti nóchameka goꞌame meka nóchame kame. 8 › Bilena riógachi sébachi ꞌemi, ꞌla ganíliga etésiga ꞌemi alé, ꞌlige goꞌame kógisiga, yati goꞌpoa alué goꞌame tabilé gawéliga. 9 Abiena ꞌla saꞌwawa ralámuli nayume alé galírale riógame, ꞌlige anewa: «ꞌMa sébapá raweli napu ꞌla sébali ikimeli nílige jena wijchimoba napurigá najkí Onorúgame.» 10 ꞌLige ꞌemi sebasa alé bilena riógachi ꞌlige tase galegá etésiga ꞌemi, yati sawewa alué weꞌé ralachí chujkíbigame napurigá suwábaga ralámuli etémala ꞌlige regá aniboa: 11 «Ye weꞌé napu chujkiba ramué ralálachi jemi ꞌemi ejperélachi, ꞌma sawilí ramueka. Yeka ruwime ju ꞌma tabilé cheri kame nírigo ramué ꞌemi si. ꞌLige Onorúgame  

 

 

 

 

 

 

ꞌma tabilé guꞌírimala ꞌemi. ꞌLa machigá mochiwa ꞌma sébigo alué raweli napuꞌlige Onorúgame nulámili nile jena napu ꞌemi ejperé, ꞌémika tabiléchigo najkígó napurigá nulámala.» Alarigá anesa ꞌliko yati simawa ꞌminami uché bilena riógachi. 12 Neka ꞌla ruwíbá napuꞌlige seba alué gastigo alé riógachi napu tabilé ganíliga etéliru ꞌemi, alué gastígoká uchéchigo rajpé abé aꞌwágame nimio meꞌtagá alué napu Soroma y sébale napu ꞌwe cha nokame ralámuli riole ꞌwe ꞌya. 13 › Resía alué ralámuli Korasini ejperégame. Resía alué ralámuli Betsaira ejperégame. ꞌWe aꞌlá semáriga saꞌwagéturu ne alé ejperégame ralámuli Onorúgame aꞌwalílate napu tabilé ꞌwesi ralámuli gayéname ju alarigá saꞌwá, ꞌlige ꞌemi abirigá tabilé aꞌréturu alué resítiri nóchali. ꞌLige ne aꞌchigóriga semáriga guꞌírisa alé Tiro ejperégame ralámuli ꞌlige Sironi rewégachi napu ejperé alué cha nokame ralámuli, alueka oꞌpachátimikuru oꞌpacha ꞌwe chajótigame ꞌlige mochíbimikuru bilena najpisochi z napurigá machimela ralámuli ꞌma ku guwana ꞌnátame ko. Alué ralámulika ya ꞌma ꞌla Onorúgame oyérame nímikuru. Alué Korasini ejperégame ꞌlige alué Betsaira ejperégame etiáturu semáriga nejkúrichi ne ꞌlige tabilé ku guwana ꞌnátaturu. 14 Napuꞌlige seba raweli gastigo narémichi alué  

 

 

y 10:12 Soroma anilichi ejperégame ralámuli ꞌwe cha nokagá ejperégame nile aꞌbopi, abiénachigó ꞌwe jobátigame, alekeri Onorúgame ꞌma meꞌale suwábaga alué ralámuli waꞌlú naꞌite. Eꞌnesi Génesis 19. z 10:13 Napuꞌlige alué ralámuli ꞌya mochígame ꞌwe chálá mochiga ꞌwe chátiri nóchigoriká abé ꞌyabé bajchabé rawé, alueka oꞌpachátame nile oꞌpacha ꞌwe chajótigame ꞌlige mochíbame nile amoba najpisochi tabilé rajame. Alueka ruwime nile ꞌma ku aꞌreo alué chátiri ꞌnátili.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

180

SAN LUCAS 10 ralámuli Korasini ejperégame ꞌlige alué Betsáira ejperégame, aꞌlige rawé alué ralámuli uchérajpé aꞌwágame gastigo narémala meꞌtigá alué Tiro ejperégame ꞌlige Sironi ejperégame. 15 ꞌLige alué ralámuli Kapernaumi ejperégame ꞌwe gunarume, ꞌwe aꞌká ralámuli ko lame aꞌboi ꞌlige mayeme oꞌtoboli ko alé ꞌpa rewagachi, iligá ꞌlúpili ju ꞌlégana Remónisi bejtélachi ―anile Esusi. 16 ꞌLige anele alué ralámuli alemi jágame makué gichao miná oká: ―Napu ꞌla bijchigi ꞌemi raꞌichálila, alueka ꞌla neꞌchí oyérame nímala napugiti ꞌemi raꞌichálila ka, alueka kame napu ne ꞌya ꞌemi. Alué napu tabilé ꞌla nirá ꞌemi raꞌichálila, alueka pe tabilé ꞌla nirame kérélamala ne raꞌichálila. ꞌLige alué ralámuli tabilé ꞌla nirame neꞌchí, alueka tabilé ꞌla nirame júchigó Onorúgame napu neꞌchí júlale. 17 ꞌLige ku sebasa alué gicháosa makué miná oká rió, ꞌwe raꞌsálagá sébale, regá anesia Esusi: ―Mué Waꞌlula, alué remónisi uꞌkuchípala ꞌwe aꞌlá eꞌwí ramué mué aꞌwalila gite. 18 Esúsika anele: ―Ne ꞌla etiátigó alué waꞌlula Remónisi ꞌpákana rewagáchikana pasichi Onorúgamete. 19 Neka waꞌlú aꞌwalí ꞌya ꞌemi napurigá tajché olawa alué sinowite ꞌlige alué majchílite napuꞌlige amóbami reꞌkeka simárochi ꞌemi, ꞌlige napurigá ta umérowa ꞌemi Remónisite. 20 ꞌLige ꞌemi tabilé raꞌsáláwa umérome kóriká remónisi uꞌkuchípala, iligá ꞌwe raꞌsáláwa ꞌnalina napugiti ꞌémi  

 

 

 

 

 

rewalá ꞌma uchuchárigame kame alé Onorúgame nila apélichi alé rewagachi. 21 Aꞌlígirikáchi Esusi ꞌwe raꞌsálále alué Onorúgame Alawala gite, ꞌlige anile: ―Mué Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame abiena jena wijchimoba, neka ꞌwe raꞌsálagá ajtí etega ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌírichi mué ralámuli jena wijchimoba ejperégame. Mueka ꞌla ꞌya ꞌnátili suwábaga ꞌla kilí ralámuli napurigá ꞌla maꞌchígime námamala churigá nejkúrime ka mué Onorúgame jena wijchimoba, alué ꞌnátili napu tabilé ꞌyale mué alué ꞌwe jebénigame ralámuli, alarigá najkíligame mué boꞌné Oꞌnó ―alarigá anele Esusi alué Onorúgame. 22 ꞌLige regá anile aminami: ―Ne Oꞌnola suwábaga ꞌya neꞌchí nóchali, ꞌnátili, ꞌlige aꞌwalí. Tase ꞌwesi machí chieri ko Onorúgame Inolá napu ne ju, pe ne Oꞌnola Onorúgame ꞌla machí, ꞌlige taꞌwesi machí chieri ka ne Oꞌnola Onorúgame, pe boꞌné Inolaka ꞌla machí, pe neka ꞌla machí. ꞌLige ꞌla machimélachigó alué ralámuli napu ekí ꞌla najkí ne napurigá machimela. 23 ꞌLige eꞌnele alué makué oká rió boꞌné benírame, ꞌlige anele: ―ꞌWe ganíliga mochí alué ralámuli napu etémala napu ꞌemi etiá ꞌwe aꞌlá semáriga ꞌyochi ne, ꞌla semáriga benírachi ne, ꞌlige ꞌla semáriga guꞌírichi ralámuli ne. 24 ꞌLige alué ꞌya mochígame napu ruwime nílige napu anélige Onorúgame ꞌwe eténelie ꞌwe aꞌlá semáriga ꞌyochi ne, ꞌwe aꞌlá semáriga benírachi ne ꞌlige  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

181

SAN LUCAS 10

ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌírichi ne ralámuli, abiena alué eꞌwélala nulame rey eténelie ye napu etiá ꞌemi, tabiléchigo etélekó. Abiena akinálile ye napu ꞌemi aké, tabiléchigo akéleko. Jena ruwimela ꞌwe ꞌla eꞌwelime ko napu nulá Onorúgame

25 ꞌLige

bilé rió raꞌíchali benírame, alué raꞌíchali napu aꞌrele Moisesi ꞌwe ꞌya, simile aꞌbé Esusi ꞌyuga raꞌichamia rukemia pe machináliga churigáriga anirá pala peꞌtá chajkena nejiara, ꞌlige regá rukele: ―Mué Benírame, ¿chuꞌsímala ne napurigá ꞌla moinámala ne ꞌpa rewagachi? 26 Esúsika regá rukele: ―¿Churigá anígó alué raꞌíchali napu aꞌrele Moisesi? ¿Churigá námogo mué? 27 Alué rioka regá nejele: ―Regá aníché alué raꞌíchalika: «ꞌWe aꞌlá nirawa Onorúgame ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga. ꞌWe aꞌlá niraga etewa apiépiri uché jaré ralámuli napurigá nirá mué boꞌnepi.» 28 ꞌLiko Esúsika regá anele: ―ꞌWe aꞌlá sébali nejé mué. ꞌWe ꞌla sébali olásaká mué napurigá aní mué, aꞌliko ꞌla moinámala mué rewagachi. 29 ꞌLige alué rió raꞌíchali benírameka alué raꞌíchali napu aꞌrele Moisesi ꞌwe ꞌya, napurigá aꞌlá rió neraga regá rukele chonirá Esusi, pala peꞌtá chajkena nejiara: ―¿Chieri ju alué uché jaré ralámuli napu ꞌla niraga etémili ju ne? 30 ꞌLiko Esúsika anele: ―Bilé rió enale reꞌkínasia goꞌnágana alé Rusaleni ꞌyéniga Jerikó simea.  

 

 

 

 

ꞌLige jaré rió chigórigame najtépale boichimi, ꞌlige ꞌma chigóliru suwábaga tábiri ꞌma oꞌpáchatiri, abiena ꞌwe wejpisosa aꞌréliru, amulí mukume aꞌréliru. 31 ꞌLige bilé rió balé enale alemi boichimi ꞌlige etesa pe chajkena simírole. 32 ꞌLige uché bilé rió alué waꞌlú reꞌobá tebume Onorúgame galila enale alemi boichimi, ꞌlige etesa alué rió abiena chajkena simírole. 33 ꞌLige uché bilé rió enale alemi boichimi Samaria bejtégame, alué rioka bulito ꞌmékame nile, alué rioka ꞌla naꞌtemale etesa alemi boꞌígichi alué rió. 34 ꞌLige aꞌbé nawile alué rió, ꞌlige ꞌyole chiꞌwágichi, ujchele yowí, abiena bulele baꞌnisólite. ꞌLige alé reꞌpá bulítochi ajchale, ꞌlige oꞌtole alé bilena galírale galí gojchiame ilígachi, ꞌlige alé repule. 35 ꞌLige melénala beꞌá alué rió samaritano ꞌma simea, najtétile oká enomí alué rió galí nígame, ꞌlige anele: «ꞌLa tebúpua ye rió, ꞌlige wikagá rejpísaká ye rió, kuka simíriga najtétimala ne.» 36 Esúsika ꞌma suwénasa ye raꞌíchali ruyá, rukele: ―¿Chieri alué bakiá rió abé naꞌtemaka etélekobá? 37 ꞌLige alué rió Moisesi aꞌrélala raꞌíchali benírameka anile: ―Alué rióguru napu ꞌyole alué rió. ꞌLige alué Esúsika anele: ―Muéchigó ꞌwe naꞌtemápua suwábaga ralámuli.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela tabilé aꞌchigóriga ꞌnátiligo alué Marta napurigá María 38 Regá

anisá Esusi uchéchigo abichilubi ꞌwe simile bowesia ꞌlige sébale alé bilena peꞌkabi riógachi. ꞌLige sébale alé galírale Marta

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 10​, ​11

182

bejtélachi, ꞌlige Mártaka ꞌla ganíliga repórale Esusi. 39 Alué Marta binégame nile María rewégame. ꞌLige alué Maríaka yati aꞌbé asíbale Esusi raꞌichálila gepumia. 40 ꞌLige alué Mártaka, taꞌmé ikiá níliga tabilé nejkúrachi alué binila goꞌame newilichi, ꞌlige aꞌbé nawile Esusi ꞌlige anele: ―Mué Esusi biꞌneli neyúriga waꞌlula, ¿tabilé chélá mué rekó ne binila tabilé guꞌírie neꞌchí goꞌame newalichi? Pe rekó nulérigó napurigá guꞌírimala neꞌchí. 41 Alué Esúsika nejele: ―Mué Marta, mueka pe weꞌká goꞌámecho newalime ꞌnata jipe kulipi rekó ne jena ajtígichi. 42 ꞌLige jipe kulipi abé aꞌlá ju pe biꞌlepi ꞌnátili, abé aꞌlá ju ne raꞌichálila gepulia ꞌemi níriga, ꞌlige Maríaka pe alué ꞌnátili pe neꞌchí gepugímecho chaꞌpile, ꞌlige tabilé ꞌwesi bujémala alué ꞌnátili neꞌchí gepugime.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá raꞌichálime ka Onorúgame ꞌyuga

11

Sinéchigo alué Esusi Onorúgame ꞌyuga raꞌicha ilile alé bilena, ꞌlige suwénasa, bilé alué boꞌné benírame anele: ―Mué Waꞌlula, ramué beniri churigá raꞌicháliame ka Onorúgame ꞌyuga napurigá Juani benírale alué boꞌné benírame, alué Juani ralámuli rewarame baꞌwichí jáwaga. 2 ꞌLige Esúsika anele: ―Napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌicha ka, regá anibóaguru: Mué Oꞌnó ꞌpa rewagachi ajtígame.  

Ramué najkiákeꞌé napurigá ꞌwe aꞌlá nirawa mué suwábaga ralámulite. ꞌWe yati nulasa ꞌla kékuru mué jena wijchimoba. 3 ꞌLa sébali ꞌyawa goꞌame ramué jipe rawé. 4 Eꞌkawa ramué suwábaga chátiri ꞌnátili, ramueka abiena ꞌla eꞌkálime kame alué resí nokogá járome ralámuli resí olagá ramué. Tase aꞌrewa ramué napurigá rujsúpua alé napu nerú chátiri ꞌnátili, iligá guꞌíriwa ramué. 5 ꞌLige regá anile bilé alué boꞌné benírame ꞌyuga raꞌicha: ―Mué bilé rió machime nisa, ꞌlige mué bejtélachi sebasa nasipa rukó ꞌlige anésiga mué maꞌchika iligá: «Muérigo gompaniero, pe rekó anáchaga neꞌchí ꞌyárigó bakiá baní, 6 alué bilé machirume sébakeꞌé alé ne bejtélachi, ꞌlige tase nike ne baní napurigá kógimala.» 7 ꞌLige mueka tabilé regá nejiámala alé pachaka galírale: «Tase nejkumewa mué, ꞌma ꞌyériga ilí jena yochi, ꞌlige ne ꞌkúchila ꞌwe okoka biꞌtí jena yochi neꞌchí ꞌyuga aꞌbé yochi. Tase cherigá umubámala ne iꞌpua yochi.» Tabilé regá nejiámala mué. 8 Abirigá asísimala mué ꞌyamia goꞌame alué rió alemi ilígame goꞌame taa napugiti pe alarigá nokame kame ralámuli jemi, napurigá tabilé seꞌwiná lámala alué nawágame goꞌame táame ꞌlige uché jaré ralámuli. Asísamala mué regá ꞌnátaga: «Resía ye rió, ꞌyama ne baní.» Bilena galírale  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

183

SAN LUCAS 11

ꞌyériga ilisá yochi, eꞌwérali olawa napurigá iꞌpúmala yochi alué pachá mochígame ralámuli. 9-10 › Onorúgame senibí ꞌla ꞌyámala semati raweli napu abé ꞌla nirá boꞌné. Alekeri abichilubi tániwa Onorúgame semati raweli, ꞌliko Onorúgameka nejímala semati raweli. ꞌYáawa ꞌemi ꞌlige abiena ꞌla rewimela ꞌemi. Napuꞌlige tabilé ꞌla semáriga simichi bilé nóchali, tániwa Onorúgame ꞌlige alué nejímala ꞌnátili churigá nochátiká napugiti alué kame ramué Oꞌnola. Apiépiri rió napu ꞌla tánime ju iwérali Onorúgame, alueka ꞌla narémala iwérali. 11 › Mué inógame nisa, ꞌlige alué mué inolá remé táachi, ¿ꞌlacha rejté ꞌyámalawé mué? ꞌLige bilé roꞌchí táachi mué inolá, ¿ꞌlacha sinowí ꞌyámalawé mué? 12 ꞌLige bilé gaꞌwá táachi mué inolá, ¿ꞌlacha majchili ꞌyámalawé mué? 13 Mué rió ꞌwe resí ꞌsime ke, ꞌla biꞌwígame goꞌame ꞌyame ju mué boꞌné inolá, ꞌlige alué Waꞌlula Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame, alueka abéchigo semáriga ꞌyámala alué boꞌné alawala alué ralámuli napu taní Onorúgame Alawala.  

 

 

 

Jena ruwimela weꞌká ralámuli neꞌóchaligo Esusi Remónisi gompaniérola kóriká

14 Esúsika

bilé rawé maꞌchí pa ilile uꞌtabela remónisi alé bilé riochi ajtígame napu tase raꞌíchame newale. Napuꞌlige alué chátiri Remónisi ꞌma maꞌchínasa alé riochi, alué rioka yati ku raꞌíchale. ꞌLige jaré ralámulika ꞌwe raꞌsálále ꞌla ku

raꞌíchame gainasa. 15 ꞌLige uché jaré ralámulika tabilé galele, ꞌlige anile: ―Ye rioka alué waꞌlula remónisi Belsebú gompaniérola ju alekeri ꞌla buyáname ju remónisi uꞌkuchípala. 16 ꞌLige jaré ralámuli anele Esusi pe gawéliga ꞌlige umériniliga: ―Aka reꞌkibúbá bilé naꞌí ꞌpa rewigáchika ꞌla Onorúgame nila aꞌwalí ajchágame níriká. 17 ꞌLige boꞌné Esúsika ꞌla machile chátiri ꞌnátaga anió alué ralámuli, ꞌlige anele: ―Bilena gawichí ꞌma pe naꞌáwasa ralámuli, pe ꞌma suwimela aꞌbopi nakoga. Alué ralámuli bilena galichi riógame naꞌáwasa aꞌbopi, pe naꞌáuka ejperélamala. 18 ꞌLige alué waꞌlula remónisi sairasa uꞌkuchípala remónisi, ꞌma biꞌneli rejpímala alué waꞌlula remónisi. ꞌLige neka alarigá ruwíguru, ꞌémika cha cha aniame, ꞌémika aníguru maꞌchí buyáname ko ne alué chátiri uꞌkuchípala remónisi alué waꞌlula remónisi Belsebú aꞌwalílate. 19 Ne alué Belsebú gompaniérola nísaká, ¿ꞌlacha buinámapué ne alué uꞌkuchípala remónisi ralámulichi pachágana mochígame? ꞌEmi ꞌyuga nóchame ꞌla buyáname ju alué remónisi uꞌkuchípala Onorúgame gite, aꞌlígeko ꞌemi abiena ꞌla machí buyáname ko ne uꞌkuchípala remónisi Onorúgame gite, pe iligá tabilé ꞌla maꞌchígime ruwíguru ꞌemi. 20 ꞌLige neka ꞌla bijchiá alué Onorúgame aꞌwalílate buyáname júkuru alué chátiri remónisi uꞌkuchípala. Yeka ruyame ju Onorúgame ꞌma nulao jena napu ꞌemi mochí.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

184

SAN LUCAS 11 21 ›

Napuꞌlige bilé rió ꞌwe aꞌwágame ꞌwe aꞌlá siparínaga asisá, ꞌlige ꞌwe aꞌlá semáriga repuka asimela boꞌné galila. Alué weꞌká tábiri alé nerúgame tase che ikimela. 22 ꞌLige sebasa uché bilé ꞌlige abé aꞌwágame nílasa meꞌtagá alué rió ꞌwe aꞌlá siparínagame, ꞌlige alueka ꞌma umérimala, ꞌlige ꞌma bujémala alué siparina napu mayele alué rió alué siparina gite tabilé ꞌwesi chigomio, ꞌlige ꞌma bujémala suwábaga tábiri ꞌlige ꞌma nachutámala alué gompaniérola alué tábiri. 23 › Alué napu ta neꞌchí guꞌírame ju, alueka pe neꞌchí sairúgame ju. Alué napu tabilé guꞌírame ju neꞌchí ralámuli repua, alueka pe chátiri ꞌnátili ruigá eyéname ju ralámuli napurigá tabilé oyéramala neꞌchí. Esusi abichilubi regá anele: 24 ―Alué bilé uꞌtabela remónisi maꞌchínasa alé bilé riochi, eyéname ju jami gawichí wakígichi ꞌyaga bilena resíbulime, ꞌlige tase asé rewisá alemi resíbulime ꞌliko ꞌnátame ju: «Ku simé ne napu ajtigé ne ꞌyabé siné.» 25 ꞌLige ku sebasa napu bejtélige, rewame ju ꞌwe aꞌlá pechítigame. 26 ꞌLige simime ju uché jaré gichao uꞌkuchípala remónisi bayemia abéchigo chátiri, ꞌlige suwábaga moꞌime ju ejperélimia alé riochi. ꞌLiko alué rió abéchigo cha ꞌsime gayéname ju meꞌtigá ꞌya bajchá rawé napuꞌlige pe biꞌlepi uꞌtabela remónisi ajtígachi.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá ka alué ganílili ꞌla bijchiá 27 Napuꞌlige

alué Esusi bijí ruyá ilígachi ye raꞌíchali, bilé mukí alemi

weꞌká ralámuli jágichi aꞌwágame raꞌíchale regá anigá: ―¡ꞌWe aꞌlá ganíliga ajtí alué mukí napu ju mué eyela napu mué ochéririle ꞌlige napu chiꞌíririle mué! 28 ꞌLiko Esúsika anile: ―Abé aꞌlá ganíliga ejperé alué ralámuli napu ꞌla námaka akeme ju abiena ꞌla eꞌwame napurigá nulá Onorúgame.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo alué cha nokame ralámuli tabilé ꞌla naꞌtánilio

29 Alué

ralámulika aminacho weꞌká napuíle alé noligá napu Esusi ilile, ꞌliko Esúsika regá anile: ―Ralámuli jipe ejperégameká ꞌwe chátiri ꞌnátame ju, alué ralámulika aniá aníguru: «Aka reꞌkibúbá bilé naꞌí ꞌpa rewigáchika ꞌla Onorúgame nila aꞌwalí ajchágame níriká.» Neka ꞌwéchigo ꞌla maꞌchígime ruimélagó alué napurigá ꞌsile alué Jonasi ꞌwe ꞌya ajtígame napu ruwime nile napu anele Onorúgame: 30 Alueka neꞌóchale alué Nínibe ejperégame ralámuli. ꞌLige aꞌchigóriga olámalachigó ne jipe ejperégame ralámuli, neꞌochámala ne alué ralámuli, ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. ꞌEmi níriká ꞌma tabilé nulétékuru neꞌchí napurigá reꞌkibúmala ne naꞌí ꞌpa rewagáchika, pe ꞌla eꞌwátékuru napu nulá ne. 31 Napuꞌlige sebasa raweli gastigo narémichi jipe ejperégame, ꞌlige alué waꞌlula nulame mukí napu ꞌwe ꞌya bejtégame nile ꞌmimi oꞌiná ꞌtumi rayénali bokuíchi eꞌnegá iliruga ku ajánamala aꞌlige rawé, ꞌlige neꞌochámala ꞌemi ralámuli. Alué  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

185

SAN LUCAS 11

mukika napuꞌlige bijí ajagá asagá, ꞌwe mejkaka nawálekuru gepumia alué Salomoni nila rejcholi ꞌwe benegá raꞌíchame, ꞌlige jipe jena ajtíkuru ne napu abéchigo benegá raꞌíchame ju meꞌtigá alué Salomoni, ꞌlige ꞌémika tabilé gepúnili ne nila raꞌíchali. 32 Alué ralámuli napu ejperégame nile alé Nínibe rewégachi abiena ku ajánamala aꞌlige rawé gastigo narémichi jipe ejperégame ralámuli ꞌlige neꞌochawa ꞌemi alué mukite, napugiti alué ralámuli Nínibe ejperégame ꞌla ku guwana ꞌnátaligame napuꞌlige Jonasi ruyele Onorúgame nila rejcholi. ꞌLige jena ajtí ne napu abéchigo benegá raꞌíchame ju meꞌtagá Jonasi ꞌlige ꞌemi tase aꞌrénili resítiri ꞌnátili.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌla sébali ꞌnátame rioka ꞌla tabilé chátiri alawégame ko

Esusi abiena anele: 33 ―Tase ꞌwesi ralámuli rajeme ju bilé chojpé nasoka elamia, iligá ꞌwe aꞌlá reꞌpá maꞌchí elame ju napurigá ꞌla maꞌchílimala ralámuli alemi moꞌigá. a 34-35 Aminami napuꞌlige bilé rió rajesa bilé chojpé, ꞌlige ꞌwe aꞌlá maꞌchílame nisa, ꞌla maꞌchílimala. Tabilé ꞌla maꞌchílame nísaká, tabilé ꞌla maꞌchílimala rekó ꞌla rajériga ilígichi chojpé. b 36 Mué ꞌla sébali ꞌnátaga inásaká, ꞌlige tabilé chátiri ꞌnátame nisa mué, alarigáká nímala napurigá bilena ꞌla maꞌchigá ilígachi chojpé rajachi rukó.  

 

 

Jena ruwimela Esusi neꞌóchaligo alué ralámuli bariseo ꞌlige alué Moisesi raꞌíchali rejcholi benírame 37 Napuꞌlige

alué Esusi aꞌresa raꞌicha, ꞌlige bilé rió bariseo bayérale galírale goꞌame goꞌachi. ꞌLige Esúsika yati oyérale, ꞌlige bajkile alé pachá galírale ꞌlige asíbale alé aꞌbé mésachi, alué mesa ꞌwe reꞌlé ilígame gayena boꞌigá goꞌyame. 38 ꞌLige alué rió bariséoka seꞌwiná lale etesa tabilé panígisa goꞌyachi alué Esusi napurigá nokame nile aꞌboi napurigá ꞌwe aꞌlá oyéranti neraga Onorúgame. 39 ꞌLige alué Esúsika anele: ―ꞌEmi ralámuli bariseo pe maꞌchíminachó pagome ju bejtoli ꞌlige pacháganaka tabilé pagome ju napuꞌlige Onorúgame kogia goꞌame napurigá ꞌla najtékame nímala Onorúgame níriga. ꞌÉmika ꞌla semáriga panígisa goꞌyame ju napurigá ꞌwe aꞌlá semáriga oyérame Onorúgame nobi pacháganaka ꞌwéchigo chátiri alawégame kéré ko ꞌemi. 40 ¡ꞌLa churikanti ꞌemi ralámuli! ꞌÉmika ¿tacha machíbeché alué Onorúgame newáligo ꞌemi saꞌpala abiena alué ꞌemi alawala? 41 ꞌWe ꞌla semáriga guꞌírinilisaká ꞌemi alué tabilé nígame bajchá ꞌla biꞌwígame ꞌnátame niwa. ꞌLa biꞌwígame ꞌnátame nísaká ꞌemi ꞌliko ꞌla semáriga guꞌírimala ꞌemi apiépiri ralámuli.  

 

 

 

a 11:33 Esúsika pe ruwime ke anile raꞌichamio Esusi bilena napurigá ꞌla suwábaga ꞌla akimela. b 11:34-35 Esúsika pe ruwime ke anile bile ralámuli ꞌla semáriga ꞌnátame ꞌla oyérimio Esusi nila raꞌíchali ꞌla biꞌwígame alawega einamia. ꞌLige ꞌwe chátiri ꞌnátili nígame nísaká tabilé ꞌla oyéramio Esusi nila raꞌíchali. Tabilé ꞌla sébali nimio alué rió naꞌtálila ka.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 11 42 ›

Resía ꞌemi ralámuli bariseo, ꞌla senibí ꞌla kógime ju ꞌemi goꞌame alué Onorúgame, nobi tase ꞌla sébali olame júkó ꞌemi ralámuli ꞌyuga, aminami tase ꞌla sébali nirame ju ꞌemi Onorúgame. ꞌLa ju kógilia Onorúgame nobi abiena tabiléchigo aꞌréwagó nirá alué Onorúgame. 43 › Resía ꞌemi ralámuli bariseo, ꞌémika pe rióchaga mochime ju alé mutélachi alé napu mochime ju alué eꞌwélala alé uꞌkuchí reꞌobachi «sinagoga» rewégame, aminami najkime ju ꞌemi napurigá ꞌwe aꞌlá niraga repóriwa uché jaré ralámulite alemi nasípami weꞌká rioga ilígichi. 44 › Resía ꞌemi, ꞌémika ju pe napurigá bilena suwígame biꞌtígichi ꞌwe tabilé maꞌchiná biꞌtígame ꞌlige ralámuli amóbami eꞌyéname ju tabilé machigá alemi biꞌtigó alué suwígame tótiga. c 45 ꞌLiko bilé rió alué raꞌíchali benírame napu Moisesi benírale ralámuli nejele regá anigá: ―Mué Esusi ralámuli benírame, mué alarigá neꞌóchaga alué bariseo, pe ꞌma ramué ꞌyúriga neꞌóchame ke aní mué, ramué napu rejcholi benírilime niru ralámuli alué raꞌíchali rejcholi napu Moisesi ralámuli benírale ꞌwe ꞌya. 46 ꞌLige Esúsika regá anele: ―Resía ꞌemi ralámuli raꞌíchali benírame napu Moisesi benírale ralámuli ꞌwe ꞌya, ꞌemi weꞌká eꞌkarúgame nóchali nuleme ju alué ralámuli, ꞌlige ꞌémika tabilé peꞌtá guꞌírame júkuru.  

 

 

 

186 47 ›

Resía ꞌemi ralámuli, ꞌemi ralámulika pe galírame ju amoba napu biꞌtí alué ꞌya suwígame ralámuli napu ruwime nílige napu Onorúgame anélige napu meꞌale alué ralámuli ꞌya ejperégame ꞌemi rijimala. 48 ꞌLige ꞌemi ralámuli abalaké nóchali oyérame júkuru, chátiri nóchali napu nóchale ꞌemi rijimala ꞌya riógame. 49 › Alekeri Onorúgame boꞌné ꞌla machigá alakimeo aꞌkinana regá anile: «Julámala ne, ne napu ju Onorúgame, jaré rió ne nila raꞌíchali ruyeme ralámuli ꞌlige jaré rió ne nila nóchali nulame, ꞌlige jaré ꞌma meꞌliboa cha nokame ralámulite, jaré najátaga chaꞌpiboli nímala», regá anile Onorúgame. 50 Abichilubi ꞌwe raꞌíchale Esusi regá: ―ꞌLige alué ralámuli jipe ejperégame Onorúgameka waꞌlú gastigo ꞌyámala. Alueka tabilé meꞌale alué ꞌya mochígame ralámuli napu ruwime nílige napu anélige Onorúgame, Onorúgameka abirigáchigo gastigárimalagó napugiti aꞌchigóriga cha resí nokagá járome kámechigó napurigá alué rijimala ꞌwe ꞌya ejperégame. Alué ꞌwe ꞌya ejperégame ralámuli cha olale, meꞌale Onorúgame nila raꞌíchali benírame ralámuli ꞌwe ꞌya ejperégame, 51 napuꞌlige pe kulí bilé rió meꞌlíliru Abeli rewégame ꞌya ajtígame, ꞌlige abé guwichí aꞌkinana Sakaríasi d meꞌlíliru napu meꞌlíliru alé waꞌlú reꞌobá ilígichi, Onorúgame  

 

 

 

c 11:44 Esúsika anigá anile chátiri alawégame gayéneo alué aꞌká ralámuli pe alué bariseo eꞌwiga tabilé machigá chátiri ralámuli ko alué bariseo napugiti alué bariseo pe seꞌwináriga nóchame níligame. Eꞌnesi Números 19:16. d 11:51 Alué Sakaríasi ꞌwe ꞌya bejtégame nile weꞌkabé siento bamí abé ꞌya taꞌchó ochérachi Esusi. Alué Sakaríasi tabilé Juani oꞌnola nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

187

SAN LUCAS 11​, ​12

galílachi maꞌchímana aꞌmulipi napu ilile tegoli mesa napu kógime nile goꞌame ajágame Onorúgame alué ralámuli. e ꞌLige alekeri ꞌla ruwí ne, alué Onorúgameka ꞌemi ralámuli jipe ejperégame gastigárimio suwigóriká alué ꞌya ejperégame ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi benírame ralámuli. 52 › Resía ꞌemi ralámuli benírame raꞌíchali rejcholi napu Moisesi benírale ralámuli ꞌwe ꞌya, tabilé sébali olame ju ꞌemi napurigá aní raꞌíchali napu Moisesi benírale ralámuli, aminami tase elime ju ꞌemi napurigá sébali olámala alué uché jaré ralámuli napu ꞌla sébali olánilime ju. 53 Napuꞌlige Esusi ruyesa ye raꞌíchali, alué ralámuli raꞌíchali rejcholi benírame napu Moisesi benírale ralámuli ꞌwe ꞌya abiena alué ralámuli bariseo, ꞌwe ayole Esusi ꞌyuga ꞌlige weꞌká eꞌkarúgame raꞌíchali rukele, 54 machináliga pala ꞌla sébali nejiara, ꞌlige seꞌwináriga nejiásaká nejínaliga nokale.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo napurigá ꞌla ꞌnátaga nokísimala ralámuli

12

ꞌLige weꞌká mili ralámuli napuíle alé napu ilile Esusi, rajchiní járole cha weꞌká níligame. ꞌLige Esúsika chojkile raꞌicha alué boꞌné benírame ꞌyuga. Regá anele: ―ꞌLa ꞌnátaga mochiwa ꞌemi, alué bariséoka ꞌwe semáriga raꞌíchame ju, tabiléchigo ꞌla sébali olame kéré ko. Tase alarigá nokiboa ꞌémichigó, 2 napugiti abirigá machiboli kame  

aꞌkinana rekó nasoka seꞌwináriga nokisá ꞌemi, 3 alekeri rekó ꞌemi raꞌíchalige jami chonárale jaga, abiena akimeli ju ralámuli alué raꞌíchali melénala rawé. ꞌLige suwábaga napu ꞌemi raꞌíchalige nasoka ꞌyériga mochiga pachá galírale aꞌbé najkachí, uché jaré ralámulika asíriga aꞌwágame raꞌichámala napu nasoka raꞌíchale ꞌemi. Aminami regá anélechigó: 4 ―ꞌEmi ruyé ne ye raꞌíchali ralámuli neꞌchí ꞌyuga eꞌyéname: tase majaga járowa ꞌemi alué ralámuli meꞌame. 5 Neka ꞌla ruwimela chieri ꞌnalina ꞌla majátiká. Majawa ꞌnalina Onorúgame, alué napu nígame ju waꞌlú aꞌwalí napurigá meꞌlimela ꞌlige napurigá ꞌlúmala ꞌemi alé ꞌlégana naꞌichí. Alueka ꞌla ꞌwe majawa. 6 › ꞌÉmika tabilé najtegachi ralinéame ju alué uꞌkuchí maligi chulugí, pe oká pésochi ralineme ju ꞌemi, nobi Onorúgameka ꞌwéchigo aꞌlá repuka ajtíkó alué maligi uꞌkuchí chulugí. 7 Abiena alué gupá ꞌemi moꞌólachi jágame, Onorúgameka ꞌla sébali tétega ajtí aꞌpílipi alué gupá. Tase majawa ꞌemi, ꞌémika uché rajpé najtékame ju meꞌtagá alué weꞌká uꞌkuchí chulugí. Abiena anele Esusi: 8 ―Alué rió tase chijúnaga ruyeme alué uché jaré ralámuli neꞌchí oyérame ko, ꞌlige ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, abiena ꞌla semáriga ruyémala ne alué weꞌká  

 

 

 

 

 

e 11:51 Eꞌnesi glosario «altar».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 12

188

santo ánjeli neꞌchí oyérame ko alué rió. 9 ꞌLige bilé alué rió tabilé neꞌchí oyérame korisá, ꞌliko ne ruyémala alué weꞌká santo ánjeli tabilé neꞌchí oyérame ko alué rió. 10 › Apiépiri rió seꞌwiná anesa neꞌchí, ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, alué rioka abaꞌlá eꞌkáwili ju Onorúgamete ꞌla eꞌkali tánisaká Onorúgame. Bilé rió enáriga raꞌíchame alué Onorúgame Alawala olagá, alueka tase siné eꞌkáwili ju Onorúgamete rekó ꞌwe tachi eꞌkali. 11 › Napuꞌlige ꞌemi oꞌtosuga alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» rewégame, siné kachi oꞌtosuga ꞌma ꞌemi alé napu raꞌíchali gatélachi ju, ꞌlige ꞌémika tase weꞌká naꞌtawa alarigáriga animea, 12 ꞌemi sebasa alé, alué Onorúgame Alawala ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌírimala ꞌemi churigáriga raꞌichátiká ꞌemi níriga.  

 

 

 

Jena ruwimela napurigá ꞌla ꞌnátaga ejperélawa, tase najkigá alué weꞌká eꞌkarúgame tábiri ꞌwe najteme 13 ꞌLige

bilé rió alemi nasípami weꞌká napuíka jágichi alemi iligá anele alué Esusi: ―Mué Esusi ralámuli benírame, nulewa alué ne baꞌchila napurigá neꞌchí ꞌyámala alué napu ne nachuámili ju napu ne oꞌnola nila nile. 14 ꞌLiko Esúsika regá anele: ―Mué rió, ¿chieri ꞌya ko neꞌchí nóchali napurigá ne raꞌíchali gateme nímala, rojáname alué tábiri? 15 Aminami Esusi anile: ―ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga, tase najkiboa alué weꞌká tábiri. Rekó bilé rió  

 

weꞌká tábiri nígame ke, alué weꞌká tábiri ka tase nejkúrimala Onorúgame oyérilichi. 16 ꞌLige aminami regá anele: ―Bejtele bilé rió weꞌlé echame boꞌné gawílachi, ꞌlige alué goꞌame napu echale ꞌwe rakele. 17 ꞌLige alué rioka ꞌnátale: «¿Cholama ne jipe alakí goꞌame?» lale. «Tase níkuru ne waꞌlú rekoa alé gatélime alakí goꞌame.» 18 ꞌLige arigá regá ꞌnátale: «Gajunámala ne ye rekoa, ꞌlige bilé abé waꞌlú rekoa newámala ne. ꞌLige alé gatémala ne ye goꞌame, abiena alué uché jaré weꞌká tábiri.» 19 ꞌLige lámala ne boꞌnepi: «Jípeko weꞌká goꞌame iní ne gatérigime weꞌká bamí goꞌyáame. Aꞌrema ne echá peꞌkabi bamí, ꞌwe ganíliga bejtémala ne, abiena ꞌwe bajía asimé ne.» 20 › ꞌLige alué Onorúgameka anele: «Mué rió tase ꞌla ꞌnátame, rekó weꞌká ꞌwige mué goꞌame, jipe rukó mukumela mué rió. Alué weꞌká goꞌame napu mué ꞌwile, alueka ¿chieri niga rejpímala ꞌlige?» 21 › Pe alarigá ikime ju alué rió napu weꞌká tábiri niga asinálime ju boꞌné biꞌneli, ꞌlige taꞌmé ꞌla oyérame ju Onorúgame, pee suériga oyérame ju. 22 Pe nujubapi Esusi anele alué boꞌné benírame: ―Neka ꞌla ruwí: Tase pe goꞌámecho mélime naꞌtawa jena wijchimoba ejperega, aminami tase pe oꞌpáchacho najkiboa. 23 Pe alarigá naꞌtálika tabilé ꞌla ju, iligá Onorúgame ꞌyuga ꞌwe aꞌlá sébali naꞌtálime ju ꞌnalina. 24 Aka alué golachi ta siné echame ke, senibí goꞌyame káꞌé goꞌame napugiti  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

189

SAN LUCAS 12

Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌírame kame. ¡ꞌÉmika abé najtékame ju Onorúgame níriga meꞌtagá alué golachi! 25 Rekó ꞌwe reꞌpá jágame gainánilie ꞌemi, tase uché rajpé reꞌpá jágame gainámala ꞌemi. 26 Tabilé aminabi ochérame nísaká bilé rió pe napu echilú ju, ꞌliko ¿chonigá cha lámala? ꞌLige aminami ¿chonigá ꞌwe cha lámala tabilé nígariká goꞌame, enomí ꞌlige galí, ꞌlige eꞌkarúgame tabiri tábiri? 27 › Aka ꞌwe ꞌla ꞌnátaga eꞌnésibá Sempuali jami jágame aka chiena ꞌla semáriga oꞌchérame káꞌé. Tase siné nóchame ju nibilé sume ju oꞌpacha, nobi ꞌwéchigo semáriga jame júkó sewagá. Alué waꞌlula selígame Salomoni rekó ꞌwe semati oꞌpachátame ke tabiléchigo aliena semati go anaga alué Sempuali jami jágame. 28 Onorúgameka pe gajsalá kachi ꞌla semáriga nesérome káꞌé, alué gajsalá napu pe jami jame ju jipe, alué napu pe ꞌma naꞌyáwili ju bilé rawé. ꞌLa tabilé machinti ꞌemi abéchigo ꞌla semáriga guꞌíriwili ko ꞌemi Onorúgamete. 29 Alekeri ꞌemi tase naꞌtawa pe goꞌámecho. 30 Alué ralámuli jemi wijchimoba ejperégame pe alieti ꞌnátaga ejperégame ju. Onorúgameka napu ꞌemi oyérame ju ꞌla sébali machí ꞌemi alieti resí laa mochigo. 31 ꞌÉmika tase alarigá ꞌnátaga eꞌyénawa, abichilubi ꞌla sébali machigá mochiwa churigá nulame ka Onorúgame, ꞌlige suwábaga ꞌwe aꞌlá sébali nejímala Onorúgame resí lasa ꞌemi bilé tábiri. Abiena anílechigó Esusi: 32 ―Tase majawa ꞌemi napu ne ꞌwe aꞌlá semáriga repú. Rekó pe  

 

 

 

 

 

 

 

uꞌkabi ke ꞌemi, Onorúgame ꞌemi Oꞌnola ꞌwe aꞌlá semáriga ganíliga ajtí boꞌné aꞌwalila ꞌyamia ꞌemi. 33 Ralinewa ꞌemi napu ekí tábiri nílige, ꞌlige kógiwa alué enomí napu resí lame ju. ꞌLa sébali olawa napurigá najkí boꞌné Onorúgame, alarigaka ꞌla ꞌyawa ꞌemi semati raweli Onorúgamete ꞌlige tabilé ꞌwésite bujewa ꞌemi alué semati raweli. 34 Suwábaga tábiri napu ni ꞌemi, pe aluecho ꞌla repugime ꞌnátame ju ꞌemi, tabilé ꞌla nélegá Onorúgame bilé rió pe weꞌká umugí ꞌyuga gojchiame ꞌnátame nisa, alueka tabilé ꞌla nirame ju Onorúgame.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌwe aꞌlá buigá mochílime ko napuꞌlige ku sebámachi boꞌné

Abiena anile Esusi: 35 ―ꞌLa ꞌnátaga mochiwa alué Onorúgamete julárigame nawachi. 36 Niwa napurigá jaré rió nóchame napu buigá mochime ju bilé rió waꞌlula napu eyena kóliga alé newíkime nerúgichi, napu yati iꞌpume ju yochi kuka nawachi. 37-38 ꞌWe raꞌsálagá etéwili ju alué ralámuli rukó nóchame galí repume ꞌla tase gojchigá mochime rukó, ꞌla eꞌnegá mochime buigá alué waꞌlula, naꞌigá napusí seba, rekó alué waꞌlula nawachi nasipa rukó cheꞌláchimi kómá. ꞌLige alué waꞌlúlaka ꞌwe raꞌsálagá etémala, ꞌlige mochiámala alé mésachi goꞌame kógimia. ꞌLige alué waꞌlula anémala «Neka ꞌwe raꞌsálá. ꞌEmi tabilé okole rekó ꞌwe weꞌliko rukó sébachi ne.» 39 › Aka gepúsibá: Bilé rió galí nígame ꞌla machisá aliéniko  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

190

SAN LUCAS 12 nawamia alué chigórigame alé galírale, ꞌliko eꞌnegá asimeli júkuru napurigá alué chigórigame ta iꞌpúmala alué galí tábiri chigomia. 40 ꞌLige aꞌchigóriga ꞌemi ꞌla ꞌnátaga mochíwachigó. Bilé rawé tase sanátiga nolínamala ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. 41 ꞌLiko Pégroka rukele: ―Mué Waꞌlula, ¿chieri ꞌnalina ruigá aní mué ye raꞌíchali? ¿Pe ramuecho, suwábaga chalá? 42 ꞌLiko rukele alué Esusi: ―¿Chieri kárékobá alué bilé rió waꞌlubela nóchalichi nulame ꞌla sébali olame? ¿Pala alué rió kárékobá napu galí nígame aꞌreme ju repúniliga alué galí napurigá kógimala goꞌame alué ralámuli nóchame ꞌla sébali alé, ꞌla tase ꞌcho ꞌwe charigá eꞌlowichi alué ralámuli? 43 ꞌWe ꞌla raꞌsálagá etéwili ju alué rió alué galí nígamete alué rió ꞌla semáriga nóchaga ajtígame alé galírale napuꞌlige ku nawachi alué galí nígame. 44 ꞌLiko alué galí nígame nulémala napurigá nulame nímala ꞌlige repume napu ekí tábiri nerú alé. 45 Pe iligá tabilé ꞌla sébali olame nísaká alué rió galí tebua ajtígame mayesa weꞌliko sebamio alué galí nígame, ꞌlige chojkiasa resí olá alué nóchame abiena alué umugí alé galírale nóchame, aminami chojkiasa goꞌame goꞌyá napu tabilé goꞌmeli nílige abiena chokiasa bajía rekuka, 46 ꞌlige alué galí nígame ku alé nawasa tase sayétiga alué galí tebua ajtígame, sebasa napuꞌlige tase buigá ajtígichi pe bajía iꞌwilí baꞌwila rekútame, alésíko alué galí nígame waꞌlú  

 

 

 

 

 

 

gastigo ꞌwe chátiri ꞌyámala, ꞌlige ꞌma oꞌtomela alé napu mochí alué uché jaré ralámuli tase ꞌla sébali olame. 47 › Bilé rió nóchame ꞌwe machime nisa alarigá najkió alué waꞌlula ꞌlige tase sébali olasa, aminami tase eꞌwasa, ꞌliko waꞌlú gastigo ꞌyáwili ju ꞌwe wejpisoka. 48 ꞌLige bilé rió nóchame ta machigá ꞌsílasa ꞌlige chati nochasa, alueka taꞌmé weꞌsá wejpisópili ju gastigo ꞌyaa. Bilé rió waꞌlú nóchali ꞌyárigame Onorúgamete, ꞌla sébali nochámili ju ralámuli ꞌyuga. Alué rió ꞌla niraga etélime, alueka ꞌwe owigime nímala. Abiena anile Esusi: 49 ―Neka nawákuru naꞌáwali oꞌinamia jena ꞌemi ralámuli ejperélachi. 50 ꞌLige neka siné rawé resí nílimili júkuru mukiá. Najkí ne napurigá yati alarigá ikimela. 51 ¿ꞌLacha mayé ꞌemi ralámuli ne nawáligo raꞌmamia ꞌemi ralámuli jena wijchimoba nakoga ejperégame? Neka ruwí tase raꞌmamia nawagó. Neka iligá nawákuru sairárimia. 52 Jipe si aminako maligi ralámuli riógame bilena galírale, bakiá alué ralámuli alué uché jarela oká ralámuli sayégame nímala. 53 Alué oꞌnólaka boꞌné ꞌkúchila ejtemali sairámala. Alué eyélaka alué ranala tewé sairámala. Alué wasirúgameka moꞌlila sairámala. 54 Alésíko alué Esusi alué weꞌká ralámuli ꞌyuga raꞌíchale, regá anele: ―ꞌEmi ralámuli etesa alué nolí oꞌwichi alé tuaka, ꞌlige ꞌla machime ju ꞌemi uꞌkumeo, ꞌlige ꞌla bijchiá uꞌkume ju. 55 Napuꞌlige  

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

191

SAN LUCAS 12​, ​13

ekachi oꞌinaka rayénali bokuíchi eꞌnegá iliruga, ꞌla machime ju ꞌemi rajtálimio. 56 Rekó ꞌémika ꞌla machime ke chiéniko uꞌkumeo ꞌlige chiéniko rajtálimio, ꞌlige ¿chonigá ta machíché ꞌemi alarigá ikimeo nujubami rawé rekó ꞌla etee neꞌchí nochálila ꞌlige rekó ꞌla akéeme ke ne raꞌichálila? Abiena anile Esusi: 57 ―¿Chonigá ta gateme júkó ꞌemi aꞌboi alué naꞌáwali? 58 Bilé riote nejísiga mué alé waꞌlúlachi, ꞌlige simiboa alué rió ꞌyuga, ꞌlige taꞌchó sebalia alé napu ajtí alué waꞌlula, gatewa alué naꞌáwali waná ꞌemi napurigá ta sebawa alé napu ajtí alué waꞌlula. Alé sebásiká, alué waꞌlúlaka nulémala alué sontalo galírale bajchániliga mué. Alésíko alé galírale bajchawa mué. 59 ꞌLige neka ꞌla ruwí weꞌká rawé asimeo mué alé galírale ꞌlige ꞌma suwábaga najtétisa mué aꞌlige kulí maꞌchínimio mué alé galírale bajcháriga asagá.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá aꞌrilime ko alué tabilé ꞌla nóchali

13

Pe abaꞌlige yati ruyele jaré ralámuli alué Esusi ye raꞌíchali: ―Kulí meꞌlílirigará jaré rió jena Galilea ejperégame alé waꞌlú reꞌobá ilígachi alé Rusaleni napu ajágame meꞌlisá jale alé raꞌpichí Onorúgame kógimia. Alué waꞌlula selígame Pilato rewégame nulálegara alué ralámuli meꞌlíniliga. 2 ꞌLige alué Esúsika rukele:  

―Aka ꞌwe aꞌlá naꞌtásibá ꞌemi, ¿mayé ꞌemi meꞌlílirigo alué weꞌká rió galileo ꞌwe resí nokame kóriká meꞌtagá alué uché jaré rió galileo? 3 ꞌLige anile pe aba alué boꞌné Esusi: ―Tabilé, pe aꞌchigóriga resí nokame nile suwábaga. ꞌLige ꞌemi ralámuli tase ku guwana naꞌtasa alué ꞌnátili ꞌlige resí ikimela ꞌémichigó. 4 ꞌLige uchéchigo rukele: ―¿ꞌLa bijchiá mayé ꞌemi ralámuli waꞌlú gastigo nígame níligo alué makué osánó ralámuli napu suwile alé Siloé alué reꞌpá ilígame galite meꞌtáchaga, meꞌtagá alué uché jaré pe abalé Rusaleni ejperégame? ꞌLige anele: 5 ―Tabilé, pe aꞌchigóriga aliena resítiri chátiri alawégame nile suwábaga. ꞌLige ꞌemi tase ku guwana naꞌtasa, resí ikimela ꞌémichigó. 6 Aminami Esusi anele: ―Bilé rió echágame nile bilé chuná alé nasípami weꞌká iꞌwilí f jágichi. ꞌLige simile eꞌnemia pala rakega iligá, ꞌlige tase rakega ilile. 7 ꞌLiko anele alué rió napu repume nile alemi echerúgime: «Neka ꞌma bakiá bamí nawáguru jena eꞌnemia ye chuná pala rakega iligá, ꞌlige tasiné rakéguru ye chuná. ꞌMa meꞌteka pápua, pe nejkumea ilí jena iꞌwilí jágichi.» 8 › ꞌLige alué echerúgime repúmeka regá anile: «Mué waꞌlula, pe aꞌréwaꞌé bijí ye bamicho. ꞌLige ne weꞌpínamala alué weꞌé alé chojkirá ꞌlige waꞌlú boꞌita ajchémala  

 

 

 

 

 

f 13:6 Jaré ralámuli uꞌlí anime ju ꞌlige jaré pe ꞌuba aneme ju alué iꞌwilí.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 13

192

ne. 9 Alarigá siné kachi ꞌla rakésabá, ꞌlige jipe bamí ta rakésaká ꞌma meꞌtépua.»  

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé mukí rejpopa rumúligame bilé rawé resíbulichi

10 Sinéchigo

rawé resíbulichi, alué Esusi Onorúgame raꞌichálila beniria ilile ralámuli bilena uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» rewégame, 11 ꞌlige asale alé bilé mukí ꞌma makué osánó bamí nayume. Waꞌlú rumúligame nile rejpopa alué mukí. Alarigá aꞌréliru bilé uꞌtabela remónisite. Alué mukika tase gayéname nile wajchía, rojpóchaga oyame nile. 12 ꞌLige alué Esusi etesa, bayele ꞌlige nochale rejpopa ꞌlige anele: ―Mué mukí, jípeko ya ꞌma saꞌwí mué alué nayulí napu nayume nile mué. 13 Aꞌlige alué mukika pe yati ꞌla wajchile, ꞌma ꞌla saꞌwile alésíko. ꞌLige alué mukí chojkile waꞌlú cheliera ꞌyaa Onorúgame. 14 ꞌLige alué nulame alé uꞌtá reꞌobachi ꞌwe ayole napugiti alué Esusi ꞌyóligame rawé resíbulichi. ꞌLige alué nulame anele alué weꞌká ralámuli: ―Nerú usani rawé napurigá ꞌyoboa, aꞌlige rawé ꞌyoboa, tase rawé resíbulichi ka. 15 ꞌLiko Esúsika regá anele alué nulame: ―¡Tabilé sébali olame ju ꞌemi napurigá aní aꞌbopi! ¿Tacha suꞌpáname ju ꞌemi alué roló alué bulito kómá rawé resíbulichi  

 

 

 

 

oꞌtomea baꞌwí bajírimia? mukika Abraámi rijimala g ju aꞌchigóriga napurigá niru ramué, ꞌlige nayua ajtíkuru ye mukí cha olásiga uꞌtabela remónisite, makué osánó bamí nayume júkuru. ¿ꞌLige tacha ꞌyówaché ye rawé resíbulichi? 17 ꞌLige alué Esusi regá anisá, ꞌlige suwábaga alué ralámuli Esusi saíla chijúniga ejtebile, ꞌlige alué ralámuli tabilé Esusi saílaka ꞌwe ganíliga ejtebile asíriga raꞌsálagá alué Esusi ꞌwe aꞌlá saꞌwasa alué mukí nayume. 18-19 ꞌLige anile Esusi: ―¿Churigá ruyésiga ꞌla nímalaché ꞌemi napurigá ꞌla námamala churigá ka napuꞌlige ralámuli ꞌla sébali olachi alué napu nulá Onorúgame? Bajchá bilé ralámuli benime ju Onorúgame raꞌichálila ꞌlige uché jaré ralámuli benírame ju, ꞌlige pe yati weꞌká ralámuli ꞌla oyérame ju alué raꞌíchali. Alué Onorúgame raꞌichálilaka napurigá alué aꞌlásini rakala, alarigá ju. ꞌWe uꞌtá ju nobi ꞌwéchigo waꞌlú ochérame ju meꞌtigá riꞌligó, ꞌlige chulugí alé jsime ju kábimia. h › Ruwimé ne bilé raꞌíchali: Bilé gajsalá rakala ꞌwe uꞌtá ke ꞌlige alué gajsalá rakala yaꞌwisá waꞌlú ochérame ju reꞌpá ilígame, ꞌlige alué chulugí jsime ju ꞌlige alé mochíbame ju. Alarigá júkuru Onorúgame nulachi jena wijchimoba. 20 Abiena anile Esusi: ―¿Churigá ruyésiga ꞌla nímalaché napurigá ꞌla námamala ꞌemi 16 Ye

 

 

 

g 13:16 Abraámika abé ꞌya bejtégame nile, alué mukí rejpopa nayúmeka abé aꞌkinana ochérigame nile oká mili bamí abé aꞌkinana. h 13:18-19 Alé Israeli alué gilibá aꞌlásini ꞌwe ꞌya nerúgame ꞌwe reꞌpá jágame ochérame nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

193

SAN LUCAS 13

churigá ka napuꞌlige ralámuli ꞌla sébali olachi Onorúgame raꞌichálila? 21 Alueka ju napurigá alué kawali (lebarura) alué arina naꞌloasa bilé mukí. ꞌLige bochígimi nabame ju alué kawali, ꞌlige ꞌla semáriga aꞌpome ju alué arina wejsótigame. Alué kawálika kárékeꞌé bilé rió nawasa bilena riógichimi Onorúgame raꞌichálila benírimia ꞌlige pe iꞌkilimi aminacho weꞌká ralámuli oyérame ju Onorúgame raꞌichálila.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌwe nóchali kame ko moinalia rewagachi 22 Alué

Esusi enegá bowesia alé Rusaleni simiá, ꞌlige ꞌwe benírisia enale Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi alemi weꞌkaná weꞌká riógachi simíraga abiena pe uꞌkabi riógachimi. 23 ꞌLige bilé rió rukele: ―Mué Waꞌlula, ¿pala pe uꞌkabi ju alué ralámuli napu moinámili ju rewagachi napuꞌlige suwisá? Esúsika anele: 24 ―ꞌWe eꞌwérali olawa napurigá moꞌiboa alé uꞌtá yógame galichi. Neka ruwí weꞌká ralámuli ꞌwe moꞌinálimio alé yochi ꞌlige tase gainamio moꞌyá napugiti ꞌma ꞌyériga ilimémpá alué galí. 25 Alué rió galí nígame ilísiga ꞌyérisa ꞌyera ꞌlige ꞌemi ralámuli jaré maꞌchika jaga regá animela: «Mué rió, iꞌpú yochi.» ꞌLige alué galí nígameka animela: «Neka tase machí chieri ka ꞌemi.» 26 › ꞌLiko ꞌemi ralámuli regá animela: «Ramueka napuíka goꞌtuge goꞌame, abiena mué  

 

 

 

ruigéturu semati rejcholi alemi ramué ejperélachi.» 27 › ꞌLige alué rioka pachaka iligá animela: «Neka ꞌma ruwí tase machiá chieri ka ꞌemi. ¡Ku simíbaga ꞌemi suwábaga chátiri resítiri nóchame!» 28 › ꞌLige nalámala ꞌemi, abiena ꞌwe chiꞌnámala ramalá ꞌwe ayoga etega alé pachá mochigo Abraámi, abiena Isaki abiena Akobo abiena alué weꞌká rió napu ruwime nílige napu anélige Onorúgame, ꞌlige nalámala ꞌemi maꞌchika aꞌrésiga. 29 Alé pachá moꞌimela ralámuli, bochígimi mejkaka sígame moꞌimela alé pachá. ꞌLige alé pachá mochíbamala goꞌame goꞌmea Onorúgame ꞌyuga. 30 Weꞌká alué ralámuli jurío napu bajchá akele alué Onorúgame raꞌichálila, alueka tabilé moꞌimela alé pachá galichi. ꞌLige weꞌká alué ralámuli tabilé jurío napu akele abé nujubapi, alueka ꞌla moꞌimela alé pachá galichi. i 31 Pe aꞌlige rawé sébale jaré bariseo, ꞌlige anele Esusi: ―Mué Esusi, ꞌmásawa jena Galilea asagá, alué waꞌlula selígame Erore meꞌlinali mué. 32 ꞌLige alué Esúsika regá nejele: ―Simasi eꞌnewa alué chaꞌsime rió napu pe majáriga mabúnili neꞌchí, ꞌlige ruyewa jipe rawé ꞌlige beꞌlí maꞌchí buinamio ne alué remónisi uꞌkuchípala, abiena saꞌwamio ne alué nayúkame ralámuli, ꞌlige anuwí kulí suwénamio ne. 33 ꞌLige jipe raweka abiena ꞌwe enámili júkuru ne bowesia Rusaleni simiá,  

 

 

 

 

 

i 13:30 Galí aniáká Esusi, pe rewagachi anime ke anile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

SAN LUCAS 13​, ​14

194

ne napu ruwime ju napu ané Onorúgame alé Rusaleni mukumeli kame, tase uché bilena. 34 › ¡ꞌEmi ralámuli Rusaleni ejperégame, meꞌame ju alué ralámuli napu ruwime ju napu ané Onorúgame, ꞌlige aminami rejtete bajsibuga meꞌame ju ꞌemi alué ralámuli napu Onorúgame júlale! Neka weꞌsá ꞌwe napubúnilige ꞌemi napurigá bilé oꞌtolí raꞌkome ju boꞌné aꞌtanala, ꞌlige ꞌémika tasiné napuíkuru. 35 ꞌLige alekeri Onorúgame ꞌma tabilé asimela ꞌemi ꞌyuga. ꞌLige jípeko tabilé siné etewa ne napusí seba alué raweli napuꞌlige ꞌemi regá animela: «ꞌWe aꞌlá sébali nóchame ju alué waꞌlú aꞌwalí nígame napu Onorúgame neraga nawá.»  

 

Jena ruwimela choníligo Esusi napuꞌlige saꞌwasa bilé nayume

14

Bilé rawé resíbulichi alué Esusi simile goꞌame goꞌmea alé galírale bilé waꞌlula bejtélachi bariseo selínala, ꞌlige uché jaré bariseo eꞌnegá mochile eꞌnegá chuꞌsiá sita aleké resíbulichi rawé pe chaꞌpináliga. 2 ꞌLige alé aꞌbemi asale bilé rió bajíbichigime, ꞌwe nayume. 3 ꞌLige alué Esúsika rukele alué raꞌíchali benírame raꞌíchali napu Moisesi benírale ralámuli, abiena alué bariseo alemi mochígame: ―¿Tacha ꞌla lisensia ju ꞌyólichi bilé rió nayume rawé resíbulichi? 4 ꞌLige alué ralámulika kilí mochile tase nejega. ꞌLiko Esúsika chaꞌpile alué nayume, ꞌlige saꞌwale, ꞌlige kumi júlale. 5 ꞌLige Esúsika raꞌíchale alué bariseo ꞌyuga ꞌlige alué benírame ꞌyuga, ꞌlige rukele:  

 

 

 

―Bilé ꞌemi inolá wijchisá rawé resíbulichi, bilé roló kómá ꞌemi bujkula alé rejkolichi napu maníbame ju baꞌwí bajílime iꞌpichí napu newalime niru ramué jena Israeli ꞌwe rojkógachi, ¿tacha ku maꞌchí pámala ꞌemi? ¿Abajáchala aꞌrémala ꞌemi? 6 ꞌLige alué ralámulika tabilé anigá ejtebile. 7 Alué jaré ralámuli bayérigame alé alué bariseo bejtélachi goꞌachi, alueka alemi sigá yati mochíbale bajchami napu mochime nile alué ralámuli eꞌwélala. ꞌLige alué Esúsika etesa alarigá nokachi, ꞌla ruyele bilé bariseo uché jarela akériga: 8 ―Napuꞌlige mué bayésiga alé newigime nerúgichi, tase asibawa alé mutélachi alué abé ꞌla semáriga bayérigame ralámuli mochímichi ꞌwe semáriga bayérigame kóriká boꞌnepi. Sebasa alué rió abé ꞌla semáriga bayérigame alé mutélachi asibámala, 9 ꞌlige alué repágame newigichi nolínamala regá anisia: «Pe rekó ꞌya ye rió alué mutela napu mué ajtí.» ꞌLige chijunámala mué ilísiga alé mutélachi, ꞌlige simela mué ꞌyamia uché bilé mutela napu mochime ju alué tabilé ꞌla semáriga bayérigame. 10 Napuꞌlige bayésiga mué, ꞌlige sebasa mué alé newigime nerúgichi, iligá asibawa alé ꞌna guwánaka, ꞌlige alarigá alué napu repale regá animela: «Mueka asiboa ꞌmi bajchá napu mochímili ju abé ꞌla semáriga bayérigame.» Alé bajchámana ajchásiga mué, alarigá ꞌla machimela alué uché jaré ralámuli mué rió abé ꞌla semáriga bayérigame ko. 11 Yeka aniame  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

195

SAN LUCAS 14

kérékuru alué rió napu mayeme ju ꞌwe najtékame ka Onorúgame níriga, alueka pe tabilé najtékame kérélamio. Alué pe kilí rió, alué ꞌnalina nímio abé najtékame Onorúgame níriga. 12 ꞌLige Esusi abiena regá anele alué bariseo napu repale: ―Napuꞌlige goꞌame kogia mué alué ralámuli, ꞌlige tase bayewa alué ralámuli mué gompaniérola, aminami tase bayewa mué baꞌchila, mué goꞌchila, mué bonila, mué waíla, abiena tase bayewa mué rijimala, abiena tase bayewa alué ralámuli ꞌwe nígame jemi aꞌmulipi riógame najkigá napurigá ku repámala aꞌkinana. 13 Napuꞌlige goꞌame newá mué goꞌmea weꞌká ralámuli ꞌyuga, iligá bayéwaká alué ralámuli ꞌwe resítiri tase nígame, ꞌlige alué tase gayéname eꞌyena, alué sujírigame, alué tase maꞌchílime. 14 ꞌLiko ꞌwe ganíliga etewa mué alué ralámulite. Alueka tabilé siné rawé ku guꞌlínamala nibilé peꞌtá goꞌame, ꞌlige alarigá waꞌlú raweli rewimela mué ꞌlige ꞌpa rewagachi moinámala mué napuꞌlige mukusá. 15 Alué ye raꞌíchali akisá alué alé mésachi mochígame, bilé rió napu asale alé anele alué Esusi: ―Asíriga ganílimala alué ralámuli napuꞌlige goꞌame goꞌyá alé rewagachi Onorúgame nila goꞌame. 16 ꞌLiko Esúsika anele: ―Bilé rió nulale waꞌlú goꞌame newániliga. Bajchabé taꞌchó newá goꞌame weꞌká ralámuli bayele napurigá goꞌame goꞌmela. 17 Napuꞌlige sebasa raweli goꞌame goꞌmechi ralámuli bayérigame,  

 

 

 

 

 

ꞌma gayéniga ilígichi alué goꞌame, júlale bilé rió boꞌné ꞌyuga nóchame bayéniliga alué ralámuli napurigá smela alé galírale goꞌame goꞌmea. 18 Alué ralámuli bailime ka tase ikíromoríle simiba goꞌame goꞌmea. Alué bilé rió anile: «Ralá ne bilé wasá, ꞌlige simé olá ne eꞌnemia, tabilé ikírimala ne alemi simiá goꞌame goꞌmea.» 19 ꞌLige uché bilé regá anile: «Ralá ne malígana chojkégame oisí asarame, ꞌlige asarama olá ne pala ꞌla asarara. Tabilé ikírime ne simiá.» 20 ꞌLige uché bilé rió regá anile: «ꞌWe kulí newíkame ju ne, tabilé ikírime ne simiá.» 21 ꞌLige alué rió nóchame ku sebasa, ruyele alué nulágame goꞌame newániliga tabilé ꞌwesi jsnali. ꞌLiko alué nulágame ꞌwe ayole, ꞌlige anile: «Jípeko uché bilena simiboa ꞌliko ꞌwe sajpuka alemi napu mochí alué ralámuli ꞌwe resítiri tabilé nígame ꞌlige alué sujírigame ꞌlige tase maꞌchílime, jeka bayéwaká.» 22 ꞌLige pe abé alimi alué nóchame ku nawagá anile: «Mué rió, neka aꞌmá sébali olá napurigá nulá mué, ꞌlige ꞌwe uꞌkabi rewá ne ralámuli, ꞌlige goꞌame ka ꞌwe waꞌlú ju.» 23 ꞌLiko alué nulágame goꞌame newániliga anele alué nóchame: «Uchéchigo simigá ꞌyawa uchérajpé ralámuli pe alemi weꞌkanami boichimi eꞌyénigime, ꞌlige ꞌla sébali napabuwa napu ekí najkí ne. 24 ꞌLige alué ralámulika ꞌla semáriga bayérigame tase jsíkuru napu bajchá baigé ne, jípesíko alué ralámuli tase siné goꞌmela goꞌame jena ne bejtélachi» ―regá anile Esusi alé aꞌbé mésachi asagá.  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 14​, ​15 Jena ruwimela ꞌwe nóchali kame ko Esusi oyérilia

25 Weꞌká

ralámuli Esusi ꞌyuga eꞌyénale, ꞌlige Esúsika guꞌlile ꞌlige anele alué weꞌká ralámuli: 26 ―Bilé rió, abé nirame nisa boꞌné oꞌnola, boꞌné eyela, boꞌné upila, boꞌné ꞌkúchila, boꞌné baꞌchila, boꞌné goꞌchila, boꞌné bonila, boꞌné waíla, ꞌlige boꞌnepi, meꞌtigá neꞌchí, aꞌlígeko tabilé neꞌchí oyérame nímala alué rió. 27 Tabilé resí ikinálasa alué rió neꞌchí ꞌyuga eyenia, tabilé neꞌchí oyérame nímala. 28 ꞌLige bilé rió waꞌlú galí reꞌpá ilígame j newánilisa, bajchako ꞌwe aꞌlá eꞌnémili júkuru alué rió chekí enomí sebátiká. 29 ꞌLige taꞌlá sébali eꞌnesa ꞌlige chojkiasa newá galí, ꞌlige rokárélasa alué weꞌká enomí, ꞌliko alué weꞌká ralámuli etéeme gawélime ju alué rió. 30 Anime ju: «Alué rioka pe chojkiasa, tase gayénale.» 31 ꞌLige anélechigó Esusi: ―Bilé rió waꞌlula selígame rey tase nejkome ju bilé liá mili sontalo sayega makué mili gompaniéroga, senibí bajchá ꞌwe aꞌlá ꞌnátame ju. 32 ꞌLige tase chérigá neyúrasa nílasa ka, ꞌliko taꞌchó seba, júlame ju jaré rió ruyéniliga alué saíla tabilé nejkónilio. 33 Bilé rió neꞌchí oyérinilisa ka tase ꞌwe chárigá najkime nímala suwábaga alué eꞌkarúgame napu ekí tábiri ni. ꞌLige ꞌwe chárigá najkime nisa ka bilé rió alué weꞌká tábiri, tase neꞌchí oyérame nímala.  

 

 

 

 

 

 

 

196 Abiena anile Esusi: 34 ―Onaka k ꞌla ju napuꞌlige bijí ajkágame kachi. Alué oná ꞌma najsuwisa, tase siné ku aꞌlá gainámala. 35 Aminami tase goꞌmela ajágame, pe pápili ju alésíko. ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga gepusi ye raꞌíchali.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo Onorúgame ꞌwe raꞌsáláme ko ku guwana ꞌnátasa bilé rió ꞌwe resí ꞌsika ilírome

15

Weꞌká rió enomí goblálome alué enomí napu nejílime nile alé waꞌlúlachi. ꞌLige abiena alué resí nokogá járome rió, alemi jsile gepumia alué Esusi raꞌíchachi. 2 ꞌLige alué napu benírame nile ralámuli Moisesi nila raꞌíchali, abiena alué bariseo napu jálechigó alemi, tase galele alué Esusi, aꞌbopi raꞌíchaga regá anile: ―Ye rioka ꞌla galeme ju alué resí nokogá járome ralámuli ꞌlige ꞌyuga goꞌyame ju goꞌame. 3 ꞌLiko Esúsika anele: 4 ―Bilé rió bujkégame nisa bilé siento boꞌá, ꞌlige bilé boꞌá weꞌkasa, ¿tacha yati simime ju ꞌyamia alué bilé weꞌkágame alé jami aꞌresa alué gi makuesa makué miná gi makué? Napusí rewisá aꞌreme ju ꞌyaa. 5 ꞌLige yati gujtámachi rekagá oꞌtome ju rewisá alué boꞌá ꞌwe raꞌsálagá. 6 ꞌLige sebasa ku galírale, bayeme ju alué abé machirume abiena alué aꞌmulipi riógame, ꞌlige regá aneme ju: «Bilé boꞌá weꞌkáwige ne ꞌlige ꞌma ku  

 

 

 

 

j 14:28 Siné kachi pe bilé uꞌtá galí olagá anime ke anile Esusi alaniá, rejté newárigime napu asame nile alué tebume echerúgime tebuka. k 14:34 Esúsika alarigá anele napugiti alué ꞌya nerúgame onaka ꞌwe najsuíme níligame, ꞌlige pe pasime nile. Jipe nerúgame onaka tabilé najsuíme ju.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

197

SAN LUCAS 15

rewá ne alué boꞌá weꞌkágame, ꞌlige ꞌwe raꞌsálagá eyena ne ꞌlige alekeri repari ne galírale goꞌame goꞌachi», animela. ¿ꞌEmi ta lonikiméréchigó? 7 Alué Onorúgameka aꞌchigóriga raꞌsálámala etega ku guwana ꞌnátachi bilé rió. ꞌLige etega alué gi makuesa makué na gi makué ralámuli napu mayeme ju ꞌwe aꞌká ralámuli ko aꞌbopi, alué etega ka tase ꞌme alarigá raꞌsálámala Onorúgame. Aminami anile Esusi: 8 ―Abiena, bilé mukí makué enomígame enomí plata ꞌlige weꞌkawasa bilé alué enomí, ¿ꞌlige tacha rajémalawé chopé ꞌyamia alué enomí ꞌlige arigá tacha ꞌma pechímalawé ꞌyaga ꞌla kilí alé galírale napusí rewá si alué enomí? 9 ꞌLige rewisá alué enomí, alué abé machirume umugí ꞌlige alué uché jaré umugí alemi aꞌmulipi riógame regá anémala: «ꞌWe raꞌsálá ne napugiti ꞌma ku rewagame ne alué enomí napu weꞌkáwage ne, ꞌlige alekeri repari ne galírale goꞌame goꞌachi», regá anémala. 10 Neka ꞌla ruwí, aliena semáriga raꞌsálalí nerúlamio alé reꞌpá rewagachi napu mochí alué santo ánjeli Onorúgame ꞌyuga nóchame ku guwana naꞌtasa bilé rió resí ꞌsika ilírome. 11 Esusi abiena regá anile: ―Bilé rió oká inógame nile. 12 ꞌLige alué abé uꞌtabela reꞌmalí anele alué boꞌné oꞌnola: «Neꞌchí yaꞌmá ꞌyawa alué weꞌká tábiri napu ne nachuámili ju mué mukusá.» ꞌLiko oꞌnólaka ꞌma rojánale, ꞌyale  

 

 

 

 

 

alué weꞌká tábiri alué oká ejtemali. pe uꞌkabi rawé kachi aꞌkinana, alué reꞌmalí abé uꞌtabela ꞌma reꞌwániga ralinele alué napu ekí tábiri nachule. Alésíko mejká simile uché bilena gawichí. Alé gawichí asagá ꞌma suwábaga suwábale alué enomí, tabilé ꞌla repule. 14 Napuꞌlige ꞌma suwábaga suwábasa enomí alué reꞌmalí, ꞌlige sébale raweli ꞌwe resítiri, ꞌwe gurule goꞌame alé gawichí. 15 Alésíko simile bilé rió eꞌnemia weꞌlé nígame gawí nóchali tánimia. ꞌLige alué rió gawí nígame júlale gowí neséniliga naꞌminami boꞌné nila wasachi. 16 Alemi eyénaga gowí nesegá ꞌwe eꞌlowile alué reꞌmalí pe alué rojí goꞌale napu gowí goꞌgá eꞌyénale. Taꞌwesi ralámuli kógile goꞌame alué reꞌmalí. 17 › ꞌLiko regá ꞌnátale: «Weꞌká ralámuli ne oꞌnola ꞌyuga nóchame, alueka ꞌwe ganíliga noká nocha tabilé eꞌlowika. ¡Neka jemi eyéniga ꞌma amulí mukú eꞌlowika! 18 Alekeri kumi simé ne ne oꞌnola bejtélachi, ꞌlige regá anémala ne: Mué oꞌnó, neka ꞌwe resí ꞌsiá ꞌsile ꞌyabé napuꞌlige bijí mué ꞌyuga bejtega napu tabilé ꞌla ju Onorúgame níriga ꞌlige mué níriga. l 19 ꞌMa tase napurigá mué inolá neraga etewa ne. Jípeko pe bilé rió mué ꞌyuga nóchame neraga etewa ne, alarigá anémala ne.›› 20 › Aꞌliko kumi simile alué reꞌmalí boꞌné oꞌnola bejtélachi. › ꞌLige bijí aꞌnabeka enágichi alué reꞌmalí, alué boꞌné oꞌnólaka etele, ꞌlige ꞌwe naꞌtemaka etele aleké 13 ꞌLige

 

 

 

 

 

 

 

l 15:18 Alué reꞌmalika ꞌwe resí ꞌsíkame káréle napugiti alué reꞌmalika tániligame alué oꞌnola suwábaga tábiri napu nachuámili nílige alué oꞌnola mukusá, peka ꞌcho weꞌkachi kachi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 15

198

reꞌmalí. ꞌLige ꞌmale najtepamia, ꞌlige najtépaga gomuruka repórile. 21 ꞌLige alué reꞌmalí regá anile: «Mué oꞌnó, jípeko chátiri alawégame ju ne. Neka ꞌwe resí ꞌsile napu tabilé ꞌla ju Onorúgame níriga ꞌlige mué níriga ꞌlige uché jaré ralámuli níriga, alekeri ꞌma tase napurigá mué inolá neraga etewa ne.» 22 › ꞌLige alué reꞌmalí oꞌnólaka anele alué bilé boꞌné ꞌyuga nóchame: «ꞌWe sapuka maꞌchí pápua oꞌpacha ꞌwe aꞌlala, ꞌlige oꞌpachátiriwa ye reꞌmalí, abiena ujchewa makúsachi alué bilé uꞌtá jiero chijtúligame ꞌwe najteme. Abiena akáriwa. 23 ꞌLige abiena nolawa alué uꞌtá roló abé aꞌlá saꞌpégame, ꞌlige meꞌliboa. ꞌLige abiena waꞌlú goꞌame newasa raꞌsálagá goꞌpoa oꞌmaka ramué. 24 Ye reꞌmalika napurigá ꞌma mukúgame neraga ke, jípeko ꞌma napurigá ku ajánigame ju. ꞌLige ꞌwe chátiri ꞌnátame ke ꞌyabeko, jípeko ꞌma ku guwana ꞌnátale. ꞌLige napurigá weꞌkágame ke ꞌyabeko, jípeko napurigá ku rewurúgame ju napugiti ꞌma ku nawagame», m alarigá anile alué oꞌnola. Abichilubi raꞌíchale Esusi: 25 ―Alésíko chojkile alué waꞌlú yawiyame. Alué reꞌmalí baꞌchílaka ꞌmimi epomi echégichi eyénale. ꞌLige kuka seba aꞌnabeka enegá akele rabisime yawiyame. 26 ꞌLiko bayele  

 

 

 

 

 

bilé alué rió nóchame ꞌlige rukele: «¿Tachiri gite rabisía mochí ralámuli alé galírale?» 27 ꞌLige alué nóchameka regá anele: «Alué mué bonila ꞌma ku nawá, ꞌlige mué oꞌnola nulá meꞌlínalia bilé roló ranala abé saꞌpégame napurigá oꞌmaka goꞌpoa, napugiti aꞌlá nawagame tase nayume.» 28 › ꞌLige alué reꞌmalí baꞌchílaka ꞌwe ayole alarigá ruyésiga. Alésíko alué reꞌmalí baꞌchila tase sebánale alé galírale oꞌnola bejtélachi. ꞌLige alué oꞌnólaka maꞌchínale bayemia napurigá bajkimela pachá galírale. 29 ꞌLige alué reꞌmalika anele alué oꞌnola: «Mué ꞌla sébali machí alakí bamí guꞌiria ne mué. ꞌLige neka senibí ꞌla eꞌweme ju mué, ꞌlige mueka tasiné nejime ju nibilé rekó pe bilé chibá uꞌtátiri kachi napurigá ne newámala bilé yawiyame ne gompaniérola ꞌyuga. 30 ꞌLige jípeko nawálekuru mué inolá napu mué nila enomí suwábaga suwábale umugí ꞌyuga eyénaga, ꞌlige alueka ꞌla meꞌlíguru mué alué besero napu abé saꞌpégame nile.» 31 › ꞌLige anile alué oꞌnólaka: «Mué ne inolá, mueka senibí nejkúrime ju, ꞌlige suwábaga napu ne nígame ju mué nila ju.» 32 Jípeko ꞌla ju newalía ye goꞌame goꞌyame raꞌsálagá napugiti mué bonila napurigá mukúgame níligame ꞌlige jípeko napurigá ku ajánagame ju. Weꞌkálige weꞌká rawé ꞌlige jipe napurigá rewurúgame ju. n  

 

 

 

 

 

m 15:24 Alué reꞌmalika ꞌma tabilé lisensia nígame nile napurigá ku sebámala oꞌnola bejtélachi, ku alé bejteramia. Nobi abiénachigo ku alé nawale ko ꞌlige oꞌnólaka ku ꞌla eꞌkale ꞌlige lisensia ꞌyale napurigá ku alé bejterámala alué reꞌmalí. Yeka ruwime ju Onorúgame ꞌla eꞌkame ko apiépiri ralámuli ku ꞌla semáriga naꞌtasa alué ralámuli napu ꞌwe resí ꞌsika ilírome nílige ꞌyabé bajchabé sineko. n 15:32 Alué reꞌmalí oꞌnólaka, napuꞌlige napurigá mukúgame aniá pe anime ke anile: «ꞌWe chátiri ꞌnátame níligo alué reꞌmalí.» ꞌLige napurigá ajánagame aniáká pe anime ke anile: «ꞌMa aꞌrele chaꞌsika eyena ꞌlige resí ꞌnátaga.» Aminami alué ralámuli níriká napuꞌlige bilé reꞌmalí tánisa boꞌné oꞌnola napu nachuámili nílige alué oꞌnola nila napuꞌlige oꞌnola mukusá, ꞌlige alué reꞌmalika ꞌma mukúgame neraga nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

199

SAN LUCAS 16

Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé raꞌíchali bilé rió nóchalichi nulame tabilé ꞌla nóchaligo

16

Alué Esusi abiena anele alué boꞌné benírame: ―Bejtele bilé rió nochálichi nulame, alué rioka nile guꞌírame bilé rió weꞌlé nígame gawí. ꞌLige jaré alué nóchame simíbale ruyemia alué abé waꞌlula echerúgime nígame regá: «Tabilé ꞌla nocha alué nóchalichi nulame.» 2 ꞌLiko alué nóchali nígame bilé rió júlale bayéniliga alué nulame, ꞌlige ꞌma nawasa alué nulame, anele: «Tabilé ꞌla nóchame kará mué. Jípeko ꞌma ku nejiwa mué alué nóchali, ꞌma suwábaga alué apeli ꞌyúriga. ꞌMa tabilé nochámala mué ne ꞌyuga.» 3 › ꞌLige alué nóchalichi nulámeka ꞌnátale regá: «Jípeko ¿tachiri nochámalaché ne bujésiga nóchali? Tase benégame ju ne bejtégame nóchaga, ꞌlige chijuna ne pe taga goꞌgá», alarigá ꞌnátale alué rió. 4 ꞌLige kúchigo regá ꞌnátale: «Pe regá olásiga ꞌla kéréko, napurigá ne ꞌla galewa bilena galírale napuꞌlige ꞌma tabilé nocha ne, aꞌlige taꞌchó suwábaga nejía ne ye apeli, iꞌpílipi bayémala ne alué ralámuli napu wikeme ju alué waꞌlula nóchali nígame.» 5 › ꞌLige bayesa alué bilé rió, rukele: «¿Chekí wiké mué alué waꞌlula nóchali nígame?» 6 ꞌLige alué rioka regá nejele: «Bilé siento miná usánisa makué bote bilé liá litro chewame olibo rakala baꞌwila  

 

 

 

 

wiké ne.» o ꞌLiko anile alué rió nóchalichi nulame: «ꞌLa bijchiá ju, jena chujkú napu mué wiká, asíriga weꞌká wiká mué. Alekeri guꞌírimala ne mué, pe nasípasi najtétimala mué, pe osá nosa makué bote olibo rakala baꞌwila, ꞌlige pe alakí ujchawa jena apélichi mué boꞌné.» 7 › ꞌLige uché bilé rukele: «Mueka ¿chekí wikégó alué waꞌlula nóchali nígame?» ꞌLige alué rió rukilime ka regá nejele: «Neka bilé siento gostali riꞌligó wikáreꞌé.» ꞌLiko anile alué rió nóchalichi nulame: «ꞌLa bijchiá ju, jena chujkú napu mué wiká, asíriga weꞌká wiká mué, alekeri guꞌírimala ne mué, pe osá nosa makué gostali riꞌligó najtétimala mué, ꞌlige pe alakí ujchawa jena apélichi mué boꞌné.» 8 › ꞌLige alué echerúgime nígameka anile alué nulame ꞌwe rejchirúgame níligo pe uꞌkabi gobláligo alué wikame ralámuli. › Apiépiri rió chati nóchame ꞌwe rejchirúgame ju aꞌboi nochálilachi nóchaga. ꞌLige Esusi abiena regá anile: 9 ―Neka ꞌla ruwí: ꞌWe ꞌla semáriga guꞌírowa ralámuli kógiga weꞌká eꞌkarúgame tábiri napu iní ꞌemi jena wijchimoba napurigá weꞌká gompaniérogame nímala ꞌemi, ꞌlige napurigá Onorúgame nejímala napu tabilé siné suwíbame ju napuꞌlige ꞌma suwibasa suwábaga alué eꞌkarúgame tábiri. 10 › Bilé rió pee nígame nisa, ꞌlige ꞌwe guꞌírame nisa ralámuli, aꞌlígeko abé weꞌká tábiri nígame nisa ꞌla  

 

 

 

o 16:6 Alué olibo rakala baꞌwila ꞌwe sowime ju, ꞌlige alué ralámuli ꞌya ejperégame alekete gisáriga goꞌyame nile goꞌame, abiena ꞌwe yowí nile, abiena uneme nile lámparachi roꞌagá rajemia. Eꞌnesi glosario «lámpara».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

200

SAN LUCAS 16 weꞌká ralámuli guꞌírimala. ꞌLige pee nígame nisa ꞌlige tabilé guꞌírame nisa ralámuli, aꞌkinana rekó weꞌká tábiri nígame ke, tabilé guꞌírimala ralámuli. 11 ꞌLige alué rió tabilé ꞌla semáriga uneme nisa alué weꞌká tábiri napu iní jena wijchimoba, aꞌlígeko churigá ꞌla semáriga uneme nímalawé alué Onorúgame nila semátiri ꞌnátili. 12 ꞌLige tabilé ꞌla repume nisa alué tábiri uché jaré ralámuli nila, alésíko ꞌma tabilé ꞌyawa Onorúgamete alué tábiri napu ꞌyáwali nílige napurigá boꞌné niga neraga asimela. 13 › Alué bilé rió nóchame tase aꞌlá nochámala oká rió nóchali nígame ꞌyuga, napugiti alué rió nóchame tase galémili ju bilé alué nóchali nígame. Pe biꞌlepi ꞌla sébali eꞌwímala. Yeka regá ruwime kéré: Tase ꞌwe najkiboa pe enomicho ꞌlige weꞌká tábiri napu ni ꞌemi, iligá ꞌwe aꞌlá oyérawa Onorúgame. 14 Alué ralámuli bariseo pe enomicho najkime, aké mochile alarigá raꞌíchachi alué Esusi, ꞌlige ꞌwe gawélele iꞌkirú anigá. 15 ꞌLiko Esúsika regá anele: ―ꞌEmi ralámulika ꞌla aꞌká ralámuli korime ju aꞌbopi, nobi Onorúgameka ꞌwéchigo aꞌlá machígó ꞌemi alarigá ꞌnátame ko. Ralámuli ꞌnátachi ꞌwe aꞌlá ko aꞌbopi ꞌlige ꞌwe najtékame korisá aꞌbopi, Onorúgameka ꞌwe gichime ju alué ralámuli naꞌtálila.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo tabilé siné suwíbame ko Onorúgame nila semati rejcholi

16 ›

ꞌWe ꞌya taꞌchó ochérachi alué Juani ralámuli rewarame, ya ꞌma

nerule alué Moisesi nila raꞌíchali rejcholi, ꞌlige alué raꞌíchali rejcholi napu ruwime nile napu anele Onorúgame abiena nerúlechigó. Alué Juani ochérasa aꞌlige si akiná nerú raꞌíchali rejcholi napu ruwime ju churigá ka napuꞌlige ꞌwe ꞌla ꞌnátaga eyénachi bilé rió Onorúgame ꞌyuga. Weꞌká ralámuli ꞌnátame ju pe napurigá aꞌboi ꞌnata. Jaré noli nakome ju uché jaré ralámuli ꞌyuga regá anigá: «Alarigá nulá Onorúgame napurigá nakowa.» 17 Ralámulika tabilé siné lisensia nílamala napurigá nokimela napurigá aꞌboi najkí. Suwábaga alué Onorúgame rejchólila senibí nerúlamala, ꞌlige ꞌwe aꞌlá sébali olámili ju ralámuli. 18 › Aka regáriga anírubá alué Onorúgame nila rejcholi: Bilé rió aꞌresa boꞌné upila ꞌlige uché bilé mukí ꞌyuga rewisá, alarigáká ꞌwe resíriga ju. Abiena rewisá uché bilé mukí aꞌrérigame ꞌyuga, abiénachigó waꞌlú resítiri ju.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ejperéligo oká rió, bilé rió ꞌwe enomígame ꞌlige bilé rió tabilé enomígame Lasro rewégame

Abichilubi raꞌíchale Esusi, regá anile: 19 ―Bejtele bilé rió ꞌwe enomígame, ꞌwe aꞌkalala oꞌpacha oꞌpachátame ꞌwe najteme, nabí rawé ꞌla eꞌkarúgame goꞌame goꞌyame ꞌwe raꞌsati ꞌwe najteme. 20-21 ꞌLige bilé rió bejtele tabilé enomígame ꞌwe nayume wejchagónite, Lasro rewégame. Alé yochi alué rió ꞌwe nígame bejtélachi ajchalime nile napurigá  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

201

SAN LUCAS 16​, ​17

goꞌame rujsúkame goꞌmela, ꞌlige alué oꞌkochí alemi nawime nile chaꞌmimea alé wejchágachi. 22 ꞌLige bilé rawé arigá ꞌma mukule alué Lasro ꞌlige alué alawala oꞌtole alué santo ánjeli ꞌpa rewagáchika sígame alé ajchamia napu ajtí Abraámi ꞌwe semárikáchi. Alué rió ꞌwe enomígame abiena mukúlechigó aꞌkinana, ꞌlige oꞌtóliru naꞌpolamia. 23 › ꞌLige alué rió ꞌwe enomígame alawala asagá alé reꞌlé naꞌichí napu mochime ju alué cha nokame ralámuli suwígame alawala, ꞌwe resí nilia asale, ꞌlige etele wamí ꞌpa rewagachi ajtígame alué Abraámi alué Lasro ꞌyuga. 24 ꞌLige eꞌwele neꞌole regá: «Muérigo Abraámi, neka mué rijimala ju ꞌwe aꞌkinana ochérigame, mueka ꞌwe ꞌya bejtele, pe rekó naꞌtemákarigó neꞌchí. Nulewa alué Lasro napurigá saꞌnabáchamala peꞌtá alué makúsala ꞌlige napurigá jeka simela rulabáchamia neꞌchí inalá, asíriga resí nília ajtí ne jena reꞌlé naꞌichí.» 25 Abraámika regá nejele: «Muérigo towí, aka ꞌwe aꞌlá naꞌtábá, mué asíriga ꞌla ganíliga bejtele bijí ajagá asagá, ꞌlige alué Lásroka ꞌwe resí níliga bejtele bijí ajagá asagá. ꞌLige ye Lásroka jipe ꞌwe aꞌlá ganíliga ajtí jena, ꞌlige mueka ꞌwe resí nilia ajtí alé reꞌlé naꞌichí. 26 Aminami ꞌwe reꞌlé enari kachi ju alemi, tase chérigá gainawa ramué alemi eꞌtegía, aminami muéchigó tase chérigá gainámala jeka ꞌmoa.» 27 › ꞌLiko anile alué rió napu ꞌwe enomígame nílige alé naꞌichí asagá: «Muérigo Abraámi, ꞌliko  

 

 

 

 

 

juláwagó alué Lasro alé ꞌmi ne oꞌnola bejtélachi, 28 alé napu mochí ne baꞌchila ꞌlige ne bonila, maligi ju, napurigá simela Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi ruyemia napurigá ꞌla tase ꞌlúpua jeka naꞌichí ꞌwe resí ikiachi.» 29 ꞌLiko alué Abraámika anile: «Ya ꞌma weꞌsá gepú alué napu mué baꞌchila ju ꞌlige bonila alué raꞌíchali rejcholi Onorúgame nila alué napu Moisesi osale abiena alué napu osale alué napu ruwime nile napu anele Onorúgame. Alueka alué raꞌíchali rejcholi gepúrale ko ꞌnalina.» 30 › ꞌLige alué rioka napu ꞌwe enomígame nílige regá anele: «Muérigo Abraámi, alué ralámulika tase bijchígime ju rejcholi ruilía, ꞌlige alué Lasro mukúgame aluete nawísiká alué ralámuli, ku guwana naꞌtámala resiti nocha.» 31 › ꞌLige alué Abraámika regá anile: «ꞌLige tase bijchígisa napurigá ruwile alué Moisesi abiena napu ruwile alué napu ruwime nile napu anele Onorúgame, abichilubi tabilé aꞌrémala chátiri ꞌnata p rekó ku ajánige bilé mukúgame.»  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo napurigá aꞌlá ꞌnátaga mochiwa napurigá tabilé chátiri nóchali nochawa

17

Esúsika regá anele alué boꞌné benírame: ―Senibí rawé mochímala jaré rió alué semati ꞌnátili najsibume, rekó ꞌma simíbage ꞌlige rekó ꞌma tané ikigé, aba nawámala uché bilé rió raꞌíchali najsibume, resía ꞌlige alué

p 16:31 Chátiri ꞌnátili naꞌtalia pe aꞌchigó aliena resíriga ju napurigá chátiri nochalia.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

202

SAN LUCAS 17 rió. 2 Wamí waꞌlú baꞌwichí pátékeꞌé alué rioka waꞌlú rejté riꞌligó rusume golótiga napurigá tabilé aminabi benírimala chátiri ꞌnátili alué uché jaré ralámuli taꞌchó ꞌla sébali machime Onorúgame nila raꞌíchali. 3 ¡ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga ꞌemi! › Cha anésiga mué bilé riote, ruyewa alué rió alué ꞌwe aꞌlala rejcholi, ꞌlige aꞌlá sébali gepúsaká alué rejcholi, ꞌliko ku ꞌwe aꞌlá galegá etewa. 4 Napu ekisá cha anisá alué rió ꞌlige ku eꞌkali tasa, yati ku eꞌkawa alué rió. 5 ꞌLige alué makué oká rió nulame Esusi nochálilachi anile: ―ꞌYáwagó ramué alué ꞌnátili napurigá abé aꞌlá bijchígiwa napu aní Onorúgame raꞌichálila. 6 ꞌLige alué Esúsika anele: ―Rekó ꞌemi péemili bijchígame nisa Onorúgame raꞌichálila ꞌliko anesa ꞌemi Onorúgame: «Oꞌpó mué alué rojá ꞌlige elawa alé wamí waꞌlú baꞌwichí nasipa ꞌlige waꞌlú ochéririwa», ꞌlige Onorúgameka yati eꞌwámala. 7 Abiena anile Esusi: ―Bilé rió nóchali nígame bilé rió ralisá tabilé najtétiga nochárimia q ꞌlige ꞌminami julasa asarániliga, ꞌlige kuka nawasa alemi ꞌsisa asará, ꞌmimi einasa ꞌma ajágame nesigá, ꞌlige ¿ꞌlacha regá anémalawé alué rió nóchali nígame?: «Pachaka asagá, goꞌyá asá remé», ¿ꞌlacha regá anémalawé? 8 Tase alarigá anémala alué rió, pe regá ꞌnalina anémala: «Wajsewa goꞌame, ꞌlige ꞌla eꞌnegá asiboa tachiri rokárika jena mésachi ne goꞌyá ajtígachi. Pe  

 

nejubapi goꞌpoa muéká.» 9 ꞌLige ¿ꞌlacha aneme júkó alué rió ꞌma bosasa cheliérabá? ¿Tacha alieri ꞌíniligo jaré ralámuli? 10 › Aꞌchigóriga ꞌemi napuꞌlige ya ꞌma sébali olasa suwábaga nóchali napu nulá Onorúgame, regá aniboa ꞌemi: «Mué Onorúgame, ramueka pe nóchame niru, ꞌlige napu mué nulá sébali olaru.»  

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo makué ralámuli wejchagónite nayume

 

 

 

 

 

11 Esusi

enegá alé Rusaleni simiá, simírole alemi napu napuí alué Samaria rewégame gawí Galilea rewégame gawí si. 12 ꞌLige aꞌmulipi enágichi alé bilena uꞌkabi riógachi, alé simíbale Esusi najtepamia makué rió saꞌpachí amoba nayume lepra anilime naulite yolí raꞌíchaga. ꞌLige alé aꞌnabeka jábale alué nayúkame rió, 13 ꞌlige regá anele Esusi aꞌwágame raꞌíchiga: ―¡Muérigo Waꞌlula Esusi, pe rekó naꞌtemápua ramué! 14 ꞌLige alué Esusi etesa, regá anele: ―Simíbaga balé eꞌnewa uꞌtá reꞌobá ilígachi «sinagoga» rewégame. ꞌLige boichimi eyéniga ꞌma tané ikile alué naulí alué makué rió saꞌpálachi. 15 ꞌLige bilé alué rió etesa ꞌma tané ikíligo alué naulí, yati ku roꞌile, ꞌlige ku sébaga napu ilile Esusi, waꞌlú cheliera ꞌyale Onorúgame eꞌwele raꞌíchaga, 16 chojkóbisiga rojpóchaga chujkíbale aꞌbé napu ilile Esusi  

 

 

 

 

q 17:7 Eꞌnesi glosario «esclavo».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

203

SAN LUCAS 17

waꞌlú cheliera iꞌgá. Alué rioka Samaria bejtégame nile. 17 ꞌLiko alué Esusi regá rukele alué ralámuli alé jágame eꞌnegá: ―¿Tacha makué rió ke saꞌwígame? ꞌLige ¿koche moꞌíbaleché alué uché jaré gi makué rió? 18 Ye riocho uché bilena gawichí bejtégame ꞌla kuka nolina waꞌlú cheliera ꞌyamia Onorúgame. 19 ꞌLige Esusi anele alué rió: ―Ilísiga, ya ꞌma biꞌwígame alawégame ju mué jípesí. Yati ku simigá.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá nulame ka Onorúgame

20 Alué

ralámuli bariseo rukele Esusi: ―¿Chiéniko si ꞌla machí nérélamala Onorúgame ꞌma nulao? ꞌLige Esúsika regá nejele: ―Napuꞌlige nulachi Onorúgame, tase ꞌwesi etémala, 21 napugiti alué Onorúgameka pachágana sulachí asimémpá, pecha ꞌwesi regá animela: «¡Jena ajtí nulá Onorúgame!» «¡Alé ꞌminá ajtí nulá Onorúgame!» 22 ꞌLiko regá anele boꞌné benírame: ―Sebámala bilé rawé napu buwémala ꞌemi neꞌchí, ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, tabiléchigo etémalagó ꞌemi. 23 ꞌLige jaré regá animela: «Jena ꞌma nulá Onorúgame», ꞌlige jaré regá animela: «Alé ꞌminá ꞌma nulá Onorúgame.» ꞌLige ꞌemi tase simawa eꞌnewa, aminami tase najátawa alué alanime ralámuli, pecha bijchiá nimia. 24 Ne napu  

 

 

 

nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, napurigá uꞌkí neꞌwílala ꞌwe raꞌósame alarigá nímala nawachi ne alé ꞌpákana rewagachi napuꞌlige alué raweli sebasa. 25 ꞌLige bajchako meꞌliboa ne ralámulite jipe ejperégame. Weꞌká ralámuli pe gawéliga gepúmala raꞌíchali rejcholi ruwichi ne. 26-27 Alué ralámuli napu ejperele ꞌya napuꞌlige bejtele Noé rewégame rió, alué ralámulika pe ejperégame nile, pe moꞌnorúacho mochime nile ꞌlige goꞌame goꞌyá ꞌlige bajía rekútame, aminami pe resítiri nocha. Napusí Noé bajkile bilena waꞌlú bárkochi aꞌrele resítiri nocha napugiti waꞌlú uꞌkúligame ꞌlige suwábaga ralámuli suwile siꞌlika. Aꞌchigóriga nímalachigó napuꞌlige sébachi ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. ꞌWe chátiri nocha mochímala ralámuli ꞌlige tabilé sayémala nawachi ne. Abichilubi anile: 28 ―Aꞌchigóriga ejperele alué ꞌya ejperégame ralámuli napuꞌlige bejtele alué Loti rewégame rió. Pe goꞌame goꞌyacho mochime nile, ꞌlige bajía rekútume, ꞌlige ralagá tábiri ꞌlige ralinea, ꞌlige pe echá mochime nile, abiena pe galí newagá ejperégame nile, 29 napusí alué rió Loti ꞌmásasa alé weꞌká riógachi Soroma asagá, napuꞌlige naꞌí rujsule abiena asupre rewégame rejté rajame ꞌpákana rewagáchika, ꞌma reꞌwániga suwile alué ralámuli, ꞌma suwábaga tábiri ꞌma galítiri ꞌyúriga rajale. 30 ꞌWe resíriga nímalachigó uchéchigo nawachi ne napu ju biꞌneli neyúriga  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

SAN LUCAS 17​, ​18

204

tabilé seꞌwiná ꞌsime. Chátiri nocha mochímala ralámuli ꞌlige tabilé sayémala nawachi ne. 31 › Napuꞌlige sebasa rawé napuꞌlige ne kuka sébachi ꞌpa rewagáchika, ꞌlige jaré ralámuli galichi amoba mochisa, ꞌlige alué weꞌká tábiri alué ralámuli nila alé reꞌlé pachá galírale mochisa, tase eꞌtegímili ju buinamia alué tábiri oꞌtomea júmisimia. ꞌLige jaré ralámuli wasachi eꞌyénasa, tase ku galírale simámili ju. 32 Aka churigá ikíligaꞌé alué mukí Loti upila, ku guwana eꞌnesa ꞌma oná gayénale. 33 Alué napu jena wijchimoba nerúgame tábiricho ꞌwe koruka eteme ju ꞌlige majame ju Onorúgame raꞌichálila beníriga ralámuli pe meꞌliboa mayega, alueka tabilé narémala semati raweli. Alué napu tabilé majame ju mukigá Onorúgame nochálilachi nóchiga, alueka ꞌla narémala semati raweli ꞌpa rewagachi. 34 › Neka ꞌla bijchiá ruwí. Aꞌlige rukó oká ralámuli biꞌtimela alé biꞌlénapi tabachi okoka, ꞌlige alué bilé oꞌtoboli ju ꞌpa rewagachi, ꞌlige bilé abajá aꞌréwali ju. 35 Oká umugí napuíka rusiá uchusa, bilé oꞌtoboli ju ꞌpa rewagachi, ꞌlige bilé abajá aꞌréwali ju. 36 Oká rió nokisá nocha wasachi, ꞌlige bilé oꞌtoboli ju ꞌpa rewagachi, ꞌlige bilé abajá aꞌréwali ju. 37 ꞌLige alué benímeka rukele Esusi: ―Mué Waꞌlula, ¿koche ikimela ꞌlige alué alarigá?

ꞌLige Esúsika regá nejele: ―Alé napu boꞌí mukúgame, alé napuímala gonoli ꞌlige wilú.

 

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌwe aꞌlá nejkúrame ko Onorúgame napuꞌlige iwérali tánachi apiépiri ralámuli

18

A minami Esusi raꞌíchale alué boꞌné benírame ꞌyuga bilé raꞌíchali napu ruwime nile senibí raꞌichálime ka Onorúgame ꞌyuga. r 2 Regá anele: ―Bejtele bilé rió raꞌíchali gateme s alé bilena weꞌká riógachi. Alué rioka tase nirame nile Onorúgame, aminami tase nirame nile ralámuli. 3 Abalé weꞌká riógachi bejtélechigó bilé mukí gunámakame. ꞌLige alué mukika ya ꞌma weꞌsá simílige alué rió raꞌíchali gateme eꞌnemia napurigá guꞌírowa naꞌáwili gatélichi. 4 › ꞌLige weꞌká rawé alué raꞌíchali gateme tase guꞌírile alué mukí naꞌáwili gatea. ꞌLige arigá regá ꞌnátale: «Rekó ne ta nirame ke Onorúgame aminami taꞌwesi ralámuli, 5 abirigá ꞌla guꞌírimala ne ye mukí gunámakame napugiti cha nejkumeme napurigá ta aminabi nejkumémala ꞌlige napurigá ta che animela ralámuli akiná.» 6 ꞌLige anile alué Esusi: ―ꞌLa naꞌtásibá alué rió raꞌíchali gateme tase ꞌla sébali nóchame rió ke, aka alué rió ꞌla guꞌíriligeꞌé alué mukí, 7 ꞌlige alué Onorúgameka, ¿ꞌlacha taꞌlá semáriga guꞌírimalawé ralámuli Onorúgame oyérame alué napu Onorúgame ꞌyuga  

 

 

 

 

 

r 18:1 Eꞌnesi glosario «oración». s 18:2 Yolí raꞌíchaga «juez» anilime ju bilé waꞌlula raꞌíchali gateme.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

205

SAN LUCAS 18

raꞌíchame ju iwérali tániga? 8 Alueka tase weꞌlisi buwémala, ꞌwe yati guꞌírimala. Ne rukérabá bilé raꞌíchali ꞌemi: Napuꞌlige uchéchigo nawá ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, ¿ꞌla rewiméréle ne alué ralámuli bijí ꞌla bijchigia mochígame ꞌwe aꞌlá nejkúrame ko Onorúgame napuꞌlige iwérali táachi apiépiri ralámuli? 9 Esusi abiena anele alué jaré ralámuli napu mochime nile alemi ꞌwe gunarume ꞌlige gawéliga eteme uché jaré ralámuli. Regá anele: 10 ―Oká rió simíbale alé reꞌpá rabó waꞌlú reꞌobá ilígachi, ꞌlige bilé alué rió bariseo nile, ꞌlige alué uché bilé rioka enomí nareme nile napu nejílime nile alé waꞌlula ajtígachi. 11 ꞌLige alué rió bariséoka oꞌweti iligá Onorúgame ꞌyuga raꞌíchale boꞌnepi ꞌwe gunaruga regá: «Mué Onorúgame, neka waꞌlú cheliera ꞌya mué napugiti neka ꞌwe aꞌlá rió kame, tase chigoga oyame, tase chati nóchaga oyame, tase weꞌká umugí ꞌyuga gojchime, ꞌlige tase napurigá alué rió enomí goblálome. 12 Neka ꞌwe ayúname ju tabilé goꞌgá cheꞌlébaga ꞌlige melénala rawé rukachégame ꞌyúriga. Osá ayúname ju ne alarigá bilé tarali. Makué peso mesa ne, bilé peso ꞌyame ju ne mué Onorúgame.» 13 › ꞌLige alué enomí goblálomeka ꞌmi waná ilile rojpóchaga tase eꞌnénaga ꞌpa rewagachi, pe iligá moꞌloa ilile rojpóchaga, regá aniá: «Mué Onorúgame, pe rekó eꞌkárigó neꞌchí, ꞌwe chátiri alawégame ju ne.» 14 ꞌLige alué rió enomí goblálome ꞌma ku galírale simile, ꞌwe aꞌlá eꞌkáriga Onorúgamete,  

 

 

 

 

 

 

napugiti bilé ralámuli napu abé waꞌlula neraga ꞌnátame ka boꞌnepi meꞌtagá uché jaré ralámuli, alueka tabilé naꞌtemaka etewa Onorúgamete. Alué bariséoka tabilé naꞌtemaka etéliru Onorúgamete. ꞌLige alué abé aꞌlá niraga eteme uché jaré ralámuli meꞌtagá boꞌnepi, alueka ꞌwe naꞌtemaka etewa Onorúgamete. Jena ruwimela napurigá ꞌwe aꞌlá oyériga nokísiwa alué Esusi tase ꞌnátaga uché bilé tábiri

15 ꞌLige

alué weꞌká ralámuli aꞌpile jaré uꞌkuchítiri Esusi alé napurigá chaꞌpimela Esusi alué uꞌkuchítiri, ꞌlige alué Esúsite benírilime ralámuli etesa uꞌkuchítiri aꞌpichi ralámuli, yati sulile napurigá tabilé aꞌpímala alué uꞌkuchítiri alé. 16 ꞌLige Esúsika bayele alué ralámuli boꞌné benírame, ꞌlige anele: ―Aꞌrewa napurigá alué uꞌkuchítiri jeka smela, tase suliwa. Onorúgame ꞌyame ju aꞌwalí alué ralámuli napu ju napurigá uꞌkuchí ꞌkuchi napu yati nareme ju napuꞌlige iꞌlía bilé tábiri. 17 Neka ꞌla bijchígaga ruwí, alué ralámuli tase alarigá nokisá napurigá alué uꞌkuchí ꞌkuchi, tasiné elimio Onorúgame napurigá nulémala alué ralámuli.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo ꞌwe ꞌla nirálime ko Onorúgame meꞌtagá alué weꞌká eꞌkarúgame ꞌlige alué uché jaré ralámulichigó 18 Bilé

waꞌlula ralámuli jurío nuleme rukele alué Esusi: ―Mué, benírame, ꞌwe aꞌlá rió, ¿tachiri nochámili ju ne napurigá moinámala ne reꞌpá rewagachi nabí alé asimea?

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 18

206

19 Esúsika

regá nejele: ―Mueka ¿chonigá «ꞌwe aꞌlá rió» anéché neꞌchí? Alué ꞌwe aꞌlaka pe Onorúgame ju. 20 Mué ꞌla sébali machíguru alué osilí napu aꞌrele Moisesi napu anime chujkú: «Tase weꞌká umugí ꞌyuga gojchiboa, pe mué boꞌné upílacho ꞌyuga gojchiboa, tase meꞌliboa ralámuli, tase chigowa, tase ꞌwesi ralámuli ꞌyuga ꞌyégiga raꞌichawa, ꞌla nirawa mué boꞌné oꞌnola abiena mué eyela.» 21 ꞌLige alué rioka regá anile: ―Neka ꞌwe aꞌlá rió ju ꞌyasi bijí uꞌtá rió ka napurigá nulá alué Moisesi nila rejcholi. 22 ꞌLige Esúsika alué raꞌíchali akisá, regá anele: ―Bijí tabilé ꞌcho biꞌwígame alawégame rió kéré mué: Suwábaga tábiri ralinewa napu ekí ni mué, ꞌlige kógiwa mué alué enomí alué tabilé nígame ralámuli, alésíko ꞌla biꞌwígame alawégame rió nímala mué Onorúgame níriga. Alarigá ꞌla mémala mué alué biꞌwígame raweli ꞌpa rewagachi. Napuꞌlige suwábaga tábiri ralinesa mué, ku nawawa neꞌchí ꞌyuga einamia. 23 ꞌLige alué rió alarigá nulésiga, ꞌwe sewele napugiti weꞌká tábiri nígame níligame alué rió. 24 ꞌLige alué Esusi etesa ꞌwe sewéligo alué rió, regá anele: ―ꞌWe nóchali nímala bilé rió ꞌwe nígame níriga sébali olá napurigá najkí Onorúgame. 25 Bilé rió ꞌwe nígame pe ꞌwe korua ajtime ju eꞌkarúgame tábiri napu ni boꞌnepi tabilé nélagá Onorúgame,  

 

 

 

 

 

alué rioka tabilé sebámala ꞌpa rewagachi. t 26 ꞌLige alué ralámuli napu akele alué raꞌíchali, regá anile: ―ꞌLiko ¿chieri la sébali olámalaché napurigá Onorúgame nulá napurigá sebámala rewagachi? 27 ꞌLiko Esúsika regá anile: ―Ralámuli jena wijchimoba ejperégameka tabilé gayéname ju ꞌla sébali olá napurigá ꞌla oꞌtoboa Onorúgamete ꞌpa rewagachi, pe Onorúgame gite ka ꞌla sébali olame ju ꞌla moinamia ꞌpa rewagachi. 28 Alué Pegro abiena alé eyénale Esusi ꞌyuga, ꞌlige anile: ―Ramueka ꞌma suwábaga aꞌreru alué weꞌká tábiri napu nígame nírige ramué mué ꞌyuga eꞌyénimia. 29 ꞌLiko Esúsika regá anile: ―Tase ꞌme aꞌlá ju Onorúgame níriga rekó ꞌwe galegá etee alué tábiri napu ni boꞌné bilé rió, ꞌlige rekó ꞌwe aꞌlá galegá etee boꞌné upila, boꞌné baꞌchila, boꞌné bonila, boꞌné goꞌchila, boꞌné waíla, boꞌné oꞌnola, boꞌné eyela, ꞌlige boꞌné ꞌkúchila, peka aꞌlá sébali olae alué rió napurigá najkí Onorúgame. Abé aꞌlá ju ꞌla sébali olá bilé rió napurigá najkí Onorúgame. 30 Alarigá sébali olame nisa bilé rió ꞌliko Onorúgame ꞌla ꞌyámala alué ꞌla biꞌwígame raweli jena wijchimoba ajtígachi, ꞌlige ꞌpa rewagachi ajtígachi senibí. Abiena bilé mukí níriga aꞌchigóriga júchigó.  

 

 

 

 

t 18:25 Lukasi osale regá anime napuꞌlige néchigó ye raꞌíchali ꞌya kulí siné: Abé taꞌmé nóchali olámala bilé waꞌlú ajágame kameyo anilime alé wejchá busílachi simiria. Regá anime.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

207

SAN LUCAS 18​, ​19

Jena ruwimela Esusi ruwíligo uchéchigo siné churigá mukumeo 31 Alué

Esusi waná bayele alué makué oká rió Esusi nochálalachi nulame ꞌlige regá anele: ―ꞌLa gepúsibá, yaꞌmá simawa alé ꞌpa rabó Rusaleni anilichi. Alé sebámala raweli napurigá osale alué ꞌya ejperégame napu ruwime nile napu anele Onorúgame alarigá ikimeo ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. 32 Oꞌtoboli ju ne alé napu mochí tabilé jurío ralámuli, ꞌlige ꞌwe gawéliwili ju ne abiena ꞌwe resí anéwali ju ne, noli aꞌkachípali ju ne. 33 Aminami ꞌwe wejpisópili ju ne ꞌlige ꞌma meꞌliboli ju ne. ꞌLige neka pe bakiá rawé kachi ku ajánamala meꞌlisuga. 34 ꞌLige alué makué oká rioka tabilé námale alarigá anichi alué Esusi. Onorúgame tabilé ꞌyale ꞌnátali napurigá námamala chonigá aníligo alué Esusi.  

 

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé rió tase maꞌchílime

35 Napuꞌlige

Esusi ꞌma aꞌmulipi enágichi alé weꞌká riógachi Jerikó rewégachi, ꞌlige bilé rió tabilé maꞌchílime asale alemi boichimi taa enomí. 36 ꞌLige akisá weꞌká ralámuli simárochi alemi, rukele: ―¿Cho nokogá aní alué ralámuli? 37 ꞌLige ralámulika anele: ―Alué Esusi Nasareta u bejtégame ꞌnaka ená weꞌká ralámuli ꞌyuga. 38 ꞌLiko eꞌwele raꞌíchale alué rió: ―¡Muérigo Esusi, Rabí rijimala alué ꞌya ajtígame, pe rekó naꞌtemaki neꞌchí!  

 

 

39 ꞌLige

alué ralámuli bajchabemi eꞌyénigime sulile napurigá tajché aniá asimela alué rió, ꞌlige alué rioka aminacho eꞌwele raꞌíchale: ―¡Muérigo Esusi, Rabí rijimala, pe rekó naꞌtemaki neꞌchí! 40 ꞌLiko Esusi ilíbale ꞌlige nulale napurigá aleka aꞌpiwa alué rió tabilé maꞌchílime. ꞌLige ꞌma alé aꞌpísiga alué rió, rukele: 41 ―¿Tachiri choliame najkí mué? ꞌLige alué rió tase maꞌchílime ka regá anile: ―Mué biꞌneli neyúriga waꞌlú aꞌwalí nígame, neka najkí napurigá mué neꞌchí ꞌyómala busila napurigá ku ꞌla maꞌchílamala ne. 42 ꞌLige Esúsika regá anele: ―Ku maꞌchílimala mué, napugiti ꞌwe aꞌlá sébali bijchígame mué Onorúgamete julárigame ko ne. 43 ꞌLige pe yati ku maꞌchílale alué rió, ꞌlige alué Esusi ꞌyuga simile, waꞌlú cheliera ꞌyasia enale Onorúgame raꞌsálagá. ꞌLige alué weꞌká ralámuli napu ekí etele ku ꞌla maꞌchilio alué rió, abiena waꞌlú cheliera ꞌyasia eꞌyénale Onorúgame raꞌsálagáchigó.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ꞌlige Sakeo napuíka goꞌáligo

19

ꞌLige Esusi sébale alé weꞌká riógachi Jerikó rewégachi. Enale alemi nasípami weꞌká galí jágichi. 2 ꞌLige alé bejtele bilé rió ꞌwe enomígame Sakeo rewégame. Alueka waꞌlula nile enomí nareme alé Roma anilichi waꞌlúlachi enomí nejílichi. 3 Alué rioka ꞌwe eténile alué Esusi alemi enágichi, ꞌlige  

 

u 18:37 Eꞌnesi glosario «nasareno».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

208

SAN LUCAS 19 tase chérigá etele alemi wijchí iligá, cha weꞌká rióligame alemi ꞌlige aminami alué Sakeo cha reꞌlé ilígame rió níligame. 4 ꞌLiko alué rió bajchami ꞌmale ꞌlige reꞌpá rojachi ꞌmole, alé iligá eꞌnemia Esusi. Alemi simírimili níligame alué Esusi weꞌká ralámuli ꞌyuga. Alué rojaka napuyeri chuná nile jami jágame ꞌwe reꞌpá jágame. 5 ꞌLige alué Esusi alemi enegá, eꞌnele alé reꞌpami rojachi, ꞌlige etesa Sakeo anele: ―Muérigo Sakeo, ꞌwe sapuka reꞌkí, nabá mué bejtélachi, neka simeli ju alemi mué galílachi. 6 ꞌLige alué Sakeo ꞌwe sapuka reꞌkile, ꞌlige ꞌwe raꞌsálagá anele: ―Nabágó ꞌliko. 7 Alué weꞌká ralámuli etesa alué Sakeo galílachi bajkigó Esusi goꞌame goꞌmea, ꞌlige alué ralámuli chojkile aꞌbopi raꞌicha sayega alué Esusi. Anile alué Esusi bajkíligo alé galírale enomí bujeme ralámuli rió bejtélachi. 8 ꞌLige alué Sakeo ꞌma goꞌsá oꞌweti ilísale, ꞌlige anele alué Esusi: ―Mué Waꞌlula, neka nasípasi kógimala alué ralámuli tase nígame alué weꞌká tábiri napu ne ni, ꞌlige chigógiteꞌé ne enomí ꞌyégiga alué ralámuli, jípeko naosa rasígame ku ꞌyámala ne aꞌpílipi. 9-10 ꞌLige Esúsika regá anile: ―Ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, neka ꞌyasia nawá resí nokagá ejperégame ralámuli semati rejcholi ruyemia, jipe ya ꞌma ku aꞌrele ye rió chátiri ꞌnátili napu ju Abraámi rijimala, alué Abraámi napu ꞌwe ꞌya bejtégame nile. Alekeri guꞌiri  

 

 

 

 

 

ne napurigá ku guwana naꞌtámala, ꞌlige ꞌla ku guwana ꞌnata. Jena ruwimela Esusi ruwíligo bilé tétali enomí

11 Alué

ralámuli napu alemi mochile gepua alué ye raꞌíchali, ꞌlige mayele aꞌlige yati pe alé Rusaleni sebasa oꞌmaka Waꞌlula Rey gainamio Esusi alé Israeli nulame. 12 ꞌLige Esúsika regá anele seꞌwináriga ꞌnata mochígichi: ―Bejtele bilé rió ꞌwe enomígame, ꞌlige mejká simile waꞌlula rey ajtígachi napurigá waꞌlula selígame ajchawa, selígame nawamia boꞌné gawílachi. 13 ꞌLige taꞌchó simiá, bayele alué makué rió boꞌné ꞌyuga nóchame, ꞌlige ꞌyale aꞌpílipi makué enomí ꞌwe najteme ꞌlige anele: «Nocháriwa ꞌemi ye enomí napusí ku nawachi ne.» 14 › ꞌLige weꞌká ralámuli alé ejperégame napu bejtele alué ꞌwe enomígame rió tase galele alué rió napurigá selígame nímala, ꞌlige júlale nujubami sulíniliga alé ꞌmi waꞌlula nulame ajtígachi riógame ralámuli regá anéniliga: «Tabilé najkiá ramueka napurigá waꞌlula selígame nímala ye rió ramué gawílachi.» 15 › Alué rioka abirigá waꞌlula selígame ajcháliru, ꞌlige ku sébale boꞌné bejtélachi. ꞌLige ku sebasa boꞌné galílachi, ꞌlige bayele alué makué rió boꞌné ꞌyuga nóchame rukemia chekí méliga enomí nocháriga alué aꞌpílipi rió. 16 › ꞌLige alué bilé rió bajchá nawágame regá anile: «Mué Waꞌlula, alué enomí napu mué nejí ꞌsié  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

209

SAN LUCAS 19

makué enomí ꞌwe najteme merá bilé siento enomí.» 17 › ꞌLiko alué enomí nígame regá anele: «ꞌWe aꞌlá sébali nóchame rió ju mué, alekeri nulame newámala ne mué makuémina weꞌká riógachi.» 18 › ꞌLige uché bilé rió nóchame sébale alé. Alueka regá anele: «Mué Waꞌlula, alué makué enomí napu mué nejí ꞌsié, alueka pe malígisa makué méteꞌé.» 19 › ꞌLiko alué enomí nígame anele alué rió: «Mué rió, malígina weꞌká riógachi nulame nímala mué.» 20 › ꞌLige uché bilé rió nóchame sébale alé, ꞌlige anele: «Mué Waꞌlula, jena mochí ye enomí napu mué nejí ꞌsié. Neka ye enomí banítochi raꞌkoga gatega ajtigé 21 napurigá ta eꞌwagámala, napugiti mué rió ꞌwe ená anime kame. Mueka niga asíbame ju napu tabilé mué boꞌné nila ju, mueka ꞌwíime ju bilena peka echisá.» 22 › ꞌLige anile alué rió enomí nígame: «Tabilé ꞌnátanti. Mué ꞌla sébali machí ne ꞌwe ená anime rió ko, niga asíbame ko ne napu tabilé ne nila ju, ꞌlige ꞌwíime ko ne napu tabilé echá. 23 ꞌLige ¿chonigá ta nochari ko mué alué enomí alé enomí gatélachi moꞌogá? Alarigaka ꞌla uché rajpé narémikuru ne alué enomí ku nawagá.» 24 › ꞌLige alué rió enomí nígame anele alué ralámuli napu jale alemi: «Bujewa alué enomí ye rió, ꞌlige ꞌyawa alué napu mele bilé siento.» 25 › ꞌLige alué ralámulika anile: «¡Mué Waꞌlula, aka ꞌmáchigo ni ko alueka bilé siento enomí napu mele!»  

 

 

 

 

 

 

 

 

26 ›

ꞌLige alué rió enomí nígameka regá nejele: «Neka ꞌla sébali ruwí, alué abé mékame enomí nocháriga, alueka abéchigo abé weꞌká ꞌyámala ne. ꞌLige alué tase mékame enomí nocháriga, alueka bujémala ne napu ekí ꞌya ne. 27 ꞌLige alué ralámuli sairúgame napu tase najkile napurigá ne waꞌlula selígame nímala, alueka jeka aꞌpawa ꞌlige ꞌma meꞌliboa jena neꞌchí etériga», alarigá anele.  

Jena ruwimela ꞌma sébaligo Esusi weꞌká riógachi Rusaleni anilichi 28 Pe

nujubapi ꞌma alarigá raꞌichasa alué Esusi, uché ꞌwe simile Rusaleni simea, alésíko rewiná nile. 29 ꞌLige amulí seba Beꞌtagé ꞌlige Betania ꞌámuli riógachi napu nile reꞌleberi Olibo rewégachi rabó ꞌlige alé yéniga júlale oká rió bajchá napu nile boꞌné benírime, regá anigá: 30 ―Simawa alé ꞌpari peꞌkabi riógachi Beꞌtagé rewégachi ꞌlige ꞌemi alemi sébaga rewimela ꞌemi bilé bulito oꞌwiga ujchárigame bijí ranala taꞌchó murútilime. ꞌLige suꞌpanasa jeka oꞌtoboa oꞌwiga alué bulito. 31 ꞌLige ralámuli rukésaká chonigá suꞌpanalia alué bulito, regá anewa: «Alué Waꞌlula najkí bulito.» 32 ꞌLige alué oká rió boꞌné Esusi benírame simíbale ꞌlige ꞌla rewale bulito napurigá anile Esusi. 33 ꞌLige alué bulito suꞌpana uchúkachi, alué upugégame ka anele: ―¿Chonigá suꞌpanáliché ꞌemi alué bulito? 34 ꞌLige alué oká rioka regá nejele: ―Alué Onorúgame aꞌwalila nígame najkí ye bulito.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

210

SAN LUCAS 19 35 Alésíko

oꞌtóile alué bulito Esusi alé naꞌlégana, ꞌlige alué oká rió gemala chiní iꞌweli bujusá pérale alué bulito ꞌlige alé asérale alué Esusi. 36 ꞌLige alé rabó moyena alué weꞌká ralámuli bajchabemi pésiga eꞌyénale gemala chiní iꞌweli napurigá nokame nile napuꞌlige nawasa napunápuri riógachi bilé waꞌlula rey. 37-38 ꞌLige alé rabó Olibo naꞌkolígana eꞌyéniga napu pe ꞌwechi maꞌchígime nile Rusaleni, suwábaga alué weꞌká ralámuli alué Esusi oyérame chojkile eꞌwele sinaka raꞌicha raꞌsálagá, abiena ꞌwe aꞌlá niraga raꞌicha Onorúgame. Regá anigá: ―¡Jipe ꞌma seba alué Waꞌlula Rey Onorúgamete julárigame, Onorúgame aꞌwalila nígame, ramueka ꞌwe aꞌlá niralia ye rió! ¡Waꞌlú raꞌsálalí nerú ꞌpa rewagachi! Regá anile alué ralámuli napugiti waꞌlú aꞌwalí nígame níligame alué Esusi, ꞌwe saꞌwame nile ralámuli tabilé maꞌchílime, ꞌlige ajánarime nile alué suwígame. Abiena ꞌla oꞌpasárale maligi mili ralámuli ꞌya bajchabé rawé maligi banite ꞌlige oká roꞌchite. Onorúgame ꞌyame nile aꞌwalí boꞌné nila. 39 ꞌLige jaré bariseo napu jale alemi weꞌká ralámuli jágichi, alueka anile: ―Muérigo benírame, suliwa alué mué ꞌyuga eꞌyéname napurigá kilí jámala. 40 ꞌLiko alué Esúsika regá nejele: ―Neka ꞌla bijchiá aní, ye ralámuli aꞌrésaká siná aꞌliko rejté sinaka raꞌichámala. 41 Napuꞌlige Esusi enagá alé ꞌma bochígimi maꞌchígichi Rusaleni,  

 

 

 

 

ꞌlige nalale alué weꞌká alé riógame ralámuli naꞌtemaka, 42 regá anigá: ―Neka ꞌwe seweka ená jipe alué ralámuli naꞌtemaka. ꞌWe ꞌla képá alué ralámuli ꞌla ꞌnátaga akisá jipe rawé ꞌla biꞌwígame alawégame gayéname ko apiépiri ralámuli ꞌla ꞌnátaga akeme aleké raꞌíchali rejcholi napu benírige ne alué ralámuli ꞌyabé rawé, jípeko ꞌmáchigo nasótiga ajtíkó alué rejcholi, pecha bijchígilime alué ralámuli. 43 ꞌLige sebámala bilé rawé ꞌwe resí ikimeli alué ralámuli. Alué saíla alé aꞌbeka tegóchika weꞌé namó ajchámala nakomia aleka uchuka, moꞌimea pachami, 44 ꞌlige ꞌma reꞌwániga meꞌlimela alué ralámuli Rusaleni ejperégame, abiena ꞌma reꞌwániga gajunámala galí. Alarigá ikimela alué ralámuli pecha bijchígiligame Onorúgame nawachi ralámuli guꞌírimia ku guwana roꞌinamia alué resiti nóchame.  

 

 

Jena ruwimela Esusi neꞌóchaligo alué ralineme alé waꞌlú reꞌobachi Onorúgame galílachi mochígame

45 ꞌLige

alué Esusi bajkile alé raꞌpichí waꞌlú reꞌobachi Onorúgame galílachi, ꞌlige ꞌma maꞌchí buyánale alué ajágame ralineme ralámuli alé. 46 ꞌLige anele: ―Alé bilena apélichi regá ruwí: «Ne galílaká Onorúgame ꞌyuga raꞌichálime nímala ꞌlige iwérali tánilime», ꞌlige ꞌémika uné napurigá resó chigórigame nila. 47 Alué Esúsika senibí rawé benírime nile Onorúgame nila raꞌíchali alé waꞌlú reꞌobachi Onorúgame galílachi, ꞌlige alué  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

211

SAN LUCAS 19​, ​20

eꞌwélala balé abiena alué Moisesi aꞌrélala raꞌíchali benírame ralámuli abiena alué eꞌwélala nulame alé weꞌká riógachi, alueka ꞌnátale churigá ꞌla nimio meꞌliá alué Esusi. 48 ꞌLige tabilé che ikisá nílile alarigá ꞌla nímio meꞌliá, cha weꞌká ralámuli jáligame alé alué raꞌíchali rejcholi gepuga ꞌlige ꞌnata.  

Jena ruwimela Esusi neꞌóchaligo alué eꞌwélala

tase chérigá rupoa pe apiépiri ralámulite julárigame níligo. Alarigá ruisúká ramué ꞌliko ꞌma meꞌlimela ralámuli bajsibuga ramué napugiti ꞌla machigá mochígime Juani ꞌla Onorúgamete julárigame níligo. 7 Alarigá anile majaga alekeri tase machióríle aluete julárigame níligo alué Juani ralámuli rewarániliga baꞌichí jáwaga. 8 ꞌLiko Esúsika regá anele: ―Néchigó tabilé ruwimela ꞌliko chiérite ajchárigame ka ne waꞌlula neraga.  

 

20

Bilé rawé napuꞌlige Esusi ajtígichi alé raꞌpichí reꞌobá ilígichi Onorúgame galila, beniria Onorúgame nila raꞌíchali weꞌká ralámuli ꞌlige aminami rejcholi ruyea napurigá ꞌwe aꞌlá eꞌwámala napu nulá Onorúgame. Aꞌlige alemi aꞌbemi jábale alué eꞌwélala balé, abiena alué napu benírame nile alué raꞌíchali rejcholi napu aꞌrele Moisesi ꞌwe ꞌya, abiena alué ralámuli jurío nuleme. 2 ꞌLige alué ralámulika regá anele alué Esusi: ―Mué Esusi, ¿tachiri najtékame nóchali nígame ju mué? ¿Waꞌlula ju mué? ¿Chiérite ajcharu mué napurigá waꞌlula nímala mué? 3 ꞌLiko Esúsika regá anele: ―Ne abichigó rukumela bilé raꞌíchali, ꞌlige chonirá ꞌemi: 4 «¿Chieri júlale Juani napurigá rewarámala ralámuli baꞌichí jáwaga, Onorúgame o pe apiépiri ralámuli?» 5 ꞌLiko alué ralámulika chojkile raꞌicha aꞌbopi rukegá, regá anile: ―¿Churigá nejiawa? «Onorúgame júlale», anisúgaká, ꞌliko regá animela: «¿ꞌLige chonigá ta bijchígileché ꞌemi?» animela. 6 ꞌLige  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo cha nokáligo jaré rió iꞌwilí echerúgime repume

9 ꞌLige

chojkile Esusi raꞌicha ralámuli ꞌyuga, regá anigá: ―Bilé rió jáwale weꞌká iꞌwilí v boꞌné gawílachi, ꞌlige owile repúniliga jaré rió nóchame, ꞌlige alué boꞌné rió iꞌwilí nígame ka simile bilénami mejká. Alé mejká asale weꞌkabé bamí, alakí bamí kachi ꞌma chojkile rakea alué iꞌwilí. 10 Napuꞌlige ꞌma rakesa ꞌlige ꞌma wachi, júlale bilé rió nóchame napurigá ꞌwímala alué iꞌwilí rakala napu nachuámili nile alué rió iꞌwilí nígame. ꞌLige alué owítigime iꞌwilí repúkichi ꞌma wejpisole alué rió julárigame ꞌwíniliga, ꞌlige pe sekega júlale kumi. 11 ꞌLiko alué rió iꞌwilí nígame uchéchigo bilé rió nóchame júlale ꞌwíniliga. Abiena alué rió ꞌwe neꞌocháliruchigó, abiena wejpisóliru, abiena tase ꞌyáliru alué iꞌwilí rakala napu ꞌnúliga juláliru. 12 ꞌLige  

 

v 20:9 Jaré ralámuli uꞌlí aneme ju, ꞌlige jaré pe ꞌuba aneme ju alué iꞌwilí.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

212

SAN LUCAS 20 alué iꞌwilí nígame uchéchigo bilé nóchame rió júlale iꞌwilí ꞌwíniliga, ꞌlige abiénachigó ꞌwe jéchiga wejpisole, ꞌlige ꞌma kumi júlale. 13 › ꞌLige arigá ꞌnátale alué iꞌwilí nígame: «¿Churigá olásiga ꞌla nímalaché? Jípeko julámala ne ne boꞌné inolá. Siné kachi alueka ꞌla niráwaréko.» 14 › ꞌLiko alué owítigime ralámuli iꞌwilí jáwame repúniliga etesa alué rió alé aꞌnabeka enágichi, ꞌliko anile aꞌbopi raꞌíchaga: «Alué rió júkuru alué oꞌnola nila nachuámili napuꞌlige oꞌnola mukusá, alekeri meꞌliboa alué rió, alarigá ꞌla ramué niga ejtebiwa ye wasá iꞌwilí jawárigame.» 15 ꞌLiko alésíko ꞌminami mejkabé oꞌtogá meꞌale. Alarigá anele Esusi alué ralámuli ꞌlige rukele: ―¿Cholámalawé alué wasá iꞌwilí nígame alué ralámuli alué reꞌmalí meꞌágame? 16 Alemi simela ꞌlige ꞌma meꞌlimela alué ralámuli owítigime iꞌwilí jawárigame repúniliga, ꞌlige uché jaré ꞌyámala alué iꞌwilí jawárigame repúniliga. ꞌLige akisá alué ralámuli alanichi Esusi, ꞌlige regá anile: ―¡Tase siné alarigá nokisuga ꞌla képá! ―anile majaga. 17 ꞌLige Esúsika eꞌnéniga anele: ―¿ꞌLige tachiri ruwime ju alué osilí napu uchú osiruga alé bilena apélichi napu uchú Onorúgame wikárila regá anime?: Jaré rió galí newame gawélele bilé rejté, ꞌlige alué rejteka ꞌwe aꞌlá aꞌwagá asíbale  

 

 

 

 

alé chijtochi ajchásiga. w Alanime júturu alué osilí napu uchú alé bilena apélichi napu uchú Onorúgame wikárila. 18 ꞌLige uchérajpé anile alué Esusi: ―Apiépiri rió alé rejtechi boꞌibasa, ꞌma chiꞌwámala. ꞌLige bilé rió meꞌtáchisa alué rejtete, ꞌma chiꞌlaga rejpímala. Alué rejté aniáká pe neꞌchí olagá aniame kéré.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo Onorúgame ꞌyalime ko napu Onorúgame ꞌyáwili ju

19 Eꞌwélala

balé ꞌlige alué Moisesi aꞌrélala raꞌíchali rejcholi benírame ralámuli, alueka chaꞌpinálile alué Esusi aꞌlige yati alé, napugiti alué ralámulika ꞌwe aꞌlá machíligame alieti olagá anió alué Esusi rejté gawélirigime ruyá, aminami ꞌwe aꞌlá machile neꞌochalia alué ralámuli, iligá alué ralámulika majale alué uché jaré ralámuli, alekeri tabilé chaꞌpile. 20 ꞌLige júlale jaré rió napurigá pe iꞌkilí eꞌyénamala Esusi eꞌnéniga, ꞌla aꞌká ralámuli neraga pala seꞌwiná anigá enara alué Esusi ꞌlige seꞌwiná anigá einásaká yati chaꞌpiboa olale oꞌtomea alé waꞌlula selígame ajtígachi. 21 ꞌLige arigá siné rawé regá rukele: ―Mué, benírame, ramueka ꞌla machiaa ꞌwe semáriga benírame ko mué, suwábaga ralámuli ꞌla nirame ko mué, ꞌlige ꞌla sébali benírame ko mué napurigá nulá Onorúgame. 22 Ruwíbá mué, ¿pala aꞌlá ju enomí iꞌlía alué waꞌlula selígame rey alé Roma ajtígame, tabiléchala ꞌla ju?  

 

 

w 20:17 Eꞌnesi Salmos 118:22.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

213

SAN LUCAS 20

23 Alué

Esúsika ꞌla machile chátiri ꞌnátaga rukeo alué ralámuli, ꞌlige anele: 24 ―ꞌEmi bilé ralámuli, jeka oꞌtóbá bilé enomí. ꞌLige bilé ralámuli yati ꞌyale bilé enomí chijtúligame bawérigame. ꞌLige Esúsika rukele alué weꞌká ralámuli: ―¿Chieri moꞌola ju ye moꞌó jena enomichi ajtígame? ꞌLige ¿chieri rewalá ju napu chujkú jena? ꞌLige alué ralámulika regá nejele: ―Aka aluéguru waꞌlula gobierno enomí nareme. 25 ꞌLiko Esusi anele alué ralámuli: ―Napu alué waꞌlula nila ju, alueka ku aba alué ꞌyáwaguru, ꞌlige alué napu Onorúgame nila ju, alueka alué Onorúgame ꞌyáwaguru. 26 ꞌLige alué Esusi tabilé seꞌwináriga nejele, alekeri tabilé che ikile alué ralámuli rekó oꞌtonalie. Alésíko kilí jábale alué ralámuli, suwábaga tábiri ꞌwe benegá nejéligime alué Esusi.  

 

 

Jena ruwimela rukélirigo Esusi pala bijí ajagá eꞌyéname ka alawala ralámuli suwisá

27 Pe

nujubapi jaré alué saruseo chojkégame ralámuli simíbale Esusi ꞌyuga raꞌichamia. Alué ralámuli saruseo napu tase bijchígime nile rewagachi simíbame ko ralámuli suwisá, regá anele alué Esusi: 28 ―Mué, benírame, bilé rió mukusá ꞌlige biꞌneli rejpisa upila tase ꞌcho ꞌkúchiga alué rió ꞌyuga, ꞌlige alué rió mukúgame baꞌchila o bonila rewimeli kará alué mukí gunámakame, ꞌlige ꞌkúchigame nímará alué mukí ꞌyuga, ꞌlige alué  

rió ꞌkúchilaka alué mukúgame ꞌkúchila kárélamará. Alaníché alué osilí napu osale alué Moisesi ꞌwe ꞌya ajtígame. 29 Sinéchigo mochile gichao ejtemali aꞌboi rijimala. Newile bilé alué reꞌmalí bajchá ochérigame, ꞌlige ꞌma mukule taꞌchó ꞌwesi ꞌkúchiga alué mukí ꞌyuga. 30 ꞌLiko alué rió mukúgame bonila newile alué mukí gunámakame ꞌyuga, abiena ꞌma mukúlechigó tase ꞌkúchiga. 31 Alarigá nokale suwábaga alué gichao ejtemali repola ꞌyuga newía, ꞌlige suwábaga gichao ejtemali tase ꞌkúchiga suwile. 32 Alésíko arigá ꞌma mukule alué mukí. 33 Napuꞌlige alé rewagachi sebasa alué weꞌká ejtemali ꞌlige alué mukí, aleka ¿chieri ꞌnalina upila nímalawé alué mukí? Alarigá rukele rekó tabilé bijchígime ke rewagachi simíbame ko suwígame. 34 ꞌLige Esúsika nejele: ―Jena wijchimoba ka rió ꞌlige umugítiri newime ju, 35 alué napu ekí seba rewagachi nibilé umugí nibilé riótiri newime ju 36 aminami tabilé siné suwimeli ju. Aleka suwábaga ralámuli napurigá santo ánjeli nímala. ꞌLige Onorúgame ꞌkúchila nímala alé ꞌpa rewagachi ꞌma senibí neraga. 37 Aka aba alué boꞌné Moisesi osáligeꞌé peꞌkabi osilí napu ruwí rajá ilíligo alué bilé uꞌtá rojá, alé peꞌkabi osilichi ruwí rewagachi simíbame ko ralámuli suwisá. Alé peꞌkabi osilichi ruwí alué Abraámi ꞌlige Isaki ꞌlige Akobo alé ꞌpa rewagachi mochigo jipe Onorúgame ꞌyuga, alué bakiá napu suwile ꞌwe ꞌya napuꞌlige taꞌchó  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

 

SAN LUCAS 20​, ​21

214

oꞌchérachi Moisesi. x 38 Onorúgame níriká tabilé ꞌwesi suwígame kéré. 39 Aꞌlígeko jaré eꞌwélala alué Moisesi rejchólila benírame anele: ―Mué, benírame, ꞌla bijchiá ju. 40 Alésíko ꞌma tabilé aminabi rukele alué ralámuli.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo abé najtékame ko Onorúgamete julárigame meꞌtigá Rabí

41 Esúsika

rukele alué eꞌwélala: ―ꞌÉmika ¿chonigá regá aní Onorúgamete julárigame pe alué Rabí rijimala ko alué Rabí ꞌwe ꞌya ajtígame? 42 Aka alué boꞌné Rabí osáleché alé osilichi Onorúgame Wikálala: Alué Onorúgameka anéturu alué waꞌlula neꞌchí nuleme: «Asagá ne ꞌyuga jena wajtoná 43 napusí ne ꞌma umérasa mué saíla.» y 44 Aka alué Rabí osáligeꞌé «waꞌlula neꞌchí nuleme» anime, ꞌliko alué Onorúgamete julárigame abé najtékame ju meꞌtigá Rabí.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo alué eꞌwélala Moisesi rejchólila benírame sayega raꞌíchaligo alué olagá 45 Weꞌká

ralámuli gepua mochile, ꞌlige alué Esúsika anele alué benírame: 46 ―ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga alué ꞌyuga napu ju raꞌíchali rejcholi benírame napu Moisesi aꞌrele ꞌwe ꞌya, alueka ꞌwe riólame ju iꞌweli oꞌpáchaga eꞌyénaga, ꞌlige najkime ju napurigá ꞌla niraga repóriwa  

alemi weꞌká riógachi. ꞌLige mochínilime ju alé napu mochime ju alué eꞌwélala najtékame nóchali nígame alé uꞌkuchí reꞌobachi «sinagoga» rewégame, ꞌlige najkime ju napurigá ꞌla semáriga kógiwa bilénami waꞌlú goꞌachi. 47 ꞌMa bujeme ju galí alué umugí gunámakame. Weꞌlisi jame ju Onorúgame tania iwérali reꞌobachi weꞌlisi napurigá pe aꞌboi najkime ju napurigá suwábaga ralámuli etémala. Nobi alueka abéchigo waꞌlú gastigo narémalagó.  

Jena ruwimela Esusi ruwíligo Onorúgame níriká ꞌwe najtékame níligo alué enomí napu nejile mukí gunámakame

21

Esúsika etele alué ꞌwe enomígame ralámuli mochichi enomí alé gajónichi alé waꞌlú reꞌobachi Onorúgame galila, 2 ꞌlige etélechigó bilé mukí gunámakame ꞌwe resiti pe uꞌkabi enomígame suwábaga mochichi napu ekí enomígame nile, pe okabi ejchirúligame enomí nile ꞌwe pee najteme. 3 Aꞌlígeko alué Esusi anile: ―ꞌLa bijchiá ye mukí gunámakame ꞌwe resítiri tabilé weꞌká enomígame pe oká enomí mochíkuru, pe napu ekí nígame nile. 4 Suwábaga ralámuli ꞌwe enomígame ka pe uꞌkabi mochime ꞌínile alué enomí pe rasírigame ꞌlige ye mukika ꞌma nejí suwábaga napu ekí nígame nile.  

 

 

x 20:37 Eꞌnesi Éxodo 3:2-6. y 20:43 Eꞌnesi Salmos 110:1-2.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

215 Jena ruwimela Esusi ruwíligo gajunáwili ko alué waꞌlú reꞌobá

5 Esusi

abiena etélechigó jaré ralámuli raꞌicha mochigo alarigá níligo alué waꞌlú reꞌobá Onorúgame galila, ꞌlige aliena semati níligo alué eꞌwele rejté alué waꞌlú reꞌobá newárigime, ꞌlige ꞌwe semati níligo alué suwábaga tábiri napu uchúchale ꞌlige napu jáwale ralámuli alé pachá reꞌobachi napu ralámuli aꞌpime nile Onorúgame. ꞌLige Esúsika anile: 6 ―Sebámala bilé rawé napuꞌlige ye waꞌlú reꞌobá Onorúgame galila ꞌma gajunáwili ju, suwábaga ye rejté napu eté ꞌemi waꞌlú reꞌobá newárigime wijchí mochímala gajuga. 7 Aꞌliko rukéliru alué Esusi: ―Mué Waꞌlula, ¿chiéniko gajunáwili júkó ye waꞌlú reꞌobá? ¿Churigá ꞌla machiboa ꞌma sebamio raweli gajunáwili ko ye waꞌlú reꞌobá? 8 Esúsika nejele: ―ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga mochiwa napurigá tabilé ꞌwesi ꞌyégamala seꞌnú raꞌíchali ruigá napurigá oyéramala ꞌemi. Eꞌyénamala weꞌká ralámuli ichúrimi raꞌlaga anisia: «Ne júkuru ꞌla bijchiá Onorúgamete julárigame. ꞌMa seba raweli napu ꞌemi guꞌírimili nílige ne.» Alarigá animela alué ralámuli, nobi ꞌémika tabiléchigo bijchígiwagó. 9 ―ꞌLige napuꞌlige ruyésiga ꞌemi nakó nerúlimio, tabilé majawa napugiti nerúlimili kame nakoli bajchá, nobi tabiléchigo ꞌcho suwibámili nímalagó ye gawí aꞌlige. 10 ꞌLige aminabi ruwile alué Esusi:  

 

 

 

 

SAN LUCAS 21 ―Alué weꞌká ralámuli bilena gawichí ejperégame nakómala chebilena gawichí ejperégame sayega. 11 Aꞌwágame nokimela ichúrimi gawichí, ꞌlige abiena gurúlamala goꞌame, ꞌlige nerúlamala naulítiri, ꞌlige ꞌpa rewagachi ꞌwe eꞌkarúgame chátiri buyame etémala ralámuli. 12 › Tabilé ꞌcho alarigá ikichi suwábaga ye tábiri, ꞌwe najátawili ju ꞌemi ꞌlige ꞌma chaꞌpiboli ju ꞌemi. ꞌLige ꞌma oꞌtoboli ju ꞌemi eꞌwérali rukemia raꞌíchali alé uꞌkuchí reꞌobachi «sinagoga» rewégame, ꞌlige ꞌma moꞌáwili ju ꞌemi galírale neꞌchí oyérame kóriká, ꞌlige ꞌma oꞌtoboli ju ꞌemi alué eꞌwélala mochígichi raꞌíchali gatélachi. 13 Aꞌlige alé oꞌtosuga ꞌemi, ꞌémika ꞌla sébali maꞌchígime rupoa alarigá ko ne. 14 Tabilé eꞌkarúganti naꞌtawa bajchabé churigá nemítiká, 15 ne ꞌnalina ꞌla nejímala semátiri ꞌnátili churigá nemímala ꞌemi. Aꞌliko tabilé umérowa ꞌemi. 16 ꞌLige oꞌtoboli ju ꞌemi napurigá galírale moꞌawa ꞌemi oꞌnólate ꞌlige ꞌemi eꞌyélate, ꞌlige ꞌemi baꞌchílate ꞌlige ꞌemi rijimálate, ꞌlige ꞌemi ꞌyuga oyame. ꞌLige jaré ꞌemi ꞌma meꞌliboli ju. 17 ꞌLige suwábaga ralámulite gichíwili ju ꞌemi neꞌchí oyérame kóriká, 18 nobi neka ꞌla senibí repuka asimélagó ꞌemi. 19 ꞌLa anachásaká ꞌemi rekó gichilie aꞌlígeko ꞌla sebámala ꞌemi rewagachi. 20 › Napuꞌlige ꞌemi etea noligá mochigo sontalo jena Rusaleni weꞌká riógachi, machiboa ꞌma pe yati gajunáwili ko alué weꞌká galí. 21 Aꞌlígeko suwábaga ꞌemi napu  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN LUCAS 21

216

mochí aꞌlige alé Jurea anilichi gawichí ꞌma júmasiwa reꞌpá rabomi. ꞌLige suwábaga ꞌemi napu mochí aꞌlige jena Rusaleni, ꞌma júmisiwa. ꞌLige suwábaga napu mochí aꞌlige alé ꞌmi jami, tabilé ku sboa jena Rusaleni 22 napugiti ꞌwe enárélamala aꞌlige alakichi. Aꞌlige ꞌma alarigá ikimela suwábaga napurigá aní waꞌlú apélichi chujkúgame osilí Onorúgame raꞌichálila alué apeli kabítigame. 23 Resía umugí alué napu aꞌlige rawé rojpega mochígichi, ꞌlige alué umugí napu uꞌkuchí ꞌkúchigame bijí chiꞌime aꞌlige rawé, napugiti ꞌwe resíriká nímala aꞌlige rawé jena wijchimoba. Onorúgame alarigá elámala. 24 Ajaré siparínate ejchega meꞌliboa, ꞌlige jaré ꞌma chaꞌpiboli ju ꞌlige bochígimi gawichí oꞌtoboli ju. ꞌLige alué tabilé ralámuli israelita ꞌma neyúriga mochímala jena Rusaleni napusí seba raweli napuꞌlige Onorúgame ꞌma tabilé guꞌírimala semátiri naꞌtálilate alué ralámuli tabilé israelita. 25 › ꞌWe eꞌkarúgame chátiri buyámala alé reꞌpá rayénalichi ꞌlige mechachi ꞌlige soꞌpilichi. Alueka ruwime nímala ꞌma gajumio gawí. ꞌLige jena wijchimoba weꞌká ralámuli weꞌkaná riógame tabilé machimela chonigá alaꞌsió aꞌlige rawé, ꞌlige ꞌwe majámala ená ꞌsichi aꞌwágame rolochi alué waꞌlú baꞌwí jena wijchimoba ilígame. 26 ꞌLige alué weꞌká ralámulika ꞌma rekupámala majaga etega alarigá ikíichi ye gawí napugiti aꞌwágame nokimémpá rayénali, ꞌlige mechátiri, ꞌlige soꞌplítiri alué ꞌpa rewagachi mochígame. 27 Aꞌlígeko  

 

 

 

 

 

etémala ꞌemi neꞌchí aleka enágichi ne reꞌkínasia bilena nolichi waꞌlú aꞌwalí niga ꞌlige raꞌósali ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. 28 Napuꞌlige ya ꞌma alakichi, ꞌwe aꞌlá iwériga mochiwa ꞌlige buigá mochiwa napugiti pe aꞌkinana ꞌma tabilé resí ikiá mochímempá ꞌemi. 29 Abiena regá anele: ―ꞌEmi ꞌla machí napuꞌlige rojá 30 yáachi, aꞌkinana sebamio bamunúsili. 31 Aꞌchigóriga napuꞌlige ꞌemi etea iꞌkirú ikichi alé ꞌpa rewagachi, ꞌwe aꞌlá machiboa ꞌemi pe aꞌkinana uché ku nawamio ne. 32 › Neka ꞌla bijchiá ruwí, suwábaga alarigá ikimeo bajchabé taꞌchó suwichi ralámuli jipe ejperégame. 33 Rewagá ꞌlige gawítiri siné rawé ꞌma tabilé ne ikimela, nobi ne nila raꞌíchalika tabiléchigo siné weꞌkámalagó. 34 › ꞌWe ꞌla ꞌnátaga eꞌyénawa ꞌemi, tase ꞌnátaga eꞌyénawa bajílime ꞌlige eꞌkarúgame tábiri mélime napu nerú jena wijchimoba, aꞌlige rawé tase sanátiga sebámala ne napu ꞌemi mochí napuꞌlige ꞌemi tabilé ꞌnátaga mochígichi 35 napugiti yati neraga nawámili kame ne ꞌlige suwábaga ralámulite etéwili kame ne. 36 ꞌWe ꞌla ꞌnátaga mochiwa Onorúgame ꞌyuga raꞌicha, aꞌwalí tania napurigá ꞌemi tabilé che ikimela napuꞌlige eꞌkarúgame tábiri cha ikichi jena wijchimoba, napurigá ꞌla simámala ꞌemi tabilé chijúniga alé napu asimela ne, ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga ―alanele Esusi alué ralámuli. 37 Esúsika rawé ꞌwe benírame nile alé waꞌlú reꞌobachi Onorúgame  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

217

SAN LUCAS 21​, ​22

galílachi, ꞌlige rukoka simime nile alé naꞌlébori nasípari Olibo rewégame rabó. 38 Weꞌká ralámuli simíbame nile senibí beꞌá alé waꞌlú reꞌobachi gepumia Esusi raꞌichálila.  

Jena ruwimela Jurásichi bajkíligo alué Remónisi alawala

22

ꞌMa aꞌmulipi enale raweli sebamia Páskua anilime omali napu baní goꞌame nile tase lebarura ajchigá newárigime, z 2 ꞌlige alué eꞌwélala balé ꞌlige alué weꞌká rió raꞌíchali rejcholi benírame ralámuli napu Moisesi aꞌrele ꞌwe ꞌya, ꞌnátale churigá ꞌla níliga Esusi meꞌliá ꞌwe nasoka napugiti ꞌwe majáligime alué weꞌká ralámuli. 3 ꞌLiko alué Remónisi alawala chátiri bajkile alé Jurasi Iskariote saꞌpálachi, alué Jurasi napu nile bilé alué makué oká rió nulame Esusi nochálalachi. 4 ꞌLige alué rioka simile eꞌnemia alué balé eꞌwélala, abiena alué eꞌwélala sontalo waꞌlú reꞌobachi tebume Onorúgame galila, ꞌlige alé sebasa anele: ―Ne ꞌla nejkúrimala chaꞌpiá alué Esusi. 5 ꞌLige alué ralámulika ꞌwe raꞌsálále, ꞌlige enomite najtétimoríle alué Jurasi. 6 Alésíko Jurasi chojkile ꞌnata: «¿Churigá chiéniko ꞌla nímalawé chaꞌpiá Esusi tase etériga ralámuli?» regá ꞌnátale.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi goꞌáligo goꞌame Páskua omégachi taꞌchó meꞌliachi 7 Sébale

raweli Páskua a omégachi baní goꞌyachi tase kawali roꞌigá

newárigime. Aꞌlige rawé napu ekiná riógachi galírale meꞌliame nile bilé boꞌá Onorúgame kógimia. 8 ꞌLige Esusi júlale alué Pegro ꞌlige Juani, regá anegá: ―Simíbaga, newawa alué goꞌame ramué goꞌyame oꞌrako alí chónachi. 9 ꞌLige alué oká rioka rukele: ―¿Koche ꞌla nítéko alué goꞌame newalía? 10 ꞌLige alué Esúsika regá anele: ―Napuꞌlige ꞌemi sebasa alé weꞌká riógachi, alé najtepámala ꞌemi bilé rió sikolí majtochi iligá enágame baꞌwí roꞌágame, ꞌlige ꞌemi alué rió najátawa napusí seba bilena galichi, ꞌlige sebámala bilena galírale osámana ilígame, 11 ꞌlige anewa ꞌemi alué rió galí nígame ne napu ju benírame najkió bilé galí napurigá goꞌmé ne ꞌemi makué oká rió ꞌyuga oꞌrako alí chónachi. 12 ꞌLige ꞌemi alué galí amoba ilígime ꞌnalina ꞌyáwili ju abiena ꞌma ꞌwe aꞌlá pechítigame, ꞌlige alé newawa ꞌemi alué goꞌame. 13 ꞌLige alué rioka simíbale ꞌlige rewale alué rió sikolí majtochi iligá enágame napurigá anílige alué Esusi ꞌlige najátale. ꞌLige jímole bilena galichi osámana ilígamechi, ꞌlige newale alé alué goꞌame aꞌlige rawé Páskua omégachi goꞌyáame. 14 Napuꞌlige ꞌma wajsigá ilígichi goꞌame ꞌlige ꞌma roꞌáriga ilígichi, sébale Esusi goꞌmea, alé reꞌlé ilígame mésachi kilí boꞌíbale gayena sekate machoka wijchí, alué makué oká rió nulame ꞌyuga. 15 ꞌLige anile Esusi:  

 

 

 

 

 

 

 

z 22:1 Eꞌnesi glosario «levadura». a 22:7 Eꞌnesi glosario «Páscua».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

218

SAN LUCAS 22 ―Neka ꞌwe najkié napurigá napuíka goꞌpoa ramué ye goꞌame jipe alí chónachi Páskua omégachi bajchabé taꞌchó mukiá ne. 16 Pe jipe goꞌsá goꞌame ꞌemi ꞌyuga, weꞌlisi tabilé uché ku napuíka goꞌpoa napusí ꞌma ꞌla sébali ikisá napu najkí Onorúgame. 17 ꞌLige chaꞌpile alué baso iꞌwilí baꞌwila rekútame roꞌágame, ꞌlige ꞌma cheliera ꞌyasa Onorúgame, regá anele boꞌné benírame: ―Nachútaga bajisi ꞌemi ye iꞌwilí baꞌwila rekútame. 18 Neka ꞌla ruwí, tabilé uché bajimia ne napusí ꞌma ꞌla sébali ikisá napu najkí Onorúgame. 19 Pe nujubapi ꞌwile alué baní tabilé kawali roꞌigá newárigime ꞌlige waꞌlú cheliera ꞌyasa Onorúgame, chiꞌwánale alué baní ꞌlige ꞌyale alué makué oká rió, ꞌlige anele: ―Goꞌsí ꞌemi. Ye baní ne saꞌpala ju. Yeka ruwime ju ꞌma meꞌliboli ko ne, ꞌlige mukimeli ko ne ꞌemi neraga. b ꞌLige ꞌemi ꞌla senibí aꞌchigóriga nokoboa aꞌkinana ne mukusá neꞌchí nélegá. 20 ꞌLige abiena ꞌwile alué baso iꞌwilí baꞌwila roꞌágame napu rekútame ju, ꞌlige anile: ―Ye pachágana manígime iꞌwilí baꞌwila ne elalá ju, alué elá napu maꞌchínamili ju ne meꞌliá, ꞌlige ne mukugá waꞌlú guꞌírimili ju ꞌemi ralámuli. Regá gatele Onorúgame ralámuli jipe ejperégame guꞌírimia napurigá ꞌla biꞌwígame alawégame nímala. ꞌLige aꞌlá sébali alarigá  

 

 

 

 

ikimeli júkuru ne napurigá aní Onorúgame nila raꞌíchali. 21 ꞌLige alué rió napu guꞌírimili ju ne saíla neꞌchí chaꞌpiá jena ajtíkuru jipe ramué ꞌyuga jena mésachi. 22 Ne Esusi napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga mukumeli júkuru ne napurigá najkí boꞌné Onorúgame, ꞌlige resía alué rió napu guꞌírimili ju ne saíla neꞌchí chaꞌpiá. 23 Alésíko chojkile rukea aꞌbopi alué makué oká rió chieri níliga guꞌírimili Esusi saíla Esusi chaꞌpiá. 24 Alésíko chojkile alué makué oká rió raꞌicha ꞌwe bochí anigá aꞌpílipi eꞌwélala neraga mochíniliga. 25 ꞌLige Esúsika anele: ―Alué eꞌwélala selígame alé bilena waꞌlú gawichí nulame, alueka ꞌwe nochárime ju alué ralámuli napurigá ajágame, ꞌlige alué ralámuli eꞌwélalaka ꞌla semáriga guꞌírame mayeme ju alué ralámuli. 26 ꞌLige ꞌemi ralámulika tase alarigá niwa. Alué bilé rió abé najtékame ka, alueka nímili júkuru napurigá alué bilé rió reꞌmalí nóchame tabilé gunarume. Alué nulame ka nejkúrime nímili júkuru napurigá pe bilé nóchame. 27 ¿Chieri júkó abé najtékame, alué mésachi asíbame goꞌame goꞌmea, alué chalá goꞌame roꞌame? ¿Tacha alué mésachi ajtígame abé najtékame ju? Neka pe napurigá bilé rió ju goꞌame roꞌame. ꞌÉmichigó aꞌchigóriga niwa napurigá ne. 28 ꞌÉmika senibí neꞌchí ꞌyuga eꞌyénale neꞌchí resí olánilichi ne  

 

 

 

 

 

 

 

b 22:19 «Guꞌíriga» aniáká Esusi pe anime ke anile suwábaga ralámuli alawala ꞌla biꞌwimeo ꞌla oyérasaká Onorúgame alué ralámuli.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

219

SAN LUCAS 22

saíla. 29 Neka alekeri ꞌyámala ꞌemi aꞌwalí napurigá ne Oꞌnola ꞌyale neꞌchí 30 napurigá goꞌmela ꞌemi ꞌlige bajímala alé ne nila mésachi mochiga napuꞌlige ne uché ku sebasa, ꞌlige alé mochíbamala ꞌemi mutélachi napu ju eꞌwélala mochime napurigá gatémala ꞌemi raꞌíchali alué makué okaná chojkégame ralámuli israelita ꞌyuga. 31 Alésíko alué Esusi Simoni ꞌyuga raꞌíchale regá: ―Mué Simoni, c alué Remónisika tala resí olániliga ꞌemi, wejpisóniliga napurigá riꞌligó wejpimókime napurigá aꞌrémala ꞌemi oyeria ne nila raꞌíchali rejcholi. 32 Neka ꞌwéchigo tánigo Onorúgame napurigá tase siné aꞌrémala mué bijchigia ꞌla guꞌírilime ko mué Onorúgamete napuꞌlige ꞌma chajkena oꞌtosuga mué alué Remónisite. Napuꞌlige ꞌma ku uchéchigo ku oyérasa mué neꞌchí, ꞌlige guꞌíriwa mué gompaniérola ruigá waꞌlú aꞌwalí nígame ko Onorúgame. 33 ꞌLige Pégroka anele: ―Mué Waꞌlula, neka abaꞌlá simé olá mué ꞌyuga rekó galírale bajchalíe, rekó meꞌliruge. 34 ꞌLiko Esúsika nejele regá anegá: ―Pegro, beꞌlí beꞌá napuꞌlige taꞌchó sinachi oꞌtolí, baisá ꞌyegámala mué ta machióriká neꞌchí. 35 ꞌLige Esusi rukele aba alué makué oká rió: ―¿ꞌWe rokáré bilé tábiri napuꞌlige júlige ne ꞌemi tabilé oꞌká sibula tabilé enomítiri, ꞌlige tabilé pabega aká nujubami akarálime?  

 

 

 

 

 

 

ꞌLige alué ralámulika nejele: ―Tabilé tábiri rokáré. 36 Aꞌlígeko Esusi regá anele: ―Jípeko ꞌla oꞌtoboa chiwela, ꞌlige enomítiri. ꞌLige bilé ꞌemi tabilé nílasaká siparina ꞌliko ralinewa boꞌné oꞌpáchala, siparina raliboa ꞌlige. 37 Neka ꞌla ruwí: Bijchiá meꞌliboli ju ne napurigá aní alué osilí Onorúgame nila ꞌwe ꞌya newárigime taꞌchó ochérachi ne, regá anime: «ꞌWe resí oláwili ju alué rió, napurigá pe apiépiri rió cha ꞌsime alarigá etéwili ju.» Alarigá ruwí alué osilí, ꞌlige ꞌla bijchiá alarigá ikimeli ju napurigá ruwí alué osilí Onorúgame nila. 38 ꞌLige bilé alué makué oká rioka anele: ―Mué Onorúgame aꞌwalila nígame, jena biꞌtí oká siparina. ꞌLige Esúsika regá anele: ―Aꞌlá ju.  

 

 

Jena ruwimela Esusi raꞌíchaligo Onorúgame ꞌyuga alé Rusaleni naꞌlebo rabori Olibo anilichi

39 ꞌLige

Esusi simile Rusaleni naꞌlebo rabori Olibo rewégachi napu simime nile boꞌné Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia, ꞌlige alué ꞌyuga benime najátale. 40 ꞌLige sebasa alé rabori anele: ―Tániwa iwérali Onorúgame napurigá ta neyúrimala Remónisi naꞌtálila. 41 ꞌLige Esusi alé aꞌmibemi waná simile, ꞌlige alé chojkóbisiga ilíbale Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia, ꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌicha regá anele:  

 

c 22:31 Alué Simoni oká rewégame nile, Pegro anilime nílechigó. ꞌLige iꞌsínimi Esusi Simoni Pegro anilime nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

220

SAN LUCAS 22 42 ―Mué

Oꞌnó, neka tabilé najkí napurigá ralámuli resí olámala neꞌchí. Mué abalarigá najkisáká, abirigá resí ikiméleké ne. 43 ꞌLige pe yati neraga maꞌchínale bilé santo ánjeli alé ꞌpaka rewagáchika simígame aꞌwalí ꞌyamia Esusi. 44 ꞌLige Esusi weꞌká ꞌnátaga resí níliga, ꞌwe iwégame raꞌíchaga Onorúgame ꞌyuga ꞌwe chilénale napieri elá ꞌlige wijchí pachule. 45 ꞌLige ku oꞌweti ilísisa alé napu chojkóbaga ilile Onorúgame ꞌyuga raꞌicha, ꞌlige ku simile napu mochile boꞌné nochálalachi nulame, ꞌlige ꞌma okókame rewale, ꞌma okole resibaka chálagá weꞌká ꞌnátaga. 46 ꞌLige anele: ―¿Chonigá okoka biꞌtirúché ꞌémika? Mochísiga oꞌweti, raꞌichawa Onorúgame ꞌyuga, iwérili tániwa napurigá ta neyúrimala Remónisi nila ꞌnátili.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi chaꞌpílirigo saílate

47 Esusi

bijí raꞌicha ilígichi, alué Jurásika napu nílige bilé alué makué oká rió Esusi nila nóchali nulame weꞌká ralámuli ꞌyuga sébale alemi. ꞌLige aꞌbé nawile Esusi, banachí chuꞌmigá repórile napurigá nokame nile alué ralámuli, 48 ꞌlige Esúsika anele: ―Mué Jurásika neꞌchí chuꞌmiá banachí pe ruigá ꞌsmi mué ne ko Esusi napu ꞌyaga eꞌyena ne saíla, ne alué rió napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. 49 Alué Esusi benírameka etesa alarigá oliachi Esusi, regá rukele: ―Mué Onorúgame aꞌwalila nígame, ¿pala sásiwa ramué siparínate?  

 

50 ꞌLige

bilé alué Esusi nila nóchalichi nulame rejpúnale najkala wajtoná ilígame alué rió waꞌlula balé ꞌyuga nóchame. 51 ꞌLige Esúsika anele: ―¡Tase che olawa, aꞌrewa ꞌemi! ꞌLiko Esusi ku naꞌchúchale alué rió najkala. 52 ꞌLige Esusi anele alué eꞌwélala balé abiena alué eꞌwélala sontalo alué waꞌlú reꞌobá Onorúgame galila tebume abiena alué eꞌwélala rió ralámuli jurío nuleme, napu sébale oꞌtomea alué Esusi: ―ꞌÉmika weꞌká siparina, igútiri oꞌká si. ¿Chigórigame ju ne? 53 Napuꞌlige ne nabí rawé ajtígachi alé waꞌlú reꞌobachi, ꞌlige tase siné che olá ꞌemi neꞌchí. ꞌLige jípeko aꞌmá seba raweli napuꞌlige ꞌemi resí olámala neꞌchí. ꞌMa umérilia ꞌemi resiti ꞌnátalite.  

 

 

Jena ruwimela Pegro tabilé machióríligo alué Esusi

54 ꞌLige

alésíko chaꞌpíliru alué Esusi ꞌlige oꞌtóliru alé waꞌlula balé bejtélachi. ꞌLige alué Pégroka najátasia enale pe mejkabeka. 55 ꞌLige alé raꞌpichí nasipa naꞌyasa mochíbale alué saíla, alemi mochíbale sujkáliga, Pegro abiena alemi asíbalechigó. 56 ꞌLige bilé mukí goꞌame newame etesa alemi ajtígachi Pegro sujkáliga, kilí ilíbale eꞌnegá, ꞌlige anile: ―Neka eteme ke ye rió Esusi ꞌyuga eyénachi. 57 ꞌLige alué Pégroka ꞌyégale regá anigá: ―Mué mukí, neka tase machí alué rió. 58 ꞌLige pe nujubapi bilé rió etele alué Pegro, ꞌlige anele:  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

221

SAN LUCAS 22​, ​23

―Ne abiena eté mué Esusi ꞌyuga eyénachi. ꞌLige Pégroka nejele: ―¡Mué rió, neka tase ꞌyuga eyene alué rió! 59 Pe nujubapi uché bilé rió anile: ―ꞌLa bijchiá ye rioka Esusi ꞌyuga eyéname ju, napugiti napurigá Galilea rewégachi ejperégame, alarigá raꞌíchame kame. 60 ꞌLige alué Pégroka regá anele: ―¡Mué rió, neka tase machí tachiri olagá aniá mué! Pe abaꞌlige yati bijí raꞌicha ajtígachi alué Pegro, sinale bilé oꞌtolí. 61 ꞌLige alué Esúsika guꞌlile ꞌlige eꞌnele alué Pegro. ꞌLige alué Pégroka nélále alarigá anésiga alué Esúsite rapakónala alí, ꞌyegamio baisá alué Pegro taꞌchó sinachi bilé oꞌtolí. 62 ꞌLiko alué Pegro maꞌchínale alé ꞌminami, ꞌwe chálagá nalale.  

 

 

 

Jena ruwimela gawélirigo Esusi

63 Alué

ralámuli Esusi tebúkame ꞌwe gawélale alué Esusi ꞌlige aꞌkuérami chibi olale abichilubi ꞌwe gawéliga. 64 Busila bulesa baꞌnasólite abichilubi ꞌwe chibi olale ꞌlige rukele: ―Machígobá ¿chieri ꞌsiá nejchoa? 65 Aminami weꞌká eꞌkarúriga chíbiriga anele.  

 

Jena ruwimela Esusi oꞌtólirigo eꞌwélalachi raꞌíchali gatélichi

66 ꞌLige

cheꞌlachi napuíle eꞌwélala ralámuli jurío nuleme, abiena alué eꞌwélala balé, ꞌlige alué Moisesi rejchólila benírame, ꞌlige oꞌtóliru

alué Esusi alé raꞌíchali gatélichi. 67 ꞌLige alé iwégame rukéliru: ―Ruwí: ¿Pala mué ju nejkúrimili Onorúgamete julárigame? d ꞌLige alué Esúsika nejele: ―Rekó anisá ne «ne ju», ꞌemi tase bijchígimala, 68 ꞌlige ne rukisá ꞌemi chieri ka ne, ꞌlige tase ruwimela ꞌemi chieri ka ne. 69 Ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, jípesíko asimela ne alé ꞌwe najtechi napu ajtí alué Onorúgame waꞌlú aꞌwalí nígame. 70 ꞌLige suwábaga alué ralámuli regá rukele: ―¿ꞌLiko mué Onorúgame Inolá korime ke aní mué? ꞌLiko Esúsika regá nejele: ―Ju, aka ꞌemi ꞌwe aꞌlá maꞌchígime aníché aꞌboi. 71 ꞌLiko regá anile alué ralámuli: ―Ya ꞌma ꞌla sébali machirúkeꞌé, tase rokáré uché bilé rió machime napugiti boꞌné ꞌla sébali ruyame.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi oꞌtólirigo alué selígame Pilato ajtígichi

23

Alésíko suwábaga alué eꞌwélala jásele ꞌlige oꞌtole Esusi alé napu asale alué selígame Pilato anilime, napu nóchali ꞌyárigame nile alué romano eꞌwélalate napurigá alé Jurea nulámala. 2 ꞌLige alé chojkile eꞌchewa regá anegá: ―Ramueka etelia ye rió ramué ejperélachi ramué nila gawí boꞌígichi seꞌnú raꞌíchali ruyachi, tase najtétiwará ramué alué waꞌlula  

d 22:67 Napuꞌlige Esusi rukilía: «¿Pala mué napu nejkúrimili ju Onorúgamete julárigame?» Pe regá rukilime kéréle: «¿Pala mué ju Kristo?»

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

222

SAN LUCAS 23 gobierno Roma nulame, abiena ruwí alué Onorúgamete julárigame ka, ꞌlige aminami waꞌlula gobierno korí. 3 ꞌLiko rukele alué selígame Pilato: ―¿Mué ju waꞌlula rey ralámuli jurío nuleme? Esúsika regá nejele: ―Ju, ne ju. 4 Alésíko alué Pilato ruyele alué waꞌlula balé abiena alué uché jaré ralámuli regá anegá: ―Ne níriká, tabilé cheri kanti káwé ye rió. 5 ꞌLiko alué ralámulika aminabi anele ꞌwe aꞌwágame raꞌíchaga: ―Tabilé ꞌla raꞌíchali beniri ralámuli jena Jurea rewégame gawí boꞌígichi ejperégame. Alé Galilea anilime gawí boꞌígichi chojkile sineko, ꞌlige jípeko ꞌma jeka Jurea seba. 6 ꞌLige alué Pilato akisá alé Galilea anilichi chojkíligo, rukele pala Galilea bejtégame ka alué rió Esusi. 7 ꞌLige ruyésiga Galilea bejtégame ko Esusi, ꞌliko nulale oꞌtóniliga alé napu asale alué selígame Erore napu nile selígame alé Galilea anilime gawí boꞌígichi nulame. Aꞌlige rawé eyénale alué waꞌlula selígame Erore alé Rusaleni rewégachi.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ꞌma oꞌtólirigo napu asale alué waꞌlula selígame Erore

8 ꞌLige

alué waꞌlula selígame Erore Esusi etesa ꞌwe raꞌsálále. Abé ꞌyabesi weꞌká rawé ꞌwe eténilia asálige alué Esusi, napugiti akéligime Onorúgame aꞌwalila nígame ko alué Esusi. ꞌLige ꞌwe

eténile asálige pala ꞌla bijchiá ko aꞌwalí nígame ko. 9 ꞌLige weꞌká raꞌíchali rukele ꞌlige alué Esúsika tase nejele. 10 Abiena alé jale alué eꞌwélala balé abiena alué ralámuli raꞌíchali rejcholi benírame alué Moisesi aꞌrélala, ꞌlige ꞌwe iwégame eꞌchewa jale. 11 ꞌLiko alué selígame Erore ꞌlige abiena alué sontalo chojkile gawelia. ꞌLige oꞌpachátarile alué oꞌpacha ꞌwe semati napu alué boꞌné selígame Erore oꞌpachátame nile, ꞌlige pe gawéliga lolale. ꞌLige alué selígame Erore nulale napurigá ku alé Pilato ajtígachi oꞌtoboa alué Esusi. 12 ꞌLige alésíko alué selígame Erore ꞌlige selígame Pilato ꞌwe aꞌlá gompaniero gayénale, ꞌyabé bajchabé raweka naꞌáuka járome nílige.  

 

 

 

Jena ruwimela uchéchigo oꞌtólirigo Esusi alué Pilato ajtígichi 13 ꞌLiko

alué selígame Pilato bayele alué eꞌwélala balé, abiena uché jaré rió eꞌwélala, abiena weꞌká ralámuli, 14 ꞌlige anele: ―ꞌÉmika akiná aꞌpá ye rió raꞌíchali najsibuga eyéname kóriká. ꞌLige neka ꞌma ꞌla rukékuru ꞌemi akériga, ꞌlige ne níriká tabilé seꞌwiná ꞌsíkame káꞌé ye rió napurigá ꞌemi eꞌchewámala ye rió raꞌíchali najsibuga eyéname ko. 15 Nibilé alué selígame Erore níriga tabilé chieri kame káꞌé napurigá meꞌliboa ye rió. 16 Pe nulámala ne napurigá wejpisópua ye rió, ꞌlige pe yati ku elímala ne napurigá simela aꞌminami ―anile Pilato. 17 Napuꞌlige Páskua omégachi sebasa senibí bamí, alué Pilato maꞌchí pame nile bilé rió galírale  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

223

SAN LUCAS 23

bajchárigame, alekeri pe wejpisosa aꞌrémoríle alué Esusi. 18 Iligá alué weꞌká ralámuli tase elale, ꞌlige chojkile neꞌoa regá anegá: ―¡Tase pe wejpisosa aꞌrewa alué rió! ¡Barabasi ꞌnalina maꞌchí pápua! 19 Alué rió Barabásika galírale bajcháriga asale napugiti nakó oꞌwínaligime alé Rusaleni weꞌká riógachi abiena meꞌálige bilé rió. 20 Pilato tabilé bajchánile galírale alué Esusi, alekeri uchéchigo siné ruwile pe yati ku elimio napurigá ꞌminami simela, 21 ꞌlige alué ralámulika abéchigo aꞌwágame neꞌole ꞌliko regá anigá: ―¡Gulusichi ujchawa! ¡Gulusichi ujchawa! 22 ꞌLige Pilato uchéchigo regá anile, alésíko ꞌma baisá nile: ―¿Tachiri chátiri nasibule ko ye rió? Ne níriká tabilé seꞌwiná ꞌsíkame ju ye rió napurigá meꞌliboa. ꞌLige neka pe nulámala napurigá wejpisópua, ꞌlige pe yati ku elímala ne napurigá simela ꞌminami. 23 ꞌLige alué ralámulika abichilubi ꞌwe nulale eꞌwele neꞌoka napurigá gulusichi ujchawa alué Esusi. ꞌLige ꞌwe neꞌole alué ralámuli abiena alué eꞌwélala balé, arigá ꞌma umébale anigá napurigá najkile aꞌboi. 24 ꞌLiko alué Pilato eꞌwale napurigá najkile alué ralámuli. 25 ꞌLiko maꞌchí pale alué uché bilé rió galírale bajchárigame napu alué ralámuli najkile maꞌchí pasime napu nakó oꞌwínalige alé Rusaleni weꞌká riógachi abiena napu meꞌálige bilé rió. ꞌLiko alué Pilato elile alué  

 

 

 

 

 

 

 

eꞌwélala balé napurigá alarigá olámala napurigá najkile aꞌboi. Jena ruwimela Esusi majtórilirigo alué waꞌlú gulusí 26 Napuꞌlige

sontalo ꞌma ꞌyuga eꞌyéniga Esusi gulusí e majtóriga alé gulusichi ujchamia, ꞌlige bilé rió chaꞌpile alemi eyéname kóliga Siréneka nawágame Simoni rewégame napurigá guꞌírimala gulusí majtórilichi. ꞌLige majtóriliru napurigá guwana enámala majtoga napu Esusi enale. 27 ꞌLige weꞌká ralámuli eꞌyénale najátasia, abiena weꞌká umugí eꞌwele nalasia eꞌyénale chálagá naꞌtemaka Esusi oꞌtowachi. 28 ꞌLige alué Esúsika eꞌnele ꞌlige anele: ―ꞌEmi umugí jena Rusaleni ejperégame, tase nalápua neꞌchí naꞌtemaka, pe iligá ꞌemi aꞌbopi naꞌtemaka ꞌnalina nalápua abiena ꞌemi aꞌboi ꞌkúchila. 29 Sebámala raweli ꞌwe resiti raweli tase anachárume ꞌlige alué umugí chiꞌime aꞌtanégame abiena ojtabégame alueka uchérajpé abé resí nílimala, ꞌlige taꞌmé ꞌwe rasigá resí nílimala alué umugí tabilé ꞌkúchigame ka. 30 Abiena anile: «Alué weꞌká ralámuli najkimela napurigá amoba gajúmala reꞌpá jágame rabó nokogá.» «Abiena najkimela napurigá naꞌpóliwa reꞌlé jágame rabote.» 31 ꞌWe cha nokame ju ye ralámuli, ne ꞌla Onorúgamete julárigame kachi chiena ꞌwe resí oliá ne, ꞌlige aꞌkinana abéchigo resí oláwili júkuru ꞌemi.  

 

 

 

 

e 23:26 Mayelia siné kachi Esusi majtórilirigo alué gulusí reꞌpá oꞌwepo nasipa boꞌígime rabileta ruꞌnágame alué gulusí newalime. Mayelia alué uché bilela rabilétaka oꞌweti ilígame ꞌma alé rabó ilíligo.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

224

SAN LUCAS 23 32 Abiena

ꞌyuga eꞌyénale oká rió gulusí majtórigachigó ꞌwe iꞌnílime meꞌlimea alué Esusi ꞌyúrigachigó. Jena ruwimela Esusi gulusichi ujchálirigo

33 ꞌLige

sebasa bilena rabó Anayáwali Moꞌola rewégachi, f gulusichi ujcháliru Esusi meꞌlimea, nasipa ujcháliru. 34 ꞌLige alué Esusi alé reꞌpá gulusichi ujchásiga Onorúgame ꞌyuga raꞌíchale regá: ―Mué Oꞌnó, pe rekó eꞌkáwagó ye ralámuli rekó lonokachi, tase machí resí nokao ye ralámulika. Alésíko alué sontáloka chojkile reꞌea g chieri meta alué Esusi oꞌpáchala. 35 ꞌLige alué weꞌká ralámuli alemi jale eꞌnegá, abiena alué eꞌwélala ralámuli jurío nuleme, ꞌlige ꞌwe gawélele alué Esusi, regá anegá aꞌbopi: ―Esusi weꞌká ralámuli guꞌírile, jípeko boꞌnepi neyúsamale ke ꞌla bijchiá Onorúgamete julárigame nísaká. 36 Alué weꞌká sontalo abiena gawélele alué Esusi aꞌbemi jaga iꞌwilí baꞌwila pee aꞌwágame ꞌwe choꞌkógame owigá 37 regá anegá: ―Mué Waꞌlula, rey níriká ralámuli jurío nuleme, boꞌnepi neyúsiwagó. 38 ꞌLige alué sontáloka ujchale bilé rabileta osirúgime alé gulusichi alé moꞌrákana napu Esusi chujkule regá anime: «Ye ju waꞌlula rey, ralámuli jurío nuleme.» 39 Abiena alué bilé rió cha ꞌsime alé chujkúgame ꞌwe gawélele, regá anegá:  

 

 

 

 

 

―¡Mué níriká Onorúgamete julárigame, boꞌné neyúsiwa, abiena guꞌíriwa ramué napurigá neyúsiwa! 40 ꞌLige alué uché bilé rioka neꞌóchale alué uché bilé rió, regá anegá: ―Mueka ¿tacha majawáché alué Onorúgame? Ramueka aꞌchigóriga meꞌliboli júkuru napurigá ye rió. 41 Ramueka asíriga waꞌlú gastigo narigíguru, najtétiga napu resí nokarúpá ramué. ꞌLige ye rioka tabilé inílame rió júkuru. 42 ꞌLige alarigá anesa alué rió ꞌlige Esusi ꞌyuga raꞌíchale. Anele: ―Mué Esusi, ꞌwe aꞌlá sébali néléwa mué neꞌchí napuꞌlige rewagachi moinasa ꞌma ꞌla sébali olasa jena wijchimoba. 43 ꞌLige Esúsika regá nejele: ―Mué rió ꞌwe aꞌlá nirá neꞌchí, alekeri jípesíko ꞌwe aꞌlá sebámala mué neꞌchí ꞌyuga asimea alé ꞌpa rewagachi.  

 

 

 

Jena ruwimela mukúligo Esusi

44 ꞌLige

ꞌma rawilichi ꞌma chónale rayénali, ꞌlige chónaga ilíbale bochígimi gawichí. Nasípagana enagá ku rayénale alué rayénali. 45 Napuꞌlige chóniga ilibasa, alué chiní alé waꞌlú reꞌobachi Onorúgame galílachi chujkúgame nasípagana chiꞌwale. 46 ꞌLige Esusi aꞌwágame raꞌíchaga regá anele Onorúgame: ―Mué Oꞌnó, ꞌma ku oꞌtobógó ne alawala, ꞌlige ꞌwe ꞌla repúpua. Alarigá anisá, ꞌma mukule. 47 Napuꞌlige alué sontalo waꞌlula weꞌká sontalo nuleme etesa alarigá  

 

 

f 23:33 Yolika «Calvario» aneme ju alué rabó, ꞌlige aminami «Gólgota». g 23:34 Alué reꞌigí napu reꞌele alué sontalo alé napurigá «dado» nile alué reꞌigí.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

225

SAN LUCAS 23​, ​24

ikisá, ꞌlige ꞌwe aꞌlá niraga raꞌíchale Onorúgame regá anigá: ―ꞌLa bijchiá ye rió ꞌwe aꞌlá rió nile, tase seꞌwiná ꞌsíkame. 48 ꞌLige alué weꞌká ralámuli napu jale etea mukuchi Esusi ꞌlige weꞌká eꞌkarúriga ikichi, ꞌminami simíbale sulachí oꞌchosia chálagá napurigá nokame nile aꞌboi bile ralámuli mukusá. 49 Alué weꞌká ralámuli napu ekí nile alué Esusi machime, abiena alué weꞌká umugí napu si eꞌyénale Galiléaka Esusi ꞌyuga, alueka aꞌnabeka mejkabé jale eꞌnegá alarigá oliachi.  

 

Jena ruwimela Esusi gatélirigo bilena ewachi napu ewarárigime nile napu rekáwili nile bilé mukúgame 50 Ajtile

bilé rió jurío ꞌwe aꞌlá rió José rewégame, Arimatea rewégachi ochérigame weꞌká riógachi napu nile pachá Jurea rewégame gawí boꞌígichi, alueka bilé waꞌlula nile ralámuli jurío nuleme. 51 Alué rió Joseka tase najkílige napurigá meꞌliboa Esusi. Uché jaré eꞌwélala juríoka ꞌwe najkílige napurigá meꞌliboa Esusi. Alué Joseka ꞌwe aꞌlá oyérame nile alué Onorúgame nila rejcholi, ꞌlige buigá asale bilé rawé napu sebámili nile napuꞌlige ꞌma ꞌla sébali ikimeli nílige jena wijchimoba napurigá najkile Onorúgame. 52 ꞌLige alué rió simile eꞌnemia alué Pilato, ꞌlige lisensia tánale alé gulusichi chujkúgame mukúgame Esusi reꞌkibumia oꞌtomea aꞌminami gatemia. 53 ꞌLige reꞌkibusa alé gulusichi chujkúgame, ꞌlige kabile rojsákame chinichi, ꞌlige oꞌtole ꞌlige rekale bilena ewarárigichi wejtosá  

 

 

rejtechi pachami bajkigá napu taꞌchó ꞌwesi mukúgame gatérigime nile alé. 54 Aꞌlige rawé ꞌwe jigale taꞌchó rapagachi alaké yanchi rawé, napugiti rapagásaká ꞌma resíbilichi níligame melénala rukuchégame abiena. 55 ꞌLige alué umugí napu si eꞌyénale alué Esusi ꞌyuga Galiléaka, alueka ꞌla etele alemi alarigáriga gatélichi alué Esusi. 56 ꞌLige ku sebasa alé galírale napu bejtébaga mochile, ꞌlige gajsalá basule ꞌwe semá júkame alué mukúgame roꞌemia alué gajsalá baꞌwila, ꞌlige gajsalá yowí rusule alué Esusi mukúgame ujchemia. ꞌLige resíbulichi, resíbale napurigá nulame nile Moisesi nila raꞌíchali rejcholi.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ku ajániligo

24

Romíkichi ꞌwe beꞌá simíbale alué umugí alé napu boꞌile alué Esusi pachá napu rekálirige gatériga. ꞌLige oꞌká simíbale alué baꞌwí ꞌwe semá júkame ꞌlige alué gajsalá yowí rusurúgame oꞌká. 2 ꞌLige alé ewágachi sébaga, etele chajkena ajtigó rejté napu ajchárigame nile maꞌchímanaka ꞌyériga alé napu rekáliru Esusi. 3 ꞌLige moꞌile, ꞌlige tase rewale Esusi mukúgame alé gatérigime. 4 Alésíko kilí jale ꞌnata: «¿Chukíleché Esusi?» laa jale. ꞌLige yati neraga etele oká santo ánjeli napu Onorúgamete julárigame nile, oꞌtosákame raꞌósame oꞌpáchigime alé aꞌbemi jágame. 5 ꞌLige alué umugika majaga wijchí rojpóchaga uchúpale. ꞌLige bilé alué santo ánjelika rukele:  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

226

SAN LUCAS 24 ―¿Chonigá ꞌyamíché ꞌémika Esusi jemi suwígame gatélachi? 6 ¡ꞌMa ku ajánaleché, tabilé néré jemi! Aka ꞌla naꞌtásibá alarigá raꞌíchaligo alé Galilea asagá. 7 Ruwile alué napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, nejíwili níliga alé eꞌwélala ralámuli mochígichi napu ꞌwe resí nokame ju, ꞌlige alué boꞌné Esusi ꞌma gulusichi ujchagá resí oláwili níliga, ꞌlige ꞌma mukumeli níliga alé gulusichi chujkugá, ꞌlige pe bakiá rawé kachi ku ajánamio. 8 ꞌLiko alué umugika nélále alarigá anélirigo alué Esúsite. 9 ꞌLige pe nujubapi yati kumi simíbale galírale, ꞌlige ruyele alué makué bilé rió Esusi nochálilachi nulame abiena suwábaga alué uché jaré ralámuli alé. 10 Alué umugí napu eꞌyénale alé napu Esusi gatélirige nile María Magalena rewégachi bejtégame, ꞌlige Juana, ꞌlige María alué Santiago eyela, ꞌlige uché jaré umugí. Alué umugí nokale ruyea alué makué bilé rió h Esusi nochálalachi nulame. 11 ꞌLige tabilé bijchígile alué makué bilé rioka alué umugí alarigá ruwichi, iligá regá ꞌnátale: «¿ꞌLacha bijchiá nímalawé napurigá aní ye umugí?» 12 ꞌLige alué Pégroka maꞌchínale ꞌlige yati ꞌmale eꞌnemia alé ꞌmi napu boꞌílige gatériga Esusi. ꞌLige alé sebasa pe chinicho rewale, ꞌliko ku galírale simile, ꞌwe naꞌtasia enale kumi ta rewisáká alué Esusi gatérigime alé ewarárigichi.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela alemi Emausi simime bowé boꞌígichi maꞌchínaligo Esusi 13 Aꞌlige

rawé napu alué Pegro roꞌínasa napu boꞌile alué Esusi

gatériga, aꞌlige rawé simile alué rió Kleopasi rewégame ꞌlige uché bilé ralámuli ꞌyuga, simíbale alé peꞌkabi riógachi Emausi rewégachi napu ejperégame nile alué ralámuli. Emaúsika pe aꞌmulipi nile alé Rusaleni. Alué oká ralámulika tabilé nulame nile Esusi nochálilachi, pe gompaniérola nile alué Esusi ꞌyuga nóchame makué bilé rió. 14 ꞌLige alemi boichimi eꞌyénaga bijí raꞌichasia eꞌyénale ꞌwe chálagá etesa mukúligo alué Esusi alé gulusichi. 15 ꞌLige raꞌichasia eꞌyénigichi alué ralámuli, ꞌlige pe yati neraga maꞌchínale alemi Esusi, ꞌlige si simile. 16 Rekó ꞌla etee ꞌlige tase machile alué Esusi ko. 17 ꞌLige Esúsika rukele: ―¿ꞌÉmika tachiri raꞌichasia iꞌnárikó jemi bowesia? 18 ꞌLiko alué rió Kleopasi regá nejele chálagá: ―Suwábaga ralámuli machíché alarigá ikíliga kulírikáchi alé Rusaleni. ꞌLige ¿pe muecho tabilé machí alarigá ikíliga alé? 19 ꞌLige Esúsika rukele: ―¿Chukirú ko alé? ꞌLige bilé alué ralámulika regá anile: ―ꞌMa meꞌlíliru alué Esusi Nasareta bejtégame, i alué napu ruwime nile napu anele Onorúgame. ꞌWe ꞌla benégame nile weꞌká eꞌkarúgame nóchaga abiena rejcholi ruigá napugiti Onorúgame aꞌwalila nígame níligame. Onorúgame ꞌwe aꞌlá nirale suwábaga napurigá ꞌsile alué Esusi abiena ralámulichigó.  

 

 

 

 

 

h 24:10 Napuꞌlige Esusi meꞌlisuga alésíko ꞌma pe makué bilé ejtebile ꞌla Esusi oyérame napugiti Jurásika ꞌma tabilé oyériligame Esusi. i 24:19 Eꞌnesi glosario «nasareno».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

227

SAN LUCAS 24

20 ꞌLige

alué eꞌwélala balé ꞌlige ramué nuleme eꞌwélala ꞌma nejile napurigá meꞌliboa gulusichi ujchagá alué Esusi. 21 Ramueka mayelie alué Esusi ꞌsimio aminá jula alué ramué saíla napurigá taché olawa ramué jena Israeli ejperégame. Ya ꞌma bakiá rawé ju mukusá Esusi. 22 Aminami jaré umugí ramué ꞌyuga eꞌyéname simíbale cheꞌlachi alé napu boꞌile gatériga Esusi, 23 ꞌlige tabilé rewale alué Esusi gatérigime. ꞌLige ku jsíturu galírale ruwisia jaré santo ánjeli Onorúgamete julárigame etéliga, ꞌlige alué santo ánjeli ruwíligo ku ajániligo alué Esusi. Rekó ꞌla maꞌchígime ruwichi ramueka taꞌmé ꞌla bijchíguru. 24 Jaré alué Esusi nochálilachi nulame simíbale alé ewarárigichi napu Esusi gatériga boꞌile, ꞌlige alueka abiena etele napurigá anile alué umugí, etele tabilé nérekó Esusi alé. 25 Aꞌlígeko alué Esusi anele: ―¡ꞌLa tabilé ꞌnátanti ju ꞌemi, tabilé oꞌmá bijchíginti napu anílige alué ꞌya mochígame napu ruwime nile napu anele Onorúgame! 26 ¿Tabilecha resí oláwili nílige alué rió Onorúgamete julárigame napuꞌlige taꞌchó moyena ku rewagachi Onorúgame ꞌyuga asimea? 27 ꞌLige chojkile ruyea suwábaga alué raꞌíchali napu uchú alé apélichi Moisesi osilila ꞌlige abiena suwábaga napu ruwile napu anele Onorúgame napu ruwime júchigó churigá nochámili níliga alué Esusi. 28 Napuꞌlige sebasa pe uꞌkabi riógachi Emausi rewégichi napu simiba eꞌyénale alué Kleopasi  

 

 

 

 

 

 

 

ꞌlige alué uché bilé ralámuli, ꞌlige Esúsika aminabi abichilubi ꞌwe siméliti ka ꞌsiá ꞌsile. 29 ꞌLige alué ralámulika bayérole alemi galírale, regá anegá: ―Jena cheꞌlebáwaguru ramué ꞌyuga ramué galílachi, ꞌma ꞌwe alí kame, ꞌma amulí chona. ꞌLiko Esúsika simile alemi galírale. 30 ꞌLige alué oká ralámuli ꞌyuga asagá alé mésachi, ꞌwile alué baní napuyeri remé, ꞌlige Onorúgame cheliera ꞌyasa, ꞌlige nasípasi ꞌyale aꞌpílipi alué oká ralámuli. 31 Aꞌlige alué ralámulika pe yati neraga machile pe Esusi ko alué rió. ꞌLige pe yati abajá tané ikiá kíbale. 32 ꞌLige regá anile aꞌbopi raꞌíchaga: ―ꞌLa bijchiá alué Esusi nílige alué rió, gite ꞌwe aꞌlá ga kanti raꞌíchaniétigó ꞌnaka boichika enegá ruyá alué Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi. Bochígimi sulachí ꞌwe aꞌlá ga kéturu akiá alué raꞌíchali. 33 ꞌLiko tase weꞌká ꞌnátaga, ku yati simíbale alé Rusaleni. ꞌLige rewale napuíka mochígame alué makué bilé rió nulame Esusi nochálalachi, abiena mochile uché jaré ralámuli Esusi oyérame. 34 ꞌLige alué weꞌká ralámuli anele alué oká ralámuli: ―¡ꞌLa bijchiá ku ajánale alué Esusi! Aka alué Simoni (Pegro) ꞌla bijchiá etégoríché. 35 ꞌLiko alué oká ralámulika ruwile alé boichimi maꞌchínaga ikíligo bilé rió. ꞌLige napuꞌlige alué rió baní ꞌyasa alué oká ralámuli alé galírale aꞌlige kulí machíligo Esusi níligo alué rió.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi maꞌchínaligo alemi alué weꞌká ralámuli jágichi 36 Napuꞌlige

bijí raꞌicha jágichi alué raꞌíchali, ꞌlige yati neraga

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

228

SAN LUCAS 24 ilíbale alé nasipa alué Esusi, ꞌlige reporale regá anegá: ―Riosi kuira. 37 Alué ralámulika ꞌwe majale, pe bilé alawá ko lale. 38 Nobi Esúsika anele ko: ―¿Chonigá majawíché ꞌemi? ꞌÉmika tabilé ꞌcho bijchigi ne Esusi ku ajániligo. 39 Aka eꞌnésibá neꞌchí sekala, ꞌlige neꞌchí ronola. Chieti ka go. Neꞌchí nochásibá, bilé alawaka tabilé saꞌpégame ju ꞌlige tabilé oꞌchégame napurigá etiá ꞌemi neꞌchí. 40 ꞌLige regá anesa, etérale boꞌné sekala ꞌlige boꞌné ronola. 41 ꞌLige alué ralámulika etea alué Esusi lale: «¿ꞌLacha Esusi júpué? Aka Esúsika ꞌma meꞌlíliruché. ¿Ku ajánalegerémá?» Aꞌkuérami ꞌla bijchígale. ꞌLige Esúsika rukele: ―¿Ta nerú goꞌame jena? 42 ꞌLige alué ralámulika ꞌyale peꞌtá roꞌchí awérigame, 43 ꞌlige Esúsika yati nareka goꞌale alué ralámuli etériga. 44 ꞌLige anele: ―ꞌLa sébali alarigá ikile napurigá ne ruiyé napuꞌlige ne bijí ꞌemi ꞌyuga eyena, ꞌla alarigá ikimeli nílige ne napurigá aní alué Moisesi nila raꞌíchali rejcholi, abiena napurigá aní alué osilí ꞌwe ꞌya osirúgime napu osale alué napu ruwime nile napu anélige Onorúgame, ꞌlige napurigá aní alué apeli Onorúgame Wikárilime uchúkame. 45 ꞌLiko Esusi ꞌma ꞌla machírale alué osilí Onorúgame raꞌichálila chujkúgame, 46 regá anegá: ―Alué osilika ruwime ju mukumeli níliga ne Onorúgamete  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

julárigame ꞌlige pe bakiá rawé kachi ku ajánamili níliga ne meꞌlisuga. 47 ꞌLige alué raꞌíchili ꞌwe aꞌlá raꞌlanárigame nímala napurigá suwábaga ralámuli ꞌla machimela alarigá ikimeli níligo ne. Jena Rusaleni oꞌwinámala ꞌemi, suwábaga ralámuli jena wijchimoba mochígame ruyea ye rejcholi napurigá ku guwana naꞌtámala alué ralámuli chátiri resitiri nóchaga járome. 48 ꞌLige ꞌemi ꞌla machigá mochímili júkuru, ꞌlige ꞌla maꞌchígime ruyémili ju ralámuli ku ajániligo ne. 49 ꞌLige ne nejímala alué aꞌwalí napu Onorúgame nejímoríle napu alé ꞌpa rewagachi asagá ꞌyámorílige, ꞌlige ꞌémika jena mochiwa weꞌká riógachi Rusaleni napusí ꞌma naré ꞌemi alué aꞌwalí Onorúgame nejílala ― alarigá anile Esusi.  

 

 

Jena ruwimela Esusi rewagachi simíligo

50 Alué

Esúsika ꞌyuga simile alué weꞌká ralámuli alé naꞌpami rabó chebilena riógachi Betania anilichi aꞌmulipi. ꞌLige boꞌné sekala oꞌwíniga, iwérali ꞌyale suwábaga alué ralámuli. 51 ꞌLige ꞌma iwérali ꞌyasa, ꞌma simile rewagachi. 52 Alué ralámulika ꞌma ku eꞌtegínele Rusaleni ꞌwe raꞌsálagá. 53 ꞌLige alé waꞌlú reꞌobachi Onorúgame galílachi senibí mochime nile ꞌwe raꞌsálagá semáriga raꞌicha aꞌwalí nígame ko Onorúgame. Pe ikipi képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo El Santo Evangelio Según San Juan

Alué napu osale ye osilí Juani ꞌsile, alué napu Sebereo inolá nile, alué napu nile bilé alué makué oká rió Esusi ꞌyuga eꞌyéname. Nerú naó raꞌíchali osiruga churigá eyéname níligo Esusi jena wijchimoba asagá. Bilé alué osilí osale Mateo, ꞌlige uché bilé osilí osale Marko, ꞌlige uché bilé osilí osale Lukasi. ꞌLige ye osilika abé nujubá osirúgime ju napu osale Juani. Ralámuli mayé Juani osáligo alé weꞌká riógachi Ebeso anilichi asagá siné kachi naosa makué bamí o bilé siento bamí aꞌkinana napuꞌlige ochérasa Esusi. Boꞌné Juani ruwí osáligo ye osilí «….napurigá ꞌla bijchígamala ꞌemi Esusi ko alué Kristo, napu julárigame nile Onorúgamete rewagáchika, alué Onorúgame Inolá. ꞌLige ꞌemi ꞌla bijchígiga mochisa ye rió Esusi Onorúgame náboligo, aꞌlige ꞌla nareka mochímala ꞌemi iwérali napurigá ꞌla ganíliga ejperélamala ꞌemi jena wijchimoba ꞌlige alarigá simámala ꞌemi ꞌpa rewagachi ejperélimia» (Juan 20:31). Juani abiena osale bakiá apeli napu ju «1 Juan» ꞌlige «2 Juan» ꞌlige «3 Juan», ꞌlige osale alué osilí napu «Apocalipsis» anilime ju.

Regá Anime Osale Juani Ruigá Chuꞌsíligo Esukristo Jena Wijchimoba

1

Jena ruwimela chuꞌsíligo Esusi jena wijchimoba

Taꞌchó nerúgichi gawí ꞌlige rewagá, alué Kristo a Onorúgame ꞌyuga bejtégame nile. Nabí asame nile, Onorúgame nile. 2 Alué Krístoka Onorúgame si asale ꞌya bajchá rawé napuꞌlige Onorúgame taꞌchó newachi ye gawí ꞌlige rewagátiri. 3 ꞌYa bajchá tabilé tábiri nerule, ꞌlige napu alué Kristo ꞌnátale, yati neraga nerule gawí  

 

ꞌlige rewagá. Suwábaga napu ekí nerú jena, alué ꞌsile newá pe boꞌné ꞌnátaga. 4 Alué Krístoka boꞌné alawala ꞌyale ralámuli jena wijchimoba mochígame napurigá ꞌla naꞌtámala Onorúgame ꞌyuga ꞌlige napurigá tabilé eꞌyénamala chónagachi. 5 Alué Onorúgame naꞌtálilaká ju napurigá raꞌósali ꞌlige ꞌma sébale alé napu mochí alué ralámuli chátiri ꞌnátili ꞌnátame, nobi alué chátiri ꞌnátaliká tabiléchigo neyúramalagó Onorúgame naꞌtálila ꞌyuga.  

 

a 1:1 Yolí raꞌíchaga «verbo» o «raꞌíchali» anime chujkú Bíbliachi.

229 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 1

230

6 Jena

asale bilé rió Juani anilime. Onorúgameka júlale napurigá benírimala ralámuli. 7 Alué Juani benírale ralámuli churigá ko alué napu rewigáchikana nawale. Alueka pe ruwime nile napurigá alué ralámuli ꞌla bijchígimala alué raꞌíchali alué napu rewigáchika nawale. 8 Tabilé Juani nile napu rewigáchika nawálige. Alueka pe iligá benírale napurigá alué ralámuli ꞌla bijchígimala alué raꞌichálila alué napu rewigáchika nawale napu ju napurigá raꞌósali. 9 Alué napu rewigáchika nawale, alué rioka ꞌla bijchígili raꞌíchame nile, ꞌlige alué rioka aꞌpílipi rió ꞌyame nile ꞌnátili napu ju napurigá raꞌósali napurigá aꞌpílipi rió ꞌla námamala churigá ko Onorúgame. 10 Alueka suwábaga tábiri newale napu ekí nerú jena wijchimoba nobi ralámulika tabiléchigo machigá etélekó alué rió. 11 Nawale jena wijchimoba napu mochile alué ralámuli Onorúgamete rojanárigame, nobi alué ralámulika tabilé galeme nile, ꞌlige tabilé nirame nile. Pe uꞌkábika ꞌla nirale, 12 ꞌlige suwábaga napu ekí ꞌla nirale, alué napu ꞌla bijchígale napu Onorúgame anile, alueka ꞌla lisensia ꞌyáleru napurigá ꞌla Onorúgame ꞌkúchila nímala alué ralámuli. 13 ꞌLiko alué ralámuli narele Onorúgame Alawala, alekeri Onorúgame ꞌkúchila ju. Tabilé alué alawá alawega oꞌchérame ju ralámuli napuꞌlige oꞌchérasa, seꞌnú alawá nareme ju alué ralámuli ꞌma Onorúgame oyérasaká. 14 Ye rió napu rewagáchika nawale pe jena ochérale ꞌlige waꞌlú  

 

 

 

 

 

 

 

rió ochérale napurigá ralámuli, ꞌlige aba jena ajtile bejtega ramué ꞌyuga, ramueka eteru waꞌlú aꞌwaliga ochérigo napurigá Onorúgame Inolá. Alueka tabilé tábiri resílále napu Onorúgame nejime ju, pe biꞌlepi boꞌné nila níligame, suwábaga napu ekí raꞌíchale asíriga ꞌla suwábaga ꞌla bijchiá nile. 15 Juani ꞌwe aꞌlá ruwile churigá nimio alué napu ꞌpákana rewagáchika nawámili nílige, regá anile iwégame raꞌíchiga: ―Neka ꞌma ruyéturu ꞌemi churigá nimio ye rió. Regá aniéturu ne: «Alué rió napu nawámili ju, alué rioka abéchigo najtékame ju meꞌtagá neꞌchí. Alueka asíriga ꞌyasi bejtégame nile, napuꞌlige ne tabilé ꞌcho ochérachi ꞌma asale.» 16 Alué rioka asíriga ꞌla sébali ꞌnátame ju. Aminami ꞌwe aꞌlá semátiri ꞌnátili nejime ju. Ramueka asíriga oꞌmaka naretu alué semátiri ꞌnátili napurigá ꞌnátame ju alué rió. 17 ꞌYako narétuturu nulalí Moisesi nejílala. Onorúgame ꞌyale alué nulalí napurigá Moisésika ramué beníramala. Jípeko abéchigo ꞌla semátiri ꞌnátili nejí Esukristo, peba alué boꞌné ꞌsmíguru nejkuria rekó seꞌnú ꞌnátili ꞌnátame nírige, ꞌlige aminami asíriga ꞌla bijchiá beniri ramué. 18 Ralámuli jemi mochígame ka pecha siné etégó alué Onorúgame, pe iligá machiaa napu ruwile alué rió napu pe napuyépiri rió neraga nawale rewagáchika napu ju Onorúgame Inolá. Jípeko Onorúgame si ajtí uchéchigo siné.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

231 Jena ruwimela Juani, napu ralámuli rewarame baꞌwichí bokobuga, bilé raꞌíchali ruwíligo

19 Alué

eꞌwélala jurío Rusaleni anilichi mochígame napuꞌlige machisá ralámuli rewará ajtigó Juani, aꞌlige juláliru jaré balé, ꞌlige jaré ralámuli napu lebita anilime nile, napurigá regá rukémala alué Juani: ―¿Chieri ju mué? 20 ꞌLige Juánika ꞌwe aꞌlá maꞌchígime ruyele napurigá ꞌla sébali námamala. Regá nejele: ―Tabilé ne ju alué napu rewigáchika juláwili nile ralámuli guꞌírimia, alué napu Kristo anilime ju, neka tabilé alué ju. 21 ꞌLiko rukéleru Juani alué ralámulite: ―Aꞌlígeko, ¿mué ju alué ꞌya bejtégame napu Elíasi anilime nílige, alué napu ruwime nile napu anele Onorúgame? ꞌLige Juánika anele: ―Neka tabilé ju. ꞌLige ralámuli uchéchigo siné rukele: ―¿Alué napu ruwime nile napu anele Onorúgame, alué napu nawámaráe, alué júlekeꞌé mué ꞌliko? ―anile alué ralámuli. ꞌLige Juánika anele: ―Tabilé. 22 ꞌLige alué ralámulika anele: ―¿Chieri ju mué ꞌliko? ꞌLa rupóagurú napurigá ramué ꞌla maꞌchígime ruyéwampá alué  

 

 

SAN JUAN 1 eꞌwélala ku sebasa. ¿Chonígó mueka? 23 ꞌLige Juánika anele napu anile alué rió ꞌya ajtígame Isaíasi anilime, alué napu ruwime nile napu anele Onorúgame. b Anele Juani: ―Neka pe bilé rió eꞌwele raꞌíchame ju, alué napu eꞌwele raꞌíchame ju alé napu pee uꞌkume ju c regá anigá: «ꞌWe aꞌlá oꞌwé gatesi alué bowé napu simírimili ju Waꞌlula Onorúgame.» (Yeka anime ju suwábaga ralámuli ꞌma tabilé chátiri ꞌnátili ꞌnátame nímili ko.) 24 Uché jaré napu julárigame nile alé Rusalénachika, alueka bariseo nile, 25 ꞌlige alueka rukele: ―Mué tabilé alué rewagáchika nawágame nísaká, ꞌlige tabilé Elíasi nísaká mué, ꞌlige tabilé alué uché bilé rió nísaká mué napu ruwime nile napu anele Onorúgame, ꞌliko ¿chonigá rewará mué ralámuli? 26 ꞌLige Juánika nejele: ―Neka pe iligá baꞌwite rewarame ju. Bilé rió ajtí jena aꞌbé napu mochí ꞌemi, napu ꞌemi tabilé machí chieri ko alué rió. 27 Alué napu peꞌwé nawámili ju, abé waꞌlula ju meꞌtigá neꞌchí. Neka ju napurigá bilé pioni, pe abé uꞌtabela ju ne. d 28 Alakile alé Betania anilichi, alé bajoniga bakochi Jorani anilichi ꞌomi niraga napu rayénali maꞌchíname ju, alé napu asale Juani ralámuli rewará.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Juani etéligo Onorúgame Inolá

29 ꞌLige

melénala rawé beꞌá beꞌlí Juánika etele Esusi aꞌmibeka

b 1:23 Eꞌnesi Isaías 40:3. c 1:23 ꞌWe pee uꞌkume nile, abiena nerúgame nile bajisoli ꞌlige nerúgame nile gomichi napu ename nile baꞌwí, alé rewarame nile Juani. d 1:27 Juánika anile: Neka tabilé ikiáré napurigá guꞌírimala ne alué rió akalá koréala suꞌpana.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 1

232

enágichi. ꞌLige Juánika anele ralámuli: ―¡ꞌWe aꞌlá eꞌnesi, jeka enákuru bilé rió napu Onorúgame júlale pe napurigá bilé boꞌá neraga napu meꞌliboli ju napu alué ralámuli buinámili ju chátiri bowechi! 30 ¿Tacha nélá ꞌemi napu ne ruyánié ꞌyabé? Regáriga aniéturu ne: «Pe ꞌwe nawámala bilé rió abé rajpé najtékame meꞌtigá neꞌchí. Alueka abéchigo ꞌyasi bejtégame nile taꞌchó ochérichi ne. Alueka nabí bejtégame ju.» 31 Neka tabilé machiékeꞌé alué ko. Neka iligá pe rewaramia nawá baꞌwite ralámuli israelita napurigá alué ralámuli israelita ꞌla machimela churigá ko alué napu nawámili ju rewagáchika. 32 ꞌLige siné rawé Juani anile: ―Neka ꞌla etéturu Onorúgame Alawala sébachi jena wijchimoba, napurigá bilé baloma neraga, alarigá nawáturu, ꞌlige alué baloma Esúsichi asíbaturu. 33 Neka pecha machié ko chieri rió nimio, napuꞌlige Onorúgame neꞌchí nulé ralámuli rewarániliga baꞌwite aꞌlige ruyé Onorúgame neꞌchí regá: «Napuꞌlige mué etea Onorúgame Alawala ꞌpa rewigáchika reꞌkínichi alé alué riochi asibasa, alué rió nímala ralámuli rewarame boꞌné Onorúgame Alawálate, ye Onorúgame Alawala ꞌyámala ralámuli.» 34 ꞌLige etéturu ne narechi Onorúgame Alawala, neka ꞌemi ruyéguru ye rioka Waꞌlula Onorúgame Inolá ko.  

 

 

 

 

Jena ruwimela pe kulí chojkíligo Esusi oyeria jaré ralámuli

35 Melénala

rawé alué Juani ilile uché jaré oká rió ꞌyuga boꞌné ꞌyuga járome. 36 ꞌLige Juánika uchéchigo siné etele Esusi alemi eyénachi ꞌlige anile alué Juani: ―¡ꞌWe aꞌlá eꞌnesi, alué ju Onorúgame julálila ꞌpa rewigáchika pe napurigá bilé boꞌá neraga napu meꞌliboli ju napurigá alué ralámuli buinámala alé tabilé ꞌla bowechi eꞌyéname! 37 ꞌLiko napuꞌlige alué oká rió akisá alanichi Juani, yati simíbale Esusi najátamia. 38 ꞌLiko Esusi, napuꞌlige guꞌlía etele alué oká rió guwánaka eꞌyénigo, ꞌlige rukele: ―¿Tachiri ꞌyaga eꞌyénili ꞌemi? ―anele. ꞌLige alué oká rioka nejele: ―Mué benírame, ¿koche cheꞌlébame ju mué? 39 ꞌLiko Esúsika anele: ―Neꞌchí ꞌyuga simasi, aꞌlige ꞌla machimela ꞌemi. Pe beꞌá beꞌlí nile peꞌwera rainasa napuꞌlige nápale Esusi. ꞌLige simíbale alué Esusi ꞌyuga, ꞌlige ꞌla machile alemi cheꞌlébame níligo. ꞌLige alé mochile alué ꞌyuga rukachégame rawé. e 40 Ye oká rió, Antresi anilime nile bilé, napu Simoni Pegro bonila nile. 41 ꞌLige alué Antresi yati simile boꞌné baꞌchila ꞌyamia Simoni (Pegro) anilime, ꞌlige rewisá anele: ―ꞌMa rewirú alué Mesíasi. (Mesíasi aniáká pe Kristo aniame ju.) f  

 

 

 

 

 

e 1:39 Jaréchigo mayele alí níligo napuꞌlige simíbilige Esusi ꞌyuga. f 1:41 Eꞌnesi glosario «Cristo».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

233 42 ꞌLige

ꞌmi oꞌturú Simoni boꞌné bonílate Antresi anilime alé napu asale Esusi. ꞌLige Esúsika Simoni etesa, regá anele: ―Mueka Simoni anilime ju Juani inolá. Aꞌkinana rawé Sepasi anilime nímala mué. (Sepasi aniáká pe Pegro aniame ju. Alué okánika, Sepasi ꞌlige Pegro, pe rejté aniame ju.) Jena ruwimela Esusi bayéligo alué Belipe ꞌlige Natanaeli

43 Melénala

rawé Esusi simeli nílige Galilea anilichi ejiro, ꞌlige simile, ꞌlige alé Galilea anilichi najtépale Belipe anilime rió. ꞌLige Esusi anele alué rió: ―Nabá. Neꞌchí oyériwa. 44 Belípeka Betsáira anilichi riógichi bejtégame nile, ꞌlige alué Antresi ꞌlige alué Pegro abiena alé Betsaira ejperégame nílechigó. 45 ꞌLige alué Belípeka Natanaeli najtépale, ꞌlige anele: ―Moisesi osale ꞌwe ꞌya bilé rió nawamio, napu Onorúgame julámili nílige, ꞌlige abiénachigó alarigá osale alué ralámuli napu ruwime nílige napu anele Onorúgame, jipe ꞌma eteru. Pe Esusi ju napu Nasareta anilichi riógichi bejtégame ju, napu José inolá nílige. 46 ꞌLige Natanaélika anele: ―Tabilé ꞌwesi iꞌté aꞌká ralámuli alé Nasareta anilichi. g ꞌLige Belípeka anele: ―Jeka simigá eꞌnewa, ꞌliko ꞌla machiboa.  

 

SAN JUAN 1​, ​2 47 Napuꞌlige

Esusi etesa alué Natanaeli sébachi napu Esusi asale, Esúsika regá anele: ―Eꞌné, aleka ená bilé israelita asíriga ꞌla, tasiné ꞌyégiga raꞌíchame. 48 Natanaélika akele alanichi Esusi ꞌlige anile: ―¿Churigá machígó mué neꞌchí? ꞌLige Esúsika nejele: ―Neka alé ꞌmi chunachi pachárale ilígichi eté ne mué abé bajchabé taꞌchó bailichi mué Belípete. h 49 ꞌLige Natanaélika anele: ―Mué benírame, mué ju Onorúgame Inolá. Mué ju Waꞌlula ralámuli israelita nuleme. 50 ꞌLige Esúsika nejele: ―Neka ꞌla machigá ajtigéturu mué bilé chuná ilígichi pachárale ajtigó, alekeri ꞌla nirá mué neꞌchí. Abé iꞌlibeko rawé abéchigo ꞌla semátiri eꞌkarúgame etémala mué. 51 ꞌLige regá anele uchérapé: ―Neka ꞌla bijchiá anígurú. Mueka etémili júkuru rewagá raꞌpachi, ꞌlige abiena etémala mué alué santo ánjeli jímochi ꞌpari rewagachi, ꞌlige abiena etémala mué alué santo ánjeli eꞌtigichi napu ajtí ne. Neka bilé rió ju pe napurigá ꞌemi. Ne ju rewagáchika nawágame napurigá rió neraga.  

 

 

 

 

2

Jena ruwimela newigime nerúligo alé Kaná anilichi

ꞌLige aꞌkinana bakiá rawé kachi bilé newigime nerule alé weꞌká riógichi Kaná anilichi, napu alé waꞌlú ejiro boꞌígichi

g 1:46 Alué rió Natanaeli bejtégame nile alé Kaná anilichi weꞌká riógichi. Aꞌbé nile Nasareta anilichi, ꞌlige abé waꞌlú nile Kaná. Siné kachi taꞌmé ganíliga ejperégame nile alué oká pueblo, aꞌnaguka nakoga ejperégame nile. h 1:48 Esúsika ꞌla nígame nile aꞌwalí, rekó mejká ajtigé abirigá machime nile eꞌkarúgame tábiri ꞌlige ralámulitiri.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

234

SAN JUAN 2 Galilea anilime, ꞌlige alé asale Esusi eyela. 2 Esusi ꞌlige alué Esusi ꞌyuga járome abiena bayérigame nile alé newigime nerúgichi. 3 ꞌLiko alé newigime nerúgichi iꞌwilí baꞌwila rekútame ꞌma suwile. ꞌLige Esusi eyela anele alué Esusi: ―ꞌMa suwí iꞌwilí baꞌwila. 4 ꞌLige Esusi nejele: ―¿Mueka, chonigá alaníché? Taꞌchó sébago ne nila raweli. 5 ꞌLiko, Esusi eyela anele alué weꞌká ralámuli nóchame: ―ꞌLa eꞌwawa suwábaga napu nulá alué. 6 Usani sikolí jale alé, rejtete newárigime sikolí. Aꞌpili sikolí osá naosa makué litro aminá pe uꞌtá bochime nile. i 7 ꞌLige Esúsika anele alué nóchame ralámuli: ―Bochiasi baꞌwí alé sikolichi. ꞌLige oꞌmaka nóchame ꞌma bochiasa aꞌrele, 8 ꞌliko Esúsika anele: ―Jípeko bilé alabate ꞌtuka maꞌchí pasi peꞌtá baꞌwí, ꞌlige oꞌtowa napurigá bajímala ye jena newigime nulame. ꞌLige alarigá nokale alué ralámuli nóchame. 9 ꞌLige alué newigime nulame bajile alué baꞌwí. Napuꞌlige alué rió bajichi alué baꞌwí ꞌma iꞌwilí baꞌwila gayénigime nile, ꞌlige tabilé machile koche yénika maꞌchínigame níligo alué iꞌwilí baꞌwila, alué weꞌká nóchame ka ꞌla machile. ꞌLige alué newigime repúmeka bayele alué rió napu newímili nílige, 10 ꞌlige anele:  

 

 

 

 

 

 

 

 

―Suwábaga ralámuli bajchá maꞌchí pame ju iꞌwilí baꞌwila ꞌwe aꞌlá gayénigime bajchá bajimia. ꞌLige napuꞌlige ꞌma suwábaga suwasa aꞌlige kulí maꞌchí pame ju alué abé taꞌmé ená kame iꞌwilí baꞌwila. Nobi mueka tabiléchigo alarigá ꞌsmíkó. Mueka nujubá maꞌchí pákuru ꞌwe ꞌla gayénigame iꞌwilí baꞌwila. 11 Ye nílekuru napu newálige alué Esusi ꞌwe semátiri napu tabilé gayéname ju newá apiépiri rió tabilé guꞌírasaká Onorúgame. Alé Kaná anilichi riógichi newale baꞌwite alué iꞌwilí baꞌwila rekútame pe boꞌné ꞌnátaga. Alarigá ꞌla machile ralámuli alué Esusi ꞌla gayenio ꞌwe semátiri newá. Alué Esusi ꞌyuga járome ka asíriga ꞌla bijchígale alué Esusi níligo napu Onorúgame julámioríle. 12 ꞌLige pe abé iꞌlibeko simíbale alé waꞌlú gomíchitu ꞌtumi neraga, Kapernaumi anilichi weꞌká riógichi simíbale, alé suwékimi napu ilí alué waꞌlú baꞌwí Galilea anilime. ꞌLige simile Esusi alué boꞌné eyela ꞌyuga ꞌlige boꞌné nasípasi bonila ꞌyuga, ꞌlige boꞌné nasípasi waíla ꞌyuga, ꞌlige alué Esusi oyéramechigó, ꞌlige alé Kapernaumi anilichi mochile pe uꞌkabi rawé.  

 

Jena ruwimela Esusi simíligo alé waꞌlú reꞌobachi

13 Napuꞌlige

ꞌma amulí sébachi waꞌlú piesta Páskua anilime napu ralámuli jurío newame ju nélegá napuꞌlige alué Onorúgame ánjelila

i 2:6 Alué sikolichi manígime baꞌwí uché bilena roꞌame nile napu waꞌlú rejkolichi nile, ꞌlige alé bajkime nile bilé ralámuli, suwábaga bokuíme nile alé. ꞌLige alarigá nokogá anime nile Onorúgame ku ꞌwe aꞌlá narémala alué ralámuli. Alarigá nokame nile napuꞌlige saꞌwisá bilé naulite nayupasa o bilé mukúgame nochasa, ꞌlige napuꞌlige chibi ikisá, ꞌlige aminami ꞌwe aꞌlá naꞌtániliga Onorúgame ꞌyuga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

235

SAN JUAN 2

tabilé meꞌáligo alué abé bajchá oꞌchérigame uꞌkuchítiri israelita alé Ejipto anilichi, ꞌlige Esusi moyénale Rusaleni anilichi. 14 ꞌLige alé waꞌlú reꞌobá raꞌpichílachi rewale jaré ralámuli oꞌtoló ralinea mochígame, ꞌlige boꞌátiri, ꞌlige baloma ralinea mochígame. Alué ajágame ralisá, Onorúgame kógilime nile. ꞌLige abiena etele jaré ralámuli enomí nakulía mochígame, alué romano enomila ꞌlige jurío enomila. 15 ꞌLiko Esusi ꞌma mabule suwábaga ralámuli napu ekí alé mochílige alé reꞌobá raꞌpichílachi, ꞌlige alué boꞌátiri, ꞌlige alué oꞌtolótiri. Esusi jaré iwía napubusa ꞌlige moꞌyesa, aluete wejpísiga ꞌmélele alué ajágame alé uchúkame. ꞌLige alué weꞌká mesa napu alé jale enomí mochígame ꞌma naꞌmínale, ꞌlige alué enomika ꞌma rujsule raꞌlaga alemi. 16 ꞌLige Esusi eꞌwele raꞌíchaga anele alué baloma ralineme: ―ꞌMa buinasi ye baloma jena jágame. Ye galika ne oꞌnola galila júkuru. Ye galí pecha alekeri newárigime júkó napurigá ralinewa jena. ¡ꞌMa aꞌrélime júkuru yeti nocha! 17 Aꞌlige alué Esusi ꞌyuga járomeka nélále aꞌkinana ku ajánasa Esusi alué raꞌíchili napu uchule ꞌya osirúgime Onorúgame raꞌichálila. Regá anime raꞌíchili: ―Neka asíriga galé ye galí ne oꞌnola galila ꞌlige ꞌwe aꞌlá repú ne, alekeri meꞌliboli júkuru ne. 18 ꞌLiko napuꞌlige etea ꞌma suwábaga ralámuli mabuchi, alué ralámuli juríoka anile:  

 

 

 

 

―Mué aꞌlá nulérigime nísaká Onorúgamete napurigá alaꞌsímala, newáwagó ꞌliko boꞌné ꞌnátaga ꞌwe semátiri tábiri napu tabilé gayéname ju ralámuli newá napurigá ramué machibómpá ꞌla Onorúgamete ꞌyárigame ko mué alieri aꞌwalí. 19 ꞌLige Esúsika nejele: ―ꞌMa naꞌminasi ye reꞌobá ne ku newámampá, pe bakiá rawé kachi ꞌma gainámala ne newá. 20 ꞌLige anile alué ralámuli jurío: ―Oká liá aminá usani bamí nochárigame ju ye reꞌobá newá, mueka pe bakiá rawé kachi ꞌma gayénimorí. ¿Churigá ꞌla gayénimi oláché mué aliena yati pe bakiá rawé kachi? 21 Tabilé námale alué ralámuli jurío Esusi tabilé alué reꞌobá olagá aníligo napu napuíme nílige alué ralámuli jurío, pe boꞌnepi olagá anile, napuꞌlige meꞌlisuga alué Esusi ku ajánamio pe bakiá rawé kachi. 22 ꞌLiko aꞌkinana napuꞌlige meꞌlisuga ꞌlige uchéchigo siné ku ajánasa alué Esusi, alué Esusi ꞌyuga járome nélále napu anílige alué Esusi, aꞌliko abéchigo ꞌla bijchígile napurigá anile Onorúgame nila osilí ꞌya nerúgame, j ꞌlige alué Esusi raꞌichálilatiri.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ꞌla machime níligo chieti ko alué ralámuli 23 Napuꞌlige

Rusaleni anilichi asagá piesta Páskua nerúgichi, asíriga weꞌká ralámuli etele alué Esusi ꞌwe semá ꞌsichi pe boꞌné ꞌnátaga, ꞌlige asíriga ꞌla galegá

j 2:22 Eꞌnesi Salmos 16:10.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 2​, ​3

236

etéleru Esusi alué ralámulite ꞌlige aminami asíriga ꞌla machile Onorúgamete julárigame ko. 24 Esúsika tabiléchigo ꞌme weꞌká raꞌíchale ko alué ralámuli ꞌyuga. Tabilé ꞌla ruwile chieri níligo alué boꞌné. Boꞌneka ꞌwe aꞌlá machile churigá ko ralámuli, aliena tabilé ꞌla ꞌnátame ko. 25 Esúsika asíriga ꞌla machile alieri ko alué ralámuli naꞌtálila, tabilé ruilime najkile Esusi alué uché jaré ralámulite, pe boꞌneka ꞌwe aꞌlá machile.  

 

3

Jena ruwimela Nikoremio Esusi ꞌyuga raꞌíchaligo

Bilé rió bariseo asale Nikoremio anilime, alué rioka waꞌlula nile ralámuli jurío nuleme. 2 Chíboka simile bilé rukó napu asale Esusi, ꞌlige anele: ―Mué benírame, ꞌwe aꞌlá machiaa ramué Onorúgamete nulérigime ko mué napurigá beníramala. Pe Onorúgame Aꞌwalílate ꞌla gainawa alué semati eꞌkarúgame napu newá mué pe boꞌné ꞌnátaga. 3 ꞌLiko Esusi anele: ―Neka ꞌla bijchiá ruwígurú, bilé rió tabilé osá neraga ochérasaká ꞌliko tabilé lisensia ꞌyámala alué rió napurigá Onorúgame nulémala. Onorúgame tabilé siné ꞌyámala aꞌwalí. 4 ꞌLige Nikorémioka rukele: ―¿Churigá ꞌla uchéchigo siné ochérimalewé bilé rió ꞌma weꞌká bamígame nisa? ¿Ku eyela rojpálachi bajkimela napurigá uchéchigo siné ochéramala? 5 ꞌLige Esúsika nejele: ―Neka ꞌla bijchiá anígurú. Bilé rió napuꞌlige ochérasa, alawégame ju  

 

 

 

nobi rokáré ko alué uché bilé alawá ꞌla biꞌwígame, alué Onorúgame Alawala. Ta naresi ka Onorúgame Alawala, tabilé lisensia ꞌyámala napurigá Onorúgamete nulewa. 6 Bilé rioka alawá nareme ju napuꞌlige ochérasa boꞌné eyélachi, nobi aꞌkinana napuꞌlige ꞌla elisa Onorúgame napurigá nulewa Onorúgamete, ꞌliko Onorúgameka boꞌné Alawala ꞌyámili júkuru. Yeka uchéchigo siné ochérilime niraga júkuru. 7 ꞌLiko tase weꞌká naꞌtawa regá anichi ne: «Osá niraga ochérimili júkuru suwábaga ralámuli tabilé injiérnochi siminálisaká.» 8 Ekaka panápuri oyame júkuru. Iꞌsínimi akirume júkuru eká nobi tabiléchigo machirume júkó aleka enegó nibilé etérume júchigó alemi ꞌmao. Alueka tabilé etérume ju. Alarigá júkuru Onorúgame Alawálachigó, tabilé etérame ju, panápuri eyéname ju, ꞌlige tabilé machiaa chieri ralámulichi bajkimeli ko, nobi ꞌláchigo machirume júkó napuꞌlige bilé ralámuli ꞌla naréligo alué Onorúgame Alawala, ꞌma ku aꞌkabámana ꞌnátame ju. 9 ꞌLiko Nikorémioka uchéchigo rukele: ―¿Churigá ꞌla alarigá nímalawé ye? ¿Churigá ꞌla gainámalawé bilé rió Onorúgame Alawala narea? 10 ꞌLige Esúsika nejele: ―Mué Nikoremio, mueka benírame júkuru alué ralámuli israelita ꞌlige tabilé námaguru mué ye. ¿Chonigá? 11 Neka ꞌla bijchiá aní: Ramué napu alawégame niru Onorúgame Alawala napu ekí ejebénigame niru ꞌlige napu  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

237

SAN JUAN 3

ekí eteru pe lakí ruyáguru, nobi mueka tabiléchigo bijchígigo ye ramué raꞌichálila. 12 Mueka tabilé bijchigi ye raꞌíchili napu ne ruwí, ye raꞌíchilika ruyame júkuru alakió jena wijchimoba. ꞌLiko ne ruisáká alakió ꞌpa rewagachi, aꞌliko abéchigo pecha námamalagó mué. 13 › Tabilé ꞌwesi moyénale rewagachi, pe aluecho napu ꞌpa rewagáchika nawale napurigá rió neraga. 14 Alarigá napu ꞌsile Moisesi alé napu tabilé ꞌme uꞌkume nile, Moisesi ujchale bilé sinowí jiérote newárigime bilena iguchi ꞌlige oꞌweti elale napurigá tabilé suwimela ralámuli. Alarigá oláwili ju alué rió napu nawale ꞌpa rewagáchika, bilena gulusichi ujcháwili ju. k 15 Aꞌliko suwábaga napu ekí nirame ju napurigá ꞌsime ju alué rió (napu ju ne Esusi) ralámuli guꞌíriga, alué ralámulika ꞌla rewagachi mochímili júkuru napuꞌlige suwisá. 16 › Onorúgameka ꞌwe galele ralámuli, alekeri boꞌné biꞌlepi Inolá júlale napurigá alué ꞌsímala ralámuli guꞌiria. Suwábaga ralámuli napu ekí ꞌla Onorúgame Inolá oyérame ju, alueka tabilé simámili júkuru injiérnochi. Alueka ꞌpa rewagachi simámili júkuru ejperélimia nabí. 17 Onorúgameka pecha júlalekó boꞌné Inolá napurigá ꞌlégana injiérnochi julámala ralámuli. Alueka júlale napurigá buinámala ralámuli chátiri bowechi. 18 › Bilé rió ꞌla narésaká alué Onorúgame Inolá naꞌtálila, ꞌliko  

 

 

 

 

 

 

Onorúgameka tabilé siné saíla neraga etémala alué rió. Bilé rió tabilé bijchígime ka napurigá ꞌsile alué Onorúgame Inolá, alueka asíriga waꞌlú gastigo narémala napugiti pecha bijchígime kame churigá nile alué biꞌlepi rió Onorúgame Inolá. 19 Alué Onorúgame Inolá nawale napurigá raꞌósili jena gawichí, nobi ralámulika abéchigo niráleko ꞌlina alué chónali napu ju alué ꞌnátili napu pe Remónisi nejí. Alué ralámulika gastigáriwili ju. 20 Suwábaga napu ekí tabilé ꞌla nirame ju, tabilé narénilime ju alué semátiri aꞌwalí Onorúgame nila. Tabilé najkí napurigá Onorúgamete etewa ꞌwe cha nokame ko aꞌboi, napugiti pecha najkiá napurigá Onorúgamete gastigáriwa. 21 Bilé rió ꞌla sébili olame napurigá Onorúgame najkí, alué rioka tabilé majame ju Onorúgamete etelia, alué rioka najkí napurigá ralámuli ꞌla machimela ꞌla Onorúgame naꞌtálila ꞌnátame ko. Alué rioka tabilé chónigichi eyéname ju. Alueka ꞌla raꞌósigichi eyéname ju, tabilé chonárale.  

 

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo pe nejkúrame ko

22 Aꞌkinana

Esusi simile boꞌné ꞌyuga járome si alé Rusaleni mochiga ꞌlige ꞌletu gomichi simíbale. ꞌLige alé gomichi mochiga rewarale ralámuli. 23-24 ꞌLige abiena eyénale alé aꞌbemi alué Juani, alué Juani taꞌchó bajchalía galírale. Enoni anilichi ajtile, aꞌbé alé

k 3:14 Eꞌnesi Números 21:4-9.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

SAN JUAN 3​, ​4

238

Salima anilichi. ꞌLige waꞌlú baꞌwí ilígame nile alé. ꞌLige ralámulika simíbale alé Juani ajtígichi, ꞌlige Juánika rewarale baꞌichí bokobuga suwábaga ralámuli alé jsime. 25 ꞌLige boichí anile naꞌáwaka jaré alué Juani ꞌyuga járome bilé ralámuli jurío ꞌyuga machináliga tachiri ruwime ko napuꞌlige bilé rió baꞌwichí bokobuga rewaralia. 26 ꞌLige Juani ꞌyuga eꞌyénameka simíbale Juani ajtígichi, ꞌlige anele: ―Mué benírame, alué rió napu mué si ajtigáriké ꞌyabé Jorani anilichi bakochi naꞌlebo ꞌnálige bajoniga, alué napu mué raꞌichia anié, ralámuli rewará ajtí, ꞌlige suwábaga ralámuli simiba napu alué rió ajtí. 27 ꞌLige Juánika anele: ―Bilé rió pecha nígame júkó alué nóchali Onorúgame tabilé ꞌyásaká alué rió napurigá alué rió ralámuli rewarámala. 28 ꞌEmi aꞌboi ꞌla néláwa napu ne anié: «Neka tabilé Kristo ju napu nawá ꞌpa rewagáchika, neka pe bajchabemi enágame júkuru gatesia ralámuli ꞌyuga.» 29 Ralámulika alué si simíbaguru napugiti alué kame waꞌlula abé najtékame meꞌtigá neꞌchí. Neka pe nejkúrame júkuru. Neka pe napurigá bilé amígola ju napu guꞌírime ju napuꞌlige newichi bilé rió. ꞌLige napuꞌlige aké ne alué rió raꞌíchachi ꞌwe raꞌsáláme ju ne, ꞌlige jípeko ꞌwe ganíliga ajtí ne. 30 Alué rioka abé najtékame nímili júkuru, ꞌlige neka ꞌma taꞌmé najtékame nímili júkuru.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Onorúgame ꞌsíligo Esusi jula ꞌpa rewagáchika 31 Abiena

anile Juani:

―Alué ꞌpa rewagáchika nawágame, alué ju suwábaga ralámuli nuleme. Neka pe jena wijchimoba bejtégame ju, neka pe napu ekí bení jena wijchimoba pe lakí raꞌíchame ju ne. Alué napu rewagáchika nawágame ju, alué júkuru suwábaga benégame ꞌlige suwábaga nulame. 32 Alueka ruwime júkuru napu etele boꞌné ꞌlige napu akele alé ꞌpa rewagachi, nobi weꞌká ralámuli jena wijchimoba mochígame tabilé bijchígigó. 33 Ralámuli ꞌla bijchígime ka alué raꞌíchali, ꞌwe aꞌlá machimela ꞌla bijchígili raꞌíchame ko Onorúgame. 34 Alué napu Onorúgame júlale ꞌpa rewagáchika, alueka raꞌíchame ju napu anéliru Onorúgamete. Onorúgameka asíriga ꞌla raꞌsáligá ꞌyale alawá boꞌné alawala, napurigá alué rió ꞌla gainámala Onorúgame raꞌichálila raꞌicha. Alué rioka tabilé resí lame ju napugiti Onorúgame ꞌyame kame suwábaga. 35 Alué Oꞌnó Onorúgameka ꞌwe galé boꞌné Inolá, ꞌlige aꞌwalí ꞌyale napurigá suwábaga ralámuli nulémala. 36 Bilé rió ꞌla oyérasaká Onorúgame Inolá, alueka asíriga ꞌla semáriga naꞌtámala jena wijchimoba asagá, ꞌlige aminami nabí bejtega asimela Onorúgame ꞌyuga ꞌpa rewagachi napuꞌlige mukusá. Bilé rió sairúgame nísaká Onorúgame Inolá ꞌyuga, alueka tajsiné bejtélamala Onorúgame ꞌyuga, Onorúgameka pe aminacho resítiri raweli ꞌya asimela.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi raꞌíchaligo bilé mukí ꞌyuga Samaria bejtégame

4

Alué weꞌká bariseo machile abéchigo weꞌká ralámuli

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

239

SAN JUAN 4

oyérame ko alué Esusi meꞌtagá alué Juani, ꞌlige aminami abé weꞌká rewarao ralámuli alué Esusi. 2 (Tabiléchigo Esusi nílikó napu rewarale, pe alué boꞌné oyérame nokale rewará.) 3 ꞌLige alué Esusi ꞌwe aꞌlá machile alieti ꞌnata mochigo alué bariseo. Tabilé najkile napurigá nakó nerúmala alué bariseo ꞌyuga alekeri simile alé Jurea anilichi asagá. Simile uché bilena alé ꞌmimi niraga napu boꞌí alué ejiro Galilea anilichi. 4-5 Simíroma olale napu boꞌí Samaria rewégame ejiro, ꞌlige sébale alé napu nile ejiro Samaria Sikari anilichi weꞌká riógachi. Aꞌbé nile alé weꞌé boꞌígichi napu Akobo ꞌyálige alué boꞌné inolá José anilime. l 6 ꞌLige alé ilile bilé poso ꞌwe reꞌlé jótigime napu alué Akobo jólige ꞌwe ꞌya. ꞌLige alué Esusi ꞌwe risibaka sébale alé, ꞌlige alé aꞌbé asíbale alé jótigichi, rawilí nile. 7 ꞌLige alé sébale bilé mukí Samaria anilichi bejtégame, alué mukika sébale baꞌwí ꞌtumia. ꞌLige Esusi anele alué mukí: ―To peꞌtá baꞌwí, ꞌwe balama ne. 8 Alué Esusi oyérameka alé weꞌká riógachi simíbalige goꞌame ralimea, ꞌlige taꞌchó sébale kuka alué goꞌame pabega. 9 ꞌLige alué mukí Samaria bejtégame ka anele: ―Mueka ralámuli jurío ju. Ralámuli Samaria ejperégame ka tabilé ꞌyuga raꞌíchame ju alué ralámuli jurío ꞌyuga. ¿Mueka chonigá tánibaché neꞌchí baꞌwí bajimia? Neka Samaria bejtégame mukí júkuru.  

 

 

 

 

 

 

10 ꞌLiko

nejele Esusi: ―Mué ꞌla machisáká alieti nejime ko Onorúgame, ꞌlige mué ꞌla machisáká chieri ko napu aní: «To peꞌtá baꞌwí», ꞌliko támili júkuru mué ꞌlige neka nejímili júkuru alué baꞌwí bajichi maꞌchíname napu ename ju. (Alueka ruwime kéré Onorúgame aꞌwalila ko.) 11 ꞌLige alué mukika tabilé námale ꞌlige anile: ―Mué Waꞌlula, mueka tabilé ni bilé sikolí, asíriga reꞌlé rojkógichi ilí baꞌwí. ꞌLiko ¿koche ni mué alué baꞌwí napu ená ilí? 12 ¿Mueka ju abé najtékame meꞌtagá alué Akobo napu ramué rijimala nílige, napu ꞌwe ꞌya bejtégame nílige? Alué ꞌsílekuru ye rekolí newá ꞌlige aminami jena bajílekuru baꞌwí alué rió, ꞌlige aminami alué ꞌkúchilatiri abiena bajile, ꞌlige alué ajágame alué rió bujkula abiena jena bajile baꞌwí. 13 ꞌLige Esusi nejele: ―Suwábaga napu ekí bajime baꞌwí jena ilígame uchéchigo siné balámumala. 14 Alué baꞌwí bajísaká napu ne nejímili ju tajsiné balámumala ꞌemi. Alué baꞌwí napu ne nejímili ju, alué baꞌwí tajsiné suwimeli ju, nabí ená ilimela. Alué baꞌwí bajísaká ꞌla nabí ejperega mochiwa Onorúgame ꞌyuga. 15 ꞌLiko anele alué mukí: ―Mué Waꞌlula, neꞌchí ꞌya alué baꞌwí napurigá ne tajsiné rawé balámaka einámala, ꞌlige aminami napurigá tajsiné ꞌtúmimpá ne alué baꞌwí jena ilígame. 16 ꞌLige Esusi anele alué mukí:  

 

 

 

 

 

l 4:4-5 Eꞌnesi Génesis 33:19 ꞌlige Josué 24:32.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

240

SAN JUAN 4 ―Jeka bayéwagó alué rió mué gunala, ꞌlige muéchigó uchéchigo siné nawawa alué rió ꞌyuga. 17 ꞌLige anile alué mukí: ―Neka tabiléchigo ꞌyúgame júkó rió. ꞌLige Esúsika anele: ―Mueka ꞌla bijchiá aní tabilé ꞌyúgame korí mué rió. 18 Mué mukika maligi rió ꞌyúgame nílekuru, ꞌlige alué napu mué ꞌyuga ajtí jipe, tabilé ꞌla mué ꞌyula ju. 19 ꞌLige anile alué mukí: ―Mué Waꞌlula, mué raꞌíchanti ju napurigá bilé rió napu ruwime ju napu ané Onorúgame. 20 Ramué samaritano nabí jena rabó newalime kéturu alué goꞌame Onorúgame kógimia, nobi ꞌemi juríoka anígó pe alé Rusalénicho nímili ko alué goꞌame kógilime. 21 ꞌLige Esúsika anele: ―Mué mukí, ꞌla bijchígiwa ye: bilé rawé sebámala napu tabilé kógiwa goꞌame Oꞌnó Onorúgame nibilé jena nibilé alé Rusaleni. 22 ꞌÉmika piesta newame júkuru nobi tabiléchigo machime júkó alué ko Onorúgame. Ramué juríoka asíriga ꞌla machiaa chonigá newilime ka piesta. Alué rió napu ralámuli aꞌkabámana jawámili ju, alué rioka pe jurío rió nímili ju. Alekeri newalime júkuru piesta ramué jena wijchimoba. 23 Sébakuru raweli napurigá Onorúgame Alawala ralámuli guꞌírimala napurigá ꞌla Onorúgame ꞌyuga ꞌnátaga mochímala nabí rawé panápuri mochiga. Alué waꞌlú Oꞌnó Onorúgameka ꞌyaga eyena chieri  

 

 

 

 

 

 

aꞌlá eꞌwame ko alué Onorúgame raꞌichálila. 24 Onorúgame pe alawá ju. Alué júkuru ralámuli alawá ꞌyame. Alekeri ꞌwe aꞌlá biꞌlepi ꞌnátaga mochílime júkuru Onorúgame Alawala ꞌyuga, ꞌlige ꞌla eꞌwiwa Onorúgame Alawala. 25 ꞌLige alué mukí anele: ―Neka ꞌla machí nawamio bilé rió napurigá ramué buinámala alé chátiri bowechi, alué napu Kristo (Mesíasi) anilime ju. Napuꞌlige alué sebasa, suwábaga tábiri beníramala ramué. 26 ꞌLige Esusi anele: ―Alué napu mué ꞌyuga raꞌicha ilí jipe pe Kristo ju. Ne júkuru alué. 27 Aꞌlige raꞌicha jágichi, sébale alué ralámuli Esusi oyérame, ꞌlige alué oyérame pe iꞌkilí jale eꞌnegá ꞌnata: «¿Chonigá ꞌyuga raꞌicha ilípaché alué mukí Samaria bejtégame ꞌyuga?» Tabiléchigo che aníleko nibilé tábiri rukélechigó. m 28 ꞌLige alué mukí ꞌma simile, abajá aꞌresa sikolí, ꞌlige simile alué mukí ꞌmi weꞌká riógachi, ꞌlige anele ralámuli alé ejperégame: 29 ―ꞌMi ajtíteꞌé bilé rió, neka tajsiné eteme kéteꞌé alué rió ꞌyako, ꞌlige suwábaga ruwíguru, ꞌlige aminami abiena machí alieri nóchaga oyame ko ne. Nabá eꞌnewa alé ꞌmi. Kristo kérémá siné kachi alué. 30 ꞌLige simíbale alué ralámuli alué Esusi eꞌnemia. 31 ꞌLige taꞌchó sébachi alué ralámuli weꞌká riógichi mochígame, alué ralámuli Esusi oyérame ka ꞌwe goꞌnúlale  

 

 

 

 

 

 

 

m 4:27 Alué ralámuli jurío tabilé siné raꞌíchame nile alué Samaria ejperégame ꞌyuga, alekeri ꞌnátale «¿Chonigá raꞌicha ilíché alué Esusi alué mukí Samaria bejtégame ꞌyuga?»

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

241

SAN JUAN 4

Esusi alué goꞌame napu ralálige, anele: ―Mué Benírame, yati goꞌá. 32 ꞌLige alueka anile: ―Neka nígame ju goꞌame napurigá goꞌmela. ꞌÉmika tabilé machí chieti ka alué goꞌame. 33 ꞌLige alué oyérameka tabilé námale napu anile alué Esusi, ꞌlige anile alué oyérame aꞌbopi raꞌíchaga: ―¿Siné kachi pe jaré ralámuli aꞌpílegeréko goꞌame? 34 ꞌLige alué Esusi abé ꞌla ruyele alué oyérame, regá anele: ―Neka tabilé chélá ye goꞌame. Neka ꞌwe aꞌlá sébali olánili alué nóchali napu ꞌyálige Onorúgame neꞌchí. ꞌLige aminami anele: 35 ―Tabilé aniboa: «Naó mechá rokáré napurigá ꞌwiwa goꞌame.» Neka aníguru: «ꞌWe ꞌla eꞌnewa ꞌla ꞌnátaga alué echerúgime. ꞌMa ꞌla níté ꞌwilia.» Ralámuli weꞌká mochíkuru ꞌwe resíláme, ꞌlige ꞌwe aꞌlá listo mochiwa ꞌemi napurigá nejkúrimala alué ralámuli. Pecha builime júkó. 36 Nóchame ka yati najtétilime ju echerúgime ꞌwisa. (Echerúgime aniame kéré napurigá ꞌla benimela ralámuli Onorúgame raꞌichálila, alué ralámulika ꞌwe aꞌlá ejperélamala nabí Onorúgame ꞌyuga ꞌpa rewagachi.) Alué echámeka asíriga ganíliga mochí napuꞌlige ꞌwe weꞌlé nerúgichi echerúgime, ꞌlige abiénachigó alué ꞌwime abiena asíriga ꞌla ganíliga mochí. 37 Bilé raꞌíchali nerú regá anime: «Bilé rió echame júkuru ꞌlige uché bilé napabume júkuru napuꞌlige ꞌma rakesa alué echerúgime.» Ye raꞌíchalika asíriga  

 

 

 

 

 

ꞌla bijchiá ju. 38 ꞌÉmika pecha bajchá benírele ko ye raꞌíchali, uché jaré asíriga aꞌwágame nóchale ye raꞌíchali beníriga. Alekeri napuꞌlige benírame ju ꞌemi, weꞌká ralámuli ꞌwe aꞌlá oyérame ju alué raꞌíchali. ꞌÉmika ꞌwime júkuru napu uché jaré echale. 39 Napuꞌlige alué ralámuli Samaria ejperégame taꞌchó simíbachi alé weꞌká riógichi mochiga, alué mukí anele alué ralámuli Esusi ꞌwe aꞌlá ruwíligo alieri nóchaga oyame níligo alué mukí abé ꞌya bajchabé rawé. Esúsika rekó tabilé etee abiena machióríle. ꞌLiko alué ralámuli yeti raꞌíchale akisá, asíriga ꞌla bijchígale alué rioka Onorúgamete julárigame níligo ꞌpa rewigáchika. 40 ꞌLiko alué Samaria ejperégame sebasa alé napu asale Esusi, ꞌlige ꞌwe owile napurigá alé asimela Esusi alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLiko Esusi oká rawé asale alé. 41 ꞌLiko alué uché jaré ralámuli Samaria ejperégame napuꞌlige alué raꞌíchili gepusa alué Esusi raꞌichálila, asíriga aꞌlá bijchígale alué weꞌká ralámuli Esusi Onorúgamete julárigame níligo. 42 ꞌLige alué ralámuli anele alué mukí: ―Bajchá ꞌla bijchíguru napu mué ruyánié alanió ye rió. Jípeko ramué aꞌboi akiáguru alué raꞌichálila, alekeri ꞌla machiáguru ye rioka ꞌwe aꞌlá bijchiá alué ko napu suwábaga ralámuli buyáname ju alé resítiri bowechi.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé towí nayume

43 Anawínala

Esusi simile alé asisá, ꞌmimi simile uché bilena ejiro Galilea anilichi. 44-45 Alé napu

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

SAN JUAN 4​, ​5

242

Galilea anilime ejiro boꞌígichika, alé waꞌlú ochérale alué Esusi. (Esúsika anílige: «Ralámuli tabilé nirame ju bilé rió napu ruwime ju napu ané Onorúgame boꞌné bejtélachi asagá.») Napuꞌlige Esusi sébachi alé Galilea, alué ralámuli alé mochígame ꞌwe aꞌlá ganíliga repórale, aꞌboika ꞌla etéligame napu ꞌsile alé Rusaleni napuꞌlige nerule alué piesta Páskua anilime. Pe boꞌné ꞌnátaga weꞌká ralámuli saꞌwale. 46 ꞌLiko alué Esusi uchéchigo siné simile alé Kaná anilichi weꞌká riógichi. Alé weꞌká riógichi nile napu alué Esusi pe boꞌné naꞌtálilate newale iꞌwilí baꞌwila rekútame pe baꞌwite. ꞌLige alé sébale bilé waꞌlula romano Esusi bayérimia alé Kapernaumi anilichi napurigá saꞌwámala alué rió inolá, ꞌwe nayume nile alué rió inolá. 47 Alé Kapernaumi asale alué waꞌlula romano, ꞌlige napuꞌlige akisáká Kaná sébaligo Esusi, ꞌlige alué rioka simile alé Kaná anilichi weꞌká riógachi owimia Esusi napurigá simela alué rió inolá ꞌyomia, ꞌma amulí mukiá boꞌile alué rió inolá. 48 ꞌLige Esusi anele alué rió: ―ꞌÉmika ta etéaká ne saꞌwá bilé ralámuli pe boꞌné aꞌwalílate, tabilé bijchigi ne raꞌichálila. 49 ꞌLige alué waꞌlula románoka anele: ―Mué Waꞌlula, nabá yati taꞌchó mukuchi ne inolá. 50 ꞌLige Esusi anele: ―ꞌMa ku galírale simiboa. ꞌLa ku saꞌwimela mué inolá. Alué rioka ꞌwe aꞌlá bijchígile napu anile alué Esusi, ꞌlige yati simile.  

 

 

 

 

51 Napuꞌlige

taꞌchó sébachi galírale, alué boꞌné piónila najtépale ꞌlige ruwile ꞌma aꞌlá saꞌwigá ajtigó alué nayume. 52 Napuꞌlige rukechi chiéniko saꞌwíligo, anéleru: ―Rapako rawilí ajchábaturu iná. 53 ꞌLiko alué rió nayume oꞌnola ꞌwe aꞌlá machile pe aꞌlige yati saꞌwíligo napuꞌlige Esusi ruwílige saꞌwiméráo alué nayume napuꞌlige regá anélige: «ꞌLa ku saꞌwimela mué inolá.» ꞌLiko alué uꞌtátiri oꞌnola ꞌwe aꞌlá bijchígile Esusi raꞌichálila. Suwábaga alué ralámuli napu ejperégame nile alé napu alué nayume ajtime nile, suwábaga oyérale alué Esusi. 54 Pe kulí nawá Esusi alé Kaná Juréaka simigá, iꞌwilí baꞌwila rekútume newale baꞌwite pe boꞌné ꞌnátaga. Uché osá nawagá, saꞌwale alué towí nayume pe boꞌné aꞌwalílate boꞌné ꞌnátaga.  

 

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé sujírigame aꞌbé napu waꞌlú baꞌwí maní

5

Abé aꞌkinana rawé, uchéchigo siné simile Esusi alé Rusaleni piesta nerúgichi napu newame nile ralámuli jurío. 2 Tegótigame nile ꞌwe reꞌpá ilígame tegoli noligá alé weꞌká riógichi Rusaleni anilichi. Weꞌkaná yógame nile alué tegoli napurigá moꞌimela ralámuli ꞌlige ajágamechigó. Bilena yochi Boꞌá Simárome anilime nile, ꞌlige aꞌbé alé yochi waꞌlú baꞌwí manígime nile napu Betsata anilime nile. Betsátaka bilé raꞌíchali ju ebreo raꞌichálila (o arameo raꞌichálila). Maligi ulumí rojsate netétigime  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

243

SAN JUAN 5

jale aꞌbé alé baꞌwí manígichi. 3 Alué ulumí jágichi weꞌká nayume ralámuli biꞌtile ꞌwe resítiri. Jaré tabilé maꞌchílime nile, jaré tabilé gayéname oꞌweti jasia, tabilé gayéname simiba, napurigá sujírigame, ꞌlige jaré taꞌmé nokame bochígimi saꞌpálachi. 4 Pe iꞌsínimi nokame nile alué baꞌwí, pe napuꞌlige sebasa bilé ánjeli ꞌpa rewagáchika. ꞌLige apiépiri ralámuli bajchá bajkisá alégana baꞌwichíkana napuꞌlige noká ilígichi alué baꞌwí, yati saꞌwime nile alué ralámuli apiépiri nawilí. 5 Boꞌile alé bilé rió napu ꞌma baisá makué na osá naó bamí nayume nile. 6 Esúsika etele iꞌkilí boꞌígichi alué nayume ꞌlige machile weꞌká bamió alué nayua. Aꞌlige Esusi rukele: ―¿Saꞌwinale mué? 7 ꞌLige alué nayúmeka nejele: ―Mué Waꞌlula, alué baꞌwí nokachi tabilé ꞌwesi iꞌté napurigá neꞌchí oꞌtomela alé baꞌichí. Neka tabilé gayena simiá ꞌlige senibí neyuro uché jaré. 8 Esúsika anele: ―Oꞌweti ilisi, roꞌminá mué gemala, ꞌlige simigá. 9 Pe abiéniko ꞌma saꞌwile alué nayume. ꞌLige ꞌma roꞌminasa boꞌné gemala ꞌlige simile. Alué rawé napu alué rió ꞌyóliru bilé rawé sawalachi nile napu alué ralámuli jurío resíbame nile. 10 ꞌLiko alué eꞌwélala ralámuli jurío anele alué ꞌyórigame olagá: 11 ―Jipe raweka waꞌlú resíbulichi júkuru ꞌlige boꞌné gemala oꞌtuáká waꞌlú resíbulichi rawé tabilé nerálime niraga júkuru ramué nila nulalí.  

 

 

 

 

 

 

 

 

ꞌLige alué rioka nejele: ―Alué rió napu neꞌchí saꞌwale ané neꞌchí: «Roꞌminá mué gemala ꞌlige simigá.» 12 Aꞌlige rukéleru alué rió: ―¿Chieri júkó alué rió napu anile: «Roꞌminá mué gemala ꞌlige simigá»? 13 Alué rió ꞌyórigame ka tabilé machile chieri níligo alué rió. Abiéniko tané ikíligame Esúsika, cha weꞌká rióligame alé. 14 Abé aꞌkinana Esusi etele alué rió alé raꞌpichí waꞌlú reꞌobachi, ꞌlige anele: ―ꞌLa machíguru mué, ꞌma ꞌla saꞌwígame rió júkuru mué. Ya ꞌma pe alé si aꞌrewa cha ꞌsiá. Tabilé aꞌresa ka mué alué chátiri ꞌnátili, aꞌliko abéchigo cha ikimela mué. 15 ꞌLiko simile alué rió ꞌlige ruyele alué ralámuli jurío eꞌwélala Esusi ꞌsíligo alué rió ꞌyoa. 16 ꞌLiko alué ralámuli jurío eꞌwélala Esusi najátale chibi olániliga, napugiti ꞌyóligame alué rawé resíbulichi. 17 ꞌLiko Esusi anele alué eꞌwélala jurío: ―Ne Oꞌnola Onorúgame senibí nocha ajtí rekó resíbilichi rawé kachi, néchigó abiena alarigá nocha. 18 ꞌLiko alué eꞌwélala juríoka meꞌlinálile Esusi. ꞌWe ayole alué nayume saꞌwárigoriká Esusi alué rawé resíbilichi. ꞌLige ꞌwe ayoa mochílechigó napugiti anéligame Onorúgame boꞌné Oꞌnola ko. Yeka anime nile aꞌchigóriga kóríle napurigá Onorúgame. 19 Aꞌlige Esusi anele alué ralámuli jurío eꞌwélala: ―ꞌLa bijchiá ju napu ne ruwimela jena. Alué napu ju Onorúgame Inolá (napu ne ju) pecha boꞌné  

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

244

SAN JUAN 5 benile ko ꞌyoga. Alué rioka pe aꞌchigóriga ꞌsmíguru napurigá etele alaꞌsichi alué boꞌné Oꞌnola Onorúgame. Bilé towika aꞌchigóriga ꞌsmíguru napurigá ꞌsmi boꞌné oꞌnola. 20 Bilé oꞌnoka ꞌla ꞌwe ꞌla niraga eteme ju boꞌné inolá ꞌlige benírame ju suwábaga napu newá boꞌné. Onorúgame ne oꞌnola benírimala neꞌchí bilé ꞌnátili abé semátiri meꞌtigá napuꞌlige saꞌwale ne alué rió. ꞌLige ꞌemi eꞌnegá jábamala. 21 Waꞌlula Oꞌnó Onorúgame alawá ku ꞌyame ju suwígame napurigá uchéchigo ajánamala. ꞌLige Onorúgame Inolá abiena ꞌyame ju alawáchigó napu ekí alué boꞌné najkí. 22 ꞌLige alué Oꞌnó Onorúgame tabilé gustisia olame ju ralámuli. Alué Onorúgameka ye nóchali ꞌyale alué boꞌné Inolá. 23 Onorúgame ꞌyale ye nóchali alué boꞌné Inolá napurigá ralámuli animela alué Onorúgame Inolá waꞌlula ko ꞌlige aminami napurigá ꞌwe aꞌlá nirawa. Bilé rió tabilé niraga eteme Onorúgame Inolá tabilé niraga eteme júchigó Oꞌnola napu ju Onorúgame, Onorúgame napu júlale boꞌné Inolá. 24 › Abiena ꞌla bijchiá ju napu ne ruwimela jena. Alué rió napu ꞌla gepú ne raꞌichálila ꞌlige napu ꞌla nirá Onorúgame, alué rioka ꞌla senibí bejtélamala Onorúgame ꞌyuga. Onorúgameka tabilé siné gastigárimala alué rió napu ꞌla nirá Onorúgame, alué rioka ꞌmáchigo naréligime Onorúgame Alawala. Tabilé siné waná bejtélamala napu Onorúgame bejté. 25 Neka ꞌla bijchiá aníguru. Jipe ya ꞌma seba raweli napuꞌlige ralámuli akémala alué  

 

 

 

 

 

Onorúgame Inolá raꞌíchachi, alué ralámuli napu tabilé machime ju Onorúgame ko Waꞌlula, ꞌlige alué napu ꞌla gepume ju ꞌlige eꞌwame ju ꞌla semáriga ejperélamala Onorúgame ꞌyuga ꞌnátiga. 26 Ne Oꞌnola Onorúgame boꞌné Alawala nígame ju napurigá uché jaré ꞌyámala. ꞌLige Onorúgame boꞌné Alawala ꞌyale alué rió boꞌné Inolá napurigá uché jaré ꞌyámala. 27 Onorúgameka neꞌchí ꞌyákuru napurigá gustisia olámempá ne alué ralámuli napugiti neka nawagame ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. 28 Tase eꞌkarúgame naꞌtawa ꞌemi napu ne alanichi. Bilé rawé sebámala napu suwábaga suwígame akimela ne raꞌíchachi alé gaposántochi. 29 ꞌLige alué ralámuli napu ꞌla semáriga nokale napu bijí taꞌchó suwiyá, alué ralámulika ku ajánamala napurigá ꞌla semáriga ejperélimala Onorúgame ꞌyuga, ꞌlige alué ralámuli napu ꞌwe cha nokálige, alueka ku ajánamala waꞌlú gastigo naremia. 30 › Neka pecha boꞌné ꞌnátiga gustisia olago ralámuli, neka napurigá Onorúgame nulá alarigá eꞌwáguru. ꞌLige napu ne aní ꞌla bijchiá ju. Neka pecha napu ne boꞌné ꞌnata, pecha alarigá ruwígó. Neka ruwíguru napurigá aní alué napu neꞌchí jula. ꞌLige Esusi aminabi raꞌíchale, regá anile: 31 ―Ne boꞌnepi ruisáká chuꞌsime ko ne, alué raꞌíchali ka tabilé najtékame ju. 32 Neka aníguru uché bilé ꞌma ruigó chieti ko ne, ꞌlige alué rioka Juani anilime nílekuru. Neka ꞌla machí ꞌla bijchiá  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

245

SAN JUAN 5

ko napu anile. 33 ꞌLige ꞌémika júlale jaré rió Juani rukéniliga chieti ko ne, ꞌlige Juánika tabilé ꞌyégiga ruwile. 34 Neka tabiléchigo resí lágó napurigá bilé rió ꞌla semáriga ruwimela neꞌchí olagá churigá ko ne. Neka pe ruwíguru ye raꞌíchali ꞌemi guꞌíriga ꞌlige napurigá ꞌla buyásamala ꞌemi alé resítirichi. 35 Juánika napurigá bilé raꞌósali nile napurigá ꞌemi ꞌla etémala chónagachi. Alueka tabilé ꞌyégali ruwílekuru ꞌlige ꞌla guꞌírilikuru suwábaga ralámuli Onorúgame ꞌyuga naꞌtálichi. Alueka ruwílekuru chieti ko ne, ꞌlige ꞌémika ꞌwe aꞌlá raꞌsálagá mochile ꞌwe ganíliga pe uꞌkabi rawé alué raꞌíchali akisá. 36 ꞌWe najtékame ju napu Juani ruwile, napu ne ruwí abéchigo najtékame ju. Etega alué nóchali napu ne newá, aꞌlige kulí ꞌla námamala ꞌemi Onorúgamete julárigame ko ne. 37 Oꞌnó Onorúgame napu neꞌchí júlale jékana, alué boꞌné ruwí chieri ko ne. ꞌÉmika tabilé siné ꞌcho aké Onorúgame raꞌíchachi, ꞌlige aminami ꞌémika tabilé siné etéchigó Onorúgame. 38 Tabilé bijchigi ꞌemi napu aní alué napu Onorúgame júlale napugiti ꞌémika tabilé oyera Onorúgame raꞌichálila. 39 ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá benime ju Onorúgame raꞌichálila aminabi benináliga. ꞌÉmika ꞌla benimeli mayé ye raꞌíchali churigá ejperélatikó Onorúgame ꞌyuga senibí niraga, nobi tabiléchigo námago ꞌemi ye raꞌíchali. Ye raꞌíchali Onorúgame raꞌichálila ruwí chieti ko ne, 40 nobi ꞌémika tabiléchigo bijchíginiligó napu  

 

 

 

 

 

 

 

ne ruwí napurigá ꞌla ganíliga ejperélamala ꞌemi Onorúgame ꞌyuga ꞌnata. 41 › Neka tabilé chélá rekó ꞌla nirachi neꞌchí ꞌemi o rekó tabilé ꞌla nirachi neꞌchí. 42 Neka ꞌwe aꞌlá sébali machí ꞌemi, ꞌlige ꞌla machí ne ꞌemi tabilé ꞌla ganíliga eteo Onorúgame. 43 Ne Oꞌnola Onorúgame jula neꞌchí ꞌpa rewagáchika, biꞌlepi ꞌnátame niru ramueka, ꞌlige ꞌémika tabilé ꞌla oyeri neꞌchí. Siné kachi bilé rió sebasa bilé nóchali oꞌká napu pe boꞌné ꞌnata, aꞌlígeko ꞌemi ꞌla semáriga oyéramala alué rió. 44 ꞌÉmika ꞌwe ganílime ju tabiri nóchali newigá napurigá uché jaré ꞌla semáriga nirámala, napurigá ꞌwe aꞌlá niraga raꞌichámala ꞌemi olagá. Nobi tabiléchigo ꞌla ꞌnátago ꞌla semá nokiame napurigá ꞌwe aꞌlá niraga raꞌichámala Onorúgame ꞌemi olagá. Alekeri tabilé ꞌla bijchígamala napu ne ruwí. 45 ꞌEmi tase mayewa ne ꞌemi saíla niraga raꞌichamio napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌíchachi ne. Uchéchigo bilé rió ꞌma raꞌíchale ꞌemi saíla niraga. Moisesi ju alué napu ꞌemi saíla niraga raꞌíchale, alué napu ꞌemi ꞌwe galele. ꞌÉmika buwé mochí napurigá guꞌírimala nobi alueka ꞌmáchigo ꞌemi saíla niraga raꞌíchale ko, ꞌlige osiruga chujkú apélichi napu raꞌíchale Moisesi. 46 ꞌLa bijchiá ju ꞌemi tabilé bijchígiligo Moisesi raꞌichálila, alueka neꞌchí guꞌíriga osale ꞌlige ꞌémika tabilé bijchíginiligó napu ne ruwí. 47 ꞌEmi tabilé bijchígasaká napu Moisesi osale, ꞌliko tabilé bijchígimala napu ruwimela ne.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

 

SAN JUAN 6

6

246

Jena ruwimela Esusi ꞌyáligo goꞌame maligi mili rió tase tétiga umugí ꞌlige uꞌkuchítiri

ꞌLige nujubapi ꞌma raꞌichasa Esusi ye ralámuli ꞌyuga alé Rusaleni, simile alé waꞌlú baꞌwí ilígichi napu Galilea anilime ju. ꞌLige abiena Tibériasi anilime nílechigó alé napu alué baꞌwí maní. ꞌLige bajonile alé waꞌlú baꞌwí manígichi. n 2 Weꞌká ralámuli Esusi najátale, etéligame alué ralámuli ꞌwe aꞌlá semáriga saꞌwachi jaré ralámuli ꞌwe nayume. Pe boꞌné ꞌnátaga saꞌwale Onorúgame aꞌwalílate. Alué ralámuli etele Onorúgame guꞌírio alué Esusi. 3 ꞌLige Esúsika bilena rabomi simile ꞌlige alemi asale alué makué oká rió Esusi oyérame ꞌyuga. 4 Pe uꞌkabi rawé rokáréle napurigá sebámili nílige raweli napu piesta newame nile alué ralámuli jurío napu Páskua aneme nile alué aꞌboi. 5 Esúsika etele weꞌká ralámuli moyena eꞌyénigichi alérimi Esusi ajtígichi. Aꞌlige Esusi anele Belipe: ―¿Koche raliboa baní napurigá goꞌmela alakí ralámuli? 6 Alarigá anele Esusi, pe machináliga paꞌlá bijchigio waꞌlú aꞌwalí nígame ko Esusi. Esúsika ꞌma ꞌla machile churigá ꞌyamio goꞌame alakí ralámuli, Esúsika pe rukele. 7 Belípeka nejele: ―Ne, rekó enomígame nísaká osá naó mechá nochárigame, pecha sebárimilikó ne baní ralá alakí ralámuli kógimia, pecha  

 

 

 

 

 

oꞌmá nachuámiligó rekó nasípasi chiꞌwánaga ꞌyalía aꞌpílipi ralámuli. 8 ꞌLige Antresi, napu Simoni Pegro baꞌchila nile, alué napu abiena Esusi oyérame nílechigó, ꞌlige alué rioka anele Esusi: 9 ―Jena ajtí bilé reꞌmalí maligi baní oꞌkame sebárate newárigime ꞌlige oká roꞌchí, nobi asíriga uꞌtá goꞌame júkó napurigá goꞌmela alakí ralámuli. 10 ꞌLige Esusi anile: ―Jena rabó kilí mochíniliwa ralámuli. ꞌWe gajsalégichi nile alé rabó. Iꞌkilí mochíbale alué maligi mili pe riocho tétiga, tabilé tétiga umugí nibilé uꞌkuchítiri. 11 ꞌLige Esusi alué baní ꞌwile ꞌlige cheliera ꞌyale Onorúgame ꞌlige suwábaga ralámuli ꞌyale alé mochígichi. Aꞌchigóriga olale alué roꞌchí ꞌyuga. Ralámuli kógile napusí ꞌma bosasa. 12 Napuꞌlige ꞌma bosasa alué ralámuli, Esúsika alué boꞌné gompaniérola nulele: ―ꞌMa napubuwa suwábaga napu rasírigame. Tabilé peꞌtá pápua. 13 ꞌMa napubule suwábaga goꞌame rasírigame ꞌlige bilé rosena aꞌtabé bochile. 14 ꞌLige etesa alué ralámuli alaꞌsichi Esusi, alué ralámulika anile: ―Bijchiá ye rió ruwime ju napu ané Onorúgame, alué napu nawámili nílige jena wijchimoba. 15 Esúsika machile umériga oꞌtoboli ko alué ralámulite waꞌlula rey nulame newániliga, alekeri chíbika simile bilena rabó biꞌneli asináliga.  

 

 

 

 

 

 

 

n 6:1 Alué waꞌlú baꞌwí bilena amulí makué bilé kilómetro niraga nile, ꞌlige bilena bilé liá aminá bilé kilómetro neraga nile, ꞌlige ꞌwe rojkógame nile malígisa makué metro neraga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

247

16 Pe

SAN JUAN 6 Jena ruwimela Esusi baꞌwichí amoba enáligo

aꞌlige rawé ꞌma alí, alué makué oká ralámuli Esusi ꞌyuga járome ku waꞌlú baꞌwí manígichi simíbale, pe aꞌbé nile napu goꞌame goꞌale ralámuli. 17 ꞌLige bilé bárkochi jímole alué ralámuli ꞌlige simíbale alé weꞌká riógichi niraga Kapernaumi anilichi, pe alé baꞌichí bajuniga ju alé weꞌká riógichi Kapernaumi. ꞌMa chónale bijí bárkochi mochiga eꞌyénigichi alué ralámuli. Tabilé enale Esusi alué ralámuli ꞌyuga. 18 Asíriga aꞌwágame eká ilile ꞌlige ꞌwe oꞌpochía ilile baꞌwí alé bárkochi. 19 Napuꞌlige ꞌma weꞌlímana eꞌyénaga alué barko asagá maligi o usani kilómetro weꞌlímana alé baꞌichí amoba, ꞌlige alué makué oká Esusi ꞌyuga járome etele Esusi ꞌnaka enágichi baꞌichí amóbaka, napurigá weꞌechi amoba neraga enale baꞌichí kachi, ꞌlige ꞌwe majale suwábaga alué makué oká ralámuli. 20 ꞌLige Esúsika regá anele: ―Pe ne ju, tase majawa. 21 ꞌLiko ꞌma tabilé majale alué ralámuli, bayele napurigá mómala Esusi alé bárkochi alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLige pe yati neraga ꞌma sébale alué barko alé weꞌká riógichi.  

 

 

 

 

Jena ruwimela ralámuli Esusi ꞌyaga eꞌyéniligo

22 ꞌLige

melénala rawé ralámuli napu taꞌchó bajuniga ejtebile alé baꞌwí manígichi, alué ralámulika machile pe biꞌlepi barko chujkúligo alé, ꞌlige Esusi oyérame alé bárkochi simíboligo, ꞌlige Esusi tabilé simíligo alé bárkochi alué

ralámuli ꞌyuga. Aꞌliko regá ꞌnátale: «¿Kochiena ajtí Esusi?» 23 ꞌLige jaré barko jsile alé weꞌká riógichi Tibériasika simíbigame. Alé aꞌbé sébale reꞌlege napu alué weꞌká ralámuli goꞌálige baní napu Esusi cheliera ꞌyálige Onorúgame. 24 ꞌLige machisáká tabilé ajtigó Esusi ꞌlige alué boꞌné Esusi oyérame, suwábaga alué ralámuli jímole alé jaré bárkochi ꞌlige simíbale weꞌká riógachi Kapernaumi anilichi Esusi ꞌyamia.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo alué nóchali napu Onorúgame ꞌyáligo 25 ꞌLige

ꞌma seba bajuniga, alé asale Esusi, ꞌlige alué ralámulika rukele: ―Mué benírame, ¿chiéniko seba mué jena? 26 Esúsika nejele: ―Neka ꞌla bijchiá aní, ꞌémika neꞌchí ꞌyaga eꞌyena ꞌláchigo semáriga bosáligimempá ꞌemi alué banite napu ne ꞌya. 27 Tabilé ꞌla ju pe goꞌámecho meka goꞌnáliga nochalia. Goꞌámeka tabilé anáchame ju. Abé aꞌlá júkuru ꞌyamía alué abé aꞌlá ꞌnátili napu nejí alué rió napu nawá ꞌpa rewagáchika. Alué aꞌlala ꞌnátili chaꞌpisúká ꞌla nabí mochímala ꞌemi ꞌpa rewagachi. Alué ꞌnátili abé aꞌlá ju meꞌtigá goꞌame. Oꞌnó Onorúgameka ꞌwe raꞌsáligá ajtí alué rió ꞌyuga. 28 ꞌLiko alué ralámulika regá anele: ―¿Chonikiboli ju ramué napurigá ꞌla chaꞌpiboa alué ꞌnátili? 29 ꞌLige Esúsika regá anele: ―Onorúgameka pe najkíguru napurigá ꞌla bijchígiwa alué rió  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

248

SAN JUAN 6 raꞌichálila napu Onorúgame júlale. 30 ꞌLige anile alué ralámuli: ―Newágó pe boꞌné aꞌwalílate ꞌnátaga alué nóchali ꞌwe semátiri napurigá ꞌla etéwampá ramué. Aꞌlígeko ꞌla oyériwa alué mué naꞌtálila. ¿Chuꞌsimi olágó mué? 31 Moisésika newale bilé nóchali semátiri napurigá narémili nílige alué rijimala ꞌya mochígame. o Alé ꞌwe wakígichi, Moisesi ꞌyale goꞌame rewagachi nerúgame napu maná anilime nile. Regá aní ꞌya nerúgame raꞌíchali. Mué Esúsika, ¿chuꞌsimi olágó? 32 Esúsika anile: ―Neka ꞌla bijchiá aníguru. Oká baní nerúkuru rewigáchika sígame. Napu Moisesi ꞌyáleru alueka pe goꞌame nile. Uché bilélaka abé najtékame ju. Ne Oꞌnola Onorúgame ꞌsime ju nejía. 33 Onorúgame nila baní, alueka ju alué rió napu rewagáchika nawágame ju ꞌlige alawá ꞌyame ju ralámuli jena wijchimoba mochígame. 34 ꞌLige ralámulika anele: ―Mué Waꞌlula, ramué ꞌyawa alué baní senibí rawé. 35 ꞌLige Esúsika nejele: ―Ne ju alué baní napu alawá nejime ju. Alué ralámuli napu ꞌla oyera napu aní ne senibí ꞌla iwériga bejtélamala, tabilé siné eꞌluímala ꞌlige tabilé siné balámumala. 36 Nobi ꞌémika ꞌláchigo etégó neꞌchí napu newá ne, abirigáchigo tabilé oyéramala ꞌemi neꞌchí. 37 Ne Oꞌnola Onorúgame ꞌya neꞌchí nóchali ꞌlige weꞌká ralámuli, ꞌlige ne ꞌyuga  

 

 

 

 

 

 

 

nokísamala alué ralámuli. Neka tabilé mabúmala alué ralámuli. Neka ꞌla guꞌírimala alué ralámuli. 38 Ne rewigáchika nawákuru tase pe napu ne newánili newamia. Neka ꞌla newamia nawákuru napu najkí alué ne Oꞌnola napu neꞌchí júlale. 39 Alué ne Oꞌnólaka najkí napurigá tabilé ꞌwesi weꞌkuámala ne alué ralámuli napu ꞌya neꞌchí. Onorúgameka najkí napurigá ku ꞌla ajánamala napuꞌlige Onorúgame gustisia olachi alué ralámuli. 40 Ne Oꞌnola Onorúgameka najkí suwábaga alué ralámuli napu ekí oyérame ju neꞌchí napu Onorúgame Inolá ju ne. Neka ku ajánirimala alué ralámuli napuꞌlige ꞌma guwichí kachi ye gawí. Alué ralámulika ejperélamala Onorúgame ꞌyuga ꞌpa rewagachi senibí. 41 ꞌLiko ralámuli jurío Esusi saíla neraga raꞌíchale napugiti boꞌnepi regá aníligame Esusi: «Ne ju baní rewigáchika nawágame.» 42 ꞌLige rukigá járiga aꞌbopi anile: ―¿Tacha Esusi ju ye rió, alué José inolá? ꞌWe aꞌlá machiame ke ye rió oꞌnola, ꞌlige ꞌwe aꞌlá machiáa ye rió eyela. Aꞌlígeko ¿chonigá rewigáchika nawágame koríbeché? 43 ꞌLige regá nejele Esusi: ―ꞌMa aꞌrewa alieti raꞌicha. 44 Tabilé ꞌwesi oyéramala neꞌchí tabilé bayésaká Onorúgame alué ralámuli, alué Onorúgame napu neꞌchí jula ꞌpa rewagáchika, uchéchigo ku ajánirimala alué ralámuli napuꞌlige seba raweli Onorúgame nawámili gustisia olamia ralámuli. 45 Regá anime  

 

 

 

 

 

 

 

o 6:31 Eꞌnesi glosario «ancestor».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

249

SAN JUAN 6

osale alué ralámuli ꞌwe ꞌya napu ruyame nile napu anele Onorúgame: «Onorúgame benírimili ju suwábaga alué ralámuli.» Alué napu ꞌla bení Onorúgame raꞌichálila ꞌlige napu ꞌla námaka benime ju, alué ralámuli júkuru napu neꞌchí oyérame ju. 46 › Jena tabilé ꞌwesi etiáguru Oꞌnó Onorúgame, pe necho, neka napu Onorúgame ajtí aleka nawagámpá. Pe necho júkuru Onorúgame etégame. 47 ꞌLa bijchígowa ne raꞌichálila. Alué ralámuli napu ꞌla oyera neꞌchí raꞌichálila ꞌlige napu ꞌla eꞌwá napu ne nulá, alueka ꞌla Onorúgame ꞌyuga asimeli júkuru senibí. 48 Ne júkuru napurigá alué baní aꞌwalí nejime napurigá ꞌla ejperélawa jena gawichí. 49 Alué baní napu goꞌale alué ꞌemi rijimala ꞌya mochígame, maná anilime, alué baní napu goꞌale bilena wakígichi eꞌyéniga tabilé riógichi, alué banika tabilé ꞌyale iwérali alué ralámuli napurigá sebámala rewagachi. 50 Ne júkuru alué baní napu ꞌpa rewagáchika nawágame ju, ꞌlige alué ralámuli napu ꞌla bijchígime ju napu ne ruyé, alueka ꞌla senibí ejperélamala. 51 ꞌLige aminabi anele: ―Neka napurigá baní ju, alué napu rewigáchika nawale. Bilé rió ye baní goꞌsáká, senibí niraga bejtélimili júkuru. Ye banika ne saꞌpala júkuru ꞌlige neka ne boꞌné saꞌpala nejíguru napurigá meꞌliboa ne napurigá ralámuli jena wijchimoba ejperégame buyásimala chátiri bowechi ―alarigá anile Esusi. 52 ꞌLige ralámuli jurío ꞌwe ayoga raꞌíchale aꞌbópika. ꞌLige anile:  

 

 

 

 

 

 

―¿Churigá boꞌné saꞌpala nejímalabeché ye rió napurigá goꞌmela ralámuli? Alarigá anile tabiléchigo námalakó napu anile Esusi. 53 ꞌLige Esúsika aminabi anile: ―Neka ꞌla bijchiá aníguru, ꞌemi tabilé goꞌsáká ne saꞌpala, ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, ꞌlige tabilé bajísaká ne elalá, ꞌliko ꞌemi tabilé Onorúgame Alawala alawégame nímala. Tabilé ꞌla naꞌtámala Onorúgame ꞌyuga. 54 Bilé rió napu ne saꞌpala goꞌyame ju ꞌlige ne elalá bajime ju, alueka ꞌla Onorúgame Alawala nígame ju ꞌlige ꞌla senibí ꞌla Onorúgame ꞌyuga bejtélamala. (Esúsika pe anigá anile: «Alué rió napu ꞌla chaꞌpime ju ne raꞌichálila ꞌlige ꞌla eꞌwame ju, alueka ꞌla Onorúgame ꞌyuga asimela.») ꞌLige anile: ―Neka alawá ꞌyámala uchéchigo siné napuꞌlige ꞌemi suwisá. Regá ꞌsímala ne napuꞌlige seba raweli napuꞌlige Onorúgame wanápachi alué ralámuli chátili ꞌnátame ꞌlige ꞌwe aꞌlá ꞌnátame. 55 Ne saꞌpala goꞌsáká abé aꞌlá ju meꞌtagá goꞌame goꞌyáa. Alueka ꞌla bijchiá ꞌla rewagachi sebárime kame. Abiénachigó abé aꞌlá ju ne elalá bajilia, alué kame ꞌla bijchiá sebárime ju ꞌpa rewagachi. 56 Alué napu goꞌá ne saꞌpala ꞌlige napu bají ne elalá, alueka ꞌla neꞌchí saꞌpálachi asimeli ju ꞌlige neka alué saꞌpálachi asimeli júchigó. (Yeka regá anime júkuru, ꞌemi ꞌla oyérasaká neꞌchí, neka tabilé siné aꞌrémala ꞌemi. Ne alawálaka ꞌla senibí ꞌla ꞌemi saꞌpálachi asimela.)  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

250

SAN JUAN 6 57 Oꞌnó

Onorúgame júkuru alawá nejime, alué ꞌsílekuru neꞌchí jula ꞌpa rewagáchika. Neka alué alawálate bejtékuru napu ꞌya neꞌchí. Bilé rió ꞌla oyérasaká neꞌchí, aꞌlige neka boꞌné alawala ꞌyámala alué rió. 58 Alarigá ju baní napu rewagáchika nawá. Tabilé napurigá baní ju napu goꞌale alué israelita ꞌya mochígame, alué banika napu goꞌale alué ꞌya mochígame tabilé guꞌírale rewagachi moyena. Bilé rió ꞌla goꞌyame ka ne nila baní, alueka ꞌla senibí bejtélamala. Rekó ꞌma mukigé, uchéchigo siné ku narémala alawá. (Ye raꞌíchalika regá anime júkuru: Bilé rió ꞌla eꞌwame Onorúgame raꞌichálila, alueka ꞌla tabilé injiérnochi simela.) 59 Alarigá raꞌíchale Esusi napuꞌlige benírile jurío ralámuli alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilime, alé Kapernaumi anilichi weꞌká riógichi.  

 

Jena ruwimela jaré ralámuli tabilé bijchígiligo Esusi nila raꞌíchali 60 Napuꞌlige

akesa ye raꞌíchali weꞌká Esusi oyérame, anile aꞌbopi: ―Asíriga nóchali kame ju ye raꞌíchali beniaa. Tabilé ꞌwesi námamala. 61 Esúsika tabilé akele regá raꞌíchachi ye ralámuli, nobi ꞌláchigo machíleko seꞌwináriga raꞌicha jago alué ralámuli, ꞌlige regá rukele: ―¿Ya ꞌma guwana rujsúnale ꞌemi tabilé námame kóriká? ¿ꞌMa tabilé oyéranili ꞌemi neꞌchí? 62 ꞌWe eꞌkarúgame naꞌtálika ne ꞌla ruwichi ye raꞌíchali, ¿chulámalaché ꞌemi neꞌchí etea napuꞌlige reꞌpá rewagachi simichi ne napu asale ne ꞌyabé bajchabé rawé? 63 Onorúgame  

 

 

Alawala júkuru iwérali nejime napurigá ꞌla semáriga ejperélawa. Ralámulika tabilé ꞌla semáriga ejperélamala tabilé Onorúgame Alawala ꞌyúgaká. ꞌLa oyérasaká raꞌíchali napu ne raꞌicha, aꞌlige ꞌla nílamala ꞌemi alawá napu nejí ne. 64 Nobi jaré ꞌemi tabiléchigo bijchíginiligó ne raꞌichálila. Esúsika ꞌla machile napusí oꞌwínale ye nóchali, chieri ralámuli tabilé bijchígimili ye raꞌíchali ꞌlige ꞌla machílechigó chieri ꞌsímio nejía alué Esusi. 65 ꞌLige aminabi raꞌíchale Esusi: ―Jaré ꞌemi tabilé bijchíginili ne raꞌichálila, alekeri anéturu ne ꞌemi ꞌyabé bajchabé rawé tabilé ꞌwesi gainamio neꞌchí oyeria tabilé narésaká Oꞌnó Onorúgame nila iwérali. 66 ꞌLiko weꞌká Esusi ꞌyuga eꞌyéname ꞌma tabilé aminabi si simíbale Esusi ꞌyuga, ꞌmáchigo guwana rujsúligame. 67 ꞌLige Esusi rukele alué makué oká rió Esusi oyérame napu abé gompaniérola nile Esusi ꞌyuga: ―¿ꞌÉmichigó simánili ꞌlige ꞌma aꞌrénili ꞌemi neꞌchí? 68 ꞌLige Simoni Pégroka regá anele: ―Mué Waꞌlula, ¿chieri ꞌyuga simáwawé ramué? Mué júkuru napu raꞌíchame ju raꞌíchali napu ꞌla nejkúrame ju napurigá rewagachi sebawa ꞌlige ꞌla Onorúgame ꞌyuga ejperélewa senibí niraga. 69 ꞌLa bijchígiliguru ramué mué raꞌichálila ꞌlige ꞌla machiáachigó mué ko Onorúgamete wanápurigame napurigá guꞌírimala ralámuli. 70 ꞌLiko Esusi anele:  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

251

SAN JUAN 6​, ​7

―Ne boꞌné wanapa ꞌemi makué oká rió, ꞌlige ꞌemi bilé tabilé ꞌla ꞌnata, ¡ꞌma riablo naꞌtálila ꞌnátale! 71 Jurasi olagá anile, alué napu Simoni Iskariote inolá nile. Jurásika bilé nile alué makué oká rió Esusi oyérame, nobi abé iꞌlibékomi ꞌma nejíliru Esusi alué riote napurigá Esusi ꞌma oꞌtoboa alué Esusi saíla mochígichi.  

7

Jena ruwimela alué Esusi nasípasi bonila ꞌlige nasípasi waíla taꞌmé ꞌla niráligo Esusi

ꞌMa aꞌkinana Esúsika eyénale bochígimi ejiro Galilea anilichi. Tabilé eyénale alé Jurea anilichi napugiti alué eꞌwélala ralámuli jurío nuleme ꞌyaga eꞌyéniligime alué Esusi meꞌlináliga. 2 ꞌMa amulí sébachi nile alué piesta napu newame nile rojsate uꞌkuchí galí ꞌlige alé okome nile. (Alarigá nokame nile alué ralámuli jurío nélegá churigá nokame níligo ꞌwe ꞌya napuꞌlige eꞌyénilige alué ralámuli israelita Moisesi ꞌyuga ꞌwe wakígachi tabilé rojégichi.) 3 Aꞌlige alué Esusi nasípasi bonila ꞌlige nasípasi waíla regá anéleru Esusi: ―ꞌMa aꞌrewa ye ejiro Galilea, ꞌmi Jurea anilichi ejiro simiboa napurigá mué oyérame ralámuli ꞌla etémempá ꞌwe semá ꞌsichi mué. 4 Najkiáká napurigá weꞌká ralámulite najátawa mué, tabilé chíbaka rejpílime júkuru. ꞌLa simiame júkuru napurigá ralámuli ꞌla etémala. Mueka weꞌká eꞌkarúgame semá ꞌsmíguru pe boꞌné ꞌnátaga. Alekeri simibóaguru napurigá ralámuli ꞌla etémala. 5 Regá aniá jale, tabilé bijchígiga Onorúgamete julárigame níligo Esusi. 6 ꞌLige Esusi regá anile:  

 

 

 

 

―Tabilé ꞌcho seba raweli napuꞌlige Onorúgame jula neꞌchí alé napu Jurea anilichi ejiro ju. Pe ꞌémika ꞌla simámala napuyéniko simánili. Tabilé chéré rekó pe napuyéniko simibie, ꞌémika pecha Onorúgamete nulérigime ka. 7 Cha nokame ralámuli jena mochígame ka tabilé ayoga etiá ꞌemi aꞌbopi. ꞌLige ꞌémika tabilé ayoga etiáchigó alué ralámuli, pe aꞌbopi kame ꞌemi, nobi neꞌchika tabiléchigo ganíliga etiágó alué ralámuli. Neka ꞌla ruyéguru ralámuli jena wijchimoba ejperégame tabilé ꞌla ko napurigá noká alué ralámuli. 8 Simasi ꞌemi alé piesta nerúgichi. Neka tabilé ꞌcho simela, tabilé ꞌcho sébampá raweli napurigá simeli ju ne. 9 Regá anigá, alé Galilea anilichi rejpile.  

 

 

Jena ruwimela Esusi simíligo alé piéstachi

10 ꞌLige

napuꞌlige ꞌma simasa alué Esusi nasípasi bonila ꞌlige nasípasi waíla alué piesta kólimia, Esusi abiena simile abé nujubapi. Esúsika chíbika simile. Tabilé najkile napurigá alué weꞌká ralámuli etémala. 11 Alué ralámuli jurío eꞌwélala ꞌwe ꞌyaga eꞌyénale Esusi alé piéstachi, regá anigá aꞌbopi: ―¿Koche ajtípué alué rió? 12 ꞌLige alué ralámuli jurío tabilé eꞌwélala abiena raꞌíchiga eꞌyénale alarigá ko Esusi, pe iꞌkilí raꞌíchaga eꞌyénale alué ralámulika napurigá tabilé akimela alué uché jaré ralámuli alanigá eꞌyénachi alué ralámuli. Jaré ralámuli ꞌwe aꞌlá rió kóríle Esusi. Jaréchigo tabilé ꞌla rió kóríle Esusi, ꞌlige pe ꞌyégiga raꞌíchame kóríle.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

252

SAN JUAN 7 13 Alué

ralámuli juríoka napu ekí tabilé eꞌwélala ꞌwe majaga eꞌyénale alué jurío eꞌwélala, alekeri iꞌkilí raꞌíchiga eꞌyénale. 14 Alué piesta ꞌma osá no rawé kachi suwíbame nile, ꞌlige ꞌma nasípasi rawé enágichi alué piesta newásiga, ꞌlige Esúsika simile alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí ꞌlige benírale. 15 ꞌLige jurío eꞌwélala pe eꞌnegá ejtebile, ꞌlige regá anile alué ralámuli aꞌbopi: ―Ye rioka tabilé simígame ke eskuélachi. ¿Churigá ꞌla machíbeché suwábaga alué raꞌíchali? 16 Esúsika akele alanichi alué ralámuli, ꞌlige regá nejele: ―Ye raꞌíchalika napu ne beniri tabilé ne nila ju. Ye raꞌíchalika Onorúgame nila ju, alué napu neꞌchí júlale. 17 Bilé rió ꞌla sébali olánalisaká napu Onorúgame najkí, aꞌlígeko alué rió ꞌla machimela ꞌla Onorúgame nila ko ne raꞌichálila o tabilé Onorúgame nila ko. 18 Bilé rió waꞌlúlate julárigame napurigá rejcholi ruyémala uché jaré ralámuli, ꞌlige alué rió rejcholi ruyésaká uché jaré ralámuli napurigá ꞌwe aꞌlá niraga etewa alué boꞌné tase alué waꞌlula, alarigá ka tabiléchigo ꞌla júkó. Nobi bilé rió ꞌla najkime ka napurigá ꞌla nerawa alué waꞌlula napu ajchame ju, alueka ꞌwe aꞌlá raꞌíchame ju tabilé ꞌyégali. Alué rioka ꞌla semáriga ꞌnátame ju. Esúsika aminabi raꞌíchiga rukele: 19 ―¿ꞌLa bijchiá ju Moisesi ꞌsíligo beniria alué nulalí ꞌemi? ꞌLige ꞌemi tabilé ꞌwesi ꞌla sébali olá alué nulalí. ꞌLiko ¿chonigá neꞌchí ꞌyaga eꞌyénaché ꞌemi neꞌchí meꞌlináliga?  

 

 

 

 

 

20 ꞌLige

ralámulika anile: ―Mueka Remónisi alawala ajchágame ju. ¿Chieri rió meꞌlinali mué? 21 ꞌLige Esúsika anile: ―Ne bilé rió ꞌyóturu sawalachi rawé, napu ju resíbalichi rawé, ꞌlige ꞌémika ꞌwe eꞌkarúgame ꞌnata mochíkuru. 22 Moisésika ꞌemi nulélekuru napurigá rijpunawa isílala peꞌtá guwala wiꞌchila uꞌkuchí kachi osá naó rawé kachi ochérisa, ꞌlige iꞌsínimi ꞌemi abirigá rijpúname ju napuꞌlige rawé resíbulichi ju osá naó rawé ajtígachi. (ꞌLige aminámichigó ꞌémika pe weꞌkaga raꞌíchale tabilé machigá. Moisésika tabilé alué boꞌné ꞌsile ye raꞌíchali newá. Ye raꞌíchali nulalí ꞌwe ꞌyasi nerúgame nile taꞌchó ochérachi Moisesi.) 23 ꞌLige pe ꞌla sébali olániliga napurigá nulale Moisesi, ꞌlige ¿chonigá ayóbeché ꞌemi neꞌchí ꞌyuga ꞌla ꞌyochi ne bilé rió sawalachi rawé napu resíbulichi ju? 24 Tabilé ayowa neꞌchí ꞌyuga pe etega napu ꞌsmi ne. ꞌWe aꞌlá naꞌtawa Onorúgame ꞌyuga. Alarigá machimela ꞌemi ne ꞌwe aꞌlá sébali olao. 25 ꞌLige jaré ralámuli napu Rusaleni ejperégame nile regá anile: ―¿Tabilé ye rió ju napu eꞌwélala meꞌlináliga eꞌyena? 26 Maꞌchiná raꞌicha ilíkuru ꞌlige alué eꞌwélalaka tabilé che anégurú. ¿ꞌMa mayéligirémá alué ko napu Onorúgame julámorílige jena napurigá ralámuli guꞌírimala, alué Kristo anilime? 27 Ramueka tabilé mayelia Kristo ko ye rió. Kristo sebásaká pecha machibógó chieri puébloka nawigó. Ramueka ꞌla machiaa kochiénaka nawigó ye rió.  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

253

SAN JUAN 7

28 ꞌLige

alieti akigá Esusi napuꞌlige beniria ilile alé raꞌpichí, anile aꞌwágame raꞌíchaga: ―ꞌÉmika ꞌla machí neꞌchí, ꞌlige kochiena bejtégame ko ne, nobi tabiléchigo machígó ꞌemi alué waꞌlula napu neꞌchí jula jékana. Neka tabilé pe boꞌné ꞌnátaga nawá jena. Neka julárigame júkuru alué gite napu ꞌla bijchiá ju. ꞌLige ꞌémika tabilé machí alué. 29 Neka ꞌla machí, neka alué ꞌyuga bejtégame kame. Alué ꞌsmi neꞌchí jula jékana. 30 ꞌLige alué ralámuli Esusi chaꞌpinánile nobi tabiléchigo umébale ko alué ralámuli. Onorúgame tabilé ꞌcho najkile napurigá ralámuli Esusi chaꞌpimela. 31 Weꞌká ralámuli ꞌla bijchígile Onorúgamete julárigame ko Esusi, ꞌlige anile: ―Ye rioka ꞌla semátiri nóchame ju pe boꞌné ꞌnátaga napu tabilé umébame ju newá uché jaré ralámuli. ¿Chieri uché bilé arigá ꞌnátame nímalawé? Biꞌneli alué Kristo júkuru ꞌwe aꞌlá semáriga newame pe boꞌnepi ꞌnátaga. 32 Jaré bariseo machile alarigá raꞌíchiga eꞌyenio uché jaré ralámuli pe tabilé bariseo. Aꞌlige jaré alué bariseo ꞌlige balé eꞌwélala júlale jaré alué ꞌyuga nóchame sontalo Esusi chaꞌpíniliga. 33 ꞌLige Esusi regá anile: ―Neka pe uꞌkabi mechá asimela jena ꞌemi ꞌyuga, ꞌlige ꞌma simea olá ne ku napu ajtí alué napu neꞌchí jula. 34 ꞌÉmika neꞌchí ꞌyáamala, ꞌmáchigo tabilé rewimélagó ꞌemi  

 

 

 

 

 

neꞌchí. Pecha gainámalagó seba napu ne asimela. 35 ꞌLige alué ralámuli jurío aꞌbopi regá anile: ―¿Kochiena simé oláwé ye rió napu ramué tabilé rewiboa? ¿Alé uché bilena riógachi simé olale napu jaré ralámuli jurío mochí alué uché jaré ralámuli ꞌyuga napu seꞌwináriga raꞌíchame ju, amináchigo uché jaré ralámuli benírimia? 36 Ye rió aní ramué simáwaráo ꞌyawa alué rió ꞌlige tabilé rewibóráo, ꞌlige aminami tabilé sebáwaráo napu asimeo boꞌné. ¿Chonióríbeché alarigá? 37 ꞌLige ꞌma abé guwichí kachi, napu abé waꞌlúlachi rawé kachi, Esúsika oꞌweti ilísale ꞌlige bilé raꞌíchali ruwile aꞌwágame raꞌíchiga: p ―ꞌWe balámisiká ꞌlige ꞌla oyérasaká ne raꞌichálila, akiná simasi ꞌlige bajiwa baꞌwí. 38 Alarigá anime nile Onorúgame raꞌichálila ꞌya nerúgame: «Alué rió napu ꞌla oyeri neꞌchí aleké riochi baꞌwí maꞌchínamala baꞌwí napu nejime ju iwérali napurigá ꞌla ejperélawa.» 39 Ye raꞌíchali ka ruwime nile ralámuli napu ekí ꞌla bijchígime ju Esusi raꞌichálila ꞌla narémili níligo Onorúgame Alawala. Ralámulika tabilé ꞌcho narea mochile alué Alawá, tabilé ꞌcho ꞌmoga asáligame Esusi ku ꞌpa rewagachi. 40 Jaré ralámuli akesa alanichi Esusi, anile alué ralámuli: ―ꞌLa bijchiá ye rió ruwime ju napu ané Onorúgame.  

 

 

 

 

 

p 7:37 Ye piéstachi suwábaga ralámuli Onorúgame tánale napurigá ꞌla uꞌkumela. Aꞌlige abiena simíbale baꞌwí ꞌtumia bilena bajsochi reꞌobachi oꞌtomea. Alué baꞌwí napu bajsisochi maꞌchíname ju «baꞌwí ajágame» anilime nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 7​, ​8

254

41 ꞌLige

jaré regá anile: ―Ye rió Esusi alué Kristo ju, napu ralámuli buinámili ju chátiri bowechi. ꞌLige jaré regá anile: ―Krístoka pecha ejiro Galiléachi ochérimili júkó. 42 ꞌYa nerúgame raꞌíchalika Onorúgame raꞌichálila aní Kristo Rabí rijimala nimio ꞌlige alé Beleni anilichi ochérimio napu bejtégame nile Rabí. q 43 ꞌLige weꞌká ꞌnata mochile, ꞌlige weꞌká raꞌíchale aꞌbopi. Jaréchigo ꞌla galeme nile Esusi, ꞌlige jaréchigo tabilé galeme nile. Alarigá ꞌnata mochile. 44 Jaré ralámuli Esusi chaꞌpinánile nobi tabiléchigo ꞌwésite chaꞌpíliriko Esusi. 45 ꞌLige ꞌma ku roꞌisa alué sontalo, alué eꞌwélala balé ꞌlige bariseo rukele alué sontalo regá: ―¿Chonigá tabilé aꞌpárupaché? 46 ꞌLige sontáloka nejele: ―Tabilé siné akeme nírige ramué aliena semátiri raꞌíchame napuyena alué rió. 47 ꞌLige bariséoka anile: ―¿ꞌMa umériru ꞌémichigó alué riote alarigá raꞌíchiga? 48 ¿Alué eꞌwélala ralámuli jurío nuleme ꞌlige alué bariseo eꞌwélala ꞌma bijchígile alué rió raꞌichálila? Tabilé siné bijchígilime niru ramueka nibilé alué eꞌwélala. 49 Ralámulika napu ekí Esusi raꞌichálila bijchígame tabilé peꞌtá machí Moisesi nila rejcholi. Alué Esusi oyérameka pe seꞌwináriga ꞌnátame ju. Onorúgame ꞌma suwábamala suwábaga alué ralámuli.  

 

 

 

 

 

 

 

50 ꞌLiko

bilé rió Nikoremio anilime ruwile bilé raꞌíchali. Alué rioka bariseo nile ꞌlige simile bilé rukó Esusi eꞌnemia ꞌLige anile: 51 ―Regá aní ramué nila raꞌíchalika: tabilé lisensia nígame niru ramué napurigá gastigáriwa bilé rió tabilé akésiga ramué aꞌboi alanichi bilé rió. ꞌLa ꞌwe aꞌlá machiame júkuru bajchá. 52 ―¿Chonigá alaníbiché mué? ―anile uché jaré ralámuli―. ¿Muéchigó Galilea bejtégame júchigó? ¿Alué rió gompaniérola niraga raꞌicha mué? ꞌWe aꞌlá eꞌnewa osilí ꞌya nerúgame Onorúgame nila. ꞌLige alé machimela mué tabilé Galiléaka nawamio bilé rió napu ruwime ju napu ané Onorúgame. 53 Aꞌlige aꞌpílipi ralámuli simíbale ku aꞌboi ejperélachi.  

 

 

Jena ruwimela aꞌpálirigo bilé mukí chátiri nóchame alé napu Esusi ajtile

8

Esúsika simile alé rabomi alé aꞌbé napu ju Rusaleni anilichi napu weꞌká jale rojá Olibo anilime. 2 ꞌLige melénala ꞌma cheꞌlisá, Esúsika alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí simile. Suwábaga ralámuli napu alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí mochile aꞌbemi jábale alemi napu Esusi sébachi, ꞌliko Esusi alé asíbale ꞌlige benírale. 3 Aꞌlige alué weꞌká benírame napu Moisesi raꞌichálila benírame nile ꞌlige aminami jaré bariseo bilé mukí aꞌpale alé. Alué mukika bilénami rewirúgame nile uché bilé rió ꞌyuga gojchichi napu tabilé alué boꞌné mukí ꞌyula nile.  

 

q 7:42 Tabilé machile alué ralámuli alué Esusi alé Beleni ochérigame níligo. Abé aꞌkinana Galiléachi bejtele Esusi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

255

SAN JUAN 8

ꞌLige alé nasipa elale. 4 ꞌLige anéliru Esusi: ―Mué benírame, ye mukika chaꞌpirú gojchiá boꞌígichi bilé rió ꞌyuga napu tabilé boꞌné ꞌyula nílige. 5 Moisesi raꞌichálila anime júturu meꞌliame ko rejtete basibuga bilé mukí alaꞌsime napurigá ꞌsile ye mukí. ¿Mueka chonígó? 6 Alué ralámuli benírame ꞌlige bariseo alarigá rukele. Alué ralámulika pe najkigá nokáligime napurigá Esusi seꞌwináriga animela tase napurigá anile Moisesi, ꞌlige gastigáriniliga nokale Esusi seꞌwiná anisáká. ꞌLiko Esusi rojpóchiga wijchí eꞌnagá asíbale ꞌlige osale makúsate wijchí weꞌechi. 7 ꞌLige alué weꞌká benírame ꞌlige bariseo aminabi rukele, ꞌlige Esusi oꞌweti ilísiga alué ralámuli mochígichi eꞌnele ꞌlige anele: ―Apiépiri napu tabilé resí ꞌsika ilírome ju, alué bajchá basibúmili ju ye mukí. 8 Uchéchigo ku rojpóchiga asíbale ꞌlige abichilubi osale wijchí weꞌechi. 9 ꞌLige ralámuli akisá alanichi Esusi, ꞌliko alué ralámuli simíbale. Bilé bajchá simile ꞌlige uchéchigo bilé. Abé bajchá simíbale alué abé oꞌchérame ralámuli. r ꞌMa biꞌneli rejpile Esusi alé pe alué mukicho ꞌyuga napu bijí alé ilile. 10 Aꞌlige Esusi oꞌweti ilísiga, ꞌlige rukele: ―¿Koche simíbale? Tabilé ꞌwesi iꞌtékuru napu mué bajsibuga meꞌlinálile. ꞌLige alué mukika regá nejele:  

 

 

 

 

 

 

11 ―ꞌMa

tabilé ꞌwesi iꞌté. s ꞌLige Esúsika anele: ―Néchigó tabilé che olámala mué. Jípeko simigá ꞌlige tase seꞌwiná ꞌsika einawa. Jena ruwimela Esusi ruwíligo napurigá raꞌósali ko boꞌné

12 ꞌLiko

Esusi uchéchigo raꞌíchale alué ralámuli ꞌyuga alé raꞌpichí, regá raꞌíchiga: ―Ne júkuru napu raꞌósili nejime ju jena gawichí. Pe necho ju ralámuli guꞌírime Onorúgame ꞌyuga naꞌtálichi. Alué napu neꞌchí oyérame ju, alueka ꞌla nílimala Onorúgame nila ꞌnátili napurigá ꞌla machimela churigá ko Onorúgame, ꞌlige aminami napurigá ꞌla machimela chieti ko ralámuli cha nokame. Alué neꞌchí oyérame ka tabilé Remónisi ꞌyuga naꞌtámala. Alueka tabilé chónagachi niraga eꞌyénamala. 13 ꞌLiko alué bariseo regá anele: ―Mueka ruwí churigá ko mué boꞌnepi. Tabilé najtékame ju alarigá. Rokáré bilé rió napurigá ruwimela churigá ko mué. 14 Aꞌlige Esusi regá anele: ―Tabilé chéré rekó boꞌnepi ruyé ne churigá ko ne. Ye raꞌíchali napu ruwí ne ꞌwe najtékame ju. Neka ꞌla machí kochiénaka nawagó ne ꞌlige kochiena simea ne, ꞌémika pecha machígó kochiénaka nawagó ne ꞌlige kochiena simea ne. 15 ꞌÉmika tabilé eꞌwame ju napu aní Onorúgame, ꞌémika pe eꞌwame ju napu aní ralámuli. Neka ꞌla  

 

 

r 8:9 Siné kachi alué ralámuli alué mukí ꞌyuga okórigiréko. s 8:11 Jaré osilí ꞌwe ꞌya osirúgime tabilé uchúkame ye osilí napu ju 7:53-8:11.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

256

SAN JUAN 8 eꞌwame ju napu aní Onorúgame ꞌlige tabilé gustisia olame ju ne ralámuli. 16 Ne gustisia olásaká jaré ralámuli, ꞌlige napu ne ruimeli ju ꞌla bijchiá nímala, néchigó ꞌyuga ajtigámpá alué Waꞌlula Oꞌnó napu neꞌchí jula. 17 ꞌEmi bariseo nila raꞌíchalika anime júkuru: napuꞌlige oká rió ꞌla aꞌchigóriga ruwisá bilé raꞌíchali, ꞌla najtékame ko alué raꞌíchali napu ruwí alué ralámuli. 18 Neka ruwíguru napu nocha ne boꞌné ꞌlige alué ne Oꞌnola napu júlale neꞌchí ruwíguruchigó napu nocha ne. Alekeri ꞌla najtékame ju napu ne ruwí. 19 ꞌLiko rukéliru Esusi alué ralámulite: ―¿Kochiena ajtí mué oꞌnola? ꞌLige Esúsika regá anele: ―ꞌÉmika tabilé machí chieri ko ne, ꞌlige tabilé machí chieri ko ne Oꞌnola. ꞌLa machime nísaká ꞌemi chieri ko ne aꞌlígeko ꞌla machimeli ke ꞌemi chieri ko ne Oꞌnola. 20 Esusi ye raꞌíchali ruwile alé waꞌlú reꞌobachi alé raꞌpichí iligá alé napu enomí ajchame nile ralámuli Onorúgame kógiga. Aꞌlige tabilé ꞌwésite chaꞌpíliru Esusi, tabiléchigo ꞌcho sébachi níligame raweli napurigá chaꞌpiboa Esusi.  

 

 

 

 

Jena ruwimela alué ralámuli cha nokame tabilé siné simámili ko napu ajtí Esusi

21 ꞌLiko

Esusi regá anele: ―Neka simela ꞌlige ꞌémika neꞌchí ꞌyáamala, ꞌlige suwimela ꞌemi tabilé biꞌwigá chátiri ꞌnátili. ꞌÉmika pecha gainámalawé simiba napu ne simeli ju.

22 ꞌLige

alué ralámuli jurío eꞌwélala regá anile: ―Alué rioka ruwíguru tabilé siné gaináwaráo simiba ramué alé napu simeli ju alué boꞌné. ¿Pe boꞌnepi meꞌlináliga aniéréma? ¿Alaꞌsíniliga aniéréma napurigá tabilé rewibómpá ramué simásiga alué ꞌyasia? 23 Esúsika regá anele: ―ꞌÉmika pe napurigá ralámuli jena wijchimoba mochígame alarigá ꞌnátame ju. Neka napurigá Onorúgame alarigá ꞌnátame júkuru. ꞌÉmika jena wijchimoba ejperégame júkuru. Neka jena wijchimoba bejtégame ju, nobi ꞌpa rewagáchika nawágame júkó ne. 24 Neka ꞌma ꞌla aniéturu suwimeo ꞌemi tabilé ꞌla biꞌwigá alué chátiri ꞌnátili, ꞌemi ꞌyuga rejpimio alué chátiri ꞌnátili. Tabilé bijchígasaká ꞌemi ne ko napu aní ne ꞌliko suwimela ꞌemi chátiri ꞌnátili ꞌyuga. 25 ꞌLige alué ralámuli jurío regá rukele: ―¿Chieri ju mué? ꞌLige Esúsika regá nejele: ―Neka ꞌma ruwíturu ꞌyabé bajchibé rawé. 26 Weꞌká eꞌkarúgame raꞌíchali nerú napu tabilé ruimé néká rekó ne ꞌemi saíla niraga raꞌíchie, ꞌwe cha nokágame kórigá ꞌemi, nobi tabiléchigo ruiméligó ne napu ne boꞌné ꞌnata. Jena wijchimóbaka pe napu aké ne alué waꞌlula raꞌichálila, pe aluecho ruwimela ne. Alué waꞌlula napu júlale neꞌchí, alueka nabí ꞌla tabilé ꞌyégiga raꞌíchame ju. 27 Alué ralámuli tabilé machile alué Oꞌnó Onorúgame olagá anió.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

257

SAN JUAN 8

28 ꞌLige

Esusi regá anele alué ralámuli: ―Jípeko napurigá bilé rió, alarigá ju ne napurigá ꞌemi. Napuꞌlige ne gulusichi ujchagá meꞌlisuga, ne napu ju Onorúgamete nulérigime ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga, ꞌlige ꞌma ku rewagachi simisá ne, aꞌlige kulí machimela ꞌemi ne ko napu ne koriání ne boꞌné. t Neka tabilé ꞌwesi nóchali newame ju ralámuli naꞌtálilate. Neka pe napurigá nuleru Oꞌnó Onorúgamete, pe alarigacho nóchame ju ne. 29 Alué napu neꞌchí jula, ne ꞌyuga ajtí jena wijchimoba. Ne Oꞌnola tabilé biꞌneli aꞌré neꞌchí. Neka nabí ꞌla sébali olame ju napu ꞌla galeme ju alué boꞌné, alekeri jena ajtí neꞌchí ꞌyuga. 30 Ye raꞌíchali ruyá ilígichi Esusi, weꞌká ralámuli ꞌla bijchígale. ꞌLa bijchígale alué rió ko napu korílige boꞌné.  

 

Jena ruwimela weꞌká ralámuli ꞌwe chátiri ꞌnátali chaꞌpime níligo 31 ꞌLiko

Esusi regá anele alué ralámuli jurío napu ꞌla bijchígile alué Esusi raꞌichálila: ―ꞌEmi aminabi chaꞌpísiga nokísasaká ye raꞌíchali ne raꞌichálila, aꞌlígeko ꞌla bijchiá neꞌchí oyérame nímala ꞌemi. 32 Aꞌlige ꞌwe ꞌla machimela ꞌemi ꞌla bijchiá raꞌíchali. ꞌLige tabilé chaꞌpiruga mochímala ꞌemi alué Remónisi naꞌtálilate. ꞌLige tabilé nochámala ꞌemi pe napurigá ralirúgame niraga. 33 ꞌLige alué ralámuli juríoka regá anile:  

 

―Ramueka Abraámi rijimala niru ꞌwe ꞌya bejtégame. ꞌLige tabilé siné napurigá ralirúgame ralámuli niru ramué bilé waꞌlúlate. Aꞌlígibeché, ¿chonigá alaníché mué napurigá bilé waꞌlúlate ralirúgame ralámuli nírigo ramué? Peka ralirúgame nírigichi ramué. 34 ꞌLige Esúsika regá anele: ―Neka tabilé ꞌyégiga aníguru. Bilé rió ꞌwe resí ꞌsime, alué rioka chátiri ꞌnátalite chaꞌpirúgame júkuru. 35 Bilé rió ꞌla boꞌné oꞌnola ranálaka ꞌla lisensia nígame ju napurigá nulámala boꞌné bejtélachi aꞌchigóriga napurigá boꞌné oꞌnola, ꞌlige bilé pe ralirúgame, alueka tabilé lisensia nígame ju napurigá nulámala alé galírale. Oꞌnó mukusáká, pe boꞌné inolacho niga rejpímala alué oꞌnola nila. 36 ꞌLa námasaká ꞌemi ne raꞌichálila, ꞌliko ꞌla Onorúgame ꞌkúchila nímala ꞌemi, tase napurigá bilé rió ralirúgame nímala ꞌemi. 37 Neka ꞌla machí Abraámi rijimala ko ꞌemi, nobi tabiléchigo bijchíginiligó ꞌemi napu ruwí ne, ꞌlige alekeri ꞌémika ꞌma meꞌlinali neꞌchí. 38 Neka ꞌla sébali oláguru napu ne Oꞌnola nulé neꞌchí. ꞌLige ꞌémika ꞌla sébali oláguru napu ꞌemi oꞌnola nulé. 39 Alué ralámuli juríoka regá anele: ―Ramueka Abraámi rijimala niru. Alueka pe napurigá ramué oꞌnola, alarigá ju. Nobi Esúsika regáchigo anélekó: ―ꞌEmi ꞌla bijchiá Abraámi rijimala nísaká, aꞌchigóriga nokimélaké ꞌemi napurigá ꞌsile Abraámi. 40 Neka  

 

 

 

 

 

t 8:28 Esúsika pe ruwime ke anile Onorúgame ko boꞌné.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

258

SAN JUAN 8 tabilé ꞌyégiga ruwíguru churigá benírigo Onorúgame neꞌchí, nobi abirigáchigo ꞌma meꞌlináligo ꞌemi neꞌchí. Abraámika tabilé siné alarigá ꞌsile. 41 ꞌÉmika aꞌchigóriga nokáguru napurigá nokame nile alué ꞌémi oꞌnola. ꞌLige alué ralámuli juríoka regá anele: ―Ramueka ꞌla bijchiá Onorúgame ꞌkúchila niru. Tabilé waná oꞌnógame. Ramueka pe biꞌlepi Waꞌlula Oꞌnógame niru napu ju Onorúgame. 42 ꞌLige Esúsika regá anele: ―ꞌLa bijchiá Onorúgame ꞌkúchila nísaká ꞌemi, aꞌlige ꞌemi ꞌla ganíliga etémiliké ꞌemi neꞌchí, neka Onorúgamechika nawágame kame ꞌlige nocha ajtí ne jena nóchali napu boꞌné Onorúgame ꞌya neꞌchí. Neka tase pe boꞌné ꞌnátaga nawá jena wijchimoba. Alué napu neꞌchí jula, alué ꞌsmi neꞌchí ajchá jena. 43 ¿Chonigá tabilé námaché ꞌemi napu ruwí ne? ¿Tabilé akénili ne raꞌichálila? 44 ꞌÉmika Remónisi ꞌkúchila júleké ꞌliko, ꞌlige ꞌwe aꞌlá eꞌwéguru ꞌemi napu nulá alué ꞌemi oꞌnola. Remónisika ꞌwe nejkógame ju weꞌká ralámuli meꞌágame ꞌlige tabilé siné ꞌla bijchígame ju alué ꞌla tabilé ꞌyégali raꞌíchali. Alueka tabilé peꞌtá bijchigi alué ꞌla semátiri raꞌíchali ꞌla tabilé ꞌyégali. Alué ju ꞌla bijchiá ꞌyégame meꞌtigá suwábaga, ꞌlige oꞌnola ju suwábaga ralámuli napu ꞌyégiga raꞌíchame ju. Alueka senibí napu raꞌicha, pe ꞌyégalicho raꞌíchame ju. Alieri ju alué Remónisi. 45 Neka tabilé ꞌyégiga ruwíguru ꞌlige ꞌémika tabilé  

 

 

 

 

bijchíginili ye ne nila raꞌíchali. ꞌemi ꞌla machígó ne cha ꞌsika ilírome ka? Ruisígó. Neka peka siné ꞌyégiga raꞌíchame kachi, ꞌlige ¿chonigá tabilé bijchígibeché ꞌemi napu aní alué raꞌíchali? 47 Bilé ralámuli napu ꞌla Onorúgame ranala ju, alueka ꞌwe aꞌlá gepume ju Onorúgame raꞌichálila. ꞌÉmika tabilé gepúnilime ju ye raꞌíchali, tabilé Onorúgame ꞌkúchila kame ꞌemi. 48 ꞌLiko alué ralámuli jurío regá rukele: ―¿Tabilé bijchiá ju alé waꞌlú ejiro Samaria anilichi bejtégame ko mué? u ꞌLige ¿remónisi uꞌkuchípala alawala ajchágame ju mué? 49 Esúsika regá nejele: ―Neka tabilé remónisi uꞌkuchípala alawala ajchágame ju. Neka ꞌla nirame ju ne Oꞌnola, nobi ꞌémika tabiléchigo nirágó neꞌchí. 50 Napuꞌlige semá ꞌsichi ne, neka tabilé najkigá ꞌsmi napurigá ralámuli waꞌlula neraga etémala neꞌchí. Abiena ajtí uché bilé napu najkí napurigá ralámuli ꞌla waꞌlula neraga etémala neꞌchí ꞌlige ꞌwe aꞌlá niraga. Alué napu gustisia olame ju ralámuli, alueka Onorúgame ju. 51 Neka tabilé ꞌyégiga aníguru, ꞌla bijchiá ju napu ruwí ne. Bilé rió ꞌla sébali olásaká napu nulá ne nila raꞌíchali, alué rioka tabilé siné mukumela. 52 Regá anile ꞌliko alué ralámuli jurío: ―Jípeko abé ꞌla bijchiá mayelia bilé remónisi ajchágame ko mué. ꞌMa mukule Abraámi ꞌlige alué ꞌya 46 ¿Chieri

 

 

 

 

 

 

u 8:48 Eꞌnesi glosario «samaritanos».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

259

SAN JUAN 8​, ​9

mochígame ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame, ꞌlige mueka aní: «Bilé rió ꞌla sébali olásaká napu nulá ne nila raꞌíchali, alué rioka tabilé siné mukumela.» 53 ¿Mueka abé najtékame ju meꞌtigá alué Abraámi napu ramué rijimala ju, alué napu ꞌya asale jena? Alueka ꞌma ꞌya mukule ꞌlige alué ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame ꞌya mochígame abiénachigó ꞌma suwile. ¿Mueka chieri korígó mué boꞌnepi? 54 ꞌLige Esúsika anele: ―Boꞌné anisáká ne ꞌwe najtékame ko ne, ꞌlige ꞌwe aꞌwágame ko ne, waꞌlú nígame ko ne aꞌwalí, aꞌliko tabilé najtékame ju alué raꞌíchali. Neka tabiléchigo alarigá anígó. Ne Oꞌnola Onorúgame ju napu aní ꞌwe najtékame ko ne, ꞌlige alué ju napu neꞌchí ꞌya iwérali. ꞌÉmika abiena alaníchigó ꞌemi Oꞌnola ko alué Onorúgame. Aba alué ju napu ꞌwe aꞌlá niraga eté neꞌchí. 55 ꞌÉmika tabilé machí alué Onorúgame nobi neka ꞌwe aꞌlá machígó. Ne anisáká tabilé machime ko ne alué Waꞌlula Onorúgame, ꞌliko ꞌwe ꞌyégame nímili ke ne napurigá ꞌemi. Neka ꞌláchigo machígó alué Onorúgame ꞌlige ꞌla sébali olame ju ne napu neꞌchí nulé Onorúgame. 56 ꞌEmi rijimala, alué napu ꞌwe ꞌya bejtégame nile, Abraámi anilime, ꞌwe raꞌsáligá asale, alueka ꞌmáchigo ꞌla machigá asáligame siné rawé nawámili níligo ne jena wijchimoba. Alueka etele neꞌchí, alekeri ꞌwe raꞌsálále.  

 

 

 

57 ꞌLige

alué ralámuli juríoka regá anile: ―Mueka pecha malígisa makué bamígame júkó, ꞌlige mueka ꞌla etégorí alué Abraámi. Napuꞌlige bejtele alué Abraámi jena ꞌma weꞌká siento bamí júkuru. 58 ―Neka ꞌla bijchiá aní ―anile Esusi― tabilé ꞌcho ochérachi Abraámi, neka ꞌma jena ajtigéturu. Neka nabí jena ajtime ju. v Alarigá ju. 59 ꞌLiko rejté ꞌwile alué ralámuli jurío Esusi basibumia, nobi Esúsika simile alé nasipa weꞌká jágichi ralámuli alé raꞌpichí waꞌlú reꞌobachi.  

 

Jena ruwimela Esusi saꞌwáligo bilé rió tabilé maꞌchílime

9

ꞌLige Esusi abisibi ꞌwe eyénale, ꞌlige alemi enegá etele bilé rió tabilé maꞌchílime, alué rioka aba alieri ochérigame nile. 2 ꞌLige alué Esusi oyérame rukele: ―Mué benírame, ¿chonigá tabilé maꞌchílime ochérile ye rió? ¿Cha nokale alué boꞌné oꞌnola ꞌlige eyela, alekeri gite alarigá ochérale? O ¿alué boꞌné ꞌwe resí ꞌsika ilírome nile? w 3 ꞌLige Esúsika nejele: ―Alué rioka tabilé siné resí ꞌsika oyame nile napurigá nayúmala, nibilé alué oꞌnólatiri cha ꞌsika oyame nile nibilé eyélatiri. Ye rioka tabilé maꞌchílime júkuru napurigá ralámuli etémala chiena aꞌwágame ko Onorúgame, ꞌlige ꞌla bijchiá saꞌwame ko Onorúgame.  

 

v 8:58 Esusi aniá «Neka nabí jena ajtime ju», pe ruigá anile Onorúgame ko boꞌné. w 9:2 Alué ralámuli Esusi oyérame mayele alué rió tabilé ꞌcho ochérachi ꞌma resitiri alawégame níligo.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

260

SAN JUAN 9 4 Neka

ꞌyóma olágurú jipe. Abirigá saꞌwámili júkuru ne napurigá nulá Onorúgame jipe taꞌchó sébachi resítiri raweli. Pe ꞌwe sebámili júkuru chátiri raweli, ꞌlige taꞌwesi ralámuli gainámala saꞌwá bilé nayume. 5 Ne bijí jena wijchimoba eyena ꞌwe guꞌíriga suwábaga ralámuli napurigá ꞌla machimela chiena aꞌwágame ka Onorúgame. Napurigá bilé raꞌósali niraga ju ne napurigá alarigá ꞌla buyásiwa alé resítiri bowechi. 6 Pe nujubapi alué Esusi napuꞌlige raꞌichasa, alé wijchí aꞌkichile ꞌlige peꞌtá weꞌé wejsole aꞌkiate, ꞌlige alué rió tabilé maꞌchílime busílachi ujchele. 7 ꞌLige anele: ―Simigá bisigome alé ꞌmi waꞌlú baꞌwichí napu Siloé anilichi ju. Siloeka pe, «julárigame» aniame ju. ꞌLiko Esúsite julásiga alué rió tabilé maꞌchílime, ꞌliko simile ꞌlige bisigole, ꞌma pagole boꞌné busila, ꞌlige napuꞌlige ꞌma ku nawá ꞌma maꞌchílime nawale. 8 ꞌLiko alé aꞌbemi riógame napu ꞌyasi eteme nile alué rió tabilé maꞌchílime, anile aꞌbopi: ―¿Tabilé ye rió ju alué napu iꞌkilí asagá enomí táame ke? 9 ꞌLige jaré anile: ―Alué rió júpeché. ꞌLige jaré anile: ―A lalanti júkeꞌé kaka, nobi tabiléchigo alué júkó. ꞌLige alué rió boꞌné anile: ―Ne júpeché. 10 ꞌLiko rukéleru: ―¿Churigá ꞌla maꞌchili mué jípeko? 11 ꞌLige alué rioka regá nejele:  

 

 

 

 

 

 

―Alué rió napu Esusi anilime ju peꞌtá weꞌé wejsó aꞌkiate ꞌlige ujché ne busílachi, ꞌlige aníturu: «Simigá ꞌmi waꞌlú baꞌwichí Siloé anilime ꞌlige bisigówaká.» ꞌLige neka yati simíturu alé waꞌlú baꞌwichí bisigomia. ꞌLige ꞌma bisigosa ne, yati ꞌla gayénaturu ne maꞌchilia. 12 ꞌLiko rukéleru: ―¿Koche ajtiko alué rió? ꞌLiko alué rió anele: ―Neka tabilé machí. 13 ꞌLiko chaꞌpigá oꞌtóleru alué rió napu tabilé maꞌchílime nílige alé ꞌmi napu mochile bariseo. 14 Aꞌlige rawé napuꞌlige Esusi ꞌyole alué tabilé maꞌchílime waꞌlú rawé nile sawalachi rawé napu jurío resíbume nile, alueka tabilé nóchame nile ꞌlige tabilé ꞌyome nile aꞌlige rawé. Aꞌlige alekeri alué ralámuli chaꞌpile alué rió napu tabilé maꞌchílime nílige ꞌlige oꞌtóleru ꞌmi alé napu mochile alué bariseo. 15 Alué bariséoka tabilé ganílile Esusi alieti ꞌyosa aꞌlige rawé waꞌlú rawé resíbulichi, alekeri ꞌwe iwégame rukéleru alué ꞌyórigame rió churigá ꞌla maꞌchilia. ꞌLige alué rioka regá nejele: ―Wejsogá ujché ne busílachi ꞌlige neka bisigóturu, ꞌlige ꞌwe aꞌlá maꞌchili ne jipe. 16 ꞌLiko jaré bariseo anile: ―Alué rioka napu ye ꞌyole pecha Onorúgamete nulérigime júkó, napugiti pecha nerame kame waꞌlú rawé. Alekeri tabilé Onorúgame oyérame júkuru alué rió. ꞌLige jaré anile: ―¿Churigá ꞌla gayénabeché aliena ꞌla saꞌwá napu ꞌwe resí ꞌsika ilírome ke?  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

261

SAN JUAN 9

Tabiléchigo ꞌla aꞌchigóriga ꞌnátiga aníleko alué bariséoka. 17 ꞌLiko uchéchigo siné rukéleru alué rió napu tabilé maꞌchílime nílige abé ꞌya: ―Mueka, ¿chonígó alué rió olagá napu ꞌyole mué? ꞌLige alué rioka anile: ―Neka aníguru pe bilé rió ko napu ruwime ju napu ané Onorúgame. 18 ꞌLige alué jurío eꞌwélala tabilé bijchígale alué rió tabilé maꞌchílime níligo ꞌlige ꞌyólirigo Esúsite alué rió. ꞌLiko alué rió oꞌnola ꞌlige eyela bayéleru. 19 ꞌLige rukéleru: ―¿ꞌEmi inolá ju ye rió napu tabilé maꞌchílime koriánié ꞌemi, napu tabilé maꞌchílime ochérigame koriánié ꞌemi? ¿Churigá ꞌla maꞌchílibeché jipe? 20 ꞌLige eyela ꞌlige oꞌnola regá nejele: ―ꞌLa machiáguru ye rió ramué inolá ko ꞌlige aminami tabilé maꞌchílime ochérigo ꞌya. 21 Tabiléchigo machiágó churigá jipe ꞌla maꞌchilia, ꞌlige aminami tabilé machiáguru chieri ꞌsíligo busila ꞌyoa. Rukéwagó boꞌné, ꞌma ꞌla ruméleké alué ꞌsíligo ꞌyoa, ꞌma waꞌlú kame. 22 Alué eyela ꞌlige oꞌnola pe lanile majaga. ꞌWéchigo ꞌla machíligame mabúwilikó neꞌóchiga alué juríote alé uꞌtá reꞌobachi napu «sinagoga» anilime ju napuyépiri ralámuli napu bijchigi Esusi Onorúgamete julárigame ko. 23 Alekeri aniá mochile: «Alué boꞌné rukéwaguru, ꞌmáchigo waꞌlú rió kame.» 24 ꞌLiko alué bariseo uchéchigo siné bayele alué rió napu tabilé maꞌchílime nílige ꞌya, ꞌlige anele:  

 

 

 

 

 

 

 

―ꞌLa maꞌchígime rupoa, Onorúgame gastigárimala mué tabilé ꞌla ruisáká, ramueka ꞌla machiáguru asíriga waꞌlú resítiri ꞌsíkame ko alué Esusi. 25 ꞌLiko alué rioka anile: ―Neka tabilé machí alarigá ko alué rió aliena resítiri ko. Neka pe biꞌlepi tábiri machíguru, ne tabilé maꞌchílime kéturu ꞌlige jípeko ꞌla maꞌchíliguru ne. 26 ꞌLige uchéchigo siné rukéleru alué rió: ―¿Churigá ꞌla saꞌwárukó mué alué riote? 27 ꞌLige alué rioka regá nejele: ―ꞌMa ruwí ne, ꞌémika tabiléchigo bijchíginiligó. ¿Chonigá najkíché ꞌemi napurigá uchéchigo siné ruyewa? ¿ꞌÉmichigó alué oyérame gainánili? 28 ꞌLiko alué bariséoka asíriga ená anigá raꞌíchale alué rió olagá. ꞌLige anele: ―Mueka alué rió oyérame júkuru, ꞌlige ramueka Moisesi oyérame nírukuru. 29 Ramueka ꞌwe aꞌlá machiáguru Onorúgame Moisesi ꞌyuga raꞌíchiligo, nobi alué uché bilé rioka tabilé machiaa. Tabilé machiaa alemi bejtégame ko alué rió. 30 ꞌLiko alué rió regá nejele: ―¿ꞌLa choninti ꞌemi? ¿ꞌÉmika tacha eꞌwélala niru? Ye rioka asíriga ꞌla nóchali nóchiga eyénaguru, ꞌla saꞌwákuru neꞌchí. ꞌLige ꞌémika tabilé machióríguru kochiena ajtígame ko. ¿ꞌÉmika tacha machíbeché ye? 31 ꞌWe aꞌlá machirúguru Onorúgameka tabilé gepume ko alué ralámuli napu ꞌwe resí nokigá eꞌyéname ju,  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

SAN JUAN 9​, ​10 Onorúgameka pe alué napu tabilé resí nokigá eꞌyéname ju, pe aluecho gepume ju, pe aluecho napu ꞌla eꞌwame ju napu Onorúgame nulá. 32 Tajsiné akiame kéturu bilé rió Onorúgame aꞌwalila nígame ko napurigá bilé ralámuli saꞌwámala tabilé maꞌchílime ochérigame. 33 Alué rió tabilé nígame nísaká Onorúgame aꞌwalila ꞌliko pecha gainámalakó saꞌwá bilé rió tabilé maꞌchílime ochérigame. 34 ꞌLiko alué bariseo anele ꞌwe ayóniga: ―Mueka, asíriga resítiri sulega ochérale, alekeri tabilé maꞌchílime ochérale mué. ¿Churigá ꞌla benírumalawé mué ramué? ꞌLiko ꞌma mabúliru alé napu eꞌwélala mochile. 35 ꞌLiko alué Esusi akele ꞌma mabúlirigo alé uꞌtá reꞌobachi alué rió napu tabilé maꞌchílime nílige, ꞌlige Esusi simile ꞌyamia alué rió ꞌlige ꞌma rewisá alué rió, anele: ―¿Mueka ꞌla bijchigi ꞌma nawáligo alué Onorúgamete julárigame ꞌpa rewagáchika napurigá rió niraga? 36 ꞌLige alué rioka anile: ―Mué Waꞌlula, neꞌchí ruyéwagó chieri ka alué napurigá ne ꞌla nirámempá aminami ꞌla bijchígimempá ne alué rió raꞌichálila. 37 ꞌLige Esúsika nejele: ―ꞌMa etiá mué. Alué napu mué ꞌyuga raꞌicha, alué júkuru. Ne júkuru. 38 ꞌLiko alué rioka chojkóbisiga ilíbale alé oꞌwemi niraga napu ilile Esusi, ꞌlige anele: ―Mué Waꞌlula, neka ꞌla bijchigi alué raꞌíchali napurigá mué aniá aní.  

 

 

 

 

 

 

262 Alué rioka asíriga ꞌla niraga etele alué Esusi. 39 ꞌLiko anile alué Esusi: ―Neka jena wijchimoba nawákuru gustisia olamia ralámuli. ꞌLige abiena nawá ne ꞌyomia alué napu tabilé maꞌchílime ju, ꞌlige alué tabilé maꞌchílime newamia alué napu ꞌla maꞌchílime ju. 40 Jaré bariseo napu Esusi si napuíka jale akele alanichi alué Esusi. ꞌLige alué bariseo alieti akisá rukele: ―¿Tachiri raꞌíchali júpeché alué? ¿Ramuéchigó tabilé maꞌchílime niru? 41 ꞌLiko Esúsika aminabi raꞌíchale regá anigá: ―Tabilé maꞌchílime nísaká ꞌemi, pecha ꞌemi chojkila nímelikó waꞌlú resí nokágame ka ꞌemi. ꞌÉmika asíriga ꞌla maꞌchílime kóríguru. Yeka aniame júkuru ꞌémika ꞌwe aꞌlá námame ko Onorúgame raꞌichálila, iligá ꞌémika tabilé sébali olame júkuru napurigá nulá Onorúgame, alekeri ꞌwe chojkila ju ꞌemi.  

 

 

Jena ruwimela Esusi bilé tétali ruwíligo bilé boꞌelo boꞌá neseme

10

ꞌLiko Esusi anile: ―Bilé goꞌlé iligéturu rejtete tegoka newárigime, ꞌlige ꞌyérigame kéturu alué tegoli. ꞌLige bilé rió ilime kéturu yochi tebuka. ꞌLige bilé rió sébaturu alé goꞌlechi ꞌlige alué rió tabilé bajkigéturu alé yochi simíriga, pe reꞌpami amóbami ꞌmáraturu, alué rioka pe bilé rió chigórigame júkuru. 2 Alué bujkégame ka napu boꞌá neseme ju ꞌmimi jami, alueka ꞌla alé yochi bajkimeli júkuru. 3 ꞌLige alué napu  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

263

SAN JUAN 10

tebuka ilime ju alé yochi, alueka iꞌpúmili júkuru alué boꞌá neseme sebasa alé. ꞌLige alué boꞌaka asíriga ꞌla gepume júkuru alué boꞌelo raꞌichálila. ꞌLige alueka asíriga ꞌla rewagá bayeme júkuru aꞌpílipi alué boꞌá boꞌné bujkula, ꞌlige alué boꞌaka yati buyásime júkuru. x 4 Napuꞌlige ꞌma suwábaga buyasa alué boꞌné bujkula, ꞌliko alué boꞌéloka bajchá ename júkuru ꞌlige alué boꞌaka guwana eꞌyéname júkuru alué boꞌelo najátiga, napugiti ꞌwéchigo ꞌla machime kame aleké aníchinio neꞌoa. 5 Tabilé siné najátamala alué boꞌá bilé ralámuli tabilé machime nísaká alué boꞌá alué boꞌelo. 6 Esúsika ye raꞌíchali raꞌíchame nile nobi ralámulika tabiléchigo námame nílekó alieti ruyame ko ye raꞌíchali. 7 Alekeri Esúsika uchéchigo bilé raꞌíchali ruyele. Regá anele: ―Neka ꞌla bijchiá aní. Neka napurigá bilé yochi napu boꞌá simárame ju, pe alarigá ju ne. Yeka aniame júkuru ralámuli napu ekí ꞌla moinánilime ju rewagachi, asíriga ꞌla eꞌwámili júkuru napu ne nulá. 8 Suwábaga rió napu ekí sébale alé goꞌlechi bajchá taꞌchó sébachi ne pe napurigá chigórigame nile, pe alarigá nile alué ralámuli. ꞌLige alué boꞌaka tabilé eꞌwame ju alué ralámuli nulachi. Pe aꞌchigóriga ju alué ne oyérame ꞌyuga. Alueka tabilé eꞌwame ju uché jaré ralámuli nulachi, pe neꞌchika ꞌla eꞌwime ju. 9 Napuꞌlige alué boꞌá ꞌma moꞌisá alé pachami goꞌlechi  

 

 

 

 

 

ꞌliko alué boꞌá ꞌma tabilé che ikimeli júkuru. Napuꞌlige buyásisa alué bujkégame ꞌyuga abiena tabilé che ikimeli ju. Pe aꞌchigóriga ju ralámuli alué neꞌchí oyérame. 10 › Bilé rió chigórigame ka pe chigomia nawame ju alé goꞌlechi, pe meꞌligá suwábimia suwábaga ajágame. Neka pecha alaꞌsímia nawákó. Neka ralámuli guꞌírimia nawákuru napurigá abé ꞌla ganíliga ejperélamala, napurigá ꞌwe aꞌlá sébali ralámuli nímala. 11 Neka pe napurigá bilé rió boꞌelo ju napu ꞌwe aꞌlá nesérame ju boꞌné bujkula boꞌá. Bilé rió bujkégame boꞌá ꞌwe aꞌlá neseme ju bujkula, alueka tabilé chéláme ju rekó mukié nemika napuꞌlige ajágame jami oyame o ralámuli chigórigame chigónilichi alué boꞌá alué rió bujkula. 12 Bilé rió pe iligá enomí meka neseme ajágame, alueka tabilé alarigá ju napurigá bukégame rió, napuꞌlige etea bilé olí (lobo) ꞌnaka enágichi pe aꞌreme ju boꞌá. Pe boꞌnepi naꞌtemame ju, alekeri ꞌmásame ju. Tabilé chéláme ju ꞌlige tabilé naꞌtemame ju alué rió pecha boꞌné bujkula kame alué ajágame napu neseka eyena. ꞌLige alué olí boꞌá meꞌlísachi ꞌlige uché jaré boꞌaka ꞌma suwábaga raꞌlá moꞌibámili júkuru majaga. 13 Alué rioka pe ꞌmásame ju napugiti alué rioka péchigo nóchame kame, tabilé chéláme ju rekó alué ajágame oꞌlite chigórige pecha boꞌné bujkula kame. Pe enomí meka nóchame kame.  

 

 

 

x 10:3 Jaré boꞌá neseme moꞌale alé goꞌlechi ꞌlige melénala beꞌá aꞌpili bayele boꞌá aꞌboi bujkula. Alué boꞌá nesémeka bajchá ename nile, tase napurigá jena iwérachi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

264

SAN JUAN 10 14 ›

Neka asíriga ꞌla repume ju alué neꞌchí oyérame ralámuli. Neka asíriga ꞌla machíguru alué neꞌchí oyérame ko, ꞌlige alué neꞌchí oyérameka asíriga ꞌla machíguru neꞌchí, 15 napurigá ne Oꞌnola ꞌwe aꞌlá machí neꞌchí, ꞌlige néchigó ꞌwe aꞌlá machí ne boꞌné Oꞌnola. Neka mukumeli júkuru alué neꞌchí oyérame guꞌíriga, aꞌlígeko ꞌma listo ajtí ne mukumea. 16 Uchéchigo jaré ralámuli mochí, alué napu tabilé ralámuli jurío ju. Aluéchigó abiena neꞌchí oyéramili ju, alueka gepúmili júkuru napurigá aní ne, ꞌlige abiena neꞌchí oyérame gainámala aꞌchigóriga napurigá alué ralámuli jurío. Neka Waꞌlula nímili júkuru suwábaga ralámuli nuleme, napurigá bilé boꞌá neseme. 17 › Neka ꞌma listo ajtíkuru mukumea ꞌlige uchéchigo siné naremia alawá napurigá uchéchigo ajagá asimémpá ne. Alekeri ne Oꞌnola Onorúgame ꞌwe galé neꞌchí. 18 Taꞌwesi meꞌlimela neꞌchí, ne tabilé nejísaká lisensia napurigá neꞌchí meꞌlimela. Neka ꞌla lisensia níkuru, neka mukumeli júkuru napuꞌlige ne boꞌné mukunali, ꞌlige abiena ꞌla lisensia nígame ju ne napurigá ku ajánamala ne. Alué ne Oꞌnola Onorúgame nulá ye ꞌnátili. 19 Napuꞌlige alué ralámuli jurío akisá ye raꞌíchali, taꞌmé ꞌla ganíliga ejtebile. 20 Jaré alué ralámuli jurío regá anile: ―Alueka bilé remónisi alawala ajchágame ju pachágana, pe loꞌí ju. ¿Chonigá gepúlibeché?  

 

 

 

 

 

21 ꞌLige

jaré anile: ―Bilé rió uꞌtabela remónisi alawala ajchágame nísaká pachágana pecha aliena ꞌla semátiri raꞌichámilikó napurigá raꞌicha ye rió. Bilé uꞌtabela remónisika pecha gainámalagó bilé ralámuli tabilé maꞌchílime saꞌwá. Jena ruwimela jaré ralámuli jurío tabilé galeme níligo Esusi

22 Romó

nile aꞌlige. Alé weꞌká riógichi Rusaleni anilichi waꞌlú piesta nerule, alué piesta nélálime aliéniko gatélirigo alué waꞌlú reꞌobá, y nabí bamí piesta newame nile aꞌlige rawé. 23 ꞌLige Esúsika alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí eyénale napu bilé bortali ilile napu Salomoni anilime nile alué bortali. 24 ꞌLiko weꞌká ralámuli jurío napuíle noligá alé napu ilile Esusi rukéniliga uché rajpé. ꞌLige rukele: ―¿Chiéniko ruimé olá mué chieri ko mué boꞌné? ꞌLa bijchiá ruipóguru, ¿mué ju Kristo napu buinámala ralámuli chátiri bowechi? 25 ꞌLige Esúsika nejele: ―ꞌMa ruwí ne, tabiléchigo bijchíginiligó ꞌemi. Ne Oꞌnola Onorúgame ꞌya neꞌchí bilé nóchali napurigá ꞌwe aꞌlá semátiri tábiri nochámala ne boꞌné ꞌnátaga napu taꞌwesi rió newame ju. ꞌEmi ꞌma etiáturu ne alieri nóchachi, alekeri ꞌla machiati kárékuru chieri ko ne. 26 Nobi ꞌémika tabilé bijchígigo napu ne ruwí, pecha neꞌchí oyérame kame. ꞌÉmika napurigá  

 

 

 

y 10:22 ꞌWe ꞌya bilé siento na baisá makué maligi bamí taꞌchó ochérachi Esusi, alué ralámuli Siria ejperégame ꞌwe resítiri nóchale alé waꞌlú reꞌobachi pachá tabilé niraga Onorúgame. ꞌLige abé aꞌkinana alué ralámuli jurío ꞌla gatesa alué reꞌobá ꞌlige ꞌma suwénasa, newale waꞌlú piesta napu «hanukká» anilime nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

265

SAN JUAN 10

boꞌá tabilé ne bujkula, alarigá ju ꞌemi. 27 Alué boꞌá ꞌla ne bujkúlaka, alueka asíriga ꞌla machime ju ne raꞌichálila, alekeri ꞌla najátame ju neꞌchí. 28 Neka alawá ꞌyáguru alué neꞌchí oyérame napurigá uchéchigo siné ku ajánamala napuꞌlige suwisá, ꞌlige alué neꞌchí oyérame ka pecha ꞌwesi nejpósimalagó. 29 Alué neꞌchí oyérame ne Oꞌnola nejíkuru. Alueka asíriga waꞌlú júkuru suwábaga meꞌtigá, napu ekí alué nílaka pecha ꞌwesi umabámalawé bujea, napugiti boꞌné neseme kame. 30 Ne ꞌlige ne Oꞌnola si pe biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame niru. 31 ꞌLiko alué ralámuli bariseo uchéchigo siné bajsibúnilile alué Esusi napurigá abé iꞌbé. 32 ꞌLige Esúsika anele: ―Neka asíriga weꞌká semátiri nóchali nóchaturu napurigá ꞌemi etémala, Oꞌnó Onorúgame aꞌwalílate newáturu ne alué semátiri nóchali. ¿Tachiri nóchame korigá bajsibúwaché ne? 33 ꞌLige alué ralámuli juríoka regá nejele: ―Tabilé alekeri gite bajsibuwa mué ꞌwe semátiri tábiri newigáriká. Bajsibuwa mué napugiti pecha nirame kame mué alué Onorúgame. Mueka pe apiépiri rió ju, pe alarigá júkuru, pe iligá napurigá Onorúgame neraga raꞌicha mué, peka Onorúgame ke, pe iligá rió ke. 34 ꞌLige Esúsika regá anile: ―Alué ꞌemi nila raꞌíchalika regá aní, alué napu Onorúgame anílige: «ꞌÉmika napurigá Onorúgame júkuru.» 35 ꞌWe ꞌla machiáguru alué napurigá anile Onorúgame ꞌwe ꞌya (ꞌlige napu anile Onorúgame ꞌya  

 

 

 

 

 

 

 

 

abiena sirbe ju jipe). Onorúgame anele alué ralámuli «napurigá Onorúgame ju ꞌemi», alué ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame. 36 ꞌLige alarigá nisa, ꞌlige ¿chonigá gastigáriniliché neꞌchí Onorúgame Inolá korichi ne boꞌné? Onorúgameka neꞌchí wanápale ꞌlige alekeri júlale neꞌchí jékana wijchimoba. ¿Chonigá laníché ꞌémika ne tabilé nirame ko Onorúgame? 37 Ne tabilé sébali olásaká napu najkí ne Oꞌnola, ꞌliko tabilé bijchígilime júkuru ne raꞌichálila. 38 Tabilé bijchígiliká napu ne aní, abirigáchigo ꞌla bijchígilime júkó napu ne sébali olá napu Onorúgame najkí. Siné kachi ꞌla eꞌwame nísaká ne napu nulá alué Onorúgame, ꞌliko ꞌemi níriga ꞌla bijchígilime júkuru ne waꞌlú aꞌwalí nígame ko napu Onorúgame ꞌyale neꞌchí. Aminami neka ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga eyéname ju Onorúgame naꞌtálila. 39 ꞌLige uchéchigo siné chaꞌpinálile, pe iligá tabilé chaꞌpíliru Esusi. 40 ꞌLiko alué Esusi simile alé bakochi naꞌlebo ꞌnálige Jorani anilichi ꞌomi niraga napu rayénali maꞌchíname ju, ꞌlige alé sébale Esusi (napu Betánea anilichi ju). Alé ju bilena napu ꞌya asale Juani rewará ralámuli. 41 Weꞌká ralámuli simíbale alemi eꞌnemia Esusi, ꞌlige anile aꞌboi raꞌíchaga: ―Juánika tajsiné newáturu ꞌwe semátiri nóchali napurigá Esusi, tabilé siné saꞌwale ralámuli nayúkame. Suwábaga napu raꞌíchale Juani alué Esusi olagá, ꞌwe aꞌlá bijchiá nílekuru.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

SAN JUAN 10​, ​11 42 Weꞌká

ralámuli napu ekí alé napuíle ꞌwe bijchígale napu anile Esusi alé, aminami asíriga ꞌla eꞌwele napu anile. Jena ruwimela mukúligo Lasro

11

Bilé rió asale Lasro anilime, ꞌwe nayua, ꞌlige alué rió Betania anilichi peꞌkabi riógichi ejiro Jurea bejtégame nile. Alué umugí Lasro goꞌchila María anilime nile bilé, ꞌlige Marta anilime nile uché bilé, abiena alé ejperégame nile. 2 Ye María ꞌsímili nile alué napu botéachi manígime aꞌkinana roꞌémili nile alué Esusi ronola, baꞌwí ꞌwe semá júkame, ꞌlige yati wakémili nile boꞌné gupálate alué boꞌné María. 3 ꞌLige alué oká umugí júlale jaré rió Esusi ruyéniliga: ―Mué Waꞌlula, alemi jula ramué mué ruyénaliga ꞌwe nayua boꞌigó alué rió napu mué gompaniérola ju. 4 Napuꞌlige alué Esusi akisá alanichi ralámuli, anile: ―Mukumeli júkuru nobi tabiléchigo mukugá rejpímili júkó. Alué rioka ꞌwe aꞌwágame nayulí chujkélekuru pe napurigá machiboa chiena ꞌla semá ꞌsime ko Onorúgame, ꞌlige abiena chiena ꞌla semá ꞌsime ko Onorúgame Inolá. 5 Esusi ꞌwe galegá eteme nile alué bakiá rijimá, 6 nobi napuꞌlige Esusi akisá raꞌíchali ꞌwe nayua boꞌigó Lasro, tabilé yati simile eꞌnemia, uchéchigo oká rawé rejpile alé napu asálige. 7 ꞌLiko anele alué oyérame: ―Nabá uchéchigo siné alé ꞌmi Jurea anilichi ejiro.  

 

 

 

 

 

266 8 ꞌLiko

alué oyérame anele: ―Mué Benírame, pe kulírikáchi alué ralámuli jurío alé mochígame mué meꞌlinálituru bajsibuga. ¿Chonigá uchéchigo ku alé siminali che mué? 9 ꞌLiko Esúsika nejele: ―Makué oká ꞌora maꞌchigá ilime ju raꞌósiga. ꞌLa rawé eꞌyéniliká tabilé toroka eꞌyéniwa ꞌwéchigo ꞌla maꞌchigá ilime kame raweka. 10 Rukó eꞌyéniliká asíriga toroka eꞌyéniwa napugiti pecha maꞌchigá ilime kame rukóká. z 11 ꞌLige Esusi uchéchigo rajpé anile: ―Alué Lasro ne gompaniérola ka, ꞌma gojchílekuru, nobi neka ꞌma ajchámalagó. 12 ꞌLiko alué oyérameka regá anile: ―Mué Waꞌlula, ¿pe gojchigá boꞌisáká, aꞌliko ꞌla saꞌwimela? 13 Boꞌné Esúsika anigá anile: «ꞌMa mukugá boꞌí.» ꞌLige alué oyérameka ꞌla bijchígale pe gojchigá boꞌigó alué Lasro. Tabilé námale ralámuli alarigá raꞌíchachi Esusi. 14 ꞌLiko ꞌwe aꞌlá maꞌchígime ruyele: ―Lásroka ꞌma mukúlekuru. 15 Raꞌsá la ne tabilé asisá alé napuꞌlige Lasro mukuchi. Alarigá ꞌwe aꞌlá ju napurigá bijchígimala Onorúgame aꞌwalí ꞌyame ko neꞌchí. Nabá eꞌnewa. 16 ꞌLiko alué Romasi napu Kuate anilime nílige, anile uché jaré oyérame ꞌyuga: ―Ramué abiena simasa Esusi ꞌyuga, alué ralámuli jurío meꞌlimela ramué. Chuꞌsímalawé rekó suwiyae ramué, Esusi ꞌyuga simawa.  

 

 

 

 

 

 

 

z 11:10 Yeka aniame júkuru alué Esusi oyérame ka tabilé che ikimeli ko. Alué chátiri ralámuli jurío tabilé chibi olámili ju rekó chibi olánilie, napuꞌlige Onorúgame lisensia ꞌyasa aꞌlige kulí cha nokimela.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

267

SAN JUAN 11

17 ꞌLiko

napuꞌlige sebasa alé Betania anilichi, alué Lásroka ꞌma naó rawé boꞌile mukugá alé resochí ewachi. 18 Alé Betania pe aꞌbé nile Rusaleni anilichi pe bakiá kilómetro niraga. 19 Weꞌká ralámuli jurío eꞌyénale alemi eꞌnéniga alué María ꞌlige alué Marta napurigá tabilé chélámala alué bonila mukusá. 20 Napuꞌlige alué Marta akisá aleka enegáráo Esusi, yati maꞌchínale najtepamia. Alué Maríaka pe galírale rejpile. 21 ꞌLiko alué Marta anele alué Esusi: ―Mué Waꞌlula, mué jena asisáká, pecha mukumeli ke ko ne bonila. 22 Nobi neka ꞌláchigo machígó Onorúgame suwábaga nejimio napu mué tani. 23 ꞌLige Esúsika anele: ―Mué bonílaka ku ajánamala. 24 ꞌLiko alué Marta anile: ―Neka ꞌla machí ku ajánimio napuꞌlige ꞌma guwichí kachi napuꞌlige Onorúgame nawasa ralámuli gustisia olamia. 25 ꞌLige Esusi anele: ―Ne júkuru ralámuli ku ꞌyáame alawá napuꞌlige suwisá napurigá ku ajagá mochímala, ꞌlige aminami ne ju ralámuli aꞌwalí ꞌyame napurigá ꞌwe ganíliga ejperélamala. Tabilé chéré rekó bilé rió mukugé, pe ꞌla bijchígame nísaká Waꞌlula ko ne, ꞌliko ꞌla ꞌyámala ne alawá napuꞌlige mukusá. 26 Suwábaga napu ekí nígame ju ne alawala ꞌlige aminami napu ekí ꞌla bijchígime ju ne raꞌichálila, rekó mukugé, boꞌné alawálaka tabiléchigo mukuméligó. ¿ꞌLa bijchigi mué napu ne aní? 27 ꞌLige Mártaka anele:  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

―Juli mué waꞌlula, neka ꞌwe aꞌlá bijchigi mué ko Kristo anilime Onorúgame Inolá, alué napu nawámili nílige jena wijchimoba. 28 Abé weꞌliko napuꞌlige ꞌma raꞌichasa Marta, ꞌma simile María bayemia. ꞌLige iꞌkilí raꞌíchale tabilé akériga uché jaré ralámuli. Regá anele: ―Jena ajtí alué benírame, ꞌlige mué bayea ajtíkuru. 29 Napuꞌlige akisá alué raꞌíchali yati niraga ilísale ꞌlige yati simile alé napu ajtile alué Esusi. 30 ꞌLige Esusi tabilé ꞌcho sébalige alé peꞌkabi riógichi, alé ꞌmi ajtile abajá napu najtépilige alué Marta. 31 ꞌLige alué ralámuli jurío napu María ꞌyuga mochile alé María galílachi, napuꞌlige etesa María ilísachi ꞌlige simichi maꞌchimi, yati simíbalechigó alué ralámuli jurío María najátasia. Alué ralámuli juríoka pe ꞌmimi simea mayele resochí nalamia napu boꞌile Lasro, alarigá mayele. 32 ꞌLiko alué María napuꞌlige sebasa alé Esusi ajtígichi, yati niraga chojkóbisiga ilíbale alé aꞌbemi Esusi ronólachi anigá nalale: ―Mué Waꞌlula, mué jena asisáká pecha mukumeli ke ko ne bonila. 33 Napuꞌlige Esusi etesa alué María nalachi, ꞌlige etélechigó alué ralámuli jurío abiena nalásiga eꞌyénigo, ꞌlige asíriga sewele Esusi, 34 ꞌlige anile: ―¿Kochiena rekaru ko alué mukúgame? ꞌLige anéleru: ―Mué Waꞌlula, aka simáwaꞌé eꞌnewa.  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

268

SAN JUAN 11 35 ꞌLige

Esúsika ꞌma nalálechigó. anile alué ralámuli jurío: ―Alueka asíriga ꞌla gompaniérola níligekuru alué Lasro. 37 Nobi jaréchigo ralámuli jurío seꞌwiná anile ko, regá anile: ―Alueka bilé tabilé maꞌchílime ꞌla ku saꞌwáturu. ¿Chonigá tabilé ꞌyóleché alué Lasro napurigá tabilé mukumela? 38 ꞌLige Esusi alé resochí sébale alé ewachi napu boꞌílige alué Lasro, ꞌlige uchéchigo siné ꞌwe sewele, asíriga weꞌká ꞌnátale. ꞌLige bilé waꞌlú rejté ajcháriga ajtile alé resochí yochi. 39 ꞌLige anile alué Esusi: ―Seꞌwí ajchawa alué rejté. ꞌLiko anile alué Marta alué mukúgame goꞌchila: ―Mué Waꞌlula, asíriga cha jubáleké alé pachami, ꞌmáchigo naó rawé kame mukusá. 40 ꞌLige Esúsika anele: ―Ne ꞌma anéturu mué ꞌla bijchígasaká napurigá aní ne, ꞌliko ꞌla machimela mué chiena aꞌwágame ko Onorúgame. 41 ꞌLiko ꞌma seꞌwí ajchale alué waꞌlú rejté. ꞌLige alué Esusi ꞌpa rewagachi eꞌnegá iligá anile: ―Mué Oꞌnó, waꞌlú cheliera ꞌya ne mué, mué ꞌwe aꞌlá semáriga gepúmpá ne raꞌichálila. 42 Neka ꞌla machí mué nabí ꞌla akeo neꞌchí. Pe yecho aní ne napurigá ye ralámuli ꞌla machimela ye ꞌnátili, napurigá ꞌla bijchígimempá mué ꞌsíligo neꞌchí jula. 43 ꞌLige abé iꞌlibeko ye raꞌichasa, eꞌwele raꞌíchale: ―¡Mué Lasro, yati maꞌchina! 44 ꞌLige ꞌma maꞌchínale alué napu mukúlige. ꞌLige bochígimi 36 Alekeri

 

 

 

 

 

 

 

 

oꞌpóligime nile asíriga weꞌlí chinite. ꞌLige moꞌchí bilé banito oꞌpóligime nile. ꞌLige Esusi anele alué ralámuli: ―ꞌMa bujewa ye chiní ꞌlige banito abiena bujewa, ꞌlige aꞌrewa simichi. Jena ruwimela bariseo Esusi meꞌlináligo

45 ꞌLige

alieti etega weꞌká ralámuli jurío napu napuílige María bejtélachi ꞌla bijchígale Onorúgame Inolá ko alué Esusi. 46 Nobi jaréchigo pe iligá bariseo ꞌyuga raꞌichamia simíbale ko. ꞌLige ruyele napu ꞌsile Esusi. 47 ꞌLige jaré bariseo ꞌlige alué eꞌwélala balé júlale napurigá napabúniliga alué uché jaré eꞌwélala, ꞌlige anile aꞌboi raꞌíchaga: ―¿Chonokiboa? Ye rioka asíriga iꞌkirú ꞌsiá simíguru tabilé siné etérume. 48 Aꞌrésaká ye rió napurigá aminabi alieri ꞌsímala ꞌliko asíriga weꞌká ralámuli oyéramala ye rió, aꞌlige alué sontalo romano napu jena nulame ju ꞌma tabilé elámala napurigá nocha mochímala ramué jena waꞌlú reꞌobachi ꞌlige aminami bochígimi jena Israeli. 49 ꞌLige alué bilé Kaipasi anilime nile, alué napu waꞌlula balé nile biꞌneli neyúriga nulame ꞌya aꞌlige bamí, alueka anile: ―ꞌÉmika tabilé machime ju. 50 Abé ꞌla ju biꞌlepi rió mukusá, uché jaré tabilé suwisá ꞌla ju. ¿Tabilé machí ꞌemi ye ꞌnátili? 51 Alueka tabilé boꞌné ꞌnátalite anile ye raꞌíchali. Alué nile waꞌlula balé, alekeri Onorúgame ꞌyale ꞌnátili napurigá ꞌla gainámala ruiyá aꞌkinana mukumeo Esusi alué ralámuli jurío guꞌíriga.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

269

SAN JUAN 11​, ​12

52 ꞌLige

abiena alué Esusi mukugá waꞌlú nejkúramili ju uché jaré ralámuli ꞌyuga. Asíriga weꞌká ralámuli guꞌírimili ju Onorúgame ꞌkúchila napu ekí ejperégame ju jena wijchimoba. Nejkúramili ju napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátame nímala Onorúgame naꞌtálilacho. 53 ꞌLiko aꞌlige rawé alué jurío eꞌwélala ꞌwe aꞌlá ꞌnátale alarigá meꞌliati ko alué Esusi. 54 Alekeri alué Esusi ꞌma tabilé ꞌme eyénale alé weꞌká ralámuli jurío mochígichi. Uché bilena weꞌká riógichi simile alé aꞌbemi napu tabilé weꞌká mochile alué Esusi meꞌlinálime, alé peꞌkabi riógachika Epraíni anilichi nile alé aꞌbé waꞌlú gawí wakígachi napu tabilé ꞌme uꞌkume nile. Alé asale Esusi alué ralámuli oyérame ꞌyuga. 55 Pe uꞌkabi rawé rokáréle napurigá sebámala ralámuli jurío piéstala alué Páskua anilime piesta. a Asíriga weꞌká ralámuli simíbale alé ꞌpa Rusaleni anilichi baꞌwichí moꞌimea taꞌchó sébachi alué piesta, napurigá ꞌla gainawa bajkiá alé waꞌlú reꞌobachi. 56 ꞌLige ralámulika ꞌwe ꞌyaga eꞌyénale Esusi. Napuꞌlige raꞌicha jale alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí, regá rukigá járale aꞌbopi: ―¿ꞌÉmika choniágó? ¿Pala nawamio mayelia ꞌémika Esusi napuꞌlige nerúgichi alué piesta? 57 Alué bariseo ꞌlige alué eꞌwélala balé galírale bajchamio olale Esusi, alekeri júlale jaré ralámuli rukéniliga ꞌla machisáká ꞌla rumémpá koche ajtigó Esusi, ꞌlige ruyésiga pe chaꞌpináliga.  

 

 

 

 

Jena ruwimela María roꞌéligo ꞌwe semá júkame baꞌwí Esusi ronólachi

12

Ujsani rawé kachi bajchabé taꞌchó sébachi alué piesta, Esusi uchéchigo simile alé Betania napu bejtégame nile alué Lasro, alué napu Esusi ku ajánalige napuꞌlige mukúlige alué Lasro. 2 ꞌLige goꞌame newale alé Lasro bejtélachi napurigá Esusi goꞌmela, ꞌlige uchéchigo jaré bayele. Alué Marta nejkúrale goꞌame ꞌyaa ralámuli. 3 ꞌLige María baꞌwí aꞌpale nasípasi litro neraga ꞌwe semá júkame baꞌwí. Alué baꞌwí ꞌwe najteme nile. ꞌLige Esusi ronólachi roꞌele, ꞌlige boꞌné gupálate wakele. Bochígimi pachá galírale ꞌwe semá juka ilíbale. 4 ꞌLige napuꞌlige alué goꞌame goꞌyá mochígichi ralámuli, alé asale alué Jurasi Iskariote anilime, Simoni inolá. Alué rioka bilé nile alué makué oká rió napu Esusi oyérame nile. ꞌLige alué Jurasi ꞌsímili nile alué Esusi nejía napurigá cha olawa alué Esusi saílate. Anile: 5 ―¿Chonigá tabilé ralinérupeché ye baꞌwí ꞌwe semá júkame napurigá alué enomí tabilé nígame ralámuli kógiwa? Asíriga najteme júkuru alué baꞌwí semá júkame, napu ekí meme ju bilé rió bilé bamí nóchiga. 6 Jurásika pecha ꞌla ralámuli tabilé nígame naꞌtemaka aníleko, alueka pe lanílekuru napugiti pe chigórigame níligame ꞌsika aniá, pe boꞌné chaꞌpináliga anile alué enomí. Alueka nile enomí ajchala repume napu ajchame nile alué makué oká  

 

 

 

 

a 11:55 Eꞌnesi glosario «Pascua».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

270

SAN JUAN 12 rió Esusi oyérame, ꞌlige chigome nile alué Jurasi alué enomí. 7 ꞌLiko Esúsika anele: ―Aꞌréwagó. Ye mukika ꞌma bajchabé niraga roꞌéguru neꞌchí alué baꞌwí ꞌwe semá júkame napu roꞌémili ju neꞌchí napuꞌlige ne mukú. 8 Alué ralámuli tabilé nígame senibí ꞌemi ꞌyuga mochímala, nobi neka tabiléchigo nabí ꞌyuga asiméligó ꞌemi. 9 Weꞌká jurío akele Esusi alemi ajtigáráo, ꞌlige simíbale eꞌnemia. ꞌLige abiena eꞌnema olale alué napu Lasro anilime nile, alué napu ku ajánilige Esusi. 10 Alué eꞌwélala balé ꞌwe aꞌlá raꞌíchale aꞌbopi, abiena meꞌliméoríle Lasro. 11 Weꞌká alué jurío asíriga ꞌla nirale etesa Esusi ꞌyochi alué Lasro, ꞌlige alué juríoka ꞌmáchigo ꞌla oyera mochíligame alué Esusi. Alekeri alué eꞌwélala balé ꞌma meꞌlinálile alué Lasro ꞌlige Esúsitiri.  

 

 

 

 

Jena ruwimela weꞌká ralámuli simíbaligo Esusi eꞌnemia

12 ꞌLige

melénala rawé Esusi ꞌmimi Rusaleni anilichi neraga enale. Weꞌká ralámuli mochile alé Rusaleni napugiti piesta nerúligime. Napuꞌlige akisá alué ralámuli enegáráo Esusi, 13 rajkú sawala oꞌká simíbale najtepamia, ꞌlige aꞌwágame raꞌíchaga regá anile: ―¡Hosana (salva)! ¡ꞌWe aꞌlá ju Onorúgame! ¡ꞌWe aꞌlá ju alué Onorúgamete julárigame! ¡ꞌWe aꞌlá júkuru alué Waꞌlula alué ralámuli Israeli ejperégame nuleme! 14 ꞌLige Esúsika bilé bulito majalégame asagá enale. Alarigá  

 

nile napurigá anílige Onorúgame raꞌichálila ꞌwe ꞌya. Regá anile: 15 Tase majawa ꞌemi ralámuli jena Rusaleni mochígame. Aleka ená waꞌlula mué nuleme bulito ranala asagá. b 16 Alué Esusi oyérameka tabilé námale tachiri ruyame ko alué raꞌíchali Onorúgame raꞌichálila churigá ko Esusi, ꞌlige aꞌkinánaka ꞌla námale. Napuꞌlige Esusi uchéchigo siné naresa alawá napuꞌlige mukusá, ꞌliko alué oyérame ꞌla námale ye raꞌíchali ꞌla ruwíligo churigá ꞌsimio alué Esusi. ꞌLa nélále bijchiá aꞌchigóriga níligo napurigá anílige Onorúgame raꞌichálila ꞌwe ꞌya. 17 Weꞌká ralámuli sébale alé napu enale Esusi bulito asagá napugiti ralámuli etéligame napuꞌlige Esusi ku ajánilige Lasro. Alué napu etele simíbale raꞌichasia, ꞌlige weꞌká ralámuli akele. 18 Alekeri weꞌká jsile alé Esusi eꞌnemia. 19 ꞌLige alekeri alué bariseo anile aꞌboi raꞌíchiga pe Esusi ayóniga, regá anile: ―¡Alué rioka ꞌma neyúraguru! ¡Suwábaga ralámuli ꞌma alué rió oyéraguru!  

 

 

 

Jena ruwimela jaré ralámuli griego raꞌíchame Esusi ꞌyaga eꞌyéniligo 20 ꞌLige

jaré ralámuli sébale alé Rusaleni piesta nerúgichi Onorúgame niramia. Griego raꞌíchame nile alué ralámuli. 21 ꞌLige aꞌbé jábale Belipe anilime rió ilígichi. Alué Belípeka alé Betsáira anilichi bejtégame nile ejiro Galilea anilichi. Alueka Esusi  

b 12:15 Eꞌnesi Zacarías 9:9.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

271

SAN JUAN 12

oyérame nile. ꞌLige alué jaré rió regá anele: ―Mué rió, ramueka Esusi si raꞌichamia jsirú. 22 ꞌLige simile Belipe ꞌlige Antresi ruyele, ꞌlige okaka simíbale Esusi ruyemia. 23 ꞌLige Esúsika anele: ―Ne ju alué rió napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. Ya ꞌma sébaguru raweli napurigá ralámuli neꞌchí etémala churigá ko ne. Asíriga ꞌla niraga etémala Onorúgame neꞌchí. 24 Jena ruimé ne bilé raꞌíchali. ꞌWe aꞌlá bijchiá ju napu ruwí ye raꞌíchali. Bilé riꞌligó tabilé weꞌechi echiruga asisáká, pecha yaꞌwime júkó. ꞌLige tabilé nerúlamala napurigá ꞌwiwa. Napuꞌlige ꞌla weꞌete oꞌpóliga echiruga asisáká, ꞌliko ꞌwe aꞌlá yaꞌwimela. Neka napurigá riꞌligó rakala alarigá ju ne. 25 Ralámuli jena wijchimoba mochígame napu ꞌwe nígame ju asíriga ganíliga ejperégame ju aminacho ꞌnata tabiri tábiri korua nobi aꞌkinana suwábaga tábiri tabilé niga mochíbamala. Alué ralámuli napu tabilé ꞌnátame ju tabiri tábiri niga asinálime, alueka abisibi ꞌwe aꞌlá ganíliga bejtégame ju jena wijchimoba ꞌlige abiena ꞌpa rewagachi. 26 Bilé ꞌla nejkúrinilisa nóchame niraga ne ꞌyuga, alueka neꞌchí najátimili júkuru. Napu ne ajtí, alé simámili júkuru alué nóchamechigó. ꞌLige ne Oꞌnólaka asíriga ꞌla niraga etémala alué neꞌchí guꞌírime.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo churigá mukimeo boꞌné

27 ꞌLige

Esusi aminabi anile:

―Jípeko asíriga weꞌká ꞌnata ne. Weꞌká ꞌnata ajtí ne alakimeo ne. ¿Chonimela ne? ¿Tánamala ne Oꞌnola Onorúgame napurigá tabilé che ikimela ne napuꞌlige resí ikimeli ju ne pe ꞌwe? Tabilé tánamala ne alieti. Neka jena wijchimoba nawákuru resí ikimea. 28 ꞌLiko Esusi anele Onorúgame: ―Mué Oꞌnó, ralámuli etériwa chiena ꞌla semá ꞌsime ko mué. ꞌLiko Onorúgame ꞌpa rewigáchika, regá anile: ―Neka ꞌma eteri ralámuli aliena ꞌla semá ꞌsime ko ne, ꞌlige uchéchigo siné etérimio olá ne. 29 Ralámuli alé jágame akele alé alué raꞌíchali. Jaré bilé reꞌome anióríle ꞌpa rewagachi. ꞌLige jaré bilé santo ánjeli raꞌicha orile. 30 ꞌLiko anile alué Esusi: ―Onorúgameka pecha neꞌchí guꞌíriga anile ko eꞌwele raꞌicha. Alueka eꞌwele raꞌíchalekuru napurigá ꞌemi akimela. 31 ꞌMa peꞌwé nawámili ko Onorúgame gustisia olámia. ꞌMa peꞌwé nawámala Onorúgame alué waꞌlula Remónisi rekábamia, alué napu nulá ajtí jena wijchimoba. 32 Reꞌpá bilé gulusichi ujchásiga ne, suwábaga ralámuli machimela chieri ko ne. 33 Alarigá anile Esusi napurigá machimémpá ralámuli alarigá mukumeo. 34 ꞌLige ralámuli anile: ―Alué Onorúgame raꞌichálila ꞌya nerúgame ꞌwe aꞌlá ruwime ju alué rió napu ramué buinámili ju alé resítiri bowechi, alué rió ꞌla nabí bejtélimili ju. ꞌLige ¿chonigá laní mué alué rewigáchika nawágame gulusichi chujkugá mukumeli ko? ¿Chieri júpaché ꞌlige alué rió ꞌpa rewigáchika nawágame?  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

272

SAN JUAN 12 35 ꞌLige

Esúsika anile: ―Alué ꞌwe aꞌlá nejkúramiliká napurigá ꞌwe aꞌlá naꞌtámala ꞌemi ꞌma pe uꞌkabi rawé asimeli ju jena napurigá raꞌósali. ꞌLa alué ꞌyuga naꞌtálime júkuru bijí jena ajtígachi alué, napurigá tabilé neyúramala alué chátiri ꞌnátili. Bilé rió chátiri ꞌnátiga oyame ka tabilé machime ju alemi enegó boꞌné. Alueka napurigá bilé rió rukó oyame neraga ju, nobi bilé rió ꞌla eꞌwame ka ne raꞌichálila, alueka ꞌla rawé neraga eyéname ju. 36 Ne júkuru abé ꞌla ꞌnátili nejime. Bijí jena asagá, ꞌla bijchígilime júkuru ne raꞌichálila napurigá ꞌla Onorúgame ꞌkúchila niwa Onorúgame naꞌtálila ꞌnátame. Napuꞌlige ꞌma guwárisa raꞌicha, ꞌma simile, ꞌma chíbale, ꞌlige tabilé ꞌwesi ralámuli etele.  

Jena ruwimela jaré ralámuli jurío tabilé bijchíligó Esusi ko Onorúgamete julárigame

37 Esúsika

pe boꞌné ꞌnátaga eꞌkarúgame semati newale, nobi ralámulika tabilé bijchígili ko Onorúgamete julárigame níligo Esusi. 38 Alarigá nímili nílekuru, asíriga ꞌya osirúgime nílekuru alué osilí napu osálige alué Isaíasi anilime rió napu ruwime nile napu anele Onorúgame. Regá anime nile: Mué Waꞌlula, ralámulika tabilé bijchigi ramué raꞌichálila. ¿Chieri ralámuli etiágó chiena aꞌwágame ka mué? 39 Alué Isaíasi abiena osale chonigá tabilé bijchígia alué ralámuli. Anile: 40 Onorúgame boꞌné alarigá rekile ꞌnátili napurigá tabilé námamala,  

 

napurigá siego niraga mochímala, napurigá tabilé námamala alué ꞌwe aꞌlá semátiri ꞌnátili napurigá tabilé Onorúgame oyérame nímala, ꞌlige napurigá neka tabilé buinámala resítiri bowechi. 41 Alanile Isaíasika Onorúgame etériligime. ꞌLige etele Esusi taꞌchó nawachi, etele nawamia ꞌwe semáriga nochamia jena wijchimoba. 42 Weꞌká ralámuli jurío bijchígale Esusi raꞌichálila. Weꞌká alué jurío eꞌwélala ꞌla bijchígale, pe iligá tabilé che anile napugiti ꞌwéchigo majá mochíligame alué bariseo. ꞌNátale bariseo mabúnilia mayele alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilichi mochígichi. 43 Alué eꞌwélalaka najkile napurigá ꞌla niraga etémala ralámuli alué aꞌbopi, tabilé chélále rekó Onorúgame ta nirae.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo alué napu ꞌwe aꞌlá nirame ju Esusi abiena nirame ko Onorúgame 44 ꞌLiko

aꞌwágame raꞌíchale Esusi: ―Napuꞌlige bilé rió neꞌchí oyérame, tabilé neꞌchicho oyérame ju, abiena oyérame ju napu neꞌchí júlale ꞌpa rewagáchika. 45 Napuꞌlige bilé rió neꞌchí etee abiena eté alué napu neꞌchí júlale ꞌpa rewigáchika. 46 Neka pe napurigá raꞌósali ju. Neka jena wijchimoba nawákuru ralámuli guꞌírimia napurigá tabilé chonárale eꞌyénamala. 47 Ne raꞌichálila gepume ka ꞌlige tabilé eꞌwásaká alué raꞌíchali, neka tabilé alué ju napu gustisia olámili  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

273

SAN JUAN 12​, ​13

ju alué ralámuli. Neka ralámuli buinamia nawákuru alé resítiri ꞌnátalichi. 48 Bilé ralámuli tabilé oyérame neꞌchí ꞌlige aminami tabilé eꞌwasa napu ne nulá, Onorúgame gastigárimili ju alué ralámuli. Onorúgameka ruyémala tabilé bijchígiligo alué raꞌíchali napu ne ruyé. 49 Neka pecha boꞌné ꞌnátaga raꞌíchakó. Alué ne Oꞌnola Onorúgame napu neꞌchí júlale, alué nuláturu tachiri rupoa ꞌlige churigá rupoa. 50 Alué raꞌíchalika napu ne ruyéleru Onorúgamete napurigá raꞌichámala ne, alué raꞌíchalika ju napurigá ralámuli ꞌla nabí ejperélamala ꞌpa rewagachi. Alué napu ne ruwí pe aꞌchigóriga ju napurigá nulele Onorúgame neꞌchí napurigá raꞌichámala ne ralámuli ꞌyuga. ꞌLige bilé ralámuli tabilé bijchígisa ne raꞌichálila pe tabilé bijchígime kéré Onorúgame nila raꞌíchali.  

 

 

Jena ruwimela Esusi pagóligo alué boꞌné gompaniérola ronola

13

ꞌMa amulí sébachi alué piesta Páskua anilime ꞌlige rapakónala nile, Esúsika ꞌwe aꞌlá machile ꞌma sebio raweli napurigá ꞌma simeo jena wijchimoba asagá ꞌma tabilé jena bejtélimio, ya ꞌma simeli nílekuru boꞌné Oꞌnola Onorúgame ꞌyuga. Esúsika asíriga nabí ꞌla galeme nile ralámuli jena wijchimoba mochígame, alué napu Onorúgame oyérame nile. Tabilé weꞌkáwale alué ralámuli, nabí ꞌla galegá etele. 2 Esusi ꞌlige alué Esusi oyérame goꞌyá mochile alí. Jurasi Iskariote anilime, Simoni inolá, abiena alé  

asálechigó. Riábloka ꞌma chátiri ꞌnátili ajchele alé Jurasi sulálachi, ꞌnátili ajchele napurigá Esusi nejímala. 3 Esusi ꞌwe aꞌlá sébali machile Onorúgame nejíligo aꞌwalí napurigá Waꞌlula nímala Esusi. Abiena machílechigó boꞌné Esusi Onorúgame ꞌsíligo jula ꞌpákana rewagáchika, ꞌlige aꞌkinana rawé simeo ku ꞌpa napu Onorúgame ajtí. 4 Alarigá ꞌnátaga alué Esusi oꞌweti ilísale goꞌyá ajtigé, ꞌlige oꞌpacha bujale weꞌlí amoba chujkúgame, ꞌlige bilé chinite bulale alé umichipo, 5 ꞌlige baꞌwí roꞌale bilena sikolichi. ꞌLige alué makué oká Esusi oyérame ronola pagole alué baꞌwite. ꞌLige ꞌma wakele alué chinite napu umichipo bulálige boꞌné. 6 Napuꞌlige pagoma olálige alué Simoni Pegro ronola, ye rió Simoni Pégroka regá rukele: ―Mué Waꞌlula, ¿neꞌchí ronola pagoma olá mué? 7 ꞌLige Esúsika nejele: ―Jípeko tabilé námaguru mué chonigá pagó ne ꞌemi ronola, nobi abé iꞌlibékoka ꞌláchigo námamalagó mué. 8 ꞌLige Pégroka anele: ―Neꞌchika pecha siné pagómalagó mué, mueka pecha pioni ka. ꞌLige Esúsika anele: ―Ne tabilé pagósaká mué ronola, aꞌlígeko tabilé ne gompaniérola nímala mué. 9 ꞌLige anile alué Simoni Pegro: ―ꞌLiko mué Waꞌlula, ꞌla ju, pagókigó ꞌliko neꞌchí ronola, sekala ꞌlige moꞌola abiénachigó. 10 ꞌLige Esúsika anile: ―Alué ꞌma ꞌúbigame ka ꞌma biꞌígame júkuru, pecha uchéchigo  

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

274

SAN JUAN 13 siné pagókime júkó, pe ronólacho pagókime júkuru napugiti ronoka cha aꞌkué chóligame gayéname kame. ꞌEmi suwábaga asíriga ꞌla biꞌwígame júkuru, pe biꞌlepi tabilé. 11 Alué uꞌbárigame aniáká, pe anime ke anile Esusi ꞌma bujéligo alué waꞌlú resítiri gastigo. ꞌLige abiena ruwile bilé rió tabilé biꞌwígame karao, ꞌwe machile cha ꞌsimio alué rió. Pe Esusi resí olánilia ajtíligo alué rió. 12 ꞌLige Esusi napuꞌlige ꞌma pagosa ronola, ꞌliko ꞌma uché ku oꞌpachátale alué amoba chujkúgame oꞌpacha. ꞌLige uchéchigo siné asíbale alé mésachi, ꞌlige rukele: ―¿ꞌLa námilia chonigá pagó ne ꞌemi ronola? Neka pagókuru mué ronola napurigá ꞌla námamala ꞌemi, churigá guꞌíritika ralámuli. 13 ꞌÉmika benírame aneme júturu neꞌchí ꞌlige aminami waꞌlúlatiri, napugiti ꞌémika ꞌláchigo machigá aniame, neka aluéchigo kame napu ꞌemi aní. 14 Neka benírame júkuru ꞌlige waꞌlúlatiri. Ne ꞌemi ronola pagosa, ꞌémichigó abiena pagómili júkuru ronola aꞌnagupi nakúriga. 15 Neka pagókuru mué ronola napurigá ꞌemi alarigá nokimela, napurigá tabilé riólame niwa asíriga ꞌla suwábaga guꞌírilime júkuru. ꞌLa aꞌchigóriga nochálime júkuru napurigá nocha ne. 16 Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá ruwíguru. Bilé rió nóchame ka pecha abé najtékame júkó meꞌtigá bilé batroni. Napuꞌlige bilé rió julasa uchéchigo bilé rió tábiriti ꞌnúliga, alué napu aꞌpame  

 

 

 

 

 

ka pecha abé waꞌlula júkó meꞌtigá alué nulame. 17 ꞌLa námasaká ꞌemi ye raꞌíchali ꞌlige aminami ꞌla sébali olásaká, alarigá nokisáká napurigá aní ye raꞌíchali ꞌliko ꞌwe raꞌsálagá mochímala ꞌemi. 18 › Neka pecha suwábaga ꞌemi ꞌyágó ye rejcholi. Neka ꞌla machí alué napu ne chaꞌpíligo napurigá neꞌchí oyéramala. Aba alarigá ikimeli júkuru napurigá anílige Onorúgame raꞌichálila ꞌwe ꞌya. Regá anile: «Alué napu neꞌchí si ajtile goꞌyá, alueka ꞌma sairúgame gayénale jipe neꞌchí ꞌyuga.» c 19 Neka ye raꞌíchali ruwíguru taꞌchó sébachi raweli. Napuꞌlige sebasa ye raweli ꞌliko ꞌemi abéchigo ꞌla námamala ne ko alué napu senibí bejtégame ju. 20 Neka ꞌla bijchiá aníguru. Napuꞌlige bilé rió oyérasa napu ne jula, pe aꞌchigóriga ju napurigá oyérilia neꞌchí, ꞌlige bilé rió neꞌchí oyérasaká, pe aꞌchigóriga ju napurigá Onorúgame oyérilia, alué napu neꞌchí júlale.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi aníligo Jurasi Esusi saíla niraga gainámili ko 21 ꞌLige

napuꞌlige ꞌma raꞌichasa ye raꞌíchali, asíriga seweka asíbale Esusi. ꞌLige ꞌla maꞌchígime anele: ―Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá ruwíguru, ꞌemi makué oká neꞌchí oyérame bilé júkuru neꞌchí saíla niraga gainámili. 22 ꞌLige alué Esusi oyérameka aꞌnagupi eꞌnénale aꞌbopi, tabilé machile alué olagá anió Esusi. 23 Bilé alué makué oká rió Esusi oyérame napu Juani anilime nile napu Esusi ꞌwe galélige, alueka  

 

c 13:18 Eꞌnesi Salmos 41:9.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

275

SAN JUAN 13

Esusi si goꞌyá asale. 24 Simoni Pegro sekate raꞌíchale Juani ꞌlige anele: ―Ruké chieri ka alué rió napu Esusi saíla gainamio. 25 ꞌLiko alué Juani abéchigo aꞌbé asíbale napu asálige alué Esusi, ꞌlige rukele: ―Mué Waꞌlula, ¿chieri júkó? 26 ꞌLige Esúsika anile: ―Peꞌtá baní saꞌnabáchamala ne, ꞌlige alué napu kógira ne, alué rió ju napu ne saíla gainámala. ꞌLiko alarigá ꞌsile, baní saꞌnabáchale, ꞌlige alué Jurasi ꞌyale, alué Simoni Iskariote d inolá. 27 Abiéniko neraga Jurasi baní goꞌsá, Remónisi alawala yati neraga pachágana Jurásichi bajkile. ꞌLiko Esusi anele alué Jurasi: ―Alué napu mué ꞌsímili ju, ꞌwe yati oláwagó. 28 Alué aminá jareka napu ekí goꞌyá mochílige tabilé ꞌwesi námale alanime ko alué raꞌíchali Esusi raꞌichálila. 29 Alué Jurasi nile repume alué makué oká Esusi oyérame enomila. Alekeri jaré mayele júliga anió Esusi alué rió napurigá ralimela bilé tábiri alé piéstachi oꞌtowame, o napurigá goꞌame ꞌyawa ralámuli tabilé nígame. 30 Napuꞌlige alué Jurasi goꞌsá alué baní, yati simile. ꞌMa rukó nile.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo nejimio uché bilé nuebo nulalí

31 Abé

weꞌliko napuꞌlige Jurasi ꞌma simisá, Esusi anile: ―Ne júkuru alué rió napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika

napurigá rió neraga, jipe asíriga ꞌla etémala ꞌemi aliena ꞌla semá ꞌsime ko ne. Alué nóchali napu ne nocha, ralámulika etémala ꞌwe aꞌlá semáriga nochio Onorúgame. 32 ꞌLige ralámuli ꞌwe aꞌlá nirásaká Onorúgame etega ꞌwe aꞌlá semáriga nóchachi ne, ꞌliko Onorúgame ꞌwe aꞌlá niraga etémala neꞌchí, ne napu nawágame ju ꞌpa rewagáchika napurigá rió neraga. ꞌLige Onorúgame ꞌwe yati gatémala ye ꞌnátili. 33 Neka ꞌwe galé ꞌemi napurigá ne boꞌné ꞌkúchila neraga. ꞌMa pecha weꞌlisi asimeli júkó ne ꞌemi ꞌyuga. ꞌÉmika neꞌchí ꞌyaga eꞌyénimili júkuru, nobi tabiléchigo gainámalagó simiba alé napu simeli ju ne. Neka ꞌwe ꞌya anéturu ye raꞌíchali alué eꞌwélala jurío, jípeko ꞌemi ruyéguru ne. 34 Neka nuebo nulalí nejíguru: ꞌWe aꞌlá niraga járilime júkuru ꞌemi aꞌbopi, ꞌlige ꞌwe aꞌlá niraga járilime júkuru uché jaré ralámuli. Neka asíriga ꞌla galegá eteme kéturu ꞌemi. Alarigá ꞌla galegá eteti kárékuru ꞌemi aꞌboi aꞌnagupi. 35 ꞌEmi ꞌla galegá eꞌyénasaká aꞌbopi ꞌlige ꞌla niraga ꞌliko ralámuli jena wijchimoba mochígame ꞌla machimela ꞌemi ꞌla neꞌchí oyérame ko.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo Pegro tabilé machióriméla Esusi

36 Napuꞌlige

Esusi anílige tabilé gainamio simiba ralámuli napu simeli nílige boꞌné, ꞌlige Simoni Pegro Esusi rukele: ―Mué Waꞌlula, ¿koche simé olá mué?

d 13:26 Iskariote aniáká pe Kiriote bejtégame aniame ju.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 13​, ​14 ꞌLige Esúsika nejele: ―Napu simé olá ne, tabilé gainámala mué neꞌchí najatia. Pe abé iꞌlibeko najátamala mué neꞌchí. 37 ꞌLiko Pégroka anele: ―¿Chonigá tabilé najátawa mué jipe? Tabilé chéré rekó meꞌliruge ne, neka abirigá ꞌwe aꞌlá listo ajtíkuru mué si simea. 38 ꞌLige Esusi nejele: ―¿ꞌLa bijchiá listo ajtí mué napurigá meꞌliboa mué neꞌchí guꞌírame kóriká? Neka taꞌmé mayé nili. Neka ꞌla bijchiá aníguru. Beꞌlí beꞌá oꞌtolí taꞌchó sinachi, tabilé machióriméla mué neꞌchí baisá neraga.  

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo rewagachi gatemio ramué galila

14

ꞌLige Esusi anile: ―Tase seweka mochiwa tase weꞌká ꞌnátiga. ꞌLa nerawa Onorúgame, ꞌlige ꞌla nerawa neꞌchí. 2 Alé ꞌpa ne Oꞌnola galílachi asíriga weꞌkaná nerú napurigá ejperega mochímala ꞌemi. Ta bijchiá nísaká, pecha animé ko ne alé simeo ꞌwe aꞌlá gatemia napurigá ꞌemi ejperélamala. 3 ꞌLige aꞌkinana ne simisá ꞌlige ꞌma gatesa, uchéchigo ku nawama olá ne ꞌemi oꞌtomea ꞌpa rewagachi napurigá ꞌemi alé bilena mochímempá napu ne asimé olá. 4 ꞌÉmi ꞌla machíguru bowé napu sébame ju napu ne simé olá. 5 ꞌLige anele alué Romasi: ―Mué Waꞌlula, tabilé machiaa ramué alé napu simé olá mué. ꞌLige ¿churigá machibówé alué ko bowé alé simime? 6 ꞌLige Esusi regá anele: ―Ne júkuru alué bowé. Neka ꞌla bijchiga ruwíguru, ne júkuru  

 

 

 

 

276 uché rajpé nejime aꞌwalí napurigá ꞌla ajagá mochiwa. Tabilé ꞌwesi sebámala napu ajtí Oꞌnó Onorúgame boꞌné aꞌwalila gite, ne aꞌwalila gite ꞌla sebámala ꞌemi. 7 ꞌEmi ꞌma asíriga ꞌla machí alué ko ne. Alekeri ꞌwe aꞌlá machimela ꞌemi ne Oꞌnola Onorúgame. ꞌMa machíguru ꞌemi Onorúgame, ꞌmáchigo weꞌsá eteme kame Onorúgame, neꞌchí etega. 8 ꞌLiko alué Belipe anele: ―Mué Waꞌlula, ꞌla elawa napurigá ramué eꞌnewa alué Oꞌnó Onorúgame. Pe eꞌnésiga aꞌlá nímaleké. 9 ꞌLiko Esusi anile: ―Mué Belipe, ꞌma asíriga weꞌká rawé ajtíkuru ne ꞌemi ꞌyuga, ¿bijí tabilé ꞌcho machí mué neꞌchí? Bilé rió neꞌchí eteme ka, alueka ne Oꞌnola Onorúgame abiena eteme júkuru. ꞌLiko ¿chonigá tánebeché mué neꞌchí napurigá elawa napurigá mué ꞌla etémala alué Oꞌnó Onorúgame? 10 ¿Tabilé bijchigi mué ne Oꞌnó Onorúgamechi ajtigó ne ꞌlige Oꞌnó Onorúgameka neꞌchichi ajtigó? Alué Onorúgame ꞌlige ne si pe biꞌlepi ꞌnátame niru. Alué raꞌíchili napu ne ruwí, alueka pecha boꞌné ꞌnátiga ruwígó ne, alué Oꞌnó Onorúgame napu ne saꞌpálachi ajtí, alué ꞌsmíguru nocharia neꞌchí. 11 ꞌWe aꞌlá bijchígiwa ne raꞌichálila, neka Onorúgamechi ajtíkuru ꞌlige Onorúgameka ne saꞌpálachi ajtíkuru. Tabilé bijchíginilisaká alué raꞌíchali napu ne ruwí, pe aꞌlá bijchígisa ꞌla ju alué nóchali napu ne nocha. 12 Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá aní, alué napu ekí ꞌla nirame ju neꞌchí, alueka ꞌla gainámala saꞌwá  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

277

SAN JUAN 14

napurigá ne, ꞌlige aminami abé waꞌlú nóchali newámala. Neka alé napu waꞌlula Oꞌnó Onorúgame ajtí, alé simé oláguru. ꞌLiko alé asigá ꞌyámala ne aꞌwalí ꞌemi. 13 ꞌLige ꞌemi neꞌchí tánasaká aꞌwalí biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga neꞌchí ꞌyuga, ꞌliko ꞌla ꞌyámala ne napu ta ꞌemi. Neka alaꞌsima oláguru napurigá ralámuli etémala chiena ꞌla ka Oꞌnó Onorúgame. 14 ꞌEmi tásaká napuyépiri tábiri ꞌla niraga neꞌchí, ꞌliko ꞌwe ganíliga nejkúrimili júkuru ne.  

 

Jena ruwimela Esusi aníligo Onorúgame Alawala nábolimio

15 ꞌLige

Esusi aminabi anile: ―ꞌEmi ꞌla nirásaká neꞌchí ꞌliko ꞌla ꞌwe aꞌlá eꞌwámala napu nulá ne. 16 ꞌLa eꞌwásaká ꞌemi ꞌliko tánime ne Onorúgame napurigá Onorúgame julámempá uché bilé nejkúrame ꞌlige nabí ꞌemi ꞌyuga asimémpá. 17 Ye nejkúrame ka pe Onorúgame Alawala ju, alueka asíriga ꞌla bijchígili benírame ju. Ralamuli tabilé neꞌchí oyérame ka, alueka tabilé narémala alué alawá, pecha námame kame ye ꞌnátili churigá ka Onorúgame Alawala, alekeri tabilé gainámala narea, nobi ꞌémika ꞌláchigo machígó. Ye alawaka ꞌemi ꞌyuga rejpímili ko ꞌlige aminami ꞌemi sapálachi rejpímili ko. 18 Tabilé ꞌoni aꞌrémala ne ꞌemi napurigá baꞌligéchili. Abiena nawámala ne ꞌemi si asimea. 19 Pe uꞌkabi rawé kachi ralámuli napu ekí tabilé neꞌchí oyérame ju, alueka tabilé uché etémala neꞌchí, ꞌémika ꞌla etémala neꞌchí. Neka uchéchigo ajánamili júkuru mukusá ꞌlige  

 

 

 

ꞌémichigó. 20 Aꞌlige rawé napuꞌlige ne naresa alawá uchéchigo siné napurigá ku ajánamala ne, aꞌlige ꞌla machimela ꞌemi Onorúgame si ajtigó ne. Neka boꞌné alawala ꞌyámili júkuru ꞌemi napurigá ꞌemi neꞌchí ꞌyuga naꞌtámala. 21 Alué napu ꞌla akeme ju ne nulalila ꞌlige ꞌla eꞌwame ju, alueka ꞌwe aꞌlá galeme júkuru neꞌchí. ꞌLiko ne Oꞌnola Onorúgame ꞌwe aꞌlá ganíliga asimela alué ralámuli ꞌyuga, ꞌlige néchigó ꞌwe ganíliga asimela alué ralámuli ꞌyuga. Ne boꞌné ꞌla machírimala churigá ko ne boꞌné. 22 ꞌLige Jurasi asale alé, alué napu tabilé Jurasi Iskariote nile, ꞌlige anile: ―Mué Waꞌlula, ¿churigáriga júpaché? ¿Chonigá pe ramuecho benírama oláché mué chieri ko mué, ꞌlige chonigá tabilé benírama oláché mué uché jaré ralámuli chieri ko mué? 23 ꞌLige Esúsika nejele. ―ꞌÉmika ꞌwe galéguru neꞌchí, ꞌlige uché jareka tabilé galé neꞌchí. Alué napu ekí ꞌwe galé neꞌchí, alueka ꞌla eꞌwame júkuru alué ꞌnátili ne nejílala. Ne Oꞌnola Onorúgame ꞌwe galémala alué ralámuli napu ekí neꞌchí ꞌwe galeme ju. Ne Oꞌnola ꞌlige ne si moꞌiboa alé riochi, ꞌlige abalé ejperélawa ramué. Alueka ramué alawala nígame nímili júkuru. 24 Neꞌchí tabilé galeme ka, alueka tabilé eꞌwame ju ne raꞌichálila. Ne raꞌichálilaka pecha ne boꞌné naꞌtálilate maꞌchíname júkó, pe ne Oꞌnola Onorúgame naꞌtálila júkuru, napu neꞌchí júlale. 25 › Neka suwábaga ye raꞌíchili ruwíguru jipe bijí ꞌemi ꞌyuga  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 14​, ​15

278

asagá jena. 26 Napuꞌlige ne simisá napu Onorúgame ajtí, Onorúgame náomala boꞌné alawala ne gite. Alueka ꞌla bijchiá ruimeli júkuru napurigá ꞌla nélámala ꞌemi suwábaga napu ne ruwílige. 27 › Neka aꞌwalí aꞌréguru napurigá tabilé weꞌká ꞌnátaga ejtebímala ꞌemi, tabilé seweka, napurigá ꞌwe aꞌlá sébali ralámuli nímala ꞌemi. Ye aꞌwalika pe ne boꞌné nila júkuru. Ralámuli jena wijchimoba mochígame ꞌwe benírame ju churigá ka alué aꞌwalí napurigá tabilé weꞌká ꞌnátaga mochiwa, tabiléchigo nígame júkó ne aꞌwalila. ꞌEmi níriga tabilé weꞌká ꞌnátaga mochílime júkuru, tase majaga. 28 ꞌMa akele ꞌemi ralámuli ne ꞌma simeo, ꞌlige uchéchigo siné nawamio ne ꞌemi si asimea. ꞌEmi ꞌwe galésaká neꞌchí, ꞌliko ꞌwe raꞌsálámilikuru ne simichi Oꞌnó bejtélachi, alué kame abéchigo najtékame meꞌtigá neꞌchí. 29 Neka bajchabé neraga ruwíguru taꞌchó sébachi alué rawé. Napuꞌlige sébachi alué rawé, ꞌémika ꞌma ꞌnátaga mochímala ne aníligo ye ruyá. ꞌLiko abéchigo ꞌla semátiri narémala ne nila ꞌnátili. 30 › Tabilé weꞌká raꞌichámala ne ꞌemi ꞌyuga, yaꞌmá nawámili kame alué waꞌlula jena wijchimoba, alué Remónisi anilime. Alueka tabilé nígame ju aꞌwalí napurigá neꞌchí uméramala. 31 Abirigáchigo aꞌrema olágó neka napurigá resí olámala neꞌchí alué Remónisi, napurigá ralámuli jena wijchimoba  

mochígame ꞌla machimémpá ne ꞌwe galeo Oꞌnó Onorúgame, napurigá ꞌla etémempá ne ꞌla eꞌwame ko napu ne Oꞌnola Onorúgame nulá. ꞌLiko Esusi anele alué oyérame: ―ꞌMa mochísiwa. ꞌMa simawa.

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo napurigá bilé baniá ko boꞌné

15

ꞌLiko Esusi bilé tétilite raꞌíchali ruwile. Regá anile: ―Neka pe napurigá bilé baniá ꞌwe raꞌígame rakeme, pe alarigá ju ne. Alué ne Oꞌnola Onorúgame ꞌsime ju baniá repua. 2 Alueka ꞌma rejpúname júkuru napuyépiri atuala tabilé rakeme. ꞌLige alué wakígame aꞌtuwégame nísaká ꞌma rejpúname ju napurigá ꞌla rakémala alué baniá. e 3 ꞌÉmika ꞌma biꞌwígame alawégame júkuru ꞌwe aꞌlá oyériligame ne nila raꞌichálila. 4 ꞌLa biꞌlepi ꞌnátaga nokísiwa pe ne naꞌtálilacho ꞌlige ne biꞌlepi ꞌnátili naꞌtámala ꞌemi ꞌyuga. Bilé baniá atuala pecha rakémalawé ꞌma rijpunásiká alué aꞌtuwá. Abirigá chégame nímili júkuru abe alé baniachi. Yeka ruwime júkuru ꞌemi tabilé gainamio ꞌwe semátiri ꞌnátili ꞌnata tabilé neꞌchí ꞌyuga naꞌtásaká ꞌemi. 5 › Neka napurigá bilé baniá alarigá ju, ꞌémika napurigá alué baniá atuala ju. Bilé rió neꞌchí ꞌyuga ꞌnátaga inásaká ꞌlige ne abiena ꞌwe ꞌyasa iwérali, alueka asíriga ꞌla semáriga bejtélamala. Tabilé nígame nísaká ne nila aꞌwalí, ꞌliko tabilé ꞌla semáriga bejtélamala.  

 

 

 

e 15:2 Yeka aniame júkuru bilé rió tabilé eꞌwásaká Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌliko Onorúgameka ꞌma seꞌwí pámili júkuru.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

279

SAN JUAN 15

6 Bilé

rió tabilé neꞌchí ꞌyuga ꞌnátaga rejpísaká, alueka pe napurigá bilé chalawá pátigime niraga rejpímala. ꞌMa wakisáká chalawá ꞌlige alueka pe eꞌkósilime júkuru. 7 › ꞌEmi ꞌla neꞌchí ꞌyuga naꞌtásaká ꞌlige aminami ꞌla eꞌwásaká, ꞌliko ꞌwe támili júkuru eꞌkarúginti, ꞌliko asíriga ꞌla nejímala ne. 8 Napuꞌlige ꞌemi ꞌwe aꞌlá sébali olasa, ꞌliko ꞌwe aꞌlá machimela ralámuli ꞌemi neꞌchí oyérame ko. ꞌLige aminami ralámuli asíriga ꞌla nerámala Onorúgame. 9 Ne Oꞌnola Onorúgameka asíriga galéguru neꞌchí, alekeri néchigó ꞌwe galéguru ꞌemi. ꞌWe aꞌlá naꞌtawa neꞌchí ꞌyuga napurigá ꞌla ganíliga eꞌyénawa ꞌemi aꞌbopi. 10 ꞌLa eꞌwásaká ꞌemi alué napu ne nulá, ꞌwe aꞌlá ganíliga asimela ne ꞌemi ꞌyuga. Alarigá júkuru ne ne Oꞌnola ꞌyuga. Neka ꞌla eꞌwíguru Onorúgame napu neꞌchí nuleme ju, alekeri alueka ꞌwe galé neꞌchí. 11 › Neka alarigá ruyéguru ꞌemi napurigá ꞌwe ganíliga mochímala napurigá ne. Alarigaka ꞌla raꞌsálagá mochiwa. 12 Ne nulalílaka ye júkuru: ꞌWe aꞌlá ganíliga járowa ꞌemi aꞌbopi ꞌlige aminami uché jaré ꞌyuga, aꞌchigóriga napurigá galeme ju ne ꞌemi. 13 Bilé rió mukusáká boꞌné amígola guꞌíriga, tabilé nerú bilé ꞌnátili abé semátiri meꞌtigá alieri ꞌnátili. ꞌLiko alarigá ꞌla machiboa ye rió ꞌwe galéligo alué boꞌné amígola. 14 ꞌÉmika neꞌchí amígola júkuru ꞌla eꞌwásaká napu ne nulá. 15 Neka ꞌma tabilé «pioni» anémili júkuru ꞌemi. Bilé piónika pecha machime júkó alué batroni naꞌtálila. Neka «amigo» aneme  

 

 

ju ꞌemi. Suwábaga napu ekí beniri Oꞌnó Onorúgame neꞌchí, neka ꞌemi beníruguru suwábagachigó. 16 ꞌÉmika pecha owile neꞌchí. Neka ꞌla owíkuru ꞌemi napurigá si simámala ꞌemi napurigá semátiri raꞌíchali benírimia alué ralámuli, ꞌlige aminabi nokísimala benírisia, ꞌlige uché jaré abiénachigó alarigá nokísimala, ꞌlige tabilé ku guwana rujsuka nokísimala. ꞌLiko Oꞌnó Onorúgame ꞌla suwábaga nejímala napu ekí tánili ꞌla ne naꞌtálila ꞌnátame niri ka. 17 Ye nulalí júkuru napu ne nejí: ꞌWe ꞌla ganíliga járowa aꞌbopi.  

 

Jena ruwimela alué cha nokame ralámuli tabilé ganíliga mochíligo Esusi oyérame ꞌyuga

 

 

 

 

 

 

18 ›

Ralámuli tabilé oyérame Onorúgame tabilé siné ganíliga eteme ju ꞌemi. Nibilé néchigó ganíliga etélime kéturu ꞌyako, ne taꞌchó ꞌyuga eyénachi ꞌemi. 19 ꞌEmi alué ralámuli gompaniérola nísaká, ꞌliko ꞌwe galémilikuru ꞌemi napurigá galeme ju aꞌboi gompaniérola, nobi tabiléchigo alarigá júkó. ꞌÉmika ꞌyako alué cha nokame ralámuli gompaniérola nílekuru, ꞌlige ne bayéturu ꞌemi. Jípeko ꞌma pecha alué gompaniérola júkó ꞌemi. Alekeri tabilé ganíliga mochí alué cha nokame ralámuli ꞌemi ꞌyuga. 20 ꞌLa néláwa napurigá anílige ne: «Bilé nóchame ka pecha abé najtékame júkó meꞌtigá bilé batroni.» Neꞌchí cha anesa, ꞌemi abiénachigó resí anéwali júkuru. Alué ralámuli napu ekí ꞌla eꞌwale ne nila rejcholi, abiénachigó eꞌwámala alué rejcholi napu ꞌemi nila ju.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 15​, ​16

280

21 Alué

cha nokame ralámuli ꞌwe cha olámala ꞌemi neꞌchí oyérame kórigá. Alueka tabilé machime ju alué napu neꞌchí júlale, alekeri ꞌwe resí oláwili ju ꞌemi. 22 › Neka jena nawáturu ꞌlige ralámuli ꞌyuga raꞌíchaturu ne. Alekeri napuꞌlige ꞌwe resí nokigá járisa, asíriga waꞌlú chojkila ju. ꞌLa machime ju napuꞌlige chátiri nóchiligo. 23 Ralámuli tabilé galeme ka neꞌchí tabilé galeme júchigó ne Oꞌnola. 24 Neka asíriga ꞌla semátiri ꞌnátaga newáturu napu taꞌwesi rió gayéname ju newá. ꞌLige alué ralámuli etiáturu alué napu ne boꞌné ꞌnátaga newá, ꞌlige rekó etee alué semati eꞌkarúgame newárigime, tabilé ganíliga etele neꞌchí, ꞌlige alué ne Oꞌnola ꞌyúgachigó. 25 ꞌWe ꞌya osirúgime osilí regá aní: «Neka peka chátiri nóchige abirigáchigo nabí tabilé ganíliga etuí ne.» ꞌLiko alué cha nokame ralámuli jipe ejperégame ꞌma sébali oláguru napurigá anile ꞌya nerúgame raꞌíchali. Alarigá nímili nílekuru, tabilé galéwili nile ne. 26 › Bilé rawé sebámala Onorúgame Alawala napu ꞌwe naꞌtemame ju. Ye alawaka asíriga ꞌla bijchiga raꞌíchame nímala, ꞌlige asíriga ꞌla ruwimela alieti eteme ka larigá nóchame ko ne. 27 ꞌÉmichigó abiena ruyémili ju uché jaré ralámuli alieti etéligo ꞌemi neꞌchí ꞌyuga eꞌyéniga ꞌya kulí siné. › Neka ye raꞌíchali ruwíguru napurigá ꞌemi tabilé aꞌrémala ne nila rejcholi. 2 ꞌLige ꞌemi ꞌma mabuwa alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilime mochígichi  

 

alué cha nokame ralámulite. ꞌMa peꞌwé alué ralámuli ꞌma ꞌemi meꞌlinálimala Onorúgame guꞌírame kóriká. 3 Alanokimela alué ralámuli napugiti pecha siné oyérame ka Oꞌnó Onorúgame nibilé neꞌchítiri. 4 Neka yeti ruwíguru napurigá ꞌemi napuꞌlige ye raweli sébachi ꞌla nelámempá ne aníligo yeti ikimeo jena wijchimoba. Neka sinékó tabilé che anéturu ꞌemi ye raꞌíchali bijí ꞌemi ꞌyuga ajtigá.  

 

 

 

 

 

16

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo chuꞌsime ko Onorúgame Alawala

5 ›

Jípeko ꞌma simé ne alué napu neꞌchí júlale jékana alué ꞌyuga asimea. ꞌLige ꞌémika tabilé ruké neꞌchí: «¿Koche simé olá mué?» 6 Iligá ꞌémika ꞌwe sewelákuru alanichi ne. 7 Neka ꞌwe aꞌlá bijchiá aní. Napuꞌlige ne simisá, julámala ne alué Onorúgame Alawala. Alekeri ꞌemi níriká abé ꞌla júkuru napurigá ne simela. Ne tabilé simisáká ꞌliko pecha nawámalagó alué napu ꞌwe naꞌtemame ju ralámuli, alué napu Onorúgame Alawala ju. Ne simisáká ꞌliko ꞌla julámala ne alué naꞌtemame jeka napurigá ꞌemi guꞌira asimémpá. 8 Napuꞌlige alué ralámuli naꞌtemame nawasa, yati machírimala ralámuli jena wijchimoba ejperégame napurigá námamala ꞌwe chátiri ꞌnátali ꞌnátaga eꞌyenio, ꞌlige ꞌwe aꞌlá ruwimela nerugo bilé ꞌnátili ꞌwe semátiri ꞌlige ꞌwe animela napurigá oyériwa alué ꞌnátili, ꞌlige abiena ruwimela Onorúgame gustisia olamio ralámuli. 9 ꞌWe aꞌlá maꞌchígame nérélamala ꞌwe chátiri ꞌnátali ꞌnátaga eꞌyéname ko alué  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

281

SAN JUAN 16

ralámuli napugiti tabilé ꞌla oyꞌérime nímime neꞌchí. 10 ꞌLige ꞌwe aꞌlá maꞌchígame nérélamala alué aꞌlala ꞌnátali, napugiti Onorúgame ꞌyuga simiá kibámimpá ne napu ꞌemi tabilé ꞌwesi etémala neꞌchí. 11 ꞌLige ꞌwe aꞌlá maꞌchígame nérélamala Onorúgame ꞌwe aꞌlá sébali olame ko gustisia, napugiti Onorúgameka ꞌma umériga asimémpá alué napu ju jena wijchimoba nulame napu júpá Remónisi, neyúriga asimela Onorúgame. 12 › Asíriga weꞌká raꞌíchali ruimeli júkuru ne, iligá ꞌemi ꞌlina tabilé anachámala jipe. 13 Napuꞌlige sebasa alué Alawá ꞌwe aꞌlá bijchiá benírame ꞌla ruwimela suwábaga ꞌla bijchiá. Pecha boꞌné ꞌnátaga benírimiligó. Alueka benírimili júkuru pe napurigá nulé Onorúgame. ꞌLige abiena ruwimela alakimeo abé iꞌlibeko jena wijchimoba. 14 Ye alawaka ralámuli benírimili júkuru. Ye alawaka asíriga ꞌla akeme ju ne raꞌichálila napurigá aní ne, ꞌlige ku ꞌemi ruyeme ju. ꞌLige ralámuli asíriga ꞌla niraga etémala neꞌchí. 15 Suwábaga napu ekí nígame ju ne Oꞌnola, néchigó abiena si nila ju. Alekeri aníguru ne ye alawaka ꞌla gepume ju neꞌchí ꞌlige ꞌemi ruyémala.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ruwíligo alué boꞌné gompaniérola seweka mochíligo ꞌlige ku ꞌwe raꞌsáligá mochíbaligo

16 ›

ꞌMa peꞌwé ꞌémika pecha etémalagó neꞌchí, nobi pe abé iꞌlibeko ꞌla etémala ꞌemi neꞌchí. 17 ꞌLiko anile jaré alué oyérame aꞌbopi raꞌíchaga:  

―¿Tachiri ju alué napu ruyá aní? Regá aniáníguru: «Pe uꞌkabi rawé kachi pecha etémalawé ꞌemi neꞌchí.» ꞌLige aniáníguru: «Pe abé iꞌlibeko ꞌla etémala ꞌemi neꞌchí.» ꞌLige aminami aniáníguru: «Neka Oꞌnó bejtélachi simeo oláguru, alekeri tabilé etémala ꞌemi neꞌchí.» 18 ꞌLige alué oyérame uché rajpé rukele: ―¿Tachiri ruyame ju napuꞌlige alarigá raꞌicha «pe uꞌkabi rawé» kachi aniá? Tabilé námalia ramué alieti raꞌíchiga anió. 19 ꞌLige Esusi machile eꞌkarúgame rukénilia jago, ꞌlige Esusi anele: ―Neka aniéturu pe uꞌkabi rawé kachi ꞌemi ꞌma tabilé etemio neꞌchí. ꞌLige aníturu ne peꞌkabi rawé kachi ꞌma ku etemio ꞌemi neꞌchí. ¿Alué ju napu ꞌemi aꞌbopi rukea mochí? 20 Neka ꞌla bijchiá aníguru. ꞌÉmika nalámala ꞌlige aminami asíriga seweka mochímala, nobi alué ralámuli napu tabilé oyérame ju neꞌchí, alueka asíriga ganíliga mochímala. Nujubaka ku ꞌwe aꞌlá raꞌsálagá mochímala ꞌemi. 21 Napuꞌlige bilé mukí ranélimili nisa, asíriga seweka ajtime ju, ꞌláchigo machime kame oꞌkomio. Napuꞌlige ꞌma ranega asagaka ꞌliko ꞌma weꞌkáwame ju alué oꞌkólime. ꞌMa asíriga ꞌla raꞌsálagá ajtime ju napugiti ꞌma ochériligame alué uꞌtátiri. 22 Alarigá júkuru ꞌemi ꞌyuga. Jípeko ꞌwe seweka mochíkuru ꞌemi, nobi peꞌwé ku ꞌla asíriga raꞌsálagá mochímala ꞌemi ꞌlige aminami tabilé ꞌwesi gainámala ꞌemi sewelégame newá uchéchigo siné. 23 › Napuꞌlige seba raweli ꞌliko ꞌma pecha rukémala ꞌemi neꞌchí,  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 16​, ​17

282

Onorúgame Alawálaka ꞌmáchigo ꞌla beniria asimémpá. ꞌLige alué Oꞌnó Onorúgame nejímala napuꞌlige ꞌemi tánisa bilé tábiri napu nígame ju alué boꞌné, ꞌemi ꞌla biꞌlepi ꞌnátiga mochísaká pe neꞌchicho ꞌnátiga, ꞌlige ꞌemi ꞌla eꞌwásaká napu ne nulá. 24 ꞌÉmika taꞌchó tániguru Onorúgame, pecha ꞌcho ꞌla biꞌlepi ꞌnátame kame ꞌemi. Jípeko ꞌla júkuru tánilia, yati nejímala ꞌlige ꞌémika yati narémalachigó, ꞌlige asíriga waꞌlú ganílili narémala ꞌemi.  

Jena ruwimela Esusi ꞌma umériligo alué cha nokame ralámuli ꞌlige jipe neyúriga ajtigó 25 ›

Neka tétilite ruwíguru napuꞌlige bijí jena wijchimoba asagá napurigá naꞌtámala ꞌemi churigá ko ne naꞌtálila, nobi pe ꞌwe ꞌma tabilé alarigá raꞌichama olago ne, pe iligá ꞌwe aꞌlá biꞌwígame raꞌichama olá ne napurigá ꞌla námamala ꞌemi churigá ko ne Oꞌnola Onorúgame. 26 ꞌÉmika ꞌla tánimili júkuru Onorúgame, neꞌchí ꞌyuga ꞌnátaga. Neka tabilé tánamala Onorúgame napurigá ꞌemi guꞌírimala, 27 Onorúgame ꞌwe galeme ju ꞌemi. Onorúgame ꞌemi galéguru napugiti ꞌémika neꞌchí galeme kame, ꞌlige ꞌémika ꞌwe aꞌlá bijchígile ne raꞌichálila. ꞌÉmika ꞌla machíguru Onorúgame bejtélachika nawágame ko ne. 28 Neka Onorúgame bejtélachika nawáturu, ꞌlige jeka wijchimoba nawáturu ne. ꞌLige jípeko ꞌma simé olá ne, ꞌma ku Oꞌnó Onorúgame bejtélachi. 29 ꞌLige alué oyérameka anile: ―Jípeko ꞌla námatame raꞌicha mué, ꞌwe aꞌlá námilia ramué alué

raꞌíchali. 30 ꞌWe aꞌlá machirú mueka suwábaga ꞌla namio, mueka ꞌwe aꞌlá machí alieti ꞌnata mochigo ralámuli, asíriga ꞌla nejiámala napu chibiyeti rukinali taꞌchó rukilichi. Alekeri ꞌla machiaa Onorúgame bejtélachika nawágame ko mué. 31 ꞌLígeko Esusi rukele: ―¿ꞌLa bijchiá bijchigi ꞌemi? 32 ꞌMa peꞌwé ꞌemi ꞌma pecha napuíka mochímala. Asíriga raꞌlaga mochímala ꞌemi. ꞌMa biꞌneli aꞌrémala ꞌemi neꞌchí, nobi alué ne Oꞌnola Onorúgame síchigo ajtíkó ne ꞌyuga. Alekeri tabilé biꞌneli ajtí ne. 33 Neka ye raꞌíchali ruwíguru napurigá ꞌemi ꞌla sébali ralámuli nímala tabilé weꞌká ꞌnátame, ꞌlige aminami napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátame nímala ꞌemi. ꞌÉmika asíriga resí nílimala jena wijchimoba, nobi tabiléchigo seweka mochíwagó, ꞌwe iwériga mochiwa tabilé seweka, napugiti neka ꞌmáchigo umérigame alué chátiri ꞌnátili.  

 

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi Onorúgame tániligo napurigá aꞌlá repúmala boꞌné oyérame

17

ꞌMa ruwisá Esusi ye raꞌíchali, pa oꞌwétiri eꞌnele ꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌíchale, regá anile: ―Mué Oꞌnó, ꞌma seba raweli, mué Inolá ju ne, guꞌiri neꞌchí napurigá suwábaga ralámuli ꞌla námaka etémala chiena semá ꞌsime ko ne. Ne napu mué Inolá ju, ꞌla suwábaga ralámuli guꞌírimala beniria chiena semá ꞌsime ko mué Onorúgame. 2 Mué neꞌchí aꞌwalí ꞌya napurigá ne nulémala suwábaga ralámuli napu mué wanápale, ꞌlige napurigá  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

283

SAN JUAN 17

ꞌla rewagachi ejperélamala senibí niraga mué ꞌyuga. 3 ꞌLa mué Onorúgame oyérasaká ye ralámuli ꞌlige neꞌchí oyérasaká, ꞌliko ꞌla rewagachi simámala alué ralámuli. Mué júkuru ꞌla bijchiá biꞌneli Waꞌlula Onorúgame, ꞌlige mueka neꞌchí júlakuru jena wijchimoba. 4 › Ne beniri alué ralámuli chiena aꞌlá ko mué, ꞌma suwaba ne alué nóchali napu mué nulá. 5 Mué Oꞌnó, jípeko mué ꞌyuga asinali ne uchéchigo siné. Neꞌchí ꞌyawa alué aꞌwalí uchéchigo siné napurigá nile ꞌyabé taꞌchó nerúgichi ye gawí, napuꞌlige mué ꞌyuga ajtigé ne. 6 › Alué ralámuli napu mué wanápale ꞌya napurigá neꞌchí oyérame nímala ꞌlige ne ꞌla ruyéturu chieri ka mué. Mué ju alué Waꞌlula alué ralámuli nuleme ꞌlige repume ꞌlige mué ꞌya neꞌchí aꞌwalí napurigá ne ꞌsímala nulea alué ralámuli. Suwábaga alué ralámuli ꞌla eꞌwá napu nulá mué raꞌichálila. 7 Ne ruyé alué ralámuli, suwábaga napu ne nígame ju, alueka mué Onorúgame nejíturu. 8 Ne ruyé alué raꞌíchali napu mué ꞌya neꞌchí, alué ralámuli ꞌla bijchigi ye raꞌíchali. ꞌLa machí alué ralámuli napu mué ajtí, aleka nawáligo ne. ꞌLige ꞌla bijchígile mué ꞌsíligo neꞌchí jula jena wijchimoba. 9 › Ne taní napurigá ꞌla guꞌírimala mué alué neꞌchí oyérame. Tabilé taní ne napurigá suwábaga ralámuli guꞌírowa, pe alué ralámulicho napu mué ꞌya neꞌchí napurigá nulémala ne. Alué ralámuli mué nila ju. 10 Suwábaga alué ralámuli napu ne nulé mué nila ju, ꞌlige suwábaga alué ralámuli napu mué  

 

 

 

 

 

 

 

nila ju abiena ne nila ju, ꞌlige etega uché jaré ralámuli chiena ꞌla sébali olame ko alué neꞌchí oyérame, ꞌlige ꞌwe aꞌlá nirá neꞌchí. Napuꞌlige uché jaré ralámuli machisá churigá ko ye ralámuli mué raꞌichálila oyérame, aꞌlige ꞌla machimela rewagáchika nawagó ne napu mué ajtí. 11 › Ne peꞌwé simé olá napu mué ajtí, tabilé jena wijchimoba asimé olá ne. Suwábaga napu neꞌchí oyérame ju, alueka jena wijchimoba mochímala. ꞌLa repúpuaka mué alawálate alué ralámuli napu mué wanápale. Mué Oꞌnó, mué ju biꞌlepi Onorúgame, ꞌlige mué alawala ju napu ralámuli guꞌírame ju napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame nímala napurigá mué ꞌlige ne si ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame niru. 12 Napuꞌlige ne bijí alué ralámuli ꞌyuga eyena, neka mué alawálate repume kéturu alué ralámuli. Ne repume kéturu ꞌlige tabilé ꞌcho weꞌká, abiena weꞌká bilé, Jurasi anilime ju alué rió. Alarigá anile Onorúgame raꞌichálila ꞌya nerúgame, ꞌlige ꞌla sébali ikimeli ju napurigá anílige alué raꞌíchali. 13 › Pe ꞌwe simé olá ne napu mué ajtí. Ne ruyé ralámuli alué raꞌíchali bijí jena wijchimoba asagá, napurigá ꞌla ganíliga mochímala napurigá ne. 14 Ne ꞌla beniri alué ralámuli ramué oyérame alué raꞌíchali napu beniri mué neꞌchí. Suwábaga ralámuli napu tabilé oyérame ju neꞌchí senibí tabilé ganíliga mochime ju napugiti tabilé aꞌchigóriga ꞌnátame kame. Neka tabilé ꞌnata napurigá ꞌnátame ju alué ralámuli tabilé oyérame neꞌchí. 15 Tabilé taní ne napurigá ꞌma buinawa jena gawichí alué  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 17​, ​18

284

ralámuli neꞌchí oyérame, pe ꞌwe repúkiame najkí ne napurigá ꞌla tabilé chaꞌpimela alué chátiri ꞌnátili. 16 Neka tabilé oyérame ju alué chátiri ꞌnátili napu nerú jena gawichí, alué ralámuli napu ne si eꞌyéname ju, alueka tabilé oyérame ju alué chátiri ꞌnátili. 17 ꞌWe aꞌlá niraga etewa alué napu mué oyérame ju, nóchali ꞌyawa napurigá mué najkí. ꞌLa ꞌnátili ꞌyawa napurigá ꞌla rejchirúgame nímala beníriga mué raꞌichálila. Mué raꞌichálila ꞌla bijchiá ju. 18 Ne nulé alué ralámuli napurigá guꞌírimala uché jaré ralámuli napurigá mué nulé neꞌchí suwábaga ralámuli guꞌíriniliga. 19 Jena ajtí ne ꞌla listo mukumea napurigá alué ralámuli neꞌchí oyérame ꞌla biꞌwígame alawégame nímala napurigá waná mochímala, tase napurigá alué ralámuli chátiri alawégame. 20 › Neka abiena ta ajtí napurigá guꞌírowa alué ralámuli napu nujubá oyéramili ju neꞌchí napuꞌlige akisá alué raꞌíchali napu ruimeli ju alué neꞌchí oyérame ralámuli jipe mochígame. 21 Mué Oꞌnó, taní ne napurigá guꞌírimala mué napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame nímala suwábaga alué neꞌchí oyérame. Najkí ne napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátili naꞌtámala pe ramuecho ꞌyuga, napurigá ne ꞌla pe biꞌlepi ꞌnátili ꞌnata pe muecho ꞌyuga. Biꞌlepi naꞌtálime najkí ne napurigá bijchígimala uché jaré ralámuli mué ꞌsíligo neꞌchí jula. 22 Neka ꞌwe aꞌlá nirá alué ralámuli napurigá mué ꞌwe aꞌlá nirá neꞌchí napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátame nímala napurigá ramué biꞌlepi ꞌnátame niru. 23 Mué  

 

 

 

 

 

 

 

ꞌsmi alawá ꞌya neꞌchí ꞌlige néchigó alawá ꞌya alué ralámuli napurigá ꞌla sébali biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame nímala, napurigá uché jaré ralámuli ꞌla machimela mué ꞌsíligo neꞌchí ajchá jena napu ajtí ne jipe, ꞌlige napurigá ꞌla machimela mué ꞌwe galeo ne alué ralámuli napurigá galé mué neꞌchí. 24 › Mué Oꞌnó, mué ꞌsile neꞌchí ꞌya suwábaga ye ralámuli napu ꞌla oyérame ju neꞌchí, ꞌlige najkí ne napurigá suwábaga alué ralámuli ne ꞌyuga mochímala senibí, ꞌlige napurigá ꞌla machimela chieri ko ne, napurigá ꞌla machimela ꞌwe aꞌlá ganíliga etéligo mué ꞌlige iwérali ꞌyáligo mué neꞌchí. Mué ꞌwe aꞌlá galegá etele neꞌchí napuꞌlige tabilé ꞌcho nerúgichi ye gawí. 25 Mué Oꞌnó, mué ju napu ꞌla sébali olame ju. Tabilé ꞌme suwábaga ralámuli machí chieri ko mué, neka ꞌláchigo machígó chieri ko mué, ꞌlige alué ralámuli napu ꞌla oyérame ju neꞌchí ꞌla bijchiga nirá mué ꞌsíligo neꞌchí jula. 26 Ne ꞌma ꞌla sébali ruyé chieri ko mué, ꞌlige aminabi ruyémala ne napurigá ꞌla galegá etémala mué alué ralámuli aꞌchigóriga napurigá galé mué neꞌchí, ꞌlige napurigá ꞌla ne alawala alawega mochímala.  

 

 

Jena ruwimela ꞌma chaꞌpílirigo Esusi

18

ꞌMa raꞌichasa Esusi ye raꞌíchali, simírole alé gomichi napu Segroni anilime gomí nile, suwábaga alué makué bilé rió napu Esusi ꞌyuga járome nile. Alé bilena napu weꞌká jale rojá olibo anilime, alé simile boꞌné ꞌyuga járome ꞌyuga. 2 Jurasi, napu Esusi saíla gayénale, alué rióchigó

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

285

SAN JUAN 18

abiena machime nile alé, Esusi ꞌma weꞌsá napubúlige alué ralámuli alé. 3 ꞌLige alué rió Jurásika simile najátasia Esusi weꞌká sontalo ꞌyuga, alué gobierno romano sontálola, ꞌlige jaré sontalo ꞌyúgachigó, alué waꞌlú reꞌobachi tebume. Júlale alué eꞌwélala balé ꞌlige alué bariseo. Eꞌwele siparínaga ꞌyénele alué sontalo. Lámpara aseite roꞌérigame oꞌká eꞌyénele ꞌlige chojpé rajigáchigó. 4 Esúsika ꞌma machigá asale suwábaga alakimeo, alekeri etesa, peꞌtá simile najtepamia, ꞌlige rukele: ―¿Chieri ꞌyamía ꞌemi? 5 ꞌLige nejele alué sontalo: ―Esusi, Nasareta anilichi bejtégame. Aꞌlige Esusi anele: ―Ne ju. Alué Jurasi abiena alé ilílechigó alué sontalo ꞌyuga. 6 Napuꞌlige Esusi anesa, «Ne ju», suwábaga alué sontalo guwana biꞌtíbale wijchí. 7 Aꞌlígeko Esusi uchéchigo siné rukele: ―¿Chieri ꞌyamía ꞌemi? ꞌLige sontáloka nejele: ―Esusi, Nasareta anilichi bejtégame. 8 ―Yaꞌmá ruwíkuru ne ko ―anile Esusi―. Neꞌchí ꞌyamía ka, ye uché jaré ralámuli aꞌrewa napurigá simámala. 9 Regá anile napurigá aꞌlá alarigá nímala napurigá anile ꞌyabé bajchabé rawé. Anile boꞌné: «Tabilé ꞌwesi ralámuli weꞌkámala, alué ralámuli napu Oꞌnó Onorúgame wanápale napurigá ne boꞌné repúmala.» 10 Aꞌlige Simoni Pegro anilime bilé siparina oꞌkame nile,  

ꞌlige maꞌchí pale, ꞌlige rejpúnale bilé rió najkala Malko anilime, wajtoná ilígame najká. Málkoka alué waꞌlula balé piónila nile. 11 ꞌLige Esúsika nulele Pegro: ―Ku reká alué siparina alé napu maꞌchí pa mué. Ne Oꞌnola Onorúgamete ajchárigame ju ne napurigá ejelímala. ¿Tabilé mayé mué ꞌla sébali olamio ne ye resí ikiame?  

 

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela ꞌma oꞌtólirigo Esusi Anasi bejtélachi

12 Aꞌlige

alué sontalo romano ꞌlige alué waꞌlula sontalo si, ꞌlige alué uché jaré sontalo ꞌma chaꞌpile Esusi, ꞌlige ꞌma bulele, 13 ꞌlige Anasi bejtélachi oꞌtóleru. Alué rió Anásika Kaipasi siꞌlá nile napu waꞌlula balé nile aleké bamí. 14 Ye Kaipásika pe aba alué nile napu anile tabilé mukusáká Esusi aꞌlígeko alué sontalo romano weꞌká jurío meꞌliméráo, ꞌlige abé ꞌla nirale napurigá pe biꞌlepi rió mukiáriká tase weꞌká.  

 

Jena ruwimela Pegro aníligo tabilé machióríligo Esusi

15 Napuꞌlige

ꞌma oꞌtosuga Esusi, Simoni Pégroka ꞌlige uché bilé Esusi oyérame Esusi najátasia eꞌyénale. Alué rió napu Pegro ꞌyuga enale ꞌma weꞌsá etérigame nile alué balé waꞌlúlate, alekeri napuꞌlige Esusi bajkichi alé raꞌpichí alué waꞌlula galílachi, abiena ꞌla ꞌyáleru lisensia alué rió alué yochi repúmete napurigá ꞌla bajkimela alé raꞌpichí. 16 Pégroka maꞌchika rejpile alé aꞌbé yóchika. Aꞌlige alué uché bilé rió napu bajkile alé raꞌpichí ku yati  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

286

SAN JUAN 18 maꞌchínale ꞌlige raꞌíchale alué mukí ꞌyuga napu tebuka ilile alé yochi. Aꞌlige ku uchéchigo bajkile, Pegro ꞌyuga. 17 ꞌLige alué mukika alé yochi repume regá rukele Pegro: ―¿Tabilé alué ju mué alué rió gompaniérola napu aꞌparu? ―Tabilé ―anile Pégroka―. Tabilé alué gompaniérola ju ne. 18 ꞌWe rulágachi nile, ꞌlige alué sontalo waꞌlú reꞌobachi tebume ꞌlige nóchamechigó naꞌyasa sujkáliga jale. ꞌLige Pégrochigó alé simile sujkálimia alué ralámuli ꞌyuga.  

 

Jena ruwimela Esusi ꞌwe aꞌwágame raꞌíchiga rukélirigo bilé waꞌlula balete

19 Pachá

galírale, alué waꞌlula balé chojkile rukea Esusi chieri ko alué suwábaga ralámuli napu Esusi gompaniérola níligo ꞌlige tachiri níligo napu alué Esusi benírile alué ralámuli Esusi oyérame. 20 Esúsika regá anile: ―Neka ꞌla senibí ꞌla beníriteꞌé alé bilena napu ꞌla suwábaga alué ralámuli ꞌla maꞌchígime akimela. ꞌMa suwábaga beniri ne alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilime ꞌlige abiena alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí, alé kame napu weꞌká ralámuli napuíme ju, tase siné chíboka beniri ne. 21 ¿Chonigá neꞌchí rukéliaché suwábaga ye raꞌíchali? Alué ralámuli napu neꞌchí gepule, alué rukéwaguru suwábaga raꞌíchali rukewa napu aníligo ne. Alué ralámuli ꞌla machí suwábaga napu aníligo ne. 22 Regá anichi Esusi, bilé sontáloka, alué waꞌlú reꞌobachi nóchame, Esusi wejpale banachí, ꞌlige regá anele:  

 

 

―¿Alarigá nejeme ju mué ye waꞌlula balé? 23 Esúsika regá nejele: ―Ne seꞌwiná charigá aniákó, ruwígó churigá ko. ꞌLáchigo ꞌla bijchiá kágobá napu aní ne. ¿ꞌLige chonigá wejpápaché mué neꞌchí? 24 Aꞌlige Anásika Esusi júlale sekachí bulugá Kaipasi ajtígichi.  

 

Jena ruwimela Pegro uchéchigo siné raꞌíchaligo tabilé machióríligo Esusi 25 Napuꞌlige

alakichi ye, Simoni Pégroka bijí sujkáliga ilile alé aꞌbé naꞌbeta. ꞌLige uchéchigo rukéleru Pegro uché jaré ralámulite, regá rukéleru: ―¿Tacha Esusi gompaniérola ju mué? ꞌLige Pégroka ꞌyégiga nejele: ―Neka tabilé Esusi gompaniérola ju. 26 Alé ilile bilé rió alué waꞌlula balé piónila, alué rió rijimala napu Pegro najkala rejpúnale. ꞌLige regá rukéleru Pegro alué riote: ―¿Tacha eté ne mué alé napu weꞌká ja rojá olibo Esusi ꞌyuga eyénachi mué? 27 ꞌLige uchéchigo siné anile Pegro tabilé alué rió ko. Aꞌlígerikáchi bilé oꞌtolí sinale.  

 

Jena ruwimela ꞌma oꞌtólirigo Esusi Pilato bejtélachi

28 ꞌMa

cheꞌlachi maꞌchí páliru Esusi Kaipasi galílachi, oꞌtóleru Esusi alué waꞌlula selígame romano bejtélachi. Alué jurío eꞌwélala napu oꞌtole Esusi, alueka tabilé moꞌile alé galichi Esusi ꞌyuga, napugiti alarigá nokame níligame alué aꞌbopi ka, alué juríoka tabilé moꞌime nile

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

287

SAN JUAN 18

tabilé jurío bejtélachi bilé piesta nerúgichi. Waꞌlú piesta nile Páskua anilime. ꞌMa moꞌisáká aꞌlígeko tabilé elílime nile alué goꞌame goꞌyachi piesta nerúgichi. 29 Alekeri alué selígame Pilato anilime maꞌchínale alé pachaka galíraleká, ꞌlige regá rukele: ―¿Tachiri gite nejiga eꞌyénilia ꞌemi ye rió? 30 Regá nejele alué eꞌwélala jurío: ―Tabilé cha ꞌsísaká ye rió, aꞌlígeko pecha aꞌpáwili ko ramué ye rió. 31 Pilátoka regá anile: ―ꞌEmi oꞌtogá go, ꞌlige bilé gastigo ꞌyawa ꞌwe aꞌlá sébali napurigá oliame ju. Alué eꞌwélala juríoka ku regá nejele: ―Ramué juríoka tabilé lisensia nígame niru napurigá meꞌliboa bilé ralámuli, pe ꞌemi ralámuli románoka ꞌla lisensia nígame ju. 32 (ꞌYa bajchabé rawé Esusi alarigá anile bilé gulusichi chujkugá mukuméoríle.) 33 Pilátoka ku pachá simile boꞌné galílachi Esusi bayemia ꞌyuga raꞌichamia. ꞌLige regá anile: ―¿Mué ju alué jurío waꞌlula rey? 34 ꞌLige Esusi regá nejele: ―¿Mué boꞌné alarigá machinali? ¿O péchala pe iligá ruké mué napugiti uché jaré ralámuli aniame? 35 Pilátoka regá nejele: ―Neka tabilé chélá waꞌlula ko mué o tabilé waꞌlula ko mué. Neka tabilé jurío ju. Alué ralámuli jurío ꞌlige alué balé eꞌwélala nokale mué nejía. Mué jurío júchigó. ¿Tachiri chuꞌsíkame júkó mué? 36 Esúsika regá nejele:  

 

 

 

 

 

 

 

―Napu ne nulame ju, tabilé jena wijchimoba ju. Alarigá nísaká, aꞌlígeko suwábaga ne gompaniérola nakómiliké napurigá tabilé oꞌtoboa ne alé napu mochí eꞌwélala jurío. Neka tabilé nulámili ju jena wijchimoba. 37 Aꞌlige Pilátoka regá rukele: ―ꞌLiko ¿mué ju waꞌlula rey ralámuli jurío nuleme? Esúsika regá nejele: ―Waꞌlula ju ne napurigá aní mué. Nawá ne jena wijchimoba ꞌlige jena ochérigame ju ne napurigá waꞌlula nímala. Nawá ne bilé raꞌíchali raꞌichamia ꞌwe najtékame. Suwábaga ralámuli napu ꞌla eꞌwame ju alué ꞌla bijchiá raꞌíchali, ꞌla gepume ju ye raꞌíchali napu raꞌicha ne. 38 ꞌLige Pilátoka regá rukele: ―¿Tachiri júkó alué ꞌla bijchiá raꞌíchali?  

 

Jena ruwimela Pilato nuláligo napurigá meꞌliboa Esusi

ꞌLige ꞌma rukésaká, Pilátoka maꞌchínale alué ralámuli jurío ꞌyuga raꞌichamia, ꞌlige regá anele: ―Neka tabilé seꞌwináriga etiá ye rió napurigá meꞌliboa. Tabilé cha ꞌsíkame ju. 39 Senibí bamí Páskuachi bilé jurío suꞌpáname ju ne napu ꞌyériga mochí, ꞌlige ꞌma suꞌpanásaká, ꞌma tabilé uché ku chaꞌpiame ju alué. ¿Najkí ꞌemi napurigá suꞌpanawa ye rió Esusi, waꞌlula rey ralámuli jurío nuleme? 40 Aꞌlígeko suwábaga alué ralámuli jurío anile: ―¡Ye rioka tabilé supanawa! ¡Barabasi ꞌlina suꞌpanawa!  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 18​, ​19

288

Barabásika geriyero nile, napu galírale bajcháriga ajtile. ꞌLige Pilato jaré sontalo nulele napurigá oꞌtomela Esusi wejpisomia. 2 ꞌLige alué sontalo newale bilé gorona f wejchate ꞌlige Esusi moꞌólachi ajchele. Aꞌlígeko bilé chónaga sejtákame chinite gemele napurigá bilé waꞌlula neraga. 3 Aꞌliko alué sontalo alé aꞌbé jábale Esusi ilígichi ꞌlige regá anele, chibi anigá gawéliga: ―¡Mué rió jurío Waꞌlula Rey, weꞌká bamí bejtélasa ꞌla ju! ꞌLige banachí wejpigá nokigá anile alué ralámuli sontalo. 4 Aꞌlige Pilato uchéchigo maꞌchínale ꞌlige raꞌíchale alué ralámuli jurío ꞌyuga, ꞌlige regá anele: ―ꞌLa eꞌnesi, maꞌchí pámala ne ye rió napugiti tabilé machiame ne chonigá meꞌliboli ko ye rió. 5 ꞌLige pachaka maꞌchínale Esusi wejchá gorónaga, ꞌlige chónaga sejtákame chiní gemagá. Aꞌlige Pilato regá anile: ―¡ꞌLa eꞌnesi, jena ilíkuru ye rió! 6 ꞌLige alué balé eꞌwélala ꞌlige alué sontalo napu repume ju alué waꞌlú reꞌobá, Esusi etesa, aꞌwágame raꞌíchaga anile: ―¡Bilé gulusichi ujchugá meꞌlibóguru alué rió! Aꞌlige Pilato regá anile: ―ꞌEmi aꞌbopi oꞌtogágó. ꞌLige bilé gulusichi ujchugá meꞌliboa. Neka tabilé machí tachiri chuꞌsíkame ka ye rió napurigá meꞌliboa. 7 Alué ralámuli juríoka regá anile:

19

 

 

 

 

 

 

―Ramueka regáriga machiaa ye raꞌíchali Onorúgame nulalila, ye rió meꞌliátikó, alué rió Onorúgame Inolá koriánturu. Tabilé che animeli ju ye rió napuyeti Onorúgame koriá. Abirigá mukumeli ke. 8 Napu Pilato akisá regá anichi ye ralámuli, uché abé majale. 9 Ku pachá galírale bajkile Esusi ꞌyuga, ꞌlige rukele: ―¿Koche bejtégame ju mué? Esúsika tabilé tábiri nejele. 10 Aꞌlige Pilato regá anele: ―¿Neꞌchí tabilé nejémala mué? ¿Tabilé machí mué ne ko waꞌlula napurigá nulámala ne mué meꞌliachi bilé gulusichi ujchugá, ꞌlige napurigá suꞌpanámala napurigá simela mué? ¿Tabilé machí mué? 11 Esúsika regá nejele: ―Mué tabilé lisensia ꞌyásiga Onorúgamete napurigá waꞌlula nímala mué, tabilé nulémilikuru mué neꞌchí meꞌlíniliga. Alué ralámuli napu neꞌchí aꞌpale jena, alué ralámuli abé waꞌlú cha nokágame ju, peka napurigá mué. Alué ralámulika seꞌwiná nokale, tabilé napurigá nulá Onorúgame. 12 Aꞌlige si Pilato ꞌwe ꞌnátale churigá suꞌpanamio Esusi. Tabilé najkile napurigá meꞌliboa. ꞌLige uchéchigo siné raꞌíchale ralámuli jurío ꞌyuga, ꞌlige alué ralámuli jurío eꞌwele raꞌíchaga anile: ―ꞌMa suꞌpanásaká mué Esusi, aꞌlígeko tabilé alué waꞌlula nulame rey gompaniérola ju mué, alué napu Roma ajtí. Alué boꞌné Esusi aniéturu waꞌlula rey ko, suwábaga ralámuli nuleme, aꞌlígeko saíla ju alué waꞌlula ꞌyuga Roma ajtígame.  

 

 

 

 

f 19:2 Eꞌnesi glosario «corona».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

289

SAN JUAN 19

13 Napuꞌlige

Pilato akisá alanichi alué ralámuli jurío, maꞌchí pale Esusi uchéchigo siné. ꞌLige Pilato asíbale alé bilé síachi napu gustisia oliame nile ralámuli alé napu anilime nile Gabata ebreo raꞌíchaga. Gabata aniáká «Rejté Chijpérigime Pétigame» aniame kéré. 14 Bilé rawé bajchabé nile napu newame nile waꞌlú piesta Páskua anilime. g Amulí rawilí nile. Aꞌlígeko Pilato regá anele alué ralámuli jurío: ―¡Jena ilí waꞌlula rey ꞌemi nuleme! 15 Alué suwábaga ralámuli jurío uchéchigo aꞌwágame raꞌíchaga regá anile: ―¡Oꞌtogá, oꞌtogá ye rió, bilé gulusichi ujchugá meꞌliboa! Pilátoka regá anile: ―¿Najkiá ꞌemi napurigá meꞌliboa ye rió ꞌemi nuleme bilé gulusichi ujchugá? ꞌLige alué eꞌwélala balé regá nejele: ―Alué rioka tabilé waꞌlula ju ramué nuleme. Biꞌlepi waꞌlula ju, alué napu ajtí alé Roma anilichi. 16 Aꞌlige Pilato lisensia nejile napurigá meꞌliboa Esusi bilé gulusichi ujchugá. Aꞌlige sontalo ꞌma oꞌtole Esusi.  

 

 

Jena ruwimela Esusi bilé gulusichi ujchagá meꞌlílirigo

17 Esusi

boꞌné oꞌtole alué gulusí majtoga, ꞌlige sébale bilena rabó Anayáwali Moꞌola anilichi. Alué ralámuli jurío Gólgota aneme nile. 18 Alé wijchí rekagá klabo jáwale sekachí ꞌlige ronólachi, ꞌlige  

oꞌweti elale alué gulusí. Abiena uché jaré oká rió ujchálechigó uché jaré gulusichi alé aꞌbé napu ujcháliru Esusi, ꞌlige Esusi alé nasipa ujcháliru alué oká rió uchúkichi. 19 Pilátoka nulele alué sontalo romano napurigá ujchawa bilé rabileta osirúgime alé gulusichi, moꞌochí amóbage napu chujkule Esusi. Regá anime osilí: «Esusi Nasareta anilichi bejtégame, alué waꞌlula rey ralámuli jurío nuleme.» 20 Weꞌká ralámuli jurío eꞌnénale ꞌlige leérale alué osilí, aꞌbé níligame Rusaleni anilichi napu ujcháliru Esusi alué uché oká rió ꞌyúriga. Alué osilí bakiá seꞌwináriga raꞌíchiga osirúgime nile, napurigá raꞌíchame nile ralámuli jurío, ꞌlige romano, ꞌlige griégochigó. 21 Alué eꞌwélala balé tabilé galele napurigá regá ujchawa alué osilí. ꞌLige alekeri anele alué Pilato: ―‹‹Waꞌlula rey ralámuli jurío nuleme», anime ju alué osilí, ꞌlige ramueka tase najkiae napurigá alanime ujchawa. Regá anime ujchawa ꞌlina: «Ye rió Waꞌlula rey korí ralámuli jurío nuleme.» 22 ꞌLige Pilátoka anele: ―Napurigá ujchá ne, alarigá rejpímala. 23 ꞌLige alué sontalo ꞌma reꞌpá gulusichi ujchasa Esusi, ꞌma napabule Esusi oꞌpáchala, ꞌlige chiꞌwánale naómana neraga alué oꞌpacha ꞌlige alué aꞌbópika nachútale. Naó sontalo nile alué noká. ꞌLige ajtílechigó bilé oꞌpacha weꞌlí Esusi oꞌpáchala napu reꞌlé ujchame nile (napu túnika aniame  

 

 

 

 

g 19:14 Eꞌnesi glosario «Páscua».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

290

SAN JUAN 19 ju yolí raꞌíchaga), moꞌyériga newárigime nile, tabilé suka newárigime. 24 ꞌLige alué sontalo anile aꞌbópika: ―Tabilé chiꞌwanawa alué weꞌlí oꞌpacha, bilé reꞌgí reꞌépua napurigá ꞌla machiboa chieri neyúrira. Alarigá ꞌla sébali ikile napurigá anile Onorúgame raꞌichálila ꞌyabé bajchabé rawé, regá anime raꞌíchili: «ꞌMa nachútale ne oꞌpáchala, ꞌlige bilé reꞌgí reꞌele ne oꞌpáchala méniliga.» h Alarigá nokale alué sontalo. 25 Esusi eyela, ꞌlige Esusi iꞌchilala, ꞌlige María napu Kleopasi ꞌyula nile, ꞌlige Maríachigó napu Magalena anilichi bejtégame nile, suwábaga alué ralámuli alé jale, alé aꞌbé napu Esusi chujkule gulusichi. 26 Esusi etele alué boꞌné eyela ꞌlige bilé alué Esusi gompaniérola ꞌyúriga etélechigó, alué napu Esusi ꞌwe galegá eteme nile. i Aꞌlige Esusi anele alué boꞌné eyela: ―ꞌLa repúpua ka ye rió napurigá mué boꞌné ranala neraga. 27 Aꞌlígechigó alué rió anéleru Esúsite: ―ꞌLa repúpua ka ye mukí napurigá mué boꞌné eyela neraga. Aꞌlige si ꞌwe aꞌlá repule ye rió ꞌla napurigá boꞌné eyela neraga.  

 

 

 

Jena ruwimela ꞌma mukúligo Esusi 28 Esúsika

machigá anile napu ꞌma sébali oláligo napu aníligo alué Onorúgame raꞌichálila ꞌyabé bajchabé rawé. Aꞌlige regá anile: ―ꞌWe balamu ne.

29 Alé

aꞌbé ilile bilé sikolí iꞌwilí baꞌwila ꞌwe choꞌkógame roꞌárigame. Bilé baꞌnasoli saꞌnabáchasa alué iꞌwilí baꞌwílate, bilé balichi ujchale alué baꞌnasoli, ꞌlige Esusi chuꞌálachi owele alué baꞌnasoli. 30 ꞌLige napuꞌlige Esusi ꞌma chunusá alué baꞌnasoli regá anile: ―Suwábaga ꞌma ꞌla sébali olá ne. Aꞌlígeko ꞌma goꞌná rojpóchiga chujkíbale moꞌola, ꞌma mukule.  

Jena ruwimela bilé selate ejchélirigo Esusi aꞌchigachi reꞌlege 31 Bilé

rawé rapakónala nile napu newame nile waꞌlú piesta Páskua anilime ꞌlige sawalachi nímili nile resíbulichi rawé, ꞌlige alué ralámuli jurío tabilé najkile napurigá bakiánika rió gulusichi ejtebímala resíbulichi rawé. Alekeri alué ralámuli anele Pilato: ―ꞌMa gajponawa alué bakiá rió gulusichi uchúkame gajsila napurigá abé aꞌlá yati suwirálikó. Abiena najkílechigó alué ralámuli napurigá ꞌma reꞌkabuwa alué ralámuli alé gulusichi uchúkame. 32 Aꞌlige alué sontalo simíbale alué bakiá rió gajsila gajponamia. Bajchá bilé rió gajsila gajpónale. ꞌLige uché bilé rió gajsila gajpónale. 33 Alué sontalo machile ꞌma mukugá chujkúligo alué Esusi, alekeri tabilé gajponáliru Esusi gajsila. 34 Abirigáchigo bilé sontalo bilé selá oꞌkame nílekó ꞌlige ejchele aluete aꞌchigachi reꞌlege, ꞌlige Esusi waꞌlú elénale aminami baꞌwítiri maꞌchínalechigó. 35 Alué  

 

 

h 19:24 Eꞌnesi Salmos 22:18. i 19:26 Jipe mayé ralámuli Juani níligo alué rió.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

291

SAN JUAN 19​, ​20

rió Esusi oyérame suwábaga ye etele, ꞌlige aꞌkinana ruwí napurigá ꞌla machimela ꞌemi alakíligo. Alué raꞌíchali napu ruwile ye rió ꞌla bijchiá ju. Alué boꞌné ꞌla machí ꞌla bijchiga raꞌíchiligo napurigá ꞌemi ꞌla bijchígimala. 36 Alakile ye suwábaga napurigá ꞌla sébali nimia napurigá anile Onorúgame ꞌya bajchabé rawé. Regá anile: «Tabilé ꞌwesi oꞌchila gajponáwili ju.» j 37 Alué Onorúgame raꞌichálila anílechigó ꞌya bajchabé rawé: «ꞌEmi etémala alué napu ejchéliru selate.» k

oká rió napurigá nokame nile alué ralámuli jurío bilé mukúgame gatemia. 41 Alé aꞌbé napu mukule Esusi ajaré iwisí rakeme jale ꞌlige alé aꞌbé ilile bilé resó newárigime napurigá bilé mukúgame rekawa. Tabilé ꞌwesi mukúgame rekárigame nile alé ewachi. 42 Alé rekáliru alué Esusi ꞌla aꞌbé níligame, ꞌlige ꞌma chojkiámichi nile resíbilichi napuꞌlige suwábaga ralámuli jurío resíbame nile. Resíbilichika yanchi alí chojkime nile rapagachi ꞌlige sawalachi alí suwéname nile.

Jena ruwimela ꞌma oꞌtólirigo Esusi rekamia bilena resochí newárigime

Jena ruwimela ꞌma tabilé rewílirigo Esusi napu rekáliru gatega

 

 

38 ꞌLige

ꞌma suwábaga alakisá, bilé rió José anilime Arimatea anilichi bejtégame, lisensia tánale Pilato alué Esusi oꞌtomeo. Joseka bilé Esusi oyérame nile, tasiné ruwile Esusi oyérame ko alué eꞌwélala jurío majaga. Pilátoka ꞌla lisensia ꞌyale, aꞌlígeko alué rió José anilime oꞌtole Esusi ꞌma mukúgame. 39 Abiena enálechigó alué Nikoremio anilime, alué napu ꞌyabé siné rukó simile Esusi ꞌyuga raꞌichamia. Alué rió Nikoremio baisá makué kilo niraga oꞌká enale gajsalá yowí, oká naꞌlórigame, alué Esusi mukúgame ujchemia. Alué okaná chojkégame gajsalá «mira» anilime nile bilé ꞌlige «áloe» anilime nile uché bilé gajsalá. 40 Alué oká rió kabile Esusi weꞌlí chinite ꞌlige alué gajsalá naꞌlórigame ajchigá alégana chinichi. Alanokale alué  

 

 

 

20

Romíkichi beꞌá taꞌchó cheꞌlachi, María, napu Magalena anilichi bejtégame nile, simile alé napu rekáliru alué Esusi mukúgame. Alé sébaga etele alué waꞌlú rejté ꞌma seꞌwí ajtigó napu ajchárigame nile alé resó ꞌyériga. 2 Ku ꞌwe ꞌmaga simile alé napu asale Simoni Pegro ꞌlige alué uché bilé rió napu Esusi ꞌwe galeme nile, l ꞌlige regá anele: ―ꞌMa tabilé iꞌté alué mukúgame napu alé resochí rekárige, tabilé machí ne koche boꞌigó. 3 ꞌLige Pegro ꞌlige uché bilé rió simíbale alé resochí napu rekáliru Esusi. 4 Okánika rió ꞌwe aꞌwágame júmaka simíbale. Pégroka taꞌmé ꞌwe sajpume nile, alué uché bilé rió bajchá sébale alé napu Esusi boꞌílige. 5 ꞌLige alué rió pachami resochí eꞌnénale. ꞌLige pe alué chiní rosákamecho etele alemi ꞌlútiga  

 

 

 

j 19:36 Eꞌnesi Salmos 34:20. k 19:37 Eꞌnesi Zacarías 12:10. l 20:2 Alué uché bilé rió Juani anilime nile, alué napu osale ye osilí.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

292

SAN JUAN 20 mochigo, tabiléchigo bajkíleko pachami resochí. 6 ꞌLige sébale Simoni Pegro. Alueka bajkile pachami resochí, abiena pe chiní rosákamecho etele. 7 ꞌLige abiena etele Pegro alué uché bilé chiní napu Esusi moꞌola buléliru. ꞌLa suériga roꞌmináriga ajtile waná. 8 ꞌLige alué uché bilé rió bajkile ꞌlige aluéchigó tabilé asemi etele alué mukúgame, aꞌlige ꞌla bijchígile napu anílige María. 9 Tabilé ꞌcho ꞌla námale alué ralámuli napu anílige Onorúgame ꞌyabé bajchabé rawé Esusi ku ajanamio. 10 ꞌLige alué oká rió napu Esusi oyérame nile ku galírale simíbale.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Esusi ilíbaligo napu ajtile alué María napu Magalena anilichi bejtégame nile

11 Uchéchigo

siné sébale María alé resochí ꞌlige alé resochí maꞌchika asíbale nalá. Bijí nalaka pachami eꞌnénale, 12 ꞌLige oká santo ánjeli etele pachami mochigo napu Esusi rekárilige. Bilé napu Esusi moꞌega boꞌile, alé ajtile alué santo ánjeli, ꞌlige bilé napu ronega boꞌile Esusi. 13 ꞌLige alué santo ánjelika rukele alué María: ―Mué mukí, ¿chonigá nalá mué? Maríaka regá nejele: ―ꞌMa pecha néréko Esusi jena napu rekárilige, ꞌlige tabilé machí ne kochiena boꞌigó. 14 Regá anisá ꞌma peꞌtá guwana simile ꞌma ku simea, ꞌlige alé etele bilé rió. Tabilé machile Esusi níligo. 15 ꞌLige Esusi regá anele: ―Mué mukí, ¿chonagá nalá mué? ¿Chieri ꞌyaga eyena mué?  

 

 

 

ꞌLige María alué repume mayega, regá anele: ―Mué rió, mué ꞌsísaká alué Esusi oꞌtoa, ruyewa ne koche boꞌigó, ꞌlige ne boꞌné ꞌsímala ku jena aꞌpá. 16 ꞌLige Esúsika regá anele: ―¡María! ꞌLige Maríaka guꞌlile napu Esusi ilile, ꞌlige regá anele jurío raꞌichálila raꞌíchaga: ―¡Raboni! (Raboni aniá ka pe benírame anióríle alué aꞌbopi ralámuli jurío.) 17 ꞌLiko regá anele Esusi: ―Taꞌchó chaꞌpiboa ne, m tabilé ꞌcho seba ne napu Onorúgame ajtí, ꞌlige anewa ka alué ne gompaniérola ralámuli, ne ꞌma simeo napu ajtí Onorúgame napu ne Oꞌnola ju ꞌlige alué ne oyérame Oꞌnola júchigó, alué Onorúgame napu neꞌchí tebume ju ꞌlige abiena tebume ju ꞌemi. 18 Alué María napu Magalena anilichi bejtégame nile yati simile alué Esusi oyérame ruyemia alué Waꞌlula Esusi etéligo ꞌlige ruyémiachigó napu aníligo Esusi alé napu María etele.  

 

 

Jena ruwimela Esusi ilíbaligo alué makué bilé boꞌné oyérame mochígichi

19 Aꞌlige

ꞌma abé alí romíkichi, suwábaga Esusi oyérame napuíka mochile bilena galírale ꞌwe ꞌla ꞌyériga. ꞌWe majá mochile eꞌwélala jurío sirá mayega. Aꞌlige alé maꞌchiná ilíbale Esusi pe yati neraga, suwábaga alué ralámuli mochígichi ilíbale, ꞌlige anele:

m 20:17 Jaré aní «suꞌpaná ne» anile Esusi María olagá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

293

SAN JUAN 20

―ꞌLa sébali ralámuli niwa ꞌemi Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame. 20 ꞌMa alanisá, boꞌné Esusi getúrile alué ralámuli boꞌné sekala napu klabo jale alé gulusichi chujkúgichi, ꞌlige napu ejchéliru alué selate. Suwábaga alué ralámuli ꞌwe raꞌsálále alué Waꞌlula etega. 21 ꞌLige Esusi uchéchigo anele: ―ꞌLa sébali ralámuli niwa ꞌemi, biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame niwa pe Onorúgamecho ꞌyuga. Onorúgame neꞌchí júlale ꞌlige neka ꞌemi nuléguru. 22 Esúsika buchigá anele alué ralámuli: ―Naresi Onorúgame Alawala. 23 ꞌEmi eꞌkásaká alué ralámuli cha nokame, Onorúgame chigó ꞌla eꞌkámala alué ralámuli. ꞌEmi tabilé eꞌkásaká alué ralámuli cha nokame, Onorúgamechigó tabilé eꞌkámala alué ralámuli.  

 

 

 

Jena ruwimela Esusi Romasi ꞌyuga raꞌíchaligo

24 Alé

nawachi Esusi alué oyérame ꞌyuga, tabilé asale Romasi anilime rió napu nile bilé alué makué oká Esusi oyéramechigó. Romásika «Kuate» anélime nile. 25 ꞌMa iꞌlibeko kulí ruyele alué ralámuli alué Romasi etesa, regá anele: ―Eteru ramué alué Waꞌlula Esusi. ꞌMa tabilé mukugá boꞌí. ꞌLige Romasi anile: ―Tabilé etésaká ne alué Esusi sekala napu klábote ulunáluru, ꞌlige tabilé nochasa ne alé aꞌchigachi reꞌlebege, aꞌlígeko tabilé bijchígamala ne Esusi ko alué rió. 26 ꞌMa bilé tarali kachi, alué ralámuli Esusi oyérame bilena  

 

galírale mochile, ꞌlige Romasi ꞌla ajtile aꞌlige rawé. ꞌWe aꞌlá ꞌyériga mochile yochi, ꞌlige Esusi alé maꞌchiná ilíbale tabilé iꞌpuga yochi, alé nasipa ilíbale alué ralámuli mochígichi. ꞌLige regá anigá repórale regá anigá: ―ꞌLa sébali ralámuli niwa ꞌemi Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame. 27 ꞌLige regá anele Romasi olagá: ―Ne sekala eꞌnébá, makúsate nochá, ꞌlige sekate nochábá napu ejcheru ne selate ꞌlige ꞌla bijchígiwa pe abalué ko ne. ꞌLa bijchígiwa uchéchigo ku ajagá ajtigó ne. 28 ꞌLige Romásika regá anele: ―¡Mué ju Waꞌlula ne nuleme ꞌlige aminami Onorúgamechigó! 29 Aꞌlige Esusi regá anele: ―Mué ꞌma eté neꞌchí, alekeri ꞌla bijchígiwa ku ajagá ajtigó ne. Uché jaré ralámuli ꞌla bijchígimala ku ajagá ajtigó ne rekó tabilé etee neꞌchí. ꞌLige alué ralámuli ꞌwe aꞌlá narémala napu nejí Onorúgame. ꞌWe aꞌlá ganíliga mochímala rekó tabilé etee neꞌchí.  

 

 

Jena ruwimela Juani ꞌla ruwíligo chonigá osáligo ye libro

30 Esusi

bijí alué boꞌné oyérame ꞌyuga asagá, pe boꞌné ꞌnátaga eꞌkarúgame semáriga newale napu tabilé ꞌwesi ralámuli gayéname ju aꞌchigóriga noká. Tabilé osá ne suwábaga jena líbrochi napu ꞌsile Esusi. 31 Napu osá ne ye jena líbrochi bilé raꞌíchali ju napurigá ꞌla bijchígamala ꞌemi Esusi ko alué Kristo, napu julárigame nile Onorúgamete rewagáchika, alué Onorúgame Inolá. ꞌLige ꞌemi ꞌla bijchígiga mochisa ye rió Esusi  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SAN JUAN 20​, ​21

294

Onorúgame náboligo, aꞌlige ꞌla nareka mochímala ꞌemi iwérali napurigá ꞌla ganíliga ejperélamala ꞌemi jena wijchimoba ꞌlige alarigá simámala ꞌemi ꞌpa rewagachi ejperélimia. Jena ruwimela Esusi alé ilíbaligo napu gichao alué boꞌné oyérame mochílige

21

Abé aꞌkinana Esusi maꞌchínale alé napu alué boꞌné gompaniérola mochile alé waꞌlú baꞌwí manígichi alé napu Tibériasi anilichi nile napu Galilea anilime nílechigó. 2 Napuíka mochile Simoni Pegro, ꞌlige Romasi napu «Kuate» anélime nile, ꞌlige Natanaeli napu Kaná anilichi bejtégame nile Galilea ejiro, ꞌlige oká rió Sebereo anilime rió ꞌkúchila, ꞌlige uché jaré oká ralámuli Esusi gompaniérola. 3 ꞌLige Simoni Pegro anele suwábaga alué ralámuli: ―Roꞌchí iꞌmumia simé olá ne. ―Ramuéchigó simawa mué ꞌyuga ―anile alué uché jaré ralámuli. ꞌLige bilena bárkochi simíbale alué ralámuli, ꞌlige cheꞌlébale roꞌchí iꞌmua tabiléchigo ꞌwesi roꞌchí maꞌchí pale ko. 4 ꞌMa cheꞌlachi nile ꞌlige Esusi alé suwé ilíbale, nobi alué bárkochi eꞌyéname tabiléchigo machile Esusi ko. 5 Aꞌlige regá rukele Esusi alué bárkochi eꞌyéname: ―ꞌEmi gompaniero, ¿tabilé ꞌwesi roꞌchí boinaru? ꞌLige nejele alué ralámuli: ―Tabilé ꞌwesi. 6 ꞌLige Esusi regá anele: ―Pasi alué morali alé ꞌmi wajtoná, aꞌlige ꞌla boinámala roꞌchí ꞌemi.  

 

 

 

 

Alarigá nokale alué ralámuli, aꞌlige weꞌká roꞌchí buyánale alué morálite, ꞌwe bejtégame asíbale ꞌma tabilé umébale banisúká oꞌtoa. 7 ꞌLige alué rió napu Esusi ꞌwe najkílige anele Pegro: ―¡Alué rió ju Waꞌlula Esusi! Simoni Pegro akisá Waꞌlula ko Esusi, alué boꞌné oꞌpáchala umuchipo bulisá, baꞌwichí oꞌpochile. 8 Aꞌkega sébale alé suwé napu Esusi ilile. Uché jaré ralámulika alué bárkochi mochiga sébale, alué morali oꞌká sébale baníriga bochí ajchagá roꞌchí. Alé napu roꞌchí wejale, bilé siento metro niraga nile sebamia alé baꞌwichí suwé. 9 Bárkochi eꞌtigisa ꞌyénale alué ralámuli, ꞌlige etele rajá iligó ꞌlige aminami etele bilé roꞌchí alé amoba sawichi boꞌígame ꞌlige abiena etélechigó bilé baní. 10 Esusi regá anele: ―Jeka aꞌpasi peꞌkabi roꞌchí alué napu pe kulipi wejá ꞌemi. 11 ꞌLige Simoni Pegro ꞌmole alé uꞌtá bárkochi ꞌlige wijchí baníriga oꞌtole aꞌbemi suwé alué morali bochí ajchigá roꞌchí. Bilé siento malígisa makué na bakiá roꞌchí biꞌtile alé morálichi. ꞌLa weꞌká roꞌchí kachi tabilé chiꞌwale alué morali. 12 ꞌLige Esusi regá anele: ―Jeka simasi, ꞌma goꞌpoa. Suwábaga alué ralámuli mayele ye rió Waꞌlula Esusi ko, nobi majale ko rukea pala ꞌla Waꞌlula Esusi ko. 13 ꞌLige Esusi abé naꞌibeta ilíbale, ꞌlige alué baní ꞌwile ꞌlige nachútale suwábaga ralámuli. Alué roꞌchí abiena nachútale. 14 Aꞌlígesí ꞌma baisá nile napuꞌlige alué ralámuli ku etea Esusi ꞌma ku ajánasa.  

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

295

SAN JUAN 21 Jena ruwimela Esusi Pegro ꞌyuga raꞌíchaligo

15 ꞌMa

goꞌsá goꞌame, Esúsika Simoni Pegro ꞌyuga raꞌíchale, ꞌlige regá anele: ―Simoni Pegro, Juani inolá, ¿ꞌwe aꞌlá galegá eté mué neꞌchí meꞌtigá ye ralámuli ꞌlige tábiri? ꞌLige Simoni Pégroka regá anele: ―Alarigá ju. Mué ꞌla machí, ramué okaka ꞌwe aꞌlá gompaniero niru. ꞌLige Esusi regá anele: ―ꞌLiko ꞌwe aꞌlá semáriga ꞌyawa goꞌame ne bujkula boꞌá. n 16 ꞌLige uchéchigo siné rukele Esusi: ―Simoni Pegro, Juani inolá, ¿ꞌwe ꞌla galegá eté mué neꞌchí? Simoni Pégroka regá nejele: ―Alarigá ju, mué ꞌwe aꞌlá machí ꞌwe aꞌlá gompaniero nírigo. ꞌLige Esusi regá anele: ―ꞌWe aꞌlá repúpua ne bukula boꞌá. 17 ꞌLige ꞌma baisá niraga rukele Esusi: ―Simoni Pegro, Juani inolá, ¿ꞌwe aꞌlá gompaniero niru ramué? ꞌLige Simoni Pégroka ꞌwe seweka asíbale uchéchigo alarigá rukésiga. Aꞌlige regá nejele Simoni Pegro ꞌwe seweka: ―Esusi mué ꞌla machí suwábaga. Mué ꞌla sébali machí ꞌwe aꞌlá gompaniero nírigo. Esusi regá anele: ―ꞌWe aꞌlá semáriga ꞌyawa goꞌame ne bukula boꞌá. 18 ꞌLa bijchiá aní ne. Abijí reꞌmalí ka mué boꞌné  

 

 

oꞌpochátime kéturu ichúrimi einamia, napuꞌlige mué oꞌchérame ka sekala wajchínaga oꞌpochátiriwa mué ꞌlige ꞌma oꞌtoboa mué rekó tabilé siminalie. o 19 Ye raꞌíchalika pe ruwime nile churigá mukumeo Simoni Pegro abé aꞌkinana bamí, ꞌlige Simoni Pegro mukusá weꞌká ralámuli ꞌwe aꞌlá niramio Onorúgame. Esusi regá anele: ―¡Nabágó! 20 Simoni Pégroka guꞌlile ꞌlige etele alué rió enágichi, alué rió napu Esusi ꞌwe galeme nílige, alué rió napu aꞌbé asale goꞌyá Esusi ꞌyuga napuꞌlige napuíka goꞌálige bijí taꞌchó chaꞌpiá Esusi, alué napu regá rukele: «¿Chieri ju alué napu mué sayega ilibámala?» 21 Simoni Pégroka etesa alué rió enágichi, regá rukele alué Esusi: ―Mué Waꞌlula Esusi, ¿alué rioka chukimeli ju? 22 Esúsika regá nejele: ―Ne boꞌné aꞌrésaká napurigá tabilé mukumela ye rió napusí ne ku boꞌné nawasa, ¿tachiri chureko mué si? Mueka pe iligá neꞌchí ꞌyuga enáwaguru. 23 Alekeri chojkile aꞌbopi raꞌicha alué weꞌká ralámuli Esusi oyérame, alué raꞌíchali napu regá anime ju «tabilé mukumeli ju ye rió», nobi Esúsika tabiléchigo alarigá anime ke anile. Pe anile: «Ne boꞌné nerásaká napurigá tabilé mukumela ye rió napusí ne ku boꞌné nawasa, ¿tachiri chureko mué si?» pe regá anile.  

 

 

 

 

n 21:15 Napuꞌlige Esusi regá aniá: «Ne bujkula boꞌá» pe «ne oyérame» anime ke anile. o 21:18 Jaréchigo aní napuꞌlige anile Esusi «sekala wajchínaga», pe ruwime ke anile Pegro mukumeo gulusichi chujkagá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

296

SAN JUAN 21 24 Alué

boꞌné rió anile ye raꞌíchili ruyá ꞌlige bilé apélichi osale. ꞌLige alué rió ne ke. ꞌLa sébali machirú ꞌla bijchiá ko ye raꞌíchali. 25 Abechigó weꞌká eꞌkarú ꞌsile Esusi. Suwábaga osisuga ka apélichi, tabilé asemi  

nerúlimaleké gawichí bilena napu mochiawa alué apeli raꞌíchali newárigime, ꞌma bochímikuru, asíriga weꞌká nímiliké. Pe ikipi raꞌíchali ruimé nébá. Waꞌlú cheliérabá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo Los Hechos de los Apóstoles

Ye osilí apélichi ujchuchárigame ꞌwe ꞌya osáleru amulí oká mili bamí. ꞌLige griego raꞌíchaga osáleru ye osilí, ꞌlige alué Lukasi anilime rió ꞌsile osá ye osilí. ꞌLige alué rió Lukasi osele alué Teópilo anilime rió. ꞌLige alé osilichi ruwime nile churigá ikíliga alué ralámuli Esukristo oyérame, aꞌkinana alué Esukristo rewagachi simisá. Lukasi bajchá osale uché bilé osilí apélichi ujchuchárigame churigá ꞌsíligo Esukristo napuꞌlige jena wijchimoba asagá napu San Lukasi anilime ju.

Regá anime osale Lukasi Ruigá Chonokáligo Alué ꞌYa Mochígame Esukristo Oyérame

1

Kuira mué Teópilo. 1-2 Ne Lukasi ꞌwe ꞌya nábolige uché bilé osilí apélichi ujchachárigame mué ruigá napurigá ꞌsile Esukristo bijí jena wijchimoba asagá taꞌchó simiá alé ꞌpa rewagachi. ꞌWe aꞌlá benírale rejcholi alué napu boꞌné Esusi owile. a ꞌLige Onorúgame Alawala guꞌírile alué Esusi napurigá ꞌla ꞌwe semáriga benírimala. Alué Esusi mukusá, ku ajánale. 3 ꞌLige ku ajánisa Esusi, raꞌíchale alué makué bilé rió ꞌyuga, oká liá rawé ꞌyuga eyénale napurigá alué ralámuli ꞌla machimela ꞌla bijchiá ajágame ko alué boꞌné Esusi. ꞌLige abiena ruyele Esusi alué ralámuli churigá nulame ko Onorúgame jena wijchimoba.  

 

4 Bilé

rawé napuꞌlige goꞌyá mochílige, Esusi anele alué makué bilé rió: ―Tase simawa ꞌemi ralámuli jena waꞌlú weꞌká riógachi Rusaleni anilichi, ꞌemi ralámuli ꞌla buwigá mochiwa Onorúgame Alawala. Onorúgame boꞌné ꞌla aniéturu ꞌya napurigá nejimio boꞌné alawala, julámorié alé ꞌpákana rewagáchikana, napurigá ꞌwe semáriga guꞌírimala ꞌemi ralámuli jami ichúrimi eꞌyénachi alué rejcholi ruigá. ꞌLige alué raꞌíchali ꞌma ruyéturu ne ꞌemi ꞌya. 5 ꞌYako, Juani anilime rió nulea ilime nile napurigá moꞌimela alé waꞌlú baꞌwichí alué ralámuli napurigá

a 1:1-2 Eꞌnesi glosario «apóstol».

297 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

298

HECHOS 1 machiboa Onorúgame oyérame ko, alarigá rewarame nile alué Juani. Pe uꞌkabi rawé kachi Onorúgame rewarámili ju ꞌemi ralámuli boꞌné alawálate ―alarigá anile alué Esusi. Jena ruwimela Esukristo ku alé rewagachi moyénaligo

6 ꞌLige

alé ajtígachi, rukele alué ralámuli alué Esusi, anele: ―Mué Waꞌlula, ¿jípeko mué eꞌwélala niraga mochiámala ramué ralámuli israelita napurigá nílige ꞌya napurigá tabilé piónila niraga mochímala ramué? b ―alarigá rukélekeꞌé alué ralámuli. 7 ꞌLige Esúsika anele: ―Onorúgame tabilé elá napurigá ꞌemi machimela alué ꞌnátili alarigá nimio, biꞌneli machí Onorúgame, alueka waꞌlula kame, boꞌné ꞌwe ꞌla sébali machí. 8 ꞌÉmika ꞌma peꞌwé narémala Onorúgame Alawala. Napuꞌlige naresa ꞌemi, aꞌliko ꞌwe ꞌla sébali aꞌwágame alawega mochímala ꞌemi. ꞌLiko ꞌla ichúrimi eꞌyénamala ꞌemi. ꞌÉmika ruyémala ralámuli chieri ka ne, napurigá ꞌsile ne, napu benírilige ne. ꞌEmi ruyémala ralámuli jena weꞌká riógichi Rusaleni ejperégame, ꞌlige alué ralámuli ejiro Jurea mochígame, alé ejiro Samaria mochígame abiénachigó. ꞌLige ꞌemi ruyémala bochígimi gawichí ejperégame ―anele. 9 ꞌLige suwénasa raꞌicha, Esusi rewagachi simile. Suwábaga ralámuli etele napu ekí riólige alé, Esusi ꞌpárimi bokuí kíbachi nolírilimi. Alésíko ꞌma tabilé  

 

 

etélekeꞌé ralámuli rekó ꞌpari eꞌnegá jage. 10 Ralámuli ꞌpari eꞌnegá jágichi, sébale oká santo ánjeli, oꞌtosákame oꞌpáchigime. 11 Anele: ―ꞌEmi ralámuli Galilea ejperégame, tase eꞌnegá jawa oꞌwétiri. Esúsika ꞌma ku ꞌpa rewagachi simile, pe nujubapi ku nolínamaleké pe abalieri napuyeri kíbige.  

 

Jena ruwimela Jurasi nila nóchali uché bilé ꞌyálirigo

12 ꞌLige

alué ralámuli suwábaga, ꞌlégana simíbale alé rabó mochige. (Alé rabó Olibo anilichi alé yéniga simile Esusi rewagachi.) Aꞌlige ku Rusaleni simíbale alué ralámuli, pe aꞌbé nile. 13 Alé sebásaká, simíbale ꞌminá bilena galírale osámana ilígame galí. Alé sebásaká jímole alé napu cheꞌlébame nile. Alé mochile weꞌká rió napu nile Pegro, Santiago, Juani, Antresi, Belipe, Romasi, Bartolomé, Mateo, uché bilé Santiago napu Alipeo inolá nile, ꞌlige Simoni napu geriyero nile, ꞌlige Jurasi napu Santiago inolá nile. 14 Uché jaré ralámuli abiena mochílechigó alé. Alué Esusi nasípasi bonila ꞌlige nasípasi waíla, ꞌlige Esusi eyela María abiena asálechigó alé, uché jaré umugí abiena weꞌká mochile alé. Nabí rawé napuíle ralámuli alé galírale cheliera ꞌyamia Onorúgame ꞌlige ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga tánimia Onorúgame. 15 Alé napuíle ralámuli bilé siento rasígame miná bilé liátiri mayelia. Suwábaga alué ralámuli Esukristo oyérame nile. ꞌLige bilé rawé  

 

 

b 1:6 Alué eꞌwélala ralámuli romano nuleme nile alué ralámuli israelita.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

299

HECHOS 1​, ​2

alé nasipa napu suwábaga alué ralámuli napuíka jale alé iligá alué Pegro, ꞌlige anele: 16 ―ꞌEmi Esukristo oyérame napurigá ne, ꞌyako Onorúgame Alawala guꞌírale osachi alué ꞌya bejtégame Rabí anilime rió, osálekuru napurigá ꞌsímala alué rió Jurasi. Osálekuru ꞌwe ꞌya Jurasi guꞌírimili níligo chaꞌpiachi Esusi alué Esusi saílate. Aꞌchigóriga napurigá osálige alarigá nímili nile aꞌlige aꞌkinana. 17 Alué Jurasi ramué gompaniérola nile ꞌyako, ramué ꞌyuga nóchame nile. 18 ꞌLige Jurasi guꞌírile Esusi saíla napurigá chaꞌpimela Esusi. Alué Esusi saíla najtétale weꞌká enomí alué Jurasi napurigá nejkúrimala. Aꞌkinana ojale boꞌnepi alué rió Jurasi bilé rojá atuálachi ꞌlige alé chujkugá mukule. ꞌLige alé chujkugá, ꞌma wijchile, ꞌma aꞌtale rojpala, ꞌlige maꞌchínale siwala. ꞌLige alué ralámuli eꞌwélala jurío ralale gawí alué Jurasi enomílate ꞌma mukusá alué rió. c 19 Aꞌlige alué ralámuli Rusaleni ejperégame machisá mukúligo alué rió Jurasi, ꞌlige alué gawí Akelama anilime rewá ujchele napu elá aniame ju. 20 Alué Rabí osale bilé raꞌíchili ꞌwe ꞌya taꞌchó ochérachi Jurasi: Taꞌwesi bejtégame nímala alé gawichí. Alué gawika nabí biꞌneli ilimela. Abiena osale alué Rabí: Alué nóchili napu iní alué rió, uché bilé rió ꞌyáwagó. Anigá osale alué Rabí ꞌya aꞌlige. d  

 

 

 

21-22 ›

Alekeri uché bilé rió ꞌyáwaꞌé alué nóchali. Bilé rió napu ꞌla etele Juani rewarachi baꞌwite, ꞌlige napu alué Waꞌlula Esusi ꞌyuga eyénilige, ꞌlige napu ꞌla etele alué Esusi rewagachi simichi, alué rió ꞌyawa nóchali. Alué rioka ꞌla ruyémala uché jaré ralámuli alarigá ku ajánaligo alué Esusi. 23 ꞌLige wanápale oká rió. Matíasi anilime nile bilé. Uché bilé José napu Barsabasi anilime nile. Abiena Justo anilime nile. Bakiá rewégame nile alué rió. 24 Aꞌlige alué ralámuli tániga nejkúrali Onorúgame, anele: ―Mué Onorúgame, mué ꞌla sébali machí alarigá ꞌnátame ko ralámuli. ¿Chieri ꞌnalina ꞌyawa alué nóchali, 25 alué nóchali napu Jurasi aꞌrélige? ꞌYako alué Esusi ꞌyálige alué nóchali, ꞌlige alué Jurasi tabilé ꞌla ꞌnátale, ꞌma simile napu simeli nile ― alarigá anele. 26 Aꞌlige uꞌkuchí rejté ꞌluka reꞌele. ―¿Chieri meta? ―anigá nokale. Alué Matíasi mele. ꞌLige ꞌyáleru nóchali napu Jurasi nila nílige. Alésíko kúchigo ꞌma ꞌla makué oká rió nile uchéchigo.  

 

 

 

 

2

Jena ruwimela ꞌma sébaligo Onorúgame Alawala

Napuꞌlige sébale piesta riꞌligó ꞌwílichi (napu Pentekostesi anilime nile yolí raꞌíchaga), napuíle suwábaga napu ekí alué Esukristo oyérame nile. 2 ꞌLige alé mochiga akele napurigá iwégame ekame. Alarigá aníchane ꞌpa rewagáchikana. Sébale ꞌlige alé

c 1:18 Eꞌnesi San Mateo 27:3-8. d 1:20 Eꞌnesi Salmos 69:25 ꞌLigeSalmos 109:8.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

300

HECHOS 2 galírale napu mochílige alué ralámuli. Bochígimi alé pachami bajkile alué napurigá eká anime ꞌpákana. 3 ꞌLige napuyeri naꞌí alieri reꞌkínale alé moꞌochíkana aꞌpili ralámuli moꞌólachi, napurigá naꞌí rajame chaꞌmélome niraga. 4 Pe Onorúgame Alawala kéréle alué naꞌí. Alarigá narele Onorúgame Alawala alué Esukristo oyérame. Aꞌlige oꞌwínale raꞌicha weꞌká seꞌwináriga raꞌicha, aꞌbópika tabilé siné benile alué raꞌíchali. Onorúgame Alawala guꞌírile. Sineko tabilé alarigá raꞌíchame nile. 5 Weꞌká ralámuli jurío simíbale Rusaleni anilichi piesta olamia, ichúrimi mochígame ralámuli jsile alé. ꞌNátale piesta newalime, alarigá nakió mayele Onorúgame. ꞌWe aꞌlá oyérame nile Onorúgame alué ralámuli. Raꞌíchale weꞌká raꞌíchili seꞌwináriga. Onorúgame Alawala guꞌírile alué ralámuli Esukristo oyérame napurigá ꞌla gainámala raꞌicha seꞌwinátiri raꞌíchali napu raꞌíchame nile alué ichúrimi eꞌmegá mochígame ralámuli napu sébale alé. 6 Napuꞌlige akisá alué ichúrimi mochígame, weꞌká napuíle ralámuli alé. ꞌWe ꞌnata jale. Anile: 7 ―¿Churigá ꞌla alarigá raꞌíchabaché alué ralámuli Esukristo oyérame? Pe Galiléachi ejperégame káwé alué ralámuli, tabilé ramué ejperélachi mochígame káwé alué ralámuli. 8 ¿Aka abalieri raꞌíchame júpaché? ¿Churigá júpaché? Ramueka wanáchigo ejperégame niru. 9 Jaré Partia ejperégame ralámuli ju ramué. Uché jaré chéchigo  

 

 

 

 

 

 

bilena ejperégame Melia anilichi ejperégame ju jaré. Uché jaré Elami ejperégame ju. Uché jaré Jurea ejperégame ju. Uché jaré Mesopotamia ejperégame ju. Uché jaré Kaparosia ejperégame ju. Uché jaré Ponto ejperégame ju. Uché jaré Asia ejperégame ju. 10 Uché jaré Pirigia ejperégame ju. Uché jaré Pampilia ejperégame ju. Uché jaré Ejipto ejperégame ju. Uché jaré Libia anilichi ejperégame ju, pe aꞌbé ju Sirene anilichi. Jaré Roma anilichi mochígame ju. 11 Jaré ralámuli jurío ju. Uché jaré tabilé jurío ju, ꞌma jurío gayénale jípeko. Abiena mochí ralámuli Kreta ejperégame, alé Arabia ejperégame abiénachigó. ꞌWe ꞌla raꞌíchame ju alué ralámuli Esukristo oyérame ramué raꞌichálila, weꞌká seꞌwináriga raꞌíchali. Raꞌíchame ju napurigá Onorúgame newale eꞌkarúgame ꞌwe semátiri ―alarigá anile. 12 Suwábaga alé jale eꞌnegá. Tabilé machiá alarigá ko. Jaré rukele machináliga: ―¿Chonigá alieri raꞌicháliché? ―anile. 13 Uché jaré gawélele. Anile: ―Waꞌlú bajile alué iꞌwilí (ꞌuba) baꞌwila rekútame nokogá aniá ―anile.  

 

 

 

Jena ruwimela Pegro ꞌwe beníraligo weꞌká raꞌíchali

14 ꞌLige

Pegro, uché jaré makué bilé rió napu Esusi ꞌyálige nóchali, alué suwábaga oꞌweti jásele, eꞌwele raꞌíchaga anele Pegro alué ralámuli napu napuíle alé: ―ꞌEmi Jurea ejperégame, suwábaga ralámuli napu ekí

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

301

HECHOS 2

mochí jena Rusaleni ejperégame abiénachigó, ꞌwe ꞌla gepúsigobá ne raꞌichálila. 15 Tabilé tégili niru ramué, pecha bajilia. ꞌWe beꞌá ju bijí. 16 ꞌWe ꞌyako osale bilé rió napu ruwime nile napu anele Onorúgame, Joeli anilime. Osale napu ruyele Onorúgame. Onorúgame ruyele alué rió churigá nimio jipe. Anele Onorúgame: 17 Napuꞌlige gawí amulí gajuchi, aꞌlige julámala ne ne Alawala. Napuꞌlige naresa ꞌemi ꞌkúchila ne Alawala, aꞌlige alueka raꞌichámala ne raꞌichálila. Ne Alawálate etérimala alué ejtemali ꞌlige umugí iꞌwé napurigá weꞌká tábiri etémala. Ne Alawala guꞌírimala alué oꞌchérame napurigá remúmala neꞌchí. 18 Alué ralámuli napu ekí neꞌchí ꞌyuga nóchame ju, ne ꞌyámala ne Alawala. Aꞌliko ꞌla ruwimela napurigá aní ne. 19-20 ꞌWe eꞌkarúriga ꞌsímala rewagá. Rayénali mukumela. Mechá sejtákame nílimala napuyeri elá. Jena wijchimoba weꞌká eꞌkarúriga ꞌsímalachigó. Pe neka ꞌla gainámala alarigá nocha. ꞌWe nerúmala elá, naꞌítiri, molítiri. Napuꞌlige ꞌma simarsa alué weꞌká eꞌkarúgame, aꞌlige nawámala Waꞌlula Onorúgame ralámuli guꞌírimia.  

 

Alué rawé nímala waꞌlú rawé ꞌwe semati. 21 Napu ekí ꞌla taní eꞌkali alué waꞌlula Onorúgame, ꞌliko ꞌla buyásamala alué ralámuli chátiri bowechi eꞌyéname. Alarigá anele Onorúgame alué Joeli ꞌwe ꞌya. 22 ꞌLige aminabi raꞌíchale Pegro. Anile: ―ꞌEmi ralámuli jurío napurigá ne, ꞌwe ꞌla gepusi ne raꞌichálila. Alué Esusi Nasareta bejtégame napu Rabí rijimala nile, e weꞌká eꞌkarúgame ꞌwe semátiri ꞌsile napu tabilé gayéname ju ralámuli alarigá noká. ꞌÉmika ꞌla etele alarigá ꞌsichi. Alekeri ꞌwe ꞌla machí ꞌemi Onorúgame nuléligo alué Esusi. Onorúgame guꞌírile alué Esusi. 23 ꞌEmi nokale Esusi chaꞌpiá. ꞌLige ꞌyale ꞌemi Esusi alué ralámuli ꞌwe cha nokame. Gulusichi ujchagá meꞌale. Onorúgame ꞌwe ꞌla machile ꞌya siné alarigá nokimeo ꞌemi. Alekeri ꞌwe ꞌla eꞌnegá asale Onorúgame. 24 Napu aꞌlige mukusá Esusi, Onorúgame ꞌyale cherajpé iwérali ꞌlige aꞌwalí. Yati ku ajánale. Onorúgame tabilé aꞌrele napurigá weꞌlisi mukugá boꞌmela. 25 Alué rió Rabí anilime ꞌya bejtégame ꞌla ruwile Esusi tabilé weꞌlisi mukumeo. Anile: Onorúgameka ꞌla neꞌchí ꞌyuga eyéname ju. Tabilé siné aꞌreme ju. Neꞌchí ꞌyuga eyéname ju napurigá tajché ikimela ne. 26 Alekeri ꞌwe ꞌla ganíliga ajtí ne.  

 

e 2:22 Eꞌnesi glosario «ancestor».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

302

HECHOS 2 ꞌWe ganíliga raꞌíchame ju ne. Rekó mukugé ꞌla machí ne ku ajánamio. 27 Onorúgame tabilé aꞌrémala ne alawala napu mukúgame biꞌtí. ꞌLige aminami tabilé aꞌrémala ne saꞌpala napurigá bikámala. 28 Onorúgame benírituru neꞌchí napurigá ꞌla sebámala ne rewagachi. Alé sebásaká ꞌwe ganíliga asimela ne Onorúgame ꞌyuga. ꞌWe ꞌyako alarigá anile Rabí. 29 ꞌLige aminabi raꞌíchale Pegro. Anile: ―ꞌEmi ralámuli jurío napurigá ne, ꞌwe ꞌla námatame raꞌichámala ne. Ramué ꞌla machiáꞌé Rabí ramué rijimala níligo. ꞌWe ꞌya mukule. Bilena resochí gatéliru. Alué resoka pe joka newárigime nile. Abalé ilí bijí alué resó. Ramué ꞌla machiáa alé gatélirigo. 30 Alué Rabí ruwime nile napu anele Onorúgame. Onorúgame guꞌírile napurigá machimela alarigá nímio aꞌkinana. Onorúgame ruyele Rabí bilé boꞌné rijimala ralámuli waꞌlula nimio, alué waꞌlula nimio napurigá Rabí. 31 ꞌWe ꞌla bijchiá aní Onorúgame. Alekeri Rabí ꞌla machile Onorúgame ꞌyamio uché rajpé iwérali mukusá alué rió napu Onorúgame julámorílige napu Kristo anilime nílige. Alekeri ꞌla ruyele Rabí Onorúgame tabilé weꞌlisi aꞌremio alué Kristo alawala mukugá boꞌígichi. ꞌLa machile tabilé bikimeo alué Kristo saꞌpala. Taꞌchó mukiá Rabí suwábaga ꞌla machile suwábaga alieti. 32 Esusi ju alué Kristo. Napu aꞌlige mukusá, Onorúgame ꞌyale uché rajpé ajalí.  

 

 

 

Ramué ꞌla machiáguru bijí bejtego, ramueka ꞌla eteru. 33 Onorúgame bayele ku rewagachi. Aꞌlige rewagachi sebasa waꞌlula newáliru Onorúgamete. Aꞌlige Onorúgame ꞌyale boꞌné Alawala alué Esusi. ꞌLiko Esúsika júlale alué Alawala ꞌpákana. Naréturu ramué alué Alawá. Alekeri ꞌla weꞌká seꞌwináriga raꞌicharu ramué Onorúgame Alawala gite. ꞌEmi etele suwábaga alieti aminami akele. Alué Esukristo nejkúrile napurigá alarigá raꞌichawa ramué. 34 Alué Rabí tabilé guꞌírile. Alué Rabika tase alarigá simile rewagachi napurigá simile Esusi. ꞌWe ꞌya alarigá osale Rabí: Onorúgame anele ne Waꞌlúlala: «Asagá jena aꞌbé wajtoná. Mué abiénachigo Waꞌlula kame. 35 Ne ꞌla uméromala mué saíla, reꞌkeka asimela mué alué mué saíla», anele Onorúgame. Alarigá osale Rabí. 36 Aꞌlige anele Pegro uché rajpé: ―ꞌEmi ralámuli Israeli ejperégame, ꞌwe ꞌla gepuga. ꞌLa bijchiá aní ne. Esusi ju alué rió Waꞌlula, alué napu ꞌemi aꞌboi ujchale alé gulusichi. Jipe Onorúgame ajchale alué abé waꞌlula napurigá ralámuli guꞌiria asimela jena wijchimoba. Alueka pe Kristo ju ―alarigá anile Pegro. 37 Napuꞌlige alanichi Pegro, alué ralámuli kilí mochile ꞌwe seweka. Aꞌlige ralámuli rukele Pegro uché jaré makué bilé Esusi ꞌyuga járome si: ―ꞌEmi ralámuli israelita napurigá ramué, ¿chukiboa jipe? 38 ꞌLige anele Pegro: ―Abisí aꞌréwaká chátiri ꞌnátili. Tabilé cha nokiboa aminabi, ꞌla  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

303

HECHOS 2​, ​3

kilí mochísiga ꞌnalina ꞌla nímala. Aꞌlige alarigá rewaráwaká alé baꞌichí bokubuga napurigá ꞌla machimela ralámuli ꞌla Esukristo oyérame ko ꞌemi. Alarigá níriká ꞌla eꞌkámala Onorúgame. ꞌLiko Onorúgame ꞌla ꞌyámala boꞌné Alawala. 39 Onorúgame ꞌyámala boꞌné Alawala ꞌemi ꞌkúchilachigó, alué nujubá oꞌchérigame, ꞌla bijchígisaká napu Onorúgame ꞌla sébali olámioríle. Suwábaga napu ekí bayé alué Waꞌlula Onorúgame, alué suwábaga ꞌyámala boꞌné Alawala. ꞌYa boꞌné ꞌla anile alarigá ꞌsimia ―anile Pegro. 40 Pegro raꞌíchale weꞌká raꞌíchili ꞌwe semátiri, weꞌká rejcholi ruyele alué ralámuli. Anele: ―Ku ꞌla naꞌtawa. Tase oyérawa ralámuli chátiri ꞌnátame napu jipe nerú ―anele. 41 ꞌLige alué ralámuli napu ꞌla bijchígale, aꞌlige rawé rewarárigame gayénale. Aꞌlige rawé bakiá mili ralámuli chojkile Esukristo oyeria napurigá anílige Pegro. 42 ꞌLige alué bakiá mili ralámuli ꞌwe ꞌla gepule napu benírilige alué makué oká rió napu Esusi ꞌyale nóchali. ꞌLige napuíka ejperele alué ralámuli. ꞌWe ganíliga mochile. Biꞌlepi ꞌnátaga mochile suwábaga. ꞌWe tánele Onorúgame napurigá ꞌla guꞌírimala. Aminami tabé chiꞌwánale alué baní ꞌlige goꞌale napurigá ꞌla ꞌnátaga mochímala Esusi. Alarigá benírale boꞌné Esusi ꞌya taꞌchó mukiá.  

 

 

 

Jena ruwimela alarigá ejperégame níligo alué Esukristo oyérame 43 Suwábaga

alué ralámuli ꞌwe ꞌla eꞌnegá mochile alanokachi alué

makué oká rió. Onorúgame guꞌírile alué makué oká rió napurigá weꞌká eꞌkarúriga nokimela, ꞌlige ralámuli saꞌwámala. 44 Suwábaga alué Esukristo oyérame napuíka mochile. Tabiri napu aꞌboi nígame nílige, oꞌmaka nachútale, ꞌyale alué tabilé nígame napurigá ꞌla niga mochímalachigó. 45 Jaré galí ralinele. Aleké enomí ꞌyale uché jaré ralámuli. Uché jaré weꞌká eꞌkarúgame ralinele abiénachigo. Enomí ꞌyale napurigá ꞌla niga mochímala suwábaga alué ralámuli. 46 Nabí rawé simíbale alé waꞌlú reꞌobachi. (Yolí raꞌíchaga «templo» anilime nile.) Aꞌlige simíbale galírale. Chiꞌwánale alué baní alé pachá galírale, aꞌbopi aꞌtabé chiꞌwánaga nachútale goꞌmea alué baní napurigá ꞌnátaga mochímala Esusi. Abiena ꞌwe ganíliga goꞌale uché jaré goꞌame alé galírale, biꞌlepi ꞌnátaga Onorúgamecho. 47 Weꞌká raꞌíchale Onorúgame raꞌichálila ꞌwe semátiri. Waꞌlú cheliera ꞌyale Onorúgame. Suwábaga alué ralámuli Rusaleni ejperégame ꞌwe ꞌla eꞌnegá mochile alué Esukristo oyérame. Nabí rawé uché rajpé ralámuli bijchígale Onorúgame raꞌichálila napu raꞌíchale alué Esukristo oyérame.  

 

 

 

3

Jena ruwimela sujírigame ronégame rió saꞌwálirugo

Bilé rawé Pegro ꞌlige Juani simíbale alé waꞌlú reꞌobachi, ꞌma alí ꞌma ꞌtúgana nasípagana ajtígichi alué rayénali. Ralámuli israelita Onorúgame ꞌyuga raꞌíchame nile alí ꞌma ꞌtúgana nasípagana ajtígichi alué rayénali

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

304

HECHOS 3 nabí rawé. Pegro ꞌlige Juani sébale alé reꞌobachi. 2 ꞌLige alé asale bilé rió sujírigame, tabilé gayéname nile eyena alué rió sujírigame. Abalieri ochérale alué rió. ꞌLige ralámuli nabí rawé oꞌtole alé waꞌlú reꞌobachi alué rió sujírigame, napurigá alé raꞌpichí yochi asagá támala enomí. ꞌLige alé alué raꞌpichí yochi «Semati» anilime nile alué yochi. 3 Alué Pegro ꞌlige Juani alé sébachi, alué rió sujírigame tánelekeꞌé enomí. 4 ꞌLige alué Pegro ꞌlige Juani kilí jábale eꞌnegá alué rió sujírigame. ꞌLige alué Pegro anele alué rió sujírigame: ―Aka ramué eꞌnérigo mué rió ―anele. 5 ꞌLige alué rió sujírigame ꞌwe aꞌlá eꞌnele ꞌlige: «¿Tachiri ꞌyárilibá ne?» lale. ꞌLige Pegro anele: ―Tabilé oꞌká ne enomí ―anele Pegro alué rió sujírigame. 6 ꞌLige anele Pegro aminabi: ―Abiena ꞌla nejkúrimala ne. Alué Esukristo alé Nasarétachi bejtégame napu Rabí rijimala nile aꞌwalí ꞌyale neꞌchí napurigá saꞌwámala ne mué. Alekeri ꞌla ꞌyómala ne mué. Oꞌweti ilíbá, simí ―anele alué Pegro. 7 ꞌLige Pegro chaꞌpile sekate alé wajtoná, ꞌlige oꞌweti elale. ꞌLige alué rió sujírigame yati saꞌwile. ꞌMa tabilé sujírigame ronégame nile. 8 ꞌLige jibóchile alué rió saꞌwisá, ꞌliko ꞌma ꞌla eyénale. ꞌLige alué Pegro alé pachá waꞌlú reꞌobá raꞌpichila bajkile Juani ꞌyuga. ꞌLige alué rió napu sujírigame ronégame nílige, alé si bajkile, ꞌlige alé pachá alemi raꞌpichí jibóchiga eyénale alué rió raꞌsálagá. ꞌLige cheliera  

 

 

 

 

 

 

ꞌyagá eyénale Onorúgame, weꞌsá cheliera ꞌyale. 9 ꞌLige suwábaga ralámuli etele napu ekí mochile alé raꞌpichí alué rió cheliera nejiga eyénachi. 10 ꞌLige alué ralámuli ꞌwe majaga ejtebile. «¿Churigá saꞌwílepeché alué rió?», lale. ꞌLige alué ralámuli ꞌwe aꞌlá machile alué rió weꞌká bamí sujírigame níligo. ꞌLige aminami ꞌwe aꞌlá sébali machile alué ralámuli alué rió ko napu alé raꞌpichí yólachi nawame nílige enomí tamia.  

 

Jena ruwimela Pegro alé raꞌpichí benírame níligo

11 Alé

raꞌpichí suwé simíbale portálichi napu «Salomoni» anilime nile alué portali. Alué rió napu sujírigame nílige aba alué Pegro ꞌlige Juani ꞌyuga eyénale. Alué sujírigame ꞌwe chaꞌpigá eyénale alué oká rió, tabilé suꞌpániga eyénale alué oká rió. Aꞌlige yati weꞌká napuíle ralámuli. Alé sebasa, eꞌnegá jale alué ralámuli. 12 Pegro anele alué ralámuli: ―ꞌEmi ralámuli Israeli mochígame. ¿Chonigá eꞌnegá ja ꞌemi? ¿ꞌYome mayéleké ꞌemi ramué? ꞌÉmika mayéleké ꞌwe aꞌlá aꞌwalí nígame ko ramué, alekeri ꞌla saꞌwáligo mayéleké alué rió. Tabilé bijchiá ju. Esusi júkuru saꞌwame ka. 13 Onorúgame, napu oyérame nile alué Abraámi, ꞌlige Isaki ꞌlige Akobo, alué Onorúgameka ꞌwe aꞌlá nirale alué Esusi napu suwénale Onorúgame nila nóchali, ꞌlige ꞌemi nejile alué Esusi alé waꞌlúlachi. Napuꞌlige alué waꞌlula Pilato sulíchi napurigá tabilé meꞌliboa, ꞌémika tabiléchigo elálekó napurigá  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

305

HECHOS 3

aꞌrémala, napurigá tabilé meꞌliboa. Esukristo ꞌwe aꞌlá ꞌnátale Onorúgame ꞌyuga, tabilé siné cheꞌsile. ꞌEmi anile: «Tabilé aꞌrewa alué Esusi. Iligá alué rió nejkome ꞌnalina aꞌréwaguru.» Alarigá anile ꞌemi. 15 Esukristo ju napu ꞌyame ju Onorúgame Alawala alué ralámuli. ꞌEmi nejile napurigá meꞌliboa alué Esusi. Napuꞌlige mukule Esukristo, ku ajánale. ꞌWe ꞌla bijchiá aniá ramué. Ramué eteru aꞌkinana ku ajániligo. 16 Alué rió napu sujírigame nílige, ꞌemi ꞌwe ꞌla machíguru. Ne ꞌla ruwimela alarigá ꞌyóligo. Ramué ꞌwe aꞌlá machirúguru Esusi ꞌla ꞌyome ko. Alué rió aꞌlá machílechigó Esusi ꞌla ꞌyome ko. Alekeri ꞌla saꞌwile alué rió. Esukristo ꞌyale aꞌwalí napurigá ꞌla saꞌwimela. ꞌEmi etele ꞌma ku saꞌwíligo. 17 › ꞌEmi ralámuli jurío napurigá ramué, ne ꞌwe aꞌlá machí: ꞌemi tabilé machile Onorúgame júlaligo alué napu ꞌemi nulale meꞌlíniliga. Alué ralámuli eꞌwélala napu nuleme ju ꞌemi, alueka tabilé machílechigó. 18 Alué ꞌya mochígame napu ekí Onorúgame ꞌyale ꞌnátili napurigá ruyémala ralámuli, alueka alarigá benírale ꞌwe resí ikimeli níligo alué Kristo napu Onorúgame julámorílige waꞌlula niraga. Esusi nile alué waꞌlula napu júlale Onorúgame. 19 Jipe ꞌla machí ꞌemi ꞌwe cha oláligo ꞌemi, ꞌma meꞌale ꞌemi alué Esusi. Jipe weꞌká ꞌnata ꞌemi meꞌlisá alué Esusi. Jípeko alekeri ku roꞌiwa, ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga járowa Onorúgame ꞌyuga. Alarigaka ꞌla eꞌkámala Onorúgame. 20 Onorúgame 14 Alué

 

 

 

 

 

 

naꞌtálala ꞌnátaga járowaká, ꞌliko ꞌwe ganíliga mochiwa, tabilé majaga. Pe nujubapi Onorúgame julámala ꞌpákana rewagachi alué Kristo napurigá guꞌírimala ꞌemi. Esusi ju alué Kristo. 21 Alué rejpímala rewagachi napusí seba alué raweli napuꞌlige Onorúgame ꞌwe ꞌla gatesa jena wijchimoba napurigá ꞌsílige ꞌya. Alarigá ruyele Onorúgame suwábaga alué rió ꞌwe ꞌya mochígame napu ruyame nile napu anele Onorúgame. Aꞌlige alué ralámuli alarigá ruyele uché jaré ralámuli. 22 Alué rió Moisesi anilime ꞌya ajtígame anile: «Alué Waꞌlula Onorúgame ruyele neꞌchí napurigá ne benírimala alué ralámuli Onorúgame raꞌichálila. Abé aꞌkinana Onorúgame ꞌyámala ye nóchali uché bilé rió napurigá ruwimela Onorúgame raꞌichálila. Alué rió nímala napurigá ne. ꞌWe ꞌla gepúwaká alué raꞌíchali. ꞌWe ꞌla eꞌwewa napurigá nulá alué rió nawasa. 23 Suwábaga ralámuli napu ekí tabilé eꞌwame ju, ꞌma buináwili ju alé weꞌká riógachi.» Alarigá anile alué rió Moisesi anilime. 24 › Uché bilé rió ꞌwe ꞌya ajtígame Samueli anilime napu ruwime nile napu anele Onorúgame, abiena ruwile napurigá nokale jena. Suwábaga alué rió napu ruwime nile napu anele Onorúgame, alué aꞌkinana ejperégame, aꞌchigóriga ruwile, 25 alué ralámuli napu ꞌemi rijimala nílige. Onorúgame ꞌwe aꞌlá ruyele alué rijimala guꞌírimio napugiti ꞌemi rijimala kame. Onorúgame ruyele alué rió ꞌya bejtégame Abraámi anilime. Anele Onorúgame: «Bilé alué rió nujubapi  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 3​, ​4

306

nawágame, mué rijimala nímala, guꞌírimala suwábaga ralámuli jena wijchimoba mochígame.» Alarigá anile Onorúgame. 26 Esusi nile alué napu nawale. Onorúgame ajchale alué waꞌlula. Onorúgame júlale napurigá guꞌírimala ramué, napurigá ramué aꞌrewa alué chátiri ꞌnátili. Ramué ralámuli jurío bajchá beníriru alué ꞌnátili. ꞌLa naꞌtalia ka Onorúgame ꞌwe ꞌla ganílili nejímala ―alarigá anile Pegro.  

4

Jena ruwimela Pegro ꞌlige Juani si gustisia olílirugo alé balé eꞌwélala mochígichi

Bijí beníria mochile Pegro ꞌlige Juani, jaré balé jurío sébachi alé. Alué waꞌlula reꞌobá repume abiena sébalechigó. Uché jaré jurío, saruseo anilime, sébalechigó. 2 ꞌWe ayoga sébale alué ralámuli saruseo anilime. Pegro ꞌlige Juani ruyele mukusá, ku ajánaligo alué Esusi. Abiena ruyele mukusá uché jaré ralámuli, ku ajánamio. Alekeri ꞌwe ayole alué ralámuli saruseo. 3 Aꞌlige chaꞌpíliru Pegro ꞌlige Juani, galírale moꞌáliru. Aꞌlige rawé tabilé gustisia oláleru, ꞌwe alí nile. 4 Taꞌchó chaꞌpiachi, weꞌká ralámuli akele Pegro, ꞌlige Juani raꞌíchachi. Jaré ꞌla bijchígile. Alué Esukristo oyérame suwábaga amulí sébale maligi mili rió, umugí uché rajpé weꞌká nile. 5 Yati pe melénala rawé napuíle alé waꞌlú weꞌká riógichi Rusaleni anilichi, napuíle alué weꞌká eꞌwélala jurío. Alué napu ruwime nile ꞌya nerúgame rejcholi abiena sébalechigó. 6 Bilé alué waꞌlula balé Anasi anilime nile. Uché bilé  

 

 

 

 

alué Kaipasi anilime nile. Uché bilé Juani anilime nile. Uché bilé Alejantro anilime nile. Alué bakiá Anasi rijimala nile. 7 Napu aꞌlige napuísa alué eꞌwélala, alué Pegro ꞌlige Juani nasipa jawáliru. Aꞌlige bilé alué waꞌlula rukele Pegro ꞌlige Juani: ―¿Chieri nejí lisensia napurigá ꞌyowa alué sujírigame? ―anele. 8 Aꞌlige Onorúgame Alawala guꞌírile Pegro napurigá raꞌichámala. Anile Pegro: ―ꞌEmi eꞌwélala ralámuli jurío. 9 ꞌÉmika rukéguru ramué: «¿Chonigá guꞌiri alué rió sujírigame?» ꞌÉmika machinali: «¿Chieri nuléliga ramué napurigá ꞌyowa alué rió?» 10 ꞌWe ꞌla ꞌnátaga gepuwa ye raꞌíchali napu ne raꞌicha. Suwábaga ꞌemi ralámuli Israeli ejperégame ꞌwe aꞌlá gepuwa. Alué Esukristo Nasareta bejtégame napu Rabí rijimala nile, nejí aꞌwalí napurigá ꞌyowa alué sujírigame. ꞌEmi ujchale gulusichi alué Esukristo. Napuꞌlige mukusá, Onorúgame uchéchigo siné ꞌyale aꞌwalí. 11 ꞌYako osáliru Onorúgame julámoríle bilé waꞌlula napu selígame neraga nímili nílige. Abiena osáliru weꞌká ralámuli tabilé niramio alué waꞌlula. Esukristo nile alué waꞌlula. ꞌYa osáliru alué nimio napurigá bilé rejté. Regá anime: Napu newá uchule bilé galí, pale alué rejté tabilé najtékame mayega, ꞌlige uchéchigo bilé oꞌtole alué rejté ꞌlige unele alué rejté ꞌwe najtékame kóriká.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

307

HECHOS 4

Alarigá oláliru alué Esusi napurigá tabilé najtékame neraga, pe apiépiri ralámuli neraga. 12 Alué Esukristo biꞌlepi ju ralámuli eꞌkame ꞌlige buyáname ralámuli resítiri bowechi eꞌyéname. Onorúgame júlale pe aluecho. Jena gawichí tabilé ꞌwesi iꞌté uché bilé napurigá eꞌkámala ralámuli. Biꞌlepi ju Esukristo ramué eꞌkame ―anile Pegro. 13 Napuꞌlige akisá alué eꞌwélala, anile: ―Tabilé majaga raꞌicha alué oká rió, ꞌwe ejebéniga raꞌicha rekó tabilé ejebénigame ke osagá. Tabilé siné mochígame nile eskuélachi, pe apiépiri ralámuli ju. Iligá Esusi ꞌyuga ejperégame nile alué ralámuli. Alekeri tabilé majaga raꞌíchame ju ―alarigá anile. 14 Alué eꞌwélala tabilé chérigá anisá nílile: ‹‹Ye oká rió ꞌwe cha nokagá eꞌyena,›› napugiti alé ilígame alué napu sujírigame rió nílige. ꞌWe aꞌlá saꞌwigá. 15 Aꞌlige alué eꞌwélala maꞌchí júlale alué Pegro ꞌlige Juani alué sujírigame ꞌyúriga. Aꞌlige raꞌíchale alué aꞌbopi eꞌwélala ka. 16 Anile: ―¿Cholásiga ꞌla nímala alué oká rió? ꞌLa saꞌwale alué sujírigame. Suwábaga alué Rusaleni mochígame machíguru aliena ꞌla saꞌwáliga. Alekeri tabilé chérigá anewa, pecha aniboa tabilé saꞌwale. 17 Tabilé najkiá ramueka napurigá akimela uché jaré ralámuli alué Esusi raꞌichálila. Alekeri anewa Pegro ꞌlige Juani: «Tabilé aminabi raꞌichawa. Aminabi raꞌichásaká gastigáriwa ꞌemi.» Alarigá anewa ― alarigá anile eꞌwélala. 18 ꞌLige ku bayéleru alué bakiá rió, ꞌlige anéleru:  

 

 

 

 

 

 

―Tabilé ruiboa aminabi alué Esusi nila raꞌíchali ―anéleru. 19 ꞌLige Pegro anele: ―ꞌWe ꞌla naꞌtawa ꞌemi. Onorúgame nulé ramué napurigá raꞌichawa. ꞌÉmika nulá napurigá tabilé raꞌichawa. Ramueka nokiboa napurigá nulá Onorúgame. 20 Ramueka raꞌicháwaleké napu ekí eteru, napu ekí akerú, suwábaga alué. Ramueka tabilé aꞌréwaleké alué raꞌicha, alueka Onorúgame nulémpá ramué ―anele Pegro. 21 Aꞌlige uchéchigo siné ruyele alué eꞌwélala. Anele: ―Tabilé ruiboa aminabi alué Esusi nila raꞌíchali. ―Alarigá anéleru alué bakiá rió. ꞌLige ku suꞌpánale, tabilé umébale gastigaria, ꞌwe majale ralámuli Rusaleni mochígame. Alekeri tabilé gastigárile. Alué ralámuli alé Rusaleni mochígame waꞌlú cheliera ꞌyale Onorúgame, ꞌla saꞌwárigame alué rió sujírigame. 22 ꞌMa oꞌchérame nile alué rió sujírigame. ꞌMa oká liá mináchigo rasígame bamígame nile alué rió.  

 

 

 

Jena ruwimela Esukristo oyérame táneligo Onorúgame napurigá tabilé majame nímala 23 Pegro

ꞌlige Juani, napuꞌlige ku suꞌpinásiga simíbale napu mochile uché jaré Esukristo oyérame. Alé sebasa ruyele napurigá anélige eꞌwélala. 24 Napuꞌlige akisá, suwábaga alué ralámuli yati raꞌíchale Onorúgame ꞌyuga biꞌlepi ꞌnátaga suwábaga. ꞌLige anile bilé alué Esukristo oyérame: ―Mué Onorúgame nulame ju suwábaga. Mué newale rewagá,  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

308

HECHOS 4 rayénalitiri, mechátiri, soꞌpolítiri, suwábaga gawí, ꞌlige baꞌwítiri abiénachigó. 25 Mué Alawala guꞌírile alué Rabí anilime ꞌya bejtégame napurigá raꞌichámala napurigá najkile mué. Anile alué rió: ¿Chonigá ꞌwe naꞌáwaché suwábaga jena gawichí ejperégame? ꞌLige ¿chonigá ꞌnátaché alué chátiri ꞌnátili? Tabilé gayena rekó ꞌnatie. 26 Suwábaga alué napu ekí eꞌwélala ju jena wijchimoba ejperégame saíla niraga mochí Onorúgame, ꞌlige alué Kristo napu Onorúgame júlale abiena sayega mochí. f 27 › Alarigá nokale aꞌkinana jena weꞌká riógachi. Alué waꞌlula Erore, ꞌlige alué Ponsio Pilato anilime, weꞌká alué ralámuli israelita, alué eꞌsena ralámuli abiena, suwábaga alué Esusi saíla nile, alué Esusi napu mué Onorúgame júlale jena. Mué nulele Esusi napurigá nuleme nímala ralámuli. 28 Mué ꞌwe aꞌlá machile ꞌya bajchabé rawé. Mué elile alué cha nokame ralámuli napurigá resí olámala Esusi. 29 Mué Waꞌlula Onorúgame, ꞌwe aꞌlá eꞌnagá asiboka ꞌlige ꞌwe ꞌla repuka napu alué ralámuli cha nokame cha olánilichi ramué. Mué nulalílate nochálime ju ramué. Guꞌírowaká ramué napurigá tabilé majaga raꞌichawa mué raꞌichálila. 30 Saꞌwawa alué nayume mué aꞌwalílate. Guꞌírowaká ramué napurigá eꞌkarúriga gayéname  

nímala ramué mué aꞌwalílate, alué napu tabilé gayéname ju ralámuli. Alarigá nokiboa alué aꞌwalite napu Esusi nígame nile napuꞌlige jena ajtigá, ꞌwe ꞌla sébali olale napurigá nulélige mué Onorúgame. Alueka nabí mué ꞌyuga ꞌnátame nile ― alarigá tánale Onorúgame alué Esukristo oyérame. 31 Napuꞌlige suwénasa aꞌwalí tania Onorúgame, Onorúgame nokele alué galí napu mochílige alué ralámuli. Aꞌlige Onorúgame Alawala abé aꞌwágame ꞌyale aꞌwalí alué ralámuli alé mochígame napurigá tabilé majaga raꞌichámala Onorúgame nila raꞌíchali. Suwábaga napu ekí mochílige alé narele aꞌwalí.  

 

 

 

 

Jena ruwimela oꞌmaka ꞌla nakúriligo Onorúgame oyérame

32 Suwábaga

alué Esukristo oyérame biꞌlepi ꞌnátame nile. Tabilé ꞌwesi anile biꞌneli nígame koriá. Oꞌmaka nila korile. Alarigá nile suwábaga alué Esukristo oyérame. ꞌWe aꞌlá kóniga goꞌyame nile alué goꞌame. 33 Alué makué oká rió napu Esukristo ꞌyale nóchali, weꞌká raꞌíchili benírile ralámuli Esukristo raꞌichálila. ꞌWe aꞌlá semáriga raꞌíchale, tabilé majaga. Aꞌboi etéoríle ku ajánachi Esusi. Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírile suwábaga alué Esukristo oyérame. 34 Bilé tábiriti resílásaká jaré alué Esukristo oyérame, bilé rió ralineme nile bilé wasá o bilé galí. Aꞌlige aleké enomí narésaká, 35 ꞌyame nile alué makué oká rió  

 

 

f 4:26 Eꞌnesi Salmos 2:1-2.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

309

HECHOS 4​, ​5

ꞌlige alueka ꞌyame nile alué uché jaré ralámuli tabilé nígame. Alekeri ꞌwe aꞌlá niga mochile suwábaga. 36 Bilé rió napu bilé wasá ralinele, José anilime, Chipre bejtégame nile ꞌyako alué rió. Lebí rijimala nile alué rió, alué Lebí napu ꞌya bejtégame nile. Alué makué oká rió napu Esukristo ꞌyálige nóchali seꞌnú rewá ujchele alué José. Bernabé anilime rewá ujchéliru. Alué Bernabé aniá ka ‹‹ralámuli oilárime» aniame ju. ꞌWe aꞌlá ralámuli nile alué. 37 Napuꞌlige ralinesa alué wasá, aleké enomí ꞌyale alué makué oká rió napurigá ꞌyámala uché jaré tabilé nígame.  

 

Jena ruwimela tabilé ꞌla ꞌnátiligo bilé rió ꞌlige boꞌné upila

5

Uché bilé rió Ananíasi anilime ꞌlige boꞌné upila, Sapira anilime, ralinele bilé wasá. 2 Alué rió ꞌyale nasípasi alué enomí alué makué oká rió, tabilé suwábaga ꞌyale. Anile suwábaga ꞌyágoríle, pe lanile, tabilé bijchiá anile. Alué okánika ꞌla biꞌlepi ꞌnátame nile. 3 Aꞌlige anile Pegro: ―Mué Ananíasi. ¿Chonigá biꞌlepi ꞌnátame ju mué Remónisi ꞌyuga? Mué ꞌyégale Onorúgame Alawala. Tabilé suwábaga aꞌpale mué enomí alué wasá ralinérigame. 4 ¿Aka mué nila képaché alué wasá? Napuꞌlige ralinesa alué wasá, aka enomí abiénachigó mué nila júpeché. Alekeri ꞌla gayénale mué napurigá najkile mué. Tabilé ꞌyégatélikuru mué. Mueka pe ramuecho ꞌyégaga iliro oláleké, Onorúgame abiena ꞌyégaga iliro mué ―anile Pegro. 5 Napu aꞌlige akisá, mukugá boꞌiba alué Ananíasi. Suwábaga  

 

 

 

napu ekí eꞌtele alué mukúgame ꞌwe majale. 6 Aꞌlige jaré ejtemali kabile mántachi rosákame, aꞌlige oꞌtole miná tomia. 7 Aꞌlige alué Ananíasi upila peyati, bakiá ꞌora kachi, nawale alé napu ajtile Pegro. Tabilé machigá nawale mukúligo alué rió. 8 ꞌLige Pegro etérale alué enomí ꞌlige rukele: ―¿Suwábaga ju ye enomí alué wasá ralinérigame? ―Juli, suwábaga júpeché ―anile alué mukí. 9 Aꞌlige anele Pegro: ―Mueka, mué gunala si biꞌlepi ꞌnátame nile. ¿Chonigá saíla niru alué Alawá napu júlale alué Waꞌlula Esukristo? ¡Eꞌnéwagrú! Alué napu beꞌbé moꞌíbage tomia mué gunala, aꞌmá ku aleka eꞌyénakuru. Jípeko mué oꞌtomela. 10 Yati mukule alué mukí abajá. Napu aꞌlige sébale alué ejtemali, ꞌma mukúgame rewale alué mukí. Aꞌlige oꞌtole tomia napubúriga rekale alué rió ꞌyuga. 11 Suwábaga alué Esukristo oyérame ꞌwe majale. Uché jaré ralámuli eꞌsena abiena majálechigó akisá.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Onorúgame guꞌíriligo alué makué oká rió napurigá weꞌká eꞌkarúriga ꞌwe semáriga nokimela 12 Onorúgame

guꞌírile napurigá eꞌkarúriga ꞌwe semáriga nokimela alué makué oká rió. Ralámuli tabilé siné gayénale alieri aliena semati noká. Suwábaga alué ralámuli napu ekí Esukristo oyérame nile napuíle alé waꞌlú reꞌobachi bortálichi, Salomoni anilime bortali. 13 Alué ralámuli tabilé bijchígame tabilé eꞌyénale alué Esukristo oyérame

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

310

HECHOS 5 ꞌyuga. Abiena ꞌla nirame nile kaka, iligá majale. 14 Nabí rawé aminacho weꞌká ralámuli oyérale alué Waꞌlula Esukristo, riótiri ꞌlige umugítiri. 15 Ralámuli oꞌtole weꞌká nayúkame, alé boichí mochile nayúkame pera (petate) peka, jaré gemá peka. Alé boichí mochílekeꞌé napurigá saꞌwámala alué Pegro kálilate. 16 Alué ralámuli aꞌmulipi ejperégame alé Rusaleni abiena oꞌtólechigó alué ralámuli nayúkame alé. Uꞌkuchípala remónisi alawala mochígame abiena oꞌtóliruchigó alé. Suwábaga ralámuli napu ekí nayúkame nile saꞌwáliru alé.  

 

 

Jena ruwimela eꞌwélala tabilé galeme níligo alué makué oká rió Esusi oyérame

17 Aꞌlige

alué balé waꞌlula, abiena alué ralámuli saruseo g anilime, tabilé galegá etele alué makué oká rió. 18 Aꞌlige alué waꞌlula balé nulale chaꞌpíniliga alué makué oká rió, ꞌlige galírale moꞌáliru. 19 Aꞌlige rukó júlale Onorúgame bilé santo ánjeli napurigá iꞌpúmala yochi. ꞌMa buyánale alué makué oká rió. Anele alué santo ánjeli: 20 ―Simasi alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí. Alé raꞌpichí raꞌicháwaká, rupóká alué raꞌíchali napurigá Esukristo guꞌírile napurigá ꞌla ganíliga ejperélawa ꞌlige napurigá ꞌla moinawa rewagachi ―anele. 21 ꞌWe aꞌlá gepule alué makué oká rió. Aꞌlige cheꞌlisáká simíbale alé waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí ruyemia alué ralámuli napu ekí alé raꞌpichí sébame nile.  

 

 

 

Alué eꞌwélala tabilé ꞌcho machile buyásiligo. Napuꞌlige alué waꞌlula balé sebasa gompaniérola ꞌyuga alé napu raꞌíchali gatélime nílige, bayele suwábaga alué uché jaré eꞌwélala. Napuꞌlige napuísa suwábaga alué eꞌwélala, júlale buinániliga alué makué oká rió galírale moꞌárigime raꞌíchali gatemia. 22 Napuꞌlige sébale alé galírale, tabilé rewale alué makué oká rió, ꞌlige kuka sebasa anile: 23 ―ꞌWe ꞌyériga ilile alé yochi, tabiléchigo mochile ko alué rioka alé pachá. Alué napu alé asálige repuka tabilé sayele buyachi, abalé asale kaka. Pe alarigá ilile kaka ꞌyériga. Napuꞌlige iꞌpúsiká tabilé iꞌtele. Pe arigá ilile ―alarigá anile. 24 Napuꞌlige akisá, weꞌká ꞌnátale alué waꞌlula sontalo alué napu reꞌobá repume nile ꞌlige alué eꞌwélala balé. ―¿Jipe chonokibóbeché? ―anile alué eꞌwélala. 25 ꞌLige sébale bilé rió. ꞌLige anile: ―ꞌWe aꞌlá gepusi ꞌemi eꞌwélala. Alué ralámuli napu ꞌemi galírale moꞌálige, ꞌmi waꞌlú reꞌobachi raꞌpichí mochí ralámuli beniria ―anile. 26 ꞌLige simile alué waꞌlula sontalo, gompaniérola abiénachigó, aleké si simile nolamia. Alé sebasa, ꞌwe ꞌla kilí bayérale. ꞌWe majaga nólale nepabasa mayele alué ralámuli alé mochígame. Ralámuli alé reꞌobachi raꞌpichí mochígame ꞌwe galele alué makué oká rió. 27 Alué makué oká rió pe yati jásiga simíbale alué sontalo ꞌyuga. Napuꞌlige ku sebasa  

 

 

 

 

 

g 5:17 Eꞌnesi glosario «saduceo».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

311

HECHOS 5

alé napu mochí eꞌwélala, nasipa mochiáliru alué makué oká rió. Aꞌlige anele alué waꞌlula balé: 28 ―Ramué ꞌla aniáturu kulí napurigá tabilé siné raꞌichámala alué Esusi raꞌichálila. ꞌÉmika tabilé eꞌwale arigáchigó. ꞌÉmika ꞌma bochígimi weꞌká riógichi raꞌlánalekuru ye raꞌíchali alué Esusi raꞌichálila. ¡ꞌÉmika eꞌchewa ramué alué Esusi mukusá! ―alarigá anele alué waꞌlula balé. 29 ꞌLige anile Pegro: ―¡Ramueka Onorúgame ꞌnalina eꞌwériguru, tase pe ralámuli raꞌichálila! 30 ꞌEmi nulele Esusi meꞌlíniliga gulusichi ujchagá. 31 Aꞌlige Onorúgame uché rajpé ꞌyale ajalí. Onorúgameka wajtoná ajchale Waꞌlula neraga. Guꞌírome ju alué Esusi napurigá ramué ralámuli israelita ku aꞌrewa chátiri ꞌnátili. Alueka ꞌla eꞌkámala ke ramué. 32 Ramué ꞌwe aꞌlá ruyá napurigá ꞌsile Esusi. Ramué aꞌboi etewíturu napu ꞌsile alué rió. Alué Onorúgame Alawala nejí aꞌwalí napurigá machimela ralámuli ꞌla bijchiá ka napu raꞌichalia ramué. Onorúgame ꞌya boꞌné Alawala alué ralámuli napu ꞌla eꞌweme ju Onorúgame ― alarigá anile Pegro. 33 Napuꞌlige akisá eꞌwélala, ꞌwe ayole, meꞌlinálile alué makué oká rió. 34 ꞌLige bilé rió oꞌweti ilísile, Gamalieli anilime nile alué rió. Bariseo nile alué rió benírame ꞌnátili ꞌya nerúgame rejcholi. Suwábaga ralámuli ꞌwe aꞌlá nirame nile alué rió. Napuꞌlige ilísasa oꞌweti, maꞌchí júlale alué makué oká rió napu Esusi ꞌyálige nóchali. 35 ꞌLige anele Gamalieli alué uché jaré eꞌwélala:  

 

 

 

 

 

 

 

―ꞌEmi ralámuli israelita, ꞌwe ꞌla naꞌtáwaká napu noká ꞌemi. 36 ꞌYako bilé rió Teúrasi anilime rió napu waꞌlula kóríle, naó siento gompaniérogame nile alué rió. ꞌLige meꞌlíliru aꞌkinana. ꞌLige ichúrimi raꞌlale boꞌné gompaniérola. Alésíko abisí suwíbale alué ꞌnátili. 37 ꞌLige aꞌkinana napuꞌlige tétale ralámuli alué gobierno, alué rió Jurasi Galiléachi bejtégame sairale alué gobierno. Jurásika weꞌká gompaniérogame nile. ꞌLige Jurasi ꞌma meꞌlíliru. ꞌLige ichúrimi raꞌlale gompaniérola. 38 Iligá aꞌrésiga ꞌla júleké ꞌnalina alué makué oká rió. Tabilé che olawa. Ye ralámuli pe aꞌbopi ꞌnátaga alanokagá eꞌyénasaká, ꞌma pe suwibámala alué ꞌnátali. 39 Onorúgame ꞌla guꞌírisaká alué makué oká rió, ꞌémika pecha umubámalagó cha olá alué ralámuli. ꞌLa ꞌnátaga mochiwa, tabilé sairaga mochiwa Onorúgame. Alekeri abé ꞌla júkuru aꞌrilía ― alarigá anile alué Gamalieli. 40 Alué eꞌwélala ꞌwe galele lanichi alué Gamalieli. ꞌLige bayéleru alué makué oká rió napu Esusi ꞌyálige nóchali. ꞌLige weꞌsá wejpisóliru iwégame wiꞌchite. ―Tabilé siné raꞌichawa alué Esusi raꞌichálila ―anele wejpisoka. Aꞌlige aꞌrele napurigá buyásimala alué makué oká rió. 41 ꞌLige alué makué oká rió simíbale ꞌwe raꞌsálagá napugiti ꞌwe resí níligame ꞌlige ꞌwe resí oláriligime Esusi oyérame koriká. Onorúgame elale napurigá resí ikimela. Alekeri ꞌwe raꞌsálále. 42 Nabí rawé simíbale alé waꞌlú reꞌobá raꞌpichila raꞌichamia alué raꞌíchali ꞌwe aꞌlá biꞌígame  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 5​, ​6

312

napurigá Onorúgame nulele Esusi napurigá guꞌírimala ralámuli. Weꞌkaná galírale abiena simíbale raꞌichamia.

6

Jena ruwimela gichao rió ꞌyálirugo bilé nóchali

A minabi weꞌká nile alué Esukristo oyérame. Jaré ralámuli alé Rusaleni ejperégame seꞌwinati raꞌíchame nile, griego anilime nile bilé raꞌíchali. Alué ralámuli abiena oyéralechigó Esukristo. ꞌLige naꞌáule alué ralámuli. Anile: ―Alué umugí gunámakame griego raꞌíchame tabilé nareme ju goꞌame ―anile. ꞌLige alué ralámuli napu raꞌíchame nile ebreo anile: ―Tabilé bijchiá káwé ―anile. 2 ꞌLige alué makué oká rió napu Esusi nóchali ꞌyálige bayele suwábaga alué Esukristo oyérame, ꞌlige anele: ―Taꞌmé ꞌla káwé ramué goꞌame nachutalia. Goꞌame nachútame níriká ramué tabilé cherigá ikíriwa beniria ramué alué ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali. 3 Iligá uché jaré ꞌyáwagó ꞌminami gichao rió, napurigá nachutámala alué goꞌame, alué abé aꞌlá rejchirúginti ꞌnalina. Aꞌlá nirálinti ralámulite suwábaga alué gichao rió, Onorúgame Alawala aꞌwalila nígame. Ye gichao rió repútuwa ye nóchali. 4 Ramueka abisibi nokísiwa Onorúgame ꞌyuga raꞌicha. Ramueka aminabi beníriwa Onorúgame raꞌichálila ―alarigá anile alué makué oká rió. 5 Suwábaga alué ralámuli ꞌwe aꞌlá galele alué raꞌíchali. ꞌLige owile  

 

 

 

gichao rió: bilé Siteba anilime nile. ꞌWe aꞌlá bijchígame nile Onorúgame raꞌichálila. Biꞌlepi ꞌnátame nile Onorúgame Alawala ꞌyuga. Uché bilé Belipe anilime nile. Uché bilé Prokorosi anilime nile. Nikanori anilime nile uché bilé. Timoni anilime nile uché bilé. Parmenasi anilime nile uché bilé. Nikolasi anilime nile uché bilé. Alué Nikolasi weꞌká riógachi Antiokía anilichi bejtégame nile ꞌyako. Tabilé jurío nile sinékó, ꞌma jurío gayénale aꞌkinana. 6 Napuꞌlige owisa alué gichao rió, bayérale alemi napu mochile alué makué oká rió. ꞌLige alé sebasa, alué makué oká rió tánele Onorúgame napurigá guꞌírimala alué gichao rió. Moꞌochí nochale. ꞌLiko ꞌyale alué nóchili napurigá eꞌwélala nímala alué gichao rió. 7 Nabí rawé weꞌká ralámuli akele Onorúgame raꞌichálila alué taꞌchó akeme. Alé Rusaleni mochígame weꞌká ralámuli chojkile Esukristo oyeria. Weꞌká balé jurío abiénachigo.  

 

Jena ruwimela chaꞌpílirigo Sitaba 8 Alué

rió Siteba anilime, Onorúgame ꞌyale ꞌnátili napurigá ꞌwe semáriga raꞌichámala. Onorúgame ꞌyalechigó napurigá weꞌká eꞌkarúgame ꞌwe semátiri gainámala newá napu tabilé gainárime ju boꞌné tabilé guꞌírisiká Onorúgame. Alekeri Siteba weꞌká ralámuli saꞌwale. 9 ꞌLige jaré ralámuli Siteba saíla nile. Jaré alué saíla mochígame nile alé Rusaleni napu ilí bilé uꞌtá reꞌobá napu «sinagoga» anilime ju. Alué ralámuli  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

313

HECHOS 6​, ​7

alé eꞌyéname, alueka «libertado» anélime nile yolí raꞌíchaga. h Uché jaré ralámuli Siteba saíla, alueka ꞌyako mejkaka sígame nile alé Rusaleni, jaré Sirene anilichi ejperégame nile ꞌyako. Uché jaré Alejantría anilichi ejperégame nile ꞌyako. Uché jaré Silisia anilichi ejperégame nile ꞌyako. ꞌLige uché jaré Asia anilichi ejperégame nile ꞌyako.ꞌLige alué ralámuli chojkile raꞌicha najisáká Siteba ꞌyuga. 10 Siteba saíla tabilé gayénale neyuria. Onorúgame Alawala guꞌírile Siteba napurigá raꞌichámala. Alekeri ꞌla neyúrile Siteba. 11 ꞌLige alué Siteba saíla najtétiga nulele jaré ralámuli napurigá raꞌichámala Siteba sayega. Najtétale napurigá raꞌichámala ꞌyégaga. Anile: ―Ramué ꞌwe aꞌlá akirú sayega raꞌíchachi alué Siteba Moisesi olagá. ꞌLige Onorúgame sayega raꞌíchachi abiena akirúchigó ramué. ꞌWe chátiri raꞌicha alué Siteba ―alarigá anile alué saíla. 12 ꞌLige alué Siteba saíla weꞌká ralámuli oilárile alué Rusaleni mochígame napurigá raꞌichámala Siteba sayega, ꞌlige alué eꞌwélala rió abiénachigó, alué ralámuli napu ꞌya nerúgame rejcholi ruwime nile abiénachigó. ꞌLige alué ralámuli ꞌma chaꞌpile alué Siteba. ꞌLige ꞌma oꞌtole gustisia olamia alé napu asale alué waꞌlula balé ꞌlige uché jaré eꞌwélalachigó. 13 ꞌLige uchéchigo najtétale jaré ralámuli napurigá raꞌichámala ꞌyégaga. Anile alué enomite najtétirigime:  

 

 

 

―Ye rió Siteba tabilé siné guwébame ju raꞌicha chátiri raꞌíchali. Sayega asame ju alué waꞌlú reꞌobá alé napu ajtime ju Onorúgame, ꞌlige Moisesi nulalila abiénachigó sayega asame ju. 14 Akérituru ramué Siteba raꞌíchachi, ꞌlige anichi alué Esusi Nasareta bejtégame napu Rabí rijimala nile, gajunámoríle alué waꞌlú reꞌobá ꞌlige nakulímoríle Esusi suwábaga Moisesi naꞌtálilatiri ―alarigá anile suwábaga alué ꞌyégame. 15 ꞌLige Siteba banalá ꞌwe aꞌlá néreká asale napurigá bilé santo ánjeli. (Boꞌnéchigo Onorúgame ꞌsíligame alarigá ajchá.) Alé gustisia oliachi mochígame, suwábaga ꞌwe oꞌwé eꞌnele.  

 

Jena ruwimela napu Siteba raꞌíchale

7

ꞌLige alué waꞌlula balé rukele alué Siteba: ―¿ꞌLa bijchiá ju napu aní alué ralámuli? ―anile. 2 ꞌLige Sitébaka alarigá nejele: ―ꞌEmi ralámuli israelita napurigá ne ꞌlige napu eꞌwélala ju ꞌwe aꞌlá gepuwa ne raꞌichálila. Alué Onorúgame napu raꞌíchale ramué rijimala ꞌyuga alé nolíraleka, abiena raꞌíchale alué Abraámi anilime rió ꞌyuga, alué abé ꞌya ajtígame. Ramué rijimala nile alué rió. Onorúgame raꞌíchale alué rió ꞌyuga bijí alé Mesopotamia ajtígachi, taꞌchó simichi Jarani anilichi weꞌká riógachi. 3 Onorúgame anele: «Aꞌrewa alué mué gawila ꞌlige mué rijimálatiri, suwábaga  

 

h 6:9 Siné kachi ꞌyako ralirúgame níleréko «esklabos», alué ralámuli aꞌwágame nocháriniliga, nobi abé aꞌkinana ꞌma buyásile alué ralámuli.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

314

HECHOS 7 aꞌrewa. Simiboa napu mochí uché jaré ralámuli, ne ꞌla ruwimela alé ko», anele Onorúgame alé ajtígichi. 4 ꞌLige Abraámika simile alé asagá napu mochílige alué ralámuli Kalrea raꞌíchame napu Mesopotamia anilime nile alué gawí. Uché bilena simile Jarani anilichi weꞌká riógichi. ꞌLige alé bejterale. Napuꞌlige mukusá oꞌnola, Onorúgame nulele Abraámi napurigá jena nawámala napu ejperégame ju ꞌemi. 5 Onorúgame tabilé ꞌyale gawí. Tabilé pe uꞌtá ꞌyale. Pe lisensia ꞌyale napurigá jena asimela. Onorúgame ꞌyámoríle gawí alué Abraámi rijimala napu aꞌkinana oꞌchérimili nile. Onorúgame ꞌla bijchiá anile. Abraámi tabilé ꞌcho inógame nile aꞌlige. 6 Onorúgame abiena anele Abraámi: «Abé nujubapi mué rijimala buyásimala jena. Alé uché bilena sebasa (Ejipto), aꞌkinana ralinérigame niraga mochímala alué mué rijimala. Naó siento bamí kachi ꞌwe resí iꞌkimela alé alué mué rijimala. 7 ꞌLige gastigárimala ne alué ralámuli nokao napu mué rijimala resí olá. ꞌLige mué rijimala ku smela jena. Napuꞌlige sebasa jena, neꞌchí oyéramala», anile Onorúgame. 8 ꞌLige Onorúgame nulele oꞌchérisichi isílala rejpunániliga pe uꞌtá guwala napurigá tabilé weꞌkuámala Onorúgame ꞌkúchila ko. Napuꞌlige Abraámi inolá oꞌchérasa, aꞌkinana osá no rawé kachi abiénachigó rejpúnale isílala pe uꞌtá guwala. Isaki anilime nile alué Abraámi  

 

 

 

 

inolá. ꞌLige aꞌkinana alué Isaki inógame nile. Akobo anilime nile alué inolá. Aꞌkinana Akobo makué oká inógame nile. Suwábaga alué ralámuli ramué rijimala nile. 9 › Bilé alué Akobo inolá José nile. Uché jaré alué Akobo inolá tabilé galegá etele alué José. Chaꞌpile alué José, ꞌlige ralinele uché jaré ralámuli. ꞌLige alué ralisá, oꞌtole alué ralágame Ejíptochi anilichi. Mejká simile, Onorúgame abiena ꞌla ꞌyuga eyénale. 10 ꞌWe resí oliachi, Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírile. Alekeri tabilé mukule rekó resí oliae. ꞌLige alué waꞌlula Ejipto nulame ꞌwe galegá etele alué José. Baraoni i anélime nile alué waꞌlula alé Ejipto nulame. Onorúgame guꞌírile alué José napurigá ꞌwe aꞌlá naꞌtámala. Alué Baraoni ꞌwe aꞌlá gepule alué José rejcholi ruwichi. ꞌLige Baraoni waꞌlula selígame neraga ajchale alué José bochígimi alé Ejipto. Alé galírale ajchale nulame nerágachigó napurigá nulámala nóchili alé nerúgame. 11 › Aꞌkinana alé Ejíptochi ꞌwe gurule alué goꞌame. Alé napu ejperele José rijimala abiénachigó, Kanani anilichi. ꞌWe resí ikile alé. ꞌLige alué José rijimala tabilé rewale goꞌame. Alé Ejipto taꞌmé ꞌwe gurule goꞌame. Aꞌlá nuteka mochile goꞌame, eꞌwele rekochi moꞌagá muchile goꞌame. 12 ꞌLige alué Akobo júlale boꞌné ꞌkúchila alé Ejipto goꞌame pabéniliga. Aꞌkinana júlale uchéchigo siné. Sinékó tabilé machile José ko. 13 Aꞌkinana kulí boꞌné alué José ruwile: «Ne ꞌemi  

 

 

 

 

i 7:10 Baraoni aniáká pe bisirente aniame ju, tabilé ralámuli rewalá nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

315

HECHOS 7

bonila júpaché», anile alué José. ꞌLiko ꞌla machile. Sinékó tabilé machile Baraoni chieri rijimala níligo alué José. Aꞌkinana machile alué rijimala sebasa alé. 14 ꞌLige alué José anele: «Jeka simawa ꞌemi oꞌmaka napurigá jena mochiwa», anele. Aꞌlige jsile alé napu José ajtile alué José rijimala napu gicháosa makué miná maligi ralámuli nile. 15 ꞌLige aꞌkinana mukule alué Akobo ꞌlige ꞌkúchilatiri alé Ejipto mochiga. 16 ꞌLige aꞌkinana oꞌtóleru alué Akobo ꞌkúchila oꞌchila alé ꞌmi Sikémichi anilichi. j Alé ilile bilé resó napu ralálige Abraámi ꞌya bajchabé rawé. Alué Jamori anilime ꞌkúchila, alué ralinele alué resó. Alé roꞌáliru alué Akobo ꞌkúchila oꞌchila. 17 › Aꞌkinana weꞌká bamí kachi weꞌká nile alué José rijimala alé Ejipto ejperégame. ꞌLige taꞌmé weꞌká bamí rokáréle napurigá ꞌyámala alué gawí Kanani anilichi napurigá anele Onorúgame alué Abraámi ꞌwe ꞌya. 18 ꞌLige ꞌwe ꞌya mukule alué Baraoni, alué napu José guꞌírilige ꞌya. ꞌLige aꞌkinana ajtígame waꞌlula alé Ejipto nulame tabilé machile chieri ko José. 19 ꞌLige alué waꞌlula tabilé nirame nile alué José rijimala. Regá aneme nile alué boꞌné ꞌyuga nóchame: «Uꞌkuchí oꞌchéresichi alué ralámuli israelita ꞌkúchila, wamí maꞌchí ꞌlúpua alé biꞌtigá suwirálikó», aneme nile. 20 ꞌLige ochérale bilé rió napu Moisesi anilime nile. ꞌWe semati towí nile. Onorúgameka ꞌwe galegá etele alué towí. ꞌLige onolá, eyélatiri ꞌwe galegá etélechigó,  

 

 

 

 

 

 

bakiá mechá nasoka mochile alué uꞌtá towí. 21 Alésí ꞌma tabilé ikírole nasoa, ꞌmi waꞌlú baꞌwichí rekale alué uꞌtá towí bilena ganástachi bakate newárigime. ꞌLige Baraoni malala rewale alé baꞌwichí enágichi. ꞌLige oꞌtole neséramia napurigá boꞌné ranala neraga. 22 ꞌLige Moisesi waꞌlú ochérasa ꞌwe aꞌlá benile napu ekí benírilige alé Ejipto asagá. Suwábaga ꞌwe aꞌlá benile napu ekí nóchali nerúlige alé. ꞌMa waꞌlú ochérasa ꞌwe semáriga raꞌíchale ꞌlige ꞌwe aꞌlá sébali nóchale alué rió. 23 › ꞌMa oká liá bamígame ka, Moisesi ꞌnátale simea kólimia alué ralámuli israelita boꞌné rijimala. 24 ꞌLige alé sébaga Moisesi, etele bilé rió ejipsio wejpá chukúgachi bilé rió Moisesi rijimala. ꞌLige Moisesi guꞌírile alué boꞌné rijimala. Meꞌale alué rió Ejipto bejtégame. 25 «Suwábaga ne rijimala ꞌwe aꞌlá machimela jípeko Onorúgame nuléligo neꞌchí. Ne ꞌla nejkúrimala napurigá buinámala alué ne rijimala napurigá simámala uché bilena.» Alarigá ꞌnátale Moisesi. Alué rijimala tabilé alarigá ꞌnátale. 26 ꞌLige melénala Moisesi etele oká boꞌné rijimala nakó uchúkachi. ꞌLige Moisesi tabilé najkile napurigá aminabi nakómala. Anele: «Aka rijimala júpaché ꞌemi, ¿chonigá nakóliché?», anele. 27 ꞌLige alué abé chojkila rajkibule Moisesi. Anele: «Mueka pecha selígame júkó napurigá gustisia olámala neꞌchí. 28 ¿Meꞌlimé olá mué neꞌchíchigó napurigá meꞌale mué alué rió ejipsio?», anele. 29 Napuꞌlige alieti  

 

 

 

 

 

 

 

 

j 7:16 Alué Akobo oꞌchila uché bilena oꞌtóliru Ebroni anilichi. Eꞌnesi Génesis 49:29-33.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 7

316

akisá alué, Moisésika yati ꞌmásale mejká. Mariana anilichi simile. ꞌLige alé bejterale. Pe alé asale nocha, pe nawágame nílige. ꞌLige alé rewale mukí. Oká inorale alué rió alé. 30 › Alé asale oká liá bamí. Bilé rawé eyénale alé napu tabilé riógachi nile. Aminami ꞌwe wakígachi nile alé. Alé ilile bilé rabó Sinaí anilime. Alé ꞌminami alué rió najtépale bilé rojá wejchégame napurigá bainoro rajá ilime. Alé nasipa ilile Onorúgame bilé santo ánjeli neraga. 31 Moisesi ꞌwe oꞌwé eꞌnegá ilile. Aꞌlige simile abé aꞌbé eꞌnemia alué rojá wejchégame rajame. Alé sebasa, akele Waꞌlula Onorúgame raꞌíchachi. 32 «Ne ju Onorúgame», anile. «Alué ꞌya mochígame mué rijimala Abraámi, Isákitiri, Akóbotiri, ꞌwe ꞌla nirame kéturu neꞌchí», anile Onorúgame. ꞌLiko Moisesi ꞌwe majale, ꞌwe ꞌáwalia ilile. ꞌLige seꞌwí eꞌnena ilile, tabilé eꞌnénele napu ilile Onorúgame. 33 ꞌLige anele alué waꞌlula Onorúgame: «Bujá mué akalá. Jena ꞌwe najtékame ju napugiti jena ajtigame Onorúgame», anile. 34 «Ne ꞌla etiárubá ne ꞌkúchila ꞌwe resí nília mochí alé Ejipto. ꞌMa tabilé anacha ne. Nawá ne jena buinamia alué resí nilia mochígame ralámuli ꞌmi Ejipto. Alé julámala ne mué napurigá buinámala mué ne ꞌkúchila», Onorúgame anele alué rió Moisesi. 35 › ꞌLige ku Ejipto simile alué Moisesi. Onorúgame ajchale alué Moisesi waꞌlula neraga napurigá buinámala alué boꞌné rijimala alé Ejipto mochígame napurigá  

 

 

 

 

 

simámala uché bilena napurigá tabilé resí nílamala. ꞌYako alué Moisesi bijí alé Ejipto bejtégachi, tabilé galéliliru aꞌboi rijimálate. Anele alué rijimala: «Mueka tabilé selígame ju napurigá raꞌíchali gatega einámala ramué ꞌyuga», anele. Onorúgame napurigá bilé ánjeli niraga napu Moisesi etele alé ꞌmi oꞌweti ilígame wejchachi nasipa rajá ilígame, alué Onorúgameka júlale alué Moisesi. 36 Moisesi ꞌsílikuru buyana alué ramué rijimala napurigá simámala uché bilena. ꞌWe eꞌkarúriga ꞌsile ꞌwe semáriga alué Moisesi Onorúgame aꞌwalila gite. Bajonile bilena waꞌlú baꞌwichí, Waꞌlú Baꞌwí Sejtákame anilichi. Oká liá bamí eyénale alé ꞌmi jami wakígachi napu tabilé riógachi nile weꞌká ralámuli ꞌyuga. ꞌLige alemi eyénaga ꞌwe eꞌkarúriga ꞌsile alué Moisesi alué ralámuli guꞌíriga. 37 Alué Moisesi anele alué rijimala: «Onorúgame uché abé nujubapi julámala uché bilé rió napu ruimeli ju napu anele Onorúgame napurigá ruyame ju ne», anele. 38 Alué Moisesi eyénale alé wakígachi napu tabilé riógachi nílige alué ꞌya ejperégame ralámuli ꞌyuga. Alué Onorúgame napuyeri santo ánjeli, Moisesi ꞌyuga raꞌíchale alé ꞌmi rabomi Sinaí anilichi. ꞌLige alué Moisesi Onorúgame raꞌichálila ruyele uché jaré ralámuli. Napu ramué niga mochiru ye rejcholi, alué Moisesi nejílala ju. 39 › Ramué rijimala ꞌya ejperégame tabilé eꞌwale. Tabilé galéliru alué Moisesi selígame kachi. Ralámuli ku Ejipto simánilioríle. ꞌLiko Moisesi ꞌpa rabomi simile. 40 ꞌLige alué ralámuli  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

317

HECHOS 7

anele Moisesi bonila, Aroni anilime: «Tabilé machirú alué Moisesi koche simíligo, alué napu ramué buyánilige ꞌnaka Ejíptochi. Jípeko newáwagó jaré mono napurigá ramué tebume nímala», anile. 41 ꞌLige newale bilé besero. ꞌLige weꞌká eꞌkarúgame ajágame meꞌale alué besero kógimia. ꞌLige aminami waꞌlú piesta newale alué ralámuli. ꞌWe raꞌsálagá mochile aꞌlige alué besero newasa napurigá Onorúgame neraga eteme nile. 42 Onorúgame tabilé galele alué alarigá nokame. Alésíko Onorúgame aꞌrele alué ralámuli. Aꞌmá tabilé guꞌírile alué ralámuli. ꞌLige alué ralámuli tabilé oyérame nile Onorúgame. Pe mechá oyérame nile. Pe rayénali, pe soꞌpilí oyérame nile. ꞌYako Onorúgame jaré rió ꞌyale ꞌnátili napurigá ruyémala ralámuli. Alué jaré rió osale napurigá anile Onorúgame. Onorúgame anile: ꞌEmi ralámuli israelita ꞌémika eꞌyénale oká liá bamí alé jami napu tabilé riógichi ju. ꞌÉmika meꞌlisá alué ajágame pe seꞌnúchigo kógile, tabilé neꞌchí. ꞌÉmika tabilé tábiri kógile neꞌchí. 43 ꞌÉmika newale bilé tábiri napuyeri rayénali, napu Moloka anilime ju. ꞌLige aminami newale napuyeri bilé soꞌpilí napu Repani anilime ju. ꞌÉmika alieti newasa guꞌírili tánime nile napurigá Onorúgame niraga. Alekeri gastigárimala ne ꞌemi. Mejká julámala alé weꞌká riógachi Babilonia anilichi aminami.  

 

Alarigá osale alué ralámuli napurigá anile Onorúgame ―anile Siteba. 44 Aꞌlige anile uché rajpé alué Siteba: ―Napuꞌlige alué ramué rijimala ꞌya ejperégame ralámuli bijí jami eꞌyénachi, Onorúgame nulele Moisesi napurigá newámala bilé reꞌobá wiꞌchite newárigime napurigá anele Onorúgame. Onorúgame alé nawámoríle ralámuli ꞌyuga raꞌichamia alué reꞌobá gainasa. Alué reꞌobá wiꞌchite newárigime suꞌpanálime nile, ꞌlige pabega eꞌyénale nabí alué ralámuli alé jami. 45 Napuꞌlige Moisesi mukusá, ꞌliko Josué ajcháleru waꞌlula niraga. ꞌLige ꞌma suꞌpanasa, pabérale alué reꞌobá wiꞌchite newárigime napuꞌlige moꞌile alé Kanani anilichi waꞌlú gawí boꞌígichi. Onorúgame suwábaga mabule alué boꞌné saíla. ꞌLige alé ilile alué reꞌobá wiꞌchite newárigime weꞌká bamí napusí Rabí waꞌlula asíbachi. 46 Onorúgame ꞌwe galegá etele alué Rabí. ꞌLige alué Rabí Onorúgame tánile lisensia napurigá newámala bilé waꞌlú reꞌobá tabilé wiꞌchite, rejtete newárigime ꞌnalina. Najkile bilé reꞌobá napu Onorúgame alé asimela bejtega, alué boꞌné Onorúgame napu Akobo oyérame nílege ꞌwe ꞌya rawé. 47 Onorúgame tabilé lisensia ꞌyale ꞌlige. Aꞌkinana lisensia ꞌyale alué Rabí inolá, Salomoni anilime, napurigá newámala alué waꞌlú reꞌobá, Onorúgame galila. 48 › Alué Waꞌlula Onorúgame reꞌpá ajtígame tabilé bejtégame ju alé pachá reꞌobachi napu newame  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

318

HECHOS 7 ju ralámuli. Bilé rió napu ruwime nílige napu anele Onorúgame, ꞌya bajchá rawé osale napurigá anílige Onorúgame. Onorúgame anile: 49 Neka pe rewagachi ajtime ju ꞌlige bochígimi wijchimoba teka asame ju ne. ¿Chieti galí elimo olago mué neꞌchí, napurigá ne resíbumala? Ne nulá suwábaga. Neka panápuri eyéname kame. Neka panápuri resíbame júkuru. 50 Neka ꞌma newagame suwábaga tábiri jena wijchimoba ꞌlige reꞌpá rewagachi abiena. Alarigá anele Siteba alué weꞌká ralámuli. 51 Aꞌlige ꞌwe aꞌwágame anele Siteba: ―ꞌEmi eꞌwélala, ꞌwe neyúrigame ju ꞌemi, tabilé akenti, ꞌlige tabilé eꞌwame ju ꞌemi napurigá Onorúgame nulá. Pe abalieri kéturu ꞌemi rijimala alué ꞌya mochígame. Nabí sayégame mochime ju ꞌemi Onorúgame Alawala ꞌyuga. 52 ꞌEmi aꞌchigóriga nokame ju napurigá ꞌemi rijimala ꞌya ejperégame. Alué ꞌemi rijimala tabilé nirame nile alué ralámuli napu ruwime nílige napu anele Onorúgame, ꞌlige meꞌlíliru alué ralámuli napu anile uché bilé nawamio ralámuli guꞌírimia. Jipe pe kulí kachi nejile ꞌemi alué guꞌírame Esusi. ꞌEmi nulele meꞌlínalaga alué. 53 ꞌEmi narele Onorúgame nulalila napu ꞌemi ꞌyálirige santo ánjelite. ¡ꞌÉmika peka oyérame ke Onorúgame nulalila!  

 

 

Jena ruwimela Siteba rejtete basibuga meꞌlíriligo

54 ꞌLiko

alué eꞌwélala iwégame ayole Siteba ꞌyuga. ꞌWe chátiri

eꞌnegá jale ayonia alué Siteba ꞌlige ꞌma ramalátiri chiꞌná jale ayoga. 55 Onorúgame Alawala guꞌírile uché rajpé alué Siteba. ꞌLige alué Siteba oꞌweti rewagachi eꞌnénale. ꞌLige ꞌwe semati etele alué Siteba alé ꞌpa rewagachi napu ajtí Onorúgame. ꞌWe rapá ilile. Esukristo alé ꞌpa rewagachi ilile Onorúgame ꞌyuga, wajtoná. Anile ꞌlige alué Siteba: 56 ―Eꞌnésirigó ꞌpa rewagachi. Ewagá ilíbakuru rewagá. Neka eté aba alué napu Onorúgame júlale ꞌpa rewagáchika napurigá bilé rió neraga. k Alé ꞌpa ilíkuru wajtoná Onorúgame ꞌyuga ―anile alué Siteba. 57 ꞌLige alué ralámulika najkala naꞌómale ta akináliga, aminami aꞌwágame neꞌoa jale. ꞌLiko yati júmaka chaꞌpile alué ralámuli alué Siteba. 58 ꞌLige oꞌtole alé ꞌmi suwemi tabilé riógachi. Alué ralámuli bujale alué weꞌlí oꞌpacha amoba chujkúgame aꞌboi oꞌpáchala Siteba bajsibumia. ꞌLige alué weꞌlí oꞌpacha bujisá alué ralámuli, alemi paka ꞌyale bilé rió Sauli anilime napurigá repuka asimela alué Siteba bajsibúlichi. Alué rió Sauli ꞌwe reꞌmalí nile. 59 Napuꞌlige rejtete bajsibua uchúkachi alué ralámuli meꞌlináliga alué Siteba, ꞌlige alué Siteba raꞌíchale eꞌwele sináká, anile: ―Mué Waꞌlula Esusi, narépogo ne alawala ―anele. 60 Aꞌlige alué Siteba chojkóbisiga ilíbaga eꞌwele sináká anele Onorúgame: ―Mué Waꞌlula, tabilé ayónawagó ye ralámuli napurigá noká. Tabilé  

 

 

 

 

 

k 7:56 Eꞌnesi glosario «Hijo del Hombre».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

319

HECHOS 7​, ​8

chélagá etewa ye ralámuli rekó cha nokame ke ―anele. ꞌLige alanisá yati mukule alué Siteba. Alué Saúlika biꞌlepi ꞌnátame nile alué ralámuli ꞌyuga napu Siteba meꞌale. Jena ruwimela Sauli suwábaga meꞌlináliligo alué Esukristo oyérame

8

1-2   Jaré

rió napu ꞌla sébali olame nile napurigá Onorúgame nulá, alué oꞌtole alé ꞌmi tomia alué Siteba mukusá. ꞌLige ꞌwe seweka nokale alué ralámuli alué Siteba toa. ꞌWe nalaka nokale alué ralámuli chálagá. ꞌLige abaꞌlige rawé ꞌwe resí oláleru alué ralámuli alué Esukristo oyérame alé Rusaleni mochígame. Alarigá nile aꞌkinánasi alé weꞌká riógichi. ꞌLige ꞌma raꞌlale alué ralámuli Esukristo oyérame ichúrimi. Jaré ralámuli simíbale ejiro Jurea anilichi ꞌlige jaré ralámuli simíbale ejiro Samaria anilichi. Alué makué oká rió, alué napu Esusi nóchili ꞌyálige ꞌya bajchá rawé napurigá nulámala ꞌlige ruwimela Onorúgame nila raꞌíchali, alueka tabilé simíbale alé Rusaleni, abe abajá mochile. 3 ꞌLige alué Sauli nile alué ꞌwe resí olame alué Esukristo oyérame. ꞌLige bochígimi galírale eyénale alué rió Sauli alué Esukristo oyérame ꞌyaga. ꞌLige rewisáká, banasuka buyánale alé galírale pachá mochígame. ꞌLige suwábaga galírale moꞌale alué rió napu ekí nile alué Esukristo oyérame, alué umugítiri abiénachigó.  

Jena ruwimela Esukristo oyérame ralámuli raꞌíchali ruyéligo alué Samaria mochígame 4 Napuꞌlige

raꞌlasa alué Esukristo oyérame, simíbale ichúrimi weꞌká

riógichi ruwisia alué Esukristo raꞌichálila. 5 ꞌLige bilé alué Belipe anilime rió simile alé bilena weꞌká riógachi alé ejiro Samaria anilichi. ꞌLige alé sebasa, alué rió Belipe ruyele alué Esukristo raꞌichálila alué ralámuli alé mochígame. Anele ꞌlige: ―Onorúgame nulele alué Kristo napurigá guꞌírimala ramué ralámuli ―anile alué rió Belipe. 6 ꞌLige weꞌká ralámuli napuíle alé alué raꞌíchili gepumia. ꞌLige alué ralámuli ꞌwe aꞌlá gepule alué Belipe raꞌíchachi alé. ꞌLige etele alué ralámuli alué Belipe ꞌwe eꞌkarúriga semáriga ꞌsichi alé. Alué Onorúgame guꞌírile alué rió Belipe napurigá ꞌla gainámala alarigá ꞌsiá. 7 ꞌLige alué ralámuli weꞌká uꞌkuchípala remónisi mochígame nile alé pachágana sulachí. ꞌLige alué Belipe ꞌma buyánale alué remónisi uꞌkuchípala. ꞌLige eꞌwele sinale alué remónisi uꞌkuchípala buyásiga alé ralámulichi. ꞌLige uché jaré ralámuli mochile tabilé gayéname noká. ꞌLige mochílechigó jaré ralámuli sujírigame alé. ꞌLige alué Belipe suwábaga alué ꞌma saꞌwale. 8 Alekeri alué ralámuli alé weꞌká riógachi ꞌwe raꞌsálále. 9 Alé ꞌmi weꞌká riógichi asale bilé rió Simoni anilime. ꞌWe inílame nile alué rió, ꞌwe sujkurúgame. Tabilé machile ralámuli alarigá ꞌsime ko alué rió. ꞌLige suwábaga alué Samaria ejperégame ꞌwe eꞌnagá mochile alarigá ꞌsichi alué rió. Boꞌneko waꞌlula korile. 10 ꞌLige alué ralámuli tabilé nígame ꞌwe bijchígale alaꞌsichi alué rió, ꞌlige alué ralámuli ꞌwe nígame abiena  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

320

HECHOS 8 bijchígalechigó. ꞌWe aꞌlá gepule napuꞌlige raꞌíchachi alué rió. Mayele alué ralámuli: ―Ye rioka Onorúgame aꞌwalila nígame ju. 11 Weꞌká bamí asale alué rió ralámuli ꞌyegia, alekeri ralámulika ꞌla eꞌwime nile bijchígaga alué ꞌyégali. 12 Napuꞌlige alué Belipe sebasa alé, ꞌlige raꞌíchalekeꞌé alué Esukristo raꞌichálila. ꞌLige alué ralámuli rió umugítiri yati bijchígalekeꞌé alué Belipe raꞌíchachi alé sébaga. ꞌLige alué Belipe ruwile ꞌma sébaligo Onorúgame aꞌwalila ralámuli guꞌírimia. Abiena ruwile Esukristo ko alué aꞌwalí nejime. ꞌLige alué ralámuli napu ekí ꞌla bijchígale alué raꞌíchili, baꞌichíkana bokuíka bochígimi, alarigá rewarame nile, napurigá ꞌla machimela alué uché jaré ralámuli alué Esukristo oyérame ko. 13 ꞌLige alué Simoni abiena bijchígile alué raꞌíchili, ꞌlige abiena rewaráleru. ꞌLige alué Simoni eyénale alué Belipe ꞌyuga. Alué Belipe ꞌwe eꞌkarúriga ꞌsile ꞌwe semáriga. Onorúgame guꞌírilekeꞌé alué Belipe napurigá ꞌla gainámala ꞌla ꞌsiá. ꞌLige alué rió Simoni ꞌwe eꞌnegá ilile alarigá ꞌsichi alué Belipe. 14 ꞌLige akisá alué makué oká rió alé Rusaleni mochígame, alué ralámuli alé Samaria mochígame ꞌla oyéraligo Onorúgame, ꞌlige alué makué oká rió júlale oká rió napu aꞌbopi nile, Pegro nile bilé, ꞌlige uché bilé Juani, alué juláliru alé Samaria napurigá guꞌírimala alué ralámuli alé Samaria ejperégame Onorúgame oyérame. 15 ꞌLige alé Samaria sebasa alué oká rió,  

 

 

 

 

Onorúgame tánele napurigá ꞌla semáriga ꞌyámala Onorúgame boꞌné alawá alué ralámuli alé Samaria mochígame. 16 Taꞌchó narékame nile alué ralámuli Onorúgame Alawala, pe iligá rewarárigame nile ꞌnalina napurigá ꞌla Esusi oyérame niraga mochímala. 17 ꞌLige Pegro ꞌlige Juani, alé sebasa, nochale alué ralámuli moꞌólachi alé mochígame alué Esusi oyérame, ꞌlige alué ralámuli narele Onorúgame Alawala. 18 ꞌLige alué Simoni etesa alué ralámuli narechi Onorúgame Alawala napuꞌlige alué Pegro ꞌlige Juani nochachi alué ralámuli moꞌola, alué boꞌné Simoni alarigá najkile alué aꞌwalí napurigá ꞌla ꞌyámala Onorúgame Alawala alué uché jaré ralámuli. ꞌLige enomí ꞌyámoríle alué oká rió napurigá alué oká rió ꞌyámala alué aꞌwalí. 19 ꞌLige alué Simoni anele Pegro ꞌlige Juani: ―Neꞌchí ꞌyáwaká alué aꞌwalí napurigá ne nochásachigó alué ralámuli moꞌólachi, ꞌliko ꞌla narémala Onorúgame Alawala. Ne najtétimala enomite. 20 ꞌLige alué Pegro anele ꞌwe aꞌwágame raꞌíchaga: ―¡Pe injierno simela mué alué enomite, mueka raliame koláleké Onorúgame Alawala! ¡Tabilé chérigá raliboa napu Onorúgame nejí tabilé gobláliga! 21 Tabilé ꞌla ꞌnátame ju mué Onorúgame ꞌyuga. Mueka pecha ꞌla ralámulika napurigá alué aꞌwalí narémala. 22 Aꞌréwagó alué resítiri ꞌnátili. Onorúgame eꞌkali tániwagó napurigá ꞌla nejkúrimala napurigá ꞌla ku eꞌkámala mué. 23 Neka ꞌla  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

321

HECHOS 8

machí mué ꞌma chaꞌpiruga ajtigó alué chátiri ꞌnátalite. 24 ꞌLige alué Simoni anile ꞌwe majaga raꞌíchaga: ―Eꞌkali tániwagó ꞌemi Onorúgame neꞌchí neraga napurigá ne taꞌmé ꞌwe resí ikimela napurigá aní ꞌemi ―alanile alué Simoni. 25 ꞌLige Pegro ꞌlige Juani tabilé ꞌcho ku simíbale Rusaleni, alé weꞌkaná weꞌká riógachi ruyele churigá ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌíriliga Onorúgame alué oká rió. Abiena benírale Onorúgame raꞌichálila. ꞌLiko ꞌma ku simíbale alé Rusaleni.  

 

Jena ruwimela alué Belipe guꞌíriligo alué waꞌlula rió alé Etiopía bejtégame

26 ꞌLige

Onorúgame júlale bilé santo ánjeli napurigá ruyémala bilé raꞌíchali alué Belipe. ꞌLige anile alué santo ánjeli alé sébaga napu asale alué Belipe: ―Yaꞌmá ilísiga chaꞌpiboa alué bowé alué Rusaleni simime bowé ꞌlige Gasa simime napu ꞌwe wakígichi ju napu tabilé riógachi ju. 27 ꞌLige yati ilísiga simile alué rió, ꞌlige simile alé ꞌmimi boichimi. Alé ꞌmimi boichimi enagá najtépale bilé rió alé Etiopía bejtégame. Alué rioka enomí napubume nile alé waꞌlú paísichi napu Etiopía anilichi nile napu nulame nile alué mukí selígame napu Kanrasi anilime nile. ꞌLige alué rió enomí napubume alé ꞌnaka Rusalénika simile. ꞌLige alé waꞌlú reꞌobá raꞌpichila meꞌálige bilé ajágame alué rió Onorúgame kógimia. 28 ꞌLige ꞌma ku galírale simiá enale alué rió napuꞌlige alué Belipe najtépale. Alué rioka kareta  

 

asagá enale. Alué karétaka pe chitúlame ralégame nile. ꞌLige alué rió kareta aségame, osilí raꞌichasia enale alué osilí napu osálige alué rió Isaíasi anilime ꞌya bejtégame, alué napu ruyeme nile ralámuli napu anele Onorúgame. Alué osilí raꞌichasia enale alué rió alué kareta asegá alemi. 29 ꞌLige Onorúgame Alawala anele alué Belipe: ―Simigá alé ꞌmi napu ená alué rió kareta asagá, alé aꞌbemi enáwaká. 30 ꞌLige alué Belipe yati iwégame ꞌmálekeꞌé ꞌla anésiga Onorúgame Alawálate, ꞌmale alé napu enale alué kareta. ꞌLige alué rió Belipe akélekeꞌé alué rió osilí raꞌichasia enágichi alemi. Akele napu raꞌicha asale alué rió. Akele napu Isaíasi osálige ꞌwe ꞌya, alué Isaíasi napu ruyame nile napu anele Onorúgame. ꞌLige alué rió Belipe rukele alué rió osilí raꞌichasia enágichi: ―¿ꞌLa namo mué alué osilí napu mué raꞌíchasia ená? 31 ꞌLige anile alué rió: ―Tabilé, pecha ꞌwesi iꞌtigá napurigá ruyémala neꞌchí. ꞌLige bayéleru alué Belipe alé reꞌpá napurigá alé si enámala alé asagá. 32 ꞌLige alué rió aba ꞌwe raꞌichasia enale alué osilí napu Isaíasi osálige, anísiga enale: Napurigá bilé boꞌá meꞌliame alieri nile alué rió. Napurigá bilé boꞌá napuꞌlige gupala sikiá tabilé nalame ju, alieri nile alué rióchigó. Kilí rió nile alué rió. 33 ꞌLige tabilé niráliru alué rió, pe napurigá bilé ajágame pe alarigá etéliru alué rió.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 8​, ​9

322

Pe gastigáriliru alué rió ralámulite, pe tabilé niraga olale. ꞌWe cha nokame nile alué ralámuli alé mochígame. ꞌMa meꞌale alué rió. Alarigá tabilé ꞌkúchigame nile alué rió napu meꞌlíliru. l Alarigá osale alué Isaíasi anilime rió ꞌya ajtígame. 34 ꞌLige alué rió Etiopía bejtégame rukele alué Belipe: ―Pe rekó, ¿chieri rió nile alué napu tabilé galegá etéliru, napu meꞌliboli nile? ¿Aluéchala Isaíasi nile, o uché bilé nile? 35 ꞌLige alué Belipe nejele: ―Pe alué Esusi nile alué napu tabilé galéliru napu meꞌlíliru ―anile. ꞌLiko ꞌla ruyele alué raꞌíchali ꞌwe semati napu aní júlaligo Onorúgame alué Esusi napurigá buinámala ralámuli alé tabilé ꞌla bowechi. 36-37 ꞌLige aba ꞌwe simíbale alué alé karétachi mochiga, ꞌlige sébale alé baꞌwí ilígichi. ―Aka jena ꞌla ilípaché baꞌwí, ¿chonigá ta rewaráwabaché mué neꞌchí? ꞌMa ꞌla oyérame ju ne Esukristo ―anile alué rió Etiopía bejtégame alé baꞌwí ilígichi sebasa. ꞌLige anile alué Belipe: ―ꞌLa nímaleké. 38 Napuꞌlige sebasa alé baꞌwí waꞌlú ilígichi, ꞌlige alué rió nulálekeꞌé ujchábanalaga alué kareta. ꞌLige alé sebasa eꞌtegísile alué okánika rió ꞌlige alé baꞌwichí moꞌile. ꞌLige alué rió Etiopía bejtégame bochígimi bokuíle alé baꞌwichí. 39 Onorúgame  

 

 

 

 

Alawálaka yati mejká oꞌtólekeꞌé alué Belipe. ꞌLige alué Etiopía bejtégame rioka tabilé rewale alemi kíbaga alué Belipe. ꞌLige alué rió Etiopía bejtégameka uchéchigo simile alé ꞌmimi boichimi, ꞌwe raꞌsálagá enale alué rió alemi boichimi napugiti ꞌma Esukristo oyérame níligame alué rió, alekeri ꞌwe raꞌsálagá enálekeꞌé alué rió. 40 ꞌLige alué Belipe pe kulipi niraga sébale alé ꞌmi uché bilena weꞌká riógichi Asoto anilichi. ꞌLige alé sébaga raꞌíchale alué Belipe churigá níliga Esusi. ꞌLige uché bilena simile alué rió alué raꞌíchali ruwisia. Weꞌkaná weꞌká riógichi simile ruwisia alué raꞌíchali, ꞌlige alé sébale alé Sesarea anilichi weꞌká riógichi.  

9

Jena ruwimela alué Sauli ꞌma aꞌréligo alué resiti ꞌnátili

Alué Sauli weꞌká rawé eyénale ꞌwe ayoga meꞌlináliga alué Esukristo oyérame. ꞌLige alé ꞌmi simile napu asale alué waꞌlula balé, 2 ꞌlige tánale bilé apeli osirúgime lisensia taga maꞌchí buinániliga alué ralámuli napu oyérame nile alué nuebo bowé (Esukristo oyérame) napuꞌlige mochílige alé weꞌká uꞌkuchí reꞌobachi napu «sinagoga» anilime nile alé waꞌlú weꞌká riógichi Ramáskochi. Maꞌchí buinánile alué ꞌma suwábaga riótiri ꞌlige umugítiri. ꞌLige abiena ꞌla lisensia tánale alué ralámuli Esukristo oyérame karénate bulugá oꞌtowá alé Rusaleni. ꞌLige alué apeli newísiga, pe yati simile alué rió alé  

l 8:33 Eꞌnesi Isaías 53:8.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

323

HECHOS 9

Ramasko. 3 ꞌLige amulí sébachi alé ―Simibóaká alé ꞌmi galírale alé waꞌlú weꞌká riógichi ꞌlige raꞌósale bowé Wajchígame anilime boꞌígichi alé ꞌpákana rewagáchika. ꞌLige alué Jurasi bejtélachi. ꞌLige alé rukéboká rió ꞌwe rasólekeꞌé. 4 ꞌLige ꞌma wijchí alué rió alé Társochi ochérigame boꞌíbale. ꞌLige alé boꞌigá akele bilé rió ꞌya bajchá rawé napu Sauli raꞌíchili. Anile alué raꞌíchili: anilime rió ju. Jipe neꞌchí ꞌyuga ―Sauli, Sauli chonigá sairúgame raꞌicha ajtí ꞌlige aminami eꞌkali niraga ajtípiché mueka neꞌchí ꞌyuga tana ajtí neꞌchí. 12 Ne ꞌma anéturu ―anile alué raꞌíchili. Sauli mué Ananíasi simélikó alé 5 ―¿Chieri ju mué Waꞌlula napu ajtí alué Sauli napurigá sikaniá? ―rukele alué Sauli. nochámala mué alué rió napurigá ―Neka pe Esusi júkeꞌé, pe aba ꞌla ku maꞌchílimala alué Sauli busila alué ju ne napu mué ꞌyuga ayome ―alarigá anile alué Esukristo. 13 ꞌLige anele alué Ananíasi: ju. 6 Jípeko ilísiwa simibóká alé ꞌmi waꞌlú weꞌká riógichi. Alé buwéwaká, ―Mué Waꞌlula, weꞌká ralámuli aní ne julámala bilé rió alemi napurigá alué rió Sauli ꞌwe cha ꞌsime rió ko. ruyémala chuꞌsímiliká mué ― Tabilé ꞌla nirame karáché alué mué alarigá anile alué raꞌíchili. oyérame, ꞌma meꞌlinálime karáché 7 Sauli gompaniérola, alué alué mué oyérame alé Rusaleni ralámuli abiena akele alué raꞌíchali mochígame. 14 Jípeko abiénachigó ꞌlige tabilé ꞌwesi etele. ꞌLige ꞌwe lisensia nígame karáché napurigá majaga mochile. 8 ꞌLige ku asísile chaꞌpimela alué mué oyérame jemi alué rió Sauli. ꞌLige rekó eꞌnene Ramáskochi mochígame. Alué tabilé maꞌchílile alué rió. ꞌLige alué eꞌwélala waꞌlú reꞌobachi nulame, gompaniérolaka chaꞌpile sekala. alué lisensia ꞌyale napurigá ꞌLige sekachí chaꞌpigá oꞌtole alé chaꞌpimela alué napu nejkúrali ꞌmi waꞌlú weꞌká riógachi Ramasko. tánime ju mué Esukristo ―anele 9 ꞌLige bakiá rawé asale alué Sauli alué Ananíasi. tabilé maꞌchíliga, ꞌlige aminami ꞌLige tabilé siminálile alué rió tabilé goꞌgá ajtile goꞌame, ꞌlige Ananíasi napu asale alué Sauli. ꞌWe aminami tabilé baꞌwítiri bajiga. majale alué rió alué Sauli. 10 ꞌLige asale bilé rió alé weꞌká 15 ꞌLige anele Esukristo: riógachi Ramasko anilichi, Ananíasi ―Yati simibóaguru tase che anigá, anilime rió. ꞌLige Esukristo oyérame eꞌwáwagurú napurigá nulá ne. Aka nile alué rió Ananíasi. ꞌLige ne ꞌma owítuba alué rió, jipe ꞌma Esukristo etérole boꞌné alué rió. ꞌLige neꞌchí oyérame júturu alué rió alué Esukristo anele alué Ananíasi: Sauli. Ne julámala alué rió Sauli ―¡Ananíasi! alé ꞌmimi napu tabilé ralámuli jurío ꞌLige alué Ananíasi anele: mochí napurigá ruwimela alué rió ―Tachíribá, mué Waꞌlula. Jena ne nila raꞌíchali, alé napu eꞌwélala ajtíkeꞌé neka. gobierno mochí abiénachigó, alé 11 ꞌLige alué Waꞌlula anele alué rió napu mochí alué uché jaré ralámuli Ananíasi: israelita abiénachigó. 16 ꞌLige ꞌwe  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

324

HECHOS 9 resí níliga einámala alué rió alemi, ꞌwe najtepámala alué rió ꞌwe cha nokame ralámuli napuꞌlige ne nila raꞌíchali ruigá eyénachi ―anile Esukristo. Alarigá ruyele alué Esukristo alué Ananíasi. 17 ꞌLige simile alué Ananíasi alé galírale napu asale alué Sauli. ꞌLige alé galírale sébaga alué Ananíasi alé pachá bajkile ꞌlige nochale alué Sauli. ꞌLige anele: ―Mué Sauli napu Esukristo oyérame ju napurigá ne, alué Waꞌlula Esusi, alué napu raꞌíchale mué ꞌyuga alé boichimi, jula neꞌchí napurigá ꞌyóomala ne mué napurigá ku ꞌla maꞌchílimala mué busila. ꞌLige ꞌwe aꞌlá biꞌlepi naꞌtámala mué Onorúgame Alawala ꞌyuga ―anele alué Ananíasi. 18 ꞌLige pe yati rujsule alué napu oꞌpóliga chujkúlige alué busila. m ꞌLige alué rujsúsaká pe yati maꞌchílile alué rió busila. ꞌLige asísile alué rió ꞌlige rewaráliru alé baꞌwichí bochígimi bokuíle napurigá ralámuli ꞌla machimela alué rió ꞌma ꞌla Esukristo oyérame ko. ꞌLige ꞌma rewarásiká 19 ꞌlige alué rió ꞌma goꞌale goꞌame. ꞌLige alésíko ꞌma aꞌwalí narele alué rió.  

 

 

Jena ruwimela Sauli raꞌíchaligo Onorúgame nila raꞌíchali alé Ramáskochi

20 Alué

Sauli asale alé waꞌlú weꞌká riógichi Ramasko anilichi pe uꞌkabi rawé alué ralámuli Esukristo oyérame ꞌyuga. ꞌLige alué

Sauli eyénale alé weꞌkaná uꞌkuchí reꞌobachi napu «sinagoga» anilime nile. ꞌLige alé sebasa raꞌíchale alué ralámuli jurío ꞌyuga. Anile: ―Aka alué Esusi ꞌla Onorúgame Inolá júpaché alé ꞌpákana rewagáchika nawágame. 21 ꞌLige alué ralámuli ꞌwe eꞌnegá jale alué Sauli Onorúgame nila raꞌíchali raꞌíchachi alé uꞌtá reꞌobachi iligá. Anile: ―¿Ye ju alué rió napu tabilé galeme nile alué ralámuli Esusi oyérame? ¿Tabilé nawale alué rió jena chaꞌpimea alué Esusi oyérame ralámuli napurigá oꞌtomela alé Rusaleni eꞌwélala balé ꞌyamia? ―anile alué ralámuli. 22 ꞌLige alué Sauli aminacho ꞌwe aꞌlá benile ꞌlige abé aꞌlá benigá raꞌíchame nile tabilé chijúnaga tabilé chélagá. Benírile Onorúgame raꞌichálila napu ꞌya osirúgime nile, napu anime nile Esusi níligo alué Kristo napu Onorúgame julámili níligo napurigá guꞌírimala ralámuli. ꞌLige alué ralámuli napu akele alué raꞌíchali ꞌla námale ꞌla bijchiá ko, tabiléchigo eꞌwale ko alué ralámuli. ꞌLige alué ralámuli abisí tabilé che anigá jábalekeꞌé. Arigá neyúrilekeꞌé alué Sauli.  

 

Jena ruwimela alué Sauli neyúsaligo alué ralámuli jurío meꞌlinálichi 23 ꞌLige

napuíle weꞌká ralámuli alé aꞌkinana weꞌká rawé kachi. ꞌLige raꞌíchale alué weꞌká ka napuísa alé. Anile: ―Meꞌlibóꞌé alué rió ―anile alué ralámuli napuísa alé weꞌká ka.

m 9:18 Alué napu busila oꞌpóliga ujchule nile pe alieti napuyeri alué roꞌchí gajela napu anilime ju «escama» yolí raꞌíchaga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

325 24 ꞌLige

bilé rió ruyele alué Sauli meꞌlibólikó: ―Nabí iwigá mochí ralámuli jena Ramáskochi mué meꞌlinalia, rukomi rawemi abiena, alé yochi mochí ―anele. ꞌLige alé waꞌlú weꞌká riógachi Ramáskochi ꞌwe reꞌpá ilígame nile alué tegoli noligá alé suweke, ꞌlige ꞌwe ruꞌnágame nile alué tegoli. 25 ꞌLige bilé rukó jaré alué Sauli gompaniérola simíbale alué Sauli ꞌyuga alé ꞌmi weꞌká riógachi suweke alé tegochi ewágachi. ꞌLige alé sebasa, atabechi ajchagá oꞌwiga kolígana maꞌchí reꞌkibule.  

Jena ruwimela alué ralámuli jurío meꞌlináliligo alué Sauli alé Rusaleni 26 Napuꞌlige

maꞌchínasa alué rió Sauli alé Ramasko anilichi, simile alé Rusaleni anilichi waꞌlú weꞌká riógachi. ꞌLige alé Rusaleni alué Esukristo oyérame tabilé najkile napurigá si asimela alué rió Sauli. ꞌLige alué ralámuli alué Esukristo oyérame tabilé bijchígale alué rió Esukristo oyérame ko. Pe majaga etéleru alué rió Sauli alé. 27 ꞌLige alué Bernabé anilime rió guꞌírile alué Sauli alé. Bayérole alé ꞌmi napu mochile alué makué oká rió napu nulame nílige Esusi nochálilachi. ꞌLige alué Bernabé ruyele alué ralámuli alué rió Sauli etéligo alué Esusi alé boichimi enágichi napu boꞌí bowé Ramáskochi simime, ꞌlige alé raꞌíchiligo alué Esukristo alué Sauli ꞌyuga. ꞌLige anile alué rió Bernabé: ―Alé Ramáskochi tabilé majaga ruwile ye rió Sauli alué Esusi raꞌichálila napugiti alué Esusi  

HECHOS 9 alarigá ꞌyáligame alué ꞌnátili ― alarigá ruwile alué Bernabé anilime rió. ꞌLige alué ralámuli alué Esukristo oyérame ꞌma aꞌlá bijchígale alésíko. ―ꞌLa bijchiá júkó ―anile. 28 Alésíko napuíle alué Sauli alué Esukristo oyérame ꞌyuga Rusaleni mochígame. ꞌLige alué Sauli eyénale alé waꞌlú weꞌká riógichi Rusaleni bochígimi alué Esusi raꞌichálila ruigá. ꞌLige tabilé majaga raꞌíchale alué rió Sauli alué Esusi raꞌichálila ruigá. 29 ꞌLige ꞌwe aꞌwágame raꞌíchale alué ralámuli jurío ꞌyuga napu griego raꞌíchame nile. ꞌLige alué ralámuli ꞌma meꞌlinálele alué rió Sauli. 30 ꞌLige alué jaré ralámuli alué Esukristo oyérame machile alué rió Sauli meꞌliboli ko. ꞌLige alué ralámuli chíboka simíbale Sauli ꞌyuga alé ꞌmi uché bilena weꞌká riógichi Sesarea anilichi weꞌká riógichi. ꞌLige alésíko uchéchigo bilena mejká júlale alué ralámuli alué rió Sauli. Tarso anilichi weꞌká riógichi nile alé napu juláliru alué rió Sauli. ꞌLige alé ochérigame nile alué rió Sauli ꞌya bajchá rawé. 31 ꞌLige alué Sauli simisáká alé uché bilena mejká, tabilé naꞌáuka mochile alué ralámuli jurío Esukristo sayégame alué Esukristo oyérame si peꞌwera, alué oyérame napu ejperégame nile alé ejiro Jurea ꞌlige alé ejiro Galilea ꞌlige alé ejiro Samaria. ꞌLige alué Esukristo oyérame abé rejchirúgame gayénale ꞌlige ꞌwe aꞌlá nirame nile alué Waꞌlula Esukristo. ꞌLige alué Onorúgame Alawala abé aꞌlá oilárile alué ralámuli ꞌlige  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

326

HECHOS 9 aminacho weꞌká ralámuli oyérale Esukristo. Jena ruwimela Pegro saꞌwáligo bilé rió sujírigame

32 Alué

Pegro weꞌkaná weꞌká riógichi eyénale alué Esukristo oyérame guꞌíriga. ꞌLige sébale alé bilena weꞌká riógichi Lira anilichi weꞌká riógichi, alué Esukristo oyérame kólimia simile alemi. 33 ꞌLige alé najtépale bilé rió ꞌwe nayume, Enéasi anilime rió. ꞌLige alué rió sujírigame nile. ꞌLige osá naó bamí pe boꞌígime nile alué rió, tabilé gayéname nile asisia. 34 Pegro anele alué rió nayume: ―Mué rió Enéasi, ye Esukristo ꞌla ꞌyómala mué jipe, jípeko ꞌma saꞌwimela mué nayua. Yati asísiwa mué, roꞌminawa pétigame ―anile alué rió Pegro. ꞌLige alué rió nayume yati asísile, ꞌma saꞌwile nayua alué rió. 35 ꞌLige alué ralámuli alé weꞌká riógichi Lira anilichi mochígame, ꞌlige alué Saroni mochígame, napuíle alé napu asale alué rió ꞌyórigame. Pe eꞌnemia jsile alué ralámuli alué rió sujírigame saꞌwígame. ꞌLige alué ralámuli napu ekí nile alé sébagame, ꞌma suwábaga bijchígale alué Waꞌlula Esukristo raꞌichálila. ꞌMa Esukristo oyérame gayénale alué ralámuli.  

 

 

Jena ruwimela ku ajániligo bilé mukí mukusá

36 Alé

weꞌká riógichi Jopa anilichi asale bilé mukí, Esukristo oyérame nile alué mukí, Tabita anilime nile alué mukí. ꞌLige griego raꞌíchaga ka Rorka anilime nile alué mukí. ꞌLige

alué laniá pe chomalí aniame nile griego raꞌíchaga. ꞌLige alué mukí nabí ꞌwe semáriga ꞌnátame nile Onorúgame ꞌyuga. Aminami ꞌwe aꞌlá nirame nile uché jaré ralámuli, ꞌwe aꞌlá guꞌírame nile alué ralámuli tabilé nígame. 37 ꞌLige nayúnale alué mukí, ꞌlige mukule alué mukí nayuka. ꞌLige alué ralámuli ꞌwe aꞌlá uꞌbárele, napurigá nokame nílige alué ralámuli. ꞌLige bilé galí nile osámana ilígame. ꞌLige ꞌma uꞌbarsa alué mukí mukúgame, alé galimopa rekale alué mukí mukúgame. 38 Napuꞌlige mukuchi alué mukí, alué Pegro alé weꞌká riógichi Lira asale. ꞌLige alé Lira pe aꞌbé nile alé Jopa yéniga. ꞌLige alué ralámuli alué Esukristo oyérame alé Jopa ejperégame akele alué Pegro alemi ajtigáráo. ꞌLige yati júlale oká rió napurigá bayémala alué Pegro. ꞌLige alué oká rió sebasa alé napu ajtile Pegro, yati bayérole, anele: ―Pe rekó, ¡yati simawa ramué ꞌyuga! ―anele alé sebasa. 39 ꞌLige alué Pegro yati simile alué oká rió ꞌyuga alé ꞌmi napu mochile alué ralámuli. ꞌLige alé sebasa yati oꞌtóliru alé reꞌpá napu boꞌile alué mukí mukúgame. ꞌLige alé weꞌká umugí gunámakame mochile. Bochí aniá ilile nalá alué umugí alé reꞌpá, alé napu boꞌile alué mukí mukúgame. ꞌLige alué oꞌpacha napu súlige alué mukí mukúgame, eꞌnérale nalaka alué Pegro alué umugí. 40 ꞌLige alué Pegro ꞌle wichí júlale alué umugí alé mochiga anichi. ꞌLige alué Pegro alé ꞌle wichí julasa alué umugí gunámakame, ꞌlige chojkóbisiga ilíbale alé aꞌbé napu boꞌile alué mukí mukúgame.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

327

HECHOS 9​, ​10

ꞌLige Pegro alé chojkóbisiga iligá, ꞌlige tánele Onorúgame napurigá guꞌírimala alué mukí mukúgame. ꞌLige ꞌma tánesa Onorúgame, ꞌlige anele alué mukí mukúgame: ―Mué Tabita ku asisi ―anele alé iligá. ꞌLige lanésiga yati eꞌnénele alué mukí mukúgame. ꞌLige alué mukí etele alué Pegro alé ilígichi. ꞌLige oꞌweti asísile alué mukí. 41 ꞌLige alué Pegro sekachí chaꞌpigá oꞌweti elale alué mukí. ꞌLige ꞌma oꞌweti elasa ꞌlige bayele alué Esukristo oyérame alé ku reꞌpá napurigá eꞌnémala alué mukí ku ajánagame. ꞌLige alué gunámakame umugí abiena bayélechigó napurigá eꞌnémala alué mukí ku ajánagame. 42 ꞌLige pe yati bochígimi machíleru larigá níligo alé weꞌká riógichi Jopa. ꞌLige weꞌká alué ralámuli yati ꞌwe aꞌlá bijchígile Waꞌlula ko Esukristo. ꞌLige ꞌma Esukristo oyérame nile alésíko alué ralámuli. 43 ꞌLige alué Pegro weꞌká rawé asale bejtega alé Jopa anilichi weꞌká riógachi alé Simoni galílachi, alué Simoni napu waketa newame nile.  

 

 

Jena ruwimela Onorúgame nuléligo alué Pegro napurigá guꞌírimala alué waꞌlula sontalo

10

Alé weꞌká riógachi Sesarea anilichi asale bilé sontalo waꞌlula, alué sontalo gapitani. Kornelio anilime nile alué rió. ꞌLige usani siento sontalo nuleme nile alué sontalo gapitani. ꞌLige alué weꞌká sontalo suwábaga alé Italia anilichi paísichi mochígame nile. 2 ꞌLige alué Kornelio nabí rawé tánime nile eꞌkali Onorúgame,  

ꞌwe aꞌlá ꞌnátame nile Onorúgame ꞌyuga. ꞌLige alué upila abiénachigó alieri nile, ꞌwe aꞌlá nirame nile Onorúgame. ꞌLige alué ꞌkúchila abiénachigó alieri nile, ꞌwe aꞌlá nirame Onorúgame. ꞌLige alué Kornelio ꞌwe aꞌlá nirame nile alué uché jaré ralámuli, ꞌlige ꞌwe aꞌlá guꞌírime nile alué ralámuli tabilé nígame. 3 ꞌLige siné alí alé nasípagana ajtígachi alué rayénali, pe yati niraga Onorúgame etérale alué Kornelio bilé santo ánjeli, alué napu júlilige Onorúgame alé rewagáchika. Alé aꞌbé sébale alué santo ánjeli napu ajtile alué Kornelio. ꞌLige anele alué santo ánjeli alé sébaga: ―¡Kuira ganili Kornelio! ―anele alé sébaga alué santo ánjeli. 4 ꞌLige alué Kornelio ꞌwe majale alué alieti etega. ꞌLige alué rió Kornelio rukele: ―¿Tachiri najkí mué Waꞌlula? ― anele alué rió Kornelio. ꞌLige anele alué santo ánjeli: ―Onorúgame ꞌla aké mué eꞌkali tánichi. ꞌLige Onorúgame ꞌwe galegá etiá mué Kornelio napugiti ꞌwe aꞌlá guꞌírime kame mué alué ralámuli tabilé nígame. 5 Jípeko julawa mué oká rió alé ꞌmi weꞌká riógachi Jopa anilichi napurigá bayémala alué rió oká rewégame napu Simoni anilime ju ꞌlige aminami napu Pegro anilime ju. 6 Alé ajtí alué tokáyola ꞌyuga napu Simoni anilime ju, alué waketa newame, alé aꞌbé baꞌwí waꞌlú ilígichi, alé bejtégame ju alué rió ― anele alué santo ánjeli. 7 ꞌLige alué Kornelio bayele oká rió napu nóchame nile alé  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 10

328

galírale ꞌlige bilé alué sontalo abiena. ꞌWe aꞌlá oyérame nile alué sontalo Onorúgame. Nabí rawé ꞌyuga eyéname nile alué sontalo alué Kornelio tebuka. 8 ꞌLige alué Kornelio ruyele alué bakiá rió napurigá anele alué santo ánjeli. ꞌLige Kornelio júlale alué bakiá rió alé weꞌká riógichi Jopa anilichi napurigá bayémala alué Pegro. 9 ꞌLige melénala rawé ꞌmole alué Pegro alé reꞌpá galimopa Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia. ꞌLige alué bakiá rió pe bijí ꞌnaka boichika eꞌyénale, taꞌchó sébale alé galírale. ꞌLige rawilí nile alué Pegro alé reꞌpá galimopa ꞌmochi. 10 ꞌLige alué Pegro eꞌluíle alé galimopa asagá. Alué goꞌame tabilé ꞌcho wajsile alé galírale. ꞌLige alé reꞌpá galimopa asagá Onorúgame etérale goꞌame alué Pegro. ꞌLige etele alué rewagá ewagá ilíbachi. 11 ꞌLige etele alué apieri gemá alé ꞌpa alékana ewágachika maꞌchínachi. Pe kilí enale alé ꞌpákana, naógana chijtochi chaꞌpirúgame, alarigá enale alué gemá alé ꞌpákana. 12 ꞌLige alé amoba weꞌká ajágame uchúkame nile: alué naó ronégame ajágame (gowí, boꞌá, chibá, akasí) ꞌlige alué weꞌká sinowí, ꞌlige ochá ꞌlige alué ajágame napu iꞌnime ju, (chulugí, wilú, aꞌwé), ꞌlige uché jaré weꞌká eꞌkarúgame ajágame uchule alé. 13 ꞌLige alué Pegro akele bilé raꞌíchili. Anile alué raꞌíchili: ―Pegro, ilísiwa, yati meꞌgá goꞌpóaká alué ajágame ―regá anele alué raꞌíchili.  

 

 

 

 

 

14 ꞌLige

alué Pegro anele: ―Mué Waꞌlula, neka tabilé chérigá goꞌmela alué ajágame, pecha elírigime níriga ramué ralámuli jurío. Neka tabilé siné goꞌyame ju alué ajágame napu tabilé elílime ju napurigá goꞌpoa ―anile alué Pegro. 15 ꞌLige alué raꞌíchili anele: ―Tase che aniboa mué Onorúgame ꞌyuga. Ne ꞌla elá napurigá mué meꞌagá goꞌmela alué ajágame n ―regá anile alué raꞌíchili. 16 ꞌLige baisá chojkégame etérale Onorúgame Pegro alué gemá alué ajágame uchúkame. ꞌLige ꞌma tabilé etérale Onorúgame alué gemá, ꞌma ku ꞌpa rewagachi ꞌmole alué gemá. 17 ꞌLige alué Pegro weꞌká ꞌnata asale alué alieti etesa. «Tachiri ruwime ke ꞌsmíwé alué alieti laꞌsiá», la asale alé alué Pegro. ꞌLige alué ꞌnata ajtígichi bijí alué Pegro, ꞌlige sébale alué bakiá rió alué napu júlalige alué Kornelio. 18 ꞌLige alué bakiá rió rukele alé yochi jaga alué ralámuli alé mochígame: ―¿Tala asé ajtí jena alué Simoni napu Pegro anilime júchigó? ― anile alé sébaga alué bakiá rió. 19 ꞌLige alué Pegro bijí alé reꞌpá alé galimopa asagá, weꞌká ꞌnata asale. ꞌLige Onorúgame Alawala anele alué Pegro: ―Mué Simoni, alé jaí bakiá rió mué ꞌyame. 20 Reꞌkísiga repórawa ꞌlige ꞌyuga raꞌichawa. Tase majawa alué ꞌyuga simiá. Ne jula alué ralámuli ― anele Onorúgame Alawala. 21 ꞌLige yati reꞌkísele alué Pegro. ꞌLige anile alué Pegro alé yochi ilíbaga alué rió alé jágame etega:  

 

 

 

 

 

 

n 10:15 Alué ralámuli jurío tabilé goꞌyame nile ajaré ajágame. Alueka anime nile tabilé biꞌwígame kóríle jaré ajágame. Alueka aniame ju tabilé lisensia nígame nile napurigá goꞌmela alué jaré ajágame. Eꞌnesi glosario «purificar».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

329 ―Ne ju napu ꞌemi ꞌya. ¿Chonigá ꞌyamí ꞌemi neꞌchí? ―anele Pegro. 22 ꞌLige nejele alué bakiá rió: ―Kornelio anilime rió sontalo gapitánila, aluete jularu ramué alé ꞌnaka. Alué rió ꞌwe aꞌlá oyérame ju Onorúgame. ꞌLige ralámuli jurío ꞌwe aꞌlá nirame ju alué rió, napugiti ꞌwe aꞌlá rió kame. Bilé santo ánjeli nulele alué Kornelio napurigá julámala ramué jena napurigá bayérowa mué. Simérátu mué alé ꞌmi raꞌíchili ruyemia ―anele alué bakiá rió napuꞌlige etesa alué Pegro. 23 ꞌLige alué Pegro alé pachami bayérole alué bakiá rió. ꞌLige alé pachá mochiga, goꞌame kógile alué bakiá rió. ꞌLige ꞌma bosásaká, ꞌyale gemá napurigá gemagá okómala napurigá alé cheꞌlabámala alué bakiá rió. ꞌLige alé cheꞌlabasa, beꞌá simíbale. ꞌLige alué Pegro simile alué bakiá rió ꞌyuga, ꞌlige uché jaré ralámuli napu Esukristo oyérame nile alé Jopa mochígame, abiena simíbale alué ralámulichigó. 24 ꞌLige simasa, melénala kulí sébale alé Sesarea anilichi weꞌká riógichi. ꞌLige alué Kornelio alé asale buigá alué ralámuli. ꞌLige alué boꞌné Kornelio rijimala abiena mochile aléchigó. ꞌLige alué Kornelio gompaniérola abiena weꞌká mochile aléchigó alué ralámuli buigá. Alué ralámuli Kornéliote bayérigame nile. 25 Napuꞌlige alué Pegro alé sébachi, yati maꞌchínale alé galírale alué Kornelio alué Pegro najtepamia. ꞌLige alué Kornelio alué Pegro najtépaga, ꞌlige chojkóbisiga chukíbale alé bajchabeka. Alaꞌsile alué rió Kornelio, pe Onorúgame  

 

 

 

HECHOS 10 neraga etele alué Pegro. 26 ꞌLige alué Pegro chijúnale laꞌsichi alué rió Kornelio. ꞌLige sekala chaꞌpigá anele: ―Ilísiwa oꞌweti. Neka pe iligá rió ju napurigá mué, tase Onorúgame ju ne ―anele alué Pegro. 27 ꞌLige alé pachami simíbale raꞌichasia alé napu mochile alué uché jaré weꞌká ralámuli. 28 ꞌLige anile alué rió Pegro alé pachá iligá: ―ꞌLa ꞌwe aꞌlá sébali machiáa ꞌemi napurigá niru ramué ralámuli jurío. Ramueka tabilé siné oyame niru alé napu ejperé alué ralámuli tabilé jurío. Onorúgameka regá benírile neꞌchí suwábaga ralámuli ꞌwe aꞌlá niráwará, rekó tabilé jurío kachi abiena ꞌwe aꞌlá niráwará. Onorúgame newale suwábaga ralámuli. 29 ꞌLige napuꞌlige Kornelio júlale alué ralámuli neꞌchí bayéniliga, ne yati eꞌwá tabilé chélagá rekó ꞌémika eꞌsena ralámuli kachi. ¿Chonigá jula mué Kornelio alué ralámuli neꞌchí bayéniliga? ¿Tachiri nakiágó ꞌemi ralámuli? 30 ꞌLige alué rió Kornelio nejele. ―Kulí, ꞌma naó rawé ju, ne raꞌicha ilígichi Onorúgame ꞌyuga, nasípagana ajtígichi alué rayénali, ꞌlige alé maꞌchínaturu bilé rió rapame oꞌpáchigime, pe yati niraga maꞌchínaturu alué rió alé. Pe santo ánjeli nile. 31 ꞌLige anile alué santo ánjeli: «Onorúgame ꞌla aké mué raꞌíchachi aleké ꞌyuga ꞌlige ꞌwe ꞌla sébali machí mué ꞌwe aꞌlá guꞌírime ko alué ralámuli tabilé nígame. 32 Jípeko juláwagó jaré rió alé ꞌmi Jopa anilichi napurigá bayémala alué rió Pegro alé Jopa ajtígame. Pegro alé ꞌmi Simoni bejtélachi  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 10

330

ajtí napu waketa newame ju. Alué Simoni anilime rió bejtégame ju alé aꞌbé napu alué baꞌwí waꞌlú ilígichi.» Alarigá anile alué santo ánjeli rapame oꞌpáchigime. 33 ꞌLige júlaturu ne alué ralámuli napurigá bayémala mué. ꞌLa yati eꞌwale mué. ꞌWe ꞌla ju mué nawasa. ꞌLige jípeko jena mochírukuru ramué, ꞌlige Onorúgame ꞌla etiáguru ramué jena mochírigo. Jípeko buigá mochírukuru ramué akinalia alué raꞌíchili. Napurigá Onorúgame nulele mué napurigá ruyémala mué alué raꞌíchili jena jipe, aleké raꞌíchili akinalia mochiru ramué jipe jena ―anile alué Kornelio.  

Jena ruwimela napu raꞌíchaligo Pegro alé Kornelio bejtélachi

34 ꞌLige

alué Pegro anile: ―Jípeko ꞌla nama ne napurigá aní Onorúgame. Onorúgame suwábaga ralámuli ꞌla ꞌwe aꞌlá nirame ju rekó tabilé jurío kachi. 35 Onorúgame nareme ju apiépiri rió napu ꞌwe aꞌlá nirame ju Onorúgame napu ꞌwe aꞌlá sébali olame ju Onorúgame ꞌyuga. 36 Alué raꞌíchili napu nulele Onorúgame ramué ralámuli Israeli ejperégame, alué raꞌíchili aní Esukristo ko Waꞌlula suwábaga ralámuli nuleme jena wijchimoba mochígame. ꞌLige alué rió napu ꞌwe aꞌlá nirame ju alué Esukristo, alueka ꞌla sébali nímala, tabilé weꞌká ꞌnátame nímala. 37-38 ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá sébali machí napu ikíligo weꞌkaná jena Israeli. Onorúgame ꞌyale Esusi boꞌné alawala ꞌwe aꞌwágame aꞌwalí, alué Esusi napu bejtégame nile alé Nasareta. Napuꞌlige Juánite rewarásiga alué Esusi, ꞌlige kulí  

 

 

simile alé Galilea, ꞌlige alé chojkile ralámuli guꞌíria ꞌlige ꞌyoa ralámuli napu Remónisite chaꞌpirúgame nílige. Alarigá ꞌla gayénale napugiti Onorúgameka alué ꞌyuga asáligame. 39 ꞌLige ramué ꞌla etéruturu larigá yochi nayúkame alué Esusi alé ꞌmi waꞌlú weꞌká riógachi Rusaleni, ꞌlige alé uché bilena weꞌkaná weꞌká riógachi ꞌmi alé napu ejperégame ju ralámuli jurío. ꞌLige ramué alé mochírigituru etea larigá yochi Esusi. ꞌLige alué ralámuli tabilé nirame nile alué Esusi, ꞌma meꞌale alué Esusi alé gulusichi ujchagá. 40 ꞌLige mukusá alué Esusi, pe bakiá rawé kachi Onorúgame ku ajánale alué Esusi. ꞌLige jena eyénituru alué rió Esusi ku ajánasa. 41 ꞌLige tabilé suwábaga ralámuli etele jena eyénachi napuꞌlige ku ajánasa. Pe ramué uꞌkabi ralámuli eteru, pe napu ekí chaꞌpílige boꞌné Onorúgame napu ramué ralámuli nílige. Ramueka napuíka goꞌtúgeturu ꞌlige bajíruturuchigó alué si napuꞌlige ku ajánasa. 42 ꞌLige alué Esukrístote nulérituru ramué napurigá ramué ruyewa Onorúgame raꞌichálila. ꞌLige aminami nuléruturu napurigá ramué ruyémala Onorúgame ajcháligo waꞌlula niraga alué Esusi napurigá wanápame nímala alué resiti ꞌnátame ralámuli, alué napu bijí ajagá mochí ꞌlige suwígame abiena. 43 Suwábaga alué ralámuli ꞌwe ꞌya ejperégame napu ruwime nile napu anele Onorúgame, anile nawamio alué Esusi ꞌlige napu ekí ralámuli ꞌla bijchígime ju Esusi raꞌichálila, alueka ꞌla eꞌkawa Onorúgamete resítiri alawégame ꞌla bijchígame ka chieri ka Esusi.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

331

HECHOS 10​, ​11 Jena ruwimela ꞌma bajkíligo Onorúgame Alawala alé ralámulichi tabilé jurío

44 Napuꞌlige

alué Pegro bijí raꞌicha ilígichi alé pachá galírale, Onorúgame Alawala bajkile suwábaga ralámulichi. ꞌLige pe siꞌnépiriga bochígimi bajkile alué alawá alé ralámulichi. 45 ꞌLige alué ralámuli alué napu napuíka jsílige Pegro ꞌyuga, alué ralámuli jurío napu ꞌma oyérame nile Esukristo, alueka ꞌwe eꞌnegá jale alué ralámuli Onorúgame Alawala bajkichi. Aꞌboi ralámuli juríoka tabilé mayele Onorúgame Alawala bajkirao alué ralámulichi tabilé jurío, alekeri ꞌwe eꞌnegá jale. 46 ꞌLige alué ralámuli napu ꞌma nígame nile Onorúgame Alawala, alueka chojkile raꞌicha weꞌká seꞌwinátiri raꞌíchili napu ꞌyako tabilé alarigá raꞌíchame nílige. Raꞌíchale chiena semáriga ko Onorúgame. 47 ꞌLige Pegro anile: ―Alué ralámuli ꞌma nígame ju Onorúgame Alawala napurigá ramué. Pecha che anéwagó napurigá tabilé rewarárigame nímala alué ralámuli baꞌwichí bochígimi bokuíka ―anile Pegro. 48 ꞌLige Pégroka nulele rewarániliga alué ralámuli, napurigá alué uché jaré ralámuli ꞌla machimela alué ralámuli ꞌma aꞌréligo napu bajchabé ꞌnátame nílige ꞌlige ꞌla bijchiá alué Esukristo oyérame ko. ꞌLige alué ralámuli ꞌwe anele alué Pegro napurigá alé asimela peꞌwera alué ralámuli ꞌyuga.  

 

 

 

Jena ruwimela Pegro ruwíligo napu lakíliga alé Sesarea

11

Alué makué oká ralámuli napu Esusi nóchili ꞌyálige, ꞌlige alué uché jaré ralámuli Esukristo oyérame alé Jurea anilichi ejiro mochígame, suwábaga alué ralámuli machile alué ralámuli tabilé jurío ꞌma oyériligo Onorúgame nila raꞌíchali. 2 Napuꞌlige sebasa alué Pegro alé Rusaleni, alué ralámuli Esukristo oyérame alé Rusaleni mochígame sairaga raꞌíchale alué Pegro olagá. 3 Anele: ―Mué rió, ¿chonigá simí mué alué ralámuli kólimia alé tabilé jurío ralámuli ejperélachi? ꞌLige alé goꞌame goꞌale mué alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLige alué ralámuli tabilé alarigá nokame ju napurigá nokiame niru ramué. o ―anele alué ralámuli. 4 ꞌLige Pégroka ꞌwe aꞌlá ruyele napurigá ikílige boꞌné: 5 ―Ne alé weꞌká riógachi Jopa anilichi ajtigéturu. ꞌLige Onorúgame ꞌyuga raꞌicha ajtigé ne alé. ꞌLige alé asagá Onorúgame etératuru neꞌchí weꞌká eꞌkarúgame. Etéturu ne napuyeri gemá alé ꞌpákana rewagáchikana maꞌchínachi. ꞌLige alé ꞌpákana oꞌwékana enáturu alué gemá. ꞌLige alué napuyeri gemá napurigá naógana chitochi chaꞌpirúgame alarigá enáturu alué gemá alé ꞌpákana rewagáchikana. ꞌLige alé aꞌbé asíbaturu napu ne ajtigé. 6 ꞌLige ne ꞌwe aꞌlá eꞌnéturu alué  

 

 

 

 

o 11:3 Eꞌnesi glosario «circuncisión».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

332

HECHOS 11 napuyeri gemá alé asibasa. ꞌLige etéturu ne alé amoba weꞌká ajágame naó ronégame uchúkachi alé gemachi. ꞌLige uchuke alué weꞌká ajágame alé galírale bukurúgame, ꞌlige alué jami oyame abiena, ꞌlige alué iꞌnime, ꞌlige alué sinowí, ꞌlige uché jaré jami oyame ajágame. 7 ꞌLige aké ne bilé raꞌíchili. Aníchane alué raꞌíchili: «Mué Pegro, ilísiwa mué alé, ꞌlige meꞌgá goꞌpoa alué ajágame.» 8 ꞌLige neka anéturu: «Tase alarigá aniboa mué Waꞌlula. Neka alué jaré ajágame tabilé siné goꞌyame ju, tabilé alarigá nokiame niru ramueka.» 9 ꞌLige alué raꞌíchili aníchane: «Tase saega raꞌichawa mué Onorúgame olagá. Onorúgame ꞌla elá napurigá alué ajágame meꞌgá goꞌmela mué», alarigá aníchaneturu alué raꞌíchili. 10 ꞌLige baisá aníchane alué raꞌíchili alarigá. ꞌLige ꞌma baisá anisá alué raꞌíchili, ꞌlige ku alé rewagachi kíbuturu alué apieri gemá. 11 ꞌLige alé galírale napu ne ajtigé, aꞌlige seba bakiá rió napu alué Kornelio júlalige alé ꞌnaka Sesaréachi anilíchika. 12 Onorúgame Alawala ruyéturu neꞌchí alué ralámuli alé galírale sébaligo napu ajtigé ne. ꞌLige aníturu Onorúgame Alawala simérá ne alué bakiá rió ꞌyuga. Alekeri ne tabilé weꞌká ꞌnátaga simí ne. ꞌLige usani rió alué Esukristo oyérame alé weꞌká riógichi Jopa mochígame, alué si simíbaturu neꞌchí ꞌyuga alé Sesarea anilichi. Suwábaga ka simáruturu ramué alé Kornelio bejtélachi. 13 ꞌLige alué Kornelio ruyéturu bilé santo ánjeli etéoriéturu alé boꞌné bejtélachi.  

 

 

 

 

 

 

Aniáráturu alué santo ánjeli: «Mué rió, julawa jaré rió alé weꞌká riógichi Jopa napurigá bayémala alué oká rewégame rió, alué Simoni napu Pegro anilime ju. 14 Alué rió bayésiga ꞌla ruwimela churigá ꞌla maꞌchínamala mué alé resiti bowechi ꞌlige churigá ꞌla buyásimili ko alué resiti bowechi alué ralámuli napu ekí mochí jena mué bejtélachi.» 15 ꞌLige alué Kornelio suwénasa raꞌicha, ꞌlige ne ralámuli rejcholi ruyea ajtígichi alé, Onorúgame Alawala yati bajkile alué ralámulichi. Alué alawá bajkile alé ralámulichi pe aꞌchigóriga napurigá bajkile alué alawá ꞌya ramuechi. 16 ꞌLige ne ꞌnata napurigá anílige alué Waꞌlula Esusi. Aniéturu alué Waꞌlula: «Alué Juánika pe baꞌwite rewarame nile. Jipe ꞌémika Onorúgame Alawálate rewarárigame nímala», aniéturu Esusi. 17 Onorúgame ꞌyásaká boꞌné Alawala alué ralámuli tabilé jurío aꞌchigóriga napurigá ꞌyale ramué napuꞌlige ramué ꞌla bijchígirige alué Waꞌlula Esukristo ko, ꞌlige ¿ne ꞌlacha animela tabilé ꞌla ko Onorúgame Alawala bajkiá alué ralámulichi? ¿Chieri ju ne napurigá Onorúgame saega asimela? 18 ꞌLige alué ralámuli alé Rusaleni mochígame, alué raꞌíchali akisá, tabilé che anigá mochíbale. Tabilé neꞌóchale alué Pegro. Pe iligá cheliera ꞌyale ꞌnalina Onorúgame. Anile: ―¡Onorúgame ꞌla elile alué ralámuli tabilé jurío napurigá ꞌla aꞌrémala alué ralámuli alué resiti ꞌnátili, napurigá ꞌla biꞌígame  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

333

HECHOS 11

alawega mochímala ꞌpa rewagachi nabí Onorúgame ꞌyuga! Jena ruwimela bijchígiligo Onorúgame raꞌichálila alué ralámuli Antiokía mochígame

19 Napuꞌlige

meꞌlíliru Siteba, júmasele weꞌká alué ralámuli Esukristo oyérame weꞌkaná ichúrimi. ꞌLige jaré abé mejká simíbale alé ejiro Benísia anilichi. ꞌLige jaré simíbale alé Chipre anilichi rabó alé nasipa waꞌlú baꞌwichí, ꞌlige jaré alé Antiokía anilichi waꞌlú weꞌká riógichi. ꞌLige alemi sebasa ꞌwe ruyele alué Esukristo raꞌichálila alué ralámuli jurío napu alé mochígame nile. Tabilé ruyele alué ralámuli tabilé jurío. 20 ꞌLige jaré ralámuli Rusaleni júmasilige Chipre mochígame nílige ꞌlige jaré Sirene mochígame nílige. ꞌLige alué júmisiga sébale alé Antiokía. ꞌLige alé sebasa chojkile raꞌíchali ruyea alué ralámuli jurío ꞌlige alué ralámuli tabilé jurío abiénachigó napu griego raꞌíchame nile. p ꞌMa ruyele alarigá níligo alué Waꞌlula Esusi. 21 Onorúgame guꞌirile alué ralámuli napurigá ꞌla ruwimela, ꞌlige weꞌká ralámuli ꞌla bijchígile alué raꞌíchali, ꞌliko ꞌma weꞌká ralámuli aꞌrele boꞌné ꞌnátili ꞌlige oyérale alué Waꞌlula Esusi naꞌtálila. 22 ꞌLige alué weꞌká ralámuli Esukristo oyérame alé Rusaleni mochígame akele alakió alué ralámuli alé Antiokía mochígame. ꞌLige alarigá akisá, júlale alué  

 

 

rió Bernabé anilime alé Antiokía. 23 ꞌLige alué rió alé Antiokía sebasa, etele Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌirio alué ralámuli alé mochígame. ꞌLige ꞌwe raꞌsálágá asale alué Bernabé etega ꞌwe aꞌlá guꞌírio Onorúgame, alekeri ꞌwe raꞌsálále. ꞌLige ruyele alué ralámuli bilé rejcholi napurigá alué ralámuli ꞌla nabí oyéramala Waꞌlula Esusi tabilé weꞌká ꞌnátaga, ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga. 24 ꞌLige alué Bernabé ꞌwe aꞌlá rió nile, Onorúgame Alawala alawégame nile. ꞌLige ꞌwe aꞌlá bijchígime nile Onorúgame raꞌichálila. ꞌLige alué uché jaré weꞌká ralámuli napu ekí akele alué Bernabé raꞌichálila, ꞌwe aꞌlá oyérale alué Waꞌlula Esusi raꞌichálila. 25 ꞌLige alué Bernabé simile alé Tarso anilichi weꞌká riógichi alué rió Sauli bayemia. 26 ꞌLige rewisá alué Sauli, ꞌlige ꞌyuga simile alé Antiokía. ꞌLige alé Antiokía sebasa alé mochile bilé bamí alué oká rió, Esukristo raꞌichálila beniria alué weꞌká ralámuli alé mochígame Esukristo oyérame. ꞌLige alé chojkile pe kulí siné «Kristiano» aniá alué ralámuli Onorúgame oyérame. «Kristiano» aniáká «Kristo Oyérame» aniame ju. 27 ꞌLige pe aꞌkinana sébale jaré rió Esukristo oyérame napu benílige Onorúgame raꞌichálila. ꞌLige alué rió alé Rusalénika simíbagame nile. Sébale alé Antiokía. 28 ꞌLige alué bilé rió Agabo anilime alé aꞌbé ilíbale napu mochile alué Esukristo oyérame ralámuli. ꞌLige  

 

 

 

 

 

p 11:20 Alué ralámuli Chipre ejperégame ꞌlige Sirene ejperégame griego raꞌíchame nile. ꞌLige alué Barnabasi Chipre bejtégame nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 11​, ​12

334

alé iligá raꞌíchale alué rió. ꞌLige Onorúgame Alawala gite machigá anile alué rió raꞌíchali ruyá alarigá nimio aꞌkinana rawé. ꞌLige ꞌwe gunarúmerá alué goꞌame alé, tabilé nerúmará goꞌame alé bochígimi gawichí weꞌká rawé kachi. ꞌLige ꞌla bijchiá nile. (ꞌLige aꞌkinana alué Kláurio anilime rió waꞌlula nílige tabilé nerule goꞌame. ꞌLige alé Jurea waꞌlú ejírochi abéchigo rajpé, tabilé iꞌtele goꞌame.) 29 ꞌLige alué ralámuli alé Antiokíachi ejperégame alué Esukristo oyérame, ꞌnátale julálime alé ejiro Jurea anilichi jaré rió alué Esukristo oyérame, enomí oꞌtóriga julamia, napurigá guꞌírimala alué ralámuli Esukristo oyérame alé Juréachi ejperégame. Aꞌpílipi ralámuli nejile enomí napu ekí ikiro. Jaré abé nígame, alueka abé weꞌká nejile, alué tabilé weꞌká nígame peꞌkabi nejile. 30 ꞌLige ꞌma napabusa, juláliru enomí oꞌtóriga alué Bernabé anilime rió ꞌlige alué Sauli si alé ꞌmi Jurea napurigá ꞌyámala alué eꞌwélala napu Esukristo oyérame nuleme nílige alé Jurea mochígame.  

 

Jena ruwimela alué waꞌlula Erore ꞌwe resí oláligo alué Esukristo oyérame

12

ꞌLige alué rió waꞌlula Erore napu nulame nílige alé Juréachi, cha olánile alué ralámuli Esukristo oyérame, ꞌlige alekeri nulele alué sontalo chaꞌpíniliga jaré alué ralámuli Esukristo oyérame. 2 ꞌLiko chaꞌpíliru alué Santiago (Akobo) ꞌlige meꞌlíliru weꞌlí siparínate. Santiago Juani baꞌchila nile. 3 ꞌLige alué jaré ralámuli  

 

jurío tabilé Esukristo oyérame ꞌwe raꞌsálagá rejpile alué Santiago meꞌlisuga. ꞌLige alué rió waꞌlula Erore machisá alué ralámuli ꞌwe raꞌsálagá mochigo alué Santiago meꞌlisuga, ꞌlige nulale alué Erore napurigá chaꞌpibóachigó alué rió Pegro anilime. Napuꞌlige piesta newáliru napu goꞌyame nile alué baní tabilé roꞌérigame kawali, aꞌlige chaꞌpíliru alué Pegro. 4 ꞌLige chaꞌpisuga alué Pegro, galírale bajcháliru. ꞌLige alé napu asale alué Pegro galírale, alé mochile makué usani sontalo alué Pegro tebuka. Naoka repume nile siné, ꞌlige uché jaré naó abé iꞌlibeko repume nile. ꞌLige alué Erore oꞌtiame ꞌnátale gustisia olamia alé weꞌká ralámuli mochígichi nujubapi, ꞌma suwisá alué piesta Páskua anilime. Najkile napurigá weꞌká ralámuli etémala. 5 ꞌLige alué piesta taꞌchó suwénachi, ꞌlige alué uché jaré ralámuli alué Esukristo oyérame ꞌwe iwégame tania mochile nejkúrali Onorúgame napurigá taché olawa alué rió Pegro alé galírale.  

 

Jena ruwimela Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌíriligo Pegro

6 ꞌLige

rapakónala rukó napuꞌlige alué rió Erore maꞌchí pánilichi alué rió Pegro, ꞌlige Pégroka ꞌwe gochigá boꞌile alué oká karénate bulériga. Alué bilé karena guwala alué sontálochi chérigame nile, ꞌlige alué uché bilé karena guwala alé uché bilena sontálochi chérigame nile. ꞌLige alué uché jaré sontalo alé yochi repuka mochile. 7 ꞌLige pe abé iꞌlibeko pe yati niraga maꞌchínale alué santo ánjeli alé napu boꞌile

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

335

HECHOS 12

Pegro, alué santo ánjeli napu alué Waꞌlula Esukristo júlale. ꞌLige alué santo ánjeli ajchale aꞌchigachi nochagá. ꞌLige anele ajchasa alué Pegro: ―Wériga Pegro, ilísiwa oꞌweti. ꞌLige alué karena pe yati rujsule sekachí bulurúgame. Pe aꞌboi suꞌpale alué karena. 8 ꞌLige anele alué santo ánjeli: ―Yati oꞌpachátawa, ꞌlige yati akarawa. ꞌLige alué rió Pegro yati eꞌwale lanilía. ꞌLige anile alué santo ánjeli: ―Neꞌchí najátawaká ―anile. 9 ꞌLige alué Pegro yati simile alemi guwana napu enale alué santo ánjeli. ꞌLige alué Pegro tabilé ꞌla machile, tabilé bijchiá kolale alué. Pégroka pe remua boꞌigó mayele. 10 ꞌLige simárale alé napu alué oká sontalo mochile alé aꞌbemi alué Pegro repuka. ꞌLige alemi simárale napu mochile uché jaré sontalo. ꞌLige arigá sébale alé napu ilile alué ꞌwe enati ꞌyera. ꞌLige alué ꞌyera jiérote newárigime nile. ꞌLige alué ꞌyera jiero pe boꞌné iꞌpule alemi sébachi ꞌlige buyásele alemi maꞌchimi. ꞌLige buyasa peꞌwera eꞌyénale okaka alé ꞌmimi weꞌká riógichi niraga. ꞌLige pe alemi si pe yati tané ikile alué santo ánjeli. 11 ꞌLiko alué Pegro ꞌla bijchígile alué santo ánjeli ꞌsíligo maꞌchí ꞌpa galírale bajcháriga ajtígachi. Anile alué Pegro: ―Neka ꞌla machí alué Waꞌlula Esukristo júlaligo bilé santo ánjeli maꞌchí pamia galírale bajcháriga ajtígachi ne resí olánilichi neꞌchí alué Erore ꞌlige aminami alué  

 

 

 

ralámuli jurío. Alué Waꞌlula Esukristo ꞌsile neꞌchí guꞌiria. 12 ꞌLige machisá alué Pegro ꞌla bijchiá ko, ꞌlige ꞌwe yati simile napu María bejtélachi nile. Alué María alué Juani eyela nile, alué Juani napu Marko anilime nílechigó. Alé napu María bejtégame nile weꞌká mochile ralámuli Esukristo oyérame alé napuíka Onorúgame tania napurigá alué Pegro tabilé meꞌliboa alé galírale bajcháriga ajtígachi. 13 ꞌLige alué Pegro alé yóchika reporále alé galírale sébaga alué mukí María bejtélachi. ꞌLige bilé mukí iwé simile alé yochi eꞌnemia. Alué mukí Rora anilime nile. 14 ꞌLige alué mukí Rora yati machile alué Pegro raꞌichálila ko. ꞌLige machisá Pegro ko, ꞌwe raꞌsálále ꞌlige ꞌwe yati ꞌmale ruyemia uché jaré ralámuli napu mochile alé nibilé iꞌpusa yochi, tabilé nélábale alué ꞌyera iꞌpúlime. 15 ꞌLige alué ralámuli alé pachá mochígame anele: ―ꞌLa abé tóntatiri júpaché mueka ―anéleru alué mukí ruyachi. ꞌLige alué mukí anile: ―Neka tabilé ꞌyega aní, ꞌla bijchiá ju ―anile alué mukí. ꞌLige anile alué ralámuli: ―Pe Pegro alawálala júleké alué aleka ilígame ―anile alué ralámuli. 16 ꞌLige alué Pégroka abéchigo aꞌwágame rejporale alé yóchika. ꞌLige alué ralámuli arigá iꞌpule alué ꞌyera. ꞌLige alué ralámuli etele alué ꞌyera iꞌpusa aleka iligó alué Pegro. ꞌLige ꞌwe majale alué ralámuli alué Pegro etega. 17 ꞌLige alué Pegro sekate sulile alué ralámuli. ꞌLige anele:  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

336

HECHOS 12 ―¡Kilí jasi ꞌemi ralámuli! ―anele. ꞌLige ruwile alué Pegro Onorúgame maꞌchí páliga alé galírale bajcháriga ajtígichi. ꞌLige anile: ―Ruyesi Santiago alué napu Esusi nasípasi bonila ju, chukíligo ne, ꞌlige abiena alué uché jaré ralámuli Esukristo oyérame. ꞌLige pe uꞌkabi raꞌichasa, simile chíbamia uché bilénami. 18 ꞌLige cheꞌlisá weꞌká ꞌnata mochile alué sontalo alué Pegro repúkame. ―¿Koche kiba alué Pegro? ―anile alué sontalo. 19 ꞌLige alué waꞌlula Erore ꞌwe aꞌwágame nulale ꞌyánaliga alué Pegro. ꞌLige alué sontalo tabilé asé rewale alué Pegro. ꞌLige alué sontalo tase rewisá alué Pegro, alué Erore ꞌla iwégame rukele alué makué usani sontalo, alué napu Pegro repuka mochílige galírale bajcháriga ajtígachi. ꞌLige tabilé ruyele koche ajtigá Pegro, pecha machíliga alemi ajtigó alué Pegro. ꞌLige alué Erore uché jaré sontalo owile napurigá meꞌlimela alué sontalo Pegro repúkame. ꞌLige pe aꞌkinana alué waꞌlula Erore simile Rusaleni asagá ꞌlige ꞌletu simile Sesarea anilichi weꞌká riógichi, ꞌlige alemi weꞌká rawé asimeli nile alué rió Erore.  

 

Jena ruwimela mukúligo alué waꞌlula Erore

20 ꞌLige

alué waꞌlula Erore ꞌwe ayoga asale alué ralámuli weꞌká riógachi Tiro mochígame ꞌyuga. ꞌLige alué ralámuli alé weꞌká riógachi Sironi mochígame ralámuli

ꞌyuga abiena ꞌwe ayoga asale alué rió Erore. ꞌLige alué ralámuli machisá alué waꞌlula Erore ꞌwe ayoa ajtigó, ꞌlige raꞌíchale alué weꞌká ralámuli aꞌbopi ka, napurigá simámala alué waꞌlula Erore eꞌnemia. ꞌLige alué ralámuli alé Sesarea sebasa, ꞌlige gompaniétale bilé rió alé ajtígame Blasto anilime rió. Alué rió Blasto alué Erore galila repume nile alé. ꞌLige alué Blasto gatele napurigá raꞌichámala alué ralámuli alué Erore ꞌyuga. Alué ralámuli alé okaná weꞌká riógichi mochígame tabilé najkile napurigá ayoga asimela alué Erore napugiti alué goꞌame alé ꞌnólame níligame alué ralámuli, alué Tiro mochígame. ꞌLige alué Sironi mochígame ralámuli abiénachigó alé ꞌnólame nile goꞌame, alé napu Erore nulame nile. 21 ꞌLige napuꞌlige sébale alué rawé napu raꞌicháwili nile, alué Erore oꞌpachátale bilé oꞌpacha ꞌwe semati taꞌwesi anaga. ꞌLige alué oꞌpachátasa, asíbale alé waꞌlú mutélachi. ꞌLige alé asagá raꞌíchale bilé raꞌíchili. 22 ꞌLige alué ralámuli anile alué raꞌíchali akisá, eꞌwele raꞌíchaga anile: ―¡Tabilé ralámuli ju alué ꞌsika aniá, pe bilé Onorúgame ju ꞌsika aniá alué! ―anile alué ralámuli. 23 ꞌLige alué santo ánjeli sébale alé pe yati neraga. ꞌLige alué santo ánjeli ꞌwe aꞌwágame nayulí ꞌyale alué Erore. Alué rió waꞌlula Onorúgame mayérime níligame. Alekeri Onorúgame ꞌnátale nayulí ꞌyamia. ꞌLige alekeri nayulí ꞌyale alué santo ánjeli. ꞌLige ꞌma kuchile alué rió. ꞌLige mukule alué rió Erore kuchiga.  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

337

HECHOS 12​, ​13

24 ꞌLige

alué ralámuli alué Esukristo oyérame weꞌkaná simíbale Onorúgame raꞌichálila benírisia alué ralámuli, alé ichúrimi weꞌká riógichi. ꞌLige alué weꞌká ralámuli aminacho weꞌká oyérale Onorúgame raꞌichálila. 25 Alué Bernabé, ꞌlige alué Sauli, ꞌma nachutasa alué enomí alé Rusaleni, ꞌlige bayérole alué Juani napu Marko anilime nílechigó, ꞌlige ku sébale alé Antiokía anilichi.  

Jena ruwimela Onorúgame Alawala nóchili ꞌyáligo oká rió

13

Alé weꞌká riógichi Antiokía anilichi mochile weꞌká ralámuli alué Esukristo oyérame. ꞌLige jaré alué Esukristo oyérame ruwime nile napu anele Onorúgame. ꞌLige uché jaréchigo rió mochile Onorúgame raꞌichálila benírame. Bilé alué Bernabé anilime nile, ꞌlige uché bilé Simoni napu Chókame anélime nile, ꞌlige uché bilé Lusio, ꞌlige uché bilé Manaeni, ꞌlige uché bilé Sauli. Alué Lusio alé Sirene ochérigame nile. ꞌLige alué Manaeni napuꞌlige ꞌya bijí uꞌtaka, Erore gompaniérola nile, alué Erore napu aꞌkinánaka waꞌlula nílile. 2 ꞌLige bilé rawé ayuna mochile alué ralámuli, ꞌlige aꞌwalí tania alué Waꞌlula Onorúgame. ꞌLige aꞌwalí ta jaga alué ralámuli, akele Onorúgame Alawala raꞌíchachi. ꞌLige anile ye raꞌíchili: ―Neka najkí napurigá julámala ꞌemi alué Bernabé ꞌlige alué Sauli si alé uché bilena napurigá beníramala ralámuli alé mochígame ne nila raꞌíchali ―anile alué raꞌíchili.  

3 ꞌLige

alué raꞌíchili akisá alué ralámuli, aminabi ayúnale alué ralámuli ꞌlige aꞌwalí tale. ꞌLige moꞌchí nochale alué oká rió napurigá ꞌwe aꞌlá sébali nochámala alué nóchali, ꞌlige júlale alué oká rió alé ꞌmimi. Jena ruwimela Bernabé ꞌlige Sauli ruwíligo Onorúgame raꞌichálila alé Chipre

4 ꞌLige

Onorúgame Alawala júlale alué oká rió alé Selusia anilichi weꞌká riógichi alé waꞌlú baꞌwichí suweke. ꞌLige alé sebasa alé ꞌmi uché bilena simíbale alué oká rió. Bárkochi simíbale. ꞌLige alé napu sébale alué oká rió, Chipre anilichi nile alé napu ilile waꞌlú gawí waꞌlú baꞌwichí nasipa. ꞌWe riógame nile alé abiena. Weꞌkaná weꞌká riógichi nile alé rabó. 5 ꞌLige sébale alué oká rió alé bilena weꞌká riógichi Salamina anilichi. ꞌLige alé sebasa, simíbale alué oká rió alé uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilime. ꞌLige weꞌkaná uꞌkuchí reꞌobachi eꞌyénale alué rió alemi. ꞌLige alué oká rió alemi bilena uꞌtá reꞌobachi sebasa, ꞌlige benírale Onorúgame raꞌichálila. ꞌLige alué rió Juani napu Marko anilime nile, abiénachigó eyénale alué oká rió ꞌyuga alemi, nejkúriga eyénale alemi. 6 ꞌLige weꞌkaná weꞌká riógichi eꞌyénale, arigá sébale alé Papo anilichi weꞌká riógichi. ꞌLige alé natépale bilé rió jurío napu sujkurúgame nile. Oká rewégame nile alué rió, Bar-Esusi anilime nile bilé rewalá, ꞌlige Elímasi anilime nile uché bilé rewalá. q ꞌLige ꞌwe ꞌyégame  

 

q 13:6 Bar-Esusi aniáká Esusi inolá aniame nile. Elímasi aniáká pe sujkurúgame aniame nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

338

HECHOS 13 nile, Onorúgame raꞌichálila nareme kóríle alué rió. 7 ꞌLige alué waꞌlula Chipre nulame pe sujkurúgame gompaniérola nile. ꞌLige alué rió waꞌlula Serjio Páulo anilime nile ꞌlige ꞌwe rejchirúgame nile raꞌíchaga, ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga gateme nile raꞌíchali. ꞌLige alué rió waꞌlula bayele alué Bernabé ꞌlige Sauli si napurigá smela alé napu ajtile alué rió waꞌlula napurigá ruwimela alué raꞌíchili Onorúgame raꞌichálila alé sébaga alué oká rió. 8 ꞌLige alué rió sujkurúgame ꞌma sairale alué oká rió. ꞌLige tabilé najkile napurigá alué waꞌlula bijchígamala Onorúgame nila raꞌíchali. 9 ꞌLige alué rió Sauli anilime rió oká rewégame nile, ꞌlige uché bilela rewalá Páulo anilime nile. ꞌLige Onorúgame Alawala ꞌwe semáriga guꞌírile alué Sauli. ꞌLige alué Sauli oꞌwé eꞌnele alué rió sujkurúgame. 10 ꞌLige anele oꞌwé eꞌnegá iligá alué Sauli alué rió sujkurúgame: ―Mueka pe Remónisi inolá júkeꞌé. Pe ralámuli ꞌyégiga oyame rió ju mué. ꞌWe iníliga eyéname rió ju mué. Pe sayégame ju mueka suwábaga aꞌlala. Pe nasabua ajtime ju mué Onorúgame nejílala ꞌnátili. ¿Chonigá tabilé aꞌkabámana rekame júpaché mué alué bowé Onorúgame nila? 11 Jípeko Onorúgamete gastigáriwa mué. Jípeko ꞌma tabilé maꞌchílime gainámala mué napusí Onorúgame najkí. ꞌLige alué rió yati tabilé maꞌchílime gayénale anésiga. Alué níriga ka rukó niraga nile. ꞌLige tabilé maꞌchílime gainasa alué rió, ꞌlige ꞌyale bilé ralámuli sekate nochagá napurigá oꞌtomela alé  

 

 

 

 

ꞌminami sekachí chaꞌpigá. 12 ꞌLige alué waꞌlula lakime etesa alué rió tabilé maꞌchílime gayénichi, ꞌlige ꞌwe aꞌlá semáriga bijchígale alué raꞌíchali napu ruwílige alué Páulo alé iligá. ꞌWe aꞌlá nirá ilile alué rió waꞌlula alué Páulo raꞌíchachi.  

Jena ruwimela simíbaligo alué ralámuli uché bilena

13 ꞌLige

alé Pápochi bárkochi jímale alué rió Páulo (Sauli) ꞌlige alué gompaniérola si, ꞌlige bajonile alé naꞌlebo ꞌnálige uché bilena Perge anilichi weꞌká riógichi alé Pampilia anilime ejírochi. ꞌLige alué rió Juani pe alé Pérgechi roꞌile alué Páulo ꞌyuga enegé, pe ku guwana simile, ku alé Rusaleni anilichi sébale alué rió. 14 ꞌLige alué ralámuli simíbale alé ꞌmi uché bilena Antiokía rewégichi weꞌká riógachi. ꞌLige Pisilia ejiro nile alé. ꞌLige alé sebasa, bilé rawé sawalachi resíbulichi nile, simíbale alué oká rió alé ꞌmi uꞌtá reꞌobachi «sinagoga» anilime. ꞌLige alé reꞌobachi sebasa, alé pachá moꞌile alué oká rió. 15 ꞌLige alé pachá bilé rió raꞌíchale alué osilí napu alué Moisesi osálige ꞌya bajchá rawé. Abiénachigó raꞌíchale alué osilí napu osálige ꞌya rawé alué ralámuli napu ruwime nílige napu anele Onorúgame. ꞌLige alué ralámuli reꞌobachi nulame bayele alué Páulo napurigá raꞌichámala alé reꞌobachi. ꞌLige anele: ―ꞌEmi ralámuli israelita napurigá ramué, nerúsaká bilé raꞌíchali napurigá oiláriwa ralámuli napu ekí jena mochí, anibóaguru jipe. 16 ꞌLige oꞌweti ilísale alué Páulo ꞌlige sekate anele napurigá kilí  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

339

HECHOS 13

mochímala alué ralámuli. ꞌLige anele: ―ꞌLa gepusi ꞌemi ralámuli israelita napurigá ne, ꞌlige abiénachigó ꞌemi ralámuli tabilé israelita napu ekí ꞌla ꞌwe aꞌlá nirame ju Onorúgame. 17 Alué Onorúgame napu ramué ralámuli israelita ꞌwe ꞌla nirá, alueka ꞌwe ꞌyasi ꞌwe guꞌírile alué ralámuli israelita napurigá ꞌla weꞌká oꞌchéramala napuꞌlige bijí Ejipto mochiga pe sígame niraga. ꞌLige aꞌkinana Onorúgame boꞌné aꞌwalílate buyánale alué ralámuli israelita alé Ejipto mochígichi. 18 ꞌLige alué ralámuli israelita oká liá bamí mochile alé jami wakígachi napu tabilé ꞌwesi ralámuli ejperele. ꞌLige ꞌwe iꞌnílime nile alué ralámuli israelita alé jami mochiga, nobi Onorúgame abirigáchigo ꞌla anáchale ko. 19 ꞌLige Onorúgame guꞌírile napurigá ꞌla neyúrimala alué ralámuli israelita alué uché jaré eꞌsena ralámuli Kanani mochígame ꞌyuga nakoa. ꞌLige alué ralámuli israelita ꞌma alué gawí niga ejtebile Kanani nerúgame. Alué ralámuli Kanani mochígame weꞌkaná chojkégame raꞌíchame nile, gicháomana chojkégame raꞌíchame nile alué ralámuli alé Kanani mochígame. ꞌLige alé ejperele alué ralámuli israelita napurigá ꞌla aꞌboi gawila niraga. 20 Bajchaka Ejipto mochile naó siento bamí, ꞌlige naosa makué bamí mochile alé wakígachi, ꞌlige makué bamí nokale nakoa Kanani anilichi. ꞌLige Onorúgame ajchale bilé waꞌlula selígame raꞌíchali gateme, ꞌlige mukusáká chéchigo bilé ajcháliru. ꞌLige aꞌkinana weꞌká bamí kachi,  

 

 

 

alué Samueli nachule alué selígame asibálime. 21 ꞌLige alué ralámuli alé mochígame Onorúgame tánele napurigá ajchámala bilé rió abé waꞌlula bochígimi gawichí nulame alé Israeli. ꞌLige Onorúgameka alué Sauli anilime rió ajchale napurigá waꞌlula nímala napu alué Siso inolá nile. Alué Benjamini rijimala nile alué Siso, alué ꞌwe ꞌya ajtígame rió. ꞌLige alué Sauli oká liá bamile alé waꞌlula asagá. 22 ꞌLige alésíko alué boꞌné Onorúgame bujele nóchili alué Sauli. ꞌLige boꞌné Onorúgame uchéchigo bilé waꞌlula ajchale napu Rabí anilime nile. ꞌLige alué boꞌné Onorúgame ruyele alué ralámuli alarigá ko alué rió Rabí. ꞌLige anile Onorúgame: «Isaí inolá ju alué Rabí anilime. ꞌLige alué Rabí ꞌla biꞌlepi ꞌnátame ju neꞌchí ꞌyuga. ꞌLige ꞌla sébali olámala alué rió napurigá nulémala ne boꞌné», anile Onorúgame. 23 Bilé alué Rabí rijimala nujubá ochérigame Esusi nile. Onorúgame júlale napurigá ralámuli israelita aꞌkabámana jawámala. ꞌLa bijchiá nile napurigá anílige Onorúgame ꞌya. 24 ꞌLige pe bajchabé abé ꞌyabé bijí taꞌchó nóchachi alué Esusi, alué rió Juani anele suwábaga alué ralámuli Israeli mochígame: «Aꞌrewa alué chátiri ꞌnátili, ꞌlige ꞌla rewarárigame niwa alé baꞌwichí bochígimi bokuíka ꞌnalina ꞌemi ralámuli napurigá alué uché jaré ralámuli ꞌla machimela ꞌemi ralámuli Onorúgame oyérame ko.» 25 ꞌLige napuꞌlige amulí mukiá alué Juani, anile alué Juani: «ꞌEmi ralámuli buwewa bilé waꞌlula napu Onorúgame julámioríle. Neka tabilé  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 13

340

alué ju, neka pe seꞌnú ju. Alué napu ꞌemi buwé, alueka ꞌma amulí seba, peꞌwé peꞌkabi rawé kachi ꞌma sebámala alué waꞌlula. Alueka ꞌwe najtékame nímala. Neka tabilé alarigá najtékame ju, neka pe apiépiri rió kame.» 26 › ꞌEmi ralámuli jurío Abraámi rijimala, ꞌlige ꞌemi ralámuli tabilé israelita, ꞌemi napu ꞌwe aꞌlá nirame ju Onorúgame, suwábaga ꞌemi ꞌwe aꞌlá gepusi ye raꞌíchili rejcholi. Ye rejchólika ju napurigá buyásiwa resítiri bowechi. Suwábaga ꞌemi nila ju ye rejcholi. 27 Alué ralámuli napu alé Rusaleni ejperégame nile, ꞌlige suwábaga alué eꞌwélalachigó, tabilé námale alué osilí alué napu osálige alué ꞌya mochígame rió napu ruwime nílige napu anele Onorúgame. Alé osilichi ꞌwe ꞌla ruwime nile churigá nímala alué Esusi. ꞌLige nabí rawé sawalachi resíbulichi ꞌwe akeme nile alué raꞌíchali alué ralámuli. ꞌLige abirigáchigo tabiléchigo námale ko. ꞌLige alué ralámuli Rusaleni mochígame anile: «Meꞌlibóleké alué Esusi.» ꞌLige alarigá ꞌla sébali olale napurigá osirúgime nile ꞌya rawé. 28 ꞌLige alué ralámuli alué Rusaleni mochígame, napuꞌlige chaꞌpisá alué Esusi, tabilé chérikáme nile Esusi napurigá meꞌliboa. ꞌLige alué ralámuli pe alarigá tánale alué waꞌlula Pilato napurigá meꞌliboa. 29 ꞌLige ꞌla alarigá oláliru alué Esusi napurigá osálige alué ꞌya mochígame ralámuli, ꞌlige ꞌma meꞌlisá alé gulusichi ujchagá alué  

 

 

 

Esusi, ꞌlige reꞌkibúliru alué Esusi ꞌma mukúgame, ꞌlige oꞌtole ꞌmi resochí joka newárigime rekamia alué mukúgame. 30 ꞌLige alué boꞌné Onorúgame uchéchigo siné ajánale. 31 ꞌLige alué ralámuli napu Esusi gompaniérola nílige napuꞌlige Galiléachi simasa ꞌmi Rusalénichi si sebasa taꞌchó mukuchi, alué ralámulika weꞌsá etele Esusi aꞌkinana napu Esusi ku ajánasa. Jípeko alué ralámuli júkuru napu raꞌíchali ruigá eꞌyena ralámuli jurío churigá níliga Esusi ꞌya rawé ꞌlige jipe churigá ka Esusi. 32 › ꞌLige ramué jipe jena mochiru napurigá rupoa alué raꞌíchili semati. Onorúgame boꞌné anele alué ralámuli ꞌya mochígame ramué rijimala ralámuli guꞌírimoríle. 33 Jípeko ꞌma aꞌlá sébali olale. Napuꞌlige ku ajánisa alué Esusi, ꞌma aꞌlá sébali olale napu anílige ꞌya. ꞌLige alé bilena apélichi napu uchú alué osilí Onorúgame raꞌichálila, alé uchú jaré osilí wikarame (napu Salmo anilime ju yolí raꞌíchaga), ꞌlige alarigá wikarame ju alué wiká: r «Mueka ꞌla neꞌchí inolá júkuru, jípeko ꞌma ajchámala ne mué napurigá waꞌlula nímala mué jena wijchimoba bochígimi nulame.» Alarigá anile Onorúgame. 34 Napuꞌlige mukule Esusi Onorúgame ku ajchale, jípesíko ꞌma tabilé siné mukumela alué Esusi. Alué raꞌíchali ꞌya nerúgame ka alarigá aní: s «Ne ꞌla guꞌírimala mué napurigá anele ne alué Rabí anilime rió ꞌya bejtégame. ꞌLige ꞌla  

 

 

 

 

r 13:33 Eꞌnesi Salmos 2:7. s 13:34 Eꞌnesi Isaías 55:3.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

341

HECHOS 13

bijchiá aní ne», anile Onorúgame. 35 ꞌLige alé uché bilena apélichi napu uchú alué osilí alué wikarame, anime ju: «Onorúgame tabilé aꞌremio orile napurigá bikimela alué rió saꞌpala mukusá alué rió napu ꞌwe biꞌwígame sulégame ju.» 36 ꞌLige alué Rabí nóchale napurigá nulele Onorúgame. ꞌLige mukule alué Rabí aꞌkinana. ꞌLige alé resochí rekáliru gatega alué Rabí rijimálala ꞌyúriga. ꞌLige ꞌma bikale alué saꞌpala alé boꞌigá. 37 Alué Esúsika, alué napu Onorúgame ku ajánilige, alueka tabilé bikale. 38-39 Neka najkí napurigá machimela ꞌemi, pe Esusi ꞌla biꞌweme ju resítiri ꞌnátali ramué naꞌtálila. Rekó ꞌla sébali olálige napu nulálige Moisesi tabilé siné naréruturu bilé eꞌkali ramué. Pe biꞌlepi Esúsicho júkuru ꞌla eꞌkame ramué. Alué Esusi gite ꞌla biꞌwigá mochírukuru ramué jipe. 40 ꞌLa ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga ꞌemi ralámuli napurigá tabilé che ikiboa napurigá anílige alué ralámuli napu ruwime nílige napu anele Onorúgame. Regá anile: 41 ꞌEmi ralámuli, napuꞌlige etesa napu nocha ne, tané ikiá moꞌbawa, napugiti rekó etee ꞌemi ne semá ꞌsichi, tabilé bijchígamala ꞌemi, rekó jaré ꞌwe semáriga maꞌchígime ruwichi. Pe ikipi ruwile alué rió Páulo. 42 ꞌLige alué Páulo ꞌlige alué Bernabé alé uꞌtá jurío reꞌobálachi buyachi, alué ralámuli alé mochígame uché aꞌkinana sawalachi resíbulichi uché bayéliru alué rió Páulo ꞌlige alué Bernabé. 43 ꞌLige alué rió Páulo ꞌlige alué  

 

 

 

 

 

 

Bernabé, alé reꞌobachi buyásiga simíbale kumi. ꞌLige alemi napu eꞌyénilige alué oká rió ꞌlige napuíka eꞌyénale alué oká rió ꞌyuga weꞌká ralámuli jurío ꞌlige abiénachigó alué ralámuli tabilé jurío napu oyérame nile alué jurío naꞌtálila. ꞌLige alué Páulo ꞌlige alué Bernabé rejcholi ruyésiga eꞌyénale alué ralámuli suwábaga napu ekí si eꞌyénale alué oká rió ꞌyuga napurigá tabilé guwana rujsúmala Onorúgame oyeria. 44 ꞌLige aꞌkinana uché bilé tarali sawalachi resíbulichi, weꞌká ralámuli napuíle alé uꞌtá jurío reꞌobálachi. Amulí suwábaga ralámuli napu ekí ejperélige alé weꞌká riógichi napuíle akimea Onorúgame raꞌichálila alé reꞌobachi. 45 ꞌLige alué ralámuli jurío tabilé oyérame Esukristo napuꞌlige etesa alué weꞌká ralámuli napuíka mochígame alé reꞌobachi, tabilé ganíliga rejpile, ꞌwe gunaruga etele alué oká rió, ꞌlige saega raꞌíchale napu anílige Páulo. 46 ꞌLige alué Páulo ꞌlige alué Bernabé, ꞌwe aꞌwágame raꞌíchale tabilé chéligá, tabilé majaga. ꞌLige anile alué Páulo: ―Onorúgameka najkí napurigá ꞌemi jurío bajchá akimela ye Onorúgame raꞌichálila. ꞌLige ꞌémika nasibua alué raꞌíchali napu Onorúgame nejí. ꞌLige pe ꞌemi aꞌboi ojchigila ju jípeko. ꞌÉmika tabilé mochínilinti kárékeꞌé alé ꞌpa rewagachi Onorúgame ꞌyuga senibí. Jípeko alekeri tabilé ruyewa ramué ꞌemi alué ye rejcholi. Jípeko simawa raꞌíchali ruyewa alué ralámuli tabilé jurío. 47 Onorúgame alarigá  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 13​, ​14

342

nulele ramué ꞌya bajchá rawé. Onorúgame alarigá anile: Neka nuléguru mué napurigá ruyémala mué ne raꞌichálila alué ralámuli tabilé jurío napurigá buyásimala alé ꞌwe resítiri bowechi. Mejká simela mué bochígimi alé gawichí ruyemia Onorúgame raꞌichálila alué ralámuli alé mochígame. 48 ꞌLige napuꞌlige akisá alué ralámuli tabilé jurío napu alé mochile akea, ꞌwe raꞌsálále. ꞌLige anile: ―ꞌWe semati ju Onorúgame raꞌichálila ―anile alué ralámuli. ꞌLige alué ralámuli alé mochígame napu boꞌné Onorúgame wanápulige ꞌpa rewagachi mochímala Onorúgame ꞌyuga nabí, alueka ꞌla bijchígale Onorúgame raꞌichálila. 49 ꞌLige weꞌká ralámuli akele alé bochígimi riógame. 50 ꞌLige jaré alué ralámuli jurío tabilé galegá akele alué raꞌíchali. ꞌLige alué ralámuli ꞌma aꞌlá raꞌíchale jaré umugí ꞌyuga ꞌla nirame Onorúgame napu ꞌwe nígame nile, ꞌlige jaré rió ꞌyuga napu ꞌwe nígame nílechigó, napurigá saega raꞌichámala alué Páulo olagá ꞌlige Bernabé. ꞌLige alué suwábaga ralámuli cha anele alué Páulo ꞌlige alué Bernabé, ꞌma mabúliru alué oká rió. ꞌLige arigá júlale alé mejká napurigá ta aꞌbemi eꞌyénamala alué oká rió alieti raꞌíchali ruigá. 51 ꞌLige alué oká rió taꞌchó simiba aká bujale, ꞌlige aká bujasá ꞌlige sawele alué aká. Yeka ruwime nile tabilé bijchígiligo alué ralámuli jurío Onorúgame  

 

 

 

raꞌichálila. ꞌLige simíbale alué oká rió alé weꞌká riógichi Ikonio anilichi. 52 ꞌLige alué ralámuli alué Esukristo oyérame alé Antiokíachi ꞌwe ganíliga mochile. ꞌLige ꞌla biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátame nile Onorúgame Alawala ꞌyuga.  

Jena ruwimela júmasiligo alué oká rió Ikonia anilichi weꞌká riógichi mochiga

14

Napuꞌlige sebasa alué oká rió alé weꞌká riógichi Ikonio anilichi, simíbale alé uꞌtá jurío reꞌobálachi alué Páulo ꞌlige Bernabé. ꞌLige alé reꞌobachi sebasa, raꞌíchale Onorúgame raꞌichálila. ꞌLige alué ralámuli alué napu akele alué raꞌíchili, alué ralámuli jurío ꞌlige alué ralámuli tabilé jurío abiena, ꞌwe ꞌla bijchígale alué raꞌíchali. 2 ꞌLige alué ralámuli jurío, alué napu tabilé bijchígile alué Onorúgame raꞌichálila, alueka pe sayega raꞌíchale alué oká rió olagá. ꞌLige alué ralámuli jurío chátiri ꞌnátaga raꞌíchale alué ralámuli tabilé jurío ꞌyuga napurigá alué ralámulichigó najisáká raꞌichámala alué oká rió olagá. 3 ꞌLige alué oká rió abalé mochile abéchigo weꞌká rawé. ꞌLige tabilé majaga raꞌíchale alué oká rió. ꞌLige abiena ꞌwe eꞌkarúriga gayénale noká alué oká rió napu biꞌnélika tabilé gainawa eꞌkarú ꞌsiá ta nejkúrisaká Onorúgame. Alarigá guꞌírile Onorúgame napurigá ꞌla bijchígimala ralámuli napurigá anílige Páulo ꞌlige Bernabé. 4 ꞌLige jaré ralámuli alué Ikonio ejperégame, alué Páulo ꞌlige alué Bernabé gompaniérola gayénale, ꞌlige alué uché jaré ralámuli pe  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

343

HECHOS 14

saíla gayénale alué oká rió napu Onorúgame júlale. 5 ꞌLige napu ekí alué Páulo saíla ralámuli jurío ꞌlige alué tabilé jurío abiénachigó raꞌíchale alué eꞌwélala ꞌyuga napurigá meꞌlimela alué oká rió rejtete basibuga. 6 ꞌLige alué oká rió machisá meꞌliboli ko alé, ꞌlige yati júmasele mejká alué oká rió. ꞌLige alué oká rió alé júmisisa ꞌlige sébale alé bilena weꞌká riógichi Listra anilichi ꞌlige simíbale uché bilena weꞌká riógichi Lerbe anilichi. Alué okaná weꞌká riógichi ejiro Likonia nerúgame nile. ꞌLige alé uché jarénami weꞌká riógichi aꞌmulipi abiena simíbale alué rió. 7 ꞌLige alé abiena ruwile alué ꞌwe aꞌlala raꞌíchali.  

 

 

Jena ruwimela bile rió saꞌwíligo nayua

8 Napuꞌlige

alué oká rió alé Listra mochígichi, alé asale bilé rió sujírigame ronégame. Tabilé gayéname nile alué rió eyena, pe abalieri ochérigame nile alué rió. 9 ꞌLige alé asale alué Páulo Onorúgame nila raꞌíchali ruyea alué ralámuli alé mochígame, ꞌlige alué rió sujírigame alé asale gepuga. ꞌLige alué Páulo etele alué rió alé ajtígichi. ꞌLige pe etega ꞌla machile Páulo alué rió ꞌwe aꞌlá galegá gepúligo Onorúgame nila raꞌíchali ku saꞌwináliga. ꞌLige Páulo oꞌwé eꞌnele alué rió sujírigame. 10 ꞌLige anele iwégame raꞌíchaga: ―Oꞌweti ilisi biꞌneli ―anile alué rió Páulo.  

 

ꞌLige yati ilísiga oꞌweti oꞌpochile alué rió lanésiga, ꞌlige alemi eyénale alué rió. 11 ꞌLige alué ralámuli alué napu ekí etele alué rió ronola saꞌwisá, eꞌwele sinale alué ralámuli aꞌboi raꞌíchaga napurigá raꞌíchame nílige alué alé ejiro ejperégame aꞌboi ralámuli. Anile alué ralámuli: ―¡ꞌMa eꞌtegínele alué oká riosi napuyeri ralámuli neraga! ―anile alué ralámuli. ꞌLige pe riósicho kolale alué oká rió alué Páulo ꞌlige alué Bernabé. 12 Bernabeka riosi Seusi (Júpiter) anilime rewá ajchéliru. ꞌLige Páuloka riosi Érmesi (Mekurio) anilime rewá ajchéliru. Alieri rewá ajchéliru alué rió Páulo, alueka abéchigo raꞌíchame níligame. ꞌLige Bernabeka taꞌmé raꞌíchame níligame. t 13 Alé peꞌtá suwemi alé weꞌká riógichi ilile bilé reꞌobá Érmesi nila. ꞌLige bilé balé nulame nile alé reꞌobachi. ꞌLige alué balé nólale jaré roló napurigá meꞌliboa alé weꞌká riógichi suwemi yochi napurigá kógimala alué Páulo ꞌlige alué Bernabé riosi kóriká alué oká rió. ꞌLige alué sewátiri abiena ꞌyúriga aꞌpale alé alué roló ꞌyúriga. 14 ꞌLige alué oká rió machisá larigá oliáo, ꞌlige pe yati chiꞌwánale alué aꞌboi oꞌpáchala. (Yeka aniame nile tabilé ꞌla ko napu alarigá noká alué ralámuli.) ꞌLige ꞌma chiꞌwanasa oꞌpacha, ꞌlige pe yati júmasiga alé nasipa jábale napu jale weꞌká ralámuli. ꞌLige alé jaga raꞌíchale eꞌwele sinaka alué oká rió. Sinale:  

 

 

 

t 14:12 Alué riosi Érmesika raꞌíchali oꞌtóime nile alué uché jaré riosi, anime nile alué ralámuli alé mochígame. ꞌLige alué Seusi waꞌlula nile suwábaga riosi nuleme nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

344

HECHOS 14 15 ―¿Chonigá

alarigá nokiábaché ꞌémika? Ramueka pe iligá rió niru napurigá ꞌemi, tase riosi niru ramueka ―anile alué rió alé jaga napu alué ralámuli weꞌká jágichi jaga―. Jipe jena jaru ramué napurigá ruyewa ꞌemi napurigá tabilé alarigá nokimela ꞌemi. Pe Onorúgame alé rewagachi bejtégame ka, alueka ꞌla bijchiá Onorúgame júkuru. Alué Onorúgame ꞌnalina oyérawaguru. Alué Onorúgame alé rewagachi ajtígame newale ye gawí, ꞌlige ꞌma waꞌlú baꞌwítiri. Suwábaga napu ekí tábiri nerú jipe jena wijchimoba Onorúgame rewagachi ajtígame newalila júkuru ye suwábaga. Biꞌlepi reꞌpá ajtígame Onorúgame newalila júkuru suwábaga tábiri. 16 ꞌLige ꞌyako aꞌreme nile ye Onorúgame napuchibi nokagá járomala alué ralámuli. 17 Alueka nabí ꞌwe aꞌlá naꞌtemaka etuá ramué. ꞌWe semáriga uꞌkírime nile Onorúgame, aminami ꞌwe semáriga rakérime nile alué goꞌame napurigá goꞌpoa ramué ralámuli jena wijchimoba mochígame, napurigá ꞌla ganíliga mochiwa ramué ralámuli jena wijchimoba ―anile alué oká rió alé jaga. 18 Rekó anílige tabilé riosi ko, abirigáchigo piesta olámoríle ko alué ralámulika. Tabilé bijchígilekeꞌé alué oká rió tabilé riosi korichi. Riosi mayélekéꞌé aꞌboika. Alué ralámuli ꞌwe meꞌlinálele alué roló alué oká rió kógimia riosi kóriká. Abirigáchigo tabilé meꞌáleko alué roló, alué oká rió pecha eláligime. 19 ꞌLige jsile jaré alué ralámuli jurío alé Antiokía ejperégame.  

 

 

 

Abiénachigo jsile alé jaré ralámuli jurío napu Ikonio weꞌká riógichi ejperégame nile. ꞌLige alué ralámuli jurío sayega raꞌíchale alé jsisá. Alué suwábaga ralámuli ꞌma biꞌlénapi nílele, ꞌma gompaniérotele. ꞌMa tabilé ꞌwesi gompaniérole alué oká rió. ꞌLige alué weꞌká ralámuli rejtete basibule alué Páulo. ꞌLige basibuga ꞌma rekábale naꞌtagega. ꞌMa mukúgame mayele. ꞌLige oꞌtole alé ꞌmi weꞌká riógichi suweke alé pamia, pe banagá oꞌtole wijchí rekagá. 20 ꞌLige alé pasa alué Páulo, ꞌma ku simíbale alué weꞌká ralámuli. ꞌLiko alé sébale alué ralámuli Esukristo oyérame. ꞌLige alué Páulo ꞌma ku asísile alé naꞌtagega boꞌisá. ꞌLige asísisa ku alé weꞌká riógichi nasipa simile. ꞌLige melénala simíbale Páulo ꞌlige Bernabé alé uché bilena weꞌká riógichi Berbe anilichi. 21 ꞌLige alé weꞌká riógichi Berbe sebasa alué oká rió ꞌlige abiena ruyele Onorúgame raꞌichálila alué ralámuli alé mochígame. ꞌLige alué alé mochígame ralámuli weꞌká ꞌla ꞌwe semáriga bijchígale Onorúgame raꞌichálila. ꞌLige ꞌma Onorúgame oyérame gayénale alué ralámuli alé mochígame. ꞌLige alésíko ku roꞌile alué oká rió. ꞌLige bajchá sébale alé weꞌká riógichi Listra anilichi, ꞌlige alé weꞌká riógichi Ikonio, ꞌlige kúchigo alé weꞌká riógichi Antiokía anilichi. 22 Aꞌpílipi weꞌká riógichi napu sébame nílige, oilárime nile alué Esukristo oyérame ralámuli, ꞌlige rejcholi ruyeme nile napurigá tabilé aꞌrémala Onorúgame nila raꞌíchali oyeria. ꞌLige abiena anile alué oká rió:  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

345

HECHOS 14​, ​15

―ꞌWe resí níliga lisensia ꞌyalime ju ramué napurigá Onorúgamete nulémala ramué. 23 ꞌLige alué Páulo ꞌlige Bernabé eꞌwélala mochíile pe uꞌkabi rió alé bakiná weꞌká riógichi napurigá alué eꞌwélala ralámuli guꞌírime nímala Esukristo oyérame ralámuli. ꞌLige ayúnale alué rió napuꞌlige alué eꞌwélala mochíbasa alué alé aꞌpili weꞌká riógichi. ꞌLige tánale Onorúgame napurigá repúmala alué ralámuli napu ꞌla bijchígime nile alué Esukristo raꞌichálila.  

Jena ruwimela alué oká rió ku sébaligo alé napu aꞌboi ejperégame nílige

24 ꞌLige

alué oká rió alé bakiná weꞌká riógichi simárasa, simárele alé bilena ejiro Pisilia anilichi. ꞌLige sébale alé uché bilena ejiro Pampilia anilichi. 25 ꞌLige alé bilena weꞌká riógichi sébale alué oká rió napu Perge anilichi nile. ꞌLige alé sebasa, ruyele alué ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLige alé eꞌyéniga, simíbale alé alué weꞌká riógichi Atalia anilichi. 26 ꞌLige alé weꞌká riógichi pe waꞌlú baꞌwichí suweke nile. ꞌLige alé eꞌyéniga bárkochi jímale alué oká rió, ꞌlige alué barko alé ꞌmi uché bilena Antiokía simime nile. ꞌLige alé oꞌwísigime nile alué oká rió ꞌya siné. Alé nile napu alué Esukristo oyérame Onorúgame tánele napurigá Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌírimala alué oká rió alé ꞌmimi eꞌyénachi alué Esukristo raꞌichálila beníriga. ꞌLige ꞌma sébali olale alué oká rió napurigá nulélirige. 27 ꞌLige alé sebasa alué  

 

 

oká rió, nulale bayéniliga suwábaga alué ralámuli alué Esukristo oyérame napurigá akimela alué rió raꞌíchachi napurigá Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌíriliga alué oká rió. ꞌLige alué oká rió raꞌíchale alé napuísa alué ralámuli. Anile: ―Onorúgame ꞌwe semáriga nejkuro napurigá ꞌla ꞌwe semáriga bijchígimala alué ralámuli tabilé jurío Onorúgame raꞌichálila, napurigá Onorúgame oyérame nímala alué ralámuli napurigá ramué jurío. 28 ꞌLige Páulo ꞌlige Bernabé weꞌká rawé mochile alé alué Esukristo oyérame ralámuli ꞌyuga.  

Jena ruwimela nerúligo bilé waꞌlú napuíkime alé Rusaleni

15

ꞌLige jaré ralámuli jsile alé ꞌnaka Juréaka simíbagame. Sébale alé weꞌká riógichi Antiokía anilichi, napu mochile alué ralámuli Páulo ꞌlige Bernabé. ꞌLige alé sebasa, benírile alué ralámuli Esukristo oyérame. Anele alué ralámuli alé mochígame: ―ꞌEmi ralámuli rijpunáwaká peꞌtá alué guwala alué isílala. ꞌLige ꞌemi ta rijpunásaká alué isílala peꞌtá guwala, tabilé moinámala ꞌemi rewagachi alé napu Onorúgame ajtí. Aka larigá aníché alué rejcholi napu ruwile alué rió ꞌya ajtígame Moisesi anilime ―anile alué ralámuli alé Jurea ejperégame ralámuli alé sigá. 2 ꞌLige Páulo ꞌlige Bernabé ꞌwe iwégame raꞌíchale najisáká alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLige taꞌwesi gayénale gatea alué raꞌíchali rekó ꞌwe bochí anié. ꞌLige alué ralámuli Esukristo oyérame alé Antiokía  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

346

HECHOS 15 mochígame júlale alé ꞌpami Rusaleni anilichi weꞌká riógichi napurigá gatémala alué raꞌíchili alé simíbaga. Juláliru alué Páulo ꞌlige alué Bernabé. ꞌLige uché jaré ralámuli ꞌyúriga juláliru alé napurigá raꞌichámala ꞌyuga alué makué oká rió napu ꞌyáliru Esúsite nóchali ꞌlige alué uché jaré eꞌwélala ꞌyúgachigó alé mochígame, alué Esukristo oyérame nulame. 3 ꞌLige alué ralámuli yati simíbale julásiga, ꞌlige simárale alué ralámuli okaná ejiro. Bilena ejiro Benise anilichi, ꞌlige uché bilena ejiro Samaria anilichi. ꞌLige alemi ejiro sebasa, ruyele alué ralámuli Esukristo oyérame ꞌma ꞌla Onorúgame oyérame gayénaligo weꞌká ralámuli tabilé jurío. ꞌLige alué ralámuli Esukristo oyérame akigá, ꞌwe raꞌsálagá mochíbale. 4 ꞌLige alé Rusaleni sebasa alué Páulo ꞌlige alué Bernabé alué uché jaré ralámuli ꞌyuga, alué ralámuli alé Rusaleni mochígame ꞌwe raꞌsálagá etele alué ralámuli alé sisao. Alé mochile buigá alué makué oká rió napu ꞌyáliru nóchali Esukrístote ꞌlige alué uché jaré eꞌwélalachigó, ꞌlige alué uché jaré Esukristo oyéramechigó. ꞌLige alué Páulo ꞌlige Bernabé ruwile churigá ꞌla semáriga guꞌíriligo Onorúgame alué oká rió alemi ichúrimi eꞌyénachi napurigá ꞌla Onorúgame oyéramala alué ralámuli tabilé jurío. 5 ꞌLige alué ralámuli Esukristo oyérame napu bariseo nílige, anile bijí raꞌicha jágichi alué oká rió alé: ―Nulewa alué ralámuli tabilé jurío napurigá rijpunámala peꞌtá isílala guwálala, nulewa napurigá  

 

 

ꞌla sébali olámala napurigá nulá Moisesi ―anile alué ralámuli alé jaga. 6 ꞌLige alué makué oká rió napu nóchali ꞌyárilige Esúsite ꞌlige alué uché jaré eꞌwélala napuíle alé napu mochile alué ralámuli Páulo ꞌlige alué Bernabé, alué suwábaga napuíle alué raꞌíchili gatemia. 7 ꞌLige ꞌma weꞌká ralámuli raꞌichasa ꞌlige oꞌweti ilísale alué rió Pegro, ꞌlige anile: ―ꞌEmi ralámuli jurío napurigá ne, ꞌemi ralámuli ꞌla machí napurigá Onorúgame ꞌyáligo neꞌchí ꞌya bajchá rawé alué ye nóchili napurigá ruyémala ne Onorúgame raꞌichálila alué ralámuli tabilé jurío. ꞌLige weꞌká ralámuli ꞌwe ꞌla bijchígile ye raꞌíchili napu ne ruyele, alué ralámuli tabilé jurío. 8 Onorúgame ꞌwe aꞌlá sébali machí suwábaga ralámuli churigá ꞌnata. ꞌLige ꞌwe aꞌlá sébali machile alué ralámuli tabilé jurío ꞌma bijchígiligo alué Esukristo raꞌichálila. Alekeri Onorúgame ꞌyale boꞌné Alawala alué ralámuli napurigá ꞌyáliru ramuéchigó. 9 Onorúgameka suwábaga pe alarigá etuá biꞌlepi niraga. ꞌLige alué boꞌné Onorúgame biꞌwele alué ralámuli alawala, napugiti ꞌwe semáriga bijchígilime alué Esukristo naꞌtálila rejcholi. 10 ¿Chonigá alanokiábaché ꞌemi Onorúgame tabilé niraga? Alué isílala rijpunálime nulalika napurigá bilé moꞌsogola ꞌwe bejtégame tabilé anachálime, alarigá júkuru alué isílala rijpunali ka. Alué ralámuli ramué rijimala ꞌya mochígame tabilé anáchale  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

347

HECHOS 15

alué alarigá nulalí. 11 Ramué ꞌwe semáriga sebawa alé rewagachi alé napu ajtí Onorúgame napugiti Esukristo ꞌwe semáriga galéligime ramué, alekeri ꞌla sebawa ramué alé rewagachi. ꞌLige mukule alué Esukristo, ꞌnátaga mukule napurigá ramué nila gastigo bujémala. ꞌLige ramué jipe ꞌla machiáa alekeri ꞌla moinawa alé rewagachi ramué. Pecha alué nulalite rijpunálime alué peꞌtá isila, pecha alekete gite moinawa alé ꞌpa rewagachi. ꞌLige alué ralámuli tabilé jurío pe aꞌchigóriga moinámala alé rewagachi ―anile alué Pegro. 12 ꞌLige alué uché jaré ralámuli ꞌma kilí mochíbale alué raꞌíchili gepuga. ꞌLige alué rió Páulo ꞌlige alué Bernabé, uchéchigo siné chojkile raꞌíchili ruyá. Anele alué ralámuli: ―Alué Onorúgame rewagachi ajtígame, ꞌwe semáriga guꞌiri ramué ralámuli alé ꞌmimi ichúrimi eꞌyénilichi ramué napurigá ramué ꞌwe semáriga gainawa eꞌkarúriga noká napu tabilé ꞌwesi rió gayéname ju jena wijchimoba mochígame. Alué eꞌkarúriga nokiachi ꞌwe semáriga nejkuro Onorúgame. ꞌLige ramué eꞌkarúriga nokiae alé napu ejperé alué ralámuli tabilé jurío. 13 ꞌLige Páulo ꞌlige Bernabé suwénasa raꞌicha alué rió Santiago (Akobo) chojkile raꞌicha. Anile alué rió: ―ꞌEmi ralámuli oꞌmaka Esukristo oyérame ꞌwe aꞌlá gepuwa ye  

 

 

raꞌíchili. 14 Alué ye rió Simoni (Pegro) ꞌwe aꞌlá sébali ruwíguru napurigá Onorúgame guꞌírile alué ralámuli tabilé jurío. ꞌLige alué boꞌné Onorúgame wanápale jaré alué ralámuli napurigá boꞌné ꞌkúchila niraga mochímala. 15 Alué ꞌya mochígame rió napu ruwime nile napu anele Onorúgame osale ye raꞌíchili. Napurigá anile alué boꞌné Onorúgame, alarigá osale alué ralámuli. ꞌLige anime ju alué osilí: 16 Ku galirámala ne alué galí Rabí galila, ku gatémala ne napu gajúlige galí ku oꞌinámala ne alué galí, 17 napurigá suwábaga alué ralámuli napu tabilé jurío ju, napu ne wanapa, neꞌchí ꞌyámala. Alarigá aní Onorúgame napu suwábaga tábiri newame ju 18 napu nabí machime ju suwábaga ye ꞌnátili. u 19 ꞌLige aminabi anile alué Santiago anilime rió: ―Neka regá ꞌnata nili boꞌneko, ꞌma tabilé umériga nulewa alué ralámuli tabilé jurío napurigá ꞌla sébali olámala alué ꞌnátili ꞌwe nóchali kame, alué ralámuli napu ꞌma ꞌla Onorúgame ꞌkúchila ju jipe. 20 Abé ꞌla júkuru bilé apeli osigá náolia alué rejcholi ruwigá napurigá ta goꞌmela alué saꞌpá napu kógilime nile alué tábiri rejtete newárigime napu eteme nile  

 

 

 

u 15:18 Yeka ruwime ju Onorúgame gatemio alué ralámuli jurío ꞌyuga napurigá Onorúgame raꞌichálila sebámala napu mochí alué ralámuli tabilé jurío.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 15

348

Onorúgame neraga. ꞌLige aminami alué rió mukí ꞌyúgame, tabilé seꞌnú mukí ꞌyuga gojchimeli ju. ꞌLige alué mukí tabilé seꞌnú rió ꞌyuga gojchimeli ju, pe boꞌné gunala ꞌyuga gojchimeli ju. ꞌLige aminami tabilé goꞌmela alué ajágame saꞌpala tabilé maꞌchí pásirigime elalá. ꞌLige aminami tabilé goꞌmela alué elaláchigó. 21 Alarigá ruwile Moisesi ꞌwe ꞌya, ꞌlige weꞌká ralámuli tabilé jurío ꞌma akele alué raꞌíchali napugiti weꞌkaná weꞌká riógichi nerú alué uꞌkuchí jurío reꞌobala «sinagoga» anilime napu raꞌíchame ju alué Moisesi osilila nabí sawalachi resíbulichi. Tabilé najkiá ramueka napurigá saega mochiwa alué raꞌichálila ꞌyuga. 22 ꞌLige alué makué oká rió napu Esukrístote ꞌyárilige nóchali, ꞌlige alué uché jaré eꞌwélala selígame, ꞌlige suwábaga alué uché jaré Esukristo oyérame, ꞌma napuíka raꞌíchale ꞌla ko julalia jaré rió napurigá simámala alué oká rió ꞌyuga, alué Páulo ꞌlige Bernabé si, napurigá oꞌtomela alué apeli alé Antiokía anilichi weꞌká riógichi. 23 Bilé alué rió julárigame Jurasi anilime nile. Alué uché bilé Silasi anilime nile. Alué Jurasi oká rewégame nile, Barsabasi anilime nílechigó. Alué oká rió ꞌwe ꞌla nirálime nile alué weꞌká ralámulite. Alué apeli osirúgime regá anime nile: «Ramué makué oká rió napu nóchili ꞌyárilige Esúsite, ꞌlige aminami ramué ralámuli eꞌwélala jena Rusaleni mochígame, suwábaga ramué ꞌwe repóralia ꞌemi Esukristo oyérame tabilé jurío napu weꞌká riógichi  

 

 

Antiokía mochígame ralámuli ju, ꞌlige napu ejiro Siria mochígame ralámuli ju abiénachigó, ꞌlige ꞌemi ralámuli alé Silisia mochígame ꞌwe repórilia ramuéchigó. 24 Ramué akirú bilé raꞌíchili jena mochiga. Jena Rusaleni mochígame rió simíbale alé ꞌmi napu ejperé ꞌemi ralámuli ꞌlige alué rió ꞌwe seꞌwináriga raꞌíchale ꞌemi ralámuli ꞌyuga alé sebasa. ꞌEmi alué raꞌíchali akisá, tabilé ganíliga akele, ꞌwe nejkumele alué raꞌíchali ꞌemi ꞌyuga. Ramueka pecha asemi julalia alué ralámuli alé ꞌmi ꞌemi ejperélachi. 25 Alekeri biꞌlepi naꞌtálituru ramué oká rió julamia alemi oká rió napubúriga bilé Bernabé anilime ꞌlige bilé Páulo napu ꞌwe aꞌlá ralámuli ju ramué ꞌyuga. 26 Amulí uꞌsuwile iꞌsínimi alué Waꞌlula Esukristo raꞌichálila ruigá eꞌyénachi Páulo ꞌlige Bernabé. 27 ꞌLige ramué juláruturu alué Jurasi ꞌlige alué Silasi napurigá abé ꞌla ruyémala ꞌemi ꞌla anime ko alué raꞌíchali apélichi osirúgime napurigá tabilé nejkumega eꞌyénamala alué uché jaré rió alemi. 28 ꞌLige Onorúgame Alawala guꞌiri ramué ralámuli jena mochígame napurigá ramué aꞌlá naꞌtawa napurigá tabilé náolawa bilé ꞌnátili nejkumeme. Pe náolawa ꞌnalina napurigá ꞌla sébali olámala ꞌemi bilé ꞌnátili abé resí lálime. 29 Aꞌréwagó alué saꞌpá goꞌyá alué napu kógilime ju alué tábiri rejtete newárigime. ꞌLige alué elá tabilé goꞌpóachigó. ꞌLige alué saꞌpá alué ajágame saꞌpala meꞌlirúgame alué tabilé maꞌchí pátigime elalá, alué saꞌpá tabilé goꞌpóachigó. ꞌLige aminami tabilé seꞌnú mukí ꞌyuga gochiboa, pe boꞌné upila si. ꞌLige alué mukí tabilé seꞌnú rió ꞌyuga gochimela,  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

349

HECHOS 15

pe boꞌné gunala ꞌyuga gochimela. ꞌLige alarigá nokisáká ꞌemi ꞌliko ꞌwe aꞌlá nímala. Pe ekí júpá ye raꞌíchili, cheliérabá, ariósibá ꞌemi ralámuli.» 30 ꞌLige alué ralámuli alé Rusaleni mochígame júlale alué naó rió alé Antiokía anilichi. ꞌLige alué rió sebasa alé Antiokía, ꞌlige bayele alué ralámuli alé Antiokía mochígame ralámuli alué Esukristo oyérame. ꞌLige weꞌká napubusa alué ralámuli alé Antiokía, ꞌlige ꞌyale alué apeli alué ralámuli Antiokía mochígame. 31 ꞌLige alué ralámuli alué napu narele alué apeli rejcholi raꞌíchame, ꞌlige naresa yati raꞌíchale alué osilí. ꞌLige ꞌma raꞌíchasa alué osilí, ꞌwe raꞌsálagá mochime nile alué ralámuli. 32 ꞌLige alué rió Jurasi ꞌlige alué Silasi weꞌká raꞌíchale alé jaga napu Onorúgame ꞌyálige alué raꞌíchali. Oilárile alué ralámuli alé Antiokía mochígame Esukristo oyérame napurigá aminabi nokísimala Esukristo oyera napurigá tabilé weꞌkuámala alué ꞌnátili. 33 ꞌLige mochile alué ralámuli alé weꞌkabé rawé. ꞌLige ku juláliru alé Rusaleni alué Jurasi ꞌlige Silasi waꞌlú cheliera ꞌyániliga alé Rusaleni mochígame ralámuli Onorúgame oyérame. 34 Nobi Silásika abajá rejpínalekeꞌé alé Antiokíachi. 35 ꞌLige Páulo ꞌlige Bernabé abalé Antiokía ejtebílechigó. Alué oká rió uchéchigo jaré si Onorúgame raꞌichálila beniria mochile alé.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ꞌlige Bernabé uchéchigo simíbaligo, ꞌma osá nile simiba

36 ꞌLige

pe abé aꞌkinana, ꞌlige anele Páulo alué Bernabé: ―Uchéchigo siné simáwaꞌé alué ralámuli Esukristo oyérame

eꞌnewa chonoká mochiga ―anele alué rió―. Simáwaꞌé eꞌnewa alué ralámuli alué napu ramué ruyélige alué Esukristo raꞌichálila ꞌya alemi weꞌkaná weꞌká riógichi ―anele alué Páulo. 37 ꞌLige alué Bernabeka bayérole alué Juani napu oká rewégame nile, Marko anilime nílechigó, napurigá si simélachigó napurigá ꞌya. 38 ꞌLige alué rió Páuloka tabilé najkile napurigá si simela uchéchigo napugiti ꞌya bajchá rawé tabilé sébali oláligime alué rió si simisá. Pe alé Pampilia si ku roꞌile. Pecha si simíliga nejkúrimia Onorúgame raꞌichálila benírilichi alué ralámuli. 39 ꞌLige alué oká ralámuli ꞌwe bochí anile alué alieti raꞌíchaga, Páulo ꞌlige Bernabé. ꞌLige arigá tabilé napuíka simíbale alué oká ralámuli anigá. Pe iꞌwana simíbale. ꞌLige alué rió Bernabé alué Marko ꞌyuga simile bilena bárkochi. ꞌLige alué barko alé Chipre anilime gawí ilígachi alé baꞌwichí nasipa, alé simime nile alué barko. 40 ꞌLige alué Páuloka uché bilé rió bayérole napurigá si simela. Alué Silasi anilime rió nile. Taꞌchó simíbachi alué oká rió, alué ralámuli alé mochígame tánele Onorúgame napurigá ꞌwe aꞌlá semáriga repúmala alué oká rió ꞌmimi boichí eꞌyénigichi. 41 Alé Antiokía anilichi weꞌká riógichi alé chojkile simiba, ꞌlige eꞌyénale alé ejiro Siria Esukristo oyérame ꞌyuga raꞌichasia. ꞌLige simárale alué oká rió raꞌichasia alué ralámuli Esukristo oyérame ꞌyuga alemi ejiro Silisia anilichi. Oilárile suwábaga alué ralámuli Esukristo oyérame  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

HECHOS 15​, ​16

350

alemi mochígame. ꞌLige alué ralámuli oilárisiga ꞌlige abiénachigó ꞌwe welagá eꞌyénale alué ralámuli alué Esukristo oyérame. Jena ruwimela alué rió Timoteo simíligo alué Páulo ꞌlige Silasi ꞌyuga

16

ꞌLige alué rió Páulo ꞌlige Silasi sébale alé weꞌká riógichi Rerbe anilichi. ꞌLige pe abé nujubapi sébale alé weꞌká riógichi Listra anilichi. ꞌLige alé Lístrachi najtépale alué rió Timoteo anilime. Esukristo oyérame nile alué rió. ꞌLige alué rió Timoteo eyela alué Esukristo oyérame nílechigó. ꞌLige alué Timoteo eyela ralámuli jurío nile. ꞌLige alué oꞌnólaka tabilé jurío nile, pe griego nile alué rioka. 2 ꞌLige alué ralámuli alé Listra mochígame alué Esukristo oyérame, ꞌwe aꞌlá nirame nile alué Timoteo. ꞌLige alué ralámuli alé weꞌká riógichi Ikonio mochígame Esukristo oyérame ꞌwe aꞌlá nirame nílechigó alué rió Timoteo. 3 ꞌLige alué rió Páulo najkile napurigá si simela alué rió Timoteo. ꞌLige bajchá alué Páulo nulele rijpunániliga peꞌtá alué isílala alué Timoteo napurigá nokame nílige alué ralámuli jurío. Alué ralámuli napu eꞌyénale alemi ꞌla machile Timoteo oꞌnola tabilé jurío níliga. 4 ꞌLige weꞌkaná weꞌká riógichi eꞌyénale alué rió alemi simasa, ꞌwe ruwile alué raꞌíchili napurigá nulálige alué ralámuli alé Rusaleni mochígame ralámuli, alué makué oká rió napu Esusi ꞌyálige nóchili ꞌya, ꞌlige alué ralámuli napu eꞌwélala nile alué Esukristo oyérame ꞌyuga alé Rusaleni  

 

 

mochígame. 5 ꞌLige alué raꞌíchili ruyésiga abéchigo aꞌwágame sulega mochile alué ralámuli alemi weꞌká riógichi mochígame Esukristo oyérame. Nabí rawé weꞌká ralámuli napu tabilé bijchígime nílige, ꞌma ꞌla bijchígile alué Esukristo raꞌichálila. ꞌLige alué napu bijchígile alué raꞌichálila ꞌma alué Esukristo oyérame gayénale.  

Jena ruwimela Onorúgame etéraligo Páulo bilé rió

6 ꞌLige

Onorúgame Alawala tabilé najkile napurigá simámala alué bakiá rió alé napu boꞌí alué waꞌlú gawí Asia rewégame napurigá ruyémela alué Esukristo raꞌichálila alemi simíbaga alué bakiá rió, tabilé elile. Alekeri uché bilena simárele alué bakiá rió. Pe alemi simárele napu boꞌile alué ejiro Prisia rewégame. ꞌLige alué uché bilé ejiro Galasia anilime gawí pe alé chega boꞌile aluéchigó. ꞌLige alué rió alemi simárele nasípami, napu nile alué oká ejiro. 7 Napuꞌlige sébale ejiro Misia anilichi, waꞌlú gawí Bitinia anilichi simáninile, iligá tabiléchigo elíliko Esusi Alawala. 8 ꞌLige alekeri pe siꞌné simíbale alé bilena weꞌká riógichi Tróasi anilichi. ꞌLige alemi weꞌká riógichi Tróasi alué baꞌwí waꞌlú pe aꞌbé ilile alé yéniga. 9 ꞌLige alé sebasa, weꞌliko rukó alué Páulo Onorúgamete etérale bilé rió alé waꞌlú gawí Maseronia ajtígame rió. ꞌLige anele alué rió: ―Pe rekó jeka Maseronia simasi ꞌemi rió, pe rekó ramué jena Maseronia mochígame ralámuli guꞌíriwaká ꞌemi rió, ꞌwe sapuka  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

351

HECHOS 16

simasi ―anele alué rió napu Onorúgame etérale. 10 Napuꞌlige alué Páulo anele ramué napu etele, oꞌmaka ramué ꞌma yati jigáruturu. v Oꞌmaka ꞌla naꞌtalia ramué Onorúgame ꞌla bayéligo ramué napurigá simawa alé Maseronia anilichi napurigá beníriwa Onorúgame raꞌichálila alué ralámuli alé mochígame.  

Jena ruwimela galírale moꞌáriligo Páulo ꞌlige Silasi

11 ꞌLige

alésíko bárkochi simáruturu ramué alé Samotrasia simime barko. ꞌLige siꞌné simáruturu ramué alé ꞌmi rabó napu ilí alué gawí Samotrasia anilime gawí. ꞌLige alué Samotrasia anilichi, alé baꞌwichí nasipa ilígame ju alué gawí. ꞌLige alé eꞌyéniga uché melénala simáruturu alé ꞌlebo ꞌnálige baona weꞌká riógichi Neápolisi anilichi. 12 ꞌLige alésíko simáruturu alé ꞌpárimi weꞌká riógichi Bilipo anilichi. ꞌLige alé weꞌká riógichi weꞌká ralámuli mochile alé weꞌkanaka sígame. Alué Romano anilime ralámuli weꞌká mochile alé ejperega. ꞌLige alé mochíruturu ramué pe uꞌkabi rawé. 13 ꞌLige bilé rawé sawalachi resíbulichi simáruturu ramué alé ꞌminami weꞌká riógichi suwemi napu aꞌbé bakochi nile ꞌyamia koche napuíme ko ralámuli jurío Onorúgame raꞌichálila gepumia ꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia. ꞌLige sebáruturu ramué alé bakochi suweke, alé napu napuíme nile alué ralámuli jurío. ꞌLige alé mochílituru  

 

peꞌkabi umugí ꞌlige alé mochiga raꞌicháruturu ramué alué umugí ꞌyuga. ꞌLige weꞌká raꞌicháruturu ramué Onorúgame raꞌichálila alué umugí ꞌyuga. 14 ꞌLige bilé mukí ajtigéturu alé, Liria anilime mukí, alé Tiatira anilichi ochérigame nile alué mukí. ꞌLige alué mukí chiní ꞌwe aꞌlala ralineme kéturu alué mukí, chiní chóniga-sejtákame ꞌwe aꞌlala. ꞌLige alué mukí ꞌwe aꞌlá ꞌnátame nile Onorúgame ꞌyuga. ꞌLige alué mukí akea asale Onorúgame raꞌichálila ꞌlige Onorúgame boꞌné ꞌyale ꞌnátili alué mukí napurigá alué mukí ꞌwe aꞌlá námamala Onorúgame raꞌichálila napu ruwile alué Páulo. ꞌLige alué mukí ꞌwe semáriga oyérale alué rejcholi alué napu ruwile alué Páulo alé asagá. 15 ꞌLige ꞌma rewarárigame gayénale alué mukí alé waꞌlú baꞌwichí bochígimi bokuíka. ꞌLige alué ralámuli alué napu ekí mochile alé napu bejtele alué mukí, ꞌma rewarárigame gayénalechigó, Esukristo oyérame anilime gayénale alué ralámuli. ꞌLige anile alué mukí: ―ꞌEmi ꞌla bijchiá ꞌla bijchígisaká ꞌla Esukristo oyérame ko ne, ꞌliko simáwagó alé ne galílachi napurigá ꞌemi alé ne bejtélachi mochímala weꞌkabé rawé ―anile alué mukí. ꞌLige weꞌsá anile alué mukí reparia ꞌlige arigá simaru ramué alué mukí bejtélachi. 16 ꞌLige uché aꞌkinana rawé simáruturu ramué alé bakochi suweke alé napu napuíme nile alué ralámuli jurío Onorúgame  

 

 

v 16:10 Jena Lukasi chojkile Páulo ꞌyuga eyena.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

352

HECHOS 16 ꞌyuga raꞌichamia alé mochiga, ꞌlige ramué alemi boichimi eꞌyénaga najtepáruturu bilé mukí iwé. ꞌLige alué mukí iwé uꞌtabela remónisi ajchágame nile, alekeri alué mukí ꞌwe aꞌlá machime nile alarigá nimio pe nujubapi. Jaré rió bujkú niraga nuleme nile alué mukí. ꞌLige alué rió ꞌwe meme nile enomí alué mukite napugiti alué mukí ꞌwe aꞌlá machime níligame alarigá nímio aꞌkinana rawé. 17 ꞌLige alué mukí iwé najátele Páulo ꞌlige ramué. ꞌLige ꞌwe iwégame raꞌíchaga anile alué mukí: ―Ye ralámuli nóchame ju alué Waꞌlula Onorúgame ꞌyuga napu reꞌpá rewagachi ajtígame ju. Alueka anéguru churigá ꞌla buyásitika alué tabilé ꞌla bowechi ―alanísiga enale alué mukí alemi nujubá. 18 ꞌLige weꞌkabé rawé eyénale alué mukí lanigá alemi. ꞌLige alué rió Páulo arigá nasínale alué alieti raꞌíchili akea. Boꞌneka ꞌla nénílile tabilé ꞌla ka, tabilé ganíliga eyénale napugiti alué uꞌtabela remónisi ꞌwe nejkuméligime. ꞌLige alué mukí lanechi Páulo, Páuloka guꞌliga ilíbale ꞌlige anele ayóniga alué Remónisi: ―Mué remónisi maꞌchínawa alé mukichi. Neka nulá Esukristo aꞌwalila gite maꞌchínawa mué remónisi alé iwé mukí sulálachi ― anele alué rió Páulo. ꞌLige alué uꞌtabela remónisi alé sulachí ajtígame pe yati maꞌchínale alé alué mukí sulálachi ajtigé, alué Páulo alanisá. 19 ꞌLige alué rió napu ajchigá mochile alué mukí, napuꞌlige machisá tabilé ꞌla ko alué enomí  

 

 

melia alué mukite, ꞌlige chaꞌpíliru alué Páulo ꞌlige alué Silasi. Banasuka oꞌtóliru wijchí roꞌogá alué oká rió alé napu mochile alué eꞌwélala 20 alé nasípami weꞌká riógichi. Alué ralámuli alé napuíme nile alué raꞌíchili gatemia. ꞌLige anile bilé rió alé aꞌpasa alué oká rió: 21 ―Ye oká rió pe jurío ju, ꞌlige asíriga cha noká ye rió jena jsisá. ꞌMa seꞌwinati raꞌíchili beniria ralámuli jena mochígame. ꞌWe nejkumea mochí alué oká rió. ꞌLige ramueka tabilé najkiá alué alieti raꞌíchali napugiti ramueka pe ralámuli romano nírigime, alekeri tabilé najkiá ramué alué raꞌíchili ― anile alué ralámuli alé aꞌpasa alué oká rió. 22 ꞌLige alué ralámuli napu ekí akele alué ralámuli lanichi alé jaga, suwábaga alué ralámuli ꞌma sairale alué oká rió Páulo ꞌlige Silasi. ꞌLige alué ralámuli eꞌwélala nulale alué oꞌpacha bujénalaga alué oká rió. ꞌLige ꞌma bujesa alué oꞌpacha, ꞌlige nulale wejpisóniliga gusite alué oká rió. ꞌLige ꞌla iwégame wejpisole alué oká rió. 23 ꞌLige ꞌma suwénasa wejpisoa alué oká rió, oꞌtóliru galírale moꞌamia. Eꞌwélala nulele galírale repume napurigá ꞌwe ꞌla repúmala napurigá ta buyásimala alé mochiga. 24 ꞌLige alué rió alé galírale moꞌárigame repume moꞌale alé galichi abé pachami napurigá ta buyásimala alué oká rió. ꞌLige alé pachá mochile ronola moꞌigá alé rabilétachi ewágachi alué oká rió. ꞌLige alué rió Páulo ꞌlige alué Silasi alé moꞌagá mochiáleru alué ronola. ꞌLige ꞌma tabilé gayénale noká ronola.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

353

HECHOS 16

25 ꞌLige

pe aba aꞌlige nasipa rukó alué oká rió Onorúgame ꞌyuga raꞌicha mochile aminami wikará mochile Onorúgame wikala ꞌwe raꞌsálagá, tabilé sewele alué ralámuli rekó galírale moꞌáriga mochige. ꞌLige uché jaré ralámuli galírale moꞌáriga mochílechigó alé, ꞌlige alué akea mochile alué oká rió Onorúgame aꞌwalí tánichi, ꞌlige aminami wikarachi Onorúgame wikala. 26 ꞌLige pe aba aꞌlige yati nokale gawí, ꞌwe aꞌwágame nokale gawí. ꞌLige alué galí ꞌma nokale napugiti cha aꞌwágame nokáligame. ꞌLige alué galí ꞌyérila ꞌma iꞌpúriga ilíbalechigó. ꞌLige alué ralámuli galírale moꞌáriga mochígame, ꞌma supásile karénate buluruga mochígame. ꞌLige pe boꞌné suꞌpásale alué karena alué rabileta bulurúgame cha aꞌwágame nokáligame alué gawí. ꞌLige alué ralámuli napu ekí mochílige alé pachá, ꞌma tabilé bulériga mochíbale. 27 ꞌLige alué rió galírale moꞌárigame repume pe alé aꞌmibemi galírale boꞌile gojchigá. ꞌLige pe yati asísiga eꞌnele alué ꞌyera alué galí napu mochile galírale moꞌárigame. ꞌLige etele iꞌpúriga iligó alué galí. ꞌLige larigá ilígame rewisá alué galí ꞌlige ꞌwe weꞌká ꞌnátale alué rió. Mayele ꞌma buyásiligo alué ralámuli. ꞌLige maꞌchí pale alué siparina napu oꞌkame nílige alué rió boꞌné. ꞌLige maꞌchí pasa boꞌnepi meꞌlimé olale alué rioka napugiti alué rioka alué ralámuli ꞌma buyásiligo mayega. Machime nílige meꞌlibólikó alué eꞌwélalate. 28 ꞌLige Páulo etele alué rió siparina maꞌchí pachi. ꞌLige iwégame raꞌíchaga anele:  

 

 

―Tase che ꞌsípua mué rió, ramué ralámuli napu ekí galírale moꞌárigame mochiru jena mochiru suwábaga ―anele alué rió laꞌsime etesa. 29 ꞌLige alué rió repume alué chojpé rajigá tale ꞌwe sapúkame alé pachami eꞌnemia. ꞌLige ꞌwe ꞌmaga bajkile alé pachami alé napu jale alué Páulo ꞌlige alué Silasi. ꞌLige alué rió ꞌwe majásiga ꞌmale alemi, áwilisia ꞌmale alué rió majaga. ꞌLige alé pachá sebasa alé napu jale alué rió Páulo ꞌlige alué Silasi, ꞌlige alé aꞌbé chojkóbisiga ilíbale alué rió repume ꞌwe aꞌlá niraga alué rió Páulo ꞌlige alué Silasi. 30 ꞌLige yati maꞌchí buyánale. ꞌLige alué rió repume maꞌchí buinasa alué ralámuli Páulo ꞌlige alué Silasi, ꞌlige rukele bilé raꞌíchili: ―ꞌEmi rió ¿churigá ꞌsímala ne napurigá ꞌla eꞌkámala Onorúgame neꞌchí? ―anile alué rió alé iligá. 31 ꞌLige alué Páulo ꞌlige alué Silasi nejele, anile: ―Mué rió ꞌla bijchígawaguru alué Esusi raꞌichálila napurigá nulá. ꞌLige alué ralámuli napu ekí mochí alé galírale mué bejtélachi, alué ꞌwe semáriga bijchígiwa alué Esusi raꞌichálilachigó. ꞌLige larigá nokisáká ꞌemi ꞌwe aꞌlá eꞌkámala Onorúgame ꞌemi ralámuli ―anile Páulo ꞌlige alué Silasi. 32 ꞌLige Páulo ꞌlige Silasi ꞌwe ruyele Onorúgame nila raꞌíchali alué rió repume ꞌlige suwábaga ralámuli napu ekí mochile alé alué repume bejtélachi. 33 ꞌLige pe abaꞌlige rukó alué repume pagole alué rió Páulo alé chiꞌwágichi, ꞌlige alué Silasi abiénachigó. ꞌLige yati  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

HECHOS 16​, ​17

354

ꞌma rewaráleru alé waꞌlú baꞌwichí bochígimi bokuíka suwábaga alué ralámuli, ꞌma Esukristo oyérame gayénale alué ralámuli. 34 ꞌLige alué rió repume, bayérole alué oká rió boꞌné bejtélachi alué Páulo ꞌlige Silasi. ꞌLige alé galírale sebasa, goꞌame kógile Páulo ꞌlige Silasi. ꞌLige suwábaga alué ralámuli repume bejtélachi mochígame ꞌwe raꞌsálagá mochile napugiti ꞌma Onorúgame oyériligame alué ralámuli. 35 ꞌLige melénala beꞌá alué eꞌwélala nulame alé Bilipo anilichi weꞌká riógichi júlale jaré rió gapitani napurigá anémala alué repume napurigá ꞌma ku buinámala alué oká rió galírale moꞌárigame. 36 ꞌLige alué rió repume akisá, anele alué rió Páulo ꞌlige alué Silasi: ―Alué eꞌwélala ꞌma nulélekeꞌé neꞌchí napurigá buinámala ne ꞌemi. Alekeri ꞌla kilí simáwagó ꞌemi, tabilé eꞌkarúgame raꞌíchaga. 37 ꞌLige alué Páulo anele alué ralámuli sontalo gapitani: ―Aka ramué ralámuli romano nírupachéchigó napurigá ꞌemi. ꞌLige ¿chonigá lolárupaché ramué jena? ¿Chonigá aliena iwégame wejpisótupaché ramué alé weꞌká ralámuli mochígichi jáwaga? ꞌLige wejpisosa, galírale moꞌákuru ꞌemi nokisá. ꞌLige ꞌemi napuꞌlige alé weꞌká riógichi aꞌpasa, peka peꞌtá rukékuru ramué tachiri nasibúliga ramué ꞌemi ꞌyuga. ꞌLige pe jipe nasoka buinánili ꞌemi nokisá. ꞌLige ramueka tabilé simawa alarigáká. ꞌLige jípeko jeka siráleké alué eꞌwélala ramué buinamia ―anele Páulo.  

 

 

 

38 ꞌLige

alué ralámuli gapitani ruwile alué raꞌíchali napurigá anílige alué Páulo, ruyélekeꞌé alué eꞌwélala alé ꞌmi mochígame. ꞌLige alué eꞌwélala ꞌwe majale alué raꞌíchili ruyésiga, alué oká rió romano nílechigó. 39 ꞌLige alué eꞌwélala simíbale alé ꞌmi napu mochile alué Páulo ꞌlige Silasi. ꞌLige alué eꞌwélala alé sebasa napu mochílige alué Páulo ꞌlige Silasi, eꞌkali tánele napurigá tabilé nejímala uché jarena abé eꞌwélalachi alué Páulo ꞌlige Silasi. ꞌLige ꞌma eꞌkali tánisa, ꞌlige maꞌchí buyánele alué oká rió alé galírale moꞌáriga mochígame. ꞌLige anele: ―Pe rekó jípeko simáwagó ꞌminami mejká jena weꞌká riógichi ―anele. 40 ꞌLige alé buinásiga alué rió Páulo ꞌlige Silasi, ꞌlige simíbale alué rió alé miná napu bejtele alué mukí Liria anilime. ꞌLige alé napuíle alué ralámuli Esukristo oyérame. ꞌLige Páulo ꞌlige Silasi, ꞌwe semáriga ruyele napurigá ꞌwe aꞌlá semáriga aꞌwágame sulega mochímala alué ralámuli Esukristo oyérame. ꞌLige Páulo ꞌlige Silasi simíbale alé weꞌká riógichi mochiga. Uché bilena weꞌká riógichi simíbale.  

 

Jena ruwimela weꞌká ralámuli ayóniligo alué Páulo ꞌlige Silasi

17

ꞌLige simárele alué oká rió bilena weꞌká riógichi Anpípolisi anilichi. ꞌLige uchéchigo bilena Apolonia anilichi weꞌká riógichi simárele alué oká rió. ꞌLige alé okaná weꞌká riógichi simárasa, ꞌlige sébale alé uchéchigo bilena weꞌká riógichi Tesalónika anilichi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

355

HECHOS 17

ꞌLige alé ilile alué uꞌtá reꞌobá jurío reꞌobala, «sinagoga» anilime. 2 Páuloka simile alé reꞌobachi boꞌné gompaniero si, bilé rawé sawalachi resíbulichi. ꞌLige alarigá nokame nile alué ralámuli. ꞌLige bakiá tarali sawalachi rawé resíbulichi simíbame nile alé reꞌobachi. ꞌLige Páulo raꞌíchame nile alué ralámuli ꞌyuga alé reꞌobachi asagá. Weꞌká eꞌkarúgame raꞌíchali aꞌbopi rukigá machináliga. 3 ꞌLige benírale churigá aniá alué raꞌíchili alé osilichi uchúkame raꞌíchili Onorúgame nila raꞌíchali, alué ꞌya nerúgame rejcholi. ꞌLige Páulo raꞌichia ilile alué apeli leéraga ꞌlige ruyea ilile ralámuli churigáriga Onorúgame aꞌréligo napurigá resí ikimela ꞌlige meꞌlílirigo alué rió napu boꞌné Onorúgame júlalige alé ꞌpákana rewagáchika. ꞌLige ku ajániligo alué rió meꞌlisuga. ꞌLige anile alué Páulo: ―Alué Esusi, alué napu nawale jena wijchimoba kulí pe uꞌkabi bamí kachi, alué nile napu Onorúgame julámili nílige alé ꞌpákana rewagáchika. Alué ju napu ruyé ne ꞌemi ralámuli. 4 ꞌLige alué rejcholi ruyésiga alué ralámuli, jaré alué ralámuli jurío ꞌwe aꞌlá oyérale alué rejcholi. ꞌLige aminami alué weꞌká ralámuli alué griego raꞌíchame ralámuli napu ꞌwe aꞌlá nirame nile Onorúgame, alueka ꞌwe aꞌlá oyérale alué rejcholi alué napu ruyele alué Páulo alé reꞌobachi iligá. ꞌLige aminami alué umugí napu ꞌwe aꞌlá nirame nile ꞌlige ꞌwe nóchame nile, weꞌká alué umugí ꞌwe semáriga oyérale Onorúgame raꞌichálila. 5 ꞌLige  

 

 

 

alué ralámuli jurío, alué napu tabilé oyérale rejcholi napu ruyele alué Páulo, alueka ꞌwe gawelia mochile alué ralámuli etea. ꞌLige alué ralámuli jurío owile jaré ralámuli ꞌwe najsinákuli, pe jami eꞌyéname, pe chátiri raꞌíchaga chibi anigá eꞌyéname alué ralámuli. ꞌLige alué weꞌká ralámuli napuíle alué ralámuli jurío ꞌyuga, alué tabilé bijchígime Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLige alué uché jaré weꞌká ralámuli abiena napuíle alué ꞌyuga, gepumia alué chátiri raꞌíchali. ꞌLige alué weꞌká ralámuli cha nokame napuísa, ꞌlige ꞌla iwégame cha anigá eꞌyénale alué ralámuli. ꞌLige suwábaga alué ralámuli alé weꞌká riógichi mochígame ꞌma ayole. ꞌLige sébale alé bilena galírale alué rió Jasoni anilime rió bejtélachi alué Páulo ꞌlige Silasi ꞌyasia. ꞌLige alé mochigo mayele alué oká rió. Alué oká rió chaꞌpináliga nokale alué ralámuli oꞌtonáliga napu mochile alué eꞌwélala. 6 ꞌLige alé Jasoni bejtélachi tabilé rewáliru alué oká rió. ꞌLiko pe alué rió Jasoni alé bejtégame chaꞌpile alué ralámuli. ꞌLige chaꞌpisá, wijchí rekagá banasuka maꞌchí páliru alué rió Jasoni. ꞌLige alarigá banagá oꞌtole alé ꞌmi napu mochile alué ralámuli eꞌwélala. ꞌLige alué uché jaré ralámuli Esukristo oyérame ralámuli ꞌma chaꞌpíliruchigó. ꞌLige abiena oꞌtóliru alué ralámuli alé ꞌmi napu mochile alué ralámuli eꞌwélala. ꞌLige alé sebasa, alué ralámuli napu oꞌtole alué uché jaré ralámuli eꞌwele sinaka neꞌole: ―Alué oká rió napu jsile jena ꞌwe cha anigá eꞌyena jemi bochígimi

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

356

HECHOS 17 weꞌká riógichi. 7 ꞌLige ye rió Jasoni alé boꞌné galílachi mochiga ajtime ju alué oká rió. ꞌLige ꞌwe gompaniérola ju ye rió alué oká rió. ꞌLige ꞌma sayega raꞌíchame ju alué ralámuli alué waꞌlula nulame rió romano olagá. ꞌLige aniárá alué ralámuli uché bilé waꞌlula selígame ajtigárá, napu Esusi anilime kará ―anile alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame. 8 ꞌLige alué raꞌíchili akisá alué eꞌwélala ꞌlige alué uché jaré ralámuli napu ekí mochile alé, alué uché rajpé ꞌla iwégame ayole alué Esukristo oyérame ꞌyuga. ꞌLige ꞌla iwégame weꞌká raꞌíchaga neꞌóchale. 9 ꞌLige alué eꞌwélala goblálile alué rió Jasoni napurigá maꞌchínamala, ꞌlige Jasónika boꞌné najtétisa, maꞌchínale. ꞌLige alué uché jaré ralámuli Esukristo oyérame najtétiga buyale.  

 

 

Jena ruwimela Páulo ꞌlige Silasi simíbaligo alé Berea anilichi weꞌká riógichi

10 ꞌLige

alué ralámuli Esukristo oyérame yati júlale alué Páulo ꞌlige alué Silasi alé weꞌká riógichi Berea anilichi. Pe rukó juláliru alué oká rió chíbaka napurigá ta chaꞌpiboa saílate. ꞌLige alé Berea sebasa alué rió Páulo ꞌlige alué Silasi, ꞌlige pe abé iꞌlibeko simíbale alué ralámuli alé uꞌtá jurío reꞌobálachi. 11 ꞌLige alué ralámuli jurío alé ejperégame ꞌla ꞌwe beninálime nile alué raꞌíchili, tase napurigá alué ralámuli alé Tesalónika mochígame. ꞌWe galegá  

akele alué rejcholi napu ruwile alué Páulo alé iligá. ꞌLige nabí rawé benime nile alué apeli osirúgime Onorúgame raꞌichálila machináliga pala ꞌla bijchiá ka napurigá ruwile alué Páulo. 12 ꞌLige weꞌká ralámuli jurío alé Berea mochígame ꞌwe ꞌla bijchígale alué rejcholi napu ruwile alué Páulo alé iligá. ꞌLige aminami alué weꞌká umugí alué griego raꞌíchame, ꞌwe nóchame umugí, alueka ꞌwe aꞌlá oyérale alué rejcholi. ꞌLige aminami alué weꞌká rió griego raꞌíchame, alueka ꞌla oyéralechigó alué rejcholi napu ruwile alué Páulo. 13 ꞌLige alué ralámuli jurío alé Tesalónika mochígame akele alué rió Páulo alemi eyénaráo alué Esukristo raꞌichálila beníria ralámuli Berea mochígame. w ꞌLige machisá alemi eyénaráo alué Páulo, ꞌlige yati simíbale alué ralámuli alemi napu ajtile alué Páulo eꞌnemia. ꞌLige alué ralámuli alé Berea sebasa, asíriga chátiri raꞌíchili raꞌíchale. ꞌLige seꞌwináriga ruyele alué raꞌíchili alé Berea mochígame ralámuli, napurigá alué ralámuli Berea mochígame ayónimala alué Páulo. 14 ꞌLige jaré ralámuli alué Esukristo oyérame alé Berea mochígame, yati ꞌlégana bayérole alué Páulo alé ꞌmi baꞌwichí suweke, alé waꞌlú baꞌwí ilígichi. ꞌLige alué rió Silásika abajá alé Beréachi rejpile alué Timoteo ꞌyuga. 15 ꞌLige alué ralámuli napu alué Páulo ꞌyuga simíbale, ꞌwe mejká simíbale Páulo ꞌyuga bárkochi simíbale wamí waꞌlú weꞌká  

 

 

 

w 17:13 Alué ralámuli jurío tabilé galeme nile alué ꞌya nerúgame raꞌíchali Onorúgame raꞌichálila napu ruwime nile nawámili ko Esusi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

357

HECHOS 17

riógichi Atena anilichi. ꞌLige alé weꞌká riógichi Atena anilichi roꞌile alué ralámuli alué Páulo ꞌyuga simíbagame. ꞌLige alué rió Páuloka alé weꞌká riógichi Atena rejpile. ꞌLige Páulo anele alué ralámuli alé Berea mochígame ku simíbachi: ―Jeka juláwaká alué rió Silasi ꞌlige alué Timoteo ꞌwe yati neraga ―anile Páulo alé Atena anilichi rejpiga. Jena ruwimela alué rió Páulo alé Aténachi asáligo

16 ꞌLige

Páulo alé Aténachi asale alué oká rió buigá Silasi ꞌlige Timoteo. ꞌLige alé asagá, alué Páulo etele larigá nokao alué ralámuli alé Atena weꞌká riógichi mochígame. ꞌLige alué ralámuli alé Atena mochígame weꞌká eꞌkarúgame newame nile. ꞌLige alieti newasa Onorúgame neraga eteme nile ꞌlige eꞌkali tánime nile alué ralámuli alé Atena mochígame. ꞌLige alué Páulo alieti etega, tabilé ganílile. Weꞌká ꞌnátale, ꞌwe sewele. Boꞌneka ꞌla machíligame tabilé ꞌla ko. 17 ꞌLige alué alieti etesa alué Páulo, ꞌlige simile alé uꞌtá jurío reꞌobálachi «sinagoga» anilime, simile raꞌichamia alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLige alé reꞌobachi raꞌíchale alué ralámuli jurío ꞌyuga ꞌlige griego raꞌíchame ralámuli ꞌyuga napu ꞌwe ꞌla nirame nile Onorúgame. ꞌLige nabí rawé ꞌwe raꞌíchale alué Páulo apiépiri ralámuli ꞌyuga alé weꞌká riógichi iligá, alé napu ralinélime  

nile eꞌkarúgame tábiri. 18 ꞌLige jaré ralámuli mochile alé Pekurio oyérame. ꞌLige jaré mochile alué Seno anilime raꞌíchili oyérame ralámuli. x ꞌLige alué ralámuli anile akisá Páulo raꞌíchachi: ―¿Chieri júkó ye rió ꞌwe weꞌká raꞌíchanti, ramueka tabiléchigo námatugó? ꞌLige jaréchigo anile: ―Pe uché bilé riosi najátilime najkigá aniá káwé ye rió. Alué rió Páulo ruwile alué Esusi raꞌichálila, ꞌlige abiénachigó raꞌíchale ku ajániligo Esusi mukusá. Alekeri mayele alué ralámuli: «Pe uché bilé riosi najátilime najkigá aniá káwé ye rió.» 19 ꞌLige bayéleru alué Páulo alé bilena Areópago anilichi, alé napu napuíme nile alué ralámuli alué raꞌíchili gatemia. ꞌLige anile alué ralámuli alé mochígame: ―Ramué ralámuli machináliru alué raꞌíchali, ¿tachiri ruyame ko alué raꞌíchili, alué napu mué ruyá aní? 20 ꞌYako tasiné akiame ke alarigá raꞌíchame jemi. Suwábaga alué raꞌíchali machináliru ramué ralámuli. 21 ꞌLige alué ralámuli alé Atena mochígame ꞌwe beninálime nile alué uché bilé raꞌíchili seꞌnú nuebo. ꞌLige ꞌwe raꞌichánilime nile alué raꞌíchili alué apiépiri raꞌíchili seꞌnú nuebo. Alarigá nile alué ralámuli ꞌyasi. ꞌLige alé Atena weꞌká ralámuli mejkaka sígame weꞌká mochile alé Atena ejperega. ꞌLige alué ralámuli  

 

 

 

x 17:18 Alué ralámuli napu Pekurio oyérame nile tabilé bijchígame nile ajtigá Onorúgame. Pe mochime nile goꞌyá ꞌlige bajía, ꞌlige ꞌwe newame nile yawiyame, ꞌwe ganíliga mochime nile pe aꞌbopi ꞌnátaga. Alué ralámuli napu Seno oyérame nile bijchígame nile bochígimi ajtigó Onorúgame, ꞌlige pe kilí mochime nile, anáchaga mochime nile, tase napurigá alué Pekurio oyérame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

358

HECHOS 17 abiena ꞌwe beninálime nile alué uché bilé seꞌnú raꞌíchili nuebo. 22 ꞌLige alué Páulo oꞌweti ilísale alé Areópago raꞌichamia alé weꞌká ralámuli mochígichi. ꞌLige anile alué Páulo oꞌweti ilísisa: ―ꞌEmi ralámuli jena weꞌká riógichi Atena mochígame, neka eteme ju ꞌemi weꞌká riosi nígame ko ꞌlige ꞌwe tánime ju aꞌwalí alué riosi ꞌemi. 23 Ne jemi eyénaturu eꞌnéniga, weꞌká eꞌkarúgame etiáturu ne ꞌemi aꞌboi newálala ꞌemi aꞌboi riósila. ꞌLige alé rewá ne bilena napu kógime nile Onorúgame. ꞌLige jaré raꞌíchili osilí uchú alé anime: «Siné kachi ajtigéréko bilé Onorúgame tabilé machirume. Jena jawawa alué goꞌame napurigá goꞌmela alué Onorúgame.» ꞌLige Onorúgame napu tánime ju ꞌemi tabilé machigá, ꞌwe aꞌlá machí ne alué ko Onorúgame. ꞌLige ne ꞌla ruwimela chieri ko Onorúgame napu ꞌemi ralámuli tabilé machí. 24 › Onorúgame newale ye gawí, alueka suwábaga nulame ju jena wijchimoba ꞌlige ꞌpa rewagachi abiena. Onorúgame tabilé bejtégame ju alé reꞌobachi, alué reꞌobá alué ralámuli newálila jena wijchí ejperégame. 25 ꞌLige Onorúgame tabilé resílá napurigá guꞌíriwa ralámulite. Onorúgame nejíguru alawá ꞌlige buchéguru suwábaga ralámuli. Alueka suwábaga nejime júkuru napu ekí resíláru ramué. 26 › ꞌLige sineko pe biꞌlepi rió newale Onorúgame. ꞌLige Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌírile napurigá weꞌká oꞌchéramala ralámuli jena wijchimoba.  

 

 

 

 

Aꞌlígesíko weꞌkaná oꞌchérale ralámuli seꞌwináriga raꞌíchame, aꞌbopi raꞌichálila raꞌíchame. Boꞌné Onorúgame ꞌla ꞌnátale koche oꞌchéramala ralámuli ꞌlige chiéniko. Arigá ꞌnátale ꞌwe ꞌya weꞌká bamí taꞌchó newá ralámuli. 27 ꞌLige Onorúgame newale alué ralámuli napurigá ꞌla naꞌtámala, «¿Koche ajtigá Onorúgame ꞌlige churigá ko Onorúgame?» ꞌlige alarigá ꞌla oyérawa Onorúgame, ꞌlige siné kachi alué ralámuli ꞌla oyéramala Onorúgame. ꞌLige Onorúgame tabilé mejká ajtí napu mochiru ramué ralámuli, ramueka tabilé etewía alé ajtígó Onorúgame. 28 ꞌLige Onorúgame gite ajáluru ramué ralámuli jena wijchimoba mochígame. ꞌLige maꞌchílime nírukuru ramué Onorúgame gite, ꞌlige akeme nírukuru ramué ralámuli Onorúgame gite. ꞌLige Onorúgame ta nejkúrisaká, ꞌlige pecha ajáliwakó ramué ralámuli jena wijchimoba mochígame. Aꞌchigóriga ꞌla anime osale jaré ralámuli jena mochígame ꞌla jebénigame osagá, ꞌla anime osale: «Onorúgame ꞌkúchila nírukuru ramué, Onorúgame newale ramué ralámuli», anime ju alué osilí. 29 Bijchiá Onorúgame ꞌkúchila niru ramué ralámuli. ꞌLige Onorúgame ꞌkúchila níriga, ꞌlige ¿alué tábiri aꞌboi newárigime ꞌlacha Onorúgame nímalawé? ꞌLige alueka pe jena wijchí mochígame rió newálila júkuru, pe rejtete newárigime ju, ꞌlige ꞌórote ꞌlige plátate, ꞌlige alué ralámuli pe aꞌboi ꞌnátaga newálekuru alué tábiri. 30 ꞌYa bajchá rawé tabilé eꞌchéwale  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

359

HECHOS 17​, ​18

Onorúgame alué ralámuli, jípeko Onorúgame najkí napurigá buyámala resítiri ꞌnátalichi. 31 ꞌLige Onorúgame ꞌma anile chiéniko olamio gustisia ralámuli. ꞌLige alué boꞌné Onorúgame nulémala alué bilé rió napurigá ruwimela chieri ka resítiri ꞌnátame ꞌlige chieri ka tabilé resítiri ꞌnátame. Suwábaga ralámuli ꞌla machíguru ye rió ꞌwe aꞌlá bijchiá animeli ju napugiti Onorúgame ajániligame alué rió. 32 ꞌLige alué raꞌíchili akisá alué ralámuli Onorúgame ku ajánaligo bilé rió, ꞌlige jaré ralámuli ꞌwe gawéliga akele alué raꞌíchili. ꞌLige alué uché jaré ralámuli anile: ―Ramueka najkiá napurigá uchéchigo siné nawawa alué raꞌíchali raꞌichawa ―anile alué ralámuli. 33 ꞌLige alué Páulo aꞌrele alué raꞌicha iligé alé, ꞌlige simile. 34 ꞌLige jaré alué ralámuli najátele alué Páulo ꞌlige ꞌwe aꞌlá niraga akele alué raꞌíchali. ꞌLige alué bilé alué Onisio anilime rió, waꞌlula nile nulame alé weꞌká riógichi. ꞌLige bilé mukí nile Ramárisi anilime mukí. ꞌLige uché jaré ralámuli abiena ꞌwe galeme nile Onorúgame raꞌichálila.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo simíligo Korinto anilichi weꞌká riógichi

18

ꞌLige aꞌkinana simile alué Páulo alé weꞌká riógichi Korinto anilichi. 2 ꞌLige alé weꞌká riógichi Korinto najtépale bilé rió jurío Akila anilime. ꞌLige alué rió Akila alé weꞌká riógichi Ponto  

anilichi ochérigame nile. ꞌLige pe kulí nawágame nile alué rió Akila alé Korinto alué upila ꞌyuga napu Prisila anilime nile. Alé ꞌnaka simíbale alué oká ralámuli alé napu mochí alué ralámuli italiano raꞌíchame. Alé weꞌká riógichi waꞌlúlachi Roma ejperégame nile ꞌyako. Abijí alé Roma mochiga Akila ꞌlige Prisila, alué waꞌlula napu Kláurio anilime nile suwábaga alué ralámuli jurío ꞌma mabule, ꞌlige jaré alué ralámuli jurío alé Roma mabúsiga ꞌma júmasile ꞌlige sébale alé Korinto. 3 ꞌLige alué Páulo simile alué ralámuli kólimia Akila ꞌlige Prisila. ꞌLige alué Páulo pe aba alué nóchili nígame nile aꞌchigóriga napurigá alué ralámuli. ꞌLige alué Páulo alé asale nocha alué ralámuli ꞌyuga. Alué Páuloka uꞌkuchí galí newame nile gemá napisúligamete. y 4 ꞌLige alué Páulo alé asagá, nabí rawé sawalachi resíbulichi simime nile alé alué ralámuli jurío reꞌobálachi «sinagoga» anilime. ꞌLige alé reꞌobachi iligá ruwime nile alué Páulo Onorúgame raꞌichálila. Weꞌká ralámuli jurío mochile alé ꞌlige abiena mochile weꞌká alué ralámuli tabilé jurío. ꞌLige alué ralámuli ꞌwe rukeme nile. ꞌLige alué rió Páulo najkime nile napurigá alué ralámuli ꞌla bijchígimala alué raꞌíchili napu ruwile alué Páulo. 5 ꞌLige sébale alué oká rió alué Silasi ꞌlige alué Timoteo ejiro Maseróniaka simíbaga. ꞌLige alué sebasa alé, aꞌrele alué Páulo nocha alué gemá napisua napu newalime  

 

 

y 18:3 Alué gemaka chibá gujpálate newárigime nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

360

HECHOS 18 nile galí, alésíko pe Onorúgame nila rejcholi ruyeme nile. Ruyele alué ralámuli jurío Esusi níligo napu Onorúgame júlale napurigá guꞌírimala alué ralámuli. 6 ꞌLige jaré alué ralámuli jurío alé mochígame sairaga mochile ꞌlige ꞌwe gawélele alué Páulo raꞌichálila. ꞌLige alué Páulo alué oꞌpacha bujasá sawele. Alueka ruwime nile tabilé chokila ko. ꞌLige anile alué Páulo alaꞌsika: ―Onorúgame gastigárimala ꞌemi ralámuli, ꞌliko neka tabilé chokila nímala. ꞌLige jípeko ne simela alé napu mochí alué ralámuli tabilé jurío alué ye raꞌíchili rejcholi ruyemia ―anile alué Páulo. 7 ꞌLige alué Páulo ꞌma lanisá, maꞌchínale alé reꞌobachi. ꞌLige alué Páulo alé maꞌchínasa, ꞌlige simile alé aꞌbé uché bilena galírale alé napu bejtele alué Justo anilime rió. Alué rió ꞌwe aꞌlá nirame nile Onorúgame. Alé reꞌobá ilígachi chega bejtégame nile alué rió. 8 ꞌLige alué Krispo anilime rió napu waꞌlula nile alé reꞌobachi nulame, alué rió ꞌwe aꞌlá bijchígile alué Esukristo raꞌichálila napu ruwílige Páulo alé iligá, ꞌwe ꞌla oyérale, ꞌlige suwábaga alué ralámuli alé galírale mochígame alué Krispo bejtélachi ꞌwe ꞌla oyéralechigó alué Esukristo raꞌichálila. ꞌLige weꞌká alué uché jaré ralámuli alé weꞌká riógichi Korinto mochígame ꞌwe ꞌla oyéralechigó alué napu ruwílige alué rió Páulo. ꞌLige ꞌma rewaráliru alué ralámuli alé waꞌlú baꞌwichí bokuíka bochígimi.  

 

 

9 ꞌLige

bilé rukó Onorúgame etérale alué Páulo alué Waꞌlula Nulame Esukristo. ꞌLige anile alué Esukristo: ―Tase majawa mué rió Páulo, aminabi rupoa ne raꞌichálila. 10 Neka nabí alé aꞌbé ajtíkuru mué repuka napurigá tabilé ꞌwesi cha olámala mué. Neka najkí napurigá aminabi ruwimela mué ne raꞌichálila, weꞌká ralámuli mochígame jena weꞌká riógichi napu oyérimili ju alué raꞌíchali ― anile alué Esukristo. 11 ꞌLige alué rió Páulo asale alé weꞌká riógichi Korinto bilé bamí miná nasipa. ꞌLige ꞌwe semáriga beniria asale alué ralámuli alé weꞌká riógichi Korinto mochígame Onorúgame raꞌichálila. 12 ꞌLige alué rió Galioni selígame kachi alé ejiro Akaya anilichi, alé napu waꞌlú weꞌká riógichi Korinto boꞌí, ꞌlige weꞌká alué ralámuli jurío sairale alué rió Páulo. ꞌLige alué ralámuli jurío chaꞌpile alué Páulo, ꞌlige chaꞌpisá, oꞌtole alé napu gatélime nile alué raꞌíchili, alé napu asale alué rió waꞌlula Galioni anilime. 13 ꞌLige anele alué ralámuli jurío alué waꞌlula Galioni: ―Ye rioka ꞌwe ané ralámuli napurigá Onorúgame oyéramala nobi seꞌunáriga ruwígó Onorúgame oyérilime tase napurigá nulá ramué nulalila. z 14 ꞌMa amulí raꞌíchale Páulo, ꞌlige yati neraga bajchá raꞌíchale alué waꞌlula Galioni. Alué rió Galioni anele alué ralámuli jurío:  

 

 

 

 

z 18:13 Bilé nulalí romano anime nile tabilé chojkiawa uché bilé nuebo raꞌíchali napurigá oyéramala ralámuli. ꞌLige alué ralámuli juríoka anile Páulo uché bilé nuebo raꞌíchali raꞌicha ajtigárá, tase napurigá Moisesi benírilige.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

361

HECHOS 18

―ꞌEmi ralámuli eꞌchewa mochí ye rió chibi ꞌsime kóriká o nejkome kóriká, ꞌliko alarigá nísaká, ꞌla gatémala ne. 15 ꞌLige alué napu ꞌemi ruwí pe ꞌemi aꞌboi raꞌichálila kárékuru, ꞌlige ꞌemi aꞌboi nulalila. Alueka pe ꞌemi aꞌboi gatéwagó alé ꞌminami simíbaga. Neka tabilé waꞌlula nínili alué alieti raꞌíchili gatélichiká. Neka pecha alué nóchali nígame kame ―anile alué rió waꞌlula. 16 ꞌLige lanesa, alué Galioni ꞌma buyánale alué ralámuli jurío alé napu gatélime nile raꞌíchali. 17 ꞌLige taꞌchó simíbachi alué ralámuli jurío, chaꞌpile bilé rió Sóstene anilime napu nulame nile alué jurío reꞌobala. ꞌLige alué rió chaꞌpisá alé, wejpisóliru. ꞌLige alué waꞌlula Galioni ꞌlige alué uché jaré eꞌwélala pe alé jale eꞌnegá. ꞌLige alué rió Galioni tabilé chélále rekó alieti etea, tabilé cheꞌsile. a  

 

 

Jena ruwimela Páulo ku simíligo alé Antiokía

18 ꞌLige

alué Páulo alé Korinto asale weꞌkabé rawé. ꞌLige weꞌkabé rawé asisá, ariosi anele alué weꞌká ralámuli Onorúgame oyérame, ꞌlige ꞌma simile. ꞌLige jímole alé bárkochi alué Páulo alué mukí Prisila anilime si, ꞌlige alué Prisila gunala Akila abiena si simile, ꞌlige uché jaré ralámuli abiénachigó. Taꞌchó jimia bárkochi alé Senkrea anilichi, sikale boꞌné gupala

reꞌwániga ajchagá alué Páulo, b ꞌliko ꞌma jímale alé bárkochi. 19 Napuꞌlige bajonisa, ꞌlige alé weꞌká riógichi Ebeso sébale. ꞌLige alésíko alué Prisila ꞌlige alué Akila uchéchigo bilena simíbale, ꞌlige alué Páulo alé rejpile biꞌneli. ꞌLige alué Páulo simile alé naꞌminami uꞌtá jurío reꞌobálachi. ꞌLige alué Páulo alé reꞌobachi iligá, alué weꞌká ralámuli jurío ꞌyuga raꞌíchale alé. 20 ꞌLige alué ralámuli jurío anele alué Páulo: ―Mué Páulo, pe rekó weꞌkabé rawé asibóká jena weꞌká riógichi ― anéleru alué Páulo. ꞌLige alué Páulo tabilé weꞌlisi asinálile alé. c 21 ꞌLige ariosi anele alué ralámuli alé mochígame, ꞌlige anile: ―Uché nawame ne jeka ꞌemi ralámuli eꞌnesia, Onorúgame ꞌla elásaká ―anile alué Páulo. ꞌLige alanisá, simile bárkochi asagá alué Páulo. ꞌLige simile alé uché bilena weꞌká riógichi mejká Sesarea anilichi. 22 ꞌLige alé weꞌká riógichi Sesarea sebasa alué Páulo, ꞌpárimi simile alé weꞌká riógichi Rusaleni anilichi alué ralámuli Esukristo oyérame kólimia. ꞌLige alé weꞌká riógichi Rusaleni asisá peꞌwera, ꞌlige uchéchigo bilena simile alué Páulo. Simile alé Antiokía d anilichi. 23 ꞌLige alé Antiokía peꞌwera asisá ꞌlige uchéchigo bilena simile alué Páulo. Simile alé ꞌmimi ichúrimi weꞌká  

 

 

 

 

a 18:17 Eꞌnesi I Corintios 1:1. b 18:18 Alué gujpá sikiáká, alueka aniame ju Páulo cheliera ꞌya asale Onorúgame napugiti ꞌwe ꞌla repúliga kóriká alé Koríntochi. c 18:20 Siné kachi Páulo pe alé siminálime ke anile Rusaleni anilichi piesta oliachi. Alekeri ꞌwe jigale. d 18:22 Alé Antiokía chojkile beniria Onorúgame nila raꞌíchali ꞌya siné bakiá bamí.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 18​, ​19

362

riógichi enamia raꞌíchali ruigá alué Esukristo oyérame napurigá abé ꞌla naꞌtámala Onorúgame ꞌyuga. Okaná ejírochi eyénale, bilena Galasia anilichi ꞌlige uché bilena Prijia anilichi. Jena ruwimela nawáligo alué rió Apolo alé weꞌká riógichi Ebeso

24 Aꞌlige

rawé sébale bilé rió jurío alé weꞌká riógichi Ebeso anilichi, Apolo anilime rió. ꞌLige alué rió Apolo alé weꞌká riógichi Alejantría ochérigame nile. ꞌLige alué rió ꞌwe aꞌlá benégame nile Onorúgame raꞌichálila raꞌíchali ruigá. 25 ꞌLige alué rió uché jaré ralámulite beníriligame nile ꞌya churigá ꞌsile alué Waꞌlula Nulame Esusi. ꞌLige alué rió Apolo ꞌwe aꞌlá semáriga ruwile alué rejcholi. Alué rió aꞌlá námale Juani rewaráligo ralámuli napurigá aꞌrémala alué tabilé ꞌla ꞌnátili. Alué Apolo tabilé machile alué ralámuli naréligo Onorúgame Alawala peꞌtá nujubapi Esusi mukusá. 26 Napuꞌlige sebasa alé Ebeso, simile alé uꞌtá jurío reꞌobálachi «sinagoga» anilime ꞌlige ruwile Onorúgame nila raꞌíchali tabilé majaga. ꞌLige alué mukí Prisila ꞌlige alué Prisila gunala Akila, alué oká ralámuli akele alué Apolo alé ruyá ilígachi. ꞌLiko alué oká ralámuli bayérole alué Apolo alé aꞌboi ejperélachi napurigá ruwimela abé ꞌla churigá ko Onorúgame bowela. 27 ꞌLige aꞌkinana alué rió Apolo siminálile alé ejiro Akaya anilichi Onorúgame raꞌichálila ruyemia. ꞌLige alué ralámuli Esukristo oyérame alé Ebeso ꞌnátale ꞌwe ꞌla ko napurigá  

 

 

simela. ꞌLige jaré alué rió Esukristo oyérame osilí osale napurigá oꞌká simela alué Apolo. ꞌLige anime nile alué osilí: «ꞌLa ꞌwe semáriga galegá etéwaká ye rió Apolo alé weꞌká riógichi Akaya sebasa», anime nile alué osilí. ꞌLige alué Apolo alé Akaya sebasa, ꞌwe semáriga guꞌírile alué ralámuli alé mochígame, alué ralámuli napu Onorúgame guꞌírilige napurigá ꞌwe aꞌlá bijchígime nímala Onorúgame raꞌichálila. 28 ꞌLige alué Apolo ꞌwe aꞌwágame raꞌíchale Onorúgame raꞌichálila alué ralámuli jurío ꞌyuga. ꞌLige alué ralámuli abiénachigó ꞌwe aꞌwágame raꞌíchale rukigá alué Apolo. Boꞌné Apolo ꞌwe aꞌlá maꞌchígime ruwile Onorúgame raꞌichálila alué Esusi níligo alué napu Onorúgame julámiorílige. ꞌLige alué ralámuli jurío tabilé siné neyúrale alué Apolo ꞌyuga.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo chukíligo alé Ebeso

19

ꞌLige alué rió Apolo alé weꞌká riógichi Korinto ajtígichi, alué rió Páuloka enale alé ꞌmimi iwérachi. ꞌLige arigá sébale alué rió alé ꞌmi bilena weꞌká riógichi Ebeso anilichi. ꞌLige alé weꞌká riógichi Ebeso Páulo najtépale jaré rió Esusi oyérame. 2 ꞌLige alué Páulo rukele alué alé mochígame ralámuli: ―Napuꞌlige ꞌemi ꞌla bijchígilige Onorúgame raꞌichálila, ¿ꞌla bajkile Onorúgame Alawala alé ꞌémichi? ꞌLige alué ralámuli alé mochígame nejele: ―Ramueka tabilé machiákeꞌé Onorúgame Alawala bajkime ko alé ralámulichi.  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

363

HECHOS 19

3 ꞌLige

alué Páulo uchéchigo siné rukele, anile: ―ꞌLige ¿tachiri gite rewarárigame júkó ꞌemi? ―anile alué Páulo. ꞌLige alué ralámuli uchéchigo nejele, anile: ―Rewarárigame niru ramué ralámuli napurigá anílige Juani. 4 ꞌLige alué Páulo anele: ―Alué Juani rewarale pe baꞌwite alué ralámuli napu aꞌrele alué resítiri ꞌnátili. ꞌLige anile alué Juani: «ꞌLa bijchígiwa alué rió raꞌichálila, alué napu nawámili ju peꞌwé», anile alué Juani. ꞌLige alué rió napu nawámili nile aꞌkinana, alueka Esusi nile. 5 ꞌLige alué raꞌíchili akisá alué ralámuli, ꞌlige ꞌma rewarárigame gayénale alué ralámuli, alué Waꞌlula Nulame Esusi oyérame nímala. 6 ꞌLige alué Páulo alué ralámuli moꞌólachi nochale. ꞌLige Onorúgame Alawala bajkile alé ralámulichi. ꞌLige alué ralámuli Onorúgame Alawala bajkisá, ꞌlige chojkile alué ralámuli seꞌwináriga raꞌicha napu tabilé gayénalige raꞌicha bajchá. ꞌLiko ꞌma chojkile ruyea Onorúgame nila raꞌíchali. Sineko tabilé námale alué raꞌíchali. Onorúgame Alawala guꞌírile. 7 ꞌLige suwábaga alué ralámuli makué oká rió nile. 8 ꞌLige Páulo nabí tarali sawalachi resíbulichi simime nile alé alué uꞌtá jurío reꞌobálachi. Bakiá mechá alarigá ꞌsile. Aꞌwágame raꞌíchale alué ralámuli ꞌyuga napu napuíme nile alé reꞌobachi. Ruwile Onorúgame churigá nuleme ko alué suwábaga ralámuli. ꞌLige alué ralámuli weꞌká rukele. 9 ꞌLige ajaré  

 

 

 

 

 

alué ralámuli tabilé beninálile ꞌlige aminami tabilé bijchígile alué Páulo raꞌichálila. ꞌLige ꞌwe gawélele alué ꞌwe semati ꞌnátili ꞌwe aꞌlala bowé napu weꞌká ralámuli oyérame nile. Alekeri Páulo ꞌma tabilé simile alé jurío reꞌobálachi ꞌlige bayérole Esukristo oyérame. Simile bilena eskuélachi, Tirano anilime nila nile alué eskuela. Alé napuíme nile nabí rawé. 10 ꞌLige larigá benírale alué Páulo alé oká bamí, ꞌlige weꞌká ralámuli jsime nile alé eskuélachi Onorúgame raꞌichálila benimea. ꞌLige alué ralámuli alé akisá alué raꞌíchili, ꞌlige alé ꞌmimi simíbaga ruyeme nile alué ralámuli alé ꞌmimi mejká mochígame. ꞌLige alarigá suwábaga alué ralámuli alé ejiro Asia mochígame akele Onorúgame raꞌichálila. Jaré alué ralámuli jurío nile, ꞌlige jaré tabilé jurío nile. 11 ꞌLige Onorúgame ꞌwe aꞌwágame aꞌwalí ꞌyale alué Páulo napurigá ꞌwe ꞌla semáriga saꞌwámala ralámuli nayúkame. 12 ꞌLige alué ralámuli oꞌtóime nile baꞌnasoli napu Páulo bulame nílige moꞌochí napurigá ta simíromala alué chiliá alé buichíkana. ꞌLige abiena oꞌtoime nile alué lantaria napu ujchugá nóchame nile alué Páulo. Oꞌtoime nile alé ꞌmi napu asale alué nayume, ꞌlige chébale alué nayume alué baꞌnisoli ꞌlige lantaria. ꞌLige alarigá olasa, yati saꞌwime nile alué nayume. ꞌLige weꞌká uꞌkuchípala remónisi alé ralámuli sulálachi mochígame ꞌma buyásime nile. ꞌLige pe Onorúgame gite saꞌwile alué ralámuli nayua. 13 ꞌLige jaré alué ralámuli jurío, alué napu alué uꞌtabela remónisi  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

364

HECHOS 19 buyánele alé ichúrimi eꞌyénaga, alueka anele alué uꞌtabela remónisi alé ralámulichi mochígame: ―ꞌEmi remónisi ꞌma buyásiwa alé mochiga. Ramué nulame niru alué Esusi aꞌwalila gite napurigá buyásiwa alué ralámuli sulálachi. Ye Esusi ju alué napu ruwime ju alué Páulo ―anele alué ralámuli alué remónisi alé ralámulichi mochígame maꞌchí buyániga. 14 ꞌLige bilé rió jurío nile Eskeba anilime, waꞌlula balé nile alé reꞌobachi. ꞌLige alué rió gichao inógame nile. ꞌLige alué gichao ejtemali ꞌyome nile alué ralámuli nayúkame napu remónisi uꞌkuchípala mochígame nile. «Esusi aꞌwalílate ꞌyome niru ramué», ꞌla anigá ꞌyome nile. 15 Nobi siné nejele alué uꞌtabela remónisi, anele: ―Neka ꞌla machí alué ko Esusi, ꞌlige alué Páulo aba aké néchigó. ꞌLige ꞌémika, ¿chieri júpaché nokagá aniá? ―anile alué remónisi uꞌtabela. 16 ꞌLige alué rió napu ajchágame nile alué uꞌtabela remónisi, nejkósile alué gichao ejtemali ꞌyuga. ꞌLige asíriga aꞌwágame nile nejkoga alué rió remónisi ajchágame sulachí. Asíriga jecháliru wejpisoka alué gichao ejtemali. ꞌLige alué ejtemali oꞌpáchala ꞌma chiꞌwánale wejpisokia alé pachá galírale. ꞌLige alué ejtemali alé galírale pe ꞌyeri buyásile elénasiga. 17 ꞌLige suwábaga alué ralámuli jurío alé Ebeso ejperégame, ꞌlige alué ralámuli tabilé jurío, napuꞌlige akisá ꞌla ikíligo alué ejtemali waꞌlula balé ꞌkúchila, ꞌlige aꞌlá iwégame majale alué akisá. ꞌLige anile alué ralámuli:  

 

 

 

―Ye Esusi ju ꞌla Waꞌlula, taꞌwesi umérame ―anile ꞌwe ꞌla niraga. 18 ꞌLige alué ralámuli alué Esukristo raꞌichálila bijchígime, ꞌma suwábaga bejsarale alé oꞌweka jaga napu ꞌwe resí nokame nile. 19 ꞌLige weꞌká ralámuli alé Ebeso ejperégame ꞌwe chátiri benime nile alé apélichi eꞌnéniga napurigá sujkurúgame nímala. ꞌLige alué ralámulika ꞌma aꞌpale alué weꞌká apeli kabítigame osirúgime eꞌkósimia alé napu weꞌká ralámuli mochile eꞌnegá. ꞌLige ꞌma eꞌkósisa ꞌlige ꞌnátale chekí najteme níligo alué apeli osirúgime. ꞌLige malígisa makué mili enomí napu plata nile, alakí najteme nile alué apeli osirúgime. 20 ꞌLige larigá ꞌla weꞌká ralámuli aminacho weꞌká benile alué Waꞌlula Nulame Esukristo raꞌichálila. Nabí rawé ꞌwe weꞌká benile alué Esukristo raꞌichálila ralámuli. ꞌLige alué raꞌíchili ꞌwe aꞌwágame nejkúrale. 21 ꞌLige Páulo ꞌnátale simiame alé Rusaleni weꞌká riógachi. Bajchaka siminálile alé ejiro Maseronia anilichi. ꞌLige alésíko uché bilena ejiro siminálile Akaya anilichi. ꞌLige alésíko siminálile alé Rusaleni anilichi weꞌká riógichi. Boꞌné ꞌnátaga anile: ―Alé Rusaleni síkó arigá simeli ju ne alé Roma anilichi waꞌlú weꞌká riógichi. 22 ꞌLige júlale oká rió boꞌné guꞌírame alé Maseronia anilichi ejiro. Timoteo anilime nile bilé ꞌlige Erasto anilime nile alué uché bilé. ꞌLige alué Páuloka alé weꞌká riógichi Ebeso rejpile weꞌkabé rawé.  

 

 

 

 

Jena ruwimela weꞌká ralámuli naꞌáwaligo alé weꞌká riógichi Ebeso anilichi

23 Aꞌlige

rawé alué ralámuli alé weꞌká riógichi Ebeso mochígame

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

365

HECHOS 19

ꞌwe ayole, tabilé galegá alué ꞌwe semati ꞌnátili Onorúgame boilá. 24 ꞌLige alé asale bilé rió Remetrio anilime. ꞌLige alué Remetrio newame nile alué uꞌkuchí reꞌobá apieri alué waꞌlú reꞌobá napu ilile alé weꞌká riógichi Ebeso, ꞌlige plátate newame nile alué uꞌkuchí reꞌobá. ꞌLige alué waꞌlú reꞌobá alé Ebeso ilígame alué mono Riana (Artemisa) nila nile alué reꞌobá alé ilígame. e ꞌLige alué rió ralineme nile alué uꞌkuchí reꞌobá plátate newárigime, ꞌwe weꞌká enomí meme nile alué rió ꞌlige alué uché jaré ralámuli nóchame abiénachigó. 25 ꞌLige alué Remetrio, bayele suwábaga alué ꞌyuga nóchame, ꞌlige abiena alué uché jaré ralámuli abiénachigo napu mele ralinega alué uꞌkuchí reꞌobá. ꞌLige anele alué suwábaga bayesa alé: ―ꞌEmi ralámuli, ramué ralámuli napu ekí alué uꞌkuchí reꞌobá ralineme niru, ꞌwe ganíliga mochiru jena weꞌká riógichi Ebeso ejperega napugiti ꞌwe aꞌlá meme nírigime enomí alué uꞌkuchí reꞌobá ralinega. 26 Alué Páulo ꞌwe cha aní jena weꞌká riógichi nawasa. ꞌEmi ralámuli ꞌla etiáguru alué Páulo laꞌsichi jena weꞌká riógichi nawasa. ꞌLige ꞌla akéguru ꞌemi ralámuli alieri raꞌíchili benirio. Alué rió aníguru: «Alué tábiri napu ralámuli newá, tabilé ꞌla bijchiá Onorúgame ju.» ꞌLige weꞌká ralámuli jena weꞌká riógichi mochígame ꞌma alué Páulo oyérame júkuru. ꞌLige amulí bochígimi jena ejiro Asia  

 

 

larigá mochí alué ralámuli alué Páulo raꞌichálila oyeria. 27 ꞌLige tabilé ꞌla nímala alué ralámuli suwábaga alué Páulo oyérasa. Peꞌwé ꞌma tabilé ꞌla raꞌichámala alué ramué nochálila olagá. ꞌLige ꞌma tabilé napuínili ralámuli alé mono Riana reꞌobálachi. ꞌMa tabilé nirámala ralámuli alué waꞌlula Riana. Jipe bochígimi jena ejiro Asia alué Riana f oyérame ralámuli nírukuru. ꞌLige aminami bochígimi gawichí alarigá nírukuru. ꞌLige pe abé iꞌlibékomi alué ralámuli ꞌma aꞌrémala alué Riana oyeria. 28 ꞌLige alué ralámuli alué raꞌíchili akisá, ꞌlige ꞌla iwégame ayole alué ralámuli alué Páulo ꞌyuga. ꞌLige aꞌwágame sináká neꞌole: ―¡Ye Riana waꞌlula ju napu ramué ralámuli oyérame niru jena weꞌká riógichi Ebeso mochígame! ―sinale alué ralámuli. 29 ꞌLige suwábaga alué ralámuli napu ekí mochile alé weꞌká riógichi Ebeso ꞌla iwégame ayole alué Páulo ꞌyuga. ꞌLige oká rió Páulo gompaniérola chaꞌpíliru alué ralámulite. Bilé Gayo anilime nile, ꞌlige bilé Aristarko. ꞌLige alué oká rió chaꞌpisá, ꞌlige wijchí rekegá banagá oꞌtole alé ꞌmi napu napuíme nile alué ralámuli alé weꞌká riógichi Ebeso mochígame raꞌíchili gatemia. 30 ꞌLige alué Páulo siminálile alé napu oꞌtóleru alué oká rió. ꞌLige alué ralámuli alué Esukristo oyérame tabilé elile napurigá simela alué Páulo alé ꞌmi napu oꞌtóleru alué oká rió. 31 ꞌLige  

 

 

 

 

e 19:24 Eꞌnesi glosario «ídolo». f 19:27 Alué ralámuli Ebeso ejperégame tánime nile nejkúrali alué mono Riana napurigá ꞌla ꞌkúchigame nímala. Eꞌnesi glosario «ídolo».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 19​, ​20

366

alué uché jaré rió eꞌwélala alé ejiro Asia ejperégame, napu alué Páulo amígola nile, alué ralámuli nábole raꞌíchali anime napurigá tabilé simela Páulo alé napu oꞌtóliru alué oká rió. 32 ꞌLige alué ralámuli napu napuíle alé, ꞌla iwégame neꞌole alé jaga. Weꞌká alué ralámuli tabilé machile chonigá napuíliga alé. ꞌLige peꞌwé chibi aniá jale alué ralámuli alé jsisá. 33 ꞌLige alué ralámuli jurío júlale bilé rió alé napu mochile alué ralámuli tabilé jurío napurigá alué ruyémala alué ralámuli jurío tabilé chojkila níligo, Páulo ꞌnalina chojkila níligo. Alué rió julárigame Alejantro anilime nile. ꞌLige alué Alijantro sekate anele napurigá alué ralámuli iꞌkilí jámala napurigá ꞌla gainámala raꞌicha. 34 ꞌLige alué ralámuli machisá jurío ko, ꞌlige abéchigo bochí anile alué ralámuli. ꞌLige oká ꞌora jale alué ralámuli neꞌoa alé. ꞌLige sinale alué ralámuli: ―¡Ye Riana waꞌlula ju napu ramué ralámuli jena weꞌká riógichi Ebeso mochígame oyérame niru! ―sinale alué ralámuli alé jaga. 35 ꞌLige bilé rió waꞌlula alé weꞌká riógichi, alué rioka ꞌla umébale alué ralámuli kilí jawia alé laniá jágichi. ꞌLige anele kilí jábasa alué ralámuli: ―Suwábaga ralámuli napu ekí ejperéliru jena weꞌká riógichi Ebeso, ramué ralámuli nílirukuru alué nóchili napurigá repúpua alué waꞌlú reꞌobá jena weꞌká riógichi ilígame, alué waꞌlula Riana reꞌobala. ꞌLige alué waꞌlula napu alé rewagáchika wijchile napu alué Riana ju, alué abiena repugime júkuru ramué ralámuli jena weꞌká riógichi mochígame. 36 Napu aní  

 

 

 

 

ne ꞌla bijchiá ju. Tabilé ꞌwesi che animela tabilé bijchiá ko. Alekeri kilí jawa ꞌemi ralámuli, pecha che aniboa taꞌchó ꞌla machigá. Bajchá ꞌwe aꞌlá naꞌtawa. 37 ꞌLige alué oká rió napu ꞌemi aꞌpale jeka, alué rió peka ꞌwesi tábiri chigólekuru alé reꞌobachi. ꞌLige aminami peka sayega raꞌíchaguru alué Riana ꞌyuga. 38 ꞌLige alué Remetrio, ꞌlige alué uché jaré napu newame ju uꞌkuchí reꞌobá plátate, ayósika alué rió ꞌyuga, ꞌlige ꞌla nerúkurú bilé rawé napurigá gatewa alué raꞌíchili. ꞌLige aminami ꞌla mochíkurú alué ralámuli eꞌwélala alué raꞌíchili gateme. Alué ꞌyuga gatélime júkuru alué raꞌíchili. 39 ꞌLige tabilé gatésiga alé, ꞌliko uchéchigo bilena gatélime júkuru abé waꞌlúlachi. 40 Eꞌwélala sontalo jsisáká jena napu ramué mochí, ¿chonewa? Pecha chériká níliga ramueka. Alueka ramué ꞌyuga ayómala, ramué nejkumea mochiga mayega. ꞌLige alué eꞌwélala ayosa, ꞌlige ꞌwe ená nokimela. 41 ꞌLige alué rió waꞌlula larigá anisá, ꞌma ku júlale alué ralámuli aꞌboi ejperélachi.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ꞌnátiligo simea alé Siria anilichi

20

ꞌLige ꞌma kilí mochíbasa alué ralámuli alé weꞌká riógichi, ꞌlige alué rió Páulo bayele alué ralámuli Esukristo oyérame alé mochígame ralámuli. ꞌLige alué Páulo alé napubusa alué Esukristo oyérame, anele napurigá tabilé majaga mochímala alué ralámuli ꞌlige aminabi nokísimala Onorúgame oyérisia. ꞌLiko ariosi

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

367

HECHOS 20

anele alué ralámuli alé mochígame, ꞌlige simile uché bilena alé ejiro Maseronia anilichi. 2 ꞌLige alé ejiro Maseronia sebasa alué Páulo, ꞌwe weꞌkaná weꞌká riógichi eyénale oiláriga alué Esukristo oyérame ralámuli. ꞌLige alé eyéniga uché bilena ejiro simile alué Páulo, Gresia anilime ejiro. 3 ꞌLige alé ejiro Gresia asale alué Páulo bakiá mechá. ꞌLige alésíko bárkochi simé olálige alé Siria anilichi, ꞌlige taꞌchó ꞌmoa alé bárkochi, machile alé bárkochi eꞌnamio jaré rió jurío alué Páulo saíla alué Páulo meꞌlinálime. ꞌLiko Páulo larigá machisáká, anile: ―Pe wijchí iligá ku alé Maseróniami simíroma ne ―anile alué Páulo. 4 Jaré rió ꞌyénale Páulo ꞌyuga. Bilé alué rió Sópate anilime nile, ꞌlige alué Sópate alé weꞌká riógichi Berea bejtégame nile, Piro inolá nile. ꞌLige uché bilé rió Aristarko anilime nile napu enale Páulo ꞌyúgachigó, ꞌlige uché bilé Segunto anilime nile. Alué oká rió alé ejiro Tesalónika mochígame rió nile. ꞌLige uché bilé rió Gayo anilime si enale alemi alué Páulo ꞌyuga, Rerbe bejtégame nile. ꞌLige alué rió Timoteo abiena enálechigó alemi. ꞌLige alué rió Tíkiko, ꞌlige alué Trópimo abiena ꞌyénalechigó alemi. Alué oká rió alé ejiro Asia mochígame nile. 5 ꞌLige bajchá simíbale alué Tíkiko ꞌlige alué Trópimo alé weꞌká riógichi Tróasi anilichi. Alé buwele alué ralámuli ramué. 6 Ramueka bajchá, taꞌchó simiba alé Tróasi, Bilipo simáruturu. Napuꞌlige piesta suwisá napu goꞌyame nile baní tabilé kawali roꞌérigame, ꞌlige  

bárkochi simáruturu alé Tróasi anilichi. Maligi rawé eꞌnáruturu alé bárkochi. ꞌLige alué ralámuli alué bajchá simíbagame alé, weꞌká riógichi Tróasi mochile. ꞌLige ramué alé Tróasi sebasa, alé mochíruturu gichao rawé alué ralámuli ꞌyuga. Jena ruwimela weꞌlisi raꞌíchaligo Páulo Onorúgame nila raꞌíchali

 

 

 

 

7 Pe

kulí bilé rawé sawalachi rukó, napuítuturu ramué alé bilena galírale baní chiꞌwinamia aꞌtabé napurigá ramué ralámuli ꞌla néláwa alué Esukristo. ꞌLige alué rió Páulo weꞌká raꞌíchale Onorúgame nila raꞌíchali bajchá taꞌchó goꞌyá. Melénala uché bilena weꞌká riógichi siminálile alué Páulo, alekeri weꞌlisi raꞌíchale nasipa rukó si. 8 ꞌLige alué galí napu mochile alué ralámuli gepuga, baisámina chojkégame nile alué galí ꞌwe reꞌpá ilígame. Alé abé reꞌpá galichi mochile alué ralámuli gepuga. ꞌLige alé pachá weꞌká uchule rajame aséitete rajérigame. 9 ꞌLige bilé rió reꞌmalí Eútiko anilime, alé bentánachi asale gepuga alué raꞌíchali. ꞌLige alué reꞌmalí gojchiá asale ꞌlige arigá gojchile alué raꞌíchali gepuga ajtigé, cha weꞌlisi raꞌicha ilíligame Páulo. ꞌLige alué reꞌmalí gojchigá ajtigé alé bentánachi, ꞌma wijchile alé bentánachi ajtigé, ꞌlige ꞌma mukule alé wijchí wijchigá. 10 ꞌLige alué rió Páulo yati reꞌkile alué reꞌmalí wijchisao alé. ꞌLige sébaga napu boꞌile alué reꞌmalí mukugá, gomuruka chujkíbale alué rió mukúgame, ꞌlige anele alué uché jaré ralámuli alé jágame:  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

368

HECHOS 20 ―ꞌEmi ralámuli pecha majawa, pecha sewépua, ye rió Eútiko ꞌma ku ajánale ―anele Páulo alué ralámuli. 11 ꞌLige alué Páulo ku alé ꞌpa ꞌmole alé galichi napu mochílige siné. ꞌLige alué rió ku alé reꞌpá sebasa, ꞌlige chiꞌwánaga nachútale alué baní alé napurigá alué ralámuli Esukristo oyérame ralámuli ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga mochímala alué Esukristo. ꞌLige alué baní goꞌsá bajchá, ꞌlige nujubá goꞌale alué uché jaré goꞌame. ꞌLige bosasa, ꞌliko uchéchigo siné chojkile raꞌicha alué Páulo, ꞌlige napusí cheꞌlisá aꞌrele raꞌicha. ꞌLige simile alué Páulo uché bilena weꞌká riógichi. 12 ꞌLige alué ralámuli ꞌma ku galírale ꞌyúrale alué reꞌmalí ku ajánigame. ꞌLige ꞌwe raꞌsálále alué ralámuli alué reꞌmalí ꞌma ku ajániligame.  

 

Jena ruwimela Páulo ꞌwe jigáligo sebánilia alé Rusaleni

13 ꞌLige

ramueka bajchá simáruturu alé bárkochi mochiga alé weꞌká riógichi Asoni anilichi. ꞌLige alué rió Páulo pe wijchí iligá simile alésí. 14 ꞌLige alué Páulo ramué najtepasa alé weꞌká riógichi Asoni, ꞌlige alué Páulo ꞌmóturu alé bárkochi ramué ꞌyuga. ꞌLige simáruturu suwábaga ramué alé bárkochi mochiga alé weꞌká riógichi Mitelene anilichi. 15 ꞌLige melénala uchéchigo siné simáruturu bárkochi. ꞌLige simáruturu alé aꞌbemi napu gawí ilí baꞌwichí nasipa Kio anilime. ꞌLige uché melénala sebáruturu alé uché bilena baꞌwichí nasipa ilígame gawí  

 

Samos anilime. ꞌLige uché melénala sebáruturu alé weꞌká riógichi Mileto anilichi. 16 Páulo ꞌwe jigaga enale, yati sebánilile alé Rusaleni alé piéstachi asináliga, alué napu Pentikostesi anilime ju napuꞌlige ꞌwile riꞌligó. Alekeri tabilé ujchábale barko alé Ebeso anilichi weꞌká riógichi, ejiro Asia. Pe simírale.  

Jena ruwimela Páulo raꞌíchili ruyéligo alué ralámuli alué eꞌwélala alé Ebeso mochígame

17 ꞌLige

sebasa alé weꞌká riógichi Mileto anilichi, alué Páulo júlale jaré rió bayénaliga alué eꞌwélala Esukristo oyérame nulame napurigá simámala alé napu asale boꞌné Páulo. 18 ꞌLige alué ralámuli eꞌwélala sebasa alé napu ajtile Páulo, ꞌlige alué Páulo anele alué eꞌwélala: ―ꞌEmi ralámuli ꞌwe aꞌlá machíguru chuꞌsime nílige ne napuꞌlige nawasa jena ejiro Asia. 19 ꞌLige nabí rawé eꞌwáturu ne napurigá nulélige Esukristo neꞌchí. Neka tabilé siné rióliga eyéname ke. Iꞌsínimi ꞌwe seweka eyéname ke ne. Iꞌsínami jurío ralámuli resí olánile neꞌchí, abirigáchigo ꞌla eꞌweme kéturu ne alué Waꞌlula Esukristo. 20 ꞌLige ne tabilé aꞌréturu rejcholi ruyea ꞌemi ralámuli, suwábaga Onorúgame nila rejcholi, napugiti Onorúgame nila rejcholi ka ꞌwe aꞌlá kame ꞌemi ralámuli ꞌyuga. ꞌLige neka ruwíturu Onorúgame raꞌichálila panápurimi, weꞌká riógachimi o pachami galírilimi. 21 ꞌLige ne ꞌla iwégame ruyéturu alué raꞌíchali alué ralámuli jurío ꞌlige alué ralámuli tabilé jurío  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

369

HECHOS 20

abiénachigó, napurigá ꞌla eꞌwémala Onorúgame napurigá ꞌma aꞌrémala resítiri ꞌnátili, ꞌlige napurigá ꞌla bijchígimala alué Waꞌlula Esusi nila raꞌichálila. 22 › ꞌLige jípeko alé Rusaleni simé olá ne. Pe Onorúgame Alawala gite simé olá ne alé Rusaleni, ꞌlige ne tabilé machí alarigá nimio alé Rusaleni. 23 Pe yeka ꞌla machí ne: napuꞌlige ne ꞌmimi ichúrimi weꞌká riógichi eyénachi, Onorúgame Alawala aneme ke galírale bajcháwará ne ꞌlige ꞌwe resí ikiméará ne. 24 ꞌLige neka rekó alué alieti machié, neka tabilé chélá rekó meꞌliae ne aꞌkinana. Neka pe ꞌla sébali olánili napurigá nulá alué Waꞌlula Esusi. Júlaturu ne ruyéniliga chiena ꞌla ko Onorúgame ralámuli ꞌyuga. 25 › Neka ꞌla sébali machí tabilé uché etémala ꞌemi neꞌchí, tabilé ꞌwesi. Ne ꞌma ꞌla ruyé ꞌemi churigá nulá Onorúgame. 26 Alekeri jípeko tabilé chojkila nímala ne ꞌemi ralámuli injierno simásaká napuꞌlige suwisá. 27 Neka ꞌla ruwíturu suwábaga napurigá najkí Onorúgame. Suwábaga ꞌwe ꞌla maꞌchígime ruyéturu ne ꞌemi. 28 ꞌLa ꞌnátaga mochiwa ꞌemi ralámuli eꞌwélala aꞌbopi. Abiena ꞌwe ꞌla repúpua suwábaga Onorúgame oyérame napu Onorúgame Alawala ꞌyale napurigá repúpua. Alué Esusi mukule guꞌíriga alué ralámuli napu boꞌné oyérame nílige. 29 Ne ꞌla machí, napuꞌlige ne simisá jena, jaré ralámuli jsmela jena ralámuli najsibumia pe napurigá bilé ajágame jami oyame niraga. 30 Jaré ꞌemi aꞌboi abiénachigó alarigá  

 

 

 

 

 

 

 

 

nímala. Alueka ꞌyégiga raꞌichámala ꞌlige jaré ꞌemi bijchígimala ꞌlige ꞌma si simámala. 31 ꞌWe ꞌla ꞌnátaga ꞌemi ralámuli, tase weꞌkawawa napurigá ꞌsile ne. Bakiá bamí ruyékuru ne suwábaga ye rejcholi. Rawemi rukomi ruyé ne ꞌemi nalaka napurigá chaꞌpimela ꞌemi alué ꞌnátili Esusi nila. 32 › ꞌLige jipe tani ne Onorúgame napurigá Onorúgame ꞌwe aꞌlá repúmala ꞌemi ralámuli. Onorúgame raꞌichálila ꞌwe ꞌla guꞌírimala ꞌemi napurigá ꞌla sébali ralámuli nímala ꞌemi napurigá ꞌla narémala ꞌemi napu Onorúgame nejímorílige. 33 ꞌLige neka tabilé siné koruka eyena uché jaré ralámuli nila enomí nibilé oꞌpacha. 34 ꞌEmi ralámuli ꞌwe aꞌlá sébali machíguru larigá ko ne. Napuꞌlige ne bilé tábiri resí lásaká, boꞌné sekálate nóchame nóchiga meka neka napu ne boꞌné resí la. ꞌLige aminami alué ye ralámuli napu ne ꞌyuga eyena jena, ne ꞌyame júkuru alué napu resí ꞌla alué ralámuli. 35 ꞌLige ne nabí ꞌwe aꞌlá ruwíguru churigá nochámala ꞌemi ralámuli. Nocháwaguru ꞌemi ralámuli oꞌmaka nakúriga, alué nayume ꞌlige alué napu taꞌmé ꞌwe ikíronti ju nóchaga, guꞌírowa nóchaga. Tabilé weꞌkawawa napu aní alué Esusi raꞌichálila: «Abé aꞌlá ju kógilia meꞌtagá narekia.» 36 ꞌLige ꞌma lanisá alué Páulo, ꞌlige chojkóbisiga ilíbale. ꞌLige ꞌma suwábaga alué ralámuli chojkóbisiga jábale. Alué rió Páulo tánele Onorúgame napurigá ꞌla guꞌírimala alué ralámuli eꞌwélala Onorúgame oyérame. 37 ꞌLige alué  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

HECHOS 20​, ​21

370

ralámuli nalaka gomurule ꞌlige chuꞌmile alué Páulo ꞌwe chálagá. 38 ꞌWe seweka mochile napugiti Páulo aníligame ꞌma tabilé uché etéwili níliga. ꞌLige alué ralámuli alé si simíbale Páulo ꞌyuga alé napu barko chujkule.  

21

Jena ruwimela Páulo simíligo alé Rusaleni

ꞌLige ramueka jímirituru alé bárkochi, alué ralámuli abajá ejtebige. ꞌLige simáruturu ramué bárkochi siꞌné alé Kos anilime gawí ilígachi baꞌwichí nasipa. ꞌLige alé cheꞌlabaru ramué. ꞌLige uché melénala simáruturu ramué alé Rórasi anilime gawí ilígachi baꞌwichí nasipa. ꞌLige alé simasa, sebáruturu Pátara anilichi weꞌká riógichi. 2 ꞌLige alésí najteparu bilé barko napu simime nile alé Benise rewégachi. Abalé ejiro Siria nile. ꞌLige ramué alué bárkochi jímirituru, ꞌlige simáruturu ramué. 3 ꞌLige ramué baꞌwichimi nasípami eꞌyénaga etéruturu alué gawí baꞌwichí nasipa ilígame alué Chipre anilime gawí. ꞌLige ramueka alé wajtoná niraga simáruturu, alué gawika alé oꞌiná niraga iligéturu alué Chipre anilime. ꞌLige ramué simáruturu alé ꞌmimi weꞌká riógichi Tiro anilichi napu ejiro Siria ju. Alé sébale alué barko napugiti reꞌkibúmili níligame alé alué karga napu muruka enale alué barko. 4 ꞌLige ramué alé bárkochi eꞌtigisa simáruturu alé nasipa weꞌká riógichi. ꞌLige ramué alé weꞌká riógichi najteparu jaré ralámuli Esukristo oyérame. ꞌLige ramué  

 

 

alué ralámuli ꞌyuga mochiru gichao rawé. ꞌLige alué ralámuli Esukristo oyérame Onorúgame Alawala guꞌírile napurigá ꞌla machimela alakimeo alué Páulo alé weꞌká riógichi Rusaleni. ꞌLige alekeri anele alué ralámuli alué Páulo: ―Tase simiboa mué rió alé weꞌká riógichi Rusaleni ―anele alué ralámuli alué Páulo. 5 ꞌLige alué Páulo tabilé eꞌwale rekó lánilíe. Arigáchigo simárukó uchéchigo siné. ꞌLige alué ralámuli alé mochígame alué Esukristo oyérame rió ꞌlige aꞌboi ꞌyula umugí, ꞌlige alué ꞌkúchila abiena, alué suwábaga eꞌyénigituru ramué ꞌyuga alé suwemi aꞌbé alé napu ilí alué waꞌlú baꞌwí, ꞌlige alé sebasa chojkóbisiga jábarituru ramué oꞌmaka iwérali tánimia Onorúgame. ꞌLige ariosi aneru alué weꞌká ralámuli alé jágame. 6 ꞌLige ꞌma ariosi anesa, jímirituru alé bárkochi ramué. ꞌLige alué weꞌká ralámulika pe alé roꞌile, ku alé aꞌboi galílachi simíbale. 7 ꞌLige ramué alé weꞌká riógichi Tiro eꞌyénaga, sebáruturu alé weꞌká riógichi Tolemáira anilichi. ꞌLige alé sebasa, reporáruturu ramué alué weꞌká ralámuli Esukristo oyérame alé ejperégame. ꞌLige ramué bilé rawé mochíruturu alé alué ralámuli ꞌyuga. 8 ꞌLige melénala beꞌá uchéchigo siné simáruturu ramué napu ekí eꞌnárige alé alué rió Páulo ꞌyuga. ꞌLige pe aba aꞌlige rawé sebáruturu ramué alé bilena weꞌká riógichi alé Sesarea anilichi. ꞌLige ramué alé sebasa, simáruturu alé alué rió Belipe bejtélachi. Alué rió Belipe  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

371

HECHOS 21

ꞌwe aꞌlá benírime nile Onorúgame raꞌichálila. Alué Belipe nile bilé alué gichao rió napu owíliru alué makué oká rió gite alé Rusalénichi alué goꞌame nachutálichi. g ꞌLige ramué ralámuli alé mochíruturu alué rió Belipe bejtélachi. 9 ꞌLige alué rió Belipe naó malégame rió nile, bijí iꞌwé nile, tabilé ꞌcho ꞌyúgame. Alué rió nile napu ruwime nílige napu anele Onorúgame napurigá aminabi ruyémala uché jaré ralámuli. 10 ꞌLige ramué weꞌkabé rawé mochíruturu alué rió Belipe bejtélachi. ꞌLige ramué alé mochírigichi nawáturu bilé rió alé Juréaka simígame napu Agabo anilime nile napu ruwime nile napu anele Onorúgame. 11 ꞌLige alué rió Agabo anilime alé nawagá, bujele alué rió Páulo wasíbala. ꞌLige alué wasíbala bujesa ꞌlige bulele alué Páulo ronólachi ꞌlige aminami sekálachi. ꞌLige anile alué rió: ―Onorúgame Alawala ruwí ye raꞌíchili napurigá ne mué ruyémala: «Alé Rusaleni mochígame ralámuli jurío, alué ralámuli bulémala alué rió ye wasíbala oꞌkame. ꞌLiko ꞌma ꞌyáwali ju alué ralámuli tabilé jurío napurigá gastigárimala.» 12 ꞌLige ramué Páulo gompaniérola ꞌlige alué ralámuli alé abajá mochígame, napuꞌlige alué raꞌíchali akisuga, ꞌwe aꞌwágame anéruturu Páulo: ―¡Tase simiboa mué alé Rusaleni! ―anéruturu ramué alué rió Páulo. 13 ꞌLige Páulo nejele alanilía: ―ꞌEmi ralámulika, ¿chonigá naligíabaché pe neꞌchí sewétigá?  

 

 

 

 

Tabilé chérikáwé rekó ralámulika neꞌchí bulé, ꞌlige rekó meꞌae neꞌchí alé Rusaleni mochígame ralámuli. Neka ꞌma jena ajtíkuru mukumea alué Waꞌlula Esusi oyériga ―anile alué Páulo alanilía. 14 Páulo tabilé eꞌwale rekó sulilia. ꞌLiko ꞌma tabilé che aneru ramué. ꞌLiko pe aneru: ―Oláwogó napurigá najkí Onorúgame ―anéruturu ramué alué Páulo. 15 ꞌLige peꞌtá iꞌlibeko ꞌma jigáruturu ramué ꞌlige ꞌma simáruturu ramué alué Páulo ꞌyuga alé ꞌpárimi Rusaleni anilichi weꞌká riógichi wijchí jaga. 16 ꞌLige jaré alué ralámuli alé Sesarea mochígame alué Esukristo oyérame ralámuli, alué si simíbaturu ramué ꞌyuga. ꞌLige ramué ralámuli alé Rusaleni sebasa, ꞌlige simáruturu Manasoni bejtélachi ꞌlige weꞌkabé rawé mochíruturu ramué alé. Alué rió Manasoni ꞌyako alé Chipre anilichi bejtégame nile. Alué rió ꞌwe ꞌyasi Esusi oyérame nile.  

 

 

Jena ruwimela Páulo raꞌíchaligo Santiago ꞌyuga

17 ꞌLige

alué ralámuli alé Rusaleni mochígame Esukristo oyérame ꞌwe raꞌsálá ramué alé sebásiga. 18 ꞌLige melénala alué Páulo si simíturu ramué ꞌyuga alué Santiago si raꞌichamia. ꞌLige alé alué rió Santiago bejtélachi weꞌká rió mochile alué eꞌwélala napu repume nile alué Esukristo oyérame. 19 ꞌLige alué Páulo alé sébaga repórile alué ralámuli, ꞌlige  

 

g 21:8 Eꞌnesi Hechos 6:5.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

372

HECHOS 21 ruyéturu alué raꞌíchili napurigá ꞌsíliga Onorúgame alué Páulo ꞌyuga alé ꞌmimi eyénachi weꞌkaná weꞌká riógichi alué ralámuli tabilé jurío ejperélachi. 20 ꞌLige alué ralámuli alué raꞌíchili akisá, ꞌlige yati cheliera ꞌyale Onorúgame. ꞌLige alué aꞌboika anele Páulo: ―Mué Páulo Esukristo oyérame napurigá ramué ralámuli, ꞌla machiáguru alué ralámuli jurío weꞌká mili mochigo alué Esukristo oyérame jipe jena. ꞌLige alué oyérame anime ju napurigá ꞌla oyérawa alué nulalí napu nulale alué Moisesi. 21 ꞌLige alué ralámuli suwábaga ꞌla akéríguru mué saega raꞌíchachi Moisesi nila nulalí olagá. Akéríguru mué alanigá eyenio: «Tase nokiboa ꞌemi napurigá nulálige alué Moisesi ꞌya ajtígame rió, ꞌlige tase rijpunawa alué ꞌemi ꞌkúchila isílala napurigá nokiame niru ramué ralámuli jurío, ꞌlige tase oyérawa napurigá nokiame niru ramué», alarigá akéríguru. 22 ¿Chonokiboa ramué jipe? Napuꞌlige alué ralámuli akisá mué jena ajtigáráo, weꞌká napuímala mué saíla. Tabilé ganílimala jena ajtígachi mué. 23 Alekeri ꞌla sébali olawa napurigá aniá ramué. Jena weꞌká riógichi mochí naó rió alué Esukristo oyérame. ꞌLige alué rió yaꞌmá sébali olale napurigá anélige ꞌya Onorúgame napurigá abé ꞌla naꞌtawa Onorúgame ꞌyuga. h 24 Mué rió Páulo bayérowaká alué naó rió alé ꞌmi waꞌlú reꞌobachi, ꞌlige alé baꞌichí bajkiboa alué ralámuli ꞌyuga. Yeka aniame ju ꞌma ꞌla biꞌwígame ju  

 

 

 

 

mué alawala napurigá nulá Moisesi raꞌichálila napurigá ꞌla bajkimela mué alé reꞌobachi napu ajtí Onorúgame. ꞌLige ꞌma najtétawa alué ajágame napu kógime ju Onorúgame, ꞌliko ꞌma ꞌla rijpunawa reꞌwániga alué ralámuli gupala. Alarigá ꞌla machimela alué ralámuli jurío mué ꞌla oyérame ko alué Moisesi nila rejcholi. Machimela tabilé bijchiá ko napu anílige alué uché jaré ralámuli jurío mué saíla. 25 Alué ralámuli Esukristo oyérame alué tabilé jurío, ꞌma ruyérugame niru ꞌwe ꞌya ramué alué rejcholi napurigá tajché lagá mochímala alué ralámuli alué Moisesi nila rejcholi gite. Pe uꞌkabi alué Moisesi nila rejcholi ꞌla ju oyérilia, napurigá jurío tabilé ayómala alué ralámuli ꞌyuga. Tabilé goꞌpoa alué saꞌpá alué tábiri rejtete newárigime kógilime. ꞌLige aminami tabilé elátiri goꞌpoa. ꞌLige aminami tabilé goꞌpoa bilé ajágame tabilé maꞌchí paka meꞌlirúgame elalá. ꞌLige bilé rió mukí ꞌyúgame, tabilé seꞌnú mukí ꞌyuga gojchimeli júkuru. ꞌLige alué mukí gunégame, tabilé seꞌnú rió ꞌyuga gojchimeli júkuruchigó. Pe ye rejcholi peꞌkabi ꞌla oyéramili júkuru alué ralámuli tabilé jurío.  

Jena ruwimela Páulo ꞌwe resí ikíligo 26 ꞌLige

alué Páulo bayérole alué naó rió. ꞌLige melénala bajkile alé baꞌichí alué ralámuli ꞌyuga, ꞌma biꞌwígame alawégame aniame nile napurigá nulame nile Moisesi. ꞌLige waꞌlú reꞌobachi bajkile alué balé ruyemia gichao rawé kachi meꞌlimé

h 21:23 Eꞌnesi glosario «dedicar a Dios».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

373

HECHOS 21

orile alué ajágame Onorúgame kógimia napurigá Onorúgame ꞌma ku aꞌlá narémala alué naó rió. 27 ꞌLige amulí guwárachi, jaré ralámuli jurío mochile alé reꞌobachi ejiro Asia mochígame, alué ralámuli etele alué Páulo alé reꞌobachi ajtigó. ꞌLige alué ralámuli ꞌwe cha anile alé jaga. ꞌLige alué uché jaré ralámuli alé mochígame ꞌma naꞌáwale alué Páulo ꞌyuga, alué ralámuli ejiro Asia mochígame cha chárigá ruwíligame alué raꞌíchili. ꞌLige alué ralámuli chaꞌpile alué rió Páulo. 28 ꞌLige anile alué ralámuli eꞌwele raꞌíchaga: ―ꞌEmi ralámuli israelita, nejkúrisi gastigárilichi ye rió. Ye rió ju bochígimi weꞌká riógichi eyéname chátiri raꞌíchali beníriga ralámuli jurío ꞌlige aminami tabilé jurío. ꞌLige ye rió tabilé nirame ju Moisesi nila nulalí. ꞌLige aminami tabilé nirame ju reꞌobá. ꞌMa bayele jaré ralámuli tabilé israelita napurigá jena waꞌlú reꞌobá raꞌpichila eꞌyénamala napu tabilé lisensia ꞌyalime ju napurigá alemi eꞌyénamala. Onorúgame tabilé najkí napurigá alarigá nokimela alué ralámuli. 29 ꞌLige alarigá anile alué ralámuli napugiti ꞌyabesi etéligame alué Páulo alué rió ꞌyuga eyénachi alé Ebeso bejtégame rió alué Trópimo anilime. ꞌLige alué ralámuli mayele alué Trópimo alé waꞌlú reꞌobá raꞌpichílachi bajkíligo alué Páulo ꞌyuga. ꞌLige alué Trópimo tabilé jurío ralámuli nile. 30 ꞌLige suwábaga alué ralámuli alé weꞌká riógichi mochígame ꞌwe ayole Páulo ꞌyuga. ꞌLige ꞌwe  

 

 

 

júmaka jsile alué ralámuli alé napu ilile Páulo ꞌlige ꞌma chaꞌpile. ꞌLige alué ralámuli Páulo chaꞌpisá, ꞌlige banasuka banagá maꞌchí pale alé reꞌobá raꞌpichílachi. ꞌLige alé maꞌchí pasa, ꞌma ꞌyérale alé yochi. 31 ꞌLige alué ralámuli ꞌla iwégame wejpisole alué Páulo. ꞌLige meꞌlináliga nokale alué Páulo alé. ꞌLige bilé rió ꞌmale alué abé waꞌlula sontalo ruyemia, alé napu mochile alué sontalo. ꞌLige alé sebasa, anele: ―Mué rió waꞌlula, ye ralámuli jena weꞌká riógichi Rusaleni mochígame ꞌla iwégame naꞌawa ― anile alué rió alé sebasa napu asale alué waꞌlula sontalo. 32 ꞌLige alué abé waꞌlula sontalo, yati bayérole jaré sontalo gapitánila, ꞌlige weꞌká sontalo ꞌyuga. ꞌLige simíbale júmika alué weꞌká ralámuli naꞌáwame eꞌnemia. ꞌLige alué ralámuli alué Páulo wejpisoa uchule, ꞌlige alué ralámuli weꞌká sontalo etesa, aꞌrele wejpisoa. 33 ꞌLige alué waꞌlula sontalo alé aꞌbé simile. ꞌLige nulale chaꞌpíniliga alué Páulo. ꞌLige nulale buléniliga oká karénate alué Páulo. ꞌLige ꞌma bulugá ajchasa alué Páulo, ꞌlige alué waꞌlula sontalo rukele alué ralámuli. Anele: ―¿Chieri ju ye rió? ¿Tachiri nasibú ye rió ꞌemi ralámuli ꞌyuga? ―anele alué rió. 34 ꞌLige alué ralámuli pe napuchíbiriga neꞌoa jale alé. Tabilé ꞌla biꞌlepi raꞌíchale alué ralámuli. ꞌLige alué rió waꞌlula sontalo tabilé ꞌla námale lanichi alué ralámuli alé jaga. ꞌLige alué ralámuli cha bochí aniá jáligame. ꞌLige alué waꞌlula sontalo nulale napurigá  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 21​, ​22

374

oꞌtoboa alué Páulo alé galírale napu mochime nile alué sontalo. 35 ꞌLige amulí seba galírale napu ilile mulá, oꞌwíniga oꞌtóliru alué Páulo napurigá ta meꞌlimela alué ralámuli, cha ayóligame alué ralámuli Páulo ꞌyuga. 36 Guwana eꞌyénale ꞌwe neꞌósiga: ―¡Meꞌlisí alué rió! ―anísiga eꞌyénale.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo tabilé chojkila ko

37 Alué

sontalo amulí bajchachi alué Páulo alé alué aꞌboi galílachi, ꞌlige rukele alué Páulo alué waꞌlula sontalo griego raꞌíchaga: ―¿ꞌLa lisensia nejí mué waꞌlula napurigá ne raꞌichámala pe uꞌkabi raꞌíchili? ꞌLige alué waꞌlula nejele: ―ꞌLa benégame ju mué griego raꞌíchaga, neka tabilé machié mué griego raꞌíchame ko. 38 ¿Tabilé mué ju alué rió Ejipto bejtégame napu geriyero nílige, napu ꞌyuga eyénilige naó mili geriyero jami mejkami tabilé riógachi? 39 ꞌLige alué Páulo anile: ―Neka pe jurío ju, alé weꞌká riógichi Tarso anilichi ochérigame ju ne, alé waꞌlúlachi weꞌká riógichi ejiro Silisia anilichi. Pe rekó lisensia ꞌyáwagó ne napurigá raꞌichámala ne alué ralámuli ꞌyuga. 40 ꞌLige alué waꞌlula sontalo ꞌla elile napurigá alué Páulo raꞌichámala alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLige alué Páulo oꞌweti ilísale alé galí muláchiri reꞌpá ajtigé. ꞌLige alué Páulo oꞌweti ilísiga, ꞌlige sekate raꞌíchaga, iꞌkilí mochíbale  

 

 

alué ralámuli, ꞌlige anele alué weꞌká ralámuli ebreo raꞌíchaga: ―ꞌEmi ralámuli jurío napurigá ne ꞌlige ꞌemi eꞌwélala jurío abiénachigó, ꞌwe ꞌla gepusi ye raꞌíchili churigá ꞌla nemime ne. 2 ꞌLige alué ralámuli alué ebreo raꞌíchachi akisá, abéchigo kilí mochíbale alué ralámuli alé. ꞌLige alué Páulo anele alué ralámuli: 3 ―Neka pe bilé rió jurío júkeꞌé, alé Tarso anilichi weꞌká riógichi ochérigame, alé ejiro Silisia anilichi. ꞌLige uꞌlubéká jena Rusaleni bejterá ne. ꞌLige jena asagá beníruturu ne alué Gamalieli anilime riote alué nulalí ꞌya nerúgame. ꞌLige ne ꞌwe oyérame ju Onorúgame napurigá nokame ju ꞌemi ralámuli. 4 ꞌLige ne ꞌyako ꞌwe najátame ke ne alué ralámuli napu oyérame ke alué Nuebo Bowé, riótiri ꞌlige umugítiri. ꞌLige ꞌma chaꞌpisá, nejime ke ne alé eꞌwélalachi napurigá meꞌlimela. Ne chojkila kéturu napurigá suwimela alué ralámuli. 5 ꞌLige alué abé waꞌlula balé, ꞌlige alué uché jaré eꞌwélala alé waꞌlú reꞌobachi nulame, suwábaga alué ralámuli ꞌwe aꞌlá machíguru ne alarigá ꞌsíligo. ꞌLige alué ralámuli ꞌyáturu neꞌchí osilí napurigá oꞌtomela ne alé weꞌká riógichi Ramasko anilichi, napurigá ne ꞌyámala alué ralámuli jurío alé Ramasko mochígame napurigá eliwa ne napurigá chaꞌpimela ne alué ralámuli Esukristo oyérame alemi mochígame, napurigá jeka Rusaleni aꞌpámala ne bulugá napurigá gastigáriwa jena alué ralámuli.

22  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

375

HECHOS 22

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá aꞌréligo alué resítiri ꞌnátili 6 Páulo

uché rajpé raꞌíchili ruwile, ꞌlige anile: ―ꞌLige ne ꞌmi alemi bowichimi enágichi alé Ramasko simea, ꞌlige amulí sébachi ne alé weꞌká riógichi Ramasko anilichi, ꞌlige rawé kéturu amulí rawilichi, ꞌlige aꞌwágame raꞌósaga ilíbaturu alé ꞌpákana rewagáchika. ꞌLige noligá raꞌósiga ilíbaturu alé napu ne iligé. ꞌWe rasórume kéturu alué raꞌósali. 7 ꞌLige ne ꞌma wijchí boꞌíbaturu. ꞌLige alé wijchí boꞌigá bilé raꞌíchali akéturu ne. ꞌLige aniéturu alué raꞌíchali: «Sauli, Sauli, ¿chonigá sayega eyena mué rió neꞌchí ꞌyuga?», aníchane alué raꞌíchali alé. 8 ꞌLige ne anéturu: «¿Chieri ju mué sikaniá?», anéturu ne alué raꞌíchili. ꞌLige aniéturu alué raꞌíchali: «Ne rió ju Nasareta bejtégame alué Rabí rijimala napu nawámili nílige, napu mué najatu resí olániliga, alué ju ne.» 9 ꞌLige alué ralámuli napu ne ꞌyuga eꞌyénilige alemi, alueka ꞌwe aꞌlá sébali etele alué raꞌósali, ꞌlige ꞌwe majale. ꞌLige alué raꞌíchili napu ne akele, alué ralámuli tabilé akele. 10 ꞌLige neka rukéturu: «Mué Waꞌlula, ¿chuꞌsímili júkó ne?» ꞌLige alarigá nejele: «Ilísiwa mué alé, ꞌlige yati simiboa alé ꞌmimi weꞌká riógichi Ramasko anilichi. ꞌLige mué rió alé weꞌká riógichi Ramasko sebasa, alé bilé rió ruyémala mué churigá ꞌsímio mué.» 11 ꞌLige alué raꞌósili ꞌma tabilé maꞌchílime newáturu ne busila. ꞌLige alué ralámuli alué napu ne ꞌyuga eꞌyénilige, alué ralámuli sekachí  

 

 

 

 

chaꞌpigá baníruturu neꞌchí alé miná weꞌká riógichi Ramasko anilichi. 12 › ꞌLige alé weꞌká riógichi Ramasko anilichi asale bilé rió Ananíasi anilime. ꞌLige alué rió ꞌwe aꞌlá sébali olame nile alué Moisesi nila nulalí. ꞌLige suwábaga alué ralámuli jurío alé weꞌká riógichi Ramáskochi mochígame ꞌwe aꞌlá nirame nile alué rió Ananíasi. 13 ꞌLige alué rió Ananíasi nawáturu alé napu ne ajtigé neꞌchí eꞌnemia. ꞌLige aniéturu alué rió alé nawasa: «Mué Sauli, ramué okaka jurío niru, ku ꞌla maꞌchílime nímala mué.» Napuꞌlige ne lanésiga, yati ku maꞌchili ne, ꞌlige etiáturu ne alué rió. 14 ꞌLige aminami aniéturu alué rió Ananíasi: «Onorúgame ꞌwe guꞌírile alué ralámuli ꞌya mochígame ramué rijimala, Onorúgameka ꞌnátale ꞌwe ꞌya napurigá mué rió ꞌla machimela churigá olánilia Onorúgame ramué, ꞌlige aminami napurigá mué ꞌla etémala Esusi ꞌla sébali olame tajsiné cheꞌsime, ꞌlige aminami napurigá mué akimela boꞌné alué rió raꞌíchachi. 15 ꞌLige Onorúgame najkíguru napurigá mué suwábaga ralámuli ruyémala alué napu etele mué abiena napu akele mué. 16 ꞌLige jipe tabilé aminabi buwewa mué. ꞌLige yati rewarárigame niwa mué rió alé waꞌlú baꞌwichí bochígimi bokuíka, alué Waꞌlula Onorúgame tániga eꞌkali napurigá eꞌkámala mué naꞌtálila.» 17 ꞌLige alué Páulo aminabi ruwile raꞌíchili: ―ꞌLige ne ku jena Rusaleni sebasa, simigéturu ne alé waꞌlú reꞌobachi Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia. ꞌLige  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 22

376

ne alé iligá Onorúgame ꞌyuga raꞌicha, Onorúgame etiáturu ne 18 ꞌlige etiáturu ne alué Waꞌlula napu neꞌchí nuleme ju. › ꞌLige aniéturu alué Waꞌlula: «Mué Páulo yati simiboa jena Rusaleni asagá. Alué ralámuli jena Rusaleni mochígame pecha bijchígimiligó mué raꞌichálila churigá ko ne», aniéturu alué Waꞌlula. 19 ꞌLige ne anéturu: «Mué Waꞌlula, suwábaga ralámuli jena mochígame ꞌwe aꞌlá sébali machí ne ꞌwe ichúrimi uꞌkuchí jurío reꞌobálachi eyéname ko ne alué ralámuli mué oyérame ꞌyaga, ꞌlige ne nuleme ke napurigá chaꞌpimela galírale moꞌamia alué ralámuli, ꞌlige aminami nulame ke ne wejpisóniliga alué ralámuli mué oyérame. 20 ꞌLige alué Siteba meꞌliachi, alué mué raꞌichálila ruwime, ꞌlige ne alé iligéturu alué rió meꞌliachi. ꞌLige ne ꞌwe aꞌlá niráturu napurigá meꞌliboa alué rió. ꞌLige aminami ne repúturu alué ralámuli oꞌpáchala napu bujale alué ralámuli alué Siteba bajsibumia.» 21 ꞌLige alué Waꞌlula ané neꞌchí: «Simiboa mué alé ꞌmimi mejká napurigá benírimala mué Onorúgame nila raꞌíchali alué ralámuli tabilé jurío.»  

 

 

 

Jena ruwimela weꞌká sontalo wejpisónaligo alué Páulo

22 ꞌLige

alué lakí raꞌíchali gepusa alué ralámuli, ꞌlige uchéchigo siné chojkile alué ralámuli bochí aniá neꞌoa. ꞌLige eꞌwele sináká anile alé jaga: ―Yati meꞌliboa alué Páulo, cha ꞌsime rió ju alué, tabilé weꞌlisi ajagá

aꞌrewa alué rió jena ―alarigá sinale alué ralámuli alé jaga. 23 ꞌLige alué ralámuli bijí ꞌwe neꞌoa jágichi alé, oꞌpacha bujagá lowagá anile alué ralámuli ayoga, ꞌlige aminami alué weꞌétiri ꞌpari paka anile. 24 ꞌLige alué abé waꞌlula sontalo nulele alué uché jaré sontalo alué Páulo chaꞌpíniliga, napurigá alé galírale bajchawa alué aꞌboi sontalo galílachi. ꞌLige aminami nulele napurigá alué sontalo wejpisoka rukémala alué Páulo tachiri najsibúliga alué ralámuli ꞌyuga, chonigá aliena ayóliga alué ralámuli alué Páulo ꞌyuga. 25 ꞌLige amulí wejpiá alué Páulo alué wiꞌchí sipanárigamete, ꞌlige anele alué Páulo alué sontalo gapitánila alé ilígame: ―¿ꞌLa lisensia ni mué napurigá wejpisómala bilé rió romano peka ꞌcho rukigá tachiri najsibúliga ne? 26 ꞌLige alué gapitani alué raꞌíchili akisá, simile alué abé waꞌlula sontalo eꞌnemia. ꞌLige simigá alué gapitani alé anele: ―ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga, siné kachi cha ꞌsímirépokué mué alué rió ꞌyuga. Alué rioka ꞌwe najtékame ju, ꞌlige aminami romano ju ―anile alué rió simigá alé ꞌmimi alué abé waꞌlula sontalo eꞌnemia simiá. 27 ꞌLige alué abé waꞌlula sontalo yati simile eꞌnemia alué Páulo. ꞌLige rukele alué abé waꞌlula sontalo alué Páulo nawiga alé: ―¿ꞌLa bijchiá romano ju mué? ―anele. ꞌLige alué Páulo nejele: ―Júwé ―anile alué Páulo. 28 ꞌLige alué abé waꞌlula sontalo, anele:  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

377 ―Ne níriká weꞌká enomí najtigíꞌé romano gainalia ―anile alué abé waꞌlula sontalo. ꞌLige alué Páuloka nejele: ―Romano ju ne, ne oꞌnólaka romano níligame, alekeri romano ju ne ―anile alué Páulo. 29 ꞌLige alué sontalo alué Páulo wejpisónalime ku aꞌmibé simíbale. ꞌLige alué abé waꞌlula sontalo ꞌwe majaga etele alué Páulo machisáká romano ko.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo eꞌwélala jurío ꞌyuga raꞌíchaligo

30 ꞌLige

melénala alué abé waꞌlula sontalo, ꞌwe machinálile tachiri najsibúliga alué Páulo alué ralámuli ꞌyuga, chonigá aliena ayonia alué Páulo. ꞌLige nulale maꞌchí pániliga alué Páulo. ꞌLige nulale napurigá suwábaga napubuwa alué balé eꞌwélala, ꞌlige aminami alué ralámuli eꞌwélala selígame abiena ꞌma bayéliru aléchigó napurigá napubuga mochiga rukémala alué ralámuli tachiri najsibúliga alué Páulo alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLige alué ralámuli suwábaga ꞌma napuísa, ꞌlige alué Páulo alé oꞌwemi eláleru alué weꞌká ralámuli mochígichi. ꞌLige alué Páulo ꞌwe oꞌwé eꞌnele suwábaga alué eꞌwélala alé mochígame. ꞌLige Páulo anele alué eꞌwélala: ―ꞌEmi ralámuli jurío napurigá ne, ꞌla eꞌwame ju ne napurigá nulá Onorúgame ꞌyasi, ꞌlige jipe abiena, ꞌlige tabilé chélagá Onorúgame ꞌyuga. 2 ꞌLige alué waꞌlula balé Ananíasi anilime, nulele Páulo chuꞌala

23

 

HECHOS 22​, ​23 wejpisóniliga raꞌicha ilígichi. Nulélekeꞌé alué ralámuli alé aꞌmulipi jágame napu alué Páulo ilile. ꞌLige alué Páulo nejele alué balé lanime akisá, anile: 3 ―Onorúgame wejpimela mué rió. Mué rió ꞌwe semáriga asagá aní kaka amóbaka, ꞌlige alué mué alawálaka ꞌwe chóligame ke asagá aní alé. Mué ꞌwe aꞌlá rejcholi ruyétékuru, ꞌlige pe chátiri raꞌíchili ruyé aní mué alué ralámuli. Mueka ¿chonigá nulébeché neꞌchí wejpíniliga? Pe sayega raꞌicha mué rió alué ꞌwe aꞌlala raꞌíchili ꞌyuga. ꞌLige alué ralámuli alé mochígame anele alué Páulo: 4 ―Mué rió ꞌnalina ꞌwe chátiri raꞌicha alué waꞌlula balé ꞌyuga, alué napu Onorúgame ꞌyale nóchili ― anele alué ralámuli. 5 ꞌLige alué Páulo anele: ―ꞌEmi ralámuli, neka tabilé machié alué rió waꞌlula balé ko. Neka pecha larigá raꞌichámilikó alué rió olagá, ꞌla machisáká ne waꞌlula balé ko alué rió. Alekeri gite aní alué osilí Onorúgame raꞌichálila: «Tabilé chátiri raꞌichawa alué waꞌlula nulame ꞌyuga.» 6 ꞌLige alué Páulo machile jaré rió mochigo alé saruseo ꞌlige uché jaré bariseo. ꞌLige alekeri anile alué Páulo eꞌwele raꞌíchaga: ―ꞌEmi ralámuli jurío, ne rió pe bariseo ju, ne oꞌnola ꞌlige ne apolóchila, bariseo kéturu suwábaga. ꞌLige ꞌémika neꞌchí gastigárinili anigá ne ꞌwe cha ꞌsime kóriká. ꞌLige neka ꞌla bijchígime ju bilé rió mukusá, ku ajáname ko, pe alekeri gite gastigárinili ꞌemi neꞌchí. 7 ꞌLige alué raꞌíchili akisá alué ralámuli saruseo ꞌlige bariseo  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

378

HECHOS 23 aꞌbopi raꞌíchale alué ralámuli rukega. ꞌLige ꞌwe bochí anile alué ralámuli, ꞌlige arigá naꞌáwale anigá alué ralámuli saruseo alué bariseo si. ꞌLige alarigá ꞌma tabilé biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátale alué ralámuli. 8 ꞌLige alué ralámuli saruséoka tabilé bijchígame nile ku ajáname níligo bilé rió mukusá, ꞌlige tabilé bijchígime nile neruga alawá nibilé santo ánjeli. ꞌLige alué ralámuli bariséoka ꞌwe aꞌlá bijchígime nile suwábaga alué, napurigá ku ajáname ko bilé rió mukusá, ꞌlige ꞌla bijchiá neruga bilé alawá ꞌlige santo ánjelitiri. 9 ꞌLige abéchigo bochí anile naꞌáuka alieti raꞌíchiga. ꞌLige jaré alué bariseo napu benírame nile alué Moisesi nulalila, alueka oꞌweti jásele. ꞌLige anile: ―Ye rió pecha che ꞌsika eyéneleko jemi. Siné kachi Onorúgame Alawálate ꞌwe aꞌlá raꞌíchame kéréleké ye rió. ꞌLige siné kachi alué santo ánjeli ꞌyuga raꞌíchame kéréleké ye rió. ꞌLige ramué ralámuli lanelia ye rió, pe sayega raꞌicháwaleké Onorúgame ꞌyuga ― anile alué ralámuli. 10 ꞌLige alué weꞌká ralámuli naꞌáwale alué raꞌíchili akisá. ꞌLige alué abé waꞌlula sontalo abéchigo iwégame majale alué ralámuli lakí aliena bochí anichi naꞌáuka. ꞌLige alué waꞌlula sontalo lale, «ꞌma aꞌtabé chiꞌwanámala ye Páulo», ꞌlale. ꞌLige alarigá jaré sontalo júlale maꞌchí pániliga alué Páulo alé weꞌká riógichi ajtígame napurigá ku alé ꞌmi oꞌtomela alué sontalo galílachi. 11 ꞌLige weꞌliko rukó sébale Esukristo Waꞌlula Nulame alé  

 

 

 

sontalo galílachi napu ajtile Páulo ꞌlige aꞌbé ilíbaga anele alué Esukristo: ―Mué Páulo tabilé chéláwa, mueka ꞌwe ꞌla ruyele churigá ko ne jena Rusaleni mochígame ralámuli ꞌyuga, aꞌchigóriga alarigá ruyewa alé weꞌká riógachi Roma mochígame ralámuli. Jena ruwimela weꞌká ralámuli jurío meꞌlináliligo alué Páulo

12 ꞌLige

melénala jaré ralámuli jurío aꞌbopi raꞌíchale meꞌlináliga alué Páulo. Anile: ―Ramué rió napu ekí alué Páulo meꞌlinálime niru oꞌmaka biꞌlepi naꞌtawa, ꞌlige tabilé goꞌame goꞌpoa ramué, ꞌlige tabilé baꞌwítiri bajiwa ramué napusí meꞌlisá alué Páulo. Aꞌlige kulí goꞌpoa ramué goꞌame. ꞌLige ramué ta meꞌlisuga alué Páulo, ꞌlige ramué najkiboa napurigá Onorúgame gastigárimala ramué ralámuli ―anile alué ralámuli alué Páulo meꞌlinálime. 13 ꞌLige weꞌká rió nile alué Páulo meꞌlinálime, oká liá rasígame rió nile. 14 ꞌLige alué weꞌká ralámuli alué Páulo meꞌlinálime simíbale alé napu mochile alué eꞌwélala balé, ꞌlige alué uché jaré eꞌwélala ralámuli jurío nuleme. ꞌLige alué Páulo meꞌlinálime anele alué eꞌwélala: ―Ramueka ꞌma gatéruturu ye raꞌíchili ―anirúturu ramué―. ꞌLige ꞌwe ꞌla sébali oláwará, napusí Páulo meꞌlisá aꞌlige kulí goꞌpórá goꞌame ꞌlige aminami aꞌlige kulí bajíwará baꞌwí. ꞌLige ta meꞌlisáká ramué alué Páulo, ramué najkibórá napurigá Onorúgame gastigárimala ramué  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

379

HECHOS 23

ralámuli ―anile alué weꞌká rió alué Páulo meꞌlinálime. Abiena anile: 15 ―Tániwa ꞌemi alué abé waꞌlula sontalo napurigá beꞌlí jeka aꞌpámala alué Páulo napurigá bilé raꞌíchili gatémala ꞌemi alué Páulo ꞌyuga. ꞌLige ramué alé ꞌmi boichí mochiwa chíboka Páulo buigá. ꞌLige ramué aleka enágichi meꞌliboa alué Páulo, taꞌchó sébachi jeka. 16 ꞌLige alué Páulo goꞌchila ranala reꞌmalí machile alué ralámuli jurío alué Páulo meꞌlinalio. ꞌLige alué reꞌmalí machisá larigá anió alué ralámuli, ꞌlige simile alué reꞌmalí alé ꞌmi alué sontalo galílachi alé napu asale alué Páulo. ꞌLige alé sebasa, ruyele alué Páulo alaniá mochigo alué ralámuli. 17 ꞌLige alué Páulo alué raꞌíchili ruyésiga, bayele bilé alué sontalo gapitánila. ꞌLige alé sebasa alué gapitani, ꞌlige anele: ―Ye reꞌmalí oꞌtobóká alé ꞌmi napu ajtí alué abé waꞌlula sontalo, ye reꞌmalí bilé raꞌíchili raꞌichámala alué abé waꞌlula sontalo ꞌyuga. 18 ꞌLige alué sontalo gapitánila oꞌtole alué reꞌmalí alé ꞌmi napu asale alué abé waꞌlula sontalo. ꞌLige alé sebasa, alué sontalo gapitánila anele alué abé waꞌlula sontalo: ―Alué rió napu galírale bajcháriga ajtí alué Páulo anilime, aluete jularu ne ye reꞌmalí oꞌtóriga bilé raꞌíchali raꞌichámili ju mué ꞌyuga. 19 ꞌLige alué rió abé waꞌlula sontalo chaꞌpile alué reꞌmalí sekala, ꞌlige ꞌminami oꞌtole alué raꞌíchili rukemia. ꞌLige rukele: ―¿Tachiri raꞌíchili ruimé olá ko mué? ―anile alué waꞌlula sontalo.  

 

 

20 ꞌLige

nejele alué reꞌmalí: ―Alué ralámuli jurío ꞌma ꞌla gatega mochí raꞌíchali aꞌbopi tánimala mué waꞌlula sontalo napurigá mué alé oꞌtomela alué Páulo napu mochí alué ralámuli napurigá abé ꞌla gatémala alué raꞌíchali. 21 ꞌLige mué waꞌlula tabilé bijchígiwaká rekó alanichi alué ralámuli. Oká liá rasígame rió ju alé boichimi buwémili ju chíboka Páulo meꞌlimea. ꞌLige anile alué ralámuli: «ꞌWe aꞌlá gatewa biꞌlepi ꞌnátili ramué rió, tabilé goꞌpoa ramué alué goꞌame, ꞌlige tabilé baꞌwítiri bajiwa ramué napusí meꞌlisá ramué alué Páulo, aꞌlige kulí goꞌpoa ramué alué goꞌame. Ramué ralámuli ta meꞌlisúká alué Páulo, najkiboa ramué ralámuli napurigá gastigárimala Onorúgame ramué», anile alué ralámuli jurío. Jípeko alué ralámuli buigá mochí taꞌlá oꞌtomela mué alué Páulo alé. 22 ꞌLige alué waꞌlula ku júlale alué reꞌmalí alanigá napurigá taꞌwesi ruyémala.  

 

Jena ruwimela Páulo oꞌtóriligo alé napu ajtile alué waꞌlula gobierno Pélisi

 

 

23 ꞌLige

alué abé waꞌlula sontalo bayele oká gapitani. ꞌLige anele ꞌma alé sisao alué gapitani: ―Ruyéwaká weꞌká sontalo napurigá yati jigámala napurigá simámala alé Sesarea anilichi waꞌlú weꞌká riógichi. Simámala jena gi makué ꞌora kachi jipe rukó. Oká siento sontalo wijchí jaga simámala, ꞌlige gicháosa makué gawé asigá, ꞌlige che oká siento selá oꞌkame. 24 ꞌLige aminami nulale jaré gawé ꞌyániliga napurigá alué Páulo asigá  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

380

HECHOS 23 enámala boichimi. ꞌLige alué abé waꞌlula sontalo, anele alué oká gapitani simíbachi alué Páulo oꞌká: ―Asíriga ꞌla repúpua ye Páulo alé ꞌmimi boichimi, napurigá tabilé ꞌwesi ralámuli che olámala ye Páulo boichimi enágichi. Semáriga ꞌyawa alué waꞌlula selígame alué weꞌká riógichi Sesarea ajtígame rió Pélisi anilime. 25 ꞌLige alué sontalo abé waꞌlula bilé apeli osilí oꞌtóriga júlale alué weꞌká sontalo, ꞌlige alué apeli osirúgime alué selígame alé Sesarea ajtígame ꞌyáwili nile alué apeli osirúgime. ꞌLige anime nile alué apeli: 26 «Ne rió Kláurio Lisia, ꞌwe repori ne mué rió waꞌlula selígame alé weꞌká riógichi Sesarea ajtígame Pélisi. 27 Ralámuli jurío jena mochígame, chaꞌpile alué rió Páulo jena. Amulí meꞌlíliru alué rió Páulo. Neka ꞌla machiéturu romano ko, alekeri simíturu ne sontalo ꞌyuga napurigá aminabi tabilé che olawa. 28 Neka machinálituru chonigá chaꞌpíligo alué ralámuli alué Páulo. Alekeri oꞌtó ne napu napuíme ju eꞌwélala jurío rukemia tachiri najsibúliga alué Páulo alué ralámuli ꞌyuga. 29 ꞌLige ne alé ꞌla machí alarigá ko alué. Pe aꞌboi naꞌtálila gite chaꞌpile alué ralámuli jurío alué Páulo. ꞌLige pecha nerúgekó napurigá meꞌliboa alué Páulo, ꞌlige aminami pecha galírale bajchálime nítéko alué Páulo. 30 ꞌLige jipe machí ne weꞌká ralámuli jurío napuíligo alué Páulo meꞌlimea jena. ꞌLige alekeri mué rió Pélisi jula ne alué Páulo. ꞌLige ne ané ye ralámuli jena mochígame napurigá  

 

 

 

 

 

alemi simámala alué ralámuli alué raꞌíchili gatemia mué rió ꞌyuga. Pe ekí júpá ye raꞌíchili. Ariósibá mué waꞌlula Pélisi.» 31 ꞌLige alué sontalo, napurigá anélirige ꞌma sébali mochílekeꞌé. ꞌLige bayérole alué Páulo, ꞌlige simíbale aba aꞌlige rukó gi makué ꞌora kachi. ꞌLige alé simasa, sébale alé Antipatri anilichi weꞌká riógichi. 32 ꞌLige alué sontalo wijchí jaga eꞌyéname ka pe alé ku roꞌílekeꞌé. ꞌLige ku alé galílachi napu mochime nile alué sontalo, ku alé sébale alué alé roꞌisa. ꞌLige alué gawé aségameka aba ꞌwe simíbale alé Sesarea alué Páulo ꞌyuga. 33 ꞌLige alé weꞌká riógichi Sesarea sebasa alué sontalo, ꞌlige ꞌyale alué apeli osirúgime alué napu nábolige alué sontalo Kláurio, ꞌyale alué waꞌlula selígame Pélisi, ꞌlige aminami alué Páulo alé sébaga. 34 ꞌLige alué rió waꞌlula selígame alé Sesarea ajtígame alué osilí leérasa, rukéliru alué Páulo koche ochérigame rió níligo. ꞌLige alué Páulo anele: ―Neka alé ejiro Selisia ochérigame rió ju ―anele alué Páulo. ꞌLige alué rió waꞌlula ꞌma akisá alieti, 35 anele alué waꞌlula alué Páulo olagá: ―Ne aꞌlá gepúmala alué raꞌíchili napu ruwimela ju alué ralámuli jurío jeka jsisá alué mué chaꞌpígame. Aꞌlige ꞌwe aꞌlá gatémala ne alué raꞌíchali ―anile alué waꞌlula selígame rió. ꞌLige alué Páulo juláliru alé waꞌlú galichi, alué galí napu bejtégame nile iꞌsínimi alué waꞌlula Erore ꞌya.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

381

HECHOS 23​, ​24

ꞌLige jaré sontalo ꞌyuga júlale alemi napurigá repúmala alué Páulo alé ajchagá. Jena ruwimela Páulo raꞌíchaligo waꞌlula Pélisi ꞌyuga

24

ꞌLige maligi rawé nujubapi kachi sébale alué waꞌlula balé Ananíasi anilime rió Rusaleni ajtígame, sébale alé Sesarea anilichi. ꞌLige jaré eꞌwélala jurío ꞌyuga nawale alué rió alé. ꞌLige alué rió Tértulo anilime abiena nawale aléchigó. Alué rió Tértulo anilime ꞌwe benégame nile alué raꞌíchili gatega, alekeri aꞌpáliru alé. ꞌLige alué ralámuli alé jsile napu asale alué waꞌlula selígame Pélisi anilime. ꞌLige alué ralámuli alué raꞌíchili ruimea jsile, napurigá saega raꞌichámala alué Páulo olagá. 2 ꞌLige Páulo alé aꞌpásiga, ꞌlige alué rió Tértulo alemi aꞌmulipi simigá napu asale alué Pélisi ꞌlige anele: ―Waꞌlú cheliérabá mué waꞌlula selígame, ramué ralámuli ꞌwe ganíliga mochiru tabilé chélagá. ꞌWe raꞌsálagá mochiru ramué ralámuli, napurigá nulá mué rió waꞌlula ꞌwe aꞌlá ju, ꞌwe semáriga nulame ju mué rió waꞌlula Pélisi. ꞌWe semáriga guꞌírime ju mué ralámuli. 3 ꞌLige alué napurigá nulá mué rió, bochígimi ꞌla larigá nokiá ramué weꞌká ralámuli. ꞌLige ꞌwe raꞌsálagá mochiru ramué ralámuli. Waꞌlú cheliérabá. 4 Neka pe uꞌkabi raꞌíchali ruwimela, ramueka tabilé weꞌlisi resibátinile mué. Neka taní napurigá ꞌwe ꞌla gepúmala mué  

 

 

ye pe uꞌkabi raꞌíchali. 5 Ramué ralámuli machiaa ye Páulo ꞌwe chátiri rió ko. ꞌLige ꞌwe bochígimi gawichí eyéname ko ye rió pe alué ralámuli jurío naꞌáwitiga alemi weꞌkaná weꞌká riógichi mochígame ralámuli. ꞌLige waꞌlula nulame ju ye Páulo alué weꞌká ralámuli nuleme napu uché bilé ꞌnátili chaꞌpile napu Nasareno anélime ju. 6-7 ꞌLige aminami tabilé nirame ju alué waꞌlú reꞌobá ramué ralámuli nila. ꞌLige ramué ralámuli alekeri chaꞌpirúturu ye rió Páulo, ꞌma najsibúnilime ramué nila rejcholi. i 8 ꞌLige mué boꞌné ꞌla rukewa alué Páulo napurigá ꞌla machiboa pala ꞌla bijchiá ko. 9 ꞌLige alué ralámuli jurío napu ekí mochílige alé, anile: ―ꞌLa bijchiá ju napurigá aní ― anile alué ralámuli. 10 ꞌLige alué waꞌlula selígame nulele sekate raꞌíchaga napurigá alué Páulo raꞌichámala alé. ꞌLige alué Páulo yati raꞌíchale nulésiga. Anile: ―Neka ꞌwe raꞌsálagá ruwimela ye raꞌíchili jena iligá mué ajtígichi, neka pecha chokílaká. Neka ꞌwe aꞌlá machí mué rió weꞌká bamí ajtigá mué jena weꞌkaná weꞌká riógichi raꞌíchali gatea. ꞌLige alekeri ne ꞌwe aꞌlá machí mué rió ꞌwe aꞌlá benégame ko raꞌíchali gatega. 11 Ne pe kulí seba alé waꞌlú weꞌká riógichi Rusaleni, pe kulí makué oká rawé ju ne alé sebasa. Neka alé simíturu waꞌlú cheliera ꞌyamia Onorúgame. 12 ꞌLige ne tabilé ꞌwesi  

 

 

 

 

 

 

i 24:6-7 Jaré apélichi anime ju: ꞌLige alué abé waꞌlula sontalo alué Lisia anilime, alué nolínaturu ramué chaꞌpiachi alué Páulo alé. ꞌLige pe yati ꞌwísituru alué Lisia ꞌwe enáriga nawagá weꞌká sontalo ꞌyuga nawagá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

382

HECHOS 24 che anigá raꞌíchaturu alué Rusaleni mochígame ralámuli olagá. ꞌLige ne tabilé ꞌwesi ralámuli naꞌáwitige alé waꞌlú reꞌobachi. ꞌLige alé uꞌkuchí jurío reꞌobálachi tabilé naꞌáwiti ne alué ralámuli. 13 ꞌLige rekó ꞌwe rukelie alué ralámuli, tabilé asé ruwimela alué ralámuli napurigá ne alieti najsibuga eyena. 14 ꞌLa bijchiá ju Onorúgame oyérame ju ne napurigá alué ꞌya mochígame ne rijimala. Abiénachigó oyérame ju ne alué ꞌnátili napu Nuebo Bowé anilime ju. ꞌWe ꞌla bijchígame ju ne suwábaga napu Moisesi osálige ꞌlige abiénachigó bijchígame ju ne napu osálige alué ralámuli ꞌya mochígame napu ruwime nílige napu anele Onorúgame. 15 Neka bijchigi Onorúgame ku ajánimio alué ralámuli suwígame, alué aꞌká ralámuli ꞌlige tabilé aꞌká ralámuli. Alué suwábaga bijchígime ju ne. Ye ralámuli jurío jena mochígame abiena ꞌla bijchigi ye raꞌíchali. 16 Alekeri nabí ꞌwe jirétime ju ne alué rejcholi napurigá tabilé chátiri naꞌtámala ne Onorúgame ꞌyuga, ꞌlige aminami napurigá alué ralámuli ꞌyuga tabilé chélagá asimela ne. 17 › ꞌLige aꞌkinana weꞌkabé bamí kachi ne ichúrimi einasa, ꞌlige aꞌkinana ku alé Rusaleni simíturu ne enomí ꞌyamia alué ralámuli tabilé nígame alé mochígame, ꞌlige aminami meꞌlimea bilé ajágame alé waꞌlú reꞌobachi cheliera ꞌyamia Onorúgame. 18 Napuꞌlige ne alé baꞌichí bajkisá, ꞌma biꞌígame alawégame aniame nile, ꞌlige nujubá etéturu neꞌchí alué ralámuli jurío alé reꞌobachi goꞌame kogi  

 

 

 

 

 

ilígichi ne Onorúgame. Tabilé weꞌká ralámuli eꞌyénituru neꞌchí ꞌyuga ꞌlige tabilé ꞌwesi eꞌyénituru nejkumega. 19 Alué ralámuli jurío napu alé eꞌyénilige Asia mochígame nile. Alué níligekuru napurigá jena mochímili ne tabilé nirame nísaká alué waꞌlú reꞌobá, alué ralámuli etéligame ne alé ajtígachi. 20 ꞌLige aminami ye ralámuli jurío napu mochí jena, ꞌla animéliguru tachiri gite nejíriligo ne alé Rusaleni ajtígachi alué eꞌwélala jurío mochígichi. 21 Siné kachi pe alekeri nejíligeréko neꞌchí, siná ne: «Napuꞌlige bilé rió mukusá, ku ajánamala», aniéturu ne. Siné kachi pe alekeri chojkila kéréko ne ― anile alué Páulo. 22 Alué waꞌlula selígame Pélisi ꞌwe aꞌlá machime nile alarigá nokame ko alué ralámuli napu Bowé Nuebo aneme nile, alué Esukristo oyérame ralámuli. ꞌLige alué Pélisi akisá alué raꞌíchali, ꞌlige yati aꞌrele alué raꞌíchili gatélime. Anile: ―Napuꞌlige alué abé waꞌlula sontalo Lisia anilime nawasa, aꞌlige kulí gatewa alué ye raꞌíchili ―anile alué waꞌlula. 23 ꞌLige alué waꞌlula Pélisi, nulele bilé sontalo gapitánila napurigá aminabi repúmala alué Páulo. ꞌLige yabaꞌlá lisensia nígame nile alué Páulo napurigá aꞌbemi einámala. ꞌLa elile napurigá sebámala alué Páulo amígola napurigá tebúmala alué Páulo. 24 ꞌLige pe uꞌkabi rawé kachi, nawale alué waꞌlula Pélisi alé alué upila si napu Brusila anilime nile napu jurío nílige. ꞌLige alé sebasa, bayele Páulo napurigá nawámala  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

383

HECHOS 24​, ​25

alé napu waꞌlula asale boꞌné upila ꞌyuga. ꞌLige alué okánika akele Páulo raꞌíchachi. Anile: ―ꞌLa bijchígiwa chieri níliga alué Kristo Esusi napu rewagáchika nawálige. 25 ꞌLige alué Páulo alé asagá alué ralámuli ꞌyuga, ꞌlige ruwile alué weꞌká raꞌíchili rejcholi. Ruwílekeꞌé napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga bejtélawa Onorúgame nila ꞌnátili ralámuli guꞌíriga. ꞌLige aminami napurigá tabilé oyérawa alué ralámuli tabilé ꞌla ꞌnátame. ꞌLige aminami ruwile bilé rawé sebamio Onorúgame gastigárimia alué ralámuli cha nokame, ꞌlige alué ralámuli tabilé cha nokame Onorúgame ꞌyuga simámala. ꞌLige alué rió waꞌlula Pélisi ꞌwe majálekeꞌé ꞌliko alué raꞌíchili akisá. ꞌLige anele alué rió Pélisi alué Páulo: ―Jípeko ꞌma ꞌla sébali ju, ya simibógó alé ku miná. ꞌLige napuꞌlige ne boꞌné ꞌla ikiro, uché siné bayémala ne mué napurigá ku nawámala mué jeka raꞌichasia ― anele alué waꞌlula. 26 ꞌLige alué rió waꞌlula selígame Pélisi ꞌwe najkile napurigá alué Páulo najtétimala enomite napurigá maꞌchínamala alué Páulo. ꞌLige pe alekeri aꞌkué bayele aleka alué waꞌlula Pélisi raꞌichamia Páulo ꞌyuga. 27 ꞌLige oká bamí oláliru alé alarigá olá alué Páulo. ꞌLige alué rió Pélisi arigá ꞌma maꞌchínale waꞌlula selígame asagá alé. ꞌLige alué rió Pélisi maꞌchínasa selígame asagá alé, ꞌlige alué rió Porsio Besto anilime asíbale waꞌlula. ꞌLige alué rió Pélisi ꞌwe aꞌlá niraga etélime  

 

 

najkile alué ralámuli juríote, alekeri aꞌréliru alué Páulo galírale bajcháriga. Jena ruwimela Páulo raꞌíchaligo waꞌlula selígame Besto ꞌyuga

25

ꞌLige alué rió Besto selígame asibasa alé Sesarea anilichi, bakiá rawé nujubá kachi simile alé waꞌlú weꞌká riógichi Rusaleni. 2 ꞌLige alué ralámuli alé Rusaleni mochígame, alué balé eꞌwélala, ꞌlige alué ralámuli jurío selígame eꞌwélala, alué eꞌwélala anele alué waꞌlula Besto alé nawasa, ꞌla suériga raꞌíchiga anele: 3 ―Mué rió waꞌlula pe rekó julawa alué rió Páulo bayénaliga bilé raꞌíchali gatewa jena ramué alué rió ꞌyuga. ꞌLige alué ralámuli aꞌbopi alarigá raꞌíchale pe boichika enágichi meꞌlimé olálige alué Páulo. 4 ꞌLige alué rió Besto nejele, anile: ―Alué Páulo alé Sesaréachi galírale bajcháriga ajtí. Ne boꞌné ꞌla siméréko peꞌwé alé napu ajtí alué Páulo. 5 Ne ꞌyúriga julawa eꞌwélala napurigá gatémala alué raꞌíchali. Alué rió bilé tábiri najsibúsaká ꞌliko alé gatewa ―anile alué rió Besto. 6 ꞌLige alué rió Besto asale pe osánó rawé alé Rusaleni, siné kachi pe makué rawé kérémá. ꞌLige pe lakí rawé asisá alé, ꞌlige ku alé Sesarea simile alué Besto. ꞌLige alué rió Besto alé Sesarea sebasa, pe melénala simile alé ꞌminá napu gateme nile raꞌíchili alué rió, alé mutélachi asagá. ꞌLiko Besto nulele bilé sontalo napurigá aꞌpámala Páulo napu ajtile boꞌné. 7 ꞌLige  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

384

HECHOS 25 alué Páulo alé bajkichi, ꞌlige jaré ralámuli jurío Rusalénika sígame aꞌbé simíbale alé napu ilile Páulo. ꞌLige alué ralámuli chojkile raꞌicha Páulo saega. Pe ꞌyégiga raꞌíchale weꞌká eꞌkarúgame najsabume kóríle. Tabilé gayénale ꞌla bijchiá raꞌíchali maꞌchí pa chuꞌsíkame ko alué Páulo. 8 ꞌLige alué Páulo ruwile alué raꞌíchili tabilé chojkila ko, tabilé asé che ꞌsíligo alué ralámuli ꞌyuga. Anile alué Páulo: ―Neka tabilé asé ꞌwesi chérikáwé ꞌemi ralámuli ꞌyuga, neka pecha asé saega raꞌíchago alué ramué ralámuli jurío nila nulalí. ꞌLige aminami tabilé tábiri ꞌwesi najsibú ne alé waꞌlú reꞌobachi. ꞌLige aminami pecha saega raꞌicha ne alué waꞌlula gobierno romano olagá, alué napu Sesar anilime ju ―anile alué Páulo. 9 ꞌLige alué rió waꞌlula selígame Besto ꞌwe aꞌlá guꞌírinile alué ralámuli jurío. Alekeri Besto rukele alué Páulo: ―Mué Páulo, ¿siminali mué alé Rusaleni napurigá ne gatémala alué raꞌíchali alé sebasa? 10 ꞌLige alué Páulo anile: ―Neka tabilé siminali alé ꞌmi Rusaleni. Aba jena Sesaréachi gatewa ye raꞌíchali. Alarigá nuláturu alué waꞌlula gobierno (bisirente) Sesar anilime. Neka ye ralámuli jurío ꞌyuga pecha tábiri najsibua. Mué asíriga ꞌla sébali machíguru alué alarigá ko ne. 11 ꞌLige ne najsibúsaká bilé tábiri, ꞌliko ꞌla nímala meꞌá neꞌchí ꞌemi. Tabilé bijchiá nísaká napu aní alué  

 

 

 

ralámuli jurío, tabilé ꞌwesi nejímala neꞌchí alué eꞌwélala ralámuli jurío mochígichi. Alekeri tabilé simé ne alé Rusaleni. ¡Neka najkí napurigá alué waꞌlula gobierno alé Roma ajtígame gatémala ye raꞌíchili! ― anile alué Páulo. 12 ꞌLige ꞌma bajchá raꞌichasa Besto alué ralámuli rejcholi ruwime ꞌyuga, anele alué Besto alué Páulo: ―Jipe ꞌma tánikuru mué napurigá alé Roma simawa gatewa ye raꞌíchali alué waꞌlula gobierno Sesar ꞌyuga. ꞌLige jipe alekeri alé jula ne mué alé Roma napurigá gatémala mué alué raꞌíchili alué waꞌlula gobierno Sesar ꞌyuga.  

Jena ruwimela Páulo raꞌíchaligo alué waꞌlula Agripa ꞌyuga

13 ꞌLige

aꞌkinana weꞌkabé rawé kachi, simile alué waꞌlula selígame Agripa j anilime alé Sesarea, alué goꞌchila si napu Berenisi anilime nile. Simíbale alué waꞌlula selígame Besto repórimia alé Sesarea. ꞌLige alué ralámuli alé Sesarea weꞌkabé rawé mochile alué waꞌlula bejtélachi. 14 ꞌLige alué waꞌlula selígame Besto ruyele alué oká ralámuli churigá níliga alué Páulo. Anele: ―Jena ajtí bilé rió, Páulo anilime, napu alué waꞌlula Pélisi galírale bajcháriga aꞌrélige. 15 ꞌLige ne napuꞌlige alé Rusaleni eyénachi, alué weꞌká balé eꞌwélala, ꞌlige alué weꞌká ralámuli jurío eꞌwélala weꞌká eꞌkarúgame raꞌíchili ruwí alué Páulo sayega. ꞌLige ꞌwe tale aꞌwágame napurigá ne nulémala  

j 25:13 Eꞌnesi glosario «Herodes».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

385

HECHOS 25

alué Páulo gastigáriniliga. 16 ꞌLige ne anéturu alué ralámuli ꞌla anichi: «Ramué eꞌwélala Romano tabilé larigá nokame niru. Pecha gastigárilime júkó bilé rió tabilé ꞌla machigá alué alieti najsibúliga. ꞌLige bajchako napubúriga mochiga rukélime júkuru alué rió chaꞌpime alué ayónime ꞌyúriga. ꞌLige kulí gastigárilime júkuru alué rió ꞌma aꞌlá machisá alué alieti najsibúliga.» 17 ꞌLige alekeri jeka jsisá alué ralámuli, ꞌlige yati chojkíturu ne alué raꞌíchili gatea bilé rawé aꞌkinana kachi. ꞌLige asagá ne alé mutélachi napu alué raꞌíchili gateme ju ne, ꞌlige yati jula ne alué Páulo bayéniliga napurigá alé aꞌpawa. 18 Neka ꞌwe chárigá ruimé mayékeꞌé alué ralámuli oꞌweti jásiga. ꞌLige tabilé larigá nílekeꞌé. 19 Pe lanile Páulo saega raꞌíchame kóríle alué jurío nulalila olagá. ꞌLige aminami anile tabilé bijchiá ko napu anile alué Páulo bilé rió Esusi anilime ajagá ajtigó. Aꞌboika mukúgame kóríle. Pe alué raꞌíchali gite saega mochile Páulo ꞌyuga. 20 ꞌLige neka tabilé ꞌla machíekeꞌé alué alieti raꞌíchili gatega. ꞌLige alekeri ne alué Páulo rukéturu, anéturu ne ꞌlige: «Mué Páulo, ¿pala ꞌla siminali mué alé weꞌká riógichi Rusaleni ye raꞌíchali gatemia?» 21 ꞌLige alué rió Páulo nejele: «Neka pe najkí napurigá alué waꞌlula gobierno Sesar k gatémala neꞌchí ꞌyuga ye raꞌíchili», anile alué Páulo lanilía. Ne alekeri nuléturu napurigá alué sontalo repúmala alué Páulo alé ajchagá, pe napusí  

 

 

 

 

 

ne ikiru alemi jula alé ꞌmi napu ajtí alué waꞌlula gobierno Sesar. 22 ꞌLige alué waꞌlula Agripa anele alué Besto: ―Néchigó akisá nílekeꞌé alué Páulo raꞌichálila. ꞌLige alué Besto nejele: ―Beꞌlí ꞌla akimela mué alué Páulo raꞌichálila ―anile alué rió waꞌlula Besto. 23 ꞌLige melénala rawé alué waꞌlula Agripa ꞌlige alué Berenisi sebasa alé, alé pachami moꞌile ꞌwe aꞌlá semáriga alé napurigá ꞌwe aꞌlá nirawa alué ralámulite, ꞌlige alué weꞌká sontalo eꞌwélala moꞌile alé alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLige alué uché jaré ralámuli alé weꞌká riógichi mochígame eꞌwélala si moꞌile alé. ꞌLige alué ralámuli alé pachá moꞌisá, ꞌlige alué waꞌlula Besto nulale alué Páulo bayénaliga. 24 ꞌLige alué waꞌlula Besto anele alué ralámuli napu alé mochílige: ―Mué waꞌlula selígame Agripa, ꞌlige ꞌemi ralámuli suwábaga napu ekí mochí jena napuíka jipe, jena ajtíkeꞌé ye rió. ꞌLige weꞌká ralámuli jurío ꞌwe saega raꞌíchale ye Páulo olagá alé weꞌká riógichi Rusaleni, ꞌlige jena abiénachigó jsile alué ralámuli saega raꞌichamia Páulo olagá. ꞌLige alué lakí ralámuli tabilé aꞌrele siná Páulo meꞌlínaliga. 25 ꞌLige neka tabilé rewá tachiri chuꞌsíligo Páulo napurigá meꞌliboa. Abirigá julámala ne alé Roma waꞌlula ajtígachi napurigá gatémala alué ꞌyuga, alarigá táligame boꞌné Páulo. 26 ꞌLige ne tabilé ni bilé raꞌíchili napurigá osémala ne alué  

 

 

 

 

k 25:21 Eꞌnesi glosario «Cesar».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 25​, ​26

386

waꞌlula bilé osilí tachiri najsibúliga ye Páulo. ꞌLige alekeri jena aꞌpá ne ye rió napu ajtí mué waꞌlula Agripa ꞌlige uché jaré ꞌemi si, napurigá ꞌemi ꞌwe aꞌlá gepúmala ye raꞌíchili ye Páulo raꞌichálila napurigá suwábaga ꞌla rukémala ye Páulo alué alieti najsibúliga, napurigá ne ꞌla nílimala bilé raꞌíchili napurigá ne ꞌla newámala bilé osilí alué waꞌlula gobierno nábolime. 27 Neka tabilé chérigá julasa nili bilé rió galírale bajchániliga tabilé machigá tachiri najsibúliga.  

Jena ruwimela Páulo nemíligo

26

ꞌLige alué rió waꞌlula Agripa anele alué Páulo: ―Mué Páulo ꞌla lisensia ni napurigá nemímala mué ―anele. ꞌLige alué Agripa alanesa Páulo ꞌlige Páulo oꞌweti oꞌwínale sekala, ꞌlige anile alué Páulo: 2 ―Mué waꞌlula Agripa, ne ꞌwe raꞌsálagá nemí ye raꞌíchili jena asagá mué waꞌlula ajtígichi, napurigá ne ꞌla suwábaga ꞌla ruwimela ye raꞌíchili napurigá lanilí ne ye ralámuli juríote. 3 ꞌLige alué raꞌíchili suwábaga ruimé ne napugiti mué waꞌlula ꞌwe aꞌlá suwábaga machí churigá nírigo ramué ralámuli jurío, ramué tabilé biꞌlepi ꞌnátame nírigo iꞌsínimi. Alekeri pe rekó ꞌla ꞌnátaga gepúwagó mué waꞌlula ye raꞌíchili. 4 ꞌLige uché rajpé raꞌíchale alué Páulo, anile: ―Alué ralámuli jurío suwábaga ꞌwe aꞌlá machíguru churigá níliga ne uꞌtá kachi, ꞌlige aminami alé Rusaleni napu ne waꞌlú ochérale alé asagá. 5 ꞌLige alué ralámuli abiena  

 

 

 

ꞌla ruwimela ruinálasaká, neka ꞌma waꞌlú rió ka bariseo gayénaligo. Ramué bariséoka ꞌwe ꞌla sébali olame niru Moisesi nulalila meꞌtagá uché jaré ralámuli. 6 Jípeko nejí oliá ne, neka ꞌla bijchígame kame napu aníligo Onorúgame ꞌwe ꞌyasi ku ajánamio oríligo ralámuli suwígame. 7 ꞌLige ramué ralámuli israelita makué okaná chojkégame buigá mochiru napurigá ꞌla sébali olámala Onorúgame napurigá anílige. Alekeri ꞌla nirali ramué Onorúgame ꞌlige ꞌla eꞌwilí rawemi rukomi napurigá boꞌné nulá. Mué waꞌlula Agripa, neka ꞌla bijchígame kame Onorúgame ku mochiámili ko suwígame, alekeri nejíliru ne. 8 ꞌÉmika ¿chonigá ta bijchígame júkó Onorúgame ku ajánarime ko suwígame?  

 

 

Jena ruwimela churigá najátaligo Páulo alué ralámuli Esukristo oyérame

9 ꞌLige

Páulo uché rajpé raꞌíchili ruyele: ―Ne boꞌneko ꞌyako lame ke, ꞌwe cha nokiame nuleme ke ne alué Esukristo oyérame ralámuli ꞌyuga, alué Esukristo Nasarétachi ochérigame Rabí rijimala. 10 ꞌLige ne arigá simíturu alé weꞌká riógichi Rusaleni anilichi. ꞌLige alué balé eꞌwélalate ꞌyáreturu ne bilé apeli lisensia ꞌyagá neꞌchí napurigá galírale moꞌámala ne alué ralámuli Esukristo oyérame. ꞌLige napuꞌlige meꞌlíliru alué ralámuli galírale moꞌárigame, ꞌwe aꞌlá nirame ke ne alué suwábaga larigá. 11 Weꞌsá simíturu ne alé uꞌkuchí jurío reꞌobálala jágichi gastigárimia

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

387

HECHOS 26

alué ralámuli Esukristo oyérame napurigá animela: «Tabilé Esukristo oyérame ju ne.» ꞌLige weꞌká riógichi mejká eꞌsena ralámuli ejperélachi napu seꞌunáriga raꞌíchame nile, ꞌmi alemi eyéname kéturu ne ralámuli najátaga Esukristo oyérame gastigárimia. Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá aꞌréligo chátiri ꞌnátili

12 ꞌLige

Páulo uché rajpé raꞌíchili ruwile. Anile: ―ꞌLige bilé rawé enegéturu ne alé boichimi weꞌká riógichi Ramasko simea alué Esukristo oyérame ralámuli najátasia. Alué apeli osirúgime oꞌká enegé ne, alué balé eꞌwélala newálila lisensia iꞌgá neꞌchí. 13 Mué waꞌlula, ne alé boichimi enágichi amulí sébachi ne alé Ramasko, ꞌlige raꞌósaga iliba ꞌpa rewagáchikana amulí rawilichi, ꞌlige ꞌwe rasórume nile meꞌtagá rayénili. ꞌLige noligá raꞌósiga iliba alé napu ramué jale. 14 ꞌLige ramué ralámuli ꞌma wijchí biꞌtibáruturu alué raꞌósalite rasoga. ꞌLige alé wijchí boꞌigá akéturu ne bilé raꞌíchili. ꞌLige aniéturu ebreo raꞌichálila raꞌíchaga: «Sauli, Sauli, ¿chonigá saega eyena mué rió neꞌchí ꞌyuga? ¿Chonigá echébaché mué alué gusite napu roló ejchela ju napurigá oꞌwé simámala? Alarigá simí mué, tabilé oyérame ju mué neꞌchí.» 15 ꞌLige anéturu ne: «¿Chieri ju mué waꞌlula sikaniá?» ꞌLige aniéturu alué raꞌíchili: «Neka pe alué Esukristo ju napu mué ꞌwe najátame ju resí olániliga», anile alué raꞌíchili. 16 «Jípeko ilísiwagó yati, neka alekeri raꞌicha jena  

 

 

 

napurigá mué rió neꞌchí ꞌyuga nóchame nímala. ꞌLige aminami ruyémela mué uché jaré ralámuli tachiri etiá mué jena, ꞌlige aminami napu aꞌkinana etémili ju mué, ꞌlige alué suwábaga ruimeli ju mué. 17 ꞌLige ne ꞌla nejkúrimala napurigá tabilé meꞌliboa mué alué ralámuli juríote ꞌlige tabilé juríote. 18 Julámala ne mué alé alué ralámuli ejperélachi napurigá mué ꞌla ruyémala alué rejcholi, napurigá aꞌrémala alué ralámuli alué resítiri ꞌnátili napurigá ꞌwe aꞌlá naꞌtámala Onorúgame ꞌyuga, napurigá ta nulémala Satanasi, napurigá ꞌla Onorúgame ꞌnalina nulémala, ꞌlige aminami napurigá ꞌla bijchígimala ne raꞌichálila. ꞌLige ꞌla eꞌkáligime nímala alué ꞌwe resítiri alawégame, ꞌlige aminami narémala suwábaga napu ekí Onorúgame ꞌya alué ralámuli napu biꞌígame alawégame ju napugiti ꞌla bijchígile ne raꞌichálila.››  

 

Jena ruwimela Páulo ꞌla eꞌwáligo napurigá nulélirige Esukrístote

19 Páulo

uché rajpé ruwile. Anele: ―Mué waꞌlula Agripa, neka eꞌwáturu napurigá nulale alué raꞌíchili alé rewagáchika. 20 ꞌLige ne pe nujubapi chojkí ruyá alé Ramáskochi ꞌlige Rusalénichi ꞌlige ejiro Juréachi ꞌlige ruyéturu ne alué ralámuli tabilé jurío. ꞌLige ané ne alué ralámuli: «ꞌMa aꞌrewa ꞌemi ralámuli alué resítiri ꞌnátili, ꞌemi ralámuli ꞌla oyérame niwa Onorúgame. ꞌLige ꞌla suériga nakúriwa ꞌemi napurigá alué uché jaré ralámuli ꞌla machimela ꞌemi ꞌla Onorúgame oyérame ko.» 21 ꞌLige pe ye rejcholi ꞌnátili gite chaꞌpirúkuru ne

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

388

HECHOS 26 alué ralámuli juríote alé waꞌlú reꞌobá raꞌpichílachi alé Rusaleni anilichi, ꞌlige ꞌma meꞌlinali neꞌchí alué ralámuli. 22 Nobi Onorúgameka ꞌwe aꞌlá guꞌírigo neꞌchí, alekeri ꞌla bijí ajagá ajtí ne jemi. ꞌLige alekeri ꞌla ruyéguru ne suwábaga ralámuli Onorúgame nila rejcholi. ꞌLige alué ralámuli eꞌwélala, ꞌlige alué pe apiépiri ralámuli abiena ꞌwe ruyé ne. Tabilé siné che ané ne boꞌné ꞌnátaga, pe aluecho napu Moisesi ruwile ꞌlige napu ruwile alué ralámuli napu ruwile napu anele Onorúgame. Pecha ꞌwesi ruwígó neka uché bilé raꞌíchali, pe biꞌlepi Onorúgame raꞌichálilacho ruwíguru neka. 23 ꞌLige alué ꞌya nerúgame rejcholi Onorúgame raꞌichálila anime ju Onorúgame julámioríligo alé ꞌpákana rewagáchika alué Kristo ramué ralámuli aꞌkabámana jawamia. ꞌLige alué rió ꞌwe resí ikimeo jena wijchimoba eyénaga. ꞌLige alué rió meꞌlisuga ꞌlige ku ajánamio. ꞌLige alué rió nile bajchá napu mukusá ku ajánale. ꞌLige alekeri ꞌla machirú ramué ralámuli jurío, ꞌlige alué ralámuli tabilé jurío, napuꞌlige suwisuga ramué abiena ku ajánawili ju. l  

 

Jena ruwimela Páulo najkíligo napurigá alué waꞌlula bijchígimala Onorúgame nila rejcholi 24 ꞌLige

alué ye raꞌíchili ruwichi alué Páulo, ꞌlige alué rió Besto oꞌweti ilísiga anile: ―¡Pe loꞌígame rió káwé mué Páulo! Mué Páulo cha weꞌká eꞌkarúgame benime kame, alekeri loꞌírile mué ―anile alué rió Besto.

25 ꞌLige

alué Páulo nejele alué raꞌíchili akisá. Anile: ―Mué waꞌlula selígame Besto, neka pecha loꞌí rió júkó. Ye raꞌíchili pe regá ju. Ye raꞌíchili napu ne ruwí, ꞌwe ꞌla bijchiá ju, ꞌlige ꞌwe ꞌla námatékuru alué raꞌíchali. 26 Jena ajtí ye rió waꞌlula Agripa, ꞌlige alué rió ꞌwe aꞌlá sébali machí ye raꞌíchali larigá ko. Ne alekeri ꞌwe semáriga ruwí ye raꞌíchili jena napu ajtí ye waꞌlula, ꞌlige tabilé chélagá ruwí ne ye raꞌíchili. Neka machiame ye rió waꞌlula ꞌwe aꞌlá machió ye raꞌíchili. ꞌLige alué napurigá ꞌsile alué Esusi tabilé chíboka ꞌsile, iligá weꞌká ralámuli etériga ꞌsile. 27 Mué waꞌlula Agripa, ¿ꞌla bijchigi mué napu aní alué ꞌya mochígame ralámuli napu ruwime nílige napu anele Onorúgame? Neka ꞌla machí mué ꞌla bijchigo napu ruwile alué ꞌya mochígame ralámuli. 28 ꞌLige anile alué waꞌlula rió Agripa: ―¿Mueka ꞌla ikípité raꞌíchilite Esukristo oyérame gainámala ne? 29 ꞌLige alué Páulo nejele: ―Tabilé chérikáwé rekó pe uꞌkabi raꞌíchili ke, ꞌlige rekó weꞌká raꞌíchili ke tabilé chérikáwéchigó. ꞌLige neka tani Onorúgame napurigá ꞌemi ralámuli jena mochígame ꞌla Onorúgame oyérame nímala napurigá ne, ꞌemi ralámuli suwábaga napu ekí mochí jena, pe iligá neka tabilé najkí napurigá ꞌemi ralámuli galírale moꞌáriga mochímala napurigá ne ―anile alué Páulo.  

 

 

 

l 26:23 Napu ꞌsile Esusi ꞌlige napu anile Esusi napurigá bilé raꞌósali ju napurigá guꞌírimala ramué moyena reꞌpá rewagachi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

389

HECHOS 26​, ​27

30 ꞌLige

alanisá alué Páulo, ilísele alué waꞌlula Besto, ꞌlige jásele alué uché jaré oká, alué waꞌlula Agripa ꞌlige alué Berenísichigó, ꞌlige alué uché jaré ralámuli napu mochile alé suwábaga jáselekeꞌéchigó. 31 ꞌLige alué lakí ralámuli alé ꞌminami wanáchigo simíbale alué raꞌíchili gatewa. ꞌLige anile alué aꞌbopi raꞌíchaga alemi mochiga: ―Ye rioka tabilé tábiri najsibule napurigá meꞌliboa. ꞌLige aminami tabilé galírale bajchátélekeꞌé ye rió, pecha tábiri najsibúliga. 32 ꞌLige alué rió Agripa anele alué waꞌlula Besto: ―Aka ꞌla supaná téligipaché ye rió, alué boꞌné tabilé tasa ka napurigá alé Roma oꞌtoboa napurigá alé gatémala ye raꞌíchali alué waꞌlula gobierno alé Roma ajtígame ꞌyuga.  

 

Jena ruwimela Páulo juláriligo alé weꞌká riógichi Roma anilichi

27

ꞌLige alué waꞌlula Besto ꞌyúriga júlale bilé sontalo gapitánila alué Páulo oꞌtóriga alé Roma anilichi waꞌlú weꞌká riógichi uché jaré galírale moꞌárigame ꞌyúriga. Alué sontalo Julio anilime nile. Alué boꞌné nochálilaka nile napurigá oꞌtomela ralámuli galírale moꞌáriga mochígame napurigá gatémala alué raꞌíchili alé Roma napu ajtílige alué waꞌlula gobierno Sesar anilime. 2 ꞌLige ramué ralámuli jímirituru alé bárkochi. ꞌLige alué barko alé ꞌnaka Agramitio anilíchika simígame nile alué barko napu ramué chaꞌpirú. ꞌLige alué barko simime nile alé napu boꞌí alué waꞌlú ejiro Asia anilime rewégame. ꞌLige simíromili nile  

alé napu weꞌkaná uchúpame ju alué barko alé napu Asia anilime ejiro boꞌí. ꞌLige Aristarko anilime rió si enegéturu ramué ꞌyuga alé bárkochi. ꞌLige alué rió Aristarko alé weꞌká riógichi Tesalónika anilichi bejtégame ke napu ejiro Maseronia ju alé weꞌká riógichi. 3 ꞌLige melénala rawé kachi sebáruturu alé bilena weꞌká riógichi Sironi anilichi napu alué barko uchúpame ju, ꞌlige alué sontalo Julio ꞌwe aꞌlá niraga etele alué Páulo, ꞌlige lisensia ꞌyale alué Páulo napurigá simela alé napu ejperégame nile alué boꞌné Páulo amígola napurigá alué Páulo amígola kógimala napu resí lále alué Páulo. 4 ꞌLige ramué ralámuli alé weꞌká riógichi Sironi alé eꞌyéniga simáruturu, ꞌlige nujubá etéruturu ramué alué gawí Chipre anilichi alé baꞌwichí nasipa ilígame waꞌlú gawí. ꞌLige oꞌiná ꞌnalina iligéturu alué gawí ramué alemi eꞌnárigichi. ꞌLige ramué alé naꞌkolínaka ꞌnalina simáruturu napurigá taꞌmé ꞌwe aꞌwágame chibámala eká. 5 ꞌLige alué waꞌlú ejiro Silisia anilime gawí boꞌígichi alé aꞌmulipi simáruturu ramué. ꞌLige alué waꞌlú ejiro Pampilia anilime gawí boꞌígichi alé aꞌmulipi simáruturu ramué alé bárkochi mochiga. ꞌLige alé si sebáruturu ramué bilena weꞌká riógichi Mira anilichi napu ejiro Lisia nílige. 6 ꞌLige alué sontalo gapitánila gatele napurigá ramué simawa alé bárkochi napu Alejantríaka simígame nile. ꞌLige alué barko alé Italia anilichi sebámili nile, alé napu ju weꞌká riógichi  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HECHOS 27

390

Roma anilichi. ꞌLige alué sontalo gapitánila nuláturu napurigá ramué aleké bárkochi jímopua napurigá ramué ꞌwe simawa bowesia. Alué weꞌká sontalo abiénachigó simíbaturu. 7 ꞌLige ramué weꞌká rawé eꞌnáruturu kilí aleké bárkochi mochiga. ꞌLige ꞌwe nóchili olagá sebáruturu ramué ralámuli alué bárkochi eꞌyéniga alé bilena napu chukíbame ju alué barko alé aꞌbé Gniro anilichi weꞌká riógichi. ꞌLige alué eká ꞌwe aꞌwágame ekáturu oꞌweka ꞌnalina napu ramué eꞌyénilige, alekeri chakena simáruturu. ꞌLige alé naꞌkolínaka ꞌnalina simáruturu alué gawí ilígachi alé nasipa baꞌwichí Kreta anilime alé pe aꞌbemi napu Salmoni anilichi nile. 8 ꞌLige aminabi simáruturu ꞌwe nóchali olagá alé aꞌbé Kreta anilichi, ꞌlige sebáruturu bilena napu uchúpame ju barko napu Buenos Puertos anilichi nile. ꞌLige alé yéniga aꞌbé kéturu alué weꞌká riógichi Lasea anilichi. 9 ꞌMa weꞌká rawé ꞌwe nóchali olagá eꞌinaru ramué, alekeri amulí sébale romósali. m ꞌLige alué Páulo ruyele alué ralámuli alé eꞌyénigime bilé rejcholi. 10 Anele: ―ꞌEmi ralámuli, neka jipe ꞌwe majawá baꞌwichí eꞌnagá, ꞌma amulí seba romósali. ꞌLige weꞌká eꞌkarúgame pabé weꞌkawawa mayé nili ne alé baꞌwichí eꞌyéniga. ꞌLige aminami alué barko ꞌma weꞌkawawa mayé nili ne. ꞌLige siné kachi ramué ꞌma suwibórépakué ― anílekeꞌé alué Páulo.  

 

 

 

11 ꞌLige

alué rió bárkochi nulame uché bilé ꞌnátili ꞌnátale, alué sontalo gapitánila alué ꞌlina eꞌwile. Napu anile Páulo tabilé eꞌwile. 12 ꞌLige alé napu mochile alué ralámuli, aleka taꞌmé ꞌwe aꞌlá nile romó mochilia. ꞌLige alekeri amulí suwábaga alué ralámuli simánili uché bilena. ꞌLige anile: ―Simáwaleké jena, pala ꞌla sebara ramué alé Benise alé napu uchúpame ju alué barko ―anile alué ralámuli. Alé Benise taꞌmé ꞌwe aꞌwágame sébame nile alué eká. Alekeri alé simánilile alué ralámuli, alé mochimia romó. ꞌLige alé weꞌká riógichi Benise pe aba alué waꞌlú gawí ilígachi nile nasipa baꞌwichí Kreta anilime.  

Jena ruwimela alué barko ꞌwe cha ikíligo alé baꞌwichí enagá

13 ꞌLige

aꞌlige ekale alué eká alé oꞌinaka, ꞌlige pe kilí ekale alué eká. ꞌLige alekeri ꞌnátale alué ralámuli uché simánilia. ꞌLige alué ralámuli tabilé che ikirá mayélekeꞌé. ꞌLige alué ralámuli simíbale alé bárkochi, ꞌlige alué barko alé ꞌmimi baꞌwichí enale aꞌbé alué Kreta anilime gawí ilígachi baꞌwichí nasipa. 14 ꞌLige pe aꞌkinana ꞌla iwégame aꞌwágame ekale alué eká alé ꞌnaka wajtonaka niraga napu alué gawí Kreta anilime ilígachi. Aleka nolina alué eká ꞌwe aꞌwágame. 15 ꞌLige alué eká alué barko ꞌma seꞌwimi rajkibúrolekeꞌé. ꞌLige alué barko tabilé chérigá simile alé oꞌwemi napu simánili alué ralámuli  

 

m 27:9 Jena tabilé aní «amulí sébale romósali», pe aní ꞌma simírale alué waꞌlú piesta «Yom Kippur» anilime.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

391

HECHOS 27

napugiti alué eká cha aꞌwágame ekáligime ꞌlige seꞌwimi ꞌnalina enale alué barko. ꞌLige alué ralámuli alué barko oꞌtome arigá aꞌrele oꞌwemi oꞌtoa alué barko. Aꞌrélekeꞌé napurigá oꞌtomela alué eká alué barko. 16 ꞌLige ramué aꞌbé simáruturu alé napu ilí alué gawí Káura anilime, alué gawí alé baꞌwichí nasipa ilígame. ꞌLige alemi taꞌmé ꞌwe aꞌwágame eká alué eká. ꞌLige alué uꞌtá barko alué napu alué waꞌlú barko banagá enale alé guwánaka ujchagá, alué ꞌwe nóchili olagá moiburu alé reꞌpá amoba waꞌlú bárkochi reká. 17 ꞌLige alué ralámuli alué waꞌlú barko oꞌtome ꞌwe majale ꞌma suꞌpara mayele alué waꞌlú barko, alekeri bochígimi bulele iwíate. ꞌLige ꞌwe majale alué ralámuli alué waꞌlú barko alé satebó ꞌma chibara mayele. Alué satebó Sirte anilime ajtígichi. ꞌLige reꞌkibule alué ruꞌnágame chiní alué eká chaꞌpime. ꞌLige alué chiní ꞌma reꞌkibusa, aꞌrele alué barko napurigá boꞌné ꞌwe ꞌmámala alué ekate. n 18 ꞌLige melénala, bijí ꞌwe aꞌwágame eká ilile. ꞌLige alué pabé napu muruka enale alué barko, alué ralámuli baꞌwichí ꞌlúlekeꞌé. 19 ꞌLige uché melénala amulí suwábaga baꞌwichí ꞌlúlekeꞌé napu ekí tábiri nígame nile alué barko. 20 ꞌLige weꞌká rawé tabilé eteru ramué alué rayénili, nibilé soꞌplítiri, nibilé mechátiri cha aꞌwágame uꞌkiá ilíligame nabí rawé ꞌlige rukomi. ꞌLige ramué ꞌla bijchiá tabilé neyúsira mayélekeꞌé. 21 ꞌLige weꞌká rawé mochiru ramué alé bárkochi tabilé goꞌame goꞌgá. ꞌLige alué Páulo oꞌweti  

 

 

 

 

 

ilísituru alé napu ramué mochile. ꞌLige aniéturu alué Páulo oꞌweti ilísiga alé: ―ꞌEmi ralámuli, abé aꞌlá nílikuru ꞌemi ralámuli ꞌla eꞌwásaká napurigá anié ne alé ꞌnaka Kreta. Abajá mochí télikuru ramué alé Krétachi. ꞌLige jipe asíriga resí júkuru jemi cha aꞌwágame ekame. ꞌLige jipe asíriga weꞌká eꞌkarúgame weꞌkuárukuru ramué jena baꞌwichí eꞌyénaga. 22 ꞌLige jípeko ꞌemi ralámuli tabilé chéláwagó rekó aliena resí ke jemi baꞌwichí nasípami. Pecha ꞌwesi rió mukumela kaka rekó ramué ye barko weꞌkawárige. 23 Beꞌá rukó nawáturu bilé alué santo ánjeli alé aꞌbé napu ne iligé, alué napu Onorúgame júlale. Neka Onorúgame nila kame, ꞌlige neka Onorúgame guꞌírime ju. 24 ꞌLige anéturu neꞌchí alué santo ánjeli: «Pecha chéláwa, tabilé majawa mué Páulo. Mué rió sebámili kame alé Roma alué waꞌlula gobierno ajtígichi, alekeri ꞌwe aꞌlá repúmala Onorúgame alué ralámuli napu ekí mochí jena bárkochi», anéturu alué santo ánjeli neꞌchí. 25 Alekeri ꞌemi ralámuli tabilé chéláwa, tabilé majawa. ꞌWe iwega mochiwa ꞌnalina. Neka ꞌla machiame alarigá nímio. ꞌLa bijchiá nimia napurigá anele neꞌchí alué santo ánjeli. 26 Pe iligá ye barko rakichómala baꞌwichí enagá bilé gawí baꞌwichí nasipa ilígame ―anélekeꞌé alué Páulo. 27 ꞌLige alué waꞌlú baꞌwichí napu eꞌyénilige ramué alué Agriátiko  

 

 

 

 

 

n 27:17 Jaré ꞌnata bilé jiero bejtégame pale alé guwana napu alé bárkochi guwana chériga chujkule alé bárkochi napurigá taꞌmé iwégame ꞌmámala. Eꞌnesi glosario «ancla».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

392

HECHOS 27 anilime nile alé alué baꞌwí waꞌlú. ꞌLige ramué oká tarali eꞌnáruturu alemi alué eká ꞌwe aꞌwágame ekachi. ꞌLige alué eká pe ichúrimi oꞌtó alué barko tabilé asé ꞌla biꞌlénapi. ꞌLige bilé rukó, nasipa rukó kachi, machile alué ralámuli alé bárkochi nóchame alué barko alé weꞌé ajtígichi aꞌbemi enagó. 28 ꞌLige machisá ꞌlige tétile alué baꞌwí chiena rojkógame ka alué baꞌwí alé. ꞌLige alué baꞌwí alé pee rojkógame nile, pe bilé liá miná gichao metro rojkógame nile alué baꞌwí. ꞌLige pe aꞌmibemi uchéchigo siné tétile alué ralámuli, ꞌlige aleka abé taꞌmé ꞌwe rojkógame nile, pe makué usani metro rojkógame nile alémika alué baꞌwí. 29 ꞌLige alué ralámuli rakichora mayele alué barko eꞌwele rejtechi. ꞌWe majale alué ralámuli. ꞌLige naó jiero eꞌwele ꞌwe bejtégame iwíate oꞌwisa alé bárkochi ꞌlige baꞌwichíkana rajkibule alé guwánachi napurigá alué barko taꞌmé iwégame simela. ꞌLige alué ralámuli Onorúgame tánele napurigá ꞌla yati cheꞌlimela. 30 ꞌLige alué ralámuli alé bárkochi nóchame ꞌwe majale. Lale alué ralámuli: «¿Jipe churigá neyúsiwa ramué ralámuli jena baꞌwichí? ꞌMa siꞌlíporéko ramué», lálekeꞌé alué ralámuli. ꞌLiko anile alué ralámuli bárkochi nóchame: ―Ramué rekibuwa alué eꞌwele jiero alé ꞌmimi bajchabemi ―anile alué ralámuli. Pe ꞌyégaga anile alué ralámuli laniá. ꞌLige lanigá, chokile rekibua alué uꞌtá barko. ꞌLige alué ralámuli ꞌnátale napurigá pe alué ꞌoni  

 

 

neyúsimala alé baꞌwichí. 31 ꞌLige alué Páulo yati anele alué waꞌlula sontalo gapitánila: ―Alué ralámuli jena bárkochi nóchame tabilé rejpisa jena waꞌlú bárkochi, ꞌliko tabilé neyúsimala ꞌemi. 32 ꞌLige alué sontalo kapitánila nulele alué uché jaré sontalo napurigá rijpunámala alué iwía alué uꞌtá barko oꞌwírigime. ꞌLige alué uꞌtá barko alé baꞌwichí wijchile. 33 ꞌLige amulí cheꞌlachi, alué Páulo najkile napurigá alué ralámuli goꞌame goꞌmela. ꞌLige anile alué Páulo: ―ꞌEmi ralámuli ꞌma oká tarali ju tabilé gojchiá, ꞌlige aminami tabilé goꞌame goꞌyá majaga barko baꞌwichí bokuíta mayega. 34 Neka taní napurigá goꞌmela ꞌemi goꞌame. ꞌEmi bilé aꞌwalí najkíguru napurigá ꞌla ajagá eꞌyenámala. ꞌLige ꞌla tabilé che ikimela, nibilé pe bilé gupá weꞌkuámala ꞌemi. 35 ꞌLige alué raꞌíchili raꞌichasa alué Páulo, ꞌlige ꞌwile bilé baní ꞌlige Onorúgame cheliera ꞌyale alé weꞌká ralámuli mochígichi iligá ꞌlige chiꞌwánale alué baní. ꞌLige chiꞌwinasa boꞌné goꞌale alué baní. 36 ꞌLige alué ralámuli etesa goꞌyame ꞌlige oꞌmaka oyéralechigó, ꞌlige suwábaga alué ralámuli goꞌale alué baní. 37 ꞌLige ramué weꞌká ralámuli nírigeturu alé bárkochi eꞌyénigime. Oká siento miná gicháosa makué miná usani ralámuli, alakí nírige ramué ralámuli alé bárkochi eꞌyénigime. 38 ꞌLige ramué ralámuli ꞌma goꞌsá napu ekí goꞌame goꞌnálile ramué, ꞌlige alué riꞌligó napu  

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

393

HECHOS 27​, ​28

barko muruka enálige ꞌma baꞌichí ꞌlútuturu cha bejtegá eꞌnárigime alué barko napurigá taꞌmé ꞌwe bejtégame enámala alé baꞌwichí napurigá ꞌla sebámala alé satebó. Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌma rajkichóligo barko

39 ꞌMa

cheꞌlisá, tabilé machile alué ralámuli alé bárkochi nóchame chonilime ko alué gawí. Etele kaka waꞌlú ajtigó saté alé ꞌmimi sijkóchimi. ꞌLige alué ralámuli ꞌnátale alemi simánilia ꞌlige regá ꞌnátale: «Pala ꞌla sebara ye barko alé napu waꞌlú saté ajtí.» 40 ꞌLige alué ralámuli alué saté etesa, rijpúnile alué iwía alué eꞌwele jiero bulérigame. ꞌLige aꞌrele alué barko napurigá ꞌwe ꞌmámala alé ꞌmimi baꞌwichimi. ꞌLige boꞌtánale alué iwía alué igú bulérigame napurigá ꞌla oꞌwemi simela alué barko alé sekochi napu ajtí alué waꞌlú saté. ꞌLige alué chiní bajchámana chujkúgame oꞌwínale alué eká chaꞌpime napurigá alué barko oꞌwemi simela. ꞌLige alué barko ꞌwe ꞌmale alé ꞌmimi oꞌwemi alé napu ajtile alué saté. 41 ꞌLige alué saté alé baꞌwichí reꞌlé ajtígame, waꞌlú rumúlame nílekeꞌé. ꞌLige alué ralámuli alué barko oꞌtome tabilé etele alué saté alé waꞌlú rumúlagame ko. ꞌLige alué barko alué bajchámana enágame ꞌma alé satebó reꞌlé toka ilíbalekeꞌé. ꞌLige alé ilíbale alué barko chujpala satechi reꞌlé bokuika. ꞌLige tabilé gayénale simiá alué barko alé ilibasa. ꞌLige alué barko alé ilibasa ꞌma gajpole alé ꞌnaka guwánaka alué baꞌwite,  

 

cha aꞌwágame simíligame alué eká baꞌwí ꞌyuga. ꞌLige alué barko ꞌma aꞌtabé gajpólekeꞌé. 42 ꞌLige alué weꞌká sontalo ꞌma meꞌlinálile alué weꞌká ralámuli galírale moꞌáriga mochígame alé eꞌyénigime napurigá ta neyúsimala, napurigá tabilé júmasimala aꞌkega alé ꞌmimi suwemi. 43 ꞌLige alué waꞌlula sontalo gapitánila najkile napurigá alué Páulo tabilé mukumela alé. ꞌLige alekeri tabilé aꞌrele napurigá alué sontalo meꞌlimela alué ralámuli. ꞌLige alekeri nulale alué gapitani napurigá alué ralámuli abé aꞌlá ejebénigame aꞌkega, alué jibóchimala alé baꞌwichí, napurigá ꞌla sebámala alé miná napu ajtile alué saté. 44 ꞌLige abiena nulele napurigá alué ralámuli tabilé ejebénigame aꞌkega, alueka rabileta gajpógame oꞌká simámili nile baꞌwichí. ꞌLige alué rió gapitani lanesa, yati eꞌwale alué ralámuli, yati jibóchile alé baꞌwichí. ꞌLige suwábaga ꞌla sébale alué ralámuli alé miná suwemi satebó, tabilé ꞌwesi siꞌlile.  

 

 

28

Jena ruwimela Páulo sinowite iꞌkíriligo

ꞌLige ramué ꞌma suwábaga sebasa alé baꞌwichí suweke, ꞌlige machirúturu Malta anilime gawí ko alé baꞌwichí nasipa ilígame. 2 ꞌLige alué ralámuli alé ejperégame ꞌwe naꞌtemaka etele ramué alé sebásiga. ꞌLige alué ralámuli waꞌlú naꞌyáturu alé baꞌwichí suweke. ꞌLige aleka nolínaga reparu alé miná napu rajá ilile napurigá ramué sujkáliwa alé simíbaga. Ramueka ꞌwe ukíwaga

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

394

HECHOS 28 eináruturu alemi, cha uꞌkiame ꞌlige ꞌwe rulagame. 3 ꞌLige Páulo sebasa alé napu rajá ilile, ꞌlige ꞌminami simigá napubúgéturu pe uꞌkabi igú taꞌmé saꞌmime. ꞌLige alué igú alé naꞌichí roꞌá chujkugéturu alué Páulo, ꞌlige bilé sinowí ꞌwe chátiri ꞌwe oparúgame maꞌchínaturu alé igúraleka rajtáliga alué igú rajínachi. ꞌLige Páulo sekálachi iꞌkíruturu alué sinowite. ꞌLige alé ojaga chujkíbaturu alué sinowí Páulo sekálachi. 4 ꞌLige alué ralámuli alé ejperégame, aꞌbopi anile alué sinowite iꞌkílime etesa: ―Ye rió pe nejkógame kérépukué, ꞌlige rekó alé baꞌwichika neyúsige ye rió, Onorúgame gastigárile ye rió napurigá mukumela jemi ―anile alué ralámuli. 5 ꞌLige Páulo sawéturu alué sinowí alé naꞌichí. ꞌLige Páulo tabilé che ikíturu rekó sinowite iꞌkísiga alé sekálachi. 6 ꞌLige alué ralámuli bajínara mayele Páulo sekala alé sinowite iꞌkírigichi. ꞌLige lale alué ralámuli: «Pe yati niraga mukumérépukué», lale alué ralámuli. ꞌLige ꞌma weꞌlisi kachi ꞌma tabilé che ikile alué Páulo alé sekálachi alué sinowite iꞌkírigichi. ꞌLige alué ralámuli alé ejperégame seꞌwináchiriga ꞌnátale ꞌliko. ꞌLige alué ralámuli alé ejperégame pe Onorúgame mayele alué Páulo. 7 ꞌLige alé aꞌmulipi napu ramué ralámuli mochírige, alé pe aꞌbé alemi boꞌile bilé rió gawila, Publio anilime rió gawila. Alé gawí nasipa baꞌwichí ilígame, selígame nile alué rió alé weꞌká riógachi. ꞌLige alué rió Publio ꞌwe aꞌlá ganíliga etéturu ramué. ꞌLige ramué bakiá  

 

 

 

 

rawé mochíruturu alué rió Publio bejtélachi. 8 ꞌLige alué rió Publio oꞌnola ꞌwe nayua asale alé, ꞌwe iname nile, ꞌlige ꞌwe wijtabume nile elá. ꞌLige Páulo simile alué nayume eꞌnemia. ꞌLige Páulo alé sebasa napu ajtile alué rió nayume, ꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌichasa ꞌliko Páulo nochale alué rió nayume majtogálachi. ꞌLige alué nayume saꞌwile nayua. 9 ꞌLige alué ralámuli alé Malta ejperégame machisá alué Páulo ꞌyome ko, ꞌlige uché jaré ralámuli nayume jsile alé napu asale Páulo. ꞌLige alué Páulo saꞌwale suwábaga ralámuli napu ekí jsile alé. 10 ꞌLige alué ralámuli alé mochígame ꞌwe ꞌla niraga etéturu ramué ꞌlige ꞌwe ꞌla guꞌírituru ramué. ꞌLige aꞌkinana uché bilena bárkochi jímochi ramué, ꞌlige weꞌká goꞌame kógiru ramué napurigá goꞌsísiga iꞌnawa boichimi.  

 

 

Jena ruwimela Páulo sébaligo alé waꞌlúlachi weꞌká riógichi Roma anilichi

11 Bakiá

mechá mochírigituru ramué alé Malta anilichi gawí nasipa baꞌwichí ilígame. ꞌLige uchéchigo siné ꞌmóruturu ramué bilé bárkochi, alé ꞌnaka Alejantríaka anilíchika simígame. ꞌLige alué barko alé Malta chujkule buigá napurigá simíromala romósali. ꞌLige alué barko chupálachi uchúkame kéturu oká mono napu tánime nile nejkúrale alué ralámuli barko oꞌtome. Bilé alué mono, Kastor anilime kéturu ꞌlige bilé Pólusi anilime kéturu. 12 Napuꞌlige ramué simasa, sebáruturu alé bilena barko  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

395

HECHOS 28

uchúpamechi Sirakusa anilichi. ꞌLige alé mochíruturu ramué bakiá rawé. 13 ꞌLige alésí simáruturu alé ꞌmimi aꞌbé suwékimi. ꞌLige arigá sebáruturu ramué alé bilena weꞌká riógichi Rejio anilichi. ꞌLige melénala abiena ekale ꞌlige guwana ekale napu enale barko. ꞌLige oká rawé kachi sebáruturu alé weꞌká riógichi Puteoli anilichi. 14 ꞌLige alé najtepáruturu ramué jaré ralámuli alué Esukristo oyérame. ꞌLige alué ralámuli repáruturu napurigá ramué bilé tarali mochiwa alé alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLige alésíko wijchí jaga simáruturu ramué. 15 Ralámuli alé Roma mochígame Esukristo oyérame ꞌma machigá mochile ramué alemi boichimi iꞌnárigo. ꞌLige alekeri alué ralámuli alé ꞌnaka boichika eꞌyénele ramué najtepamia. ꞌLige alué ralámuli bajchá simíbagame alé Rómaka, alué ralámuli sébale alé Apio anilichi, alé napu weꞌká goꞌame ralinélichi nile. Alé najtepáruturu ramué alué ralámuli. ꞌLige alué ralámuli abé nujubá simíbagame pe kulí alé napu rewé Bakiá Galí Jágichi Gojchiame, aleka eꞌyénele alueka bijí, alé najtepáruturu ramué alué ralámuli. ꞌLige alué Páulo alué ralámuli najtepasa alemi, cheliera ꞌyáturu Onorúgame ꞌlige Páulo waꞌlú aꞌwalí narele Onorúgame gite. 16 ꞌLige ramué alé Roma sebasa, ꞌlige alué Páulo wanáchigo ajcháruturu. Tabilé napubuga mochiaru alué uché jaré ralámuli ꞌyuga galírale moꞌáriga mochígame. ꞌLige bilé alué sontalo ꞌyúriga ajcháruturu alué Páulo alé napurigá alué sontalo repúmala alué Páulo.

Jena ruwimela Páulo beníraligo ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali alé Roma sebasa

 

 

 

 

17 ꞌLige

bakiá rawé nujubapi alué Páulo alé Roma sebasa, alué Páulo nulele bilé rió napurigá bayémala suwábaga alué eꞌwélala ralámuli jurío alé ejperégame. ꞌLige alué ralámuli eꞌwélala, ꞌma napuísa alé, alué Páulo anele alué ralámuli: ―ꞌEmi ralámuli jurío, neka peka asemi che ꞌsiéché alué ralámuli jurío ꞌyuga. ꞌLige aminami tabilé asé nasibú ne alué rejcholi alué ꞌya nerúgame napurigá nulálige alué ralámuli ꞌya mochígame. ꞌLige abirigáchigo chaꞌpirú ko ne alé Rusaleni, ꞌlige nejiru ne alé ralámuli romano mochígichi. 18 ꞌLige tabilé asé ꞌla machile alué ralámuli chuꞌsíligo ne tachiri najsibúliga ne alué ralámuli jurío ꞌyuga. ꞌLige ꞌma suꞌpanánale neꞌchí, tabilé asé ꞌla machisáká ne alieti najsibúliga. 19 ꞌLige alekeri ne boꞌné táturu napurigá aꞌpawa ne jena Roma waꞌlúlachi napurigá gatémala ne alué raꞌíchali alué waꞌlula gobierno Sesar ꞌyuga. ꞌLige ne tabilé tábiri chérikáwé alué ralámuli jurío ꞌyuga, pecha tábiri najsibua neka alué ralámuli ꞌyuga, aꞌbopi ralámuli nírigime ramueka. 20 ꞌLige jipe pe alekeri repáituru ne jena napurigá ne ruwimela alué raꞌíchili churigá níliga alé napu ne eyénilige. ꞌLige ramué ralámuli israelita pe alé rewagachi moinámili kóriká, pe alekeri gite karénate bulériga ajtíkuru ne jena. 21 ꞌLige alué weꞌká ralámuli anele alué Páulo:  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

396

HECHOS 28 ―Ramué ralámuli jena mochígame tabilé pe bilé osilí naretu alé Juréaka simígame osilí napu ruwime ju churigá nílige mué. ꞌLige alué ralámuli jurío ꞌnaka sígame tabilé ꞌwesi saega raꞌicha mué olagá. 22 ꞌLige ramué machináliru napu mué ꞌnata. Ramueka machiame alué ralámuli bochígimi mochígame saega raꞌicha alué ye nuebo rejcholi olagá. 23 ꞌLige alué weꞌká ralámuli ꞌla raꞌíchale aꞌlige rawé napuímia. ꞌLige aꞌlige rawé weꞌká napuíle alé napu Páulo asale. ꞌLige alué Páulo aꞌlige rawé ruꞌkuchégame raꞌíchale. ꞌMa chónachi aꞌrele raꞌicha. Ruwile alué Páulo Onorúgame Waꞌlula ko ralámuli nuleme. ꞌLige aminami ruwile churigá aníligo Moisesi, ꞌwe aꞌlá maꞌchígime ruwile Moisesi churigá nímili níliga Esusi. ꞌLige aminami Páulo ruwile alué ralámuli ꞌya mochígame napu ruwime nílige napu anele Onorúgame abiena ruwíligo churigá nímili níliga Esusi. 24 ꞌLige jaré ralámuli ꞌwe aꞌlá semáriga gepule alué raꞌíchali napurigá ruwile alué Páulo alé asagá. ꞌLige jaré ralámuli tabilé bijchígile alué raꞌíchali. 25 ꞌLige jaré alué ralámu tabilé ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga mochile alué uché jaré ralámuli ꞌyuga. ꞌLige alekeri chojkile jaré alué ralámuli ku ejperélachi simiba. ꞌLige alué Páulo anele alué ralámuli simíbachi: ―ꞌWe ꞌla bijchiá raꞌíchale Onorúgame Alawala alué ꞌya ajtígame rió ꞌyuga Isaíasi anilime napu ruwime nílige napu anele  

 

 

 

Onorúgame, ꞌlige alué Isaíasi ruyele ralámuli napurigá ruyélige Onorúgame Alawala. Anélekuru: 26 Simigá alé ꞌmi napu mochí alué ralámuli ꞌlige anéwaká alué ralámuli: Rekó ꞌwe ꞌla gepue ꞌemi alué raꞌíchali, tabilé siné námame ju ꞌemi alué raꞌíchili. Rekó ꞌwe aꞌlá eꞌnene, tabilé siné námame ju ꞌemi napu eté. 27 ꞌEmi ralámuli ꞌwe bewárigame sulégame ju. Naꞌógame najkégame ju ꞌemi napurigá tabilé akémala ꞌemi alué raꞌíchili ruilía. ꞌLige ꞌwe naꞌógame buségame ju ꞌemi napurigá tabilé etémala napurigá tabilé námamala napurigá ta ku oyéramala neꞌchí napurigá ta saꞌwámala ne ꞌemi. Alarigá anile alué Isaíasi. 28 ꞌLige ꞌwe aꞌlá machigá mochiwa ꞌemi ralámuli jurío. Onorúgameka julámala jaré ralámuli napurigá ruyémala alué ralámuli tabilé jurío churigá Onorúgame ꞌla bujeme ko chátiri ꞌnátali napu ꞌnátame ju alué ralámuli. Alué ralámulika ꞌla gepúmala. 29 ꞌLige Páulo ꞌma anisá ye raꞌíchali, aꞌliko simíbale alué ralámuli jurío ꞌwe enániga raꞌíchaga aꞌbópika. o 30 Páulo oká bamí asale galí najtétiga bejtega, ꞌlige ꞌwe semáriga eteme nile alué ralámuli alé jsime alué Páulo ꞌyuga raꞌichamia. 31 ꞌLige  

 

 

o 28:29 Jaré ralámuli ꞌnata tabilé osáligo Lukasi ye bersíkulo.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

397 alué Páulo ꞌwe semáriga ruyele Onorúgame ka Waꞌlula suwábaga ralámuli nuleme. ꞌLige aminami ꞌwe semáriga benírale alué ralámuli alué Waꞌlula Esukristo nila rejcholi.

HECHOS 28 ꞌLige alué ralámuli tabilé ꞌwesi che anele alué Páulo napurigá aꞌrémala alué rejcholi ruyá. Pe ikipi ruimé ne. Waꞌlú cheliérabá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Carta del Apóstol San Pablo a los Romanos

Ye osilika ruwí ꞌla biꞌwígame alawégame gayéname ko bilé ralámuli ꞌwe ꞌla bijchígisaká ꞌla semáriga nejkúrame ko Onorúgame ꞌlige ꞌla rewagachi moyéname ko napuꞌlige mukusá. Páuloka alé weꞌká riógachi Korinto anilichi asagá náole ye osilí malígisa makué na gichao bamí simárichi aꞌkinana napuꞌlige ochérasa Esusi napu Esukristo ju. Páulo simile Roma Onorúgame nila raꞌíchali benírimia ralámuli alé Roma ejperégame. Iligá bajchá Rusaleni simile enomí oꞌtomia alué ralámuli ꞌwe pobre Onorúgame oyérame. Napuꞌlige Rusaleni sebasa, alué ralámuli jurío eꞌwélala ꞌma meꞌlinálile alué Páulo, pe iligá alué sontalo románoka tabilé elale, iligá galírale bajcháliru alué Páulo. ꞌLiko alé asale Páulo bilé bamí galírale bajcháriga. Alué sontalo romano alé galírale maꞌchí pasa oꞌtole Roma anilichi napu asale alué waꞌlula rey napu Sesar nile (Sesar aniáká waꞌlula rey aniame kéré.) Eꞌnesi Romanos 15:23–29 ꞌlige Hechos de los Apóstoles kapítulo 18–28. Alé abé ꞌla maꞌchígime ruwimela.

Ye Ju Alué Apeli Napu Osele Páulo Alué Ralámuli Napu Roma Ejperégame Nílige

1

 uira ꞌemi ralámuli Roma K ejperégame napu ekí Onorúgame oyérame ju. Ne Páulo nulá osíniliga ye osilí, a neka wanápurigame ju Kristo Esúsite. Alué Kristo Esúsite nulérigime ju ne napurigá nuleme nímala ne ꞌlige benírame Onorúgame nila raꞌíchali. b 2 Ye raꞌíchali Onorúgame nila ꞌwe ꞌya mochígame ralámuli osale,  

alué napu ruwime nile napu anele Onorúgame, c osale bilena apélichi, napu ju Onorúgame nila osilí. 3 Alué raꞌíchalika ruwime nile tachiri nóchali nígame nímili níliga Waꞌlula Esukristo Onorúgame Inolá, alué napu ramué nuleme ju. Alueka ralámuli nile napurigá ramué, alué napu Rabí rijimala nile. d 4 ꞌLige ꞌwe ꞌla machiaa ꞌla bijchiá ꞌla  

a 1:1 Eꞌnesi 16:22. b 1:1 Eꞌnesi glosario «apóstol». c 1:2 Eꞌnesi glosario «profeta». d 1:3 Eꞌnesi glosario «ancestor».

398 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

399

ROMANOS 1

Onorúgame Inolá níligo napugiti Onorúgame Alawala ajalí ꞌyáligame napuꞌlige meꞌlisuga. 5 Onorúgame nulele alué Esukristo napurigá wanápamala neꞌchí napurigá Onorúgame nila nochálilachi nochámala ne, ꞌlige napurigá beníramala ne alué ralámuli tabilé jurío churigá ko Onorúgame napurigá weꞌká ralámuli ꞌla bijchígimala Onorúgame raꞌichálila ꞌlige napurigá ꞌwe ꞌla eꞌwímala Kristo. 6 ꞌÉmika ꞌma aꞌlá wanápurigame ju Esukrístote napurigá ꞌemi Esukristo oyérame nímala, ꞌemi napu alé Roma ejperégame ju. 7 Reporali náwala ne, ꞌemi napu ꞌwe galilía Onorúgamete, ꞌlige napu wanápurigame ju Onorúgamete napurigá ꞌla Onorúgame oyérame nímala ꞌemi, Onorúgame napu ju Waꞌlula ramué Oꞌnola ꞌlige Waꞌlula Esukristo ramué nuleme ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌírisa ꞌla képá ꞌemi, ꞌlige aminami ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌyasa ꞌla képá ꞌemi.  

 

 

Jena ruwimela Páulo ꞌwe siminalio alé Roma anilichi

8 Neka

waꞌlú cheliera ꞌya Onorúgame napugiti Onorúgameka Esukristo nuléligime napurigá bujémala tabilé aꞌlá ꞌnátili napu ꞌnátame nile ꞌemi. Bochígimi ꞌwe aꞌlá semáriga raꞌicha ralámuli ꞌemi olagá, ralámulika raꞌicha ꞌwe ꞌla bijchígame ko ꞌemi napu aní Onorúgame. 9 Neka ꞌwe ꞌla ganíliga benírime ju ralámuli Esukristo nila raꞌíchali rejcholi, ꞌlige Onorúgame boꞌné ꞌwe aꞌlá machí tánime ko ne Onorúgame, napurigá ꞌwe aꞌlá  

guꞌírimala ꞌemi ralámuli 10 ꞌlige Onorúgame ꞌwe aꞌlá machí senibí tánime ko ne napurigá elímala neꞌchí napurigá simela ne alé napu ꞌemi ejperé, ꞌla nirásaká alarigá Onorúgame. 11 Neka ꞌemi eténili ꞌlige oilárinili ne ꞌemi napurigá abé raꞌsálagá mochímala ꞌemi aꞌboi alawálachi napurigá tabilé guwana rujsúmala ꞌemi Onorúgame oyeria. 12 Alarigá ꞌla oilárimala ne ꞌemi ꞌlige ꞌemi ꞌla oilárimala neꞌchí. 13 ꞌEmi Esukristo oyérame napurigá ne, ꞌwe siminali ne alemi ꞌlige tabiléchigo gayénigo ne alemi simiá. Neka ꞌwe siminali alemi napu ꞌemi ejperé ꞌemi benírimia Onorúgame nila raꞌíchali, aꞌchigóriga napurigá beniri ne uché jarénami, napurigá weꞌká ralámuli ꞌla oyéramala Onorúgame. 14 Neka benírimili júkuru Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi suwábaga ralámuli, ralámuli griego raꞌíchame o tabilé griego raꞌíchame, ꞌwe jebénigame o tabilé jebénigame. 15 Alekeri ꞌwe siminali ne ye raꞌíchali benírimia alé weꞌká riógachi Roma anilichi napu ꞌemi ejperé.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo churigá ka napuꞌlige bijchígilia napu aní Onorúgame

16 Neka

tabilé chijúniga beníriguru Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi, alué raꞌíchalika Onorúgame aꞌwalila ju ꞌlige suwábaga ralámuli napu ꞌla nirame ju alué raꞌíchali ꞌlige napu ꞌla oyérame ju alué raꞌíchali, suwisá ꞌla rewagachi moinámala. Tabilé chéré rekó jurío ke o rekó tabilé jurío ke. 17 Alué aꞌlala raꞌíchalika ꞌwe  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

400

ROMANOS 1 aꞌlá maꞌchígime ruwíguru churigá gatéligo Onorúgame napurigá ralámuli ꞌla naꞌtámala napurigá Onorúgame najkí. Aka regá aníché Onorúgame nila raꞌíchali: «Alué ralámuli napu ꞌla Onorúgame oyérame ju, alueka ꞌla bijchígame ju ꞌla sébali olame ko napu aní Onorúgame.» e Jena ruwimela Páulo Onorúgame ꞌma ꞌoni aꞌréligo ralámuli cha nokame

18 Onorúgameka

ꞌwe ayoga ajtí alué ralámuli iꞌnílime ꞌyuga tabilé ꞌla nirame Onorúgame, alué ralámuli napu tabilé najkí napurigá uché jaré ralámuli benimela Onorúgame raꞌichálila. 19 Alué ralámulika ꞌwe aꞌlá machí suwábaga churigá ka Onorúgame napugiti boꞌné Onorúgame ꞌwe aꞌlá etériligime suwábaga napu boꞌné newale. 20 Rekó tabilé etérume ke Onorúgame, ꞌláchigo etérume júkó napu newale Onorúgame, ꞌlige etega ralámuli suwábaga tábiri napu newale Onorúgame ꞌwe aꞌlá machirú waꞌlú aꞌwalí nígame ko Onorúgame. Alekeri pecha animeli júkó tabilé machime ko churigá ko Onorúgame. 21 Rekó ꞌwe aꞌlá machime ke churigá ko Onorúgame, tabiléchigo nirame júkó Onorúgame aminami tabilé ꞌyame ju cheliera. Iligá pe eꞌkarúgame chíbiriga ꞌnátaga eꞌyéname ju, alekeri tabilé ꞌla ꞌnata. 22 Alueka ꞌwe jebénime korí, nobi tabiléchigo jebénime júkó, 23 pecha nirame kame Onorúgame  

 

 

 

 

napu tajsiné mukume ju, pe ꞌwe aꞌlá nirame ju weꞌká eꞌkarúgame tábiri, ꞌlige iwérali tánime ju, alué eꞌkarúgame tábiri ka ju napuyeri rió napu pe mukume ju siné rawé ꞌlige napuyeri chulugí ꞌlige napuyeri alué ajágame naó ronégame ꞌlige aminámichigó napuyeri alué ajágame wijchí biꞌtigá eꞌyéname napu ju sinowí. Suwábaga alieti tábiri newasa iwérali tánime ju. 24 Alekeri Onorúgame ꞌma ꞌoni aꞌrele alué ralámuli, alekeri alué ralámuli ꞌwe cha noká napugiti tabilé aꞌlá ꞌnátame kame. f Tabilé chijúname ju rióchoká okoka. 25 ꞌLige tabilé bijchigi napu aní Onorúgame, pe ꞌwe ꞌla bijchígime ju alué ꞌyégali, ꞌwe tánime ju iwérali napu Onorúgame newale napu ꞌpami rewagachi mochí ꞌlige apiépiri tábiri napu newale Onorúgame ꞌlige ꞌma tabilé tánime ju iwérali ꞌla Onorúgame. Nabí ꞌwe ꞌla raꞌichálime ju Onorúgame olagá, ꞌlige ꞌwe ꞌla wikarálime ju Onorúgame wikala. Alarigá júpá. 26 Alekeri Onorúgame ꞌoni aꞌrele alué ralámuli, alekeri alué ralámuli ꞌwe cha noká napu nokanali aꞌboi. Abiénachigo jaré umugí pe umugíchoká newime ju, 27 ꞌlige aminami jaré rió tabilé newínili umugí ꞌyuga, pe rióchoká newime ju, nobi jípeko ꞌwe resí nilia mochiko. 28 Alué ralámulika ꞌma aꞌrele Onorúgame oyeria ꞌlige ꞌma tabilé aꞌlá ꞌnata, alekeri Onorúgame ꞌoni aꞌrele alué ralámuli, alekeri  

 

 

 

 

e 1:17 Eꞌnesi Habacuc 2:4 ꞌlige Gálatas 3:11 ꞌlige Hebreos 10:38. f 1:24 Eꞌnesi bersíkulo 29-30.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

401

ROMANOS 1​, ​2

alué ralámuli ꞌwe cha noká napu nokanali aꞌboi. 29 ꞌWe cha nokame ju alué ralámuli, ꞌwe korume ju napu tabilé aꞌboi nila ju, napuíme ju cha nokimea, ꞌlige ꞌwe enowélame ju, ꞌlige meꞌgá eꞌyéname ju uché jaré ralámuli, ꞌlige ꞌwe naꞌáuka ejperégame ju alué ralámuli uché jaré ralámuli ꞌyuga, ꞌlige ꞌwe ꞌyégiga raꞌíchime ju. 30 ꞌWe chárigá raꞌíchame ju uché jaré ralámuli olagá, ꞌwe gichime ju Onorúgame, ꞌwe gawéliga raꞌíchame ju, ꞌwe gunarume ju ꞌlige ꞌwe riólame ju. ꞌNátame ju churigá cha olamia bilé ralámuli, ꞌlige tabilé eꞌwame ju napu nulé aꞌboi oꞌnola. 31 Tabilé bijchígime ju bilé raꞌíchali ruilía, tabilé sébali olame ju ꞌla sébali olámirisá bilé nóchali, tabilé siné eꞌkame ju ꞌlige tabilé naꞌtemame ju uché jaré ralámuli. 32 ꞌWe aꞌlá machí alué ralámuli Onorúgame anió ꞌma meꞌliati ko alué ralámuli alanokame, abiénachigo resí nokagá ejperégame júkó, ꞌlige ꞌwe raꞌsálagá eteme ju uché jaré ralámuli ꞌwe iꞌnílime.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame ꞌla sébali gastigárime ko bilé ralámuli ꞌwe cha ꞌsime

2

Mué napuꞌlige neꞌocha uché jaré ralámuli pe mué boꞌné cheꞌwime kéré, napugiti mué abiena cha ꞌsika ilírome kámechigó napurigá uché jaré cha nokame ralámuli. 2 ꞌWe ꞌla machiaa Onorúgame ꞌwe ꞌla etea ajtigó cha nokiachi ꞌlige tabilé pe arigá aꞌremio tase gastigáriga. 3 Mué napu neꞌóchame ju ralámuli cha nokame kóriká ꞌlige mué boꞌné ꞌwe cha  

 

ꞌsika ilírome kéchigó, tase mayewa pe arigá aꞌremio Onorúgame mué tabilé gastigáriga. 4 Mueka tabilé najkiéréko napurigá Onorúgamete naꞌtemápua. Onorúgameka tabilé yati gastigárime ju napuꞌlige cha ꞌsisa mué, ꞌlige mueka abichilubi ꞌwe cha ꞌsika ilírome ju. Onorúgameka najkí napurigá aꞌrémala mué chibi ꞌsika eyena. 5 Abichilubi chibi ꞌsika einásaká mué ꞌliko Onorúgame aꞌwágame gastigárimala mué napuꞌlige seba raweli napuꞌlige Onorúgame gastigárimili ju ralámuli napuchilú resí nokale. 6 Onorúgame semati raweli ꞌyámala ralámuli ꞌla sébali olásaká napu Onorúgame najkí ꞌlige gastigo ꞌyámala alué napu tabilé sébali olame ju. 7 ꞌLa rewagachi moinámala alué ralámuli napu ekí eꞌwime ju Onorúgame, alué napu najkime ju napurigá naꞌtemaka etewa Onorúgamete ꞌlige alué napu ꞌla moinánilime ju ꞌpa rewagachi napuꞌlige suwisá. 8 ꞌLige ꞌwe aꞌwágame gastigárimala alué ralámuli napu tabilé naꞌtemaka eteme ju uché jaré ralámuli ꞌlige napu tabilé eꞌwame ju napu Onorúgame najkí. ꞌWe ayóniga etémala Onorúgame alué ralámuli. 9 ꞌWe resí nílamala suwábaga alué ralámuli napu cha nokame ju, alué ralámuli jurío ꞌlige abiena alué ralámuli tabilé jurío. 10 Onorúgameka ꞌwe ꞌla nirámala alué ralámuli napu ekí tabilé iꞌnílime ju, alué napu ꞌla naꞌtemaka eꞌyéname ju uché jaré ralámuli. Aminami Onorúgame ꞌwe aꞌlala ꞌnátili ꞌyámala alué ralámuli, alué jurío ꞌlige abiena alué tabilé jurío.  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

402

ROMANOS 2 11 Onorúgameka

aꞌchigó aliena naꞌtemame ju suwábaga ralámuli. 12 Ralámuli tabilé jurío tabilé machime ju chonime raꞌíchali chujkugá Moisesi nila nulalí napu Onorúgame ꞌyale, nobi ꞌláchigo machime júkó tabilé ꞌla ko cha nokiá. ꞌLige alué ralámuli jurío napu cha nokame ju rekó ꞌwe aꞌlá machime ke Moisesi nulalila, alueka ꞌwe machí Onorúgame waꞌlú gastigo nejimio. 13 Pecha ꞌwesi ralámuli biꞌwime júkó alawala pe gepuga alué nulalí Moisesi nila, iligá ꞌla sébali olame ju suwábaga napu aní Moisesi nulalila, alueka ꞌla biꞌwimela alawala. Abiénachigó ꞌla biꞌwimela alué ralámuli alawala napu ꞌla sébali olame ju suwábaga aꞌboi rejchólila. 14 Alué ralámuli tabilé jurío napu tabilé nígame ju alué Moisesi nila nulalí ꞌlige ꞌla eꞌwame aꞌboi nila rejcholi rekó tabilé nígame ke alué Moisesi nila nulalí, alueka ꞌla aꞌká ralámuli ju 15 napugiti tabilé iꞌníliga járome kame. Boꞌné Onorúgame rekile alué ꞌnátili. Chibi nokasá yati ne nílime ju. Alekeri machime ju tabilé ꞌla ko chibi nokiá. ꞌLige ꞌwe aꞌlá nochasa abiena ꞌwe ꞌla ne nílime ju. ꞌWe aꞌlá machime ju tabilé aꞌlá ko chaꞌsimía ꞌlige ꞌwe aꞌlá machime ju ꞌwe aꞌlá ko tabilé cha nokogá eꞌyénilia. 16 Napuꞌlige raweli sebasa Onorúgame ralámuli gustisia olámachi, Onorúgame Esukristo julámala gaténiliga ralámuli ꞌyuga. Esukrístoka waꞌlú gastigo ꞌyámala alué ralámuli ꞌwe  

 

 

 

 

chátiri ꞌnata mochísaká ꞌlige tabilé gastigo ꞌyámala ꞌla ꞌnata mochime ka. Alarigá ruyeme ju ne ralámuli. Jena ruwimela Páulo bilé ralámuli ꞌla bijchiá ꞌla Onorúgame oyérame ka tabilé chérikáme ko rekó sikirétigame ke peꞌtá guwala isílala 17 ꞌÉmika

jurío korí ꞌlige ꞌwe raꞌsálá ꞌemi jurío kóriká ꞌlige ꞌwe machime ju ꞌemi Moisesi nulalila ꞌlige ꞌwe raꞌsálá ꞌemi ꞌla Onorúgame oyérame kame. 18 ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá machime korime ju napu Onorúgame najkí, ꞌlige aminami ꞌwe ejbénigame korí ꞌemi nóchaga napurigá Onorúgame nulá. 19 ꞌLige ꞌnata ꞌemi ꞌla umubamio beniria alué tabilé machime ralámuli churigá ka Onorúgame. g 20 ꞌÉmika anime ju ꞌla jebénigame ko ꞌemi rejcholi ruyea uché jaré ralámuli, alué tabilé rejchirúgame napu pe yati simíbame ju uché jaré ralámulite bayérilia, ꞌlige abiena alué ralámuli napu pee machime ju Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌÉmika niga mochime ju alué Moisesi nila nulalí ꞌlige alekeri ꞌwe ejbénigame korí ꞌemi suwábaga ꞌnátili ꞌlige senibí rawé ꞌla aꞌlala raꞌíchali raꞌíchame korí ꞌemi tabilé ꞌyégali. 21 ꞌÉmika ꞌwe ꞌla rejcholi benírame ju uché jaré ralámuli, ¿ꞌlige ꞌemi chonigá tabilé ꞌla benime júkó bajchá? ꞌÉmika benírame ju ralámuli tabilé ꞌla ko chigolia, ¿ꞌlige chonigá chigome júkó ꞌemi? 22 ꞌÉmika tabilé ꞌla korime ju uché jaré umugí ꞌyuga okokia tabilé ꞌla  

 

 

 

 

g 2:19 Yolí raꞌíchaga ka regá aní: «ꞌÉmika umébame korí oꞌtoa ꞌemi alué ralámuli tabilé maꞌchílime ꞌlige raꞌósali ko ꞌemi alué ralámuli chonárale mochígame.››

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

403

ROMANOS 2​, ​3

ꞌemi ꞌyula, ¿ꞌlige chonigá ꞌémika ꞌla ꞌyuga okome júkó alué che jaré umugí ꞌyuga tase ꞌla ꞌemi ꞌyula? ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá ruyeme ju ralámuli tabilé aꞌlá ko iwérali tánilia alué eꞌkarúganti tábiri napu pe ralámuli newálila ju, ¿ꞌlige chonigá ꞌémika chigome júché tábiri napu nerú alemi pachá alué tábiri napu iwérali tánime ju alué ralámuli napu tabilé oyérame ju Onorúgame? 23 ꞌÉmika ꞌwe machime ju napu Onorúgame najkí, tabiléchigo ꞌla eꞌwame kéréko ꞌemi napu Onorúgame najkí. ꞌLige ralámuli etega alanokachi ꞌemi tabilé ꞌla nirame ju Onorúgame. 24 Alekeri Onorúgame raꞌichálila regá aní: «ꞌEmi ralámuli jurío tabilé eꞌwame ju napu nulá Onorúgame alekeri alué ralámuli tabilé jurío tabilé ꞌla niraga raꞌíchame ju Onorúgame olagá.» h 25 Sikirétigame nisa ꞌemi peꞌtá isílala guwala ꞌlige ꞌla eꞌwame nisa ꞌemi napu najkí Onorúgame, alarigaka ꞌwe aꞌlá najtékame ju. ꞌLige sikirétigame nisa ꞌemi peꞌtá isílala guwala ꞌlige tabilé eꞌwasa napu najkí Onorúgame, ꞌliko tabilé najtékame nímala rekó sikirétigame ke ꞌemi peꞌtá isílala guwala. 26 Ralámuli tabilé jurío rekó tabilé sikirétigame ke peꞌtá isílala guwala ꞌlige ꞌla eꞌwame nisa napu nulá Onorúgame, alué ralámulika nímala napurigá alué ralámuli napu sikirétigame ju peꞌtá isílala guwala alué napu ꞌla eꞌwime ju Onorúgame. 27 Napuꞌlige ꞌemi etea alué ralámuli napu tabilé  

 

 

 

 

sikirétigame ju peꞌtá isílala guwala ꞌwe ꞌla sébali olao alué nulalí napu Onorúgame ꞌyale Moisesi, ꞌlige ꞌémika ꞌwe chijunámala etega tabilé ꞌla sébali olame ko ꞌemi alué nulalí rekó ꞌwe ꞌla machime ke alué nulalí ꞌlige rekó ꞌla sikirétigame ke peꞌtá isílala guwala. 28 Bilé ralámuli napu ꞌla bijchiá ꞌla Onorúgame oyérame ju, tabilé chéré rekó sikirétigame ke peꞌtá isílala guwala. 29 Alué ꞌla bijchiá ꞌla Onorúgame oyérame ka, alueka ꞌla Onorúgame Alawala alawégame ju ꞌlige ꞌla eꞌwame ju napu nulá Onorúgame. Onorúgameka ꞌwe aꞌlá raꞌsálagá ajtí alué ralámuli ꞌyuga napugiti etéeme alué ralámuli naꞌtálila. ꞌLige pe ralámulika tabilé eteme ju alué uché bilé ralámuli naꞌtálila, ralámulika ꞌwe najtékame nerame ju ꞌnalina alué sikirékime bilé rió peꞌtá isílala guwala. Tabiléchigo machígó tachiri ꞌnata ajtigó. ¿Tacha ꞌla júkó jurío níriga ꞌlige sikerétigame níriga peꞌtá isílala guwala wiꞌchila? 2 ꞌWe ꞌla júpaché jurío níriga ꞌlige sikirétigame níriga peꞌtá isílala guwala napugiti Onorúgame ꞌyáligame alué boꞌné Onorúgame nila raꞌíchali alué ralámuli jurío ꞌya ejperégame ꞌlige jipe bijí alué raꞌíchali oyérilime niru. 3 ꞌLige ¿chukimélawé ꞌma aꞌresa Onorúgame oyeria jaré alué ralámuli ꞌlige napu ꞌla sikirétigame nile peꞌtá isílala guwala wiꞌchila? ¿ꞌLige ꞌlacha alekeri ꞌma tabilé sébili olámalawé Onorúgame napu sébili olámorílige? 4 Tabilé alarigá  

 

3  

 

h 2:24 Eꞌnesi Isaías 52:5 ꞌlige Ezequiel 36:20-23.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

ROMANOS 3

404

ju, Onorúgameka sébili olame ju rekó ralámulika tabilé sébili olame ke. Regá aníché Onorúgame nila raꞌíchali: Mué Onorúgame, mueka tabilé siné ꞌyégali ruwime ju, alekeri napuꞌlige ralámuli anichi ꞌwe ꞌyégali raꞌíchame ko mué, mueka senibí neyúrimala. i 5 Regá ꞌnátame ju jaré ralámuli: «Napuꞌlige cha nokisuga ꞌlige ku guwana naꞌtásiga, suwábaga eꞌnesi chiena ꞌla semá ꞌsime ko Onorúgame ka. ꞌLiko tabilé ꞌla ju Onorúgame gastigaria ramué napuꞌlige cha nokisuga.›› (Regá raꞌíchame ju ralámuli napu tabilé Onorúgame oyérame ju.) 6 Tabilé ꞌla ju alarigá naꞌtalia. Onorúgameka tabilé ꞌyégimala napuꞌlige raweli sebasa napu Onorúgame gastigo ꞌyámili ju ralámuli. 7 Abirigáchigo jaréchigo regá anime ju: «Napuꞌlige ne ꞌyégali raꞌíchachi, Onorúgame guꞌírame kéré ne. Onorúgame pecha gastigáromili júkó neꞌchí.» 8 Jaré ralámuli anime ju, alarigá nejime kará ne rejcholi, tabiléchigo bijchiá júkó, alué ralámulika gastigáriwili ju.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo suwábaga tabilé aꞌlá alawégame nírigo jena wijchimoba ejperégame 9 ¿Abé

aꞌká ralámuli niru ramué jurío abé aꞌlá ꞌnátame meꞌtagá uché jaré ralámuli? Tabilé. Napurigá

aní ne, suwábaga ralámuli tabilé aꞌlá alawégame niru rekó jaré jurío nírige ꞌlige aminami jaré tabilé jurío ke. 10 Regá aní Onorúgame nila raꞌíchali: Tabilé ꞌwesi ralámuli mochí biꞌwígame alawégame. 11 Tabilé ꞌwesi iꞌté ꞌla námame churigá ka alué aꞌlala ꞌnátili. Tabilé ꞌwesi iꞌté ꞌla oyérinilime Onorúgame. 12 Suwábaga ꞌma aꞌrele Onorúgame oyeria, pe napuchíbiriga ꞌnátaga eꞌyena, suwábaga ꞌwe cha noká. Tabilé ꞌwesi ralámuli mochí ꞌla semáriga ꞌnátame, nibilé pe bilé. j 13 Napuꞌlige raꞌicha pe chibiyeti raꞌíchame ju, ꞌlige ꞌwe ꞌyégali raꞌíchame ju. k Asíriga ená nílime ju ralámuli alué raꞌíchali gepua napurigá kame ju bilé sinowí sowelá. l 14 ꞌLige ꞌwe gawéliga raꞌíchame ju ralámuli olagá, ꞌwe ayóniga ralámuli. m 15 ꞌLige ꞌwe jigame ju ralámuli meꞌliachi. 16 Asíriga resíriga aꞌreme ju ralámuli, asíriga pobre aꞌreme ju. 17 Alué ralámulika senibí naꞌáuka ejperégame ju. n 18 Tabilé nirame ju Onorúgame, tabilé majame ju Onorúgame. o  

i 3:4 Eꞌnesi Salmos 51:4. j 3:12 Eꞌnesi Salmos 14:1-3 ꞌlige Salmos 53:1-3 ꞌlige Eclesiastes 7:20. k 3:13 Eꞌnesi Salmos 5:9. l 3:13 Eꞌnesi Salmos 140:3. m 3:14 Eꞌnesi Salmos 10:7. n 3:17 Eꞌnesi Isaías 59:7-8. o 3:18 Eꞌnesi Salmos 36:1.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

405

ROMANOS 3

Regá aní Onorúgame nila raꞌíchali. 19 ꞌWe ꞌla machiaa ꞌwe ꞌla maꞌchígime anió alué raꞌíchali alé osilichi napu ju Moisesi osilila napurigá ꞌla machiboa alué napu nígame niru alué osilí tabilé ꞌwesi mochigo jena wijchimoba ꞌla sébali olame, ye raꞌíchalika júkuru napurigá machiboa alué napu nígame niru alué osilí suwábaga ralámuli tabilé aꞌlá alawégame niru jena wijchimoba ejperégame, ꞌlige suwábaga ꞌwe cha nokame Onorúgame gastigárimala. 20 Rekó ꞌla sébali olame nírige alué nulalí Moisesi osilila pecha biꞌwígame alawégame nírukó. Onorúgameka pecha animélagó: «Ye rioka ꞌla tabilé seꞌwiná ꞌsíkame neraga etewá ne.» Alué nulalí Moisesi osilílaka osirúgime júkuru pe napurigá ꞌla machiboa tabilé aꞌlá alawégame nírigo.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame náwiligo Kristo Esusi napurigá oꞌtomela suwábaga tabilé aꞌlá ꞌnátili napu nerúlige jena wijchimoba

21 Alué

Moisesi ꞌlige alué ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame ꞌla maꞌchígime ruwile tabilé chérikó Onorúgame níriga rekó tabilé sébali oliae alué napu nulá alué nulalí Moisesi osilila. 22 Onorúgameka ꞌla niraga eté suwábaga ralámuli napu ꞌla bijchígime ju napu anile Esukristo ꞌlige napu ꞌla eꞌwame ju. Onorúgameka pecha chélágó rekó tabilé jurío ke ralámuli o rekó jurío ke ralámuli. 23 Suwábaga ralámuli tabilé ꞌla bijchiá ꞌla biꞌwígame  

 

alawégame ju, ꞌlige tabilé sébali olame ju napu Onorúgame najkí. 24 Onorúgameka ꞌwe naꞌtemá ramué, alekeri júlale Kristo Esusi napurigá oꞌtomela suwábaga tabilé aꞌlá ꞌnátili (pecado). Alué ꞌsile suwábaga gatea. 25 Onorúgameka Kristo Esusi júlale napurigá ramué neraga mukumela gulusichi. ꞌLa bijchígisiká ramué, ramué neraga mukumea nawáligo Kristo Esusi ꞌliko Onorúgame ꞌla eꞌkámala ramué. Regá ꞌwe ꞌla maꞌchígime nérékuru chiena ꞌla naꞌtamao Onorúgame ramué. ꞌLige maꞌchígime nélékuru Onorúgameka tabilé yati gastigáriligo alué ꞌya mochígame napugiti Onorúgameka ꞌwe ꞌla buweme kame napurigá ku guwana naꞌtawa ramué. 26 Aꞌchigóriga jipe ꞌwe ꞌla maꞌchígime nérékuru chiena ꞌla naꞌtemao Onorúgame ramué. ꞌLige ꞌwe maꞌchígime nérékuru bijí ꞌwe ꞌla naꞌtamame ko Onorúgame alué ralámuli napu ꞌla Esusi oyérame ju. 27 Ramueka pecha regá anéwagó Onorúgame: «Ramueka ꞌwe ꞌla sébali olame niru alué nulalí Moisesi nila.» Pecha ꞌla ju rekó alarigá aniá, pecha ꞌla sébali olame nírigime. Onorúgameka ꞌwe naꞌtemá ramué napugiti ramueka Esukristo oyérame nírigime. 28 Onorúgameka pecha regá animélagó: «Ye rioka ꞌwe aꞌlá alawégame ju napugiti ꞌla sébali olame kame napu nulá alué nulalí Moisesi osilila.» Onorúgameka iligá regá animela: «Ye rioka ꞌwe aꞌlá alawégame ju napugiti ꞌla bijchígime kame napu aní ne.» 29 Onorúgameka tase pe juríocho ralámuli naꞌtemame  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

ROMANOS 3​, ​4 ju, Onorúgameka naꞌtemame ju suwábaga ralámuli rekó tabilé jurío ke. 30 Onorúgameka pe biꞌlepi ju, ꞌlige Onorúgame júkuru napu oyera suwábaga ralámuli napu oyérame ju Esukristo, alué jurío ralámuli ꞌlige alué tabilé jurío ralámuli. 31 Rekó Esukristo oyérame nírige pecha regá naꞌtáwagó: «Ramueka ꞌma ꞌla bijchígime niru napu aní Esukristo, ꞌma pecha najtékame júkó alué nulalí Moisesi nila.» Iligá tase aꞌrewa alué nulalí Moisesi nila. Alué Moisesi nulalílaka abiena najtékame ju. Napuꞌlige Esusi mukusá suwábaga ꞌla sébali ikile napu aní alué nulalí Moisesi nila.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Abraámi ꞌwe ꞌla bijchígiligo napu anile Onorúgame

4

Regá aniboa: ¿Churigá ꞌla naꞌtemaka etele Onorúgame alué Abraámi ramué rijimala ye ꞌya ajtígame? 2 Onorúgame ꞌwe galegá etesa alué Abraámi pe etega ꞌwe ꞌla sébali olame ko eꞌkarúgame napu Onorúgame nulele, ꞌliko Abraámi animékuru: Neka ꞌwe ꞌla sébali olame ju napu Onorúgame nulá, alekeri ꞌla rewagachi moinámala ne. Regá animékuru, nobi Onorúgameka tabiléchigo regá ꞌnátaga etélekó alué Abraámi: «Ye rioka ꞌla rewagachi moinámala ꞌla sébili olame kame napu ne nulá.» Pecha alarigá ꞌnátalekó Onorúgame pe ꞌla sébili olagáriká alué Abraámi. 3 Aka regá aníché alué osilí Moisesi osilila: «Onorúgameka regá ꞌnátaga  

 

406 etele alué Abraámi: Ye rió ꞌla rewagachi moinámala napugiti ꞌwe ꞌla bijchígiligame napu aní ne.» p 4 Napuꞌlige bilé rió nochasa enomí meka, alué enomika tabilé pe kógilime nímala alué enomí alué nóchame, alué enomika ꞌma métigame júkuru, alué nóchame mélekuru. 5 Onorúgameka ꞌwe ꞌla biꞌwígame alawégame neraga eteme ju bilé ralámuli rekó cha ꞌsíkame nílige napugiti alué ralámulika ꞌla bijchígiligame napu anile Onorúgame. 6 Aka alué boꞌné Rabí anílegeꞌé Onorúgame ꞌwe ꞌla neraga eteme ko apiépiri ralámuli napu ꞌla bijchígime ju napu aní Onorúgame. 7 Regá anime osale: ꞌWe ganíliga mochí alué ralámuli napu eꞌkárigime ju Onorúgamete. 8 ꞌWe ganíliga mochí alué ralámuli napu Onorúgame eꞌkame ju. q 9 ¿Chieri júkó alué ralámuli napu ꞌwe raꞌsálá mochí, napu tabilé gastigárile Onorúgame? ¿Pe alué napu ju ꞌla sikirétigame peꞌtá isílala o alué tabilé sikirétigame peꞌtá isílala? ¿Aka Onorúgame ꞌwe ꞌla neraga etéligeꞌé alué Abraámi, ꞌwe ꞌla bijchígilime napu anile Onorúgame? 10 ¿Chiéniko ꞌla neraga etélekó? ¿Bajchá taꞌchó sikirekia peꞌtá alué isílala guwala o máchala nujubá ꞌma sikirésiga? Aka taꞌchó sikirékiaguru peꞌtá isílala. 11-12 ꞌLige aꞌkinana Abraámika ꞌma sikiréliru peꞌtá alué isílala  

 

 

 

 

 

 

p 4:3 Eꞌnesi Génesis 15:6. q 4:8 Eꞌnesi Salmos 32:1-2.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

407

ROMANOS 4

napurigá machimela ralámuli ꞌma aꞌlá oyérame ko Onorúgame. ꞌLige taꞌchó sikirekia, alueka ꞌla bijchígime nile napu Onorúgame anile, ꞌlige Onorúgame ꞌwe aꞌlá niraga etele. ꞌLiko Abraámika ju suwábaga ralámuli oꞌnola napu ꞌla bijchígame ju napu aní Onorúgame ꞌlige Onorúgameka ꞌla nirá alué ralámuli, tabilé chéré rekó sikirétigame ke peꞌtá alué isílala o tabilé sikirétigame ke. Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame ꞌla sébali olame ko bilé tábiri ꞌla sébali olámirisá

13 Onorúgame

anele alué Abraámi ꞌlige alué Abraámi rijimala ꞌwe aꞌkinana oꞌchérigame: «Suwábaga ye gawí ꞌemi nila nímala.» Onorúgameka pecha regá ꞌnátalekó: «Abraámika ꞌwe ꞌla sébali olame ju napu aní alué nulalí, alekeri ꞌyámala ne suwábaga ye gawí.» Pecha alarigá ꞌnátalekó Onorúgameka. Onorúgameka alarigá anele alué Abraámi ꞌlige alué Abraámi rijimala aꞌkinana oꞌchérigame napugiti Abraámika ꞌwéchigo ꞌla bijchígiligame ꞌla sébali olame ko Onorúgame bilé tábiri ꞌla sébali olámirisá, alekeri Onorúgame sébali rió neraga etele alué Abraámi. 14 Onorúgame ꞌla biꞌweme nisa ralámuli alawala pe aluecho napu ꞌla sébali olame ju alué Moisesi nila nulalí, ꞌliko pecha sirbe nímilikó rekó ꞌwe ꞌla bijchígilie napu aní Onorúgame, ꞌlige tabilé siné ꞌla biꞌwígame alawégame níwilikuru. 15 Jaré ralámuli ꞌnátame ju rewagachi simamio pe ꞌla sébali olagá Moisesi  

 

nila nulalí, nobi tabiléchigo alarigá júkó. Tabilé ꞌwesi ralámuli umébame ju sébali olá alué nulalí Moisesi nila rekó ꞌwe iwérali olae sébali olániliga alué nulalí Moisesi nila, abirigáchigo gastigáriwili ju. ꞌLige napuꞌlige ralámuli ꞌla bijchígisa ꞌla sébali olame ko Onorúgame napu anile, ꞌliko tabilé gastigo narémala alué ralámuli. 16 ꞌWe ꞌla najkiáká napurigá ꞌla nejkúrimala Onorúgame, ꞌliko ꞌwe ꞌla bijchígilime ju napu aní Onorúgame. Alarigá suwábaga ralámuli ꞌla guꞌíriwa Onorúgamete ꞌla najkisáká ꞌemi napurigá guꞌíriwa. Onorúgame tabilé lale: «Neka guꞌírimala pe aluecho napu ꞌwe ꞌla sébali olame ju alué Moisesi nila nulalí.» Onorúgameka lale ꞌlina: «Neka ꞌwe ꞌla guꞌírimala ꞌlina alué napu ꞌla bijchígime ju napu aní ne napurigá bijchígile alué Abraámi.» Alekeri suwábaga ramué oꞌnola ju alué Abraámi. 17 Aka regá aníché Onorúgame nila osilí: «Neka mué ajchá waꞌlula weꞌkaná gawichí mochígame ralámuli oꞌnola neraga.» Alué Onorúgame júkuru napu oyérale alué Abraámi, alué Onorúgame napu ajalí ꞌyame ju suwígame ꞌlige napu machime ju suwábaga napu ikimeli ju. 18 Napuꞌlige Onorúgame anesa ochérimio alué Abraámi inolá ꞌlige apalóchila, ochila, umúlila, ꞌlige ególila, ꞌlige aminacho weꞌká, ꞌwe ꞌla bijchígile Abraámi alanichi Onorúgame. ꞌLige ochérale alué Abraámi inolá ꞌlige apalóchila ꞌlige ochila, ꞌlige umúlila ꞌlige ególila ꞌlige aminacho weꞌká, ꞌlige weꞌkanami gawichí simíbale  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

ROMANOS 4​, ​5

408

ejperélimia. 19 Rekó ꞌma ꞌwe oꞌchérame ke Abraámi, tabilé chélále, ꞌma amulí bilé siento bamígame nile, ꞌlige ꞌma ꞌwe ꞌla machigá asale alué Abraámi ꞌma pe aꞌkinana mukumeo, ꞌmáchigo ꞌma ꞌwe oꞌchérigame níligame, ꞌlige ꞌwe ꞌla machigá asale tabilé siné rojparáligo alué Abraámi upila napu Sara anilime nile, tabilé siné ꞌkúchigame níligo, tabiléchigo chélálekó, iligá alué Abraámika ꞌwe ꞌla bijchígale ꞌla bijchiá alarigá nimio napurigá anile Onorúgame, Onorúgame ꞌla elimio alué upila napu Sara anilime nile napurigá ꞌla ꞌkúchigame nímala. 20 Abraámika tabilé gawéliga akele alanichi Onorúgame, oꞌchérimio alué Abraámi inolá, iligá alué Abraámika abéchigo ꞌla bijchígale siné rawé ꞌla ranélimio alué Sara napurigá anile Onorúgame. ꞌLige alué Abraámika anele Onorúgame waꞌlú aꞌwalí nígame ko Onorúgame 21 ꞌlige ꞌla sébali olame ko bilé tábiri ꞌla sébali olámirisá. 22 Alekeri Onorúgame ꞌla sébali olame rió neraga etele alué Abraámi ꞌla biꞌwígame alawégame neraga. 23-24 Onorúgame nila raꞌíchalika ruwí Onorúgame ꞌwe ꞌla biꞌwígame alawégame neraga etéligo Abraámi napugiti Abraámi ꞌwe ꞌla bijchígiligame napu anile Onorúgame. ꞌLige ye raꞌíchalika ruwime ke aní Onorúgame ꞌwe ꞌla biꞌwígame alawégame neraga eteo ramué aꞌchigóriga napurigá Abraámi, napugiti ramué ꞌwe ꞌla bijchígime nírigime napu aní Onorúgame ꞌlige ꞌla bijchígime nírigime Onorúgame ajalí ꞌyáligo  

 

 

 

 

Esusi napu ju ramué nuleme. 25 Onorúgame alarigá elale napurigá meꞌliboa alué Esusi napurigá oꞌtogá mukumela suwábaga alué gastigo napu ramué narépuli nílige, ꞌlige napurigá ku uché ajánamala Esusi napurigá Onorúgame ꞌwe ꞌla biꞌwígame alawégame ralámuli neraga etémala ramué.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame ꞌla biꞌwígame alawégame neraga eteo ramué

5

Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olame ralámuli niraga eté ramué napugiti ramueka ꞌla bijchígime nírigime ꞌla sébali olame ko Onorúgame bilé tábiri ꞌla sébali olámirisá, alekeri ꞌla ganíliga ejperégame niru ꞌla iwérali tániga Onorúgame. Waꞌlula Esukristo napu ramué nuleme ju, ꞌma ꞌla gatele, gulusichi mukule ramué nila gastigo oꞌtogá napurigá ramué ꞌla ganíliga ejperégame niwa. 2 ꞌWe raꞌsáligá mochiru, ramueka ꞌwéchigo ꞌla machiame ꞌwe ꞌla nejkura ajtigó Onorúgame napugiti ramueka ꞌwe ꞌla bijchígime nírigime ꞌla nejkúrime ko Onorúgame. Abiena ꞌwe raꞌsálagá mochiru napugiti ꞌwe ꞌla machiame ꞌla rewagachi moinawio Onorúgame ꞌyuga mochimia napuꞌlige suwisuga. 3 Abiénachigo ꞌla ganíliga ejperélirukó rekó iꞌsínimi ꞌwe resí níliga ejperégame nírige. ꞌWéchigo ꞌla machiame alarigá benírame ko anáchaga rekó resí níliga ejperélirige. 4 ꞌLige benisúgaká anáchaga rekó resí níliga ejperégame nírige iꞌsínimi, ꞌwe ꞌla ganíliga etewa ramué Onorúgamete,  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

409

ROMANOS 5

ꞌlige alésíko ꞌla machigá mochiwa ꞌla sébali olamio napurigá anílige boꞌné Onorúgame. 5 ꞌLige alésíko tabilé chijunawa, Onorúgame ꞌwe naꞌtemaka eté ramué, alekeri náole boꞌné alawala napurigá asimémpá ramué alawálachi. 6 ꞌYako tabilé aꞌká ralámuli nírigeturu, pe chibi nokogá járome nírigeturu. Ramué aꞌboi ralámulika tabilé machime nírige churigá ꞌla moinawa rewagachi, alekeri Esukristo mukúlekuru ramué guꞌíriga. Onorúgameka ꞌma ꞌla machigá asale aliéniko mukumeo Kristo. 7 Napuꞌlige meꞌliboli nisa bilé rió tabilé cheꞌsika oyame, ꞌlige uché bilé rió etesa meꞌlibólikó alué rió tabilé cheꞌsime, siné kachi regá animela alué rió alé ilígame etea meꞌlibólikó alué rió tabilé cheꞌsime: «Neꞌchí ꞌlina meꞌliboa, tase alué rió.» Siné kachi tabilé che animérémá. 8 Esukrístoka meꞌlíliru bilena gulusichi ujchagá ramué nila gastigo oꞌtogá rekó ꞌwe cha nokame nírige ramué, rekó alué Esukristo saíla nírige ramué, ꞌlige ꞌwe aꞌlá machiaa Onorúgame ꞌwe naꞌtemao ramué. 9 Jipe Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olame ralámuli neraga eté ramué aka Kristo mukúlepeché bilena gulusichi ramué nila gastigo oꞌtogá, alekeri Onorúgame ꞌla biꞌwígame alawégame neraga eté ramué. Onorúgame tabilé gastigárimala ramué napuꞌlige ꞌma sebasa raweli napu Onorúgame gastigárimili ju suwábaga ralámuli cha nokame, napuꞌlige rewagachi  

 

 

 

 

oꞌtomeli ju Onorúgame oyérame ralámuli. 10 Onorúgame saíla nírige, ꞌlige ꞌma gatele alué boꞌné inolá náoliga napurigá meꞌliboa bilena gulusichi. Jípeko Onorúgame ꞌkúchila niru ꞌlige ꞌla rewagachi simawa napugiti Krístoka ꞌpa rewagachi ajtigame ꞌwe tania Onorúgame napurigá Onorúgame ꞌla guꞌírimala ramué. 11 ꞌLige aminami ꞌwe ꞌla raꞌsálá mochiru Waꞌlula Esukristo ꞌmáchigo ꞌla gatéligime napurigá ꞌla Onorúgame gompaniérola niwa.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo pe bilé rió chojkila gite tabilé aꞌlá alawégame ochérame ko ralámuli ꞌlige pe biꞌlepi rió ꞌsíligo suwábaga gatea napurigá biꞌwígame alawégame gainámala ralámuli 12 ꞌWe

ꞌya bajchá bejtégame rió Arani anilime tabilé ꞌla sébali olale napu nulélige Onorúgame ꞌlige mukule r ꞌlige alé si seꞌwinárigá ikile alué ꞌya bajchá bejtégame rió naꞌtálila ꞌlige jípesí ejperégame tabilé aꞌlá ꞌnátame ju ralámuli ꞌlige suwábaga suwiboli niru. 13 Alué ꞌwe ꞌya ejperégame ralámuli napuꞌlige tabilé ꞌcho ochérachi Moisesi tabilé ꞌcho nerule alué nulalí napu Onorúgame ꞌyale alué Moisesi, ꞌmáchigo ꞌla machime nílekó tachiri ꞌnátili ꞌla aꞌlala ko, ꞌlige ꞌla machime nile Onorúgamete gastigáriwio cha nokisáká, abiénachigo cha nokame nílekó. 14 Abirigáchigo suwíleko rekó Onorúgame tabilé raꞌíchige alué ralámuli ꞌyuga ruigá  

 

r 5:12 Alué Arani tase yati mukule napuꞌlige tabilé eꞌwisa Onorúgame. ꞌWe aꞌkinana mukule. Tabilé goꞌsáká alué masana rakala napu tabilé goꞌnúliga ajchárigame nile alué Arani, pecha mukumeli nílekó nibilé ramué pecha suwiboli nílekó.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

ROMANOS 5​, ​6

410

tachiri chuꞌsimía ꞌla ko ꞌlige tachiri chuꞌsimía tabilé ꞌla ko napurigá ruyele Onorúgame alué Arani ꞌlige Moisesi. Esúsika nile napurigá apiépiri ralámuli napurigá alué Arani nobi Esúsika ꞌwéchigo ꞌla eꞌwime nílekó Onorúgame. 15 ꞌYa chojkiná rawé Arani tabilé eꞌwele Onorúgame ꞌlige tabilé aꞌlá alawégame gayénale. Alué Arani chojkila ju ꞌlige jípeko suwábaga ralámuli abisíchigo cheꞌwíguru ꞌlige alekeri tabilé aꞌlá alawega eꞌyena. Alué biꞌwígame alawá napu nejí Onorúgame ꞌwe ꞌla ju. Onorúgame júlale alué Esukristo napurigá alué Esukristo nejímala aꞌlala ꞌnátili. 16 Alué tabilé aꞌlala ꞌnátili napu ꞌnátale alué Arani tase aꞌchigóriga ju napurigá alué aꞌlala ꞌnátili napu nejile Onorúgame. Suwábaga alué ralámuli napu tabilé eꞌwame ju napu Onorúgame najkí napurigá ꞌsile Arani ꞌwe ꞌya, alueka narémala waꞌlú gastigo. ꞌLige alué ralámuli napu ꞌla eꞌwame ju napu Onorúgame najkí napurigá ꞌsile Esukristo, alueka ꞌla tabilé narémala gastigo rekó ꞌwe cha nokágame ke. 17 ꞌYa bajchá rawé napuꞌlige Arani tabilé eꞌwele Onorúgame, alé si aꞌkinana suwábaga ralámuli tabilé aꞌlá alawégame oꞌchérame ju ꞌlige jaré abé weꞌká bamigá suwime ju ꞌlige jaré taꞌmé weꞌká bamigá, ꞌlige ꞌwe ꞌla bijchígisaká Onorúgame Esukristo júlaligo napurigá oꞌtomela suwábaga alué tabilé aꞌlala ꞌnátili, ꞌlige aꞌresa cha noká ꞌliko ꞌla moinámala ꞌpa rewagachi napuꞌlige suwisá. 18 Pe bilé rió chojkila gite tabilé eꞌwagáriká ꞌya chojkiná rawé napu Onorúgame nulale, aꞌlígesí ꞌma  

 

 

 

resítiri alawégame oꞌchérame ju ralámuli, ꞌlige pe biꞌlepi rió ꞌsile suwábaga gatea napurigá tabilé resítiri alawégame nímala ralámuli. 19 Yeka pe aniame kérékuru pe tabilé eꞌwáligame Arani ꞌya chojkiná rawé napu Onorúgame nulale, ꞌma resítiri alawégame oꞌchérame ko ralámuli. Abiénachigo weꞌká ralámuli tabilé resítiri alawélamalagó napugiti Esukristo ꞌla eꞌwéligame Onorúgame. 20 Onorúgame ꞌyale Moisesi alué nulalí napurigá machimela ralámuli tachiri chuꞌsimía tabilé ꞌla ko ꞌlige tachiri chuꞌsimía ꞌla ko. ꞌLige napuꞌlige ralámuli ꞌma machisá ꞌwe cha nokao napu Onorúgame tabilé najkí ꞌliko alué ralámuli abéchigo cha nokame ju, ꞌliko Onorúgame abé naꞌtemame ju alué ralámuli. 21 ꞌWe ꞌyasi chojkiná rawé ꞌwe cha nokale ralámuli, jípesí abalarigá eꞌyena, alekeri suwime ju, ꞌlige Onorúgameka ꞌwe ꞌla naꞌtemaka guꞌira ralámuli jipe ejperégame napurigá eꞌwámala napurigá najkí Onorúgame, napurigá ꞌla rewagachi simámala napuꞌlige suwisá. Waꞌlula Esukristo ꞌma gatele napurigá Onorúgame najkí.  

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame ꞌyáligo ajalí alué Kristo napuꞌlige meꞌlisuga, aꞌchigóriga ꞌya aꞌwalí ramué

6

¿Chonokibóaché ꞌliko? ¿ꞌWe cha nokiboa napurigá Onorúgame abé naꞌtemámala ramué? 2 ¿ꞌLacha bijí iꞌníliga járome níwaché, ꞌma aꞌrégame nírige alué tabilé aꞌlá ꞌnátili, ꞌlige ꞌlacha bijí naꞌtáwaché alué tabilé aꞌlá ꞌnátili?  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

411

ROMANOS 6

3 ¿Tabilé

nélá ꞌemi? Suwábaga ramué napu ꞌla bijchígime niru Kristo Esusi mukúligo ramué guꞌíriga, jípeko Onorúgame aꞌwalila aꞌwalígame niru. ꞌMa Onorúgame oyérame niru. Seꞌwináriga ꞌnátame niru. 4 Napurigá Onorúgame ꞌla ꞌyale ajalí alué Kristo napuꞌlige alué Kristo meꞌlisuga, aꞌchigóriga ꞌla nejí aꞌwalí jipe napurigá ramué ꞌla umabawa aꞌrea alué tabilé aꞌlá ꞌnátili napugiti Kristo ku ajániligame, alekeri ramuéchigó napurigá ku ajánigame ralámuli niru napugiti ꞌma ꞌla aꞌrérigame alué tabilé aꞌlá ꞌnátili napu ꞌnátaga eꞌyéname nírige. 5 Ramué ꞌma bijchígisiká Kristo alé gulusichi mukúligo, ꞌliko ꞌla ku ajánarigame niwa ramuéchigó napuꞌlige suwisuga napurigá ajánaliru alué Kristo. 6 Kristo mukule bilena gulusichi ramué nila gastigo oꞌtogá napurigá ramué ꞌma tabilé ejperélawa napurigá ejperégame ju alué ralámuli napu tabilé umébame aꞌrea chibi noká. 7 Napuꞌlige Kristo alawala bajkisá bilé ralámulichi chojkime ju nulea alué ralámuli, ꞌlige alué ralámuli ꞌma tabilé umériwa alué tabilé aꞌlá ꞌnátalite. 8 Alué Kristo alawala bajkisá ramuechi ꞌliko ꞌla gainawa eꞌwá napurigá najkí Onorúgame. 9 Ramué ꞌla machiaa alué Kristo ku ajánaligo ꞌlige tabilé siné ku mukumeo. 10 Alué Krístoka mukule ramué nila gastigo oꞌtogá. Pe siꞌnepi mukule. ꞌMa tabilé che siné mukumela. Alueka ꞌma Onorúgame ꞌyuga ajtí. 11 ꞌEmi ꞌwe ꞌla eꞌwawa napu najkí Onorúgame, ꞌmáchigo aꞌlá ꞌnátame kame ꞌemi Kristo Esusi  

 

 

 

 

 

 

 

naꞌtálila, ꞌlige alué Kristo Esusi alawala nejkúrime ju napurigá tabilé naꞌtawa Remónisi naꞌtálila. 12 ꞌLa listo mochiwa napurigá tabilé neyúrimala Remónisi naꞌtálila. 13 Tase aꞌrewa napurigá ꞌemi sekala cha nokimela, tase aꞌrewa napurigá ꞌemi chuꞌala chátiri raꞌíchali raꞌichámala. Iligá ꞌla eliwa ꞌlina napurigá Onorúgame nulámala ꞌemi alawálachi, ꞌlige ꞌla oyérawa Onorúgame. ꞌÉmika napurigá suwígame kéturu napugiti chátiri bowechi eꞌyéname níligame. 14 Jípeko alué tabilé aꞌlá ꞌnátili ꞌma tabilé umubámala ꞌemi nulea napugiti ꞌémika pecha regá ꞌnata mochígime: «Neka ꞌla rewagachi moinámala neka ꞌla sébali olame kame alué Moisesi nila nulalí.» Iligá ꞌémika ꞌla bijchigi ꞌla nejkúrime ko Onorúgame.  

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo bilé rió napu nóchame ju bilé batroni ꞌyuga pe alué biꞌlepi batrónicho eꞌweme ko

15 ꞌÉmika

ꞌma tabilé regá ꞌnátame nísaká: «Neka taꞌmé ꞌwe chélá rekó tabilé umebe ne sébali olá Moisesi nulalila», ꞌlige ꞌlacha alekeri cha nokogá eꞌyénamalawé ꞌemi. 16 ꞌÉmika ꞌla machíguru bilé rió napu nóchame ju bilé batroni ꞌyuga pe alué biꞌlepi batroni eꞌweme ko. ꞌEmi ꞌwe cha nokigá eꞌyéname nisa ꞌlige ꞌma aꞌrénalasa ꞌemi cha noká, siné kachi tabilé gainámala ꞌemi aꞌrea. ꞌLige ꞌla Onorúgame eꞌweme nisa ꞌemi ꞌla semáriga ejperélamala. 17 ꞌÉmika ꞌwe cha nokogá járome nile ꞌyabé raweka nobi jípeko ꞌwéchigo aꞌlá  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

ROMANOS 6​, ​7

412

eꞌwágó ꞌemi napu beníriliru. ꞌLige alekeri ꞌwe raꞌsálagá ajtí ne, ꞌlige waꞌlú cheliera ꞌya ne Onorúgame. 18 Jípeko ꞌma ꞌla Onorúgame nila nóchalichi nóchame ju ꞌemi. ꞌMa tabilé Remónisi nochálilachi. 19 Jipe ruimé ne ꞌla maꞌchígime tabilé nóchali kame raꞌíchalite napugiti ꞌémika tabilé ꞌcho námame kame ye raꞌíchali. ꞌÉmika Remónisi nochálilachi nóchame nile napuꞌlige tabilé ꞌcho oyeria Onorúgame, alekeri ꞌémika ꞌwe cha nokame nile. ꞌÉmika ꞌyuga okome nile tabilé aꞌboi upila ꞌlige iꞌkirú chibi nokagá járome nile. Jípeko ꞌla Onorúgame nila nochálilachi nochámili júkuru ꞌemi. 20 Napuꞌlige ꞌemi bijí tabilé ꞌcho oyérame ka Onorúgame, regá ꞌnátame nile ꞌemi: «Ramueka pecha chélágó tabilé eꞌwiga Onorúgame napugiti ramueka pecha oyérame nírigime Onorúgame.» 21 ¿Tachiri métukó ꞌlige ꞌemi alanokigá eꞌyénaga iligá pe chijúnaga eꞌyena ꞌemi jipe alanokisá napugiti ꞌémika ꞌwe gawélime níligame Onorúgame? 22 Jípeko ꞌmáchigo tabilé nóchame kame ꞌemi Remónisi nochálilachi, jípeko ꞌma ꞌla Onorúgame nila nochálilachi nóchame ju ꞌemi, ꞌlige alarigáká ꞌwe ꞌla ju, napugiti Onorúgame nila nochálilachi nocháliaká ꞌla Onorúgame ꞌyuga mochímili kame ꞌemi napuꞌlige suwisá. 23 Alué ralámuli napu tabilé eꞌweme ju Onorúgame ꞌlige cha nokame, alueka tabilé Onorúgame oyérame nímala jena wijchimoba mochiga nibilé napuꞌlige suwisá, tabilé moinámala rewagachi. Onorúgameka ꞌla gatele napurigá  

ralámuli ꞌla Onorúgame oyéramala jena wijchimoba ꞌlige napurigá ꞌpa rewagachi moinámala ejperélimia napuꞌlige suwisá Waꞌlula Kristo Esusi ꞌyuga.

 

 

 

 

 

7

Jena ruwimela Páulo ruwíligo bilé mukí gunégame pe biꞌlepi rió ꞌyuga bejtélimio

ꞌEmi Onorúgame oyérame, ꞌémika ꞌwe ꞌla machí tachiri gite osirúgime ko alué nulalí Moisesi nila, ꞌlige machí ꞌemi ꞌwe ꞌla sébali oláwili ko alué nulalí bijí ajagá mochiga. 2 ꞌEmi ꞌwe ꞌla machí bilé mukí gunégame pe biꞌlepi riocho ꞌyuga bejtélimili ko napuꞌlige bijí ꞌla ajagá ajtígachi alué rió napu júpá boꞌné gunala. ꞌLige alué rió alué mukí gunala ꞌma mukusá, ꞌliko alué mukí ꞌla ikiárélamala uché bilé rió rewá. Alarigá aní alué nulalí Moisesi nila. 3 ꞌLige alué mukí seꞌnú rió rewisáká bijí gunégame ke, waꞌlú gastigo rewimela. ꞌLige alué rió alué mukí gunala ꞌma mukusá ꞌliko alué mukí ꞌla ikiárélamala uché bilé rió rewá. 4 Yeka aniame kéré Kristo mukúligo, ꞌlige ꞌma tabilé sébali oláwili ko napu aní alué Moisesi nila nulalí napurigá ꞌla moinawa rewagachi. Kristo mukule ramué oꞌtomea rewagachi. ꞌLige ku ajánale, alekeri Kristo ꞌyuga newíkame káréliru, ꞌlige ꞌla umbawa sébali olá napu Onorúgame najkí. ꞌLiko ramué napurigá alué mukí gunámakame káréliru, ꞌlige Krístoka ju napurigá alué mukí gunala napu mukule. Napuꞌlige Kristo mukusá ꞌma oꞌtole alué gastigo napu ramué narépuli nílige. ꞌLiko ꞌma tabilé eꞌwérali  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

413

ROMANOS 7

olawa beniá alué Moisesi nila nulalí napurigá ꞌla rewagachi moinawa. 5 Napuꞌlige ꞌwe cha nokogá ejperégichi ramué ꞌya bajchá rawé taꞌchó oyeria Esukristo, ꞌlige alué Moisesi nila nulalí machisuga ramué chuꞌsimía ꞌwe ꞌla ko ꞌlige chuꞌsimía tabilé ꞌla ko aꞌlígesí ramué oyériliru alué cha nokiame ꞌlina, ꞌlige alué cha nokiame oyéraga tabilé Onorúgame oyériliru. 6 Jípeko ꞌma tabilé regá ꞌnátame niru: «Ramueka ꞌla rewagachi simawa napugiti ꞌla nígame nírigime Moisesi nila nulalí.» ꞌMa pecha regá ꞌnátame nírukó. Iligá regá ꞌnátame niru napuꞌlige meꞌlisuga Kristo ꞌma seꞌwináriga ikíligo. ꞌLige jípeko Onorúgame Alawala guꞌírame ju ramué napurigá ꞌla gainawa eꞌwá napu Onorúgame najkí.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo tabilé machime níligo chieri ꞌnátili tabilé aꞌlá ko

7 ¿Tabilé

sirbe ju alué nulalí Moisesi nila? Abiénaguru, napugiti neka ꞌwe ꞌla machiame chuꞌsimía ꞌla ko, pe alué nulalí leéraga. Neka pecha machimékó chuꞌsimía aꞌlá ko ꞌlige chuꞌsimía tabilé ꞌla ko tabilé machisáká ne alué nulalí. Tabilé machisáká ne regá anime osilí chujkugó alé nulalichi: «Tase weꞌká eꞌkarúgamea tábiri niga asináliwa. Onorúgame tase alarigá najkí», pecha machimé ko ne tabilé ꞌla ko alarigá naꞌtálila. 8 Machisá ne alué nulalí, alésí akiná chojkí ne eꞌkarúgame tábiri najkiá, peka ꞌla kachi alarigá naꞌtalia. Napuꞌlige bilé ralámuli tabilé ꞌcho machiá alué Moisesi nila nulalí, tabilé mayeme  

ju tabilé ꞌla ko napuꞌlige cha ꞌsiá. 9 Napuꞌlige tabilé ꞌcho ꞌla nama ne alué Moisesi nila nulalí, tabilé machime ke ne tabilé ꞌla ꞌnátili ko eꞌkarúgame tábiri najkiá, ꞌma aꞌkinana napuꞌlige leérasa ne alué nulalí, machí ne chieri ꞌnátili tabilé aꞌlala ko, ꞌlige machí ne tabilé aꞌlá alawégame ko ne. 10 Onorúgameka nejile ye nulalí napurigá machiboa chuꞌsimía tabilé aꞌlá ko, ꞌlige alésí ꞌla machí ne tabilé aꞌlá alawégame ko ne. 11 Remónisi ꞌyégaturu neꞌchí. Napuꞌlige ne ꞌla námasa napu aní alué Moisesi nila nulalí tabilé ꞌla ko chaꞌsimía, ꞌlige Remónisika aniéturu ꞌwe aꞌlá ko chaꞌsimía. 12 Alué nulalí Moisesi nila ꞌwe aꞌlá ju, Onorúgame nila kame. 13 Alué nulalí Moisesi nila ꞌwe aꞌlá nísaká, ꞌliko ¿ꞌlacha alué nulalí Moisesi nila nulá napurigá chaꞌsímala ne? Tabilégurú. Alué Moisesi nila nulalí leéraga ꞌwe ꞌla machí ne tabilé aꞌlá alawégame ko ne. ꞌLige ꞌla machí ne chiena enárigá nimio tabilé ꞌla naꞌtásiga bijí ajagá mochiga. 14 ꞌWe ꞌla machiaa ꞌwe ꞌla ko alué Moisesi nila nulalí, neka abiénachigo tabilé umébagó aꞌrea alué tabilé aꞌlá ꞌnátili. 15 Neka tabilé aꞌlá ꞌnátame ju rekó ꞌwe aꞌlá naꞌtánilie ne. Neka tabilé nama chonigá alaꞌsime ko ne. 16 Napuꞌlige ꞌnata ne bilé ꞌnátili napu tabilé naꞌtánili ne, alarigá ꞌwe ꞌla machí ne ꞌwe ꞌla ko alué nulalí Moisesi nila. 17 Alué tabilé aꞌlá ꞌnátili napu ꞌnata ne tabilé Onorúgame naꞌtálila ju, alué ꞌnátilika Remónisi naꞌtálila ju. 18 Neka ꞌwe aꞌlá naꞌtánili, tabiléchigo gainárigó, alekeri napu ꞌnata ne tabilé ꞌla ju alué ꞌnátili.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

ROMANOS 7​, ​8

414

Alué ꞌnátili ju napu ꞌnata ralámuli, alué ꞌnátilika ꞌnátame ju ralámuli napusí Arani tabilé eꞌwale napurigá nulale Onorúgame. 19 Tabilé aꞌlá ꞌnátili ꞌnata ne rekó ꞌwe aꞌlá naꞌtánalie ne. 20 Chaꞌsime ju ne rekó tabilé chaꞌsínilie ne. Neka ꞌwe chaꞌsime ju napugiti pe Remónisi naꞌtálila ꞌnátame kame ne. 21 ꞌWe ꞌla machí ne senibí tabilé aꞌlá ꞌnátame ko ne rekó aꞌlá naꞌtánalie ne. 22 Neka ꞌwe ꞌla nirá alué nulalí Onorúgame nila, 23 aba bilé ꞌnátili nerú ne alawálachi alué napu tabilé aꞌré neꞌchí napurigá naꞌtámala ne napurigá ne naꞌtánili. ꞌLige alué tabilé aꞌlá ꞌnátilika ꞌma umero neꞌchí. 24 ¡Resí ikí ne! ¿Chieri ꞌla nejkúrimala napurigá ne ꞌwe aꞌlá naꞌtámala? 25 Pe alué Waꞌlula Esukrístocho ꞌla umubámala nejkura. Alekeri neka waꞌlú cheliera ꞌya Onorúgame suwábaga ꞌla gatéligime boꞌné. Neka ꞌwe aꞌlá néléme ju Onorúgame nobi tabiléchigo umébago ne ꞌla sébali olá napurigá alué najkí.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ku ajániwili ko ꞌla asisáká ramué alawálachi alué ajalí napu ku ajánale Esusi

8

Suwábaga napu Kristo Esusi oyérame ju tabilé narémala gastigo, alué napu tabilé ejperégame ju pe napurigá aꞌboi najkí, alué napu ejperégame ju napurigá najkí Onorúgame Alawala. 2 Onorúgame Alawala napu ajalí nejime ju ꞌma bujé neꞌchí alué tabilé aꞌlá ꞌnátili. 3 Ralámuli tabilé umébale aꞌrea tabilé aꞌlá ꞌnátili pe  

 

Moisesi nila nulalí leéraga. Alekeri Onorúgame júlale boꞌné Inolá Esukristo napuyeri rió neraga napurigá tabilé umérowa Remónisi naꞌtálilate. 4 Napurigá sébali olawa napu aní alué Moisesi nila nulalí, napurigá tabilé eꞌwawa alué tabilé aꞌlá ꞌnátili napu ramué aꞌboi naꞌtalia, ramueka sébali oliame ju ꞌlina napu najkí Onorúgame Alawala ꞌma ꞌla Onorúgame Alawala alawégame nírigime. ꞌMa tabilé eꞌwílime niru alué tabilé aꞌlá ꞌnátili napu oꞌwísale napuꞌlige cha ꞌsile Arani. 5 Alué ralámuli napu eꞌwame ju tabilé aꞌlá ꞌnátili, alueka tabilé eꞌwame ju napu nulame ju Onorúgame Alawala. Alué ralámuli napu eꞌweme ju Onorúgame Alawala, alueka tabilé eꞌweme ju chátiri ꞌnátili. 6 Pe aꞌboi naꞌtálila eꞌwalíaká pe aꞌrilime kéré Onorúgame nila ꞌnátili, ꞌlige ꞌla eꞌwalíaká napu najkí Onorúgame Alawala ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame niwa ꞌla Onorúgame naꞌtálilacho. 7 Alué ꞌwe eꞌwime tabilé aꞌlá ꞌnátili, alueka Onorúgame saíla ju napugiti tabilé eꞌwame kame napu najkí Onorúgame. Aminami tabilé umébame ju sébali olá napu najkí Onorúgame rekó ꞌla sébali olánilie. 8 Alué napu ejperégame ju tase ꞌla sébali olagá napu najkí Onorúgame, alué ralámulika tase ꞌla niraga etewa Onorúgamete, alueka ejperégame kame napurigá aꞌboi najkí. 9 ꞌEmi ralámuli tabilé eꞌwime ju napu najkí aꞌboi, iligá ꞌémika ꞌwe ꞌla eꞌwame ju napu najkí Onorúgame Alawala napugiti  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

415

ROMANOS 8

ꞌémika ꞌla Onorúgame Alawala alawégame kame. Bilé ralámuli tabilé alawégame Kristo Alawala tabilé Kristo oyérame ju. 10 ꞌÉmika Kristo Alawala alawégame ju, rekó suwigé ꞌemi cha ꞌsíkiriká Arani ꞌla rewagachi moinámala ꞌemi napugiti Onorúgame oyérame kame ꞌemi. 11 Onorúgame Alawala ju napu ku ꞌyale ajalí alué Esusi napuꞌlige mukusá, alué alawá alawégame nísaká ꞌemi ku ajánamala ꞌemi napuꞌlige suwisá. 12 Alekeri ꞌemi Onorúgame oyérame ꞌma tabilé ejperélawa pe napurigá najkí ꞌemi aꞌboi, iligá ejperélawa napurigá Onorúgame najkí, 13 ꞌemi ejperélasaká napurigá ꞌemi aꞌboi najkí, ꞌma aꞌreme kérélamala ꞌemi Onorúgame oyeria. Onorúgame Alawala ꞌla guꞌírisa ꞌemi napurigá ꞌemi ꞌma tabilé cha nokináliga járome nímala, ꞌliko ꞌwe ꞌla oyéramala ꞌemi Onorúgame, 14 napugiti suwábaga ralámuli ꞌla eꞌwame kame napu najkí Onorúgame Alawala, alueka ꞌla Onorúgame ꞌkúchila kame. 15 Onorúgameka nejile boꞌné alawala ꞌlige pecha nejílekó napurigá majawa, iligá ꞌla Onorúgame ꞌkúchila júkuru ꞌemi jípeko napugiti ꞌla Onorúgame Alawala alawégame kame ꞌemi. ꞌMa ꞌla Onorúgame ꞌkúchila gainasa ꞌemi ꞌma ꞌla ikiáré regá anea Onorúgame: «¡Oꞌnó, ne Oꞌnola!» s 16 Onorúgame Alawala ꞌwe ꞌla machiri ramué ꞌma ꞌla Onorúgame ꞌkúchila nírigo. 17 ꞌLa Onorúgame ꞌkúchila níriká ꞌla narépua napu Onorúgame nejímala  

 

 

 

 

 

 

 

aꞌchigóriga napurigá Kristo narémala. ꞌLa anachásiká napurigá Kristo anáchale resí oliá, napuꞌlige ramué ꞌpa rewagachi moinásiga Onorúgame ꞌwe aꞌlá niraga etémala ramué aꞌchigóriga napurigá niralia alué Kristo Onorúgamete. 18 Rekó jípeko ꞌwe resí nilia mochírige, ꞌpa rewagáchika asíriga ganíliga mochiwa. 19 Ye gawí ꞌlige suwábaga napu Onorúgame newale ꞌwe resí nili ꞌlige abichilubi resí nílamala napusí ꞌma machisá ralámuli jena wijchimoba ejperégame ꞌla Onorúgame ꞌkúchila nírigo. 20-21 Onorúgame elale napurigá resí ikimela ye gawí ꞌlige suwábaga napu Onorúgame newale, Onorúgameka abiénachigo ꞌla elámalagó napurigá ku ꞌla semáriga nímala jena gawichí ꞌlige suwábaga napu Onorúgame newale, abiena Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírimala ramué. 22 ꞌWe ꞌla machiáa senibí ꞌwe resí nilio ye gawí ꞌlige suwábaga napu Onorúgame newale napurigá resí nílime ju bilé mukí napuꞌlige ochérimichi bilé uꞌtátiri. 23 ꞌLige abiena ramuéchigó ꞌwe resí nilia mochiru ramué napu alawégame niru Onorúgame Alawala. ꞌLa alawégame niru Onorúgame Alawala nobi abiénachigo tabilé ꞌcho ꞌla ꞌnátame nírukó napurigá Onorúgame najkí. Buigá mochiru napurigá Onorúgame sébali olámala. 24 Esukristo ꞌma oꞌtole ramué nila gastigo napurigá ramué ꞌla biꞌwígame alawégame niwa ꞌlige buigá mochiru napurigá ku ꞌla semáriga nímala jena gawichí. Bilé  

 

 

 

 

 

s 8:15 Yolí raꞌíchalika «Abba Padre» anime chujkú osilichi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

416

ROMANOS 8 ralámuli ꞌla etea napurigá ikimeli ju, ꞌliko alué ralámuli ꞌma pecha buigá asimeli júkó. 25 Tabilé ꞌcho etewía ka napurigá ikimeli ju ꞌliko ꞌla builime ju napusí seba aleké rawé ꞌwe ꞌla anáchaga rekó resí oliae. 26 Aꞌchigóriga ju Onorúgame Alawala ꞌwe ꞌla nejkúrime ju Onorúgame ꞌyuga raꞌichálichi napugiti tabilé ejebénigame nírigime Onorúgame ꞌyuga raꞌíchaga. Onorúgame Alawálaka aꞌwágame tánime ju Onorúgame napurigá Onorúgame ramué guꞌírimala. Alué alawaka pecha raꞌíchalite tánime júkó Onorúgame, alueka nalame ju napuꞌlige najkiá napurigá Onorúgame ramué guꞌírimala. 27 ꞌLige Onorúgame ꞌwe ꞌla eteme ju tachiri ꞌnátame ko ralámuli ꞌlige abiena ꞌla machí tachiri tánilio boꞌné alawálate. Onorúgame Alawálaka tánime ju Onorúgame napurigá ralámuli guꞌírimala, napurigá najkí boꞌné Onorúgame.  

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo tabilé guwana rujsúpoli ko rekó resí ikiáe 28 ꞌWe

ꞌla machiáguru Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírime ko alué ralámuli napu ꞌla nirame ju Onorúgame, ralámuli napu Onorúgame wanápale napurigá sébali olámala napu Onorúgame najkí. 29 Onorúgame ꞌma ꞌla machigá asale ꞌyasi chieri ꞌla Onorúgame oyérame nimio, ꞌlige nimio napurigá alué boꞌné Inolá Kristo. ꞌLige alué Kristo nimio waꞌlula baꞌchirúgame neraga. 30 Alué ralámuli napu Onorúgame ꞌma ꞌla machigá asale Onorúgame  

 

oyérame nimio, alué ralámuli wanápale, ꞌlige alué napu wanápale ꞌwe ꞌla guꞌírile napurigá sébali olame nímala napu Onorúgame najkí, ꞌlige ꞌwe ꞌla niraga etele. 31 ¿Churigá júkó ꞌliko? Onorúgame ꞌla ramué repuka asisáká, ꞌliko ¿chiérite umériwawé ramué? ¡Taꞌwésitegurú! 32 Onorúgameka pecha regá ꞌnátale ko: «Pe meꞌlibóleké ne Inolá wijchimoba julásaká ne.» Iligá Onorúgameka júlale boꞌné Inolá napurigá mukumela bilena gulusichi ralámuli nila gastigo oꞌtogá. ꞌLige ¿ꞌlacha ta nejímalawé suwábaga tábiri napu ꞌla ju? 33 Onorúgame ꞌma ꞌla guꞌírile napurigá sébali olame nímala ꞌemi. ¿ꞌLacha animélawé ralámuli pe cha nokame ko ꞌemi? ¿Aka boꞌné Onorúgame ꞌma ꞌla maꞌchígime aníché tabilé gastigo naremio alué napu guꞌíriliru Onorúgamete napurigá ꞌla sébali olame nímala? 34 Pecha animélagó ralámuli waꞌlú gastigo narépuli ko ramué napugiti Kristo kame napu mukule, ꞌlige alué kame napu ku ajánale, ꞌlige jípeko Onorúgame ꞌyuga ajtíkuru ꞌwe tania Onorúgame napurigá ramué guꞌírimala. 35 ꞌLiko ¿tachírite umériwa ramué napurigá ꞌma tabilé oyérame niwa ramué alué Kristo? Tabilé tábirigurú. Krístoka abichilubi repúmala ramué. Rekó ꞌwe resí níliga ejperélisiga, ꞌlige rekó ꞌwe resí anésiga ralámulite, ꞌlige rekó ꞌwe eꞌlowika eꞌyénisiga ꞌmimi mejkami, ꞌlige rekó ꞌwe ejelísiga ukíbaga mejkami eꞌyénaga, ꞌlige rekó amulí meꞌlisuga ramué, ramueka pecha aꞌrewa oyeria Kristo napugiti boꞌné Kristo abichilubi ꞌwe  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

417

ROMANOS 8​, ​9

ꞌla nejkúrimempá. ꞌLige rekó ꞌma suwisuge, abiena alué Kristo ꞌyuga mochiwa. 36 Regá anime osiruga chujkú Onorúgame nila osilichi: Mué oyérame kóriká ramué, ralámulika ꞌma meꞌlinali ramué napurigá boꞌá napu ju meꞌliboli alarigá eté ramué. t 37 Ramueka abiena tabilé guwana rujsúpua napugiti Kristo ꞌwe naꞌtemá ajtigame ramué ꞌlige ꞌwe aꞌlá nejkura ajtigame. 38 Neka ꞌla machí tabilé tábirite umériwilikó ramué napurigá ꞌma tabilé oyérame niwa Kristo. Rekó suwisuge, Kristo abiena ramué ꞌyuga asimela. ꞌLige nibilé santo ánjeli nibilé tabilé aꞌlá alawá neyúramala. Nibilé napu ekí jipe ꞌlige napu ikimela iꞌlibeko tabilé neyúrimala. 39 Nibilé tábiri napu mochí ꞌpa rewagachi, ꞌlige nibilé tábiri napu nerú ꞌle goꞌnágana neyúrimala. Alarigá gatele Onorúgame alué Waꞌlula Kristo Esusi júlaga napurigá mukumela ramué nila gastigo oꞌtogá.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame wanápuligo alué ralámuli jurío napurigá Onorúgame oyérame nímala

9

Neka ꞌla bijchiá aníbá, tabilé ꞌyégiga napugiti neka Kristo oyérame kame. Napu ꞌnata ne ꞌla Onorúgame Alawala naꞌtálila ju, alekeri ꞌla machí ne tabilé ꞌyégali ko napu ruwí ne, 2 ꞌwe seweka ajtí ne ꞌlige ꞌwe chálagá ajtí ne napugiti weꞌká alué ralámuli jurío tabilé  

Onorúgame oyeria mochígime napugiti ne abiena jurío kámechigó, alekeri ꞌwe chálá ajtí ne. 3 Alué ralámuli jurío gastigáriwili ju. Neka aꞌrémikuru Kristo oyeria ꞌla biꞌwimeli nísaká alué ralámuli alawala ne aꞌrésaká Kristo oyeria. 4 Rekó Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírige alué ralámuli jurío ꞌlige abijíchigo weꞌká alué ralámuli tabilé oyérigó Onorúgame. Onorúgame wanápale napurigá ꞌla Onorúgame oyérame nímala alué ralámuli. Napuꞌlige simasa alé Ejipto mochiga Onorúgame oꞌtole alué ralámuli. ꞌLige Onorúgame anele alué ralámuli ꞌwe ꞌla guꞌírimio, abiena ꞌyasa aꞌrele alué nulalí alué Moisesi. Onorúgame ꞌwe ꞌla benírale alué ralámuli churigá tánilime ka iwérali Onorúgame. ꞌWe ꞌla anele ꞌwe ꞌla guꞌírimio alué ralámuli ꞌlige ꞌla sébali guꞌírile napurigá guꞌírimiorílige. 5 Alué ralámulika alué Abraámi ꞌlige Akobo ꞌlige Isaki rijimala ju ꞌwe aꞌkinana oꞌchérigame. Alué Kristo abiena jurío nílechigó, ꞌlige Onorúgame nulame ju bochígimi jena wijchimoba. ꞌWe ꞌla képá senibí regá anisá suwábaga ralámuli: «ꞌWe ꞌla nejkúrime ju Onorúgame.» 6 Neka pecha anígó tabilé sébali oláligo Onorúgame napurigá olámorílige, pecha suwábaga Israeli (Akobo) rijimala ꞌla Onorúgamete ꞌyárigame kame nóchali. 7-8 Onorúgameka tabilé ꞌyale nóchali alué Abraámi inolá napu Ismaeli anilime nile, pe alué Isákicho ꞌla ꞌyale ꞌlige bilé Isaki  

 

 

 

 

t 8:36 Eꞌnesi Salmos 44:22.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

418

ROMANOS 9 inolá Akobo anilime ꞌlige alué Akobo ꞌkúchila ꞌyáliru nóchali ꞌlige aminacho aꞌkinana oꞌchérisime. 9 Napuꞌlige tabilé ꞌcho ochérachi Isaki, Onorúgame regá anele alué Abraámi: «Napuꞌlige ꞌma sebasa raweli uché nawámala ne aꞌlige mué upila Sara ranélamala bilé towí.» Alarigá anele rekó tabilé siné rojparame kachi alué Sara. 10 Napuꞌlige taꞌchó oꞌchérachi alué kuate, Onorúgame anele alué Rebeka Isaki upila: 11-12 «Alué baꞌchirúgame tabilé nulémala alué bonila.» Alarigá anile Onorúgame napuꞌlige tabilé ꞌcho etea, napurigá ꞌla machimela ralámuli alué boꞌné Onorúgame ꞌma wanápuligo alué uꞌtabela pe alarigá najkíligame boꞌné. 13 Regá anime chujkú Onorúgame nila osilichi: «Alué Akobo anilime towí ꞌwe galegá etéturu ne ꞌlige Esaú anilime ka tabilé galegá etéturu ne.» 14 ¿Churigá júpaché ꞌlíkobá? ¿Onorúgame jaré tabilé galegá eté? 15 Aka Onorúgame regá anéleché alué Moisesi: «Neka ꞌwe ꞌla galegá etémala alué napu ne boꞌné najkí.» 16 ꞌLiko pecha chéréko rekó bilé rió ꞌla sébali olame ke, Onorúgame apiépiri galegá eteme ju napu boꞌné najkí. 17 Aka Onorúgame regá anéleché alué waꞌlula rey alé Ejipto nulame: «Neka mué ajchá napurigá mué nímala waꞌlula nulame napurigá ralámuli machimela chiena waꞌlú aꞌwalí nígame ko ne, ꞌlige napurigá machimela suwábaga ralámuli jena wijchimoba ejperégame chieri  

 

 

 

 

 

 

 

ko ne.» u 18 ꞌLiko Onorúgame ꞌwe naꞌtemá ralámuli napu alué boꞌné najkí, ꞌlige tabilé eꞌwame newame ju apiépiri ralámuli napu tabilé eꞌwame newánili. 19 ¿ꞌLacha anémalawé Onorúgame ꞌemi ꞌwe iꞌníligame ralámuli ko? Peka ꞌwesi ralámuli abé waꞌlula neraga ꞌnátame kachi meꞌtigá Onorúgame. Siné kachi bilé ꞌemi regá animela: «Alarigá nísaká, ¿ꞌliko chonigá gastigari Onorúgame neꞌchí? Neka ꞌla sébali olame ju napu Onorúgame najkí.» 20 ¿Chieri júpaché mueka napurigá alarigá anémala Onorúgame? Bilé sikolí wejcholite newárigime ꞌlacha regá anémalawé alué ralámuli sikolí newágame: «¿Chonigá alieti sikolí newápeché mué neꞌchí?» 21 Alué ralámuli sikolí newame, newame ju napu chibiyeri newánili alué wejcholite. Wejcholí josa bilé rió oká sikolí newame ju abaleké wejcholite, ꞌlige uneme ju napurigá boꞌné najkí, bilé ꞌwe ꞌla uneme ju baꞌwí roꞌigá ꞌlige bilé uneme ju goꞌame kógimia Onorúgame. 22 Onorúgameka aꞌchigóriga ju ralámuli ꞌyuga napurigá alué ralámuli sikolí newame. Jaré ralámuli ꞌla elime ju napurigá abichilubi ꞌwe resí nokimela ꞌlige weꞌlisi anáchame ju ꞌlige tase yati ayome ju, ꞌma aꞌkinana ayome ju ꞌlige ꞌwe aꞌwágame gastigárime ju napurigá ralámuli ꞌla machimela Onorúgame waꞌlú aꞌwalí nígame ko. 23 Jaré tabilé gastigárile iligá ꞌwe ꞌla guꞌírile napurigá machimela ralámuli ꞌwe naꞌtemame ko  

 

 

 

 

 

u 9:17 Eꞌnesi Éxodo 9:16.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

419

ROMANOS 9

Onorúgame suwábaga ralámuli. 24 ꞌLige tabilé chélagá etele rekó jaré jurío ralámuli nílige napurigá ramué ꞌlige jaré tabilé jurío kachi. 25 Regá anime osale alué Osea anilime rió: Alué ralámuli napu tabilé neꞌchí oyérame ju ꞌla oilárimala ne alué ralámuli napurigá neꞌchí oyérame nímala. ꞌLige ꞌwe naꞌtemámala ne alué ralámuli napu ꞌyako tabilé naꞌtemame ke ne. 26 ꞌLige alemi napu anéliru ralámuli: «ꞌÉmika tabilé neꞌchí oyérame ju», alanewa ralámuli: «ꞌÉmika ꞌma Onorúgame ꞌkúchila ju alué Onorúgame napu ajalí nejime ju.» 27 ꞌLige aminami regá anime osale Isaíasi: «Rekó weꞌká ke alué ralámuli jurío napurigá saté rejsioli napu mochime ju waꞌlú bakochi suwé, nobi péchigo uꞌkabi ralámuli jurío nímalagó ꞌla rewagachi moinámili napuꞌlige suwisá. 28 ꞌMa peꞌwemi Onorúgame sébali olámala napu sébali olámorílige. Nawámala regá animea: ꞌÉmika ꞌlégana injiérnochi simámala, anémala alué ꞌwe cha nokame ralámuli. ꞌLige alué ꞌla Onorúgame oyérame ralámulika regá anémala: ꞌÉmika ꞌla rewagachi simámala.» 29 Aka regá anime osáleché Isaíasi:  

 

 

 

 

 

Onorúgame Biꞌneli Waꞌlula tabilé bujésaká ramué nila gastigo pe uꞌkabi ralámuli israelita, ꞌliko aꞌchigóriga suwiboli kékuru napurigá alué ralámuli Soroma ejperégame ꞌlige Gomora ejperégame. v Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame ꞌla biꞌwígame alawégame newáligo alué ralámuli tabilé israelita

30 Ye

raꞌíchilika pe anime kéré: Onorúgame ꞌla biꞌwígame alawégame newáligo alué ralámuli tabilé jurío. Alué ralámuli tabilé juríoka tabilé oyérame nile Onorúgame abirigá ꞌla oyérale Onorúgame. 31-32 ꞌLige alué jurío ralámulika pe gawéliga etéliru Onorúgamete napugiti tabilé bijchígiligame waꞌlú aꞌwalí nígame ko Onorúgame ꞌlige napugiti pe ꞌla sébali olagá alué nulalí Moisesi nila ꞌla biꞌwígame alawégame gainánilime ko rekó tabilé bijchígie Onorúgame julamio alué Kristo ralámuli nila gastigo bujemia napurigá anílige Onorúgame ꞌwe ꞌya. w Alekeri pe napurigá pe rejté neraga ju alué Kristo, napu ralámuli torome ju eꞌyénaga. 33 Aka regá aníché Onorúgame nila osilí: Bilé rejté ajchá ne alé Rusaleni anilichi (Sioni) napurigá toroka biꞌtibámala ralámuli,

v 9:29 Eꞌnesi Génesis 19. w 9:31-32 Eꞌnesi Romanos 10:5.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

ROMANOS 9​, ​10

420

ꞌLige alué ralámuli napu ekí tabilé gaweli alué rejté (Kristo) tabilé chijúniga ejperélamala. x ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, neka najkí ꞌlige ꞌwe tani ne Onorúgame napurigá ꞌla biꞌwígame alawégame nímala alué ralámuli jurío napurigá ne. 2 Neka ꞌwe machí ꞌwe nochánilio alué israelita ralámuli Onorúgame nila nóchali, tabiléchigo ꞌla sébali machime júkó ꞌlina napu Onorúgame najkí. 3 Alué ralámulika tabilé námale tachiri najkió Onorúgame napurigá ralámuli ꞌla ꞌnátame nímala napu Onorúgame najkí. ꞌLige alué ralámulika mayele ꞌwe ꞌla sébali olásaká alué nulalí Moisesi nila, ꞌliko ꞌla ganíliga asimeo Onorúgame. y Onorúgameka tabiléchigo alarigá nulálekó. 4 Krístoka nawálekuru mukumea napurigá ralámuli tabilé aminabi eꞌwérali olámala sébali olá alué nulalí Moisesi nila rewagachi moinániliga. ꞌLige alésí akiná suwábaga ralámuli napu ꞌla bijchígime ju Kristo nawáligo ralámuli alawala biꞌwemia, alué ralámulika ꞌla rewagachi moinámala. 5 Aka Moisesi regá anime osáleché: «Onorúgameka anime ju: Bilé rió ꞌla rewagachi moyéname nísaká pe ꞌla sébali olagá napu nulá Moisesi nila nulalí, ꞌliko pe ꞌla sébali olámili nímikuru napu nulá Moisesi nila nulalí, nobi tabiléchigo ꞌwesi umébame júkó

10  

 

 

 

ꞌla sébali olá.» 6-7 Bilé rió napu ꞌla oyérame ju Kristo, alué rioka ꞌla machí Kristo ꞌla sébali oláligo napurigá ꞌla rewagachi simawa napuꞌlige suwisuga. Alekeri gite nawale Kristo. Boꞌné ku ajánale ꞌlige abé aꞌkinana ꞌma rewagachi simile. ꞌLige ramué napu ꞌla oyérame niru Kristo ꞌla rewagachi moináwachigó pe ꞌla Kristo oyériga. Pecha regá anibógó: «¿Chieri ꞌla nejkúrimalawé napurigá rewagachi moinawa? ¿Chieri nejímalawé alawá napuꞌlige suwisuga?» Kristo ꞌma gatele. 8 Moisesi abiena regá anílechigó: «ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá gepule alué rejcholi napu nulá ꞌwe ꞌla bijchígilime ko napu aní Onorúgame.» z Alué rejcholi ju napu ramué beníriru ꞌemi. 9 ꞌLiko ꞌemi ꞌwe ꞌla ruyésaká uché jaré ralámuli alué Esusi Waꞌlula ko ramué nuleme, ꞌlige aminami ꞌemi ꞌla bijchígisa Onorúgame ꞌsíligo ajalí ꞌya alué Esusi napuꞌlige mukusá, ꞌliko ꞌemi ꞌla biꞌwimela alawala aꞌlige yati ꞌla bijchígisa ꞌlige ꞌla rewagachi simámala ꞌemi napuꞌlige suwisá. 10 Napuꞌlige ꞌla bijchígisiga napu aní Onorúgame nila raꞌíchali ꞌliko Onorúgame ꞌla raꞌsálagá etémala ramué. Ramué ꞌla bijchígisiga Waꞌlula ko Esusi ramué nuleme, ꞌlige ramué raꞌichálilate eꞌkali tánilime ju Onorúgame, ꞌlige ꞌla biꞌwiame ju ramué alawala ꞌlige ꞌla rewagachi moinawa. 11 Aka regá aníché Onorúgame nila osilichi: «Suwábaga napu ꞌla bijchígiga oyérame ju Onorúgame,  

 

 

 

 

x 9:33 Eꞌnesi Isaías 28:16. y 10:3 Eꞌnesi Romanos 10:5. z 10:8 Eꞌnesi Deuteronomio 30:12-14.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

421

ROMANOS 10

tabilé siné chijunámala.» ꞌwe ꞌla guꞌírame kame suwábaga ralámuli napu ꞌla tánime ju iwérali rekó jurío ke o tabilé jurío ke. Onorúgameka pecha chélegá eteme júkó. 13 Aka regá aníché Onorúgame nila osilichi: «Suwábaga ralámuli napu ꞌwe aꞌlá bijchígiga tánime ju eꞌkali Onorúgame ꞌla rewagachi moinámala napuꞌlige suwisá, napugiti ꞌma ꞌla biꞌwérigame nímempá alawala bijí ajá mochiga.» 14 ꞌLige ¿churigá ꞌla tánimalaché iwérali peka oyérame ke alué Kristo? ꞌLige ¿churigá ꞌla oyéramalaché Onorúgame alué ralámuli, peka ꞌcho siné eꞌyénaché alemi Onorúgame nila raꞌíchali benírame? 15 ꞌLige ¿churigá ꞌla simámalaché alué ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali benírimia aminá uché jarénami peka ꞌwesi iꞌtégichi napurigá julámala? Aka regá aníché Onorúgame nila osilichi: «ꞌWe ꞌla ga kame ju eteria alué ralámuli sébachi napu benírimili ju Onorúgame nila raꞌíchali.» 16 Tabiléchigo suwábaga ꞌla oyéralekó Onorúgame nila raꞌíchali. Aka regá aníleché alué Isaíasi ꞌwe ꞌya: «¿Chieri ꞌla bijchiá ꞌla oyéralekobá Onorúgame napuꞌlige ramué benírisiga Onorúgame nila raꞌíchali alué ralámuli? Tabilé ꞌwésiguru.» 17 Napuꞌlige ralámuli ruwichi Onorúgame júlaligo Kristo, ꞌlige ralámuli ꞌwe ꞌla bijchígisa alué raꞌíchali ꞌma ꞌla Kristo oyérame ju. 18 Aka rukirábá ne bilé raꞌíchali: ¿Bijchiá júlé tabilé sébaligo 12 Onorúgameka

 

 

 

 

 

 

Onorúgame nila raꞌíchali benírame ralámuli alemi napu mochí jaré ralámuli jurío? Pecha alarigá júkó. Aka Onorúgame nila raꞌíchali regá aníché: ꞌMa eꞌyénale ralámuli bochígimi alemi alué ralámuli ejperélachi. 19 Aka chéchigo rukirábá ne: ¿Tabilé ꞌcho siné eꞌyéniligarémá alué ralámuli alé Israeli anilichi Onorúgame nila raꞌíchali benírame ralámuli? Aka ꞌma ꞌla eꞌyéniliché. Alekeri ꞌla akele, tabiléchigo ꞌla bijchiá ꞌla oyéralekó. Aka Moisesi regá anime osáleché: ꞌWe ꞌla guꞌírimala ne (Onorúgame) alué ralámuli tabilé jurío, napuꞌlige etea alué ralámuli jurío ꞌwe ꞌla guꞌírichi ne alué ralámuli tabilé jurío ꞌwe ayoa mochímala. Neka naꞌáutamala ꞌemi ralámuli jurío alué ralámuli ꞌyuga napu tabilé nígame ju Onorúgame nila raꞌíchali. a 20 Aka alué Isaíasi regá anime osáleché: Alé napu tabilé siné eꞌyéname nile beníriga Onorúgame nila raꞌíchali benírame, jípeko alé weꞌká mochí Onorúgame oyérame. Alé napu tabilé ꞌwesi ralámuli oyérame nile Onorúgame jípeko ꞌma oyérame ju Onorúgame nila raꞌíchali.  

 

a 10:19 Eꞌnesi Deuteronomio 32:21.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

ROMANOS 10​, ​11

422

21 ꞌLige

abiena osáleché Isaíasi: «Senibí rawé guꞌírinilige Onorúgame alué ralámuli israelita ꞌwe gawélime Onorúgame.» b Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame wanápuligo alué ralámuli jurío napurigá nochámala Onorúgame nila nóchalichi

11

¿Regáchala mayé ꞌemi Onorúgame ꞌma tabilé guꞌírio alué ralámuli israelita? Pecha alarigá júkó. Alué ralámuli israelítaka wanápuliru napurigá nochámala Onorúgame nila nóchali. Neka israelita júchigó. Neka Abraámi ꞌlige Benjamini c rijimala ju alué napu ꞌwe ꞌya ejperele. 2 Onorúgameka ꞌma ꞌla ꞌnata asale wanápamia napurigá nochámala Onorúgame nila nóchali alué ralámuli jurío ꞌwe ꞌya taꞌchó oꞌchérachi alué ralámuli jurío. ¿Tacha machíché ꞌemi napu anile alué rió napu Elíasi anilime nile napu ruwime nile napu anele Onorúgame? Alueka Onorúgame ꞌyuga raꞌíchale jurío ralámuli ayóniga. 3 Regá anele: «Mué Waꞌlula Onorúgame, ꞌma meꞌlíliru alué ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame, ꞌlige ꞌma gajúnale alé weꞌkaná mesa tegoli. d Pe necho rejpípá ajagá, ꞌlige abiena meꞌlinali neꞌchí.» 4 Nobi Onorúgameka regáchigo anélekó: «Neka tabilé aꞌré napurigá meꞌliboa  

 

 

alué gichao mili ralámuli jurío napu tabilé tánime ju iwérali alué tabilé Onorúgame alué Baáli anilime napu pe newárigime ju.» 5 Jípechigó ꞌwe uꞌkabi ralámuli israelita mochí ꞌla Onorúgame oyérame, rekó weꞌká israelita ralámuli mochige. ꞌLige Onorúgame ꞌwe naꞌtemá alué ralámuli napurigá ꞌla Onorúgame oyéramala alué ralámuli. 6 Onorúgameka tabilé naꞌtemale alué uꞌkabi ralámuli napu jipe ꞌla Onorúgame oyérame ju ꞌwe ꞌla ꞌnátame kóriká, pe iligá naꞌtemale boꞌné. 7 Alué ralámuli israelita ꞌwe eꞌwérali olame nile ꞌla sébali olániliga alué Moisesi nila nulalí ꞌla biꞌwígame alawégame gainániliga. Onorúgame ꞌla niraga etele alué uꞌkabi ralámuli israelita napu boꞌné najkile. ꞌLige uché jareka tabilé nirale ꞌlige tabilé námame newale tachiri najkió Onorúgame. 8 Aka regá aníché Onorúgame nila raꞌíchali: «Onorúgame tabilé námame newale. ꞌLige jipe abalarigá ju, tabilé námame ju.» e 9 ꞌLige Rabíchigó abiena regá anime osale: Waꞌlú gastigo naresa ꞌla képá alué ralámuli napu waꞌlú goꞌame newame ju piesta newagá 10 napurigá tabilé námame nímala napu eté  

 

 

 

 

b 10:21 Isaías 65:1-2. c 11:1 ꞌWe ꞌya taꞌchó ochérachi alué Páulo, alué rió Akobo anilime makué oká rió ꞌkúchigame nile, bilé alué Benjamini anilime nile. Alué rió Akobo abé aꞌkinana ꞌma waꞌlú rió kachi alué Akobo chebilé rewá ꞌyáliru Onorúgamete, Israeli anilime rewá ꞌyáliru Onorúgamete. ꞌLige alésí akiná oꞌchérale alué ralámuli israelita. d 11:3 Eꞌnesi glosario «altar». e 11:8 Eꞌnesi Deuteronomio 29:4.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

423

ROMANOS 11

napurigá ꞌwe resí níliga eꞌyénamala senibí. f Jena ruwimela Páulo ruwíligo abéchigo weꞌká ralámuli tabilé jurío ꞌla biꞌwimeo alawala ꞌla Onorúgame oyérame

11 Aka

neka rukéguru ꞌemi: ¿Alué ralámuli jurío pala tabilé uché siné oyérame nímalawé Onorúgame? Aka abiena ku ꞌláguru. Jípeko tabilé oyérame ju Onorúgame ꞌma guwana rujsúligame nobi uchéchigo ku ꞌla oyérame nímalagó. Jipe etea alué ralámuli jurío ꞌwe ꞌla oyerio Onorúgame alué ralámuli tabilé jurío ꞌlige ꞌwe ꞌla guꞌirilio Onorúgamete alué ralámuli, abéchigo weꞌká ralámuli jurío ꞌla oyéramala Onorúgame ꞌlige ꞌla biꞌwimela alawala. 12 Napuꞌlige alué ralámuli jurío aꞌresa Onorúgame oyeria ꞌliko Onorúgame nila raꞌíchali benírame uchéchigo bilénami simíbale benírimia uché jaré ralámuli napu tabilé jurío ju. ꞌLiko napuꞌlige uchéchigo siné oyérasa Onorúgame alué ralámuli jurío, ꞌliko asíriga weꞌká ralámuli aminacho ꞌla machimela chiena ꞌla nejkúrime ko Onorúgame. 13 Jípeko raꞌichámala ne ꞌemi ꞌyuga napu tabilé jurío ju, Onorúgame jula neꞌchí napurigá beníramala ne ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige ne níriká alué nóchali ꞌwe najtékame ju, ꞌlige ꞌwe ganili ne aleké nóchali nóchaga.  

 

14 Neka

najkí napurigá alué ralámuli jurío ꞌwe ayoa mochímala ꞌemi etega ꞌwe ꞌla oyerio napu ne beniri ꞌemi ralámuli tabilé jurío, ꞌlige aꞌrénimala cha noká. 15 Napuꞌlige alué ralámuli jurío aꞌresa Onorúgame oyeria, ꞌliko alué Onorúgame nila raꞌíchali benírame uché jarénami simíbale napu ejperégame nile alué ralámuli tabilé jurío. ꞌLige ¿chukimélawé jena wijchimoba napuꞌlige alué ralámuli jurío ku ꞌla oyérasa Onorúgame? Alué ralámuli jurío ꞌlige alué ralámuli tabilé jurío ꞌma ꞌla biꞌwimela alawala. 16 Alué Abraámi ꞌlige alué uché jaré ꞌwe ꞌya ejperégame ralámuli israelita Onorúgamete wanápurigame nile napurigá Onorúgame nila nóchali nochámala, abiena alué ralámuli israelita jipe ejperégame Onorúgamete wanápurigame ju napurigá Onorúgame nila nóchali nochámala. g 17 Bilé olibo galírale ilígame rijpunáliru peꞌkabi atuala ꞌlige alé naꞌchucháliru alué olibo jami ilígame atuala. Ye raꞌíchalika pe aniame kéré alué ralámuli jurío ko napurigá alué olibo galírale ilígame olibo jino. h ꞌLige ꞌemi ralámuli tabilé juríoka ju napurigá alué olibo jami jágame alué olibo pe koriente. 18 ꞌLige ꞌemi ralámuli tabilé jurío tabilé gichiga etewa alué ralámuli jurío napu tabilé oyérame ju Onorúgame, napugiti ꞌémika kame  

 

 

 

f 11:10 Eꞌnesi Salmos 69:22-23. g 11:16 Páuloka regá anime osale: Alué bajchá wajsérigame baní Onorúgame kógiwili nisa, ꞌlige abiena suwábaga alué uché jarela baní abiena Onorúgame nila nímalachigó. Rojá nawala Onorúgame nila nisa, ꞌliko abiénachigó alué rojá Onorúgame nila nímala ꞌma suwábaga atuala ꞌyúriga. h 11:17 Alué olibo napu echilú masana alachilú ju. ꞌLige alué olíboka rakeme ju aseituna anelime.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

424

ROMANOS 11 napurigá alué olibo koriente atuala alé jino olíbochi naꞌchuchárigame, ꞌlige alué ralámuli juríoka ju napurigá olibo jino atuala ꞌlige nawala. 19 Siné kachi jaré ꞌemi animela: «Alué olibo jino atuálaka rijpunáliru peꞌkabi alé naꞌchuchamia alué olibo koriente atuala jami ilígame na mejkaka aꞌpárigame.» 20 ꞌLa bijchiá ju napu animela ꞌemi, alué olibo jino atuala ꞌma rijpunálirigo napugiti ꞌma aꞌréligame Onorúgame oyeria. Tabiléchigo gunarume níwagó ꞌemi, iligá ꞌwe majawa ꞌlina aꞌregá Onorúgame oyeria. 21 Aka Onorúgame tabilé eꞌkáligeꞌé alué ralámuli jurío, ¿mayé ꞌemi Onorúgame ꞌla eꞌkamio ꞌemi aꞌrésaká Onorúgame oyeria? Pecha eꞌkámaligó. 22 ꞌWe ꞌla naꞌtásibá. Onorúgame ꞌwe naꞌtemame ju alué ralámuli ꞌla sébali olame napurigá Onorúgame najkí ꞌlige ꞌwe aꞌwágame gastigo ꞌyame ju alué ꞌma aꞌreme Onorúgame oyeria. ꞌLige ꞌwe naꞌtemápua ꞌemi Onorúgamete tabilé aꞌrésaká Onorúgame oyeria. ꞌMa aꞌrésaká ꞌemi Onorúgame oyeria ꞌma tabilé naꞌtemápua ꞌemi Onorúgamete. Aꞌlígeko ꞌma rijpunárigame kárélamala ꞌemi alé jino olíbochi jágame atawá. 23 ꞌLige alué ralámuli jurío ꞌma uché ku ꞌla oyérasaká Onorúgame ꞌliko Onorúgameka uché ku ꞌla eꞌkámala alué ralámuli. 24 ꞌÉmika ju napurigá alué olibo koriente atawala, alué napu naꞌchucháliru alé olibo jínochi. Aka Onorúgame ꞌla naꞌchúchaligeꞌé alué olibo jínochi  

 

 

 

 

 

alué olibo koriente, ꞌlige ¿tacha ꞌla ku naꞌchuchámalawé Onorúgame alué Olibo jino atawala ku alé olibo jínochi napu rijpunálirige? Jena ruwimela Páulo ruwíligo aminacho abé weꞌká ralámuli israelita oyérimio Onorúgame napuꞌlige ꞌma oyérasa weꞌká ralámuli tabilé israelita

25 ꞌEmi

ralámuli tabilé israelita, ruimé ne bilé ꞌnátili napu ꞌemi tabilé machí napurigá ꞌnata ajtí Onorúgame, napurigá tabilé gunarume nímala ꞌemi. Ajaré ralámuli israelita ꞌma aꞌrele Onorúgame oyeria nobi abiénachigo ku ꞌla oyéramalagó Onorúgame alué ralámuli. Alué ralámuli israelita tabilé oyérame nímala Onorúgame napusí ꞌma ꞌla Onorúgame oyérasa suwábaga alué tabilé israelita ralámuli napu ekí Onorúgame najkí napurigá Onorúgame oyérame nímala. 26-27 Aꞌlige si suwábaga alué ralámuli israelita ꞌma biꞌwígame alawélamala napurigá aní Onorúgame nila osilí. Alué osilika regá aní: Julámala ne Rusalénika ye rió napu ꞌwe aꞌlá ꞌnátili ꞌyámala suwábaga alué ralámuli israelita. Alarigá gatémala ne. i 28 Alué ralámuli israelita ꞌma aꞌrele Onorúgame oyeria, alekeri alué raꞌíchali Onorúgame nila ꞌemi ralámuli tabilé israelita ꞌlina beníriliru. ꞌLige Onorúgame abiena ꞌwe ꞌla naꞌtemá alué ralámuli  

 

i 11:26-27 Eꞌnesi Isaías 59:20-21.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

425

ROMANOS 11​, ​12

jurío rekó ꞌma aꞌregé Onorúgame oyeria. Onorúgameka ꞌmáchigo ꞌla anéligame alué Abraámi ꞌwe ꞌla guꞌírimio alué ralámuli israelita 29 ꞌlige Onorúgameka senibí ꞌla sébali olame ju bilé tábiri ꞌla sébali olámorisá. 30 ꞌÉmika tabilé oyérame nile Onorúgame nobi jípeko ꞌwéchigo naꞌtemáligó ꞌemi Onorúgamete napugiti ralámuli israelita aꞌréligame Onorúgame oyeria. 31 Alué ralámuli jurío aꞌrele Onorúgame oyeria napugiti gawéliga gepúligime napuꞌlige ꞌwe ꞌla ruilía Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLiko napuꞌlige uché siné ꞌla oyérasa Onorúgame alué ralámuli jurío Onorúgame ꞌwe ꞌla naꞌtemámala alué ralámuli etega ꞌwe ꞌla naꞌtemakio Onorúgamete ꞌemi ralámuli tabilé jurío. 32 Boꞌné Onorúgame elale napurigá cha nokame nímala suwábaga ralámuli, alarigá elale boꞌné Onorúgame ꞌwe naꞌtemamia suwábaga ralámuli tabilé eꞌwame. 33 ꞌWe aꞌlá ꞌnátame ju Onorúgame, taꞌwesi anaga. ꞌLige pecha ꞌwesi anámalagó Onorúgame. 34 «¿Chieri ꞌla machí napu ꞌnata Onorúgame? ¿Chieri ꞌla ruyémala rejcholi Onorúgame? 35 ¿Chieri ralámuli kógile bajchá Onorúgame napurigá ꞌla nejímalachigó Onorúgame?» j 36 Onorúgame newálila júkuru suwábaga napu nerú jena wijchimoba ꞌlige rewagachi. ꞌLige alekeri boꞌné nila ju. Senibí ꞌwe ꞌla oyérisiga Onorúgame ꞌla képá ꞌla semáriga raꞌíchaga Onorúgame olagá. Alarigá olásiga ꞌla képá.  

 

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo sébali oliame ko napu najkí Onorúgame

12

ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, Onorúgame ꞌwe naꞌtemá ꞌemi. Alekeri tani ne napurigá ꞌemi ꞌla senibí ꞌla sébali olame nímala napu Onorúgame najkí. ꞌLa alarigá oliame júkuru ꞌemi ꞌla Onorúgame oyérame níriká. 2 Tase alarigá ejperélawa napurigá ejperégame ju ralámuli jipe ejperégame napu tabilé Onorúgame oyérame ju. ꞌLa lisensia ꞌyawa Onorúgame napurigá seꞌnú ꞌnátili nejímala. ꞌLige alarigá ꞌla machimela ꞌemi alué ꞌnátili napu aꞌlala ju, alué ꞌnátili napu Onorúgame galeme ju. 3 Neka ꞌwe naꞌtemaka etuíme ju Onorúgamete aꞌchigóriga napurigá chejaré ꞌlige Onorúgamete wanápurigame ju ne napurigá Onorúgame nila raꞌíchali beníramala ne ralámuli, alekeri ye rejcholi ruyémala ne suwábaga ꞌemi: «Naꞌtáwaká Onorúgame ꞌsíligo ꞌnátali ꞌya ꞌemi.» 4 Ramueka sekégame niru, ronégame niru, najkégame niru, ꞌlige buségame niru. Sekaka nóchame ju, ꞌlige ronoka simime ju, najkaka akeme ju, ꞌlige busika eteme ju. 5 Aꞌchigóriga ju. Weꞌká niru ramué, ꞌlige aꞌpílipi ramué seꞌnú nóchali nígame niru, nobi suwábaga ramué pe abalué biꞌlepi Kristo oyérame niru. 6 Aka Onorúgame ꞌyáligeꞌé aꞌpílipi ramué Onorúgame oyérame napurigá najkí boꞌné Onorúgame.  

 

 

 

 

j 11:35 Eꞌnesi Job 36:22-32.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

426

ROMANOS 12 Onorúgame nejísaká napurigá raꞌichawa Onorúgame nila raꞌíchali, eliwa napurigá Onorúgame nejkúrimala napuꞌlige mué raꞌíchachi rejcholi ruyea ralámuli. 7 Onorúgame nejísaká napurigá guꞌíriwa uché jaré ralámuli, ꞌwe aꞌlá guꞌíriwa. Onorúgame nejísaká napurigá beníriwa uché jaré ralámuli, ꞌwe aꞌlá beníriwa. 8 Onorúgame nejísaká napurigá oiláriwa uché jaré ralámuli, ꞌwe aꞌlá oiláriwa. ꞌEmi guꞌírisaká uché jaré ralámuli, tabilé chélagá guꞌíriwa. Onorúgame nejísaká napurigá waꞌlula niwa, ꞌwe ꞌla sébali nochawa. Onorúgame nejísaká napurigá guꞌíriwa ralámuli oꞌchérame ꞌlige nayúkame, ꞌwe aꞌlá ganíliga guꞌírilime júkuru.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo napurigá ꞌwe aꞌlá nakúriga ejperéliwa

9 ꞌWe

aꞌlá niraga járowa aꞌbopi. Tase pe aniboa: «Neka ꞌwe ganíliga eté mué», peka ganíliga eteme ke. Tabilé oiláriwa tabilé aꞌlá ꞌnátili, ꞌwe ꞌla oilawa ꞌlina alué aꞌlala ꞌnátili. 10 Onorúgame oyérame niru alekeri ꞌla ganíliga eꞌyéniwa aꞌbopi. 11 ꞌLa Onorúgame oyériga beníriwa ralámuli napuꞌlige beniria Onorúgame nila raꞌíchali. 12 ꞌLa ganíliga mochiwa buigá Onorúgame ꞌla sébili olame ko napu aní. ꞌLa anachawa rekó resí kachi. ꞌLige tabilé siné aꞌrewa Onorúgame ꞌyuga raꞌicha. 13 ꞌLa kógiwa chejaré ralámuli napu resí laa napu Onorúgame  

 

 

 

oyérame ju. ꞌLa lisensia ꞌyawa napurigá mué bejtélachi okómala uché bilénaka jsime napu ju Onorúgame oyérame. 14 Napuꞌlige uché bilé ralámuli chibi ꞌsisa, ꞌlige mué níriga tabilé che anewa alué ralámuli. Pe iligá regá anewa ꞌlina Onorúgame: «Mué Onorúgame, rekó chibi ꞌsié alué rió, abiena ꞌla guꞌírowa.» 15 Napuꞌlige ꞌwe raꞌsálagá sisá chejaré ralámuli alé ꞌemi ejperélachi, ꞌwe raꞌsáláwachigó. Napuꞌlige ꞌwe seweka jsisá alué ralámuli ꞌemi ejperélachi ꞌla iwérali ꞌyawa. 16 ꞌLa ganíliga ejperélawa ꞌemi uché jaré ralámuli ꞌyuga. Tase gunarume niwa, ꞌla niraga etewa ralámuli napu tabilé nígame ju, alué ꞌwe pobre. Tabilé naꞌtawa abé ejebénigame ko ꞌemi meꞌtigá uché jaré. 17 Cha ꞌsisa bilé ralámuli tabilé che ꞌsípua mué níriga. ꞌLa aꞌká ralámuli niwa napurigá etémala che jaré ralámuli, ꞌlige napurigá ꞌla regá animela ꞌemi olagá: «Alueka ꞌla Onorúgame oyérame ju.» 18 ꞌLa niraga etewa suwábaga ralámuli napurigá tabilé ayómala ꞌemi ꞌyuga. 19 ꞌEmi napu ne ꞌwe naꞌtemá, napuꞌlige chibi ꞌsisa bilé ralámuli, mueka tase che olawa, iligá aꞌrewa napurigá Onorúgame ꞌsímala gastigaria. Onorúgame nila osilichi regá aní: «Ne ꞌsímala gatea, ne ꞌsímala gastigaria alué cha nokame ralámuli.» k Alarigá anile boꞌné Onorúgame. 20 ꞌLige regá aníchigó Onorúgame nila raꞌíchali: «ꞌWe resí  

 

 

 

 

 

 

k 12:19 Deuteronomio 32:35.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

427

ROMANOS 12​, ​13

anilime nisa mué bilé ralámulite, ꞌlige bilé rawé ꞌwe eꞌlowika sebasa mué bejtélachi goꞌame tasia, ꞌla kógiwa goꞌame, ꞌlige balámaka sabasa baꞌwí tasia, ꞌla ꞌyawa baꞌwí. Tase regá naꞌtawa mué níriga: ꞌLacha ꞌyáwawé goꞌame ye ralámuli ꞌwe resí aneme neꞌchí. Alarigá ꞌwe chijunámala alué ralámuli.» l 21 Ayori nisa goꞌame táachi alué ralámuli iligá ꞌwe raꞌsálagá ꞌyawa ꞌlina goꞌame alué ralámuli, tase ayoga. Suwábaga ralámuli eꞌwámili júkuru napu nulá eꞌwélala napu mochiárigime ju bilena weꞌká riógachi, Onorúgame elile alué ralámuli napurigá eꞌwélala nímala. 2 ꞌLige apiépiri napu tabilé eꞌwame ju napu nulá alué eꞌwélala pe Onorúgame gawélime kérélamala. ꞌLige apiépiri napu tabilé eꞌwame ju gastigáriwa alué eꞌwélalate. 3 Alué eꞌwélalaka pecha mochiárigime júkó napurigá majaga ejperélimala alué ꞌla sébali olame ralámuli napu nulá eꞌwélala, alueka mochiárigime júkuru napurigá majámala alué cha nokogá eꞌyéname ralámuli. ꞌEmi tabilé majaga mochínilisaká alué eꞌwélala, ꞌliko tabilé che nokogá eꞌyéniwa. Tabilé cha nokogá járowa, tase iꞌníliga, alarigá ꞌla regá animela alué eꞌwélala: «Ye ralámulika ꞌla tabilé cha nokogá járome ju, tabilé iꞌníliga», 4 napugiti alué eꞌwélalaka ꞌyárigame kame nóchali Onorúgamete napurigá nulémala ralámuli bilena weꞌká riógachi. ꞌWe cha ꞌsika ilírome nísaká mué,  

13

 

 

 

ꞌwe iníliga, ꞌliko senibí majaga bejtélamala mué alué eꞌwélala. Alué eꞌwélalaka lisensia nígame ju napurigá gastigárimala ralámuli, Onorúgame ꞌyale lisensia alué eꞌwélala napurigá gastigárimala ralámuli chibi nokame. 5 ꞌWe ꞌla sébali olawa pe boꞌné ꞌnátaga napu najkí bilé waꞌlula napugiti alarigá kame, pecha lawa: «ꞌLa sébali olásiká tabilé gastigáriwa ramué.» ꞌLige aminami tase pe alarigá mayewa, iligá pe ꞌla boꞌné ꞌnátaga sébali olawa napugiti ꞌémika ꞌwe ꞌla machiame alarigá najkió Onorúgame. 6 ꞌLige aminami ꞌla najtétilime júkuru enomí napu senibí bamí najtétilime ju (impuesto), alué eꞌwélala iꞌlime kame napugiti alué eꞌwélalaka Onorúgame guꞌíriga nóchame kame. 7 ꞌLa najtétilime júkuru wikame níriká alué enomí napu najtétilime ju senibí bamí eꞌwélala iꞌlime. ꞌLa niraga etewa suwábaga alué eꞌwélala, tase gawéliga. 8 Bilé ralámuli enomí tanesa mué, yati najtétawa, ꞌlige ꞌla niraga etewa uché jaré ralámuli, ꞌlige ꞌla naꞌtemaka. Alué napu ꞌla niraga eteme ju uché jaré ralámuli, alueka ꞌla sébali olá alué nulalí Moisesi nila. 9 Alué nulalí Moisesi nila regá aní: «Tabilé seꞌnú mukí ꞌyuga gojchiboa napu tabilé mué ꞌyula ju. Tabilé nejkowa ralámuli ꞌyuga. Tabilé chigowa. Tase weꞌká eꞌkarúgame niga asináliwa. Onorúgame tabilé alarigá najkí.» ꞌLige aminami regá anílechigó Moisesi: «ꞌWe aꞌlá naꞌtemaka etewa uché jaré ralámuli  

 

 

 

 

l 12:20 Eꞌnesi Proverbios 25:21-22.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

ROMANOS 13​, ​14

428

napurigá mué boꞌnepi.» 10 Bilé ralámuli ꞌla naꞌtemaka eteme uché jaré ralámuli napurigá boꞌnepi, alueka tabilé siné gawéliga etémala nibilé siné chibi olámala uché jaré ralámuli. Alué ꞌla naꞌtemaka eteme ka uché jaré ralámuli, alueka ꞌla sébali olame kárékuru alué nulalí Moisesi nila. 11 ꞌLa ganíliga etewa uché jaré ralámuli, napugiti aminacho uꞌkabi rawé rokárekáme napurigá nawámala Waꞌlula Esukristo ramué oꞌtomea. Aminacho uꞌkabi rawé rokáré napurigá nawámala Waꞌlula Esukristo, tase napurigá abé ꞌya napu pe kulí chojkiálichi Esukristo oyeria. 12 ꞌMa amulí seba raweli napurigá nawámala Waꞌlula Esukristo. ꞌMa aꞌrewa alué tabilé aꞌlá ꞌnátili, tabilé aꞌlá naꞌtálika tabilé aꞌlá alawégame niwa. ꞌLa sébali oliáká napu najkí Onorúgame ꞌla biꞌwígame alawégame niwa. 13 ꞌLa semáriga ꞌnátaga eꞌyénawa, tabilé chibi nokogá, tase bajiga eꞌyénawa, nibilé okoka eꞌyénawa eꞌsena umugí napu tabilé ꞌemi aꞌboi ꞌyula ju, tabilé nakoga eꞌyénawa, nibilé enowélame niwa, ꞌlige nibilé naꞌáuka ejperélawa. 14 Iligá ꞌwe tániwa Waꞌlula Esukristo napurigá nejkúrimala, ꞌla nejkúrisaká ꞌma tabilé chátiri ꞌnátaga einámala mué. ꞌLige tase ejperélawa pe napurigá ꞌemi aꞌboi najkí.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo tabilé gawélilime ko ralámuli napu taꞌmé ꞌla námame ju napu nulá Onorúgame

14

ꞌLa niraga etewa tase gawéliga alué ralámuli napu taꞌmé ꞌla námame ju napu

nulá Onorúgame. Tabilé ꞌme ꞌla bijchígasa jaré tábiri ꞌnátili alué ralámuli, tabilé che anewa. 2 Jaré ralámuli ꞌnátame ju tabilé ꞌla ko goꞌaa ajaré goꞌame. Alué ralámulika alarigá ꞌnátame ju napugiti alueka tabilé ꞌcho ꞌme ꞌla námame kame napu nulá Onorúgame. ꞌLige jaréchigo ralámuli tabilé chéláme ju napuyépiri goꞌame goꞌgá, napu ekí goꞌame nerú. 3 Alué napu ꞌla goꞌyame ju eꞌkarúgamea goꞌame tabilé gawélimili ju alué uché jaré napu tabilé goꞌyame ju ajaré goꞌame. ꞌLige aꞌchigóriga, alué napu tabilé goꞌyame ju ajaré goꞌame tabilé gawélimili ju alué napu goꞌyame ju napuyépiri goꞌame. Onorúgameka suwábaga ꞌla niraga eté. 4 Pecha aniame júkó bilé ralámuli nóchame tabilé ꞌla nóchachi tabilé alué rió batrónila níriká: «ꞌLa abé najsinákuliti rió, tabilé benéganti nóchaga.» Alieti nísaká alué nóchame, pe boꞌné batrónila machíleké. Boꞌné Onorúgame ꞌla animela pala ꞌla nóchame ko o pala tabilé ꞌla nóchame ka alué ralámuli. ꞌLige boꞌné Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌírimala napurigá ꞌla semáriga nochámala alué nóchame. 5 Aka regá júturuchigó jaré ralámuli, ꞌnátame ju bilé rawé abé najtékame ko meꞌtigá chejaré rawé. ꞌLige jaréchigo ꞌnátame ju suwábaga rawé pe abisibi najtékame ko. Aꞌpílipi ralámuli regá naꞌtámili ju: «ꞌWe ꞌla júpaché napu ꞌnata ne.» 6 Jaré ralámuli anime ju abé najtékame ko sawalachi rawé, ꞌlige jaré anime ju abé najtékame ko romíkichi rawé. Alué okaná chojkégame ralámuli alarigá  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

429

ROMANOS 14

ꞌnátame ju nobi abiénachigo ꞌla Onorúgame oyérame kéréko. ꞌLige aminami alué napu goꞌyame ju apiépiri goꞌame ꞌwe ꞌla nawesasa goꞌyame ju ꞌla nejígorikábá goꞌame Onorúgame. ꞌLige alué napu tabilé goꞌyame ju jaré goꞌame ꞌwe ꞌla nawesasa goꞌyame júchigó goꞌame ꞌla nejígorikábá goꞌame Onorúgame, nobi abiénachigo ꞌla Onorúgame oyérame kéréko napugiti ꞌla nawesasa goꞌyame kame goꞌame. 7-8 Onorúgame ju ramué nuleme napuꞌlige bijí ajagá mochírigichi ꞌlige alué nulame júchigó napuꞌlige suwisuga. ꞌLiko ꞌwe aꞌlá eꞌwawa napu Onorúgame najkí. Bijí ajagá mochíriká Onorúgame ꞌkúchila niru ꞌlige suwisúgaká abiena Onorúgame ꞌkúchila niru. 9 Alekeri mukule Kristo ꞌlige ku ajánale ralámuli ajágame nuleme nimia ꞌlige alué suwígame ralámulichigó. 10 ꞌLiko ¿chonigá gawéliga eteme ju mué alué uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame? Onorúgame boꞌné animela: «ꞌÉmika ꞌla sébali olálepá napu ne najkié.» ꞌLige boꞌné Onorúgame animela: «ꞌÉmika tabilé sébali olálepá napu ne najkié.» 11 Regá aní Onorúgame nila osilichi: Neka ꞌla bijchiá aní: «Suwábaga ralámuli chojkóbaga jábamala napu ne ajtí», ꞌlige suwábaga animela: «Mueka Waꞌlula Onorúgame ju, ꞌwe aꞌlá nejkúrime.» 12 Aꞌpílipi ramué ruyéwili júkuru Onorúgame napu raꞌicharu napuꞌlige bijí mochiga jena wijchimoba ꞌlige napu chibi nokirú ramué.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo tabilé che aniame ko ꞌemi aꞌbopi napurigá tabilé guwana rujsúmala uché jaré Onorúgame oyeria 13 Alekeri

tabilé che aniboa ꞌemi aꞌbopi, aꞌbopi gawélesa ka ꞌemi ꞌliko guwana rujsúmala ꞌemi Onorúgame oyeria ꞌemi iligá ꞌwe ꞌla nakúriga nokísiwa. 14 Jaré ralámuli mayeme ju bilé ralámuli goꞌsá goꞌame napu tabilé goꞌame kórí, alueka mayeme ju Onorúgame gastigárimio goꞌsáká. Nobi Waꞌlula Esúsika ꞌwéchigo ꞌla lisensia nejígó napurigá goꞌpoa napuyépiri goꞌame. ꞌLige bilé rió ꞌnátame nisa regá: «Tabilé ꞌla ju alué goꞌame goꞌaa, Onorúgame gastigárimala goꞌsúká alué goꞌame», ꞌliko tabilé goꞌmeli ju alué goꞌame. 15 Mué goꞌsáká goꞌame uché jaré Onorúgame oyérame etériga alué goꞌame napu tabilé goꞌyame ju alué ralámuli, ꞌliko tabilé nirame kárélamala mué alué ralámuli. Tase ꞌla ju alarigá, mué goꞌsáká goꞌame napu tabilé goꞌyame ju uché jaré ralámuli, ꞌlige etesa aleké goꞌame goꞌyachi mué, ꞌliko alué ralámuli ꞌma tabilé oyéramala Onorúgame. Kristo mukule alué ralámuli guꞌíriga. 16 Tase etériga goꞌpoa aleké goꞌame alué uché jaré ralámuli napurigá tabilé lámala: «Ye rioka goꞌyame ju napu tabilé nejí lisensia Onorúgame napurigá goꞌpoa.» 17 Onorúgame níriká pecha chéréko napuyépiri goꞌame goꞌyae, ꞌlige bajilia. Onorúgameka pe iligá najkí napurigá ꞌla sébali olawa napu boꞌné najkí, ꞌlige najkí napurigá tabilé iꞌkurúgame chátiri tábiri ꞌnátaga ejperélawa ꞌlige napurigá ꞌla  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

ROMANOS 14​, ​15

430

ganíliga ejperélawa. Onorúgame Alawala ꞌsime ju nejkuria napurigá tabilé iꞌkurúgame chátiri tábiri naꞌtawa ꞌlige napurigá ꞌla ganíliga ejperélawa. 18 Kristo nila nóchali nochalia ka, Onorúgame ꞌwe raꞌsálagá asimela, ꞌlige ralámuli ꞌwe aꞌlá niraga etémala ramué. 19 Alekeri ꞌla ganíliga ejperélawa ꞌemi, ꞌlige oiláriwa ꞌemi aꞌbopi napurigá aminabi ꞌwe aꞌlá oyéramala Onorúgame nila raꞌíchali. 20 Suwábaga goꞌame ꞌwe aꞌlá ju goꞌá. Iligá etériga goꞌsuga alué goꞌame napu tabilé goꞌyame ju jaré ralámuli, alué ralámuli ayómala, ꞌma guwana rujsúmala Onorúgame oyeria. 21 Iligá tabilé goꞌpoa aleké goꞌame ꞌlige tabilé bajiwa alué iꞌwilí baꞌwila rekútume alué uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame etériga, napugiti etésaká alué uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame ꞌliko alué ralámuli ꞌma pe abisí aꞌrémala Onorúgame oyeria. 22 Mueka ꞌla machigá bejtélawa tabilé sulío Onorúgame apiépiri goꞌame goꞌyachi ꞌlige iꞌwilí baꞌwila bajílichi. ꞌLa ganíliga ejperégame ju alué napu lame ju ꞌwe aꞌlá ko apiépiri goꞌame goꞌá ꞌlige ꞌwe ꞌla ko bajilia alué iꞌwilí baꞌwila. ꞌLa ganíliga ejperégame júchigó alué napu regá ꞌnátame ju: «Neka jaré goꞌame tabilé goꞌyame ju.» 23 Bilé rió lasa: «¿Pala ayómalawé Onorúgame ye goꞌame goꞌsá ne o tabilé ayómerémá?» ꞌlige abirigá goꞌsá, alueka pe boꞌnepi tabilé aꞌlá alawégame gayena, alueka majaga goꞌyáame bilé tábiri goꞌame Onorúgame ayora mayega.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe ꞌla guꞌírilime ko alué uché jaré napu tabilé ꞌcho ꞌla námame ju Onorúgame nila raꞌíchali

15

Ramué napu ꞌwe aꞌlá machiaa tachiri najkió Onorúgame tase pe aꞌbocho ꞌla ganíliga mochiwa. Iligá ꞌla guꞌíriwa ꞌlina alué napu taꞌchó ꞌla námame ju Onorúgame nila raꞌíchali napurigá aminabi abé aꞌlá oyéramala Onorúgame napurigá abé aꞌlá bijchígimala napu aní Onorúgame. 2 Oꞌmaka ꞌwe aꞌlá guꞌíritékuru alué napu taꞌchó ꞌla námame ju Onorúgame nila raꞌíchali. Alarigá abé aꞌlá oyéramala Onorúgame. 3 Kristo senibí sébali olale napu Onorúgame nulele, tase napurigá boꞌné najkile. Aka regá aníché Onorúgame nila osilichi: «Mué Onorúgame, neka ꞌwe nirá mué, alekeri ralámuli chibi anechi mué, pe neꞌchí chibi aneme kéré.» m 4 Suwábaga alué osilí napu osiruga chujkú alé Onorúgame nila osilichi, alueka pe ramué benírame kéré napu najkí Onorúgame. Napu aní aleké osilichi ꞌla oilárime ju ramué napurigá tabilé guwana rujsúpua ꞌlige napurigá ꞌla machigá mochiwa ꞌla sébali olamio Onorúgame napu aní. Alekeri ꞌla machirú Onorúgame ꞌla sébali olamio napu aní. 5 Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkúrame ju napurigá ꞌla anachawa rekó resí anilíe ꞌlige nejkúrame ju napurigá ꞌla tabilé seweka mochiwa, alué tani ne napurigá ꞌla guꞌírimala ꞌemi napurigá ꞌwe aꞌlá niraga  

 

 

 

m 15:3 Eꞌnesi Salmos 69:9.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

431

ROMANOS 15

járomala ꞌemi aꞌbopi napurigá ꞌsile Kristo Esusi. 6 Alarigá suwábaga napuíka ꞌemi ꞌwe aꞌlá raꞌichámala Onorúgame olagá, alué Onorúgame napu alué Waꞌlula Esukristo Oꞌnola ju. 7 ꞌLiko alarigá ꞌwe aꞌlá niraga járowa ꞌemi aꞌbopi napurigá nirale Kristo ꞌemi. ꞌLige alarigá ꞌwe aꞌlá niraga raꞌichámala ralámuli Onorúgame olagá. 8 Kristo nawálekuru ralámuli jurío guꞌírimia napurigá etémala ralámuli Onorúgame ꞌwe aꞌlá sébali olame ko napu sébali olámorílige. 9 Abiena nawale napurigá ralámuli tabilé jurío animela ꞌwe aꞌlá nejkúrame ko Onorúgame. Aka regá aníché Rabí Onorúgame nila osilichi: Bochígimi napu ejperé alué ralámuli tabilé jurío alemi eyéniga raꞌichámala ne ꞌwe aꞌlá ko mué Onorúgame ꞌlige wikarámala ne mué nila wiká. n 10 ꞌLige abiena regá aní Onorúgame nila osilichi: ꞌWe raꞌsálagá mochiwa ꞌemi ralámuli tabilé jurío napu ꞌla Onorúgame oyérame ju. o 11 ꞌLige abiena regá aní Onorúgame nila osilichi: Regá aniboa suwábaga ꞌemi ralámuli tabilé jurío ꞌlige abiena ꞌemi ralámuli jurío: «Onorúgame ꞌla semáriga nejkúrame júpá.» p  

 

 

 

 

 

12 ꞌLige

abiena regá anime osale alué Isaíasi ꞌwe ꞌya: Ochéramala bilé rió ꞌma weꞌká bamí nujubá ꞌma tabilé iꞌtégichi alué Esé ramué rijimala ꞌwe ꞌya ajtígame. q Alueka waꞌlula nímala ralámuli tabilé jurío nuleme. ꞌLige suwábaga alué ralámuli tabilé jurío ꞌwe aꞌlá bijchígiga mochímala ꞌwe aꞌlá nejkúrimio alué rió ꞌwe aꞌkinana ochérigame (Isaíasika pe alué Esukristo olagá anime ke anile). r 13 Onorúgame napu nejime ju iwérali ꞌwe raꞌsálárisa ꞌla képá ꞌemi napurigá ꞌla ganíliga mochímala ꞌemi napugiti ꞌémika ꞌwe aꞌlá bijchígame kame napu aní Onorúgame. ꞌLige aminabi tani ne Onorúgame napurigá guꞌírimala ꞌemi boꞌné alawálate napurigá aminabi bijchígame nímala ꞌemi ꞌla sébali olame ko Onorúgame bilé tábiri ꞌla sébali olámirisá. 14 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, neka ꞌwe aꞌlá machigá ajtí ꞌwe naꞌtemaka eteme ko ꞌemi uché jaré ralámuli. ꞌLige ꞌwe machigá ajtí ne ꞌwe ejpénigime ko ꞌemi beníriga aꞌbopi Onorúgame nila raꞌíchali. 15 Abiena bilé rejcholi ruyé ne ꞌemi jena ye osilichi napurigá tabilé weꞌkuámala ꞌemi. Neka ꞌla maꞌchígime ruyé ꞌemi  

 

n 15:9 Eꞌnesi Salmos 18:49. o 15:10 Eꞌnesi Deuteronomio 32:43. p 15:11 Eꞌnesi Salmos 117:1. q 15:12 Esé (Isaí) waꞌlula rey Rabí oꞌnola nile. r 15:12 Eꞌnesi Isaías 11:10.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

432

ROMANOS 15 napugiti Onorúgame ꞌma ꞌla alarigá ꞌnata asáligame, 16 napurigá beníramala ne alué ralámuli tabilé jurío alué raꞌíchali napu ju Onorúgame nila. ꞌLige ralámuli alué raꞌíchali akigá ꞌwe aꞌlá oyéramala Onorúgame ꞌlige Onorúgame ꞌwe ꞌla nirámala. Onorúgame Alawala ꞌsile gatea napurigá ꞌwe ꞌla nirawa Onorúgamete. 17 Neka ꞌwe raꞌsálagá ajtí napugiti Kristo Esusi ꞌwe ꞌla guꞌírimpá neꞌchí napurigá beníramala ne alué ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali. 18 Neka tase seꞌwináriga ruwimela, neka pe ruwimela Onorúgame boꞌné najkíligo napurigá beníramala ne Onorúgame nila raꞌíchali alué ralámuli tabilé jurío napurigá ꞌla oyéramala Onorúgame, ꞌlige boꞌné Onorúgame ꞌsmíguru napurigá suwábaga ꞌla semáriga maꞌchínamala 19 napuꞌlige saꞌwachi ne ralámuli ꞌwe nayúkame (milagro) ꞌlige napuꞌlige raꞌíchachi ne Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLige ꞌma bochígimi beníruturu ne Onorúgame nila raꞌíchali alé weꞌká riógachi si Rusaleni anilichi wamí waꞌlú gawichí Iliria anilichi si. 20 Neka tabilé siné benírituru Onorúgame nila raꞌíchali alemi napu ꞌma eꞌyénale uché jaré ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali beníriga ralámuli, iligá neka beniri ꞌlina ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga alemi napu tabilé siné ꞌcho akirume nílige Onorúgame nila raꞌíchali nibilé alué raꞌíchali napu ruwime ju churigá ka Kristo. 21 Neka sébali  

 

 

 

 

 

oláturu napurigá aní alué osilí ꞌya nerúgame taꞌchó ochérachi Esusi: Ralámuli napu tabilé siné akeme nile Onorúgame nila raꞌíchali ꞌwe ꞌla námamala churigá ka Kristo. s Jena ruwimela Páulo ruwíligo alué boꞌné Páulo ꞌwe siminalio Roma 22 Tabilé

ikiri ne alemi Roma anilichi simiá ꞌemi eꞌnemia, rekó senibí siminalia ajtigé ne alemi. 23 Jípeko ꞌla ikírimarékó ne simiá alemi ꞌemi ꞌyuga asimea napu ꞌemi ejperé. ꞌMa weꞌká bamí júpá siminalia ne alemi napu ꞌemi ejperé. 24 Alé Roma napu ꞌemi ejperé simíromolá ne napuꞌlige simiá enagá España anilichi. Oká mechá asimé ne alé Roma, bakiá mechá kómá. Bajchá Rusaleni simíromolá ne. Napuꞌlige alé Roma yénaga simichi ne aminá España anilichi, najkí ne napurigá jaré ꞌemi neꞌchí guꞌírimala pabé paberia ꞌlige aminami najkí ne napurigá ꞌyúriwa ne España anilichi si. 25 Jipe yátiká alé Rusaleni anilichi simé olá ne enomí oꞌtomia alué ralámuli Onorúgame oyérame alé Rusaleni ejperégame. ꞌLige alé Rusaleni yéniga Roma simé ne. 26 Jena Maseronia ꞌlige Akaya (Gresia) anilichi ejperégame ralámuli Onorúgame oyérame aꞌboi ꞌnátaga napabule enomí napurigá oꞌtowa Onorúgame oyérame ralámuli Rusaleni ejperégame ꞌwe pobre. 27 Aꞌboi ꞌnátaga napabule enomí napugiti alué ralámuli jurío  

 

 

 

 

s 15:21 Eꞌnesi Isaías 52:15.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

433

ROMANOS 15​, ​16

nokáligame beniria Onorúgame nila raꞌíchali alué ralámuli tabilé jurío, alekeri guꞌíriguru, enomí napabúlekuru napurigá oꞌtowa alué ralámuli jurío. 28 Napuꞌlige ꞌma ꞌyasa ne alué enomí alué ralámuli alé yéniga simé ne alé España anilichi, bajchá alé Roma sebámala ne ꞌemi ꞌyuga asimea. 29 ꞌWe machí ne napuꞌlige sebasa ne alé napu ꞌemi ejperé, ꞌwe ꞌla guꞌírimio Kristo ꞌemi napurigá ꞌla námamala ꞌemi napu ne ꞌemi beniri. 30 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, neka ꞌwe tani Onorúgame napurigá repúmala neꞌchí napurigá tabilé che ikimela ne, ꞌlige najkí ne napurigá ꞌemi ꞌwe tánimalachigó Onorúgame aꞌchigóriga napurigá ne, napurigá repúmala Onorúgame neꞌchí, 31 napurigá tabilé che olámala neꞌchí alué ralámuli tabilé oyérame Kristo napu mochí alé Rusaleni, ꞌlige napurigá ꞌla semáriga narémala alué enomí Onorúgame oyérame alé Rusaleni ejperégame tabilé nígame, 32 Onorúgame elasa ꞌla képá ꞌwe aꞌlá sebasa ne ꞌwe ꞌla raꞌsálagá napuꞌlige ꞌemi etea ne alé napu ejperé ꞌemi, ꞌlige Onorúgame nejkúrisa ꞌla képá napurigá resíbamala ne alé ꞌemi ejperélachi. 33 Alué Waꞌlula Onorúgame ꞌla aminabi ꞌemi repuka asisá ꞌla képá, Onorúgame napu nejkúrime ju napurigá tase eꞌkarúgame chibiyeti ꞌnátaga járowa.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ꞌwe náwiligo reporali suwábaga ralámuli napu Onorúgame oyérame ju

16

Neka ruwíbá churigá ka alué mukí Pebe anilime.

Alué mukika ꞌwe ꞌla oyérame ju Onorúgame ꞌlige ꞌwe nejkúrime ju napuꞌlige napuíkichi alé Sinkrea anilichi. 2 ꞌLa niraga etewa napugiti Waꞌlula Onorúgame oyérame kame, napurigá nirálime ju apiépiri alué Onorúgame oyérame. ꞌLa guꞌíriwa napugiti alué mukika ꞌla guꞌíriligime weꞌká ralámuli ꞌlige neꞌchítiri abiena ꞌla guꞌírituru. 3 ꞌWe repóriwa alué mukí Prisila anilime ꞌlige alué Prisila gunala Akila anilime rió. Alué okánika nóchame kéturu ne ꞌyuga Kristo Esusi nila nóchalichi. 4 Alué ralámuli siné amulí suwíturu neꞌchí guꞌíriga. Alekeri ꞌwe raꞌsálagá ajtí ne ꞌlige abiena ꞌwe raꞌsálagá mochíchigó suwábaga alué ralámuli Onorúgame oyérame napu tabilé jurío ju. 5 Abiena ꞌwe ꞌla repóriwa alué ralámuli Onorúgame oyérame napu napuíme ju Onorúgame nila raꞌíchali benimea alé Prisila ꞌlige Akila ejperélachi. ꞌWe repóriwa alué rió Epeneto anilime, ꞌwe machime ju ne alué rió. Alué rió júturu napu bajchá oyérale Kristo alé Asia anilichi. 6 ꞌWe repóriwa María, alué napu senibí ꞌyasi ꞌwe guꞌiri ꞌemi. 7 ꞌWe repóriwachigó alué Antróniko ꞌlige alué Juníasi napu jurío júchigó napurigá ne, ꞌlige napuíka mochírige ramué galírale moꞌáriga. Esukristo ꞌyale nóchali alué oká rió napu ꞌwe ꞌla machirume ju weꞌká ralámulite. ꞌLige alué oká rió bajchá oyérale Onorúgame neꞌchí meꞌtigá. 8 ꞌWe repóriwachigó alué Ampliato anilime rió, alué rió ꞌwe machime ju ne, ꞌlige ꞌwe ꞌla oyérame ju Onorúgame. 9 ꞌWe  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

434

ROMANOS 16 repóriwachigó alué Urbano anilime rió, alué napu júchigó Kristo nila nóchilichi nóchame, ꞌlige abiena ꞌwe repóriwa alué Etakisi anilime rió, alué rió napu ꞌwe ꞌla nirá ne. 10 ꞌWe repóriwachigó alué rió Apélesi anilime. Alué rioka weꞌsá ꞌwe resí ikígame ju pe Kristo oyériga. ꞌLige abiena ꞌwe repóriwa suwábaga alué ralámuli Aristóbulo anilime rió galílachi ejperégame. 11 Abiena repóriwachigó alué rió Erorioni anilime, alué rió abiena jurío ju napurigá ne, ꞌlige alué ralámuli Narsiso anilime rió galílachi ejperégame napu ꞌwe ꞌla oyérame ju Onorúgame. 12 ꞌWe repóriwachigó alué Tripena anilime mukí ꞌlige Triposa anilime mukí napu nóchame ju Waꞌlula Onorúgame nila nóchilichi. ꞌWe repóriwachigó alué Pérsire, ꞌwe machime ju ne alué mukí, ꞌlige ꞌwe nocha alué mukí Onorúgame nila nóchalichi. 13 ꞌWe repóriwachigó alué Rupo anilime rió, napu Onorúgame ꞌyale nóchali ꞌwe ꞌla semáriga, ꞌlige alué eyélachigó napu ꞌwe naꞌtemá neꞌchí napurigá boꞌné ranala neraga. 14 ꞌWe repóriwachigó alué maligi rió, alué Asínkrito anilime, ꞌlige Plegonte, ꞌlige Érmesi, ꞌlige Patróbasi, ꞌlige Érmasi, ꞌlige suwábaga alué ralámuli Onorúgame oyérame napu napuíme ju Onorúgame nila raꞌíchali benimea aleké maligi rió galílachi. 15 ꞌWe repóriwachigó alué maligi ralámuli, Pilólogo anilime rió, ꞌlige alué Julia anilime mukí, ꞌlige alué Nereo anilime rió, ꞌlige alué waíla, ꞌlige alué Olímpasi anilime rió, ꞌlige suwábaga  

 

 

 

 

 

alué ralámuli napu napuíme ju Onorúgame nila raꞌíchali benimea alué maligi ralámuli galílachi. 16 ꞌLa ganíliga reporawa aꞌbopi ꞌla chuꞌmigá banachí napurigá reporame niru ramué. Ralámuli napu ne ꞌyuga mochí napu Onorúgame oyérame ju napu weꞌkanami ejperégame ju abiena náolachigó reporali. 17 Suwábaga ꞌemi Onorúgame oyérame ꞌla ꞌnátaga, tase ꞌyuga eꞌyénawa alué ralámuli naꞌáwali oꞌwíname ꞌyuga. Alué ralámulika pe gawéliga nokame kéré alué semátiri ꞌnátili napu ne beniri ꞌemi. Tase ꞌyuga eꞌyénawa alué ralámuli 18 napugiti alué ralámulika pecha alué Waꞌlula Esukristo nila nóchalichi nóchame kame. Alué ralámulika ꞌla semáriga raꞌíchame ju péchigo ꞌyégali raꞌíchalite raꞌíchame kéréko ralámuli ꞌyuga. 19 Suwábaga ralámuli ꞌwe ꞌla machí ꞌwe ꞌla eꞌwame ko ꞌemi napu najkí Onorúgame, alekeri ꞌwe raꞌsálagá ajtí ne. Alekeri najkí ne napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla ꞌnátame nímala, najkí ne napurigá ꞌla eꞌwámala ꞌemi napurigá ꞌla bijchiá ꞌla Onorúgame najkí. 20 Alarigá Onorúgame napu ꞌla biꞌlepi biꞌwígame ꞌnátili nejime ju, ꞌma umérimala alué Satanasi ꞌlige alésíko ꞌemi tabilé umériwa alué Satanásite. Alué Waꞌlula Esukristo ꞌla semáriga guꞌírasa ꞌla képá ꞌemi. 21 Alué Timoteo napu ne ꞌyuga nóchame ju abiena náwala reporali. Abiena náwalachigó reporali Lusio ꞌlige Jasoni ꞌlige Sosípatro anilime rió. Ye ralámuli jurío ju napurigá ne. 22 Ne Tersio, neka abiena Onorúgame oyérame júchigó, ꞌlige  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

435 neka ye osilí osá napu Páulo nulá osíniliga, ne abiénachigó náola reporali. Abisibi osísimala ne napu nulá Páulo osíniliga. 23 Abiena náola reporali Gayo anilime rió. Ne Páulo alé Gayo galílachi gojchime ju ne, ꞌlige abiena alé napuíme ju ralámuli benimea Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi. Abiena náola reporali Erasto, enomí gateme napu nerú jena Korinto anilichi alué enomí napu gobierno nila ju. Abiena alué Kuártosi anilime rió napu abiena Onorúgame oyérame ju abiena náola reporali. 24 Alué Waꞌlula Nulame Esukristo ꞌwe ꞌla guꞌírasa ꞌla képá ꞌemi. Alarigá ju.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe ꞌla semáriga raꞌichálime ko Onorúgame olagá

25 ¡ꞌWe

ꞌla semáriga raꞌichawa Onorúgame olagá! Onorúgameka ꞌla guꞌírimala ꞌemi napurigá ꞌemi ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga eꞌyénamala pe alué biꞌlepi ꞌnátilicho napu Esukristo nejí.

ROMANOS 16 Alarigá ruyéturu ne ꞌemi napuꞌlige ꞌemi ruyea ne alué ꞌwe aꞌlá raꞌíchali Onorúgame nila. ꞌLige aminami ꞌwe ꞌla ruyéturu ne tachiri gite nawáligo Esukristo. Onorúgame ꞌma ꞌla alarigá ꞌnata asale ꞌya bajchá napuꞌlige taꞌchó newá ye gawí, pe iligá ralámuli tabilé ꞌwesi machigá mochile tachiri gite nawáligo Esukristo. 26 Nobi jípeko ꞌmáchigo ꞌla machiágó tachiri gite nawáligo Esukristo napugiti ꞌma nerúgame alué osilí napu osale alué ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame. Aminami Onorúgame napu senibí asimeli ju alarigá nulale napurigá suwábaga ralámuli ꞌwe ꞌla oyéramala Onorúgame ꞌlige napurigá eꞌwámala napu najkí Waꞌlula Onorúgame. 27 Onorúgame napu biꞌneli neyúriga machime ju suwábaga tábiri, ꞌla nirawa Onorúgame. ꞌLa semáriga raꞌichawa Onorúgame olagá. ꞌLa cheliera ꞌyawa Onorúgame ꞌla machiame chuꞌsíligo Esukristo. Pe ekí képá. Cheliérabá.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Primera Carta del Apóstol San Pablo a los Corintios

Páulo simile Onorúgame raꞌichálila benírimia alué ralámuli Korinto ejperégame bilé liá bamí aꞌkinana Esusi mukusá. Jaré ralámuli alé mochígame ꞌla bijchígile alué raꞌíchali ꞌlige chojkile napuía benimea Onorúgame raꞌichálila. ꞌLige oká o bakiá bamí aꞌkinana napuꞌlige Páulo ꞌma tabilé ajtígichi alé, akele alué Páulo jaré alué ralámuli tabilé ꞌla oyerio alué Onorúgame raꞌichálila ꞌlige naꞌáuka ejperego alué ralámuli aꞌbopi. ꞌLige Páuloka osele ye osilí rejcholi ruigá ralámuli. Weꞌká ralámuli jipe mochígame ꞌwe machí alué kapítulo 13, napu ruwime ju churigá ꞌla ganíliga járilime ko aꞌbopi níriga.

Ye Ju Alué Apeli Napu Bajchá Osele Páulo Alué Ralámuli Napu Korinto Ejperégame Nílige

1

 uira ꞌemi ralámuli Korinto K ejperégame napu ekí Onorúgame oyérame ju. Kristo Esusi júlale neꞌchí napurigá ne nochámala aleké nila nóchali. a Ye rió Sóstene Esukristo oyérame ju napurigá ramué, ꞌlige alué ꞌsmi neꞌchí guꞌiria osá ye apeli. 2 Neka ꞌemi ralámuli oséguru napu Kristo Esúsite wanápurigame ju alé waꞌlú Korinto anilichi napuíme. ꞌLige abiena wanápule uché jaré ralámuli bochígimi gawichí ejperégame napurigá ꞌwe ꞌla sébali olame ralámuli nímala napurigá  

najkí Onorúgame. Suwábaga alué ralámuli ꞌlige suwábaga ramué ꞌwe tánime niru aꞌwalí alué Waꞌlula Esukristo napu ramué nuleme ju. 3 ꞌWe ꞌla guꞌírasa ꞌla képá Oꞌnó Onorúgame ꞌlige Waꞌlula Esukristo napurigá tabilé weꞌká ꞌnata mochímala ꞌemi. b  

Jena ruwimela Páulo waꞌlú cheliera ꞌyáligo Onorúgame

4 Neka

nabí cheliera ꞌyame ju Onorúgame ꞌemi guꞌírigiriká. Onorúgameka ꞌwe galegá etele ꞌemi ꞌlige alekeri júlale Kristo

a 1:1 Eꞌnesi glosario «apóstol». b 1:3 Eꞌnesi glosario «la gracia que da Dios».

436 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

437

1 CORINTIOS 1

Esusi napurigá ꞌemi guꞌírimala. 5 Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkúrile Kristo Esusi júliga. Kristo Esusi aꞌwalí ꞌyale napurigá ꞌwe ꞌla námamala ꞌemi aleké nila raꞌíchali ꞌlige alarigá ꞌwe ꞌla námaka ruyémala ꞌemi uché jaré ralámuli 6 napugiti ꞌémika ꞌwe ꞌla bijchígilime Kristo nila raꞌíchali, alué napu ramué beníriru. 7 Napuꞌlige ꞌemi buigá mochígichi napuꞌlige ku nawachi Waꞌlula Esukristo tabilé rokárélamala napu Onorúgame Alawala nejime ju. 8 Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírimala boꞌné alawálate napurigá tabilé guwana rujsúmala ꞌemi ꞌlige napurigá tabilé ꞌwesi chojkila neraga raꞌichámala ꞌemi olagá napuꞌlige ku nawachi Waꞌlula Esukristo gustisia olamia suwábaga ralámuli. 9 Onorúgameka nabí sébali olame ju napu sébali olámorí. Alueka repáturu napurigá ramué biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátame niwa pe Onorúgame Inolá naꞌtálila Esukristo anilime, alué napu waꞌlula ju ramué nuleme.  

 

 

 

 

Jena ruwimela jaré ralámuli tabilé biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga mochíligo Esukristo ꞌyuga

10 ꞌEmi

oyérame napurigá ne, neka Waꞌlula Esukrístote nulérigime ju, alekeri neka ꞌwe aꞌwágame anéguru ꞌemi napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátiga mochímala ꞌemi tabilé nakoga ꞌemi aꞌbopi, iligá ꞌwe ꞌla ganíliga ejperélawa biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátaga. 11 Ralámuli alé Kloe galílachi ejperégame ruwíguru ꞌemi ꞌwe naꞌáuka ejperego ꞌemi aꞌbopi. 12 Regá aniéturu alué ralámuli, jaré ꞌemi regá anime karao: «Neka  

 

Páulo oyéraguru», ꞌlige uché jaré regá anime kará: «Neka Apolo oyéraguru.» ꞌLige uché jaré regá anime kará: «Neka Sepasi (Pegro) oyéraguru.» ꞌLige uché jaré regá aníime kará: «Neka pe Kristo oyéraguru.» Suwábaga ꞌemi asíriga riólame kará. 13 Pe biꞌlepi ju Waꞌlula, napu ju Kristo. Ne Páulo pecha gulusichi ujchigá meꞌlirúgame júkó ꞌemi alawala biꞌwemia. ꞌÉmika pecha rewarárigame júkó napurigá neꞌchí oyéramala. 14 Asíriga ꞌla nile ne tabilé rewarágariká weꞌká ꞌemi, aka ne pe okabi rió rewirá ꞌsié alemi, alué napu Krispo anilime ju ꞌlige uché bilé napu Gayo anilime ju. 15 Tabilé ꞌwesi che animeli júkuru rewaráligo ne napurigá neꞌchí oyérame nímala. 16 Abiena bijí nélá nili ne rewará alué Estépana galílachi ejperégame ralámuli. Tabilé machié nili ne pala rewiráliga ne aminá chejaré ralámuli, tabilé chérikáwé. 17 Krístoka tabilé júlale neꞌchí napurigá ne rewaraga einámala, iligá alueka júlakuru neꞌchí napurigá ne ralámuli ruyémala alué aꞌlala raꞌíchali Onorúgame nila. Alueka tabilé nuláguru napurigá ꞌwe ꞌla semati raꞌíchalite raꞌichámala ne. Neka tabilé napuyépiri aꞌwalite ruyeme ju ralámuli, neka Onorúgame nejílala aꞌwalite ruyame júkuru napurigá ralámuli ꞌwe aꞌlá narémala alué nejkúrali alué Waꞌlula Esukristo nejílala napuꞌlige mukiá.  

 

 

 

 

Jena ruwimela churigá nejkúrame ko Onorúgame aꞌwalila 18 Alué

ralámuli napu cha nokagá eꞌyéname ju, alueka regá anime

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

438

1 CORINTIOS 1 ju: «Alué raꞌíchali napu ruyame ju churigá mukúligo Kristo tabilé nejkúrime ju napurigá ralámuli alawala biꞌwémala. Ramué napu ꞌma ꞌla biꞌwígame alawégame niru, ꞌwe ꞌla machiáa alué raꞌíchali Onorúgame aꞌwalila ko.» 19 Aka regá aníché Onorúgame nila raꞌíchali ꞌwe ꞌya osirúgime: Neka tabilé machime newámala alué napu ꞌwe machime ju. Neka tabilé ꞌla ꞌnátame newámala alué napu ꞌwe ꞌla benégame ju. 20 Alué rió ꞌwe machime ka pecha neyúrimili júkó Onorúgame ꞌyuga. Onorúgameka pe tabilé ꞌla ꞌnátame neraga etémala alué rió ꞌwe machime, Onorúgameka cha benégame kame meꞌtigá alué rió. 21 Ralámulika pe aminabi benigá ꞌla machirá mayéleké churigá ko Onorúgame. Tabiléchigo alarigá júkó. Onorúgameka gatele napurigá tabilé alarigá machiboa. Iligá Onorúgameka ꞌla aꞌkabámana jáwame ju ralámuli napu ꞌwe ꞌla bijchígime ju alué raꞌíchali napu ramué beníriga eꞌyéniru, rekó jaré mayé tabilé nejkúrime ko ye raꞌíchali. 22 Alué ralámuli juríoka ta etéaká ramué saꞌwálichi bilé ralámuli sujírigame, pe tabilé bijchíginili alué raꞌíchali napu ramué beníriga eꞌyéniriru. ꞌLige alué ralámuli griego raꞌíchame ka gepúnilime ju alué raꞌíchali napu raꞌíchame ju alué ralámuli napu ꞌwe machime ju. 23 Ramueka pe iligá beníriga eꞌyéniru churigá meꞌlíriligo Kristo gulusichi ujchugá. Alué juríoka tabilé bijchígime ju alué  

 

 

 

 

raꞌíchali, pe cha anime korime ju. ꞌLige alué ralámuli tabilé jurío pe ꞌyégali neraga akeme ju alué raꞌíchali. 24 Nobi alué ralámuli Onorúgamete wanápurigame napurigá oyéramala, alué ralámuli rekó jurío ke o rekó griego ke ꞌwe ꞌla machime ju Onorúgame júlaligo Kristo waꞌlú aꞌwaliga. Alarigá ꞌnátale Onorúgame napurigá Kristo ralámuli guꞌírame nímala. 25 Rekó ramueka tabilé námalia napu ꞌsmi Onorúgame, nobi ꞌwéchigo najtékame júkó napu ꞌsmi Onorúgame. Rekó Onorúgameka tabilé aꞌwáganti káreké nobi ꞌwéchigo aꞌwágame júkó meꞌtigá suwábaga ralámuli. 26 ꞌEmi Onorúgame oyérame ꞌla néláwa churigá níliga ꞌemi napuꞌlige Onorúgame wanápachi. Ralámuli níriká, asíriga uꞌkabi nílikuru ꞌemi ꞌla ejebénigame. Pe uꞌkabi kéturu ꞌemi abé eꞌwélala. Pe uꞌkabi ralámuli kéturu ꞌemi riko oꞌnógame. 27 Napurigá chijunámala alué ꞌwe machime, Onorúgameka wanápale alué ralámuli napu tabilé ꞌnátame káré ralámuli níriká. ꞌLige napurigá chijunámala alué ralámuli ꞌwe aꞌwágame, Onorúgameka wanápale alué ralámuli napu tabilé aꞌwágame káré ralámuli níriká. 28 Onorúgameka alué taꞌmé najtékame ralámuli wanápale, ꞌlige aminami wanápale Onorúgame alué ralámuli napu tabilé galilime ju uché jaré ralámulite. ꞌLige boꞌné Alawala ꞌyale napurigá ꞌwe aꞌlá ꞌnátame ralámuli nímala. Alarigáriga ꞌsime ju Onorúgame napurigá machimela ralámuli tabilé aꞌlá ko alué tabilé Onorúgame  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

439

1 CORINTIOS 1​, ​2

oyérame ralámuli naꞌtálila. 29 ꞌLiko taꞌwesi ralámuli iꞌtélamala regá aneme Onorúgame: «Ne boꞌné ꞌwe aꞌlá semáriga nocha ne boꞌné aꞌwalílate.» Pe Onorúgame aꞌwalílateká ꞌla gainámili júkuru bilé rió ꞌwe aꞌlá nocha. 30 Nobi Onorúgame ꞌsile napurigá ramué ꞌwe ꞌla oyérame niwa Kristo Esusi ꞌlige pe Kristo Esusi oyériga ꞌwe ꞌla ejebénigame ju ꞌemi. ꞌLige aleké oyériga ꞌwe ꞌla sébali olámala ꞌemi. ꞌLige aleké oyériga wanápaga mochí ꞌemi. ꞌLige aminami aleké oyériga ꞌemi aꞌkabámana mochí. 31 Alekeri regá anime osáliru ꞌwe ꞌya: «Bilé rió ꞌwe aꞌlá semáriga raꞌichámili júkuru Waꞌlula Onorúgame olagá, tase boꞌnepi neraga.»  

 

 

2

Jena ruwimela churigá ko Esukristo alué napu gulusichi chujkagá mukule

ꞌEmi Kristo oyérame napurigá ne, napuꞌlige ne pe kulí siné seba alé ꞌemi ejperélachi, neka tabilé weꞌká raꞌíchali raꞌíchame kéturu alué ꞌwe semátiri raꞌíchali ꞌwe rióliga. Neka pe iligá ruwíturu alarigá nocha ajtigó Onorúgame. 2 Neka pe ꞌnátaturu raꞌichálime churigá ko Esukristo alué napu ꞌma ꞌpa rewagachi ajtí, ꞌlige abiena ꞌnata ne raꞌichálime chonigá mukúliga Esukristo gulusichi chujkugá. 3 Napuꞌlige ne ꞌmi alemi sebasa ꞌwe aꞌlala raꞌíchali ruyemia, ꞌwe ꞌáwilia ajtigé ne majá. 4 ꞌLige neka tabilé raꞌicha ꞌwe semáriga napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla eꞌwámala. Iligá Onorúgame Alawala ꞌsile napurigá eꞌwámala ꞌemi. 5 Alarigaka ꞌla tabilé oyérimili  

 

 

 

nílekuru ꞌemi pe ralámuli nila raꞌíchali iligá Onorúgame nila raꞌíchali oyérimili nílekuru ꞌemi, aluéchigo ꞌsíligame aꞌwalí ꞌyaa ꞌemi, tase ralámuli. Jena ruwimela Onorúgame Alawala ꞌwe aꞌlá machirio ramué chieri ko boꞌné

6 Suwábaga

ramué napu benírame niru, napuꞌlige ramué raꞌicha alué ralámuli ꞌyuga napu ꞌma abé aꞌlá námame ju Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌliko ꞌla raꞌicharu semati raꞌíchalite alué ralámuli ꞌyuga, nobi tabiléchigo raꞌichárikó napu benírame ju alué eꞌwélala ꞌlige chejaré ralámuli jena wijchimoba ejperégame, napugiti alueka pe bilé rawé ꞌma tabilé eꞌwélala nímempá. 7 Ramueka ruyá napu Onorúgame tabilé ruwile ꞌwe ꞌya, pe kulí jipe ꞌla ruwí napu ꞌnata asale Onorúgame ꞌwe ꞌyasi napuꞌlige taꞌchó newá ye gawí. Alarigá ꞌsile napurigá ramué ꞌla námapua tachiri najkió Onorúgame, ꞌlige aminami napurigá ꞌla narépua napu Onorúgame nejímili ju. 8 Napu ramué ruyá tabilé ꞌwesi eꞌwélala jena wijchimoba mochígame námale. ꞌLa námasaká pecha meꞌlibókó alué Waꞌlula Esukristo napu ju Onorúgame Inolá napu ꞌwe semá ꞌsime ju. 9 Alarigá ju napurigá osálirige Onorúgame raꞌichálila ꞌya. Regá anime: Onorúgameka ꞌma ꞌla gatega ajtí ꞌwe semati raweli napu ꞌyámili ju alué ralámuli napu ꞌwe ꞌla niraga eteme ju alué

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

 

1 CORINTIOS 2​, ​3

440

nobi taꞌwesi ralámuli etégó nibilé akégó nibilé ꞌnata chieti ko. c 10 Onorúgame Alawala ꞌwe nejkura beniria alarigá nimio ye suwábaga. Onorúgame Alawálaka suwábaga machiri ramué. Abiena ruwí napu Onorúgame ꞌnata ajtí. 11 Bilé rió tabilé machimela alieti ꞌnata ajtigó chebilé rió, pe alué rió boꞌneka ꞌla machimela alieti ꞌnata ajtigó boꞌné o boꞌné alawala abiena ꞌla machimela alieti ꞌnata ajtigó alué rió. Alarigá júkuru Onorúgame ꞌyuga. Bilé rió pecha machimeli júkó alieti ꞌnata ajtigó Onorúgame, pe Onorúgame Alawálaka ꞌla námamala alieti ꞌnata ajtigó. 12 ꞌLiko alué Alawá napu Onorúgame nejílige pe tabilé ralámuli alawala nile. Onorúgame nejile boꞌné Alawala napurigá ꞌwe aꞌlá námapua suwábaga alué napu Onorúgame nejí. 13 Napuꞌlige ramué ruyá napu ꞌsile Onorúgame ramué guꞌíriga, tabilé raꞌichalia napu ramué aꞌboi naꞌtalia, iligá ramueka raꞌichalia napu Onorúgame Alawala benírale ramué. 14 Bilé rió napu tabilé alawégame ju Onorúgame Alawala, alueka tabilé ꞌla niraga akeme ju napu benírame ju Onorúgame Alawala, pe tabilé najtékame niraga akeme ju ꞌlige alekeri tabilé námaka akeme ju napu aní alué raꞌíchali napugiti pecha alawégame kame Onorúgame Alawala. 15 Bilé rió ꞌla Onorúgame Alawala alawégame nísaká ꞌla animela pala ꞌla ko bilé  

 

 

 

 

 

nóchali o tabilé ꞌla ko ma. Nobi bilé rió tabilé alawégame Onorúgame Alawala, tabilé námamala ꞌla nóchame ko o tabilé ꞌla nóchame ko alué rió Onorúgame Alawala alawégame. 16 Aka regá aníché Onorúgame nila raꞌíchali ꞌwe ꞌya osirúgime: «Tabilé ꞌwesi rió iꞌté machime alieti ꞌnata ajtigó Onorúgame. ꞌLige aminami tabilé ꞌwesi rió iꞌté napurigá Onorúgame benírimala.» d Nobi ramueka Onorúgame Alawala alawégame nírukó ꞌlige alekeri naꞌtálime niru napurigá Kristo.  

Jena ruwimela churigá nochámili ko alué napu nóchame ju Onorúgame nila nochálichi

3

ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, napuꞌlige ne alemi ajtigá ꞌemi ꞌyuga, neka tabilé beniri ꞌemi ꞌwe machime neraga Kristo nila raꞌíchali, iligá neka beniri ꞌemi napurigá ralámuli ꞌwe pee machime neraga churigá ko Kristo. 2 Neka benírituru alué tétali tabilé nóchali kame námalia, napugiti ꞌémika uꞌkuchí kéturu bijí chiꞌime napu tabilé ꞌcho goꞌyame ju goꞌame. 3 ꞌÉmika bijí ꞌnátame kame napurigá alué ralámuli tabilé ꞌcho oyérame Kristo nila raꞌíchali, napugiti ꞌémika pe korua mochime kame uché jaré nila ꞌlige aminami enuela ꞌlige naꞌawa mochime kame ꞌemi aꞌbopi. 4 ꞌLige jaré ꞌemi regá anime ju: «Neka Páulo oyérame ju», ꞌlige uché jaré regá anime ju: «Neka Apolo oyérame ju», ꞌémika  

 

 

c 2:9 Eꞌnesi Isaías 64:4 ꞌlige Jeremíasi 3:16. d 2:16 Eꞌnesi Isaías 40:13 ꞌlige Romanos 11:34.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

441

1 CORINTIOS 3

aꞌchigóriga nokame ju napurigá alué ralámuli tabilé Kristo oyérame. ¿Tabilé machí ꞌemi alarigá nokame ko alué ralámuli cha nokame? 5 ¿Chieri ju ne ꞌlige chieri ju Apolo? Ramueka pe Onorúgamete nulérigime niru napurigá ꞌemi beníriwa napurigá ꞌemi ꞌla oyéramala Kristo. ꞌLige aꞌpílipi ramué beníriru napurigá nulá Onorúgame. 6 Neka benírituru ꞌémi alué ꞌwe aꞌlala raꞌíchali Esukristo nila, ꞌlige Apóloka aminabi benírale Esukristo nila raꞌíchali, nobi pe Onorúgame ꞌsile aꞌwalí ꞌyaa napurigá ꞌemi ꞌla oyéramala Esukristo. 7 Tabilé chéréko chieri bajchá benírame ko alué aꞌlala raꞌíchali ꞌlige aminami tabilé chéréko chieri benírame ko nujubá, pe Onorúgame ꞌcho ju aꞌwalí nejime napurigá aminabi oyérawa Onorúgame. 8 Aꞌpílipi alué napu benírime ju biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátame ju, ꞌlige Onorúgameka semati raweli ꞌyámala aꞌpílipi alué benírame ꞌwe ꞌla benírasaká. 9 Apolo ꞌlige ne pe abaleké nóchali nóchame niru Onorúgame nila nóchali. ꞌÉmika ju napurigá bile wasá riꞌligó echerúgime, ꞌlige Onorúgame ꞌsile alué wasá echá, ꞌémika ju napurigá waꞌlú galí reꞌpá ilígame napu Onorúgame ꞌsile newá. 10 Onorúgame ꞌwe nejkura napurigá ne benírimala ralámuli alué tabilé ꞌme machime alarigá ko Onorúgame. Aꞌkinana uché jaré ralámuli aminabi benírimili ju. ꞌLige aꞌpílipi alué ralámuli ꞌwe ꞌla benírimili júkuru. 11 Tabilé ꞌwesi ralámuli benírimili júkuru seꞌwináriga alué raꞌíchali Esukristo  

 

 

 

 

 

 

nila raꞌíchali, napu beníriru ramué bajchá. 12 Alué ralámuli napu benírimili ju aꞌkinana ꞌwe aꞌlá benírame nísaká o tabilé ꞌla benírame nísaká 13 ꞌwe ꞌla machiboa napuꞌlige raweli sébachi napuꞌlige Esukristo nawámili ju gastigárimia ralámuli napu cha nokame ju. Alué ralámuli napu tabilé cha nokame ju, alueka ju napurigá alué rejté napu tabilé che ikime ju rekó eꞌkósilia. 14 ꞌWe ꞌla benírisaká alué ralámuli, ꞌliko Esukristo ꞌwe ꞌla semati raweli ꞌyámala. 15 ꞌLige bilé ralámuli tabilé ꞌla benírisaká ꞌliko Esukristo tabilé niraga etémala napu benírale alué ralámuli, nobi Esukrístoka ꞌla biꞌwígame alawégame niraga etémalagó alué ralámuli. 16 ¿ꞌÉmika tabilé machí ꞌemi Onorúgame ꞌkúchila ko? ¿ꞌÉmika tabilé machí Onorúgame Alawala pachágana bejtégame ko ꞌemi alawálachi? 17 ꞌÉmika ju napurigá Onorúgame galila neraga, ꞌlige apiépiri gajunasa Onorúgame galila, Onorúgame abiena gajunámili ju alué ralámuli Onorúgame galila gajúname. Onorúgame galila ꞌwe najtékame ju ꞌlige ꞌémika Onorúgame galila ju. 18 Tase naꞌtawa ꞌwe ejebénigame ko ꞌemi aꞌboi. Boꞌnepi naꞌtásiká ꞌwe benégame ko alué ꞌnátali ꞌnátaga napu benírame ju ralámuli tabilé Onorúgame oyérame, iligá aꞌrewa alieti ꞌnata. ꞌLige rekó ralámulika «tonto» anechi ꞌemi olagá, tabilé chéréko. Iligá beniboa Onorúgame nila raꞌíchali. 19 Onorúgame níriká tabilé ꞌla ju napu benírame ju alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame. Aka regá aníché  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

1 CORINTIOS 3​, ​4

442

Onorúgame nila raꞌíchali ꞌwe ꞌya osirúgime: «Onorúgameka ꞌma ꞌla gatega ajtí napurigá alué ralámuli tabilé siné sébali olámala rekó ꞌwe ꞌla sébali olánilie.» e 20 Aka abiena regá aníché: «Waꞌlula Onorúgame ꞌwe aꞌlá machí tabilé aꞌlá ko napu ꞌnátame ju alué ralámuli napu tabilé Onorúgame oyérame ju.» f 21 Alekeri ꞌemi tabilé riólamili júkuru aleké ralámuli oyérame kóriká napu tabilé Onorúgame oyérame ju. Onorúgame suwábaga tábiri newale ꞌemi guꞌíriga. 22 Páulo, ꞌlige Apolo ꞌlige Sepasi (Pegro), ꞌlige suwábaga eꞌwélala ꞌemi guꞌírame júkuru. ꞌLige aminami Onorúgameka gatele napurigá ajagá mochímala ralámuli, ꞌemi guꞌíriga ꞌsile, ꞌlige aminami gatele napurigá suwimela ralámuli, pe ꞌemi guꞌíriga ꞌsile. Napu ꞌsile Onorúgame ꞌwe ꞌya pe ꞌemi guꞌíriga ꞌsile. ꞌLige napu ꞌsímili ju Onorúgame abé iꞌlibékomi abiena pe ꞌemi guꞌíriga ꞌsímala. 23 ꞌLige ꞌémika Krístote nulalime júkuru ꞌlige Krístoka Onorúgamete nulelime júkuru.  

 

 

 

Jena ruwimela tachiri nóchali nígame níligo alué ralámuli Esukristo nochálilachi nóchame

4

Neka najkíguru napurigá ꞌemi etémala ramué pe nóchame neraga Kristo ꞌyuga. Alué ꞌsmi ramué jula napurigá ramué beníriwa napu Onorúgame tabilé ruwile ꞌwe ꞌya. 2 Bilé ralámuli napu nóchali ꞌyárigame ju, alueka ꞌwe ꞌla nochámili júkuru napurigá  

ralámuli ꞌla niraga etémala. 3 Neka tabilé chélá rekó ꞌemi ꞌlige eꞌwélala nulame machinálie chiena ꞌla nóchame ko ne o tabilé aꞌlá. Neka pecha ꞌnátame júkó boꞌnepi chiena ꞌla nóchame ko ne o tabilé aꞌlá. 4 Neka tabilé machiá nili cha ꞌsíligo ne, rekó tabilé machié ne, pecha animélagó ne tabilé chokila ko ne. Pe Onorúgame ꞌla machí ne naꞌtálila, pe alué boꞌné gastigáromala neꞌchí cha ꞌsíkame nísaká ne. 5 Alekeri, tabilé ꞌwesi eꞌchewawa ꞌemi taꞌchó nawachi Waꞌlula Esukristo. Alué Waꞌlula nawasa, aꞌlige gustisia olámala ralámuli ꞌyuga, ꞌlige alué ꞌwe aꞌlá machimela ꞌwe aꞌlá ko o tabilé la ko napu nokale. ꞌLige ꞌla machimela napu ꞌnata aꞌpílipi ralámuli. Aꞌlige Onorúgame ꞌyámala semati raweli aꞌpili ralámuli napu ꞌla sébali olale. 6 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ramué, neka ruwíguru napurigá ꞌemi ꞌla machimela ramué etega ne ꞌlige Apolo ꞌwe aꞌlá sébali olame nírigo, aka regá aníché Onorúgame nila raꞌíchali ꞌya osirúgime napu regá aní: «Tase seꞌunáriga raꞌichawa napu aní Onorúgame nila raꞌíchali.» Alarigá nokisáká ꞌemi, tase riólaga eꞌyénawa regá anigá: «ꞌNee alué rioka chiena ꞌla beníranti ju Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌNee alué chebilé rioka, tabilé ꞌla beníranti ju Onorúgame nila raꞌíchali.» 7 Aka Onorúgame ꞌsíleché seꞌunátiri ꞌnátali ꞌya aꞌpílipi ꞌemi, alekeri ꞌemi tase naꞌtámili júkuru  

 

 

 

 

e 3:19 Eꞌnesi Job 5:13. f 3:20 Eꞌnesi Salmos 94:11.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

443

1 CORINTIOS 4

abé jebénigame ko ꞌemi beníraga Onorúgame nila raꞌíchali meꞌtigá uché jaré. Suwábaga ꞌnátali napu ꞌnátame ju ꞌemi pe Onorúgame ꞌsile aleké ꞌnátali ꞌyaa, ꞌliko chonigá ꞌemi ꞌwe riólame júpaché ꞌla ꞌemi aꞌboi naꞌtálilate ꞌnátame kóriká. 8 Jipe ꞌémika nígame ju suwábaga napu najkí ꞌemi, ꞌlige aꞌchigóriga nokame ju ꞌemi napurigá nokame ju alué eꞌwélala rey, ꞌla tabilé resí lanti ka noká ꞌemi ramué nila. ¡ꞌLa bijchiá eꞌwélala rey nisa ꞌemi, ramuéchigó eꞌwélala níwili júkuruchigó ꞌemi ꞌyuga nulame! 9 Ramué napu ekí nóchali nígame niru napu Esukristo nejí, Onorúgame nujubá jáwale ramué napurigá jaré rió galírale moꞌárigame napu meliboli ju. Niru napurigá ralámuli getúmala ramué ꞌlige ajchémala, ꞌlige aminami alué santo ánjelitiri. 10 ꞌÉmika ꞌwe machime koláleké aꞌbopi ꞌlige ramueka pe tabilé ꞌla ꞌnátanti neraga etélime ju. ꞌÉmika Onorúgame aꞌwalila nígame kolae ꞌlige ꞌémika eteme ju ramué tabilé nígame niraga alué aꞌwalí. ꞌÉmika ꞌwe ꞌla kolae napuꞌlige ralámuli ꞌwe ꞌla niraga etechi ꞌemi ꞌlige ramueka tabilé. Nobi alarigá naꞌtálika tabilé ꞌla ju. 11 Senibí ꞌwe eꞌluíme niru ramué ꞌlige aminami asíriga balámilime niru ramué. ꞌLige asíriga oꞌchérame oꞌpáchaga eꞌyéname niru ramué. ꞌLige ralámulika asíriga resí olame ju ramué. ꞌLige aminami tabilé galégame niru ramué, pe ichúrimi eꞌyéname niru ramué. 12 ꞌLige aminami asíriga resibálime niru ramué aꞌwágame nóchiga goꞌame  

 

 

 

 

meka. Napuꞌlige ralámuli ꞌwe cha anichi ramué olagá, ramueka regá anélime ju: «Onorúgame ꞌla guꞌírasa ꞌla képá.» Napuꞌlige ꞌwe resí ikiachi ramué, asíriga ꞌla anachálime niru ramué, tabilé resí anigá. 13 Napuꞌlige alué ralámuli cha anichi ramué olagá, ramueka tabilé ayoga raꞌichálime ju alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLige ralámulika eteme ju ramué napurigá tabilé najtékame neraga. Napurigá repuga neraga etélime ju ramué. 14 Neka pecha oségó ye raꞌíchali napurigá ꞌemi chijunámala. Neka oséguru bilé rejcholi ruigá napurigá ne boꞌné ꞌkúchila neraga napugiti neka ꞌwe galeme ꞌemi. 15 Rekó weꞌká nokae ꞌemi beniria, nobi ne ꞌsié bajchá beníria ꞌemi, ꞌlige alekeri ꞌemi napurigá ne ꞌkúchila neraga ju. 16 Alekeri neka nuláguru napurigá aꞌchigóriga nokimela ꞌemi napurigá ꞌsmi ne. 17 Alekeri jula ne Timoteo alemi, alué napu ne ꞌwe galegá eté napurigá ne inolá neraga, ꞌlige napu ꞌwe aꞌlá sébili olame ju napurigá najkí Onorúgame. ꞌLige ꞌwe aꞌlá nirá ne. Timotéoka ꞌwe aꞌlá animela napu ne benírame ju napu ju Kristo Esusi raꞌichálila. Alué ju napu ne benírime ju bochígimi alé napu napuíme ju ralámuli Onorúgame oyérame. 18 Jaré ꞌemi regá aniá mochí: «ꞌMa tabilé siné nawámala Páulo jeka.» Alekeri ꞌwe riola mochí ꞌemi. 19 Neka pe yati neraga simela Onorúgame ꞌla elísaká neꞌchí, ꞌlige kulí ꞌwe aꞌlá machimé ne taꞌlá Onorúgame aꞌwalila nígame ko alué ralámuli alanime. 20 Bilé ralámuli ꞌla Onorúgamete nulelime nísaká,  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

1 CORINTIOS 4​, ​5

444

ꞌwe ꞌla machirume ju napu ꞌsime ju. Jaré ralámuli Onorúgamete nulelime korime ju, nobi tabiléchigo ꞌla sébali olame júkó napu najkí Onorúgame. 21 ¿Churigá najkí ꞌemi napurigá ne simela ꞌemi kólimia? ¿Bilé gusí oꞌká ꞌemi wejpisomia, o ꞌwéchala ꞌla ganíliga?  

Jena ruwimela Onorúgame oyérame ka tabilé cha nokimélikó

5

Jaré ralámuli aní bilé ꞌemi ꞌwe cha ꞌsiáráo meꞌtigá bilé ralámuli tabilé Onorúgame oyérame. Aní bilé alué Onorúgame oyérame bejtego bilé mukí ꞌyuga napu oꞌnola ꞌyula ju. 2 ꞌLige ꞌwe ganíliga mochígara ꞌemi abisibi ꞌwe riola. Iligá ꞌwe chijunátékuru ꞌlige seweka mochítékuru. Alué rió alaꞌsime ꞌma tabilé elítékuru napurigá bajkimela alé napu beniame ju Onorúgame nila raꞌíchali. 3 Rekó ne tabilé ajtigé napu ꞌemi mochí, nobi ne alawálaka alé ajtí napu ꞌemi mochí, ꞌla alé ajtíganti káré ne. ꞌLige neka aníguru alué rió olagá chojkila ko. 4 Napuꞌlige ꞌemi napuísa Onorúgame nila raꞌíchali benimea, ne alawálaka alé ajtíchigó ꞌlige aminami alé ajtíchigó Waꞌlula Esusi Aꞌwalila. Neka Esúsite nulérigime ju, 5 ꞌlige neka alekeri nuláguru ꞌma tabilé elíwaká napurigá bajkimela alué rió alé napu ꞌemi napuíme ju napurigá Satanasi abichibi olámala alué rió napurigá boꞌné najkí ꞌlige alarigá alué rió ku guwana naꞌtámala. ꞌLige alarigá boꞌné  

 

 

 

alawala tabilé gastigáriwa napuꞌlige ku nawachi Waꞌlula Esusi. 6 Tabilé riólimili ju ꞌemi tabilé che nokame kórigá, aka ꞌma ꞌla machíché ꞌemi regá anime raꞌíchali: «Bilé ralámuli cha ꞌsime pe arigá aꞌrésiga tabilé gastigáriga, ꞌma uché jaré ralámuli aꞌchigóriga nokimela.» g 7 ꞌMa tabilé eliwa napurigá alué rió bajkimela alé napu ꞌemi napuíme ju, napurigá uché jaré tabilé aꞌchigóriga nokimela. Aka ꞌémika ꞌma ꞌla biꞌwígame alawégame júpaché napugiti Krístoka meꞌlíriligame bilena gulusichi ujchagá ramué guꞌíriga. h 8 Alekeri ꞌma aꞌrewa chibi noká iligá aminacho ꞌwe ꞌla oyérawa Kristo, ꞌma aꞌrewa alué ꞌnátali chibi nokianti naꞌtálime. Iligá ꞌwe ꞌla bijchiá raꞌichawa, tabilé chibi nokiboa ꞌlige aminami tabilé naꞌtawa chibi olianti uché jaré ralámuli. 9 Neka uché bilena apélichi ruyéturu napurigá ꞌemi tabilé napuíka eꞌyénamala alué ralámuli ꞌyuga napu pe uché jaré umugí ꞌyuga okoka eꞌyéname ju napu tabilé aꞌboi ꞌyula ju. 10 Neka tabilé anime ke aní napurigá ꞌemi tabilé napuímala alué ralámuli ꞌyuga napu tabilé Onorúgame oyérame ju napu pe weꞌká umugí ꞌyuga okoka eꞌyéname ju ꞌlige koruka eꞌyéname eꞌkarúgame tábiri tabilé aꞌboi nila, ꞌlige alué napu chigoga eꞌyéname ju, ꞌlige alué napu pe eꞌkarúgame tábiri oyérame ju napu  

 

 

 

 

g 5:6 Páulo anile: «Peꞌtá kawali roꞌésiga arina, bochígimi párisichi naꞌlome kárigó.» h 5:7 Eꞌnesi glosario «Páscua».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

445

1 CORINTIOS 5​, ​6

tabilé Onorúgame ju. Aka jena gawichí ejperéliriká abirigáchigo ejperélawagó alué ralámuli ꞌyuga napu cha nokame ju. 11 Neka pe regá anigá anié ꞌemi tabilé napuímio alué ralámuli ꞌyuga napu anime ju: «Neka ꞌla Onorúgame oyérame ju.» ꞌLige pe tabilé eꞌwame nisa napu Onorúgame nulá ꞌlige pe eꞌtégili eꞌyéname nisa, chibi nokigá eꞌyéname. Tabilé goꞌmeli ju ꞌemi alué tabilé eꞌwame ralámuli ꞌyuga. 12 Neka tabilé lisensia nígame ju napurigá gustisia olámala alué ralámuli ꞌyuga napu tabilé Onorúgame oyérame ju. Alueka Onorúgame ꞌsímili júkuru gastigaria, 13 nobi ꞌémika ꞌla lisensia nígame ju napurigá gastigárimala bilé rió Onorúgame oyérame cha ꞌsisa. Alekeri ꞌémika ꞌma tabilé elímili júkuru napurigá alué chaꞌsime bajkimela napu ꞌemi napuíme ju Onorúgame nila raꞌíchali benimea. i  

 

 

6

Jena ruwimela naꞌáusaká jaré ralámuli Onorúgame oyérame aꞌbopi gatémili ko

Napuꞌlige jaré ꞌemi naꞌáwame nisa uché bilé oyérame ꞌyuga, ꞌliko ¿chonigá ꞌémika nejkúrili tánime júkó alué eꞌwélala napu tabilé Onorúgame oyérame ju napurigá gatémala alué naꞌáwali? Iligá tániwakuru nejkúrili bilé Onorúgame oyérame napurigá gatémala alué naꞌáwali. 2 ¿Tabilé machí ꞌemi abiena gatélime ko ramué suwábaga ralámuli jena wijchimoba ejperégame? Aka  

ꞌemi nokimela júpaché raꞌíchali gatea ralámuli jena ejperégame ꞌyuga. ꞌLiko ¿chonigá tabilé gateme júpaché ꞌemi alué naꞌáwili? 3 ¿Tabilé machí ꞌemi gatémili ko alué santo ánjeli ꞌyuga ramué napu Onorúgame oyérame niru? ¡Aka alekeri abéchigo ꞌla gatéwili júkó ye jena gawichí nerúgame naꞌáwili! 4 ꞌLiko ¿chonigá ꞌémika gateme júkó alué naꞌáwili alué eꞌwélala mochígichi napu tabilé Onorúgame oyérame ju? 5 Neka yeti ruwíguru napurigá ꞌemi ꞌla chijunámala. Aka mochíché jaré Onorúgame oyérame ꞌwe ejebénigame napurigá gatémala naꞌáwili nerúlasaká. 6 ꞌLige ꞌémi naꞌáwasaká, ¿chonigá simíbame júpaché alé napu mochí eꞌwélala nulame napu tabilé Onorúgame oyérame ju napurigá gatémala alué naꞌáwali? 7 ꞌWe enátiri ju nakolia ꞌemi aꞌbopi níriga. Pe aꞌkéwaguru chibi anichi ꞌemi olagá. ꞌLige aminami pe etéwaguru ꞌemi nila chigochi. 8 Iligá ꞌémika ꞌwe resí nokame ju, ꞌma chigome ju ꞌemi alué uché jaré Kristo oyérame nila tábiri. 9 ¿Tabilé machí ꞌemi alué cha nokame ralámuli tabilé simíbame ko alé napu ajtí nulá Onorúgame? ꞌEmi ralámuli, tase tonto niwa. Ralámuli alué tabilé aꞌboi ꞌyula umugí ꞌyuga oꞌkome ꞌlige alué Onorúgame neraga eteme alué eꞌkarúgame tábiri napu tabilé Onorúgame ju, ꞌlige aminami alué rióchoká okome, 10 ꞌlige chigórigametiri, ꞌlige ralámuli alué napu ꞌwe niga mochínilime  

 

 

 

 

 

 

i 5:13 Eꞌnesi Deuteronomio 17:7 ꞌlige 22:21.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

1 CORINTIOS 6 ju weꞌká tábiri, ꞌlige alué ꞌwe bajime rekútame, ꞌlige alué chátiri raꞌíchame uché jaré ralámuli olagá, ꞌlige alué ꞌyégametiri napu pe ꞌyégiga bujeme ju enomí uché jaré nila. Alué ralámulika tabilé siné simámala alé napu ajtí nulá Onorúgame. 11 Jaré ꞌemi aꞌchigóriga nokame nile napurigá cha nokame, nobi Onorúgame ꞌláchigo eꞌkálekó, ꞌlige wanápale napurigá aleké oyérame nímala. Alué Waꞌlula Esukristo aꞌwalila ꞌsile gatea, ꞌlige aminami Waꞌlula Oꞌnó Onorúgame Alawala si ꞌsile gatea.  

Jena ruwimela tabilé cha nokiame ko

12 Jaré

ꞌemi regá anime ju: «Onorúgameka ꞌla lisensia nejí napurigá suwábaga nóchali newawa», nobi jaré nóchali tabilé ꞌla ju newalía. Neka alekeri tabilé nocha chátiri nóchali napugiti alieti nóchalika pecha gainámaréko ne aꞌrea. 13 ꞌLige abiena regá anime ju jaré ralámuli: «Goꞌámeka ropachí asíbame ju, ꞌlige ropaka goꞌame ajchilime ju.» ꞌLa bijchiá ju, nobi Onorúgameka ꞌma suwamio ye oká tábiri napu ju ropá ꞌlige goꞌame. Onorúgameka pecha newale ko ramué napurigá apiépiri umugí ꞌyuga okópua. Onorúgameka newálekuru ramué napurigá Onorúgame Alawala pachágana ramuechi asimela, napugiti ramueka Onorúgame nila niru. 14 Bilé rawé Onorúgame boꞌné aꞌwalílate ajánamala ramué napurigá ramué ajagá mochiwa aꞌchigóriga napurigá ajánale Waꞌlula Esukristo.  

 

446 15 ꞌÉmika

Onorúgame Alawala ajchágame júkuru, ꞌliko ꞌémika napurigá Esukristo alarigá júkuru alué napu ꞌpa rewagáchika julárigame nílige Onorúgamete. Alarigá nísaká, ꞌliko ꞌemi níriga tabilé ꞌyuga oꞌkómili ju alué umugí napu weꞌká rió ꞌyuga oꞌkome ju. ¡Alanokiáká tabilé ꞌla ju! 16 ¿Tabilé machí ꞌemi, ꞌemi ꞌyuga oꞌkósaká alué umugí weꞌká rió ꞌyuga oꞌkome, ꞌma pe biꞌlepi saꞌpá gainamio ꞌemi saꞌpala ꞌyúriga ꞌlige alué umugí saꞌpala ꞌyúriga? Pe aꞌchigóriga ju napurigá anélige Onorúgame alué Arani ꞌlige Eba ꞌwe ꞌya. Regá anele: «ꞌEmi oká ralámuli pe biꞌlepi ralámuli neraga nímala.» 17 Bilé rió ꞌla oyérame nísaká Waꞌlula Onorúgame ꞌla Onorúgame Alawala alawégame ju. ꞌLige alekeri bilé ralámuli ꞌlige Onorúgame pe biꞌlepi alawégame ju. 18 ꞌLige neka alekeri nuláguru: ¡Tabilé eꞌwiwa alué mukí weꞌká rió ꞌyuga gojchime repachi! ¡Iligá yati simawa seꞌwí! Jaré chátiri nóchali tabilé resí olame ju boꞌnepi. Napuꞌlige bilé rió ꞌyuga gojchisá bilé mukí weꞌká rió ꞌyuga gojchime, asíriga resí ikime ju boꞌnepi. 19 ¿ꞌÉmika tabilé machí ꞌemi ko Onorúgame Alawala reꞌobala, ꞌlige Onorúgame Alawala ꞌémichi bejtégame ko, alué alawá napu ꞌemi ꞌyáliru? Aka Onorúgame káꞌé ramué nuleme. 20 Onorúgame júlale boꞌné Inolá napurigá mukumela ꞌemi guꞌíriga napurigá ꞌemi buyámala alé resítirichi. Alekeri ꞌwe ꞌla nirawa Onorúgame ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla ꞌnátaga járowa ꞌemi aꞌbopi.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

447

1 CORINTIOS 7

Jena ruwimela churigá ejperélimio alué ralámuli napu ꞌyúgame ju

7

Jípeko ne nejémala alué napu ꞌemi neꞌchí rukélige iꞌbé osilite raꞌíchiga. ¿Taꞌlá ju napurigá bilé rió biꞌneli bejtega asimela tabilé mukí ꞌyuga? 2 Aka ꞌla júpaché nobi abéchigo ꞌla ju napurigá bilé rió reimela bilé mukí napurigá tabilé naꞌtámala bilé mukí ꞌyuga gojchianti. ꞌLige aminami bilé mukí reimela rió napurigá tabilé naꞌtámala rió ꞌyuga gojchianti. Oꞌmaka machiáguru tabilé ꞌla ka jipe jena wijchimoba. 3 Bilé rió upégame, alueka ꞌla ju napurigá ꞌyuga gojchimela boꞌné upila. 4 Bilé mukí rió ꞌyúgame, alueka ꞌla eꞌwímili júkuru boꞌné ꞌyula. Napuꞌlige rió ꞌyuga gojchinálisa alué mukí ꞌyuga, alué mukí ꞌla eꞌwímili júkuru boꞌné gunala. Aꞌchigóriga ju rió ꞌyuga. Napuꞌlige alué mukí ꞌyuga gojchinálisa alué rió boꞌné ꞌyula, ꞌliko alué rió ꞌla eꞌwímili júkuru alué mukí boꞌné ꞌyula. 5 ꞌEmi ꞌla nirásaká napurigá tabilé napuíka okómala pe uꞌkabi rawé ꞌla ju, pe uꞌkabi rawé raꞌichánilisaká ꞌemi Onorúgame ꞌyuga. ꞌLige aꞌkinana ꞌma raꞌichasa Onorúgame ꞌyuga, ku napuíka okómili ju napurigá tabilé chátiri ꞌnátili ꞌyámala Satanasi. 6 Neka pe bilé rejcholi ruwíguru, tase bilé nulalí. 7 Neka abé ꞌla nirá nili napurigá ꞌemi mochímala napurigá ne, tabiléchigo oꞌmaka alarigá nírukó. Nobi Onorúgameka seꞌunátiri ꞌnátali ꞌyame ju aꞌpílipi ralámuli. 8 Alué ꞌoni mochígame abé ꞌla ju tabilé rewá, ꞌlige alué umugí  

 

 

 

 

 

 

gunámakame abé ꞌla ju tabilé uché rewá. 9 Alué napu tabilé anáchame ju tabilé mukí ꞌyuga gojchigá, abé la julke napurigá newímala napurigá tabilé naꞌtámala mukí ꞌyuga gojchianti. 10 Neka ye nulalí ꞌyáguru alué ralámuli napu newíkame ju ꞌlige abiena alué napuíka mochígame. Ye nulalika tabilé ne nila ju, pe Onorúgame nulalila ju: Mukika tabilé aꞌrémili júkuru boꞌné gunala. 11 Siné kachi aꞌrésaká, ꞌliko tabilé ꞌla ju napurigá uchéchigo siné rewimela seꞌnú rió, iligá abé ꞌla júleké tabilé rewá o abé aꞌlá júleké ma napurigá alué mukí chéchigo siné pe aba aleké rió ꞌyuga asimela napu ꞌyuga ajtílige. ꞌLige tabilé ꞌla ju napurigá bilé rió aꞌrémala mukí boꞌné ꞌyula. 12 Alué uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame, neka yeti rejcholi ruyéguru. Yeka tabilé Onorúgame nulalila ju, yeka pe ne nila rejcholi ju. Bilé rió Onorúgame oyérame ꞌyúgame nisa bilé mukí tabilé Onorúgame oyérame, alué mukí tabilé aꞌrénilisa alué rió, ꞌliko alué rió tabilé aꞌrémili júkuru alué mukí boꞌné ꞌyula. 13 Bilé mukí Onorúgame oyérame bilé rió ꞌyúgame nisa tabilé Onorúgame oyérame ꞌlige alué rió tabilé aꞌrénilisaká alué mukí ꞌliko alué mukí tabilé aꞌrémili júkuru alué rió boꞌné ꞌyula. 14 Onorúgameka ꞌla niraga eté alué rió napugiti alué mukí napu boꞌné ꞌyula ju Onorúgame oyérame kame. ꞌLige alué rió ꞌla oyérame nisa Onorúgame ꞌlige alué mukika tabilé, ꞌliko Onorúgameka  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

448

1 CORINTIOS 7 ꞌla niraga eté alué mukí napugiti alué rió napu boꞌné ꞌyula ju ꞌla Onorúgame oyérame kame. ꞌLiko Onorúgameka ꞌwe ꞌla tebúmala alué ralámuli ꞌkúchila napugiti bilé alué oꞌnola ꞌla Onorúgame oyérame kame. 15 Bilé rió tabilé Onorúgame oyérame bilé mukí ꞌyúgame nisa Onorúgame oyérame, ꞌlige aꞌrénilisa alué rió alué mukí, ꞌliko aꞌrémili júkuru. Bilé mukí tabilé Onorúgame oyérame bilé rió ꞌyúgame nisa Onorúgame oyérame, ꞌlige aꞌrénilisa alué mukí alué rió, ꞌliko aꞌrémili júkuru. Onorúgameka tabilé najkí napurigá naꞌáwaká ejperélamala. 16 Abé ꞌla ju napurigá tabilé rojámala ꞌemi. Iligá ꞌemi Onorúgame oyérame guꞌírimili júkuru ꞌemi aꞌboi ꞌyula ꞌla napurigá Onorúgame oyérame nímala. 17 Aꞌpílipi ralámuli aꞌchigóriga ejtebímili júkuru napurigá nílige napuꞌlige Onorúgame bayélige napurigá alué ralámuli Onorúgame oyérame nímala. Biꞌneli asisáká, ꞌliko peba biꞌneli asimeli júkuru. ꞌYúgame nísaká ꞌliko ꞌyuga asimeli júkuru. Alarigá nulé ne suwábaga ralámuli napu ekí Onorúgame oyérame ju. 18 Bilé ralámuli jurío nísaká, tabilé aꞌrémili júkuru napurigá nokame ju ralámuli jurío. ꞌLige bilé ralámuli tabilé jurío nísaká, tabilé aꞌchigóriga ꞌsímili júkuru napurigá nokame ju ralámuli jurío. j 19 Onorúgame níriká peba abisibi najtékame ju ralámuli rekó jurío ke o tabilé jurío ke, napugiti abéchigo najtékame kame ꞌwe ꞌla sébali oliá napu Onorúgame  

 

 

 

 

nulá. 20 Aꞌpílipi ralámuli aꞌchigóriga ejtebímili júkuru napurigá nílige napuꞌlige Onorúgame oyérale. 21 Jaré ꞌemi ralirúgame nísaká napurigá nochámala ꞌemi tabilé najtétiga, tabilé chéláwa. ꞌLige alué waꞌlula napu ꞌemi nuleme ju regá anisá: «ꞌÉmika ꞌma tabilé nochámili ju napurigá ralirúgame neraga», ꞌliko alarigaka asíriga ꞌla ju. 22 Bilé ralámuli ralirúgame nísaká, ꞌlige ꞌwe ꞌla oyérame nisa Onorúgame, Onorúgame ꞌyásaká ꞌwe ꞌla ꞌnátali ꞌliko alué ralámuli ꞌma tabilé ralirúgame niraga ꞌnátame nímala. ꞌLige alué ralámuli napu tabilé ralirúgame ju, alueka naꞌtámala napurigá ralirúgame neraga Onorúgamete. 23 Onorúgame ꞌma najtétale Kristo júliga jena wijchimoba napurigá mukumela ramué guꞌíriga, alekeri Kristo ꞌsmi ramué nulea. ꞌMa tase ralámuli nokame ju ramué nulea, Kristo ꞌsmi ꞌnátali ꞌya ramué. 24 Alekeri ꞌemi Onorúgame oyérame napurigá ne, aꞌchigóriga ejtebímili júkuru ꞌemi napurigá nílige napuꞌlige Onorúgame oyeria. 25 Jípeko rejcholi benírimala ne alué ralámuli napu tabilé ꞌcho ꞌyúgame ju. Ye rejchólika pe ne nila ju, ꞌlige Onorúgame ꞌsmi neꞌchí guꞌiria napurigá ne ꞌwe ꞌla benigá benírimala ye rejcholi. Onorúgame ꞌwe ꞌla naꞌtemá neꞌchí, alekeri guꞌírame ju neꞌchí. 26 Neka abé ꞌla nirá nili napurigá ꞌemi tabilé rewimela napugiti jipe pecha ꞌla ka jena wijchimoba, napugiti ꞌwe resíriga kame jena wijchimoba.  

 

 

 

 

 

j 7:18 Eꞌnesi glosario «circuncisión».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

449

1 CORINTIOS 7​, ​8

27 Mué

rió mukí ꞌyúgame nísaká, tabilé aꞌrewa. Tabilé ꞌyúgame nísaká mukí alarigá rejpiwa. 28 Bilé rió mukí rewisá, aꞌlá ju, ꞌlige bilé mukí rió rewisá abiena ꞌla ju. Nobi alué ralámuli ꞌyúgameka iꞌsínimi tabilé ganíliga mochímala. Neka tabilé najkiékeꞌé napurigá resí nílamala ꞌemi. 29 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ramué, neka ye ruwíguru. Tabilé weꞌká rawé rokáré weꞌká eꞌkarúgame tábiri simírimia asíriga enátiri, ꞌlige aminami gawítiri ꞌma gajúmala. Bilé rió níriga mukí ꞌyúgame pecha mukicho ꞌnata asiame júkó, abé ꞌla ju Onorúgame nila ꞌnátali naꞌtalia. 30 Alué ralámuli napu ꞌwe seweka mochí, alueka ꞌwe ganíliga mochímili júkuru, ꞌlige alué napu ꞌwe ganíliga mochí, alueka ꞌwe seweka mochímili júkuru. Alué napu ꞌwe enomígame ju, alueka napurigá tabilé enomígame niraga mochímili júkuru. 31 Ralámuli napu ꞌwe uneme ju weꞌká eꞌkarúgame napu nerú jena wijchimoba, tase ꞌme naꞌtawa alieti unélinti, iligá abé ꞌla ju eꞌwalia napu nulá Onorúgame, napugiti ꞌma pe uꞌkabi rawé rokáré kame napurigá suwibamia ye gawí. 32 Neka najkié napurigá ꞌla ganíliga ejperélamala, tabilé weꞌká ꞌnátaga. Bilé rió Onorúgame oyérame napu tabilé ꞌyúgame ju mukí, alueka pe Onorúgamecho naꞌtálila ꞌnata ajtime ju napurigá ꞌla ganíliga asimela alué rió ꞌyuga. 33 Nobi alué napu mukí ꞌyúgame ju, alueka weꞌká ꞌnátame ju jena wijchimoba nerúgame tábiri napurigá boꞌné ꞌyula ganíliga  

 

 

 

 

 

asimela. 34 Bilé rió mukí ꞌyúgameka asíriga weꞌká tábiri ꞌnátame ju. Bilé mukí Onorúgame oyérame tabilé ꞌyúgameka, alueka pe Onorúgame nochálilacho ꞌnátame ju ꞌla sébali olagá napu Onorúgame najkí. Bilé mukí rió ꞌyúgameka abéchigo ꞌnátame ju tábiriti nochálime napurigá boꞌné ꞌyula ꞌla ganíliga asimela. 35 Neka ye raꞌíchali ruwíguru nejkúriga, pecha neꞌóchaga anígó neka. Neka najkigá aní napurigá ꞌemi abé ꞌla nochámala Onorúgame nila nochálilachi, tabilé chéré rekó ꞌyúgame ke o tabilé ꞌyúgame ke. 36 Bilé rió mukí taga asisáká, ꞌlige okáraga ꞌma eꞌwele nisa, ꞌlige napuínilisa, ꞌliko abé ꞌla ju newía napurigá napuíka mochímala, Onorúgameka tabilé gastigárime ju ralámuli newichi. 37 Bilé rió tabilé rewinálisaká bilé mukí, ꞌlige tabilé ꞌnátame nisa mukí ꞌyuga gojchiame aꞌlá ju rekó tabilé rewae. 38 Aꞌlá ju rekó bilé rió mukí rewae nobi abéchigo aꞌlá júkó tabilé rewae. 39 Bilé mukí rió ꞌyúgame, alué mukika aba alué rió ꞌyuga oꞌchérimili júkuru. Alué rió mukusáká ꞌliko alué mukí chebilé rió reimeli júkuru. Iligá alué rió Onorúgame oyérame nímili júkuru. 40 Neka ꞌnátaguru abé ꞌla ganíliga asimeo alué mukí biꞌneli asagá, tabilé uché rewisá. Neka mayé nili Onorúgame Alawala nejío ye ꞌnátali.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela tabilé che anilime ko alué ralámuli napu pe kulí ꞌla oyérame ju Onorúgame

8

Jípeko ne nejémala alué uché bilé raꞌíchali napu ꞌemi

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 CORINTIOS 8​, ​9

450

rukénié, taꞌlá ꞌla ko goꞌaa alué goꞌame napu mono kógirime ju napu tabilé Onorúgame ju o tabilé ꞌla kómá. Suwábaga ramué ꞌla benégame niru pee ko, nobi napuꞌlige benisuga weꞌká tábiri ꞌwe riólaga eꞌyénilime niru ramué. Iligá ꞌla niraga etélime júkuru ralámuli tabilé riólaga, alanokiáká abé ꞌla ju. 2 Bilé rió ꞌwe benégame neraga ꞌnátame ka, pe tabilé benégame ju. 3 Onorúgameka ꞌwe ꞌla machí chieri ralámuli ꞌwe niraga eteme ko Onorúgame, ꞌlige Onorúgameka ꞌwe galegá eteme ju alué ralámuli. 4 ꞌLiko ¿chonokiboa? ¿Goꞌpoa alué goꞌame napu kógilime ju alué mono? ꞌWe ꞌla machiáguru ramué alué mono pe tabilé Onorúgame ko, ꞌlige pe biꞌlepi ko Onorúgame. 5 Jaré ralámuli ꞌwe tánime ju nejkúrali alué eꞌkarúgame tábiri napu nerú ꞌpa rewagachi ꞌlige jena wijchimoba, 6 nobi ramueka machiágó pe biꞌlepi ko Onorúgame napu ju ramué Oꞌnola. Alué ꞌsile suwábaga tábiri newá. ꞌLige ramueka aleké oyérame niru. ꞌLige aminami pe biꞌlepi ju Waꞌlula napu ju Esukristo. Onorúgameka nulele Esukristo napurigá newámala ye gawí ꞌlige rewagá, ꞌlige Esukristo ꞌsime ju aꞌwalí nejía napurigá ejperega mochiwa ramué. 7 Nobi jaré ralámuli Onorúgame oyérame tabilé ꞌla machime ju yeti tábiri. Alueka ꞌnátame ju alué mono ajágame ko, ꞌlige bijchígime ju alué goꞌame kógirime ko alué ꞌla bijchiá Onorúgame, nobi alué ralámuli alué goꞌame goꞌsáká, weꞌká ꞌnátame ju mayega ꞌwe cha nokáligo alué goꞌame goꞌsá. 8 Nobi  

 

 

 

 

 

 

Onorúgame níriká tabilé chéré rekó goꞌae o tabilé goꞌae alué goꞌame. Rekó goꞌsuga alué goꞌame, pecha abé ꞌla naꞌtáwili júkó Onorúgame ꞌyuga o tabilé goꞌsuga ma. 9 Nobi suwábaga ꞌemi ꞌla ꞌnátaga goꞌpoa suwábaga alué goꞌame napu goꞌyame ju ꞌemi napurigá alué uché jaré ralámuli napu kulí ꞌla oyérame ju Onorúgame tabilé chélámala. 10 Jaré alué ralámuli etesa ꞌemi goꞌame goꞌyá mochígichi alué mono kógirime, ꞌliko alué ralámuli naꞌtámala ꞌwe aꞌlá ko goꞌame goꞌaa mono kógirime ꞌlige aminami mayémala ajágame ko alué mono. 11 ꞌLiko alué napu pe kulí ꞌla oyérame ju Onorúgame ꞌwe ꞌla kólámala alué mono oyérilia, ꞌlige ꞌma aꞌrémala Kristo oyeria, alué napu mukule alué ralámuli guꞌíriga. 12 Pe mué chojkila nímala alieti ꞌnátachi alué ralámuli napu pe kulí ꞌla oyérame ju Onorúgame. Krístoka tabilé galeme ju alanokiachi ramué. 13 Neka alekeri tabilé siné goꞌmela alué goꞌame napu kógirime ju alué mono napugiti ne goꞌsáká alué goꞌame, pe guwana naꞌtámala alué ralámuli napu pe kulí ꞌla oyérame ju Onorúgame.  

 

 

 

 

Jena ruwimela tachiri nochámili ko bilé Esukristo nochálilachi nóchame

9

Neka Esukrístote nulérigime ju. Neka etégimpá Esusi ramué nuleme. ꞌÉmika chojkile Onorúgame oyeria napuꞌlige ꞌla bijchígile ꞌemi napu ne benírie. 2 Rekó jaré ralámuli ꞌnatie ne tabilé Esukrístote nulérigime ko, nobi ꞌémika ꞌwéchigo ꞌla bijchígilikó napugiti ꞌémika Onorúgame  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

451

1 CORINTIOS 9

oyérame kame, ꞌlige alekeri ꞌwe ꞌla maꞌchiná néré ꞌla Esukrístote nulelime ko ne. 3 Neka regá anéguru alué ralámuli napu ꞌwe cha anime ju neꞌchí olagá: 4 ¿Tacha ꞌla ikiáré napurigá Bernabé ꞌlige ne goꞌame taa? 5 ꞌLige aminami, ¿tacha ꞌla ikiáré napurigá ramué ꞌla rewiboa umugí ꞌla Onorúgame oyérame napurigá ramué si eꞌyénamala aꞌchigóriga napurigá ꞌsime ju alué Pegro ꞌlige alué uché jaré Esukrístote nulelime, ꞌlige aꞌchigóriga napurigá nokame ju suwábaga alué Waꞌlula Esusi bonila? 6 ¿Pecha ramuecho nocháwili júkó Bernabé ꞌlige ne goꞌame meka? 7 ¿Chieri sontalo nóchame ju boꞌnepi najtétiga goꞌame? Bilé ralámuli echisá iꞌwilí, ¿tacha goꞌyame ju alué iꞌwilí rakala? ꞌLige bilé ralámuli napu tebume ju boꞌné bukula chibá, ¿tacha bajime ju rechí chibá sunasa? 8 Yeka tabilé ne nila ꞌnátili ju. Alarigá aní Moisesi nila nulalí. 9 Aka regá anime osilí osálipeché Moisesi: «Tabilé bulewa roló chuꞌala napuꞌlige nochalia riꞌligó olá, iligá ꞌla eliwa napurigá goꞌmela aꞌtabemi.» Onorúgameka tabilé regá raꞌíchiga anile pecha rolocho naꞌtemaka anile ko. 10 Onorúgameka pe ramué naꞌtemaka anile. ¿Taꞌlá bijchiá ju? Abiena napuꞌlige bilé rió asará, ꞌlige napuꞌlige bilé rió riꞌligó wejpichá, ꞌwe aꞌlá machime ju aꞌkinana rawé goꞌmeo. 11 Pe aꞌchigóriga niru ramué. Alué napu ramué beníriga eꞌyéniru, alueka ju napurigá riꞌligó echiame. ꞌLiko tacha ꞌla ikiáré napurigá ꞌemi nejímala aꞌtabemi  

 

 

 

 

 

 

 

 

goꞌame. 12 Uché jaré ralámuli ꞌla ikiáré goꞌame narea, ramueka abéchigo ꞌla ikiáréliwa goꞌame narea. ꞌLiko ramué abiena ikiáré napurigá narépua alué tábiri. Ramueka tajsinéchigo tálime júkó bilé tábiri. Tabilé najkiá napurigá ralámuli naꞌtámala ramué ꞌwe meme nírigo, ꞌlige aminami tabilé najkiá napurigá naꞌtámala ralámuli ramué pe Onorúgame raꞌichálila ruigá meme nírigo. Neka pe iligá najkí napurigá ralámuli pe Kristo raꞌichálilachi naꞌtámala. 13 Ralámuli alué napu nóchame ju waꞌlú reꞌobachi pachá ꞌwe goꞌyame káꞌé ralámuli aꞌpálala goꞌame alué Onorúgame kógilime. ꞌLige abiena alué ralámuli napu nóchame ju alé waꞌlú reꞌobachi maꞌchige mesa repuka ꞌwe goꞌyame káꞌé goꞌame napu ekí goꞌame jáwame ju ralámuli Onorúgame kógimia. ꞌEmi ꞌwe aꞌlá machíguru alué alarigá ko. 14 Aka abiena nuláché Onorúgame napurigá alué ralámuli napu benírame ju Onorúgame nila raꞌíchali narémili ko goꞌame ralámuli aꞌpálila alué napu gepume ju Onorúgame nila raꞌíchali. 15 Neka pecha ꞌwesi tábiri táame júkó. Neka pecha oségó ꞌemi napurigá ꞌemi bilé tábiri nejímala. Neka mukusá nili eꞌlowika tabilé tábiri tániga ꞌemi. Neka abé ganílame ju beníriga tabilé tábiri taga. 16 Neka tabilé riólame ju napuꞌlige Onorúgame raꞌichálila ruyea ralámuli. Pe ne nochálila ju. Ne tabilé benírasaká ye raꞌíchali ꞌliko Onorúgame neꞌchí gastigárimala. 17 Ne boꞌné naꞌtásaká ye raꞌíchali  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 CORINTIOS 9

452

benírimia ralámuli, ꞌliko ꞌwe ꞌla nímili nílekuru napurigá ralámuli najtétamala neꞌchí. Nobi pe Onorúgame ꞌsile ko nulá napurigá ne benírimala ye raꞌíchali, ꞌliko ne pe ꞌla sébali oláguru napu nulá alué. 18 ꞌLiko ¿chonigá tabilé goblálome júpaché ne Onorúgame raꞌichálila beníriga? ¿Tachiri narémalaché ne? Neka ꞌwe ganílame ju ralámuli beníriga. Neka tabilé najkí napurigá ralámuli najtétamala neꞌchí. Pe alarigá ꞌla ju. 19 Rekó tabilé ꞌwesi nulé neꞌchí, neka pe pioni neraga eyéname ju ralámuli guꞌíriga. Alarigá guꞌírame ju ne weꞌká ralámuli napurigá ꞌla bijchígimala Kristo nila raꞌíchali. 20 Napuꞌlige ne eyena alué jurío ejperélachi, neka napurigá jurío neraga eyéname ju. Neka guꞌíriniliga ꞌsiame napurigá ꞌwe ꞌla bijchígamala Kristo nila raꞌíchali alué ralámuli. Alekeri ꞌwe ꞌla sébali olame ju ne napu nulá Moisesi nila nulalí tabilé che anigá. 21 Napuꞌlige eyena ne alemi napu ejperé alué ralámuli napu tabilé jurío ju, neka oyame ju napurigá alué ralámuli napu tabilé jurío ju, neka guꞌíriniliga ꞌsiame napurigá ꞌwe ꞌla bijchígamala Kristo nila raꞌíchali alué ralámuli. Nobi neka tabiléchigo aꞌreme júkó Onorúgame nila nulalí napugiti neka Krístote nulalime kame. 22 Napuꞌlige ne ajtigá alué ralámuli ejperélachi napu pe kulí ꞌla oyérame ju Onorúgame, néchigó aꞌchigóriga oyame ju napurigá alué ralámuli  

 

 

 

 

napugiti neka pe guꞌíriniliga ꞌsiame alué ralámuli napurigá Kristo aꞌwalí ꞌyámala alué ralámuli. ꞌLige aminami neka ꞌwe ꞌla ꞌnátaga eteme ju churigá ꞌnátame ko aꞌpílipi ralámuli. 23 Neka alarigá ꞌsime ju napugiti neka ꞌwe ganíliga benírime kame Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige ne alarigá ꞌsisa ꞌla narémala ne semati raweli. 24 Aka ne bilé tétali ruyémala ꞌemi napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla námamala. Aka bilé roibí nerúgichi alé Gresia anilichi, aka weꞌká ralámuli júmame júpaché roweka, nobi pe biꞌlepi meme júpaché. Aka aꞌchigóriga júpaché Kristo oyérilia napurigá bilé roibí. ꞌLiko ꞌwe júmpua ꞌla sébali olamia napu Onorúgame najkí. 25 Napuyépiri rió napu rowémili ju, ꞌwe aꞌlá ꞌnátame ju beꞌbé neraga taꞌchó pasichi roibí. Alué rioka alarigá ꞌsime júkuru ménilia bilé gorona aurélite newárigime, alué tabilé weꞌká rawé anáchame. Ramueka nochálime niru Onorúgame nochálilachi méniliga alué tábiri napu senibí anáchame ju. k 26 Napuꞌlige ne newá alué nóchali napu Kristo ꞌyaa neꞌchí, neka tabilé nóchame ju napurigá bilé rió roweme alué napu tabilé ꞌnátame ju mélime. 27 Neka ꞌwe ꞌla ꞌnátame ju alué napu ne beniri, ꞌlige ꞌwe ꞌla sébali olame ju ne alué napu ne beniri. Neka tabilé najkiame napurigá Onorúgame animela tabilé naremio ne semati raweli pecha sébali oláligime  

 

 

 

 

k 9:25 Ralámulika tabilé roweme ju bilé gorona méniliga. Alueka pe meme ju chiní, ꞌlige baꞌnasoli. ꞌLige aminami tabilé ꞌnátame ju churigá memia alué roibí.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

453

1 CORINTIOS 9​, ​10

ne napu ne nulá napurigá sébali olámala uché jaré ralámuli. Jena ruwimela ꞌwe ꞌla eꞌwílime ko alué ꞌwe ꞌla bijchiá Onorúgame ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla raꞌichálime ko alué olagá

10

ꞌEmi Kristo oyérame napurigá ne, ꞌwe ꞌla naꞌtáwaká ꞌemi, alué ꞌemi rijimala ꞌwe ꞌya mochígame l napuꞌlige júmasa alé Ejipto mochiga, nolí bajchabemi enale napu eꞌyénale alué ralámuli, ꞌlige suwábaga alué ralámuli simárale alé waꞌlú baꞌwí ilígichi napu Baꞌwí Sejtákame anilichi ju. 2 Alekeri ꞌwe aꞌlá machirú alueka ꞌla Moisesi oyérame níligo, napugiti alué Moisésika waꞌlula níligame alué ralámuli nuleme. 3 Suwábaga alué ralámuli goꞌale alué goꞌame napu Onorúgame ꞌyale. 4 ꞌLige abiena bajile alué baꞌwí napu Onorúgame ꞌyale napu maꞌchínale bilena waꞌlú rejtechi. Alué rejteka pe Kristo nile napu alué ralámuli ꞌyuga oyame nílige. 5 Amulí suwábaga alué ralámuli tabilé eꞌwale napu nulale Onorúgame. Alekeri Onorúgameka tabilé ganíliga asale alué ralámuli ꞌyuga. Onorúgameka meꞌale alué ralámuli alé jami tabilé baꞌégichi. 6 Suwábaga ye pe tétali ju ramué ꞌyuga napurigá ramué tabilé korúpua chibi nokianti napurigá nokale alué ralámuli. 7 Alekeri ꞌemi tabilé tániwa nejkúrali alué mono napu ralámuli ꞌwe ꞌla niraga etele napurigá Onorúgame neraga  

 

 

 

 

 

napurigá nokale alué ralámuli ꞌwe ꞌya mochígame. Aka Onorúgame nila raꞌíchali regá aníché: «Ralámulika peꞌwé goꞌyá mochile ꞌlige aminami bajía mochile ꞌlige aminami yawile alé oꞌwemi rawega jaga napu ilile alué besero ꞌórote newárigime.» m 8 ꞌLige aminami tabilé ꞌyuga gojchiame júkuru bilé mukí tabilé boꞌné ꞌyula. Alarigá nokale jaré alué ralámuli, alekeri suwile bilé liá aminá bakiá mili ralámuli bilé rawé kachi. 9 Tabilé chibi nokiboa pe machináliga chiéniko gastigárimio Onorúgame. Jaré alué ralámuli alarigá nokale, alekeri Onorúgameka sinowí júlale napurigá alué ralámuli suwimela sinowite uꞌchúsiga. 10 Tabilé che aniboa Onorúgame tabilé ꞌla sébali olame ko napu sébali olámoríle. Jaré ralámuli alarigá nokale, ꞌlige alekeri Onorúgame júlale bilé santo ánjeli ralámuli meꞌame. Alué ꞌsile alué ralámuli meꞌá. 11 Napu ikile alué ralámuli ꞌya ejperégame, alueka pe tétili nile ramué ꞌyuga. ꞌLige alekeri osáliru alé apélichi napurigá ramué ꞌla machiboa napu jipe rawé ejperégame niru, napurigá machiboa alieti tábiri tabilé newati ko. ꞌMa pe uꞌkabi bamí rokáré gawí suwibamia. 12 Alué napu ꞌnátame ju ꞌma tabilé che nokimeo, ¡ꞌwe ꞌla ꞌnátaga tase guwana rujsúpua! 13 Aka suwábaga ralámuli iꞌsínimi cha nokinálime káꞌé, nobi Onorúgameka ꞌwéchigo ꞌla guꞌírame júkó napurigá tabilé cha nokimela.  

 

 

 

 

 

l 10:1 Eꞌnesi glosario «ancestor». m 10:7 Eꞌnesi Éxodo 32:6.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

454

1 CORINTIOS 10 ꞌLige alekeri ꞌwe ꞌla bijchígilime ju Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkúrime ko. 14 ꞌEmi napu ne ꞌwe galegá eté, tase tániwa iwérali alué mono napu tabilé Onorúgame ju. 15 ꞌEmi ralámuli asíriga ꞌla ꞌnátame júkuru, alekeri ꞌwe aꞌlá námaka gepuwa alué napu ne ruimeli ju machináliga pala bijchiá ko o tabilé. 16 Napuꞌlige bajilia alué iꞌwilí baꞌwila, bajchá cheliera iꞌlime júkuru Onorúgame nélegá Esusi mukúligo bilena gulusichi ramué nila gastigo oꞌtogá, ꞌlige aminami goꞌame júturu baní nélagá churigá mukúligo Esusi ꞌlige churigá ku ajánaligo. Yeka pe aniame kéré ramuéchigó ku ajániwili ko. 17 Rekó asíriga weꞌká nírige ramué, pe abaleké baní goꞌyame niru. Yeka ruyame kéré ramué pe biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátame nírigo napu ꞌnátame ju Kristo. 18 Aka ꞌla naꞌtáwabala alué ralámuli alé Israeli ejperégame, aka saꞌpá goꞌyame júché Onorúgame kógilime alé mésachi ajchárigame. Alueka pe aniame kéré alué ralámuli pe biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátame ko Onorúgame ꞌyuga. 19 ¿ꞌLa námilia ꞌemi napu ne ruwí jipe? Alué mono napu kógilime ju, ¿alawégame ju? ꞌLige ¿ꞌla bijchiá ꞌla Onorúgame ju? ¿ꞌWe najtékame ju alué goꞌame napu kógilime ju alué mono? 20 Tabilé. Alué mónoka tabilé alawégame ju. Alué ralámuli napu kógime ju alué mono, pe remónisi uꞌkuchípala kógime kéré alué goꞌame, tase Onorúgame. Neka tabilé najkí napurigá ꞌemi aleké  

 

 

 

 

 

 

uꞌkuchípala remónisi gompaníerola nímala. 21 ꞌÉmika tabilé bajímili júkuru alué iꞌwilí baꞌwila napu bajílime ju Esukristo nélagá ꞌemi bajime nísaká iꞌwilí baꞌwila napu remónisi uꞌkuchípala kógilime ju. ꞌLige aminami pecha goꞌmeli júkó ꞌemi alué baní napu goꞌyame ju Esukristo nélagá ꞌemi goꞌyame nísaká alué baní napu remónisi uꞌkuchípala kógilime ju. 22 ¿ꞌÉmika najkiá napurigá ayómala Onorúgame? Ramueka pecha aꞌwágame niru napurigá Onorúgame.  

 

Jena ruwimela ꞌwe ꞌla guꞌírilimi ko uché jaré ralámuli

23 Jaré

ꞌemi regá anime ju: «Neka abichibi símala napu ne boꞌné najkí.» Aꞌlá ju nobi jaré nóchali tabilé ꞌla júkó ꞌlige aminami tabilé nejkúrime ju napurigá oyérawa Esukristo. 24 Iligá naꞌtawa uché jaré ralámuli guꞌírilinti, tase pe boꞌnepi guꞌírilininti ꞌnata asiboa. 25 Suwábaga goꞌame goꞌpoa ꞌemi napu ralinélime ju alé napu saꞌpá ralinélime ju. Tase rukuboa tala ꞌla mono kógirime ko o tabilé. ꞌLige alarigá ꞌla tabilé weꞌká ꞌnata asimela alué goꞌame goꞌsá. 26 Aka, «Onorúgame nila júpaché suwábaga ye gawí ꞌlige suwábaga tábiri napu nerú jena.» n 27 Jaré ralámuli tabilé Onorúgame oyérame repárisa goꞌame goꞌáachi, ꞌlige mué simisá goꞌame goꞌmea alué ralámuli ꞌyuga, ꞌwe aꞌlá júkuru goꞌaa goꞌame napuyépiri goꞌame. ꞌLige aminami tabilé weꞌká ꞌnátiga  

 

 

 

n 10:26 Eꞌnesi Salmos 24:1.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

455

1 CORINTIOS 10​, ​11

goꞌpoa alué goꞌame. 28 Bilé rió asisáká alé Onorúgame oyérame ꞌlige regá anésiga mué alué riote: «Ye saꞌpaka pe mono kógirime ju napu tabilé Onorúgame ju», ꞌliko mué níriga tase goꞌpoa napurigá tabilé chélámala alué rió. 29 Mueka ꞌma machíguru ꞌla ko napuyépiri goꞌame goꞌaa, nobi iligá tabilé goꞌpoa aleké goꞌame napurigá tabilé chélámala alué rió napu pe kulí ꞌla oyérame ju Onorúgame. ¿Chonigá tabilé goꞌmeli júpaché bilé goꞌame pe bilé ralámuli naꞌtasa tabilé ꞌla ko? 30 Ne cheliera ꞌyásaká Onorúgame alué goꞌame goꞌmea ꞌliko, ¿chonigá cha anilíbiché ne alué goꞌame goꞌyachi? 31 Napuyépiri nóchali napu mué nóchame ju, goꞌame goꞌgá ꞌlige aminami bajiga o uchéchigo bilé tábiriti nóchaga, Onorúgamecho ꞌnátiga nochálime júkuru ꞌlige goꞌyame júkuru ꞌlige bajílime júkuru napurigá ralámuli ꞌla nirámala Onorúgame. 32 Ramueka tabilé najkiá napurigá alué ralámuli jurío guwana rusúmala nibilé alué tabilé jurío, ꞌlige nibilé alué ralámuli napu Onorúgame oyérame ju. Alekeri ꞌla ꞌnátaga. 33 Neka najkí napurigá suwábaga ralámuli ꞌwe ganíliga akimela ne benírachi Onorúgame nila raꞌíchali. Neka tabilé beniri pe boꞌnepi aꞌkabámana einániliga, neka pe uché jaré ralámuli guꞌíriga ꞌsmíguru napurigá ꞌla aꞌkabámana eꞌyénamala. Aꞌchigóriga nokiboa napurigá ꞌsime ju ne. Neka  

 

 

 

 

 

11

aꞌchigóriga ꞌsime ju napurigá ꞌsime ju Kristo. Jena ruwimela bilé mukí Onorúgame ꞌyuga raꞌicha ilisá tabilé banito oꞌpóliga iligá tabilé ꞌla ko Onorúgame níriga

2 Neka

ꞌwe ganíliga ajtí ꞌemi ꞌyuga, ꞌemi ꞌwéchigo ꞌla nélegá mochígame neꞌchí. ꞌLige aminami ꞌwe aꞌlá eꞌwame kame napu ne beniri ꞌemi. 3 Abiena najkí ne napurigá ꞌemi ꞌla námamala ye raꞌíchali: Krístoka suwábaga ralámuli nuleme ju jena wijchimoba ejperégame, ꞌlige bilé rioka nuleme ju boꞌné ꞌyula mukí, ꞌlige Onorúgameka nuleme ju Kristo. 4 Bilé rió Onorúgame ꞌyuga raꞌichasa, o ruyá napu Onorúgame najkí tabilé goꞌyápaga iligá, ꞌliko alueka tabilé nirame kérélamala Waꞌlula Kristo. 5 Bilé mukí Onorúgame ꞌyuga raꞌicha ilisá o ruyá napu Onorúgame najkí tabilé banito oꞌpóliga, ꞌliko alueka tabilé nirame kérélamala alué boꞌné ꞌyula rió, pe aꞌchigóriga ju napurigá reꞌwániga ajchigá sijkarúgame gupala pe tabilé nirame kóriká boꞌné ꞌyula. 6 Bilé mukí tabilé banito oꞌpolánisa, ꞌliko sijkimeli ju gupala. ꞌLa chijunásaká gupá sijkigá, ꞌliko banito oꞌpolámili ju. o 7 Bilé rió pecha goꞌyáchiga ilimeli júkó pachá reꞌobachi, aka Onorúgameka waꞌlula nulame neraga ajcháligeꞌé rió napurigá nulame ju Onorúgame jena wijchimoba ꞌlige ꞌpa rewagachi, alekeri ramué ꞌwe ꞌla nirálime niru Onorúgame, alekeri ꞌwe ꞌla  

 

 

 

 

o 11:6 Alé ꞌmi Korinto anilichi alarigá nokame nile ralámuli napuꞌlige bilé mukí seꞌnú rió ꞌyuga gojchisá, ꞌliko reꞌwániga ajchigá sijkame nile gupá, alueka pe gastigáriga nokame nile alanoká.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

456

1 CORINTIOS 11 niráwili ju Onorúgame. Bilé mukika napurigá rió neraga newárigime ju, ꞌlige ꞌwe ꞌla nirámili ju boꞌné gunala. 8 Onorúgame tabilé bajchá newale mukí, iligá rió ꞌlina bajchá newale. Alué rió bujéliru bilé aꞌchigálila alué mukí newamia. 9 Nibilé alué rió newáleru napurigá guꞌírame nímala alué mukí. Iligá alué mukí guꞌírimili júkuru alué rió. 10 Alekeri alué mukí oꞌpolámili ju bilé banito, alarigaka machiboa ꞌla nirame ko boꞌné gunala ꞌlige abiena ꞌla nirame ko suwábaga alué santo ánjeli. 11 Ramué níriká napu Onorúgame oyérame niru, rioka resílá bilé mukí, ꞌlige mukika resílá bilé rió. 12 Bijchiá ju Onorúgame ꞌsíligo mukí newá bilé aꞌchigálila bujesa alué rió napurigá alué rió si bejtega asimela. Abiena bijchiá ju suwábaga rió pe umugichi oꞌchérigame ko. Onorúgame ꞌsile suwábaga alarigá ꞌnata. 13 ꞌWe aꞌlá naꞌtawa ꞌemi aꞌbopi. ¿Taꞌlá ko bilé mukí Onorúgame ꞌyuga raꞌicha tabilé banito oꞌpóliga iligá alé napu napuíme ju ralámuli Onorúgame oyérame? 14 Bilé rió iꞌweli gujpega einasa, tabilé ꞌla nímala. Tabilé sijkame nísaká gupala asíriga chárikáréle. 15 Bilé mukí iꞌweli gupégame ꞌwe aꞌlá ikiáréle. Aka Onorúgame ꞌnátale napurigá mukí iꞌweli gujpégame nímala. 16 Bilé rió tabilé nirásaká alarigá, ꞌliko raꞌichámili júkuru. Ramueka senibí beníriga eꞌyéname niru bilé mukí banito oꞌpolámili ko napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌicha iligá o napuꞌlige ruyá iligá napu Onorúgame najkí. ꞌLige aminami aꞌchigóriga benírame ju  

 

 

 

 

 

 

 

 

suwábaga alué uché jaré ralámuli napu benírame ju Onorúgame nila raꞌíchali. Jena ruwimela jaré ralámuli tabilé ꞌla niraga goꞌyame ko alué goꞌame napu goꞌyame ju Kristo nélagá 17 Neka

ꞌwe osénilituru ye raꞌíchali ꞌemi neꞌóchaga. Jaré ruyá aníguru pe ꞌwe bochí anime ko ꞌemi napuꞌlige napuísa. Pe tabilé niraga járome kará ꞌemi aꞌbopi. 18 Suwábaga ralámuli ruyá aní napuꞌlige ꞌemi napuísa tabilé ganíliga járome kará ꞌemi aꞌbopi, ꞌlige aminacho ꞌma tabilé biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátame kará ꞌemi. Jaré raꞌíchali bijchiá kérépukué. 19 Nobi suwábaga yeti ikimeli ju napurigá machiboa chieri ralámuli ꞌla bijchiá Kristo oyérame ko. 20 Napuꞌlige ꞌemi napuísa goꞌame goꞌmea Kristo nélegá, tabilé niraga goꞌyame kará ꞌemi. 21 Aminami ruyá aní jaré ꞌemi napuꞌlige napuísa, jaré ꞌemi ꞌwe sapuka goꞌyame kará alué goꞌame napu ꞌemi aꞌpale pe tabilé buigá uché jaré ralámuli, ꞌlige jaré pe eꞌluíka ejtebime kará, ꞌlige jaré pe etégame kará bajiga. 22 ¿Tabilé galégame niru ꞌemi napurigá goꞌmela ꞌemi ꞌlige napurigá bajímala? ¿Chonigá tabilé nirame nírukó ꞌemi napuꞌlige napuísa alué ralámuli Onorúgame oyérame? ꞌLige aminami, ¿chonigá gawéliga eteme níruko ꞌemi alué ralámuli napu tabilé nígame ju? ¿Choneme ne ꞌemi? Neka pecha animeli go ꞌwe aꞌká ralámuli ko ꞌemi.  

 

 

 

 

Jena ruwimela churigá nokiame ko napuꞌlige goꞌyá goꞌame napurigá nulálige Esusi

23 Neka

uchéchigo siné ruwimela napu benírale Waꞌlula Esusi churigá

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

457

1 CORINTIOS 11​, ​12

goꞌame ko alué goꞌame napu goꞌyame ju Esusi nélegá. Abaꞌlige rukó napuꞌlige Jurasi nejile alué Esusi, ꞌlige Esúsika ꞌwile alué baní, 24 ꞌlige ꞌma cheliera ꞌyasa Onorúgame, nasípasi chiꞌwánale regá anigá: «Yeka ne saꞌpala ju napu meꞌliboli ju ꞌemi guꞌíriga. Aꞌkinánami aꞌchigóriga nokiboa neꞌchí nélegá.» 25 ꞌLige aminami peꞌtá iꞌlibeko ꞌwile bilé baso iꞌwilí baꞌwila rekútame roꞌagá ꞌlige regá anile: «Ye iꞌwilí baꞌwílaka ne elalá ju. Yeka ruyame kéré ne mukumeli ko ꞌemi guꞌíriga. Aꞌkinana aꞌchigóriga nokiboa neꞌchí nélagá.» 26 Napu ikisá goꞌyá ꞌemi ye baní ꞌlige napu ikisá bajía ye iꞌwilí baꞌwila, ꞌémika ruká nokáguru Waꞌlula Esusi mukúligo ramué guꞌíriga. Abisibi alanokiboa napusí uchéchigo nawachi Esusi.

Onorúgame pecha gastigárimili go. 32 Napuꞌlige Onorúgame gastigaria ramué, alueka gastigari ramué napurigá ramué ku guwana naꞌtawa ꞌlige aminami napurigá tabilé gastigáriwa ramué alué ralámuli ꞌyuga napu tabilé Onorúgame oyérame ju, napuꞌlige ku nawachi Waꞌlula Esusi gastigárimia suwábaga ralámuli cha nokame. 33 Alekeri ꞌemi Kristo oyérame napurigá ne, napuꞌlige napuísiga goꞌame goꞌmea, goꞌpoa goꞌame napuꞌlige suwábaga ralámuli napuísa. 34 Bilé ralámuli eꞌluísaká, abé ꞌla ju boꞌné bejtélachi goꞌyá, napurigá tabilé gastigáriwa Onorúgamete napuꞌlige goꞌame goꞌyachi uché jaré ralámuli ꞌyuga. Uché jaré raꞌíchali napu ꞌemi ruké neꞌchí, alueka ruimé ne alemi simisá ne ꞌemi kólimia.

Jena ruwimela bajchá taꞌchó goꞌyá alué goꞌame ꞌwe ꞌla naꞌtálime ko tachiri cha nokáligo ꞌemi abé iꞌbé

Jena ruwimela churigá nejkúrimili ko aꞌpili alué ralámuli napu ꞌyáliru nejkúrali Onorúgame Alawálate

 

 

 

27 Alekeri

bilé ralámuli ꞌwe cha ꞌsime nisa alué baní goꞌsá ꞌlige alué iꞌwilí baꞌwila bajisa, alueka tabilé nirame kérélamala Waꞌlula Esusi mukúligo ramué guꞌíriga. 28 Bijí taꞌchó goꞌyá alué baní ꞌlige taꞌchó bajía iꞌwilí baꞌwila, ꞌwe ꞌla naꞌtámili júkuru ꞌemi tachiri cha nokáligo ꞌemi ꞌyabeko. 29 Bilé ralámuli tabilé nirame Waꞌlula Esusi goꞌsá alué baní ꞌlige bajisa alué iꞌwilí baꞌwila, ꞌliko alué ralámuli gastigáriwili ju Onorúgamete. 30 Alekeri jaré ꞌemi ꞌwe resíriga mochí nayua, ꞌlige jaré ꞌma suwile. 31 ꞌLa ꞌwe aꞌlá naꞌtásiká bajchá taꞌchó goꞌyá alué baní ꞌlige taꞌchó bajía iꞌwilí baꞌwila ꞌliko  

 

 

 

 

 

 

12

ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, neka najkí napurigá ꞌemi machimela churigá ko alué nejkúrili napu nejime ju Onorúgame Alawala. 2 Napuꞌlige ꞌemi tabilé ꞌcho oyérame ka Kristo, ꞌémika nejkúrali tanime nile alué mono napu tabilé raꞌíchame ju. 3 Alekeri neka najkíguru napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla námamala. Aka bilé ralámuli napu guꞌírilime ju Onorúgame Alawálate, alueka pecha che anigá raꞌichámalagó Esusi olagá. Suwábaga alué ralámuli napu guꞌírilime ju Onorúgame Alawálate, alueka ꞌwe ꞌla machime ju Esusi ko Waꞌlula.  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

1 CORINTIOS 12 4 Alué

ralámuli napu Onorúgame oyérame ju seꞌunáriga guꞌírilime ju napurigá guꞌírame nímala uché jaré ralámuli, nobi suwábaga alué nejkúrali pe Onorúgame Alawala nila ju. 5 Ralámuli Onorúgame oyérame seꞌunáriga nakúrame ju aꞌbopi, nobi pe abaleké Waꞌlula Esusi ꞌsime ju guꞌíria. 6 Alué ralámuli napu guꞌírilime ju Onorúgame Alawálate, aꞌpílipi alué ralámuli seꞌunátiri ꞌnátali ꞌyalime ju, nobi pe abaleké Onorúgame ꞌsime ju guꞌíria. 7 Onorúgame Alawala seꞌunáriga guꞌírame ju aꞌpílipi ralámuli Onorúgame oyérame, napurigá alué ralámuli ꞌla guꞌírame nímala uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame. 8 Onorúgame Alawala guꞌírame ju ralámuli napurigá jaré ralámuli ꞌwe ꞌla benigá ruyeme nímala rejcholi uché jaré ralámuli ꞌlige napurigá jaré ralámuli ꞌwe ꞌla benime nímala Onorúgame nila raꞌíchali. Nobi pe Onorúgame Alawala ꞌsime júkó guꞌiria. 9 Jaré ralámuli guꞌírilime ju napurigá ꞌwe ꞌla bijchígame nímala Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olame ko. ꞌLige jaré ralámuli guꞌírilime ju napurigá ꞌwe ꞌla saꞌwame nímala nayume. 10 Jaré ralámuli guꞌírilime ju Onorúgame Alawálate napurigá ꞌyome nímala alué tabilé maꞌchílime ralámuli ꞌlige aminami napurigá ajáname nímala suwígame. p ꞌLige jaré ralámuli guꞌírilime ju napurigá raꞌíchame nímala napu Onorúgame najkí. ꞌLige jaré ralámuli guꞌírilime ju napurigá ꞌla machimela Onorúgame Alawala  

 

 

 

 

 

458 ꞌlige aminami ꞌla machimela alué tabilé aꞌlá alawá. ꞌLige jaré ralámuli ꞌla guꞌírilime ju napurigá raꞌíchame nímala seꞌunáriga napu tabilé námame ju aꞌboi, ꞌlige jaré ralámuli guꞌírilime ju napurigá ꞌla námamala napuꞌlige raꞌíchachi ralámuli seꞌunáriga raꞌíchame. 11 Nobi péchigo Onorúgame Alawala ꞌsime ju suwábaga ye nejkúrali ꞌya ralámuli, ꞌlige alué ꞌla machí churigá guꞌírimio aꞌpílipi ralámuli. 12 Aka ramueka sekégame niru, ꞌlige ronégame, ꞌlige moꞌégame. 13 Aka Esukristo oyéramechigó weꞌkaná chojkégame káꞌé. Jaré jurío ju ꞌlige jaré tabilé jurío ju. ꞌLige jaré griego raꞌíchame ju ꞌlige jaré seꞌunáriga raꞌíchame ju. ꞌLige jaré ralirúgame ju ꞌlige jaré tabilé, pe nóchame ju. Nobi suwábaga pe biꞌlepi alawégame niru ko, pe Onorúgame Alawala. 14 Ramueka pecha moꞌocho niru ko. Abiena sekégame niru ꞌlige ronégame. Tabilé suwábaga ralámuli jurío ju ꞌlige aminami tabilé suwábaga ralámuli ralirúgame ju. 15 Aka moꞌoka pecha ꞌnátame júkó abé najtékame ko meꞌtigá ronó. ꞌLige aminami moꞌoka tabilé anime káꞌé: «Neka tabilé seká ju, alekeri tabilé najtékame ju ne, iligá abé ꞌla júleké neꞌchí rejpunalia.» 16 Aka bilé najká pecha sulagoma júkó, nobi ꞌwéchigo najtékame júkó alué najká. 17 Tabilé najkégame níriká, pe buségamecho níriká, ꞌliko ¿churigá akibóché? Tabilé ajkégame níriká, ꞌliko ¿churigá júluwapaché? 18 Aka Onorúgame newáligeꞌé ramué najkégame, buségame,  

 

 

 

 

 

 

 

p 12:10 Eꞌnesi glosario «milagro».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

459

1 CORINTIOS 12

ronégame, ajkabógame, chuꞌégame, moꞌégame napurigá boꞌné ꞌla nirale. 19 Tabilé ronégame nísiga ramué, nibilé sekégame nibilé moꞌégame, ¿chieti níwapué ramué? Buségame nísiga ꞌlige tabilé najkégame nísiga, o pe akégame nísiga ꞌlige tabilé ronégame nísiga, ¿chieti níwapué ramué? 20 Aka najkaka ꞌwe najtékame júpaché ꞌlige busí ꞌlige ajkabó ꞌlige ronó. 21 Aka busika pecha abé najtékame júkó meꞌtigá seká. Aka moꞌoka pecha abé najtékame júkó meꞌtigá ronó. Aka moꞌoka peka regá anime káꞌé: «Neka tabilé resílá alué ronó.» 22 Jarénami oꞌpóliga eꞌyénilime niru. Taꞌmé ꞌwe najtékame káré nobi ꞌwéchigo najtékame kéréko. 23 Abéchigo ꞌla repúlime niru meꞌtigá alué uché jarénami. 24 Jarénami napu ju sekachimi, moꞌchimi, tabiléchigo alarigá repúlime júkó, peka napurigá muyachí ꞌlige chojkóbachimi. Alarigá newale Onorúgame. 25 Alarigá nírukuru ramué Onorúgame oyérame. Aꞌnagupi repúlime nírukuru ramué. Jaré tabilé eꞌwélala kárékuru, taꞌmé najtékame káré. Abirigáchigo ꞌla repúligo. 26 Bilé Onorúgame oyérame ꞌwe resí nílasa, ramuéchigó oꞌmaka resí nília mochiru. ꞌLige ꞌwe ꞌla semáriga raꞌichasa uché jaré ralámuli ꞌemi olagá, ꞌliko ꞌwe ꞌla ganíliga mochiru ramuéchigó. 27 Aꞌpílipi ralámuli Onorúgame oyérame ꞌwe najtékame ju, ꞌlige Onorúgame ꞌyale alué ꞌnátali  

 

 

 

 

 

 

 

 

napurigá uché jaré ralámuli guꞌíriga járomala. 28 Jaréchigo ꞌyárigame ju nejkúrali napurigá nulame nímala Esukristo nochálilachi. ꞌLige jaréchigó ꞌyárigame ju nejkúrali napurigá ꞌwe ꞌla ruyémala uché jaré ralámuli napu Onorúgame najkí jipe. ꞌLige uché jareka benírimili júkuru Onorúgame nila raꞌíchali. Jaréchigo ꞌyárigame ju nejkúrali napurigá ꞌyome nímala alué ralámuli tabilé maꞌchílime ꞌlige napurigá ku ajánamala suwígame. Jaréchigo ralámuli alarigá ꞌyárigame ju nejkúrali napurigá nayúkame eꞌnéniga járomala ꞌlige jaré ralámuli ꞌwe resítitirichigó ꞌlige tabilé nígame goꞌame. Jaréchigo ꞌyárigame ju nejkúrali napurigá oilárimala uché jaré ralámuli napurigá nochámala. Jaréchigo ꞌyárigame ju nejkúrali napurigá raꞌichámala seꞌunátiri raꞌíchali napu tabilé námame niru ramué. 29 ¿Suwábaga ꞌemi nulame niru Esukristo nochálilachi? Tabilé. ¿Suwábaga ruyame ju ꞌemi napu Onorúgame najkí? Tabilé. ¿Suwábaga ꞌemi benírame ju? Tabilé. ¿Oꞌmaka ajáname ju ꞌemi suwígame? Tabilé. 30 ¿Oꞌmaka ꞌemi ꞌyome niru? Tabilé. ¿Suwábaga ꞌemi ꞌla raꞌíchame niru alué napu tabilé námutame ju? Tabilé. ¿Suwábaga ꞌemi ꞌla námame niru alué ralámuli raꞌíchachi tabilé námutame raꞌíchali? Tabilé. 31 Abirigáchigo ꞌla tániwagó Onorúgame alué ꞌnátali napu abé ꞌla guꞌírame ju uché jaré ralámuli.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

1 CORINTIOS 12​, ​13 Neka jena beníramala pe uꞌkabi raꞌíchali napu abéchigo najtékame ju. Jena ruwimela ꞌwe ꞌla niraga etélime ko uché jaré ralámuli

13

Rekó ne suwábaga eꞌkarúgame raꞌíchali raꞌíchame ke ne napu raꞌíchame ju ralámuli jena wijchimoba ejperégame ꞌlige aminami napu raꞌíchame ju santo ánjeli nobi neka tabilé galegá etégó uché jaré ralámuli, neka pe napurigá bilé gapiní napu tabilé ꞌla anime ju, alarigá ju ne. 2 ꞌLige rekó ne ꞌwe ꞌla machime ke tachiri chukumeli ko abé iꞌlibékomi ꞌlige ꞌla námame nísaká ne napu Onorúgame ꞌnata ajtí, ꞌlige ne ꞌwe ꞌla bijchígame nísaká Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olame ko, ꞌliko ne ꞌla umubámili ke alué rabó seꞌwí elá pe ꞌnátaga, ne tabilé galegá eteme nísaká uché jaré ralámuli, pe rioksi nímili ke ꞌliko. 3 ꞌLige rekó ne suwábaga kogie alué ralámuli napu tabilé nígame ju, pe rioksi nímala ke tabilé galegá eteme nísaká ne alué ralámuli. Rekó ne meꞌlisuga Onorúgame nila raꞌíchali ruyame kóriká, pe rioksi nímala ke, ne tabilé galegá eteme nísaká uché jaré ralámuli. 4 Alué ralámuli napu ꞌla galegá eteme ju uché jaré ralámuli, alueka anáchame ju rekó chibi anilíe, ꞌlige senibí guꞌírame ju uché jaré ralámuli. Alueka tabilé enuélame ju ꞌlige aminami tabilé riólame ju. 5 Alueka tabilé che anigá raꞌíchame ju uché jaré ralámuli olagá. Alueka ꞌwe ꞌla kóniga goꞌyame ju napu nígame ju aꞌboi. ꞌLige aminami  

 

 

 

460 tabilé ayome ju peꞌtá seꞌwiná anésiga uché bilé ralámulite. ꞌLige aminami tabilé senibí ꞌnata ajtime ju napu chibi olálige ꞌyabeko. 6 Tabilé galegá eteme ju alué cha nokame ralámuli iligá ꞌwe galegá eteme ju alué ralámuli napu ꞌwe ꞌla raꞌíchali raꞌíchame ju tabilé ꞌyégali. 7 Alué ralámuli napu galegá eteme ju uché jaré ralámuli, alueka tabilé guwana rujsume ju, ꞌlige senibí ꞌwe ꞌla bijchígime ju ꞌla aꞌremio chaꞌsika eyena. Alueka ꞌla anáchame ju rekó chibi ikié. 8 Alué ralámuli napu galegá eteme ju uché jaré ralámuli, alueka senibí galegá etémili ju uché jaré ralámuli. Bilé rawé sebámala napu taꞌwesi ralámuli ruwimela chukimeli ko abé iꞌlibékomi ꞌlige aminami tabilé raꞌichámala ralámuli seꞌunátiri raꞌíchali napu tabilé námutame ju, ꞌlige aminami ꞌma pecha resílámalagó alué ralámulika, ꞌma ꞌla machigá mochímempá Onorúgame naꞌtálila. 9 Jipe tabilé ꞌla machirú suwábaga napu Onorúgame najkí, ꞌlige aminami tabilé ꞌme ejebénigame niru Onorúgame nila raꞌíchali beniria. 10 Napuꞌlige ramué námasiga suwábaga napu tabilé námame nírige ramué, ꞌma tabilé resí lawa aminabi beniame alué raꞌíchali. 11 Ne uꞌtá ka, uꞌtá neraga ꞌnátame kéturu ne. Waꞌlú kaka, ꞌma tabilé ꞌnata ne uꞌtá neraga. 12 Jípeko taꞌmé machiame niru Onorúgame nobi ꞌla námasiká suwábaga napu tabilé námame niru, aꞌlige kulí ꞌla machiboa churigá ko Onorúgame, napurigá Onorúgame machime ju ramué.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

461

1 CORINTIOS 13​, ​14

13 Bakiá

ꞌnátali nerú napu tajsiné suwíbame ju. Bilé ꞌnátali ju ye: ꞌWe ꞌla bijchígilime ko Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olamio. ꞌLige uché bilé ꞌnátali ka ye ju: Abisibi buigá mochílime ko napusí Onorúgame ꞌla sébali olá napu sébali olámorílige. ꞌLige abé nujubá ꞌnátilika ye ju: galegá etélime ko uché jaré ralámuli. Nobi abéchigo najtékame júkó alué ꞌnátali galegá etélime ralámuli. Jena ruwimela chieri nekúrali ko abé najtékame napu nejile Onorúgame Alawala

14

ꞌWe aꞌlá nisa ꞌla képá ꞌemi ꞌwe aꞌlá galegá etesa uché jaré ralámuli, ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla tánisa ꞌla képá guꞌírili Onorúgame Alawala napurigá guꞌírimala napurigá ruyeme nímala ꞌemi uché jaré ralámuli napu Onorúgame najkí. 2 ꞌEmi guꞌírisiká Onorúgame Alawálate napurigá ꞌemi raꞌichámala seꞌunátiri raꞌíchali napu ꞌemi tabilé raꞌíchame ju, pe Onorúgame ꞌyuga raꞌíchame kérélamala ꞌemi, tase ralámuli ꞌyuga, napugiti alué ralámulika pecha námamempá napu ꞌemi raꞌicha. ꞌÉmika pe Onorúgame Alawálate raꞌichámala nobi alué napu ꞌemi raꞌicha taꞌwesi ralámuli machimela. 3 Alué napu ruyame ju napu Onorúgame najkí, alueka benírame ju napurigá uché jaré ralámuli aminabi benimela Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLige alarigá ꞌla oilárime ju ꞌemi alué ralámuli napurigá ꞌwe ꞌla ganíliga mochímala. 4 Alué ralámuli napu raꞌíchame ju seꞌunátiri raꞌíchali,  

 

 

alueka pe boꞌnepi guꞌírame ju, nobi alué napu benírame ju Onorúgame nila raꞌíchali, alueka benírame ju napurigá aminabi benimela ralámuli Onorúgame oyérame. 5 ꞌWe ꞌla nisa ꞌla képá napurigá suwábaga ꞌemi ralámuli seꞌunáriga raꞌíchame nímala napu tabilé námutame ju. Nobi neka abé ꞌla nirá nili napurigá ꞌemi beníramala napu Onorúgame najkí. Abé najtékame ju benírilia napu Onorúgame najkí, meꞌtagá raꞌichalia seꞌunáriga. Bilé rió seꞌunáriga raꞌichasáká Onorúgame nila raꞌíchali, aꞌlige asisá bilé rió ꞌla námame alué seꞌunátiri raꞌíchali, alué ruimeli júkuru aꞌchigóriga napu anile alué seꞌunáriga raꞌíchame napurigá ralámuli Onorúgame oyérame aminacho ꞌla benimela. 6 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, ne simisá ꞌemi kólimia ꞌlige ne benírisa Onorúgame nila raꞌíchali seꞌunáriga raꞌíchaga napu ꞌemi tabilé námame ju, ¿churigá nejkúramalawé? Ne ruisáká ꞌla suériga napu Onorúgame beniri neꞌchí, ꞌlige aminami ruisá ne napu machí ne, ꞌlige ruisá ne napu Onorúgame najkí, ꞌlige ne benírisa bilé tétali ꞌliko ne ꞌla maꞌchígime beníguru, ꞌliko ꞌla nejkúrime nímala alué raꞌíchali. 7 Alué rabisílime napu ju alué baká buchilime, ꞌlige alué rabeli, tabilé maꞌchígime rabisime nísaká, ꞌliko chieri ralámuli ꞌla machimélawé tachiri wiká rabisília alué baká bujchigá ꞌlige alué rabeli. 8 ꞌLige bilena nakó nerúgichi, tabilé ꞌla buchésaká alué trompeta anilime, pecha  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

462

1 CORINTIOS 14 ꞌwesi machimélagó nakó nerumio. 9 Aꞌchigóriga ikime ju ꞌemi ꞌyuga, ꞌemi tabilé ꞌla raꞌichásaká napurigá ꞌla námapua, ¿churigá machibóaché napu aniá mochí ꞌemi? ꞌÉmika pe ꞌoni raꞌíchame kárélamala. 10 Jena wijchimoba weꞌká eꞌkarúgame seꞌunáriga raꞌíchame ralámuli mochí. Nobi mochíkó jaré ralámuli ꞌwe ꞌla námame alué raꞌíchali napu raꞌíchame ju alué ralámuli seꞌunáriga raꞌíchame. 11 Bilé ralámuli seꞌunáriga raꞌíchame raꞌichasa ne ꞌyuga, pecha námamalagó ne napu aní alué ralámuli. Alué ralámulika naꞌtámala pe nawágame ko ne. ꞌLige néchigó pe abalarigá naꞌtámala pe nawágame ko alué ralámuli, napugiti alué ralámuli pecha námamalagó napu ne aní. 12 Alekeri ꞌemi napu ꞌwe najkime ju alué nejkúrili napu nejime ju Onorúgame Alawala, tániwa ꞌemi Onorúgame napurigá nejímala alué nejkúrili napu guꞌírilime ju weꞌká ralámuli. 13 Alué ralámuli napu seꞌwináriga raꞌíchame ju, ꞌwe tánimili júkuru nejkúrili Onorúgame napurigá Onorúgame guꞌírimala napurigá ꞌla námamala, ꞌlige napurigá ꞌla benegá beníramala uché jaré ralámuli. 14 Ne raꞌichásaká Onorúgame ꞌyuga seꞌwináriga raꞌíchaga pe ne alawala ꞌsime ju Onorúgame ꞌyuga raꞌicha napugiti neka pecha námempá napu ne aní. 15 Alarigá nísaká, ꞌlige ¿chuꞌsímalaché ne? Raꞌichámili ju ne Onorúgame ꞌyuga ne boꞌné alawálate, abiena raꞌichámili ju ne Onorúgame ꞌyuga ꞌwe ꞌla námatume  

 

 

 

 

 

 

raꞌíchilite. ꞌLige aminami wikarámili ju ne Onorúgame wikala, ne boꞌné alawálate, ꞌlige abiena wikarámili ju ne ꞌwe ꞌla námatume wiká. 16 Mué wikarásaká Onorúgame wikala ꞌlige cheliera ꞌyasa mué Onorúgame seꞌwinátiri raꞌíchilite, ꞌliko ralámuli ¿churigá cheliera ꞌyámalawé Onorúgame mué ꞌyuga pecha námame kame napu mué aní? 17 Alué raꞌíchali napu mué raꞌicha ilí Onorúgame ꞌyuga, ꞌwe ꞌla semati kéréko, nobi pecha ꞌwesi ralámuli námago, ꞌlige alué ralámulika pecha aminabi beniméligó Onorúgame nila raꞌíchali. 18 Neka waꞌlú cheliera ꞌya Onorúgame napugiti nejkúriligime napurigá ne raꞌichámala seꞌunátiri raꞌíchali meꞌtigá suwábaga apiépiri ꞌemi. 19 Napuꞌlige napuísa Onorúgame oyérame Onorúgame nila raꞌíchali benimea, abé aꞌlá ju pe uꞌkabi raꞌíchali raꞌichalia ꞌla námatume, tase raꞌichalia weꞌká raꞌíchali tabilé námatume. 20 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, tabilé ꞌnátame niwa napurigá ꞌnátame ju uꞌkuchítiri. Abé ꞌla ju naꞌtalia napurigá ꞌnátame ju eꞌwele oꞌchérame Onorúgame oyérame, tase chibi nokianti. 21 Aka ꞌwe ꞌya osirúgime raꞌíchali Onorúgame nila raꞌíchali regá aníché: «Neka julámala alé napu ꞌemi ejperé alué ralámuli tabilé námatame raꞌíchame. Nobi rekó alieri raꞌíchie alué ralámuli, ꞌémika tabilé eꞌwímalago neꞌchí.» 22 Bilé ralámuli raꞌichasa seꞌunátiri raꞌíchali, ralámuli tabilé Onorúgame oyérame akisá raꞌíchachi alué ralámuli, regá  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

463

1 CORINTIOS 14

naꞌtámala: ꞌNee alué ralámulika ꞌla chieti raꞌíchanti ju, nobi ¿tachiri chonigá aníwé? Machinali nili ne chonigá aniá alué ralámuli. Nobi bilé ralámuli Onorúgame oyérameka pecha aꞌchigóriga naꞌtámili go napurigá ꞌnátale alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame. Alueka iligá najkimela ꞌwe ꞌla benírilime napu Onorúgame najkí. 23 Mueka ¿chulasi nili? Suwábaga ralámuli Onorúgame oyérame napuísa Onorúgame nila raꞌíchali benimea, ꞌlige ꞌemi chojkiasa raꞌicha seꞌwináriga napu tabilé raꞌíchame ju ꞌemi, aꞌlígirikáchi bajkisá bilé rió tabilé Onorúgame oyérame alé napu ꞌemi mochí Onorúgame nila raꞌíchali beniá, alueka lámala ꞌemi ꞌma loꞌíriligo. 24 Suwábaga ꞌemi ꞌwe ꞌla benírame nisa napu Onorúgame najkí, ꞌliko alué rió ꞌwe ꞌla námamala, ꞌlige naꞌtámala, ꞌwe chaꞌsime rió ko, 25 napuꞌlige gepuga iligá, aꞌlige chojkiámala ruyá suwábaga napu chaꞌsile alué rió, ꞌliko chojkóbaka iligá ꞌwe ꞌla niraga raꞌichámala Onorúgame olagá regá anigá: Bijchiá ju Onorúgame ajtí jena napu mochí ꞌemi.  

 

 

Jena ruwimela napuꞌlige napuísiga Onorúgame nila raꞌíchali benimea, ꞌwe ꞌla sébali oliame ko 26 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ne, napuꞌlige ꞌemi napuísa Onorúgame nila raꞌíchali benimea, jaré ꞌemi wikarámili júkuru Onorúgame wikala, ꞌlige jaré benírimili júkuru, ꞌlige jaré ruimeli júkuru napu Onorúgame anele napurigá ruyémala

ralámuli, ꞌlige jaré raꞌichámili júkuru seꞌwinátiri raꞌíchali, ꞌlige jaré ruyame nímili júkuru napu aní alué ralámuli seꞌwináriga raꞌíchame, nobi suwábaga ꞌemi guꞌírimili júkuru napurigá ralámuli aminabi benimela ꞌlige aminabi oyéramala Onorúgame. 27 Jaré ralámuli raꞌichasa seꞌunátiri raꞌíchali, tase oꞌmaka raꞌichámili júkuru, bajchá chojkiámili júkuru bilé ꞌlige uchéchigo bilé, ꞌlige bilé ralámuli ruimeli júkuru napu aniá ajuí alué ralámuli, 28 tabilé ꞌwesi mochísaká tabilé námame alué seꞌwinátiri raꞌíchali alé napu ꞌemi mochí napuíka Onorúgame nila raꞌíchali beniá, ꞌliko alué ralámuli tabilé raꞌichámili júkuru o tase eꞌwele raꞌichámili júkuru alué ralámuli Onorúgame ꞌyuga. 29 ꞌLige aminami jaré ralámuli mochisa napu ruyame ju napu Onorúgame najkí, tase oꞌmaka raꞌichámili júkuru, bajchá chojkiámili júkuru bilé, ꞌlige uchéchigo bilé. ꞌLige jaré ꞌwe ꞌla ꞌnátaga gepúmili júkuru taꞌlá ꞌla bijchiá Onorúgame nila raꞌíchali ko o tabilé. 30 Nobi Onorúgame benírasaká bilé ꞌnátali bilé ralámuli napu ajtí alé gepua, ꞌliko alué ralámuli napu raꞌicha ilí aꞌrémili júkuru raꞌicha napurigá raꞌichámala alué ralámuli napu ꞌyáliru ꞌnátali Onorúgamete. 31 Aꞌliko ꞌla suwábaga ralámuli napu nareme ju Onorúgame nila raꞌíchali ꞌla raꞌichámala, ꞌlige alué ralámuli napu gepua mochí ꞌla benimela ꞌlige aminabi oilárimala Onorúgame oyeria. 32 Alué ralámuli napu ruwime ju napu Onorúgame najkí, alueka ꞌwe ꞌla naꞌtámili  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

1 CORINTIOS 14​, ​15

464

júkuru chiéniko raꞌichamio ꞌlige chiéniko aꞌremio raꞌicha, 33 napugiti Onorúgameka pecha galeme kame napurigá oꞌmaka raꞌichámala, iligá Onorúgameka galeme ju napurigá bilé raꞌichámala ꞌlige uchéchigo bilé. Napurigá nokiame niru ramué napu Onorúgame oyérame niru, 34 umugika tabilé raꞌichámili ju alé napu napuílime ju Onorúgame nila raꞌíchali benimea, napugiti pecha lisensia nígame kame napurigá raꞌichámala. Aka Moisesi regá anime osáleché ꞌwe ꞌya: «Umugika kilí gepuga mochiga benimeli júkuru.» 35 Bilé raꞌíchali machinálisaká, rukémili júkuru boꞌné ꞌyula napuꞌlige ku sebasa aꞌboi ejperélachi. Pecha ꞌla ikiáré ko napurigá umugí raꞌichámala alé napu napuílime ju Onorúgame nila raꞌíchali benimea. 36 ꞌÉmika pecha bajchá naréleko Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige aminami pecha ꞌémicho naréleko Onorúgame nila raꞌíchali. 37 Bilé ralámuli regá ꞌnátame nísaká: «Neka ꞌla Onorúgame nila raꞌíchali ruyame ju o neka ꞌla eꞌwime ju suwábaga napu nulá Onorúgame Alawala», alueka ꞌwe ꞌla machimeli júkuru ye napu ne osé ꞌemi Onorúgame nulalila ko. 38 Tabilé machisáká, Onorúgamechigó tabilé machigá etémala alué ralámuli. 39 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, ꞌwe ꞌla oyéraga raꞌicháwaká napu Onorúgame najkí, ꞌlige tase sulíwaká napurigá raꞌichámala seꞌunátiri raꞌíchali napu tabilé námame ju boꞌné. 40 ꞌLige suwábaga ꞌla suériga benírimili júkuru ꞌla niraga.

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Kristo ku ajániligo

 

 

 

 

 

 

 

 

15

ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, neka najkí napurigá ꞌemi nélámala alué ꞌwe ꞌla raꞌíchali napu ne beniri ꞌemi, ꞌlige jípesí abiena ꞌla bijchigi ꞌemi alué ꞌwe aꞌlala raꞌíchali. 2 ꞌEmi abisibi ꞌwe ꞌla bijchígisaká alué aꞌlala raꞌíchali, ꞌliko ꞌemi ꞌwe ꞌla semati raweli rewimela. Nobi ꞌemi bijchime nísaká uché jaré raꞌíchali napu tabilé bijchiá ju, ꞌliko tabilé semati raweli rewimela. 3 Neka benírituru ꞌemi alué raꞌíchali napu ne bení, alué raꞌíchali ꞌwe ꞌya nerúgame napu ruwime ju Kristo mukúligo chátiri ꞌnátali oꞌtogá ramué nila. 4 ꞌLige rekáliru bilena ewachi napu gatéwili nile suwígame, ꞌlige bakiá rawé kachi ku ajániligo. Alarigá anílige Onorúgame nila raꞌíchali ꞌwe ꞌya osirúgime alarigá ikimea. 5 ꞌLige yati neraga maꞌchiná ilíbaligo alemi napu ilile Sepasi (Pegro) anilime rió, ꞌlige aminami abé iꞌlibeko yati neraga maꞌchiná ilíbaligo alemi napu mochile suwábaga alué makué bilé rió napu nóchame nile Esukristo nochálilachi. 6 ꞌLige abé aꞌkinana yati neraga maꞌchiná ilíbaligo alé napu mochile alué maligi siento rasígame ralámuli Onorúgame oyérame, ꞌlige amulí suwábaga alué ralámuli bijí ajagá mochí. Jaré ꞌma suwile. 7 ꞌLige abé aꞌkinana yati neraga maꞌchiná ilíbale alé napu ajtile Santiago, ꞌlige aꞌkinánami yati neraga maꞌchiná ilíbale alé napu mochile alué makué bilé rió napu Esusi ꞌyuga járome nile.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

465

1 CORINTIOS 15

8 ꞌLige

abé nujubami ka yati neraga maꞌchiná ilíbaturu alemi napu ne enegé, ne napu ju napurigá pe bilé towí napu ochérale tabilé ꞌcho ꞌla sébachi raweli. 9 ꞌLige alekeri alué makué bilé rió napu Esukristo ꞌyale nóchali abé najtékame ju meꞌtigá neꞌchí. ꞌLige tabilé ikiáré napurigá ralámuli neꞌchí olagá animela ne Esukristo nochálilachi nóchame ko, napugiti neka ꞌwe resí olame kéturu alué ralámuli Onorúgame oyérame. ꞌLige neka alekeri ꞌwe chijúnaguru. 10 Nobi Onorúgameka ꞌwe ꞌla naꞌtemaka etéliko neꞌchí ꞌlige alekeri neka ꞌwe ꞌla nocha ꞌlige beniria ajtí ne meꞌtigá uché jaré napu Esukristo ꞌyuga járome nile nobi tabiléchigo ne boꞌné aꞌwalílate benírigo, pe Onorúgame aꞌwalila ꞌsmi neꞌchí guꞌiria. 11 Tabilé chéré rekó jaré abé rajpé benirie alué aꞌlala raꞌíchali, nobi abéchigo najtékame júkó benírilia alué aꞌlala raꞌíchali, ꞌlige alué raꞌíchali ju napu ꞌemi oyérale.  

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ramué abiena ku ajániwili ko

12 Ye

ju alué aꞌlala raꞌíchali napu ramué ruigá eꞌyéniru: Kristo ku ajániligo. ꞌLiko ¿chonigá aníché jaré ꞌemi suwígame tabilé ku ajáname ko? 13 Tabilé ku ajáname nísaká alué suwígame, ꞌliko Kristo tabilé ku ajánaleréko, 14 ꞌlige tabilé ku ajánasaká alué Kristo, ꞌliko ye aꞌlala raꞌíchali napu ramué beníriga eꞌyéniru pe tabilé sirbe júleké ꞌliko, ꞌlige pe rioksi julke rekó ꞌemi bijchigie Kristo nila raꞌichálila. 15 Bijchiá nísaká tabilé ku ajáname  

 

 

ko alué suwígame ꞌliko ramué pe ꞌyégiga ruigá eꞌyéniwaréko Onorúgame nila raꞌíchali napugiti ramueka ruigá eꞌyéniru Onorúgame ꞌsílego ku ajania alué Kristo. 16 Bijchiá tabilé ku ajáname nísaká alué suwígame ꞌliko Kristo tabilé ku ajáneleréko, 17 ꞌliko Kristo tabilé ku ajánasaká ꞌliko tabilé najtékame ju rekó ꞌemi bijchigie Kristo nila raꞌíchali, ꞌliko ꞌemi pe abijí chátiri ꞌnátame júleké. 18 ꞌLiko alué ralámuli napu Kristo oyérame nile ꞌwe ꞌya napu ꞌma suwile, alueka napurigá eꞌwagágame neraga mochíliké. 19 Najtékame nisa Kristo oyérilia pe abijí ajagá mochiga ꞌlige ꞌma tabilé najtékame nisa ꞌma suwisúká, ꞌliko resía ramué. 20 Nobi Krístoka ku ajánale tabilé siné mukumea uchéchigo siné ꞌlige abé aꞌkinánaka alué suwígame ku ajánamala. 21 Pe bilé rió (Arani) chojkila gite suwime ju ralámuli ꞌlige pe bilé rió gite (Kristo) ku ajánimili júkuru suwígame. 22 Napusí chaꞌsile alué Arani, suwábaga ramué ꞌma chátiri alawégame gainaru ꞌlige alekeri suwiboli ju ramué. Nobi ramué Kristo oyérisiká, ku ajániwili ju ramué. 23 Aꞌpílipi ralámuli ajánimili ju napuꞌlige seba raweli nobi bajchaka Kristo ku ajánale. ꞌLige abé aꞌkinánami napuꞌlige Kristo uché ku nawasa, ajánamili ju suwábaga alué napu Kristo oyérame nile. 24 Aꞌlige ꞌma guwichí nímala napurigá tané ikimela gawí, napuꞌlige Kristo umérasa suwábaga alué eꞌwélala nulame cha nokame ꞌlige alué uꞌkuchípala remónisi. ꞌLige Kristo regá anémala  

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

466

1 CORINTIOS 15 alué Oꞌnó Onorúgame: «Jena ajtí suwábaga nóchali napu mué nulá.» 25 Krístoka nulámili júkuru bochígimi jena wijchimoba napusí ꞌma umérisa suwábaga alué boꞌné saíla. 26 Napuꞌlige Kristo neyúrasa, ꞌma tabilé siné suwimeli ju ralámuli. 27 Aka Onorúgame nila raꞌíchali regá aníché: «Onorúgameka waꞌlula nulame neraga ajchale alué Kristo napurigá nulame nímala suwábaga napu nerú jena wijchimoba ꞌlige ꞌpa rewagachi», q nobi Krístoka tabilé nulémala boꞌné Oꞌnola napugiti Oꞌnólaka waꞌlula neraga ajcháligame napurigá nulame nímala. 28 Napuꞌlige ꞌma nulachi suwábaga alué Onorúgame Inolá, aꞌlige nuléwili ju Onorúgamete, ꞌlige alarigá Onorúgame nímala suwábaga nulame jena wijchimoba ꞌlige ꞌpa rewagachi. 29 Alué suwígame tabilé ku ajánimili nísaká, ꞌliko ¿chonigá jaré ralámuli rewarame júpaché alué suwígame neraga? ¿Chonigá alanokame júpaché peka bijchígime ke ku ajánamio alué suwígame? 30 Tabilé ajánamili nísaká alué suwígame, ꞌliko ¿chonigá aꞌkuepi amulí suwiyame nírupaché ramué? 31 Aka ꞌemi ꞌwe ꞌla machíché ne iꞌsínimi amulí mukume ko. ꞌWe bijchiá ju napu ne aní, abiena bijchiá ju napuꞌlige ne etea ꞌemi, ꞌwe ganíliga eteme ju ne ꞌemi napugiti ꞌémika ꞌwéchigo ꞌla oyérame kame Waꞌlula Kristo Esusi. 32 Tabilé ku ajáname nísaká alué suwígame, ꞌliko ¿chonigá tabilé majame nílepaché ne alué  

 

 

ralámuli ꞌyuga raꞌicha napu ꞌwe jobátigame nile? Tabilé ajánamili nísaká suwígame ꞌliko abé ꞌla júleké ganíliga ejperelia pe goꞌame goꞌgá ꞌlige bajiga napugiti pe beꞌlimi ꞌma suwiboli kame. 33 Tase bijchígiwa napu aní alué ralámuli cha nokame. ꞌEmi eꞌwísaká napu aní alué ralámuli, ꞌémichigó aꞌchigóriga nímala napurigá alué ralámuli. 34 ꞌWe ꞌla naꞌtáwaká napu noká ꞌemi ꞌlige ꞌma aꞌréwaká tabilé eꞌwía Onorúgame. Aka jaré ꞌemi chijunátékuru peka machime kame ꞌemi churigá ko Onorúgame.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela churigá ku ajánimio alué suwígame

35 Jaré

ralámuli regá ꞌnátame kérépukué: «¿Churigá ajáname kéréle alué suwígame? ¿Chieti saꞌpégame júpué?» 36 ꞌLa chieti ꞌnátanti ju jaré ralámuli. Aka suwábaga napu echá ꞌemi ꞌma bikame ju ꞌlige alésíko ꞌma sawarame ju alué talí ꞌma nawarasa. 37 Suwábaga napu echiame ju pecha sawala echiame júkó bajchá, iligá talí echiame ju bajchá, ꞌlige alué talí echisuga bajchá nawarame ju ꞌlige kúchigo sawarame ju. 38 ꞌLige boꞌné Onorúgame seꞌunátiri talí newale aꞌpílipi talí, ꞌlige seꞌunátiri yaꞌwime ju napurigá boꞌné Onorúgame najkile. 39 Aka ralámulika tabilé aꞌchigóyéri saꞌpégame káꞌé napurigá ajágame, ꞌlige alué chulugí seꞌunátiri saꞌpégame ju ꞌlige roꞌchíchigó seꞌunátiri saꞌpégame ju. 40 Aka  

 

 

q 15:27 Eꞌnesi Salmos 8:6.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

467

1 CORINTIOS 15

santo ánjelika ꞌpa rewagachi mochígame seꞌunátiri saꞌpégame káꞌé, ꞌlige ramué ralámuli jena wijchimoba ejperégame seꞌunátiri saꞌpégame niru, ꞌlige ramué saꞌpala ꞌlige alué santo ánjeli ꞌwe semati ju. 41 Aka rayénali seꞌunátiri rapame júpaché tase napurigá alué mechá ꞌlige tase napurigá soꞌpilí. 42 Aꞌchigóriga niru ramué, ramué saꞌpala mukumeli ju ꞌlige bikimeli ju. Seꞌwinátiri saꞌpégame niwa ramué napuꞌlige ku ajánisiga, napugiti ꞌma pecha suwiboli kame. 43 Aka bilé ralámuli mukume kaꞌe, ꞌlige tólime ju, ꞌlige alué saꞌpaka pe bikame ju, nobi ꞌma ku ajánasaká alué ralámuli, alué ralámuli saꞌpálaka ꞌwe semati nímala ꞌlige ꞌla ꞌwe aꞌwágame, ꞌlige ꞌma tabilé siné mukumela. 44 Aka bilé ralámuli mukusáká, pe saꞌpá mukume ju nobi ku ajánaka pe uché bilé saꞌpega ajáname ju napu tabilé siné mukume ju. 45 Aka Onorúgame nila raꞌíchilika regá aníché Onorúgame ꞌsílego bajchá ajtígame rió newá napu Arani anilime nílige, nobi uchéchigo bilé Arani nawálekó napu pe Kristo nile napu nejime ju aꞌwalí napurigá ku ajániwa. 46 Aka bajchaka pe iligá saꞌpégame niru napu mukume ju. ꞌMa aꞌkinana napuꞌlige suwisuga, seꞌunátiri saꞌpégame niwa napu tabilé mukume ju. 47 Aka bajchá newárigime rioka pe weꞌete newárigime nile. Alué nujubá nawágame rioka pe rewagáchika nawale. 48 Aꞌpili  

 

 

 

 

 

 

 

ralámuli aꞌchigóyéri saꞌpégame ju napurigá alué rió Arani, napu weꞌete newárigime nile, nobi alué ralámulika napu oyérame ju Kristo, alueka bilé rawé saꞌpégame nímala napurigá alué Kristo napuꞌlige ꞌpa rewagachi simasa. 49 Jípeko napurigá Arani alieri saꞌpégame niru, nobi bilé rawé saꞌpégame niwa napurigá saꞌpégame ju Kristo napu rewagachi ajtí. 50 ꞌEmi Kristo oyérame napurigá ne, neka ruwíguru bilé ralámuli pe iligá saꞌpégame ꞌlige oꞌchégame, alueka tabilé sebámala alé napu ajtí Onorúgame. Ye ramué saꞌpálaka pe bilé rawé mukume ju, tabilé senibí ajagá ajtígame ju. 51 Neka bilé raꞌíchali ruwimela napu Onorúgame tabilé ruwile abé iꞌbé: Pecha suiboli júkó jaré, nobi suwábaga seꞌwinátiri saꞌpégame gaináwagó. 52 Pe anaga neraga napuꞌlige alué nujubá trompeta bucháchinichi, aꞌlige ajánamala alué ralámuli suwígame seꞌunátiri saꞌpega, ꞌlige ꞌma tabilé uché suimela. ꞌLige ramué napu ajagá mochiru abiena seꞌunátiri saꞌpégame gainawa. 53 Ramué saꞌpala napu mukume ju seꞌunátiri gainámala, napu tabilé siné mukume ju. 54 Napuꞌlige suwábaga ye tábiri ikisá, ꞌma ꞌla sébali ikimela napurigá aní ꞌwe ꞌya osirúgime osilí: «Bilé ralámuli Onorúgame oyérame tabilé mukugá rejpímili ju.» 55 «Ku ajánimili ju ꞌlige tabilé siné mukumeli ju.» r 56 Pe cha nokigá suwiyame ju.  

 

 

 

 

 

 

 

r 15:55 Eꞌnesi Isaías 25:8 ꞌlige Osea 13:14.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 CORINTIOS 15​, ​16 Aka Moisesi nila nulalí ruwíché alué cha nokame gastigáriwili ko. 57 ¡Waꞌlú cheliera ꞌyawa Onorúgame napugiti alué kame napu ꞌwe ꞌla nejkuri napurigá ꞌla umérowa alué Remónisi naꞌtálila ꞌla oyérisiká ramué alué Waꞌlula Esukristo! 58 Alekeri ꞌemi Onorúgame oyérame napurigá ne, tabilé guwana rujsuka nokísiwa, abisibi ꞌwe ꞌla nóchaga nokísiwa Onorúgame nila nochálilachi. ꞌEmi ꞌwe ꞌla machíguru tabilé rioksi nochálime ko Waꞌlula Esukristo ꞌyuga.  

 

Jena ruwimela churigá guꞌírimili ko alué ralámuli Onorúgame oyérame

16

Neka jipe ruwimela churigá olámili ko ꞌemi napu enomí nejímili ju ralámuli Onorúgame oyérame iꞌlime Rusaleni ejperégame. Aꞌchigóriga nokiboa napurigá nuligé ne Onorúgame oyérame Galasia ejperégame. 2 Bilé tarali métigame enomí, senibí romíkichi aꞌpili ꞌemi pe uꞌkabi enomí nejímili ju. Napuꞌlige ne sébachi alemi enomí nolamia, tabilé najkí ne napurigá ꞌemi eꞌyénamala enomí napabuga. 3 Napuꞌlige ne sebasa alemi, jaré ralámuli napu ꞌemi ꞌla nirá napurigá simámala Rusaleni, apeli oꞌká julámala ne ꞌlige enomí alué napu ꞌemi napabule. 4 ꞌEmi ꞌla nirásaká napurigá ne si simela, siméréko ne alué ralámuli ꞌyuga.  

 

 

Jena ruwimela koche simírimio lale alué Páulo alé Korinto simiá

5 Neka

sebámala ꞌemi kólimia bajchá kólisa alué ralámuli

468 Maseronia anilichi ejperégame. 6 Siné kachi alé asiméréko ne ꞌemi ejperélachi suwéniga romó, ꞌlige jaré ꞌemi ne si simámili júkuru alé uché bilena napu simeli ju ne. 7 Neka tase peꞌwera asinali alé ꞌemi ejperélachi, neka iꞌlibesi asinali alé ꞌemi ejperélachi Onorúgame ꞌla elásaká. Alekeri tabilé simí ne alemi jipe. Abé iꞌlibeko simé ne alemi. 8 Alé Ebeso anilichi asimela ne napusí ꞌma sebasa alué piesta Pentekostesi s anilime. 9 Rekó weꞌká ralámuli alé ejperégame tabilé ganíliga eté neꞌchí nobi Onorúgameka ꞌláchigo nejígó raweli napurigá beníramala ne ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali. 10 Alemi sebasa alué Timoteo, ꞌwe ꞌla ganíliga etéwaká napurigá ꞌwe ꞌla ganíliga asimela alé ꞌemi ejperélachi. Alueka ralámuli benírame ju Waꞌlula Esukristo nila raꞌíchali napurigá ne. 11 ꞌWe ꞌla ganíliga etéwaká ꞌlige aminami guꞌírowaká napurigá ꞌwe ganíliga einámala jeka simiá neꞌchí eꞌnemia napugiti neka ꞌlige uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame ꞌwe buigá mochiru. 12 Jena ajtí alué Apolo napu Onorúgame oyérame júchigó napurigá ramué. Neka ꞌwe anigéturu napurigá simela ꞌemi kólimia nobi tabiléchigo ikíritigo alemi simiá, nobi pe abé iꞌlibékomi siméréko. 13 ꞌWe ꞌla ꞌnátaga mochíwaká tabilé aꞌregá Esukristo oyeria, tabilé guwana rujsúká, ꞌla iwega mochiwa ꞌlige tase majaga. 14 ꞌLige suwábaga  

 

 

 

 

 

 

 

 

s 16:8 Eꞌnesi glosario «Fiesta de Pentecostés».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

469

1 CORINTIOS 16

nóchali newá ꞌwe ꞌla ganíliga newáwaká. 15 Suwábaga ꞌemi napu Onorúgame oyérame ju napurigá ne, ꞌemi ꞌwe ꞌla machíguru alué Estépana ꞌlige alué rijimala alué níligo bajchá oyérame alué aꞌlala raꞌíchali alé Akaya anilichi, ꞌlige alué nokame ju uché jaré oyérame guꞌiria. Neka ꞌemi nuléguru 16 napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla eꞌwímala ꞌlige guꞌírimala alué Estépana ꞌlige alué rijimala ꞌlige aminami uché jaré oyérame napurigá Estépana. 17 Neka ꞌwe raꞌsálá jemi sébachi alué Estépana ꞌlige Portunato ꞌlige alué Akaiko. Alué nokáguru neꞌchí guꞌiria napugiti ꞌémika pecha gayénampá neꞌchí guꞌíria napugiti cha mejká mochígempá. 18 Neka asíriga raꞌsálagá ajtí alué ralámuli ꞌyuga napugiti ꞌla oilárimpá neꞌchí napugiti neka ꞌwe seweka ajtigé, aꞌchigóriga napurigá oilárilige ꞌemi napuꞌlige ꞌyuga mochiga. Alekeri ꞌwe ꞌla ganíliga etéwaká alué ralámuli.  

 

 

 

19 Ralámuli

Onorúgame oyérame Asia ejperégame ꞌwe náola rejpórali ꞌlige abiena Akila ꞌlige Prisila ꞌlige alué ralámuli napu napuíme ju alué Akila ꞌlige Prisila ejperélachi Onorúgame nila raꞌíchali benimea, ꞌwe náola rejpórali. 20 Suwábaga ralámuli Onorúgame oyérame jena ejperégame ꞌwe náola rejpórali ꞌemi. ꞌWe ꞌla ganíliga rejporáwaká ꞌemi aꞌbopi ꞌla banachí chuꞌmigá napurigá nokame niru ramué. 21 Ye nujubá uchúkame osilí, ne boꞌné sekálate osé ne ꞌemi. 22 Jaré ralámuli tabilé nirame nísaká Waꞌlula Esukristo ꞌwe aꞌlá nisa ꞌla képá Onorúgame gastigaria alué ralámuli. ¡ꞌWe aꞌlá nisa ꞌla képá uchéchigo nawá Waꞌlula Esukristo! 23 ꞌWe aꞌlá képá Waꞌlula Esusi aminabi iwérali ꞌya ꞌemi. 24 Neka ꞌwe galegá eté suwábaga ꞌemi napugiti suwábaga ꞌemi Kristo Esusi oyérame kame. Pe ekí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Segunda Carta del Apóstol San Pablo a los Corintios

Páulo ꞌma osá osele ye osilí alué Onorúgame oyérame napu ejperégame nile alé Korinto anilichi weꞌká riógachi. Alé weꞌká riógachi riole ꞌwe cha nokame ralámuli. Remónisika abalemi eyénale alué ralámuli chaꞌpináliga napurigá tabilé ꞌla naꞌtámala Onorúgame nila rejcholi. Iꞌsínimi aꞌbopi naꞌáwale alué ralámuli Esukristo oyérame. Iꞌsínimi ꞌsime nile alué ralámuli tabilé Onorúgame nila raꞌíchali benírime. Bajchá osale Páulo napurigá gatewa aꞌbopi napurigá tabilé naꞌáuka mochiwa. Jaré ꞌla gaténilie ꞌlige jaréchigo tabilé gaténilile. Jaré Páulo saíla nile. Alekeri uché bilé apeli osale boꞌnepi nemika, ꞌlige aminami beníriga rejcholi. ꞌLige abiénachigó najkile napurigá napabuwa enomí napurigá guꞌíriwa alué ralámuli tabilé nígame Rusaleni ejperégame. Páulo osáligeréko ye osilí bilé liá bamí aꞌkinana napuꞌlige Esukristo mukusá.

Ye Ju Alué Apeli Nujubá Osirúgime Napu Páulo Osele Alué Ralámuli Napu Korinto Ejperégame Nílige

1

 uira ꞌemi ralámuli Korinto K ejperégame napu ekí Onorúgame oyérame ju. Ne Páulo osá ye osilí. Kristo Esusi wanápale neꞌchí napurigá ne nulame nímala aleké nila nóchali. Ye rió Timoteo, Esukristo oyérame ju napurigá ramué, alueka jena ajtí ne ꞌyuga. Osée ne ꞌemi ralámuli Esukristo oyérame napu napuíme ju alé bilena galírale Onorúgame nila

raꞌíchali benimea, ꞌlige alué Onorúgame eꞌkali tánimia, ꞌlige cheliera ꞌyamia Onorúgame, ꞌemi alé weꞌká riógichi Korinto ejperégame ralámuli. ꞌLige abiena osé ne ꞌemi ralámuli Onorúgame oyérame napu ejperégame ju alé weꞌkanami weꞌká riógichi napu Akaya anilime gawí ju. a 2 ꞌLa kékuru ꞌemi ralámuli Onorúgame ramué Oꞌnola ꞌwe aꞌlá nesérasa. ꞌLige alué Waꞌlula  

a 1:1 Alé Korinto pebalé biꞌlénapi kéré alué Akaya anilichi waꞌlú gawí boꞌígichi, napurigá bilé «país» neraga ju alué Akaya.

470 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

471

2 CORINTIOS 1

Esukristo ꞌwe aꞌlá nesérosachigó, napurigá ꞌwe aꞌlá ganíliga mochímala ꞌemi ralámuli aꞌbopi, tase weꞌká ꞌnátaga pe biꞌlepi. Jena ruwimela Onorúgame ꞌwe ꞌla naꞌtemame ko ramué

3 Waꞌlula

ju Onorúgame, alué napu Waꞌlula Esukristo Oꞌnola ju. ꞌLige Onorúgame ꞌwe ꞌla naꞌtemame ju ramué napurigá bilé oꞌnó. ꞌLige Onorúgame senibí nejkúrime ju napuꞌlige chibi ikisuga, bilé tábiri tabilé ꞌla nisa. 4 Esukristo ꞌwe aꞌlá naꞌtemame ju ramué, ꞌlige ramué alekeri gite ꞌwe ꞌla naꞌtemátékuru alué uché jaré ralámuli resí ikichi, napurigá naꞌtemame ju Onorúgame ramué. 5 Ramué ralámuli ꞌwe resí ikiáchigó, napurigá ikile Esukristo ꞌya. ꞌLige ramué resí ikiachi, ꞌlige Esukristo guꞌiri ramué. 6 Alarigá beniaa ramué napurigá ramué ꞌemi guꞌíriwa, ꞌemi chibi ikisá. ꞌLige Onorúgame ꞌwe naꞌtemame ju ramué, ramué abiénachigó alarigá beniboa ꞌwe naꞌtemaka járowa ꞌemi. ꞌLige alarigá ꞌemi ꞌwe aꞌlá anachámala napuꞌlige ꞌemi resí ikiá. 7 Tabilé chérikáwé rekó ꞌemi ꞌwe resí ikié napurigá ramué, Onorúgame ꞌla semáriga guꞌírimala ꞌemi. ꞌWe ꞌla machíguru ꞌemi ꞌla anachamio. 8 Ramueka rupóráekeꞌé bilé raꞌíchali napurigá ikíliga ramué ꞌwe resí ikiá alé waꞌlú gawí boꞌígichi weꞌkaná weꞌká riógichi alé Asia anilichi. ꞌLige ramué ꞌla najkiá napurigá ꞌemi ꞌla námaka akimela ye raꞌíchali. Ramué ralámuli amulí suwirúkuru alé Asia anilichi eꞌyénaga. 9 ꞌLige ramueka ꞌa  

 

 

 

 

 

meꞌliboli mayélikeꞌé alé, ꞌlige ramueka ꞌma tabilé neyúsiwa mayélikeꞌé alé Asia. ꞌLige pe boꞌné Onorúgame alarigá elálekeꞌé napurigá ramué alarigá naꞌtawa. ꞌLige ramué alarigá ꞌla machirú Onorúgame ꞌwe aꞌlá benégame ko nejkúriga. Ramué ta guꞌírisiká Onorúgamete, tabilé chérigá neyúsiwakeꞌé ramué. ꞌLige tabilé chéréko rekó ramué meꞌliruge alé, alué Onorúgame ꞌla ku mochiámili ju ramué suwisáká. 10 Onorúgame ꞌwe semáriga guꞌírikuru ramué aliena resírikáchi mochígichi ramué. Jípeko tabilé chérikáwé rekó uchéchigo alakiruge ramué, napugiti Onorúgame ꞌwe semáriga nejkúrimili kame uchéchigo siné. ꞌLige napurigá aní ne ꞌla bijchiá ju. 11 ꞌEmi ralámuli tániwa Onorúgame napurigá ramué guꞌírimala napuꞌlige ramué resí ikiachi. Napuꞌlige ramué ꞌwe resí ikichi, ꞌlige Onorúgame ꞌla nejímala alué aꞌwalí uché rajpé. ꞌLige Onorúgame ꞌla sébali olasa napurigá tánilige ꞌemi ralámuli, ꞌlige ꞌemi ꞌwe aꞌlá sébali machimeli júkuru alué Onorúgame ꞌwe aꞌlá sébali olame ko. ꞌLige animela ꞌemi ralámuli: «Waꞌlú cheliérabá mué Onorúgame, ꞌwe semáriga nejkuri mué», animela ꞌemi.  

 

Jena ruwimela chonagá ta simíligo Páulo alé Korinto

12 Ramueka

tabilé chijúnaga rupoa alué raꞌíchili panápurimi eꞌyénaga. Alué raꞌíchali napu ramué benírilie, suwábaga ꞌwe aꞌlá ju. Aka ramué tasemi ꞌyégiliguru ꞌemi. ꞌLa suwábaga raꞌíchili ꞌwe aꞌlá

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

472

2 CORINTIOS 1 oꞌwé raꞌíchame niru ramueka ꞌemi ꞌyuga. Onorúgame nejíguru bilé aꞌwalí. ꞌLige ꞌla sébali oliame ju ramué napurigá aniá ꞌlige napurigá naꞌtalia ramué. ꞌLige Onorúgame guꞌiri ramué napurigá ramué ꞌwe aꞌlá sébali olawa. Ramueka tabilé ꞌyégiga eꞌyenálime júkuru, tase napurigá alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame. 13 ꞌLige ramueka osiáguru ye osilí, ꞌlige ye osilí suwábaga ꞌwe aꞌlá biꞌígame raꞌíchame ju, ꞌla maꞌchígime ruwime júkuru ye raꞌíchali napurigá ꞌla námaka akimela ꞌemi ye raꞌíchili. 14 ꞌLige ꞌemi ꞌwe pee námame ju churigá nírigo ramué, ꞌlige pe abé iꞌlibeko abé weꞌká raꞌíchali námame nímala ꞌemi. ꞌLige abé iꞌlibeko napuꞌlige ku reꞌkínasa alué Waꞌlula Esukristo jena wijchimoba, ꞌlige ꞌwe ganíliga mochímala ꞌemi ramué ꞌyuga, alarigá napurigá ramué ꞌwe ganíliga mochíwachigó ꞌemi ꞌyuga. 15 ꞌLige neka ꞌla machiéturu ꞌemi ralámuli uché rajpé beninalio churigá nírigo ramué. ꞌLige ne alekeri osá siminálituru alé Korinto. ꞌLige ne osá simisáká alé, ꞌliko uché rajpé abé aꞌlá benimélikeꞌé ꞌemi alué raꞌíchali. 16 ꞌLige ne alé Maseronia anilime gawí weꞌkaná weꞌká riógichi boꞌígichi simiá, alemi simíromala olae ne. ꞌLige ne ku jeka enegá aleka simíromala olae ne. ꞌLige alarigaka abé aꞌlá benimétigo ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLige ne alé Korinto sebasa, ꞌemi ralámuli neꞌchí guꞌírimili kéturu, peꞌtá goꞌame nejía napurigá sebámala ne alé alué waꞌlú ejiro Jurea anilichi weꞌkaná weꞌká  

 

 

 

riógichi. 17 ꞌLige ne ꞌla alarigá simé olae napurigá anile ne alé osilichi. Neka tabilé alieri ju napurigá alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame. Alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame, iꞌsínimi ꞌwe aꞌlá raꞌíchame ju, nobi tabiléchigo sébali olame júkó. Ne alarigá ꞌla anisáká, neka ꞌla simela. 18 ꞌLige Onorúgameka ꞌla sébali olame júkuru napurigá aní. ꞌLige ramuéchigó ꞌla sébali olame niru napurigá aniame ju ramué. 19 ꞌLige Esukristo Onorúgame Inolá ꞌwe ꞌla sébali olame ju napurigá aní alué boꞌné, ꞌlige ramueka alarigá rutúkuru ye raꞌíchali, ne Páulo, Timoteo ꞌlige Silasi. 20 ꞌLige Onorúgame anile ꞌya bajchá rawé julámoríle bilé rió nejkúrime napurigá nejkúrimala. ꞌLige Onorúgame ꞌwe aꞌlá sébali olale napurigá anile boꞌné. Júlale alué Kristo napurigá nejkúrimala. ꞌLige ramueka alué Esukristo oyérame niru, alekeri jipe alué Esukristo nejímili júkuru bilé aꞌwalí. ꞌLige ꞌla sébali olawa ramué napurigá aniá ramué. Alué ralámuli etesa ramué ꞌwe aꞌlá sébali oliachi ꞌlige machimela alué ralámuli Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌírio ramué. ꞌLige alué ralámuli ꞌwe aꞌlá ganíliga mochímala Onorúgame ꞌyuga. ꞌLige animela alué ralámuli, «Waꞌlula ju Onorúgame.» 21 ꞌLige Onorúgame ju ramué guꞌírame napurigá ramué ꞌwe aꞌlá sébali oyérame niwa Kristo. Onorúgame nejíkuru ye raꞌíchali beniame. 22 ꞌLige Onorúgame nejíkuru boꞌné Alawala ꞌla aꞌwágame napurigá ramué ralámuli ꞌla machiboa ꞌla Onorúgame  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

473

2 CORINTIOS 1​, ​2

ꞌkúchila nírigo ramué. ꞌLige ramué ralámuli alekeri gite ꞌla machiáguru Onorúgame bilé rawé nejímio bilé raweli ꞌwe semátiri. ꞌLige napurigá anile alué boꞌné Onorúgame, ꞌla sébali olamio. Onorúgameka etea ajtíkuru. ꞌLa machíguru ꞌla bijchiá aniá. 23 Neka tabilé simíroteꞌé alé Korinto napurigá anié ne napugiti neka machiame pecha ꞌcho ꞌla sébali ka ꞌemi ralámuli napurigá ꞌla gepúmala ꞌemi alué rejcholi napu ne ruimeli nílige alé sebasa napu ꞌemi ralámuli mochí. ꞌLige ye rejcholi napu ne ruimeli nile ꞌwe aꞌwágame nímili nile ꞌemi ralámuli níriga. ꞌLige ꞌemi ralámuli alué raꞌíchali akisá, ꞌlige seweka mochímili nile ꞌemi. 24 ꞌLige neka tabilé aꞌwágame nulénili. ꞌEmi ꞌwe aꞌlá ꞌnátame júpaché alué Esukristo ꞌyuga. ꞌLige neka pe iligá najkí napurigá napuíka beniboa ye Onorúgame raꞌichálila napurigá ꞌla ganíliga mochímala ꞌemi, nobi ꞌemi ralámuli taꞌchó ꞌme ꞌla sébali nile napurigá ꞌla benimela alué raꞌíchali, alué napu ne ruimeli nile alé sébaga. Alekeri tabilé osá simiru ne alemi. ꞌLige ne alé sebásaká, alué raꞌíchali ruwisáká ne alé, ꞌlige ꞌemi ralámuli ꞌwe seweka mochíbamili nímilikuru alué raꞌíchali akisá. Neka tabilé seweka mochiánili ꞌemi uchéchigo siné. 2 Neka tabilé sebánili alé ꞌemi tabilé aꞌrésaká alué chátiri ꞌnátili. Neka najkí napurigá ꞌla ganíliga mochímala ꞌemi ꞌlige ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga biꞌlepi ꞌnátili. Alarigá nokisáká ꞌemi, ꞌliko ꞌwe ganíliga sebámala ne alemi.  

 

2  

3 Ne

bilé apeli nábolegéturu alé ꞌmi napurigá ꞌla gatewa alué raꞌíchali ꞌemi aꞌbopi ꞌla ganíliga. Ne boꞌné tabilé gaténili alé sébaga. Neka tabilé raꞌichánali chibiyeti raꞌíchali. Neka ꞌla ganíliga sebánili alé. ꞌLige ne ꞌwe aꞌlá ganíliga asimela napuꞌlige ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá benigá mochígichi alué rejcholi. ꞌLige ꞌemi ralámuli ꞌwe ganíliga mochímalachigó alé. 4 ꞌLige ne ꞌwe seweka ꞌsiéturu alué osilí osá, ꞌlige nalaka ꞌsiéturu ne. ꞌLige ꞌwe galé ne ꞌemi, alekeri osé ne ꞌemi. Alué osilí, tabilé neꞌogí kéré.  

Jena ruwimela napurigá eꞌkaga nokísiwa alué ralámuli rekó cha nokame ke

5 Alé

ajtí bilé rió ꞌwe inílime ꞌwe resí olá ꞌemi ralámuli, pe boꞌnepi gompaniérola ke waꞌlú seweli ꞌya ꞌemi. Ne abiénachigó ꞌwe seweka ajtí alarigá mochígichi ꞌemi. ꞌÉmika abéchigo resí nilia mochí alué rió chojkila gite, tabilé ganíliga mochíkuru ꞌemi nibilé nétiri ganíliga ajtíkuru. Neka tabiléchigo neꞌochániligó alué rió uché rajpé. 6 ꞌÉmika ꞌmáchigo gastigárilime siné. ꞌMa ꞌla júkuru. 7 Jípeko ꞌemi eꞌkámala ke alué rió, ku amigo niraga etewa. Jípeko ku naꞌtemápua alué rió napurigá tabilé aꞌrémala Onorúgame naꞌtálila ꞌnata. 8 Jipe ne taní napurigá simámala ꞌemi alué rió eꞌnemia, napurigá ꞌemi anémala alué rió ꞌma ku ꞌla galeo ꞌemi alué rió. 9 Neka oséguru ꞌemi pala ꞌla eꞌwara ꞌemi, pala ꞌla eꞌkara ꞌemi alué rió. 10 ꞌEmi ꞌla eꞌkásaká alué rió ꞌliko ne abiénachigó ꞌla eꞌkámala alué rió. Neka abiena ꞌla  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

2 CORINTIOS 2​, ​3

474

ꞌnata ajtí napurigá suwábaga ku ꞌla ganíliga nokísimala ꞌemi ralámuli. Alué Krístoka ꞌwéchigo ꞌla eꞌnegá ajtigame neꞌchí, alekeri gaténili ne napuꞌlige ralámuli eꞌkurú nokogá eꞌyénachi, siné kachi ꞌla gatémala ne. 11 Alarigá alué Remónisi tabilé chérigá neyúromala. ꞌLa machirú alieri ko alué Remónisi. Alué ꞌsime júkuru Onorúgame raꞌichálila najsabua.  

Jena ruwimela Onorúgame nuebo raꞌíchali nuláligo napurigá ꞌla sébali olámala alué ralámuli 12 ꞌLige

ne alé weꞌká riógichi Tróasi anilichi sebasa, ne ꞌla ruwíturu alué raꞌíchali Kristo nila rejcholi. ꞌLige Onorúgame ꞌwe aꞌlá nejkúrale neꞌchí beniria napurigá ꞌla semáriga maꞌchínamala alué raꞌíchali. 13 ꞌLige ne boꞌneko taꞌmé ꞌwe ganíliga rejpíkuru ꞌnalina, pecha ajtigá alué rió Tito anilime alué ne gompaniérola. ꞌLige alekeri simíturu ne uchéchigo bilena alé Maseronia anilime gawí boꞌígichi, Tito ꞌyasia alemi. 14-15 Rekó neka aꞌrigé alué raꞌíchali beniria alé weꞌká riógachi Tróasi anilichi, Onorúgameka abiénachigo ꞌla nejkúrigo rekó panápuri eyénachi ne. Ralámulika ye raꞌíchali akigá, benime ju Onorúgame nila raꞌíchali. Jaré ralámuli ꞌla benime ju ye raꞌíchali, ꞌlige jaré ralámuli tabilé benime ju ye raꞌíchali. Rekó ta benime ke, ꞌwe ꞌla machí aꞌboika Kristo oyérame nírigo ramué. 16 Alué ralámulika tabilé Kristo oyérame ju, napuꞌlige aké ramué raꞌichálichi, ꞌwe aꞌlá machíguru reꞌlé simámili  

 

 

ko alé injierno anilichi, nobi alué ralámulika tabiléchigo ꞌnátame júkó. ꞌLige alué ralámuli Kristo oyérame, napuꞌlige aké ramué raꞌichálichi, ꞌwe ꞌla machíguru ꞌpa rewagachi simamio. Onorúgame aꞌwalí nígame júkuru napurigá ꞌla semáriga maꞌchínamala suwábaga ye. 17 Ramueka pecha beníriligo Onorúgame nila raꞌíchali pe enomí koruka napurigá nokame ju uché jaré ralámuli, pe iligá iꞌkilí ruilíguru ralámuli napurigá ꞌla naꞌtámala. Ramueka Onorúgamete nulérigime nírigime, ꞌlige Onorúgameka ramué eꞌnegá ajtíkuru nabí rawé. ꞌLige Kristo waꞌlú aꞌwalí nejíchigó. ꞌLige siné kachi ꞌemi mayéleké ramué ꞌwe gunarume nírigo, ꞌlige ramueka tabilé alieri niru. Ramueka pecha aniágó: «ꞌWe jebénigame niru ramué», tase alaniá ramueka. Ramueka tabilé resílalía napurigá bilé apeli newawa anigá ꞌwe ꞌla ralámuli kóriká ramué. 2 Bilé rió machinálisaká churigá naꞌtálime ko ramué, ꞌliko aꞌboi ꞌemi eꞌnéniga ꞌla machibóaguru alué rió ꞌma ꞌla aꞌkabámana mochígame kame ꞌemi napugiti ꞌemi ꞌma ꞌla sébali oláligime napu ramué benírilige. 3 Jipe ꞌemi ralámuli Onorúgame Alawala nígame júkuru alé sulachí, alekeri ꞌwe aꞌlá oyérame ju ꞌemi Onorúgame. ꞌLige alekeri ꞌla maꞌchígime nérékuru ye ꞌnátili, napurigá ramué ꞌwe aꞌlá sébali benírilige ꞌemi, napugiti ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá oyérame kame Onorúgame. Onorúgame osale alué nulalí oká rejtechi napurigá Moisesi niga asimela, nobi ꞌémika nígame  

3  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

475

2 CORINTIOS 3

ju alué nulalí alé sulachí. ꞌMa ꞌla naꞌtátékuru Onorúgame ꞌyuga ꞌlige ꞌwe aꞌlá eꞌwiwa. 4 Alué Kristo ꞌyákuru ramué bilé ꞌnátili napurigá ramué ꞌwe aꞌlá machiboa ꞌla sébali olálikuru ꞌla semáriga benírilekuru ramué ꞌemi. Onorúgame ꞌla eꞌnegá ajtíkuru ramué, ꞌwe ꞌla ganíliga ajtí ramué ꞌyuga. ꞌLige alekeri ramué tabilé gunarume nírukuru. Ramué aꞌboi tabilé aniboa ꞌwe aꞌlá ju. 5 Ramueka ruyá bilé ꞌnátili napurigá aní Onorúgame. Pecha aniboa ramueka: «Ramueka ꞌwe ejebénigame niru beníriga», tase alaniboa ramueka. 6 Ralámuli ꞌla machíguru chiéniko cha nokáliga alué osilichi eꞌnéniga, alué osilí napu Onorúgame ꞌyale alué Moisesi, nobi tabiléchigo aꞌwalí nígame nílekó napurigá tabilé buyásimala alé tabilé ꞌla bowechi. Jípeko ye Onorúgame Alawálate aꞌwalí nígame niru ramué. Jípeko alekeri ꞌwe ꞌla beniria mochírukuru ramué ye raꞌíchali. 7 ꞌLige bilé rawé alué rió Moisesi ꞌwe rasórutume banega asálekeꞌé alé weꞌká ralámuli mochígichi. Onorúgame boꞌné alarigá ajchálekeꞌé rapame banega alué rió Moisesi napurigá alué ralámuli ꞌla machimela alué rió Moisesi Onorúgame ꞌyuga eyéname ko ꞌlige napurigá alué ralámuli ꞌla machimela alué Moisesi nulalila ꞌwe najtékame raꞌíchame níligo, boꞌné Onorúgame nulalila níligime. ꞌLige alué ralámuli israelita ꞌwe rasólekeꞌé alué rió alarigá ajtígichi alé. ꞌLige tabilé gayénalekeꞌé alué ralámuli oꞌwemi eꞌnena. Weꞌlisi  

 

 

 

rasólekeꞌé alué ralámuli, rekó weꞌlibeko taꞌmé rapame banega ajtígichi kachi abiena rasólekeꞌé alué ralámuli. 8 ꞌLige alué rejcholi napu benírale alué rió Moisesi ꞌwe semati nílekeꞌé kaka, nobi alué rejcholi napu jipe beniaa uché rajpé abé semati ju, meꞌtagá alué rió Moisesi rejchólila, napugiti jípeko Onorúgame Alawala nígame niru ramué ralámuli. 9 Chiena ꞌla nílige alué nulalí napu alué Moisesi benírile alué ralámuli napurigá machimela chibi nokáliga, jípeko abé aꞌlá júkuru Onorúgame nejile boꞌné Alawala napurigá ꞌla aꞌwalí nígame niwa ramué ralámuli napurigá ꞌla sébali olawa napurigá nulá Onorúgame. 10 Ye ꞌnátili nuebo abé aꞌlá júkuru, tase napurigá alué ꞌya nerúgame. 11 Ye ꞌnátili tabilé siné suwime nímala. ꞌLige alué ꞌya nerúgame ꞌnátilika abiena ꞌla semati nílekuru. Abéchigo ꞌla semati júkuru ye ꞌnátili nuebo, abé aꞌlá sébali ju. 12 ꞌLige ramué ralámuli tabilé chijúnaga ruyá ye rejcholi napugiti alueka ꞌwe aꞌlá kame, ꞌlige aminami tabilé siné suwíbame júkuru ye rejchólika. ꞌLige alekeri tabilé chijúnaga ruyelia ramué ralámuli ye raꞌíchali apiépiri ralámuli. 13 Ramueka tase napurigá alué rió Moisesi, tabilé alieri niru ramué. Alué rió Moisesi napuꞌlige rapame banega asisá, ꞌlige ku taꞌmé rapame banega asagá, ꞌwe chijúnale. ꞌLige chijúnaga alué rió arigá peꞌtá chinite oꞌpóliga asíbalekeꞌé banalá napurigá ta etémala alué ralámuli taꞌmé rapame banega ajtígichi alué rió. Alué rió Moisesi tabilé najkílekeꞌé napurigá alué  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

2 CORINTIOS 3​, ​4

476

ralámuli machimela ꞌma suwábiliga alué aꞌwalí napu nígame nílige alué rió Moisesi. 14 ꞌLige alué ralámulika abirigáchigo machíleké alué rió Moisesi ꞌma suwábiliga alué aꞌwalí. ꞌLige weꞌká ralámuli jipe ejperégame alé Israeli, alueka ꞌwe raꞌíchame ju alué osilí napu nerú alé líbrochi, napurigá raꞌíchale alué Moisesi ꞌwe ꞌya. ꞌLige pe aꞌbopi ꞌla sébali olame korime ju alué raꞌíchali, 15 nobi rekó weꞌsá akee alué raꞌíchali, tabilé sébali olame júkuru. Pe Esukristo aꞌwalílate ꞌla sébali olámili ju. 16 ꞌLige bilé rió alué Esukristo oyérasa, ꞌlige alué Onorúgame Alawálaka guꞌírimala napurigá alué rió ꞌwe ꞌla semáriga machimela alué ko nuebo ꞌnátili ꞌwe aꞌlala. 17 Alué Waꞌlula Esukristo pe biꞌlepi ju alué Onorúgame Alawala nejime ju, napurigá ꞌla naꞌtawa alué semati ꞌnátili. Napuꞌlige nígame niru ramué alué Onorúgame Alawala, ꞌliko ꞌla sébali eꞌwawa ramué Onorúgame ꞌyuga. ꞌLiko tabilé eꞌwiwa alué Remónisi. ꞌLige alarigá ꞌla ꞌwe semáriga beniboa alué Onorúgame nila rejcholi. 18 ꞌLige ramué ralámuli ꞌwe aꞌlá sébali benisá alué Onorúgame nila rejcholi, ꞌlige ramué ralámuli ꞌwe semáriga raꞌíchame niwa. ꞌLige aminami ꞌwe semáriga benírame niwa ramué ralámuli alué Onorúgame raꞌichálila. Alué ralámuli ꞌla etémala Onorúgame Alawala ramué guꞌírichi napurigá eꞌwiwa Esukristo. Aminacho iꞌkilimi ꞌla naꞌtáwaréko Esukristo naꞌtálila.  

 

 

 

 

4

Jena ruwimela ramué saꞌpala ko napurigá bilé sekolí wejcholite newárigime

Alekeri tabilé guwana rujsinígó ramueka napugiti

Onorúgame nejile ye bilé ꞌnátili napurigá beníriga nokísiwa uché jaré ralámuli. Ramueka ꞌwe resítiri nírukuru, nobi Onorúgame arigáchigo nejílekó ye bilé ꞌnátili, aminabi nejí iwérali. 2 Ramueka ꞌla beníriliguru alué Onorúgame nila raꞌíchali napurigá aní. Ramueka pecha weꞌká ꞌnátili ꞌnátaga raꞌicháligo, pe biꞌlepi naꞌtálime ju Onorúgame nila naꞌtálilacho. Ramueka pecha enomí meka nokiágó alué Onorúgame raꞌichálila beníriga. Suwábaga ralámuli machíguru ramué ꞌwe ꞌla biꞌígame benírilia. Onorúgameka ꞌla eꞌnegá ajtíkuru ramué. 3 Ramueka beníriliguru churigá ꞌla buyásiwa alé tabilé ꞌla bowechi. ꞌLige weꞌká ralámuli tabilé bijchígiga aké alué raꞌíchali rekó ꞌla námaka akee alué raꞌíchali alanime ko. ꞌLige ramueka tabilé chojkila niru, alué ralámuli ꞌma eꞌwegágame ju. 4 Alué Remónisika napu nabí najsibua ajtí jena gawichí, ꞌwe aꞌwágame chaꞌpigá ajtí alué ralámuli, alekeri tabilé siné námame ju churigá ko Kristo raꞌichálila ꞌwe semátiri. Pecha siné námame júkó tachiri gite nawáligo Onorúgame jena gawichí napurigá rió neraga. 5 Ramueka tabilé eꞌwélala koriá ꞌwe najtékame, tase alaniá ramueka. Alué Esukristo ju ꞌla Waꞌlula ka, ramueka pe iligá uꞌkuchípala ralámuli niru. Ramueka guꞌírili ꞌemi napugiti ramueka oyérinili napurigá ꞌsile Esusi jena wijchimoba. 6 Napuꞌlige Onorúgame newale gawí, Onorúgame raꞌichálila alarigá aníguru, sineko chóniga ilíligo, ꞌliko Onorúgame nejíligo  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

477

2 CORINTIOS 4

bilé raꞌósali. ꞌLige ramueka chókame sulégame nírigekuru ꞌyako napurigá ilile gawí, nobi Esukristo biꞌwéleko ramué sulala. Alué gite ꞌla machiáguru Onorúgame. 7 ꞌLige ramué aꞌboi ꞌnátagaká tabilé gainawa ramué ꞌla sébali olá napurigá nulá Onorúgame, pecha aꞌwágame alawégame níriga ramué ꞌónika. Ramueka pe napurigá bilé sekolí, yati gajsime. Alarigá nírukuru ramué napurigá suwábaga ralámuli alarigá ꞌla machimela alué boꞌné Onorúgame nejío alué aꞌwalí napurigá ramué ꞌla gaináwala sébali olá napurigá nulá Onorúgame. 8 Alekeri ramué ꞌla neyúsilime júkuru rekó napuchibi ikiáe. Napuꞌlige chibi ikiáe, tabilé che ikisá ꞌemi, nobi ramueka tabilé siné guwana rujsunígó. 9 Ramueka ꞌwe resí oliá wejpisoka amulí meꞌagá aꞌrele ramué, nobi Onorúgame tabiléchigo aꞌrégó ramué. 10 Panápurimi resí níliga eꞌyéniliguru ramué napurigá resí níliga eyénale Esusi. Abirigáchigo ꞌla ku buyásirikó ramué. Alarigá júkuru ꞌla maꞌchiná nérékuru ꞌla Esusi Alawala nígame nírukuru ramué. Alarigá machimela alué ralámuli alué aꞌwalite buyásiligo alé tabilé ꞌla bowechi. 11 Ramué ralámuli taꞌchó suwiyá, nobi iꞌsínimi amulí meꞌliágó ramué Esusi raꞌichálila beníriga eꞌyénilichi. Alarigá júkuru ꞌla maꞌchiná nérékuru ꞌla Esusi aꞌwalila nígame nírigo. 12 Ramueka ꞌwe resí níliga eꞌyénakuru pe Onorúgame  

 

 

 

 

 

raꞌichálila beníriga eꞌyéniga, nobi ꞌémika ꞌwéchigo ꞌla semáriga benígó Onorúgame raꞌichálila ꞌlige abiénachigó alué Onorúgame aꞌwalila. 13 Onorúgame nila raꞌíchalika regá aníguru: «Onorúgameka ꞌla bijchiá nejkúrame júkuru rekó abichibi ikiae, alekeri aminabi beníraliae ramué alué rejcholi Onorúgame raꞌichálila.» b ꞌLige ramué ralámuli ꞌwe ganíliga mochíruchigó Onorúgame ꞌyuga, napugiti Onorúgameka ꞌwe aꞌlá sébali olame kame napurigá aní boꞌné. ꞌLige alekeri tabilé chijúnaga ruyá ramué Onorúgame raꞌichálila panápurimi. 14 ꞌWe ꞌla machirúguru napuꞌlige ramué suwisuga, Onorúgame ajánamilikó ramué napurigá ajánaliru alué Esusi, napurigá ꞌpa sebámili ju ꞌemi ꞌyuga napu ajtí Onorúgame alé ꞌpa rewagachi. 15 Onorúgame guꞌiri neꞌchí napurigá anachámala ne napuꞌlige resí nilia ajtígichi ne napurigá guꞌírimala ne ꞌemi. ꞌLige weꞌká ralámuli ꞌla niraga etémala Onorúgame, ꞌlige cheliera ꞌyámala ꞌla nejkúrime kóriká. 16 Alekeri ramué ralámuli tabilé guwana rujsunía alué rejcholi beniria. Rekó ramué saꞌpálaka ꞌwe resí ikié, ramué alawálaka aminabi ꞌla naré aꞌwalí alué Onorúgame nejílala. 17 Jena ꞌwe resí nília mochiru ramué nobi taꞌméchigo waꞌlú kéréko, pe yati simíramalaké. Jipe jena ꞌwe resí nilia mochiru ramué, ꞌlige alekeri Onorúgame ꞌwe ꞌla ganíliga etémala ramué alé reꞌpá rewagachi. Tabilé chieri káwé rekó  

 

 

 

 

b 4:13 Eꞌnesi Salmos 116:10.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

2 CORINTIOS 4​, ​5 resí nilia mochírige ramué jena, ꞌwe ganíliga mochímili ju ramué alé reꞌpá rewagachi. 18 Alekeri tabilé weꞌká ꞌnátaga mochílime júkuru jena gawichí, pe yati suwimela alué resí níliame iligá abé ꞌla naꞌtálime ju churigá nimia alé ꞌpa rewagachi napu senibí mochíbuli ju ramué.  

Jena ruwimela uchéchigo bilé nuebo saꞌpá nígame níwilikó ꞌpa rewagachi

5

Ramué saꞌpálaka pe napurigá bilé galí ju, nobi ramué alawálaka tabilé siné che ikime júkó. Ramué saꞌpálaka pe mukume júkuru, ꞌlige reꞌpá rewagachi uché bilé saꞌpá narépua ramué, Onorúgame nejímili ju. Alué tabilé siné suwíbame saꞌpá nímala. 2 Napuꞌlige bijí jena gawichí mochiru ramué ꞌwe seweka ejperégame niru, nobi ꞌláchigo machiágó pe bilé rawé simáwilikó alé reꞌpá napu Onorúgame nejímala uché bilé nuebo saꞌpá. 3 Alué nuebo saꞌpaka napurigá bilé oꞌpacha nímala napurigá tabilé ꞌyeri mochímala ramué alawala. 4 Ramueka ꞌla saꞌpega mochínili napu ju nuebo saꞌpá napu tabile siné che ikimela. 5 Onorúgame nejíkuru boꞌné alawala, alekeri ꞌla machiáguru ramué, abiénachigo alarigá nejímili ju saꞌpá ꞌwe aꞌlala napurigá ramué alawala alé reꞌpá rewagachi mochímala. Alekeri newálikuru ramué. 6 ꞌLige ꞌla machiáguru napuꞌlige bijí jena mochírigo ye saꞌpega, tabilé Esukristo ꞌyuga mochírikuru ramué. 7 ꞌLige ramué jena mochígaká peka siné etuwíguru alué Esukristo, nobi abirigáchigo  

478 ꞌwe aꞌlá niráligo ramué alué Esukristo. Alueka nabí eꞌnegá ajtí ramué rekó ramué tabilé etuwíe. ꞌLige ramueka ꞌla machiame alué Esukristo ꞌla sébali olamio. Alarigá ejperégame niru ramué ralámuli ꞌwe ꞌla niraga alué Waꞌlula Esukristo. 8 Ramueka tabilé majawía alué mukiame. Ramueka buyásinilikeꞌé alé ramué saꞌpálachi napurigá ꞌa simela ramué alawala alé napu ajtí alué Waꞌlula Esukristo. 9 Alekeri ꞌla sébali olánilime niru napurigá najkí alué Esukristo jena gawichí mochiga bijí ajagá mochiga ꞌlige abiena alé reꞌpá rewagachi mochiga. 10 Bilé rawé gatémala alué Kristo ramué ꞌyuga (gustisia olámala), alé rukimela pala ꞌla sébali oláliga ramué alué ꞌyuga o tabilé napuꞌlige jena mochírige ajagá, ꞌlige gastigárimala tabilé sébali olásiga ka, nobi ꞌla sébali olásiga ka ꞌwe aꞌlá semati raweli nejímala.  

 

 

Jena ruwimela Kristo mukúligo ramué guꞌíriga

 

 

 

 

 

11 ꞌLa

machirúguru nerumia bilé gustisia, alekeri ꞌla niraga etewa alué Esukristo, ꞌlige alekeri ꞌwe ꞌla ruyewa alué ꞌnátili uché jaré ralámuli. Onorúgame ꞌla sébali machíguru chonoká mochíriga ramué, ꞌlige najkíguru napurigá ꞌwe aꞌlá machimela ꞌémichigó. 12 Ramueka tabilé gunaruga raꞌichalia, iligá najkiá ꞌnalina napurigá ꞌla námamala ꞌemi napurigá Onorúgame ꞌnátaga mochímala. ꞌÉmika ramué guꞌírimili júkuruchigó ruyea ralámuli napu ꞌnátame ju pe napu etee, tabilé ꞌnátame ju napu alé  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

479

2 CORINTIOS 5​, ​6

sulachí ajtí. Alueka pecha machígó ramué Onorúgame ꞌyuga ꞌnata mochírigo. 13 Jaré alué ralámuli loꞌí aneme ju ramué olagá, nobi Onorúgameka ꞌla sébali machíguru. Ta chérikáwé rekó alué ralámuli ꞌla anié, ramueka ꞌemi ralámuli guꞌíriga nokiaꞌe ꞌlige beníriga bilé raꞌíchali. 14 Kristo ꞌwe naꞌtemame ju ramué, alekeri beníriga eꞌyénilia ramué. ꞌLa sébali machiáguru alué Kristo mukúliga ramué neraga, ꞌlige abiénachigó mukúlekuru suwábaga ralámuli guꞌíriga. Alekeri beníriga eꞌyéniliguru ramué. 15 Alué Esukristo mukúlekuru napurigá ramué ralámuli aꞌrewa alué chátiri ꞌnátili, napu ꞌnátame ju ramué ralámuli pe aꞌboi ꞌnátaga. ꞌLige alué Esukrístoka najkiame napurigá oyérawa ramué alué boꞌné Esukristo napugiti napuꞌlige alué Esukristo mukule ꞌya ꞌlige alué boꞌné Onorúgame ku ajániligame. Alarigá ꞌsile Onorúgame ramué guꞌíriga. 16 Jípeko napuꞌlige bilé ralámuli etuwía ramué, tabilé alarigá naꞌtalia napurigá ꞌya. Jípeko alarigá naꞌtalia Kristo mukúliga alué ralámuli guꞌíriga. ꞌYako ramué ralámuli alué Kristo pe apiépiri rió neraga etuíme ke. Alekeri tabilé nirálime ke ramué alué Kristo. Jípeko ramué tabilé alarigá ꞌnátame ralámuli niru, jípeko tase alarigá niru ramué. 17 Bilé rió ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga asisáká, pe biꞌlepi Kristo ꞌnátaga, alué rioka ꞌla biꞌígame sulégame nímala. Alué chátiri ꞌnátili ꞌma tabilé ꞌnátame ju, pe alué nuebo ꞌnátalicho. 18 Alarigá ꞌnátale Onorúgame napurigá ꞌla gompaniérola neraga  

 

 

 

 

 

mochiwa alué boꞌné Onorúgame. Onorúgame nulele Kristo napurigá ꞌla gatémala napurigá ꞌla ganíliga mochiwa aꞌbopi ꞌla gompaniero niraga. ꞌLige Kristo nejílekuru ye ꞌnátili napurigá aminabi ruyewa ralámuli napurigá ꞌla amigo niraga etewa Onorúgame. 19 Onorúgame boꞌné ꞌla ruwíguru alué ꞌnátili ramué ralámuli napurigá ꞌla gompaniérola niwa Onorúgame ꞌyuga. Alekeri Onorúgame nulélekuru alué Kristo napurigá ꞌla gatémala. ꞌLa bijchiá mukúligo ramué guꞌíriga, ꞌliko Onorúgame tabilé chélegá eté ramué, ꞌlige julárukuru ramué napurigá ruyewa ye bilé ꞌnátili alué ralámuli. 20 Ramué ralámuli nígame nírukuru Kristo nila aꞌwalí, ꞌlige napuꞌlige ramué ruwiyae alué rejcholi, ꞌlige alué ralámuli ꞌla machime ju alué rejcholi Onorúgame náoligo pe napurigá boꞌné Onorúgame raꞌichálila niraga. Kristo nulele ramué napurigá ꞌemi ralámuli ꞌla aꞌrémala alué resítiri ꞌnátili napurigá ꞌla Onorúgame ꞌyuga naꞌtámala. 21 Onorúgame nulale napurigá Kristo bujémala alué ramué gastígola. Kristo tabilé cheꞌsime nile nobi abirigáchigo gastigárilirukó alué Kristo. Onorúgame boꞌné alarigá elile napurigá mukumela alué Kristo ramué nila gastigo oꞌtogá. Alekeri Onorúgame tabilé chérikáme neraga eté jipe ramué. Onorúgame ꞌwe semáriga guꞌiri ꞌemi ralámuli, alekeri ꞌla semáriga naregime ju napu Onorúgame nejí. Napu aꞌlige naregí alué semati ꞌnátili, tabilé  

 

 

6

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

2 CORINTIOS 6

480

ku guwana aꞌrewa, tabilé chebilé ꞌnátili chaꞌpiboa. 2 Onorúgame anile ꞌwe ꞌya: ꞌMa sébakuru raweli. Akéturu ne napuꞌlige tániru ne alué aꞌwalí. Jípeko guꞌírimala ne ꞌemi napurigá ꞌla sébali nímala. Ne Páulochigó aníguru ꞌma sébakuru alué raweli. Jipe ju napu Onorúgame buyana ajtí ralámuli chátiri bowechi eꞌyéname.  

Jena ruwimela alué Páulo ꞌwe resí ikíligo

tabilé najkiá napurigá bilé rió animela: «Neka tabilé nirá alué raꞌíchali, pecha sébali olá alué boꞌné Páulo.» Ta siné alakime kéturu. 4 ꞌLa maꞌchígime nérékuru Onorúgame ꞌnata mochírigo ramué. ꞌLa anachálime júturu napuꞌlige resí ikiá ꞌemi, rekó tabilé aꞌrélime ke ramué napurigá aꞌminabi eꞌyénawa, 5 rekó wejpisokia, rekó galírale moꞌalía, rekó weꞌká ralámuli napuíme ju ramué meꞌlináliga, rekó ꞌwe aꞌwágame nocháralie, rekó tabilé gainalia rukó gojchiá, rekó tabilé iꞌtégichi goꞌame. 6 Rekó napuchibi ikiae ramué tabilé chibiyeti naꞌtáligo, ꞌla naꞌtáliguru ramué napurigá ꞌnata Onorúgame, ramué ꞌwe ꞌla anachálime ju, ꞌwe ꞌla guꞌírime ju ramué alué uché jaré ralámuli. Alarigá niru ramué napugiti Onorúgame nejíligime boꞌné alawala. Alué alawálate ꞌla niraga jaro alué ralámuli, tabilé chátiri ꞌnátaga. 7 Alué alawálate abiena aminabi beníriga eꞌyénowa alué ꞌla bijchiá  

 

 

 

 

3 Ramueka

 

raꞌíchali. Onorúgame nejíguru ye aꞌwalí napurigá beníriga eꞌyénawa alué Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige napurigá nemípua napuꞌlige lanichi: «Tabilé ꞌla ju alué Onorúgame raꞌichálila.» 8 Iꞌsínimi ꞌwe ꞌla niraga etuime ju ramué, iꞌsínimi tabilé ꞌla nirálime ju ramué. Iꞌsínimi ꞌwe aꞌlá niraga raꞌíchame ju ramué olagá, iꞌsínimi tabilé niraga raꞌíchame ju ramué olagá. Iꞌsínimi ꞌyégame anilime ju ramué rekó ꞌla bijchiá raꞌichálichi. 9 Iꞌsínimi tabilé machirume neraga etuíme ju ramué rekó ꞌwe aꞌlá machime ke. Iꞌsínimi amulí suwiyáguru, abirigáchigo aꞌlá ajagá nokísiligó ramué. Rekó wejpisolia ramué, tabiléchigo suwiyágó. 10 ꞌLige ramueka iꞌsínimi ꞌwe sewélime ju nobi ꞌwéchigo ꞌla ganíliga mochírikó, ramueka ꞌwe aꞌlá machiáa ye rejcholi ꞌwe aꞌlá nimio. ꞌLige ramué tabilé nígame nírukuru, nobi Onorúgame nila raꞌíchalika napu ramué benírilia uché jaré ralámuli, ꞌwe najtékame ju. Rekó tabilé tábiri nígame nírige, Onorúgame júkuru Waꞌlula Oꞌnó, alué suwábaga nila júkuru. 11 ꞌLige ramueka ꞌwe aꞌlá niralia ꞌemi ralámuli alé Koríntochi ejperégame. Ramueka raꞌicháliguru ꞌwe aꞌká gompaniero niraga. Ramueka ꞌwe aꞌlá naꞌtalia ꞌemi ꞌyuga, tabilé chátiri naꞌtalia ramué. 12 ꞌLige ramueka nabí ꞌwe aꞌlá galilía ꞌemi, nobi ꞌémika tabilé ꞌla galeme júkuru ramué. 13 Neka táaguru napurigá ꞌemi oꞌnola niraga: ꞌWe ꞌla nirawa neꞌchí, neka ꞌwe ꞌla niraga etéguru ꞌemi.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

481

2 CORINTIOS 6​, ​7 Jena ruwimela Onorúgame ramué ꞌyuga ajtigá

14 Bilé

rió ꞌwe ꞌla ꞌnátame nísaká Onorúgame ꞌyuga, tabilé gompaniéroga einámala alué rió napu tabilé ꞌla ꞌnátame ju Onorúgame ꞌyuga. c Bilé rió biꞌwígame alawégame nísaká, tabilé ꞌla biꞌlepi naꞌtámala alué rió chátiri alawégame ꞌyuga. 15 Alué Esukristo tabilé gompaniérola júkuru alué Remónisi. ꞌLige ꞌemi ralámuli tabilé gompaniérola niwa bilé rió tabilé Esukristo oyérame. 16 Pecha ꞌla júkó alé Onorúgame galílachi bajkiá tániga enalia bilé mono newárigime napu tabilé Onorúgame ju. ꞌLige Onorúgame Alawálaka jena ramué sulálachi bejtékuru. Ramué saꞌpálaka Onorúgame bejtélachi ju. Alekeri tabilé ꞌla júkuru alué Remónisi naꞌtálila naꞌtalia, tase napubuwa alué ꞌwe aꞌlala ꞌnátili si. Ramueka Onorúgame galila nírukuru, alekeri ꞌwe ꞌla biꞌwígame niwa. ꞌYako regá anílekuru Onorúgame: Ne alawala asimela bejtega ꞌemi ralámulichi. ꞌLige ꞌemi ralámuli panápuri eꞌyénachi, alué alawaka aba alemi einámala ꞌemi ꞌyuga. Alué ꞌla neꞌchí oyérame ralámuli, neka ꞌwe aꞌlá galémala alué ralámuli. ꞌLige alué ralámuli neꞌchí oyérame, nabí neꞌchí oyérimili júkuru. 17 Abiena anile Onorúgame:  

 

 

Buyásiwa alué ralámuli pecha ꞌla ꞌnátame ka neꞌchí ꞌyuga. Tabilé oyérawa alué chátiri ꞌnátili. Napuꞌlige ꞌla tabilé oyérasa chátiri ꞌnátili, ꞌliko ne ꞌwe ꞌla galémala ꞌemi. 18 Abiena anile Waꞌlula Onorúgame napu abé aꞌwágame ju: Ne nímala ꞌemi ralámuli oꞌnola, ꞌlige ꞌémika ne ꞌkúchila nímili júkuru. ꞌEmi ralámuli ne amígola, Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olame júkuru napurigá aní boꞌné. Alekeri aꞌrewa alué chátiri ꞌnátili. Alué chátiri ꞌnátili ꞌma chókame newámala ramué alawala, alésíko ꞌma nayúpua pecha ꞌla ꞌnátame níriga. Abé ꞌla júkuru ꞌla sébali olame ralámuli níriga ꞌla niraga etewa Onorúgame.

7

Jena ruwimela Páulo ꞌwe ganíliga asáligo alué ralámuli Korinto mochígame ꞌyuga

2 ꞌWe

ꞌla ganíliga etewa ramué, ramueka pecha siné beníriligo chátiri ꞌnátili ꞌemi, nibilé alué uché jaré ralámuli. ꞌLige aminami tabilé asemi ꞌwesi ralámuli bujelia enomí ꞌyégiga. 3 Neka pecha che anégó chibieti ꞌemi. Ne ꞌya aniéturu ꞌwe galeme kéturu ne ꞌemi. Neka tabilé chélá rekó mukié ne ꞌemi guꞌíriga. 4 Neka ꞌla machí ꞌemi ꞌwe ꞌla sébali olame ka, alekeri ꞌwe ganíliga ajtíkuru ne ꞌemi ꞌyuga. Neka ꞌwe aꞌlá welagá ajtíkuru, ꞌlige ꞌwe aꞌlá raꞌsálagá ajtíkuru ne, rekó chibi ikié ne.  

 

c 6:14 Páulo ꞌnata ajtí napuꞌlige asaraga eyénachi bilé rió napurigá ꞌla aꞌnari aꞌwáganti ju alué oisí.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

482

2 CORINTIOS 7 5 Napuꞌlige

sébalige ramué alé waꞌlú gawí Maseronia anilichi, tabilé siné resíbulia ramué. ꞌLige alué ralámuli alé ejperégame ꞌla iwégame cha aní ramué alé sebasa. ꞌLige ramué ꞌla iwégame majawía alanilía alé alué ralámulite. ꞌLige ramueka tabilé machiáekeꞌé alakiboa alé alué ralámuli alanichi. ꞌLige ramueka ꞌwe seweka mochiru alanilía alé. 6 ꞌLige alué Onorúgame júlalekeꞌé alué rió Tito anilime alé napu ramué mochílige. Alarigá ju Onorúgame, ꞌwe aꞌlá guꞌírame ju ralámuli napuꞌlige seweka mochígichi. ꞌLige alué rió Tito waꞌlú nejkuri sebasa alé napu ramué mochírige. Alarigá Onorúgame ꞌla waꞌlú oyérali ꞌyale ramué. 7 ꞌLige alué rió Tito jena sébaga ꞌwe aꞌlá ruwí alarigá oláriga ꞌemi ralámuli alé Korinto. ꞌLige alué rió ꞌla ꞌwe aꞌlá galegá etérigorí alué ꞌemi ralámulite. ꞌLige ramué alué raꞌíchali akisá ꞌlige waꞌlú raꞌsálárukeꞌé. ꞌLige alué Tito ruyé neꞌchí ꞌemi ralámuli alé ejperégame ꞌwe eténilia neꞌchí. ꞌLige aminami ruwí ꞌemi ralámuli ꞌwe seweka mochigo neꞌchí sewétisa. ꞌLige aminami ruwí alué raꞌíchali, ꞌemi ralámuli ꞌwe nejkúrinilia mochigo. ꞌLige neka alué raꞌíchili akisáká uché rajpé abé ꞌla ganíliga rejpíkeꞌé. 8 ꞌEmi ꞌwe seweka mochíbale napuꞌlige naresa ꞌemi alué apeli napu ne neꞌóchaga osele, péchigo peꞌwera seweka mochíliko ꞌemi. Neka sewéturu ꞌemi seweka mochígichi, péchigo peꞌwera sewélekó ꞌemi, 9 ꞌwéchigo ꞌla maꞌchina ko. ꞌÉmika yati gatele ꞌemi aꞌbopi, alekeri ꞌwe ꞌla ganíliga  

 

 

 

ajtíkuru ne. Alarigá najkíliko napurigá ꞌemi seweka mochímala. 10 Bilé ralámuli chibi ꞌsísaká ꞌlige ꞌwe seweka asimela ꞌla machigá cha ꞌsíligame napu Onorúgame tabilé galeme ju, ꞌliko alué ralámuli aꞌrémala alué chátiri ꞌnátili, ku ꞌla ganíliga asimela. Nobi bilé ralámuli chibi ꞌsísaká, ꞌlige tabilé siné ꞌnátame ju chibi ꞌsíliga napu Onorúgame tabilé galeme ju, ꞌlige alué ralámuli tabilé siné aꞌrémala alué chátiri ꞌnátili. 11 Nobi ꞌémika Onorúgamete ꞌyáliru alué seweli, ꞌlige yati gatele, tabilé naréniliga alué gastigo. ꞌÉmika ꞌwe ayole alué rió ꞌyuga napu cha ꞌsile, ꞌliko ꞌemi gastigárile alué rió. ꞌWe majale ꞌemi ne ayora mayega. Najkile napurigá ne guꞌírimala. ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá ꞌnátale. ꞌÉmika ꞌwe ꞌla sébali olale. 12 Neka bilé apeli osigéturu nobi tabilé osé ne napurigá gastigárimala ꞌemi alué rió, ꞌlige neka tabilé osákuru napurigá guꞌírimala alué ralámuli tabilé cheꞌsíkime, pe osá ne alué osilí machináliga pala ꞌla bijchiá eꞌwánokirá ꞌemi ꞌlige machináliga pala ꞌla bijchiá galea ꞌemi neꞌchí. 13 Napurigá nokale ꞌemi, ꞌwe ꞌla ganíliga mochiru. Amináchigo ꞌwe ꞌla ganíliga mochiru ramué napuꞌlige machisáká Tito ꞌwe ꞌla ganílime nile ꞌemi ꞌyuga. ꞌEmi waꞌlú guꞌírile, alekeri tabilé weꞌká ꞌnata asale. 14 Ne boꞌné ruigétigó ꞌemi ꞌwe aꞌlá ralámuli ko ꞌlige boꞌné Tito ꞌla etélikuru ꞌla bijchiá ko. Alué suwábaga raꞌíchali napu ruyélige alué Tito ꞌemi ꞌla bijchiá júkuru. Alué raꞌíchali napu  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

483

2 CORINTIOS 7​, ​8

ramué ruyelie ꞌemi, abiénachigó bijchiá kéturuchigó. 15 Alué Tito abé aꞌlá ganíliga asale napuꞌlige etesa ꞌemi ꞌwe aꞌlá sébali oláligo alué Onorúgame raꞌichálila napu benírile. ꞌWe ꞌla niraga eꞌtele ꞌemi alué rió. 16 ꞌWe aꞌlá raꞌsálá ne, ꞌémika ꞌwe aꞌlá sébali olame kame napurigá nulá Onorúgame.  

 

Jena ruwimela napurigá guꞌíriwa alué ralámuli tabilé nígame

8

ꞌEmi ralámuli Esukristo oyérame, jípeko uché bilé raꞌíchali akimela ꞌemi. Ramueka jípeko najkiá napurigá ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá machimela alué ralámuli alé Maseronia ejperégame, Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌírile alué ralámuli napu napuíme nile alé bilena alué rejcholi benimea. Alué ralámuli alé ichúrimi mochígame ju alé Maseronia anilime gawí boꞌígichi. 2 ꞌLige alué ralámulika ꞌwe resí ikime júkuru kaka. Aminami tabilé nígame gayéniguru alué ralámuli aliena resí oliá, ꞌlige tabilé tábiri nígame nílekuru alué ralámuli, nobi Onorúgame ꞌyuga ꞌnátaga ꞌwe raꞌsálagá ejperégame nile alué ralámuli. ꞌLige rekó alué ralámulika tabilé nígame ke, weꞌká enomí napubule alué ralámuli guꞌírimia alué ralámuli tabilé nígame Rusaleni ejperégame, ꞌlige alé oꞌtiame nílekeꞌé alué enomí. 3 Ne ꞌwe aꞌlá etiá alué ralámuli weꞌká enomí napubúligo, ne alekeri ꞌla sébali machíguru alué ralámuli ꞌla napubúligo alué enomí. ꞌLige alué ralámuli napu nejile, amulí suwábaga nejíkuru alué napu nígame nílige. ꞌLige ramueka  

 

tabilé asemi nulélikuru napurigá napubúmala alué enomí. Pe aꞌboi ꞌla sébali ꞌnátalekeꞌé ralámuli guꞌírimia uché jaré ralámuli tabilé nígame. 4 Alué ralámulika alanékuru ramué olagá: ―Pe rekó, ramueka guꞌíriwaráekeꞌé alué ralámuli tabilé nígame alé Rusaleni ejperégame. 5 ꞌLige ramueka tabilé weꞌká enomí napubura mayélikeꞌé alué ralámuli. ꞌLige alué ralámulika ꞌla weꞌká sebárelekeꞌé alué enomí napubua. ꞌLige pe kulí chojkía alué ralámuli enomí napubua, bajchá Onorúgame tánele napurigá ꞌla gainámala alué ralámuli napubua enomí. ꞌLige aminami anílekeꞌé alué ralámuli nokogá: ―Ramueka ꞌla semáriga guꞌíriwa alué Páulo ―anile. 6 Ralámuli alé Maseronia ejperégame ꞌwe aꞌlá sébali olale. ꞌEmi abiénachigó ꞌwe ꞌla sébali olale. Títoka weꞌká napubule enomí ꞌemi ꞌyuga napurigá alué ralámuli tabilé nígame guꞌírimala alué Rusaleni ejperégame. Jípeko tániliꞌe ramué alué Tito napurigá gayénamala napabua alué enomí alé napu mochí ꞌemi. 7 ꞌEmi ralámuli ꞌwe aꞌlá sébali olame júkuru. ꞌWe aꞌlá sébali bijchígime júkuru ꞌemi ralámuli Onorúgame raꞌichálila. Aminami ꞌwe aꞌlá semáriga ruwime júkuru ꞌemi ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLige ꞌemi ꞌwe aꞌlá machime júkuru churigá nejkúrime ko Onorúgame. ꞌLige aminami ꞌwe aꞌlá galeme júkuru ramué ralámuli. ꞌLige ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá sébali olámili júkuru alué enomí napubusa napu chojkile ꞌemi ralámuli ꞌya.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

484

2 CORINTIOS 8 8 Neka

tabilé uméraga nulá napurigá napubuwa alué enomí alé Rusaleni oꞌtowame. Neka pe machinale pala ꞌla sébali olame ka ꞌemi ralámuli ꞌlige pala ꞌla naꞌtemame ka ꞌemi alué uché jaré ralámuli ꞌyuga. 9 ꞌLige ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá machíguru ꞌwe semáriga guꞌírilekuru ramué ꞌya alué Waꞌlula Esukristo. Esukrístoka alé rewagachi asagá ꞌwe semati weꞌká eꞌkarúgame nígame nílekuru, ꞌlige alé ꞌpákana rewagáchika nawálekuru ramué ralámuli guꞌírimia jena, ꞌlige alué Esukrístoka jena wijchimoba asagá tabilé nígame nílekuru. Tabilé nígame gayénale ramué guꞌíriniliga. 10 Jena ruimé ne churigá guꞌírilime ka alué ralámuli tabilé nígame. ꞌEmi ꞌya bamí chojkílekuru alué enomí napubua. ꞌLige ꞌwe aꞌlá welagá napubule alué enomí. 11 ꞌLige neka jípeko najkíguru napurigá ꞌemi ralámuli ꞌla gainámala napubua alué enomí. ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá wélagá napubuwa alué enomí napu chojkílige ꞌemi ꞌya bajchá napubuwa alué enomí abirigá nokísiwa ꞌwe aꞌlá wélagá. 12 Nejiwa napu ikiri nejía ꞌemi, pe iligá ꞌla ganíliga nejiwa, tabilé weꞌká ꞌnátaga. Alarigá najkí Onorúgame. 13 Ramueka tabilé najkiá napurigá suwábaga nejímala ꞌemi. ꞌEmi suwábaga nejísaká, ꞌma tabilé niga ejtibímala ꞌemi. 14 Ramueka najkiá napurigá ꞌla oꞌmaka niga mochímala rekó pe aꞌtabé nígame  

 

 

 

 

 

ke. Siné kachi aꞌkinana tabilé nígame nisa ꞌemi, ꞌla nejkúrimala alué ralámuli Rusaleni mochígame. Alarigaka ꞌla oꞌmaka niga mochímala enomí. Alarigá ꞌla tabilé siné gurúlamala goꞌame. 15 Alué Onorúgame raꞌichálila napu ꞌya osale Moisesi, aníguru: «Alué ralámuli napu weꞌká napubule alué goꞌame maná anilime, tabilé rasírale. Alué napu abé uꞌkabi napubule alué goꞌame maná, ꞌla sébali sebárime nile.» d  

Jena ruwimela Páulo júlaligo Tito alé Korinto

16 Neka

cheliera ꞌya Onorúgame abiena ꞌla ꞌyáligame Tito alué ꞌnátili napurigá guꞌírimala ꞌemi, aꞌchigóriga napurigá Onorúgame ꞌyale neꞌchí. 17 ꞌLige napuꞌlige ne jula alué rió Tito alé Korinto, napurigá guꞌírimala ꞌemi ralámuli, alué rió Títoka ꞌwe yati eꞌwá napurigá nulé ne, napugiti alué rió ꞌwe galeme ju ꞌemi aꞌchigóriga napurigá ne ꞌwe galeme ju ꞌemi. 18 Bilé rió jula ne Tito ꞌyuga. Alué rió ꞌwe semáriga ruyame ju Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLige alué ralámuli jena ejperégame napu napuíme ju Onorúgame nila rejcholi benimea, anile: ―Alué rió ꞌla ju julalia ―anile. 19 Alué ralámuli jena ejperégame alué Esukristo oyérame, alué ralámulika korule alué rió napurigá alé Rusaleni simela ramué ꞌyuga. ꞌLige ramueka oꞌtolia alué enomí alué ralámuli tabilé nígame ꞌyawa  

 

 

d 8:15 Páuloka aní siné kachi alué enomí tabilé kógisaká alué uché jaré ralámuli tabilé nígame, ꞌliko ꞌma weꞌkámala alué enomí. Eꞌnesi Éxodo 16:18.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

485

2 CORINTIOS 8​, ​9

napurigá alué ralámuli ꞌla cheliera ꞌyámala alué Onorúgame, ꞌlige aminami napurigá alué ralámuli ꞌla machimela ramué ralámuli ꞌla semáriga guꞌirilio. 20 ꞌLige ramueka ꞌwe aꞌlá sébali gateru alué raꞌíchali napurigá pe nujubapi kachi tabilé ꞌwesi che animela alué enomí gite, ꞌlige aminami napurigá ꞌwe aꞌlá sébali sebámala alué enomí alé Rusaleni. 21 ꞌLige Onorúgame ꞌwe aꞌlá sébali machíguru alarigá nochalio ramué. ꞌLige ramueka najkiáguru napurigá alué ralámuli ꞌwe aꞌlá machimélachigó churigá ka ye nejkúrali. 22 ꞌLige ramueka julawa uché bilé rió alué oká rió ꞌyuga. Alué rió ꞌwe aꞌlá sébali olame ju napurigá najkí Onorúgame. Ramueka weꞌsá eteme niru alué rió ꞌwe aꞌlá sébali olachi. Alué rió ꞌwe ꞌla ꞌnata napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla sébali olamio alué enomí napubua. 23 Ne boꞌné jula alué Tito, ꞌlige alué ralámuli Esukristo oyérame jena Maseronia jula alué uché jaré oká rió. Alué oká rió ꞌwe ꞌla sébali olame ju napu nulá Kristo. 24 Pe rekó ꞌla niráwagó ꞌemi alué rió alemi eꞌyénachi. ꞌLige ramué ꞌla weꞌsá ruyeru alué rió ꞌemi ꞌwe aꞌká ralámuli ko. ꞌLige ramueka alekeri najkiá napurigá alué raꞌíchali ꞌla bijchiá nímala. ꞌLige aꞌkinana ku jeka sigá ꞌla ruimeli júkuru alué rió alarigá olárilige ꞌemi ralámulite alé. Ruyémili júkuru ralámuli jena ichúrimi mochígame, alué Esukristo oyérame ralámuli, ꞌwe ꞌla niraga etéliru. Neka tabilé uché aminabi osénili ye osilí ꞌemi ralámuli napurigá napubúmala enomí ꞌemi.  

 

 

 

 

9

Pe ye osilite ꞌla sébali nímala napurigá ꞌla sébali olámala ꞌemi. 2 ꞌLige neka ꞌwe aꞌlá machí ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá welagá mochigo napurigá guꞌírimala ꞌemi uché jaré ralámuli. ꞌLige neka jena mochígame ralámuli ruyé alué raꞌíchali ꞌemi ꞌwe aꞌlá sébali nejkúrinilia mochigo. ꞌLige ꞌemi ralámuli napuꞌlige chojkile napubua alué enomí ꞌya bamí, ꞌlige alué ralámuli jena Maseronia mochígame akisá, amulí suwábaga alué ralámuli chojkílechigó napubua enomí. 3 ꞌLige ne jula alemi alué bakiá rió ne gompaniérola napurigá ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá gatega mochímala alé sébachi alué bakiá rió. ꞌLige jena mochígame ralámuli ꞌwe aꞌlá ruyé ꞌemi ꞌwe aꞌlá napubua mochigo alué enomí napu oꞌtoboli ju alé Rusaleni. Neka tabilé ꞌyegánili. 4 ꞌLige jaré ralámuli jena Maseronia ejperégame si simámili júkuru ramué ꞌyuga. ꞌLige ꞌemi ralámuli tabilé ꞌcho napubuga mochísaká alué enomí, ꞌliko ramué ꞌwe chijunáwili júkuru. ꞌLige ꞌemi ralámuli abiénachigó chijunámili júkuru. 5 ꞌLige napurigá ta chijunámala ꞌemi napuꞌlige ramué sebasa alé napu ꞌemi mochí, ꞌlige alekeri jula ne ye bakiá rió alemi alué Esukristo oyérame, napurigá ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá gatega mochímala alué napu ekí oꞌtoboli ju alé Rusaleni anilichi. ꞌLige ramué ralámulika tabilé najkiá napurigá nejímala bilé ralámuli napugiti uché jaré ralámuli ꞌwe aꞌwágame tánichi, pe nejímala napu ekí ꞌla ikíroba nejía, ꞌlige ꞌla ꞌwe aꞌlá ganíliga nejímala.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

486

2 CORINTIOS 9 Jena ruwimela churigá guꞌírilime ko alué uché jaré ralámuli napu tabilé nígame ju 6 ꞌLige

ꞌemi ralámuli ꞌla námaka akiboa ye raꞌíchali: Alué ralámuli pe uꞌkabi talí echágame ka, pe uꞌkabi ꞌwímala. Alué ralámuli weꞌká echágame ka, alueka abé weꞌká ꞌwímala. ꞌEmi ralámuli ꞌla weꞌká nejisa alué alé Rusaleni oꞌtowame, ꞌlige ꞌemi ralámuli weꞌká narémala ku pe aꞌkinana kachi. 7 ꞌLige bilé rió nejínilisaká, ꞌlige alué rió sébali olámili júkuru, tabilé ꞌyegámili júkuru alué rió. ꞌLige tabiléchigo eꞌwérili júkó kaka, pe iligá ꞌla sébali oliame júkeꞌé ꞌnalina. Onorúgame ꞌwe ꞌla galéguru alué ralámuli napu ꞌwe aꞌlá ganíliga nejime ju, napu tabilé weꞌká ꞌnátaga nejime ju. 8 ꞌLige Onorúgameka nejímili júkuru napu ekí tábiri resí laru, napugiti Onorúgameka nígame kame alué weꞌká eꞌkarúgame tábiri. ꞌLige alekeri alué Onorúgame ꞌwe semáriga nejímili júkuru alué eꞌkarúgame napu resí lalia ramué, ꞌlige ꞌemi ralámuli ꞌwe semáriga nochámili júkuru alué Onorúgame nejílala aꞌwalite. 9 Aka alarigá anime júpaché alué Onorúgame nila rejcholi: Alué rió ꞌwe semáriga guꞌírilekuru alué ralámuli tabilé nígame, ꞌlige abé weꞌká ꞌyámala. ꞌLige alekeri Onorúgame tabilé siné weꞌkawámala alué rió ꞌwe ꞌla semáriga guꞌíriligo alué ralámuli tabilé nígame. e  

 

 

10 ꞌLige

alekeri tabilé chérékuru rekó bilé rió weꞌká nejíe enomí alé Rusaleni oꞌtowame, napugiti Onorúgame ꞌwe aꞌlá aminabi ꞌyámili kame alué weꞌká enomí alué rió napurigá alué rió ꞌla aminabi ꞌyámala uché jaré ralámuli. Alarigá ju napurigá bilé rió echame guꞌíriniliga uché jaré ralámuli, Onorúgame abé weꞌká ꞌyámili ju talí, ꞌlige abé weꞌká rakémala alué echarúgame. 11 Onorúgame ꞌwe aꞌlá aminabi ꞌyámala ꞌemi ralámuli abé weꞌká enomí ꞌlige aminabi aꞌwalí napurigá ꞌemi ꞌla aminabi nokísimala alué weꞌká ralámuli guꞌiria. ꞌLige suwábaga alué ꞌnátili ꞌwe semáriga maꞌchínamala. ꞌLige alué ralámulika alé Rusaleni mochígame waꞌlú cheliera ꞌyámala Onorúgame, napugiti semáriga guꞌíriligime ramué ralámuli. 12 ꞌLige ye enomí napu nejí ꞌemi weꞌká ralámuli, weꞌká ralámuli ꞌwe semáriga narémala alué enomí. ꞌLige abiénachigó weꞌká ralámuli ꞌwe ꞌla nirámala Onorúgame. 13 Alué ralámuli napu ye enomí narémili ju, cheliera ꞌyámili júkuru Onorúgame. Alué ralámuli alarigá ꞌla machimela ꞌemi ꞌwe ꞌla eꞌweme ko Onorúgame napurigá nulá Kristo. ꞌLige ꞌwe ꞌla niraga etémala Onorúgame napugiti ꞌwe ꞌla nejkúrigoriká ꞌemi ꞌla napubúligo alué enomí. 14 ꞌLige alué ralámuli alarigá ꞌwe aꞌlá cheliera ꞌyámala Onorúgame napugiti Onorúgame ꞌyáligame alué ꞌnátili ꞌemi ralámuli alué Korinto ejperégame ꞌlige Onorúgame tánimala napurigá aminabi ꞌyámala  

 

 

 

e 9:9 Eꞌnesi Salmos 112:9.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

487

2 CORINTIOS 9​, ​10

alué aꞌwalí ꞌemi. 15 Waꞌlú cheliera ꞌyámala Onorúgame napugiti asíriga waꞌlú guꞌírili nábole ꞌemi ralámuli. Onorúgameka pecha goblálome júkó rekó waꞌlú nejkurie. Ramueka tabilé nígame niru bilé raꞌíchali ꞌla najteme cheliera ꞌyalime Onorúgame. Ramueka pecha siné sebárirugó alué ꞌnátili.  

Jena ruwimela Páulo nulame ko Esukristo nila nochálilachi

10

K risto ꞌwe aꞌlá kilí rió nile, Onorúgame aꞌwalila nígame nile. Nabí ꞌla ꞌnátaga ajtime nile guꞌírimia uché jaré ralámuli. ꞌLige neka abiénachigó alarigá nínili napurigá nile alué Kristo, alekeri ne ꞌla kilí eyénaguru. ꞌLige alué uché jaré ralámuli anime ju ne ꞌwe majalégame rió kará alué weꞌká ralámuli ꞌyuga. ꞌLige anime júkuru alué ralámuli, ne mejká asagáká ꞌwe aꞌwágame nulame osilí osame kará tabilé majaga. ꞌLige napuꞌlige ne aꞌbé asagáká, ꞌliko iꞌkilí ajtime kará ne, pe majá ajtime kará ne. ꞌLige alué raꞌíchalika tabilé peꞌtá bijchiá júkuru napurigá anime ju alué ralámuli. 2 ꞌWe ꞌla ꞌnátaga mochiwa. Napuꞌlige simisá ne alemi ꞌemi eꞌnemia, tabilé cha nokiboa napurigá ne tabilé neꞌochámala ꞌemi. Tabilé alarigá naꞌtawa ne neꞌóchame ko pe apiépiri rió neraga. Neꞌóchame ju ne alué Onorúgame aꞌwalílate. 3 Bijchiá júkuru ne apiépiri rió neraga ko, tabiléchigo neꞌóchagó ne napurigá apiépiri rió niraga. 4 Napuꞌlige ne neꞌocha, tabiléchigo ralámuli aꞌwalílate neꞌógó ne, pe Onorúgame aꞌwalílate gite. Ramueka jena  

 

 

mochírukuru nakoa Remónisi si pe Onorúgame aꞌwalílate gite ka ꞌla neyúrowareké. 5 Ye aꞌwalila gite ꞌla suwábaga umérome ju ne apiépiri tabilé ꞌla ꞌnátame rió ꞌyuga, alué napu sairúgame ju alué napu ramué benírilia Onorúgame nila raꞌíchali. Ramueka tánilia Kristo napurigá biꞌwémala aꞌpílipi ralámuli naꞌtálila napu chátiri ju ꞌlige napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga mochímala. 6 ꞌLige ramueka ꞌla ꞌnátaga mochírukuru napurigá neꞌochawa ramué alué ralámuli tabilé sébali olame napu Onorúgame nulá. ꞌEmi ꞌwe aꞌlá naꞌtásaká Onorúgame nila rejcholi, ꞌlige bilé rawé tabilé sébali olásaká, ramueka ꞌwe ꞌla eꞌnegá mochiwa ꞌemi. 7 ꞌLige ꞌemi ralámuli pe apiépiri rió neraga eteme ju ramué. ꞌEmi ralámuli ꞌla Kristo oyérame ka, ꞌla naꞌtawa ye: Aka ramué ralámuli Kristo oyérame nírupaché. 8 Alué Waꞌlula Esukristo ꞌyáguru neꞌchí aꞌwalí napurigá guꞌírimala ne ꞌemi. Alueka pecha nejígó aꞌwalí napurigá ne ꞌemi resí olámala. Tabilé chijúniga ruwí ne. 9 ꞌLige ꞌemi ralámuli tase mayewa ne osáo napurigá ne ꞌemi majárimala alué osilite, tase alarigá naꞌtawa ꞌemi. 10 Jaré ralámuli anime ju alué osilí ꞌwe ená anigá osirúgime kará, alarigá osame kará ne, ꞌlige ne jena sebásaká, tabilé alarigá raꞌíchame kará ne, pe tabilé benegá raꞌíchame kará ne. 11 Jaré ralámuli alarigá anime ju, tabiléchigo bijchiá júkó. ꞌLa sébali olame ju ne napurigá osá ne. Napurigá aní ne alé osilichi alarigá ꞌsime ju ne alé sebasa. Neka najkí napurigá ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá námaka mochímala ye raꞌíchali.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

2 CORINTIOS 10​, ​11

488

12 Ramueka

tabilé alieri niru tase napurigá alué ralámuli ꞌwe gunaruga oyame ralámuli. Alué rió ꞌwe gunaruga oyame ka, pe ꞌnátame ju napurigá bilé rió loꞌí niraga. Alué rió alarigá lame ju: «Neka abé ꞌla júkeꞌé meꞌtigá alué uché jaré ralámuli.» 13 Ramueka pe biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame niru Onorúgame ꞌyuga. ꞌLige boꞌné Onorúgame ꞌwe nejkúrime júkuru napurigá ramué ꞌwe aꞌlá machiboa pala ꞌla sébali oliao ramué. Onorúgame júlalekuru ramué alé Korinto napurigá ꞌemi beníriwa. Pe yecho raꞌichawa ramué. 14 Uché jaré ralámuli tabilé che animela ꞌemi aꞌboi beníriga Onorúgame nila raꞌíchali. Napuꞌlige ramué sebaru alé napu ꞌemi ralámuli mochí, tabilé ꞌwesi ralámuli iꞌtigé alé napu beniame ju Onorúgame nila rejcholi. 15 ꞌLa képá bilé rawé ꞌemi ꞌwe ꞌla Onorúgame oyérasaká, ꞌlige ꞌemi ꞌwe aꞌlá guꞌírimala ramué napurigá simawa aminá uché bilena gawichí napu tabilé siné akeme ju alué ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali. Ramueka tabilé benírili Onorúgame nila raꞌíchali alué ralámuli napu ꞌma akeme ju Onorúgame nila raꞌíchali. 16 ꞌLige alarigá ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá guꞌírimala ramué ralámuli alé uché bilena simálichi uché jaré ralámuli benírimia. Tabilé beníriwa ramué napu uché jaré ꞌma beníriliru. 17-18 ꞌLige alué rió boꞌnepi inósaká, ꞌlige alarigaka tabilé ꞌla ju. Boꞌné Onorúgame ruisáká ꞌwe aꞌlá sébali rió ko, ꞌliko ꞌla ju. Bilé rió  

 

 

 

 

raꞌichánalesaká uché jaré ralámuli ꞌyuga churigá nejkúrime ko Onorúgame, aꞌlá ju. Ramué aꞌboika tabilé regá aniboa: «Ramueka ꞌwe ejebénegame niru.» Iligá ꞌwe aꞌlá guꞌíriwa raꞌíchali ruyea uché jaré ralámuli. Onorúgame aꞌwalila gite benírilia ramué. Ramué ꞌoni tabilé gainawa bilé ꞌnátili ꞌnata. Jena ruwimela Páulo raꞌíchaligo sairúgame niraga alué ralámuli ꞌyuga napu tabilé aꞌlá benírime ju Onorúgame nila raꞌíchali

11

Pe rekó eꞌkáwagó neꞌchí ye raꞌíchali ruwichi ne, taꞌmé ꞌwe aꞌlá képá ye raꞌíchali kaka napu ne ruimeli ju. Pe gunaruga raꞌichálime ju ye raꞌíchali. f Neka alarigá raꞌichámala napugiti ꞌemi alarigá raꞌíchame kame, napurigá ꞌemi ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga gepúmala ye raꞌíchali. 2 ꞌLige ne bajchá ye raꞌíchali ruwimela. Onorúgame nejile ye ꞌnátili napurigá ne ꞌla galémala ꞌemi. Napuꞌlige sebasa ramué alé napu ajtí Kristo, neka ꞌemi ꞌyámolá alué Kristo ꞌla sébali ꞌla biꞌwígame. Alarigá anéturu ne Esukristo ꞌya bajchabé rawé. Napurigá ꞌyánili bilé oꞌnó boꞌné malala alué reꞌmalí napurigá newímala alué iwé si ꞌwe ꞌla biꞌwígame sulégame, alarigá ꞌyánili ne ꞌemi Esukristo. Tabilé najkí ne napurigá uché bilé ꞌnátili beniboa. Abiénachigó najkí ne napurigá biꞌwígame alawégame niwa. 3 ꞌLige ꞌemi ralámuli ꞌla machíleké ꞌyégiliga alué Eba anilime mukí ꞌya, alué napu Arani  

 

f 11:1 Alué Páulo raꞌichámorí napurigá bilé rió loꞌí noli chuꞌachika ronobóchaga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

489

2 CORINTIOS 11

ꞌyula nílige. ꞌLige neka alekeri majá ꞌemi ralámuli, siné kachi aꞌchigóriga ikisábá ꞌemi ralámuli. ꞌLige ꞌemi ralámuli bilé rawé taꞌmé ꞌla ꞌnátaga mochisa, ꞌlige alué Remónisika nasibúmala ꞌemi ralámuli. ꞌLige alué Remónisi ꞌma seꞌnú ꞌnátili ꞌyámala ꞌemi ralámuli. Tabilé ꞌla biꞌlepi naꞌtámala ꞌemi Kristo ꞌyuga. 4 ꞌLige ꞌemi ralámuli tabilé ꞌla ꞌnátaga mochinti júkuru. Pe apiépiri ralámuli raꞌichálila ꞌwe yati bijchíginti júkuru ꞌemi. ꞌLige bilé rió ruisá regá: «Krístoka tabilé alarigá ju, tase napurigá ruwime ju Páulo», anisá, ꞌlige ꞌemi ralámuli yati bijchígame júkuru. ꞌLige bilé rió anisá uché bilé alawá nerúgará, ꞌlige ꞌémika ralámuli yati beninálime júkuru alué ꞌnátili. Pecha anime júkó ꞌemi ralámuli: «Tabilé ꞌla ju alué raꞌíchali», tabilé anime ju ꞌemi. ꞌLige bilé rió anisá alué Esukristo tabilé aꞌkabámana jáwame ju, ꞌémika yati bijchígame ju. 5 ꞌEmi ꞌla akisáká alué ralámuli ꞌwe riólame ko napurigá eꞌwélala, napuꞌlige ne ruwichi abiénachigó aꞌlá gepútékuru. Ne abé ꞌla machí meꞌtigá alué ralámuli. 6 Neka taꞌmé ꞌla raꞌíchame júkuru alé weꞌká riógachi, neka ꞌwéchigo ꞌla machime kéréko Onorúgame raꞌichálila, weꞌká beniri ne ꞌemi. ꞌLige ꞌemi ralámuli ꞌla machíleké alarigá ko ne. Aka ne weꞌsá ruyéché ꞌemi ralámuli ye raꞌíchali. 7 ꞌLige ne peka siné rawé goblálome júkuru ꞌemi ralámuli alué raꞌíchali beníriga. ¿Oꞌwéchala resitiri ju tabilé goblálilia? Neka tabilé benírime ju napurigá ne najtékame nímala. Neka pe najkí  

 

 

 

napurigá ꞌemi ꞌwe najtékame nímala. 8 ꞌLige neꞌchí ꞌwe guꞌiri alué ralámuli Esukristo oyérame alé ichúrimi mochígame. Enomí ꞌwe nejime ke alué ralámuli, ꞌlige neka nareme kéturu alué enomí alué ralámuli nejichi napurigá ne ꞌla aminabi einámala beniria alé Korinto asagá. 9 ꞌLige ne alé ꞌemi ralámuli ꞌyuga asagá, enomí resí lame ke ne iꞌsínimi, ꞌlige neka tabiléchigo siné tániko ꞌemi ralámuli enomí, neka ꞌláchigo aꞌpílime kame alué enomí alué ralámuli alé Maseronia mochígamete. Alué ralámuli alé Maseronia mochígame nokame ke alué enomí aꞌpá alé Korinto, ꞌlige alué enomí nareme ke ne. Ne boꞌneka ꞌwe aꞌlá ꞌnátame ke ne ꞌemi ralámuli ꞌyuga. ꞌLige neka aba ꞌwe inánili alué raꞌíchali beniria, ꞌlige neka tabilé nejkumega benírie ne ꞌemi. 10 Neka ꞌla bijchiá aní ye raꞌíchali. Aka alué Kristo ꞌla bijchiá raꞌíchame nílekuru. ꞌLige ne alieri rió júkuruchigó. Biꞌlepi ꞌnátame ju ne alué Esukristo ꞌyuga. Neka tabilé siné narémala alué enomí alé waꞌlú ejiro Akaya anilichi mochígame ralámuli nejílala. 11 ¿Chonigá alarigá raꞌicha ne? ¿Mayé ꞌemi ne tabilé galeo ꞌemi? Onorúgame ꞌla sébali machíguru ꞌwe aꞌlá galeo ne ꞌemi. 12 Alué ralámuli tabilé ꞌla benírime ye raꞌíchali, ꞌwe gunaruga raꞌíchame ju, ꞌlige alué ralámulika najkí napurigá ramué narémala alué enomí napu nejí ꞌemi ralámuli napurigá nareme ju aꞌboi. Ramueka tabilé nakiáguru alarigá. ꞌLige ramueka ꞌwe aꞌká rió nírukeꞌé tase  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

490

2 CORINTIOS 11 napurigá alué ralámuli. 13 ꞌLige alué ralámuli raꞌíchali benírame anime ju: «Kristo júlale ramué napurigá ramué nulame niwa aleké nila nóchali», anime ju alué ralámuli. ꞌLige alué ralámulika tabilé peꞌtá bijchiá anime júkeꞌé alarigá alaniá, pe ꞌemi enomí bujéniliga anime ju alué ralámuli alaniá. 14 ꞌLige alué Satanasi anilime ꞌwe ꞌyégame júchigó. Anime ju alué Satanasi: «Ne ju alué santo ánjeli, alué Onorúgame guꞌírame ju ne», anime ju alué Satanasi. ꞌLige alué ralámuli alué Satanasi oyérame, ¿ꞌlacha ta ꞌyégame ralámuli nímalachigó? 15 ꞌLige ramueka ꞌla machiáa alanigá eꞌyéname ko alué ralámuli. Anime ju: «Ramueka ꞌwe semáriga oyérame niru alué Onorúgame. Ramueka Onorúgame gompaniérola niru», anime ju alué ralámuli. ꞌLige rekó alarigá raꞌíchaga oyame ke alué ralámuli, abirigá alé injiérnochi simámala alué ralámuli suwisá, pecha ꞌla biꞌígame alawégame ke aniáwé alué ralámuli. ꞌLige alué boꞌné alé Onorúgame alarigá olámili júkuru alué ralámuli, napugiti alué aꞌboi ralámuli alarigá nokáligame. Alekeri alué bowé mélekuru alué ralámuli.  

 

 

Jena ruwimela Páulo ꞌwe resí ikíligo 16 Tabilé

ganílime ju ne alarigá raꞌicha. Raꞌicha ne napurigá loꞌí neraga, tabiléchigo loꞌí júkó ne. ꞌLige ꞌemi ralámuli ꞌwe gepume júkuru neꞌchí napuꞌlige napurigá bilé rió loꞌí alarigá raꞌíchachi ne. ꞌLige ne alekeri alarigá raꞌichámala, napurigá ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá gepúmala ye raꞌíchali napu ne ruimeli ju. 17 ꞌLige  

alué Waꞌlula Esukristo tabilé siné raꞌíchale napurigá bilé rió loꞌí, neka raꞌichámili júkuru napurigá bilé rió loꞌí napurigá ꞌemi ꞌwe aꞌlá gepúmala ye raꞌíchali, alarigá raꞌichálichi ꞌwe aꞌlá gepume kame ꞌemi ralámuli. 18 ꞌLige alué tabilé Esukristo oyérame ralámuli, alarigá raꞌíchame júkuru napurigá bilé rió loꞌí neraga. ꞌLige ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá gepume júkuru alué raꞌíchali. ꞌLige alekeri alarigá raꞌichama olá ne. 19 ꞌLige ꞌemi ralámuli ꞌwe semati raꞌíchali benió olá alué alieti raꞌíchali akigá, ꞌlige ꞌwe aꞌlá ejebénigame kólá ꞌemi. 20 ꞌLige ꞌemi ralámuli pe apiépiri ralámuli ꞌwe eꞌweme júkuru. ꞌÉmika yati eꞌwame júkuru napu chíbiriga nulalíe. Rekó napurigá bilé ajágame alarigá nulalíe, yati eꞌwame júkuru ꞌemi. ꞌLige ꞌemi ralámuli tabilé chéláme júkuru rekó reꞌwániga bujilíe alué napu nígame ju ꞌemi. ꞌLige abiena ꞌwe galeme júkuru ꞌemi alué rió rekó iꞌnílime kachi. ꞌLige aminami tabilé chéláme júkuru ꞌemi ralámuli napurigá bilé bulito alarigá nochárilie. ꞌLige ꞌemi ꞌwe aꞌlá nirame ju alué ralámuli napurigá eꞌwélala neraga rekó napuchibi nokame kachi. Rekó wejpisokie ꞌemi alué gujsite, ꞌémika abiena ꞌwe ꞌla galeme júkuru alué ralámuli. 21 Neka pecha alarigá olame júkó ꞌemi. ¿ꞌÉmika najkí napurigá wejpisópua? ¿Najkiáchalá napurigá bujewa enomí? ¿Najkiáchalá napurigá ꞌwe riólaga raꞌichawa? ꞌLige ꞌemi ralámuli uché rajpé abé aꞌká mayele ke alué ralámuli meꞌtagá ramué. Bilé loꞌí niraga raꞌicha ne, napurigá ꞌla naꞌtawa. ꞌLige ne alarigá raꞌichámala napurigá bilé rió loꞌí napurigá ꞌla  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

 

491

2 CORINTIOS 11

machimea ꞌemi tabilé ꞌla ꞌnátame ko. 22 ¿Ebreo ralámuli ju alué ꞌyégame ralámuli? Néchigó ebreo ju. ¿Israelita ralámuli ju alué ꞌyégame ralámuli? Néchigo israelita ju, alué ralámuli napu Onorúgame rojánale napurigá Onorúgame oyérame nímala. ¿Abraámi rijimala ju alué ꞌyégame ralámuli? Néchigo Abraámi rijimala júchigó. g 23 ¿ꞌLa Kristo oyérame ju alué ralámuli? Neka abé rajpé ꞌla Kristo oyérame ju. Neka pe bilé rió loꞌí neraga raꞌíchame ju, alué raꞌíchali aꞌláchigo ꞌla bijchiá kéréko. Neka abéchigo aꞌwágame nóchagó, ꞌlige abéchigo mejkami eyénagó alué Onorúgame raꞌichálila beníriga. ꞌLige neka abé weꞌsá galírale bajchilígó pe Onorúgame nila raꞌíchali beníriga eyénachi ne. ꞌLige aminami abé aꞌwágame wejpisókiame júkuru ne. ꞌLige weꞌsá amulí mukié ne. 24 ꞌLige malígisa chaꞌpirúgame ju ne alué ralámuli alé Israeli mochígamete, alué ralámuli tabilé Esukristo oyérame. ꞌLige napu ikisá chaꞌpisá, baisá makué miná gi makuesa wejpirú ne alué wiꞌchí siꞌpinárigamete. 25 Baisá wejperú ne alué gusite. Sinéchigo amulí meꞌlirú ne rejtete bajsibuga. Siné rawé napu ne asagá enale alué barko alé waꞌlú baꞌwichí, ꞌma bokuí kiba, ꞌlige ne alé baꞌwichí rejpí peꞌtá alué rabileta chaꞌpigá, bilé rukó ꞌlige bilé rawé. ꞌLige sinéchigo abiénachigó ꞌma bokuí kiba barko alé waꞌlú baꞌwichí enagá. ꞌLige uchéchigo siné enegé ne alé bárkochi abiénachigó ꞌma bokuí kiba alé waꞌlú baꞌwichí. 26 Neka  

 

 

 

 

ichúrimi eyéname ke, iꞌsínimi alé bakóchimi simírome ke ne, iꞌsínimi amulí siꞌlime ke ne. Iꞌsínimi ꞌwe majame ke ne alué chigórigame ralámuli napuꞌlige alemi bowésiga enárigichi. ꞌLige iꞌsínimi alué ralámuli Israeli mochígame meꞌlinálime kéturu neꞌchí. ꞌLige iꞌsínimi alué ralámuli tabilé Israeli mochígame abiénachigó meꞌlinálime kéturu neꞌchí. ꞌLige ne alé weꞌká riógichi ajtígichi, ꞌlige iꞌsínimi alué ralámuli ꞌwe chaꞌpinálime kéturu neꞌchí. ꞌLige alé jami eyénachi, ꞌwe majame ke ne alué ajágame jobátigame. ꞌLige napuꞌlige ne eyénachi alé bárkochi iꞌsínimi amulí chigólime ke ne. Iꞌsínimi amulí meꞌliame ke ne alué ralámulite napu Onorúgame oyérame korí, tabiléchigo Onorúgame oyérame ke anile ko. 27 ꞌLige neka nóchame kéturu ꞌla iwégame tabilé resíbika. Amulí tabilé anáchame kéturu ne iꞌsínimi. ꞌLige iꞌsínimi ꞌla iwégame gojchináliga oyame kéturu ne. ꞌLige aminami ꞌla iwégame ejelime kéturu ne balámaka. Iꞌsínimi tabilé goꞌgá ꞌsime kéturu ne nocha. ꞌLige jarénami ꞌla iwégame ukíwame kéturu ne, pecha iꞌtégame ka alué gemá napurigá gemaboa. 28 ꞌLige neka ꞌwe resí níliame kéturu. ꞌLige aminabi uché rajpé weꞌká ꞌnátaga ajtime ke ne alué ralámuli alué Esukristo oyérame ralámuli ꞌyuga, alué napu napuíme ju alué Esukristo raꞌichálila benimea. 29 ꞌLige alué ralámuli Esukristo oyérame resí ikichi, ꞌlige ne ꞌwe  

 

 

g 11:22 Abraámi bajchá oꞌwísigime nile alué ralámuli ebreo ꞌyuga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

2 CORINTIOS 11​, ​12

492

cháláme júturu napurigá ne boꞌné resí ikime niraga. ꞌLige alué ralámuli Esukristo oyérame chibi ꞌsisa, ꞌlige ne ꞌwe chijúname ju napurigá ne boꞌné chibi ꞌsíkame niraga. 30 Neka pecha che anígó ꞌwe ꞌla ralámuli ko ne ꞌlige ꞌwe ꞌla anáchame. Neka ꞌwe resítiri ju, tabilé aꞌwalí nígame ju ne. Neka pe aníguru napurigá ꞌla machiboa Onorúgame biꞌlepi ꞌwe aꞌwágame ju. Alué simíguru neꞌchí guꞌíria. 31 Onorúgame júkuru alué Waꞌlula Esukristo Oꞌnola, ꞌlige alué ralámuli Onorúgame oyérame nabí cheliera ꞌyámili ju Onorúgame. ꞌLige ye raꞌíchali napu ne ruwí, ꞌla bijchiá júkuru. Onorúgame ꞌla machíguru ne ꞌla bijchiá raꞌicho. 32 Ne ruwimela churigá guꞌíriliga Onorúgame neꞌchí alé Ramasko anilichi weꞌká riógachi napu tegótigame ju noligá ꞌwe reꞌpá ilígame. Alué rió abé waꞌlula Arétasi anilime rió alé Ramáskochi ajchale bilé rió selígame abé uꞌtabela. ꞌLige alué rió selígame uꞌtabela weꞌká sontalo júlale neꞌchí chaꞌpínaliga. Bochígimi noligá mochí alé weꞌká riógichi napurigá ta maꞌchínamala ne. 33 ꞌLige ne ꞌwe majá ꞌyamía alué sontálote, ꞌlige ꞌla naꞌtemáturu ne alé weꞌká riógichi ajtígichi, ꞌlige maꞌchí pátú ne alé waꞌlú goꞌlechi tegoli ꞌyétigichi. Alé reꞌpá alé uꞌtá ewágichi alégana maꞌchí pátú ne alué waꞌlú atabechi ajchagá oꞌwiga reꞌkiburu ne alé. ꞌLige alarigá alué Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌírikuru neꞌchí, ꞌlige alarigá tabilé chaꞌpirú ne.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo napu Onorúgame etéraligo

12

ꞌLige neka chijuna ruyá napu ikílige ne. ꞌLige

siné kachi pecha nejkúrimeréko ye raꞌíchali ꞌemi ralámuli níriga. ꞌLige neka abirigá ruimeli júkuru iligá tabilé rióliga. Ruimé ne napu Onorúgame etérale neꞌchí. 2 Neka machí bilé rió Kristo oyérame simíliga alé rewagachi napu Onorúgame ajtí, ꞌya nile makué naó bamí. ꞌLige pala ꞌla ajagá simíliga alué rió o pe alué alawálacho simílegeré Boꞌné Onorúgameka aꞌlá sébali machíleké. Neka tabilé ꞌla machí. 3-4 ꞌLige neka ꞌla machí alué ꞌla sébaligo alé napu ajtí Onorúgame, alé napu ꞌwe semárikáchi ju. Pe alué boꞌné Onorúgameka ꞌla machíleké alarigá moyénaliga alué rió alé rewagachi. ꞌLige alé rewagachi ruyéleru alué rió bilé raꞌíchali. ꞌLige Onorúgame tabilé lisensia ꞌyale napurigá ruwimela alué rió alué raꞌíchali napu akele alé rewagachi. Ne kéturu alué rió napu simile alé ꞌpa rewagachi. 5 Uché bilé rió nísaká, ꞌlige neka ꞌla raꞌichámala ke napu ikile, nobi tabiléchigo uché bilé rió nílekó, pe ne kéturu. Alekeri tabilé uché rajpé raꞌichámala ne, neka tabilé gunarúgame nínili. Onorúgame ꞌsile neꞌchí oꞌtoa. Neka pecha aꞌwalí nígame ka. 6 Ne raꞌichásaká napu ikile ne ꞌpa rewagachi, ꞌla bijchiá nímala ke. Rekó regá raꞌiche, pecha loꞌí kéréko ne. Tabiléchigo aminabi animélagó ne. Ralámuli pecha machígó churigá ikíliga ne alé reꞌpá rewagachi, pecha machígó ne ꞌyega aniá. Alekeri abé aꞌlá ju tabilé raꞌichalia. 7 ꞌLige aminami boꞌné Onorúgame lisensia ꞌyale alué Satanasi napurigá nejkumémala neꞌchí ꞌyuga. ꞌLige  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

493

2 CORINTIOS 12

ne rió alarigá ꞌla tabilé gunarume nímala alué Satanasi nejkumesa. ꞌLige ne tajché olásigaká alué Satanásite, ꞌlige ꞌwe rasigá gunarume nímala ne, ne ꞌwe semati etérume kóriká Onorúgamete. Alekeri Onorúgame lisensia ꞌyale napurigá alué Satanasi seꞌwiná olámala neꞌchí napurigá tabilé gunarume nímala ne. 8 ꞌLige ne baisá tani alué Waꞌlula Esukristo napurigá bujémala alué napu neꞌchí resí olale alué Satanasi, 9 ꞌlige ané neꞌchí Esukristo: «Ne aꞌwalila ꞌwe ꞌla ju, aluete ꞌwe ꞌla anachawa. ꞌWe ꞌla maꞌchígime nérékuru napuꞌlige ne guꞌírichi alué bilé ralámuli ꞌwe resítiri.» Alekeri ꞌwe ꞌla ganíliga ajtí ne rekó ne chibi ikié, ꞌla sébali néré Kristo nejkúrime ko napurigá ꞌla anachawa. 10 ꞌLige ne ꞌwe aꞌlá raꞌsálagá ajtí rekó ꞌwe resí ikié ne, alué Esukristo uché rajpé abé aꞌlá semáriga guꞌírame ju neꞌchí. ꞌLige ne iꞌsínimi ꞌwe rasigá resí ikime ju, tabilé chérigá neyúsisa ꞌínili. ꞌLige iꞌsínimi alué ralámuli neꞌchí meꞌlinálime júkuru alué Esukristo raꞌichálila ruigá eyénachi ne. Iꞌsínimi ꞌla iwégame resíriga oyame ju ne, tabilé chérigá neyúsisaká ꞌínili. ꞌLige neka tabilé bilé aꞌwalí nígame júkuru napurigá neyúsimala ne alé. ꞌLige neka abirigáchigo ꞌla neyúsime júkuru napurigá bilé rió waꞌlú aꞌwalí nígame niraga, ꞌlige pe Onorúgame aꞌwalila gite ꞌla neyúsime júkuru ne.  

 

 

Jena ruwimela weꞌká ꞌnata asáligo Páulo choniká mochigo alué Onorúgame oyérame ralámuli alé Korinto mochígame 11 Pe

napurigá bilé rió loꞌí niraga raꞌicha ne, alarigá raꞌíchame ju ne

napurigá ꞌla akimela ꞌemi. ꞌÉmika ꞌwe ꞌla semáriga raꞌíchame ju alué chátiri ralámuli ꞌyuga. ꞌLa raꞌichátékuru neꞌchí olagá rekó pe uꞌtabela ke ne, napugiti neka abé najtékame raꞌíchame kame meꞌtigá alué ralámuli napu mayeme ju eꞌwélala ko Krístote julárigame. 12 Onorúgame ꞌyale neꞌchí alué aꞌwalí napurigá ralámuli saꞌwámala ne napuꞌlige ne ꞌemi ꞌyuga ajtigé. Abiénachigó waꞌlú aꞌwalí ꞌyaru ne Onorúgamete napurigá ꞌla anachámala ne napuꞌlige ꞌwe resí oliachi ne. Alarigá nejkúrile Onorúgame napurigá ꞌla machigá mochímala ꞌemi Krístote julárigame ko ne. 13 Neka tabilé naré alué enomí napu neꞌchí ꞌyámoríle ꞌemi. Neka pe naréturu alué uché jaré Onorúgame oyérame ralámuli nejílala. Tabilé ꞌla nísaká alué ꞌemi nila enomí naregía, ꞌliko eꞌkáibogó ne. Neka tabilé chibi ꞌsíliga mayé ne. ꞌÉmika pe abisibi najtékame ju napurigá alué uché jaré ralámuli. 14 ꞌLige neka uchéchigo ꞌma sébali gatega ajtíkuru alemi simea ne napu ꞌemi ralámuli mochí. ꞌMa baisá nímala ne alemi simiá. ꞌLige ne alé uché sebasa, neka tabilé najkí napurigá ꞌemi ralámuli nejímala enomí, iligá neka najkí ꞌnalina napurigá ꞌemi ralámuli ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga mochímala alué Esukristo naꞌtálilacho. Alué enomika tabilé najkí ne. ꞌLige neka napurigá bilé ꞌkuchi oꞌnola alarigá ju. Bilé oꞌnoka ꞌyame ju goꞌame alué ꞌkuchi. ꞌKuchi pecha nóchame ka napurigá ꞌyame goꞌame oꞌnola. 15 Siné kachi resí lásiga ka ꞌemi, neka abaꞌlá nejímala suwábaga alué  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

2 CORINTIOS 12​, ​13 napu ekí ni ne. ꞌLige neka weꞌká rawé nochámala ꞌemi ralámuli guꞌíriga siné kachi resí lásiga ka. Ta cheri káwé ne mukusáká ꞌemi guꞌíriga. Neka abé galesa ꞌemi ralámuli, ꞌlige ꞌemi abé ꞌla galémili júkuru neꞌchí, nobi taꞌméchigo ꞌla alarigá galeme káréko ꞌemi neꞌchí. 16 Neka pecha nejkumégó alé, nobi jaréchigo anígó pe ꞌyégiga olá ne. Tabilé bijchiá ju. 17 Tasemi jula ne bujéniliga enomí. 18 Ne júleturu Tito uchéchigo bilé gompaniero ꞌyúriga napu ꞌemi ꞌla machime ju. ¿Pe ꞌyégile Tito ꞌemi ꞌyuga? Tabilé ꞌyégile. Alué Tito ꞌemi guꞌírile napurigá ne. Tabilé tábiri bujélikó. Alué ꞌlige néchigó Onorúgame Alawala ajchágame niru sulachí. Biꞌlepi ꞌnátame nírukuru. Ramué okaka Kristo oyérame nírukuru. 19 ꞌLige siné kachi ꞌemi mayéréko ramué pe alarigá raꞌíchame ko pe napurigá ꞌemi ꞌwe aꞌká ralámuli. Ramueka Esukristo oyérame niru, ꞌlige Onorúgame ꞌwe aꞌlá repúguru ramué napurigá ramué tabilé ꞌyega raꞌichawa. ꞌLige ramué ꞌwe aꞌlá galelía ꞌemi ralámuli. Ramueka benírilia ꞌemi napurigá ꞌwe aꞌlá benimela Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige ꞌemi ralámuli ꞌla alarigá ꞌla aꞌwágame sulégame nímala. 20 Weꞌká ꞌnata ajtí ne, ꞌlige ne alé Korinto sebasa, machimela ne pala ꞌla sébali oláliga ꞌemi Onorúgame ꞌyuga. ꞌÉmika tabilé ganíliga etémala neꞌchí napugiti neka ꞌemi gastigárimala ta sébali olásaká Onorúgame nila raꞌíchali. Siné kachi napuꞌlige ne alé sebasa jaré ꞌemi ꞌwe cha aniá mochímala, ꞌlige jaréchigo ꞌwe najkuelia mochímala  

 

 

494 uché jaré nóchame etega, jaré ꞌwe yati naꞌáumala ꞌlige jaré ralámuli weꞌká ka napuísa ꞌwe bochí aniá mochímala, pe uché jaré neꞌochia, ꞌwe ganílime ju uché jaré ralámuli neꞌóchaga pe tabilé akériga alué ralámuli, ꞌlige jaré ꞌwe riólame ju, ꞌwe jebénigame korime ju, ꞌlige weꞌká ka napuísa aꞌbopi raꞌíchame ju tabilé niraga uché jaré ralámuli. 21 Onorúgame boꞌné ꞌla machírimala ne aliena iꞌnílime ko ꞌemi. ꞌLiko ꞌwe chijúnaga rejpímala ne, ꞌlige nalámala ne alué weꞌká ralámuli weꞌká rawé ꞌwe iꞌníliga eꞌyénachi alué weꞌká ralámuli cha nokogá, ꞌlige tabilé ku aꞌkabámana ꞌnátame ju alué ralámuli. Tabilé aꞌreme ju weꞌká umugí ꞌyuga okoa, ꞌlige tabilé siné táame nile bilé eꞌkali, pecha nirame níliga Onorúgame nulalila.  

 

 

Jena ruwimela Páulo uchéchigo siné juláligo napurigá ꞌla gatémala alué ralámuli ꞌyuga

13

Neka ꞌma osá simíkuru alé ꞌemi ejperélachi, weꞌká ralámuli etéguru ꞌemi ꞌwe cha noká mochigo. Onorúgame raꞌichálila ꞌya nerúgame aní pecha gastigárilime júkó bilé rió ta iꞌtélasaká oká restigo o bakiá ma, 2 ꞌlige ne ꞌwe aꞌlá machíguru ꞌemi ralámuli alarigá ko, weꞌká ralámuli etiáguru ꞌemi ꞌwe iꞌníliga eꞌyénachi, ꞌlige uché simigá ne alé, ꞌma ꞌla gatémala ne ꞌemi ꞌyuga alué tabilé ꞌla ꞌnátili. Neka ꞌya ꞌla aniéturu napurigá ꞌla gatega mochiwa. Jípeko uchéchigo siné nábola ne ye osilí. Napuꞌlige ne alé sebasa, ꞌwe aꞌwágame gastigárimala ne ꞌemi napu ꞌwe ꞌya ꞌwe cha nokogá  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

495

2 CORINTIOS 13

eꞌyénilige ꞌemi. 3 ꞌLige ꞌemi ꞌla machimela alué Kristo nuleo neꞌchí. Gateme ne ꞌemi ꞌyuga napurigá Kristo niraga. Alueka pecha najsíname júkó gatega ꞌemi ꞌyuga. Abéchigo aꞌwágame gateme júkuru ꞌemi ꞌyuga. 4 Bijchiá júkuru alarigá aꞌréligo napuꞌlige gulusichi ujchagá meꞌlíliru napurigá tabilé aꞌwágame niraga, nobi napuꞌlige ꞌma ku ajánasa, ꞌliko ꞌla maꞌchígime nérékuru waꞌlú aꞌwalí nígame níligo. Ramué abiénachigó tabilé aꞌwalí nígame kárékuru, nobi ramueka waꞌlú aꞌwalí nígame niru ko sulachí Onorúgame nila aꞌwalila, ꞌlige alué aꞌwalila gite guꞌíriliguru ramué ꞌemi. 5 ꞌLige ꞌemi ralámuli ꞌwe ꞌla naꞌtawa pala ꞌla bijchiá Onorúgame oyérame ka ꞌemi. ꞌLige ꞌémika aníguru ꞌla bijchiá Kristo Esusi oyérame ko. Pala ꞌla bijchiá ka, rukiboa ꞌemi aꞌbopi. ꞌLige ꞌla bijchígime nísaká ꞌemi Onorúgame nila rejcholi, ¿tabilé machí ꞌemi ralámuli alé sulálachi ajtigó bejtega alué Kristo Esusi? Alarigá júkuru ꞌemi ralámuli ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga ejperégame nísaká alué Esukristo ꞌyuga. 6 ꞌEmi ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga mochísaká Esukristo ꞌyuga ꞌliko abiénachigó ꞌla machimela neka biꞌlepi ꞌnátame ka Esukristo ꞌyuga. 7 ꞌLige ramué ralámulika tániwa Onorúgame napurigá alué Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌírimala ꞌemi, napurigá ꞌemi tabilé siné resiti naꞌtámala. Neka tabilé chélá rekó tabilé niraga etuwíe neꞌchí. Neka iligá najkí napurigá ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌká nímala Onorúgame ꞌyuga. Rekó  

 

 

 

 

ꞌémika mayé ramué tabilé sébali olame ko, abé ꞌla ju ꞌemi ꞌwe aꞌká ralámuli nímala. 8 Ramueka tabilé aniboa ꞌwe aꞌlá nocharu ramué o tabilé ꞌla nocharu ramué, tase aniboa ramué. Ramueka ꞌwe aꞌlá sébali oꞌwé eꞌinaru tabilé chérigá ꞌyégiwa Onorúgame. Ramueka ꞌwe aꞌlá sébali bijchiga ruwá. 9 Napuꞌlige ne chibi ꞌsika einásaká, pe boꞌné Onorúgame ꞌla maꞌchí pame ju neꞌchí, ꞌlige ꞌwe ꞌla ganíliga ajtí ne. ꞌÉmika ye etega abé aꞌlá niraga etémala Onorúgame ꞌlige abé ꞌla narémala Onorúgame aꞌwalila. Ramueka ꞌwe tánilia Onorúgame napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla sébali olame nímala. 10 Tabilé gastigárinili ne ꞌemi, aꞌbopi ku naꞌtáwaguru. Alekeri osé ne ꞌemi, napurigá ꞌma gatega mochiwa, ne taꞌchó sébachi alé. Ta gatésaká ꞌemi ꞌliko gastigárimala ne ꞌemi Esukristo aꞌwalila gite. Onorúgameka pecha nejí ko alué aꞌwalí napurigá ne resí olámala ꞌemi. Alueka nejíkuru napurigá guꞌírimala ne ꞌemi napurigá ꞌla sébali olame nímala ꞌemi.  

 

 

11 ꞌEmi

ralámuli Esukristo oyérame, pe ikipi képá ye raꞌíchali, pe ikipi raꞌíchali ruimé ne, ꞌwe aꞌká ralámuli nisa ꞌla képá ꞌemi. ꞌLa oilawa, ꞌlige ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga nokísiwa oꞌmaka ꞌla nakúriga nokísiwa. Alarigá ꞌla képá. Onorúgame júkuru ꞌwe galeme ramué, ꞌlige nejime ju bilé iwérali napurigá tabilé weꞌká ꞌnátaga mochiwa, tabilé chélagá, tabilé seweka, ꞌlige tabilé majaga. 12 ꞌLige ꞌemi ralámuli ꞌwe aꞌlá niraga repórime niwa ꞌemi aꞌbopi. 13 Alué

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

496

2 CORINTIOS 13 ralámuli alué Esukristo oyérame jena mochígame napu ne ajtí, alué suwábaga waꞌlú reporali nábola. 14 ꞌEmi ralámuli ꞌwe aꞌlá semáriga niraga naresa ꞌla képá alué napu nejí Waꞌlula Esukristo, alué napu ꞌpa rewagachi ajtí. ꞌWe semáriga  

naresa ꞌla képá ꞌemi ralámuli alué ganílili napu Onorúgame nejí. Abiénachigo ꞌwe ꞌla ꞌnátaga eꞌyénawa Onorúgame Alawala ꞌyuga. Pe ikí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigoLa Carta del Apóstol San Pablo a los Gálatas

Ye osilika Páulo osele jaré ralámuli Esusi oyérame napu ejperégame nile alé Galasia rewégame gawí boꞌígichi napu jipe Turkía rewégame ju. Wamí Israeli rewégichi naꞌomi ju. Alué Páuloka ꞌma ꞌla benírilige abé ꞌyabé alué rejcholi napu Onorúgame nulele beníriniliga alué ralámuli. Pe uꞌkabi bamí nile bijí Páulo alué rejcholi benírasa alué ralámuli Galasia ejperégame. Jena ye apélichi osagá alué Páulo neꞌóchale alué ralámuli rekó ꞌla Esukristo oyérame kachi. Alué Páuloka neꞌóchale alué ralámuli napugiti ku aꞌréligame oyeria alué rejcholi napu benírilige Páulo abé ꞌyabé peꞌkabi bamí bajchabé napuꞌlige alé asálige alué ralámuli ejperélachi alé napu nile Galasia rewégachi. Alué Páuloka ꞌwe ꞌla ruyélige pe Esusi ꞌwe ꞌla oyérilia ꞌnalina ꞌla níligo, ꞌlige ꞌwe ꞌla oyériliká alué Esusi, ꞌliko Onorúgame Alawala ꞌla guꞌírimio alué ralámuli napurigá ꞌla námamala alué rejcholi ꞌlige ꞌla guꞌírimio alué ralámuli napurigá ꞌla sébali olámala napu aní alué rejcholi. ꞌLige jaré rió jsile alé Galasia rewégachi ꞌlige alueka ruyele ꞌwe ꞌla sébali olásaká napu aní alué Moisesi aꞌrélala nulalí rejcholi ꞌla moinámili níligo rewagachi alué ralámuli alé Galasia ejperégame. Páuloka pe gichiga anime ke anile alué rió naꞌtálila alemi sígame, pecha ꞌla alarigá níligame. Ye líbroka nejkúrame ju napurigá ꞌla machiboa churigá ꞌla ganíliga mochiwa ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga, ꞌla aꞌlala ꞌnátili, pe Onorúgamecho ꞌla nélegíme ju, ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla maꞌchígime ruwí churigá ꞌla tabilé chaꞌpiboa uché bilé ꞌnátili napu pe jena wijchimoba nerúgame ju tase napu ꞌla Onorúgame nejí.

Yeka Ju Alué Osilí Napu Osele Páulo Alué Ralámuli Galasia Mochígame

1

 uira ꞌemi ralámuli Galasia K rewégachi ejperégame napu ekí Onorúgame oyérame ju. Ne Páulo osá ye osilí, ne napu ju Esukrístote julárigame napurigá ne nulame nímala aleké nila nóchali. a

Tabilé ꞌwesi ralámuli ajchá neꞌchí napurigá nulame nímala ne, pe Esukristo ꞌlige Onorúgame ajchá neꞌchí napurigá nulame nímala ne napu Onorúgame najkí, Onorúgame napu waꞌlú aꞌwalí nígame ju napu

a 1:1 Eꞌnesi glosario «apóstol».

497 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

GÁLATAS 1

498

Esukristo ku ajánale napuꞌlige mukusá. 2 Ne, ꞌlige uché jaré napu júchigó Onorúgame oyérame napu ne ꞌyuga mochí jena, oselia ꞌemi ralámuli. 3-4 Onorúgame ꞌlige Waꞌlula Esukristo abichilubi ꞌwe ꞌla semáriga guꞌírasa ꞌla képá ꞌemi napurigá abichilubi ꞌla Waꞌlula Esukristo oyérame nímala ꞌemi, alué Waꞌlula Esukristo napu mukule ramué nila gastigo nareka. b Alarigá narele gastigo ramué neraga napurigá apiépiri ramué ralámuli ꞌla biꞌwígame alawégame niwa ꞌla bijchígisiká waꞌlú aꞌwalí nígame ko Esukristo, napurigá najkí Onorúgame ramué Oꞌnola. 5 Oꞌmaka ralámuli ꞌla Onorúgame oyérasa ꞌla képá senibí rawé.  

 

 

Jena ruwimela alué Galasia mochígame ralámuli seꞌnú ꞌnátali beníligo

6 Tabilé

nami ne chonigá aliena yati aꞌréligo ꞌemi Onorúgame oyeria, alué Onorúgame napu júlale Kristo c buinániliga ꞌemi chátiri bowechi. Jipe pe seꞌnú raꞌíchili oyéraga jaro ꞌemi. 7 Tabilé iꞌté uché bilé raꞌíchali, pe iligá mochí ꞌnalina uché jaré ralámuli napu najsibume ju alué aꞌlala raꞌíchali Kristo nila. 8 Onorúgame waꞌlú gastigo ꞌyasa ꞌla ke neꞌchí ꞌlige ne gompaniérola tabilé ꞌla Onorúgame nila raꞌíchali beníriga eꞌyénisiká  

 

ramué. Rekó bilé santo ánjeli ke ꞌlige seꞌnú raꞌíchili benírisia nawasa ꞌemi tabilé ꞌla Onorúgame nila, Onorúgame injiérnochi julasa ꞌla képá. 9 Uchéchigo siné ruwimé ne: Bilé ralámuli pe seꞌwináriga beníriga einasa uché jaré ralámuli, pe ꞌyégiga, alueka injiérnochi julásiga ꞌla képá Onorúgamete. 10 ꞌEmi ꞌla machíguru tase raꞌíchaga eyenio ne napurigá ꞌla ganíliga etewa ne ralámulite. Neka najkí ꞌnalina napurigá ꞌla ganíliga etewa ne Onorúgamete. Ne raꞌíchame nísaká pe napurigá ralámuli najkí, ꞌliko tabilé ꞌla Kristo oyériga benírimikuru ne alué rejcholi ꞌemi.  

 

Jena ruwimela churigá ꞌla nóchaligo Páulo Esukristo nochálilachi 11 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ne, neka ꞌwe ꞌla maꞌchígime ruwíbá tabilé pe apiépiri ralámuli nila ko suwábaga raꞌíchali napu ꞌemi beniri ne. 12 Tabilé ꞌwesi ralámuli beniri neꞌchí ye raꞌíchali napu ne ꞌemi beniri, pe Esukristo beniri neꞌchí ye raꞌíchalika aꞌkinana ku ajánasa. d 13 ꞌMa akiáleké ꞌemi ꞌyabesi churigá ꞌsíligo ne. Napuꞌlige ꞌwe ꞌla sébali olá Onorúgame oyérame kórigá ꞌwe ꞌla bijchígime ke ne ꞌla rewagachi moinálime ko pe ꞌla sébali olagá napu nulale Moisesi  

 

b 1:3-4 Gastígoká ju napu narépuli ju napuꞌlige suwisuga ꞌwe cha nokame níriká jena wijchimoba mochiga ꞌlige aminami tabilé eꞌwásiga napu najkí Onorúgame. ꞌLige apiépiri ralámuli rekó tabilé chibi ꞌsime ke abiena resítiri alawégame kéré tabilé ꞌla oyérame nísaká Onorúgame. c 1:6 Páuloka naó rewá uneme nile Esukristo rewá, iꞌsínimi Kristo anime nile, ꞌlige iꞌsínimi Kristo Esusi anime nile, ꞌlige iꞌsínimi Esukristo anime nile, ꞌlige iꞌsínimi Esusi anime nile. Eꞌnesi glosario «Cristo» ꞌlige «Jesús». d 1:12 Mayelia benírilirigo alué Páulo alué Esúsite alué ꞌwe aꞌlala raꞌíchali maligi bamí aꞌkinana alué Esusi ajánasa.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

499

GÁLATAS 1

ꞌwe ꞌya napurigá oyérame ju alué ralámuli jurío, aminami weꞌká ralámuli meꞌá ne napu ekí Esusi oyérame nile. 14 ꞌMa umeri ne suwábaga ralámuli jurío ꞌlige ꞌwe ꞌla nóchili ꞌyaru ne ꞌwe najtékame alué ralámuli jurío níriga, rekó pe aba aliena reꞌmalí ke alué ralámuli napurigá ne, pe aba lakí bamígame. ꞌLige regá nulame ke ne: «ꞌLa sébali oyérawa Onorúgame ꞌla aꞌchigóriga napurigá nokame nile alué ꞌya ejperégame ralámuli jurío, tase weꞌkáwaga.» ꞌLige aminami néchigó ꞌla sébali olame ke napu nulame ke ne boꞌné. 15-16 Onorúgameka ꞌma ꞌnata asale neꞌchí wanápamia napuꞌlige taꞌchó ochérachi ne, wanápamia asale neꞌchí napurigá Esukristo neꞌchí nulémala napurigá simela ne Onorúgame raꞌichálila benírimia alué ralámuli tabilé jurío. Napuꞌlige Esukristo neꞌchí ꞌyuga raꞌichasa alé aꞌbemi amulí sébaga Ramasko e anilichi, neka tabilé simí chejaré ralámuli rukemia churigá nochálime ko Esukristo nochálilachi. 17 ꞌLige tabilé simí ne alé weꞌká riógachi Rusaleni rewégachi raꞌichamia alué ralámuli ꞌyuga, alué ralámuli napu Esukristo nochálilachi nóchale ꞌya, alué napu bijí ejperé jipe. Pe uché bilé gawí boꞌígichi simí ne Arabia rewégichi. ꞌLige aꞌkinana ku Ramasko anilichi simí ne, napu weꞌká riógachi ju.  

 

 

18 ꞌLige

aꞌkinana Esukristo oyérasa bakiá bamí kachi, ꞌlige simí ne Rusaleni anilichi Pegro (Sepasi) machimea ꞌlige ꞌyuga raꞌichamia, alué napu nile Esusi ꞌyuga nóchame ꞌya napuꞌlige jena ajtígichi Esusi. Makué maligi rawé ajtí ne alé Pegro bejtélachi. 19 Tabilé ꞌwesi etiá ne alué uché jaré napu Esusi ꞌyuga nóchame nile, pe alué Pégrocho ꞌla etiá ne. Abiena etéturu néchigó Santiago, f nobi alueka tabiléchigo nóchame nílekó alué Esusi nochálilachi, alué napu Esusi nasípasi bonila ju. 20 Onorúgame etea ajtí neꞌchí ne osá chujkúgichi. Tabilé ꞌyégali ju ye raꞌíchali napu ne osá. 21 ꞌLige aꞌkinana alé Rusaleni yéniga simí ne alé Siria rewégame gawí boꞌígichi, ꞌlige kúchigo Silisia rewégame gawí boꞌígichi. 22 ꞌLige alué ralámuli napu ekí Esukristo oyérame ju Jurea anilichi mochígame tabilé ꞌcho siné eteme ke neꞌchí, 23 alué ralámulika pe anigá eꞌyénale aꞌbopi neꞌchí olagá: «Alué Páulo ꞌyako ramué ralámuli meꞌlinálime karae, ramué napu Onorúgame oyérame niru napu jena Jurea mochiru, ꞌlige jípeko machiaa ꞌma ꞌla oyériligo alué raꞌíchali ꞌnátili napu ramué Onorúgame oyérame beniá mochiru weꞌkanami reꞌobachi.» 24 Alésíko alué ralámuli Jurea mochígame regá aní: «ꞌWe aꞌlá ju  

 

 

 

 

 

e 1:16 Páuloka ꞌyamia enale Esusi oyérame ralámuli galírale moꞌamia ꞌlige bijí tabilé ꞌcho sébachi alué Páulo alé Ramasko anilichi ꞌwe chárigá raꞌósiga ilíbale alemi napu enale alué Páulo, ꞌwe chárigá rasole alué Páulo. ꞌLige aꞌlígerikáchi alué Esusi alué Páulo owile napurigá alué Esusi oyérame nímala alué Páulo. f 1:19 Alué Santiago oká rewégame nile, Akobo anilime nílechigó. ꞌLige tabilé ꞌyáliru bilé nóchali (apóstol) Esúsite napuꞌlige Esusi bijí jena wijchimoba ajtígichi. Abé aꞌkinana napuꞌlige mukusá Esusi, waꞌlula gayénale alé Rusaleni alué Esusi ꞌyuga eꞌyéname benírame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

GÁLATAS 1​, ​2

500

Onorúgame, ꞌwe ꞌla ꞌnátili ꞌyale alué Páulo.» Jena ruwimela uché jaré napu nóchame ju Esukristo nochálilachi ꞌwe ꞌla etéligo Páulo

2

Aꞌkinana ku Rusaleni simí ne alé Silisia yéniga, Bernabé ꞌyuri ne ꞌlige Títochigó, alésíko ꞌma makué naó bamí kéturu napuꞌlige Esukristo ne ꞌyuga raꞌichasa alé Ramasko aꞌbemi. 2 Onorúgame jula neꞌchí remugichi napurigá alé Rusaleni simela ne. ꞌLige ꞌma alé Rusaleni sebasa ne, neka raꞌíchaturu alué Pegro ꞌyuga, ꞌlige alué Juani, ꞌlige Santiago waná ꞌyériga mochiga napu nile eꞌwélala alé reꞌobachi nulame ꞌlige ruyéturu ne napurigá machimela alué ralámuli tabilé jurío beníriga eyenio ne chiena ꞌla semáriga nejkura ajtigó Onorúgame. ꞌLige ꞌwe ꞌla maꞌchígime ruyé ne alué eꞌwélala alé reꞌobachi nulame napurigá ꞌla kilí mochímala beníria ralámuli biꞌlepi ꞌnátili, napurigá tabilé rioksi nímala napu beniri ne alué ralámuli tabilé jurío. 3 ꞌLige rekó tabilé jurío kachi alué Tito, alué eꞌwélala nulame tabilé nulale napurigá sikireka pápua alué Tito peꞌtá isílala wiꞌchila, g 4 rekó jaré ralámuli moꞌigé alé pachami ꞌwe semá anime anemia alué eꞌwélala nulame napurigá nulémala sikiréniliga alué Tito isílala peꞌtá wiꞌchila. Alué ralámulika pe eꞌwérali nulamia moꞌile alemi napurigá ku uchéchigo oyérawa ramué alué Onorúgame napurigá  

 

 

oyérame ju alué ralámuli jurío, alué ralámuli juríoka tabilé weꞌkáwaga nokísime ju sikirélime peꞌtá isílala wiꞌchila uꞌkuchítiri ejtemali pe kulí oꞌchérisime napurigá nokame nile alué abé ꞌyabé ejperégame ralámuli. Alué eꞌwélala nulame níriká ꞌla sébali oyériga enale Esukristo alué Tito rekó tabilé sikirétigame ke alué Tito peꞌtá isílala wiꞌchila. 5 ꞌLige ramueka tabilé eꞌwiru alué chátiri ꞌnátame ralámuli napurigá ꞌemi ralámuli abichilubi ꞌwe aꞌlá oyéraga nokísimala Onorúgame napurigá oyera mochí ꞌemi jipe alué Onorúgame. 6-7 ꞌLige alué eꞌwélala alé reꞌobachi nulame napu Esusi ꞌyuga eꞌyéname nile ꞌwe raꞌíchaturu neꞌchí ꞌyúgachigó, ꞌlige suwábaga napu ruyé neꞌchí neka ꞌma machime ke. ꞌLige tabilé seꞌwinárikáréle alué níriga napu beníriga eyénale ne alué ralámuli tabilé jurío. Alueka ꞌwe ꞌla niráturu ꞌnalina, alueka yati machile ꞌla Onorúgamete nulérigime ko ne alué Onorúgame raꞌichálila beníriniliga alué ralámuli tabilé jurío, aꞌchigóriga napurigá nuléliru alué Pegro Onorúgame raꞌichálila beníriniliga alué ralámuli jurío. Tabilé chéré rekó eꞌwélala ke alé reꞌobachi nulame, Onorúgameka najkí ꞌnalina napurigá ralámuli ꞌwe ꞌla biꞌwígame alawégame nímala ꞌnalina. 8 Alué Esukristo napu nóchali ꞌyale Pegro napurigá nulame nímala ꞌlige benírame nímala alué ralámuli jurío, pe abaleké Esukristo ꞌsmi neꞌchí nóchali ꞌya napurigá nulame  

 

g 2:3 Eꞌnesi glosario «circuncisión».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

501

GÁLATAS 2

nímala ne ꞌlige benírame nímala ne alué ralámuli tabilé jurío. 9 Alekeri alué Santiago ꞌlige Pegro (Sepasi) h ꞌlige Juani napu nile abé eꞌwélala, napu nile alé reꞌobachi nulame, ꞌla nirale ꞌlige regá aníturu: «Ye oká rió Páulo ꞌlige Bernabé ꞌla bijchiá ꞌla Onorúgamete mochiárigime ju napurigá benírimala Onorúgame raꞌichálila alué ralámuli tabilé jurío.» ꞌLige aminami regá aniéturu: «ꞌLa ꞌemi gompaniérola niwa ramué Onorúgame nochálilachi. ꞌÉmika simámala benírimia alué Onorúgame nila raꞌíchali alué tabilé ralámuli jurío, ꞌlige ramueka aba jena ejtebiwa alué Onorúgame nila raꞌíchali beniria ralámuli napu ju jurío.» 10 ꞌLige aneru ramué okánika napurigá senibí ꞌla nélegá nokísiwa suwábaga ralámuli tabilé nígame. Neka senibí ꞌla guꞌírame ju alué ralámuli tabilé nígame, ꞌyasi jipe abiénachigó.  

 

Jena ruwimela Páulo neꞌóchaligo alué Pegro

11 ꞌMa

weꞌkabé bamí kachi aꞌkinana napuꞌlige alué Pegro alé Antiokía anilichi nawasa napu ne ajtígichi, ꞌwe aꞌwágame neꞌocha ne alué Pegro suwábaga ralámuli akériga. 12 Alué Pégroka ꞌwe ꞌla goꞌyame ke alué ralámuli tabilé jurío ꞌyuga, ꞌlige aꞌkinana napuꞌlige jsisá jaré ralámuli Santiago gompaniérola, aꞌlígesí iꞌkilimi alué Pegro ꞌma tabilé ꞌyuga goꞌáturu alué ralámuli tabilé jurío ꞌyuga napugiti majáligime alué Santiago  

gompaniérola, ꞌlige iꞌkilimi ꞌma aꞌréturu ꞌyuga goꞌyá neꞌochara mayega. 13 ꞌLige uché jaré jurío Antiokía ejperégame abichigó iꞌkilimi ꞌma aꞌréturuchigó alué ralámuli tabilé jurío ꞌyuga goꞌyá. ꞌLige alué Bernabé ne gompaniérola abichigó ꞌma aꞌréturuchigó iꞌkilimi alué tabilé jurío ꞌyuga goꞌyá. 14 Alekeri ꞌma neꞌocha ne alué Pegro suwábaga ralámuli etériga regá anegá: «Aka mueka ꞌma aꞌregéché alué ralámuli jurío nila ꞌnátili rekó jurío ke mué, ꞌlige ¿chonigá alaꞌsimíché mueka? Chijuna ꞌsmíguru mué alué tabilé jurío ralámuli ꞌyuga goꞌgá. ꞌLiko mueka tabilé ꞌcho aꞌrégame kéré alué ralámuli jurío nila ꞌnátili. ꞌLige alué ralámuli tabilé jurío alieti etega lámala ꞌwe ꞌla ko alué ralámuli jurío nila ꞌnátili peka ꞌla kachi.»  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo suwábaga ralámuli rekó tabilé jurío ke abiena ꞌla moinámili ko ꞌpa rewagachi ꞌla bijchígasaká Esukristo nila raꞌíchali

15 Ramueka

ralámuli jurío nírukuru, tase tabilé ralámuli jurío alué ralámuli napu tabilé machí churigá ka Onorúgame oyéralia. Ramueka ꞌla machime nírukuru churigá oyérilime ka Onorúgame. 16 ꞌLige ramueka ꞌwe ꞌla machime nírukuru bilé ralámuli ꞌla biꞌwime ko alawala ꞌla bijchígame nísaká waꞌlú aꞌwalí nígame ko Esukristo. ꞌWe ꞌla machime nírukuru tabilé biꞌwígame alawega mochime ko ralámuli rekó ꞌwe eꞌwérali olame  

h 2:9 Pégroka oká rewégame nile, Sepasi anilime nílechigó.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

GÁLATAS 2​, ​3

502

ke napu nulale Moisesi ꞌwe ꞌya tabilé bijchígame nísaká nawáligo Esukristo ramué nila gastigo oꞌtomea napu ramué narépuli nílige. 17 ꞌWe ꞌla oyérilia Kristo ꞌlige uchéchigo oyérilia ramué alué Onorúgame pe napurigá oyérame ju alué ralámuli jurío, ꞌwe ꞌla sébali olagá napurigá nokame ju alué aꞌboi ralámuli jurío, alarigá ka tabilé ꞌla ju. 18 ¿Alué Kristo ju napu nejí alué ꞌnátili napurigá uché ku oyérawa Onorúgame pe napurigá alué ralámuli jurío oyérame ju? Alué Krístoka tabilé alieri ꞌnátili nejí, napugiti tabilé ꞌla kame ku uché chaꞌpiá alué ꞌnátili tabilé aꞌlala ꞌma ꞌla aꞌrérigame. Napuꞌlige ku chaꞌpisá ne alué chátiri ꞌnátili ꞌma ku chátiri alawégame gainámala ne boꞌné. 19 Neka ꞌma aꞌré alué ralámuli jurío nila ꞌnátili, neka ꞌwe ꞌla sébali oyeri ꞌnalina Onorúgame, tase pe napurigá ꞌnátame ju ralámuli jurío. 20 Ne boꞌneka tabilé ni aꞌwalí. Neka pe Kristo nejílala aꞌwalite bejtékuru. Onorúgame júlale alué Kristo alawá oꞌtóriga napurigá neꞌchí ꞌyámala. ꞌLige ꞌwe ꞌla nejkúrame ju alué Kristo napu ꞌwe galilime ju Onorúgamete. Jípeko alué Kristo Alawala ne saꞌpálachi pachágana ajtí. ꞌWe ꞌla galé alué Kristo neꞌchí. Ne waꞌlú gastigo narémili ke, alué Kristo ꞌnalina narele neꞌchí niraga. Alarigá mukule alué Kristo ne nila gastigo nareka. Alekeri mukule alué Kristo. 21 Neka tabilé gaweli Onorúgame nejkúrachi. ꞌLa moináwili níriká ꞌpa rewagachi pe ꞌla sébali olagá napurigá nokame ju alué ralámuli jurío, ꞌliko ¿tachiri gite mukumeli nímiché Kristo?  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame Alawala ꞌwe ꞌla semáriga guꞌírame ko ralámuli

3

ꞌEmi ralámuli Galasia mochígame, ꞌla tachíriti. ¿Chieri ꞌsmíkó ꞌemi ꞌyégiga? Ne chiena ꞌla aniéturu alé gulusichi ujchagá mukúligo alué Esukristo alué napu ku ꞌpa rewagachi simile. 2 Aka nejiásibá bilé raꞌíchali. ¿Naretu ꞌemi alué Onorúgame Alawala pe ꞌla sébali olagá napu Moisesi nulale o péchala ꞌwe ꞌla bijchígiga waꞌlú aꞌwalí nígame ko Onorúgame? Napuꞌlige ꞌwe ꞌla sébali oyérisiga alué raꞌíchili napu Esukristo ruwile, aꞌliko ꞌla narékime ju Onorúgame Alawala. 3 Aka ꞌémika ꞌma ꞌwe ꞌla oyéraché Onorúgame Alawala, ¿ꞌlige ku aꞌréwarábá Onorúgame Alawala oyeria ꞌlige uchéchigo oyériwará alué Onorúgame pe napurigá oyérame ju alué ralámuli jurío? ꞌLa tabilé ꞌnátanti júkeꞌé ꞌemi. 4 ¿Pe rioksi oyérale ꞌemi alué Onorúgame? 5 Napuꞌlige Onorúgame ꞌemi ꞌyachi boꞌné alawala ꞌlige saꞌwachi weꞌká ꞌemi ralámuli tabilé jurío tabilé maꞌchílime, ꞌémika láleké: «Ramueka ꞌwe ꞌla sébali olame niru. ꞌWe ꞌla sébali oyérame niru Onorúgame ꞌla napurigá nulale Moisesi.» Aminami láleké: «ꞌWe newásiga piesta ꞌla ꞌwe nejkúrimala Onorúgame», láleké ꞌemi ralámuli. Tabiléchigo alarigá júkó. Onorúgameka nejime ju boꞌné alawala ꞌlige ꞌwe ꞌla nejkúrime ju napuꞌlige ꞌemi ꞌwe ꞌla bijchígiga gepuchi alué raꞌíchali napu ruyeme ju ne ꞌemi.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

503

GÁLATAS 3

6 Abraámi

ꞌwe ꞌla bijchígale ꞌwe ꞌya napu Onorúgame anele ꞌyamio ralámuli boꞌné alawala aꞌkinánami weꞌká bamí. Alésíko Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali rió neraga etele alué Abraámi. 7 ꞌWe ꞌla machiboa ꞌemi suwábaga napu ekí ꞌla bijchígime ju napu anile Onorúgame, alueka ꞌla sébali oyérame nimio Onorúgame napurigá Abraámi. 8 Onorúgameka regá anele alué Abraámi ꞌwe ꞌya: «ꞌWe ꞌla sébali ralámuli neraga etémala ne suwábaga ralámuli tabilé jurío napu ekí ꞌla bijchigi napu aní ne, ꞌlige aminami ne boꞌné alawala ꞌyámala ne alué ralámuli.» i 9 Alekeri gite suwábaga ralámuli ꞌwe ꞌla naꞌtemaka etelia Onorúgamete aꞌlá bijchígime napu aní Onorúgame aꞌchigóriga napurigá naꞌtemale Onorúgame alué Abraámi napu ꞌwe ꞌla bijchígile napu anile Onorúgame. 10 Osilí ꞌya nerúgame regá aní: «Weꞌká ralámuli mayeme ju ꞌla rewagachi moinálime ko pe ꞌla sébali olagá alué napu Moisesi osale, tabiléchigo ꞌwesi ꞌla rewagachi moyéname júkó pe ꞌla eꞌwérali olagá. Alué alarigá nokame ka pe Riáblote chaꞌpiruga mochígame kéré.» j 11 Alué ralámuli ꞌwe ꞌla sébali olame, alueka ju napu ꞌwe ꞌla bijchígime ju napu aní Onorúgame ꞌlige napu ꞌla eꞌwame ju. 12-13 ꞌWe eꞌwérali oliá sébali olagá napu nulale Moisesi mayega rewagachi moináliame ko ꞌla sébali  

 

 

 

 

 

olásiká, pe seꞌwináriga kéré alué ꞌnátili, abé ꞌla ju ꞌnalina bijchígisiga Esusi nawáligo mukumea bilena gulusichi ramué neraga alué gastigo nareka napu ramué narépuli ke, alarigá naꞌtásiká ꞌla rewagachi moinawa. Onorúgame raꞌichálila regá aní: «Alué ꞌwe chátiri rioka bilena gulusichi ujchugá meꞌliame ju.» k 14 Mukule Kristo Esusi napurigá suwábaga alué tabilé ralámuli jurío ꞌla narémala alué Onorúgame Alawala, alué napu ꞌla bijchígame ju napu aní Onorúgame ꞌlige abiena suwábaga ralámuli napu ꞌla bijchígime ju napurigá anele Onorúgame alué Abraámi.  

Jena ruwimela Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olame ko napu sébali olámioríle

15 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ne, apiépiri ralámuli bilé osilí newasa ꞌla sébali olámiriká bilé nóchali ꞌma tabilé guwana wijchimeli júkuru, ꞌma pecha che ikimeli júkó rekó ꞌma tabilé sébali olánilie. 16 Onorúgameka anele alué Abraámi ꞌwe ꞌya: «Neka julámala bilé mué rijimala napu ajchágame nímala ne Alawala napu ochéramala nujubami weꞌká bamí aꞌkinana napurigá ꞌemi ꞌla alawégame nímalachigó ne Alawala.» Alué Abraámi rijimala Kristo nile, alué napu ramué nila gastigo narele. Alué Kristo ꞌyame ju boꞌné alawala suwábaga ralámuli  

i 3:8 Eꞌnesi Génesis 12:3. j 3:10 Yolí raꞌíchaga «están bajo una maldición». (Eꞌnesi Deuteronomio 27:26.) k 3:12-13 Esúsika tabilé chátiri rió nile jena wijchimoba eyena, tabilé resí ꞌsika eyéname nile. Napuꞌlige mukiá ꞌma chátiri alawégame gayénale gastigo nareka napu ramué narépuli ke napuꞌlige suwisuga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

504

GÁLATAS 3 napu ꞌla oyérame ju Onorúgame. pe ruigá aní ꞌémika ꞌwe ꞌla sébali olagá ejperégame ko alué nulalí rejcholi napu aꞌrele Moisesi ꞌwe ꞌya naó siento bamí na baisá makué abé aꞌkinana alué Abraámi mukusá. Moisesi níriká tabilé chéréle napu Onorúgame anele alué Abraámi. 18 ꞌLa moinálime nísaká rewagachi pe ꞌla sébali olagá napu nulá Moisesi ꞌliko tabilé che anémepeché Onorúgame alué Abraámi alué Kristo julamio. Abraámika pe ꞌla bijchígile napu anile Onorúgame. 19 ꞌLige ¿tachiri gite osale Moisesi alué nulalí rejcholi napu ꞌya osale? Alué nulalí rejcholi osisá simile Moisesi napurigá machimela ralámuli ꞌwe chátiri alawégame ko rekó tabilé cha nokame ke jaré, ꞌlige ꞌwe rokáréligo bilé alué ralámuli buyáname chátiri bowechi. Jipe ꞌma sébapá ꞌlige alué ralámuli buyáname alé chátiri bowechi napu nawale alué Onorúgame Alawala aꞌremia. Aminami Onorúgame júlale jaré santo ánjeli napurigá nulémala osíniliga alué Moisesi alué nulalí rejcholi. ꞌLige Moisésika osale napurigá ralámuli machigá nokísimala tachiri najkiá Onorúgame. 20 Napuꞌlige Onorúgame alué Abraámi ruyea weꞌká bamí kachi aꞌkinana nawamio bilé alué Abraámi rijimala, l aꞌlige alué Onorúgame boꞌné raꞌíchale alué Abraámi ꞌyuga. ꞌLige jipe, alué ralámuli napu ꞌla oyérame ju Onorúgame, alueka ꞌla ajchágame ju Onorúgame Alawala. 17 Neka

 

 

 

ꞌLige alué Onorúgame Alawala gite ꞌwe ꞌla semáriga ejperégame ju alué ralámuli. 21 ꞌLige alué nulalí rejcholi napu ꞌyáliru Moisesi Onorúgamete aní, ¿tabilé ꞌla ko napu anele Onorúgame alué Abraámi? Tabilé. ꞌLa rewagachi moináliame nísaká pe ꞌla sébali olagá alué osilí nulalí rejcholi napu osale Moisesi ꞌwe ꞌya, ꞌliko ꞌma ꞌla rewagachi moináwikuru pe ꞌla sébali olagá napu osale Moisesi. 22 Onorúgame raꞌichálila aní suwábaga ralámuli ꞌwe chaꞌpiruga mochigo Remónisite, ꞌlige alué nulalí rejcholi napu aꞌrele alué Moisesi aní tabilé ꞌla biꞌwígame alawégame nírigo ramué ralámuli. ꞌLige suwábaga ralámuli napu ꞌla oyérame ju Esukristo, alueka ꞌla buyamio alé chátiri bowechi ꞌlige ꞌla naremio alué Onorúgame Alawala.  

 

Jena ruwimela ꞌwe ꞌla bijchígime níriká Kristo nila raꞌíchali ꞌliko ꞌla narépuli ko napu nejímorílige Onorúgame

23 Napuꞌlige

tabilé ꞌcho nawachi alué ralámuli buyáname chátiri bowechi eꞌyéname, alué weꞌká balé jurío ꞌwe ꞌla ruwí rejcholi napurigá tabilé guwana rujsúpua Onorúgame oyeria napusí seba alué Esusi. 24 Alué nulalí osilí rejchólika naꞌtárime nile ramué napurigá ꞌwe aꞌlá ꞌnata mochiwa siné rawé nawámili níligo alué napu buyánale ralámuli alé chátiri bowechi, ꞌlige Onorúgame ꞌwe ꞌla ganíliga etemio suwábaga alué napu ꞌla  

l 3:20 Eꞌnesi glosario «ancestor».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

505

GÁLATAS 3​, ​4

bijchigi ꞌla Onorúgame júlaligo alué chátiri bowechi eꞌyéname ralámuli buyáname. 25 ꞌLige ꞌma sébale alué ralámuli buyáname alé chátiri bowechi eꞌyéname. ꞌMa tabilé najkiá napurigá animela alué Moisesi osilila nulalí rejcholi Kristo nawamio napugiti ꞌma nawáligime alué Kristo. 26 ꞌEmi ꞌma ꞌla Onorúgame ꞌkúchila ju napugiti ꞌwe ꞌla bijchígime ꞌemi napu aní alué Kristo Esusi raꞌichálila 27 napugiti ꞌma ajchágame kame ꞌemi alué Kristo Alawala. 28 ꞌMa tabilé chéré rekó ralámuli jurío ke, tabilé chéré rekó seꞌnú ralámuli ke, tabilé chéré rekó pioni ke, tabilé chéré rekó tabilé pioni ke, tabilé chéré rekó rió ke, tabilé chéré rekó mukí ke. Suwábaga pe aba alué biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame niru pe Kristo oyérilime. 29 ꞌLige ꞌemi ꞌma ꞌla Kristo oyérame ka ꞌma ꞌla Abraámi rijimala ju ꞌlige ꞌma ꞌla narele ꞌemi Onorúgame Alawala napu Onorúgame ꞌyámorílige alué Abraámi rijimala nujubami oꞌchérigame. Abichigó ruimé ne ye raꞌíchili: Bilé rió ꞌma inógame mukusá ꞌlige nígame nisa weꞌká eꞌkarúgame tábiri, weꞌlé nígame nisa gawí, weꞌká bujkégame nisa akasí, ꞌlige alué inolá nachuámili nisa suwábaga napu nígame nile alué oꞌnola, tabilé ꞌcho waꞌlú ocheria alué uꞌtá towí, tabilé ꞌcho nachuámala alué towí napu nígame nile alué oꞌnola. Pe abisibi najtékame  

 

 

 

 

4

nímala alué towí napurigá alué rió pioni napu pe nóchame ju. Alué piónika tabilé nachume ꞌínili napu nígame nile alué tabilé oꞌnola napu ju pe batrónila. 2 Napuꞌlige alué mukúgame inolá bijí ꞌwe uꞌtá towí ka repugime ju jaré ralámulite, ꞌlige tabilé ꞌcho nareme ju alué oꞌnola nila, alué towika narémala napusí ꞌma waꞌlú reꞌmalí ka. 3 Aꞌchigóriga nírige ramué napuꞌlige taꞌchó sébachi Esukristo, napurigá uꞌkuchí ejtemali nírige. Ramueka ꞌwe ꞌla nirálime nírige alué ꞌnátili pe napurigá ꞌnátame ju alué ralámuli tabilé ꞌla sébali oyérame Onorúgame. 4 ꞌLige sébale raweli, ꞌlige Onorúgame júlale boꞌné Inolá Esusi napu ochérale bilé mukichi ꞌwe ꞌla sébali olame napu nulale Moisesi ꞌwe ꞌya. 5 Alué Esúsika nawale bujemia alué ramué nila ꞌnátili, ramué napu jurío niru, napurigá ꞌla Onorúgame ꞌkúchila niwa. 6 ꞌÉmika ꞌma ꞌla Onorúgame ꞌkúchila ju, ꞌlige jípeko regá aní Onorúgame Alawala ramué ꞌnátalichi: «Oꞌnó», m regá ané alué alawá alué Onorúgame. 7 ꞌLige ꞌémi ꞌma tabilé bijchígime ju ꞌla rewagachi moinálime ko pe ꞌla sébali olagá napu nulale Moisesi ꞌwe ꞌya, iligá ꞌémika ꞌma ꞌla Onorúgame ꞌkúchila ju napugiti ꞌma aꞌréligame ꞌnata napurigá ꞌnátame nílige ꞌya, ꞌlige jípeko ꞌma ꞌla narémala ꞌemi napu nejime ju Onorúgame.  

 

 

 

 

 

m 4:6 Alué Páuloka «Abba» anime osale. «Abba» aniáká oꞌnó aniame kéréle, ꞌlige alué ralámuli juríoka alarigá anime nile napuꞌlige ꞌwe raꞌsálagá etea oꞌnola, napurigá anime ju nuꞌchugega bilé uꞌtá towí tabilé oꞌnola etega.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

506

GÁLATAS 4 Jena ruwimela Páulo ꞌwe seweka ajtigó machináliga chonoká mochigo alué oyérame

8 Napuꞌlige

tabilé ꞌcho ꞌla machiáa ꞌemi Onorúgame, ꞌémika ꞌwe ꞌla oyérame nile eꞌkarúgame ꞌnátili tabilé Onorúgame nila ꞌnátili. 9 ꞌYabeko tabilé machime nile ꞌemi alarigá ko Onorúgame, ꞌlige jipe ꞌma ꞌla machié ꞌemi alarigá ko Onorúgame, ꞌlige ¿chonigá uchéchigo ku alué ꞌnátili oyériniliché ꞌemi, alué ꞌnátili chátiri tabilé najtékame Onorúgame níriga napu oyérame nile ꞌemi ꞌyabé taꞌchó machiáa alarigá ko Onorúgame? 10 ꞌÉmika aꞌkué newame ju yawiyame napurigá nokame ju alué ralámuli jurío napu ꞌwe ꞌla sébali olame ju alué Moisesi nila nulalí rejcholi mayega ꞌla rewagachi moinamio ꞌemi aleké yawiyame newagá. 11 Neka chálagá ajtí napugiti ꞌemi taꞌmé ꞌla eꞌwá nokame. ꞌLige aminami pe rioksi nímikónkuru suwábaga napu beniri ne ꞌemi. 12 ꞌEmi ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ne, pe rekó ꞌla napurigá ne niwa. Neka ꞌma aꞌréturu alué nulalí nóchali rejcholi napu nulame ju alué ralámuli jurío. Tabilé oyérawa ꞌemi alué ꞌnátili. ꞌÉmika tabilé siné seꞌwináriga etiáturu neꞌchí. 13 Neka nayúnaturu alé ꞌemi ejperélachi, ꞌlige nayupasa weꞌlibesi bejterá ne alé ꞌemi ꞌyuga, ꞌlige alé asagá taꞌwé ikiria simiá chebilénami arigá chojkí ne beniria ꞌemi Onorúgame raꞌichálila. 14 ꞌLige  

 

 

 

 

 

alemi ajtígichi ne ꞌemi beniria ꞌwe nayua tabilé gichíturu ꞌemi neꞌchí rekó ꞌwe chátiri nawilí nayuchi ne. Aminami ꞌwe ꞌla raꞌsálagá etiáturu ꞌemi neꞌchí ꞌla napurigá bilé santo ánjeli ꞌpa rewagáchika julárigame Onorúgamete. ꞌWe ꞌla raꞌsálagá etiáturu ꞌemi neꞌchí ꞌla napurigá Kristo Esusi neraga. 15 ꞌLige jípeko, ¿chonigá ꞌma tabilé raꞌsálagá mochíripeché ꞌemi? Neka ꞌwe ꞌla ruwíbá, ꞌemi noli ꞌwe eꞌwérali olámituru napurigá ku ꞌla saꞌwimela ne. ꞌLige busila nayume nísaká ne noli ꞌma ꞌyámikuru ꞌemi neꞌchí ꞌemi busila napurigá ku ꞌla maꞌchílamala ne. 16 ꞌLige ¿sairúgame neraga etéwarábá ꞌemi neꞌchí pe ꞌla bijchiga anichi ne ꞌma ku guwana rujsuo ꞌemi Onorúgame oyeria? 17 Alué jaré ralámuli jurío napu ꞌma ꞌla oyérame ju Esukristo napu alemi Galasia sébale ꞌwe raꞌsá aniá mochí, nobi péchigo resítiri ꞌnátili ꞌyániliga nokágó ꞌemi. Alué ralámulika pe najkigá noká napurigá ꞌma aꞌrémala ꞌemi alué raꞌíchali napu ꞌemi beniri ne. Aminami alué ralámulika najkigá noká napurigá alué ralámuli gompaniérola nímala ꞌemi. 18 Tabilé chérikáwé rekó ꞌwe ꞌla gompaniérola gayénige ꞌemi apiépiri ralámuli nobi ꞌwéchigo ꞌla ꞌnátaga mochíwagó ꞌnalina, ꞌwe ꞌla machiboa chonokináliga nokao. 19 ꞌÉmika napurigá ne ꞌkúchila ju, ꞌwe chalagá ajtí ne napugiti ꞌemi ꞌma ku tabilé ꞌla bijchígempá napu ne ruyé ꞌemi, ꞌlige ꞌwe chálagá asimela ne n napusí ꞌma ꞌla bijchígisa ꞌemi  

 

 

 

 

n 4:19 Yolí raꞌíchagaká «tengo dolores de parto» anime chujkú alé apélichi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

507

GÁLATAS 4

napu aní Kristo raꞌichálila. 20 Abé aꞌlá ke alé asisá ne ꞌemi ꞌyuga jipe kulipi, alé ꞌemi ꞌyuga asisáká ne ꞌla iꞌkilí suériga ruwimékuru ne ꞌla námatame. Mejká asirú ka ꞌwe nóchili júkeꞌé osilite raꞌichalia.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ramué nírigo napurigá ꞌla Sara ꞌkúchila neraga

21 ꞌEmi

ralámuli napu ꞌwe ꞌla oyérinili napu osale Moisesi o ꞌwe ꞌya, ¿tabilé machí ꞌemi napu aní alué osilí? 22 Alé osilichi ruwí oká ejtemali oꞌchériligo Abraámi ꞌkúchila. Bilé ꞌla boꞌné upila ranala, ꞌlige uché bileka pe alé Abraámi galílachi p nóchame mukí ranala, alué napu tabilé meka nóchame nile enomí, alué napu nile alué ꞌla Abraámi upila guꞌírame. 23 Alué mukí alé Abraámi galílachi nóchame tabilé meka enomí, alué napu Agari anilime nile, alué mukí ranálaka pe iligá ochérale, ꞌlige alué ꞌla Abraámi upila mukí, alué ranálaka ochérale ꞌla napurigá anélege Onorúgame alué Abraámi. q Alué ꞌla Abraámi upílaka Sara anilime nile. 24 Ye oká umugika oká tábiri ruwime kéré. Agárika ruwime kéré alé Sinaí rewégachi rabó r Onorúgame alué Moisesi ꞌyáligo nulalí  

 

 

rejcholi. ꞌYale napurigá ralámuli israelita ꞌla machimela ꞌwe resítiri alawégame níligo alué ralámuli israelita napu ꞌya ejperele, tabilé siné ꞌla námaligo napu ruwime nile alué nulalí, ꞌlige tabilé siné rawé bijchígime nile nawámili níligo bilé alué napu bujémili nile alué ralámuli alué chátiri ꞌnátili, ꞌlige alué ralámuli israelítaka tabilé buwea mochile alué napu nawámili nile alué gastigo bujemia alué ralámuli israelita ꞌya ejperégame. Alué ralámuli israelítaka ꞌwe eꞌwérali olame nile ꞌla rewagachi moinálime mayega pe ꞌla sébali olagá napu nulale Moisesi. 25 Alué Sinaí anilime raboka alé Arabia rewégame gawí boꞌígichi ilí. Árabe raꞌíchaga ka Agari anilime nile alué rabó Sinaí. Alé Sinaí osale Moisesi alué osilí nulalí rejcholi. ꞌLige jipe alé Rusaleni weꞌká balé mochí napu nulame ju napurigá sébali olawa alué nulalí rejcholi. Regá nile ye nóchali napugiti alué Rusaleni ejperégame ralámuli pe ꞌwe eꞌwérali olagá ejperégame níligame alué nulalí rejcholi napu osale Moisesi mayega ꞌla sébali olao ꞌlige mayega ꞌla rewagachi moinamio alanokigá. 26 Ramueka tabilé alarigá ꞌnátame niru, ramueka ꞌnátame niru pe ꞌla sébali  

 

o 4:21 Moisésika osale maligi libro―Génesi, Éksoro, Lebítiko, Número, ꞌlige Reuteronomio. Aleké maligi líbrochi napu osale alué Moisesi jarénami ruwime ju churigá níliga ꞌwe ꞌya jena wijchimoba, ꞌlige jarénami alé osilichi ruwíchigó tachiri najkiá Onorúgame. ꞌLige jarénami aleké osilichi ruwíchigó chonokáligo alué ralámuli israelita alé bilénami ꞌwe wakígichi eꞌyéniga napuꞌlige Canani rewégame gawí boꞌígichi simiba eꞌyéniga. p 4:22 Abraámi galila boꞌsiki gemate newárigime nile ꞌlige suwábaga alué Abraámi gompaniérola alarigá galégame nile. Napuꞌlige alué Abraámi bejtégichi jaré pe ichúrimi mochime nile chibá ꞌlige boꞌá nesea, ꞌwe bukégame nile chibá ꞌlige boꞌá. q 4:23 Eꞌnesi Génesis 16:1 ꞌlige 17:15. r 4:24 Alué ralámulika ꞌla sébali olá mayele suwábaga napu nulá alué Moisesi nila nulalí rejcholi nobi tabiléchigo siné ꞌla sébali olame kérélekó rekó ꞌwe sébali olánilie.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

GÁLATAS 4​, ​5

508

bijchígisiga napu anile Onorúgame ꞌla rewagachi moinálime ko. s 27 Onorúgame ꞌwe ꞌla naꞌtárile alué Isaíasi napurigá osimela ye raꞌíchali regá anime: Mué mukí ꞌwe ganíliga asiboa, mué napu tabilé siné ranégame ju. Noli sinápua ganíliga, mué napu tabilé machí aliena ená kame ko napuꞌlige bilé uꞌtátiri ochérachi. Alué mukí napu tabilé siné ranégame nile, alueka weꞌká ranégame nímala meꞌtigá alué napu ꞌla yati ranele. t 28 ꞌEmi ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ne, ꞌémika ꞌwe ꞌla bijchígime ju napu aní Onorúgame raꞌichálila aꞌchigóriga napurigá bijchígile alué Abraámi napuꞌlige Onorúgame anisá bilé uꞌtátiri ranélimio alué Sara alué Abraámi inolá. ꞌLa bijchiá ochérale bilé uꞌtátiri towí ꞌlige Isaki anilime rewá ujchéliru. 29 Alué reꞌmalí Agari ranala napu pe iligá ochérale ꞌwe gawélime nile alué uꞌtátiri alué Sara ranala, alué napu ochérale ꞌla napurigá anile Onorúgame. u Aꞌchigóriga ju jipe, alué tabilé ꞌla Onorúgame oyérame ꞌwe gawéliga eté ramué. 30 Alué osilí Onorúgame raꞌichálila regá aní: «ꞌMa mabuwa ꞌmi mejká alué mukí napu pe  

 

 

 

nóchame ju mué bejtélachi, ꞌma ranala ꞌyúriga mabuwa, alué napu mué upila guꞌírame ju, napugiti pecha narémili kame alué napu mué aꞌrémili ju napuꞌlige mué ꞌma mukusá.» v 31 Onorúgame oyérame tabilé oyérame niru jena gawichí nerúgame ꞌnátili. Ramueka oyérame niru napurigá aní Onorúgame. ꞌLige eꞌwame niru napurigá nulá Onorúgame.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo abisibi ꞌwe ꞌla oyéraga nokísilime ko Kristo

5

ꞌWe ꞌla ꞌnátaga nokísiwa oꞌmaka. Aka Kristo ꞌma oꞌtóché alué gastigo napu ramué narépuliké. Tase uché ku oyériwa alué ꞌnátili napu nígame ju alué ralámuli jurío, alueka ꞌwe ꞌla sébali olame ju napu aní alué osilí napu Moisesi osale. 2 Neka ꞌwe ꞌla maꞌchígime ruwíbá, ꞌemi oyérasaká alué ꞌnátili ꞌla rewagachi moinamio ralámuli ꞌla sikirétigame nísaká peꞌtá isílala wiꞌchila uꞌkuchí ejtemali, ꞌliko Onorúgame níriká pecha ꞌla biꞌwígame alawégame kérélamalagó rekó anié ꞌemi: «Ramueka ꞌma ꞌla Kristo oyérame nírupá.» 3 Neka ꞌla ruwíbá, apiépiri ralámuli ꞌla bijchígame ꞌla rewagachi moyéname ko bilé ralámuli ꞌla sikirétigame nísaká peꞌtá isílala wiꞌchila, ꞌliko alué ralámuli ꞌma  

 

s 4:26 Yolí raꞌíchaga ka regá anime chujkú: «Alé ꞌpa rewagachi nerú bilé Rusaleni ꞌlige ramueka alué Rusaleni ꞌkúchila niru.» t 4:27 Eꞌnesi napu ju Isaías 54:1. Alué mukí tabilé ranégame ko rekó ꞌla gunégame ke, alueka Sara nile. Alué mukí napu ꞌla yati ranele, alueka Agari nile. u 4:29 Alué Agari ranálaka siné kachi makué usani bamígame mayelia napuꞌlige gawéliga etea alué Sara ranala, ꞌlige alué Sara ranala pe okabi bamígame mayelia napuꞌlige gawéliga etelia alué Agari ranálate. v 4:30 Eꞌnesi Génesis 21:10.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

509

GÁLATAS 5

pecha gainámalagó ku aꞌrea alaké ꞌnátili rekó ku ꞌla aꞌrénilie. 4 ꞌEmi ꞌwe ꞌla sébali olagá ejperégame nisa ꞌla biꞌwígame alawégame gainamio mayega ꞌla sébali olagá suwábaga napu aní alué osilí nulalí rejcholi napu Moisesi aꞌrele, pe chajkena ꞌnátame kérélamala ꞌemi, alésíko ꞌma tabilé narémala ꞌemi napu nejí Onorúgame. 5 ꞌLige ramueka ꞌma ꞌla machigá mochiru tabilé narépuli nírigo gastigo, napugiti ramueka ꞌma narékame nírigime Onorúgame Alawala pe ꞌwe ꞌla bijchígiga ꞌla sébali olamio Onorúgame napurigá anile. 6 Kristo Esusi níriká tabilé chérikáwé rekó tabilé sikirétigame nírige peꞌtá isílala wiꞌchila napurigá aní alé osilichi napu aꞌrele Moisesi. Kristo Esúsika pe najkí ꞌnalina napurigá ꞌwe ꞌla Onorúgame oyéraga ejperélawa, ꞌwe ꞌla niraga uché jaré ralámuli ꞌla bijchígiga napu aní Onorúgame raꞌichálila. 7 ꞌÉmika ꞌma ꞌwe ꞌla bijchígime kéturu napu aní Onorúgame raꞌichálila. ꞌLige ¿chieri ꞌsmíbaché seꞌwinátiri ꞌnátili ꞌya ꞌemi napurigá ꞌemi aꞌrémala ꞌla Onorúgame oyeria? 8 Ye ꞌnátilika tabilé Onorúgame nejílala ju, alué Onorúgame napu ꞌemi ꞌyale ꞌnátili napurigá ꞌemi ꞌla Onorúgame oyéramala. w 9 Pe uꞌtá ajchésiga lebarura riꞌligó rusichi ꞌla bochígimi nabame ju alué párisi. Pe aꞌchigóriga ju napuꞌlige bilé ralámuli ꞌwe ꞌla ꞌnátaga eyene, ꞌlige peꞌtá seꞌwinárigariga naꞌtasa, ꞌma cha ikime ju suwábaga alué aꞌlala ꞌnátili. 10 Neka tabilé mayé  

 

 

 

 

 

 

seꞌwináriga naꞌtamio ꞌemi. Neka mayé Onorúgame gite ꞌwe ꞌla semáriga naꞌtamio ꞌemi. Nobi Onorúgameka ꞌwéchigo aꞌwágame gastigárimalagó apiépiri ralámuli napu seꞌnú ꞌnátili beníriga eyena ꞌemi. 11 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, ne bijí ꞌwe nuligá enásaká napurigá ꞌla sikirétigame niwa peꞌtá isílala wiꞌchila, ꞌliko alué ralámuli jurío ꞌma tabilé ayómikuru rekó ruyechi ne bilena gulusichi mukúligo Esusi. 12 Alué napu ekí nulagá eꞌyena napurigá sikirétigame nímala ꞌemi peꞌtá isílala wiꞌchila, abé ꞌla kepa aꞌbopi gaꞌlibusa. 13 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, Onorúgame ꞌwe semátiri ꞌnátili ꞌyale ꞌemi, alekeri tase chátiri ꞌnátili ꞌnátaga eꞌyénawa. Iligá ꞌwe ꞌla galewa uché jaré ralámuli, ꞌla niraga etewa, ꞌla guꞌíriwa, tabilé che anewa, oꞌmaka ꞌla nakúriga nochawa aꞌbopi. 14 Suwábaga alué nulalí rejcholi napu aꞌrele Moisesi regá anime kéré: «ꞌWe ꞌla ganíliga etewa uché jaré ralámuli napurigá naꞌtemá mué boꞌnepi.» 15 ꞌEmi ꞌwe naꞌáuka raꞌíchame nisa aꞌbopi, ꞌma tabilé biꞌlepi ꞌnátaga eꞌyénamala ꞌemi oꞌmaka, ꞌma tabilé Onorúgame nila ꞌnátili ꞌnátaga eꞌyénamala ꞌemi.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe ꞌla eꞌwálime ko napu nulá Onorúgame Alawala

16 ꞌWe

ꞌla eꞌwiwa napu nulá Onorúgame Alawala, alarigaka ꞌla

w 5:8 Onorúgameka ꞌyale ꞌnátili napuꞌlige pe kulí siné oyérichi ralámuli, jipe bijí nejía ajtí ꞌnátili napurigá abichilubi ꞌwe ꞌla oyéramala apiépiri ralámuli alué Onorúgame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

510

GÁLATAS 5 tase eꞌwímala ꞌemi alué chátiri ꞌnátili napu ꞌnata ꞌemi. x 17 Alué ꞌnátili napu pe ꞌemi ꞌnátame ju, alueka tabilé aꞌchigóriga ju napurigá alué ꞌnátili napu ꞌla Onorúgame Alawala nejí, alué ꞌemi naꞌtálilaká pe najsibume ju alué ꞌnátili napu Onorúgame Alawala ju, pe nejkumeme ju rekó ꞌla naꞌtánilichi kachi ꞌemi. 18 ꞌEmi ꞌma ꞌla oyérame nísaká alué ꞌnátali napu nejí Onorúgame Alawala ꞌliko ꞌemi ꞌma tabilé eꞌwémili júkuru alué ꞌnátili napu pe ꞌemi aꞌboi nígame ju. 19 ꞌWe ꞌla maꞌchígime nérekáme ju napuꞌlige bilé ralámuli tabilé ꞌla eꞌwachi napu nulá Onorúgame. Napuꞌlige ralámuli Onorúgame oyérame ꞌma aꞌresa Onorúgame oyeria, yati seꞌwiná nokame ju, pe apiépiri umugí ꞌyuga okome ju tase ꞌla aꞌboi upila, jaré rióchoká napuíka okome ju, tabilé anáchame ju tabilé seꞌwiná nokogá, 20 ꞌwe tánime ju iwérali apiépiri tábiri tabilé Onorúgame, ꞌlige ꞌwe galeme ju sujkumuga beniame, ꞌlige ꞌwe gichiga eteme ju uché jaré ralámuli, ꞌlige tabilé siné guꞌírame ju uché jaré ralámuli, pe chibiyeti aniá mochime ju, ꞌlige ꞌwe naꞌáuka ejperégame ju, tabilé chéláme ju laꞌsika uché jaré ralámuli ejperélachi, tabilé ganíliga, weꞌkaná chojkégame rojáname ju ralámuli napurigá pe naꞌáuka mochímala, ꞌlige tabilé ꞌla aꞌchigóriga ꞌnátame ju oꞌmaka, 21 pe chibiyeti ꞌnata mochime ju, tabilé anáchame  

 

 

 

 

ju tabilé bajiga, pe ichúrimi eꞌyéname ju napurigá nokame ju ejtemali reꞌegochi. Jipe ruimé ne napurigá anié ne ꞌya bajchabé rawé: Suwábaga ralámuli napu ekí alarigá ꞌnátame tabilé ꞌla suériga etéwili ju Onorúgamete. 22 Napuꞌlige bilé ralámuli Onorúgame oyérasa, ꞌlige ꞌwe ꞌla eꞌwisa Onorúgame Alawala y tabilé chátiri ꞌnátame ju, ꞌlige ꞌwe ꞌla niraga eteme ju uché jaré ralámuli. Alueka ꞌwe ganílime ju ꞌlige tabilé eꞌkarúgame chátiri ꞌnátame ju. Tabilé ayome ju, ꞌwe ꞌla raꞌsá olame ju uché jaré ralámuli ꞌyuga. ꞌWe ꞌla sébali olame ju suwábaga napu aní. 23 ꞌWe ꞌla naꞌtemaka eteme ju suwábaga ralámuli. ꞌWe ꞌla anáchame ju tabilé cheꞌsika. Alué Moisésika tabilé anime ujchale: «Tabilé ꞌla júpá napurigá ralámuli ꞌwe ꞌla ganíliga ejperélamala oꞌmaka.» 24 Ramué napu ꞌma ꞌla oyérilime niru Kristo Esusi ꞌma tabilé chibi nokigá eꞌyéname niru rekó chátiri ꞌnátaga ikisuga, napuꞌlige ꞌnátaga ikisuga apiépiri umugí ꞌyuga gojchiame ꞌlige weꞌká eꞌkarúgame niga mochínilime pe tabilé nélegá Onorúgame. 25 Ramueka ꞌma Onorúgame oyérame nírukuru ꞌlige ꞌma ꞌla Onorúgame Alawala ajchágame nírukuru, ꞌliko abichilubi ꞌwe ꞌla sébali olagá nokísiwa oꞌmaka napurigá najkí Onorúgame Alawala. 26 Tabilé riólame niwa, tase che anewa ralámuli najkigá pe napurigá  

 

 

 

 

x 5:16 Esúsika napuꞌlige taꞌchó mukiá anile julamio boꞌné alawala napuꞌlige mukusá, napurigá alué alawala ꞌla nejkúrimala ꞌla semáriga naꞌtaria ramué. Eꞌnesi Hechos 1:4. y 5:22 Yeka aniame kéré ꞌla Onorúgamete Alawala eꞌwame ko apiépiri ralámuli napuꞌlige ꞌma naresa Onorúgame Alawala.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

511

GÁLATAS 5​, ​6

naꞌáuka ejperélamala, napurigá najkuelia mochímala mué chojkila gite. Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe ꞌla nakúrilime ko oꞌmaka

6

ꞌEmi ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ne, bilé ꞌemi seꞌwiná ꞌsisa ꞌla machié chátiri ko alué nóchali, ꞌlige ꞌemi napu ꞌla Onorúgame Alawala ajchágame ju, ꞌwe ꞌla rejcholi ruyewa alué seꞌwiná ꞌsíkame ꞌla tabilé aꞌwágame raꞌíchaga ꞌlige ꞌwe ꞌla ꞌnátaga napurigá tabilé oyéramala ꞌémichigó aleké chátiri nóchali. 2 ꞌWe ꞌla nakúriga nokísiwa oꞌmaka ꞌemi rejcholi nejiga aꞌnagupi, ꞌla rejcholi ꞌyásaká ꞌemi apiépiri alué ralámuli napu seꞌwiná noká, ꞌliko ꞌla eꞌwame kérélamala ꞌemi napu najkí Kristo. 3 Bilé ralámuli pe neꞌóchaga eyéname uché jaré ralámuli, mayega boꞌneka ꞌla tabilé siné seꞌwiná ꞌsika eyéname ko, ꞌliko alué ralámuli boꞌnepi abéchigo seꞌwináriga nímala. ꞌLige aminami alué ralámuli lagá einasa: «Neka ꞌla tabilé siné seꞌwiná ꞌsika eyéname ju, tase napurigá alué uché jaré ralámuli napu seꞌwiná nokagá eꞌyena», alarigá ꞌnátame ka abéchigo seꞌwináriga nímala boꞌnepi. 4 ꞌLiko aꞌpílipi ꞌemi ꞌwe ꞌla ꞌnátaga ejperélawa, aꞌlígeko ꞌla machimela ꞌemi pala ꞌla bijchiá ꞌla Onorúgame nélegá ejperégame ko ꞌemi, aminami ꞌla machimela ꞌemi tabilé naꞌtátikó abé aꞌlá aꞌká ralámuli ko ꞌemi. 5 Aꞌpílipi ralámuli ꞌwe ꞌla ruyémili ju Onorúgame tachiri nóchali nóchaga eyéneo  

 

 

 

boꞌnepi, ꞌlige tachiri ꞌnátili ꞌnátaga eyéneo. 6 ꞌLige alué ralámuli napu rejcholi ꞌyáliru ꞌwe ꞌla ganíliga etémili ju alué napu rejcholi nejile. 7 Tase chibi nokogá eꞌyénawa mayega Onorúgame tabilé etéa ajtigó chibi nokagá eꞌyénachi ꞌemi, alalásaká ꞌemi ꞌliko pe aꞌbopi resí ikí ꞌemi. 8 Bilé ralámuli yati seꞌwiná ꞌsínalisaká yati seꞌwiná ꞌsime ju, alueka resitiri raweli narémala jena wijchimoba pe boꞌné chaꞌsika. Bilé rió ꞌwe ꞌla eꞌwime Onorúgame Alawala, alueka ꞌwe ꞌla semátiri raweli narémala jena wijchimoba ꞌlige ꞌpa rewagachi simisá ꞌla ganíliga narémala. 9 Tabilé siné najsinawa beniria ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige ꞌla rejcholi ruyea alué ralámuli seꞌwiná nokame, ꞌlige ralámuli guꞌiria, suwábaga nóchali napu ꞌwe ꞌla galé Onorúgame. Siné rawé ꞌla maꞌchí nérélamala ꞌwe ꞌla sébali oláligo ꞌemi ꞌwe ꞌla sébali olásaká ꞌemi ꞌla tabilé guwana rujsúká. 10 ꞌLiko bijí ꞌla mochíriga jena guꞌíriwa ralámuli alué Onorúgame oyérame. ꞌLige abiena guꞌíriwa alué tabilé Onorúgame oyérame, suwábaga ꞌla ganíliga guꞌíriwa.  

 

 

 

 

11 Jena

ꞌma guwichí chujkúgame osilí ne boꞌné osé ꞌemi, ꞌla etémala eꞌwele osilí osáligo ne. 12 Jaré ralámuli jurío jsile alemi Galasia napu ꞌemi mochí, alué ralámulika ꞌma ꞌla oyérame ju Esukristo nobi abiénachigo nulame júkó napurigá ꞌemi sikirétigame nímala peꞌtá isílala wiꞌchila, alueka pe alanokame ju napurigá tabilé cha

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

512

GÁLATAS 6 anewa alué uché jaré ralámuli juríote napu tabilé ꞌcho oyérame ju Esukristo. 13 ꞌLige alué napu nulame ju napurigá sikirétigame niwa peꞌtá isílala wiꞌchila guwala tabilé ꞌla sébali olame kéré aꞌboi suwábaga napu aní alué nulalí rejcholi napu aꞌrele alué Moisesi. Alué alarigá nulame ka pe najkigá noká napurigá ꞌwe ꞌla niraga etewa, napurigá etémala ꞌemi ꞌwe jebénigame ko rejcholi nejiga napurigá ꞌla niraga etewa uché jaré ralámulite. 14 Ne níriká tabilé chéré rekó tabilé ꞌwe ꞌla niraga etelie ralámulite. Neka najkí ꞌnalina napurigá Onorúgame guꞌírimala neꞌchí ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga napurigá beníramala ne ꞌemi ꞌla rewagachi moinálime ko ꞌwe ꞌla bijchígiliká gastigo oꞌtogá mukúligo Waꞌlula Esukristo bilena gulusichi alué gastigo napu narépuli ke ramué. ꞌLige neka ꞌma aꞌré alué seꞌwinátiri ꞌnátili napu ꞌnátame ju alué ralámuli napu mayeme ju ꞌla rewagachi moinamio ꞌla sébali olagá napu aní alué osilí napu osale Moisesi ꞌlige alué ralámuli ꞌma tabilé aminabi ꞌyáachigó  

 

neꞌchí seꞌwinátiri ꞌnátili. 15 ꞌMa ꞌla Esukristo oyérame níriká tabilé chéré rekó sikirétigame nírige peꞌtá isílala wiꞌchila guwala ꞌlige aminami rekó tabilé sikirétigame nírige alé, Onorúgame níriká pe ꞌla Onorúgame Alawala narétigime nísiga ꞌlige ꞌla biꞌwígame alawégame nísiga ꞌla ju. 16 ꞌWe ꞌla ganíliga mochiwa ꞌemi ralámuli napu ꞌwe ꞌla bijchígime ju napu ne ruwí. Onorúgame abichilubi ꞌwe ꞌla naꞌtemasa ꞌla képá ꞌemi suwábaga ꞌla Onorúgame oyérame. 17 Tabilé ꞌwesi ralámuli che olasa ꞌla képá neꞌchí, napugiti neka Esukristo nochálilachi nóchame kame, ꞌlige ꞌwe beꞌlágame ju ne wejpisósiga napuꞌlige ralámuli neꞌchí meꞌlinálichi Esusi nila raꞌíchali benírime kóriká. Tabilé ꞌwesi laa mochímili ju: Alué Páuloka ꞌlacha nígame júché lisensia napurigá osimela ye osilí. 18 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, alué Waꞌlula Esukristo napu ramué nuleme ju, ꞌwe ꞌla guꞌírisa ꞌla képá ꞌemi. Pe ekí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Carta del Apóstol San Pablo a los Efesios

Páulo osele ye osilí ralámuli Onorúgame oyérame napu Ebeso ejperégame nile baisá makué bamí aꞌkinana napuꞌlige mukusá Esukristo. Napuꞌlige osá ye osilí galírale bajcháriga ajtile Roma anilichi weꞌká riógichi. Páuloka ruwí Onorúgame ꞌnátiligo ꞌwe ꞌyasi Esukristo (eꞌnesi Glosario «Jesús» ꞌlige «Cristo»). Waꞌlula nulame nimio suwábaga napu newale Onorúgame. Abiena ruwí suwábaga Esukristo oyérame biꞌlepi ꞌnátili naꞌtámili ko Esukristo naꞌtálilacho. ꞌLige abiena ruwí suwábaga ralámuli napu Onorúgame oyérame ju ꞌwe ꞌla sébali olámili ko napu nulá Waꞌlula Esukristo. ꞌLige ꞌma tabilé ejperélimili ko napurigá ejperégame nile abé ꞌyabé. Abiena ruwí ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochíwili ko napurigá tabilé oyériwa Remónisi naꞌtálila. Napurigá ꞌla machiboa chukíligo Páulo napuꞌlige bajchá simíligo Ebeso anilichi Esukristo raꞌichálila benírimia ralámuli, eꞌnesi Hechos de los Apóstoles kapítulo 19. Ruwí Páulo ajtíligo Onorúgame nila raꞌíchali beniria alé Ebeso anilichi oká bamí o bakiá bamí kérémá. ꞌLige aꞌkinana alué napu Páulo guꞌírame nílige Timoteo anilime simile alemi Onorúgame nila raꞌíchali benírimia ralámuli Onorúgame oyérame.

Ye Ju Alué Apeli Napu Pablo Osele Alué Ralámuli napu Ebeso Ejperégame Nílige

1

 uira ꞌemi ralámuli suwábaga K Ebeso ejperégame napu ekí Onorúgame oyérame ju. Ne Páulo osé ne suwábaga ralámuli Onorúgame oyérame alé Ebeso rewégichi ejperégame, alé Ebeso weꞌká riógichi, alué

napu ꞌla bijchígime ju Kristo Esusi raꞌichálila. Neka julárigame ju Kristo Esúsite napurigá ne nulame nímala aleké nila nóchali. 2 Neka najkíbá napurigá Onorúgame ramué oꞌnola ꞌlige Esukristo napu ramué nuleme ju ꞌwe ꞌla semáriga  

513 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

EFESIOS 1

514

ganíliga etesa ꞌla képá suwábaga ꞌemi ralámuli, ꞌlige napurigá ꞌla ganíliga ejperélamala ꞌemi. Jena ruwimela Páulo ruwíligo waꞌlú cheliera iꞌlime ko Onorúgame 3 Onorúgameka

ꞌwe aꞌlá nejkúrame ju, alué napu ju Esukristo Oꞌnola, ꞌlige nejile boꞌné alawala ramué guꞌíriga. Alarigá gatele Onorúgame napuꞌlige julasa Kristo jena gawichí. ꞌLige alekeri waꞌlú cheliera iꞌlime júkuru Onorúgame. 4 Bajchabé taꞌchó newá gawí, boꞌné Onorúgame ꞌnátalige ramué wanápamia napurigá tabilé chátiri alawégame niwa ramué napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame niwa ramué alué ꞌyuga. Onorúgame ꞌma ꞌla ꞌnátalige 5 napurigá boꞌné ꞌkúchila niraga niwa ramué. Alueka Esukristo júlale napurigá alué ꞌsímala gatea napurigá najkí boꞌné Onorúgame. 6 Alekeri ꞌwe ꞌla semáriga raꞌichalia Onorúgame olagá, ꞌwe ꞌla nejkuro ajtigórikábá ramué naꞌtemaka. Onorúgameka Kristo júlale, alué napu boꞌné ꞌwe galegá eté. 7 Onorúgameka ꞌwe galé ramué, ꞌlige ramué buyánale alé resítiri bowechi boꞌné Inolá júliga napurigá meꞌliboa, ꞌlige alué Onorúgame Inolá mukule bilena gulusichi chujkugá ramué alawala biꞌwigá, ꞌlige ꞌma eꞌkale ramué. Onorúgameka ꞌwe ꞌla nejkúrime ju. 8 Alueka ꞌwe ꞌla machiri ramué ꞌwe ꞌla galeo ramué, ꞌwe ꞌla maꞌchígime nérékuru napugiti nejime ꞌwe ꞌla ꞌnátili napurigá ꞌla rejchirúgame niwa. 9 Onorúgameka ꞌwe ꞌla machírile ramué napu sineko tabilé machime  

 

 

 

 

 

nírige. Alueka boꞌné ꞌwe aꞌlá sébili olagá machiri ramué chieri ko alué Kristo. 10 Onorúgameka ꞌwe ꞌla sébali olámala napu ꞌnátalige ꞌwe ꞌya. Napuꞌlige sebasa raweli, Onorúgameka Kristo ajchámala napurigá nulame nímala, aꞌlige Kristo biꞌneli neyúriga Waꞌlula Nulame nímala jena wijchimoba ꞌlige ꞌpa rewagachi. 11 Onorúgameka ꞌwe ꞌla wanápalige ramué napurigá ramué nochawa alué Onorúgame nila nóchali. Onorúgameka ꞌma alarigá ꞌnátalige ꞌla sébali olame ju Onorúgame apiépiri nóchali napu sébali olánili. 12 Alarigá gatele boꞌné Onorúgame napurigá ꞌla maꞌchígime nélélamala ꞌla semáriga nejkúrime ko Onorúgame, ꞌla maꞌchígime nélélamala napugiti ramué ꞌwe ꞌla semáriga raꞌicha mochímempá Onorúgame olagá, alekeri gite mochiárigime niru ramué, ramué nírigime napu bajchá bijchíguru Kristo nila raꞌíchali. 13 ꞌÉmika ꞌwe ꞌla gepule alué aꞌlala raꞌíchali napu ꞌwe ꞌla bijchiá ju alué raꞌíchali, ꞌlige Kristo gite ꞌla Onorúgame oyérame ju ꞌemi, ꞌlige Onorúgame Alawala alawégame ju ꞌemi, alué alawá napu Onorúgame nejímoríle. 14 Ramué napu ꞌla alawégame niru Onorúgame Alawala ꞌwe ꞌla machiaa ꞌla narépuli ko napu Onorúgame nejímoríle bilé rawé napuꞌlige ꞌma ꞌla buinasa suwábaga boꞌné ꞌkúchila alé resítiri bowé boꞌígichi, napurigá ꞌwe ꞌla semáriga raꞌicha mochímala Onorúgame ꞌkúchila Onorúgame olagá.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

515

EFESIOS 1​, ​2 Jena ruwimela Páulo tániligo Onorúgame napurigá ꞌwe ꞌla ꞌnátili ꞌyámala alué napu ꞌla Onorúgame oyérame ju

15 Neka

alekeri yeti akegá ꞌwe ꞌla machí ꞌemi ꞌwe ꞌla bijchígame ko Esusi ko waꞌlula nulame ꞌlige ꞌemi ꞌwe galeo suwábaga napu Onorúgame oyérame ju. 16 Neka alekeri napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌicha waꞌlú cheliera ꞌyame ju ne, Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírame kame ꞌemi. 17 Neka ꞌwe tani Onorúgame Waꞌlula Esukristo Oꞌnola napurigá guꞌírimala ꞌemi, ꞌlige napurigá ꞌwe ejebénigame nímala, napurigá abé ꞌla machimela ꞌemi churigá ka Onorúgame. 18 Neka ꞌwe tani Onorúgame napurigá ꞌla guꞌírimala ꞌnata tachiri gite wanápuligo alué ralámuli Onorúgame oyérame, ꞌlige napurigá machimela ralámuli chiena ꞌla semáriga ka alué nejkúrali napu ꞌya Onorúgame suwábaga ralámuli aleké oyérame. 19 Neka ꞌwe tani Onorúgame napurigá machírimala ꞌemi chiena aꞌwágame ko Onorúgame Alawala napu ꞌya ralámuli napu ꞌla eꞌwame ju napu nulá Onorúgame. 20 Alué aꞌwalí napu ꞌya ralámuli alué Onorúgame pe aba alué aꞌwalí ju napu ꞌyálige Esukristo napuꞌlige meꞌlisuga, napuꞌlige ku ajánasa alué Kristo, ꞌlige asíbale alé wajtoná napu ajtí Onorúgame alé ꞌpa rewagachi. 21 ꞌLige ꞌyale nóchali napurigá biꞌneli neyúriga Waꞌlula Nulame nímala meꞌtigá suwábaga ralámuli ꞌlige suwábaga alué santo ánjeli napu weꞌká nóchali nígame ju, 22 ꞌlige napurigá senibí  

 

 

 

 

 

 

nuleme nímala suwábaga ralámuli Onorúgame oyérame. 23 Ramueka ꞌla sébali olame niru napu najkí Kristo, alueka kame Waꞌlula Nulame ꞌlige ramueka napurigá pioni neraga niru. Krístoka ꞌwe ꞌla sébali olale napurigá nulale Onorúgame, ꞌlige ramueka ꞌwe ꞌla sébali olame niru napurigá nulá Kristo. Ramueka suwábaga nígame niru napu Kristo nígame ju, ꞌlige Krístoka suwábaga nígame ju napu Onorúgame nígame ju.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame ko napu nejime ju aꞌwalí

2

Abé ꞌyako, ꞌémika napurigá suwígame neraga nile tabilé aꞌlá alawégame nile cha cha nokame níligame ꞌemi. 2 ꞌÉmika pe Remónisi (Riablo) oyérame nile napurigá nokame nile uché jaré ralámuli Remónisi oyérame, ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla eꞌweme nile ꞌemi alué alawá napu pe ꞌpami ekárale eꞌyéname ju, alué alawá napu ꞌwe aneme ju alué ralámuli napurigá tabilé oyéramala Onorúgame. 3 Alarigá nírige ramuéchigó tabilé eꞌwame nírige napu nulá Onorúgame, pe ramué aꞌboi cha nokagá. Cha nokame nírige ramué napu chibiyeri nokináliru, pe ramué aꞌboi naꞌtálila oyériga. Alekeri gite waꞌlú gastigo narépuli ju ramué, napurigá alué uché jaré ralámuli ꞌwe eꞌníliga eꞌyéname. 4 ꞌLige rekó Onorúgame etee ramué alanokiachi Onorúgame yati ꞌla nejkúrile. Onorúgame ꞌwe ꞌla galele ramué. 5 ꞌLige uché bilé alawá nejile Onorúgame napurigá ku ꞌla ajágame neraga  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

EFESIOS 2

516

mochiwa ramué aꞌchigóriga napurigá ku ajánale alué Kristo. Ramueka napurigá suwígame nírige cha cha nokame níligame ramué, ꞌwe eꞌnílime. ꞌÉmika ꞌma ꞌla buinárigame ju alé chátiri bowechi alué Onorúgamete napugiti ꞌwe galeme ramué. 6 Uché bilé alawá nejile Onorúgame aꞌchigóriga napurigá ꞌyale Kristo ꞌlige aꞌwalí nejile napurigá ramué nulame niwa Kristo nila nochálichi. 7 Alarigá nejkúrile Onorúgame najkigá napurigá aꞌkinana machimela suwábaga ralámuli Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌíria ajtigó Onorúgameka ꞌwe galé ramué, alekeri júlale Kristo Esusi jena wijchimoba. 8 Onorúgame aꞌwalílate ꞌwe ꞌla buyale ꞌemi alé chátiri bowechi napugiti ꞌwe ꞌla bijchígiligame ꞌemi ꞌwe ꞌla nejkúrime ko Onorúgame. Tase ꞌemi aꞌboi gayénale buyá alé chátiri bowechi, pe Onorúgame ꞌsile ꞌemi buyana. 9 Pecha ꞌemi aꞌboi nochálila gite buyale ko ꞌemi alé chátiri bowechi, alekeri tabilé ꞌwesi riólame niwa ꞌemi. 10 Onorúgame ꞌsile ramué ꞌya ꞌwe aꞌlá semátiri ꞌnátili, ꞌlige mukúlekuru Kristo Esusi napurigá ramué ꞌla semáriga ejperélawa ꞌlige uché jaré ralámuli guꞌíriga jena wijchimoba ejperégame, napurigá najkile Onorúgame ꞌwe ꞌya.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo biꞌlepi alawá alawégame nírigo Kristo Esusi nila

11 Alekeri

ꞌemi napu tabilé jurío ju ꞌwe ꞌla naꞌtawa ꞌwe ꞌyako tabilé nareme níligo ꞌemi alué Esukristo nejkúrala. ꞌLige alué ralámuli jurío

napu sikirétigame nile peꞌtá isílala wiꞌchila, alueka anime nile ꞌemi olagá: «ꞌÉmika tabilé sikirétigame ju peꞌtá isílala wiꞌchila, ꞌlige alekeri tabilé guꞌírilia ꞌemi Onorúgamete.» 12 ꞌWe ꞌla naꞌtawa, tabilé ejperégame níligo ꞌemi alé Israeli anilichi gawichí. ꞌÉmika tabilé nareme nile aꞌwalí napu Kristo nejí jipe. ꞌÉmika tabilé Onorúgame oyéraga ejperégame nile. Tabilé nareme nile semati tábiri napu Onorúgame ꞌyámorílige boꞌné oyérame. 13 ꞌEmi napu tabilé Kristo Esusi oyéraga ejperégame nílige ꞌwe ꞌyako, jípeko ꞌla Kristo Esusi oyérame ju ꞌemi napugiti Kristo mukúligame ꞌemi alawala biꞌwigá. 14 Kristo ꞌsile gatea napurigá ꞌla ganíliga ejperélawa. Jípeko pe biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga ejperégame niru rekó jurío ralámuli nírige jaré ꞌlige rekó tabilé ralámuli jurío nírige jaré. ꞌMa tabilé naꞌáuka ejperéliru. 15 Napuꞌlige Kristo mukusá, gatele napurigá biꞌlepi nulalí nerúlamala tase weꞌká. Alué juríoka nulale napurigá okaná chojkégame neraga nímala ꞌemi ꞌlige jurío ralámuli, nobi jípeko pe biꞌlepi chojkégame júkó ꞌemi ꞌlige alué jurío ralámuli. Alekeri ꞌla biꞌlepi nulalí aꞌrele napurigá tase naꞌáuka ejperélamala. 16 Kristo gatele suwábaga alé bilena gulusichi mukugá, napurigá ꞌma tase aminabi nakómala aꞌnaguka saega okaná chojkégame ralámuli, ꞌlige napurigá pe Onorúgamecho oyérame nímala. 17 Krístoka nawale benírimia ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali napurigá tabilé naꞌáwali nerúlamala ꞌlige napurigá ꞌla gepúmala ꞌemi  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

517

EFESIOS 2​, ​3

napu tabilé machime ju Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige aminami napurigá gepúmala alué napu abé ꞌla machime ju Onorúgame nila raꞌíchali. 18 Jípeko suwábaga ramué napu niru jurío ꞌlige tabilé jurío ꞌla gainaru Onorúgame ꞌyuga raꞌicha napugiti Kristo mukúligame ramué guꞌíriga, ꞌlige alekeri Kristo Alawala ramué guꞌíriguru napurigá ꞌla gainawa Onorúgame ꞌyuga raꞌicha. 19 Alekeri, Onorúgame tabilé mejkaka sígame neraga eté ꞌemi. ꞌÉmika ꞌma ꞌla Onorúgame oyérame kame. ꞌÉmika ꞌma ꞌla Onorúgame ꞌkúchila ju ꞌlige aꞌchigóyéna semáriga naré ꞌemi napu Onorúgame nila ju. 20 Suwábaga ꞌemi napu Onorúgame oyérame ju napurigá galí ju ꞌemi ꞌwe ꞌla newárigime. Alué ralámuli napu Esusi ꞌyale nóchali ꞌlige alué ralámuli napu ruwime nílige napu anele Onorúgame ꞌwe ꞌya, alueka ju napurigá alué bilé tegoli napu galí newáwili ju. ꞌLige Kristo Esúsika ju alué rejté abé najtékame napu ajchilime ju bilena chijtochi. 21 Alueka aminacho weꞌká ralámuli wanápame ju napurigá alué ralámuli nímala napurigá Waꞌlula Esukristo galila. 22 Alarigá ju ꞌemi napuꞌlige oꞌmaka biꞌlepi ꞌnátaga ejperega pe Esukrístocho ꞌyuga ꞌnátaga, aꞌlige oꞌmaka biꞌlepi chojkégame ralámuli ju ꞌemi, ꞌliko Onorúgame Alawala ꞌémichi bejtégame ju.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo beníriligo Onorúgame nila raꞌíchali alué ralámuli tabilé jurío

3

Neka Kristo Esusi raꞌichálila benírime ju ꞌemi ralámuli

tabilé jurío ꞌwe aꞌlá guꞌíriga ꞌemi, alekeri jena ajtí ne galírale bajcháriga. 2 ꞌEmi ꞌma ꞌla machíleké Onorúgame nóchali ꞌyáligo neꞌchí napurigá ꞌemi benírimala ne, Onorúgameka ꞌwéchigo naꞌtemame ꞌemi. 3 Onorúgameka ꞌwe ꞌla ꞌnata asale ꞌma abé bajchabé ꞌlige jípeko ꞌma ꞌla machiri neꞌchí alué napu tabilé ꞌwesi ralámuli machime nile, napurigá ruyá anié ne alé pe uꞌkabi osilichi guwánaka ye osilichi. 4 Napuꞌlige raꞌíchisa ꞌemi ye osilí, aꞌlige machimela ꞌemi tachiri ꞌnata asáligo Kristo, alué ꞌnátili napu tabilé ꞌwesi ralámuli machile abé ꞌya, 5 alué ꞌnátili napu machírile Onorúgame Alawala alué makué oká rió Esusi nochálila nóchame ꞌlige alué napu ruwime ju napu ané Onorúgame. Onorúgameka tabilé machírile alué ꞌwe ꞌya ejperégame ralámuli. 6 Regá ju alué ꞌnátili napu tabilé machiame nírige ramué: napuꞌlige alué Kristo benírale alué raꞌíchali napu ruwime nile aꞌchigó aliena ꞌla semáriga guꞌíriwili níligo Onorúgamete alué ralámuli jurío ꞌlige ralámuli tabilé jurío napugiti ꞌma ꞌla biꞌlénapi chojkégame kame ꞌlige ꞌla biꞌlénapi simámili ju rekó jaré jurío ke ꞌlige rekó jaré tabilé jurío ke, ꞌma alarigá gatéligime napurigá anílige ꞌya Kristo Esusi. 7 Onorúgame ꞌla ꞌyáligeꞌé nóchali neꞌchí napurigá ꞌemi benírimala ne ye raꞌíchali Esukristo nila. Onorúgameka ꞌwe naꞌtemá neꞌchí ꞌlige alekeri guꞌiri neꞌchí boꞌné aꞌwalílate. 8 Neka ju napurigá alué Onorúgame oyérame abé uꞌtala pe kulí chojkime beniá Onorúgameka abirigáchigo ꞌyáleko nóchali neꞌchí  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

EFESIOS 3​, ​4

518

napurigá benírimala ne Onorúgame nila raꞌíchali alué ralámuli tabilé jurío, napurigá machimela chiena ꞌla nejkúrime ko Kristo. 9 ꞌLige Onorúgame napu suwábaga tábiri newale nulé neꞌchí napurigá ꞌla maꞌchígime machírimala ralámuli churigá ꞌnata asáligo Onorúgame. 10 Onorúgameka najkí napurigá alué santo ánjeli ramué etega ꞌla námamala churigá ko Onorúgame ꞌlige chiena ꞌla benégame ko ꞌnátaga Onorúgame. 11 Ye ju napu ꞌnata asálige Onorúgame ꞌwe ꞌyasi, ꞌlige ꞌma ꞌla sébali ikile napu ꞌnata asale boꞌné Kristo Esusi júliga napu ramué nuleme ju. 12 Kristo mukule ramué neraga, ꞌlige ꞌwe ꞌla bijchígame niru ramué Kristo raꞌichálila, ꞌlige alekeri ꞌwe ꞌla ganíliga raꞌichalia Onorúgame ꞌyuga. 13 Alekeri tabilé sewépua ꞌemi rekó ꞌemi guꞌíriga resí ikié ne napugiti alarigá etega ꞌemi abéchigo ꞌla eꞌwame nímime napu najkí Onorúgame.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Kristo ꞌwe naꞌtemao suwábaga ralámuli 14 Alekeri

neka chojkóbaka iligá raꞌicha Oꞌnó Onorúgame ꞌyuga. 15 Onorúgame ju napu suwábaga ralámuli newale ꞌlige suwábaga santo ánjeli. 16 Alekeri ꞌwe tani ne Onorúgame, napurigá boꞌné alawálate ꞌyawa aꞌwalí ꞌemi napurigá ꞌla aꞌwágame alawégame nímala ꞌemi, 17 ꞌlige napurigá Kristo ꞌemi alawálachi bejtélamala ꞌlige napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla bijchígime nímala Kristo raꞌichálila. Alekeri ꞌwe tani ne Onorúgame napurigá aminabi ꞌyámala iwérali ꞌemi.  

 

 

Alarigá ꞌla ꞌemi biꞌlepi ꞌnátili ꞌnata, ꞌlige ꞌwe ꞌla galegá eté ꞌemi uché jaré ralámuli. 18 Abiena tani ne Onorúgame napurigá ꞌemi ꞌlige suwábaga uché jaré Kristo oyérame ꞌla námamala chiena ꞌla nejkúrame ko Kristo. Ramueka pecha naꞌtáliko aliena ꞌla semáriga nejkúrime ko Kristo. 19 Neka ꞌwe tani Onorúgame napurigá ꞌemi ꞌla machimela chiena aꞌlá naꞌtemao Onorúgame ꞌemi, rekó tabilé siné námalie churigá ko Onorúgame. Najkí ne napurigá tabilé tabiri rokárélamala napu Onorúgame nejímili ju. 20 ꞌWe ꞌla raꞌichasa ꞌla képá Onorúgame olagá. ꞌLige Onorúgame abé waꞌlú nejkúromala tase napurigá ramué tánilia o naꞌtalia. Ramueka ꞌwe ꞌla ꞌnátame niru napugiti Onorúgame ꞌma ꞌla nejíligime boꞌné Alawala. 21 Suwábaga napu ekí Kristo Esusi oyérame niru, senibí ꞌwe ꞌla raꞌicháwili ju Onorúgame olagá jena wijchimoba ꞌlige rewagachi. Alarigá nisa ꞌla képá.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá ko Onorúgame oyérilia

4

Neka jena galírale bajcháriga ajtí Waꞌlula Esukristo oyérame kóriká. Alekeri nulá ne napurigá ꞌla sébali olame nímala ꞌemi napu wanápurigame ju Onorúgamete. 2 Tase gunarume niwa, tabilé siné ayoga eꞌyénawa uché jaré ralámuli ꞌyuga, ꞌwe ꞌla kilí ruyewa rekó ralámuli tabilé ꞌla námachi. ꞌLa ganíliga járowa ꞌemi aꞌbopi. 3 Onorúgame Alawala biꞌlepi ꞌnátili nejime ju ꞌlige ꞌla sébali olawa napu nulá alué alawá.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

519

EFESIOS 4

4 Onorúgame

Alawálaka pe biꞌlepi ju, ꞌlige suwábaga napu Onorúgame oyérame ju biꞌlepi ꞌnátili naꞌtámili ju, aka Onorúgame wanápulige ꞌemi semati nejkúrali ꞌyamia. 5 Pe biꞌlepi ju Waꞌlula napu ramué nuleme ju, ꞌlige pe biꞌlepi ju alué ꞌwe aꞌlá ꞌnátili, tabilé iꞌté uché bilé, ꞌlige pe siꞌnepi ju rewarálime baꞌwichí bokobuga Onorúgame oyérimia, 6 ꞌlige pe biꞌlepi ju Onorúgame napu suwábaga ramué oꞌnola ju, ꞌlige alué ju napu suwábaga eꞌnagá ajtime ju ꞌlige repuka, ꞌlige pe biꞌlepi ju Oꞌnó Onorúgame napu bochígimi ajtí. 7 Aꞌpílipi ramué nóchali ꞌyárigame niru Krístote napurigá guꞌíriwa uché jaré ralámuli. 8 Alekeri ye raꞌíchali Onorúgame nila regá aní: Alué napu simile ꞌpa rewagachi, ꞌma oꞌtole alué Remónisite chaꞌpiruga mochígame, ꞌlige nóchali ꞌyale boꞌné Onorúgame oyérame jena ejperégame. 9 ¿Choniame mayé ꞌemi alué raꞌíchali regá anime «simile ꞌpa rewagachi»? Alué raꞌíchalika regá aniame kérékuru, ꞌpákana rewagáchika reꞌkínagame níligo. 10 ꞌLiko alué napu reꞌkínale ꞌpákana rewagáchikana pe aba alué ju napu simile ꞌpa rewagachi bochígimi nulame nimia. 11 ꞌLige alué boꞌné rewigáchika reꞌkínigame nóchali ꞌyale aꞌpili ralámuli, napurigá jaré nulame nímala Esukristo nochálilachi, ꞌlige jaré napurigá nareme nímala Onorúgame raꞌichálila, ꞌlige jaré napurigá benírame nímala ralámuli napu tabilé oyérame ju Onorúgame, ꞌlige jaré napurigá alé reꞌobachi  

 

 

 

 

 

 

nóchame nímala ralámuli guꞌíriga Onorúgame oyérame ꞌlige beníriga. 12 Alué rewagáchika reꞌkínagame alieri nóchali ꞌyale alué oyérame ralámuli napurigá aminabi námamala Onorúgame nila raꞌíchali ꞌlige napurigá guꞌírimala alué uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame, 13 napusí suwábaga ramué ꞌla oyérisiká Onorúgame ꞌlige ꞌla benisuga churigá ko Onorúgame Inolá, aꞌlige si naꞌtawa biꞌlepi ꞌnátili pe Kristo naꞌtálilacho. 14 Napuꞌlige ꞌma benisuga churigá ko Onorúgame Inolá, aꞌlige ꞌma tabilé niwa napurigá uꞌkuchí napu yati seꞌnú rejcholi chaꞌpime ju ꞌlige napu pe chibi ikime ju pe seꞌnú rejcholi chaꞌpisá, pe eꞌkarúgame rejcholi oyérasa, alué ralámuli ꞌyégame nila raꞌíchali napu ꞌwe jebénigame ju ꞌyégiga uché jaré ralámuli. 15 Iligá ramueka ꞌwe ꞌla bijchiá raꞌichawa ꞌwe ꞌla niraga ralámuli. ꞌLige alarigá aminacho ꞌwe ꞌla eꞌwiwa napu nulá Kristo napu ramué nuleme ju. 16 ꞌLige alué ju napu guꞌiri aꞌpílipi ramué napurigá nochawa ramué napurigá nulá Onorúgame. ꞌLige nejkuri napurigá guꞌíriwa uché jaré ralámuli napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame nímala. Napuꞌlige oꞌmaka ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga ejperélisiká ꞌwe ꞌla niraga uché jaré ralámuli ꞌlige ꞌwe ꞌla nóchiga alué nóchali napu Onorúgame nejí ꞌliko ꞌla semáriga maꞌchíname ju bilé nóchali.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌma tabilé ejperéliwili ko napurigá ralámuli tabilé oyérame Esukristo 17 Neka

rejcholi nejí napu nulá Waꞌlula Esukristo, neka najkí napurigá ꞌma tase aminabi

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

EFESIOS 4​, ​5

520

ejperélamala ꞌemi napurigá alué ralámuli napu tabilé oyérame ju Onorúgame, alué napu ejperégame ju pe napurigá aꞌboi ꞌnata, 18 ꞌlige alué ralámulika napurigá chónigichi ejperégame ju. Alué ralámulika tabilé Onorúgame oyériga ejperégame ju, pe seꞌnú ꞌnátili ꞌnátaga ejperégame ju tase alué ꞌnátili Onorúgame nejílala, alueka pecha bijchígime kame ꞌla ruilía napu najkí Onorúgame cha seꞌnú ꞌnátili oyérame kame. 19 ꞌMa tabilé ꞌla ꞌnata alué ralámuli, chibi noká napu nokanali aꞌboi. Alueka tabilé chenili rekó alanokae pe aminami chibi nokogá eꞌyéname ju. 20 ꞌÉmika tabiléchigo alarigá nokimea oyérale ko Kristo. 21 ꞌÉmika ꞌwe ꞌla ꞌnátaga gepule chieri ko Esusi ꞌlige ꞌwe ꞌla benile ꞌemi tachiri chuꞌsimio nawáligo Esusi. 22 ꞌÉmika beníriliru napurigá aꞌrémala ꞌemi alué ꞌnátili napu ꞌemi ꞌnátame nílige ꞌya, alué ꞌnátili pe chátiri bowechi oꞌtome ju ꞌemi. 23 Beníriliru ꞌemi napurigá Kristo nila ꞌnátili naꞌtámala ꞌemi napurigá nuebo neraga nímala ꞌemi. 24 ꞌLige abiena beníriliru ꞌemi napurigá ꞌla sébali olame nímala ꞌemi napurigá najkí Onorúgame, tase napurigá najkí uché jaré ralámuli. 25 Alekeri tase ꞌyégame niwa, iligá ꞌla bijchígili raꞌíchali raꞌichawa ꞌemi aꞌbopi, napugiti suwábaga Kristo oyérame nírigime. 26 Napuꞌlige ayósiga tase chibi ꞌsípua ꞌlige aminami tase rukuchégame ayowa. 27 Tase eꞌwawa Remónisi napurigá eꞌkarúgamea ꞌnátili nejímala. 28 Alué napu chigome ju ꞌma aꞌrémili ju chigoa, abé aꞌlá ju  

 

 

 

 

 

nochalia ꞌnalina napurigá ꞌla mépua napu najkí ꞌemi. Alarigá nóchaga ꞌla umubámala guꞌiria ꞌemi uché jaré ralámuli napu tabilé nígame ju. 29 Tase chátiri raꞌíchali raꞌichawa, ꞌwe aꞌlá semátiri rejcholi beníriwa ꞌnalina alué ralámuli. 30 Tase sewétiwa Onorúgame Alawala. Onorúgameka boꞌné Alawala ꞌyale ꞌemi. ꞌMa Onorúgame Alawala alawégame nísaká ꞌemi ꞌliko Onorúgame ꞌkúchila júkuru ꞌemi, ꞌlige Onorúgameka tebúmala ꞌemi napusí ku nawachi Kristo ꞌemi oꞌtomea ꞌpa rewagachi. 31 Tabilé eꞌkarúgame ꞌnátili ꞌnata asiboa. ꞌMa aꞌrewa ayoa. ꞌMa tase oparúgame niwa. ꞌMa tase ayónime niwa ralámuli, ꞌma aꞌrewa alué ꞌnátili. 32 ꞌLa aꞌká ralámuli niwa, ꞌla nakúriga ejperégame niwa ꞌemi aꞌboi ꞌlige ꞌla eꞌkawa ꞌemi aꞌbopi cha nokágame níriká, aꞌchigóriga napurigá Onorúgame eꞌkale ꞌemi Kristo júlaga napurigá ꞌla guꞌírimala ꞌemi.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá ejperélimili ko Onorúgame oyérame ralámuli

 

 

 

 

 

5

ꞌEmi napu Onorúgame ꞌkúchila ju, napu Onorúgame ꞌwe galegá eté, ꞌla aꞌchigóriga ꞌnátame niwa napurigá Onorúgame. 2 ꞌLa ganíliga eꞌyénawa ꞌla naꞌtemaka aꞌbopi, napurigá alué Kristo ꞌla naꞌtemale ramué, ꞌlige bilena gulusichi mukule ramué guꞌíriga. Esukrístoka nile napurigá bilé ajágame Onorúgame kógilime, alarigá nile napuꞌlige gulusichi mukiá. Onorúgameka ꞌla nirale alarigá ikichi Esusi.  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

521

EFESIOS 5

3 ꞌEmi

napu Onorúgame oyérame ju, ꞌémika ꞌwe aꞌlá sébili olámili ju. Tabilé naꞌtámili ju ꞌemi eꞌsena umugí ꞌyuga okólime napu tabilé aꞌboi ꞌyula ju ꞌlige tabilé raꞌichámili ju ꞌemi alué chibi nokiame nibilé korúmili ju ꞌemi eꞌkarúgamea tábiri. 4 Tabilé raꞌichawa seꞌnú chátiri tábiri ruwime raꞌíchali, alué raꞌíchali napu pe alué tonto ralámuli raꞌíchame ju, iligá regá aniá mochiwa: «Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkúrame ju ꞌlige biꞌneli neyúriga Waꞌlula ju ramué nuleme.» 5 ꞌÉmi ꞌwe aꞌlá machí alué napu weꞌká umugí ꞌyuga okome ju tase aꞌboi ꞌyula, ꞌlige alué cha nokame, ꞌlige ꞌwe korume eꞌkarúgame tábiri, ꞌla machí ꞌemi ꞌwe chátiri ko alarigá nokiá. Alarigá nokiáká tabilé nirálime ju Onorúgame. ꞌLige alekeri tabilé nuléwili ju ꞌemi Onorúgamete nibilé Krístote. 6 Tabilé aꞌrewa napurigá bilé ralámuli seꞌwinátiri raꞌíchali ruwimela, pe ꞌyégali. Napuꞌlige alué ꞌyégali raꞌíchali oyérisiga, aꞌlige nejime ju Onorúgame gastigo napugiti ꞌma tase eꞌwame nímime alué ralámuli napu Onorúgame najkí. 7 Aꞌlígeko tabilé oyérawa alué ꞌnátili napu ꞌwe chátiri ju. 8 ꞌYako ꞌemi ꞌla oyérame nile alué ꞌyégali raꞌíchali, ꞌlige jípeko ꞌla biꞌlígame bowé najátaga ejperégame ju ꞌemi, ꞌmáchigo ꞌla guꞌíriligime ꞌemi alué Waꞌlula Esukrístote. ꞌLa suériga ejperélawa, napurigá oyérame niru alué tabilé ꞌyégali. 9 ꞌLa suériga ejperégame  

 

 

 

 

 

níriká, ꞌliko uché jaré ralámuli aꞌchigó nokimélachigó, ꞌwe ꞌla suériga ejperélamala napurigá najkí Onorúgame, tabilé oyériga ejperélamala alué ꞌyégali raꞌíchali. 10 Aminacho ꞌla beniboa tachiri galeme ko Onorúgame. 11 Tabilé gompaniérola niwa alué iꞌníliga eꞌyéname ralámuli alué napu pe ꞌyégali benírime ju napugiti pe chónali neraga kame alueka, iligá ꞌémika ꞌwe ꞌla ruyewa tabilé ꞌla ko alanokiá. 12 ꞌWe chijunárume ju ruwá ꞌwe iꞌníliga eꞌyéneo ralámuli aꞌminami chíbika. 13 Napuꞌlige bilé ralámuli ꞌwe ꞌla benisá Onorúgame nila raꞌíchali machime ju chieri raꞌíchali tabilé ꞌla ko ꞌlige chieri raꞌíchali ꞌla ko napu ralámuli benírame ju. 14 Onorúgame nila raꞌíchalika ju napurigá bilé rajilí napu rajilime ju chóniga ilígichi. Alekeri bilé raꞌíchali abé ꞌya osirúgime, regá anime ju: ꞌMa busá, mué napu gojchigá boꞌílige, ꞌma asísiwa mué napu boꞌí alé napu biꞌtí suwígame a ꞌlige Kristo ꞌwe ꞌla guꞌírimala mué. 15 Aꞌliko ꞌwe ꞌla ꞌnátaga eꞌyénawa, tase ejperéliwa napurigá ejperégame ju alué ralámuli napu tabilé eꞌwame ju Onorúgame nila raꞌíchali, iligá ejperéliwa napurigá ejperégame ju alué ralámuli napu ꞌwe aꞌlá eꞌwame ju Onorúgame nila raꞌíchali. 16 Senibí ꞌnátaga mochiwa uché jaré guꞌírilime napugiti weꞌká ralámuli mochígimempá ꞌwe cha  

 

 

 

 

 

 

a 5:14 Ye raꞌíchalika pe anime kéré: «Tabilé ꞌyuga einawa mué napu tabilé oyérame ju Onorúgame.»

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

EFESIOS 5

522

nokame. 17 Tabilé tonto niwa. ꞌWe ꞌla naꞌtawa suwábaga. ꞌLa machigá mochiwa suwábaga napu najkí Waꞌlula Esukristo. 18 Tase rekuka bajiwa napugiti ꞌlige rekusa pe chibi nokame ju ꞌemi. Abé aꞌlá ju Onorúgame Alawala ꞌemi nulea. 19 Napuꞌlige napaísa Onorúgame nila raꞌíchali benimea, ꞌla wikarawa Onorúgame wikala napu wikarálige Rabí. ꞌLige aminami wikarawa napurigá wikarame ju alué uché jaré Esukristo oyérame ruigá Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkúrime ko. ꞌLige aminami wikarawa Onorúgame Alawala nejisa ꞌnátili napurigá wikarawa. 20 Senibí waꞌlú cheliera ꞌyawa Oꞌnó Onorúgame napugiti ꞌémika nulélime kame Waꞌlula Esukrístote.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá ejperélimili ko Onorúgame oyérame

21 ꞌEmi

napu ꞌla nirame ju Kristo, aꞌchigóriga nirawa ꞌemi aꞌbopi. 22 Alué umugí napu ꞌyúgame ju rió, ꞌla eꞌwame nímala alué rió nulachi, napurigá eꞌwame ju Waꞌlula Esukristo nulachi. 23 Krístoka suwábaga boꞌné oyérame nuleme ju ꞌlige alué ꞌsime ju aꞌkabá jawa ralámuli, ꞌlige Krístoka ꞌla lisensia ꞌyale rió napurigá nulame nímala boꞌné bejtélachi. 24 Ralámuli Kristo oyérame ꞌwe ꞌla sébali olame ju suwábaga napu Kristo najkí. Aꞌchigóriga ju bilé mukí napu rió ꞌyúgame ju, ꞌwe ꞌla eꞌwámili ju alué rió nulachi.  

 

 

25 Suwábaga

ꞌemi napu mukí ꞌyúgame ju, ꞌwe ꞌla galewa ꞌemi alué mukí boꞌné ꞌyula, aꞌchigóriga napurigá Kristo ꞌwe ꞌla naꞌtemale ꞌemi. Alueka mukúlekuru ꞌemi guꞌíriga. 26 Alarigá mukule ramué wanápamia napurigá ramué ꞌla alekecho oyérame niwa. Ramué alawala biꞌwélikuru napuꞌlige ramué oyérisiga Onorúgame nila raꞌíchali. 27 Krístoka mukúlekuru ralámuli alawala biꞌwigá napurigá ꞌwe ꞌla sébali olame nímala, tabilé chátiri ꞌnátame. Wanápale napurigá pe alekecho oyérame nímala. 28 Napurigá bilé rió ꞌwe galeme ju boꞌné, alarigá galémili júkuruchigó alué boꞌné upila. Bilé rió napu ꞌwe galeme ju boꞌné upila, abiena ꞌwe galeme ju boꞌnepi. 29 Tabilé ꞌwesi rió gichime ju boꞌnepi, ꞌwe ꞌla repume ju ꞌnalina goꞌame iꞌgá. Krístoka abiena ꞌla suériga repume ju ramué 30 napugiti ramueka Kristo oyérame nírigime. 31 Aka regá aníché Onorúgame nila raꞌíchali ꞌwe ꞌya osirúgime: «Bilé rió napu newime ju bilé mukí ꞌyuga, oꞌnola aꞌrémili ju napurigá napaíka mochímala pe okaka, ꞌlige biꞌlepi ꞌnátili naꞌtámili ju.» b 32 Onorúgame abé ꞌyako tabilé benírale ramué tachiri ruwime ko ye raꞌíchali, alekeri ꞌwe nóchali kame ju beniaa ye raꞌíchali nobi ꞌwéchigo ꞌwe ꞌla bijchiá júkó. Ye raꞌíchalika ꞌwe ꞌla ruyame ju churigá ka Kristo ꞌlige alué oyérame. 33 ꞌLige abiena ruwime ju bilé rió ꞌwe ꞌla repúmili ko boꞌné ꞌyula ꞌlige ꞌla galegá  

 

 

 

 

b 5:31 Eꞌnesi Génesis 2:24.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

 

523

EFESIOS 5​, ​6

napurigá boꞌné. ꞌLige alué mukika ꞌwe ꞌla nirámili júkuru boꞌné ꞌyula.

6

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá ejperélimio ralámuli aꞌboi ejperélachi alué Onorúgame oyérame

ꞌEmi ꞌkuchi ꞌwe ꞌla eꞌwawa napuꞌlige ꞌemi oꞌnola nulachi. Alarigá ju napuꞌlige Waꞌlula Esukristo nulachi. 2-3 Napuꞌlige Onorúgame ꞌyale Moisesi alué makué nulalí, alué bilé nulalí nulá ꞌwe ꞌla nirálime ko ramué oꞌnola, ꞌlige ruwí alarigá olásiká ꞌwe ꞌla ganíliga ejperérawili ko weꞌká bamí. Uché jaré nulalí, tabilé ruwime ju chukiboli ko ꞌla sébali olásiká, nobi yeka ꞌwéchigo ꞌla ruwime júkó. 4 ꞌLige ꞌemi napu ꞌkúchigame ju, tase iwégame neꞌochawa ꞌemi ꞌkúchila, pecha ꞌla nímalawé alarigáká, abé ꞌla ju guꞌírilia ꞌlige rejcholi iꞌlía, ꞌlige benírilia napurigá najkí Waꞌlula Esukristo. 5 ꞌEmi ralámuli napu ralirúgame ju napurigá nochámala tabilé meka, ꞌwe ꞌla eꞌwiwa alué rió nóchali nígame, ꞌla niraga etewa alué nóchali nígame napurigá Kristo. 6 Tase pe napuꞌlige etelia ꞌemi, tase pe aꞌlígecho ꞌla sébali olame niwa pe napurigá ꞌla suériga raꞌichámala ꞌemi olagá. Iligá ꞌwe ꞌla sébali olame niwa senibí napurigá Krístote ralirúgame neraga, ꞌwe ꞌla Onorúgame oyériga. 7 ꞌLa ganíliga newawa bilé nóchali napurigá nochálime ju Waꞌlula Esukristo nochálila. 8 ꞌEmi ꞌwe ꞌla machí ꞌwe ꞌla guꞌírimio Onorúgame ꞌemi ꞌwe ꞌla sébali olame nísaká rekó pe ralirúgame ke ꞌemi o tabilé ralirúgame ke.  

 

 

 

 

 

9 Alué

nóchali nígame ꞌwe ꞌla suériga repúmili júkuru ꞌemi nóchame napu ekí ꞌemi ralale nochárimia, tase ayóniga. ꞌWe ꞌla nélegá nokísiwa ꞌemi Onorúgame ko waꞌlula nuleme ꞌlige aminami alué ralirúgame ralámuli nuleme, alué napu ju Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame, ꞌlige Onorúgameka tabilé chélegá eteme ju rekó jaré ralirúgame kachi o rekó jaré waꞌlula nóchali nígame kachi. Jena ruwimela Páulo ruwíligo chuꞌsímili ko bilé ralámuli Onorúgame oyérame napurigá tabilé uméramala Remónisi naꞌtálila 10 ꞌLige

jípeko uché pe uꞌkabi rejcholi ruyeme ne ꞌemi napurigá ꞌla suériga nokísiwa jena gawichí. ꞌLa aꞌwagá mochiwa, ꞌla narépua alué nejkúrali napu nejí Waꞌlula Esukristo. 11 ꞌWe ꞌla tániga nokísiwa iwérali Onorúgame, napurigá tabilé neyúrimala Remónisi naꞌtálila. 12 Pecha ralámuli sayega mochírigime, Remónisi sayega mochiru, ꞌlige Remónisi gompaniérola napu tabilé etérume ju, napu ꞌma nulea mochí weꞌká ralámuli jena wijchimoba. 13 Alekeri ꞌla tániga nokísiwa iwérali alué Onorúgame, napurigá tabilé neyúrimala Remónisi naꞌtálila. Alarigaka ꞌla anachámala ꞌemi napuꞌlige sebasa resiti raweli, napugiti ꞌma ꞌla iwega mochímime ꞌemi. 14 ꞌLiko ꞌla iwega mochiwa, ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga. Napu aní Onorúgame ꞌla bijchiá ju, ꞌlige Onorúgameka ꞌla sébali olame ju bilé tábiri ꞌla sébali  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

 

524

EFESIOS 6 olame orisá. 15 Senibí ꞌla ꞌnátaga mochiwa Onorúgame nila raꞌíchali benírimia ralámuli napurigá tabilé weꞌká ꞌnátaga mochímala. 16 ꞌEmi ꞌwe ꞌla bijchígisaká napu aní Onorúgame ꞌlige ꞌla sébali olásaká ꞌemi napurigá najkí Onorúgame ꞌliko ꞌla tabilé umériwa ꞌemi Remónisi naꞌtálilate. 17 Onorúgame ꞌma biꞌwésaká ꞌemi alawala ꞌlige ꞌemi ꞌwe ꞌla námame nisa Onorúgame nila raꞌíchali ꞌliko ꞌemi ꞌla umérimala Remónisi naꞌtálila. 18 Tabilé aꞌrewa Onorúgame ꞌyuga raꞌicha ꞌlige iwérali tania, Onorúgame senibí tániwa nejkúrali, Onorúgame Alawala ꞌwe la nejkúrimala. ꞌWe ꞌla ꞌnátaga mochiwa, tabilé guwana rujsuka, ꞌlige ꞌwe tániwa Onorúgame napurigá guꞌírimala suwábaga napu Onorúgame oyérame ju. 19 Tániwachigó Onorúgame napurigá neꞌchí guꞌírimala napurigá ꞌla tabilé majaga benírimala ne Onorúgame nila raꞌíchali, alué raꞌíchali napu tabilé ꞌcho ꞌla námame ju ralámuli. 20 Onorúgame ꞌya neꞌchí ye nóchali napurigá ralámuli benírima ne Onorúgame nila raꞌíchali, alekeri  

 

 

 

 

 

galírale bajcháriga ajtí ne jipe. ꞌWe tániwa Onorúgame napurigá tabilé majaga raꞌichámala ne, ꞌlige aminami napurigá ꞌla benagá raꞌichámala ne. 21 Neka

najkí napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla machimela chieti ajtigó ꞌlige chuꞌsiá ajtigó ne, alekeri jula ne alemi Tíkiko anilime rió, napu ꞌwe ꞌla oyérame ju Waꞌlula Esukristo napurigá ne. 22 Neka tabilé najkí napurigá seweka mochímala ꞌemi. Neka najkí ꞌlina napurigá ꞌemi abichilubi ꞌwe iwériga nokísimala Onorúgame oyeria. 23 Suwábaga ꞌemi napu Onorúgame oyérame ju napurigá ne, ꞌwe ꞌla guꞌírasa ꞌla képá Oꞌnó Onorúgame ꞌlige Waꞌlula Esukristo napurigá tabilé eꞌkarúgamea ꞌnata mochímala ꞌemi. ꞌLa ganíliga etesa ꞌla képá Onorúgame ꞌlige Esukristo napugiti ꞌémika ꞌma ꞌla bijchígame kame Onorúgame nila raꞌíchali. 24 Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírasa ꞌla képá suwábaga ꞌemi napu senibí ꞌwe ꞌla niraga eteme ju Waꞌlula Esukristo. Pe ekí júpá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Carta del Apóstol San Pablo a los Filipenses

Páuloka osele ye apeli alué Kristo oyérame ralámuli alé Bilipo rewégichi ejperégame. Alué Páuloka ꞌma ꞌla benírilige Onorúgame raꞌichálila alé Bilipo rewégichi weꞌkabé bamí bajchabé. Napuꞌlige osá Páulo ye osilí, galírale asagá osale, siné kachi alé Roma asagá galírale bajcháriga, ꞌlige alué ralámuli alé Bilipo ejperégame Onorúgame oyérame enomí náole napurigá goꞌame raligá goꞌmela alé pachá galírale asagá. Alekeri Páulo osele ꞌwe raꞌsálagá ajtigó. Abiena osélechigó ye apeli ꞌwe ꞌla maꞌchígime ruigá ꞌwe ꞌla ganíliga ajtigó napugiti Esukristo ꞌwe ꞌla guꞌíriligime rekó galírale bajcháriga ajtigé, ꞌlige rekó tabilé machié pala meꞌliboli ko o tabilé meꞌliboli kómá. ꞌWe ꞌla ruigá osale napurigá tabilé guwana rujsúmala alé Bilipo rewégichi ejperégame, abichilubi ꞌwe ꞌla ganíliga nokísimala napurigá ꞌsile alué Esusi rekó ꞌwe ená oliá jaré ralámulite. Abiena ꞌwe ꞌla ruigá osele napurigá ꞌla ꞌnátaga ejperélamala, tabilé eꞌwiga alué ralámuli napu pe chátiri bowé rekime ju.

Ye Ju Alué Apeli Napu Osele Páulo Alué Ralámuli Napu Bilipo Ejperégame Nílige

1

 uira suwábaga ꞌemi ralámuli K Bilipo ejperégame napu ekí Onorúgame oyérame ju. Ne Páulo osá ye osilí. Timoteo jena ajtíchigó. Ramueka pe nóchame niru napu nulá Kristo Esusi. a Neka osé ye osilí suwábaga ꞌemi alé Bilipo rewégachi

ejperégame alé napu ju bilena weꞌká riógichi suwábaga ꞌemi ralámuli napu ꞌla Kristo Esusi oyérame ju. Jaré ꞌemi eꞌwélala ju Esusi oyérame nuleme ꞌlige jaré ꞌemi pe nejkúrime ju bilé nejkúrime rokárélasaká. b 2 Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga guꞌírisa ꞌla képá ꞌemi.  

a 1:1 Eꞌnesi glosario «Cristo» ꞌlige «Jesús». b 1:1 Eꞌnesi glosario «diácono».

525 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

FILIPENSES 1

526

Jena ruwimela Páulo tániligo Onorúgame napurigá ꞌla semáriga guꞌírimala suwábaga ꞌla Onorúgame oyérame

3 Napuꞌlige

néléa ne ꞌemi, waꞌlú cheliera ꞌyame ju ne Onorúgame. 4 ꞌWe aꞌlá ganíliga tánime ju ne napurigá ꞌla semáriga guꞌírimala suwábaga ꞌemi, 5 napugiti ꞌémika ꞌla benírame kámechigó ralámuli alué Onorúgame nila raꞌíchali, napurigá ne napuíka chojkiárituru nocha napu nulá Onorúgame. Jípesí tabilé ꞌcho guwana rujsú ꞌemi. 6 ꞌWe ꞌla machigá ajtí ne abichilubi ꞌyamio iwérali Onorúgame ꞌemi napusí uché ku nawá Kristo Esusi. 7 Neka ꞌwe ꞌla semáriga naꞌtemá ꞌlige nélé ne ꞌemi napugiti ꞌémika nóchame kame napu nulá Waꞌlula Onorúgame, pe aba alué Onorúgame napu ꞌyuga nóchame ju ne. ꞌÉmika abichilubi ꞌwe aꞌlá iwériga nokisi rekó ne jena ajtígichi galírale bajcháriga, ꞌlige ꞌemi ꞌla aꞌchigóriga ꞌla biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátame ju ne ꞌyuga napuꞌlige ne alué eꞌwélala ꞌyuga raꞌíchachi alé napu nóchame ju alué eꞌwélala napuꞌlige ne ruyechi Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga nejkúrime ko. 8 ꞌLige Onorúgame ꞌwe aꞌlá machigá ajtí aliena ꞌla semáriga naꞌtemao ne ꞌlige ꞌwe néléo ne suwábaga ꞌemi, pe Kristo Esusi nejí ꞌnátili napurigá aliena naꞌtemámala ne ꞌemi. 9 Neka Onorúgame ꞌyuga raꞌíchaga ꞌwe ꞌla tánime ju napurigá ꞌemi guꞌírimala napurigá abichilubi abé naꞌtemaka nokísimala ꞌemi aꞌbopi oꞌmaka ꞌlige aminabi benigá ꞌwe ꞌla biꞌwígame Onorúgame nila raꞌíchali tachiri najkió Onorúgame, 10 napurigá senibí ꞌla machigá gepúmala ꞌemi chieri raꞌíchali ka ꞌla  

 

 

 

 

 

 

najteme Onorúgame nila raꞌíchali, napurigá tabilé chérikáme nímala ꞌemi napuꞌlige uchéchigo nawachi Kristo. 11 Alarigá alué Esukristo ꞌwe ꞌla guꞌírimala ꞌemi napurigá ꞌla senibí ꞌla nélélamala ꞌla Onorúgame nochálilachi nóchame ko ꞌemi ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo senibí eꞌwime ko napu najkí Kristo 12 Suwábaga

ꞌemi Onorúgame oyérame aꞌchigóriga napurigá ne, neka najkí napurigá machimela ꞌemi, jipe aꞌkinana galírale bajchásiga ne abéchigo ꞌwe elao ne ralámuli beniria tachiri gite nawáligo Kristo. 13 Arigá jípesíko ꞌma suwábaga sontalo jena nóchame ꞌlige suwábaga ralámuli jena Roma ejperégame machí bajcháriga ajtigó ne jena galírale pe Kristo oyérame kóriká. 14 ꞌLige weꞌká, amulí suwábaga alué Onorúgame oyérame, neꞌchí etega jena ajtígichi ne galírale bajcháriga, abéchigo tabilé majaga beniri jípeko alué Onorúgame nila raꞌíchali jena pachá galírale ꞌlige maꞌchí. 15 Jaré pe neꞌchí gichime kéré nobi ꞌwéchigo semáriga benírame júkó ralámuli Kristo nila raꞌíchali rejcholi, abiena ꞌláchigo jaré júkó abé ꞌla bijchiá ꞌla oyérame Kristo, ꞌla oꞌwé ꞌnátame, 16 napu ꞌla naꞌtemaka noká neꞌchí, ne jena ajtigórikábá galírale bajcháriga. ꞌLige jaré pe ꞌwe rióliga nokame ju aꞌbopi pe napurigá sewémala ne jena galírale bajcháriga asagá. 17 Aba alué uché jarélaka ꞌwe ꞌla naꞌtemaka noká neꞌchí, alueka machiame pe Onorúgame boꞌné alarigá rekíligo neꞌchí napurigá ne jena aꞌpawa, napurigá jena nemímala ne, ruigá ꞌwe aꞌlá ko Onorúgame nila raꞌíchali. 18 Tabiléchigo chéréko rekó  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

527

FILIPENSES 1​, ​2

jaré ralámuli jena Roma ejperégame raꞌichie tabilé nélegá Onorúgame, neka abirigáchigo ꞌla raꞌsálagó napugiti alué ralámuli abiena ꞌla Kristo raꞌichálila benírame ju uché jaré ralámuli. c 19 Neka ꞌla machí ꞌla maꞌchínimio ne jena galírale Esukristo aꞌwalila gite, napugiti ꞌemi ꞌwe ꞌla tánime waꞌlú nejkúrali Onorúgame. 20 Neka tabilé chijúniga rejpínili pe boꞌné tabilé ꞌla eꞌwiga Onorúgame, neka najkí ꞌnalina napurigá ꞌla maꞌchígime nélélamala jipe ꞌlige senibí Kristo ꞌwe ꞌla guꞌirio neꞌchí rekó ꞌma meꞌliáe ne ralámulite. 21 Neka bijí jena asagá ajagá ꞌla Kristo oyériga bejtégame ju ne, napuꞌlige ne mukusáká ꞌma rewagachi moinámala ne Kristo ꞌyuga asimea, alarigá ka abé ꞌla nímala. 22 ꞌLige ne bijí jena ajagá asagá aminacho beniria asimela ne Kristo nila raꞌíchali, alekeri tabilé machí ne churigá abé aꞌlá ka, yati mukusuga o abé weꞌlisi asisuga. 23 Tabilé machí ne tachiri churigá abé ꞌla ka. Iꞌsínimi abé ꞌla nerá ne mukiame, napugiti ꞌma mukusáká ne ꞌliko ꞌma ꞌla Kristo ꞌyuga asimé ne. 24 ꞌLige ꞌemi níriká abé ꞌla ju ajagá ajtigó ne napurigá abé ꞌla aminabi benírimempá ne ꞌemi Kristo nila raꞌíchali. 25 ꞌWe ꞌla machí ne bijí weꞌlisi asimeo ne ajagá ꞌemi ꞌyuga ꞌemi guꞌiria rejcholi ruyea napurigá aminabi ꞌla bijchígimala ꞌemi ꞌla waꞌlú aꞌwalí nígame ko Esukristo. 26 Alarigá asíriga ꞌla raꞌsálámala ꞌemi napuꞌlige ne ku ꞌemi ꞌyuga ajtígichi ꞌlige abéchigo ꞌla bijchígimala ꞌemi ꞌla semáriga guꞌíriligo Kristo Esusi  

 

 

 

 

 

 

 

neꞌchí, ꞌlige alarigá Kristo Esusi ꞌwe aꞌlá guꞌírimala ꞌemi. 27 ꞌLige jípeko ꞌémika ꞌwe aꞌká ralámuli niwa, napurigá ne ꞌwe ꞌla machigá asimémpá ꞌla biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátaga mochigo ꞌemi oꞌmaka, ꞌla napurigá najkí Kristo. ꞌWe aꞌlá beniria mochiwa Kristo aꞌrélela raꞌíchali suwábaga ralámuli, 28 ꞌla tabilé majaga alué ralámuli ꞌemi saíla alué napu tabilé galeme ju Onorúgame nila raꞌíchali. Tabilé majaga benírasaká ꞌemi, yeka pe ruyame nímala alué ralámuli pe alanokigá aꞌbopi ꞌma naꞌichí ꞌlúpili ko napuꞌlige suwisá ꞌlige ꞌémika ꞌla rewigachi moinámili ko suwisá. 29 Onorúgameka rekí ꞌemi napurigá ꞌla Kristo oyérame nímala. Rekó ꞌemi ꞌma ꞌla Onorúgame oyérame ke abiena resí ikimela ꞌemi. Onorúgame rekí napurigá resí ikimela ꞌemi Kristo oyériga. 30 ꞌEmi ꞌla etéturu alé Bilipo resí olárigo ne Onorúgame nila raꞌíchali ruwichi ne, ꞌlige jipe abiena ꞌla machíguru ꞌemi abisibi resí ikió ne jena, ꞌemi ꞌwe resí oliáchigó alé Bilipo.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Kristo ꞌwe naꞌtemao suwábaga ralámuli Onorúgame oyérame

2

ꞌÉmika ꞌwe ꞌla ꞌyalía iwérali Krístote, ꞌlige ꞌemi ꞌla machíguru Kristo ꞌwe ꞌla naꞌtemao ꞌemi, ꞌlige Kristo Alawala ꞌemi saꞌpálachi ajtí. 2 ꞌWe ꞌla raꞌsáláriwa neꞌchí ꞌla ganíliga ejperega ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga pe Onorúgamecho ꞌla nélegá, ꞌla naꞌtemaka ꞌemi aꞌbopi.  

c 1:18 Alarigá anile Páulo napugiti jaré alé Roma ejperégame ꞌwe ꞌla semáriga raꞌíchame níligame nobi tabiléchigo aꞌlá biꞌwígame alawégame nílekó.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

528

FILIPENSES 2 3 Tabilé

gunuruwa, tabilé eꞌwélala níniliwa ꞌemi, abé najtékame neraga etewa ꞌnalina uché jaré ralámuli. Tase abé najtékame koripoa ꞌemi aꞌbopi. 4 Tabilé biꞌneli nochánilime niwa boꞌnepi ꞌnátaga, ꞌla guꞌíriwa uché jaré ralámuli. 5 ꞌÉmichigó ꞌla semáriga ꞌnátame niwa napurigá ꞌnátame nile Kristo Esusi. 6 Kristo Esúsika rekó Onorúgame ke tabilé siné ruigá eyénale Onorúgame níligo, alueka pe napurigá bilé rió neraga eyéname nile. 7 Kristo Esúsika jena wijchimoba ochérale, ꞌlige nóchale ꞌwe ꞌla sébali eꞌwiga Onorúgame. 8 ꞌLige jena wijchimoba ochérisa meꞌlíliru gulusichi ujchugá. Alué Kristo Esúsika pe aba alarigá mukumea nawale, Onorúgame alarigá nuléligime. 9 Alekeri Onorúgameka ꞌwe najtékame newale ꞌpa rewagachi sebasa meꞌtagá apiépiri ralámuli, ꞌwe najtékame newale alué Esusi rewalá, 10 napurigá alué rewalá akigá animela ꞌwe najtékame ko Esusi meꞌtagá alué suwábaga ralámuli jena wijchimoba ejperégame, alué ajagá mochígame ꞌlige alué suwígame ralámuli, ꞌlige meꞌtagá alué weꞌká remónisi reꞌlé mochígame, ꞌlige aminami meꞌtagá alué santo ánjeli ꞌpa rewagachi mochígame, 11 napurigá suwábaga akigá animela Esukristo Waꞌlula Nulame ko. ꞌLige aminami animela ꞌwe ꞌla nirawa waꞌlú aꞌwalí nígame ko Onorúgame.

ne ꞌemi ꞌyuga ajtígachi, ꞌwe aꞌlá eꞌweme ke ꞌemi neꞌchí. Abéchigo ꞌla eꞌwawa jipe ne ꞌwe mejká ajtígichi. Neka ꞌwe najkíbá napurigá ꞌemi abichilubi alarigá ejperélamala napurigá ejperé ꞌemi ꞌwe ꞌla nélegá Onorúgame. 13 Pe Onorúgame rekí napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla oyéramala Onorúgame ꞌwe ꞌla niraga ꞌlige napurigá ꞌla sébali olámala ꞌemi alué Onorúgame nila raꞌíchali ruyea ralámuli. 14 Suwábaga ꞌemi Onorúgame oyérame, nochawa alué nóchali napu nulá Onorúgame tabilé che anigá napuꞌlige nulachi Onorúgame, tabilé gawéliga uché jaré ralámuli, 15 napurigá tabilé ꞌwesi ralámuli che animela ꞌemi olagá ꞌla tabilé gawéliga eꞌyénasaká, napurigá nímala ꞌemi Onorúgame ꞌkúchila ꞌwe aꞌlá ꞌnátame napuꞌlige eꞌyena ꞌemi alemi alué ꞌwe iꞌnílame ralámuli mochígichi beníriga raꞌíchali napu nejí Onorúgame, alué raꞌíchali napu waꞌlú iwérali ꞌyame ju ralámuli. 16 Alarigá nokisáká ꞌemi ꞌliko ꞌwe raꞌsálámala ne napuꞌlige uché nawachi alué Kristo, napuꞌlige machisá ne tabilé rioksi ko suwábaga napu beniria ajtí ne ꞌemi. 17 Tabilé chéré rekó ne ꞌwe resí ikié ꞌlige rekó meꞌliboli ke ne ꞌemi guꞌíriga napurigá ꞌemi ꞌla aꞌká ralámuli nímala ꞌla napurigá Onorúgame najkí ꞌlige ꞌla oyérame Onorúgame. Tabilé chéré rekó ꞌwe resí ikié ne, neka ꞌwe raꞌsálagá ajtí. 18 Neka najkíguru napurigá ꞌemi ꞌla ganíliga mochímalachigó ne lakichi.

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame najkió ꞌwe ꞌla eꞌwálime ko napu nulá boꞌné

Jena ruwimela Páulo ruwíligo julamio alemi Bilipo alué Timoteo ꞌlige Epaprolito

 

 

 

 

 

 

 

 

12 ꞌEmi

ne gompaniérola napu ꞌwe naꞌtemá ne ꞌemi, napuꞌlige

 

 

 

 

 

 

19 Alué

Waꞌlula Esusi elasa, julánili ne Timoteo alé napu

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

529

FILIPENSES 2​, ​3

ꞌemi mochí napurigá ku nawagá ruwimela chieti mochigo ꞌemi, ꞌwe ꞌla ganíliga asimé ne ꞌlige machisá ꞌwe ꞌla mochigo ꞌemi. 20 Jena tabilé ꞌwesi rió iꞌté napurigá Timoteo aliena galeme ꞌemi machinálime chieti mochigo ꞌemi. Timoteo ꞌwe galé ꞌemi napurigá ne. 21 Ralámulika pe ꞌnátame ju napurigá nóchame ju aꞌboi, tase napurigá najkí Kristo Esusi. 22 ꞌEmi ꞌla machíguru ꞌwe ꞌla guꞌirio neꞌchí alué Timoteo Onorúgame raꞌichálila benírichi ne ꞌemi. Alueka nejkuri napurigá bilé towí boꞌné oꞌnola guꞌírime. 23 Napuꞌlige machisá ne alolabo ne jena, ꞌwe yati julámala ne Timoteo alemi. 24 Onorúgame elásaká napurigá ꞌla maꞌchínamala ne jena, ne boꞌné simela alé ꞌmi napu ꞌemi mochí. 25 Neka ꞌwe ꞌla nirá ye rió Epaprolito rewégame julamia alemi napu ꞌemi mochí, ye rió napu Onorúgame oyérame ju napurigá ne, napu ne gompaniérola ju nóchalichi napu ꞌwe iligéchigó nemía ruyá ꞌwe aꞌlá ko Onorúgame nila raꞌíchali napuꞌlige bajchásiga ne jena galírale, napu ꞌemi júlale napurigá guꞌírimala neꞌchí bilé tabiri rokárélasa. 26 Ye rioka ꞌwe néléa ajtí ꞌemi ꞌlige weꞌká ꞌnata ajtigé napuꞌlige ꞌemi ꞌwe ꞌnata mochígichi chieti ajtigó napuꞌlige nayuchi ye rió Epaprolito. 27 Alarigá ju. Ye rió ꞌwe nayue jena, amulí mukugé, Onorúgameka ꞌwéchigo ꞌla naꞌtemale ko ꞌlige ꞌwe ꞌla guꞌírile napurigá tabilé mukumela, neꞌchí ꞌwe naꞌtemálechigó Onorúgame ꞌlige  

 

 

 

 

tabilé aꞌrele napurigá mukumela alué Epaprolito napurigá ne tabilé aminabi sewémala. 28 Alekeri neka abéchigo ꞌwe lagá julánili ye rió napurigá ꞌemi ꞌwe raꞌsálámala etea ye rió ꞌlige aminami napurigá ne ꞌma tabilé seweka asimela napuꞌlige ꞌemi ku ꞌwe ꞌla raꞌsálagá mochígichi. 29 ꞌWe ꞌla galegá etewa ꞌemi ye rió, ye rioka ꞌwe ꞌla Onorúgame oyérame kame. Aꞌchigóriga aliena naꞌtemaka etéwachigó apiépiri ralámuli alarigá nóchame napurigá ye rió. 30 Ye rioka Kristo nochálalachi nóchaga amulí mukú ꞌwe aꞌwágame nayue jena nawasa neꞌchí guꞌírimia napugiti ꞌémika tabilé gayénaligime jeka jsiá neꞌchí guꞌírimia napugiti cha mejká kame.  

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo abé najtékame ko beniaa Kristo nila raꞌíchali

 

 

 

3

Jípekobá, ꞌemi napu Onorúgame oyérame ju napurigá ne, ꞌwe raꞌsáláwa. Neka uché bilé raꞌíchali osé ꞌemi, tabilé resibá ne ꞌemi osegá aba pe alué raꞌíchali napugiti waꞌlú nejkúrali kame ye raꞌíchali ꞌemi níriga. 2 Tabilé bijchígawa alué raꞌíchili ꞌyégali napu ruwí alué ralámuli tabilé ꞌla ꞌnátame. Alué napu nulame ju sikiréniliga peꞌtá isílala wiꞌchila, d napu anime ju: «Alarigá nokisáká ꞌemi aꞌboi ꞌla rewagachi moinámala ꞌemi napuꞌlige suwisá.» Alarigá anime ju alué ꞌyégame ralámuli. 3 Pe ramueka ꞌla bijchiá ꞌla moinawa rewagachi, ramué napu ꞌla Onorúgame tánilime niru  

 

d 3:2 Eꞌnesi glosario «circuncisión».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

FILIPENSES 3

530

iwérali Onorúgame alawala gite, ꞌlige tabilé aniame niru ramué aꞌboi gite ꞌwe ꞌla gainárime nírigo Kristo Esusi oyeria. ꞌWe raꞌsálagá mochiru, machiáame jípeko ꞌla Kristo Esusi oyérame nírigo. 4 ꞌWe eꞌkarúriga nokame ke ralámuli Onorúgame oyeria nobi neka abéchigo eꞌkarú ꞌsime kékó meꞌtagá alué ralámuli. 5 Ne abiena sikirétigame júchigó peꞌtá isílala wiꞌchila pe kulí osánó rawé ajtígachi ne ochérasa napurigá nulale Moisesi apélichi osagá, ꞌlige israelita ju ne, ꞌlige ne oꞌnola israelita ke, ꞌlige ebreo raꞌíchame ju ne napu raꞌíchame ju suwábaga israelita, ꞌlige bariseo e ke ne, ꞌlige alué Benjamini rijimala ju ne, alué Benjamini napu ꞌwe ꞌya bejtele taꞌchó ochérachi ne. 6 Neka ꞌwe meꞌlinálime ke alué Esusi oyérame, mayega alarigá najkió Onorúgame. ꞌLige tabilé ꞌwesi ralámuli seꞌwiná aneme ke neꞌchí napugiti neka ꞌwe ꞌla senibí sébali olagánturu napu nulale Moisesi apélichi osagá. Tabiléchigo aꞌlá biꞌwígame alawégame níliko ne napusí ꞌma ꞌla Esukristo oyeria, aꞌlige kulí ꞌla biꞌwígame gayena ne alawala. 7-8 Neka Kristo oyériga ꞌma aꞌré suwábaga napu benigé ne regá anigá: «Pe tabilé ꞌla ꞌnátame nile ne.» ꞌLige regá anigá aꞌré ne suwábaga alué ꞌnátili: «ꞌWe aꞌlá machisúgaká f Kristo Esusi ꞌnalina abé ꞌla ju meꞌtigá alué ꞌnátili napu ꞌnátame nile ne.» Suwábaga  

 

 

 

alué ꞌnátili napu ne ꞌnátame ke pe napurigá repuga nile ꞌmi mejkami pasime. 9 Neka aꞌlá semáriga ꞌnata pe biꞌlepi ꞌnátili naꞌtániliga pe Kristo nélélimecho. ꞌLige neka tabilé najkí napurigá ralámuli animela ꞌwe ꞌla rió ko ne pe ꞌwe ꞌla sébali olagá bejtégiriká pe napu nulá alué nulalí nóchali napu Onorúgame nejile napu nulá napurigá tabilé chigowa ꞌlige napurigá tabilé meꞌliboa. Neka ꞌwe ꞌla najkí ꞌnalina napurigá ꞌla galegá etewa ne Onorúgamete ꞌla bijchígame ju ne waꞌlú aꞌwalí nígame ko Kristo. 10 Neka najkí napurigá alué Kristo Alawala pachágana ne saꞌpálachi asagá abé aꞌlá nejkúrimala. g Neka najkíchigó alué aꞌwalí napu Onorúgame ꞌyale alué Kristo napurigá ku ꞌla ajánamala, ꞌlige abiénachigó ꞌwe aꞌlá naꞌtánili ne napurigá ꞌnátale Kristo, 11 napurigá Onorúgame ꞌla ku ꞌla ajánirimala neꞌchí napuꞌlige ne mukusá napurigá rewagachi simela ne.  

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo aminabi oyérilime ko Onorúgame tase guwana rujsuka 12 Taꞌchó

ꞌme ꞌla sébali olame ju ne napurigá najkí Onorúgame. Tabilé ꞌcho suwábaga machí ne. Neka ꞌla bijchiá uché rajpé abé ꞌla ꞌnátaga bejténili napurigá najkile Kristo Esusi napuꞌlige pe kulí maꞌchí pa neꞌchí alué

e 3:5 Eꞌnesi glosario «fariseo». f 3:7-8 Alué raꞌíchali «machisuga» aniá Páulo pe anime ke anile ꞌwe aꞌlá ko Esusi oyérilia ꞌnalina o aꞌrilía ma alué chátiri ꞌnátili. g 3:10 Yolí raꞌíchaga regá anime chukú: Lo que quiero es conocer a Cristo.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

531

FILIPENSES 3​, ​4

chátiri bowechi. h 13 ꞌEmi ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ne, neka tabilé ꞌcho sébali olá napurigá Onorúgame najkí. Neka ꞌláchigo oyéragó Onorúgame. Tabilé ku guwana wijchí ne. 14 Neka ꞌwe ꞌla eꞌwérali olá naremia napu Kristo Esusi nejímili ju ꞌpa rewagachi. Onorúgame gite ꞌla alarigá ꞌnata ne. 15 Suwábaga ramué ꞌwe ꞌla oyérame nísaká ꞌla alarigá naꞌtáwikuru ramué, ꞌlige ꞌemi rekó tabilé umebe alarigá ꞌnata abiena ꞌla nejkúrimala Onorúgame napurigá ꞌla semátiri ꞌnátili naꞌtámala ꞌemi. 16 ꞌLiko, ꞌemi ꞌwe ꞌla machime ju Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi, ꞌwe aꞌlá sébali olagá ejperélawa napu ekí námame ju ꞌemi tabilé seꞌwiná nokigá. 17 ꞌEmi ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ne, ejperélawa napurigá bejté ne, ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochiwa churigá ejperego alué ralámuli napu eté ꞌemi benírilichi ramué ne Páulo Timoteo si alué semati rejcholi. 18 Weꞌsá ruwíguru ne ꞌlige weꞌká ralámuli tabilé bijchígiguru ramué ralámuli guꞌíriga mukúligo alué Kristo alé gulusichi chujkugá. ꞌWe seweka ajtí ne ꞌlige alué ralámuli alarigá ꞌnátachi. 19 Alué ralámulika oꞌwékana simámala, tabilé eꞌweme Onorúgame. Pe nóchame ju pe napurigá najkí aꞌboi. Pe bajílimecho ꞌnátame ju, ꞌlige pe  

 

 

 

 

 

 

goꞌámecho. ꞌWe gunarúgame ju alué ralámuli. Chijunati kékuru. Alué ralámulika tabilé néléme ju Onorúgame. 20 Ramueka tabilé alarigá niru, ꞌlige ꞌla machiaa ꞌma ꞌla rewagachi moináwili ko. Buigá mochiru ramué alué aꞌwali nígame Esukristo napurigá nolínamala ramué oꞌtomea ꞌpa rewagachi. 21 Seꞌwináriga newámala ramué saꞌpala, alésíko niwa napurigá boꞌné Esukristo, aꞌchigóriga aliena waꞌlú aꞌwalí nígame niwa ramué ꞌpa rewagachi. Bijí jena wijchimoba mochígaká, ꞌwe resítiri saꞌpega ejperégame niru, napuꞌlige rewagachi moinásiká seꞌwinátiri saꞌpégame niwa tabilé resítiri.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo nabí raꞌsálálíme ko napugiti Esukristo ꞌla semáriga nejkúrime kame

4

ꞌEmi ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ne, ꞌwe eténali ne ꞌemi. Onorúgame nejile napurigá ꞌwe ganílimala ne ꞌemi etega ꞌwe aꞌlá oyerio ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchali. Neka najkí napurigá ꞌla nabí alarigá ejperélamala ꞌemi napurigá najkí Onorúgame. 2 ꞌEmi oká umugí Eboria ꞌlige Síntike napu Bilipo ejperégame ju ꞌla Onorúgame oyérame, ꞌla ganíliga ejperélawa, okaka ꞌla aꞌchigóriga ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga churigá oyéritiká Onorúgame. 3 Mué rió Sísigo rewégame, ꞌwe  

 

h 3:12 Napuꞌlige alué Páulo enágichi Ramasko simiá aꞌmulipi raꞌíchale Esusi Páulo ꞌyuga regá anegá: «¿Chonigá sairúgame niraga ajtípaché mueka neꞌchí ꞌyuga?» ꞌLige Páuloka anele: «Mueka ¿chieri júpaché?» ꞌLige Esúsika anele: «Neka Esusi ju.» ꞌLige pe uꞌkabi rawé tabilé maꞌchílile alué Páulo napusí ku saꞌwásiga Esúsite. Aꞌkinana ꞌwe ꞌla oyérale Onorúgame alué Páulo. Eꞌnesi Hechos 9:3-6.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

FILIPENSES 4

532

ꞌla gompaniero Onorúgame nochálilachi, pe rekó guꞌiri alué oká umugí ꞌwe ꞌla semátiri naꞌtálichi, alué umugika okánika neꞌchí guꞌiri ꞌyabé rawé Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi benírichi ne alé Bilipo ejperégame ralámuli, aminami alué umugika alué Kilimente si nocha ꞌyabé rawé, abiena uché jaré ralámuli si napu jipe ꞌma uchú suwábaga alué ralámuli rewalá alé líbrochi napu niga ajtí Onorúgame, suwábaga alué ralámuli napu ꞌla rewagachi moinámala suwisá. 4 ꞌLa nabí raꞌsáláwa napugiti ꞌla semáriga nejkúrime Esukristo alué ramué nuleme. Uchéchigo siné ané ne ꞌemi: ¡ꞌWe raꞌsáláwa! 5 ꞌLa ganíliga ejperéliwa napurigá ꞌla suwábaga ralámuli etémala ꞌwe aꞌlá aꞌká ralámuli ko ꞌemi. ꞌLa ganíliga ejperéliwa oꞌmaka, alué Esukristo napu ramué nuleme ju ꞌwe ꞌla eꞌnegá ajtí ꞌwe aꞌlá ganíliga ejperego ꞌemi, ꞌlige ꞌma peꞌwé nolínamala Esukristo rewagáchika. 6 Tabilé ꞌwesi tábiri weꞌká naꞌtawa. Iligá Onorúgame ꞌyuga raꞌichawa ꞌlige nejkúrali tániwa, ꞌlige waꞌlú cheliera ꞌyawa Onorúgame. 7 ꞌLige alarigá nokisáká ꞌemi, Onorúgame ꞌyámala iwérali napurigá tabilé weꞌká tábiri naꞌtámala ꞌemi, napurigá tabilé bajkimela ꞌemi naꞌtálilachi chátiri ꞌnátili, alésíko ꞌla ganíliga mochímala ꞌemi. Esukristo ju aꞌwalí nejime napurigá tabilé chátiri naꞌtawa, pe Onorúgame boꞌné alarigá elá. Onorúgameka ꞌla  

 

 

 

semáriga nejkúrime ju napu tabilé ꞌwesi ralámuli machí chiena waꞌlú nejkúrime ka Onorúgame. Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe ꞌla ꞌnátaga naꞌtálime ko ꞌlige ꞌwe ꞌla ganíliga etélime ko suwábaga ralámuli

8 Uché

pe uꞌkabi raꞌíchali ruimé ne. ꞌWe ꞌla ꞌnátaga etewa alué ꞌwe aꞌlá ralámuli napu tabilé ꞌyégali raꞌíchame ju, alué napu ꞌla niraga etéliame ju uché jaré ralámulite, alué napu tabilé cha nokame ju, napu ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame ju, alué napu ꞌla ganíliga eteme ju uché jaré ralámuli, alué napu ruyame ju ꞌwe aꞌlá ralámuli ko. ꞌLa ganíliga etewa suwábaga alué ralámuli. 9 ꞌLa alarigá ꞌnátame niwa napurigá beniri ne ꞌemi. ꞌLa aꞌchigóriga nochawa napurigá etele ꞌemi ne nóchachi, ꞌlige Onorúgame napu nejime ju semati raweli ꞌla ꞌemi ꞌyuga asimela. i  

Jena ruwimela alué ralámuli Bilipo ejperégame ꞌwe ꞌla guꞌíriligo alué Páulo

10 Alué

Esukristo reꞌpá ajtígame suwábaga ramué nuleme, waꞌlú ganílili ꞌyame ju neꞌchí napugiti ꞌémika uchéchigo ꞌnátaligame neꞌchí guꞌírinilia. ꞌÉmika ꞌla bijchiá ꞌla guꞌírinilia mochile neꞌchí, pe iligá buigá mochile ꞌemi chiéniko uché ꞌla níliga neꞌchí guꞌírilia. 11 Neka tabilé resí lagá aní napurigá ꞌemi neꞌchí guꞌírimala, neka ꞌma bení raꞌsálagá bejtega, alekeri tabilé  

i 4:9 Páulo siné kachi pe regá ruwime ke anile: ꞌWe ꞌla niraga etewa alué aꞌká ralámuli, iligá ꞌwe ꞌla ꞌnátaga etewa pala ꞌla ꞌwe nocha napurigá etele napurigá ne nóchachi ꞌlige napu akele napu ne benírale. Alarigá tabilé oyéramala ꞌemi uché bilé ꞌnátili.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

533

FILIPENSES 4

tábiri resílagá aní ne. 12 Neka ꞌwe ꞌla bení ꞌwe ꞌla raꞌsálagá bejtega rekó tabilé nige eꞌkarúgame tábiri ꞌlige goꞌame iꞌsínimi, rekó eꞌlowika bejtege ta iꞌtigóriká goꞌame iꞌsínimi. Neka ꞌma ꞌla bení alarigá bejtega napurigá pe abisibi ganíliga bejtélamala ne rekó nige goꞌame ꞌlige rekó ta nige goꞌame. 13 Neka ꞌwe aꞌlá bené pe abisibi raꞌsálagá bejtega pe Kristo gite. 14 ꞌÉmika abirigáchigo ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochile ko neꞌchí guꞌiria napuꞌlige ne ꞌwe resí nilia ajtígichi. 15 ꞌEmi ralámuli Bilipo ejperégame j napuꞌlige ne pe kulí chojkía beniria Onorúgame nila raꞌíchali rejcholi weꞌkaná ichúrimi alé Maseronia eyéniga, pe ꞌémicho Bilipo ejperégame ꞌwe ꞌla guꞌiri neꞌchí enomí ꞌya, oꞌmaka nakúriga nejí. Abiena ejperé weꞌká chojkégame ralámuli Onorúgame oyérame nobi alueka tabiléchigo guꞌiri go neꞌchí. 16 Napuꞌlige ne bijí alé Tesalónika ajtígichi ꞌwe ꞌla guꞌiri ꞌemi neꞌchí osá náorale enomí ꞌemi oꞌmaka nakúriga. 17 Neka tabilé pe ꞌwe ꞌyalime najkigá aní enomí, neka pe najkí ꞌnalina napurigá Onorúgame ꞌwe ꞌla semati raweli ꞌyámala ꞌemi. 18 ꞌLige neka jipe ꞌwe ꞌla níkuru enomí, alué enomí  

 

 

 

 

 

 

napu ꞌemi alué rió Epaprolito oꞌtóriga júlale, bijí ꞌla mochiga ajtíkuru ne. Aꞌchigóriga raꞌsálá ne alué enomí ꞌyáachi ꞌemi neꞌchí, aꞌchigóriga napurigá raꞌsáláme ju Onorúgame semá nokachi ꞌemi. 19 Onorúgame, napu oyérame ju ne, waꞌlú nejkúrile Kristo Esusi júlaga jena wijchimoba. Alekeri jípeko tabilé tábiri rokárélamala napugiti ꞌémika ꞌla oyérame Onorúgame ꞌlige napugiti ꞌémika ꞌla guꞌírame neꞌchí. 20 ꞌLa nabí regá anewa Onorúgame ramué Oꞌnola: «Waꞌlú aꞌwalí nígame ju mué Oꞌnó.» Alarigá kame.  

 

21 ꞌWe

ꞌla repori ne ꞌemi ralámuli Kristo Esusi oyérame. ꞌLige Onorúgame oyérame ralámuli napurigá ne jena mochígame ne ꞌyuga abiena alué ꞌwe náolachigó reporali. 22 Abiena suwábaga alué ꞌwe ꞌla sébali oyérame Onorúgame jena Roma anilichi ejperégame abiena ꞌwe ꞌla náolachigó reporali, alé alué waꞌlula selígame rey bejtélachi nóchame, alueka ꞌwe náolachigó reporali. 23 Alué Waꞌlula Esukristo ꞌwe semáriga guꞌírisa ꞌla kékuru ꞌemi ralámuli. Pe ekí képá. Cheliérabá.  

 

j 4:15 Alué ralámuli Bilipo ejperégame filipense anelime nile yolí raꞌíchaga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La carta del Apóstol San Pablo a los Colosenses

Páulo osele ye osilí alué Esukristo oyérame ralámuli Colosa ejperégame baisá makué bamí aꞌkinana Esusi mukusá. Páuloka galírale bajcháriga ajtile, tabilé ꞌla machirú koche ajtíligo, siné kachi Roma anilichi ajtíligerémá o siné kachi Ebeso anilichi kérémá. Aꞌlige osele alué Esukristo oyérame Kolosa ejperégame napugiti jaré alué ralámuli seꞌnú raꞌíchali oyera mochíligame. Ralámuli napu oyérame nile alué raꞌíchali regá anime nile: «Tabilé ꞌme najtékame ju Esukristo raꞌichálila», ꞌlige Páuloka osale ye raꞌíchali regá anime: «Esukristo raꞌichálila abéchigo najtékame júkó meꞌtigá uché jaré raꞌíchali», ꞌlige biꞌlepi ꞌnátili naꞌtáwili ko ramué pe Esukristo naꞌtálilacho. Ye apeli napu oséliru Kolosa ejperégame, aꞌchigóyéri ju uché jaré apeli napu Páulo osele alué Bilimoni ꞌlige Ebeso ejperégame ralámuli.

Ye Ju Alué Apeli Napu Osele Páulo Alué Ralámuli Napu Kolosa Ejperégame Nílige

1

 uira suwábaga ꞌemi ralámuli K Onorúgame oyérame Kolosa ejperégame. Ne Páulo ꞌlige Timoteo náulia ye apeli ꞌemi ralámuli Kolosa ejperégame, ꞌemi ralámuli napu Onorúgamete wanápurigame ju, ꞌlige napu ꞌla bijchígime ju Kristo Esusi raꞌichálila. Neka Kristo Esúsite wanápurigame ju napurigá nulame nímala ne ꞌlige benírame ne suwábaga ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali. Alarigá najkile Onorúgame. Timotéoka Onorúgame

oyérame júchigó napurigá ne. 2 ꞌÉmika Krístote wanápurigame ju, ꞌlige ꞌémika asíriga aꞌlá oyérame ju alué. Neka ꞌwe najkí napurigá ꞌemi ꞌwe semáriga narémala nejkúrali Oꞌnó Onorúgame nejílala, ꞌlige aminami najkí ne napurigá ꞌemi tabilé weꞌká eꞌkarúgame ꞌnátame nímala. 3 Senibí napuꞌlige raꞌichalia Onorúgame ꞌyuga, ramueka cheliera iꞌlime niru Onorúgame waꞌlú guꞌírigorikábá ꞌemi, Onorúgame napu ju Waꞌlula  

 

534 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

535

COLOSENSES 1

Esukristo Oꞌnola. 4 Uché jaré ralámuli ruwí ꞌemi ꞌwe ꞌla bijchígame ko ꞌwe ꞌla nejkúrime ko Kristo Esusi, ꞌlige ruwíchigó ꞌwe ꞌla galegá eteme ko ꞌemi suwábaga alué napu wanápurigame ju Onorúgamete. Alekeri cheliera iꞌlí Onorúgame. 5 ꞌÉmika ꞌwe ꞌla bijchígame ju ꞌlige ꞌla ganíliga eteme ju ꞌemi alué oyérame napugiti machiame ꞌemi Onorúgame ꞌwe semátiri raweli nígame ko ꞌpa rewagachi ꞌemi iꞌlime. ꞌÉmika ꞌma ꞌla gepule alué ꞌla bijchiá raꞌíchali. 6 Alué raꞌíchali Onorúgame raꞌichálila napu akele ꞌemi, jipe ꞌma ꞌla gepú weꞌká ralámuli jena wijchimoba ejperégame, ꞌlige weꞌká ralámuli ꞌma ꞌla semáriga ꞌnátame ju aꞌchigóriga napurigá ꞌnátame ju ꞌemi napusí gepule Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírame ko ralámuli. 7 Alué rió Epáprasi anilime ꞌsile ye raꞌíchali beniria ꞌemi. Alué rioka Kristo nila raꞌíchali benírame ju napurigá ramué. Ramueka ꞌwe galegá eteru alué rió, ꞌlige ramué nuleru napurigá simela ꞌemi benírimia. 8 Alué rioka ꞌwe ꞌla ruwí ꞌemi ꞌwe ꞌla guꞌírilio Onorúgame Alawálate napurigá ꞌemi ꞌla naꞌtemaka etémala uché jaré ralámuli. 9 Alekeri ramueka ꞌwe raꞌichalia Onorúgame ꞌyuga tániga napurigá uché rajpé guꞌírimala ꞌemi ꞌlige napurigá Onorúgame Alawala abiena guꞌírimala ꞌemi napurigá machimela tachiri najkió Onorúgame. 10 ꞌLige abiena ꞌwe tánilia Onorúgame napurigá guꞌíriwa ꞌemi napurigá ꞌla semáriga ejperélamala ꞌemi ꞌla napurigá  

 

 

 

 

 

 

Waꞌlula Esukristo oyérame neraga, napurigá Onorúgame ꞌwe ganíliga asimela ꞌemi ꞌyuga, sébali olagá suwábaga napu nulá Onorúgame. Alarigá abé ꞌla námamala ꞌemi churigá ko Onorúgame. 11 Ramueka ꞌwe tánilia Onorúgame napurigá abé waꞌlú aꞌwalí ꞌyawa ꞌemi Onorúgamete. Alueka ꞌla nígame ju aꞌwalí napurigá ꞌla anachámala ꞌemi napuꞌlige resí ikiá ꞌlige napurigá ꞌwe ꞌla ganíliga 12 cheliera ꞌyámala Oꞌnó Onorúgame waꞌlú nejkúrigoriká, alué Onorúgame napu ꞌma ꞌla wanápale ꞌemi napurigá ꞌemi narémala semati raweli napu Onorúgame nejímorílige. 13 Onorúgame ramué Oꞌnola ꞌsile alué chátiri ꞌnátili bujea ramué, napurigá ramué ꞌma tabilé chátiri ꞌnátili ꞌnátame niwa. ꞌLige boꞌné alawala nejíturu napurigá ramué mochiwa napu nulame ju Onorúgame Inolá Esukristo. 14 Alué Onorúgame Inolá ꞌsime ju chátiri bowechi buyana ramué napuꞌlige mukusá, ꞌlige eꞌkame ju ꞌwe cha nokisuga ramué.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe ꞌla ganíliga ejperélirigo napugiti Esukristo ꞌma mukúligame bilena gulusichi chujkugá 15 Oꞌnó

Onorúgameka tabilé etérume ju, nobi alué Inolaka ꞌláchigo etérukó napu Esukristo anilime ju. Ye Esukristo pe abalieri júchigó napurigá Onorúgame. Alueka ꞌwe ꞌyasi ajtígame ju tabilé ꞌcho nerúgichi ye gawí. 16 Alué ꞌsile newá suwábaga napu ekí nerú jena wijchimoba ꞌlige napu ekí nerú ꞌpa rewagachi, suwábaga

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

536

COLOSENSES 1 napu ekí eteru jena ꞌlige napu ekí tabilé eteru, ꞌlige alué santo ánjeli napu weꞌká nóchali nóchame ju, ꞌlige alué weꞌká alawá napu tabilé etérume ju. Pe alué Onorúgame Inolá ꞌsile suwábaga newá napu ekí boꞌné najkile. 17 Krístoka asíriga ꞌyasi bejtégame nile taꞌchó nerúgichi ye gawí ꞌlige rewagátiri, alué júkuru suwábaga gateme napurigá ꞌla semáriga nímala jena wijchimoba. 18 Aminami Kristo júkuru Waꞌlula alué oyérame nuleme ꞌlige alué júkuru bajchá ajánigame ꞌpa rewagachi simea. Alarigá ꞌsile biꞌneli waꞌlula nulame nimia. 19 Onorúgameka asíriga raꞌsálagá asale Esukristo ꞌyuga. Esukristo suwábaga nígame ju napu ekí niga ajtí Onorúgame jipe, alueka Onorúgame ju. 20 Onorúgameka alué Esukristo júlale napurigá ku ꞌla ganíliga ejperélamala suwábaga ralámuli jena gawichí ejperégame. Alarigá ꞌsile Onorúgame napurigá jena gawichí mukugá Esukristo bilena gulusichi ꞌla ganíliga ejperélamala ralámuli. 21 ꞌÉmika tabilé Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame nile ꞌyako, pe Onorúgame saíla neraga mochile ꞌemi, pe asíriga chátiri tábiri nóchaga. 22 Onorúgameka suwábaga gatele Kristo júliga jena wijchimoba, nawálekuru napuyeri rió neraga ꞌlige ꞌma meꞌlíliru ralámulite bilena gulusichi ujchagá. Pe alarigá gatele Onorúgame napurigá ꞌemi alawala ꞌma biꞌwérigame nímala ꞌlige tabilé chojkila nímala. 23 Alarigá nímala ꞌemi ꞌla aminabi eꞌwásaká Onorúgame raꞌichálila, ꞌlige tabilé  

 

 

 

 

 

 

guwana rujsusa alué raꞌíchali beniá. ꞌÉmika ꞌwe ꞌla machí aliena ꞌla nimio aminabi oyérilia ꞌwe semati raꞌíchali Onorúgame nila. ꞌÉmika ꞌma aké ye raꞌíchali. Ye raꞌíchalika bochígimi ruirúgame ju ralámulite Onorúgame oyérame napu echilú ju jena wijchimoba. Neka Onorúgamete nulérigime ju napurigá ne benírimala ye raꞌíchali napurigá ꞌla námaka akimémpá suwábaga ralámuli ye Onorúgame nila raꞌíchali. Jena ruwimela Páulo ruwíligo suwábaga ralámuli Onorúgame oyérame guꞌírame ko

24 Neka

asíriga ejelía ajtí jena jipe ꞌemi guꞌiria, ꞌlige asíriga raꞌsálagá ajtí ne. Tabilé seweka ajtí ne rekó ꞌwe ejelíe. Néchigó aꞌchigóriga resí ikí napuyena resí ikile Esukristo jena wijchimoba. Alueka resí ikílekuru alué oyérame ralámuli guꞌíriga. Néchigó aliena resí ikiá ajtí alué Onorúgame oyérame guꞌíriga. 25 Onorúgameka nulele neꞌchí napurigá ne ꞌemi guꞌírimala Onorúgame raꞌichálila beníriga, napurigá ꞌla maꞌchígime námamala suwábaga ꞌemi. 26 Alué raꞌíchali napu ralámuli tabilé machime nile ꞌya, jípeko Onorúgame beniri alué ralámuli napu boꞌné wanápale Onorúgame oyérame ralámuli. 27 Onorúgameka najkí napurigá námamala alué ralámuli tabilé jurío, alué ꞌwe aꞌlá semátiri raꞌíchali napu tabilé námale ꞌya mochígame ralámuli, ꞌlige alué ꞌwe semátiri raꞌíchalika pe Kristo ju napu ꞌma ajtí ꞌemi alawálachi, ꞌemi napu Onorúgame oyérame ju. Alekeri ꞌwe  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

537

COLOSENSES 1​, ​2

aꞌlá machigá mochí ꞌemi Esukristo nejimio Onorúgame aꞌwalila. 28 Ramueka ichúrimi eꞌyéniga ꞌwe ꞌla ruyá chieri ko Kristo. Ramueka rejcholi ruilíguru ralámuli, ꞌlige guꞌírilia napurigá ꞌwe aꞌlá námaka ejtebímala, ꞌlige napurigá ꞌla sebámala aꞌpílipi Kristo ajtígichi sébali olagá. 29 Neka ꞌwe iwériga nocha ꞌlige aminami asíriga aꞌlá benírame ju ne napurigá ralámuli ꞌla sebámala alé napu ajtí Kristo. Neka Kristo aꞌwalílate nocha ꞌlige beniri ne. Neka najkí napurigá ꞌemi ꞌla machimela ꞌwe aꞌwágame nochio ne ꞌlige aminami ꞌemi beníriga ꞌlige aminami Laorisea anilichi weꞌká riógichi ejperégame ꞌlige aminami suwábaga napu tabilé ꞌcho machime ju neꞌchí. 2 Neka suwábaga alué ralámuli guꞌiri napurigá oiláriga mochímala ꞌlige ꞌla raꞌsálagá mochímala alué ralámuli napurigá tabilé weꞌká ꞌnata mochímala, napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnata mochímala ꞌlige ꞌla aꞌbopi galegá, ꞌlige napurigá ꞌla námamala churigá ko Kristo. ꞌWe ꞌyako ralámuli tabilé ꞌla námale churigá níligo alué Kristo. 3 Suwábaga napu tabilé ꞌla námame ju ralámuli churigá ko Onorúgame, pe Esukristo oyériga ꞌla machiboa churigá ko Onorúgame. 4 Neka ye ruwíguru napurigá tabilé ꞌwesi ralámuli ꞌyégaga raꞌichámala ꞌemi ꞌyuga, ruigá churigá ko Onorúgame. Pe alarigá ꞌnátame ju aꞌboi, ꞌwe semáriga raꞌíchame ju nobi tabiléchigo bijchiá júkó. 5 Neka pecha ꞌemi ꞌyuga ajtí ko, nobi ꞌwéchigo nélégó ne ꞌemi, ꞌlige ꞌwe  

 

2  

 

 

 

ganíliga ajtí ne ꞌwe aꞌlá ejpéniga nóchame kame ꞌemi, ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla bijchigia mochígame ꞌemi Kristo raꞌichálilachi. Jena ruwimela Páulo ruwíligo napuꞌlige oyérilia Kristo pe biꞌlepi ꞌnátili naꞌtáwili ko

6 ꞌÉmika

ꞌwe aꞌlá eꞌwegá nokísimili júkuru Kristo Esusi napurigá oꞌwínilige ꞌemi ꞌya napuꞌlige chojkía Kristo Esusi oyeria. 7 Pe biꞌlepi ꞌnátili naꞌtámili júkuru ꞌemi pe alué Esukristo naꞌtálilacho, ꞌla oyérimili júkuru ꞌemi alué ꞌnátili aminabi senibí rawé ꞌla napurigá benile ꞌemi ꞌya, ꞌla senibí cheliera anega Onorúgame. 8 ꞌWe aꞌlá ꞌnátiga eꞌyéniwa alué ꞌyégali nawésali ruyame ꞌyuga. ꞌWe ꞌla ꞌnátaga, alueka pe ꞌemi ꞌyegániliga eꞌyena pe alué ꞌyégali raꞌíchalite. Alueka tabilé ruwime ju Kristo eꞌwélime, alueka pe ꞌnátame ju napurigá ꞌnátame ju ralámuli napu tabilé Kristo oyérame ju. 9 Krístoka aꞌchigóyéri ju napurigá Onorúgame. Onorúgame aꞌwalila nígame ju ꞌlige pe biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame ju pe Onorúgame ꞌyuga. 10 ꞌLige ꞌémika ye aꞌwalí nígame ju ꞌlige aminami Kristo Alawala napugiti ꞌémika aleké oyérame kame. Alué kame Waꞌlula biꞌneli neyúriga, umérale suwábaga alué eꞌwélala napu Remónisi gompaniérola ju. 11 Napuꞌlige ꞌemi ꞌma tabilé eꞌwesa alué chátiri ꞌnátili, ꞌwe ꞌla néléramala Kristo ꞌemi nuleo. Jaré ralámuli Onorúgame oyérame korime ju napugiti sikirétigame kame peꞌtá isílala wiꞌchila, nobi tabiléchigo aꞌreme  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

COLOSENSES 2

538

júkó chátiri ꞌnátili. Kristo ꞌsime ju chátiri ꞌnátili bujea. 12 Napuꞌlige ꞌemi ꞌma rewarásiga bilena baꞌwichí, alueka pe anime kéré Kristo mukúligo ꞌlige ku ajániligo ramué alawala biꞌwigá. ꞌÉmika ꞌwe ꞌla bijchígime ju Onorúgame waꞌlú aꞌwalí nígame ko napurigá ꞌyámala aꞌwalí bilé mukúgame. 13 Abé ꞌyabeko ꞌemi alawala napurigá suwígame nile napugiti ꞌémika cha chátiri alawégame níligame. Nobi jípeko Onorúgame ꞌmáchigo ꞌla ꞌyáleko boꞌné alawala ꞌemi aꞌchigóriga napurigá ꞌyale Kristo. Onorúgameka ꞌma bujele alué chátiri ꞌnátili napu ꞌnátame nírige suwábaga ramué. 14 Tabilé gainaru sébali olá Moisesi nila nulalí, nobi Onorúgameka gatélekó Kristo júliga napurigá mukumela bilena gulusichi. 15 ꞌMa neyúrile Onorúgame napuꞌlige uchéchigo siné ꞌyasa ajalí alué Kristo napurigá ku ajagá asimela. Onorúgame ꞌma bujele aꞌwalila suwábaga eꞌwélala napu ekí Remónisi gompaniérola nile. ꞌWe chijúniga mochí Remónisi gompaniérola ꞌma meꞌtiruga mochígempá. Onorúgameka buluruga oꞌtoginti káré alué Remónisi gompaniérola napurigá suwábaga ralámuli etémala.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe ꞌla oyérilime ko Onorúgame napu ꞌpa rewagachi ajtí

16 ꞌMa

neyúriga ajtí Onorúgame, alekeri ꞌma tabilé ꞌwesi seꞌwiná animeli júkuru tachiri goꞌame goꞌyátiká, pecha animeli júkó: ye goꞌámeka tabilé goꞌyame júché aleké rawé, ꞌlige tabilé bajílime

júché alué pee rekútume aleké rawé. Jaré ralámuli tabilé ꞌla korime ju jaré goꞌame goꞌá. ꞌLige jaré nabí ꞌla sébali oliame korime ju apiépiri piesta, ꞌlige jaréchigo nabí mechá oliame korime ju piesta napuꞌlige mechá uꞌtá enágichi, ꞌlige jaréchigo anime ju nabí tarali ꞌla sébali oliame ko ꞌla neraga resíbilichi rawé. 17 Suwábaga alueka pe ruwime kéré churigá nímili níligo aꞌkinana rawé, pe ruyame ju churigá nawale Kristo jena wijchimoba ꞌlige churigá ku nawamio jena wijchimoba. Abé ꞌla ju Kristo ꞌemi nulea. 18 Mochí jaré ralámuli napu asíriga ꞌla nerame korime ju alué santo ánjeli ꞌlige napu ꞌwe aꞌlá aꞌká ralámuli neraga eꞌyéname ju, ꞌlige napu ꞌwe eteme korime ju eꞌkarúgame tábiri remugichi, tase aꞌréwaká napurigá ꞌyégali raꞌichámala ꞌemi ꞌyuga, alueka pecha ꞌla Onorúgame oyérame kame. Alué ralámulika pe aꞌboi nila ꞌnátili bijchígime ju. 19 Suwábaga alué ralámuli tabilé oyérame ju Kristo, alué Kristo napu nuleme ju suwábaga oyérame, ꞌlige napu aminacho aꞌwalí ꞌyame ju alué oyérame. Krístoka suwábaga tábiri ꞌyame ju napu resílá alué oyérame. Onorúgameka ꞌma ꞌla ꞌnátalige churigá ꞌyamio biꞌlepi ꞌnátili. 20 ꞌÉmika ꞌyako ꞌnátame nile napurigá uché jaré ralámuli, nobi jípeko ꞌmáchigo ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame júkó ꞌemi pe Krístocho ꞌyuga napu mukule ꞌemi guꞌíriga. ꞌÉmika ꞌma pecha aꞌchigóriga nokimeli júkó napurigá nokame nílige ꞌemi ꞌya. ¿ꞌLígebiché chonigá oyériliaché ye nulalí napurigá oyérame nílige ꞌemi ꞌya, alué nulalí  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

539

COLOSENSES 2​, ​3

napu anime ju: 21 «¿Tabilé chaꞌpiboa alué tábiri, tabilé goꞌpoa alué goꞌame?» 22 Alué rejchólika pe ralámuli rejchólila ju, alué rejchólika pe aꞌkinánami ꞌma tabilé najtékame ju. 23 Alué raꞌíchali ꞌwe ꞌla Onorúgame raꞌichálila kárékuru. Weꞌká ralámuli ꞌwe ꞌla oyérame ju ye raꞌíchali. Ramueka alekeri ꞌwe ꞌla niralia napugiti ruyame kame churigá ꞌla tabilé nasinákuli niwa, ꞌlige churigá tabilé riólame niwa, ꞌlige churigá ꞌla ꞌnátaga eꞌyénawa ramué. Nobi alué nulalika tabilé biꞌweme ju ramué naꞌtálila. ꞌÉmika ꞌma alawégame ju Kristo Alawala, ꞌla semáriga oyérimili júkuru ꞌemi alué rewagachi nerúgame ꞌnátili napu ajtí Kristo alé wajtoná napu ajtí Onorúgame. 2 Pe Onorúgame naꞌtálilacho ꞌnátaga nokísimili júkuru ꞌemi, tase alué chátiri ralámuli naꞌtálila, alué napu jena wijchimoba mochí. 3 Napuꞌlige Kristo meꞌlíliru gulusichi ujchagá, ꞌémichigó napurigá suwígame nílechigó, nobi jípeko ꞌma ku ajágame neraga mochí ꞌemi, ꞌmáchigo alawégame kame ꞌemi Kristo Alawala, ꞌlige Krístoka Onorúgame Alawala alawégame ju. 4 Kristo júkuru aꞌwalí nejime napurigá ꞌwe aꞌlá naꞌtawa. Napuꞌlige Onorúgame uchéchigo siné julasa alué Kristo napurigá ralámuli ꞌla etémala, ꞌlige ꞌemi abiena etéwachigó ralámulite aleké ꞌyuga napugiti ꞌémika alawégame kame Onorúgame nila.  

 

 

3

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá ꞌnátame níligo bilé rió tabilé ꞌcho oyérame ka Onorúgame ꞌlige churigá ꞌnátame ko jipe Onorúgame oyérame ka 5 Alekeri

ꞌma aꞌrewa alué chátiri ꞌnátali napu ꞌnátame ju ralámuli jena

wijchimoba ejperégame. Tase ꞌyuga okópua eꞌsena umugí tabilé ꞌemi aꞌboi ꞌyula. Rió níriga tase rewiboa bilé rió. Tase pe umugicho ꞌnata mochiwa. Tase naꞌtawa chátiri nochálime. ꞌLige tase weꞌká eꞌkarúgame najkiboa. ꞌWe najkiáká eꞌkarúgame tábiri ꞌliko pe abé nerálime kárémala alué eꞌkarúgame tábiri peka najkigá Onorúgame. 6 Alué chátiri ꞌnátali naꞌtalia pe gastigo rewiyame ju, alekeri Onorúgame ayome ju ꞌlige ꞌoni aꞌreme ju. 7 Abé ꞌya ꞌemi ꞌwe chátiri ꞌnátame nile ꞌlige ꞌwe cha nokame nile ꞌemi. 8 Nobi jípeko ꞌma aꞌrewa suwábaga alieti ꞌnátili. Tase ayowa, tabilé naꞌtawa chibi olianti uché jaré, tabilé chibi anigá raꞌichawa Onorúgame olagá nibilé uché jaré ralámulitiri olagá. 9 Tase ꞌyégiga raꞌichawa ꞌemi aꞌbopi, ꞌémika ꞌma tabilé oyérame kame alué ꞌya nerúgame ꞌnátili napuꞌlige tabilé ꞌcho oyeria Onorúgame. 10 ꞌÉmika ꞌma alawégame júkuru Onorúgame Alawala. ꞌLige ꞌémika aminacho oyérame júkuru Onorúgame, alué napu bajchá bejtégame rió newale. 11 ꞌLiko pecha chéréko rekó jaré griego ke, rekó jaré ralámuli jurío ke. Tabilé chéré rekó jaré sikirétigame ke peꞌtá isílala guwala Onorúgame oyérame kórigá, o rekó tabilé sikirétigame ke. Tabilé chéré rekó jaré mejkaka sígame ke. ꞌLige tabilé chéré rekó ꞌwe machime ke o tabilé machime ke. ꞌLige tabilé chéré jaré ralirúgame ke tabilé najtétaga nochárilime, ꞌlige tabilé chéré rekó jaré tabilé ralirúgame ke. Nobi abéchigo najtékame júkó Kristo Alawala napu suwábaga Onorúgame oyérame ralámulichi ajtí.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

COLOSENSES 3​, ​4

540

12 Onorúgame

wanápule ꞌemi napurigá pe alekecho oyérame nímala. Onorúgameka ꞌwe galegá eté ꞌemi. Alekeri ꞌwe ꞌla sébali olagá ejperélawa. ꞌLige ꞌwe ꞌla naꞌtemápua uché jaré ralámuli, ꞌla ꞌwe ꞌla rejchiruga mochiwa guꞌírimia uché jaré ralámuli tase riólaga, ꞌla ꞌwe ꞌla anáchaga eꞌyénawa rekó resí ikié ꞌemi. 13 ꞌLa ꞌwe ꞌla naꞌtemaka eꞌyénawa ꞌemi aꞌbopi, ꞌla eꞌkawa ꞌemi aꞌbopi naꞌáuka eꞌyéname nísaká. Napurigá Waꞌlula Esukristo eꞌkale ꞌemi, aꞌchigóriga eꞌkawa ꞌémichigó. 14 Alarigaka ꞌwe najtékame júkuru ꞌwe ꞌla naꞌtemaka járilia ꞌemi aꞌbopi, ꞌlige alarigaka ꞌla biꞌlepi ꞌnátili naꞌtawa. 15 Neka najkí napurigá Kristo Alawala ꞌemi guꞌírimala ꞌla semáriga ꞌnata. Onorúgameka ꞌemi wanápalekuru napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátaga nokísamala. ꞌLige ꞌla cheliera iꞌlime júkuru Onorúgame waꞌlú nejkúrigorikábá. 16 Neka najkíbá napurigá tabilé siné weꞌkuawa alué semátiri raꞌíchali napu benírale Kristo. Napuꞌlige beniria uché jaré ꞌwe ꞌla beníriwa, ꞌlige wikarawa Onorúgame nila wiká waꞌlú cheliera iꞌgá Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkúrime kóriká. 17 Suwábaga napu ekí nóchali nocha ꞌemi ꞌlige napu beniri ꞌemi, ꞌlige napu raꞌicha ꞌemi, ꞌwe ꞌla oyériga nokiboa Waꞌlula Esusi, waꞌlú cheliera iꞌgá Oꞌnó Onorúgame Esusi júliga kórikábá.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá ejperélimili ko ralámuli napu Esukristo oyérame ju

18 ꞌEmi

umugí rió ꞌyúgame, ꞌla nirawa ꞌemi aꞌboi ꞌyula rió, alarigáchigo kame ꞌma ꞌla Waꞌlula Esukristo oyérame níriká.

19 Suwábaga

ꞌemi rió umugí ꞌyúgame ꞌla galegá etewa aꞌboi ꞌyula umugí ꞌlige aminami tabilé chibi anigá. 20 ꞌEmi napu ꞌkuchi ju, ꞌwe aꞌlá eꞌwélime júkuru ꞌemi eyela ꞌlige ꞌemi oꞌnólachigó suwábaga tábiri nulachi. Alarigá nokiáká ꞌwe ganílime júkuru Waꞌlula Esukristo. 21 ꞌEmi rió ꞌlige umugí napu ekí ꞌkúchigame ju, tase ená anigá nulewa ꞌemi aꞌboi ꞌkúchila napurigá ꞌla tase sewémala. 22 ꞌEmi napu ralirúgame ju, ꞌwe ꞌla eꞌwiwa alué waꞌlula ꞌemi nuleme. ꞌLa eꞌwiwa napuꞌlige eꞌnegá ilígichi alué waꞌlula napuꞌlige tabilé eꞌnegá ilígichi abiena ꞌla eꞌwíwachigó, jaré pe napuꞌlige eꞌnegá jágichi alué eꞌwélala, pe aꞌlígecho ꞌla eꞌwame ju. ꞌLa ganíliga eꞌwawa ꞌla niraga Waꞌlula Esukristo. 23 Napu ekí nóchali nochalia asíriga ꞌla nochawa ꞌla ganíliga, ꞌla napurigá Esukristo nulágame neraga nochawa, tase pe bilé rió nulágame neraga. 24 ꞌÉmika ꞌla machí alarigá nochálika ꞌla semati raweli naremio ꞌemi abé iꞌlibeko napu Waꞌlula Esukristo nejímili ju. ꞌÉmika aleké oyérame kame. 25 Bilé ralámuli cha ꞌsime, alueka gastigáriwili júkuru Onorúgamete. Onorúgameka gastigárime ju suwábaga napu cha nokame ju, tabilé chéré rekó ꞌwe nígame ke o tabilé nígame ke. ꞌEmi eꞌwélala napu nóchame nuleme ju, ꞌla ꞌyawa goꞌame ꞌlige napu ekí tábiri resí la alué ralámuli napu ꞌemi ralale nochárimia. ꞌWe ꞌla machíguru ꞌemi bilé Waꞌlula Nuleme ko ꞌemi napu reꞌpá rewagachi ajtí.  

 

 

 

 

 

4

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

541

COLOSENSES 4

2 Senibí

ꞌla ꞌnátiga raꞌichawa Onorúgame ꞌyuga ꞌlige ꞌla cheliera ꞌyawa Onorúgame. 3 ꞌLa tániwa Onorúgame napurigá tabilé ꞌwesi nejkumémala ramué benírilichi churigá ko Kristo napu ralámuli tabilé machime nílige abé iꞌbé. Neka pe alué raꞌíchali ruigáriká galírale bajcháriga ajtí ne jena. 4 ꞌLa tániwa Onorúgame napurigá ne ꞌla gainámempá ye raꞌíchali beniria. 5 ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga eꞌyénawa alué ralámuli ꞌyuga, alué napu tabilé Kristo oyérame ju. ꞌWe ꞌla ruilime júkuru napu ikisá rukechi ralámuli churigá ko Kristo. 6 ꞌLa semáriga raꞌichálime júkuru alué ralámuli ꞌyuga, ꞌwe ꞌla ga kanti tase napurigá bilé rió ayóganti neraga, ꞌlige aminami ꞌla benigá nejélime júkuru bilé raꞌíchali rukechi.  

 

 

 

7 Alué

Tíkiko napu Onorúgame oyérame júchigó napurigá ramué, napu ꞌwe nejkúrime ju beniria Waꞌlula Esukristo raꞌichálila. Alué ꞌla ruwimela alakió ne jena asagá. 8 Alekeri alemi jula ne alué Tíkiko anilime rió napurigá ruwimela alakiá mochigo ramué jena napu mochiru ramué ꞌlige napurigá alué ꞌla ꞌyámala iwérali napurigá abisibi ꞌla oyériga nokísimala Kristo. 9 Uché bilé rió simélachigó Tíkiko ꞌyuga alué Onésimo rewégame napu abiena Onorúgame oyérame júchigó napurigá ramué napu ꞌwe galegá etuime ju ramué. Alueka abiena alé Kolosa bejtégame ju. Alué okaka nokimeli júkuru ꞌemi ruyea napu ikiá mochiru ramué jena. 10 Aristarko anilime rió jena ajtíchigó galírale bajcháriga ne  

 

 

ꞌyuga, ꞌwe náola reporali, ꞌlige Marko abiénachigó náola reporali, alué napu Bernabé rijimala ju. Neka ꞌma náolaturu bilé apeli ruwime chieri ko Marko anilime. Alué rió sebasa alemi ꞌla ganíliga etewa, ꞌlige ꞌla ganíliga repóriwa. 11 Uché bile rió napu Esusi anilime ju napu Justo anilime ju abiena náwala reporálichigó. Alué bakiá ralámuli jurío ju, ꞌlige ne ꞌyuga benírame ju ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige neka ꞌwe ganíliga ajtíkuru ꞌwe ꞌla nejkura mochígime alué ralámuli. 12 ꞌLige Epáprasi abiena ꞌwe náola reporali, napu senibí ꞌla eꞌwame ju napu Kristo Esusi nulá, napu aba alé weꞌká riógichi bejtégame júchigó napu ꞌemi ejperégame ju. Alué Epáprasi ꞌwe tania ajtime ju Onorúgame napurigá ꞌemi ꞌla sebámala ꞌla sébali ralámuli gayenia ꞌlige napurigá ꞌla sébali olame nímala ꞌemi ꞌwe ꞌla ꞌnátame napurigá Onorúgame najkí. 13 Ne boꞌné ꞌla machí alué rió Epáprasi ꞌwe ꞌnata ajtigó choniká mochigo ꞌemi ꞌlige choniká mochigo alué ralámuli Laorisea ejperégame, ꞌlige abiena ꞌnata ajtí choniká mochigo alué ralámuli Erápolosi ejperégame. 14 Alué ꞌyóome, Lukasi anilime rió ꞌwe náola reporali, alué rió napu ramué ꞌwe galegá etelia. ꞌLige alué rió Remasi anilime abiena ꞌwe náola reporali. 15 ꞌWe repóriwa alué ralámuli Onorúgame oyérame napu ejperé Laorisea rewégichi. ꞌLige abiena repóriwa alué Nimpa anilime mukí ꞌlige alué ralámuli napu napuíme ju Onorúgame raꞌichálila benimea alé galírale Nimpa bejtélachi. 16 ꞌLige  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

542

COLOSENSES 4 ꞌma etesa ꞌemi chonime ka ye apeli ꞌmi Laorisea anilichi weꞌká riógichi náola napurigá alé mochígame ralámuli eꞌnémempá chonime ka ye apeli, ꞌlige alué Laorisea anilichi mochígame abiena náomala uché bilé apeli napu ne osegé alé napu ꞌemi mochí napurigá ꞌemi eꞌnémala alué apeli chonime ka. 17 ꞌWe ꞌla ruyewa alué Arkipo ye raꞌíchali napu ruwí ne, regá anewa: «ꞌWe  

ꞌla sébali olawa nóchali alué napu Waꞌlula Esukrístote ꞌyaru mué napurigá sébali olámala mué.» 18 Ne Páulo náola ne reporali napu osá ne ne boꞌné sekálate, ne boꞌné osilila ju ye: «ꞌLa néléwa neꞌchí jena galírale bajcháriga ajtígichi ne. ꞌWe ꞌla nisa ꞌla képá Onorúgame ꞌwe semáriga guꞌiria ꞌemi.» Pe ekí júpá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Primera Carta del Apóstol San Pablo a los Tesalonicenses

Siné kachi bilé liá bamí aꞌkinana ꞌma mukusá Esusi, Páulo ꞌlige Silasi eꞌyénale ichúrimi Onorúgame nila raꞌíchali beníriga. ꞌLige sébale alé weꞌká riógichi Tesalónika anilichi. Alé benírale Onorúgame nila raꞌíchali nabí sawalachi bakiá tarali, ꞌlige weꞌká ralámuli ꞌwe aꞌlá oyérale ye raꞌíchali. ꞌLige alué eꞌwélala jurío tabilé galele alué raꞌíchali, ꞌlige ꞌwe ayole, ꞌlige simíbale Páulo ꞌlige Silasi ꞌyamia chaꞌpiboa olale, tabiléchigo rewálekó. Páulo ꞌlige Silasi júmasale rukó. Aꞌkinana rawé, napuꞌlige Páulo asagá alé weꞌká riógachi Atena anilichi, osale ye osilí, alué Onorúgame oyérame osele Tesalónika ejperégame. ꞌWe oiláriniliga ꞌsile napurigá abisibi ꞌwe aꞌlá eꞌwímala alué Onorúgame nila raꞌíchali. Abiena osale chukiame ko aꞌkinana napuꞌlige mukusuga. Páuloka weꞌká osilí osale napu uchú jena Nuebo Testaméntochi. Ye napu Páulo osele alué Onorúgame oyérame Tesalónika mochígame ralámuli, abé bajchá osirúgime ju.

Ye Ju Alué Apeli Napu Bajchá Osele Páulo Alué Ralámuli Napu Tesalónika Ejperégame Nílige

1

Kuira suwábaga ꞌemi ralámuli Tesalónika ejperégame napu ekí Onorúgame oyérame ju. Ne Páulo, ꞌlige Silasi, ꞌlige Timoteo, osiáguru jena apélichi ꞌemi náolimia, ꞌemi napu ekí Onorúgame oyérame ju, napu Tesalónika anilichi weꞌká riógachi napuíme ju. ꞌÉmika pe biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame ju pe Oꞌnó Onorúgamecho naꞌtálila ꞌlige Waꞌlula Esukristo naꞌtálila, alué napu ꞌpa rewagachi

ajtí Onorúgame ꞌyuga. Neka najkíguru napurigá ꞌwe guꞌíriwa ꞌemi Onorúgamete napurigá ꞌla sébali olame ralámuli nímempá ꞌemi napurigá tabilé weꞌká ꞌnátaga mochímala. Jena ruwimela Páulo ruwíligo alué Tesalónika ejperégame ꞌwe aꞌlá oyérame níligo Onorúgame

2 Nabí

waꞌlú cheliera iꞌlime ju Onorúgame napu nokame ju ꞌemi. 543

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 TESALONICENSES 1​, ​2 3 Nabí

napuꞌlige raꞌichalia ramué Oꞌnó Onorúgame ꞌyuga anilime ju ꞌemi ꞌwe aꞌlá nóchame ko. ꞌÉmika ꞌwe aꞌlá bijchígame ju Onorúgame aꞌwalí nejime ko, alekeri ꞌwe aꞌlá semáriga maꞌchina ꞌemi nochálila. ꞌÉmika asíriga ꞌla galeme júkuru ralámuli, alekeri asíriga aꞌwágame nóchame ju ꞌemi alué ralámuli guꞌíriniliga. ꞌÉmika asíriga ꞌla anáchame ju ꞌwe aꞌlá machiame ꞌemi alué Waꞌlula Esukristo asíriga ꞌla sébali olamio napurigá anílige boꞌné. Alekeri ꞌemi tabilé guwana rujsú. 4 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ramué, asíriga galilía ꞌemi Onorúgamete. ꞌLa machiáa ramué Onorúgame wanápiligo napurigá ꞌemi Onorúgame oyérame nímala. 5 Napu ꞌemi ruilíe ramué alué aꞌká raꞌíchali Onorúgame raꞌichálila, Onorúgame Alawala ꞌsmi ꞌla aꞌwágame nejkuria, napurigá ramué ꞌemi ruyewa ye raꞌíchali, ꞌlige ꞌémika asíriga ꞌla inámaturu ye raꞌíchali. ꞌEmi ꞌla machí churigá níligo ramué ꞌemi ꞌyuga. Pe biꞌlepi kéturu ramué naꞌtálila pe ꞌemi guꞌírilimecho. 6 ꞌLige ꞌémika napurigá ramué aꞌchigóriga nokáturu, aminami napurigá alué Waꞌlula Esusi. ꞌÉmika asíriga ganíliga gepúturu napuꞌlige ramué Onorúgame raꞌichálila ruilía ꞌemi. ꞌÉmika asíriga resí nilia mochílekuru abiénachigó ꞌwe raꞌsálagá gepúlekuru ꞌemi alué raꞌíchali Onorúgame nila. Onorúgame Alawala guꞌírile napurigá ꞌwe ganíliga mochímala ꞌemi. 7 Suwábaga napu ekí Onorúgame oyérame ju napu Maseronia anilichi ejperégame  

 

 

 

544 ju ꞌlige napu Akaya anilichi ejperégame ju ꞌemi akega napu aní uché jaré ralámuli, aꞌchigóriga nokinali alué napurigá nokame ju ꞌemi. 8 Alué ralámuli napu gepule alué Waꞌlula Esusi nila raꞌíchali napu ꞌemi ruwile, ꞌma ruyea mochí ichúrimi ejperégame ralámuli. Alekeri weꞌká ralámuli ꞌma machí ꞌemi ꞌwe aꞌlá oyérame ko Onorúgame. ꞌLige alekeri pecha ruwiboa ramué churigá ko ꞌemi. 9 Alueka ꞌwe aꞌlá machí ꞌemi kóliga eꞌyénilio ramué, ꞌlige ꞌwe aꞌlá raꞌicha ꞌemi olagá, ꞌemi ꞌwe aꞌlá semáriga etéligo ramué. ꞌLige aníchigó ꞌma aꞌréligo ꞌemi oyeria alué tábiri napu pe newárigime ju igute o rejtete kómá, Onorúgame ꞌlina oyériniliga alué Onorúgame napu nabí ajagá ajtime ju ꞌlige napu ꞌla bijchiá Onorúgame ju. 10 Abiena raꞌicha ralámuli ꞌemi ꞌwe buigá mochigo napurigá uché sebámala Onorúgame Inolá ꞌpa rewagáchika, alué napu uché ku ajánale siné mukusá, alué Onorúgame Inolá Esusi anilime. Alué júkuru gastígochi buyáname ramué, alué gastigo napu abé iꞌlibeko nerúlimili ju.  

 

 

Jena ruwimela Páulo beníriligo alué ralámuli Tesalónika ejperégame

2

ꞌEmi Onorúgame oyérame, ꞌemi aꞌbopi ꞌwe aꞌlá machíguru tabilé rioksi níligo ye nóchali, nóchale ꞌemi beníriga Onorúgame nila raꞌíchali. 2 Bajchabé taꞌchó seba napu ꞌemi mochílige, Bilipo anilichi weꞌká riógachi eꞌyénilituru ꞌemi ꞌwe aꞌlá machíguru aliena tabilé ꞌla galélirigo ramué alé  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

545

1 TESALONICENSES 2

mochígame ralámulite ꞌlige asíriga resí olaru ramué. a Napuꞌlige sebalia napu ꞌemi mochí abiena ꞌwe resí olaru ramué, nobi Onorúgame ꞌwéchigo nejkúrikó napurigá ramué tabilé majawa Onorúgame nila raꞌíchali beníriga ꞌemi. 3 Ramué nila raꞌíchalika pecha ꞌyégali júkó, ꞌlige ꞌnátalitiri asíriga ꞌla biꞌwígame ju. Ramueka pecha ꞌyégiga beníriligo ꞌemi. 4 Ramueka raꞌicháliguru Onorúgame nejígempá alué nóchali ꞌemi benírilime alué aꞌlala raꞌíchali. Pecha najkigá raꞌicháligo napurigá ralámuli ꞌwe aꞌlá niraga etémala ramué, ramueka pe najkiáꞌé napurigá ꞌla nirawa ramué Onorúgamete. Onorúgame ꞌla machí chieti ka ramué naꞌtálila pala ꞌwe aꞌlá ꞌnátili ka o tabilé ꞌla ka alué ꞌnátili. 5 ꞌEmi ꞌwe aꞌlá machíguru ramué tajsiné raꞌíchame nírigo ꞌwe semáriga napurigá ꞌemi ꞌwe aꞌlá niraga etémala ramué, ꞌlige tajsiné raꞌíchame nírigo ꞌwe semáriga pe bilé tábiri bujéniliga ꞌemi. Onorúgameka ꞌwe aꞌlá machí tajsiné larigá nírigo. 6 Ramueka pecha lonoká mochírukó napurigá ꞌemi ꞌlige uché jaré ralámuli ꞌwe aꞌlá niraga etémala ramué napurigá eꞌwélala niraga. 7 Alué Kristo b alué ꞌsmi ye nóchali nejía napurigá nuebo nóchali oꞌwinawa. Alekeri nóchali nígame niru napurigá aꞌwágame nulawa, nobi tabiléchigo siné alarigá nokirúkó. Ramueka napurigá bilé eyela napu repume ju boꞌné ꞌkúchila, alarigá nokirú. 8 Ramueka ꞌwe galilía ꞌemi, alekeri  

 

 

 

 

 

asíriga ꞌla ganíliga beníriru ramué ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLige aminami ꞌma ꞌla ꞌnátaga mochírige ramué napurigá guꞌírowa ꞌemi rekó suwiyae ꞌemi guꞌíriga. 9 ꞌEmi ralámuli napu ekí Onorúgame oyérame ju napurigá ramué, ꞌemi asíriga ꞌla néláguru asíriga aꞌwágame nóchaligo ramué nabí rawé goꞌame ꞌmea, beꞌá oꞌinasa ꞌlige weꞌliko rukó aꞌrilíturu. Ramueka tabilé najkirú napurigá ꞌemi goꞌame kónimala. Tabilé najkiáguru napurigá ꞌemi resí lámala goꞌame. Alarigá nokiáturu napuꞌlige ꞌemi ruilíe Onorúgame nila raꞌíchali. 10 ꞌEmi napu ꞌwe aꞌlá bijchígame ju napu aní Onorúgame, ꞌwe aꞌlá etele ꞌemi semáriga nóchiligo ramué ꞌemi ejperélichi. ꞌLige Onorúgame abiena etele. Biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame nírige ramué Onorúgame ꞌyuga. ꞌLige ꞌla sébali olaru napurigá najkí Onorúgame. Tabilé che nokirú ramué napurigá tabilé che animela ralámuli cha nokirugo ramué. 11 ꞌEmi ꞌla machí churigá nokirú ramué napurigá ꞌemi ꞌla oꞌwé jábamala. Ramueka asíriga naꞌtamatu ꞌemi aꞌpílipi neraga napurigá bilé oꞌnó boꞌné ꞌkúchila ꞌyuga, alarigá naꞌtamatu ramué ꞌemi. 12 Ramueka iwérali ꞌyáruturu ꞌemi. ꞌEmi ꞌyuga mochíruturu ramué napuꞌlige ꞌemi ꞌwe resí nilia mochígichi, ꞌlige rejcholi ꞌyáruturu ꞌemi napurigá nabí ꞌla sébali olámala napurigá najkí Onorúgame. Onorúgame júkuru bayeme napurigá lisensia nejímala  

 

 

 

a 2:2 Eꞌnesi Hechos 16:19-40. b 2:7 Napuꞌlige Páulo aniá Esusi, Kristo, Esukristo, ꞌlige Kristo Esusi, pe biꞌlepi ralámuli ju. Eꞌnesi glosario «Cristo» ꞌlige «Jesús».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 TESALONICENSES 2​, ​3

546

ꞌemi napurigá Onorúgame nulámala ꞌemi alawálachi. Alarigá nokiáká ꞌwe semátiri ju. 13 Napuꞌlige ꞌemi ꞌla bijchígile ye raꞌíchili napu ruilíe ramué, ꞌémika ꞌla napurigá Onorúgame nila raꞌíchali alarigá bijchígile, tase napurigá ramué raꞌichálila neraga. Ye Onorúgame nila raꞌíchalika ꞌwe guꞌiri ꞌemi, ꞌemi napu ekí Onorúgame oyérame ju. Alekeri waꞌlú cheliera iꞌlí Onorúgame. 14 ꞌEmi Onorúgame oyérame, alarigá ikile napurigá ikile alué ralámuli Kristo Esusi oyérame napu napuíme nílige Onorúgame raꞌichálila benimea alé Jurea mochígame. ꞌWe resí oláliru alué ralámuli juríote. Alarigá resí ikile ꞌemi alé napu ꞌemi mochí. 15 Jaré ralámuli jurío nokálekuru meꞌá alué Waꞌlula Esusi ꞌlige abiena meꞌlíliru alué napu ruwime nile napu anele Onorúgame, ꞌlige ramuétiri ꞌma mabúruturu jaré ralámuli juríote. Alueka tabilé nóchame ju napurigá Onorúgame najkí. Alueka suwábaga ralámuli sairúgame neraga mochí. 16 ꞌWe cha anime ju ramué olagá napurigá ramué tabilé gainawa raꞌicha alué aꞌká raꞌíchali alué ralámuli tabilé jurío. Tabilé elá napurigá Onorúgame alué ralámuli buinámala alé resítirichi. Ye ralámulika cha nokigá eꞌyéniga pe seꞌwinátiri ꞌnátili ꞌnátaga eꞌyena. ꞌLige Onorúgameka ayoga ajtí alué ralámuli ꞌyuga, Onorúgame ꞌma tabilé guꞌírimala alué ralámuli.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ꞌwe siminalio Tesalónika anilichi uchéchigo siné 17 ꞌEmi

ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ramué, rekó

alué cha nokame ralámuli ꞌma mabuge ramué alé napu mochí ꞌemi, ramueka ꞌwe néléa mochiru ꞌemi. Asíriga eténili ramué ꞌemi. Iꞌsínimi amulí simálituru ꞌemi eꞌnewa. 18 Asíriga simánilituru ramué ꞌemi kólimia, nobi alué Satanásika jábale napurigá tabilé simawa ramué alemi. Ne Páulo asíriga weꞌsá siminalia ajtigéturu alemi. 19 Napuꞌlige uchéchigo siné nawasa alué Waꞌlula Esukristo, ꞌlige rukesa chonikirú ramué, neka ꞌwe aꞌlá raꞌichámala churigá ko ꞌemi ralámuli. Tabilé chijunámala ne. Asíriga raꞌsálámala ne alieti raꞌicha. 20 ꞌLa bijchiá ju, ramueka ꞌwe raꞌsálagá mochiru ꞌemi ꞌyuga. Napuꞌlige ramué ꞌwe eténilie ꞌemi, tabilé gainali ramué simibia ꞌemi eꞌnemia. Alekeri naꞌtaru ramué jena Aténachi ejtibílime pe uꞌkabi rawé ne ꞌlige Silasi. 2 Mayeru abé ꞌla níligo Timoteo julalia alemi, ꞌlige ramueka Atena anilichi ejtebiru. Alué Timotéoka Onorúgame oyérame ju, ꞌlige Onorúgame ꞌyuga nóchame ju napurigá ramué, ruigá churigá níligo alué Kristo. Jularu ramué napurigá oilárimala ꞌemi napurigá ꞌwe aꞌlá naꞌtámala ꞌemi Onorúgame ꞌyuga, 3 napurigá alué nejkúralite ꞌla anachámempá ꞌemi napuꞌlige resí ikiá. ꞌEmi ꞌwe aꞌlá machí Onorúgame elame ju napurigá resí ikiboa ramué. 4 Napuꞌlige ramué ꞌemi si mochiga, ruirúturu ꞌwe resí ikiboli níligo ramué bilé rawé, ꞌlige larigá ikíkuru. ꞌEmi asíriga ꞌla machí alieti. 5 Neka ꞌwe machiéturu alué ralámuli tabilé ꞌla nocha mochigo ꞌemi ꞌyuga. Napuꞌlige ne ꞌma tabilé anacha, machináliga pala ꞌla Onorúgame  

 

 

3

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

547

1 TESALONICENSES 3​, ​4

ꞌyuga ꞌnata ꞌemi, Timoteo júlaturu ne napurigá ruwimela. Neka weꞌká ꞌnata ajtigé alué ꞌyégame Remónisi anilime ꞌma ꞌyégali ruyéligo ꞌemi, ꞌlige siné kachi ꞌemi ꞌma tabilé oyérame kéré ko alué raꞌíchali napu ramué beníriru. 6 Timotéoka ꞌma ku sébaturu ꞌemi mochígichi einasa, ꞌlige aní ꞌwe aꞌlá nirá mochigo ꞌemi Onorúgame, ꞌlige aminami ꞌwe ganilia ꞌemi aꞌbopi. Abiena aníchigó ꞌemi ꞌwe raꞌsálá mochigo napuꞌlige ramué nélá semá nokame níligo ramué. ꞌLige abiena ruwí ꞌemi ꞌwe eténilio ramué, aꞌchigóriga napurigá ramué ꞌwe eténili ꞌemi. 7 ꞌEmi Onorúgame oyérame, ramueka asíriga resí ikiá mochírukuru, asíriga cha noká ralámuli ramué ꞌyuga. Napuꞌlige nélália ramué ꞌwe aꞌlá Onorúgame ꞌyuga ꞌnata mochigo ꞌemi, rekó cha ikié ꞌemi, ꞌliko ku raꞌsálárime ju ramué ꞌma tabilé seweka mochiru. 8 ꞌÉmika asíriga ꞌla semáriga oyera mochíkuru alué Waꞌlula Esukristo, alekeri ramueka ꞌwe raꞌsálagá mochiru. 9 Napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌichalia ꞌwe raꞌsáláru ramué raꞌíchaga alieti tábiri nóchame ko ꞌemi. Waꞌlú cheliera ꞌyawa Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌírilimpá ꞌemi. 10 Napuꞌlige raꞌichalia Onorúgame ꞌyuga rawé ꞌlige rukomi, asíriga tánilia napurigá ꞌla nejímala bilé rawé napurigá ramué ꞌemi eꞌnewa. Ramueka ꞌwe guꞌírinili ꞌemi napurigá aminá abé benimela Onorúgame nila raꞌíchali. 11 Ramueka najkiáguru napurigá ramué Oꞌnola Onorúgame ꞌlige alué Waꞌlula Esusi si ꞌwe nejkúrimala napurigá ramué ꞌla sebawa napu  

ꞌemi mochí. 12 Abiena najkiá napurigá alué Waꞌlula Esusi ꞌla nejkúrimala napurigá ꞌla ganíliga járomala ꞌemi aꞌboi ꞌlige ꞌwe aꞌlá nirálichi uché jaré ralámuli, napurigá nirálime ju ramué ꞌemi. 13 Ramueka najkiáguru napurigá waꞌlú ꞌyámala aꞌwalí pachágana sulachí napurigá tabilé chátiri naꞌtámala ꞌemi, ꞌlige napurigá ꞌla sébali olame ralámuli nímala ꞌemi Onorúgame ꞌyuga napuꞌlige mochiga ꞌemi Waꞌlula Esusi ꞌyuga napu ajtí Onorúgame ramué Oꞌnola.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá olálime ko napurigá najkí Onorúgame

 

 

 

 

 

4

Jípeko pe uꞌkabi raꞌíchali ruimé ne. ꞌEmi ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ramué, ramueka ꞌwe aꞌlá benírituru ꞌemi alué aꞌká raꞌíchali churigá eꞌwélime ko Onorúgame. ꞌLige ꞌémika ꞌla sébali oláguru. Jípeko najkiáguru ramué napurigá ꞌemi abichilubi ꞌwe aꞌlá eꞌwámala napurigá najkí Onorúgame, napurigá ꞌla raꞌsálámala Onorúgame. Waꞌlula Esusi aꞌwalílate ꞌla sébali olámili ju ꞌemi. 2 ꞌÉmika ꞌla machigá mochí alué aꞌká raꞌíchali napu ramué benírilige. Alué Waꞌlula Esusi nejíturu ye nóchali napurigá ꞌemi beníriwa. 3 Ne ꞌla ruwimela alieti najkió Onorúgame. Onorúgameka najkíguru napurigá ꞌemi ꞌla sébali ralámuli gainámala biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame pe Onorúgamecho, ꞌlige aminami napurigá tabilé okómala ꞌemi uché jaré umugí ꞌyuga alué napu tabilé ꞌemi aꞌboi ꞌyula ju.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 TESALONICENSES 4

548

4 ꞌLige

aminami aꞌpílipi ꞌemi ꞌwe aꞌlá niraga etémili ju ꞌemi aꞌboi ꞌyula napurigá ralámuli napu ꞌwe aꞌlá ꞌnátame ju Onorúgame ꞌyuga. 5 Tase niwa napurigá alué ralámuli tabilé machime Onorúgame alué napu tabilé ꞌla ꞌnátame ju. Alué ralámulika pe napuchíbiriga nokinali aꞌboi alarigá nokame ju, pe apiépiri umugí ꞌyuga okome ju. 6 ꞌLa ꞌnátaga mochiwa tase che olawa uché jaré ralámuli. Seꞌnú mukí ꞌyuga gojchiáká uché bilé rió ꞌyula, ꞌliko ꞌwe cha oliame ju alué mukí ꞌyula. Pecha ꞌyégalime júkó uché bilé rió. Onorúgame gastigárimala ralámuli alanokame. ꞌMa ruitúturu ye raꞌíchali, ꞌma anéruturu suwábaga ralámuli napurigá tabilé cha nokimela. 7 Onorúgame tabilé repá napurigá chátiri ꞌnátili ꞌnátame niwa, Onorúgameka najkí napurigá ꞌwe aꞌlá biꞌwígame ꞌnátili ꞌnátame niwa ꞌlige aminami asíriga ꞌla sébali ꞌnátame ralámuli niwa. 8 Ye raꞌíchalika pecha pe bilé rió nila júkó, ye raꞌíchalika Onorúgame nila júkuru. Bilé rió tabilé nirásaká ye raꞌíchali, alueka tabilé ꞌla nirame kérélamala Onorúgame, alué napu nejime ju boꞌné alawala. 9 Onorúgame ꞌyale iwérali ꞌemi napurigá ꞌwe ganíliga járomala ꞌemi aꞌbopi niraga. Alekeri ramueka pecha aminabi nejíwili júkó rejcholi. 10 ꞌEmi ꞌwe aꞌlá galéguru suwábaga alué ralámuli Onorúgame oyérame alé Maseronia anilichi mochígame. Ramueka najkiá napurigá ꞌemi abisibi ꞌwe aꞌlá nirame nímala alué uché jaré ralámuli. 11 ꞌWe aꞌlá naꞌtawa napurigá ꞌwe aꞌlá ganíliga ejperéramala ꞌemi,  

 

 

 

 

 

 

tabilé uchútamala ꞌemi uché jaré ralámuli nila nochálilachi. Sekate nochawa napurigá nulálige ramué ꞌya, 12 napurigá ꞌwe aꞌlá niraga etéwampá ꞌemi alué tabilé Onorúgame oyérame ralámulite, ꞌlige napurigá tabilé tábiri resí lámala ꞌemi. Alarigá ka tabilé taga eꞌyénamala ꞌemi goꞌame.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo uché ku nawamio alué Waꞌlula Esukristo 13 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ramué, ramueka najkiá napurigá ꞌla námamala ꞌemi chukime ko bilé ralámuli mukusá. Tabilé najkiá napurigá seweka mochímala ꞌemi napurigá mochime ju ralámuli alué tabilé Onorúgame oyérame. Alueka tabilé moinámili ju ꞌpa rewagachi napuꞌlige suwisá. 14 Ramueka ꞌla bijchígiliguru alué Esusi mukúligo, ꞌlige ku ajánaligo. Alekeri ꞌla bijchígilia Onorúgame oꞌtomeo Esusi ꞌlige boꞌné oyérame napu ꞌma suwile alé napu ajtí Onorúgame. 15 Ramueka ruwiyá napurigá anílige Waꞌlula Esusi, alué raꞌíchali ruyéruturu ramué Esukristo oyérame napu ekí ajagá mochí napuꞌlige Esusi nawasa, ramué tabilé bajchá iꞌnawa ꞌpa rewagachi simiba. 16 Napuꞌlige alué Waꞌlula Esusi jékana wijchimoba reꞌkinia, eꞌwele raꞌíchaga nulámala, ꞌlige alué waꞌlula santo ánjeli abiena eꞌwele raꞌichámala. ꞌLige abiena eꞌwele rabisímala Onorúgame nila rabisíkime alué buchigá rabisíkime («trompeta» anilime), ꞌlige alué oyérame napu abé iꞌbé suwílige ajánamili ju. 17 ꞌLige napu ekí ajagá mochí, abiena  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

549

1 TESALONICENSES 4​, ​5

oꞌtiboli ju alué suwígame ꞌyúriga ꞌpa rewagachi, ꞌlige suwábaga ramué nolírale jímempuá najtepamia alué Waꞌlula Esukristo nabí alué waꞌlula ꞌyuga ejperélimia. 18 Alekeri ꞌwe aꞌlá oiláriwa ꞌemi aꞌbopi ye raꞌíchali raꞌíchaga.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo listo mochílime ko napuꞌlige ku nawachi Esusi

5

ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ramué, pecha osiboli júkó chiéniko sebamio ye raweli, nibilé osiboa ramué tachiri tábiri simírimio bajchá, ꞌemi ꞌma machiame. 2 ꞌEmi ꞌma machí alué Waꞌlula Esusi uché nawamio napuꞌlige ralámuli ꞌma tabilé buwechi aliéniko sebamio. Napurigá bilé chigórigame rukó sébame tábiri chigomia, tabilé machirume ju aliéniko sebamio, ꞌlige tabilé machiáa chiéniko nawamio Esusi. 3 Napuꞌlige ralámuli aniá mochígichi: «Suwábaga asíriga ꞌla ju, tabilé che ikimeli ju», ꞌlige yati neraga asíriga ená ikimela. Aꞌchigóriga ikimela napurigá ikime ju bilé mukí uꞌtátiri ranélimili nisa, yati neraga oꞌkome ju rojpachí. Ralámulichigó ꞌwe resí ikimeli ju. 4 Nobi ꞌemi Onorúgame oyérame ꞌwéchigo ꞌla machigá mochíkó bilé rawé Esukristo uchéchigo nawamio ꞌlige ꞌwe ꞌla rejchiruga mochímili júkuru ꞌemi. 5 Suwábaga ꞌemi Onorúgame ꞌkúchila júkuru, ꞌwe aꞌlá guꞌíriliguru suwábaga ꞌemi Oꞌnó Onorúgamete napurigá ꞌla námamala ꞌemi ená ikimeo bilé rawé jena wijchimoba. Ramueka pecha Remónisi ꞌkúchila nírukó.  

 

6 Alekeri

tase naꞌtawa ramué napurigá Remónisi ꞌkúchila neraga, Remónisi ꞌkúchilaka tabilé machí ená ikimeo bilé rawé. Alueka napurigá okoka biꞌtígame, alarigá mochí. ꞌLa eꞌnegá mochiwa, ꞌlige aminami asíriga ꞌla ꞌnátaga. 7 Ralámuli tabilé Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame ka pe napurigá okókame alarigá mochí o napurigá tégili kómá. 8 Ramué napu ꞌla Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame niru, ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga mochiwa, ꞌlige ꞌla machigá mochiwa Onorúgame ꞌla nejkúrime ko, ꞌlige ꞌwe aꞌlá galewa uché jaré ralámuli. ꞌWe aꞌlá machiáguru Onorúgame ꞌsimio alué resítirichi buyana ramué ꞌlige aminabi nabí ꞌla repúmala. 9 Onorúgameka pecha gastigárimia bayele ko ramué. Alueka bayélekuru ramué alé resítirichi buinamia. Júlale alué Waꞌlula Esukristo napurigá ramué ꞌla buyawa alé resítirichi. 10 Alueka ramué guꞌíriga mukúlekuru. Alekeri tabilé chéré rekó ajagá mochírige o suwisuga, alué ꞌyuga mochíwili ju nabí ꞌpa rewagachi. 11 ꞌLiko ꞌla oiláriwa aꞌnagupi nakúriga rejcholi nejiga. ꞌÉmika ꞌma alarigá noká mochíkuru.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ꞌwe aꞌlá rejcholi ꞌyáligo alué Onorúgame oyérame

 

 

12 Jípeko

ꞌemi Onorúgame oyérame ju napurigá ramué, ꞌwe najkiá napurigá ꞌla nirawa ꞌemi alué ralámuli napu ꞌemi guꞌíriga nóchame ju. Alué Waꞌlula Esukristo ꞌsile ye nóchili ꞌyaa alué ralámuli napurigá rejcholi ꞌyámala ꞌemi. 13 Asíriga ꞌla galegá etélime júkuru  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

550

1 TESALONICENSES 5 ꞌlige ꞌla niraga alué eꞌwélala, ꞌlige ꞌwe aꞌlá ganíliga ejperélawa suwábaga ka. 14 Ramueka ꞌemi Onorúgame oyérame ꞌwe anilíguru napurigá rejcholi ruyémala ꞌemi alué ralámuli nasinákuli napurigá alué ralámuli ꞌla nochámala. ꞌWe oiláriwa alué ralámuli napu ꞌwe kilí ralámuli ju. ꞌLa guꞌíriwa ralámuli alué napu tabilé ꞌcho ꞌla námame ju napu nulá Onorúgame, ꞌlige tase ayoga nulewa. 15 Bilé ralámuli ꞌwe cha ꞌsisa ꞌemi ꞌyuga, ꞌlige ꞌemi níriká tase che olawa alué ralámuli. ꞌWe aꞌlá nakúriwa ꞌemi aꞌbopi, ꞌlige uché jaré ralámuli abiena ꞌla guꞌírimili júkuruchigó. 16 Nabí ꞌla raꞌsálagá mochílime júkuru. 17 Nabí naꞌtawa Onorúgame ꞌyuga. 18 ꞌLa cheliera ꞌyawa Onorúgame suwábaga nejime koriká, tabilé chéré rekó ꞌwe nóchali kame ke iꞌsínimi alué napu Onorúgame nejí. Alarigá najkí Onorúgame, ꞌemi Kristo Esusi oyérame kame. 19 Tabilé che aniboa napurigá sewémala Onorúgame Alawala. 20 Tase gawéliga raꞌichawa alué Onorúgame raꞌichálila nareme ralámuli olagá. 21 Iligá abé ꞌla ju ꞌwe aꞌlá naꞌtalia napu ruwí alué ralámuli, ꞌla machibómpá pala bijchiá ko o tabilé bijchiá kómá. ꞌWe aꞌlá beniboa ꞌla aꞌká raꞌíchali  

 

 

 

 

 

 

 

napu tabilé ꞌyégali ju. 22 Tase gepuwa alué chátiri raꞌíchali, ꞌlige tabilé eꞌwawa. 23 Onorúgame ju ralámuli guꞌírame napurigá tabilé weꞌká eꞌkarúginti ꞌnata mochímala ralámuli. Guꞌírilime ju napurigá ꞌwe aꞌlá sébili ralámuli nímala. Neka najkíguru napurigá Onorúgame ꞌemi guꞌírimala napurigá ꞌemi ꞌla sébali olámala napu Onorúgame najkí, napurigá ꞌla sébali olame ralámuli gainámala ꞌemi. Najkí ne napurigá alué ꞌemi alawala ꞌlige ꞌnátili ꞌla biꞌwígame nímala napuꞌlige uché sébachi alué Waꞌlula Esukristo anilime. 24 Alué napu ꞌemi bayele Onorúgame ju, suwábaga ꞌla sébali olame júkuru, suwábaga ꞌla sébali olame kame napu aní.  

 

 

25 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ramué, ꞌla tániwa Onorúgame napurigá ꞌla guꞌírimala Onorúgame ramué. 26 ꞌWe ꞌla repóriwa ka suwábaga Onorúgame oyérame. 27 Neka nuláguru napurigá raꞌichámala (leéramala) ꞌemi ye osilí suwábaga ralámuli napu ekí Onorúgame oyérame ju. Alarigá najkí alué Waꞌlula Esusi. 28 Najkí ne napurigá guꞌírua ꞌemi alué Waꞌlula Esukrístote. Alarigá ju. Pe ikí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Segunda Carta del Apóstol San Pablo a los Tesalonicenses

Ye osilí napu osele Páulo alué Onorúgame oyérame ralámuli napu Tesalónika ejperégame nile, ye ju abé nujubá osirúgime osilí. Abé iꞌbé osale bajchá enágame osilí. Jaré ralámuli alé ejperégame bijchígile Esukristo uché ku nawamio pe yati, ꞌlige alekeri tabilé nocha mochile alué ralámuli, pe taga goꞌyá mochile. Alekeri Páulo osale ye osilí ruigá tabilé machiáa chiéniko nawamio uchéchigo siné Waꞌlula Esukristo, ꞌlige nocháwili ko napurigá mépua goꞌame. ꞌLige abiena osele napurigá tabilé guwana rujsúmala resí oliá alué cha nokame ralámulite.

Ye Ju Alué Apeli Napu Nujubá Osele Páulo Alué Ralámuli Napu Tesalónika Ejperégame Nílige

1

 uira suwábaga ꞌemi K ralámuli Tesalónika ejperégame napu ekí Onorúgame oyérame ju. Ne Páulo náoli ye raꞌíchali, Silasi ꞌlige Timoteo jena mochí ne ꞌyuga. Náoli ne ꞌemi ralámuli napu Tesalónika anilichi weꞌká riógachi napuíme ju Onorúgame raꞌichálila benimea, ꞌemi ralámuli napu ꞌwe ꞌla oyérame ju Onorúgame ramué Oꞌnola ꞌlige Waꞌlula Esukristo. 2 ꞌWe najkiá napurigá Oꞌnó Onorúgame ꞌlige Waꞌlula Esukristo ꞌwe ꞌla semáriga guꞌírimala ꞌemi napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnata mochímala.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe anáchame níligo alué ralámuli rekó chibi oliae cha nokame ralámulite 3 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ramué, ramueka senibí rawé cheliera ꞌyalía Onorúgame. Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírame ju ꞌemi, alekeri cheliera ꞌyalía. Ye guꞌírilite ꞌemi aminacho ꞌla oyérame ju Onorúgame, ꞌlige aminacho asíriga ꞌla ganili ꞌemi aꞌbopi. 4 Alekeri ꞌwe ruyame ju churigá ka ꞌemi napuꞌlige raꞌichalia bilénami reꞌobachi ꞌwe ganíliga. ꞌWe ruyame ju ꞌwe ꞌla anachio ꞌemi rekó ꞌwe najátalia  

551 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

2 TESALONICENSES 1​, ​2 ꞌemi alué cha nokame ralámulite, ꞌlige ꞌwe ꞌla anachio ꞌemi napuꞌlige ꞌwe ená oliae ꞌemi alué cha nokame ralámulite. ꞌÉmika tajsiné aꞌreme ju eꞌwá Onorúgame raꞌichálila. 5 Alarigá ꞌwe ꞌla maꞌchígime néré ꞌwe ꞌla semáriga guꞌírilio ꞌemi Onorúgamete, ꞌlige Onorúgame ꞌwe aꞌlá gatéligo napurigá ꞌemi ꞌwe aꞌlá sébali eꞌwímala. Alekeri ꞌwe aꞌlá ju Onorúgame aꞌrea napurigá resí nílimala ꞌemi. 6 Aminami aka ꞌwe ꞌla júpaché gastigaria Onorúgame alué ralámuli napu ꞌwe cha nokame ju ꞌemi ꞌyuga. 7 ꞌLige ꞌwe ꞌla júkuru aꞌkinana ꞌla guꞌírisa Onorúgame suwábaga ꞌemi napu ꞌwe resí nilia mochí jipe napurigá ꞌma ꞌla tabilé resí nílamala. Aꞌchigóriga guꞌírisa ꞌla kékuruchigó ramué. Alarigá nejkúrimala Onorúgame iꞌlibeko napuꞌlige uché nawá Esukristo weꞌká santo ánjeli ꞌyuga ꞌpa rewagáchika napurigá ꞌma ꞌla resíbopua ramué. Nawámala Esukristo ꞌpa rewagáchika naꞌírale. 8 Ralámuli gastigárimia nawámala alué tabilé Onorúgame oyérame, ꞌlige tabilé eꞌwame alué raꞌíchali napu ruyame ju chieri ko alué Waꞌlula Esusi. 9 Alué ralámuli gastigáriwili ju alué gastígote napu tabilé suwíbame nímala, ꞌlige ꞌma ꞌlúpua alué ralámuli ꞌmi mejká napu tabilé peꞌtá nérélamala Onorúgame alemi nibilé Onorúgame aꞌwalila. 10 Alarigá ikimela napuꞌlige alué Waꞌlula Esukristo seba napurigá ꞌwe ꞌla ganíliga etewa alué ralámulite napu oyérame ju Esukristo. ꞌÉmika ꞌma ꞌla oyérame ju alué raꞌíchali napu ruyérige ꞌemi. Alekeri ꞌémika  

 

 

 

 

 

552 napuíka mochímili júkuru uché jaré oyérame ꞌyuga aꞌlige rawé napuꞌlige sébachi Esukristo. 11 Alekeri ramué ꞌwe tánilia Onorúgame napurigá Onorúgame aꞌwalí ꞌyámala ꞌemi napurigá ꞌwe aꞌlá sébali olámala napu najkí ꞌemi. Onorúgame ꞌsime ju ye ꞌnátili ꞌya, ꞌlige ꞌla sébali olagá ye, Onorúgame ꞌwe aꞌlá ganíliga etémala ꞌemi. 12 Alarigá tánili ramué Onorúgame napurigá ꞌemi nímala napurigá alué Waꞌlula Esusi ꞌlige napurigá ralámuli ꞌwe aꞌlá nirámala Esusi, ꞌlige alué Esusi ꞌwe aꞌlá nirámala ꞌemi. Alarigá ikimela Onorúgame ꞌlige Waꞌlula Esusi asíriga ꞌla sébali olámili ju ꞌemi ꞌyuga.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá ko alué cha ꞌsime rió

2

Jena ruimé ne churigá nimio napuꞌlige uché nawachi Waꞌlula Esukristo ꞌpa rewagáchika, ꞌlige aminami churigá napuípili ko ramué alé alué Esukristo ꞌyuga. 2 Ramueka ꞌwe tánalia ꞌemi napurigá tabilé guwana rujsúmala ꞌemi weꞌká tábiri ꞌnátaga. ꞌWe aꞌlá naꞌtawa bilé ralámuli anichi Onorúgame raꞌíchali ꞌyáligo. ꞌLige ꞌwe aꞌlá naꞌtawa bilé ralámuli anichi ramué júligo bilé raꞌíchali osiruga anigá ꞌma ku sébiligo alué Waꞌlula Esukristo jena wijchimoba. Tabilé majawa, nibilé bijchígiwa. Siné kachi bilénami osilichi maꞌchínamala alanime raꞌíchali. 3 Tabilé bijchígiwa, bajchá ꞌwe aꞌlá rukiboa. Tabilé ꞌcho sébachi alaké rawé napuꞌlige nawámachi Waꞌlula Esukristo, weꞌká ralámuli sairámala Onorúgame, aꞌlige maꞌchínamala  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

553

2 TESALONICENSES 2

alué rió napu ꞌyégame ju, alué rió napu juláwili ju injiérnochika Onorúgamete. 4 Alué rioka Onorúgame saíla ju, ꞌlige alueka tabilé nirámala napu ralámuli nirame ju. ꞌMa reꞌobachi pachá alé mesa ilígichi nawámili ju ꞌlige aleka iligá Onorúgame korimela. 5 ¿Tacha nélá ꞌemi ne ye tábiri ruwichi ne ꞌemi si eyénaga? 6 ꞌLige ꞌemi ꞌwe ꞌla machí chonigá tabilé ꞌcho maꞌchínimio alué rió chátiri ꞌyégame napusí ꞌma sebasa raweli aꞌlige kulí maꞌchínamala alué rió. 7 Alué rió chátiri ꞌyégame ꞌma ꞌwe ꞌla sébali ꞌnata ajtí churigá resí olamio ralámuli, pe rokáré napurigá ꞌmi chajkénami elawa alué napu ilí alemi raꞌama. 8 Aꞌlige maꞌchínamala alué rió napu ju ꞌwe chátiri ꞌwe ꞌyégame, alué Onorúgame saíla. ꞌLige alué Waꞌlula Esusi ꞌma rekábamala alué ꞌyégame rió pe buchigá. Pe Esusi etega raꞌósiga ilígichi mukumela alué rió ꞌyégame. 9 Alué rioka sebámala ꞌwe aꞌwágame napugiti Satanasi guꞌira asimémpá alué rió aꞌwalí ꞌya. ꞌWe aꞌwágame nímala alué rió napuꞌlige seba jena. Asíriga waꞌlú nílamala aꞌwalí, eꞌkarúgame nóchali nochámala napu taꞌwesi ralámuli gainásaré. 10 Alué rió ꞌwe inílame ꞌwe ꞌla benélimala ꞌyégiga alué ralámuli napu tabilé bijchígile Onorúgame nila raꞌíchali, alué napu tabilé nirame nile alué ꞌwe ꞌla bijchiá raꞌíchali napurigá ꞌla buyásimili nílige alé resítirichi. Alué ralámulika ꞌlégana injiérnochi simámala. 11-12 Alekeri Onorúgame elí alué ralámuli napurigá bijchígamala alué ꞌyégali raꞌíchali  

 

 

 

 

 

 

 

alué Remónisi raꞌichálila, napurigá alué ralámuli ꞌlégana injiérnochi simámala napu ekí tabilé ꞌla oyérale alué raꞌíchali Onorúgame nila raꞌíchali, alué ralámuli napu pe ꞌwe ganílime ju alué chátiri tábiri nóchaga, tase ꞌla Onorúgame nila nóchali. Alueka tabilé machí resí nokigá jario. Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame repáligo napurigá ꞌla buyásawa alé resítirichi

13 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ramué, Onorúgame ꞌwe galé ꞌemi, alueka ꞌwe ꞌyasi ꞌnátaligame napurigá ꞌemi buyámala alé resítiri bowechi. ꞌLige Onorúgame Alawala wanápale ꞌemi, ꞌlige ꞌémika ꞌwe aꞌlá bijchígale alué bijchígili raꞌíchali. Alekeri waꞌlú cheliera ꞌyáwili ju Onorúgame. 14 Onorúgameka boꞌné nila raꞌíchalite bayele ꞌemi, alué raꞌíchali napu ramué ꞌemi benírilia, napurigá narémala ꞌemi alué Waꞌlula Esukristo aꞌwalila. 15 ꞌLiko ꞌemi Onorúgame oyérame, tase guwana rujsúpua, ꞌlige tabilé weꞌkuawa alué raꞌíchali napu ramué ꞌemi beníriru napuíka mochiga ꞌlige iꞌsínimi apélichi osagá. 16 Alué Waꞌlula Esukristo ꞌlige Onorúgame ramué Oꞌnola ꞌwe aꞌlá sébali olame ju. ꞌWe galele ramué ꞌlige tabilé siné aꞌreme ju ramué oilaria. Alekeri ꞌla machiaa ramué buyawa alué tabilé aꞌlá bowechi. 17 Alekeri tani ne Onorúgame ꞌlige Esukristo napurigá waꞌlú aꞌwalí ꞌyámala ꞌemi napurigá ꞌwe aꞌlá sébali maꞌchínamala suwábaga napu noká ꞌemi ꞌlige napu raꞌicha ꞌemi.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

2 TESALONICENSES 3

3

554

Jena ruwimela Páulo najkió napurigá Esukristo raꞌichálila sebámala bochígimi

Pe uꞌkabi raꞌíchali ruimé ne. ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ramué, jípeko najkí ne napurigá ꞌemi Onorúgame tánamala napurigá ramué guꞌírimala, napurigá alué Waꞌlula Esukristo raꞌichálila ꞌla yati sebámala bochígimi, ꞌlige napurigá ꞌla oyéramala ralámuli alué raꞌíchali ꞌwe ꞌla ganíliga, aꞌchigóriga napurigá oyérale ꞌemi. 2 ꞌWe ꞌla tániwa Onorúgame napurigá tabilé aꞌrémala napurigá resí olawa ramué alué cha nokame ralámulite. Pecha suwábaga ralámuli bijchígame kame Onorúgame nila raꞌíchali napu ramué ruyá. 3 Alué Waꞌlula Esukrístoka ꞌwe aꞌlá sébali olame ju napu anime ju, ꞌwéchigo ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame kame, ꞌlige alueka ꞌwe aꞌlá nejkúrimala napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga járomala ꞌemi, ꞌlige ꞌwe ꞌla nejkúrimala napurigá tabilé cha olawa ꞌemi alué cha nokame ralámulite. 4 ꞌLige ꞌwe aꞌlá machiaa ramué ꞌemi abichilubi ꞌla sébali olamio napu ramué nulalía. Waꞌlula Esukristo nejí alué ꞌnátili. 5 Neka najkié napurigá alué Waꞌlula Esukristo nejkúrimala naꞌtálichi napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla galémala ralámuli, aꞌchigóriga napurigá galeme ju Onorúgame suwábaga ralámuli, ꞌlige napurigá anachámala napurigá anáchale Kristo.  

 

 

 

6 ꞌEmi

Jena ruwimela Páulo churigá nocháwilikó

oyérame napurigá ramué, alué Waꞌlula Esukristo nóchali

ꞌya ramué napurigá ramué ꞌemi tebúpua, alekeri nulelia ramué ꞌemi napurigá tabilé napuíka eꞌyénamala alué oyérame ꞌyuga napu ꞌwe najsinákuli ju, napu tabilé sébali olame ju alué rejcholi napu ramué beníriru ꞌemi. 7 ꞌEmi aꞌboi ꞌwe ꞌla machí churigá ejperélitiká ꞌemi níriga napurigá ꞌla aꞌchigóriga ejperélamala napurigá ramué. Ramueka tabilé najsinákuli neraga mochírigeturu napuꞌlige ꞌemi si mochiga, 8 ꞌlige tajsiné naretu alué goꞌame napu ꞌemi ꞌyánili ramué. Ramueka rukuchégame nocháruturu ꞌlige abiena rukomi goꞌame meka napurigá tabilé seꞌwiná lámala ꞌemi. 9 Ramueka ꞌemi beníriga eꞌyénilituru, ꞌlige ꞌla nílige napurigá ꞌemi goꞌame kónimala, nobi ramueka najkirú napurigá ꞌemi benimela nóchaga ramué etega. 10 Napuꞌlige ꞌemi ꞌyuga mochiga ramué ye rejcholi beníririgeturu: Bilé rió tabilé nochásaká tabilé goꞌmeli júkuru. 11 Ramueka akirú tabilé nocha mochigo jaré ꞌemi, pe nejkumega eꞌyéname kará. 12 Alué Waꞌlula Esukristo nóchali ꞌyale ramué napurigá ꞌemi repúpua, alekeri nulelia ramué alué ralámuli najsinákuli napurigá nochámala napurigá mémala goꞌame. 13 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ramué, tabilé aꞌchigóriga niwa napurigá alué ralámuli najsinákuli, tase najsinawa ꞌla nóchali nóchaga. 14 Jaré ralámuli oyérame tabilé eꞌwásaká napu aní ye apeli napu ramué osirú. ꞌWe ꞌla naꞌtáwaká churigá ka alué rió, ꞌlige tase gompaniérola niwa alué rió napurigá alué rió ꞌla chijunámala. 15 Tabiléchigo  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

555 saíla neraga etéwagó alué rió, ꞌwe ꞌla ruyewa ꞌlina rejcholi napurigá Onorúgame oyérame neraga. 16 Najkí ne napurigá alué Waꞌlula

Esukristo ꞌwe ꞌla guꞌírimala ꞌemi senibí napurigá tabilé weꞌká ꞌnátili naꞌtámala ꞌemi ꞌlige napurigá ꞌla ganíliga ejperélamala ꞌemi.

2 TESALONICENSES 3 17 Ne

Páulo reparánili ne boꞌné sekálate osigá ye jena nujubá enágame osilí. Nabí alarigá osame ju ne napuꞌlige náolia bilé raꞌíchali. a 18 Neka najkíguru napurigá alué Waꞌlula Esukrístote guꞌíriwa ꞌemi senibí. Alarigá ju. Pe ikí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

a 3:17 Uché bilé rió osale ye osilí napu Páulo anele. Pe jénacho osale boꞌné sekálate.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Primera Carta del Apóstol San Pablo a Timoteo

Ye apélika Páulo osele alué Timoteo anilime rió. Timoteo eyélaka ralámuli jurío nílige, ꞌlige Onorúgame oyérame nílige (eꞌnesi Hechos 16:13). Timotéoka Páulo si eyénilige. ꞌLige aꞌkinana alué Timoteo waꞌlula nílige Kristo oyérame nuleme napu napuíme nílige alé weꞌká riógichi Ebeso anilichi. Páuloka Timoteo osé napurigá ꞌla ꞌnátaga asimela napugiti cha weꞌká mochígempá ꞌyégali benírame. ꞌLige osele alué Timoteo oiláriga napurigá aminabi oyéramala Esukristo, ꞌlige napurigá ꞌwe ꞌla tibúmala uché jaré oyérame. Siné kachi Páulo maꞌchíniligeréko galírale bajcháriga asagá alé Roma napuꞌlige osale ye apeli, nobi pe aꞌkinana uchéchigo siné galírale bajchálirugeréko ꞌlige meꞌlílirugeréko.

1

Ye Ju Alué Apeli Napu Bajchá Osele Páulo Alué Timoteo

 uira mué Timoteo. K Ne Páulo ye apeli osá ne. Neka nulérigime ju Onorúgamete ꞌlige Kristo Esúsite napurigá nulame nímala ne ꞌlige benírame ralámuli alué Kristo Esusi nila raꞌíchali. Onorúgame ju ramué alawala biꞌweme, ꞌlige bijchígiga Kristo Esusi raꞌichálila, ꞌliko ꞌwe semati raweli rewiboa ramué. 2 Neka mué Timoteo oséguru. Mueka napurigá ne inolá neraga ju, napugiti mueka ꞌwe ꞌla eꞌwámpá napu ne nulegé. Neka alekeri ꞌwe ꞌla tania napurigá ꞌwe ꞌla guꞌíriwa Onorúgamete ramué Oꞌnola ꞌlige Waꞌlula Kristo Esúsite napu ramué nuleme ju, ꞌlige aminami napurigá ꞌwe ꞌla  

naꞌtemápua mué, ꞌlige aminami napurigá ꞌla senibí Onorúgamecho ꞌyuga ꞌnata asimela mué, tabilé weꞌká eꞌkarúginti. Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochíwilikó napugiti cha weꞌká mochígempá ralámuli ꞌyégali benírame

3 Napuꞌlige

ne taꞌchó simiá alé Maseronia anilichi, neka ꞌwe anéturu mué napurigá mué rejpímala alé Ebeso anilichi napurigá nulémala mué alué ralámuli napu pe ꞌyégali benírame ju napurigá tabilé aminabi alanoká mochímala. Jípeko uché siné aní ne napurigá mué rejpímala alé. 556

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

557

1 TIMOTEO 1

4 ꞌWe

anewa tabilé ꞌla ko aminabi beniaa alué ꞌyégali raꞌíchali ꞌwe ꞌya nerúgame napu ruwime ju churigá ejperégame níligo ꞌwe ꞌya ejperégame ralámuli. Alué ralámuli napu gepume ju alué raꞌíchali ꞌyégali pe tabilé siné ꞌla biꞌlepi ꞌnátali ꞌnátame ju, ꞌlige alésíko pe naꞌáwali oꞌwíname ju aꞌbopi, ꞌlige alekeri tabilé machime ju tachiri najkió Onorúgame. ꞌWe ꞌla bijchígame níriká Onorúgame nila raꞌíchali ꞌliko ꞌwe ꞌla machiboa tachiri najkió Onorúgame. 5 ꞌLige neka najkíguru napurigá mué benírimala napurigá ꞌla niraga járowa aꞌbópika. ꞌLige ꞌla biꞌwígame alawégame nísaká, tabilé chátiri ꞌnátame ꞌlige ꞌwe ꞌla bijchígame nísaká Onorúgame ꞌla sébali olamio napu anile, ꞌliko ꞌwe ꞌla ganíliga járowa aꞌbópika. 6 Jaré ralámuli benírame ꞌma tabilé oyérame ju ye raꞌíchali, pe tabilé ꞌla raꞌíchali raꞌíchaga naꞌáwame ju. 7 Alueka benírame gainánilime ju Moisesi nila nulalí, nobi tabilé námame júkó alué nulalí, ꞌlige pe tabilé machigá ꞌwe ꞌla benírame kolae aꞌboi. 8 Suwábaga ꞌwe ꞌla machiaa ꞌwe ꞌla ko alué nulalí, ꞌwe aꞌlá sébili olásiká napurigá najkí Onorúgame. 9 Abiena machiaa Onorúgame tabilé ꞌyáligo Moisesi alué nulalí napurigá gastigáriwa ꞌla aꞌká ralámuli, iligá ꞌyale alué nulalí napurigá gastigáriwa ralámuli napu cha nokame ju, alué ralámuli napu tabilé eꞌwame ju, ꞌlige alué napu tabilé nirame ju Onorúgame, ꞌlige  

 

 

 

 

aminami alué napu meꞌgá eꞌyéname ju aꞌboi oꞌnola ꞌlige alué eꞌyela ꞌlige aminami uché jaré ralámuli, 10 ꞌlige aminami alué ralámuli napu uché jaré umugí ꞌyuga okoka eꞌyéname ju napu tabilé aꞌboi ꞌyula ju, ꞌlige aminami alué umugí napu uché jaré rió ꞌyuga okoka eꞌyéname ju napu tabilé aꞌboi ꞌyula ju, ꞌlige aminami alué ralámuli napu pe riocho ka okome ju, ꞌlige aminami alué umugí napu pe umugicho ka okome ju, ꞌlige aminami alué ralámuli napu ralinega eꞌyéname ju ralámuli napu tabilé najtétiga nochárilime ju, ꞌlige aminami alué ralámuli napu ꞌyégali raꞌíchali raꞌíchiga eꞌyéname ju, ꞌlige aminami alué napu ꞌwe ꞌla bijchiá ruwime korime ju. Onorúgameka nulale ye nulalí napurigá suwábaga ralámuli napu chibi nokame ju machimela tachiri najkió Onorúgame. 11 ꞌWe ꞌla ju alué nulalí napu Onorúgame nulá napurigá benírimala ne ralámuli.  

 

Jena ruwimela Páulo waꞌlú cheliera ꞌyáligo Kristo Esusi

12 Neka

cheliera ꞌyáguru Waꞌlula Kristo Esusi ramué nuleme, napugiti alueka ꞌwe ꞌla niraga etémpá neꞌchí, ꞌlige alué ꞌsime ju aꞌwalí nejía napurigá ne ꞌla sébali olame nímala napurigá najkí alué. 13 Neka abé ꞌyako asíriga chálagá raꞌíchame ke ne Kristo Esusi olagá, ꞌlige ꞌwe najátame ke ne Kristo Esusi oyérame ralámuli cha olamia. a Nobi Onorúgameka ꞌwe naꞌtemaka etélekó neꞌchí, ꞌlige  

a 1:13 Eꞌnesi Hechos 8:3.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 TIMOTEO 1​, ​2

558

eꞌkale neꞌchí, neka pecha ꞌcho bijchígame kéturu Kristo Esusi nila raꞌíchali, alekeri neka pecha machiékó alaꞌsiá. 14 Nobi Waꞌlula Esukrístoka ꞌwéchigo ꞌla niraga etélekó neꞌchí rekó ne ꞌwe cha ꞌsime rió kachi. Aꞌwalí nejí napurigá ne ꞌwe ꞌla bijchígimala napu anílige Kristo Esusi ꞌlige aminami napurigá ne ꞌwe ꞌla niraga etémala uché jaré ralámuli. 15 Napu ne ruwimela ꞌwe ꞌla bijchiá ju, ꞌwe ꞌla ꞌnátaga gepúwaká ꞌemi ye raꞌíchali. Kristo Esusi nawale jena wijchimoba, cha nokame ralámuli alawala biꞌwemia. ꞌLige neka abéchigo cha ꞌsime ke meꞌtigá suwábaga alué ralámuli cha nokame. 16 Nobi Onorúgameka ꞌwéchigo ꞌla naꞌtemálekó neꞌchí. ꞌLige alarigá machírile ralámuli chiena ꞌla buwéligo Esukristo napurigá ne ku guwana naꞌtámala. Napuꞌlige alué ralámuli etesa chiena ꞌla guꞌíriligo Onorúgame neꞌchí rekó ne ꞌwe cha ꞌsime rió kachi, ꞌliko ꞌwe ꞌla bijchígimala Kristo Esusi nila raꞌichálila ꞌlige ꞌla simámala ꞌpa rewagachi napuꞌlige suwisá Onorúgame ꞌyuga mochimia senibí. 17 ꞌWe ꞌla képá suwábaga ralámuli ꞌwe ꞌla semáriga raꞌichasa Waꞌlula Onorúgame olagá napu senibí nulame ju ꞌlige napu tajsiné mukume ju, ꞌlige napu tabilé etérume ju. Senibí ꞌwe ꞌla raꞌichasa ꞌla képá ralámuli alué olagá, alarigá nisa ꞌla képá. 18 Mué Timoteo, napu ju napurigá ne inolá, neka ye rejcholi nejíguru,  

 

 

 

 

napurigá anílige mué olagá alué abé iꞌbé mochígame ralámuli napu ruwime nílige napu Onorúgame anélige. b Mué ꞌwe ꞌla sébali olásaká ye rejcholi, ꞌliko mué ꞌwe ꞌla benégame nímala raꞌicha meꞌtigá alué cha nokame ralámuli napu tabilé oyérame ju Waꞌlula Esukristo. 19 Tabilé siné aꞌrewa Kristo oyeria, iligá ꞌwe ꞌla naꞌtawa. Jaré ralámuli ꞌma aꞌrele Onorúgame nila raꞌíchali oyeria pe tabilé ꞌla ꞌnátaga. ꞌLige ꞌma tabilé bijchígime ju Onorúgame nila raꞌíchali. 20 Oká ye ralámuli napu ꞌma tabilé eꞌwame ju Onorúgame nila raꞌíchali, bilé alué Imeneo anilime ju ꞌlige uché bileka Alejantro anilime ju. Neka ꞌma tabilé aꞌré napurigá napuíka eꞌyénamala Onorúgame oyérame ꞌyuga. Satanásika asíriga resí olámala ꞌlige alarigá machimela tabilé ꞌla ko sairuga raꞌichalia Onorúgame olagá. c  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá raꞌichámili ko ralámuli Onorúgame ꞌyuga

2

Napu ne ruimeli ju ꞌwe najtékame ju. Neka najkí napurigá suwábaga Onorúgame oyérame tánimala Onorúgame napurigá guꞌírimala suwábaga ralámuli, abiena najkí ne napurigá tánimala Onorúgame napurigá naꞌtemaka etémala suwábaga ralámuli. ꞌLige najkí ne napurigá waꞌlú cheliera ꞌyámala Onorúgame waꞌlú nejkúrame kóriká. 2 Neka abiena najkí napurigá ꞌemi

b 1:18 Eꞌnesi I Timoteo 4:14. c 1:20 Eꞌnesi I Corintios 5:3-5.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

559

1 TIMOTEO 2

tánimala Onorúgame napurigá ꞌwe ꞌla guꞌírimala suwábaga eꞌwélala nulame, ꞌlige aminami uché jaré uꞌkuchípala eꞌwélala napurigá ꞌla ganíliga ejperéliwa suwábaga pe Onorúgamecho oyériga tabilé naꞌáwaka. 3 Onorúgame napu ramué alawala biꞌweme ju, ꞌwe ꞌla ganíliga ajtí napuꞌlige ramué nejkúrili tánilichi ꞌlige aminami napuꞌlige cheliera iꞌlichi. 4 Onorúgameka najkí napurigá suwábaga ralámuli biꞌwígame alawégame nímala, ꞌlige aminami najkí napurigá suwábaga ralámuli námamala churigá ko alué ꞌla bijchiá raꞌíchali, 5 napugiti pe biꞌlepi kame Onorúgame, ꞌlige aminami pe biꞌlepi kame alué rió napu ꞌla umébame ju ralámuli alawala biꞌwea napurigá ꞌla simámala alé napu ajtí Onorúgame, alueka pe Kristo Esusi ju napu nawale jena napurigá rió neraga. 6 Kristo Esusi mukule suwábaga ralámuli nila gastigo bujega, alué napu ꞌla bijchígame nile alué nila raꞌíchali, alarigá anile Onorúgame alakimeo aꞌlige rawé. 7 Kristo ꞌsmi nóchali ꞌya neꞌchí napurigá nulame nímala ne ꞌlige benírame nímala ne ye ꞌwe aꞌlá raꞌíchali alué ralámuli napu tabilé jurío ju. Napu ne aní ꞌla bijchiá ju, tabilé ꞌyégali ju. 8 Neka najkí napurigá suwábaga ralámuli Onorúgame oyérame panápurimi ejperégame Onorúgame ꞌyuga raꞌichámala ꞌla kilí jaga, tabilé ayoga nibilé chibi anigá. 9 Abiena najkí ne napuꞌlige ralámuli napuíchi Onorúgame ꞌyuga raꞌichamia ꞌlige aminami benimea Onorúgame nila raꞌíchali, tabilé najkí ne napurigá umugí ꞌwe  

 

 

 

 

 

 

umugíliga eꞌyénamala ꞌwe najteme chinite newárigime siꞌpúchiga, ꞌlige tabilé najkí ne napurigá eꞌkarúgame tabiri ꞌwe najteme uchúchamala gupálachi, ꞌlige tabilé najkí ne napurigá eꞌkarúgame ꞌwe najteme uchúchiga eꞌyénamala napu alué ꞌórote newárigime ju, ꞌlige alué napu semati rejtete newárigime ju. Iligá naꞌtálime júkuru Onorúgame nila raꞌíchali tase alieti tábiri unélinti. 10 Neka iligá najkí napurigá ralámuli regá animela ꞌemi etega: «ꞌNee chiena ꞌla nóchanti ju alué umugí, ꞌlige aminami chiena ꞌla niranti ju Onorúgame.» 11 Aminami najkí ne napurigá ꞌemi umugí ꞌwe ꞌla niraga gepúmala napuꞌlige uché jaré benírachi Onorúgame nila raꞌíchali. 12 Neka tabilé elá napurigá umugí nokimea beniria Onorúgame nila raꞌíchali napuꞌlige napuísa ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali benimea, ꞌlige aminami tabilé najkí ne napurigá umugí nulémala aꞌboi ꞌyula, rió ꞌyúgame nísaká, ꞌlige uché jaré rió. Neka najkí napurigá iꞌkilí mochímala tabilé che anigá. 13 Alarigá nulá ne napugiti Onorúgame bajchá newáligime alué Arani, ꞌlige Ébaka pe nujubapi newárigime kame. 14 ꞌLige Remónisika pecha ꞌyégiliko alué Arani, eligá alué mukí ꞌlina ꞌyégiliru, ꞌlige alué Eba ꞌma ꞌyégilisiká, ꞌma chátiri alawégame gayénale. 15 Onorúgameka gastigárile umugí napurigá ꞌwe oꞌkómala uꞌtátiri ochérimichi nobi ꞌwéchigo ku ꞌla biꞌwígame alawégame gainámalagó alué umugí ꞌwe ꞌla bijchígame nísaká  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 TIMOTEO 2​, ​3

560

Esukristo nila raꞌichálila, ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla galegá eteme nísaká uché jaré ralámuli. d Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá nóchamili ko alué eꞌwélala Onorúgame oyérame

3

ꞌWe ꞌla bijchiá ju napu ne ruwimela jipe. Bilé rió waꞌlula nínilisaká uché jaré Onorúgame oyérame nuleme, ꞌwe ꞌla ju alué ꞌnátali. 2 Bilé rió napu nuleme nímili ju uché jaré oyérame, ꞌwe ꞌla rió nímili ju. Biꞌlepi mukí ꞌyúlimili ju, ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla naꞌtámili ju, ꞌlige ꞌwe ꞌla niraga etéwili ju ralámulite, ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla ganíliga etélime ju alué ralámuli napu sébame ju alué rió nulame bejtélachi. ꞌLige aminami ꞌwe ꞌla benírimili júkuru Onorúgame nila raꞌíchali. 3 Tabilé rekuka bajímili júkuru, ꞌlige aminami tabilé nejkome nímili júkuru, iligá ꞌwe ꞌla rió nímili júkuru, ꞌla iꞌkilí nímili júkuru, tabilé pe enomicho korume. 4 Alué rioka ꞌwe ꞌla repúmili júkuru boꞌné ꞌyula, ꞌlige aminami boꞌné ꞌkúchila, ꞌlige alué ꞌkúchilaka ꞌwe ꞌla eꞌwímili júkuru ꞌwe ꞌla niraga. 5 Alué rió tabilé ꞌla repume nísaká boꞌné ꞌyula ꞌlige boꞌné ꞌkúchila, ꞌliko ¿churigá ꞌla umbámalawé repua suwábaga ralámuli Onorúgame oyérame? 6 Alué rió napu nulámili ju tabilé pe kulí ꞌla oyérame nímili ju Onorúgame. Alarigá nísaká alué rió, siné kachi pe asíriga riólimala ꞌlige regá naꞌtámala boꞌné: «Neka asíriga  

 

 

 

 

ꞌla semá ꞌsime rió ju, meꞌtagá uché jaré ralámuli. Alekeri ye nóchili ꞌyaru ne.» Alarigá ꞌnátame nísaká alué rió ꞌliko Onorúgame ꞌma ku bujémala alué nóchali napu nígame ju alué rió, napurigá Onorúgame bujele alué nóchali alué riablo. 7 ꞌLige aminami alué rió napu nulame nínili ꞌwe ꞌla niraga etélime nímili júkuru ralámulite napu tabilé Onorúgame oyérame ju. Tabilé nirálime nísaká alué rió ꞌliko pe naꞌáwili oꞌwímala, ꞌliko alué rió pe asíriga resí ikimela Remónisi trámpalachi wijchigá.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá nimio alué ralámuli eꞌwélala nulame guꞌírame

8 Alué

ralámuli napu guꞌírinilime ju alué eꞌwélala nulame, aꞌchigóriga nímili júkuru napurigá alué nulame, ꞌlige ꞌwe ꞌla niraga etélime nímili júkuruchigó uché jaré ralámulite, ꞌlige aminami tabilé ꞌyégali raꞌichámili júkuru, ꞌlige aminami tabilé rekuka bajímili júkuru, ꞌlige aminami tabilé naꞌtámili júkuru weꞌká mélime enomí. 9 ꞌLige aminami asíriga ꞌla bijchígimili júkuru alué aꞌlala raꞌíchali Onorúgame nila. ꞌLige aminami tabilé naꞌtámili júkuru chátiri ꞌnátali. 10 Tabilé ꞌcho chojkía nocha ye nóchali alué rió, alué eꞌwélalaka ꞌwe ꞌla naꞌtámili júkuru taꞌlá guꞌírame ko ralámuli. ꞌWe aꞌlá guꞌírame nísaká alué rió nochánilime, ꞌliko ꞌla nochámili júkuru eꞌwélala guꞌíriga. 11 Alué  

 

 

d 2:15 Jaré líbrochi regá anime ju: «Pero se salvará engendrando hijos, si permaneciere en fe, amor y santificación, con modestia.»

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

561

1 TIMOTEO 3​, ​4

umugí napu ꞌyula ju alué guꞌíriga nóchame eꞌwélala abiena ꞌwe ꞌla niraga etélime nímili júkuru uché jaré ralámulite. Tabilé chibi anigá raꞌichámili júkuru uché jaré ralámuli olagá, ꞌlige aminami tabilé ꞌme bajímili júkuru alué rekútame. ꞌLige aminami ꞌla kilí ralámuli nímili júkuru. ꞌLige aminami asíriga ꞌla sébali olámili júkuru napu aní aꞌboi. 12 ꞌLige aminami bilé rió napu nóchame ju guꞌíriga alué eꞌwélala nulame, alueka pe biꞌlepi mukí ꞌyúgame nímili júkuru ꞌlige asíriga ꞌla tebúmili júkuru boꞌné ꞌkúchila ꞌlige boꞌné ꞌyula. 13 Alué rió napu guꞌírimili ju alué eꞌwélala nulame, ꞌwe ꞌla nóchame nísaká, ꞌliko ralámuli ꞌwe ꞌla niraga etémala alué rió, ꞌlige alué rió ꞌwe aꞌlá bijchígamala Kristo Esusi raꞌichálila.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame nawáligo napurigá rió neraga

14 Neka

pe ꞌwemi simé olá mué kólimia. Neka abirigáchigo oségó mué ye raꞌíchali. 15 Siné kachi taꞌwé sebasa ne alé ꞌmi, nobi mueka ꞌláchigo ꞌla námamalagó ye raꞌíchali churigáriga nokimeli ko suwábaga napu Onorúgame oyérame ju. Ramueka Onorúgame ꞌkúchila niru alué napu senibí ajagá ajtí, ꞌlige ramué benírame niru bijchiá ꞌla Onorúgame nila raꞌíchali. 16 ꞌWe najtékame ju ye nulalí nobi péchigo uꞌkabi ralámuli ꞌla námame júkó ye nulalí. Ye nulalika regá anime ju: Kristo nawale jena wijchimoba napurigá rió neraga, Onorúgame Alawala ruwile ꞌwe ꞌla ko napu ꞌsile Kristo,  

 

ꞌlige alué santo ánjeli ꞌwe ꞌla etele napu sile alué. Alué nila raꞌíchilika suwábaga ralámuli tabilé jurío ruyéliru, ꞌlige weꞌká ralámuli ꞌwe ꞌla bijchígale alué nila raꞌíchali, ꞌlige ꞌma oꞌtóliru ꞌpa rewagachi napurigá Onorúgame ꞌyuga asimea. Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochímilikó napugiti cha weꞌká mochímempá ralámuli ꞌyégali raꞌíchali benírame

4

Onorúgame Alawala ꞌwe ꞌla ruwí jaré ralámuli ꞌma aꞌremio Onorúgame nila raꞌíchali oyeria, ꞌlige pe oyérimio uché jaré nulalí remónisi uꞌkuchípala nulalila. Alarigá ikimela abé aꞌkinana amulí sébachi uchéchigo siné Waꞌlula Esukristo. 2 ꞌWe ꞌla eꞌwímala alué ralámuli napu pe ꞌyégali raꞌíchame ju, alué ralámuli napu tabilé chijúname ju chibi nokisá. 3 Alué ralámulika tabilé elame ju napurigá bilé rió newímala bilé mukí ꞌyuga ꞌlige aminami tabilé elime ju napurigá goꞌmela jaré goꞌame, alué goꞌame napu Onorúgame newale napurigá goꞌmela suwábaga alué ralámuli Kristo oyérame napu ꞌla machime ju alué ꞌla bijchiá raꞌíchali. 4 Suwábaga napu ekí Onorúgame newale asíriga ꞌla júkuru. ꞌLige alekeri goꞌpoli júkuru suwábaga goꞌame napu ekí nerú jena wijchimoba, pe iligá ꞌwe ꞌla cheliera ꞌyasa Onorúgame. 5 Alekeri asíriga ꞌla ju suwábaga goꞌame goꞌaa napugiti alarigá ruyame alué Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige napugiti ramueka ꞌma cheliera  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

562

1 TIMOTEO 4 ꞌyárigame Onorúgame goꞌame nejígoriká. Jena ruwimela Páulo ꞌwe ꞌla ruyéligo alué Timoteo chuꞌsímilikó 6 Mué

ꞌwe ꞌla benírisaká ye raꞌíchali alué Onorúgame oyérame ralámuli, ꞌliko mué ꞌwe ꞌla benírame nímala Kristo Esusi nila raꞌíchali. ꞌLiko mué aminabi benimeli júkuru alué raꞌíchali napu mué ꞌwe ꞌla oyérale. Aminabi benisáká mué, tabilé guwana wijchimela mué. 7 Tabilé ꞌnátaga gepuwa aleké raꞌíchali napu ruyeme ju alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame, iligá aminabi beniboa Onorúgame nila raꞌíchali. 8 Bilé ralámuli ꞌwe raꞌchiwénilime nisa senibí raꞌchueka e oyame ju. Aꞌchigóriga ju Onorúgame nila raꞌíchali beniaa. Bilé ralámuli ꞌwe aꞌlá oyérinilime nisa Onorúgame, aminabi benimeli júkuru Onorúgame nila raꞌíchali ꞌlige ꞌwe ꞌla eꞌwagá. ꞌLige alarigaka asíriga ꞌla nejkúrimala Onorúgame jena wijchimoba ꞌlige ꞌpa rewagachi. 9 Ye raꞌíchali napu ne osá ꞌwe ꞌla bijchiá ju, ꞌlige alekeri ꞌwe ꞌla bijchígilime júkuru. 10 Ramueka alekeri senibí benírame niru ralámuli ꞌla ganíliga. ꞌLige ramueka ꞌla bijchígilia Onorúgame ajágame ko, alué napu aꞌwalí nígame ju napu aꞌkabámana ajuámala suwábaga ralámuli. Nobi aꞌkabámana jáwame júkó alué pe ralámulicho napu ꞌwe ꞌla oyérame ju Onorúgame.  

 

 

 

11 Ye

raꞌíchali benírimili júkuru mué uché jaré ralámuli. ꞌLige aminami nulémili júkuru mué napurigá ꞌwe ꞌla eꞌwámala. 12 Tabilé chéré rekó ralámuli regá anichi mué olagá: «Alueka pe ꞌwe reꞌmalí ju, ¿ꞌlacha benélamalawé ralámuli beníriga?» ꞌLige alarigá anichi ralámuli, mueka ꞌwe ꞌla beníriwa ꞌla semáriga raꞌíchiga ꞌla benigá ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla nirawa suwábaga ralámuli, ꞌlige tabilé aꞌrewa bijchigia Kristo nila raꞌíchali, ꞌlige tabilé che ꞌsika einawa. 13 Napusí ne seba alé ꞌmi, mueka abisibi ꞌwe iliboa Onorúgame nila raꞌíchali raꞌicha ꞌlige aminami beniria, ꞌlige aminami oiláriga Onorúgame oyérame ralámuli. 14 Abé ꞌya, alué eꞌwélala Onorúgame oyérame aꞌboi sekálate nochale mué moꞌólachi regá anigá: «Beníriame nímala mué Onorúgame nila raꞌíchali.» Onorúgame Alawala guꞌírile alué eꞌwélala, alekeri tabilé aꞌrewa ralámuli beniria. 15 ꞌWe ꞌla ꞌnátaga beníriwa suwábaga napu mué beniri, napurigá suwábaga ralámuli ꞌla etémala chiena ꞌla benegá benírime ko mué meꞌtigá abé iꞌbé. 16 Mué Timoteo, ꞌwe ꞌla ꞌnátaga ilíriwa, ꞌlige ꞌla ꞌnátaga beníriwa uché jaré, ꞌla alarigá ꞌsísaká mué, ꞌliko Onorúgame tabilé cha animela napuꞌlige uchéchigo ku nawá gatemia (gustisia olamia) suwábaga ralámuli ꞌyuga, ꞌlige aminami alué ralámuli napu gepume ju napu mué  

 

 

 

 

e 4:8 Alué ralámuli israelita tabilé reꞌeme nile raꞌchueka. Páuloka regá anile yolí raꞌíchaga «ejercicio físico».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

563

1 TIMOTEO 4​, ​5

beniri, aluéchigó tabilé che anéwali ju. Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá guꞌírilime ko uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame

5

Tase neꞌochawa bilé rió oꞌchérame, eligá oiláriwa napurigá mué oꞌnola neraga. ꞌLige ejtemálika ꞌwe ꞌla niraga etewa napurigá mué bonila neraga. 2 Abiena ꞌwe ꞌla oiláriwa alué oꞌchérame umugí napurigá mué eꞌyela neraga, ꞌlige alué iꞌwé ꞌwe ꞌla niraga etewa napurigá mué waíla neraga. 3 ꞌWe ꞌla guꞌíriwa alué gunámakame umugí napu tabilé rijimégame ju napurigá guꞌírimala. 4 Bilé mukí gunámakame ꞌla ꞌkúchigame nísaká ꞌlige ꞌla mochisa uꞌsúlatiri ꞌlige aꞌkálatiri, ꞌliko alué nokimeli júkuru guꞌiria suwábaga napu resí ꞌla alué mukí, aꞌchigóriga guꞌírimili júkuru napurigá guꞌírile alué mukí abé iꞌbé. Alarigá nokiáká, Onorúgameka asíriga ꞌla galé napugiti alarigá najkiame napurigá alarigá nojkiboa ramué. 5 Alué gunámakame tabilé rijimégame nísaká napurigá guꞌíriwa, ꞌlige alué gunámakame ꞌwe ꞌla bijchígame nisa Onorúgame nila raꞌíchali ꞌlige alué mukí rawemi ꞌlige rukomi raꞌíchame ju Onorúgame ꞌyuga guꞌírili tániga. 6 Bilé mukí gunámakame pe piesta nerúgichi inálime ꞌnátame nisa, ꞌlige abichibi ꞌsíká oyame nisa napurigá boꞌné najkí, ꞌliko alué mukí tabilé oyérame ju Onorúgame, ꞌlige  

 

 

 

 

aminami tabilé alawégame ju Onorúgame Alawala. 7 Alekeri ꞌwe nulewa suwábaga ralámuli napurigá ꞌla sébali olámala napu ne aní, napurigá tabilé ꞌwesi ralámuli cha animela ꞌemi olagá. 8 Alué napu tabilé guꞌírame ju aꞌboi rijimala o aꞌboi eꞌyela, oꞌnola kómá, alueka tabilé ꞌla sébali olame ju napurigá nulá Onorúgame, alué ralámulika abéchigo enátiri ju meꞌtigá alué ralámuli tabilé oyérame Onorúgame. 9 Napurigá ujchawa bilé mukí gunámakame rewalá bilena apélichi napurigá guꞌíriwa, ꞌma ꞌwe oꞌchérame nímili júkuru usánisa makué bamígame o abé weꞌká kómá, alué napu pe biꞌlepi rió ꞌyúgame nílige. 10 ꞌLige ꞌwe machirume nímili júkuru napu ꞌsile alué mukí. ꞌWe ꞌla nesérome boꞌné ꞌkúchila, ꞌwe ꞌla ꞌyame goꞌame boꞌné bejtélachi sébame ralámuli, ꞌlige ꞌwe ꞌla guꞌírame Onorúgame oyérame ralámuli. f ꞌLige aminami ꞌwe ꞌla guꞌírame nile alué napu ꞌwe resí nilia mochí. Alé apélichika ujchúmili júkuru alué umugí gunámakame rewalá napu ꞌwe ꞌla sébali olale napu najkí Onorúgame. 11 Tabilé ujchawa alé apélichi alué umugí gunámakame rewalá ꞌwe uꞌkabi bamígame napugiti alueka pe uchéchigo siné newínimala, ꞌlige pe ꞌma aꞌrémala guꞌiria Onorúgame oyérame ralámuli. 12 ꞌLige rekó regá anisá alué mukí: «Neka tabilé siné newímala.» ꞌLige kúchigo newisa alanisá, ꞌliko chojkila nímala pe boꞌné tabilé  

 

 

 

 

 

f 5:10 Páuloka regá anile: «Pagole Onorúgame oyérame ronola.»

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 TIMOTEO 5​, ​6

564

sébali olagáriká. 13 Siné kachi pe asíriga najsíname ganámala alué mukí, ꞌlige pe ichúrimi riógichi einámala, eꞌkarúgame raꞌíchali raꞌíchiga einámala, napu tabilé machime ju boꞌné. 14 Neka alekeri rejcholi nejíguru napurigá alué iꞌwé gunámakame uchéchigo siné newímala, ꞌlige ꞌkúchiga mochímala, ꞌlige ꞌwe ꞌla repúpua aꞌboi ꞌkúchila. ꞌLa alarigá olásaká ꞌemi, ꞌliko tabilé che animela ꞌemi olagá alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame. 15 Jaré iꞌwé gunámakame ꞌma aꞌrele Kristo oyeria, jípeko pe Satanasi ꞌlina oyérame ju. 16 Bilé mukí Esukristo oyérame rijimégame nisa bilé mukí gunámakame, alué mukí ꞌwe ꞌla guꞌírimili júkuru. ꞌLige uché jaré Onorúgame oyérameka guꞌírimili júkuru uché jaré gunámakame napu tabilé rijimégame ju napurigá guꞌírimala. 17 Alué eꞌwélala Onorúgame oyérame napu ꞌwe ꞌla nóchame ju, alueka ꞌwe ꞌla niraga etéwili júkuru, abéchigo rajpé niraga etéwili júkuru alué eꞌwélala napu beníriga eꞌyéname ju alué aꞌlala raꞌíchali. 18 Aka regá aníché Onorúgame nila raꞌíchali ꞌwe ꞌya osirúgime: «Tase bulewa roló chuꞌala napuꞌlige nocharia riꞌligó olá, iligá ꞌla eliwa napurigá goꞌmela aꞌtabemi.» ꞌLige Esusi abiena regá anile: «Alué nóchameka najtétilime kame.» g 19 Bilé ralámuli saega raꞌichasa bilé waꞌlula olagá napu nuleme ju uché jaré Onorúgame oyérame,  

 

 

 

 

 

 

tabilé eꞌwiwa tabilé iꞌtélasaká oká testigo o bakiá kómá. 20 Bilé waꞌlula napu nuleme ju uché jaré Onorúgame oyérame chibi ꞌsika einasa ꞌlige tabilé aꞌresa chibi ꞌsiá, ꞌliko neꞌochawa weꞌká ralámuli mochígichi napu Onorúgame oyérame ju, napurigá uché jaré nóchame ꞌla majámala cha noká. 21 Onorúgame ꞌlige Kristo Esusi ꞌlige suwábaga santo ánjeli napu Onorúgame wanápale, suwábaga alué ꞌwe ꞌla eꞌnagá mochí. Neka alekeri nuláguru napurigá ꞌla sébili olawa suwábaga napu ne nulá. Tase jaré abé ꞌla niraga etewa, suwábaga ꞌla niraga etewa. 22 Nóchali ꞌyaa bilé rió napurigá nochámala Onorúgame nila nochálilachi, ꞌwe ꞌla naꞌtawa bajchá, napugiti alué rió chibi ꞌsisa, muéchigó abiena chojkila nímili júkuru alaꞌsichi alué rió. ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga. 23 Mué Timoteo napu ꞌwe senibí nayume ju rojpachí, tase bajíwaká pe baꞌwicho, abiena bajíwaká peꞌtá iꞌwilí baꞌwila rekútame. 24 Iꞌsínimi ꞌwe ꞌla machirume ju cha ꞌsisa bilé ralámuli taꞌchó oꞌtiachi galírale bajchamia. Nobi iꞌsínimi tabilé machirume ju cha ꞌsisa bilé ralámuli, ꞌma aꞌkinánami machirume ju cha ꞌsíligo. 25 Aꞌchigóriga ju ralámuli ꞌyuga napu ꞌwe aꞌlá guꞌírame ju uché jaré ralámuli. Jaré alué ralámuli ꞌwe aꞌlá guꞌírame uché jaré ralámuli ꞌlige tabilé ꞌwesi ralámuli machime ju, nobi aꞌkinánami machibógó. Onorúgame oyérame napu ralirúgame ju tabilé  

 

 

 

 

 

6

g 5:18 Eꞌnesi Deuteronomio 25:4 ꞌlige San Lucas 10:7.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

565

1 TIMOTEO 6

najtétiga nochárilime, ꞌwe ꞌla nirawa alué napu ꞌemi nuleme ju, napurigá tabilé ꞌwesi che animela Onorúgame olagá nibilé napu ramué benírame niru. 2 Jaré alué napu ꞌemi nuleme ju Onorúgame oyérame nisa, alué rió napu nochárilime ju tabilé najtétiga abéchigo ꞌla nirámili ju napugiti alué nulame Onorúgame oyérame kame napurigá alué napu tabilé najtétiga nócharilime ju, napugiti okánika Onorúgame oyérame kame.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo Onorúgame oyérame níriká napurigá ꞌwe nígame nírigo

Ye rejcholi beníriwaká mué Timoteo ꞌlige aminami oiláriwa ralámuli napurigá eꞌwámala. 3 Jaré ralámuli benírame ju ꞌyégali raꞌíchali, tase napurigá benírilige Waꞌlula Esukristo. Napu benírilige Waꞌlula Esukristo, alueka najkúrime ju napurigá ramué ejperélawa napurigá Onorúgame najkí. 4 Alueka pe ꞌwe riólame ju ꞌlige ꞌwe ejebénigame kolae aꞌboi kaka peka ejebénigame ke, ꞌwe jame ju raꞌicha tachiri chonime ko jaré raꞌíchali. Pe alieti raꞌíchiga naꞌáwili oꞌwíname ju, pe chibi anigá járome ju ralámuli olagá, ꞌlige ꞌwe chátiri ꞌnátame ju, 5 pe ꞌwe nakome ju uché jaré ralámuli saega napu abiena pe chibiyeti ꞌnátaga eꞌyéname ju, ꞌlige pe alanokigá tabilé machime ju alué ꞌla bijchiá raꞌíchali, ꞌlige mayeme ju Onorúgame oyérasaká ꞌla weꞌká memio enomí. 6 Bijchiá ju Onorúgame oyérame níriká napurigá ꞌwe iꞌnígame niru napuꞌlige ꞌwe ꞌla ganíliga mochísiga

napu niga mochiru. 7 Napuꞌlige ocheria tabilé tábiri niga ochériru, napuꞌlige suwisuga pecha tábiri oꞌtobógó. 8 ꞌLa nígame níriká goꞌame ꞌlige oꞌpacha ꞌla ganíliga mochiwa. 9 Alué ralámuli napu ꞌwe ꞌnátame ju aminabi méliame enomí, alué ralámulika rujsume ju Remónisi trámpalachi, napugiti Remónisi chátiri ꞌnátali ꞌyame kame napurigá weꞌká eꞌkarúginti korúmala napu pe suwíbame ju, ꞌlige pe alaꞌsíká asíriga resí nílime ju. 10 Napuꞌlige bilé ralámuli ꞌwe nígame gainánilisa, aꞌlige chojkime ju eꞌkarúganti chátiri ꞌnátali ꞌnata, ꞌlige ꞌma tabilé eꞌwame ju Onorúgame nila rejcholi, ꞌlige pe laꞌsika ꞌwe resí nilia ajtí.  

 

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ꞌwe aꞌlá rejcholi ruyéligo alué Timoteo

11 Mué

Timoteo napu Onorúgamete nulérigime ju, tase naꞌtawa weꞌká mélime enomí, iligá naꞌtawa ꞌwe ꞌla eꞌwílame tachiri najkió Onorúgame, ꞌlige ꞌwe ꞌla oyérilime Esukristo. ꞌWe ꞌla niraga etewa suwábaga ralámuli Onorúgame oyérame. Napuꞌlige ꞌwe resí kachi, ꞌla anachawa, ꞌlige ꞌla galegá etewa uché jaré ralámuli. 12 Abichilubi ꞌwe ꞌla oyérame niwa Esukristo tabilé guwana wijchigá napugiti Onorúgame wanáparigame napurigá senibí bejtéramala Onorúgame ꞌyuga. Onorúgame wanápale mué alé weꞌká ralámuli mochígichi gepuga napuꞌlige mué regá anichi: «Neka ꞌwe ꞌla bijchígime ju Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkúrimio.» 13 Onorúgame napu suwábaga tábiri newale, ꞌwe ꞌla  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

566

1 TIMOTEO 6 eꞌnegá ajtí, ꞌlige aminami Kristo Esusi, alué napu ꞌwe ꞌla raꞌíchale alé waꞌlula Ponsio Pilato ajtígichi, aluéchigo ꞌwe ꞌla eꞌnegá ajtí. Neka alekeri nuláguru: 14 ꞌWe ꞌla sébili olawa suwábaga nulalí napu ne nulá, napurigá taꞌwesi ralámuli cha animela mué olagá. ꞌWe ꞌla sébali olawa napusí nawachi Waꞌlula Esukristo, 15 alué napu nawámili ju napuꞌlige najkisá Onorúgame napurigá nawámala, napugiti Onorúgame kame biꞌneli Waꞌlula Nulame bochígimi jena. Onorúgame ju abé rajpé aꞌwágame meꞌtigá suwábaga eꞌwélala. ꞌLige ralámulika ꞌwe ꞌla raꞌíchame ju alué olagá. 16 Alué ju napu senibí bejtégame ju, ꞌlige bejtégame ju alé bilena napu ꞌwe rapá ilí napu ralámuli tabilé abé eꞌyénasarikáré. Taꞌwesi ralámuli eteme ju Onorúgame. Suwábaga ralámuli ꞌla niraga raꞌichasa ꞌla képá alué olagá. Senibí ꞌla nulasa ꞌla képá Onorúgame. Alarigá ju. 17 ꞌWe ꞌla ruyéwaká alué ralámuli napu ꞌwe iꞌnígame ju napu jena wijchimoba ejperégame ju napurigá tabilé riólame nímala, aminami napurigá tabilé naꞌtámala tabilé siné suwíbame ko enomí, napugiti enomika pe anaga suwíbame  

 

 

 

kame. Iligá ꞌwe ꞌla ruyewa abé aꞌlá ko Onorúgame oyérilia, napugiti alueka asíriga ꞌla naꞌtemame kame ramué ꞌlige nejime ju suwábaga napu resíláru ramué. 18 Aminami ꞌwe ꞌla ruyéwaká napurigá machigá mochímala guꞌírilime ko uché jaré ralámuli. 19 Alarigá olásaká ꞌemi ꞌliko Onorúgame ꞌwe ꞌla ganíliga asimela ꞌemi ꞌyuga, ꞌlige alekeri Onorúgame ꞌwe ꞌla semati raweli ꞌyámala jena wijchimoba ꞌlige ꞌpa rewagachi. 20 Mué Timoteo napu ꞌwe aꞌlá sébali olame ju napu nulá Onorúgame, tase gepúwaká alué raꞌíchali napu raꞌíchame ju alué ralámuli napu tabilé oyérame ju Kristo nila raꞌíchali, nibilé gepúwaká ꞌwe chibi anichi alué raꞌíchali olagá napu ramué benírame niru. Alué ralámulika ꞌwe ꞌla machime kórí chieri raꞌíchali ꞌla bijchiá ko, nobi tabiléchigo machime júkó. 21 Jaré alué ralámuli ꞌma aꞌrele Onorúgame oyeria pe alieti raꞌíchali akigá. Neka ꞌwe tani Onorúgame napurigá ꞌwe ꞌla guꞌírimala mué ꞌlige uché jaré ralámuli. Alarigá nisa ꞌwe ꞌla képá. Pe ikí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Segunda Carta del Apóstol San Pablo a Timoteo

Napuꞌlige Páulo osale ye raꞌíchali galírale asagá, osale alé Roma anilichi weꞌká riógichi. Alueka pe aꞌkinana meꞌliboli nile sontálote Onorúgame raꞌichálila benírame kóriká. Boꞌné gompaniérolaka majá mochile alemi simíbiga eꞌnemia. ꞌWe biꞌneli asale ꞌlige ꞌwe seweka. ꞌWe eꞌwérale osele ye rejcholi alué Timoteo. Anéguru napurigá tabilé oyéramala alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame, anele napurigá abé ꞌla Onorúgame ꞌnalina oyéramala. Abiénachigó anéguru napurigá ꞌwe ꞌla ꞌnátaga benírimala ralámuli Onorúgame raꞌichálila, tabilé majaga.

1

Ye Ju Alué Apeli Napu Nujubá Osele Páulo Alué Timoteo

 uira mué Timoteo. K Ne Páulo osá ye osilí. Alué Kristo Esusi napu ꞌpa rewagáchika julárigame nílige Onorúgamete nejíturu bilé nóchali. Alarigá lale boꞌné Onorúgame. Onorúgame anile: «ꞌLa oyérisiká Kristo Esusi ꞌliko semati raweli rewimela ꞌemi.» Onorúgameka tabilé siné ꞌyégame ju. Nabí bijchiá ruwime ju. 2 Neka mué Timoteo oséguru. Neka asíriga naꞌtemaka eteme ju mué napurigá ne boꞌné inolá neraga. Onorúgame júkuru ramué Oꞌnola, ꞌlige Esukristo júkuru ramué nuleme. ꞌWe semáriga nejkúrasa ꞌla képá Onorúgame, ꞌlige Esukristo semati bamíbali nejisa ꞌla képá. Alueka ꞌwe naꞌtemame ju ramué. Semáriga nijkúrasa ꞌla képá Onorúgame  

napurigá tabilé weꞌká naꞌtawa ramué, biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga Onorúgame naꞌtálilacho. Jena ruwimela Páulo ꞌwe tániligo Onorúgame napurigá ꞌla semáriga guꞌírimala Timoteo

3 Rawé

ꞌlige rukomi raꞌíchame júturu ne Onorúgame ꞌyuga, cheliera iꞌgá waꞌlú guꞌírilio mué aluete. Neka israelita ju. Neka Onorúgame nochálilachi nóchame júkuru, napurigá nokale alué ralámuli israelita ꞌya mochígame. Neka ꞌla biꞌwígame ꞌnátame ju, ne naꞌtálilaká asíriga ꞌla biꞌwígame júkuru. 4 Neka ꞌwe ganíliga ajtigéturu mué bejtélachi, ꞌlige neka ꞌwe ꞌla nélá, ꞌma simichi ne, ꞌma nalagáturu mué. Alekeri mué  

567 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

568

2 TIMOTEO 1 ꞌyuga raꞌichánili ne Onorúgame raꞌichálila uchéchigo siné, napurigá ꞌwe ganíliga raꞌichawa ramué okaka. 5 Neka ꞌwe nélá, mué ꞌla bijchígime ke Onorúgame raꞌichálila, aꞌchigóriga bijchígime kéturu mué uꞌsula napu Lóira anilime nílige, ꞌlige mué eyélatiri napu Unisia anilime nílige. 6 Alekeri neka najkíguru napurigá aminabi sísimala mué Onorúgame raꞌichálila benírisia Onorúgamete ꞌyáliru mué alué nóchali napuꞌlige ne sekálate nochá mué. 7 Onorúgameka pecha majárime ꞌnátili nejílekó. Alueka waꞌlú aꞌwalí ꞌyale ramué napurigá ꞌla niraga etewa chejaré ralámuli, ꞌla naꞌtemaka suwábaga, ꞌlige napurigá ta guwana rujsúpua ramué, ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga járilime júkuru tabilé iꞌkirú nokogá. 8 Alekeri tabilé chijunawa ralámuli raꞌíchali ruyea ꞌwe ꞌla ko alué waꞌlula Onorúgame ramué nuleme. Tabilé chijunawa ruigá ne galírale bajcháriga ajtigó. Neka galírale bajcháriga ajtíkuru Esukristo raꞌichálila beníriga. Neka asíriga resí nilia ajtíkuru ye raꞌíchali beníriga ralámuli. Muéchigo abiena resí ikimeli júkuru napurigá ne. Onorúgame nejí aꞌwalí napurigá anachawa. 9 Alué ꞌsílekuru ramué aꞌkabámana jawa, alué ꞌsílekuru nóchali ꞌya ramué napurigá Onorúgame nila nochálilachi nochawa. Ramueka tabilé benégame niru Onorúgame nochálila nóchaga. Onorúgameka abirigáchigo benírile ko ramué naꞌtemaka. Napuꞌlige Onorúgame  

 

 

 

 

taꞌchó newá ye gawí, ꞌwe ꞌla ꞌnátale boꞌné churigá guꞌírimio, ꞌnata asale Kristo Esusi julamia. 10 ꞌMa sébalekuru Esukristo ramué aꞌkabámana jawamia. ꞌLa machirú Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkúrime ko. Onorúgameka Remónisi uméralekuru, ꞌma ꞌla mochítékuru napurigá Onorúgame najkí, ꞌlige aminami napurigá nabí Onorúgame si mochiwa ꞌpa rewagachi. 11 Onorúgamete ꞌyárukuru ne ye bilé nóchali napurigá gatewa Onorúgame ꞌyuga sairúgame neraga mochígame. ꞌLige abiena nulélekuru neꞌchí napurigá nulame nímala ne ꞌlige abiena benírame nímala ne Onorúgame raꞌichálila alué ralámuli tabilé jurío. a 12 Neka ꞌláchigo sébali olame kame alué nóchali nulésiga, alekeri ꞌwe resí nilia ajtí ne. Abirigáchigo tabilé chijúnago ne rekó galírale bajcháriga ajtigé. Neka asíriga ꞌla machí alué Esukristo, alué napu ne oyérame ju. ꞌWe ꞌla bijchiga ajtí ne, alueka waꞌlú aꞌwalí ꞌyáturu neꞌchí napurigá aꞌwágame nocha asimela ne ye Onorúgame raꞌichálila beníria ralámuli, napusí ku boꞌné nawá jena wijchimoba. 13 Tabilé aꞌréwaguru beniria napu ne beniri mué. ꞌWe ꞌla eꞌwewa Kristo Esusi, ꞌlige ꞌwe ꞌla galewa. Alarigá ꞌwe ꞌla benírimala mué. 14 ꞌWe ꞌla repúpua alué nóchali Onorúgame nila. Onorúgame Alawálaka ramué si bejtégame júkuru, ꞌlige nejkúrame júkuru repúkichi alué Onorúgame nejílala nóchali.  

 

 

 

 

a 1:11 Alué ralámuli jurío aniáká, pe ralámuli israelita aniame kéré.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

569

2 TIMOTEO 1​, ​2

15 Mué

ꞌma machíguru, suwábaga ne gompaniérola alé Asia anilime waꞌlú gawí weꞌkaná riógachi mochígame ralámuli ꞌma biꞌneli aꞌrigó neꞌchí. Alueka tabilé anáchale, bilé Pigelo anilime kéturu, ꞌlige bilé Ermójeni. 16 ꞌLige uchéchigo bilé kéturu alueka ꞌla anáchigeturu, alueka Onesípora anilime kéturu. Alueka asíriga weꞌsá nejkúrituru. Alueka tabilé chijúname kéturu jena nawá ne galírale bajcháriga ajtígichi. Onorúgame naꞌtemasa ꞌla kékuru alué rió ꞌlige ꞌkúchila ꞌyúriga. 17 Alueka nawálekuru jena waꞌlú weꞌká riógichi Roma anilichi neꞌchí eꞌnemia. Weꞌlí ꞌsile neꞌchí ꞌya. ꞌWe nóchali olagá rewá neꞌchí. Abirigáchigo ꞌla rewale ko neꞌchí jena asirúgichi galírale bajcháriga. 18 ꞌLa kékuru Onorúgame ꞌwe ꞌla naꞌtemasa alué rió napuꞌlige raweli sébachi gustisia olachi Onorúgame. Mué ꞌwe ꞌla machíguru ye rió Onesípora ꞌla guꞌírigo neꞌchí alé weꞌká riógichi Ebeso anilichi.  

 

 

2

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌla anachálime ko rekó ꞌwe resíriga etuwíe

Mué Timoteo, napurigá ne inolá neraga ju mué, Esukristo aꞌwalílate nocháwaká napurigá ꞌla sébali olámala mué alué Onorúgame nejílala nóchali. 2 Mueka asíriga ꞌla benile rejcholi napu ne ruwí weꞌká ralámuli akériga. Mueka ꞌwe ꞌla ruyéwaká uché jaré ralámuli napu ekí  

Onorúgame oyérame ju. Alueka amináchigo uché jaré ralámuli benírimili júkuru. 3 ꞌLa anachawa napuꞌlige resí nílilie napurigá Kristo Esusi sontálola. 4 Bilé ꞌwe ꞌla sontáloka pecha chebilena chujkírame júkó, pe iligá sébali oliáme ꞌnátame ju nóchali napu alué gapitani ꞌyálige napurigá sontalo nímala. Alué sontáloka najkíguru napurigá ꞌwe ganíliga asimela alué gapitani alué boꞌné sontalo ꞌyuga. Alarigá ju ramué Esukristo oyérame pe biꞌlepi naꞌtálime júkuru napurigá nulá boꞌné Esukristo. 5 Bilé rió ꞌwe roweme nisa, ꞌla sébali olámili júkuru napurigá ju bilé reꞌgí. Tabilé sébali olásaká, ꞌliko tabilé mémala. 6 Abiénachigo alué echame, bajchá goꞌmeli júkuru alué goꞌame rakégame. 7 ꞌWe ꞌla náꞌtawa napurigá aní ne. Onorúgame ꞌla nejkúrimala napurigá ꞌla námapua suwábaga ye raꞌíchali. 8 ꞌWe ꞌla naꞌtawa ye. Esukrístoka uchéchigo siné narélekuru alawá siné mukusá, ꞌma ku ajagá ajtí. ꞌLige Esukristo alué waꞌlula nulame Rabí rijimala nile ꞌwe ꞌya ajtígame. b Ye raꞌíchali júkuru napu ne ruwí, 9 alekeri ꞌwe resí nília ajtí ne. Karénate buluruga ajtí ne napurigá bilé rió ralámuli meꞌgá ilírome, nobi rekó neka buluruga ajtigé, Onorúgame raꞌichálilaka tabiléchigo buluruga ajtíkó. 10 Neka ꞌla anáchame júkuru rekó ꞌwe resí oliáe uché jaré ralámuli guꞌíriga, alué ralámuli napu Onorúgame  

 

 

 

 

 

 

 

b 2:8 Alué ralámuli israelita anime nile: «Alué aꞌkabámana jáwame ralámuli, alueka Rabí rijimala nímala aꞌkinana oꞌchérigame», arigá anile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

2 TIMOTEO 2

570

bayélige, napurigá ꞌla aꞌkabámana eꞌyénigime nímala ꞌla Onorúgame oyériga. Kristo Esusi ꞌsime ju buyana aꞌkabámana jawa. Alué ralámulika asíriga ꞌla semáriga mochímala senibí ꞌpa rewagachi Onorúgame ꞌyuga. 11 Alué napu jipe ruwimela ne, ꞌwe ꞌla bijchiá ju: ꞌLa bijchígisiká Esukristo mukúligo napurigá aꞌkabámana jawániliga ꞌlige tabilé chátiri bowechi mochisa, ꞌliko ramué abiénachigo Esukristo ꞌyuga mochiwa. 12 Napu ekí ꞌla anáchame ju, ꞌla nochámala Esukristo ꞌyuga. Tabilé machiórisúga chiériko Esukristo, ꞌliko Esukristo tabilé machió orimela ꞌliko ramué. 13 Ramué tabilé oyérisiká Esukristo raꞌichálila, alueka abirigá sébali olámili júkuru napurigá anílige boꞌné. Alueka abirigá sébali olame ju, alueka Onorúgame kame, pecha ꞌyégime júkó. 14 ꞌWe aꞌkué ruyewa napurigá ꞌla ꞌnátaga mochímala ye raꞌíchali alué ralámuli. Ruyewa pecha ꞌla júkó naꞌáuka mochilia aꞌbopi, ruyewa Onorúgame asíriga ꞌla eꞌnegá ajtigó. Alarigá raꞌichalia, pecha ꞌla júkó. Pe najsibume ju alué ꞌwe ꞌla gepume ralámuli. 15 Napusí gainaru si nochawa alué nóchali napu mué ni napurigá Onorúgame ꞌla ꞌwe nóchame neraga etémala ꞌla sébali olame, ꞌliko ꞌla tabilé chijunámala mué. ꞌWe ꞌla gepuwa alué ꞌwe ꞌla bijchiá raꞌíchali, ꞌlige aminami  

 

ꞌwe ꞌla eꞌwawa. 16 Pecha ꞌla júkó tabilé neraga raꞌichalia Onorúgame. Ralámuli tabilé Onorúgame ꞌnátaga raꞌíchame ka, aminacho weꞌká raꞌichámala sairúgame neraga Onorúgame ꞌyuga. 17 Ralámulika yati oyéramala alué cha nokame ralámuli raꞌichálila. Alué oká rió ꞌwe cha nokame, bilé Jimeneo anilime ju, ꞌlige uché bilé Bileto anilime ju, 18 alué noká Onorúgame raꞌichálila najsibua. Alué oká rió anile: «ꞌMa simírale raweli napuꞌlige uchéchigo siné ajánamaráe suwígame.» Pe ralámuli najsibuga aní alué ꞌla Onorúgame oyérame. 19 Tabilé chéré rekó alué cha nokame ralámuli lanié, pe Onorúgame raꞌichálila tabilé weꞌkásaká ꞌla júkuru. Onorúgameka pecha weꞌkuámili júkó alué oyérame. ꞌLa machiáguru alarigá ko napugiti Onorúgame raꞌichálila regáchigo aniame: «Alué Waꞌlula Onorúgame ꞌwe ꞌla machí boꞌné ꞌkúchila ralámuli.» Abiena regá aní: «Ralámuli ꞌla bijchiá oyérame ko Waꞌlula Onorúgame, ꞌla nígame ju aꞌwalí napurigá aꞌrémala cha noká.» 20 Bilé waꞌlú galí ilígichi weꞌká eꞌkarúgame newárigime ju ꞌórote ꞌlige plátate, ꞌlige aminami igútiri eꞌkarúgame newárigime ju ꞌlige wejcholítiri. Jaré goꞌame ajchilime ju ꞌlige jaré pe repuga ajchálime ju. 21 Bilé rió aꞌrésaká alué resítiri raweli, ꞌliko alué rió asíriga aꞌlá nímala, asíriga rejchirúgame suwábaga nóchali nóchaga napu Onorúgame ꞌya. Asíriga ꞌla rió nímala, ꞌla Onorúgame oyérasaká, ꞌliko napurigá bilé bilato ꞌórote newárigime nímala, tase napurigá bilé sikolí repuga ajchala.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

571

2 TIMOTEO 2​, ​3

22 ꞌMa

aꞌrewa alué chátiri ꞌnátili napu mué ꞌnátame nile reꞌmalí ka. ꞌWe ꞌla niraga etewa ralámuli. ꞌWe ꞌla sébali rió nínilisiká, asíriga ꞌla sébali olawa napurigá aní Onorúgame nila raꞌíchali. Asíriga ꞌla galegá etélime júkuru ralámuli, asíriga ꞌla niraga aminami. Alarigá nírukuru ꞌla biꞌígame sulégame níriká. 23 Tabilé gepuwa uché jaré ralámuli naꞌáuka raꞌicha jágichi, pecha ꞌla júkó alué raꞌíchali. Alué ralámulika pe tabilé Onorúgame ꞌnátiga raꞌíchame ju. Pecha raꞌichálime júkó alué ralámuli ꞌyuga. Rekó rukechi pecha nejélime júkó. Mué alué ralámuli ꞌyuga raꞌichásaká, pe naꞌáwili oꞌwímala. 24 Mueka Waꞌlula Onorúgame ꞌyuga nóchame júkuru, alekeri tabilé nejkómili júkuru mué uché jaré ralámuli ꞌyuga. Eligá abé ꞌla ju gompaniérola niraga etelia uché jaré ralámuli. Asíriga ꞌla ꞌnátaga asiame júkuru napuꞌlige alué ralámuli Onorúgame raꞌichálila ruyea. Tabilé chélegá etélime júkuru alué ralámuli. Tabilé chéré rekó alué ralámuli cha nokame ke, napurigá ꞌla machimela Onorúgame nila raꞌíchali. 25 Asíriga ꞌla rejcholi iꞌlime júkuru alué ralámuli napu sairúgame neraga mochí, tabilé riólame rió neraga ꞌyawa rejcholi. Siné kachi ꞌla guꞌírimala Onorúgame alué ralámuli napurigá ꞌla bijchígimala alué ꞌla bijchiá raꞌíchali. 26 Alarigáká ꞌwe ꞌla naꞌtámili júkuru, ꞌlige ꞌma aꞌrémili júkuru alué Remónisi naꞌtálila. Jípeko Remónisi asíriga chaꞌpigá ajtí alué ralámuli, ꞌlige alué ralámuli eꞌwame ju napu Remónisi najkí.  

 

 

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo peꞌwemi sebamio resítiri raweli

3

ꞌWe ꞌla gepuwa ye raꞌíchali: Napuꞌlige amulí suwíbachi gawí, ꞌwe resítiri bamí nímala, asíriga chárigá nímala. 2 Ralámuli pe aꞌbopi naꞌtemaka járomala. Pe weꞌká eꞌkarúginti korúmala. ꞌLige aminami asíriga rióliga raꞌichámala, asíriga aꞌká ralámuli kolámala aꞌboi meꞌtigá uché jaré ralámuli. Aminami asíriga chátiri raꞌichámala uché jaré ralámuli olagá. Tabilé eꞌwámala napu aní oꞌnola ꞌlige eyela. ꞌLige aminami tabilé cheliera nejímala rekó ꞌla guꞌírasa alué ralámuli. Tabilé nirámala Onorúgame. 3 Tabilé galémala uché jaré ralámuli. Tabilé eꞌkámala uché jaré ralámuli. ꞌLige sairúgame neraga raꞌichámala uché jaré ralámuli olagá, cha olániliga. Cha nokimela napuꞌlige cha nokinálisa tabilé niraga uché jaré ralámuli. Napurigá ajágame jami oyame alieri nímala, asíriga ayoga etémala suwábaga ꞌla semátiri. 4 ꞌLige aminami uché jaré ralámuli ꞌyégimala. ꞌLige tabilé ꞌnátame nímala, pe napuchibi nokogá járome nímala. ꞌMa sébali ejebénigame mayémala aꞌboi, ꞌma tabilé ꞌwesi tábiri resíláame neraga naꞌtámala. Abé ꞌla korimela chibi nokogá eꞌyénilia meꞌtigá Onorúgame ꞌyuga naꞌtalia. 5 ꞌLige asíriga ꞌla Onorúgame oyérame korime nímala nobi tabiléchigo ꞌnátame kéréko, tabilé tánime Onorúgame napurigá ꞌla ꞌnátaga eꞌyénamala. Mué Timoteo, tase gompaniero gainawa alué chátiri  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

2 TIMOTEO 3

572

ralámuli ꞌyuga, pecha bijchígame ka Onorúgame nila raꞌíchali. 6 Alué ralámulika ꞌwe semátiri raꞌíchame ju napurigá ꞌla bayérowa alé alué umugí ejperélachi napu mochí alué tabilé ꞌla ꞌnátame umugí. Alué umugika ꞌwe resítiri alawégame ju, ꞌwe chátiri ꞌnátame ju, ꞌwe koruka eteme weꞌká rió. Alekeri alué chaꞌsime rió tabilé nóchali olámala alué umugí gompaniérola gayena. 7 Ye umugika weꞌká nóchali benináliguru nobi tabilé siné eꞌwame júkó napu aní Onorúgame nila raꞌíchali. 8 Alué rioka tabilé nirame ju alué ꞌla aꞌká raꞌíchali. Aꞌchigóriga ju alué rió napurigá nílige alué oká rió sujkurúgame ꞌya mochígame, alué napu sairúgame neraga mochílige Moisesi ꞌyuga. Alué ralámuli bilé Janesi anilime nile, ꞌlige bilé Jabresi anilime nile. c 9 Alué ralámuli cha nokame ka tabilé weꞌká gompaniérotamala. Suwábaga ralámuli machimela alué ralámuli tabilé ꞌla ꞌnátame ko, aꞌchigóriga napurigá alué oká rió Ejipto mochígame. 10 Mueka asíriga ꞌla machíguru alieti benírame ko ne, ꞌlige chuꞌsime ko ne, ꞌlige tachiri gite beniri ne. Mué ꞌla machilke ne ꞌwe ꞌla oyérame ko Onorúgame. Abiena machí mué ne tabilé ꞌme ayome ko ralámuli ꞌyuga. ꞌLige ꞌwe galeme ko ne ralámuli. ꞌLige aminami abiena machí mué ne ꞌwe anáchame ko rekó rasíriga etuíme ke. 11 Asíriga najátilime kéturu ne  

 

 

 

 

 

alué chátiri ralámulite, ꞌlige alekeri asíriga resí nilia ajtíkuru ne. Mué ꞌwe ꞌla machilke alarigá etélirigo ne alé Antiokía anilichi weꞌká riógichi, ꞌlige alé Ikonio anilichi weꞌká riógichi, ꞌlige alé Lístrasi anilichi weꞌká riógichi. Ye lakiná weꞌká riógichi asíriga anacha ne resí níliga eyéniga, ꞌlige waꞌlula Onorúgame ꞌwe guꞌiri neꞌchí napurigá ne ꞌla maꞌchínamala resí níliga eyénachi. 12 ꞌLa bijchiá ju, suwábaga napu ekí ꞌla Esukristo oyériga ejperénilime ka asíriga najátawili ju alué chátiri ralámulite. 13 Alué chátiri ꞌyégame ralámulika aminacho weꞌká eꞌkarúgame chátiri nochámala. ꞌMa ꞌyégamala, pe aꞌbopi ꞌyegámala alué ralámuli. 14 Nobi mué Timotéoka, tabiléchigo aꞌréwagó Onorúgame raꞌichálila napu mué benílige. Mueka ꞌma machíguru ꞌla bijchiá ko alué raꞌíchali. Mueka asíriga ꞌla machíguru ralámuli alué napu nokale mué beníria. 15 Mueka asíriga uꞌtá ka benílekuru Onorúgame raꞌichálila. Ye raꞌíchalika ꞌwe nejkúrimala machiachi churigá maꞌchínawa alé resiti bowechi. Alué raꞌíchali ruwime ju alué Esukristo napu Onorúgamete julárigame nílige ꞌpa rewagáchika, alué buinámala ramué alé resítirichi. Alué oyérilime júkuru. 16 Suwábaga ye raꞌíchali, Onorúgame ꞌsílekuru náwala napurigá ralámuli beníriwa. ꞌWe ꞌla ju napurigá rejcholi ruyewa ralámuli napuꞌlige  

 

 

 

 

c 3:8 Siné kachi alué oká rió sujkurúgame karáeturu alé Ejipto mochígame ꞌwe ꞌya rawé, alué napu Moisesi saega mochílige. Jaré ralámuli aní pe «geriyero» aniame ko Janesi aniáká. ꞌLige jaré ralámuli aní pe «sairúgame niraga» aniame ko Jambresi aniáká.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

573

2 TIMOTEO 3​, ​4

tabilé aꞌlá ꞌnátachi, napurigá ku ꞌla naꞌtámala. ꞌLige aminami guꞌíriwa machiachi ꞌwe ꞌla ko ꞌla tabilé cha nokame nírigichi. 17 Ye raꞌíchalika regá júkuru napurigá bilé rió Onorúgame oyérame ꞌwe ꞌla ꞌnátaga asimela ꞌla sébali olagá, napurigá ꞌla Onorúgame oyériga asimela.  

Jena ruwimela Páulo ruwíligo nabí ꞌwe ꞌla ꞌnata mochílime ko beníria Onorúgame raꞌichálila

4

Onorúgame ꞌwéchigo ꞌla eꞌnegá ajtigame ꞌlige Esukristo abechigó. Alué ꞌsímala ralámuli gustisia olá alué napu ajagá mochí jipe ꞌlige alué napu ꞌma suwile. ꞌLige Esukristo ku jena nawámala, ꞌlige Waꞌlula nímala alué Esukristo jena suwábaga ralámuli nuleme. 2 Alekeri ꞌwe ꞌla anigá ajchámala ne mué napurigá ꞌwe ꞌla ruyémala mué alué ralámuli Onorúgame raꞌichálila oyérame. ꞌLa ruyéwaká alué ralámuli rekó sairúgame neraga mochige alué raꞌíchali Onorúgame raꞌichálila. Ruyéwaká napuꞌlige ruyénili mué ꞌlige napuꞌlige tabilé ruyénili mué. ꞌLa ruilime júkuru rejcholi alué ralámuli napurigá ku ꞌla naꞌtámala. ꞌLige aminami ꞌla ruyewa nawésali napurigá ꞌla oilárimala ye raꞌíchali. ꞌLa beníriwa, tase guwana rujsúpua aminabi jawa beníria ye raꞌíchali napuꞌlige alué ralámuli tabilé námachi ye raꞌíchali. 3 Abé iꞌlibeko weꞌká ralámuli tabilé gepúmala ye raꞌíchali, ye raꞌíchali napu ꞌwe nejkúrime ju napurigá ꞌla sébali  

 

ralámuli niwa. ꞌLige ralámulika asíriga weꞌká benírime napubúmala, ꞌlige alué weꞌká benírime ꞌwe ꞌla korimela napurigá nochámala ralámuli napuchíbiriga nokinali aꞌboi, tabilé chérigá korimela rekó cha nokame ke. Ye chátiri raꞌíchali gepúnili alué cha nokame ralámuli. 4 ꞌMa pecha gepúniligó alué ꞌla bijchiá raꞌíchali. Pe eligá alué tabilé ꞌla ꞌnátalicho ꞌnátiga nokísimala. 5 Nobi mué Timotéoka, ꞌwéchigo ꞌla naꞌtáwagó suwábaga napu ekí ꞌla aꞌká ꞌnátalicho, ꞌla anachawa alué resí nílilime, ꞌwe ꞌla anewa alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame. ꞌLa semáriga sébili oláwaguru suwábaga napu Onorúgame benírale mué. 6 Alué napu ne nocha ajtí jipe Onorúgame nochálila, alueka pe jípecho nímala. d ꞌMa sébali ajtí ne Onorúgame ꞌyuga bejtélimia ꞌpa rewagachi. ꞌMa amulí seba raweli napuꞌlige mukumeli ju ne. 7 Neka ꞌma ꞌla nóchakuru napu ne nulérige. ꞌMa ꞌla sébali olaka ne, tabilé guwana wijchigá. e 8 Jípeko alué métigame buwémala ke ne alué semati gorona anilime, napu semati raweli aniame ju napu Onorúgame ꞌyame ju alué ꞌla nóchame ralámuli. Onorúgame júkuru biꞌneli neyúriga Waꞌlula. Alué júkuru asíriga ꞌla sébali gastigárime ralámuli, alueka asíriga ꞌla semátiri nejímala aꞌkinana napuꞌlige raweli seba. Pecha necho júkó alué meme, suwábaga ralámuli narémili júkuru napu ekí ꞌwe najkime napurigá  

 

 

 

 

d 4:6 Yolí raꞌíchaga aní: «Seré ofrecido en sacrificio.» e 4:7 Yolí raꞌíchaga aní: «He peleado la buena batalla, he llegado al término de la carrera, he mantenido la fe.››

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

2 TIMOTEO 4

574

Onorúgame jena wijchimoba nawámala, alué napu ꞌwe néléme ju Onorúgame (Esukristo). 9 ꞌWe jigasa ꞌla képá napurigá yati sebawa jena napu ajtí ne. 10 Alué Rémasi anilime rió ꞌwe galele alué tabilé Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame ralámuli. Alekeri ꞌma aꞌrele neꞌchí, ꞌlige ꞌma simile alé waꞌlú weꞌká riógichi Tesalónika anilichi. Alué rió Kresente anilime ꞌwe ꞌla rió ju, eligá pe simile alé waꞌlú gawí boꞌígichi weꞌkaná riógachi Galasia anilichi. ꞌLige Títoka ꞌma simílechigo waꞌlú gawí boꞌígichi weꞌkaná riógachi Ralmasia anilichi. 11 Pe Lukasi ꞌla jena ajtíkuru neꞌchí ꞌyuga. Marko ꞌyáwagó, ꞌlige yati ꞌyuga nawáwaká. Alueka ꞌla nejkúrime kéturu ye nóchali, ꞌlige uchéchigo nejkúrimala jena. 12 Bilé rió júlaturu ne alé Ebeso anilichi weꞌká riógachi, Tichi anilime rió. 13 Napuꞌlige mué Timoteo ku jeka nawá, gemá aꞌpáwaká. Alé Tróasi anilichi weꞌká riógichi aꞌrigéturu ne Karpo anilime rió bejtélachi. ꞌLige abiena aꞌpáwaká alué baká weꞌlí gapílame osirúgime kabítigame, ꞌlige alué osilí wiꞌchíparachi osirúgime kabítigame. Ye wiꞌchípara kabítigame abé rajpé resí la ne. f 14 Alué Alejantro napu jiero meꞌchoga nóchame ju, asíriga resí olá neꞌchí. Onorúgameka ꞌwe ꞌla machí tabilé sébali oláligo. Onorúgame gastigárimala pecha sébali oláligo. 15 ꞌLa ꞌwe ꞌnátiga asiboa mué, asíriga chaꞌsime ju  

 

 

 

 

 

 

alué rió. Alueka cha sairuga neraga raꞌíchame níligame alué raꞌíchali napu ramué benírilia. 16 Napuꞌlige ne oꞌtorú gustisia olamia pe kulí siné, tabilé ꞌwesi mochígeturu ne gompaniérola, suwábaga asíriga majawá neꞌchí ꞌyuga simíbiga. Neka abirigá ꞌla niraga etiá alué ralámuli napu aꞌrele neꞌchí, ꞌlige abiena najkí ne napurigá Onorúgame ꞌwe ꞌla niraga etémala alué ralámuli. 17 Pe Onorúgamecho rejpí neꞌchí ꞌyuga ꞌlige aꞌwalí ꞌya neꞌchí napurigá Onorúgame raꞌichálila beníriwa napurigá gepúmala alué ralámuli napu tabilé jurío ju. Alué Remónisi ꞌma amulí chaꞌpiéturu neꞌchí, g nobi Onorúgameka ꞌwéchigo nejkúrikó napurigá ne ꞌla ku maꞌchínamala alé resítirichi. 18 Alué Waꞌlula Onorúgame ꞌsímala maꞌchí pa neꞌchí suwábaga resítiri bowechi, ꞌlige Onorúgame ꞌpa rewagachi oꞌtomela neꞌchí, alé napu nulame ju boꞌné Onorúgame. Asíriga ꞌla ju Onorúgame ꞌla niraga etelia ralámuli níriga. Alarigá ju.  

 

 

19 ꞌWe repori ne alué Prisila anilime

mukí ꞌlige aminami alué rió Akila abiena náwala ne reporali. ꞌLige alué Onesípora ꞌyula ꞌlige ꞌkúchila abiénachigó repori ne. 20 Alué rió Erasto alé Korinto anilichi weꞌká riógichi rejpile. ꞌLige alué Trópimo anilime Mileto anilichi weꞌká riógichi aꞌréturu ne ꞌwe nayume. 21 Mué Timoteo, ꞌwe jigaga napurigá sebawa jena taꞌchó romó kachi. ꞌWe náola reporali ye  

 

f 4:13 Siné kachi alué osirúgime kabítigame waꞌlú raꞌíchame raꞌíchali gatélime nile, siné kachi alué Onorúgame raꞌichálila ꞌya nerúgame raꞌíchame nile, uché jaré raꞌíchali abiena. g 4:17 Yolí raꞌíchaga, «me sacó de la boca del león».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

575 ralámuli Eúbulo, ꞌlige Purente abiena, ꞌlige Lino abiena, ꞌlige alué rió Kláurio abiena, weꞌká aminá uché jaré napu ekí Onorúgame oyérame ju. 22 Semáriga guꞌírisa ꞌla képá Waꞌlula Esukristo napurigá ꞌla aꞌwágame  

2 TIMOTEO 4 sulégame nímala mué. Abiénachigó guꞌírisa ꞌla képá Onorúgame suwábaga alué ralámuli napu ekí mochí alé mué ꞌyuga. Pe ekí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Carta del Apóstol San Pablo a Tito

Alué Tito pe iligá bilé rió nile tabilé israelita. Sinékó tabilé Onorúgame oyérame nile, nobi siné rawé akele Páulo raꞌíchachi Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌWe galegá akele. Alésíko ꞌma oyérale Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌLige weꞌsá ꞌyuga eyene Páulo Onorúgame nila raꞌíchali ruigá ralámuli. Siné simíbale alé Kreta anilichi alé waꞌlú rabó nasipa waꞌlú baꞌwichí ilígame. Alé raꞌíchale Onorúgame nila raꞌíchali weꞌká riógachi. Ralámulika ꞌwe galegá akele alué raꞌíchali Onorúgame nila. Alésíko ꞌma oyérale Onorúgame nila raꞌíchali. Páuloka simile alé asagá, uché bilena simile. Títoka abajá rejpile beniria Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌMa simisá, Páulo osele Tito churigá beniri ajtigá ralámuli alé. Iꞌsínimi tabilé ꞌla ꞌnátame ralámuli nile, rekó Onorúgame oyérame ke. Ye osilika Páulo osale baisá makué bamí nujubá Esusi mukusá. Tabilé ꞌla sébali ꞌla machirú chiéniko níliga.

Ye Ju Alué Apeli Napu Páulo Osele Alué Tito

1

 uira mué Tito. K Ne Páulo osá ye apeli. Neka Onorúgame ꞌyuga nóchame kame. Esukristo ꞌyáturu neꞌchí nóchali napurigá ralámuli nuleme nímala ne ꞌlige benírame. Onorúgameka ꞌwe ꞌya boꞌné wanápuligame jaré ralámuli napurigá oyéramala Onorúgame. Abiena beniri ne alué bijchiá Onorúgame nila raꞌíchali napurigá ꞌla semáriga ejperélamala napurigá najkí Onorúgame. 2 Alarigá beniri ne, ne ꞌwe ꞌla machí napuꞌlige Onorúgame bayechi ramué  

napurigá oyérimala, napurigá ꞌla senibí rawé Onorúgame ꞌyuga mochiwa napuꞌlige suwisuga. Taꞌchó newá ye gawí, alarigá ꞌnátalekuru Onorúgame rewagachi mochiga asinálile ramué alué ꞌyuga. Onorúgameka tabilé siné ꞌyégame júkuru. 3 Napuꞌlige raweli sebasa napurigá ralámuli námamala alué raꞌíchali, Onorúgamete nulérituru neꞌchí napurigá benírimala ne alué raꞌíchali. Onorúgameka buyáname júkuru ramué resítiri raweli oꞌkame nírigichi ꞌlige aꞌkabámana jáwame júkuru ramué. 4 Osé ne ye apeli mué  

 

576 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

577

TITO 1

Tito. Mueka ꞌwe ꞌla bijchígituru alué raꞌíchali napu ne ruyé mué. Ne ꞌlige mué biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame niru. Alekeri ꞌla narémala mueka semati raweli napu Onorúgame nejímala, tabilé weꞌká ꞌnata asiboa mué. Onorúgame ju ramué Oꞌnola ꞌlige Kristo Esusi aꞌkabámana jáwame júkuru ramué. Alué júkuru alué semati raweli nejime jena wijchimoba. Jena ruwimela Páulo nuléligo Tito napurigá alué Tito mochiámala alué eꞌwélala

5 Neka

aꞌréturu mué alé Kreta anilichi, napu waꞌlú gawí ilí waꞌlú baꞌwichí nasipa, a napurigá ꞌla guꞌírimala ralámuli Onorúgame oyérame. Neka nuligéturu napurigá mochiámala jaré eꞌwélala nulame aꞌpílipi weꞌká riógichi napu mochí ralámuli Onorúgame oyérame. 6 Bilé rió waꞌlula ꞌla biꞌígame alawégame nímili júkuru tabilé cheꞌsika eyéname, pe biꞌlepi mukí ꞌyúgame nímili júkuru tabilé weꞌká, ꞌlige ꞌkúchila yábechigó ꞌla Onorúgame oyérame nímili júkuru, alueka taꞌwesi ralámuli chélagá etémala pecha cha nokogá járome ka, ꞌwe ꞌla biꞌígame alawégame ralámuli nímili júkuru. 7 Bilé rió Onorúgamete ꞌyárigame nóchali, ꞌla kilí rió nímili júkuru, tabilé oparúgame, pee bajime, tabilé nejkome, pecha mélime ka laꞌsika enalia, pecha ꞌla júkó laꞌsimía. Pecha nulá Onorúgame laꞌsimime. 8 Onorúgameka nuláguru napurigá ꞌla guꞌíriwa ralámuli galírale  

 

 

jsichi napurigá eliwa napurigá alé cheꞌlebámala, alaꞌsimía ka ꞌwe ꞌla júkuru. ꞌLa kilí ꞌnátame rió niraga ꞌwe ꞌla júchigó ꞌla sébali olame rió níriga, ꞌla niraga etelia uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame. 9 Bilé rió waꞌlula ꞌwe ꞌla sébali olame júkuru alué ꞌla bijchiá ꞌla raꞌíchali napu benile, ꞌla uché jaré benírimili júkuru alué aꞌlala raꞌíchali, ꞌlige abiena ku guꞌlinámili ju alué seꞌnú bowé oꞌkame. 10 Weꞌká mochíguru alué tabilé eꞌwame, pe raꞌicha mochime júkuru pe nejkumega. Jaré ralámuli ꞌwe nulame ju napurigá siꞌkirémala peꞌtá isila wiꞌchila guwala, regá mayega: «Alarigá ka ꞌla Onorúgame oyérame niwa ramué.» 11 Alué ralámuli ꞌwe nejkumeme ju. Alué ralámulika sulílime júkuru napurigá ta nejkumea mochímala. Pe enomí koruka anime ju alué ralámuli, pe ralámuli najsibuga anime ju alué ralámuli ꞌma oꞌnola ꞌma ꞌkúchila ꞌyúriga, ꞌma suwábaga rijimálatiri, alué najsibuga anime ju. 12 Bilé rió Kreta ajtígame napu ruwime ju napu anele Onorúgame, aníguru: «Ralámuli Kreta mochígame ꞌwe ꞌyégame ju, ꞌlige ꞌwe jobátigame ju, ꞌlige ꞌwe goꞌyechi ju.» 13 Alué rioka ꞌla bijchiá anile. Alekeri ꞌwe aꞌwágame anewa aleké ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ꞌla oꞌwé inámala Onorúgame oyerisia, 14 ꞌlige napurigá tabilé eꞌwémala alué ꞌyégali raꞌíchaga eꞌyéname ralámuli jurío. 15 Ralámuli ꞌla biꞌígame alawégame Onorúgame gite  

 

 

 

 

 

 

a 1:5 Yolí raꞌíchagaká «isla» anilime ju.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

TITO 1​, ​2 ꞌnátame ju suwábaga ꞌla suériga. Ralámuli tabilé biꞌígame alawégame, alueka ꞌwe resítiri ꞌnátame ju. Tabilé siné ꞌla ꞌnátame ju. Tabilé siné che nokame kólálike aꞌboika. Alueka tabilé ne níligo aꞌboika alanokae eꞌyene. 16 Aꞌboika ꞌwe ꞌla oyérame korime ju Onorúgame, ꞌláchigo maꞌchígime néréko tabilé nirame ko. ꞌWe cha nokame júkuru napu tabilé galé Onorúgame, ꞌwe iꞌnílame ju ꞌlige tabilé nirame ju. Alueka tajsiné aꞌká ralámuli nímala.  

2

Jena ruwimela Páulo nuléligo alué Tito napurigá ꞌwe ꞌla rejcholi benírimala ralámuli

 ué Tito, ꞌla Onorúgame M oyériga beníriwa alué ralámuli. 2 Beníriwa alué oꞌchérame rió napurigá ꞌla kilí ralámuli nímala, ꞌlige ꞌla napurigá ꞌla nirálime nímala suwábaga ralámulite, ꞌlige napurigá ꞌla sébali ralámuli nímala, ꞌla sébali olame ꞌlige ꞌla bijchígame, ꞌla naꞌtemame, ꞌlige tabilé chéláme rekó ꞌwe chibi anilía. 3 Abiena aꞌchigóriga alué oꞌchibérigame umugí, ꞌwe ꞌla beníriwa napurigá abichilubi ꞌla ꞌwe ꞌla oyéramala Onorúgame, napurigá tabilé neꞌochámala ralámuli, ꞌlige napurigá tabilé rekuka bajímala. 4 ꞌWe ꞌla rejcholi ruyewa alué umugí oꞌchibérigame napurigá ruyémala rejcholi alué pe kulí newíkame napurigá ꞌla niraga etémala aꞌboi ꞌyula ꞌlige aꞌboi ꞌkúchila, 5 napurigá ꞌla sébali olame umugí nímala, tabilé ichúrimi eyéname,  

 

 

 

578 ꞌla repume boꞌné bejtélachi ꞌlige napurigá ꞌla guꞌírame nímala uché jaré ralámuli, ꞌlige ꞌla napurigá ꞌla eꞌwémala aꞌboi ꞌyula. Alarigá ka taꞌwesi gawélimala Onorúgame nila raꞌíchali. 6 Abiénachigó raꞌíchawaguru mué Tito alué ejtemali napurigá ꞌla aꞌwágame alawégame nímala, ꞌla sébali olame ejtemali. 7 Mué boꞌné Tito ꞌwe ꞌla sébali olame niwa napurigá ꞌla niraga etewa mué alué ejtemálite. Napuꞌlige beniria ꞌla kilí ruyéwaguru ꞌla naꞌtemaka, tabilé ꞌyégiga, 8 alarigaka taꞌwesi nemímala, alarigaka ꞌla chijúniga naꞌtámalaꞌé. ꞌLiko ꞌla tabilé gawélimala ramué. 9 ꞌWe ꞌla ruyéwaguru alué tabilé najtétiga nochárilime b napurigá ꞌla eꞌwámala nulalía batrónite, napurigá ꞌla aꞌká ralámuli nímala, tabilé nejeme nulilía, 10 ꞌla yati eꞌwame napurigá tabilé chigoga eꞌyénamala, napurigá ꞌwe ꞌla nirame nímala. Alué nóchame etega alué uché jaré ralámuli animela ꞌla suétiri ko alué raꞌíchali Onorúgame nila, alué Onorúgame ramué aꞌkabámana jáwame. 11 ꞌMa sébakurubá Onorúgame aꞌwalila ramué aꞌkabámana jawamia. Suwábaga ralámuli machíguru ꞌma sébago. 12 Ye aꞌwalika ramué benírame júkuru napurigá tabilé oyérawa chátiri bowé ꞌlige aminami tabilé tábiri oyériwa uché jaré ralámuli tabilé ꞌla ꞌnátame. Abé ꞌla júkuru ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochíriga napurigá najkí Onorúgame jena wijchimoba.  

 

 

 

 

 

b 2:9 Eꞌnesi glosario «esclavo».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

579

TITO 2​, ​3

13 Alarigá

naꞌtáwaliké taꞌchó ku nawachi Esukristo, alué napu júpá ramué Oꞌnola napu ramué ꞌla aꞌkabámana jáwame ju. 14 Alué boꞌnepi mukule ramué naꞌtemaka, ramué boꞌnepi aꞌkabámana jawániliga ꞌlige biꞌéniliga ramué alawala napurigá ꞌla Onorúgame ꞌkúchila niwa ramué ꞌwe rejchirúgame napurigá ꞌla nochawa ramué napu boꞌné Esukristo nulá. 15 Suwábaga ye raꞌíchali beníriwa uché jaré ralámuli, oiláriwa alué ralámuli Onorúgame oyérilichi ꞌlige tabilé ꞌla sébali oláká neꞌóchiga ruyewa. Tabilé chéláwa rekó jaré chibi anié, rekó gawéliga eꞌyene, abichilubi ꞌwe iwériwa Onorúgame nila raꞌíchali beniria ralámuli.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo churigá nokimeli ko ralámuli Onorúgame oyérame

3

 ué Tito, uché ruyéwaguru M alué Onorúgame oyérame napurigá ꞌla eꞌwímala alué gobierno napurigá nulá, ꞌlige napurigá nulá eꞌsélikame, ꞌwe ꞌla ruyewa napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga eꞌyénamala, napurigá ꞌwe ꞌla rejchirúgame nímala ꞌwe ꞌla nóchali nígame nímala. 2 ꞌLige anéwaguru napurigá tabilé che anigá járomala chejaré ralámuli olagá, napurigá ꞌla kilí ralámuli nímala, ꞌla guꞌíriwa uché jaré ralámuli tabilé che anigá, taꞌmé ꞌwe rióliga ilírowa tabilé gawéliga uché jaré ralámuli. 3 Napuꞌlige ramué tabilé ꞌcho oyeria Onorúgame, tabilé inámame nile Onorúgame nila raꞌíchali, tabilé eꞌweme Onorúgame. Pe chibi nokogá eꞌyéname nírige, tabilé  

 

ꞌla ꞌnátaga. ꞌWe resítiri raweli oyérame nírige ramué ꞌyako. ꞌWe cha nokame nírige ramué, nasuliga eꞌyéname nírige bilé nóchali, bujéniliga uché bilé rió nila nóchali. Aminami tabilé eténilime nírige ralámuli. 4 Onorúgameka ꞌwe galele ramué, alekeri buinálirukuru ramué resiti bowé oꞌkame nírigichi. 5 Alarigá ꞌsílekuru napugiti ꞌwe naꞌtemáligame ramué. Ramueka ꞌwe resí nokogá eꞌyéname nírigime, Onorúgameka abirigáchigo ꞌla eꞌkálekó. Onorúgameka ꞌma bujélekuru alué chátiri ꞌnátili. ꞌMa ꞌla eꞌkale ramué. Onorúgame Alawala ꞌsílikuru ramué alawala biꞌwea. 6 Onorúgameka Esukristo júlale napurigá nejímala ye Onorúgame Alawala. Alué ramué alawala biꞌwele resítiri alawégame nírigichi. Alarigaka tabilé chojkila nírukuru ramué napurigá Onorúgame ramué gastigárimala uché siné rawé, 7 ꞌliko ꞌla nabí Onorúgame ꞌyuga mochíwaleké. Alarigá buwea mochiru. 8 Ye raꞌíchalika ꞌwe bijchiá ju. Najkí ne napurigá mué Tito ꞌwe eꞌwérili benírimala ye raꞌíchali alué ralámuli Onorúgame oyérame napurigá alué ralámuli ꞌla sébali olame nímala napurigá Onorúgame nulá. Ye raꞌíchali ꞌwe ꞌla júkuru, ꞌlige ye raꞌíchali akigá ralámuli ku ꞌla naꞌtámala. 9 Tabilé chujkíriwa alemi alué ralámuli ꞌyuga napuꞌlige alué ralámuli bochí anichi ꞌwe machime kóriká chieri níliga alué ralámuli ꞌya ejperégame, ꞌlige aminami tabilé chujkíriwa alemi alué ralámuli ꞌyuga napuꞌlige alué ralámuli bochí anichi ꞌwe machime  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

TITO 3

580

kóriká alué Moisesi nulalila. Pe aꞌbopi naꞌáuka mochime ju. Alarigaka tabilé ꞌla ju, pe aꞌbopi naꞌáuka mochíriga. 10 Bilé rió Onorúgame oyérame ꞌma neꞌochasa uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame peka che nokachi, ꞌliko alué rió ꞌyuga raꞌicháwaguru siné, osá kómá, ꞌlige tabilé eꞌwásaká ꞌliko ꞌma seꞌwí juláwaguru. 11 Alué rioka ꞌma seꞌnú ꞌnátili chaꞌpígame nímime, ꞌla maꞌchígame nélélamala alué rió resitiri ꞌnátili ꞌnátame ko.  

 

Jena ruwimela Páulo ꞌwe ꞌla anéligo chuꞌsímili ko alué Tito

12 Ne

julámala alé ꞌmi alué rió Artémasi o Tíkiko. Napuꞌlige ꞌma sebasa alé Gresia ꞌliko yati simibóaguru mué alé Nikópoli anilichi napu ne asimela romó.

13 Abiénachigó

guꞌíriwaguru abe alué oká rió napu alemi moꞌiba, Senasi anilime rió ju bilé napu raꞌíchali gateme ju, ꞌlige uché bilé rió Apolo anilime ju. c 14 ꞌWe ꞌla júkuru alué Onorúgame oyérame ralámuli benisá uché jaré ralámuli guꞌíriga. ꞌLige abiena ꞌwe ꞌla júkuruchigó benisá alué inígame ralámuli guꞌíriga.  

15 Suwábaga

napu ekí júpá ne Páulo gompaniérola reporali nábilia mué. Abiénachigó reporali nábilia alué ralámuli Onorúgame oyérame ramué amígola napu mochí alé napu ajtí mué. Semáriga guꞌírisa ꞌla kékuru ꞌemi Onorúgamete suwábaga ꞌemi. Pe ekí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.

c 3:13 Jaré ralámuli mayé ꞌma sébaligo alué oká rió napu ajtile Tito, abiena mayé oꞌtóligo ye apeli.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Carta del Apóstol San Pablo a Filemón

ꞌYako napuꞌlige Páulo osale ye raꞌíchali, weꞌká ralámuli pe ralirúgame nile napurigá nochámala. Alué rió ralágame repuka ajtime nile, iligá tabilé najtétame nile nochárigichi. Alué ralámuli ralirúgameka tabilé simíbame nile uché bilena nóchali ꞌyasia. Bilé ye rió ralirúgame Onésimo anilime nile, ꞌlige alué ralágame ka Bilimoni anilime nile. Bilimónika Onorúgame oyérame nile, ꞌlige Páulo amígola nile. Siné rawé Onésimo seꞌwiná ꞌsile, alekeri simile Páulo ꞌyasia guꞌírili tánimia napurigá gatémala alué raꞌíchali alué ralágame ꞌyuga. Jaré mayé ꞌmásaga simíligo alué Onésimo, ꞌlige simíligo Páulo ꞌyamia. Páulo ꞌma galírale bajcháriga ajtile Onorúgame nila raꞌíchali benírame kóriká. Tabilé machirú koche ajtíligo galírale bajcháriga. Jaré mayé waꞌlú weꞌká riógichi Ebeso anilichi ajtíligo o jaréchigo mayé waꞌlú weꞌká riógichi Roma anilichi ajtíligo. Napuꞌlige Onésimo sebasa napu ajtile Páulo, Páuloka ruyele Onorúgame nila raꞌíchali napurigá ꞌla chaꞌpimela semati bowé. ꞌLiko Onésimo ꞌwe ꞌla ganíliga akele ꞌlige ꞌwe ganíliga eꞌwele alué raꞌíchali Páulo raꞌichálila. ꞌLiko Páulo osele ye raꞌíchali Bilimoni, ꞌlige náole ye osilí alué Onésimo ꞌyuga napurigá Bilimoni ꞌwe ꞌla nirámala Onésimo Onorúgame Inolá niraga, tase napurigá ralirúgame niraga. Onésimo aniáká, ꞌwe ꞌla nejkúrime aniame kéré. Weꞌká ralámuli ralirúgame ꞌyáliru ye rewá Onésimo. Páulo osale ye raꞌíchali baisá makué bamí nujubá ꞌma Esusi mukusá, taꞌmé ꞌla machirú chiéniko níligo. Ye rejchólika regá anime júkuru: Onorúgame ꞌwe ꞌla eꞌkame júkuru ramué ꞌlige ramué abechigó ꞌla eꞌkálime júkuru uché jaré ralámuli.

Ye Ju Alué Apeli Napu Osele Páulo Alué Bilimoni Kuira mué Bilimoni. Páulo ꞌwe repori mué. Neka jipe jena ajtí galírale bajcháriga. Galírale bajcharu ne alué Kristo 1 Ne

Esusi raꞌichálila beníriga eyénachi. Ye rió Timoteo ꞌwe náolachigó reporali. Ye rió ꞌwe oyérame ju alué Kristo Esusi napurigá mué ꞌlige 581

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

582

FILEMÓN napurigá ne. Ramueka ꞌwe ganíliga etuwía mué, mué abiena alué nóchali nóchame kame napu nejile Onorúgame. 2 Abiena ꞌwe repori ne alué mukí Apia anilime, alué Esukristo oyérame napurigá ramué. Abiena repori ne alué rió Arkipo anilime. Alué rió Arkipo nejkuri alué Onorúgame nila raꞌíchali beniria napurigá ramué. ꞌLige abiena ꞌwe repori ne alué ralámuli napu jsime ju alé napu mué Bilimoni bejté alué Onorúgame nila raꞌíchali benimea. 3 Onorúgame ramué Oꞌnola ꞌla guꞌírisa ꞌla képá ꞌemi, ꞌlige abiénachigó alué Waꞌlula Esukristo, napurigá ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga mochímala ꞌemi Onorúgamecho, tabilé weꞌká ꞌnátaga.  

 

Jena ruwimela Páulo ruwíligo ꞌwe raꞌsálagá ajtíligo napugiti Bilimoni ꞌwe galeme ko ralámuli Esukristo oyérame

4 Neka

weꞌsá cheliera ꞌyame júturu Onorúgame, Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírimpá mué. Neka akéturu ꞌwe ꞌla oyérame ko mué alué Waꞌlula Esusi raꞌichálila, ꞌlige ꞌwe ꞌla galeme ko mué Esusi, ꞌlige ꞌwe ꞌla naꞌtemame ko mué Esukristo oyérame. Alekeri cheliera ꞌya ne Onorúgame. 5 Jaré ralámuli aní mué ꞌwe aꞌlá bijchígime ko alué Esukristo raꞌichálila. Abiénachigó aní mué ꞌwe ꞌla ganíliga eteme ko suwábaga ralámuli napu Onorúgame oyérame ju. 6 Neka tánime ju Onorúgame napurigá aꞌwalí ꞌyámala mué napurigá ꞌla eꞌwémala mué Onorúgame nila raꞌíchali. Alarigá ka aminacho ꞌla  

 

námamala mué chiena ꞌla ka Kristo oyérilia. 7 ꞌLige ne jipe ꞌwe raꞌsálagá ajtí, napugiti mué ꞌwe ꞌla galeme kame alué ralámuli Esukristo oyérame, mué ꞌwe semáriga oilárime kame alué ralámuli Esukristo oyérilichi. Alekeri ꞌwe raꞌsálagá ajtí ne.  

Jena ruwimela Páulo najkió napurigá Bilimoni naꞌtemaka etémala alué Onésimo

8 Ne

ꞌwe aꞌlá machíguru mué ꞌwe aꞌlá rió ko, alekeri ruwimela ne bilé raꞌíchali. Ne nígame júkuru bilé nóchali napurigá nulémala ralámuli, alué nóchali napu alué Kristo ꞌyale neꞌchí, 9 neka tabiléchigo nuléniligó mué. Neka pe najkí napurigá mué ꞌwe ꞌla naꞌtemámala alué ralámuli. Ne Páulo yaꞌmá oꞌchérame kame, alekeri ꞌla niraga etewa ne. Jena galírale bajcháriga ajtí ne jipe, pe alué Esukristo raꞌichálila ruwime kóriká. 10 Najkí ne napurigá ꞌla naꞌtemámala mué Onésimo. Jipe alué rió Onésimo napurigá ne boꞌné inolá neraga alarigá ju, napugiti ꞌwe aꞌlá semáriga bijchígame alué Oꞌnó Onorúgame nila raꞌíchali. Ne ruigéturu alué raꞌíchali galírale bajcháriga asagá. 11 Alué rió nóchale alé mué bejtélachi ꞌma weꞌká rawé. ꞌLige taꞌmé waꞌlú nejkúrile kaka, pecha Onorúgame oyérame níliga. Jípeko uché rajpé abé waꞌlú nejkúrimala alué rió mué ꞌyuga ꞌlige akiná abiénachigó. 12 ꞌLige ne jipe jula alué rió Onésimo alé napu mué ajtí. Jipe ꞌwe ꞌla niraga etewa alué rió napurigá ne neraga. 13 Neka machí mué ꞌwe aꞌlá guꞌírimio  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

583

FILEMÓN

neꞌchí, alekeri amulí taꞌmé jula ne alué rió Onésimo, alué rió jena waꞌlú nejkúrime nímiligó. 14 Tabilé nulénili ne mué. Boꞌné ꞌnátaga guꞌíriwagó neꞌchí. 15 ꞌLa nílikeꞌé ꞌmásasa. Jípeko ꞌma ku seba mué bejtélachi, jípeko ꞌla Onorúgame oyérame júkuru tase napurigá iꞌbé. 16 Ne ꞌwe aꞌlá galé alué rió Onésimo. Mueka jípeko abéchigo rasigá galé alué rió, mué ꞌyuga nóchame kame, ꞌlige Esukristo oyérame kame. 17 Mué Bilimoni ne gompaniérola ju, alekeri jipe ꞌwe aꞌlá niraga etewa alué rió Onésimo napurigá ne. 18 Alué Onésimo cha ꞌsile iꞌbé. Onésimo wikasáká enomí, ꞌliko ne Páulo najtétamala alué enomí mué Bilimoni. 19 Ne boꞌné osá ye raꞌíchali. Neka ꞌla bijchiá aní ꞌla najtétimia napu wiká alué Onésimo. ꞌWe ꞌla niraga etewa neꞌchí. Neka ꞌla semáriga nejkúrituru napuꞌlige mué resíriká eyénachi. 20 Ne Páulo ꞌlige mué Bilimoni, ramueka okánika niru alué Esukristo oyérame, alekeri oilawa napu ne najkí. Oiláriwa neꞌchí Kristo oyérachi.  

 

 

 

 

 

 

21 Neka

ꞌla machí ꞌla sébali olámala ko mué, ꞌlige uché rajpé abé aꞌlá semáriga olámala mué ꞌlige, alekeri osé ne mué. 22 Abiena ꞌma ꞌla gatewa alé mué bejtélachi napu ne gojchimela alé sebasa, ne ꞌla sebásakabá alé mué bejtélachi. Mué ꞌwe aꞌlá tániwa Onorúgame napurigá ꞌla alarigá nímala.  

23 Ye

rió Epáprasi jena ajtí ne ꞌyuga galírale bajchárigachigó, alué Esukristo raꞌichálila benírime kóriká ralámuli. ꞌLige alué ye rió Epáprasi ꞌwe reporali náolachigó. 24 Alué Marko, ꞌlige Aristarko, ꞌlige Rémasi, ꞌlige alué Lukasi ꞌwe reporali náolachigó. Suwábaga ye ralámuli abiénachigó nóchame ju napurigá ne, alué Esukristo raꞌichálila ruyá. 25 Semáriga guꞌírisa ꞌla képá alué Waꞌlula Esukristo ꞌemi ralámuli napu ekí alé ejperégame ju. Pe ekí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Carta a los Hebreos

Ye osilika osérigime nílige alué ralámuli jurío (ebreo) napu Esukristo oyérame nílige. Jaré alué ralámuli ku beninálile alué ꞌya nerúgame ꞌnátili Esusi taꞌchó ochérachi. Tabilé ꞌcho waꞌlú aꞌwalí nígame nile alué ꞌya nerúgame raꞌíchali. Ye osilika regá anime ju abé najtékame ko Esusi raꞌichálila meꞌtigá uché jaré ralámuli raꞌichálila. Esukristo abé najtékame raꞌíchame ju taꞌwesi anaga. Ye osilí anime júchigó churigá níliga alué ralámuli Esukristo oyérame ꞌwe ꞌya mochígame napu ꞌwe ꞌla bijchígile Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olame níligo napu anélige Onorúgame alué ralámuli. Jípeko ramué abiénachigó ꞌwe ꞌla naꞌtáwaliké napurigá ꞌnátale alué ralámuli. Ta chéréko rekó resí ikiruge ramué jena wijchimoba. Tabilé machirú chieri osálige ye osilí. Siné kachi osirúgime nílegerémá baisá makué bamí kachi oká liá bamí kérémá aꞌkinana Esusi mukusá.

Ye Ju Alué Apeli Napu Oséliru Alué Esukristo Oyérame Napu Ebreo Raꞌíchame Nílige

1

Jena ruwimela Esukristo ꞌwe najtékame ko meꞌtigá alué santo ánjeli

 uira suwábaga ꞌemi ralámuli. K ꞌWe ꞌya weꞌká bamí alué ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame weꞌsá ruyele ramué rijimala a napu anele Onorúgame. b 2 ꞌLige aꞌkinana Onorúgame boꞌné Inolá júlale napurigá ralámuli benírimala uché  

bilé nuebo raꞌíchali. ꞌWe ꞌya, tabilé ꞌcho sébachi Onorúgame Inolá jena wijchimoba taꞌchó iꞌtégichi gawí, Onorúgame nulele boꞌné Inolá napurigá newámala gawí ꞌlige rewagátiri pe boꞌné ꞌnátaga. ꞌLiko ꞌma suwábaga boꞌné nila ju, napu ekí nerú jena wijchimoba ꞌlige ꞌpa rewagachi. 3 Onorúgame Inolaka waꞌlú aꞌwalí nígame ju Onorúgame aꞌwalila, ꞌlige aꞌchigóriga napurigá Onorúgame alarigá nulame ju.  

a 1:1 Eꞌnesi glosario «ancestor». b 1:1 Yolí raꞌíchaga «profeta» anilime nile alué ralámuli.

584 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

585

HEBREOS 1

Alué aꞌwalila gite nabí repuka ajtí suwábaga tábiri. Napuꞌlige jena wijchimoba sebasa, alueka mukúlekuru napurigá ralámuli ꞌma aꞌrémala chátiri ꞌnátili. ꞌLige napuꞌlige ꞌma sébali olasa, ꞌma ku ꞌpa rewagachi simile Waꞌlula Onorúgame si asimea wajtoná napu ajtí Onorúgame napurigá nulámala. 4 ꞌLa nérékuru Onorúgame Inolá abé najtékame ko meꞌtigá alué santo ánjeli. Onorúgame Inolaka abé najtékame nóchali nígame ju. 5 Onorúgameka tabilé siné che anele bilé santo ánjeli regá: Mué ne Inolá júkuru. Jípeko ne mué Oꞌnola júkuru. Ye raꞌíchali anele Onorúgame boꞌné Inolá. Abiena regá anele Onorúgame: Neka ju alué Oꞌnola, ꞌlige alué ne Inolá ju. c Onorúgameka tabilé siné alarigá anele bilé santo ánjeli. 6 Abiena napuꞌlige Onorúgame júlale boꞌné Inolá jena gawichí, regá anile: Neka najkíguru napurigá suwábaga alué santo ánjeli ꞌla niraga etémala ne Inolá, ꞌlige napurigá animela: «Waꞌlú aꞌwalí nígame ju ꞌlige ꞌwe najtékame ju.» 7 Aminami Onorúgame regá anile alué santo ánjeli olagá: Napurigá bilé eká ꞌlige naꞌí alarigá ju alué santo ánjeli, alueka Onorúgame guꞌírame ju. 8 Aminami Onorúgame regá anile boꞌné Inolá olagá:  

 

 

 

 

Mué Onorúgame ne Inolá, mueka senibí nulámili júkuru. ꞌWe aꞌlá semáriga nulámili júkuru ꞌwe aꞌlá sébali. Tabilé siné suwibámala alué nulalí. 9 Mueka nabí ꞌla ꞌnátaga ilírome júkuru napurigá ralámuli ꞌwe aꞌlá semáriga naꞌtámala Onorúgame ꞌyuga, ꞌlige mueka ayónime júkuru alué ralámuli alué tabilé Onorúgame oyérame ꞌyuga, alekeri ne Onorúgame mué Oꞌnola ꞌwe aꞌlá nóchali ꞌya ne mué asíriga najtékame meꞌtigá alué mué gompaniérola. Mueka asíriga raꞌsálagá asimela alué nóchali niga. d 10 Onorúgame abiena regá anele boꞌné Inolá: ꞌWe ꞌyasi mué júkuru nulame, mué ꞌsílekuru gawí newá ꞌlige rewagátiri pe boꞌné ꞌnátaga. 11 ꞌLige abé iꞌlibeko tabilé iꞌtélamala ye gawí nibilé rewagátiri, ꞌma suwibámala suwábaga, mueka abisibi asimela. Alué gawika pe oꞌchéraga suwibámili júkuru ꞌlige alué rewagátiri aꞌchigóriga, napurigá oꞌpacha iwime ju oꞌchéraga alarigá iꞌkimela. 12 Mueka pe roꞌminámala ye gawí ꞌlige rewagá abiénachigó,  

c 1:5 Eꞌnesi Salmos 2:7. d 1:9 Yolí raꞌíchaga ka «untado con el aciete de alegría». Eꞌnesi Salmos 45:6-7.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HEBREOS 1​, ​2

586

pe alarigá olámala mué, napurigá nokame ju ralámuli napuꞌlige ꞌma tabilé gemanálasaká alué gemate, aꞌmaná ajchame kárigó roꞌmíniga. Mueka seꞌwí ajchámala napurigá nokame ju ralámuli. Oꞌpacha bujisá seꞌnú oꞌpachátime ju aꞌmaná ajchame kárigó, alarigá olámala mué ye gawí ꞌlige rewagá. Mueka peba alarigá rejpímili júkuru ꞌlige senibí bejtega asimeli júkuru mué. Alarigá anele Onorúgame boꞌné Inolá. e 13 Onorúgameka tajsiné che anele bilé santo ánjeli ye raꞌíchali: Jena asibóká neꞌchí ꞌyuga wajtoná napu ne ajtí napurigá waꞌlula neraga napusí ne roꞌaba mué saíla. f 14 Alué santo ánjelika pe napurigá bilé alawá niraga ju ꞌmimi julálime ju ralámuli guꞌíriniliga, alué ralámuli napu Onorúgame buinámala alé resítiri bowechi.  

 

Jena ruwimela ꞌwe aꞌlá ꞌnátaga akiame ko Esusi raꞌichálila

2

ꞌLiko alué Onorúgame Inolá abé najtékame nóchali nígame ju meꞌtigá alué santo ánjeli, ꞌliko ꞌwe aꞌlá beniame júkuru napu benirú napurigá tabilé siné aꞌrewa beniá, napurigá tabilé weꞌkuawa iꞌkilimi, aminabi benísiwa. 2 Jaré  

ralámuli ꞌla eꞌwálekuru alué nulalí napu Onorúgame júlale oꞌtóriga alué santo ánjeli napurigá ꞌyámala alué Moisesi, ꞌlige jaré ralámuli sairúgame neraga mochílekuru, alueka waꞌlú gastigo narele. Alué Esukristo nulalila abé aꞌwágame ju ꞌlige abé najtékame. 3 Tabilé eꞌwásigaká alué nulalí Esukristo nulalila, ꞌliko ramué abéchigo waꞌlú gastigo narépua. Alué ralámuli napu akele Esusi raꞌíchachi, alueka ramué ruyele. 4 Onorúgameka asíriga iꞌkirú ꞌsile napu taꞌwesi rió gayéname ju laꞌsiá, pe machíriniliga ꞌsile ye rejcholi ꞌwe aꞌlá ko. ꞌLige Onorúgame abiena júlale boꞌné alawala napurigá ralámuli guꞌírimala napurigá alué ralámuli ꞌwe ꞌla sébali olámala napurigá boꞌné Onorúgame najkí. 5 Onorúgameka tabilé júlale alué santo ánjeli jena wijchimoba napurigá jena nulame nímala. Iligá júlale boꞌné Inolá. 6 Regá anime osáliru ꞌwe ꞌya: Sineko napurigá bilé rió neraga newale alué boꞌné Inolá, ꞌlige ramueka taꞌmé aꞌwágame niru peka napurigá alué santo ánjeli. 7 Pe uꞌkabi bamí eꞌyénale jena wijchimoba, taꞌmé aꞌwágame nile, peka napurigá alué santo ánjeli. Aꞌkinana Onorúgame waꞌlú aꞌwalí ꞌyale boꞌné Inolá ꞌwe ꞌla niraga, 8 ꞌlige ajchale Waꞌlula neraga napurigá bochígimi nulámala jena wijchimoba.  

 

 

 

e 1:12 Eꞌnesi Salmos 102:25-27. f 1:13 Eꞌnesi Salmos 110:1.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

587

HEBREOS 2

Jípeko tabilé nulanti kárékeꞌé alué rió jena wijchimoba napurigá Onorúgame najkílege, 9 uché siné ku suwábaga seꞌwináriga nímala. Napuꞌlige jena wijchimoba eyena taꞌmé aꞌwalí nígame nile peka napurigá alué santo ánjeli. Nobi jípeko biꞌneli neyúriga waꞌlú aꞌwalí nígame júkó napugiti mukúligame ꞌlige ku ajániligame uchéchigo siné ramué guꞌírimia. Onorúgame ꞌyale alué aꞌwalí boꞌné ꞌnátaga. 10 Onorúgameka najkí napurigá weꞌká rió ꞌwe aꞌlá sébali olame nímala napurigá boꞌné, alekeri aꞌrele napurigá Esukristo ꞌwe resí ikimela, napurigá ꞌla sébali olame nímala. Alué Esukristo ꞌwe aꞌlá benile churigá nírigo ramué, ꞌlige alarigá ꞌla gainámala ramué guꞌiria, ꞌlige ramué ꞌwe aꞌlá gainawa oyeria napu boꞌné Esukristo nulá. Alueka bajchá ꞌwe ꞌla sébali olálekuru, alekeri jípeko ramué guꞌiria ajtíkuru. 11 Esukrístoka gatélekuru napurigá ralámuli aꞌlá sébali olámala napurigá Onorúgame najkí. Alué ralámuli napu nochánili napurigá Onorúgame najkí, alueka ꞌma biꞌlepi oꞌnógame nímala, alueka Onorúgame ꞌkúchila nímala. Alekeri Esusi tabilé chijúname ju raꞌíchaga alué oyérame ꞌyuga napurigá boꞌné bonila niraga ꞌlige napurigá boꞌné waílatiri. 12 Esúsika regá anile: Ne ruyémala ne bonila ꞌlige ne waílatiri churigá ko Onorúgame, napuꞌlige napuísiga Onorúgame nila raꞌíchali benimea, neka ꞌla wikarámala Onorúgame.  

 

 

 

13 Abiena

anile: Neka Onorúgame lisensia ꞌyámala napurigá neꞌchí nulémala. ꞌLige abiena anile: Onorúgameka jaré ralámuli ꞌyáturu neꞌchí napurigá repúmala ne alué ralámuli. ꞌLige jipe alué ralámuli jena mochíkuru ne ꞌyuga. 14 Onorúgame ꞌkúchilaka ꞌwe resí nílime júkuru, alekeri Esukrístoka ralámuli gayénalekuru resí ikináliga alué ralámuli ꞌyuga. Napuꞌlige mukusá Esukristo ꞌlige ku ajánasa, ꞌma umérale Remónisi. Remónisi ꞌma tabilé nígame nile aꞌwalí napurigá ralámuli meꞌlimela. 15 Napuꞌlige Esukristo ꞌma ku ajánasa, ralámulika ꞌma tabilé majale suwiyá. ꞌMa machile Esukristo ꞌma umériligo alué Remónisi. 16 Esukrístoka pecha alarigá guꞌírame júkó alué weꞌká santo ánjeli, Esukrístoka ralámuli guꞌírame júkuru alué napu ꞌwe aꞌlá ganíliga mochime ju Onorúgame ꞌyuga napurigá nílige Abraámi napu nílige ramué rijimala, alué Abraámi napu asíriga ꞌya bejtégame nile. 17 Esukrístoka aꞌchigóriga ꞌsímili nílekuru napurigá ralámuli, napurigá Esukristo ꞌla námamala chiena resí nilia mochiga alué ralámuli, ꞌlige napurigá ꞌla naꞌtemámala aminami alué ralámuli napurigá balé waꞌlula neraga. Alarigá ꞌwe aꞌlá gayénale sébali olá alué nóchali Onorúgame tánilime napurigá Onorúgame ꞌla guꞌírimala ralámuli. Alarigá bujélekuru chátiri ꞌnátili. Alué chátiri ꞌnátili tabilé aꞌreme ju  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HEBREOS 2​, ​3

588

ralámuli napurigá alué ralámuli simámala Onorúgame ajtígichi. 18 Esukrístoka ꞌwe resí ikile napurigá ramué. Remónisi ꞌwe nawime nile chátiri ꞌnátili ꞌyániliga alué Esukristo, pe iligá alueka tabilé siné umubáluru chátiri ꞌnátili naꞌtaria, alueka biꞌneli neyúralekuru. Alekeri Esukristo ꞌla guꞌírame ju ramué.  

3

Jena ruwimela Esukristo abé najtékame ko meꞌtigá Moisesi

ꞌEmi ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ne, napu ꞌwe aꞌlá sébali olame ralámuli ju napurigá nulá Onorúgame, Onorúgame júlale Esusi napurigá ramué nuleme nímala. Abiénachigó júkuru waꞌlula balé neraga Onorúgame tánime ramué naꞌtemaka. Alekeri ꞌwe ꞌla naꞌtawa ꞌemi Esusi ꞌyuga alué napu benírime ju ramué. 2 Esúsika nabí ꞌla sébali eꞌwale napurigá nulele Onorúgame. Alarigá nile napurigá Moisesi, Moisesi ꞌwe aꞌlá eꞌwale napurigá nulele Onorúgame napurigá repúmala ralámuli Onorúgame oyérame. 3 Ramueka pe napurigá bilé galí nírukuru. Esusi newame júkuru alué galí. Alué galika ramué nírukuru. Alué boꞌné bayékuru ramué napurigá ꞌla sébali olawa napurigá boꞌné najkí. Moisesi pe nóchame nile. Esusi júkuru ꞌla bijchiá nulame. Alekeri ꞌla nirálime júkuru meꞌtigá Moisesi. 4 Bilé rió bilé galí newame júkuru, nobi Onorúgameka ꞌsile suwábaga newá. 5 Moisésika ꞌla sébali olale ralámuli repua napurigá bilé nóchame niraga. Alueka anele ralámuli napu  

 

 

 

Onorúgame anele churigá nímili nílige nujubá rawé. 6 Nobi Krístoka napurigá inolá niraga, ꞌwe aꞌlá sébali nulame ju alé Onorúgame galílachi napu ramué niru alué galí. Ramueka Onorúgame oyérame niru tabilé guwana rusuka tabilé majaga, ꞌwe aꞌlá naꞌtásaká ramué Onorúgame ꞌyuga mochiwa senibí. Alarigá ruilí ralámuli, tabilé chijúniga. 7 Alekeri ꞌemi ꞌla alarigá eꞌwawa napurigá nulá Onorúgame Alawala. ꞌYa weꞌká bamí Onorúgame Alawala bilé rió guꞌírile napurigá osimela, regá anime: Napuꞌlige ꞌemi akisá Onorúgame raꞌíchachi, 8 ꞌla ꞌwe aꞌlá eꞌwélime júkuru, tase alarigá niwa napurigá nílige ꞌya ejperégame ꞌemi rijimala napuꞌlige panápuri eꞌyéname nílige tabilé riógichimi, alueka pecha eꞌwéleko Onorúgame, ꞌwe chátiri ꞌnátame nílekuru, tabilé chéláme nílikuru Onorúgame ꞌyuga naꞌtálime. 9 Alueka tajsiné ganíliga mochime nile Onorúgame ꞌyuga. Onorúgameka oká liá bamí guꞌírile nobi alué ralámulika abirigáchigo sairúgame neraga mochíleko Onorúgame ꞌyuga. Onorúgameka ꞌwe weꞌlí anáchale. 10 Onorúgameka ꞌwe ayoga asale alué ralámuli ꞌyuga, ꞌlige anele: «Alueka tabilé siné eꞌwáguru ne nulalila  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

589

HEBREOS 3​, ​4

ꞌlige aminami tabilé siné námamala alarigá ko ne. Alué ralámulika nabí seꞌnú bowé chaꞌpime ju ꞌwe resítiri.» 11 Alekeri Onorúgameka ꞌwe ayoga aꞌwágame anéguru regá: Alué ralámuli tajsiné narémala ne aꞌwalila napurigá ꞌla ganíliga mochímala. Pe aꞌbopi aꞌwalílate naꞌtámala. 12 ꞌEmi ꞌla Onorúgame oyérame, ꞌwe aꞌlá ꞌnata mochiwa, tabilé naꞌtawa Remónisi naꞌtálila, ꞌlige aminami tabilé sairúgame niwa Onorúgame ꞌyuga napu tabilé siné mukume ju. 13 Iligá abé ꞌla ju aꞌbopi beniá bilé rejcholi nabí rawé. Alarigá olawa bijí ꞌla gainalia. Alarigá nokísiwa ꞌnalina napurigá tabilé eꞌwewa Remónisi naꞌtálila, alueka cha ꞌyégime kame. 14 ꞌLa aminabi oyériga nokísili ka alué raꞌíchali napu benírilige Esukristo, ꞌliko ꞌwe ganíliga mochiwa ejperega pe alué Esukrístocho ꞌyuga ꞌnátaga. 15 Pe aꞌchigóriga ju napurigá osirúgime nile ꞌya napu regá anile: Napuꞌlige gepulia Onorúgame raꞌichálila tase alarigá nokiboa napurigá nokálige ꞌya ejperégame ralámuli jami eꞌyéniga tabilé ralámuli riógachi, ꞌwe wakígachi. Alueka Onorúgame saíla gayénale. 16 ꞌEmi ꞌwe ꞌla machíguru chieri níligo alué ꞌya ejperégame, alué ralámuli israelita napu Moisesi buyánilige ꞌya alé waꞌlú gawí boꞌígichi Ejipto anilichi. 17 Onorúgameka ꞌwe ayoga asale  

 

 

 

 

 

alué ralámuli ꞌyuga oká liá bamí. Alué ralámuli ꞌwe cha nokale ꞌlige alé suwile alé ꞌwe wakígachi napu tabilé ꞌwesi riógame nile. 18 ꞌEmi ꞌwe aꞌlá néláleke ꞌwe aꞌwágame anéligo Onorúgame alué ralámuli, alué ralámuli napu sairúgame neraga mochile Onorúgame ꞌyuga. ꞌLige anile: «ꞌÉmika tajsiné nílamala ne aꞌwalila napurigá ꞌla ganíliga ejperélamala. Tabilé siné resíbimala jena wijchimoba ꞌlige tabilé siné moinámala rewagachi.» 19 Alueka pecha siné eꞌwáliga napurigá anile Onorúgame, alekeri ꞌla machirú tajsiné naréliga aꞌwalí napurigá ꞌla ganíliga ejperélamala. Pecha siné bijchígilime napu anile Onorúgame.  

 

4

Jena ruwimela Esukristo aꞌwalila gite eꞌyéniwilikó

Onorúgame ꞌla anele alué ꞌya ejperégame ralámuli aꞌwalí naremio alué boꞌné aꞌwalila, jipe pe aba alué júkuru. Alekeri ꞌwe aꞌlá ꞌnata mochiwa napurigá ye aꞌwalite ejperega mochímala ꞌemi. Aꞌboi aꞌwalílate mochíriká pecha ꞌla ganíliga mochíwagó. 2 Onorúgame nila raꞌíchali jipe nerúgame napu ruyele ramué, ꞌwe aꞌlá ruwí churigá ka ye aꞌwalí, aꞌchigóriga napurigá ruyele Moisesi alué ralámuli napu alué ꞌyuga eꞌyénilige. Alué ralámulika ꞌwe aꞌlá gepúlekuru nobi tabiléchigo eꞌwálekó. ꞌLiko alué raꞌíchalika tabilé nejkúrime nile. 3 Ramué ꞌla nareme ka alué Onorúgame aꞌwalila ꞌlige aminami ꞌla eꞌwame, ꞌma tabilé ejperélirukuru ramué aꞌboi aꞌwalílate, pe iligá Onorúgame aꞌwalílate ejperégame niru.  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HEBREOS 4 Onorúgameka anele ralámuli napu ekí tabilé bijchígame nile: Neka ꞌla anéguru aꞌwágame ayóniga alué ralámuli tabilé bijchígame, tajsiné naremio ne aꞌwalila napurigá ꞌla ganíliga ejperélamala. Onorúgameka asíriga ꞌla ꞌyáligituru aꞌwalí alué ralámuli ꞌwe ꞌya ejperégame napuꞌlige napusí newale alué ꞌya bajchá bejtégame rió. 4-5 ꞌWe ꞌya osirúgime regá anime: Napuꞌlige Onorúgame gawí newasa usani rawé kachi, ꞌlige melénala resíbele. ꞌLige Onorúgame anele alué rió ꞌma tabilé nochamio boꞌné aꞌwalílate, pe Onorúgame guꞌírimoríle alué nóchali nochálichi. Ralámuli napu ekí tabilé bijchígame ju Onorúgame ꞌla guꞌírimio, alué ralámulika tabilé siné narémala Onorúgame aꞌwalila, tabilé siné resíbime ju Onorúgame ꞌyuga ꞌnata. 6 Jaré ralámuli abé iꞌlibeko bijchígimala ꞌlige aminami ꞌla narémala ye aꞌwalí. Ralámuli ꞌwe ꞌya mochígame, pecha eꞌwálekó alué raꞌíchali, tabilé narele aꞌwalí. 7 Napurigá anílige Onorúgame ꞌya jipe abiena najtigí. Onorúgame bajchá anele Moisesi ꞌlige weꞌká bamí aꞌkinana Onorúgame anele alué Moisesi rijimala Rabí anilime: Jipe napuꞌlige akiá ne raꞌichálila ꞌla ꞌnátaga akiboa, tase sairúgame neraga mochiwa napuꞌlige ne bilé raꞌíchali ruwichi.  

 

 

590 8 Napuꞌlige

sébilige alué ralámuli israelita alé gawichí Kanani anilichi napu Onorúgame ꞌyámorílige napurigá ejperélamala, alué waꞌlula nulame napu Josué anilime nile, alueka tabilé ꞌyale aꞌwalí napurigá ꞌwe aꞌlá ejperélamala. ꞌLa maꞌchiná nérékuru tabilé ꞌyáligo aꞌwalí Onorúgame, anile nujubá rawé ꞌyámoríle, aꞌlige kulí narémili nile aꞌwalí alué ralámuli. Tabilé narélekuru ye aꞌwalí alé Kanánichi seba. Napuꞌlige ꞌla Onorúgame ꞌla eꞌwésigaká ꞌliko ꞌla narépua alué aꞌwalí. 9 Ralámuli napu ekí ꞌla bijchígime ju napurigá aní Onorúgame nila raꞌíchali, alué ralámulika ꞌla narémili júkuru ye aꞌwalí. Yeka pe aniame ju pe iligá ꞌwe ꞌla ganíliga ejperélimio jena wijchimoba rekó ꞌwe resí nílilie, ꞌlige aminami ꞌpa rewagachi aꞌchigórigachigó. 10 Ralámuli napu ekí Onorúgame aꞌwalílate nóchame ju ꞌma pecha aꞌboi aꞌwalílate nóchame júkó, alueka Onorúgame aꞌwalílate nocha mochíkuru. Napuꞌlige Onorúgame resíbale gawí newasa, alueka pe tétali nile, ramuéchigó abiena resíbilime niru ꞌla narésiká Onorúgame Alawala. Resíbili aniáká, alueka pecha aniame kéréko kilí asagá resíbilime. Pe iligá aniame ju nóchame níligo Onorúgame aꞌwalila gite. Alué aꞌwalí gite tabilé weꞌká ꞌnátaga mochílime júkuru. Alarigá júkuru resíbili aniáká. 11 ꞌLiko pe iligá ꞌwe aꞌlá naꞌtálime júkuru napurigá ꞌwe aꞌlá eꞌwawa napu Onorúgame nulálige, tase sairúgame neraga eꞌyéniwa, tase napurigá alué ralámuli napu Moisesi ꞌyuga eꞌyénilige.  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

591

HEBREOS 4​, ​5

12 ꞌLa

ꞌwe aꞌlá naꞌtálime júkuru napurigá aní Onorúgame ꞌlige aminami ꞌla eꞌwálime júkuru. Onorúgame raꞌichálilaka ꞌwe aꞌlá nejkúrame ju machiachi alieti ꞌnata mochírigo ramué, ꞌwe aꞌlá ꞌnata mochírigo o tabilé aꞌlá ꞌnata mochírigo ramué. ꞌLige abiena nejkúrame ju napurigá machiboa pala ꞌla ka alué raꞌíchali o tabilé ꞌla kómá, ꞌlige aminami pala ꞌla tabilé che ꞌsika eyéname ko bilé rió o ꞌwe cha ꞌsika eyéname ko. Onorúgame raꞌichálila ka napurigá bilé macheta ꞌwe olame, alarigá ju, alueka ꞌma rijpúname ju reꞌlémisi ꞌma oꞌchílatiri eꞌnemia tachiri ajtigá reꞌlé alé oꞌchílachi. 13 Pecha ꞌwesi tábiri iꞌteko napurigá tabilé machimela Onorúgame jena wijchimoba nibilé ꞌpa rewagáchimi, Onorúgameka suwábaga machime ju bochígimi saꞌpachí napu ekí ralámuli saꞌpálachi ju. Bilé rawé Onorúgame gatémala aꞌpílipi ralámuli ꞌyuga. Boꞌneka ꞌla machiame pala ꞌla sébali oláliga jena wijchimoba mochiga, pala ꞌla ꞌnátaliga o tabilé ꞌla ꞌnátaliga.  

Jena ruwimela Esukristo waꞌlula balé ko

14 Onorúgameka

suwábaga machíguru alarigá nírigo ramué, alekeri aꞌrilime júkuru napurigá nejkúrimala Onorúgame. Esusi Onorúgame Inolá ju, ꞌlige waꞌlula balé niraga ju ramué ꞌyuga. Alué ꞌsmi ramué guꞌiria, alueka simile ꞌpa rewagachi Onorúgame tánimia napurigá ramué guꞌiria asimela. ꞌLa naꞌtálime júkuru, Esukristo ꞌla sébali olamio napurigá anílige.

15 Alueka

asíriga ꞌla námame ju chonigá tabilé ꞌla sébali oliame ko ramué. Napuꞌlige jena wijchimoba eyénilige Esusi, Remónisika ꞌwe neyúriniliga ꞌsile napurigá tabilé gainámala Esusi alué semati nóchali nocha, alekeri ꞌwe aꞌlá machí Esusi alarigá nírigo ramué, pe iligá alueka tabilé siné che ꞌsile, napuꞌlige sébachi alué chátiri ꞌnátili Remónisi naꞌtálila, Esúsika abirigá ꞌla neyúrale. 16 Alekeri Onorúgame tániwa napurigá biꞌwémala ramué nila ꞌnátili napurigá ꞌla gainawa nejkúrili tania Onorúgame tabilé majaga, ꞌliko Onorúgameka ꞌwe naꞌtemámala ramué. ꞌLige Onorúgameka ramué guꞌírimala napuꞌlige ramué ꞌwe resí lálichi. Ramué ꞌla benisúká napurigá nile alué israelita balela, ꞌliko ꞌla machibóliké napurigá nílige alué Esukristo. Alué baleka pe tétali nile ramué ꞌyuga napurigá ramué ꞌla beniboa ꞌlige námapua alarigá ꞌsíligo Esukristo. Alué ralámuli israelítaka ꞌyale nóchali jaré alué aꞌboi ralámuli israelita napurigá balé neraga mochímala. Alué baleka Onorúgame tánime nile napurigá Onorúgame ꞌla guꞌírimala alué ralámuli. Alueka Onorúgame kógime nile goꞌame alué uché jaré ralámuli aꞌpálila. ꞌLige abiena Onorúgame kógime nile alué ajágame saꞌpala napurigá ꞌla biꞌígame sulégame nímala alué ralámuli. 2 Alué balé pe ralámuli nile ꞌlige abiénachigó pe iꞌníliga járome nile, pe apiépiri ralámuli níligame. Alekeri ꞌwe ꞌla machime nile churigá nokame ko ralámuli, ꞌlige alekeri ꞌwe naꞌtamame nile.  

5

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

592

HEBREOS 5 3 Alekeri

bilé balé bilé ajágame meꞌame nílekuru Onorúgame kógimia alué gastigo najtétimia alué boꞌné balé cha ꞌsíkiriká. Alarigá ꞌsile ralámuli ku biꞌwigá napuꞌlige cha nokisá, ꞌlige boꞌné abiénachigó alarigá ꞌsime nile biꞌwináliga boꞌné chaꞌsisa. 4 Onorúgame boꞌné ꞌsímili júkuru ye nóchali ꞌyaa bilé rió napurigá alué rió balé neraga nochámala. Bilé rió biꞌnélika pecha gainámili júkó ye nóchali nocha. Alarigá kéturu bajchá ajtígame balé Aroni anilime. Onorúgame ꞌsile alué rió wanapia nóchali ꞌyamia ꞌwe ꞌya asíriga weꞌká bamí. 5 Pe aꞌchigóriga júkuru Kristo ꞌyuga, Onorúgame ꞌyale nóchali Kristo napurigá guꞌírimala ramué aꞌchigóriga napurigá waꞌlula balé. Alué boꞌneka pecha boꞌné ꞌnátaga nóchago. Onorúgame ꞌsile regá anea: Mué júkuru ne Inolá, jípeko ye nóchali ꞌyámala ne mué napurigá nochámala mué ye nóchali ꞌwe najtékame. 6 Onorúgame abiena regá anele: Mué nochálilaká senibí nerúmili júkuru napurigá alué balé napu Melkísare anilime nile ꞌwe ꞌya ajtígame. g 7 Napuꞌlige jena wijchimoba asagá alué Esusi, naláeturu ꞌlige aminami eꞌwele sináturu Onorúgame tániga tabilé mukunáliga. ꞌLige Onorúgame ꞌwéchigo ꞌla ꞌnátaga asame níliko, Esusi nabí ꞌla eꞌwame  

 

 

 

níligame. 8 Pe Onorúgame Inolá nílekuru kaka nobi abirigáchigo resí ikimeli nílekó ꞌlige eꞌwámili nílekuru suwábaga napurigá nulele Onorúgame. 9 Esúsika suwábaga eꞌwale napu ekí Onorúgame nulálige, ꞌlige ralámulika ꞌla machile Onorúgame ꞌyáligo nóchali napurigá balé nímala ꞌlige aminami napurigá ralámuli guꞌírame nímala. Suwábaga ralámuli napu ekí ꞌla eꞌwele Esukristo ꞌma sebámili nílekuru ꞌpa rewagachi napurigá Onorúgame ꞌyuga mochímala nabí. 10 Onorúgameka ꞌyale nóchali alué Esusi napurigá waꞌlula balé nímala napurigá Melkísare anilime balé.  

 

 

Jena ruwimela ꞌla ꞌnátaga mochílime ko napurigá tabilé guwana rujsúpua 11 Asíriga

weꞌká nerúkuru napurigá beníriwa ramué ꞌemi, pe iligá ꞌemi ꞌwe iꞌkilí benime ju, tabilé yati benime ju ꞌemi ye raꞌíchali, alekeri tabilé gayena ne rekó weꞌká benírimia olae. 12 ꞌÉmika ꞌma ejebénigame niti kékuru Onorúgame raꞌichálila beníriga ralámuli, nobi tabiléchigo ꞌcho ꞌla benígó ꞌemi. ꞌÉmika bijí rokárékuru napurigá benimela bajchá enágame rejcholi Onorúgame nila. Pecha alarigá niti kékó. Aminabi oyérilime júkuru, uché rajpé aminabi beniame júkuru. ꞌÉmika pe napurigá bilé uꞌtá alarigá júkuru, bijí chiꞌime niraga, tabilé ꞌcho goꞌyame saꞌpá. 13 Tabilé ꞌcho námame bijí alué ꞌla bijchiá raꞌíchali, alué raꞌíchali napu ꞌla  

 

g 5:6 Tabilé machirú churigá ꞌla balé gayéniliga ye rió Melkísare anilime, ꞌlige tabilé machirú chukíliga alué rió. Yeka pe tétali ju napurigá ralámuli ꞌla benimela alué Esukristo nochálila ka tajsiné suwibamio. Eꞌnesi Salmos 110:4.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

593

HEBREOS 5​, ​6

guꞌírame ju ralámuli napurigá alué ralámuli sébali naꞌtámala Esukristo ꞌyuga. 14 Alué ꞌla nabí oyérame ka ꞌlige eꞌwame, alueka ꞌla gainámili júkuru namia ye chieri ꞌwe aꞌlá ka ꞌlige chieri tabilé aꞌlá ka. Asíriga ꞌla júkuru napurigá ꞌla sébali olame ralámuli gainawa, alekeri tabilé ꞌla ju weꞌká naꞌtalia alué rejcholi napu bajchá beniruge churigá nimio Kristo. Iligá abé ꞌla ju naꞌtalia napurigá ꞌla sébali olame rió niwa. Alué bajchá enágame rejchólika pe júkuru churigá gatétiká Onorúgame ꞌyuga napuꞌlige chibi nokisuga (napurigá tánime ju eꞌkali bilé towí boꞌné oꞌnola), ꞌlige aminami napurigá ku aꞌlá Onorúgame oyériwa. 2 Tabilé weꞌká naꞌtawa churigá rewarátiká, o churigá ꞌyóatiká, o churigá ku ajánamala bilé ralámuli mukusá. ꞌLige tabilé weꞌká naꞌtawa churigá ka alé injiérnochi. 3 ꞌWe aꞌlá naꞌtásiga ꞌla nímala ke napurigá ꞌla sébali olame ralámuli niwa. Alarigá naꞌtawa, ꞌla elásaká Onorúgame. 4 Ralámuli ꞌla gepúsaká alué ꞌla bijchiá raꞌíchali Esukristo raꞌichálila, ꞌlige naresa alué ꞌwe semátiri napu nejime ju Onorúgame Alawala alué oyérame ꞌyuga, 5 ꞌlige ꞌla námasa aliena ꞌla semati ka Onorúgame raꞌichálila, ꞌlige aminami Onorúgame ꞌla guꞌírisa bilé rió, 6 ꞌlige ku guwana wijchisá alué ralámuli, ꞌliko alueka tajsiné tánimala eꞌkali Onorúgame. ꞌLiko alueka nabí sairúgame neraga einámala alué Onorúgame Inolá ꞌyuga. Alué ralámulika pe aꞌchigóriga ju napurigá alué ralámuli napu Onorúgame Inolá  

6

 

 

 

 

 

meꞌálige gulusichi ujchagá, ꞌlige asíriga chátiri raꞌíchale ralámuli alué olagá. Uchéchigo siné alarigá nímala mué chojkila gite, ralámuli ꞌwe cha animela gawelia alué Esukristo olagá. 7 Ralámuli ꞌla eꞌwásaká alué rewagáchika nawágame ꞌyuga, ꞌlige ꞌla naresa alué nejkúrali napu nejime ju Onorúgame, ꞌliko ꞌla eꞌwámala napurigá najkí Onorúgame. Alué ralámulika pe napurigá bilena asarachi alarigá ju napu ꞌwe ꞌla uꞌkume ju, ꞌwe ꞌla semáriga ilime kárigó echerúgime. 8 Ralámuli napu ekí tabilé eꞌwame ju napu Onorúgame najkí tabilé aꞌká ralámuli ju, siné kachi Onorúgameka ꞌma maꞌchige buinámala. Alué ralámuli ju napurigá bilena asarachi tajsiné rakeme rekó echiae, pe wejchacho buyame ju alé, ꞌlige ꞌma eꞌkósilime ju. Alarigá ju alué ralámuli. Alarigá ju ye tétali.  

 

Jena ruwimela Onorúgame ꞌla sébali olame ko

9 Ye

raꞌíchalika ꞌwe aꞌwágame ju, nobi ꞌémika ꞌwéchigo machirume júkó, alekeri ramueka ꞌwe galilía ꞌemi, ꞌwe aꞌlá bijchiá ju ꞌemi ꞌla narémala alué ꞌwe ꞌla semátiri nejkúrali napu Onorúgame ꞌyámili ju alué ralámuli napu maꞌchí buyánale alé chátiri bowechi. 10 Onorúgameka ꞌwe aꞌlá sébali olame ju. Alueka tajsiné weꞌkuámala alué ꞌwe semátiri ꞌnátili napu ꞌemi ꞌwe aꞌlá sébali olame ju. ꞌLige abiena tabilé weꞌkuámala napuꞌlige ꞌemi uché jaré ralámuli guꞌírichi. Napuꞌlige  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HEBREOS 6​, ​7

594

ꞌemi guꞌírichi uché jaré ralámuli, ꞌla machiáguru ꞌemi ꞌwe galeo Onorúgame. 11 Najkiáꞌé napurigá ꞌemi aminabi nokísimala ralámuli guꞌiria, ꞌlige abiénachigó benigá nokísiwa napurigá Onorúgame guꞌírame ju alué boꞌné oyérame. ꞌLa benigá nokísiwa napusí suwirú. Alarigá ꞌla bijchiá sebámala ꞌemi napu ajtí Onorúgame. 12 Tase najsinákuli niwa, aminabi asíriga ꞌla beniame júkuru. Aꞌchigóriga nokiboa ꞌemi napurigá alué ralámuli napu ꞌwe semáriga beniá mochí napu anílige Onorúgame ꞌya. Alueka ꞌwe aꞌlá bijchígame ju ꞌwe aꞌlá sébali olamio Onorúgame, alekeri ꞌwe aꞌlá iꞌkilí buwé alué ralámuli napurigá Onorúgame ꞌwe aꞌlá sébali olámiorílige. 13 Napuꞌlige Onorúgame anélige Abraámi guꞌírimiorílige alué boꞌné rijimala napu aꞌkinana mochígame nílege (napu Esusi nílige), alué boꞌné anile ꞌla sébali olámoríle nabí napurigá anílige. Pecha iꞌté ko uché bilé Onorúgame napurigá tániwa bilé nejkúrili. 14 ꞌLige Onorúgame anele alué Abraámi: «ꞌWe ꞌla bijchiá ju ne ꞌla nejimio napu mué resí la, ꞌlige aminami mué upila ranélamala bilé towí napurigá alué weꞌká ꞌkúchigame nímala mué rijimala.» h 15 ꞌLige Abraámika weꞌká bamí buwele. Alueka ꞌwe aꞌlá machile ꞌla bijchiá nimio, Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olamio napurigá anílige, ꞌliko ꞌla bijchiá sébali olale Onorúgame napu anílige. 16 Napuꞌlige bilé rió ꞌla sébali olámorisá, tánime ju Onorúgame napurigá ꞌwe eꞌnegá  

 

 

 

 

 

asimela pala ꞌla sébali olara, alarigá gateme ju ꞌláchigo machiame Onorúgame ꞌla eꞌnegá ajtigó. 17 Napuꞌlige Onorúgame olámorisá bilé nóchali ꞌlige ralámulika ꞌla machime ju Onorúgame ꞌla sébali olámorisá, pecha ꞌwesi iꞌtega Onorúgame anágame, ꞌlige boꞌné Onorúgame ꞌla eꞌnegá asimela. 18 Onorúgameka pecha guwana wijchime júkó napu anílige, pecha siné seꞌwináriga ꞌsime júkó, Onorúgameka aba alarigá ajtime júkuru, ꞌlige asíriga ꞌla ju nabí. Napuꞌlige Onorúgame gatele bilé raꞌíchali ralámuli ꞌyuga, ꞌla naꞌtárile churigá níliga boꞌné Onorúgame. Alarigá anile napurigá ramué tabilé guwana rujsúpua, ramueka ꞌyamíguru alué ꞌwe semátiri ꞌnátili napurigá ꞌla ganíliga ejperélawa Onorúgame ꞌyuga ꞌnátaga. 19 ꞌLa mochínalisiká Onorúgame ꞌyuga, pecha ku guwana rujsúpuagó. Aminabi ꞌla oꞌwé eꞌnáboliké napu Onorúgame ajtí. Tabilé eꞌyéniwa panápurimi napurigá bilé bulito tabilé chérigame. Alé waꞌlú reꞌobachi, Esusi ꞌma bajkile alé napuchami napu chujkule alué chiní alé napu ajtí Onorúgame. Alarigá ꞌsile ramué guꞌíriga. 20 Alué Esukristo ju alué waꞌlula balé napu guꞌírame ju ramué napurigá alué balé Melkísare anilime. Nabí alarigá nímala.  

 

 

 

7

Jena ruwimela Esusi níligo napurigá alué balé Melkísare

Ye rió Melkísare anilime waꞌlula rey nile alé

h 6:14 Eꞌnesi Génesis 22:17.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

595

HEBREOS 7

weꞌká riógachi Salemi anilichi, Onorúgame ꞌyale nóchali napurigá balé nímala alué rió, Onorúgame reꞌpá ajtígame napu suwábaga nulame ju. Ye rioka simile Abraámi najtepamia napuꞌlige alué Abraámi ꞌma kuka enágichi neyúrasa nejkoga alué uché jarela rey ꞌyuga ꞌlige sontálotiri. ꞌLige alué Melkísare anilime balé ꞌwe tánale Onorúgame napurigá Onorúgame waꞌlú aꞌwalí ꞌyámala alué Abraámi. 2 ꞌLiko alué Abraámika ꞌyale alué Melkísare weꞌká eꞌkarúgame napu nejkoga mele alué Abraámi. i Melkísare aniáká pe aniame ju «ꞌwe ꞌla semáriga nulame ju alué waꞌlula.» Alué waꞌlula rey napu alé Salemi bejtégame nílige aniáká pe aniame ju «napusí nulá alué rió alé si ꞌwe ꞌla ganíliga mochí ralámuli, tabilé chélagá.» 3 Tabilé machirú chieri níligo alué Melkísare oꞌnola, ꞌlige tabilé mochirú chieri níliga alué eyela, ꞌlige aminami tabilé machirú koche ochérigame níligo, nibilé machirú aꞌlige mukúligo tabilé mukúlegeré ma. Alué Melkísare nile napurigá Onorúgame Inolá, alueka senibí balé nímili nílekuru. Alarigá nile ye tétali. 4 Alué ꞌya bejtégame rió Abraámi ebreo raꞌíchame nile. ꞌYa bajchako taꞌchó ochérachi Abraámi tabilé mochígame nile ralámuli ebreo raꞌíchame. Alekeri ꞌwe najtékame nile alué Abraámi, ꞌlige napuꞌlige Abraámi ꞌyale weꞌká eꞌkarúgame Melkísare, yeka pe aniame ju Melkísare abé waꞌlula níligo meꞌtigá alué Abraámi. 5 ꞌLige abiena abé  

 

 

 

waꞌlula nile alué weꞌká balé nuleme alué napu Lebí rijimala nílige. Alué Lebí pe Abraámi rijimala nile napu aꞌkinana bejtégame nile. Alué weꞌká balé abiena narele pe tabé napu alué uché jaré ralámuli israelita nóchiga mélige. Alarigá nulele Moisesi alué ralámuli. 6 Ye Melkísare tabilé rijimala nile alué Lebí napurigá balé nímala, tabilé alarigá nóchale napurigá alué balé Lebí rijimala. ꞌLige Abraámika abirigá pe uꞌtá ꞌyale alué métigame nejkoga, alueka ꞌwéchigo ꞌla machíligame waꞌlula níligame. ꞌLige Melkísare ꞌsile Onorúgame tania napurigá aꞌwalí ꞌyámala Abraámi. Abraámika tabilé tánale Onorúgame napurigá Onorúgame aꞌwalí ꞌyámala Melkísare. Yeka anime ju alué Melkísare abé waꞌlula níligo meꞌtigá alué Abraámi. 7 Alué napu taní napurigá Onorúgame ꞌyámala aꞌwalí uché bilela, alueka abé waꞌlula ju, ꞌlige uché bilela ka uꞌtabela ju. Suwábaga machiáguru ye. 8 Alué balé napu Lebí rijimala nílige ꞌla nóchale ꞌlige aꞌkinana suwile, nobi alué Onorúgame nila raꞌíchalika tabiléchigo siné che anígó mukúligo alué Melkísare. ꞌLiko alué Melkísare pe tétali nile churigá sebamio bilé rió aꞌkinana weꞌká bamí kachi napurigá senibí asimela. 9-10 Ye rió Lebí anilime weꞌká bamí asale aꞌkinana alué Abraámi mukusá, Abraámi rijimala nile alué Lebí. Tabilé ꞌcho ochérale alué Lebí napuꞌlige Abraámi ꞌyuga raꞌíchale Melkísare ꞌyuga. Abraámika pe uꞌtá ꞌyale alué Melkísare, alueka ꞌyálime

i 7:2 Abraámi makué peso mésaka, bilé peso ꞌyale Melkísare.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

 

 

596

HEBREOS 7 kárélekuru alué Lebí alué Melkísare, rekó taꞌchó ochérachi kachi alué Lebí, napugiti alueka rijimala nímala alué Abraámi. Pe aniame ju Melkísare abé waꞌlula níligo meꞌtigá alué Lebí. 11 Alué balé Lebí rijimala ꞌla aꞌwalí nígame nísaká ralámuli guꞌírilime napurigá alué ralámuli ꞌla sébali olame nímala, ꞌliko pecha uché bilé balé asimé ko napurigá Melkísare ralámuli guꞌiria. 12 Najkisúká uché bilé seꞌwinátiri balé ꞌliko uchéchigo bilé seꞌnú nulalí nuebo nerúlamala. 13 Alué nuebo baleka tabilé Lebí rijimala nímili nile, alueka pe Jurá rijimala nímili nile. j Alué Jurá rijimala tabilé siné nóchale balé niraga alé uꞌtá reꞌobachi wiꞌchite newárigime napu «tabernákulo» anilime nile. 14 Alué Waꞌlula Esukristo Jurá rijimala nile. Moisesi tabilé siné che anile balé nimio alué Jurá rijimala, alekeri ꞌla machirú nuebo ko suwábaga ye raꞌíchali. 15 Alué napu ꞌsika eyénale alué Melkísare, Esusi abiénachigó alarigá nile, tase napurigá alué balé Lebí rijimala. 16 ꞌLiko alué Esusi tabilé balé nile pe Lebí rijimala kóriá, pecha Lebí rijimala níligo, alueka balé nílekuru napugiti ꞌwéchigo aꞌwágame níligame, tabilé ꞌwesi umérale. ꞌLige tabilé siné chaꞌsile. 17 Aka regá anime osáligeꞌé alué Rabí ꞌwe ꞌya: Mueka balé ju senibí aꞌchigóriga napurigá Melkísare. k 18 Alué nulalí napu balé niga mochílige alué Lebí rijimala, alueka  

 

 

 

 

 

 

 

taꞌmé waꞌlú aꞌwalí nígame nile. nulalí Moisesi nila tabilé ꞌme nejkúrale napurigá ꞌla sébali olame nímala alué ralámuli. Onorúgame guꞌírile alué ralámuli chéchigo siné seꞌwináriga Esusi júliga, abé ꞌla guꞌírile napurigá ꞌla sébali olame ralámuli nímala napurigá ꞌla Onorúgame ꞌyuga mochímala. 20 Napuꞌlige gatele alué ꞌnátali chebilé nuebo, suwábaga Onorúgame aꞌwalílate gatele. Onorúgameka anile nabí eꞌnegá asiméoríle ꞌlige repuka. Onorúgame ꞌwe aꞌlá anele ralámuli ꞌwe aꞌlá sébali olámioríle napurigá anílige kulí siné. Onorúgameka tabilé che anele napuꞌlige balé gayénichi alué Lebí rijimala. 21 Onorúgameka anile boꞌné ꞌwe ꞌla nochámili ko alué nuebo balé nochámili napu Esukristo anilime ju. Onorúgame anile: Neka ꞌwe ꞌla sébali olámoriéturu, ꞌliko abirigá sébali olámala ne. Mué ne Inolá, mueka napurigá balé ju, alarigá nejkuria asimela mué senibí. l 22 ꞌWe aꞌlá machiáguru ye etega alarigá ꞌsíligo Esusi. ꞌLiko ꞌla machiáa ye ꞌnátili nuebo kulí maꞌchínigame ꞌwe aꞌlá ko meꞌtigá alué abé ꞌya nerúgame. 23 Alué ꞌya nerúgame ꞌnátili nerúgichi weꞌká balé mochile jena, aba alarigá nímili nílekuru, napuꞌlige bilé mukusá uchéchigo bilé balé asíbame nile. 24 Esúsika nabí bejtégame ju, alekeri tabilé uché 19 Alué

 

 

 

 

 

j 7:13 Alué Jurá tase alué Jurá ju napu Esusi nejile. Alué Jurá ꞌwe ꞌya bejtégame nile. k 7:17 Eꞌnesi Salmos 110:4. l 7:21 Eꞌnesi Salmos 110:4.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

597

HEBREOS 7​, ​8

bilé balé asíbalekuru. Alué boꞌné nila nóchali balé neraga nochálime tajsiné suwíbame ju. Alué Esusi senibí bejtégame nímala. 25 ꞌLiko nabí asimela buyana alué resítiri alawégame ralámuli alé resítiri bowechi napuꞌlige táachi ralámuli. ꞌLiko Esukrístoka nabí tániguru Onorúgame napurigá ramué guꞌírimala, napurigá ꞌla sébali ralámuli niwa ramué. 26 Yeti balé resí láleturu ramué. Alueka ꞌwe ꞌla sébali olame ju. Tabilé chátiri nóchame ju, ꞌlige aminami tabilé chátiri ꞌnátame ju. Alueka nabí Onorúgame ꞌyuga ajtime ju. 27 Uché jaré baleka nabí rawé meꞌlimeli nílekuru ajágame resí nokigá járame kóriká aꞌboi ralámuli, ꞌlige aminami uché jaré ralámuli. Esukrístoka tabilé alarigá nóchale. Alué boꞌné mukúlekuru napugiti ꞌwéchigo resí nokigá járame níligame ralámuli. Alueka tajsiné mukumeli júkuru uchéchigo siné, Esukrístoka nibilé meꞌlimeli júkuru bilé ajágame. 28 Alué ꞌya mochígame baleka napu Moisesi ajtílige pe iligá ralámuli nílekuru pe napuyépiri neraga ꞌwe resítiri, tabilé waꞌlú aꞌwalí nígame, ꞌlige nujubá anile Onorúgame boꞌné ajchámoríle boꞌné Inolá napurigá waꞌlula balé nímala. Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌírile napurigá ꞌla sébali olame nímala, napurigá ꞌla gainámala senibí alué nóchali newá, alué napu ꞌwe resí lalía ramué.  

 

 

 

8

Jena ruwimela Esusi aníligo abé ꞌla sébali olamio alué ꞌya nerúgame raꞌíchali

Alué napu ne ruinali, ye júkuru: Alué ye waꞌlula

balé napu jipe ajtí asíriga ꞌla balé ju, alueka nabí si ajtime júkuru Waꞌlula Onorúgame ꞌyuga nulá wajtoná napu ajtí Onorúgame. 2 Alueka tabilé alarigá ju napurigá jemi mochígame balé, aminami tabilé ralámuli newalila reꞌobachi nóchame ju, alueka Onorúgame ꞌyuga nóchame ju nabí ꞌpa rewagachi. 3 Jena wijchimoba mochígame balé weꞌká eꞌkarúgame kógile Onorúgame. Esúsika tabilé weꞌká eꞌkarúgame kógile Onorúgame, iligá pe boꞌnepi mukule Onorúgame kógimia. 4 Jipe jemi einásaká alué Esukristo, pecha nochámikó alué nóchali napu nóchame ju alué balé jena jipe. ꞌMa weꞌká balé ju napu kógime ju bilé ajágame mukúgame biꞌweme kórigá chátiri ꞌnátili napurigá nulame ju alué nulalí Moisesi nila. 5 Alué uꞌtá reꞌobá wiꞌchite newárigime napu tabernákulo anilime nile napu nóchame nile alué balé, alueka pe tétali ju churikáréko alé ꞌpa rewagachi napu Onorúgame ajtí. Alekeri napuꞌlige Moisesi reꞌobá newale wiꞌchite, Onorúgame anele: «ꞌLa ꞌwe aꞌlá ꞌnátiga newawa alué nóchali reꞌobá newá, ꞌla alarigá newawa napurigá ne mué benírige napuꞌlige napuíka mochírige alé waꞌlú rabó.» 6 Alué Esusi nochálila ka asíriga aꞌlala ju meꞌtigá alué balé nochálila jena wijchimoba mochígame. ꞌLige alué raꞌíchali napu Esusi gatélige abé ꞌla ju meꞌtigá Moisesi gatélala. Onorúgameka anile Esusi abé ꞌla semáriga guꞌírimio ralámuli. 7 Tabilé rokárélasaká alué raꞌíchali gatélime Moisesi nila, ꞌliko ꞌwe ꞌla  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HEBREOS 8​, ​9 sébali nítékuru napu nokame ju balé. 8 Onorúgameka anile tabilé sébali níligará alué gatélime. Rekó ralámulika ꞌwe semáriga noche alé reꞌobachi, Onorúgameka etele alué ralámuli tabilé ꞌla sébali olachi, alekeri Onorúgame anele ralámuli: Uché bilé raꞌíchali gatémala ne suwábaga alué ralámuli Israeli ejperégame ꞌyuga ꞌlige Jurá ejperégame ꞌyuga. 9 Ye raꞌíchali tabilé alarigá nímala napurigá ꞌya napuꞌlige buyánilige ne alué ralámuli alé waꞌlú gawí boꞌígichi Ejipto anilichi. Neka napurigá bilé rió sekachí chaꞌpigá enágame boꞌné inolá, alarigá simíturu ne alué ralámuli israelita ꞌyuga. ꞌLige alueka tabilé eꞌwáturu ne raꞌíchali ruwichi, alekeri aꞌréturu ne. 10 Alué raꞌíchali napu ne gatémolálige ralámuli israelita ꞌyuga alarigá nímala: Pachágana asimé ne aꞌpílipi ralámulichi ꞌlige guꞌírimala ne oyérilichi napurigá ne nulá. ꞌLiko ne ꞌyuga mochímala alué ralámuli, ꞌlige alueka ne ꞌkúchila nímala ꞌlige pe neꞌchí si naꞌtámala. 11 ꞌLiko alué ralámuli ꞌma tabilé ruyémili ju uché jaré ralámuli chieri ko ne, suwábaga alué napu ekí narékame ju ne nila ꞌnátili ꞌla machimela neꞌchí, tabilé chéré rekó eꞌwélala ke ꞌlige rekó pe nóchame ke.  

598

12 Neka

ꞌla eꞌkámala ke cha nokogá járome. ꞌMa eꞌkásaká, ꞌma tabilé nélémala ne alué chátiri ꞌnátili alué ralámuli nila, neka ꞌma ꞌla eꞌkágempá. 13 Napuꞌlige Onorúgame nuebo korichi ye raꞌíchali, pe ruwime ju alué ꞌya nerúgame raꞌíchali ꞌma oꞌchérame ko. Alué ꞌya nerúgame ka ꞌma ꞌla sébali oláguru napurigá Onorúgame najkí.  

9

Jena ruwimela alué reꞌobá wiꞌchite newárigime pe tétali níligo churigá ꞌla sebawa ramué napu Onorúgame ajtí

Ruimé ne churigá níliga alué Moisesi nila raꞌíchali gatélime. Ye raꞌíchali ka ruyame nile churigá níliga alué reꞌobá wiꞌchite newárigime napu newale alué ralámuli ꞌlige churigá tániwa eꞌkali Onorúgame alé reꞌobachi. 2 Alué reꞌobaka ꞌyérigame koriá pe bilé chiní chujkúgame nile alé yochi, ꞌlige abé pachaka uchéchigo bilé chiní chujkúgame nile napurigá okaná nímala alé pachá. ꞌLige pe uꞌkabi tábiri nerúgame nile alé pachami, alé yochi naꞌpachá alémika bilé kantelabro anilime ilile. ꞌLige bilé mesa ilile baní mochíala, alué banika Onorúgame kógilime nile. Alé nóchale alué weꞌká balé. 3 Alé abé ꞌna pacháká abé najtékame nile, aléká Onorúgame nawame nile. 4 ꞌLige aléká bilé mesa ilile ꞌórote newárigime napu oꞌkuí molélachi nile. ꞌLige aminami boꞌile bilé gajoni ꞌoro ujchérigame. Napuꞌlige  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

599

HEBREOS 9

Onorúgame ꞌyale nulalí, nulele napurigá newámala ye gajoni. ꞌLige alé pachágana bilé sikolí ilile ꞌórote newárigime, ꞌlige alué sikolí pe uꞌtá goꞌame ajchágame nile Onorúgame nejílala napuꞌlige eꞌyénilige alué ralámuli israelita alé ꞌmi wakígachi tabilé ꞌwesi riógachi. (Maná anilime nile alué goꞌame.) ꞌLige abiena boꞌile bilé gujsí resola Aroni nila, alué Aroni napu Moisesi baꞌchila nile. Napuꞌlige alué Aroni ye resola oꞌká ilígichi, Onorúgameka ꞌnátale napurigá ye resola yati ꞌyámala. Alué gujsika pe wakígame nile sineko, abirigáchigo ꞌla yáleko. (Yeka pe tétali nile Onorúgameka alué Aroni wanápale napurigá balé neraga nímala.) Abiena mochile oká rejté iꞌchibérigime iꞌpichí nerúgame napu Onorúgame osálige nulalí. 5 ꞌLige oká napuyeri santo ánjeli chojkóbisiga mochile alé amoba gajónichi, alué napu Kerubini anilime nile. ꞌLige alué gajónika ꞌma naꞌpólile alué santo ánjeli aꞌnalate. Alueka pe ruwime nile alé ajtigó Onorúgame. Alé nabí bamigá baꞌchímame nile elá alué waꞌlula balé napurigá Onorúgame eꞌkámala ralámuli. Jípeko ꞌma tabilé weꞌká raꞌichámala ne churigá ka alué reꞌobá wiꞌchite newárigime. 6 Napuꞌlige kulí siné newáleru ye reꞌobá, baleka nabí rawé moꞌime nile alé pachá nochamia, alé napu tabilé asale Onorúgame. 7 ꞌLige alé abé naꞌpachá napu asale Onorúgame, aleka pe bilé waꞌlula balecho bajkime nile. ꞌLige bilé  

 

 

bamí pe siꞌnepi bajkime nile alué balé. Napuꞌlige alé bajkiá, elá oꞌtome nile bilé ajágame elalá, Onorúgame kógimia. Alueka elá kógile napurigá ꞌla eꞌkámala Onorúgame alué waꞌlula balé resítiri sulégame biꞌwináliga. ꞌLige abiénachigó kógile elá Onorúgame alué weꞌká ralámuli biꞌwigá napuꞌlige alué ralámuli tabilé machile cha nokáligo aꞌboi. m 8 ꞌLige alarigá alué Onorúgame Alawala ruwime nile tabilé ꞌcho ꞌla néléligo churigá ꞌla sebawa napu ajtí Onorúgame. (Moisesi nulalila gite, tabilé sébale ralámuli napu Onorúgame ajtile. Napuꞌlige bijí ilígichi alué reꞌobá wiꞌchite newárigime, ralámuli tabilé moꞌime nile alé pachami napu asale Onorúgame napuꞌlige Esusi sebasa ꞌlige gatele.) 9 Yeka pe bilé tétali nile rekó goꞌame kógilie Onorúgame, tabilé biꞌweme nile alué chátiri ꞌnátili. 10 Alué ꞌyasi nerúgame raꞌíchalika, alueka pe goꞌame raꞌíchame nile ꞌlige alué bajílime ꞌyúriga ꞌlige alué rewarálime baꞌwichí bochígimi bokuíka. Tabiléchigo biꞌime níliko boꞌné alawala rekó goꞌame kógilie Onorúgame rekó baꞌwichí bokuíka rewarage. ꞌWe najtékame nile napusí sébale alué nuebo ꞌnátili. Alué nuebo ꞌnátilika, alueka raꞌíchame nile churigá biꞌwétiká alawala, ꞌlige aminami churigá ꞌla naꞌtátiká alué ꞌwe aꞌlá ꞌnátili napurigá aꞌrewa alué chátiri ꞌnátili. 11 ꞌMa sébakuru alué Kristo, jípeko waꞌlula balé júkuru  

 

 

 

m 9:7 Alué goꞌame napu kogi Onorúgame tabilé nile napurigá goꞌmela Onorúgame, Onorúgameka tabilé goꞌyame ju. Pe biꞌweme nile chátiri ꞌnátili.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

600

HEBREOS 9 semáriga nejkúrime. Alueka tabilé bajkimeli nile alé reꞌobachi alué reꞌobá ralámuli newálila. Alueka bajkílekuru ramuechi. Napu simile alué, tabilé jena wijchimoba ju napu ajtí Onorúgame. Alé napu bajkile abé najtékame ju, meꞌtigá alué reꞌobá wiꞌchite newárigime. 12 Alueka pecha meꞌáleko chibá nibilé besero ꞌpa Onorúgame ajtígichi sebamia. Alueka boꞌné mukúlekuru ralámuli guꞌíriga. ꞌLige jípeko tajsiné mukumeli júkuru. Jipe ralámuli ꞌla bijchígisaká napurigá ꞌsílige alué Kristo, ꞌliko alué ralámuli ꞌma aꞌrémili júkuru Remónisi naꞌtálila. Tabilé siné Remónisi ꞌkúchila nímala uchéchigo siné. 13 Alué ꞌya nerúgame ꞌnátili bilé rió bilé tábiriti chébasa bilé ajágame mukúgame o bilé ralámuli mukúgametiri, alueka pe asíriga tabilé ꞌla nile, ꞌwe resítiri alawégame nílile, ꞌlige tabilé elíliru reꞌobachi bajkichi. Napuꞌlige bilé balé bachímasa elá uchéchigo siné aꞌlige kulí bajkime nile alué rió. Alué baleka roló elalá bachímame nile ꞌlige abiénachigó chibá elalate bachímame nile, ꞌlige aminami besero eꞌkósirigame najpisólate, alueka baꞌwite baꞌrárigame nile, ꞌlige n abiena bachímame nile. Yeka pe biꞌwélime nile napurigá aꞌlá moꞌimela alé pachá reꞌobachi. Tabilé nile napurigá ꞌla biꞌwewa ꞌnátili. 14 ꞌLa nejkúrime nísaká alué ajágame meꞌliá, jípeko abéchigo ꞌla nejkúrimala alué Kristo mukúligame gulusichi chujkugá. ¡Boꞌnepi ꞌyale Onorúgame  

 

 

biꞌwéniliga ramué naꞌtálila resítiri ꞌnátili napurigá ta chaꞌpiboa resítiri bowé, napurigá oyérawa alué ꞌla bijchiá Onorúgame! Alué Onorúgame Alawala, alué napu tasiné mukume ju, alueka guꞌírile alué Kristo napurigá biꞌwémala ramué alawala. 15 Alué Kristo ju gateme napurigá Onorúgame guꞌírimala alué ralámuli napu boꞌné wanápale napurigá ꞌpa rewagachi mochímala senibí napurigá anílige ꞌya boꞌné Onorúgame. Napuꞌlige mukule alué ꞌpa rewigáchika nawágame, ꞌwe ꞌla gatesa aꞌrele napurigá alué ralámuli ꞌla buyásimala alé chátiri bowechi cha nokáligame napuꞌlige bijí nerúgichi alué ꞌya nerúgame raꞌíchali napu Moisesi aꞌrélige. 16 Ralámulika suwimeli júkuru napurigá narémala alué ꞌkúchila alué tábiri napu aꞌrele alué mukúgame. Napuꞌlige ramué suwisá alué ramué ꞌkúchila nachuámili ju ramué nila eꞌkarúgame. Ramueka bajchá suwiboli júkuru. 17 Alué apeli newárigime napu ruwime ju tachiri nachuwámili ju alué ꞌkúchila tabilé najtékame ju tabilé ꞌcho mukuchi alué oꞌnola ꞌlige eyela napu jsílige newá, ꞌma mukusá ko ꞌliko ꞌla najtékame ju alué apeli newárigime. 18 Pe aꞌchigóriga ju ye napuꞌlige kulí siné meꞌlílirige ajágame Onorúgame ꞌyamia. 19 Napuꞌlige Moisesi ꞌma ruisá chieti níliga alué nulalí napu Onorúgame nejílige, jaré rojá sawala ꞌwile isopi anilime rewégame nile alué rojá, ꞌlige pe uꞌtá boꞌsiki ꞌyúriga, ꞌlige  

 

 

 

 

n 9:13 Eꞌnesi Números 19:9.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

601

HEBREOS 9​, ​10

sejtákame nile alué boꞌsiki, ꞌlige besero elalá ujchele ꞌlige chibá elalátiri baꞌwí naꞌloga, ꞌlige alé napu osirúgime nílige alué nulalí ꞌlige ralámuli abiena bachímale. 20 ꞌLige anile laꞌsika: «Ye elaka pe ruyame ju Onorúgame gatéligo bilé raꞌíchali nuebo ralámuli ꞌyuga, ꞌlige ꞌémika eꞌwímili júkuru.» 21 ꞌLige bachímale alé reꞌobá wiꞌchite newárigime ꞌlige aminami suwábaga eꞌkarúgame napu ekí nerúlige alé pachá. 22 Napurigá gateme nílige alué Moisesi suwábaga ralámuli chibi nokágame elate bachímalime nile napurigá ꞌla ku biꞌwimela. Tabilé meꞌlisáká bilé ajágame ꞌliko alué ralámuli pecha buyásimili nílekó alé resítirichi bowechi. Amulí suwábaga biꞌwimeli nile elate. (Alarigá nile ye rejcholi ꞌwe ꞌya nerúgame, yeka pe tétali nile alué Esukristo mukumeli níligo napurigá ralámuli ꞌma tabilé resítiri sulégame nímala.) 23 Alué ajágame ka meꞌliame nile reꞌobá biꞌwéniliga ꞌlige napu ekí nerule alé pachá reꞌobachi. Alueka pe tétali nile churigá ko alé ꞌpa rewagachi. Napurigá biꞌwígame alawégame gainámala ralámuli napurigá ꞌpa rewagachi moꞌinámala, alekeri meꞌliboli nile alué Kristo. Alué Waꞌlula Esukristo mukusáká abé rajpé ꞌla nile meꞌtigá alué bilé ajágame meꞌliá. 24 Kristo pecha bajkile ko ralámuli newalila reꞌobachi ralámuli guꞌírimia, alueka siꞌné simílekuru napu ajtí Onorúgame pe ramué guꞌíriniliga. Alué reꞌobaka pe tétali nile. 25 Krístoka pecha bajkime níliko alé rewagachi  

 

 

 

 

 

nabí bamí Onorúgame tánimia napurigá Onorúgame biꞌwémala ralámuli alawala, napurigá ꞌsime nílige alué waꞌlula balé napuꞌlige bajkime nílige alé reꞌobachi abé naꞌpachá uché bilena elá ꞌyamia Onorúgame napu tabilé boꞌné elalá nile, alé napu abé najtékame nílige napugiti Onorúgameka alé asame níligame. 26 Esukrístoka pecha meꞌáleko bilé ajágame Onorúgame goꞌame kógimia iligá boꞌné ꞌlina mukúlekuru. Alueka tabilé nabí bamí mukumeli nile napuꞌlige Onorúgame gawí newale ꞌlige jipe si, alueka pe siꞌnepi mukúlekuru ralámuli alawala biꞌwega napurigá tabilé eꞌyénamala chátiri bowechi alué ralámuli. Pe siꞌnepi mukúlekuru alué Esukrístoka, alekeri ꞌma sébali nile napurigá ralámuli tasiné rawé resítiri alawégame nímala. 27 Bilé ralámulika pe siꞌnepi mukume júkuru, ꞌlige aꞌkinana Onorúgame ꞌma gastigárimala, ta biꞌwígame alawégame nísaká alué ralámuli. 28 Esukrístochigó pe siꞌnepi meꞌlíliru ralámuli aꞌkabámana jáwaga. Alueka ku nawámili júkuru jena wijchimoba nobi tabiléchigo alawá biꞌwémili júkó, pe iligá nawámili ju ralámuli oꞌtomea ꞌpa rewagachi, alué ralámuli napu ꞌwe buwea mochí.  

 

 

Jena ruwimela Esusi mukúligo siꞌnepi ramué alawala biꞌwigá

10

Alué Moisesi nulalílaka pe tétali nile churigáriga nimio aꞌkinana rawé. Alué nulalika tabilé nígame nile aꞌwalí napurigá ralámuli guꞌírimala napurigá

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

602

HEBREOS 10 alué ralámuli ꞌla oyéramala, alueka pe iligá tétali nile. Alueka pecha nejkúrimili júkó napurigá ralámuli ꞌla sébali olámala, rekó alué waꞌlula balé meꞌae alué ajágame Onorúgame kógimia nabí bamí. 2 Bilé ajágame meꞌliáká ꞌla biꞌweme nísaká alawala ꞌliko, ¿chonigá weꞌsá meꞌliábiché ajágame Onorúgame kógimia? Ralámulika asíriga meꞌame júkuru ajágame, abirigáchigo tabilé aꞌkabámana mochime júkó, pecha ꞌla nóchame kame noká. Pecha biꞌwílekó sulachí. Tabilé biꞌwígame gayénale aꞌboi naꞌtalia. 3 Alué ajágame meꞌliáká nabí bamí pe naꞌtálime nile napurigá ꞌla machiboa ꞌwe cha nokame ko ralámuli. 4 Chibá meꞌliáká ꞌlige rolótiri tabilé biꞌimela resítiri ꞌnátili napu ralámuli ꞌnata mochí. 5 Alekeri napuꞌlige Kristo jena wijchimoba ajtígichi, anele Onorúgame: Mueka tabilé najkiéturu napurigá goꞌame kógiwa ralámulite. Mueka neꞌchí júlale jeka wijchimoba napuyeri ralámuli neraga napurigá jena meꞌliboa ne napurigá kógime nímala ne boꞌnepi. 6 Mueka tabilé najkí napurigá ralámuli kónimala alué ajágame eꞌkósirigame, nibilé alué goꞌame najkíguru mué alué ralámuli nejílala. Alué ralámuli mayele goꞌame kógisa ꞌla ku biꞌrá mayele. 7 Alekeri ne aniéturu: «Mué Onorúgame, jena ajtíkuru ne  

 

 

 

napurigá meꞌliboa ne napurigá biꞌwémala chátiri ꞌnátili. Neka nawáturu ꞌwe aꞌlá sébali olamia napurigá najkí mué. Asíriga ꞌya osirúgime nile alarigá ikimeli níligo ne. Mué Onorúgame, neka nawákuru ꞌla sébali olamia napurigá mué najkí.» 8 ꞌWe aꞌlá naꞌtáwabala choníliga Esukristo napuꞌlige raꞌíchale, anile: «Mué Onorúgame tabilé galeme júkuru mué napurigá ꞌyawa goꞌame ajágame saꞌpala nibilé uché bilé goꞌámetiri. Nibilé ganíliga ajtime ju mué napuꞌlige alué ajágame eꞌkósilichi mué ꞌyamia, ꞌlige aminami tabilé ganílime ju mué napurigá goꞌame kógiwa napurigá tabilé resítiri sulégame niwa. Tabilé ganíliga ajtime ju mué ye goꞌame etea. Alué nulalí alarigá anime nile ralámuli goꞌame nejimio, nobi mueka tabiléchigo nareme júkó.» 9 ꞌLige Esukrístoka amináchigo anile: «Jena nawákuru ne ꞌla sébali olamia napurigá mué najkí.» Yeka aniame ju alué Esusi nulalila abé najtékame ko meꞌtagá alué Moisesi nulalila. 10 Alué Esusi ꞌsile napurigá najkile Onorúgame, alekeri ramueka ꞌla nílirukuru bilé aꞌwalí napurigá ꞌla sébali olawa napurigá nulá Onorúgame. Esusi siné mukule ꞌlige ꞌma tabilé siné uché mukumela. 11 Baleka nabí rawé mochime júkuru reꞌobachi nocha, ꞌlige aminami nabí rawé ꞌyame júkuru goꞌame Onorúgame, pe aba alué goꞌame ꞌyame ju. Ye goꞌámeka pecha nejkúrame júkó ralámuli  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

603

HEBREOS 10

ꞌyuga napurigá ꞌla biꞌwémela alawá. 12 Esukrístoka pe boꞌné saꞌpala nejílekuru napurigá tabilé resiti sulégame nímala ralámuli, ꞌlige alé ajtí jipe Onorúgame ꞌyuga wajtoná napu ajtí Onorúgame. 13 Jípeko pe buigá ajtí Esukristo alué saíla napu chojkóbiga ajuí ꞌma umérisiga alué Esukrístote. 14 Esusi pe siꞌnepi mukule napurigá ꞌla sébali olame nímala alué ralámuli napu Onorúgame wanápale. 15 Alué Onorúgame Alawala guꞌírile alué rió Jeremíasi anilime napu ruwime nílige napu Onorúgame anele ꞌwe ꞌya. Regá anile: 16 Ralámuli tabilé sébali olale alué ꞌya nerúgame raꞌíchali napu Moisesi benírilige. Alekeri uché bilé raꞌíchali benírimoríle Onorúgame. Ralámuli asíriga ꞌla námala napu najkí Onorúgame, alué boꞌné alawala ꞌyámala alué ralámuli napurigá ꞌla naꞌtámala. 17 ꞌLiko anile: ꞌMa tabilé naꞌtámala ne napu chibi nokáliga, ꞌma eꞌkárigime kame. 18 Onorúgame ꞌla eꞌkásaká alué ralámuli cha nokogá járome, ꞌliko ꞌma tabilé siné uché meꞌlimela bilé ajágame Onorúgame kógimia biꞌwináliga, ꞌma pecha rokáréko alueka, ꞌma mukúligame boꞌné Esukristo.  

 

 

 

 

 

Jena ruwimela napurigá abé ꞌla ꞌnátaga nokísiwa Onorúgame ꞌyuga 19 ꞌEmi

ralámuli Onorúgame ꞌkúchila napurigá ne, ꞌma ꞌla biꞌwígame niru ramué, alekeri

tabilé majaga nawiwa Onorúgame. Esukrísto mukúlekuru nejkúriga napurigá tabilé majaga nawiwa Onorúgame. 20 Alué uꞌtá reꞌobá wiꞌchite newárigime pe tétali nile churigá ꞌla sebawa napu ajtí Onorúgame. Alué waꞌlula balé alemi simírole napu chiní chujkule sebamia napu ajtile Onorúgame. Esusi napurigá alué waꞌlú chiní alarigá ju. Napuꞌlige mukule, pe napurigá alué chiní iꞌpúrigame alarigá ju. 21 Esukristo ju waꞌlula balé ramué nuleme ꞌlige napu repume ju Onorúgame ꞌkúchila. 22 Onorúgameka ꞌma biꞌwélikuru ramué alawala ꞌlige ꞌnátilitiri, alekeri ꞌla gainawa alué ꞌyuga raꞌicha, ꞌma tabilé majaga eꞌyénawa ꞌnátaga ramué tabilé aꞌlá sébali oláligo Onorúgame ꞌyuga. Oꞌwemi jawa napu Onorúgame ajtí, tabilé majaga ꞌnátaga Onorúgame gastigárimio ramué. 23 Onorúgame ꞌwe aꞌlá aníligame napurigá ꞌla sebawa napu ajtí boꞌné. Onorúgameka ꞌla sébali olame júkuru napurigá anílige. Alekeri ꞌla oyéritékuru ye ꞌnátili, tabilé aꞌrélime júkuru ye ꞌnátili. 24 ꞌLa ꞌwe aꞌlá naꞌtálime júkuru churigá ꞌla oiláriwa alué uché jaré ralámuli napurigá ꞌla sébali olámala ꞌlige napurigá ꞌla niraga etémala uché jaré ralámuli ꞌlige ꞌla guꞌíriga ꞌla naꞌtemaka. 25 ꞌLa oꞌmaka napuíka raꞌichawa napurigá beniboa. Jaré ralámuli ꞌma tabilé napuíme ju Onorúgame nila raꞌíchali benimea. Asíriga enátiri raweli sebámala, alekeri weꞌkaka napuíkime júkuru napurigá oyériwa Onorúgame nila raꞌíchali.  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

604

HEBREOS 10 26 ꞌLa

machirúguru Esukristo mukúligo ramué alawala biꞌwigá, nobi aminabi chibi noká mochísiga ka ꞌla machigá tabilé ꞌla ko, ꞌliko pecha siꞌné biꞌwígame alawégame níwagó. 27 Alarigá nokísasaká ꞌemi, ꞌwe majaga eꞌyénawa ꞌla machigá Onorúgame nulámala napurigá ꞌemi eꞌkósiwa naꞌichí. Alarigá suwibámala alué Onorúgame saíla. 28 Bilé rió tabilé eꞌwásaká alué nulalí Moisesi nulalila, ꞌlige oká bakiá ralámuli etesa tabilé eꞌwáliga, ꞌliko alué rió ꞌma meꞌliame nile, tabilé ꞌwesi naꞌtemame nile alué rió. 29 Alarigá ꞌsísaká bilé rió, tabilé aꞌlá eꞌwásaká bilé nulalí Moisesi nulalila, abéchigo enáriga nímala bilé rió sairúgame neraga gainásaká Onorúgame Inolá ꞌyuga, alué napu Esukristo anilime ju. Bilé rió alué napu sairúgame neraga ajtí Onorúgame Inolá ꞌyuga anime ju: «Tabilé ꞌla ju rekó mukugé Esusi.» Ye rioka pe najsabua ajtíkuru napu Onorúgame gatélige alué rió guꞌíriga. Alueka pe gawélilekuru Onorúgame Alawala napu Onorúgame júlalige napurigá guꞌírimala alué rió. 30 ꞌWe aꞌlá machirúguru alarigá ko Onorúgame alué napu anile: «Neka ꞌla ikiárékuru gastigaria alué ralámuli iꞌníliga járome. Rekó bilé rió Onorúgame ranala ke, abirigáchigo gastigárimalagó ta sébali olásaká neꞌchí ꞌyuga.» 31 Onorúgameka ajagá ajtí, alué tabilé ꞌla ꞌnátame ralámuli ꞌwe majáati kárékuru alué gastigo napu nejímili ju Onorúgame. Onorúgame ju napurigá bilé naꞌí napu eꞌkósime ju repuga.  

 

 

 

 

32 ꞌWe

aꞌlá ꞌnátale napuꞌlige ꞌemi kulí sinemi oyérilige Esukristo. ꞌÉmika asíriga resí nílilekuru, abirigáchigo ꞌla anáchalekó ꞌemi. 33 Iꞌsínimi alué cha nokame ralámuli tabilé ꞌla raꞌíchale ꞌemi olagá, ꞌwe chibi anele. ꞌLige iꞌsínimi wejpisóliru ꞌemi. Iꞌsínimi napuꞌlige uché jaré oyérame cha oliachi, ꞌémika tabilé majálekuru alé jaga alué Onorúgame oyérame ꞌyuga. 34 ꞌÉmika uché jaré Onorúgame oyérame guꞌírilekuru, alué napu galírale moꞌáriga mochílige. Napuꞌlige alué cha nokame ralámuli suwábaga tábiri nejpósisa ꞌemi nila, ꞌémika abisibi ganíliga mochílekuru. ꞌEmi ꞌwe aꞌlá machile Onorúgame ꞌwe aꞌlá semátiri raweli nejimio aꞌkinana rawé. Alué napu Onorúgame nejime ju tabilé siné suwime ju. Alekeri ꞌwe ganíliga rejpile. 35 Alekeri pecha majálime júkó. ꞌEmi ꞌwe ꞌla bijchígisiká Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkúrime ko, ꞌliko asíriga ꞌla semátiri raweli narémala ꞌemi. 36 ꞌWe ꞌla anachálime júkuru. ꞌLa oyérilime júkuru alué aꞌlala ꞌnátili. Pecha oyérilime júkó uché bilé ꞌnátili tabilé aꞌlá. Napuꞌlige ꞌla sébali olásiká napu Onorúgame nulá, Onorúgameka abiena ꞌla nejímala napu nejímorílige. 37 ꞌMa peꞌwé nawámala Esukristo jena wijchimoba, tabilé weꞌliko. Alarigá anile alué rió ꞌya bejtégame napu ruwime nílige napu Onorúgame anele. Abiena regá anile: Alué ꞌla sébali olásaká, alué ꞌla bijchígisaká napu aní Onorúgame.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

605

HEBREOS 10​, ​11

Alué rió napu ꞌla nirálime ju Onorúgamete, alué rió ju napu aꞌlá oyérame ju Onorúgame nila raꞌíchali. 38 Bilé rió oyérasa Onorúgame ꞌlige aꞌresa Onorúgame oyeria, Onorúgame tabilé ganíliga asimela alué rió ꞌyuga. 39 Ramueka tabiléchigo guwana rujsúlime júkó, ramueka tabilé gastigo narépuli ju. Ramueka ꞌwe bijchígime niru Onorúgame ꞌla nejkúrimio, alekeri bilé rawé ramué alawala ꞌpa rewagachi Onorúgame ꞌyuga mochímala.  

Jena ruwimela churigá níligo alué ralámuli napu bijchígilige napurigá anélige Onorúgame

11

ꞌLa bijchígisiká napu aní Onorúgame, ꞌlige ꞌla sébali olásiká napu nulá Onorúgame, ꞌla machirúguru Onorúgame ꞌla sébali olamio napu anílige. Alarigá ꞌla machiboa biꞌlepi Onorúgame ajtigó, rekó tabilé etelie. 2 Alué eꞌwélala ꞌya mochígame regá ꞌnátale ꞌlige Onorúgameka asíriga ganíliga etele alué eꞌwélala. 3 ꞌWe ꞌla bijchígime niru ramué Onorúgame newáligo gawí pe boꞌné ꞌnátaga. Tabilé tábiri iꞌtele, ꞌlige yati neraga gayénale gawí. 4 Asíriga weꞌká ralámuli Onorúgame oyérame mochílige napuꞌlige Esukristo tabilé ꞌcho nawachi jena wijchimoba, alueka ꞌwe aꞌlá bijchígale Onorúgame aꞌlá sébali olamio napurigá anílige, ꞌlige nawámiorílige gatemia suwábaga ꞌnátili aꞌkinana rawé. Alué Arani ꞌlige Eba ranala napu Abeli anilime nílige, alarigá ꞌnátale, alekeri  

 

 

alué Abeli meꞌálige bilé ajágame Onorúgame kógimia. ꞌLige alué Abeli bonila napu Kaíni anilime nile, abiena kógilige goꞌame Onorúgame. Nobi Onorúgameka ꞌwe aꞌlá semáriga etele napu ꞌyálige alué Abeli napugiti Abélika ꞌla bijchígilime napu anílige Onorúgame nobi tabilé ꞌla etele napu ꞌyálige alué Kaíni. Kaínika tabilé bijchígime nílige napu anílige Onorúgame. Rekó Abélika ꞌma mukugé ꞌwe ꞌya weꞌká bamí, alué ralámuli jipe mochígame abiena laniá napu ꞌsílige Abeli taꞌchó mukiá. 5 Uché bilé rió ꞌwe ꞌya bejtégame napu Enoko anilime nílige, ꞌwe aꞌlá nirame nile Onorúgame. ꞌLige Onorúgameka ꞌma oꞌtole alué rió ajágame wamí ꞌpa rewagachi, alué rioka tajsiné mukule. ꞌLige ralámulika ꞌwe ꞌyáale nobi tabiléchigo rewáleko, ꞌmáchigo oꞌtóligime Onorúgame ꞌpa rewagachi. Napuꞌlige Enoko bijí jena gawichí ajtígachi, Onorúgameka ꞌwe galegá etele alué Enoko. 6 Onorúgameka tabilé ganíliga ajtime ju alué ralámuli ꞌyuga napu tabilé bijchígime ju napu anílige Onorúgame. Alué ralámuli napu ꞌla Onorúgame oyérinilime ju, alueka bijchígimili júkuru Onorúgame ajágame ko, ꞌlige alarigá bijchígiwa, Onorúgame ꞌla semati raweli ꞌyámili ju alué napu ꞌwe aꞌlá bijchígime ju alué ko waꞌlula. 7 Uché bilé rió ꞌwe ꞌya bejtégamechigó ꞌwe ꞌla bijchígale Onorúgame ajágame ko ꞌlige ꞌwe ꞌla sébali olame ko napurigá anílige  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HEBREOS 11

606

Onorúgame, alué rioka Noé anilime nile. Onorúgameka ꞌwe aꞌlá anele ꞌwe enátiri tábiri simírimio, ꞌlige abiena ruyele oꞌpólimio baꞌwite bochígimi ye gawí. ꞌLige alué Noeka asíriga ꞌla nirame nile Onorúgame, alekeri Noé bilé barko newale napurigá tabilé suwimela alué boꞌné upila ꞌlige boꞌné uꞌkúchila, ꞌlige boꞌné moꞌlílala. ꞌLige uché jaré ralámulika ꞌma suwile. Alekeri ꞌla machiáguru alué ralámuli tabilé bijchígime níligo napu anele Onorúgame. Alué Noeka asíriga ꞌla bijchígale napurigá anélige Onorúgame, alekeri ꞌwe semátiri raweli narele. Ramueka abiénachigó ꞌla narépili júkuru ꞌla eꞌwésiga napu aní Onorúgame. 8 Uché bilé rió napu ꞌwe aꞌlá bijchígale Onorúgame ajágame ko, ꞌlige ꞌwe ꞌla sébali olame ko napurigá anílige, alué rioka Abraámi anilime nile. Onorúgameka bayérole ꞌmi mejká napu nílige alé ꞌmi Kanani anilichi. ꞌWe weꞌlé nile, weꞌká riógachi. Abraámika simile ꞌyáamia rekó tabilé ꞌla machime ke koche simea. Onorúgame ꞌyámoríle alué waꞌlú weꞌé alué rió, napurigá alué rió ꞌla boꞌné niga asimela. 9 ꞌLiko napuꞌlige sebasa alé weꞌé boꞌígichi, weꞌká bamí asale nobi tabiléchigo siné boꞌné gawila nílekó. Pe iligá ichúrimi oyame nile ꞌlige napu bejtébaga ajtime nile, aleka gemate newárigime galégame nile, pe jami eyéname nile alué rió. Onorúgame abiena anele alué Abraámi inolá napu Isaki anilime nílige, abiénachigó narémili nile alué gawí. Aꞌchigóriga anele Isaki  

 

inolá napu Akobo anilime nile. alarigá bejtégame nile, ꞌláchigo machíligame Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga ꞌyamio nujubá rawé. Abiénachigó ꞌla machile Onorúgame ꞌyamio ꞌwe semáriga ꞌpa rewagachi napu Onorúgame ꞌwe aꞌlá semáriga gatega ajtí. Alekeri tabilé chélagá eyénale panápurimi. 11 Abiena alué Abraámi ꞌwe bijchígale napuꞌlige Onorúgame anele bilé ranégame nimio alué boꞌné upila Sara. Okánika ꞌma ꞌwe oꞌchérame nile, ꞌlige alué Sara tabilé siné ranégame nile ꞌyako, abirigáchigo ꞌla nirame nílekó napurigá anele Onorúgame. 12 Ta chéréko rekó ꞌwe oꞌchérame ke alué Abraámi, abirigáchigo ꞌla inógame nílekó. ꞌLige alué Abraámi inolaka weꞌká ꞌkúchigame nile. ꞌLige alué inolá ꞌkúchila abéchigo, weꞌká ꞌkúchigame nile napurigá weꞌká soꞌpilí, ꞌlige napurigá saté gomichi nerúgame, napu tabilé gainárime ju tetia. 13 Napuꞌlige suwile suwábaga ye ralámuli ꞌya mochígame, taꞌchó narékame nile napu anílige Onorúgame ꞌya. ꞌLige ꞌwe aꞌlá machile ꞌwe aꞌlá semati raweli naremio napuꞌlige suwisá aꞌkinana. Alekeri ꞌwe ganíliga mochile buigá jena wijchimoba taꞌchó suwiyá. Aniá mochile: «Ramueka pe sígame niru, pe simárime niru jena gawichí.» 14 Ralámuli alarigá raꞌíchame ka pe ꞌyégiga anime ju bilena napu abé aꞌlá ju bejteralia. 15 Tabilé gawí olagá aní napu ꞌya nígame nílige. Gawí olagá anisáká napu ꞌya nígame nílige, ꞌliko ku simátéligipaché aꞌboi gawílachi. 16 Nobi tabiléchigo gawí 10 Abraámi

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

607

HEBREOS 11

olagá aníleko, pe ꞌpa rewagachi mochílime olagá anile Onorúgame ꞌyuga, ꞌwe ꞌla karao ꞌpa rewagachi. Alekeri Onorúgame tabilé chijúnale napuꞌlige alué ralámuli Onorúgame oyérame korichi. Onorúgameka ꞌwe najkí napurigá alué ralámuli Onorúgame ꞌyuga mochímala. Onorúgameka ꞌwe aꞌlá newale bilena napu mochímili ju alué ralámuli. 17 Napuꞌlige Onorúgame nulele Abraámi meꞌlíniliga boꞌné inolá Isaki anilime napurigá Onorúgame kógimia, alarigá ꞌsime olálige Abraámi rekó pe aluecho kachi boꞌné inolá. 18 Onorúgameka anélige alué Abraámi alué boꞌné inolá Isaki weꞌká ꞌkúchigame nímili níligo, ꞌlige alué Isaki ꞌkúchila abiena weꞌká ꞌkúchigame nímili níligo. 19 ꞌLige Abraámi ꞌwe ꞌla machile Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olame ko napurigá anílige. ꞌLige Onorúgame nulele alué Abraámi napurigá boꞌné inolá meꞌlimela, napurigá bilé boꞌá alarigá meꞌliboli nile alué Isaki Onorúgame kógimia. ꞌLige Abraámi ꞌwe ꞌla ꞌnátale alué Isaki meꞌlisúká, uchéchigo siné ꞌyamio alawá napurigá ajagá asimela uchéchigo siné. Alekeri Abraámi ꞌwe ꞌla eꞌwámili nile napurigá nulele Onorúgame, meꞌlimeli nílekuru, ꞌlige Onorúgameka anele, «Tabilé meꞌliboa mué inolá Isaki», anele Onorúgame, iligá bilé boꞌá ꞌyale napurigá meꞌlimela. Yeka pe tétali neraga nile aꞌkinana boꞌné Onorúgame Inolá meꞌliboli níligo ramué guꞌíriga, ꞌlige ku ꞌyamio alawá napurigá ajagá asimela. ꞌLige alarigá ꞌsile. 20 Aꞌkinana napuꞌlige alué Isaki ꞌma oꞌchérame ka, abiena ꞌwe ꞌla bijchígime nile Onorúgame  

 

 

 

ꞌwe aꞌlá sébali olamio napurigá anílige. Alué boꞌneka tabilé etele napu Onorúgame newámili nílige. Alueka tánale Onorúgame napurigá guꞌírimala Onorúgame alué Isaki inolá okáraga napu Akobo anilime nile bilé ꞌlige bilé Esaú anilime nile. 21 ꞌLiko alué Akobo aꞌchigóriga ꞌsile napuꞌlige amulí mukiá, Onorúgame tánale napurigá guꞌírimala alué ochila alué Akobo inolá ꞌkúchila napu José anilime nile, napurigá ꞌla oyéramala ye ꞌnátili ꞌwe ꞌla sébali olamio napu aní Onorúgame. Napuꞌlige ye tania ilígichi, bilé gujsí resólaga chujkule rojpóchiga Onorúgame tania ilígachi. «Onorúgame asíriga ꞌla ju», anile. 22 José abiena ꞌwe ꞌla bijchígame nile Onorúgame ꞌla sébali olame ko napurigá aní. Napuꞌlige amulí mukiá alué José, anile aꞌkinana Onorúgame buinamio alué ralámuli israelita alé Ejipto mochígichi, ꞌlige anile: «Napuꞌlige ꞌma simiba jena mochiga, ꞌma oꞌká simáwaká ne oꞌchilá», anile alué José. 23 Asíriga aꞌkinana weꞌká bamí kachi alué Moisesi oꞌnola ꞌlige eyela nasole alué Moisesi bakiá mechá napuꞌlige pe kulí ochérisa. Alué waꞌlula Ejipto ajtígame nulale napurigá meꞌliboa suwábaga uꞌkuchí rió alué napu ekí israelita nile, ꞌlige alué Moisesi oꞌnola ꞌlige alué eyela tabilé majale. Alueka regá ꞌnátale: «ꞌWe semátiri ju ye uꞌtátiri, siné kachi abe bilé rawé waꞌlú ochérisa ye towí waꞌlú nejkúrimeréko.» 24 Alué waꞌlula Ejipto ajtígame malala rewale alué Moisesi ꞌlige bujkurule. Napuꞌlige alué Moisesi waꞌlú ochérasa, tabilé  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

608

HEBREOS 11 narénilile alué napu nachuámili nile alué mukí ranala kóriká. Alueka Onorúgame maꞌchí buinamia mayele alué ralámuli israelita alé Ejipto mochígichi. 25 Alué ralámuli ejipsio ꞌwe resí olale alué ralámuli Onorúgame oyérame, alué israelita, ꞌlige alué Moisesi ꞌnátele ꞌwe aꞌlá ko napurigá resí nílamala boꞌné alué uché jaré ralámuli israelita ꞌyuga. Alueka tabilé asinálile alué ralámuli ejipsio ꞌyuga napu tabilé gurule goꞌame, ꞌwe resítiri nile alué ralámuli. Boꞌneka ꞌla machíligame tabilé weꞌlisi ganíliga mochímili níligo alué ralámuli ejipsio. 26 Alueka narénilia asale napu Onorúgame ꞌyámorílige alué ralámuli israelita. Moisesi aꞌlá machile Onorúgame julamio bilé rió napu ku buinamio alé tabilé ꞌla bowechi napu Kristo anilime nile. Alekeri Moisesi tabilé asinálile alé Ejíptochi rekó weꞌká ꞌyáwili nílige enomí alé asisáká. 27 Tabilé majale alué waꞌlula rey alé Ejipto nulame rekó ayoge napuꞌlige ꞌmásale alé Ejíptochi. Aꞌlá machile alué Moisesi Onorúgame alé eyénaligo guꞌíriga, nobi tabiléchigo etélekó. 28 Napuꞌlige Moisesi ku nawasa alé Ejpipto abé aꞌkinana weꞌká bamí, Onorúgame anile boꞌné julámoríle meꞌlimea alué bajchá ochérigame rió alé aꞌpílipi galichi, tabilé elá chujkúgame nísaká alé yochi. Alueka ꞌla bijchígale napu anile Onorúgame ꞌlige nulele alué ralámuli israelita napurigá ujchémala alué elá alé yochi napurigá tabilé meꞌliboa alué bajchá oꞌchérigame rió israelita.  

 

 

 

29 ꞌLiko

alué ralámuli israelita júmasile alé Ejipto mochiga, ꞌliko Onorúgameka wanápale alué waꞌlú baꞌwí napu Baꞌwí Sejtákame anilime ju napurigá ꞌla wakígachi simáromala alué ralámuli. Alueka ꞌwe aꞌlá bijchígale napu anele Onorúgame, tabilé aꞌrémoríle napurigá suwimela. Napuꞌlige alué weꞌká ejipsio sontalo sébalechigó abalemi simáromia, ꞌma eꞌyénachi nasípami, Onorúgame yati ku bochíbale alué baꞌwí, ꞌlige suwábaga alué sontalo ejipsio ꞌma siꞌlile. 30 Abé aꞌkinana naosa makué bamí kachi alué ralámuli israelita weꞌsá nolérale alé suweke weꞌká riógichi napu reꞌpá ilígame tegótigame nile napu Jerikó anilichi nile. ꞌWe ꞌla bijchígale Onorúgame ꞌla guꞌírimio napurigá neyúrimala alué sairúgame ꞌyuga napu alé pachá mochile, ꞌma gichao rawé sébachi ꞌma gajule alué tegoli, ꞌliko alué ralámuli israelita meꞌale weꞌká alué ralámuli amulí suwábaga. 31 Alé pachá asale bilé mukí napu Rajabi anilime nile napu weꞌká rió ꞌyuga gojchime nile. Alueka tabilé meꞌlíliru, alueka guꞌíriligime alué oká rió israelita napuꞌlige alemi eꞌyénilige eꞌnéniga. Alué mukika ꞌwe ꞌla bijchígale Onorúgame ꞌla guꞌiria asáligo alué ralámuli israelita, alekeri alué mukí ꞌla guꞌírile alué oká rió. 32 Neka ꞌma ꞌla ruwíturu napurigá ꞌemi ꞌwe aꞌlá bijchígimala Onorúgameka ꞌla sébali oláame napu aní. Tabilé ikiru ne ruyá churigá nokáliga alué uché jaré ramué rijimala ꞌya mochígame,  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

609

HEBREOS 11

napu nile Gereoni, ꞌlige Baraki, ꞌlige Sansoni, ꞌlige Jeptesi, ꞌlige Rabí, ꞌlige Samueli, ꞌlige alué ꞌya mochígame napu ruwime nile napu anele Onorúgame. 33 Alueka ꞌwe aꞌlá bijchígile Onorúgame ꞌwe aꞌlá sébali olamio napurigá anílige, ꞌlige alekeri ꞌwe aꞌlá eꞌwele Onorúgame. Alekeri ꞌla neyúrale jaré alué ralámuli nakoga alué chejarela ralámuli eꞌwélala rey ꞌyuga ꞌlige alué weꞌká sontálola ꞌyuga. ꞌLige aminami jaré eꞌsélikame nile, ꞌwe ꞌla ꞌnátale Onorúgame ꞌyuga. Jaré alué ralámuli ꞌla narele napu Onorúgame nejímorílige. Jaré neyúsale napuꞌlige amulí meꞌliá mawiyate. Onorúgame naꞌómale chuꞌala alué mawiyá. 34 Jaré tabilé rajale napuꞌlige alué ralámuli eꞌkósilichi waꞌlú naꞌichí. Jaré amulí meꞌlíliru machétate. Jaré tabilé nígame aꞌwalí ꞌma narele aꞌwalí Onorúgame aꞌwalila napurigá ꞌla neyúromala weꞌká sairúgame ꞌyuga nakoa, ꞌlige ꞌma mabule alué ralámuli. 35 Abiena jaré umugí alué Onorúgame raꞌichálila bijchígime, alué umugí ꞌkúchila suisá, Onorúgameka uchéchigo siné ꞌyale alawá napurigá ku ajagá mochímala. Jaré rekó ꞌla eꞌweme ke Onorúgame, ꞌwe ejelile ꞌlige jaré ꞌma suwile. Alué ralámuli tabilé aꞌlá, alueka anele alué ralámuli Onorúgame oyérame napu chaꞌpiruga mochile: «ꞌEmi chibi anésaká Onorúgame ꞌliko ꞌla suꞌpanawa ramué ꞌemi.» Nobi alué ralámulika tabilé siné chibi anele Onorúgame. Alueka ꞌwe aꞌlá machile Onorúgame ꞌwe aꞌlá  

 

 

semátiri nejimio ꞌpa rewagachi aꞌkinana napuꞌlige suwisá. Alekeri tabilé guwana rujsule. 36 ꞌLige jaré Onorúgame oyérame ꞌwe gawéliru ꞌlige wejpisóliru, jaré ꞌma buléliru karénate alé pachá galírale moꞌasa. 37 Jaré rejtete bajsibuga meꞌlíliru, ꞌlige jaré serúchote rejpunáleru ꞌlige jaré iꞌweli rejpigate ejchega meꞌlíliru. Pe ichúrimi eꞌyéname nile boꞌá wiꞌchila oꞌpáchiga ꞌlige chibá wiꞌchílatiri. Jaré taꞌmé nígame nile goꞌame. Asíriga weꞌká eꞌkarúgame resí ikile tabilé naꞌtimáliru alué cha nokame ralámulite. 38 Alué ralámuli tabilé nirame Onorúgame, alueka tabilé nirale Onorúgame oyérame ralámuli. Anile alué cha nokame ralámuli: «Abé ꞌla júkó ye ralámuli suwisá», nobi Onorúgameka ꞌwe ꞌla nirale alué boꞌné oyérame. Alué Onorúgame oyérame ka pe panápuri mochime nílekuru tabilé baꞌwégachi ꞌlige aminami tabilé ꞌwesi ralámuli ejperégichi. ꞌLige resochimi ejperégame nile ꞌlige aminami reꞌlemi weꞌéralemi ejperégame nile. 39 Alueka ꞌwe ꞌla eꞌwale napurigá anílige Onorúgame, tabiléchigo naréleko jena wijchimoba napu anile Onorúgame. 40 Ramué jipe jena ejperégame abé ꞌla námame niru napu nocha ajtí Onorúgame. Ramueka ꞌma eteru churigá guꞌíriligo Onorúgame ralámuli, pe boꞌné Inolá jékana júlale napurigá guꞌírimala. Alué ralámuli ꞌya mochígame pe buigá mochile napurigá sebámala alué Onorúgame Inolá. Tabilé etele, ꞌma suwíligame. Jípeko ꞌma sébakuru,  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

HEBREOS 11​, ​12

610

alekeri jípeko alué ralámuli ꞌlige ramué napuíka ꞌla gaináwaleké sébali olame ralámuli gayenia. Jena ruwimela napurigá ꞌla anachawa napurigá Onorúgame ꞌkúchila niwa Onorúgame aꞌwalila gite

12

ꞌLiko weꞌká ralámuli mochile napu ꞌya ꞌwe aꞌlá bijchígame nile napu anélige Onorúgame ꞌlige ꞌwe aꞌlá eꞌwile Onorúgame. Alekeri ꞌla sébali olawa napurigá alué ralámuli ꞌya mochígame. Aꞌrewa alué chátiri ꞌnátili napu ꞌwe nejkumeme ju napurigá ꞌla oꞌwé eꞌyénawa Onorúgame oyérisia, napurigá gatele Onorúgame ꞌwe ꞌya. 2 Aꞌrewa alué chátiri ꞌnátili ꞌlige ꞌwe aꞌlá naꞌtawa churigá bejtéligo Esusi jena gawichí, alué nílekuru napu ramué benírale churigá ejperélitiká Onorúgame ꞌyuga ꞌnátaga, alué júkuru nejkúrime napurigá ramué ꞌla sébali olame ralámuli niwa. ꞌLa anáchame nile alué Esusi napuꞌlige gulusichi ujchagá meꞌliá. Boꞌneka tabilé chijúnale rekó alé gulusichi ujchagá meꞌliá, ꞌláchigo machíligame aꞌkinana rawé nerúlimia bilé ganílili. Jípeko ajtíkuru wajtoná napu ajtí Onorúgame. 3 ꞌWe ꞌla semáriga naꞌtáwaká churigá aꞌlá anáchame níliga Esusi napuꞌlige alué cha nokame ralámulite resí oliá. Alarigá ꞌnátaga ꞌwe aꞌlá anachámala ꞌémichigó. 4 ꞌÉmika taꞌchó resí níliguru napurigá uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame napu ꞌwe resí níliga suwile. 5 ꞌMa tabilé néléru  

 

 

 

alué rejcholi napu Onorúgame ꞌyálige alué Onorúgame oyérame. Napurigá bilé oꞌnó ꞌkúchila ruyeme ju, alarigá nile. Regá anile: ꞌEmi oyérame ne ꞌkúchila. Tabilé resí aniá mochiwa napuꞌlige ne ruwichi, ꞌwe aꞌlá naꞌtawa ꞌnalina. Tabilé sewékime júkuru napuꞌlige ne gastigárichi. 6 Neka ꞌwe ꞌla ruyéguru alué rió napu ꞌwe galé ne, ꞌlige gastigari ne alué napu ne ꞌkúchila ju, napurigá bilé oꞌnó. 7 Alekeri ꞌla anachálime júkuru rekó ꞌwe ená ke napurigá ꞌla sébali naꞌtawa Onorúgame ꞌyuga. Onorúgameka napurigá bilé boꞌné inolá alarigá etiáguru ꞌemi. Bilé rió ꞌkúchigame ꞌwe ꞌla ruyeme ju boꞌné ꞌkúchila napurigá ꞌla benimela ꞌlige ꞌla sébali olámala. Ta eꞌwásaká abiena gastigárime ju. 8 Suwábaga napu ekí Onorúgame ꞌkúchila ju Onorúgame ꞌla ruyeme júkuru. Ta eꞌwásiká abiena gastigárime ju. Onorúgame tabilé ꞌla ruyésaká, ꞌliko ꞌemi tabilé Onorúgame ꞌkúchila ju. 9 Suwábaga napu ekí ramué oꞌnola ju jena wijchimoba ejperégame, alarigá ruyame júkuruchigó. ꞌLige asíriga ꞌla nirálime júkuru napuꞌlige ruwichi. ꞌLiko abéchigo rajpé ꞌla nirálime júkuru alué Waꞌlula Oꞌnó Onorúgame napu repume ju ramué alawala. Alarigá ꞌla semati raweli nígame niwa ramué. 10 Alué ramué oꞌnólaka pe uꞌkabi bamí ruyeme ju ramué, ꞌlige ruyeme ju napu boꞌné ꞌnata, ꞌlige asíriga aꞌlá ju alué ꞌnátili, iligá iꞌsínimi taꞌmé ꞌla maꞌchíname ju. Nobi Onorúgameka  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

611

HEBREOS 12

ꞌwe aꞌlá benírime júkuru ramué. Alueka suwábaga machíguru napurigá aꞌlá sébali ralámuli niwa ramué napurigá boꞌné Onorúgame. Iꞌsínimi tabilé gepúnilime júkuru bilé raꞌíchali rekó ꞌwe aꞌlá raꞌíchali kachi. 11 ꞌLige apiépiri gastigo pecha ga kame júkó, nobi ꞌwéchigo ꞌla nejkúrime júkó napurigá ꞌla sébali naꞌtawa uché siné rawé, siné kachi ꞌla benisúká.  

Jena ruwimela ꞌla ꞌnátaga mochílime ko napurigá ꞌla narépua napu Onorúgame nejime ju 12 Alekeri

ꞌla bijchígiwa napu aní Onorúgame. 13 ꞌYáawa alué bowé ꞌla oꞌwé enágame. ꞌLa suwábaga asíriga ꞌla gatewa alué ꞌnátili napu ekí tabilé ꞌla ju, napurigá tabilé guwana rujsúmala alué ralámuli tabilé aꞌwágame alawégame napurigá ꞌla biꞌlepi bowé najátamala. 14 ꞌLa niraga mochiwa oꞌmaka uché jaré. ꞌLa sébali olame ralámuli niwa ꞌla Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame. Alué tabilé ꞌla ꞌnátame ka, tabilé siné etémala alué Waꞌlula Esukristo. 15 ꞌWe ꞌla ꞌnátiga narépuaká alué nejkúrali napu Onorúgame nejímili ju napurigá ramué ꞌwe semáriga mochiwa. Jaré ralámuli tabilé narésaká ye nejkúrali, alueka napurigá ayome niraga mochímala, ꞌlige ralámuli ayome ꞌma tabilé ꞌla naꞌtámala, chátiri ꞌnátili oyéramala ꞌlige ꞌma weꞌká ralámuli najsabúmala. 16 Tase naꞌtawa weꞌká umugí ꞌyuga gojchiame, tase pe goꞌámecho naꞌtawa napurigá ꞌsílige alué rió Esaú. Alueka pe goꞌámecho ꞌnátelekuru, ꞌlige suwábaga napu  

 

 

 

ekí narémili nílige napuꞌlige oꞌnola mukusá, suwábaga alué nakulile goꞌame gite. 17 ꞌEmi ꞌla machí, aꞌkinana narénilituru, ꞌlige oꞌnola tabilé aꞌrele. Rekó nalae nobi tabiléchigo gayénalekó narea. 18 Jípeko nuebo ꞌnátili nílerukuru. Alué oꞌchérame ꞌnátilika napu Onorúgame newálige ꞌwe ꞌya, ꞌwe majárime nile. Alué gawí napu Onorúgame ajtile rajá ilile. Asíriga chóniga ilile, ꞌlige asíriga chókame nolega ilile ꞌlige aminami abiena neꞌwile. 19 ꞌLige bilé trompeta buchele, (alué ajágame aꞌwala newárigime napurigá trompeta bujchélime) ꞌlige asíriga eꞌwele anile, ꞌlige Onorúgame alé waꞌlú gawí ilígichi anile siná. ꞌLige ralámulika asíriga majale. «¡Tase raꞌichawa!», anele alué ralámuli Onorúgame olagá. 20 Tabilé anáchale alué Onorúgame raꞌichálila akea. Regá anile Onorúgame: «Bilé ralámuli o bilé ajágame reꞌkésaká ye waꞌlú gawí reꞌpá ilígame, ꞌma yati meꞌliboli júkuru rejtete bajsibuga.» 21 Alué napu ekí etégame ka asíriga majale. Moisesi anile: «ꞌMa ꞌáwali ne majaga.» 22 Nobi ꞌémika tabilé aꞌbemi jámili nílikuru napu alué gawí reꞌpá ilígame ilí napu alué ralámuli ꞌwe majame nile. ꞌÉmika ꞌma alé jábalekuru uché bilena gawichí napu Sioni anilime ju, ꞌlige Sioni abiena Rusaleni anilime ju napu ꞌpa rewagachi ju, napu bejtégame ju Onorúgame napu ajagá ajtí. Alé asíriga weꞌká mili santo ánjeli mochí, alueka asíriga ganíliga mochí alé. 23 Alé mochí alué  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

HEBREOS 12​, ​13

612

ralámuli napu Esukristo oyérame nílige, napu Onorúgame osale alé líbrochi alué ralámuli rewalá napu alé ꞌpa rewagachi mochímili nílige. Alué Onorúgame Waꞌlula Nulame ju. Alueka sébali machime ju chieri ꞌla ka ꞌlige chieri tabilé ꞌla ka. Alé ꞌpa rewagachi mochíchigó alué aꞌlala ralámuli alawala, alué ralámuli napu ꞌya mochígame nílige napu buigá mochile napurigá sebámala alué Esusi jena wijchimoba napurigá ꞌla sébali nímala. 24 ꞌLige Esusi abiena ajtí alé, alué napu Onorúgame tania ajtí ramué gite napurigá ramué ꞌla oyérawa alué raꞌíchali napu gatélige Esusi napuꞌlige mukule. Boꞌné elalate biꞌwélekuru ramué alawala. Napuꞌlige meꞌlílirige Esusi weꞌká ralámuli guꞌírile, najtétiga alué ralámuli nila gastigo, tase napurigá napuꞌlige Abeli meꞌlírilige. Abeli bajchá meꞌlíliru jena wijchimoba. Napuꞌlige mukule tabilé ꞌwesi ralámuli guꞌírile. 25 ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga ꞌemi ralámuli. Tase gawéliwa alué Esusi raꞌichálila. Alué ralámuli ꞌya mochígame gastigo narele napuꞌlige tabilé eꞌwale napu Moisesi nulachi, ꞌliko ramueka abé waꞌlú gastigo narépua tabilé eꞌwásiká napu jula Esukristo ꞌpa rewagáchika. 26 Napuꞌlige Onorúgame raꞌíchale alé waꞌlú rabó Sinaí anilichi, ꞌma gawí nokáturu. Jipe Onorúgame aní: «Pe che siꞌnepi nokémala ne jena wijchimoba, ꞌlige abiena rewagáchichigó.» o 27 Napuꞌlige yeti anisá, pe aniame ju pe suwábaga  

 

 

 

suwábaniliga aní napu ekí eteru jena wijchimoba ꞌlige rayénali ꞌlige mechá ꞌlige soꞌpilí abechigó. Pe alué tajsiné suwíbamecho eꞌkarúgame rejpímala, alué napu tabilé etérume ju, napurigá alawá. 28 ꞌLige napuꞌlige suwisuga, ꞌmi bilena sebawa napu Onorúgame ajtí, napu suwábaga nulame ju Onorúgame, alé napu tajsiné suwíbame ju, alekeri ꞌla narékime júkuru nejkúrali napu Onorúgame nejía ajtí jipe. ꞌLa ꞌwe ꞌla niraga etélime júkuru Onorúgame. Waꞌlú cheliera ꞌyawa napu nejí Onorúgame. 29 Onorúgameka ꞌla sébali olame júkuru, alekeri ꞌma suwábaga eꞌkósilime júkuru alué napu ekí tabilé ꞌla sébali ju.  

 

Jena ruwimela Onorúgame ꞌwe ganíliga ajtime ko napuꞌlige bilé ralámuli ꞌwe aꞌlá oyérachi Onorúgame

13

Jípeko uché pe uꞌkabi osimé ne. ꞌWe ꞌla niraga járilime júkuru aꞌbopi napurigá rijimala neraga. 2 ꞌLa kógilime júkuru ralámuli tabilé machirume napuꞌlige mué bejtélachi sebasa, (ꞌlige ꞌla elílime júkuru napurigá alé cheꞌlebámala). Siné kachi pe santo ánjeli nímala alué ralámuli, pecha machibówé. 3 ꞌLa nélélime júkuru alué Onorúgame oyérame ralámuli napu galírale moꞌáriga mochí. ꞌWe ꞌla naꞌtemápua ꞌemi alué galírale moꞌárigame mochígame. Abiena ꞌwe aꞌlá naꞌtemápua ꞌemi alué ralámuli napu resí olárigime ju  

 

o 12:26 Eꞌnesi Hageo 2:6.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

613

HEBREOS 13

cha nokame ralámulite. ꞌWe aꞌlá nélélime júkuruchigó alué ralámuli napu resí nilia mochí, siné kachi bilé rawé abiénachigó resí nilia mochíwaleké ramué. 4 Newíkame nísaká bilé rió bilé mukí si ꞌla nirálime júkuru. Bilé mukí níriká tase ꞌyuga gojchiboa tabilé boꞌné ꞌyula nísaká. ꞌLige rió nírigaká, tabilé ꞌyuga gojchiboa uché bilé mukí. Onorúgameka gastigárimala alué ralámuli alanokisáká. ꞌLige jaréchigo rióchoká newime ju, ꞌlige umugí abiénachigó alanokame ju, umugíchoká newime ju, Onorúgame gastigárimala alué ralámuli. 5 Tabilé naꞌtawa weꞌká mélime enomí. Pe ꞌwe ganíliga mochiwa napu ekí nígame niru. Onorúgameka regá anile: «Neka tajsiné ꞌoni aꞌrémala ꞌemi. Neka nabí guꞌírimili júkuru ꞌemi.» 6 Alekeri ramué ralámuli tabilé weꞌká ꞌnátaga aniboli júkuru: Waꞌlula Onorúgame ꞌsmi neꞌchí guꞌiria. Tabilé siné majame ju neka. Alué cha nokame ralámuli tabilé gainámala neꞌchí umeria. 7 ꞌLa néléwa alué ralámuli napu ꞌemi benírilige Onorúgame raꞌichálila ꞌya. ꞌLa ꞌwe aꞌlá naꞌtawa churigá nokame ka alué. ꞌLa eꞌwawa ꞌémichigó napurigá alué ralámuli. 8 Esukrístoka nabí ꞌla ꞌnátame júkuru ꞌlige nabí ꞌla nejkúrime júkuru napurigá nejkúrilige ꞌya. ꞌLige aminami uché siné abaꞌlá alarigá nejkúrimili júkuru. 9 Alekeri ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochiwa, tase  

 

 

 

 

 

oyériwa uché bilé ꞌnátili alué napu tase alarigá ju napurigá benírilige Esukristo. Jaré ralámuli anime ju: «Onorúgame kógilime goꞌame goꞌsuga piéstachi ꞌwe ꞌla naꞌtálime kará Onorúgame ꞌyuga.» Goꞌame pecha nejkúrime júkó, Onorúgame júkuru aꞌwalí nejime ka napurigá ꞌla semáriga naꞌtawa. 10 Alué ꞌya mochígame balé meꞌame nile ajágame Onorúgame kógimia alé mésachi jiérote newárigime (altar) ꞌlige peꞌtá goꞌale, ꞌlige alué goꞌámete bejtégame nile. Esukristo ꞌyale boꞌné, alarigá Esukristo (Onorúgame) mukule ramué gite. ꞌLige alué aꞌwalílate mochírukuru jipe. Alué balé ꞌya mochígame, tabilé alué aꞌwalí nígame nile. 11 ꞌWe ꞌyako alué waꞌlula baleka pachami bajkime nile alué ajágame elalá oꞌká alé reꞌobachi wiꞌchite newárigime. Alé abé ꞌna pachaka napu ajtile Onorúgame ꞌliko elá bachímale napurigá ꞌla biꞌmela alé pachage napurigá biꞌmela suwábaga alué ralámuli chátiri ꞌnátame. Alué ajágame mukúgame saꞌpálaka tabilé oꞌtiame nile alé pachami reꞌobachi, saꞌpálaka mejká oꞌtiame nile ꞌmi suwemi riógachi eꞌkósimia napugiti alué saꞌpaka ꞌwe resítiri níligame. 12 Esukrístochigó alé ꞌmi weꞌká riógachi suwé ꞌwe resí nílile ꞌlige mukule. ꞌLige boꞌné elalaka biꞌwele boꞌné oyérame. 13 ꞌLiko tabilé chijunálime júkuru napuꞌlige Esukristo oyérilia rekó meꞌlílirige alé maꞌchí napurigá ꞌwe inílame ralámuli neraga, 14 napugiti tabilé ꞌyalime ju semati raweli jena gawichí, ꞌyalime ju  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

614

HEBREOS 13 ramué ꞌwe aꞌlá semátiri raweli ꞌpa rewagachi. ꞌLa machiáguru ꞌwe aꞌlá semátiri raweli narépili ko ramué ꞌpa rewagachi. 15 Jípeko Esukristo ajtíkuru Onorúgame tania ramué neraga, ꞌliko aꞌkué aniboa: «ꞌWe aꞌlá ju Onorúgame.» Onorúgame júlale Esukristo napurigá mukumela ramué guꞌíriga, alekeri ꞌwe ꞌla ganíliga mochiru ramué Onorúgame ꞌyuga, ꞌlige alekeri tabilé chijunaru ramué Esukristo oyeria. Alarigá najkí Esukristo, tabilé najkí napurigá meꞌliboa ajágame Onorúgame kogia. Alueka najkíguru napurigá ꞌwe ꞌla semáriga raꞌichawa Onorúgame olagá. 16 ꞌLige abiena tabilé weꞌkuawa alué ꞌwe aꞌlala ꞌnátili, ꞌla kónime niwa aꞌbopi, alarigaka ꞌla ꞌwe ganíliga ajtime ju Onorúgame, tase napurigá goꞌame kógilia. 17 ꞌLa ꞌwe aꞌlá nirawa alué eꞌwélala. Onorúgame ꞌyame ju nóchali tebúkime ꞌemi. Tabilé ꞌla sébali olásaká, Onorúgame gastigárimala. ꞌLa eꞌwawa nulachi napurigá alué eꞌwélala ꞌla ganíliga mochímala alué nóchali ꞌyuga, tabilé seweka. Alué eꞌwélala pecha gainámili júkó guꞌiria, ꞌemi tabilé eꞌwésaká alué eꞌwélala. 18 ꞌWe tániwa Onorúgame napurigá ꞌla aminabi guꞌírimala ramué. ꞌWe aꞌlá machiáa ramué naꞌtálila ꞌwe aꞌlá biꞌwígame ko. Tabilé ojchogila niru. Nabí aꞌlá sébali oliá ramué suwábaga ꞌyuga. 19 Neka najkíguru napurigá Onorúgame tánimala ꞌemi napurigá  

 

 

 

 

Onorúgame ꞌla guꞌírimala neꞌchí, napurigá ne ꞌla yati roꞌímala ꞌemi eꞌnemia. 20 Onorúgame

nejkúrisa ꞌla képá napurigá ramué ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga mochiwa pe aluecho ꞌyuga. Alueka uchéchigo siné ꞌyálerukuru alawá alué Waꞌlula Esusi, Onorúgame oyérame tebume. Esukristo mukule ramué guꞌíriga. Alué nejkúrili tabilé siné suwimeli ju. Alarigá gatele Onorúgame napurigá ꞌla aꞌkabámana eꞌyénawa. 21 ꞌWe aꞌlá nejkúrisa ꞌla képá Onorúgame napurigá ꞌla sébali ralámuli niwa napurigá ꞌla sébali olawa napurigá najkí boꞌné Onorúgame. Onorúgame júlale Esukristo napurigá guꞌírimala ramué. ꞌWe aꞌlá semáriga raꞌichawa senibí churigá ka Esukristo. Alarigá nisa ꞌla képá. 22 ꞌEmi Esukristo oyérame napurigá ne, najkí ne napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla ganíliga gepúmala ye pe uꞌkabi rejcholi. 23 Najkí ne napurigá machimela ꞌemi alué Timoteo napu Onorúgame oyérame ju napurigá ramué, alueka ꞌma maꞌchínale alé galírale napu bajcháriga asálige. ꞌWe yati sebásaká alué Timoteo, alué si simé ne ꞌemi eꞌnemia. 24 ꞌWe reporali náoli ne alué eꞌwélala ꞌlige alué uché jaré Onorúgame oyérame napu alé aꞌbemi ejperégame ju. Ralámuli jena mochígame Italia ejperégame ꞌwe náoli reporali ꞌemi. 25 Onorúgame ꞌwe aꞌlá guꞌírisa ꞌla képá ꞌemi. Pe ekí képá. Cheliérabá.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Carta de Santiago

Ye osilika osirúgime ju pe uꞌkabi bamí abé aꞌkinana napuꞌlige Esusi ku ajánasa. Siné kachi ye osilí nile alué napu bajchá osirúgime nile napuꞌlige meꞌlisuga alué Esusi. Siné kachi ye osilí osálegeréko alué Santiago anilime rió, alué napu nasípasi bonila nile alué Esusi. Aminami Onorúgame nila raꞌíchali benírime nile alué weꞌká ralámuli Esusi oyérame alé Rusaleni ejperégame. Santiago osele ye raꞌíchali alué ralámuli napu ꞌwe ꞌla oyérame nile alué Esusi napu mochile echúromi raꞌlaga alé mejká tabilé Rusaleni napu ꞌwe resí nilia mochile. Abé aꞌkinana uché jaré rió osale aꞌpílipi libro. ꞌLige abé aꞌkinana napabúliru suwábaga ye libro ꞌlige biꞌlénapi ujcháliru, napu jipe Nuebo Testamento anilime ju.

Ye Ju Alué Apeli Napu Santiago Osale

1

 uira suwábaga ꞌemi K Onorúgame oyérame. Ne Santiago osá ye apélichi. Neka Onorúgame nochálila nóchame ju ꞌlige aminami ramué nuleme Esukristo a ꞌyuga. Alueka neꞌchí nuleme ju. Alué makué okaná chojkégame ralámuli israelita osé ne napu mejká mochí raꞌlaga, tabilé jena Rusaleni. Jena ruwimela Santiago ruwíligo churigá naꞌtálime ko napuꞌlige resí ikiá

2 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ne, napuꞌlige ená ikiá ꞌemi ꞌla ꞌwe raꞌsálagá mochílime

júkuru. 3 ꞌÉmika ꞌwe ꞌla machíguru, napuꞌlige ꞌemi ꞌwe ꞌla nirá mochígachi Onorúgame ꞌlige yati neraga ená ikisá ꞌemi, alueka júkuru napurigá ꞌemi abé aꞌlá naꞌtámala ꞌlige tabilé guwana rujsúlime ko rekó ená ikiae. 4 ꞌLa anachálime júkuru ꞌemi níriga napurigá ꞌla gainawa ꞌla semáriga ꞌnátame gayena. Alarigaka ꞌla tabilé siné guwana rujsúmala ꞌemi napuꞌlige resí ikiá. 5 Tabilé benégame nísaká rejcholi nejiga bilé ꞌemi gompaniérola, Onorúgame tánilimili júkuru napurigá Onorúgame ꞌwe ꞌla benégame newámala rejcholi  

 

 

a 1:1 Eꞌnesi glosario «Cristo» ꞌlige «Jesús».

615 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

616

SANTIAGO 1 beníriga alué rió, Onorúgameka suwábaga asíriga ꞌla ganíliga guꞌírame júkuru, tabilé ená anigá. Napuꞌlige mué Onorúgame tánisa napurigá nejkúramala Onorúgameka asíriga yati nejkúrame júkuru. 6-7 Pe iligá ꞌwe ꞌla niraga tánimala mué, tabilé mayega tabilé nejkúromio, napugiti alué mayeme ka tabilé ꞌla nejkúromio Onorúgame, alueka napurigá baꞌwí aꞌnagumi oꞌtowame ꞌmi waꞌlú baꞌwí ilígichi, alarigá ju. Alueka pecha ꞌyáwili júkó 8 Onorúgamete alué Onorúgame nila. Alué ralámuli bilé rawé bilé nóchali nochálime ꞌnátame ꞌlige uché melénala uché bilé nóchali nochálime ꞌnátame, alué ralámulika tabilé siné ꞌla sébali ꞌnátame ju. 9 Bilé ralámuli Onorúgame oyérame tabilé nígame, Onorúgame níriká ꞌwe najtékame ju, alueka asíriga ꞌla raꞌsálámili júkuru napugiti Onorúgame oyérame kame. 10 Bilé ralámuli Onorúgame oyérame ꞌwe enomígame nisa, aluéchigó abiena ꞌwe ꞌla ganíliga asimeli júkuru napugiti Onorúgame oyérame kame, alueka pecha raꞌichámili júkó ꞌwe enomígame ko. Alué enomika pecha anáchame kame, alué ꞌwe nígame ka pe napurigá gajsalá sewalá alarigá ju. 11 Rayénali chíbame ju bilé sewachi ꞌlige rajtágame eká ꞌlige ꞌma wakiame ju alué sewá ꞌlige wijchime ju alué sewá, ꞌliko ꞌma tabilé semátiri ju alué sewá. Alarigá ikime ju alué ꞌwe nígame.  

 

 

 

 

Pe abiéniko neraga tabilé niga asibámala napu ni. 12 ꞌWe raꞌsálagá ajtíame ju bilé rió napu ꞌla anáchame ju rekó resí ikié. Napuꞌlige ꞌla anachásaká bilé ralámuli Onorúgame ꞌla guꞌírimala napurigá ꞌla raꞌsálagá bejtélamala alué rió. b Onorúgameka asíriga ꞌla ꞌyámoríle semati raweli suwábaga ralámuli napu ekí ꞌla oyeri Onorúgame. 13 Napuꞌlige nochánilia chátiri nóchali pecha regá aniame júkó: «Onorúgame ꞌsmi neꞌchí tabilé ꞌla nocharia.» Tabilé alarigá ju. Onorúgameka tabilé chátiri nochánilia ajtí, nibilé siné ꞌyame ju Onorúgameka ꞌnátili napurigá bilé ralámuli chátiri naꞌtámala. 14 Chátiri ꞌnátili nerú, alué napu buyame ju napuꞌlige tabilé Onorúgame ꞌyuga ꞌnata mochírigichi. ꞌWe ꞌla semátiri kárélamala alué ꞌnátili, nobi oyérisiká alué ꞌnátili seꞌwináchigo nokináliwagó ramué. 15 Napuꞌlige ye chátiri ꞌnátili oyérisiga aꞌlígeko ꞌma seꞌwináriga ꞌsika ilírome niwa. Napuꞌlige asíriga iwégame chaꞌpigá mochírigichi ye chátiri ꞌnátili ꞌliko ꞌma tabilé gainawa ramué Onorúgame oyeria, ꞌliko ꞌma Onorúgame saíla niwa.  

 

 

 

Jena ruwimela ꞌla oyérilime ko Onorúgame raꞌichálila

16 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ne, neka ꞌwe galé ꞌemi. ꞌWe ꞌla naꞌtawa, tase seꞌwiná nokiboa mayega tabilé machimeo Onorúgame seꞌwiná nokachi ꞌemi.

b 1:12 Santiágoka ye raꞌíchali osale griego raꞌíchaga regá anime «corona de la vida».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

617

SANTIAGO 1​, ​2

17 Suwábaga

ꞌnátili ꞌwe aꞌlala, pe Onorúgame nejí, aminami alué Onorúgameka pecha siné seꞌwináriga ꞌnátame júkó. c 18 Onorúgameka ꞌla biꞌwélekuru ramué alawala boꞌné nila raꞌíchali gite, napurigá Onorúgame ꞌkúchila niwa napurigá bajchá oꞌchérigame ꞌkuchi. Alarigá najkile boꞌné. 19 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, neka ꞌwe galé ꞌemi. Aꞌpílipi ralámuli asíriga ꞌla ꞌnátame nímili júkuru napurigá gepúmala bilé raꞌíchali, pecha tabilé ꞌnátiga raꞌichámili júkó, aminami tabilé oparúgame nímili júkuru. 20 Bilé rió opurúgameka tabilé gayéname ju bilé nóchali newá napu Onorúgame najkí. 21 ꞌLiko asíriga ꞌla nirálime júkuru Onorúgame ꞌlige aminami ꞌma seꞌwí pákime júkuru alué chátiri ꞌnátili, ꞌlige aminami ꞌla narékime júkuru alué ꞌla bijchiá raꞌíchali napu Onorúgame nejile. Ye raꞌíchalite Onorúgameka biꞌweme júkuru ramué alawala. 22 Weꞌká ralámuli pe eligá gepume ju Onorúgame nila raꞌíchali ꞌlige tabilé eꞌwame ju napurigá aní Onorúgame raꞌichálila. ꞌLa eꞌwilime júkuru. Ralámuli tabilé eꞌwámeka Onorúgame nila raꞌíchali, alueka resí ikí boꞌnepi chojkila gite. 23-24 Onorúgame raꞌichálilaka machírime ju aliena chátiri nóchame ko alué ralámuli, ꞌlige alué ralámulika pe abiéniko tabilé  

 

 

 

 

 

néláme ju napu anílige Onorúgame, alésíko ꞌma tabilé sébali olame ju napurigá aní Onorúgame raꞌichálila. d 25 Ye raꞌíchalika ꞌwe ꞌla sébali ju, tabilé ꞌyégali. Bilé rió napu gepume ye raꞌíchali, aminabi ꞌla oyérame, tajsiné weꞌkáwame, ꞌlige ꞌla sébali olame napurigá aní ye raꞌíchali, ꞌliko alué rioka asíriga ꞌla raꞌsálagá nochámala apiépiri nóchali napu ekiana nocha. 26 Bilé rió mayeme nisa boꞌné ꞌla bijchiá Onorúgame oyérame ko ꞌlige tabilé ꞌla naꞌtasa napuꞌlige raꞌicha bilé raꞌíchali, e ꞌliko alué rioka pe boꞌné najsuíka ꞌsmi peka ꞌla bijchiá Onorúgame oyérame ke. 27 ꞌLa Onorúgame oyérame níriká ꞌla kógilime ju tábiri napu resí la mochí uꞌkuchítiri tabilé eꞌyégame ꞌlige umugí gunámakame tabilé niga mochisa bilé tábiri napurigá goꞌame ꞌlige ꞌwe chálagá mochisa, ꞌlige tabilé chátiri ꞌnátili naꞌtálime júkuru napurigá ꞌnátame ju alué Riablo (Remónisi) oyérame ralámuli. Onorúgameka ꞌwe semátiri korí ye nóchali, tabilé chátiri korí.  

 

 

2

Jena ruwimela ꞌwe ꞌla niraga etélime ko suwábaga ralámuli

ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, alué Waꞌlula Esukristo Onorúgame ꞌyuga ajtí, ꞌla oyérasa nílisaká Onorúgame, pecha abé nerálime júkó jaré

c 1:17 Santiágoka ye raꞌíchali osale griego raꞌíchaga regá anime «Padre de las luces» napu aniame kéré Onorúgameka ꞌwe ꞌla etea ajtigó suwábaga tábiri chonoká mochigo aꞌpílipi ralámuli, ꞌlige ꞌwe ꞌla machigá ajtigó suwábaga ꞌnátili napu ekí ꞌnata mochí aꞌpílipi ralámuli. d 1:23-24 Santiágoka anime osale jaré ralámuli ko pe napurigá alué ralámuli napu espéjochi eꞌnéname ju pala chinaga eyena moꞌola ꞌlige pe yati tabilé néláme ko chinaga eyenio moꞌola. e 1:26 Yolí raꞌíchiga ka anime chujkú ye osilí napu Santiago osale ꞌwe ꞌya napu regá aní «no frena su lengua».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

618

SANTIAGO 2 ralámuli meꞌtigá uché jaré, suwábaga reꞌwániga naꞌtemápua. 2 Bilé rió bajkisá reꞌobachi ꞌwe ꞌla oꞌpáchigime ꞌlige ꞌwe najteme uꞌtá chijtúlame anío ujchágame makúsachi ꞌórote newárigime ꞌwe semati ꞌlige bajkisá bilé rió tabilé nígame, asíriga chiꞌwágame oꞌpáchigame, 3 ꞌlige ꞌemi etesa alué rió ꞌwe semátiri oꞌpáchigime ko, ꞌlige anesa ꞌemi: «Jena asiboa ꞌwe aꞌlá mutélachi», ꞌlige anesa ꞌemi alué rió tabilé nígame: «Alé ꞌna guwánaka ilibógó», o regá anesa ma: «Jena wijchí asiboa», 4 alésíko ꞌma seꞌwiná noká ꞌemi. Asíriga resí olá ꞌemi alué ralámuli. Asíriga galegá eté ꞌemi bilé ꞌlige uché bilélaka tabilé galegá etiá ꞌemi. 5 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne napu ne ꞌwe najkí, ꞌwe ꞌla gepuwa ye. Onorúgameka suwábaga ralámuli tabilé nígame wanápale jena wijchimoba mochígame napurigá alué ralámuli tabilé nígame ꞌla semáriga oyéramala Onorúgame. Alué tabilé nígame narémili júkuru alué semátiri ꞌnátili napu Onorúgame nejímili ju. 6 ꞌÉmika tabilé naꞌtemale ralámuli tabilé nígame. ¿Tabilé alué rió ꞌwe nígame noká resí olá alué ralámuli tabilé nígame ꞌlige bilénami eꞌwélala mochígichi oꞌtoa wejpisomia rejcholi ꞌyamia? 7 ¿Tabilé alué ralámuli ꞌwe nígame noká gawelia alué raꞌíchali napu Onorúgamete ꞌyáliru ꞌemi? 8 ꞌEmi ꞌla sébali olásaká, ꞌla sébali napurigá aní Onorúgame raꞌichálila, regá anime: «ꞌLa ꞌwe ꞌla ganíliga etewa alué aꞌbemi ejperégame ꞌlige mejká ejperégame  

 

 

 

 

 

 

ralámuli napurigá naꞌtemame ju mué boꞌnepi», ꞌliko asíriga ꞌla semá nokimela ꞌemi. 9 ꞌEmi abé naꞌtemásaká pe jaré ralámuli meꞌtigá uché jaré, ꞌliko ꞌwe resí noká ꞌemi. Alésíko ꞌwe chátiri alawégame gayena ꞌemi. 10 Bilé rió amulí suwábaga sébali olasa Onorúgame nulalila ꞌlige peꞌtá seꞌwináriga nochasa, ꞌliko abirigá resiti raweli narémala alué rió. 11 Onorúgame napu regá anile: «Tase weꞌká umugí ꞌyuga okópua», pe aba alué Onorúgame anile regá aniá: «Tase meꞌliboa uché jaré ralámuli.» Tabilé weꞌká umugí ꞌyuga okópua aminami tabilé weꞌká rió ꞌyuga okópua umugí níriká, ꞌlige meꞌlisuga bilé ralámuli ꞌliko ꞌma abirigá tabilé ꞌla biꞌígame alawégame niwa. 12 ꞌÉmika raꞌichámili júkuru ꞌlige nochámili júkuru napurigá alué ralámuli napu ꞌwe ꞌla sébali olámili ju napu Onorúgame nulá. Alueka nuláguru bilé ꞌnátili napu buyáname ju ramué alé chátiri bowechi. 13 Apiépiri ralámuli tabilé galegá eteme uché jaré ralámuli, alueka resiti raweli ꞌyama Onorúgame tabilé naꞌtemaka. ꞌLa nirásaká ꞌemi ralámuli ꞌliko ꞌla tabilé chátiri nóchigame neraga guꞌírowa ꞌemi Onorúgamete.  

 

 

 

 

Jena ruwimela ꞌwe ꞌla sébali oliame ko napu raꞌichalia boꞌné

14 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ne, ¿chiena ꞌla ju Onorúgame oyérame koriá ꞌlige tabilé sébali olame níriga? Rekó alarigá naꞌtalie tabilé sebawa alé ꞌpa rewagachi. 15 Bilé ralámuli  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

619

SANTIAGO 2

Onorúgame oyérame sebasa ꞌemi ejperélachi, ꞌlige ꞌwe resitiri oꞌpáchigime nisa, ꞌlige tabilé nutugégeme nisa, 16 ꞌlige ꞌemi regá anesa: «ꞌWe iwega enawa boichimi, tase ukíwiga ꞌlige aminami tase eꞌluíka», ¿ꞌlacha ꞌla nímalawé alarigá anilía bilé ralámuli peka ꞌla kógilie goꞌame alué ꞌwe resitiri oꞌpáchigime tabilé nutugégeme napurigá goꞌmela boichimi? 17 Onorúgame oyérame korisuga, ꞌlige tabilé guꞌírame níriga ralámuli, ꞌliko pe laniboa peka Onorúgame oyérame níriga. 18 Siné kachi bilé ꞌemi animérémá: «Mueka ꞌwe ꞌla oyérame korí Onorúgame, neka pe ꞌwe ꞌla nóchame ju Onorúgame nochálila.» ꞌLige neka aní: «Mué tabilé ꞌla sébali olasa nóchali napu nulame ju Onorúgame, tabilé machí pala ꞌla Onorúgame oyérame ko mué. Neka ꞌwe ꞌla sébali olame ju nóchali napu nulá Onorúgame, alekeri mué níriga ꞌla maꞌchígime nérékuru ꞌla semáriga oyérame ko ne Onorúgame.» 19 Mueka ꞌwe ꞌla bijchígame ju pe biꞌlepi ko Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame. ꞌWe aꞌlá ju alarigá naꞌtalia. Nobi Remónisika abienachigo alarigá ꞌnátame júkó, ꞌlige noli ꞌáwilia mochime ju majaga. 20 Mueka ꞌwe riólame júkuru. ¿Tacha machináligo mué tabilé ꞌla ko pe ꞌnátaga ilírome níriga tabilé ꞌla sébali olagá? 21 Onorúgameka etele Abraámi ramué rijimala ꞌwe ꞌya ajtígame f napurigá ꞌwe  

 

 

 

 

 

aꞌlá rió napugiti Abraámika ꞌwe ꞌla sébali eꞌwáligame napu Onorúgame nulele. Abraámika amulí meꞌale eꞌkósiga boꞌné inolá Isaki rewégame Onorúgame kógimia ꞌla sébali eꞌwagá napu nulele Onorúgame, alé napu ajágame saꞌpala eꞌkósilime nile Onorúgame kogia. Onorúgameka alarigá nulele alué Abraámi machináliga pala ꞌla eꞌwara alué Abraámi, ꞌlige Abraámika ꞌla eꞌwale, ꞌlige Onorúgameka tabilé elile napurigá meꞌlimela boꞌné inolá. Alésíko Onorúgameka pe bilé boꞌá ꞌyale napurigá Onorúgame kógimala. g 22 ꞌWe ꞌla maꞌchígame nélé alué Abraámi ꞌwe ꞌla nirame níliga Onorúgame, aminami ꞌwe ꞌla sébali olame níligo napurigá anílige Onorúgame. Napuꞌlige eꞌwasa napu nulélige Onorúgame, ꞌliko abéchigo ꞌla bijchígale waꞌlú aꞌwalí nígame ko Onorúgame. 23 Asíriga ꞌla sébali olale napurigá aní Onorúgame raꞌichálila napu regá aní: «Abraámika ꞌwe ꞌla oyérame nile Onorúgame ꞌlige Onorúgameka asíriga ꞌla sébali rió neraga etele.›› Alekeri Onorúgame oyérame anéliru alué rió. h 24 ꞌLiko maꞌchígime nérékuru bilé rió ꞌla Onorúgame oyérameka ꞌla sébali olámili ko napu ꞌnata, ꞌlige tase pe ꞌnátacho asimeli ko tabilé sébali olagá napu ꞌnata. ꞌLa sébali olásaká, ꞌla sébali rió niraga etémala Onorúgame. 25 ꞌWe ꞌla naꞌtawa napurigá alué mukí napu Rajabi anilime nílige  

 

 

 

f 2:21Eꞌnesi glosario «ancestor». g 2:21 Eꞌnesi Génesis 22:1-14. h 2:23 Eꞌnesi Génesis 15:6.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SANTIAGO 2​, ​3

620

napu asíriga ꞌya ajtígame nílige. Alué mukika asíriga weꞌká rió ꞌyuga gojchime nile, ꞌlige Onorúgameka ꞌla ku eꞌkale napugiti alué mukika alué oká rió israelita guꞌíriligime napurigá júmasimala alé weꞌká riógachi mochiga Jerikó anilichi. Alué ralámuli alé mochígame ꞌma meꞌlinálichi alué oká rió. i 26 Bilé rió saꞌpálachi tabilé iꞌtélasa alawá, ꞌliko pe mukúgame nímala alué rió. ꞌLige alué rió abiena Onorúgame oyérame kórisá ꞌlige tabilé siné sébali olame nisa alué rió napu najkí Onorúgame, ꞌliko pe ꞌnata ajtí alué rió ꞌwe ꞌla sébali oliame nobi tabiléchigo ꞌla sébali olágó. ꞌLiko pe napurigá bilé mukúgame pe alarigá nímala, pe chátiri alawégame, pe jami chonárale eyéname.  

Jena ruwimela tabilé naꞌloga raꞌichálime ka bilé raꞌíchali aꞌlala uché bilé raꞌíchali chátiri ꞌyúriga

3

ꞌEmi ralámuli Onorúgame oyérame napurigá ne, ꞌwe ꞌla naꞌtawa bajchá taꞌchó nochalia rejcholi ruigá einalia ralámuli. Suwábaga napu ekí beníriame ju, alueka ꞌwe aꞌlá nochámili júkuru Onorúgame nochálila. Onorúgameka aꞌwágame gastigáromala meꞌtigá uché jaré tabilé rejcholi nejime seꞌwiná ꞌsísaká alué rejcholi nejime. 2 Asíriga weꞌsá pe chibi anigá inárume júkuru. Bilé rió ꞌla sébali olame nisa napu nulá boꞌné ꞌlige tabilé seꞌwináriga raꞌíchame nisa, ꞌliko alué rió ꞌla sébali rió nímala tabilé  

seꞌwináriga ꞌnátaga eyéname, napugiti alué ꞌnátilika kame napurigá alué ‹‹freno›› bilé gawé ujchalime chuꞌálachi. ꞌLa naꞌtálika ꞌla Onorúgame ꞌyuga inálime kéré. 3 Bilé ‹‹frénote›› bilé gawé ꞌla eꞌwame ju, ꞌla aꞌkabá simime ju. Yeka aniame júkuru: ꞌLa repúlime ko boꞌné chuꞌala napurigá ꞌla oꞌwé raꞌicháwempá, nobi tabiléchigo gainárume júkó ramué ꞌla aꞌboi chuꞌala neꞌochalia nibilé ‹‹freno›› ujchalía napurigá ꞌwe raꞌichawa nobi ꞌla naꞌtáliká ꞌla napurigá ‹‹freno›› ujchalía boꞌné chuꞌala, alarigá ju. ꞌWéchigo ꞌla raꞌíchame kame ꞌla naꞌtáliká. 4 Pe aꞌchigóriga ju barko baꞌwichí eꞌyéname, asíriga waꞌlú nisa bilé barko asíriga aꞌwágame chíbame ju eká, nobi bilé rioka ꞌláchigo aꞌnagumi guꞌlíchame júkó alué barko pe bilé igú chijpérigamete, napurigá ꞌla oꞌwé simela alué barko. 5 Pe aꞌchigóriga ju ramué chuꞌálachigó, j asíriga uꞌtá ju nobi asíriga weꞌkáchigo chátiri raꞌíchali raꞌíchame kéréko ꞌlige tabilé ꞌla naꞌtálika asíriga rióliga raꞌichárume ju ꞌlige alésíko pe naꞌáwali gayéname ju alué raꞌíchali. ꞌLiko alué raꞌíchali napu raꞌíchame niru ayósiga, napurigá bilé naꞌí alarigá ju, bilé naꞌí rojasárale wijchisá suwábaga rojasá rajíname ju asíriga weꞌlé. 6 Ramué chuꞌala pe napurigá bilé naꞌí alarigá ju, asíriga enátiri raꞌíchali buyame ju ramué chuꞌálachi, alarigá raꞌichásiká ramué napurigá bikágame saꞌpégame  

 

 

 

i 2:25 Eꞌnesi Josué 2:1-21. j 3:5 Santiágoka tabilé chuꞌala olagá anime ke anile, alueka pe inalá olagá anile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

621

SANTIAGO 3

niwa ramué. Remónisi nuláguru ye suwábaga. 7 Apiépiri ralámuli ꞌla umébame ju tabilé majalégame newá suwábaga napu ekí ajágame jami oyame ju, ajágame ꞌwe jobátigame ꞌlige ajágame baꞌwichí ejperégame. 8 Nobi tabiléchigo ꞌwesi umébago ꞌla oꞌwé raꞌíchame newá aꞌbopi ralámuli chuꞌala. Alué chátiri raꞌíchame chuꞌá asíriga chátiri ju napu tabilé ꞌwesi ralámuli umébame ju ꞌla oꞌwé raꞌíchame newá, alué raꞌíchali aleké chuꞌachi buyame napurigá nayulí alarigá ju, bilé ralámuli nayupasa alué nayulite uchéchigo jaré ralámuli chujkeme ju. Aꞌliko bilé ralámuli chátiri raꞌíchali raꞌichasa, uché jaré ralámuli chátiri raꞌíchali raꞌíchame júchigó. 9 Abaleké chuꞌate iꞌsínimi regá aniame ju: «Onorúgameka ꞌwe ꞌla nejkúrame ju.» ꞌLige iꞌsínimi pe gawéliga raꞌichálime ju uché jaré ralámuli olagá rekó ꞌla Onorúgame ꞌkúchila kachi. Tabilé ꞌwesi ralámuli gawéliga raꞌichátékuru. 10 Pe abaleké chuꞌachi maꞌchíname ju ꞌwe ꞌla semátiri raꞌíchali ꞌlige alué chátiri raꞌíchali abiena. ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, tabilé alarigá nisa ꞌla ju. 11 ꞌWe ꞌla naꞌtawa, baꞌwí bajílime ꞌlige chátiri baꞌwí tabilé bajílime tabilé biꞌlénapi bajisóchika maꞌchínigame ju.  

 

 

 

 

Jena ruwimela napurigá ꞌwe ꞌla námapua Onorúgame naꞌtálila ꞌlige riablo naꞌtálilachigó

12 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ne, bilé chunachi tabilé

masana rakala rakeme ju, ꞌlige bilé iꞌwilí baniálichi tabilé chuná rakala rakeme ju, nibilé bilena ꞌwe aꞌlá bajichi oná naꞌlógame baꞌwí maꞌchínamala. k 13 Bilé ꞌemi rejcholi beníriame nisa, asíriga ꞌla semátiri ralámuli júkuru alué nóchali nígame ꞌlige tabilé gawélimili júkuru alué rió uché jaré ralámuli olagá. Alué rioka ꞌla sébali olámili júkuru napurigá beniria alué boꞌné. 14 ꞌEmi ꞌwe najkuélime nisa ꞌlige pe aꞌbopi koruka nokisá, pe enomí méniliga, ꞌliko tabilé raꞌsálá mochiwa ꞌwe jebénigame kóriká rejcholi beníriga alarigá naꞌtálika, pe tabilé ꞌla semáriga ꞌnátaga benírimala ꞌemi. 15-16 Bilé rejcholi benírilika tase napurigá ꞌla nulá Onorúgame, alué rejchólika pecha Onorúgame nila júkó. Alué rejchólika pe alué uché jaré ralámuli cha nokame alué nila ju, alué raꞌíchalika pe Remónisi nila ju, napuꞌlige ꞌwe najkuelia mochígichi ralámuli, pe naꞌáwali nerúgame kame alemi. 17 Bilé ralámuli ꞌwe ꞌla benégame Onorúgame rejchólila beníriga Onorúgame gite, alué ralámulika asíriga ꞌla sébali ju, ꞌlige asíriga la guꞌírome ju ralámuli napurigá ꞌla sébali nímala tabilé weꞌká ꞌnátame, tabilé aꞌwágame nulame ju, alueka ꞌwe rejchirúgame ju bilé raꞌíchali gepúlichi uché jaré ralámuli raꞌíchachi, ꞌla nejkúrome ju gatélichi napuꞌlige tabilé oꞌwé enágichi bilé nóchali, ꞌla nejkúrome ju napuꞌlige bilé ralámuli nejkúrali táachi, ꞌla semátiri nóchali  

 

 

 

k 3:12 Ye raꞌíchalika ruwime kéré tabilé ꞌla ko ꞌwe semátiri raꞌíchali raꞌichalia ꞌlige pe aꞌkinana raꞌíchalia chátiri raꞌíchali.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SANTIAGO 3​, ​4

622

nóchame ju, ꞌla tabilé naꞌtemame ju abé pe jaré ralámuli meꞌtigá uché jaré ꞌlige ꞌla tabilé seꞌwináriga ꞌnátame ju napu aní. 18 Ralámuli ꞌwe ꞌla sébali, alué napu guꞌírome ju alué uché jaré ralámuli, alueka asíriga ꞌla semátiri raweli narémala. Suwábaga ꞌwe ꞌla nóchali ꞌwe aꞌlá buyame ju napuꞌlige ꞌwe ꞌla semáriga ꞌnátaga eꞌyénachi ralámuli. ¿Koche oꞌwime ju nakoli? ꞌLige ¿Koche oꞌwime ju naꞌáwili? Maꞌchíname júkuru napuꞌlige bilé ralámuli tabilé ꞌla ꞌnata ajtígichi. 2 ꞌÉmika asíriga najkiá mochime ju napu tabilé ꞌemi nila ju, ꞌlige meꞌame ju ꞌemi uché jaré ralámuli neyúriga mochíniliga nobi tabiléchigo siné sebárame júkó napu najkí ꞌemi aꞌboi, pecha raꞌíchame kame tániga ꞌemi Onorúgame. 3 Napuꞌlige tani ꞌemi Onorúgame, tabilé nareme ju ꞌemi napugiti pecha ꞌla suériga tánime kame ꞌemi. ꞌÉmika pe tánime júkuru napurigá ꞌnata ꞌemi aꞌboi. Tabilé oyériga tánime ju ꞌemi Onorúgame. 4 ꞌÉmika Onorúgame oyérame korí nobi péchigo Remónisi naꞌtálila ꞌnátame júkó ꞌemi. Tabilé machí ꞌemi, Onorúgame saíla neraga eꞌyenia napuꞌlige chátiri ꞌnátili ꞌnátaga eꞌyénachi ꞌemi napurigá ꞌnátame ju alué tabilé aꞌlá ꞌnátame ralámuli. 5 ¿Mueka ꞌnata tabilé bijchiá ko Onorúgame raꞌichálila alué raꞌíchali napu aní ꞌwe neyúriga asinalio Onorúgame Alawala napu Onorúgame nejile? Tabilé najkió napurigá  

4

 

 

 

 

uché bilé ꞌnátili oyérawa. 6 ꞌLige Onorúgameka ꞌwe ꞌla nejkúriga ajtí cherajpé nejime júkuru nejkúrali aminami ꞌwe ganíliga. Aminami regá aní Onorúgame raꞌichálila: «Onorúgameka ꞌwe gichí alué ꞌwe riólame ralámuli. ꞌWe ꞌla guꞌírome ju alué ꞌwe iꞌkilí ralámuli.» l 7 Alekeri ꞌla eꞌwílime júkuru Onorúgame. ꞌLa Remónisi saíla neraga naꞌtálime júkuru, aꞌliko alué Remónisi ꞌma ꞌmásamala. 8 ꞌWe ꞌla niraga oyérowa Onorúgame, ꞌliko Onorúgameka ꞌwe ꞌla repúmala ꞌemi. ꞌEmi resítiri ꞌnátame nisa ꞌma seꞌwí pápua alué chátiri ꞌnátili. ꞌEmi Onorúgame oyérame aminami ꞌwe korume eꞌkarúgame tábiri jena wijchimoba nerúgame, ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame niwa ꞌnalina, pe Onorúgamecho ꞌla oyériga. 9 ꞌWe seweka mochílime júkuru Remónisi naꞌtálila oyérame níriká, ꞌlige aminami nalápua, tase achiá mochiwa, tase raꞌsálagá mochiwa. 10 ꞌMi pápua alué chátiri ꞌnátili napuꞌlige raꞌichalia Onorúgame ꞌyuga, aꞌliko Onorúgamete ꞌyawa ꞌemi alué iwérali ꞌwe ꞌla sébali rió kóriká ꞌlige ꞌwe ꞌla nirame.  

 

 

 

 

Jena ruwimela ꞌla sébali rejcholi ꞌyalime ko uché jaré ralámuli napuꞌlige seꞌwiná nokachi

11 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ne, tase najkuéliga raꞌichawa ꞌemi aꞌbopi. Aminami tase neꞌóchiga einawa ralámuli tabilé chérikáme níriká alué ralámuli ꞌyuga. ꞌLige neꞌóchiga eꞌyéname nísaká ꞌemi pe apiépiri

l 4:6 Eꞌnesi Proverbios 3:34.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

623

SANTIAGO 4​, ​5

ralámuli peka chérikáme ke ꞌemi si, ꞌliko pe gawélinti kárélamala ꞌemi alué nulalí napu Onorúgame nejile. Alésíko ꞌma tabilé sébali olame kérélamala ꞌemi napu nulá Onorúgame, alésíko pe napurigá bilé waꞌlula raꞌíchali gateme kárélamala ꞌemi. 12 Pe biꞌlepi ju napu newale alué nulalí, ꞌlige pe alué biꞌlepi ju napu animela pala ꞌla gastigo narémili ko bilé ralámuli. Pe Onorúgamecho júkuru napu umébame ju ralámuli maꞌchí pa gastigo boꞌígichi rewagachi julamia, ꞌlige pe aluecho ju napu júlame ju injierno. ¿Chieri júkó ꞌemi napurigá pe neꞌóchiga eꞌyénamala apiépiri ralámuli peka chérikáme kachi napurigá alanokigá eꞌyénamala ꞌemi? 13 ꞌWe ꞌla naꞌtawa, jaré ꞌemi anime ju: «Jipe o beꞌlí kómá simawa alé weꞌká riógachi bilé bamí mochiwa ramué alé, ꞌlige nocha mochiwa ramué alé, ꞌlige ralinea suwábaga eꞌkarúgame tábiri napu muruka simawa ramué alemi, ꞌlige asíriga weꞌká mépua enomí ꞌlige eꞌkarúginti tábiri.» 14 ꞌÉmika pecha machígó alakimeo beꞌlimi. Siné kachi bajchabé suwibóréma. Pe napurigá bilé molí nírukuru ramueka, bilé molí peꞌwera ꞌla maꞌchí ename ju, pe abiéniko tabilé ne ikime ju. 15 Abé ꞌla ju aniá: «Onorúgame ꞌla nejísaká raweli ꞌla nochawa napu nochánili ramué.» 16 Nobi ꞌémika ꞌwéchigo riólame júkó senibí ꞌwe ꞌla gainamio mayeme ju bilé nóchali  

 

 

 

 

napu nocha ꞌemi. Tabilé ꞌla ju alarigá naꞌtalia, waꞌlú gastigo rewiyame ju alaꞌsimía. 17 Bilé rió ꞌla machime nisa churigá nulao Onorúgame ꞌlige tabilé ꞌla nochasa, alueka waꞌlú gastigo rewá ajtíkuru. ꞌWe ꞌla naꞌtawa ꞌemi ralámuli ꞌwe nígame níriga, ꞌla nalápua ꞌlige aminami sinápua chálagá napugiti ꞌwe resí ikimeli kame ꞌemi. 2 Weꞌká eꞌkarúgame napu ꞌemi niga mochí jipe tabilé ꞌla ju. ꞌLige ꞌemi oꞌpáchila ꞌma chiꞌwale, tabilé ꞌla ju, ꞌma eꞌwasole. 3 Alué ꞌoro ꞌlige alué plata ꞌemi nila ꞌma bemorósigame ju m ꞌlige aba pe alué ꞌoro ꞌlige plata gite ꞌwe ená ikimela ꞌemi. ꞌEmi ꞌwe nígame gayénale pe kulí jipe ꞌma guwichimi, ꞌma peꞌwemi ꞌma tané ikimela suwábaga ye gawí. 4 ꞌLa néláwa tabilé najtétiligo ꞌemi alué ralámuli nochárisa goꞌame ꞌwíriga. Alué ralámuli ꞌwígameka nalá mochíkuru jipe mué laꞌsíkiriká, ꞌlige Onorúgame ꞌma akele, alué napu santo ánjeli sontalo nuleme ju. 5 ꞌÉmika asíriga weꞌká tábiri nígame júkuru jena wijchimoba, pecha resí níliga mochiko ꞌémi. ꞌÉmika pe bajiga eꞌyéname júkuru echúromi, ꞌémika asíriga waꞌlú gastigo napabúguru, alekeri gastigáriwili júkuru ꞌemi Onorúgamete. 6 ꞌEmi ralámulika tabilé nígame galírale moꞌálekuru alésíko ꞌma meꞌálekuru ꞌemi alué ꞌwe ꞌla nóchame ralámuli, ꞌlige alueka tabilé nemile rekó meꞌliae.  

5

 

 

 

 

 

Jena ruwimela ꞌwe ꞌla ꞌnátaga inálime ko tabilé ayoga

7 Alekeri

ꞌemi Onorúgame oyérame ꞌwe ꞌla anachámili júkuru

m 5:3 Alué ꞌoro ꞌlige alué plata napu nerúgame nile ꞌwe ꞌya, napuꞌlige Santiago osale ye osilí, bemorósame nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

SANTIAGO 5

624

ꞌemi napusí alué Waꞌlula Onorúgame (Esusi) ku seba. ꞌLa ꞌwe ꞌla naꞌtawa churigá nokame ka weꞌechi echame. Tabilé jigame ju napuꞌlige pe kulí siné seba uꞌkí ꞌlige aꞌkinánami napuꞌlige raké, ꞌla iꞌkilí eꞌyéname ju tabilé jigaga. 8 ꞌEmi ꞌla iꞌkilí buwémili júkuru, ꞌla biꞌlepi ꞌnátiga rejpílime júkuru pe Onorúgamecho ꞌnátiga ꞌwe ꞌla nélagá. Tabilé weꞌká rawé rokáré napurigá sebámala alué Onorúgame. 9 ꞌEmi Onorúgame oyérame, tase najkuéliga raꞌichawa ꞌemi aꞌboi ralámuli. ꞌEmi alarigá nokisáká, Onorúgameka ꞌemi gastigárimala. ꞌWe ꞌla ꞌnátaga, alué napu gustisia olámili ju ꞌma buigá ajtí oꞌinamia gustisia olá. 10 ꞌEmi Onorúgame oyérame, ꞌwe ꞌla naꞌtawa churigá níligo alué ꞌya mochígame ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame. ꞌWe ꞌla maꞌchígame nérékuru ꞌwe ꞌla anáchaga mochíligo tabilé resí anigá rekó resí oliáe. 11 ꞌWe ꞌla naꞌtawa, alué ꞌla anáchameka asíriga ꞌla raꞌsálagá mochime kámpué. ꞌEmi ꞌla machí churigá anáchiligo alué ꞌya bejtégame rió napu Jobi anilime nílige napu ꞌwe ꞌla anáchale rekó resí ikié. ꞌEmi ꞌwe ꞌla machí ꞌwe semati raweli ꞌyáligo Onorúgame napuꞌlige alué rió anachasa. Onorúgameka asíriga naꞌtemame ju suwábaga ralámuli jena wijchimoba mochígame. n  

 

 

 

Jena ruwimela ꞌla raꞌichálime ko Onorúgame ꞌyuga

12 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napurigá ne, napuꞌlige ꞌemi ꞌla

sébali olánilisa bilé nóchali tase regá aniboa: «Alué rewagá ꞌla guꞌírisa ꞌla kékuru neꞌchí», regá ma: «Ye gawí neꞌchí ꞌla guꞌírisa, ꞌla képá», napurigá nokame ju ralámuli jurío. Pe regá aniboa ꞌnalina: «Neka ꞌla bijchiá ꞌla sébali olámala», ꞌlige ꞌla sébali oliame júkuru. Pe echilú aniame júkuru, tase reꞌpá ajchigá raꞌichawa. 13 ꞌEmi níriga cha ikisuga yati raꞌichálime júkuru Onorúgame ꞌyuga iwérali tániga. ꞌLige ꞌwe raꞌsálagá mochíriká ꞌliko wikará mochiwa Onorúgame nila wiká. 14 Bilé ralámuli tabilé nílisaká aꞌwalí bilé rawé ꞌwe nayua boꞌisá ꞌlige tabilé gainasa ꞌla ꞌnata, yati bayémili júkuru alué eꞌwélala Onorúgame oyérame nuleme napurigá nawámala, ꞌlige napurigá raꞌichámempá Onorúgame iwérali tániga, olibo rakala wiꞌila ujchegá moꞌólachi alué nayume napurigá Onorúgame ꞌla ꞌyámempá iwérali. 15 ꞌLige alué eꞌwélala jurío ralámuli nuleme ꞌla ꞌwe ꞌla oyériga ꞌlige ꞌla bijchígiga tánisa Onorúgame, ꞌla yati nejkúrome ko Onorúgame, aꞌliko ꞌla yati saꞌwimela alué nayume. ꞌLige alué nayume resí ꞌsika ilírome nisa napuꞌlige ꞌwe ꞌla oyériga tánisa, Onorúgameka ꞌla eꞌkámala. 16 ꞌLa ruwame júkuru ꞌemi aꞌboi napuꞌlige seꞌwiná nokisá. ꞌLige ꞌla tánilime júkuru Onorúgame napurigá ꞌla eꞌkámala mué gompaniérola napuꞌlige alué mué gompaniérola seꞌwiná ꞌsisa, napurigá ꞌla saꞌwimela ꞌlige napurigá ꞌla Onorúgame ꞌyuga  

 

 

 

n 5:11 Eꞌnesi alué libro napu Job anilime ju alé Antiguo Testaméntochi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

625

SANTIAGO 5

naꞌtámala. Bilé rió ꞌwe ꞌla rió nisa ꞌla Onorúgame oyérame, napuꞌlige tánisa Onorúgame iwélali napurigá ꞌla eꞌkámala seꞌwiná ꞌsíkame rió, ꞌliko Onorúgame ꞌwe ꞌla eꞌweme júkuru. 17 Alué rió ꞌya bejtégame napu Elíasi anilime nílige, alué rioka pe napurigá ramué nile. ꞌLige alueka Onorúgame tánile napurigá tabilé uꞌkumela, ꞌlige tabilé uꞌkule jena Israeli bakiá bamí miná nasipa. 18 ꞌLige aꞌkinana tánile uchéchigo siné Onorúgame napurigá  

 

uꞌkumela aꞌlige ꞌla uꞌkule, ꞌlige asíriga ꞌla rakele goꞌame. o 19-20 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, alué rió napu ꞌla rejcholi ruyeme ju alué ꞌwe chátiri ꞌnátame rió napu pe chátiri bowechi eyena, alué rió rejcholi ruyame ka ꞌla maꞌchí pame ju alué chátiri ꞌnátili. Alué rió napu ꞌwe resítiri ꞌnátaga eyénilige ꞌma tabilé resítiri ꞌnátaga einámala, ꞌma tabilé chátiri bowechi. Pe ikí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

o 5:18 Eꞌnesi 1 Reyes 17–20.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Primera Carta del Apóstol San Pedro

Ye osilika nulárigime nile osíniliga alué Pégrote ꞌwe ꞌya baisá makué bamí abé aꞌkinana Esukristo mukusá. Ye osilika nulale osíniliga alué Pegro napurigá ꞌwe oilárimala uché jaré alué Onorúgame oyérame alé weꞌkanami ejperégame alé Asia anilichi. ꞌLige alué ralámuli napu ꞌla narele ye osilí ꞌwe resí nilia mochile. Mayelia ye biꞌlepi osilí sinékó oꞌtólirigo bilena pueblo ꞌlige uchéchigo bilena, mayelia arigá weꞌkanami sébaligo. Ye osilika ruwime ju tachiri gite nawáliga Esukristo jena wijchimoba. ꞌLige aminami ye osilí ꞌwe ꞌla maꞌchígime ruwí churigá ejperélitiká ralámuli napu ꞌla Onorúgame oyérame niru.

1

Ye Ju Alué Apeli Bajchá Osirúgime Napu Osale Pegro

 uira suwábaga ꞌemi ralámuli K Onorúgame oyérame. Ne Pegro Esukrístote ꞌyárigame ju nóchali napurigá nulame nímala ne ꞌlige napurigá einámala ne ichúrimi ralámuli beníriga Onorúgame nila raꞌíchali. Reporali náwala ne suwábaga ꞌemi napu mochí jipe ichúrimi seꞌwí napu tase ꞌla ꞌemi aꞌboi ejperélachi ju. Jaré ꞌemi mochíkuru jipe alé Ponto anilichi, ꞌlige jaréchigo Galasia anilichi, ꞌlige jaréchigo Kaparosia anilichi, ꞌlige jaréchigo Asia anilichi, ꞌlige jaréchigo Bitinia anilichi. 2 Suwábaga ꞌemi oséguru ne napu Onorúgame ꞌma ꞌla ꞌnata asálige bajchabéchigo ꞌemi wanápamia napurigá ꞌla eꞌwame  

nímala ꞌemi napu Onorúgame najkí. Onorúgame boꞌné Alawálate biꞌwele ꞌemi alawala napurigá ꞌla eꞌwímala ꞌemi alué Onorúgame. ꞌÉmika ꞌma ꞌla biꞌwígame alawégame ju napugiti Esukristo ꞌma mukúligame bilena gulusichi ꞌemi nila gastigo oꞌtogá. Onorúgame ꞌla naꞌtemasa ꞌla képá ꞌemi napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla ganíliga ejperélamala. Jena ruwimela Pegro ruwíligo ꞌla narépulikó napu Onorúgame nejímorílige

3 Senibí

ꞌwe aꞌlá aniboa ꞌwe aꞌlá nejkúrame ko Onorúgame alué Esukristo Oꞌnola napu ju ramué nuleme. Napuꞌlige Esukristo ajánasa alésí akiná ꞌwe 626

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

627

1 PEDRO 1

aꞌlá semáriga ejperéliru ramué napugiti Onorúgame ꞌwe aꞌlá naꞌtemáligame ramué, ꞌlige ꞌwe aꞌlá machigá mochiru ꞌma ꞌla biꞌwígame alawégame nírigo. 4 Abiena ꞌwe aꞌlá machigá mochiru ꞌwe aꞌlá nejimio Onorúgame napu nejímorílige napuꞌlige moinásiga rewagachi. ꞌWe aꞌlá semáriga ju, pecha seꞌwiná ikimélagó. 5 ꞌÉmika ꞌwe ꞌla bijchigi napu aní Onorúgame, alekeri Onorúgame ꞌwe aꞌlá repú ꞌemi boꞌné aꞌwalílate napurigá ꞌla narémala ꞌemi napu Onorúgame nejílala ju napuꞌlige ꞌma sebasa raweli napuꞌlige narépuli ju napu nejímorílige. 6 Alekeri ꞌwe aꞌlá raꞌsáligá mochí ꞌemi, rekó iꞌsínimi ꞌwe resí ikié ꞌemi alemi napu ꞌemi mochí. 7 ꞌÉmika ꞌwe resí ikíguru napurigá ꞌla machimela ꞌemi pala ꞌla bijchiá ꞌla bijchígame ka ꞌemi napu aní Onorúgame. ꞌÉmika ꞌwe ꞌla bijchigi napu aní Onorúgame. ꞌWe aꞌlá ju alué ꞌnátili meꞌtigá alué ꞌoro. Alué ꞌóroka naꞌichí wajsélime ju bilena sikolichi napurigá ꞌla biꞌwígame maꞌchínamala alué ꞌoro. Aꞌchigóriga júkuru ꞌemi naꞌtálila, Onorúgameka elame júkuru napurigá resí ikimela ꞌemi, ꞌlige ꞌemi tabilé aꞌrésaká Onorúgame oyeria rekó ꞌwe resí ikié ꞌemi ꞌliko ꞌla biꞌwimela ꞌemi aꞌboi alawala. Alarigá Esukristo ꞌwe aꞌlá semáriga raꞌichámala ꞌemi olagá napuꞌlige uché ku nawasa jena wijchimoba. 8 ꞌÉmika ꞌwe ꞌla nirame ju alué Esukristo rekó ꞌemi tabilé siné eteme képá, ꞌlige jipe ꞌwe aꞌlá bijchígiga napu aní Onorúgame ꞌwe aꞌlá raꞌsálá ꞌemi, ꞌlige tabilé  

 

 

 

 

gayena ꞌemi ruyá chiena raꞌsálá mochigo ꞌemi, pecha iꞌtigá raꞌíchali alarigá aniá, 9 napugiti ꞌémika aminabi ꞌwe aꞌlá námame churigá ka napuꞌlige ꞌwe ꞌla bijchígilia napu aní Onorúgame. Aminami ꞌwe ꞌla bijchígiga ꞌemi ꞌwe aꞌlá biꞌwimela ꞌemi alawala. 10 Suwábaga napu ruwime nile napu anele Onorúgame ꞌwe aꞌlá machile churigá ꞌla biꞌwime ko ralámuli alawala ꞌlige ꞌwe aꞌlá raꞌíchaturu tachiri ꞌyamio Onorúgame ꞌemi. 11 Kristo Alawálaka ꞌwe aꞌlá machírile alué ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame chiena resí ikimeo Kristo ꞌlige chiena aꞌlá semati raweli naremio kúchigo alué Kristo abé aꞌkinana ꞌlige alué Onorúgame nila raꞌíchali nareme ka ꞌwe eꞌwérali olale machináliga chiéniko ikimeo suwábaga alarigá. 12 ꞌLige Onorúgameka ꞌwe ꞌla machírile tabilé pe aꞌboi niga ejtebimio alué raꞌíchali alué Onorúgamete nulalime napurigá benírimala ralámuli. Onorúgameka machírilekuru alué boꞌné nuleme ralámuli, alué nujubá ejperélimili ralámuli benimeo alué raꞌíchali, alué ralámuli napu narémili nile semati raweli. Alué júkuru raꞌíchali napu beníriliru ꞌemi Onorúgame Alawala aꞌwalílate, alué Alawá napu ꞌpa rewagáchika julárigame ju. Alué santo ánjeli rewagachi mochígame ꞌwe machinálilechigó chiéniko ikimeo suwábaga alarigá.  

 

 

 

Jena ruwimela Pegro ruwíligo ejperéliwilikó napurigá Onorúgame najkí

13 Alekeri

ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochiwa, ꞌwe aꞌlá machigá tachiri chonoká

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

628

1 PEDRO 1 mochigo ꞌemi aꞌboi napurigá ꞌla gainámala bilé nóchali. ꞌWe aꞌlá machigá mochiwa ꞌwe aꞌlá nejkúrimio Onorúgame napuꞌlige Esukristo uché ku nawasa. 14 ꞌLa ganíliga ejperélawa, ꞌla napurigá alué ꞌkuchi ꞌwe aꞌlá eꞌwame. Tase ejperélawa napurigá ejperégame nile ꞌemi ꞌya napuꞌlige taꞌchó oyeria Onorúgame, tase cha nokiboa chibi nokinálisiga. 15 Iligá jípeko ꞌla ganíliga ejperélawa ꞌla napurigá Onorúgame najkí napugiti Onorúgame napu ꞌemi wanápale, pecha chátiri ꞌnátame kame. 16 Aka Onorúgame nila raꞌíchali regá aníché: «ꞌLa ganíliga ejperélawa ꞌla napurigá ne najkí, neka ꞌla biꞌwígame alawégame kame.» 17 Onorúgame napu ꞌla sébali gastigárime ju ralámuli tase regá anigá: «Yeka tabilé gastigárimala ne rekó resí ꞌsíkame ke.» ꞌEmi «Oꞌnó» aneme nísaká Onorúgame, ꞌliko ꞌemi ꞌla nirámili ju senibí rawé Onorúgame napuꞌlige bijí jena gawichí mochiga, 18 napugiti Onorúgame ꞌwe ꞌla machíriligame ꞌemi tabilé ꞌla ko alué ꞌnátili napu beníriliru ꞌemi alué ꞌya mochígame ꞌemi umúlilate rekó alué ꞌemi umúlila ꞌwe aꞌlá kolae alué aꞌboi naꞌtálila. ꞌLige ꞌemi aꞌboi ꞌla machí tase pe tabiri tábirite najtétiligo Onorúgame napurigá ꞌemi ꞌwe aꞌlá ꞌnátame nímala, alueka pecha ꞌórote najtétilekó, 19 iligá Onorúgameka alué Kristo elalate najtétile, napugiti napuꞌlige meꞌlisuga alué Kristo bilena gulusichi ujchagá, alueka níligame napurigá bilé boꞌá meꞌliame Onorúgame kógilime. Alarigá nílekuru alué Kristo.  

 

 

 

 

 

20 Suwábaga

ye tábiri napu ruwí ne, Onorúgameka ꞌma ꞌla ꞌnata asale bajchibéchigo taꞌchó newá gawí, iligá pe ꞌma guwichí nawale Kristo jena wijchimoba ꞌwe kulí. Boꞌné Onorúgame alarigá ꞌnata asale tachiri ꞌla ko ꞌemi níriga. 21 ꞌÉmika ꞌwe ꞌla oyérame júkuru Onorúgame napugiti Kristo nawáligame bilena gulusichi mukumea ꞌemi nila gastigo oꞌtogá ꞌlige aminami ꞌwe ꞌla machiame ꞌemi Onorúgame ajalí ꞌyáligo alué Kristo ꞌlige waꞌlula neraga ajcháligo alé ꞌpa rewagachi, alekeri ꞌemi ꞌla bijchigi napu aní Onorúgame. 22 ꞌÉmika ꞌwe ꞌla biꞌwígame alawégame gayénale napugiti ꞌemi ꞌwe ꞌla eꞌwáligame alué Onorúgame nila raꞌíchali napu tabilé ꞌyégali ruwime ju. Onorúgame Alawala ꞌwe ꞌla guꞌírile ꞌemi napurigá ꞌla eꞌwímala ꞌemi Onorúgame. ꞌLiko ꞌla ganíliga járowa oꞌmaka ꞌemi. 23 ꞌÉmika napurigá uché oꞌchérigame alarigá júkuru, nobi tabiléchigo ꞌemi aꞌboi eꞌyela rojpálachigó, ꞌemi eꞌyélaka ꞌma suwime ju siné rawé, ꞌémika napurigá uché siné oꞌchérigame alarigá júkuru napugiti ꞌémika ꞌla bijchígiligame Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige alué raꞌíchalika senibí nerúlamala. 24 Aka regá aníché Onorúgame nila osilichi: Suwábaga ralámuli napurigá gajsalá alarigá ju. Alué gajsalá jami jágame ꞌwe ꞌla semati sewame ju nobi ꞌmáchigo wakíbame júkó alué gajsalá ꞌlige ꞌma rujsume ju alué sewalá. 25 Alué Onorúgame nila raꞌíchalika tabilé siné che ikime ju.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

629

1 PEDRO 1​, ​2

Alué raꞌíchali júkuru napu beníriliru ꞌemi. ꞌLiko ꞌemi níriga ꞌma tase cha nokiboa, tase ꞌyégame niwa, tase neꞌochawa ralámuli ꞌwe cha nokame níriká, tase nejkemewa napuꞌlige bilé ralámuli ꞌwe ꞌla nóchachi, ꞌlige tase rupoa uché bilénami bilé ꞌyégali pe bilé naꞌáwali oꞌinániliga. 2 Napurigá uꞌkuchí ꞌkuchi pe kulí oꞌchérigame aꞌboi eꞌyela chiꞌwala ꞌyáame júturu chiꞌnálichi, ꞌemi aꞌchigóriga ꞌyáawachigó alué aꞌlala ꞌnátili. ꞌWe ꞌla ꞌyáasaká ꞌemi alué aꞌlala ꞌnátili ꞌliko aminacho Onorúgame oyérame nímala ꞌemi ꞌlige ꞌla biꞌwígame alawégame nímala ꞌemi. 3 ꞌÉmika ꞌwéchigo ꞌla machiame chiena ꞌla semáriga nejkúrime ko Onorúgame.

2

 

 

Jena ruwimela Pegro ruwíligo Krístoka ko napurigá alué rejté napu ralámuli gawéliga etele

4 ꞌLiko

aminacho abé aꞌlá oyériwa alué Esukristo napu ju napurigá bilé rejté napu ralámuli gawéliga etele napuꞌlige alué waꞌlú reꞌobá newá, nobi alué rejteka abéchigo najtékame júkó, napu Onorúgame tabilé gawélele. a 5 ꞌYako alé reꞌobachi bejtégame nile Onorúgame Alawala. Jípeko ramué alawálachi pachágana ajtí, ꞌliko ramué niru napurigá bilé reꞌobá waꞌlú. Ramueka niru napurigá bilé rejté alué waꞌlú reꞌobá newárigime. Abiena nirú ramuéchigó napurigá eꞌwélala balé napu nóchame ju Onorúgame nila nóchalichi. ꞌLiko ꞌwe ꞌla eliwa napurigá Onorúgame  

nulémala ꞌemi. Boꞌné Esukristo ꞌwe ꞌla guꞌiri napurigá ꞌemi ꞌla eꞌwame nímala napu aní Onorúgame. ꞌLige ꞌémichigó aꞌchigóriga ju napurigá alué rejté, ꞌlige Onorúgame ꞌemi nulémala napurigá ꞌemi benírimala ralámuli napurigá ꞌla Onorúgame oyérame nímala aminacho weꞌká ralámuli. 6 Aka regá aníché Onorúgame nila osilichi: ꞌWe ꞌla eꞌnésibá, ye rejté ajchámala ne jena Sioni anilichi weꞌká riógichi, ye rejteka abé aꞌlala júkuru meꞌtigá suwábaga che jarela, ꞌlige suwábaga ralámuli napu ekí ꞌla nirame ju alué rejté, tabilé siné chijúniga eꞌyénamala. 7 ꞌLige ꞌemi níriká napu ꞌwe ꞌla bijchígame ju napu aní Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌwe najtékame ju alué rejté, ꞌlige ꞌla tase gawéliga eté ꞌemi alué rejté ꞌwe aꞌlala. ꞌLige ꞌma sebárilekuru raweli alué ralámuli napu tabilé ꞌla nirame nile napu aní Onorúgame. Alé Onorúgame nila osilichi regá aní: Alué rejté napu ralámuli nóchame pe gawéliga etele, abé aꞌlala rejté ju jipe, abé aꞌlá asíbagame. 8 Abiena regá aníchigó Onorúgame nila osilichi: Bilé rejté napu torómala ralámuli, rejté napu ralámuli roꞌábamala. Alué ralámuli ꞌma toroka eꞌyena napuꞌlige tabilé eꞌwá napu aní Onorúgame nila osilí. Alarigá gastigari Onorúgame alué ralámuli.  

 

 

a 2:4 Napuꞌlige Pegro rejté aniá pe Esukristo olagá aní.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

630

1 PEDRO 2 Jena ruwimela ꞌma ꞌla Onorúgamete wanáparigame nírigo 9 ꞌÉmika

wanáparigame ju Onorúgamete napurigá Onorúgame nochálilachi nochámala ꞌemi. ꞌEmi ralámuli ju napu Onorúgame wanápale. ꞌEmi ralámuli ꞌla Onorúgame oyérame ju. ꞌÉmika nokimela suwábaga ralámuli beniria chiena ꞌla semáriga nejkúrame ko Onorúgame, napugiti ꞌémika Onorúgamete buinárigame kame alé ꞌwe resírikáchi napurigá ꞌla aꞌkabámana eꞌyénamala ꞌemi. 10 ꞌYabeko ꞌemi tabilé wanáparigame nile Onorúgamete. Jípeko ꞌla wanáparigame júkuru ꞌemi Onorúgamete. ꞌYabeko tabilé naꞌtemaka etélime nile ꞌemi Onorúgamete, jípeko ꞌla naꞌtemaka etélime ju ꞌemi Onorúgamete.  

Jena ruwimela napurigá ꞌla tabilé cha nokogá ejperéliwa napurigá tabilé che animela ralámuli 11 ꞌEmi

Onorúgame oyérame, neka ꞌwe galé ꞌemi, neka raꞌíchaguru ꞌemi napurigá pe sígame neraga jemi wijchimoba. Neka najkíguru napurigá tabilé seꞌwiná nokimela ꞌemi rekó seꞌwiná nokinali nílisa ꞌemi. Onorúgame Alawálaka ku roꞌina ajtí bilé ralámuli seꞌwiná ꞌsínilichi. 12 ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga eꞌyénawa ꞌemi alé ꞌmi napu ejperé alué tabilé Onorúgame oyérame ralámuli. Rekó jipe ꞌwe aniá mochige alué ralámuli ꞌwe cha nokame ralámuli ko ꞌemi, ꞌlige etega alué ralámuli tabilé cha nokame ralámuli ko ꞌemi, arigá iꞌkilimi ꞌwe aꞌlá semáriga  

raꞌichámala Onorúgame olagá, ꞌlige animela ꞌwe ꞌla nejkúrime ko Onorúgame napuꞌlige Onorúgame nawachi gustisia olamia jena wijchimoba. 13 ꞌWe ꞌla eꞌwiwa ꞌemi napuꞌlige nulachi alué eꞌwélala napu Onorúgame mochile jena wijchimoba, ꞌwe ꞌla eꞌwawa alué abé waꞌlula selígame. (Yolí raꞌíchagaká «emperador» anime chujkú alé Onorúgame nila osilichi.) 14 ꞌLige ꞌwe ꞌla eꞌwawa napuꞌlige nulachi alué eꞌsélikame napu mochiárigime ju alué abé waꞌlula selígamete, napurigá gastigárimala alué ꞌwe cha nokame ralámuli, ꞌlige napurigá ꞌla guꞌírimala suwábaga napu ekí ꞌla aꞌká ralámuli ju. 15 Aka Onorúgame najkíché napurigá ꞌla tabilé cha nokame ralámuli nímala ꞌemi ꞌla eꞌwame napurigá tabilé chibi animela ꞌemi olagá alué ralámuli tabilé machime tachiri najkió Onorúgame ꞌlige ꞌwe gawélime Onorúgame. 16 ꞌÉmika lisensia nígame ju napurigá eꞌyénamala Onorúgame nila raꞌíchali beníriga ralámuli, nobi tabiléchigo regá anigágó: «Ramueka pecha neꞌocháwagó rekó chibi nokiáe napugiti ramueka ꞌla lisensia nígame nírigime napurigá ichúrimi eꞌyéniwa.» ꞌÉmika benírimili júkuru ꞌla napurigá ꞌla Onorúgame nila nóchalichi nóchame. 17 ꞌWe aꞌlá niraga etewa suwábaga ralámuli. ꞌWe aꞌlá niraga etewa alué ralámuli Esukristo oyérame. ꞌWe ꞌla oyériwa Onorúgame. Aminami ꞌwe ꞌla nirawa alué abé waꞌlula selígame.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

631

1 PEDRO 2​, ​3

Jena ruwimela Pegro ruwíligo Esusi tabilé chéláligó rekó resí oliae 18 ꞌEmi

ralámuli napu nochárilime ju bilena galírale tabilé najtétiga ꞌwe ꞌla niraga eꞌwime niwa alué ꞌemi aꞌboi batrónila. Tase pe alué batroni tabilé che anime ꞌwe aꞌlá eꞌwime niwa, abiena alué ꞌwe cha anime batroni ꞌwe aꞌlá eꞌwíwachigó. 19 ꞌWe aꞌlá júkuru anachalia rekó resí oliáe ꞌemi peka resí nokágame ke ꞌemi, ꞌémika pe Onorúgame oyériga ꞌla anáchame kame. 20 ꞌEmi níriga pecha najtékame júkó anachalia napuꞌlige gastigárilia pe cha nokágame nísaká ꞌemi, pe rioksi anachálinti kárélamala. ꞌEmi ꞌwe resí oliáe peka resí nokágame ke ꞌemi, ꞌliko ꞌwe ꞌla guꞌíriwa ꞌemi Onorúgamete, ꞌliko pecha chérélamalagó rekó resí oliae ꞌemi. 21 ꞌÉmika Onorúgamete wanápurigame júkuru napurigá resí oláwachigó ꞌemi. Napurigá anáchale Esukristo jena wijchimoba ꞌemi alawala biꞌwea, ꞌémichigó ꞌla anachawa resí oliae. 22 Alué Esukrístoka pecha siné iníliga ilírome níleko ꞌlige aminami pecha ꞌyégali raꞌíchali raꞌíchalekó. 23 Napuꞌlige Esusi jechalia ꞌlige chibi anilía, alueka pecha chibi anigá nejélekó. Esúsika iligá ꞌwe ꞌla Onorúgame ꞌyuga raꞌíchame nile napurigá Onorúgame oꞌtomela alué Esusi alawala, Onorúgame napu ꞌwe ꞌla sébali gastigárime ju ralámuli. 24 Alué boꞌné oꞌtólekuru ramué nila chátiri ꞌnátili napuꞌlige meꞌlisuga bilena gulusichi ujchagá, alarigá mukúlekuru napurigá ramué ꞌma aꞌrewa cha noká. Krístoka resí  

 

 

 

 

 

oláliru napurigá ꞌemi alawala ꞌla biꞌwígame nímala. 25 ꞌYako ꞌemi napurigá boꞌá eꞌwegágame alarigá eꞌyéname kéturu. Jípeko ꞌma jsílikuru ꞌemi napu ajtí Kristo napu ju napurigá boꞌá neseme napu ꞌémi repume ju.  

Jena ruwimela Pegro ruwíligo churigá ejperélimili ko alué ralámuli newíkame

3

ꞌEmi umugí ꞌwe ꞌla eꞌwímili júkuru rió ꞌemi aꞌboi ꞌyula napurigá alué rió ꞌwe ꞌla etémala ꞌwe ꞌla aꞌká ko ꞌemi umugí ꞌla sébali olame napu nulá ꞌemi aꞌboi ꞌyula. ꞌLiko jaré ꞌemi ꞌyula tabilé oyérame nísaká Onorúgame ꞌla bijchígimala napu aní Onorúgame pe ꞌemi umugí etega ꞌwe aꞌlá aꞌká umugí ko ꞌemi ꞌla eꞌwime ꞌemi aꞌboi ꞌyula, 2 ꞌlige ꞌwe ꞌla machimela ꞌwe ꞌla eꞌwime umugí ko ꞌemi ꞌlige ꞌwe ꞌla Onorúgame oyérame. 3 Umugí, tase umugílame niwa rekó ꞌwe aꞌká siꞌpúchigame nírige ꞌlige ꞌwe najteme, ꞌlige ꞌwe najteme eꞌkarúgame tábiri uchúchiga ꞌemi gupálachi, ꞌlige weꞌlá ꞌórote newárigime, ꞌlige goloka ꞌwe najteme. 4 Onorúgame níriká pecha najtékame júkó suwábaga alué tábiri ꞌwe najteme. Abé aꞌlá ju ꞌlina ꞌwe aꞌlá mukí níriga ꞌwe aꞌlá ꞌnátame ꞌwe ꞌla biꞌwígame alawégame, alué alawaka pecha che ikimélagó. Suwábaga tábiri napu tabilé alawá ju, alueka suwíbame ju. Alarigaka ꞌwe najtékame júkuru ꞌemi Onorúgame níriga. 5 Alarigá nile alué umugí ꞌya mochígame Onorúgame oyérame ꞌlige napuꞌlige nulachi ꞌla eꞌwime  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

632

1 PEDRO 3 nile rió aꞌboi ꞌyula. 6 Alarigá nile alué Sara ꞌwe ꞌya bejtégame, ꞌwe ꞌla eꞌwime nile alué boꞌné ꞌyula Abraámi rewégame. Regá aneme nile alué Sara alué Abraámi: «Muérigo waꞌlula nulame.» ꞌEmi napurigá alué Sara ꞌkúchila kárékuru ꞌwe ꞌla eꞌwime nísaká aꞌboi ꞌyula tabilé majaga. 7 ꞌEmi rió umugí ꞌyúgame aꞌchigóriga níwachigó ꞌemi aꞌboi ꞌyula umugí ꞌyuga, ꞌwe ꞌla naꞌtemápua, ꞌwe ꞌla nirawa umugí, alueka pecha ꞌme aꞌwágame kame. Alué ꞌemi ꞌyula umugika abiena ꞌla Onorúgame oyérame kame, ꞌlige narémili ju napu nejímili ju Onorúgame rewagachi. ꞌWe ꞌla repúpua ꞌemi ꞌyula umugí napurigá ꞌwe ꞌla najtékame nímala napuꞌlige ꞌemi Onorúgame ꞌyuga raꞌíchachi iwérali taga.  

 

Jena ruwimela Pegro ruwíligo ꞌwe ꞌla anachálime ko rekó chibi anilíe 8 Oꞌmaka

ꞌwe ꞌla biꞌlepi ꞌnátaga mochiwa, ꞌwe ꞌla ganíliga, ꞌwe ꞌla naꞌtemaka aꞌbopi, ꞌlige ꞌwe ꞌla nakúriga. 9 Napuꞌlige jaré ralámuli ꞌwe cha nokachi, ꞌémika tase che olawa alué ralámuli cha nokame. Napuꞌlige jaré ralámuli ꞌwe cha anichi ꞌémika tabilé che anewa, iligá ꞌémika ꞌwe tániwa Onorúgame napurigá guꞌírimala alué ralámuli cha anime napurigá ꞌla semátiri ꞌnátili ꞌyámala napugiti alarigá najkiame Onorúgame ꞌlige alarigá nokisáká ꞌemi Onorúgame semati raweli ꞌyámala. 10 Regá aníché Onorúgame nila raꞌíchali: Bilé ralámuli ꞌwe ganíliga bejtélenilisa boꞌnepi  

 

ꞌwe ꞌla tabilé che anigá raꞌichámili júkuru uché jaré ralámuli olagá, tase ꞌyégali raꞌíchaga. 11 ꞌWe ꞌla guꞌíriwa uché jaré ralámuli. Tase chibi nokogá eꞌyénawa. Senibí ꞌwe ꞌla niraga ejperélimili júkuru ꞌemi uché jaré ralámuli, tase chibi anigá. 12 Onorúgameka ꞌwe aꞌlá repuka ajtigame alué aꞌká ralámuli tase iꞌnílime ꞌlige ꞌwe ꞌla gepume ju napuꞌlige táachi iwérali, nobi Onorúgameka ꞌwéchigo ayoga ajtíkó alué iꞌnílime ralámuli ꞌyuga. 13 ¿Chiérite cha oláwawé ꞌemi ꞌla senibí ꞌla aꞌká ralámuli nísaká ꞌemi, tase iꞌnílime? Tabilé ꞌwésiguru. 14 Napuꞌlige ꞌemi ꞌwe resí oliae Onorúgame oyérame kóriká, ꞌwe raꞌsálagá mochiwa. Tase ꞌwesi ralámuli majawa, nibilé tábiri majawa, 15 iligá ꞌwe ꞌla nirawa Kristo napu ramué nuleme ju. Senibí ꞌwe ꞌla rejchiruga mochiwa, ꞌla benigá nejiawa napuꞌlige ralámuli rukechi chonigá ꞌemi ꞌwe ꞌla oyérame ko Esukristo. 16 ꞌWe ꞌla iꞌkilí nejiawa tase ayógame raꞌíchaga, ꞌla niraga. Tase chibi anigá raꞌíchiwa napurigá chijúniga ejtebímala ꞌémi alué napu gawelia mochime ju ꞌemi olagá, ꞌemi napu Kristo oyérame ju. Alueka chijúniga ejtebímala etega ꞌwe ꞌla raꞌíchame ko ꞌemi. 17 Abé aꞌlá ju ꞌwe aꞌlá nochalia rekó resí ikié ꞌemi, boꞌné Onorúgame alarigá najkisáká napurigá resí ikimela ꞌemi.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

633

1 PEDRO 3​, ​4

18 Esukristo

abiena resí ikile, ꞌlige pe siꞌnepi resí ikile biꞌwigá ramué alawala. Esukrístoka rekó tabilé che ꞌsíkame ke abirigá meꞌlíliru, alué cha nokame ralámuli neraga. Alueka mukúlekuru napurigá ramué ꞌla Onorúgame oyériwa. Rekó meꞌliruge, Onorúgame ku ajánirile. 19 ꞌLige ku ajánasa Esukristo, simile regá anemia alué alawá galírale moꞌáriga mochígame Riáblote chaꞌpiruga: «ꞌWe ꞌla ju resí ikiá ꞌemi, pecha ꞌla niráligime ꞌemi neꞌchí.» 20 Alué ralámuli napu tabilé eꞌwálige ꞌya napuꞌlige alué Noé bijí bejtégichi jena wijchimoba, ꞌya aꞌlige Onorúgame ꞌwe ꞌla buwélekuru alué alawá napurigá ꞌla Onorúgame oyéramala napuꞌlige Noé newachi alué barko nobi tabiléchigo eꞌwálekó. Pe osánópi ꞌla moꞌile alé bárkochi. ꞌLige aꞌkinana waꞌlú uꞌkusá, tabilé suwile siꞌlika. 21 Alué baꞌwika pe ruwime kéré alué baꞌwí napu rewarálime niru. Napuꞌlige rewaralia ramué baꞌwichí nasipa jaga pecha júkó napurigá biꞌwiboa chiꞌcholi, alueka júkuru napurigá uché jaré ralámuli etémala ꞌla Onorúgame oyérame nírigo, ꞌlige ꞌma bujérigime nírigo alué chátiri ꞌnátili napugiti Esukristo ꞌma ꞌla ku ajánaligame, 22 ꞌlige jipe ꞌpa rewagachi ajtí Onorúgame ꞌyuga alé wajtoná napu Onorúgame ajtí, ꞌlige jípeko alué ju nuleme suwábaga santo ánjeli rewagachi mochígame ꞌlige suwábaga alué eꞌwélala nuleme napu nulame ju rewagachi.  

 

 

 

Jena ruwimela Pegro ruwíligo aꞌpílipi ꞌemi ꞌyárigame ko nóchali napurigá ꞌla sébali olámala ralámuli guꞌíria

4

K risto ꞌwe resí ikile napuꞌlige meꞌliae, alekeri ramué pecha

chélátéko rekó resí ikiae, napugiti alué resí ikime ka, pe alué chátiri ꞌnátili aꞌregá resí ikime kame 2 ꞌwe ꞌla semáriga bejtélimia bijí jena wijchimoba asagá napurigá Onorúgame najkí, tase napurigá najkiá ramué aꞌboi. 3 ꞌÉmika ꞌwe ꞌyako pe napurigá ralámuli tabilé Onorúgame oyérame alarigá ejperégame nílekuru ꞌemi chibi nokame, najkigá eꞌyéname nílekuru ꞌemi peka aꞌboi nila ke, ꞌlige aminami weꞌká umugí ꞌyuga okome nile ꞌemi, ꞌwe rasigá bajime nílekuru ꞌemi rekútime, ꞌwe newame nílekuru ꞌemi piesta ꞌwe ꞌla oyériga alué eꞌkarúgame tábiri napu ꞌemi aꞌboi ralámuli newame nile iwérali tánimia napurigá Onorúgame niraga peka ꞌla Onorúgame kachi. 4 ꞌLige jípeko alué ralámuli napu tabilé oyérame ju Onorúgame ꞌwe gawélime ju ꞌemi olagá, ꞌémika ꞌmáchigo tabilé ꞌyuga eꞌyéname kame alué ralámuli cha nokame. 5 Alueka ruyémili júkuru Onorúgame suwábaga napu ekí tábiri resí nokale alué aꞌboi, alué Onorúgame napu ꞌma ꞌla ꞌnátaga ajtí gatemia ralámuli suwígame ꞌlige ajágame ꞌyuga. 6 Onorúgame nila raꞌíchalika ꞌma ꞌla ruyérigame níligame alué ralámuli bijí ajagá mochígichi ꞌlige alekeri suwábaga ralámuli machí ꞌwe resí nokáligo. Bilé rawé gastigáriwili ju alué ralámuli alawala. 7 Tabilé weꞌká rawé rokáré ye gawí suwibamia alekeri ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochiwa Onorúgame ꞌyuga raꞌicha ꞌlige iwérali tania. 8 ꞌLige ꞌla ꞌwe ꞌla ganíliga ejperéliwa ꞌemi aꞌbopi ꞌla galegá, napugiti regá  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

1 PEDRO 4​, ​5

634

kame: Bilé ralámuli napu ꞌla galegá eteme ju uché jaré ralámuli, alueka ꞌla gainámala eꞌká napuꞌlige resí ꞌsichi uché bilé ralámuli. 9 ꞌLa eliwa napurigá ꞌemi ejperélachi okómala ꞌlige ꞌla ꞌyawa goꞌame najkisáká, tase ayoga boꞌnepi. 10 Aꞌpílipi ꞌemi ꞌyárigame júkuru nóchali napurigá ꞌemi sébali olámala ralámuli guꞌíria, alekeri ꞌla alarigá guꞌíriwa. 11 Alué napu Onorúgame nila raꞌichálila benírame ju ralámuli ꞌwe ꞌla raꞌsálagá benírimili júkuru ralámuli alué raꞌíchali ꞌla napurigá aní alué raꞌíchali tase seꞌwináriga. Bilé ralámuli napu uché jaré ralámuli guꞌírame ju, alueka ꞌwe ꞌla bijchiá ꞌla guꞌírimili júkuru ꞌla alué aꞌwalite napu Onorúgame nejí. ꞌLige ralámuli etea ꞌwe ꞌla raꞌsálagá benírime ko, animela: «Onorúgameka ꞌwe ꞌla nejkúrime ju.» Pe Esukristo Alawala ꞌwe ꞌla oilárimala napurigá alarigá animela alué rió. Alarigá nisa ꞌla képá senibí.  

 

 

Jena ruwimela Pegro ruwíligo ꞌwe raꞌsálálime ko napuꞌlige resí ikiá 12 ꞌEmi

napu ju Onorúgame oyérame napurigá ne, napuꞌlige ꞌwe resí ikiá ꞌemi tase lawa: «¿Chonigá alakiche ne?» Napuꞌlige resí ikiá ꞌemi, alueka nímala pala ꞌla bijchiá ꞌla bijchígime ka ꞌemi napu aní Onorúgame. 13 Iligá ꞌwe ꞌla raꞌsáláwa resí ikiá napurigá resí ikile alué Kristo, alarigaka ꞌemi ꞌla raꞌsálámalachigó napuꞌlige uché ku nawachi Kristo waꞌlú aꞌwalí niga. 14 ꞌWe ganíliga mochí ꞌemi rekó ꞌwe resí anilime ke ralámulite pe Onorúgame oyérame kóriká napugiti Onorúgame Alawala senibí  

 

ꞌla ꞌemi ꞌyuga ajtigame. 15 ꞌEmi resí nilia mochígame, tase resí nokogáriká resí nilia mochiwa, tase resí nilia mochiwa pe ralámuli meꞌagáriká o pe chigóriká o pe panápuri resí ꞌsika ilírigoriká. 16 ꞌWe resí anilía ꞌemi Onorúgame oyérame kóriká tabilé chijunawa, iligá ꞌwe raꞌsálagá mochiwa napugiti ꞌma ꞌla Onorúgame oyérame kame ꞌemi. 17 Jipe ꞌma seba raweli napuꞌlige Onorúgame ꞌwe aꞌwágame gastigárimili nile siné rawé suwábaga ralámuli jena wijchimoba, ꞌlige ꞌwe aꞌwágame gastigáriliaguru ramué Onorúgamete rekó ꞌla Onorúgame oyérame nírige, ꞌlige abéchigo resí ikimela alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame. 18 ꞌWe nóchali olagá sebásiga ꞌpa rewagachi ramué ralámuli rekó ꞌla Onorúgame oyérame nírige, ¿ꞌliko chukimélaché alué napu tabilé Onorúgame oyérame ju rekó ꞌla rewagachi moinánilie? 19 Alekeri ꞌemi napu Onorúgame oyérame ju, tase guwana rujsúpua rekó resí níliga ejperégame ke, Onorúgame boꞌné alarigá elá, abichilubi ꞌwe ꞌla aꞌká ralámuli niwa, ꞌlige ꞌla eliwa Onorúgame napurigá ꞌemi repúmala, alué Onorúgame napu ꞌemi newale napu senibí ꞌla sébali olame ju bilé nóchali olá.  

 

 

 

 

Jena ruwimela Pegro bilé ruwíligo bilé nawésali beníriligo alué ralámuli Onorúgame oyérame

5

Bilé rejcholi ruyémala ne alué eꞌwélala napu nulame ju reꞌobachi. Neka abiena waꞌlula júchigó nulame reꞌobachi, ꞌlige neka

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

635

1 PEDRO 5

etuáturu resí ikichi Kristo. Iꞌlibeko etewa chiena aꞌwágame ka Kristo napuꞌlige uché ku nawachi ꞌpa rewagáchika. 2 ꞌWe ꞌla tebúpua alué ralámuli Onorúgame oyérame napu Onorúgame ꞌwe ꞌla repúniliga aꞌrele, napurigá repume ju ralámuli alué boꞌá aꞌboi bujkula. ꞌWe ꞌla ganíliga repúpua ꞌla napurigá Onorúgame najkí, tase repúpua enomí koruka, 3 tase aꞌwágame nulewa, tase niwa napurigá bilé batroni ꞌwe ayoga nulame. Iligá ꞌwe ꞌla repúpua aꞌnalina napurigá lámala alué ralámuli: «Alué rioka ꞌwe ꞌla Onorúgame oyérame ju.» 4 Alarigá ꞌwe ꞌla nímala. Napuꞌlige nawasa alué waꞌlula ꞌemi eꞌwélala repume, aꞌlige ꞌemi narémala bilé gorona b napu tabilé che ikime ju, napu ꞌla nabí niga mochímala ꞌemi. 5 ꞌEmi ejtemali aꞌchigóriga níwachigó, ꞌwe ꞌla nirawa alué eꞌwélala reꞌobachi nulame, oꞌmaka ꞌemi ejtemali ꞌwe ꞌla nirawa ꞌemi aꞌbopi, aka regá aníché alué osilí Onorúgame nila: Onorúgameka tabilé galeme ju alué gunarume ralámuli, iligá ꞌwe la galegá eteme ju alué tabilé gunarume. 6 ꞌWe ꞌla iꞌkilí rió niwa, tase riólame, ꞌla eꞌwagá napu nulá Onorúgame napurigá alué Onorúgame ꞌwe ꞌla najtékame newámala mué. 7 ꞌWe seweti nísaká Onorúgame ruyéwaguru. Onorúgameka ꞌwéchigo naꞌtemame ꞌemi, eꞌwéwagurú napurigá nejkúrimala. 8 ꞌLa ꞌnátaga mochiwa, alué Remónisi napu ju ramué saíla,  

 

 

 

 

 

 

alueka pe ralámuli roꞌábiniliga eyena, eꞌnéniga eyena chieri ꞌla ka rekabalia, alueka eyena napurigá bilé mawiyá ꞌwe opurúgime. 9 ꞌWe ꞌla anachawa rekó ꞌwe ená ꞌsichi Remónisi, ꞌwe ꞌla oyériga Onorúgame, ꞌwe ꞌla bijchígiga napu aní Onorúgame, ꞌwe ꞌla machigá ꞌemi ꞌwe ejelía mochígochigó uché bilénami jena wijchimoba uché jaré napu júpáchigó Kristo oyérame napurigá ꞌemi. 10 ꞌLige ꞌma resí ikisá ꞌemi pe uꞌkabi rawé, Onorúgame ꞌwe ꞌla semáriga ꞌnátame newámala ꞌemi ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátame ꞌlige ꞌla aꞌwágame sulégame, tase umérilime Riáblote. Alarigá guꞌírimala Onorúgame ꞌemi, alué Onorúgame napu ꞌwe naꞌtemá ramué napu najkí napurigá ꞌla rewagachi simawa ramué napuꞌlige suwisuga Esukristo ꞌyuga mochiwa. 11 Onorúgame waꞌlú aꞌwalí nígame ju. Alarigá ju.  

 

 

12 Pe

uꞌkabi osilí náola ne, Silbano osá ye osilí napu ꞌemi náola ne, ye rió Silbano napu ꞌwe ꞌla oyérame ju Onorúgame. Neka ꞌwe ꞌla niraga eté ye rió Silbano. Neka osilí náola ꞌemi napurigá tabilé guwana rujsúmala ꞌemi. Tabilé siné aꞌrewa Onorúgame oyeria. Pecha naꞌtáwagó tabilé nejkúrimio Onorúgame. 13 Ralámuli napu ekí Onorúgame oyérame ju, napu jena Babilonia c ejperé, reporali náwalia ꞌemi. Alué ralámulika Onorúgame wanápale napurigá Onorúgame oyérame nímala napurigá ꞌemi, ꞌlige Marko  

b 5:4 ꞌWe ꞌyako alé Gresia anilichi bilé rió mesa roweka (carrera) bilé gorona moꞌkótilime nile. Alué gorónaka sewate newárigime nile. c 5:13 Mayelia siné kachi pe Roma olagá aníligo napuꞌlige Babilonia aniá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 PEDRO 5

636

napu ju napurigá ne inolá abiena náwaliachigó reporali. 14 ꞌWe aꞌlá reporaga járowa ꞌemi aꞌbopi níriga, ꞌwe ꞌla ganíliga tase  

seweka suwábaga ꞌemi napu Kristo oyérame ju. Pe ikí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Segunda Carta del Apóstol San Pedro

Napuꞌlige nulale osíniliga ye apeli alué Pegro siné kachi ajtíligeréko Roma anilichi. Osele Onorúgame oyérame napu napuíme nílige alé weꞌkaná weꞌká riógachi Asia anilichi napu jipe Turkía anilichi ju. Onorúgame oyérame nílige alué ralámuli napu Páulo benírilige Onorúgame nila raꞌíchali abé iꞌbé. Siné kachi Páulo ꞌma mukúlige mayé, ꞌlige Pégroka tabilé najkile napurigá alué ralámuli aꞌrémala Onorúgame oyeria. Alekeri osele oiláriga alué ralámuli napurigá ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochímala napu benírame ju alué ralámuli ꞌyégali raꞌíchali. Siné kachi Pegro pe aꞌkinana meꞌlírirugerékó alé Roma anilichi.

Ye Ju Nujubá Osirúgime Apeli Napu Pegro Nulale Osíniliga

1

 uira suwábaga ꞌemi ralámuli K Onorúgame oyérame Asia ejperégame. Ne Simoni Pegro Esukrístote nulérigime ju ne napurigá nulame nímala ne Onorúgame nila nochálilachi. Alekeri náule ne ye apeli ꞌwe ꞌla ruigá ye raꞌíchali rejcholi ꞌemi napu ꞌwe ꞌla bijchígame ju Onorúgame nila raꞌíchali aꞌchigóriga napurigá ramué. ꞌÉmika ꞌwe ꞌla bijchígame ju napugiti Esukrístoka ꞌwe ꞌla sébali oláligime, alué napu ramué alawala biꞌwele. Alueka pe Onorúgame ju. 2 ꞌWe ꞌla nisa ꞌla képá Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírasa napurigá aminabi ꞌwe ꞌla machiboa churigá ko Onorúgame ꞌlige Esusi napu ramué  

nuleme ju. ꞌLige alarigaka ꞌwe ꞌla ꞌnátili naꞌtámala ꞌemi. Jena ruwimela Pegro ruwíligo churigá ꞌla sébali olámili ko suwábaga ralámuli napu ꞌla Onorúgame oyérame ju

3 Abé

ꞌla machisúká churigá ko Esusi, ꞌliko abé ꞌla námapua churigá ko Onorúgame aꞌwalila, ꞌlige ꞌla umubawa ꞌla sébali olá napurigá najkí alué. Ramué wanápale napurigá ramué ꞌla narépua alué semátiri tábiri napu nejime ju alué. 4 Onorúgameka boꞌné aꞌwalílate ꞌla sébali olámala napu ꞌla sébali olámorílige. Aní ꞌwe ꞌla sébali olásiká napu nulá alué, ꞌliko ꞌwe ꞌla naꞌtáwará Onorúgame nila  

637 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

638

2 PEDRO 1 ꞌnátali ꞌlige ꞌma tabilé oyérawará alué chátiri ꞌnátali napu nerú jena wijchimoba. 5 Alekeri neka ye rejcholi ruyé ꞌemi napurigá abé ꞌla oyérame nímala Onorúgame: Alekeri ꞌwe ꞌla niraga etewa ralámuli, ꞌlige aminacho ꞌla beniboa churigá ko Onorúgame, 6 ꞌlige aminami tase aꞌrewa napurigá neyúramala alué chátiri ꞌnátali. ꞌWe ꞌla anachawa rekó resí ikié ꞌemi, tase guwana rujsuka, ꞌwe ꞌla oyériga mochiwa Onorúgame. 7 ꞌWe ꞌla niraga etewa uché jaré ralámuli Kristo oyérame napurigá ꞌemi aꞌboi rijimala neraga. Suwábaga ralámuli ꞌla niraga etewa. 8 ꞌEmi aminacho ꞌla sébali olame nísaká ye rejcholi ꞌliko ꞌwe ꞌla ganíliga ejperéramala ꞌemi. Napu ꞌemi bení churigá ko Waꞌlula Esukristo, ꞌla guꞌírimala napurigá ꞌemi ꞌla ganíliga ejperélamala. 9 ꞌEmi tabilé sébali olásaká ye rejcholi, ꞌliko ꞌémika tabilé néráme ju Kristo ꞌma biꞌwíligo ꞌemi alawala. ꞌÉmika tabilé maꞌchílime neraga mochí. 10 ꞌLiko ꞌemi napu Onorúgamete wanápurigame ju napurigá alué oyérame nímala, aminabi ꞌwe ꞌla sébali olawa napu nulame ju Onorúgame. ꞌLige alarigaka tabilé siné guwana rujsúmala ꞌemi. 11 ꞌLige alué Waꞌlula Esukristo napu ramué nuleme ju, ꞌlige napu ramué alawala biꞌweme ju, ꞌwe ꞌla ganíliga rejpórimala napuꞌlige sebasa ꞌemi alé napu ajtí senibí nulá alué. 12 Alekeri aꞌkuepi néláramala ne ꞌemi ꞌwe ꞌla sébali oliame ko napu Onorúgame nulá, rekó ꞌemi  

 

 

ꞌwe ꞌla machiépá ꞌwe ꞌla oyérilime ko Onorúgame ꞌlige aminami rekó tabilé guwana rujsue ꞌemi Onorúgame oyeria. 13 Neka ꞌwe ilimela ꞌwe ꞌla rejcholi ruyea ꞌemi jipe bijí ajagá asagá ne, napurigá ꞌla machigá nokísamala ꞌemi tabilé siné aꞌrilime ko Onorúgame oyeria. 14 Alué Waꞌlula Esukristo ꞌwe ꞌla maꞌchígime ruwí ꞌma pe ꞌwemi mukumeo ne, alekeri rejcholi nejí ne. 15 Neka ꞌwe maꞌchígime benírimala ꞌemi ye raꞌíchali rejcholi napurigá ꞌemi ꞌla nélémala ye raꞌíchali nujubami napuꞌlige ꞌma mukusá ne.  

 

 

Jena ruwimela Pegro etéligo Waꞌlula Esusi napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌíchachi

 

 

 

 

 

16 Raꞌíchali

napu ruyeru ꞌemi larigá ko Esukristo aꞌwalila ꞌlige chiena waꞌlú aꞌwaliga nawamio Esukristo napuꞌlige uché ku nawá jena wijchimoba, alué raꞌíchalika tabilé ꞌyégali kéturu, napugiti ramueka etérigame asíriga ꞌla semáriga ilíligo alé rabó semáriga raꞌósiga, napu nílige Onorúgame aꞌwalila, 17 ꞌlige aminami ramueka akea járigeturu napuꞌlige Onorúgame ꞌwe ꞌla niraga regá anechi Esusi: «Yeka ne Inolá ju alué napu ne ꞌwe galé. Neka ꞌwe raꞌsálagá ajtí ye ne Inolá ꞌyuga.» a 18 Ramueka aꞌboi akea járigeturu alanechi Onorúgame alué Esusi alé rabó napu Onorúgame níriká ꞌwe najtékame nílige, ramueka Esusi ꞌyuga mochírigeturu. 19 Alekeri ꞌwe ꞌla bijchígilia ramueka ꞌla bijchiá ko napu ruwile  

 

 

a 1:17 Eꞌnesi San Mateo 3:17.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

639

2 PEDRO 1​, ​2

alué ralámuli ꞌya mochígame napu ruwime nile napu anele Onorúgame. Alueka aniéturu Onorúgame julamio bilé nejkúrime. Alekeri ꞌwe ꞌla gepuwa alué raꞌíchali ꞌya nerúgame, alué raꞌíchilika ꞌwe ꞌla ruwime ju churigá ejperélitiká napusí ku nawachi Kristo. 20 ꞌWe ꞌla machiboa ꞌemi alué raꞌíchali napu narele alué ralámuli tabilé pe aꞌboi naꞌtálila níligo. 21 Alué ralámuli napu ruwime nile napu anele Onorúgame tabilé ruwile pe aꞌboi ꞌnátaga napu anele Onorúgame, Onorúgame Alawala ꞌsile guꞌiria napurigá ꞌla semáriga ruwimela.  

 

Jena ruwimela Pegro ruwíligo chukimeo alué ralámuli napu tabilé ꞌla rejcholi benírame ju

2

Nobi alé Israeli anilichi weꞌká ralámuli mochile regá anime: «Neka ruwime ju napu ané Onorúgame neꞌchí.» Pe lanime nile peka bijchiá kachi. Aꞌchigóriga nímala alé napu ꞌemi mochí, weꞌká mochímala alieti anime ralámuli. Alueka ruwimela tabilé ꞌla bijchiá raꞌíchali. ꞌLige aminami ruwimela Esukristo tabilé waꞌlula ko, nobi Onorúgameka pe yati neraga meꞌlimela alieti anime ralámuli. 2 Weꞌká ralámuli oyéramala alué ralámuli raꞌichálila, ꞌlige aꞌchigóriga nokimela napurigá nokame ju alué ralámuli ꞌwe cha nokame. Etega alarigá nokame ko alué ralámuli, uché jaré ralámuli ꞌwe cha nokame ralámuli korimela Onorúgame oyérame ralámuli olagá. 3 Alué ralámulika pe ꞌwe ménilia mochímala enomí, ꞌlige pe ꞌyégali beníriga ꞌma nejpomela enomí  

 

ꞌemi nila enomí. Onorúgameka asíriga iꞌbesi ꞌla eꞌnagá ajtí gastigárinilia alué ralámuli napugiti Onorúgameka pecha siné gojchime kame, ꞌma naꞌichí ꞌlúmala. 4 Onorúgameka tabilé eꞌkale alué santo ánjeli napuꞌlige cha nokisá, iligá waꞌlú gastigo ꞌyale, injiérnochi ꞌluka ꞌwe chóniga ilígichi ꞌwe reꞌlé, ꞌlige alé mochí karénate buluruga, alé mochímala napusí seba raweli napuꞌlige Onorúgame gastigárimichi suwábaga alué cha nokágame santo ánjeli. 5 Aminami Onorúgame tabilé eꞌkale alué ralámuli napu cha nokogá ejperégame nile ꞌya napuꞌlige ajtígichi jena wijchimoba alué Noé anilime rió, Onorúgameka elegá waꞌlú uꞌkírile alué ralámuli meꞌlimea, pe alué Noé anilime riocho ꞌwe ꞌla repule napugiti Noeka ꞌla tabilé ꞌyégali raꞌíchame níligame, iligá ꞌwe ꞌla rejcholi ruyeme nile napurigá ꞌla semáriga ejperélamala. Onorúgameka tabilé meꞌale uché jaré gichao ralámuli napu Noé rijimala nílige. 6 Onorúgameka abiena gastigárile alué ralámuli Soroma ejperégame ꞌlige Gomora ejperégame, ꞌma meꞌale naꞌite ꞌlige ꞌma najpisó gayénale suwábaga ralámuli alé okaná weꞌká riógichi ejperégame, ꞌma galítiri ꞌyúriga ꞌma najpisó gayénale. Onorúgameka alarigá gastigárale alé okaná weꞌká riógichi ejperégame ralámuli napurigá ꞌla naꞌtámala alué cha nokame ralámuli chujkimeli ko aꞌkinánami alué cha nokame ralámuli. 7 Nobi tabiléchigo meꞌale ko bilé rió Loti anilime, alué  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

640

2 PEDRO 2 rioka ꞌwe aꞌlá rió níligame napu ꞌwe seweka asale etea eꞌkarúriga nokachi alué ralámuli alé okaná weꞌká riógichi ejperégame. 8 Alué rió Loti anilímeka nabí ꞌwe eteme nile napuchíbiriga nokachi alé ejperégame ralámuli ꞌlige ꞌwe resí nílime nile alieti etega. 9 Onorúgameka asíriga ꞌla machí alarigá guꞌírimio alué ralámuli ꞌla Onorúgame oyérame napu resí nilia mochí napuꞌlige etea ꞌwe cha nokachi uché jaré ralámuli. ꞌLige asíriga ꞌla machí Onorúgame churigá gastigárimio ralámuli cha nokame napuꞌlige seba raweli Onorúgame gastigárimala suwábaga ralámuli cha nokame. 10 Onorúgameka abé rajpé gastigárimala alué ralámuli napu tabilé eꞌweme ju Onorúgame, ꞌlige alué napu chibi nokogá ejperégame ju napu chibi nokinali aꞌboi. Alué benírame napu ꞌyégali benírame ju asíriga riólame ju, ꞌlige tabilé majame ju chibiyeti anega alué santo ánjeli. 11 Alué santo ánjelika abéchigo aꞌwágame júkó meꞌtigá alué benírame, ꞌlige napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌicha jágichi, tabilé chibi aneme ju alué benírame napu ꞌyégali benírame ju. Alueka buigá mochime ju napurigá Onorúgame ꞌsímala gastigaria. 12 Alué ꞌyégali benírameka napurigá ajágame jami oyame, alarigá ju, napu pe chaꞌpisá meꞌliame ju. Sairúgame raꞌíchame ju napu aꞌboi tabilé námame ju. 13 ꞌWe resí ikimela alué ꞌyégali benírame napugiti cha resí oláligime uché jaré. Asíriga ganílime ju chibi nokogá eꞌyénaga  

 

 

 

 

 

rawemi. Tabilé buweme ju napusí chonasa. Asíriga chijunárigame ju napu nokogá eꞌyena alué ꞌemi si eꞌyénaga. 14 Alué ꞌyégali benírameka napu ꞌemi si eꞌyena pe umugí eꞌnéniga eꞌyéname ju pe ꞌyuga okóniliga. Alueka tabilé aꞌreme ju cha noká. Alué benírameka asíriga ꞌyégiga raꞌíchame ju alué ralámuli ꞌyuga napu tabilé ꞌcho ꞌla bijchígime ju churigá ko Kristo. Alueka asíriga ejpénigime ju churigá bujemio uché jaré ralámuli nila. Nobi Onorúgameka gastigárimalagó alué ꞌyégali benírame. 15 Alué ꞌyégali benírameka napurigá eꞌwagágame neraga eꞌyena napugiti ꞌma aꞌréligame Onorúgame eꞌwea. Alueka pe Balaámi naꞌtálila ꞌlina oyérale napu Beori inolá nílige, alué ꞌwe ꞌya bejtégame. Alué Balaámika weꞌká enomí meme nílige pe ꞌyégali raꞌíchali beníriga. 16 Onorúgameka aꞌwalí ꞌyale bilé bulito napurigá raꞌichámala napurigá raꞌíchame ju ralámuli. ꞌLige raꞌíchale alué bulito Balaámi neꞌóchaga. ꞌLiko Balaámika abisibi aꞌrele ꞌyégali raꞌíchali beniria. 17 Alué ꞌyégali benírameka pe napurigá bilé bajisoli wakígame, pe alarigá ju, ꞌlige pe napurigá bilé bemolí ekárale ꞌmame. Onorúgameka gastigárimala alué ꞌyégali benírame ꞌlégana injiérnochi júliga napu ꞌwe chóniga ilígame ju. 18 Alué ꞌyégali benírameka ꞌwe semáriga raꞌíchame ju ralámuli ꞌyuga napu pe kulí ꞌla oyérame ju Onorúgame. Alueka ruwime ju weꞌká umugí ꞌyuga oꞌkome ko ꞌlige ꞌwe nígame korime ju.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

641

2 PEDRO 2​, ​3

Alarigá ruyame ju napurigá alué ralámuli napu pe kulí ꞌla oyérame ju Onorúgame aꞌchigóriga nokimela. 19 Alué ꞌyégali benírameka ruwime ju tabilé eꞌwélame ko Moisesi nila nulalí nobi alueka eꞌweme ju alué chátiri ꞌnátili. Napuꞌlige bilé ralámuli ꞌwe ꞌla oyérame nisa alué chátiri ꞌnátili, ꞌma tabilé umébame ju aꞌrea alué ꞌnátili ꞌnata rekó aꞌrénilie. 20 Waꞌlula Esukristo ju ramué alawala biꞌweme ꞌlige ramué nuleme ju. Napuꞌlige bilé ralámuli ꞌma aꞌresa alué chátiri ꞌnátali oyeria napugiti ꞌma námame kame churigá ko Waꞌlula Esukristo, ꞌlige kúchigo oyélasaká alué chátiri ꞌnátili ꞌliko abéchigo chaꞌsime gayéname ju. 21 Abé ꞌla nílige alué ralámuli tabilé machisá churigá ko Waꞌlula Esukristo, nobi jípeko ꞌmáchigo ꞌla machígó, ꞌlige aꞌrésaká Onorúgame nulalila oyeria, abéchigo cha nokame nímala meꞌtigá abé iꞌbé. 22 Alarigá nokame ju alué ralámuli napurigá aní ye raꞌíchali: «Oꞌkochí boꞌné yoꞌsá, ku goꞌyame ju, ꞌlige bilé gowí ꞌwe ꞌla uꞌbárigame anaga wejsogachi bajkime ju.»  

 

 

 

Jena ruwimela Pegro ruwíligo Esukristo uchéchigo siné nawamio jena wijchimoba

3

Suwábaga ꞌemi napu ne ꞌwe galegá eté, ye ju nujubá osirúgime apeli napu ne ꞌemi náola napurigá ꞌemi tabilé aꞌrémala alué aꞌlala ꞌnátili ꞌnata. 2 Neka najkí napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla nélámala napu ruwílige alué ralámuli ꞌwe ꞌya napu ruwime nílige napu anele Onorúgame. ꞌLige aminami tabilé weꞌkuawa alué nulalí napu nejile  

Waꞌlula Esukristo napu ramué alawala biꞌweme ju. ꞌLige ramué makué oká rió napu Esusi ꞌyuga eꞌyéniru ruyeru napu Esusi benírale ramué. 3 ꞌWe aꞌlá ꞌnátaga ejperélawa ꞌemi napugiti ꞌma amulí suwíbachi gawí jsimela weꞌká ralámuli ꞌwe cha nokame napu nokinali aꞌboi ꞌlige asíriga gawélimala ꞌemi olagá. 4 ꞌLige regá animela: «Esusi uchéchigo siné nawámaoriéturu. ¿Koche ajtí? Napusí Onorúgame newale ye gawí, suwábaga peba alarigá ju.» 5 Tabilé bijchiá ju. Alué ralámulika tabilé námame ju. Onorúgmeka ꞌwe ꞌya newale gawí ꞌlige rewagátiri pe boꞌné ꞌnátaga, ꞌlige waná elale baꞌwí ꞌlige weꞌétiri. 6 ꞌLige aminami tabilé weꞌkuawa Onorúgame baꞌwite oꞌpólirigo gawí ꞌwe ꞌya. 7 ꞌLige aminami alué rewagá ꞌlige ye gawí napu jipe nerú Onorúgameka ꞌwe ꞌla ꞌnata ajtí chiéniko julamio naꞌí napurigá rajimela ye gawí ꞌlige rewagátiri napuꞌlige gastigáriwili ju suwábaga alué ralámuli cha nokame. 8 Aminami ꞌemi ralámuli napu ne ꞌwe galegá eté, tabilé weꞌkuawa Onorúgame níriká, bilé rawé napurigá bilé mili bamí nerame ju ꞌlige bilé mili bamí napurigá bilé rawé nerame ju. 9 Waꞌlúlaka tabilé najkigá ꞌsmi napurigá ꞌemi gastigáriwa tabilé oyérame kóriká, alué Onorúgameka najkí napurigá suwábaga ꞌemi aꞌrémala cha noká. Alekeri tabilé anaga gastigárime ju. 10 Nobi napuꞌlige Waꞌlula Esukristo ku nawá, nawámala pe yati neraga napurigá nawame ju bilé chigórigame. Aꞌlige rawé  

 

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

642

2 PEDRO 3 suwibámala rewagá ꞌlige sopilítiri, aꞌwágame rolómala napurigá anime ju naꞌí. Suwábaga napu ju ye gawí ꞌlige suwábaga napu nerú jena ꞌma tané ikimela rajagá. 11 Suwábaga suwibámili ju alarigá. ꞌLiko ꞌemi pe Onorúgamecho eꞌwímili júkuru ꞌlige ꞌla sébali olamili júkuru ꞌemi napu Onorúgame najkí. 12 ꞌLa ꞌnátaga mochiwa Onorúgame nawamio bilé rawé gustisia olamia suwábaga ralámuli. Aꞌlige rawé Onorúgame eꞌkósimala rewagá, soꞌpilí, rayénali ꞌlige mechátiri. 13 Nobi ramueka ꞌwe ꞌla buigá mochiwa Onorúgame newamio uché bilé rewagá nuebo ꞌlige gawítiri napurigá anílige boꞌné, alarigá newámala aꞌliko suwábaga ralámuli ꞌla sébali olámala napu Onorúgame najkí. 14 Alekeri ꞌemi napu ne ꞌwe galegá eté, ꞌwe ꞌla buigá mochiwa ꞌlige suwábaga ꞌla sébali olawa pe Onorúgamecho ꞌyuga ꞌnátaga. 15 Aka regá anime osáligeꞌé Páulo napu ramué ꞌwe galegá eteru: «Onorúgameka tabilé anaga gastigárime ju bilé ralámuli chaꞌsisa. Alueka buweme júkuru napurigá alué ralámuli ku ꞌla  

 

 

 

 

naꞌtámala.» Onorúgame ꞌsile ye ꞌnátali ꞌya alué Páulo ꞌlige néchigó alarigá ꞌnátame júchigó. 16 Aꞌpili apélichi napu Páulo osale aꞌchigóriga anime ju. Iꞌsínimi jaré raꞌíchali ꞌwe nóchali kame ju námilia. Alekeri jaré ralámuli napu tabilé námame ju Onorúgame nila raꞌíchali, alueka pe seꞌwináriga ruyeme ju alué raꞌíchali suwábaga Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige alekeri gastigáriwili ju alué ralámuli. 17 ꞌEmi napu ne ꞌwe galegá eté, ꞌemi ꞌwe ꞌla machíguru ye raꞌíchali. ꞌLiko ꞌwe ꞌla rejchiruga mochiwa napurigá alué napu pe ꞌyégali benírame ju, tabilé umbámala ꞌemi ꞌyegaria. ꞌÉmika ꞌma ꞌwe aꞌlá ꞌnata mochíkuru napurigá ne, ꞌlige tabilé najkí ne napurigá rujsúmala ꞌemi. 18 Neka najkí napurigá aminabi benimela ꞌemi churigá ko Waꞌlula Esukristo. Aminacho ꞌwe ꞌla beniboa churigá ka Waꞌlula Esukristo napu ramué alawala biꞌweme ju ꞌlige aminami ramué nuleme ju. ꞌLige senibí ꞌwe ꞌla raꞌichawa alué olagá. Pe ekí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Primera Carta del Apóstol San Juan

Alué Juani napu ye osale alué Juani ju napu Esusi ꞌyuga nóchame nile, ꞌlige alué napu osale alué San Juani rewégame libro. Juánika abiena osale uché jaré oká apeli. Jena ye apélichi osale ruigá napugiti mochíligame ralámuli mayeme tabilé siné nawáligo Esusi jena wijchimoba napurigá bilé rió neraga. Juánika ꞌláchigo machíleko alué Esusi, abiena uché jaré ralámuli ꞌla machílechigó alué Esusi, alekeri jena osale ruwigá ꞌla machíligo alué Esusi. Abiena osé Juani alué ralámuli Esusi oyérame nuligá napurigá ꞌla eꞌwámala napu nulá Onorúgame nila raꞌíchali, napurigá ꞌla ruwimela ꞌma aꞌreo alué chátiri ꞌnátili napu ꞌnátaga eꞌyéname nile, ꞌlige napurigá ꞌla galegá járomala uché jaré ralámuli, napurigá tabilé oyéramala alué chátiri ꞌnátili napu ꞌnata mochí uché jaré ralámuli. ꞌLige abiénachigó napurigá ꞌla machigá mochímala alué Esusi abiena Onorúgame ko.

Ye Ju Alué Apeli Napu Bajchá Osale Juani

1

 uira suwábaga ꞌemi ralámuli K Onorúgame oyérame. Ne Juani jena osé ne ꞌemi ꞌwe ꞌla sébali ruigá ꞌma asáligo ꞌwe ꞌya alué Esukristo napuꞌlige taꞌchó iꞌtégichi ye gawí. ꞌLige ꞌma nerúligo napu ramué akirú. ꞌLige jena wijchimoba nawáligo Esukristo ruwimea churigá ꞌla ganíliga ejperéliwa. Ramué, ꞌlige uché jaré, eteru ꞌlige nocharu ramué aꞌboi sekálate. 2 ꞌLige ꞌla maꞌchiná eteru ramué, ne ꞌlige uché jaré, ꞌlige ruilía ꞌemi jena wijchimoba nawáligo Kristo,  

ꞌla oyérisiká alué Esukristo ꞌliko ꞌla senibí ejperéliwa ramué ꞌlige apiépiri ralámuli alué Onorúgame ꞌyuga. 3 Ramué ꞌla ruiliwa ꞌemi napu eteru ramué ꞌlige napu akirú napu anile alué Esukristo, napurigá ꞌemi ꞌlige ramué napuíka ꞌla Onorúgame oyérame niwa, napurigá oyeria mochiwa Onorúgame. Ramueka Onorúgame oyérame niru ꞌlige alué Inolá napu ju Esukristo. 4 Neka ye nawésali oséguru ꞌemi napurigá suwábaga ramué ꞌwe ꞌla ganíliga ejperéliwa.  

643 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

1 JUAN 1​, ​2

644

Jena ruwimela Juani ruwíligo Onorúgame ꞌwe ꞌla ꞌnátame ko, tabilé seꞌwináriga

5 Ye

ꞌnátili rejcholi ju napu beníriru ramué Esukrístote, ꞌlige ramueka ꞌemi ruilía napu aní alué Esukristo. Krístoka aníturu ꞌwe ꞌla ꞌnátame ko Onorúgame, tabilé tase seꞌwináriga, ꞌlige tabilé siné seꞌwináriga ꞌnátame ko. 6 ꞌWe ꞌla Onorúgame oyérame korusúká, ꞌlige kúchigo pe seꞌwiná nokagá eꞌyénisiká ꞌliko pe ꞌyégame niru, ꞌlige pe tabilé eꞌwame niru napu najkí Onorúgame. 7 ꞌLa tabilé che nokagá eꞌyéname níriká, ꞌlige ꞌla semáriga ꞌnátaga napurigá najkí Onorúgame, ꞌliko ꞌla ganíliga ejperégame niwa ramué oꞌmaka, napugiti ꞌma ꞌla biꞌwíligame ramué alawala alué Onorúgame Inolá Esusi napuꞌlige mukisá. a 8 Regá anisúgaká: «Ramueka ꞌma ꞌla Onorúgame oyérame niru, ꞌlige jipe ꞌma tabilé chátiri ꞌnátili ꞌnátame niru, pe ꞌla aꞌlala ꞌnátalicho.» ꞌLiko Onorúgame níriká ꞌma chátiri ꞌnátame niru, alésíko pe ramué aꞌbopi resí ikiame niwa. 9 ꞌWe ꞌla eꞌkali tánilime níriká Onorúgame napuꞌlige cha nokinálisa, cha nokisuga ma, b ꞌliko Onorúgameka ꞌla yati nejkúrimala, napugiti Onorúgameka ꞌla sébali olame kame napu aní boꞌné, alueka tase lámala bilé ralámuli ꞌwe cha ꞌsika eyénachi: «Rekó cha ꞌsíkame ke ye rió, tabilé gastigárimala ne.»  

 

 

 

10 Tase

siné rawé seꞌwiná nokame koriáká ramué ralámuli, ꞌliko aniánti kérélawa: «Onorúgameka pe ꞌyégame ju.» Alésíko tabilé korume niwa Onorúgame nila raꞌíchali. Jena ruwimela Juani ruwíligo Esukristo ramué guꞌírame ko

2

ꞌEmi napu ne ꞌwe najkí, neka osé ꞌemi ye raꞌíchali napurigá tabilé chátiri ꞌnátaga eꞌyénamala ꞌemi, ꞌlige tabilé cha nokagá. ꞌLige neyúrisaká alué chátiri ꞌnátili ꞌlige cha nokisá ꞌemi, ꞌliko Esukristo tániwa nejkúrali alué Esukristo napu ꞌla nejkúrime ju, ꞌliko Esukristo Onorúgame tánimala napurigá Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkúrimala. 2 Alueka mukúlekuru ramué resítiri ꞌnátili bujigá. Esukrístoka tabilé pe uꞌkabi ralámuli guꞌíriga mukúlekuru, Esukrístoka suwábaga ralámuli guꞌíriga mukúlekuru napu ekí jena wijchimoba ejperéliru. 3 ꞌLa eꞌwásiká napurigá nulale Esukristo, aꞌliko ꞌla machiboa ꞌla oyérame níligo Esukristo. 4 Bilé rió anisá: «Neka ꞌla oyérame ju Esukristo», ꞌlige tabilé eꞌwasa alué rió napurigá nulá Esukristo, ꞌliko ꞌyégame nímala alué rió. 5 Bilé ralámuli ꞌla sébali oyérame Onorúgame nila raꞌíchali, alué ralámulika ꞌla galeme nímala Onorúgame, ꞌlige ꞌwe ꞌla niraga etémala uché jaré ralámuli, aꞌchigóriga napurigá Onorúgame  

 

 

 

a 1:7 Juánika regá anime osale: «Alué Esukristo elalá ramué alawala biꞌweme ju.» ꞌLige ramueka regá anime osirú: «ꞌMa ꞌla biꞌwele ramué alawala Esusi napuꞌlige mukiá.» b 1:9 Chátiri ꞌnátaga einalia ka tabilé ꞌla ju Onorúgame níriga aꞌchigóriga resíriga ju napurigá cha ꞌsika einalia.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

645

1 JUAN 2

galé ramué. ꞌLige ꞌla nélegíaká Onorúgame, ꞌla machiboa Onorúgame oyérame nírigo. 6 Bilé ralámuli ꞌwe ꞌla oyérame kórisáká Onorúgame, alueka aꞌchigóriga naꞌtámili júkuru ꞌla napurigá ꞌnátale Esukristo jena wijchimoba asagá.  

Jena ruwimela Juani ruwíligo Esukristo ꞌsíligo sébali gatea

7 ꞌEmi

napu ꞌwe galilía Onorúgamete, neka pecha nuebo nulalí ruwígó, pe aba alué raꞌíchali ruwí ne napu akele ꞌemi ꞌyasi. 8 Pe iligá jípeko abechigó ꞌla námatume ruwí ne. Jipe ꞌla machí ꞌemi tachiri gite mukúligo Esukristo, ꞌlige churigá sébali olá ajtigó Esukristo jipe ꞌemi guꞌiria, ꞌlige ꞌla machigá ajtigó choniá mochigo ꞌemi. 9 Bilé ralámuli Onorúgame oyérame ꞌwe ꞌla námame korisá chonime ko ye raꞌíchali tabilé ꞌyégali, ꞌlige tabilé ꞌla ganíliga eteme nisa uché jaré ralámuli, ꞌliko alué ralámuli tabilé ꞌla eꞌwame kéré Onorúgame nila raꞌíchali. 10 Bilé ralámuli Onorúgame oyérame ꞌwe ꞌla galeme uché jaré Esukristo oyérame ralámuli, ꞌlige ꞌwe ꞌla niraga eteme, alué ralámulika ꞌwe ꞌla eꞌwame kéré ye tabilé ꞌyégali raꞌíchali. Alueka tabilé che nokagá eꞌyénamala, napurigá uché jaré ralámuli tabilé che nokimémpáchigó. 11 Ralámuli ꞌwe ayome ka uché jaré Esukristo oyérame ralámuli ꞌyuga, alueka tabilé námame nímala alué napu ju ꞌla tabilé ꞌyégali raꞌíchali, alué ralámulika napurigá chónigichi eꞌyéname pe alarigá kérélamala,  

 

 

 

tabilé raꞌósiga ilígichi, alué ralámulika pe napurigá siego kérélamala. Ye raꞌíchalika ruwime kéré alieri ralámulika bijí tabilé ꞌcho ꞌla biꞌwígame alawégame ko. 12 Neka oséguru ꞌemi napu pe kulí chojkí Esukristo oyeria, ꞌemi napu ꞌma bujérigame ju chátiri ꞌnátili Esukrístote, alué Esukrístoka ꞌsile sébali gatea, alué resítiri ꞌnátili bujigá, napurigá ꞌma senibí biꞌwígame alawégame nímempá ꞌemi. 13 ꞌLige abiena osé ne ꞌemi napu ꞌma ꞌla sébali oyérame ju Esukristo. ꞌEmi ꞌwe ꞌla machí Esukristo ꞌwe nejkúrime ko suwábaga nóchalichi ꞌlige ꞌnátalichi, ꞌlige aminami abiena oyérame ju ꞌemi alué napu ꞌyasi ajtígame ju taꞌchó gayénichi ye gawí. Abiena osé ne ꞌemi napu bení churigá ko ꞌwe ꞌla sébali oyérilia Onorúgame ralámuli níriga, ꞌemi abichilubi ꞌwe jale alué Remónisi naꞌtálila aꞌrea, ꞌlige arigá ꞌma ꞌla umébale ꞌemi alué Remónisi naꞌtálila aꞌrea. Aminami osé ne ꞌemi napu pe kulí eꞌyena aꞌlala bowechi, eꞌwasia napu nulá Onorúgame. 14 Neka aminami oséguru ꞌemi napu ꞌma ꞌla sébali oyérame ju Esukristo, alué napu ꞌyasi ajtígame ju taꞌchó gayénichi ye gawí. Abiena osé ne ꞌemi napu bení churigá ko ꞌwe ꞌla oyéralia Onorúgame, ꞌemi napu tabilé bijchígame ju alué ꞌyégali raꞌíchali, ꞌémika pe Onorúgamecho ꞌwe ꞌla bijchigi, ꞌemi napu ꞌma umérole alué Riablo. 15 Tabilé weꞌká ꞌnata mochiwa, tase najkiá mochiwa weꞌká eꞌkarúginti, suwábaga alué ꞌnátili asíriga chátiri ju Onorúgame  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 JUAN 2

646

níriga. ꞌEmi alué ꞌnátili oyérasaká, ꞌliko ꞌma tabilé oyérinilime nímala ꞌemi Waꞌlula Oꞌnó Onorúgame naꞌtálila. 16 Alué ꞌnátilika tabilé Onorúgame nejílala ju, pe ramué aꞌboi naꞌtálila ju alueka, napurigá weꞌká eꞌkarúginti najkigá járilia ꞌlige umugítiri, ꞌlige uchéchigo jaré tábiri. 17 Suwábaga alué ꞌnátilika ꞌma suwibámala, nobi Onorúgame naꞌtálilaká ꞌláchigo senibí nerúlamalagó, ꞌlige ꞌwe ꞌla ju ꞌla suériga naꞌtemaka guꞌírilia ralámuli, napurigá Onorúgame najkí.  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo weꞌká eꞌyénimio Kristo korime aꞌbopi 18 ꞌEmi

ꞌla machí bilé rió sebámaráo Kristo korime ralámuli buyáname korime alé resítiri bowechi, ꞌma weꞌká mochíkuru alanime ralámuli, alekeri ꞌla maꞌchígime nérékuru ꞌma pe ꞌwe gajumio ye gawí. 19 Alué ralámuli napu ralámuli buyáname korime alé resítiri bowechi, iꞌbé bajchabeka ramué ꞌyuga eꞌyénituru péchigo seꞌwinátiri ꞌnátili ꞌnátaga eꞌyéname kérélekó. ꞌLa bijchiá ꞌla oyérame nísaká Onorúgame napurigá ramué, ꞌla bijí ramué ꞌyuga eꞌyénimikuru, ꞌma rojale, alekeri maꞌchí nérékuru tabilé ꞌla Onorúgame oyérame níligo. 20 ꞌÉmika tabiléchigo alarigá júkó. ꞌÉmika Onorúgamete ꞌyaru Onorúgame Alawala. Onorúgame Alawala gite ꞌwe ꞌla machí ꞌemi alarigá ikimeo. 21 ꞌEmi ꞌwe ꞌla námame ju Onorúgame nila raꞌíchali, alekeri osé ne ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchali. ꞌÉmika ꞌwéchigo ꞌla námame. ꞌEmi ꞌwe  

 

 

ꞌla machíguru bilé rió ꞌwe ꞌla raꞌíchame ka, tabilé ꞌyégiga raꞌíchame ko. 22 Bilé rió, tabilé Onorúgamete julárigame korime Esusi rewigáchika, ꞌliko alué rioka ꞌyégiga raꞌíchame nímala, alueka Kristo korime nímala boꞌnepi, ꞌlige Oꞌnó Onorúgame saíla nímala. 23 Suwábaga napu ekí anime ju tabilé Onorúgamete julárigame ko Esusi tabilé machime ju churigá ko Oꞌnó Onorúgame. Bilé rió ꞌwe ꞌla ruyeme nisa ꞌwe ꞌla biꞌwígame chieri ko Onorúgame Inolá, alueka ꞌma ꞌla oyérame ju Onorúgame. 24 ꞌWe ꞌla ꞌnátaga mochiwa, ꞌla eꞌwawa, ꞌwe ꞌla oyériwa napu akélige ꞌemi ꞌya napu pe kulí oyeria ꞌemi Esukristo. Alarigá nokisáká ꞌemi, ꞌliko asíriga ꞌla oyérame nímala ꞌemi Esukristo, ꞌlige aminami Oꞌnó Onorúgame. 25 Alarigáchigo aníligame Esukristo ꞌla simawio rewagachi ꞌlige alé ejperéliwio senibí neraga napuꞌlige suwisuga. 26 Neka ruyéguru ꞌemi alarigá ko alué ralámuli ꞌyégali ruyeme ꞌemi. 27 Onorúgame Alawala pachágana ajtíkuru ꞌemi saꞌpálachi, alekeri tabilé rokárékuru bilé aꞌlala ꞌnátili benírime. Onorúgame Alawala suwábaga benírime ju, ꞌwe ꞌla bijchiá tabilé ꞌyégali. Alekeri napurigá aní alué Onorúgame Alawala ꞌla Esukristo naꞌtálila ꞌnátaga mochiwa suwábaga napurigá benírile Onorúgame Alawala ꞌya. 28 Jipe ꞌemi napu ekí pe kulí ꞌla oꞌwina Esukristo oyeria, tabilé aꞌrewa Esukristo naꞌtálila. ꞌLiko  

 

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

647

1 JUAN 2​, ​3

napuꞌlige uchéchigo siné nawachi alué Esukristo ꞌpa rewagáchika ꞌla tabilé majaga etewa alué Esukristo, ꞌlige tabilé chijunawa napuꞌlige alué Esukristo nawachi. 29 ꞌEmi ꞌla machíguru Onorúgame nabí ꞌla sébali olame ko napu aní. Alekeri ꞌla machíguru ꞌemi napuꞌlige bilé ralámuli ꞌwe ꞌla nóchachi napurigá nulá Onorúgame, ꞌla Onorúgame Alawala narékame ko alué rió.  

3

Jena ruwimela Juani ruwíligo Onorúgame Alawala alawégame níriká, ꞌla Onorúgame ꞌkúchila nírigo

ꞌWe ꞌla machiboa, Onorúgame chiena galeo ramué, ꞌlige asíriga ꞌla niraga etuwío ramué. Alekeri ꞌla narékiaguru Onorúgame Alawala, jípeko alué alawate Onorúgame ꞌkúchila nírukuru, ꞌla bijchiá alarigá ju. Ralámuli tabilé oyérame Onorúgame, tabilé námame ju alué raꞌíchali, ꞌlige tabilé machí churigá ꞌnátame nírigo ramué, napugiti tabilé oyérame kame Esukristo. 2 ꞌEmi napu ꞌwe galilía Onorúgamete, Onorúgame Alawala nígame nirú ramué. Rekó tabilé machiae alarigá nímio abé iꞌlibeko nujubá rawé, ꞌláchigo machirúgó napuꞌlige Esukristo uchéchigo siné nawachi jena wijchimoba aꞌchigóriga nimio napurigá alué Esukristo. 3 Suwábaga napu ekí ꞌla bijchiga napurigá ikimeo, alueka ꞌma ꞌla biꞌwígame alawégame gayéniguru iꞌkilimi napurigá alué Esukristo. 4 Suwábaga napu ekí cha nokagá járome ka, chibiyeti nóchaga, alueka resítiri alawégame gayena,  

 

 

napugiti bilé rió resítiri alawégame gayéname kame napuꞌlige tabilé eꞌwasa Onorúgame nulalila. 5 ꞌEmi asíriga ꞌla machíguru Esukristo jena wijchimoba nawáligo alué resítiri ꞌnátili bujemia napu niga mochírige. ꞌEmi ꞌla machíguru Esukristo tabilé resítiri alawégame ko. 6 Suwábaga napu ekí Esukristo ꞌyuga ꞌnátame ju aminabi tabilé cha nokagá járome ju. Suwábaga napu ekí abiena cha nokagá járome tabilé ꞌcho ꞌla námame ju alarigá ko Esukristo. 7 ꞌEmi napu ne ꞌwe najkí, ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochiwa napuꞌlige uché jaré ralámuli ruwichi chibiyeti raꞌíchili. Tabilé ꞌla ꞌínili alué ralámuli. Ralámuli ꞌwe ꞌla nóchame ka napurigá Onorúgame najkí, alueka ꞌwe ꞌla sébali ralámuli júkuru. 8 Ralámuli ꞌwe cha nokagá járome, alueka Remónisi oyérame júkuru. Remónisika asíriga tabilé ꞌla nóchame ju napusí jena wijchimoba nawasa. Alekeri Onorúgame júlale boꞌné Inolá jeka wijchimoba napurigá mabuwa alué Remónisi aleké Onorúgame Inolate. 9 Suwábaga napu ekí Onorúgame Alawala alawégame ju, alueka tabilé cha nokigá eꞌyéname ju, ꞌmáchigo Onorúgame Alawala nígame kame alué ralámuli. 10 Alarigá ꞌla machiboa chieri ka ꞌla Onorúgame oyérame ralámuli, ꞌlige chieri ka Remónisi oyérame. Suwábaga napu ekí ta oyérinilime Esukristo napurigá najkí Onorúgame, chibi nokigá járome ju, ꞌlige aminami tabilé ꞌla ganíliga etega uché jaré ralámuli, alueka tabilé Onorúgame Alawala alawégame ju. Alué ralámulika tabilé Onorúgame ꞌkúchila ju.  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

648

1 JUAN 3 Jena ruwimela Juani ruwíligo ꞌwe ꞌla ganíliga járilime ko oꞌmaka 11 Ye

raꞌíchalika ruyame ju churigá ka Onorúgame, ꞌlige ruyame ju alarigá oyératika Onorúgame, pe aba alué ju napu akirú ꞌyabesi napuꞌlige pe kulí oyeria Esukristo. Onorúgame nejíturu ye raꞌíchali napurigá galegá járowa aꞌbopi oꞌmaka ralámuli. 12 Tase napurigá Kaíni, alué Arani ꞌlige Eba inolá, tabilé alarigá niwa, alueka pe Remónisi gompaniérola nile, alekeri meꞌale boꞌné bonila. ¿Chonigá meꞌale? Alué Kaínika meꞌálekuru ꞌwéchigo chátiri ꞌnátaga eyéname níligame. Kaíni bonílaka ꞌwe ꞌla rió nile, alekeri meꞌlíliru. c 13 ꞌEmi Onorúgame oyérame napurigá ne, tabilé chélagá mochiwa napuꞌlige alué ralámuli tabilé oyérame Onorúgame ꞌwe gichichi ꞌemi. 14 ꞌLa machirúguru ꞌma tabilé chaꞌpiruga mochírigo ramué alué Remónisite. Onorúgame júkuru ramué nuleme. ꞌWe ꞌla machiáguru ꞌwéchigo ꞌla ganíliga járilime kame ꞌla niraga uché jaré ralámuli. Suwábaga ralámuli napu ekí tabilé naꞌtemame ju uché jaré ralámuli Onorúgame oyérame alué ralámulika bijí Remónisite chaꞌpiruga mochígame kéré, 15 pe napurigá bilé ralámuli meꞌagá oyame alarigá júkuru. ꞌLa machíguru ꞌemi bilé ralámuli meꞌagá oyame tabilé alawégame ko Onorúgame Alawala. 16 Jena ruwimé ne churigá ka alué ralámuli napu ꞌwe ganíliga eteme ju uché  

 

 

 

 

jaré ralámuli: Esukristo asíriga ꞌla naꞌtemale ralámuli, ꞌlige arigá mukule ralámuli guꞌíriga. Ramuéchigoóꞌla naꞌtemátékuru uché jaré ralámuli. 17 Bilé rió weꞌká eꞌkarúgame nígame ꞌlige goꞌame, ꞌlige tabilé guꞌírame nisa ralámuli tabilé nígame, alué rioka tabilé ꞌla galegá naꞌtemame nímala ralámuli. Alueka tabilé alawégame ju Onorúgame Alawala. 18 ꞌEmi napurigá ne ꞌkúchila, tase pe naꞌtemame koripoa ralámuli. Napuꞌlige guꞌiria bilé ralámuli ꞌla bijchiá ꞌla naꞌtemaka guꞌíriwa ꞌlige ꞌla galegá.  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo tabilé chijúniga raꞌichálime ko Onorúgame ꞌyuga

19 ꞌLa

alarigá guꞌírisiká aꞌliko ꞌla machiboa ꞌla oyérilio alué raꞌíchali Onorúgame nila. 20 Ramué aꞌboi laa mochísiga: «¿Chonigá aliena tabilé ꞌla naꞌtemaka guꞌírame júché neka uché jaré ralámuli ꞌlige tabilé ꞌla galegá?» Alarigá naꞌtálika, Onorúgameka ꞌwe ꞌla machí alarigá ꞌnátaga eꞌyénachi ramué. 21 ꞌEmi napu ꞌwe ꞌla galilía Onorúgamete, ramué aꞌboi tabilé eꞌkarúgame ꞌnata mochísiga ꞌliko tabilé chijúniga aminami tabilé majaga raꞌichawa Onorúgame ꞌyuga, iwérali tania. 22 ꞌWe ꞌla machiaa napu ekí tábiri tánilia yati ꞌla nejimio Onorúgame, napugiti ꞌla sébali olagá ejperélirigime napu nulá Onorúgame, ꞌlige ramueka ꞌla semáriga naꞌtalia, ꞌlige ꞌla semáriga guꞌírilia ralámuli ꞌla napurigá  

 

 

c 3:12 Eꞌnesi Génesis 4:8-16 ꞌlige Hebreos 11:4.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

649

1 JUAN 3​, ​4

najkí Onorúgame. 23 Onorúgameka najkíguru napurigá ꞌwe ꞌla oyériwa alué Esukristo, alué Onorúgame Inolá napu jipe ꞌpa rewagachi ajtí. ꞌLige aminami najkí Onorúgame napurigá ꞌla nabí ꞌla niraga járowa uché jaré ralámuli. 24 Bilé rió ꞌla sébali olame ka napurigá nulá Onorúgame, alué rioka ꞌla Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame júkuru, ꞌlige Onorúgameka ꞌla semáriga guꞌíriguruchigó alué rió. Alarigá ꞌla machiboa Onorúgame ꞌwe ꞌla nejkura ajtigó, boꞌnéchigo alawala nejíligime.  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo ꞌwe ꞌla ꞌnátaga gepúlime ko pala Onorúgame raꞌichálila ko

4

ꞌEmi napu ꞌwe ꞌla galilía Onorúgamete, tase pe apiépiri raꞌíchili oyériwa. ꞌLa machigá gepuwa pala ꞌla Onorúgame raꞌichálila ko. Weꞌká ralámuli Onorúgame nila rejcholi benírime korime ju, péchigo ꞌyégali benírime júkó ralámuli. Alueka tabilé Onorúgame nila raꞌíchali benírime kéré. 2 Regá ju napurigá ꞌemi machimela bilé ralámuli Onorúgame Alawala alawégame ko: Bilé rió ꞌla bijchígame Esukristo napu ajtí jipe rewagachi alué ko napu jena nawale rió neraga, ꞌliko ꞌla Onorúgame Alawala alawégame nímala alué rió. 3 Jaré ralámuli tabilé bijchígame Onorúgamete julárigame ko Esukristo jékana napurigá ralámuli guꞌírimala chátiri ꞌnátili bujea, alué ralámulika tabilé Onorúgame Alawala alawégame júkuru, ꞌliko alué ralámuli pe Esukristo saíla alawá alawégame  

 

júkuru. ꞌEmi machíguru raꞌíchali napu ruwime ju sebamio alué ralámuli ꞌwe chátiri ꞌnátili ꞌnátame ꞌlige seꞌwinátiri raꞌíchali benírime ralámuli, napu alawégame ju alué chátiri alawá napu eyena jena wijchimoba. 4 ꞌEmi napu ekí alawégame ju Onorúgame Alawala ꞌma Onorúgame ꞌkúchila ju ꞌemi. ꞌMa umérilekuru ꞌemi alué ralámuli seꞌwinátiri raꞌíchali benírime uché jaré ralámuli, Onorúgame Alawálaka ꞌwéchigo aꞌwágame kame meꞌtigá Remónisi alawala. 5 Alué ralámulika napu Remónisi alawala alawégame ju, napurigá Remónisi najkí alarigá benírime ju. ꞌLige ralámuli napu ekí Remónisi gompaniérola ju ꞌwe ꞌla oyérame ju alarigá beníriga eꞌyénachi alué ralámuli. 6 Ramueka Onorúgame ꞌkúchila niru, bilé rió Onorúgame Alawala alawégame ꞌwe ꞌla gepume ju napuꞌlige ramué alué Onorúgame nila raꞌíchali beníriga járilichi. Ralámuli tabilé alawégame Onorúgame Alawala tabilé gepume ju ramué napuꞌlige alué raꞌíchali beniria járilichi. Alarigá machiáa bilé ralámuli Onorúgame Alawala alawégame ko, Remónisi alawala alawégame kómá. Alarigá ꞌla machirúguru bilé rió ꞌwe ꞌla bijchiá raꞌíchali benírime ko o ꞌyégali benírime kómá.  

 

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo Onorúgame ꞌwe ꞌla ganíliga eteme ko ralámuli

7 ꞌEmi

ralámuli napu ꞌwe galilía Onorúgamete, ꞌwe ꞌla ganíliga etega járowa ꞌémi aꞌbopi, ꞌwe

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

650

1 JUAN 4 ꞌla niraga, napugiti ꞌémika ꞌma alawégame kame Onorúgame Alawala napugiti ꞌémika ꞌma ꞌla oyériligame Onorúgame. Suwábaga alué ralámuli napu ekí ꞌla ganíliga eteme ju uché jaré ralámuli, alueka ꞌma ꞌla alawégame ju Onorúgame Alawala, ꞌlige asíriga ꞌla machí churigá nejkúrime ko Onorúgame. 8 Bilé ralámuli tabilé alarigá galeme ka uché jaré, alué ralámulika tabilé oyérame ju Onorúgame. Onorúgameka ꞌwe ganíliga eteme ju ralámuli. 9 Onorúgameka júlalekuru boꞌné Inolá Esukristo jeka wijchimoba ramué naꞌtemaka napurigá biꞌwémala ramué alawala napurigá ejperéliwa ꞌla napurigá najkí alué boꞌné Onorúgame, napurigá ejperéliwa alué Esukristo aꞌwalílate. 10 Ramueka tabilé oyérame nírige Onorúgame, Onorúgameka abirigáchigo ꞌla galeme nílekó ramué. ꞌWe ꞌla naꞌtemale ramué, ꞌlige júlalekuru boꞌné Inolá Esukristo napurigá gastigo narémala, alué gastigo napu ramué narépuli nílige chibi nokagá járame ka ramué. ꞌLiko alué nawálekuru gastigo naremia ramué neraga. 11 ꞌEmi napu ꞌwe galilía Onorúgamete, Onorúgameka asíriga galéturu, d ꞌliko ramué aꞌchigóriga galeti kárékuru uché jaré ralámuli. 12 Taꞌwesi eteme ju Onorúgame, tabilé machirú chieti ko Onorúgame. ꞌLa ꞌwe ꞌla galegá járiliká uché jaré ralámuli, ꞌliko ꞌla maꞌchí néré Onorúgame ꞌla nejkura ajtigó napurigá ꞌwe ꞌla  

 

 

 

 

galewa uché jaré ralámuli. Alarigá ꞌla maꞌchí nélélamala ꞌla ramuechi pachágana ajtigó Onorúgame Alawala. 13 ꞌLa machiáa Onorúgame ꞌkúchila nírigo napugiti ramué ꞌma alawégame nírigo Onorúgame Alawala, napugiti boꞌné Onorúgame nejíligime boꞌné Alawala. 14 Napu ramué eteru ꞌla ruilía ramué uché jaré, Onorúgame júlaligo boꞌné Inolá ralámuli bujéniliga alué chátiri ꞌnátili. 15 Bilé ralámuli napu ꞌla niraga ajtí Onorúgame Inolá ko alué Esukristo, alué napu nawale jena wijchimoba, ꞌliko alué rió ꞌla Onorúgame oyériga eyéname ju, ꞌla eꞌwagá, ꞌlige ꞌla Onorúgame Alawala alawégame ju. 16 Alarigá ꞌwe ꞌla bijchigia mochiru ꞌwe galilío ramué alué Onorúgamete. Onorúgameka ꞌwe naꞌtemame ju ramué. ꞌLige apiépiri ralámuli napu ꞌwe ganíliga eteme ju uché jaré, alué ralámulika ꞌla Onorúgame oyérame kérélamala, ꞌlige Onorúgameka ꞌla guꞌírame kérélamala alué ralámuli napurigá ꞌla galegá etémala uché jaré ralámuli. 17 Napuꞌlige ꞌwe ganíliga etelia ralámuli, regá ꞌwe ꞌla machiaa ꞌwe ꞌla ganíliga nejkurio Onorúgame. ꞌWe ꞌla machiaa suwábaga ꞌla biꞌwígame alawégame nírigo, alekeri napuꞌlige raweli sébachi Onorúgame gustisia olamia ramué ralámuli tabilé majawa, ꞌwéchigo ꞌla Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame nírigime. 18 ꞌWe ꞌla ganíliga eteme níriká uché jaré ralámuli ꞌla napurigá Onorúgame najkí, ꞌliko tabilé majaga eꞌyéniwa, ꞌwe  

 

 

 

 

 

d 4:11 Eꞌnesi glosario «amor».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

651

1 JUAN 4​, ​5

majaga eꞌyéniliká pe waꞌlú gastigo nímala, napugiti alué pe majaga ejperégameká pe bijí tabilé ꞌcho ꞌla oyérame nímime Onorúgame. 19 Onorúgameka bajchá ꞌwe galele ramué, ramué taꞌchó galilichi alué Onorúgame, alekeri ramué ꞌwe ꞌla niráwachigó Onorúgame. 20 Bilé rió ꞌwe ꞌla nirame kórisá Onorúgame, ꞌlige ꞌwe ayome nisa Onorúgame oyérame ralámuli ꞌyuga, ꞌliko alué rió ꞌwe ꞌyégame nímala, tabilé nirame nímala Onorúgame alué rió. Bilé rió tabilé nirame nisa ralámuli rekó ꞌwe ꞌla etee, ¿ꞌlige ꞌlacha nirámalawé Onorúgame? Onorúgameka pecha maꞌchiná ajtigá. 21 Jena ruimé ne churigá nuláliga Onorúgame: Ralámuli napu ekí galegá járome ju Onorúgame, aꞌchigóriga galegá etémili júkuru Onorúgame oyérame ralámuli. Regá nulale Onorúgame.  

 

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo suwábaga ralámuli napu alawégame ju Onorúgame Alawala alueka ꞌla umubamio alué chátiri ꞌnátili umeria

5

Suwábaga ralámuli napu ekí ꞌla bijchigi ꞌla Onorúgamete julárigame níligo alué Esusi e ꞌpákana rewagáchika, napurigá buinámala ralámuli alé resítiri bowechi, alué ralámulika nímala napurigá uchéchigo siné oꞌchérigame napugiti Onorúgame ꞌma seꞌnú alawá ꞌyáligame napu ju boꞌné alawala. Suwábaga ralámuli napu ekí ꞌwe ꞌla nirame Onorúgame abiena ꞌwe ꞌla nerámalachigó alué napu ju napurigá uchéchigo siné oꞌchérigame.

2 Napuꞌlige

ꞌwe ꞌla niralia Onorúgame ꞌlige ꞌla sébali oliá napurigá najkí, alarigá ꞌla machiboa ꞌla galilío uché jaré ralámuli. 3 ꞌWe ꞌla niráliká Onorúgame ꞌwe ꞌla eꞌwálime júkuru napu nulá Onorúgame. 4 Suwábaga ralámuli napu ekí Onorúgame Alawala alawégame ju ꞌwe ꞌla umubámala alué chátiri ꞌnátili umeria. Ramuéꞌé ꞌla umubawa alué chátiri ꞌnátili umeria ꞌla lisensia ꞌyásiká napurigá nejkúrimala Onorúgame. 5 ¿Chieri ꞌla umérame ju Remónisi? Pe alué ralámuliguru alué napu ꞌla bijchigi la Onorúgame Inolá ko Esusi napu jena wijchimoba nawale.  

 

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo tachiri gite nawáligo Esukristo jena wijchimoba

6-7 Esukrístoka

napuꞌlige rewarásiga chojkile rejcholi beniria ralámuli churigá ꞌla rewagachi moyéname ka ralámuli. ꞌLige ꞌma mukule bilena gulusichi napurigá mukumeli nílige. Esúsika mukule gastigo nareka, alué gastigo napu ramué narépuli nílige. 8 Onorúgame Alawala ꞌwe ꞌla ꞌnátale suwábaga ꞌla bijchiá ꞌla alarigá ikíligo. 9 Napuꞌlige bilé ralámuli ruwichi alarigá ko bilé tábiri, ꞌwe ꞌla bijchígime niru. Napuꞌlige Onorúgame rusá tachiri gite nawáligo Esukristo jena wijchimoba abéchigo bijchígitékuru alueka ꞌla bijchiá kame. Onorúgameka ꞌma ruwílekuru, ꞌlige ꞌla maꞌchígime ruwílekuruchigó alarigá ko boꞌné Inolá. 10 Bilé ralámuli ꞌwe ꞌla oyérame Onorúgame Inolá, alueka ꞌma alawégame nímala Onorúgame  

 

 

e 5:1 Eꞌnesi glosario «Jesús» ꞌlige «Cristo».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

1 JUAN 5

652

Alawala. Alué Onorúgame Alawálaka ꞌwe ꞌla guꞌírimala napurigá alué rió ꞌla machigá asimémpá jena wijchimoba nawáligo Esukristo. Bilé ralámuli anime tabilé Onorúgame Inolá ko Esukristo alué rioka ꞌwe ꞌyégame korí Onorúgame olagá, tabilé bijchíginilimpá ꞌla bijchiá nawáligo Esukristo jena wijchimoba alué Onorúgame Inolá. 11 Regá ju napu ꞌsile Onorúgame napurigá ꞌla machiboa ye ꞌla bijchiá ko: Onorúgame boꞌné alawala nejíturu napurigá ejperéliwa jena wijchimoba napurigá najkí Onorúgame. 12 Ralámuli napu ekí ꞌla oyérame ju Onorúgame Inolá, alueka ꞌla alawégame júkuru Onorúgame Alawala napurigá ejperélamala napurigá najkí Onorúgame. Ralámuli tabilé oyérameka Onorúgame Inolá, alueka tabilé alawégame ju Onorúgame Alawala.  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo apiépiri chátiri ꞌnátili tabilé ꞌla ko Onorúgame níriga

13 Ye

osilí oséguru ne ꞌemi napu ekí Onorúgame Inolá oyérame ju napurigá ꞌla machimela ꞌemi aꞌboi ꞌla Onorúgame ꞌyuga ejperélimio ꞌemi senibí. 14 Napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌichalia apiépiri tábiri tánaga tabilé majaga tánilime ju ꞌwe ꞌla machiame Onorúgame ꞌla akeo. 15 ꞌWe ꞌla machiáká ꞌla akeo napu tánilia ramué aꞌlígeko ꞌla machigá mochiru ꞌla nejimio napu boꞌné ꞌwe ꞌla nerá. 16 Onorúgame tánilime júkuru napurigá bujémala alué resítiri  

 

 

ꞌnátili napuꞌlige bilé ralámuli Onorúgame oyérame taꞌmé chárigá seꞌwiná ꞌsika eyénachi, ꞌlige Onorúgameka ꞌla yati bujémala alué ꞌnátili ꞌla taꞌmé ená ꞌsika einásaká alué ralámuli. Nerú bilé ꞌnátili abé resítiri napu tabilé tánilime ju Onorúgame napurigá bujémala. Napuꞌlige bilé ralámuli nóchachi alué ꞌwe resítiri nóchali, Onorúgameka ꞌma abisibi tabilé guꞌírame ju. 17 Apiépiri chátiri ꞌnátili tabilé ꞌla ju Onorúgame níriga. 18 ꞌWe ꞌla machiaa suwábaga napu ekí Onorúgame Alawala alawégame ju tabilé siné esítiri nóchali nóchaga eꞌyénimio. Esukristo ꞌwe ꞌla repú alué ralámuli, ꞌlige tabilé gainámala Remónisi alué ralámuli umeria. 19 ꞌWe ꞌla machiaa Onorúgame ꞌkúchila nírigo ramué, ꞌlige Remónisika chaꞌpigá ajtigó suwábaga ralámuli jena wijchimoba ejperégame napu tabilé oyérame ju Onorúgame. Alué Remónisi ꞌsime ju nulá napurigá alué ralámuli resí nokagá eꞌyénamala. 20 Abiena ꞌwe ꞌla machiaa nawáligo alué Esukristo Onorúgame Inolá ramué guꞌírimia, ꞌlige nejíligo semátiri ꞌnátili napurigá ꞌla námapua churigá ko Onorúgame ꞌlige ꞌla oyérame nírigo Onorúgame Inolá. Alué Esukristo ju Onorúgame ꞌlige alué ju nejime boꞌné Alawala napurigá ꞌla alué ꞌyuga ejperéliwa senibí. 21 ꞌEmi napu ne ꞌwe najkí, ꞌwe ꞌla ꞌnátiga mochiwa. Tabilé naꞌtawa uché bilé ꞌnátili nerugo abé semátiri meꞌtagá Onorúgame naꞌtálila. f Pe ekí júpá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

 

 

 

f 5:21 Yolí raꞌíchagaká aní «Hijitos, cuídense de los dioses falsos.»

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Segunda Carta del Apóstol San Juan

Ye osilí osele alué Juani bilé mukí ꞌlige alué mukí ꞌkúchila ꞌyúriga ꞌlige ruyele ꞌwe naꞌtemao, ꞌlige najkió napurigá abichilubi ꞌwe ꞌla sébali olagá ejperélamala napu aní Onorúgame nila raꞌíchali, alué raꞌíchali napu tabilé ꞌyégali ju. Aminami ruyele alué Juani alué mukí ꞌlige ꞌkúchila ꞌwe gichío alué eꞌwélala napu tabilé aꞌlala raꞌíchali benírale. Pe uꞌkabi raꞌíchali osale, iligá siminálile ꞌnalina alué mukí ꞌlige ꞌkúchila ꞌyuga raꞌichamia.

Ye Ju Uché Bilé Apeli Napu Osale Juani Kuira. Juani, napu ju repume Onorúgame oyérame ralámuli, osé ne mué mukí napu Onorúgamete wanápurigame ju, abiena osé ne mué uꞌkúchila, a napu ꞌwe ganíliga eté ne, ꞌemi napu ꞌwe galilime ju uché jaré ralámulitechigó alué ralámuli napu machime ju alué Onorúgame nila raꞌíchali ꞌlige napu ꞌwe ꞌla oyérame ju alué raꞌíchali. 2 Neka ꞌwe ꞌla galé ꞌemi napugiti ꞌemi ꞌlige ne ꞌwe ꞌla oyérilime nírigime alué Onorúgame nila raꞌíchali, alué raꞌíchali napu tabilé ꞌyégali ruwime ju. ꞌLige senibí alué raꞌíchali oyériga nokísiwa. 3 Onorúgame ꞌla guꞌírisa ꞌla képá, mué mukí ꞌlige mué ꞌkúchila, ꞌwe ꞌla naꞌtemasa ꞌla képá, ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌyasa ꞌla képá pe alué ꞌnátalicho 1 Ne

 

 

napu ju Onorúgame nélegá inálime. Ramueka ꞌwe ꞌla oyérilime niru alué raꞌíchali Onorúgame nila napugiti Onorúgame ꞌwe ꞌla galeme ramué. 4 Neka ꞌwe raꞌsáláturu napuꞌlige machisá ne ꞌwe ꞌla elío mué ꞌkúchila napurigá Onorúgame Alawálate nulewa napurigá najkí Onorúgame. 5 Neka osé mué mukí ruigá napurigá ꞌwe ꞌla ganíliga etega nokísiwa oꞌmaka. Ye raꞌíchalika tase pe kulí maꞌchínigame ju, ꞌwe ꞌyasi nulá Onorúgame regá: «ꞌWe ꞌla ganíliga ejperéliwa oꞌmaka, ꞌwe ꞌla nakúriga.» b 6 ꞌWe ꞌla ganíliga etega ejperéliriká oꞌmaka, ꞌla eꞌwame kéréliwa napu najkí Onorúgame, napurigá akele ꞌemi ꞌyasi napuꞌlige pe kulí chojkía Onorúgame oyeria.  

 

 

a 1:1 Jaré ralámuli mayé napuꞌlige Juani aniá «mué mukí» pe anime ke aníligo «suwábaga ꞌemi napu napuíme ju bilénami Onorúgame nila raꞌíchali gepumia ꞌlige aminami benimea» anime ke anime mayé. Yolí raꞌíchagaká «congregación» aniame ju. b 1:5 Eꞌnesi glosario «amor».

653 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

654

2 JUAN Jena ruwimela Juani ruwíligo jipe weꞌká ralámuli mochigo jena wijchimoba napu Onorúgame oyérame korí

7 Weꞌká

mochíkuru jena wijchimoba napu Onorúgame oyérame korí, nobi tabiléchigo bijchígime júkó jena wijchimoba nawáligo Esukristo napuyeri bilé rió neraga. Alué ralámulika pe ꞌyégiga eꞌyéname ju, seꞌnú ꞌnátili beníriga ralámuli, ꞌlige anime ju Onorúgamete julárigame ko ralámuli buinániliga alé chátiri bowechi eꞌyéname. 8 Mué mukí ꞌlige mué ꞌkúchila ꞌwe ꞌla oyériga ejperéliwa Onorúgame, ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochiwa napurigá tabilé guwana rujsúmala ꞌemi abichilubi beniá napu najkí Onorúgame, abichilubi beniboa napurigá ꞌla narémala ꞌemi napu Onorúgame nejímili ju. 9 Mué mukí ꞌlige mué ꞌkúchila naꞌloasa alué aꞌlala raꞌíchali Kristo nila raꞌíchali alué pe seꞌnú raꞌíchali ꞌyúriga pe ꞌyégali ruwime, ꞌliko tabilé aꞌlá oyérame nímala ꞌemi Onorúgame. Alué ꞌla Kristo nílacho raꞌíchali oyérame ralámuli,  

 

alueka ꞌla oyérame nímala Oꞌnó Onorúgame ꞌlige alué Oꞌnó Onorúgame Inolá. 10 Jaré ralámuli jsisá alé ꞌmi napu ꞌemi ejperé, tabilé ꞌla aꞌká raꞌíchali benírimia, tabilé lisensia ꞌyawa napurigá raꞌichámala alué raꞌíchali napu benírimia si alé napu mochí ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchali gepua nibilé regá anewa: «¡Mochisi pachami!», 11 napugiti alué napu regá ané alué ralámuli: «¡ꞌLáchigo jsíkuru ꞌemi, mochisi pachaka!» Alarigá aneme ka ꞌma alué tabilé ꞌla aꞌká raꞌíchali benírame ralámuli gompaniérola gayena ꞌemi. 12 Weꞌká raꞌichánili ne mué mukí ꞌyuga ꞌlige mué ꞌkúchila ꞌyuga, pe iligá tabilé osilichi osigá raꞌichánili ne, siné kachi pe ꞌwemi simé rekó ne ꞌemi ꞌyuga raꞌichamia napurigá abé ꞌla raꞌsálagá mochiwa oꞌmaka, mué mukí, mué ꞌkúchila, ꞌlige ne Juani.  

 

 

13 Alué

mué goꞌchila ꞌkúchila waꞌlú reporali nawa mué, alué mué goꞌchila napu wanápurigame ju Onorúgamete. Pe ekí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Tercera Carta del Apóstol San Juan

Ye osilí osele Juani bilé rió Onorúgame oyérame Gayo anilime ꞌwe ꞌla ruigá ꞌwe ꞌla semáriga guꞌiria ajtigó alué Gayo alué Onorúgame nila raꞌíchali benírame ralámuli, ꞌla ꞌya goꞌame ꞌlige galí okola napu ekí jsime ju alemi napu Gayo ajtí. Aminami ruyele bilé rió ajtigó alemi napu Gayo ajtí Riótrepe rewégame waꞌlula neraga chujkírime pe nejkumega. Abiena ruyele uché bilé rió ajtigó ꞌla oyérame Onorúgame Remetrio rewégame.

Ye Ju Alué Apeli Nujubá Osirúgime Napu Osale Juani Kuira mué Gayo. Juani, napu repume ju Onorúgame oyérame ralámuli, osé ne mué Gayo, mué napu ꞌwe galilía Onorúgamete, napu ne ꞌwe galegá etéchigó. 1 Ne

Jena ruwimela Juani ruwíligo ꞌwe raꞌsáláo napugiti alué Gayo ꞌwe ꞌla oyérame níligo Onorúgame 2 Mué

rió Gayo, Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌiri mué ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnata pe ꞌla Onorúgamecho oyérilime, aꞌchigóriga ꞌla képáchigó napurigá ꞌwe ꞌla semáriga guꞌírisiga mué Onorúgamete napurigá ꞌwe aꞌlá maꞌchínamala mué nochálila, ꞌlige aminami tabilé nayuka ilírosa ꞌla képá mué. 3 ꞌWe raꞌsálá ne napuꞌlige machisá ꞌwe ꞌla oyériga eyenio mué Onorúgame nila raꞌíchali tabilé ꞌyégali, jaré jena ejperégame ralámuli Onorúgame oyérame napu  

eꞌyénale alé napu mué ajtí ruwíturu ꞌla oyériga eyenio mué alué raꞌíchali tabilé ꞌyégali ruwime. 4 Neka ꞌwe raꞌsálagá ajtí machiame ne ꞌwe ꞌla oyériga eꞌyenio mué Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌemi napu ne beniri Onorúgame nila raꞌíchali napuꞌlige pe kulí benichi ꞌemi. 5 Mué napu ꞌwe galilía Onorúgamete, mueka ꞌla lisensia ꞌyame ju napurigá cheꞌlebámala mué bejtélachi suwábaga napu Onorúgame nila raꞌíchali benírisia jsime ju alemi, alué pe kulí siné jsime alemi Onorúgame nila raꞌíchali benírimia rekó tabilé siné eteme ke mué ꞌyabesi, 6 suwábaga alué ralámuli ꞌwe ꞌla ruyele ralámuli Onorúgame oyérame jena ejperégame ꞌwe ꞌla lisensia ꞌyame ko mué napurigá cheꞌlebámala alé alemi eꞌyénachi, ꞌlige ꞌwe ꞌla ꞌyame kará mué goꞌame napurigá  

 

 

655 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

3 JUAN nutugega simámala bilénami simiba Onorúgame nila raꞌíchali benírimia. 7 Asíriga ꞌla júkuru alarigá guꞌírichi mué alué ralámuli napugiti alué ralámulika eꞌyéname alemi ꞌwe ꞌla oyériga Onorúgame tabilé nareka eꞌkarúgame tábiri iꞌlía, nibilé goꞌámetiri iꞌlía alué ralámulite napu tabilé oyérame ju Onorúgame. 8 Alekeri ramué ꞌwe ꞌla guꞌíritékuru alué ralámuli napu Onorúgame nila raꞌíchali beníriga eꞌyena alé ꞌmi napurigá gompaniérola niwa.  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo ꞌwe nejkumeme níligo alué rió Riótrepe anilime

9 Neka

osé bilé raꞌíchali alué ralámuli Onorúgame oyérame napu ejperé alé napu mué ajtí ruigá alemi eꞌyénigo jaré alué Onorúgame nila raꞌíchali benírame ralámuli napurigá guꞌírimala ꞌemi pe iligá ꞌwe nejkumeme alué rió Riótrepe rewégame, ꞌwe waꞌlula neraga chujkírime ju pe nejkumega, taꞌmé ganíliga ajtí napurigá ꞌemi nuleme nímala ne. 10 Alekeri napuꞌlige alemi simisá neꞌochámala ne alué rió ꞌlige ꞌwe ꞌla maꞌchígime ruyémala ne napurigá tabilé ꞌyégiga einámala chátiri raꞌíchali beníriga eꞌyenio ramué peka ꞌla bijchiá kachi, ꞌlige pe alieti ꞌnátaga tabilé lisensia ꞌyame ju napurigá cheꞌlebámala alé, alemi jsime ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali benírimia ralámuli, ꞌlige jaré ꞌla lisensia ꞌyánilisa napurigá cheꞌlebámala aꞌboi  

656 ejperélachi, yati sulime ju ꞌlige ꞌma tabilé elime ju napurigá simela alé ꞌmi Onorúgame nila raꞌíchali gepumia napu napuíme ju suwábaga ꞌemi Onorúgame oyérame. 11 Mué rió Gayo ꞌwe galilime Onorúgamete tase oyériga ilíriwa alué chátiri rejcholi, iligá aꞌlá rejcholi oyériwa ꞌnalina. Alué ꞌwe aꞌlala rejcholi oyérame ka, alueka ꞌla Onorúgame ꞌkúchila nímala, alué pe tabilé aꞌlá rejcholi oyérame ka pe tabilé Onorúgame oyérame kérélamala.  

Jena ruwimela Juani ruwíligo Remetrio ꞌwe ꞌla oyérame níligo Onorúgame

12 Suwábaga

ralámuli ruwí ꞌwe aꞌlá oyérame ko alué Remetrio aꞌlala rejcholi, ramuéchigó ruwiyá ꞌwe ꞌla oyerio Remetrio alué aꞌlala rejcholi, ꞌlige ꞌemi ꞌwe ꞌla machí ꞌla bijchiá ko napu ruyá ramué ꞌwe ꞌla oyerio alué Remetrio alué aꞌlala rejcholi. 13 Neka weꞌká raꞌíchali raꞌichánili mué ꞌyuga, nobi tabiléchigo aminabi osimélagó ne. 14 Pe ꞌwemi simea ne alemi napu mué ajtí mué ꞌyuga raꞌichamia.  

 

15 ꞌWe

ꞌla biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga asisá ꞌla képá mué. ꞌWe nábole reporali suwábaga napu mué machime ju napu jena mochí. Muéchigó ꞌwe repóriwaká suwábaga machirume. Pe ekí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo La Carta del Apóstol San Judas

Alué rió Jura, Santiago bonila nile, abiénachigó nasípasi bonila nile Esusi. Jura osale ye raꞌíchali baisá makué bamí nujubá napuꞌlige Esusi mukusá gulusichi chujkugá, tabilé ꞌla machirú chiéniko níligo. Osele ye raꞌíchali rejcholi jaré ralámuli Onorúgame oyérame napugiti uché jaré ralámuli tabilé Onorúgame oyérame sébiligame alé napu napuíme nílige alué ralámuli Onorúgame oyérame, pe alanigá eꞌyéname, pe nejkumega. Jura osele alué ꞌla bijchiá oyérame napurigá ꞌla ꞌnátaga mochímala napurigá tabilé bijchígamala alué ralámuli ꞌyégame. Abichigó osele napurigá ꞌwe ꞌla oyériwa alué raꞌíchali Onorúgame nejila ꞌwe ꞌya rawé.

Ye Ju Alué Apeli Napu Osale Jura Kuira suwábaga ꞌemi ralámuli. Jura anilime rió osá ye raꞌíchali rejcholi. Alué Esukristo reꞌpá ajtígame, aluete ꞌyárukuru ne bilé nóchali. Neka uꞌtala bonirúgame niraga ju Santiago ꞌyuga. ꞌÉmika Onorúgamete bayérigame nílekuru napurigá ꞌemi Onorúgame oyérame nímala, alekeri neka ꞌemi oséguru. Oꞌnó Onorúgameka asíriga ꞌla galegá etélekuru ꞌemi. ꞌLige Esukristo ꞌwe nejkura napurigá tabilé che ikimela ꞌemi ralámuli. 2 ꞌWe ꞌla kékuru Onorúgame naꞌtemasa ꞌemi, aminami waꞌlú nejisa aꞌwalí napurigá ta weꞌká ꞌnata mochímala ꞌemi. ꞌLige Onorúgame ꞌwe ꞌla ganíliga etesa, ꞌla júkuru ꞌemi. 1 Ne

 

Jena ruwimela Jura ruwíligo jaré rió sébiligo alé ꞌyégali benírame 3 ꞌEmi

ne amígola, neka asíriga ruinálituru jena osagá boꞌné

Onorúgame ꞌláchigo nejkúrilikó ꞌemi ꞌlige néchigó, ꞌlige taꞌchó osiachi, uchéchigo bilé ꞌnátili maꞌchínaturu. Jípeko nawésali náomili júkuru ne napurigá ꞌla nemímala ꞌemi seꞌwiná nokachi uché jaré ralámuli, alué ralámuli napu sairúgame ju alué raꞌíchali napu Onorúgame benírale bajchá rawé mochígame ralámuli napu Onorúgame oyérame nile. Alué raꞌíchali ꞌya nerúgame ꞌla sébali nílikuru, tabilé tase rokáré. 4 Jaré rió ꞌma alemi mochí napu ꞌemi mochí. Alué ralámulika Onorúgame oyérame koríguru aꞌboika, tabiléchigo Onorúgame oyérame ke anígó, pe laní ꞌyégiga. Alué ralámuli asíriga aꞌwágame gastigo narémili júkuru Onorúgame nila. Alarigá anile Onorúgame raꞌichálila ꞌwe ꞌya, ꞌma asíriga weꞌká bamí ju.

657 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

658

JUDAS Alué ralámulika tabilé Onorúgame ꞌyuga ꞌnátame ju. Aꞌboika aní ꞌwe ꞌla narénili alué Onorúgame nejílala nawésali, tabiléchigo ꞌla ꞌnátame kéréko aꞌboika, pe weꞌká umugí ꞌyuga okónilime ke aní. Alué ralámuli tabilé bijchigi Esukristo ko biꞌlepi waꞌlula nulame jena wijchimoba ramué ꞌyuga. 5 Neka uché naꞌtárime oláekeꞌé ꞌemi napurigá ꞌemi machimela alakimeo alué cha nokame ralámuli. ꞌÉmika ꞌma machílké alieti ruimeo ne, abirigá uchéchigo siné ruimé ne alué chukimeli ko alué cha nokame ralámuli, pe aꞌchigóriga nímala napurigá ikílige ꞌya mochígame ralámuli. Onorúgame suwábaga ralámuli napu ekí nílige israelita ꞌma buyánale alé Ejipto mochígichi. Alué ralámuli israelita pe napurigá ralirúgame nile alé Ejipto. Alekeri Onorúgame ꞌma buyánale alé Ejipto. Onorúgameka gawí nuebo ꞌyámoríle, nobi tabilé eꞌwele ko Onorúgame ꞌla ruwichi. ꞌLiko Onorúgameka ꞌma suwábale suwábaga alué ralámuli napu ekí tabilé oyérale Onorúgame raꞌichálila, tasiné sébale alé gawí nuébochi. 6 Abiénachigó aꞌchigóriga ikimeli ju alué ralámuli cha nokame napu ejperé napu ꞌemi mochí, napurigá ikile jaré santo ánjeli. Alueka tabilé ejtebile alé napu Onorúgame ꞌyálige napurigá mochímala, alueka pe seꞌwí simíbale. ꞌLiko Onorúgame ꞌma gastigárile alué santo ánjeli,  

 

wamí chonárale mochile karénate bulugá. Tabilé siné buyásamala alé karénate buluruga mochiga. Onorúgameka alé mochiámala bulugá napusí boꞌné nawámala alué santo ánjeli gastigárimia. 7 Alué ralámuli abichigó alarigá narémala alué gastigo. Abiénachigó gastigárimala alué ralámuli napurigá alué ralámuli alé waꞌlú weꞌká riógichi Soroma anilichi ejperégame ꞌlige Gomora a anilichi ejperégametiri ꞌlige aminami uchéchigo jarénami weꞌká riógichi ejperégame alé aꞌbemi. Ralámuli alué napu ekí rió nílige asíriga weꞌká umugí ꞌyuga okole, ꞌlige aminami riocho ka okole. ꞌLiko Onorúgame ꞌma gajúnale suwábaga galí alué weꞌkaná weꞌká riógichi jágame ꞌlige aminami ralámulitiri ꞌma suwábaga suwábale napu ekí ejperégame nílige alé weꞌkaná weꞌká riógichi, ꞌma eꞌkósale naꞌite. Yeka ruwime ju Onorúgame naꞌite suwábimio ralámuli cha nokame, ꞌlige tajsiné choꞌimela alué naꞌí. 8 ꞌLige abiena alué ralámuli napu chátiri eteme ju remuka, alué ralámuli anime júturu: «ꞌWe ꞌla oyérawa alué remugí.» Alué ralámulika ꞌma najsabú suwábaga aꞌlala raꞌíchali napu nerú jena wijchimoba, ꞌma boꞌné saꞌpálatiri. Tabilé najkí alué aꞌboi ralámuli napurigá Onorúgame nulámala. Pe gawéliga eteme ju Onorúgame ꞌlige santo ánjeli ꞌlige Remónisitiri. b  

 

a 1:7 Alé Soroma ꞌlige Gomora rewégichi ꞌwe cha nokame ralámuli ejperégame nile ꞌya napuꞌlige bejtégichi Abraámi. Onorúgame ꞌma eꞌkósale suwábaga ralámuli ꞌma galítiri ꞌyúriga. Eꞌnesi Génesis kapítulo 18 ꞌlige 19. b 1:8 Alué Remónisi ꞌyako ꞌwe aꞌlá santo ánjeli nílige, iligá chaꞌsile ꞌliko Onorúgameka ꞌpa rewagáchikana pale. Eꞌnesi glosario «Satanás».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

659

JUDAS

9 Alué

waꞌlula santo ánjeli Migeli rewégame, aka alué Migeli peka che anéligeꞌé Remónisi, ꞌlige alué ralámulika tabilé ikiárékuru napurigá gawélimala alué Remónisi. Alué Migeli Remónisi si raꞌicha ilile napuꞌlige mukule alué Moisesi. Alué Remónisika alué Moisesi saꞌpala oꞌtonálile, ꞌlige alué Migélika pe tabilé che anele, pe ꞌla niraga etele alué Remónisi. Pe iligá regá anele: «Boꞌné Onorúgame machílké mué Moisesi saꞌpala oꞌtosáká.» 10 Asíriga chátiri raꞌíchali raꞌíchame ju napuyépiri raꞌíchali napu ekí tabilé námame ju aꞌbopi. Pe napurigá eꞌyéname ju ajágame pe alarigá eꞌyéniniliga aní alué ralámuli, pe goꞌámecho ꞌlige okókime ꞌnátame ju alué ralámuli, ꞌlige pe umugí ꞌyuga okókime. Pe aliéricho ꞌnátaga eꞌyéname kame napurigá jami oyame ajágame. Pecha siné ꞌnátame júkó alueka Onorúgame ꞌyuga. Napuꞌlige bilé rió alieti ꞌnata, ꞌliko alué rioka pe boꞌnepi cha ikimela. 11 Asíriga resíriká nímala alué ralámuli níriga. Alué ralámulika napurigá Kaíni alarigá ꞌnátame ju napuꞌlige ayole bonila ꞌyuga. ꞌLige aminami pe ꞌnátame ju alué ralámuli napurigá alué Balaámi pe enomí méniliga. Benírale ꞌwe ꞌla ko Onorúgame saega mochíriga. ꞌLige alué ralámulika abiena napurigá Koré c anilime rió alarigá ꞌnátame ju,  

 

alueka pecha oyéralega Onorúgame nila rejcholi ꞌlige sairúgame neraga gayénale alué eꞌwélala ꞌyuga. Alué ralámuli napu ekí sairúgame neraga mochí, suwimela napurigá meꞌlíliru alué Koré anilime. d 12 Ye weꞌká rió cha nokáme ka ꞌemi si napuíka goꞌyame júkuru alué goꞌame newárigime napu ꞌemi goꞌyame ju alé napuísa Onorúgame raꞌichálila benimea, tabiléchigo Onorúgame oyérame kéréko alué ralámuli. Pe asíriga jobátigame ju napurigá rejté reꞌlé baꞌichí mochígame rejpúrame kárigó reꞌkésiga pecha maꞌchígime ka reꞌlé baꞌichika. Alué ralámulika tabilé chijúname ju. Pe iligá aꞌbopi niraga ꞌnátame ju. Alueka pecha guꞌírame júkó uché jaré ralámuli. Alueka pe napurigá bilé nolí wakígame ekáralimi júmame, pe alarigá júkuru. Alué ralámuli ꞌwe bajchá uchútame, tabiléchigo sébali olame júkó ꞌlige. ꞌLige abiena napurigá bilé masana tabilé rakeme, alarigá ju alué ralámuli, ꞌlige pe ꞌma boꞌniboli ju alué masana. 13 ꞌLige aminami alué ralámuli napurigá baꞌwí gomichi ename alarigá ju. Alué baꞌwí asíriga weꞌká repuga aꞌreme ju gomichi suwékimi. Alarigá júkuru alué cha nokame ralámuli. Asíriga weꞌká eꞌkarúgame cha nokogá eꞌyéname ju, tabilé niraga aꞌbopi. Tabilé chijúname ju. ꞌLige aminami alué ralámuli pe  

 

c 1:11 Alué Koreka sairúgame nile Onorúgame ꞌlige Moisesi, ꞌliko Onorúgameka gasínale alué gawí ꞌlige alégana rusule alué Koré ꞌma gompaniérola si, ꞌlige kúchigo naꞌoga ilíbale gawí. Eꞌnesi Números 16:1-35. d 1:11 Kaínika nile bajchá ochérigame Arani inolá. Eꞌnesi Génesis 4:3-9. Alué Balaámika sujkurúgame nile. ꞌYégime nile ralámuli napuꞌlige Moisesi nulechi alué ralámuli israelita. Eꞌnesi Números 22–24.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

JUDAS

660

napurigá alué soꞌpilí wajségame, e alarigá ju, pe eꞌyéname ju. Napuꞌlige suwisá, nabí chónagachi mochímala, tasiné buyásiga. ꞌLige alué ralámuli tajsiné buyásiga mochímala alé chonárale. 14 Enoko rewégame nile bilé rió ꞌwe ꞌya ajtígame. Aránika Enoko biꞌchela f nile. Alué Enoko ruwile alarigá ikimeo alué cha nokame ralámuli aꞌkinana rawé. Regá anile alué rió: «ꞌWe ꞌla buigá mochiwa, ꞌma sebámili júkuru alué Waꞌlula Onorúgame weꞌká mili santo ánjeli ꞌyuga, 15 ꞌlige gustisia olámala suwábaga ralámuli, ꞌlige aminami alué gastigo ꞌyámala alué napu ekí tabilé ꞌnátame ju Onorúgame naꞌtálila. Alué ralámulika asíriga weꞌká eꞌkarú nokogá eꞌyéname júkuru tabilé Onorúgame nulalila ꞌnátaga. ꞌLige aminami asíriga tabilé ꞌla raꞌíchali raꞌíchame júkuru Onorúgame olagá.» 16 Alué ralámulika ꞌwe cha anigá nokame ju sairúgame neraga raꞌíchame ju Onorúgame olagá. Pe alué chátiri ꞌnátalicho ꞌnátaga eꞌyéname ju pe aꞌbopi ꞌnátaga. ꞌLige asíriga najtékame korigá eꞌyéname ju aꞌbopi. ꞌLige aminami asíriga ꞌla semáriga raꞌíchame ju uché jaré ralámuli olagá napuꞌlige guꞌírilime najkigá.  

 

 

Jena ruwimela Jura ruwíligo uché peꞌkabi rejcholi

17 ꞌEmi

Onorúgame oyérame napu ne ꞌwe galegá eté, naꞌtáwaguru

alué raꞌíchali napu raꞌíchilige alué makué oká rió napu Waꞌlula Esukristo ꞌyuga eꞌyénilige. 18 Regá anime: «Aꞌlige rawé napuꞌlige ꞌma amulí suwíbachi gawí, asíriga weꞌká ralámuli mochímala Onorúgame gawélime, asíriga chátiri raꞌíchali raꞌichámala Onorúgame olagá. Alué ralámulika pe napu nóchame ju aꞌboi, pe aluecho oyéramala. Alué ralámulika tabilé naꞌtámala Onorúgame ꞌyuga.» 19 Alué raꞌíchali napu ruwílige alué ralámuli, jipe ꞌma ꞌla bijchiá maꞌchínaguru. Ye cha nokame rioka weꞌká eꞌkarúgame ꞌnátame ju napurigá ꞌemi tabilé biꞌlepi ꞌnátili ꞌnátaga mochímala. Alué rioka pecha Onorúgame Alawala alawégame júkó, alueka ju pe napurigá bilé ajágame, tabilé ꞌnátame Onorúgame ꞌyuga. 20 ꞌEmi ne amígola, ꞌla nakúrilime júkuru aꞌbopi níriga napurigá ꞌemi ꞌwe ꞌla eꞌwémala alué Onorúgame nila raꞌíchali. Tániwa Onorúgame napurigá boꞌné alawala guꞌírimala ramué Onorúgame ꞌyuga raꞌichálichi. 21 ꞌLa ꞌwe ꞌla niraga járiwa ꞌla guꞌíriga uché jaré ralámuli, ꞌla ganíliga eꞌyéniwa uché jaré ꞌyuga aꞌchigóriga napurigá galeme ju Onorúgame ramué. Uché siné sebámala alué Waꞌlula Esukristo ramué naꞌtemaka. Asíriga ꞌla buigá mochiwa aꞌlige rawé. Alué ꞌsímili júkuru ramué aꞌwalí ꞌya napurigá ramué alué aꞌwalite ꞌla nabí ejperélawa rewagachi.  

 

 

 

e 1:13 Ralámulika aní: «Napuꞌlige paka ilisá soꞌpilí wajségame, bilé tábiri ruwime kará. Tabilé ꞌla bamíbali ruwime kará.» f 1:14 Alué Enoko oꞌnola, Jareri anilime nile. Enoko ochila ka, Majalaleli anilime nile. Enoko umúlila ka, Kainani anilime nile. Enoko ególila ka, Enosi anilime nile. Enoko geyóchila ka, Seti anilime nile. Enoko biꞌchela ka, Arani anilime nile. Alué Arani anilime rió nile ꞌya bajchá ajtígame taꞌwesi ꞌcho rió iꞌtégichi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

661

JUDAS

22 Jaré

ralámuli aꞌnagú ꞌnátame ju, bilena tabilé ꞌla niraga, bilena ꞌwe ꞌla niraga, pecha machime ka ye Onorúgame raꞌichálila. Siné rawé naꞌtámaréko abe. ꞌWe ꞌla naꞌtemápua alué ralámuli. 23 Jaré mochí asíriga cha nokame ralámuli. ꞌLiko bilé rejcholi ꞌyásiga ꞌla júleké alué cha nokame ralámuli napurigá ku ꞌla oꞌwé naꞌtámala. Jípesíko ꞌla ꞌnátaga nokísiwagó napurigá tabilé resí ikimela ꞌemi. Alué ralámulika ꞌwe cha nokame ju. Tabilé galétékuru napurigá nokame ju alué ralámuli, alueka pe sairúgame neraga kame Onorúgame ꞌyuga.  

Jena ruwimela Jura ruwíligo ꞌwe ꞌla raꞌsálagá járilime ko nabí

24 Pe

Onorúgamecho ju napurigá ꞌemi repúmala napurigá tabilé seꞌnú bowé chaꞌpimela ꞌemi. Pe aluecho ju napurigá nejkúrimala napurigá ꞌla aꞌbé oꞌwemi neraga jawa napu ajtí

Onorúgame. Ramueka ꞌwe cha nokogá eꞌyéname nírikuru kákobá, Onorúgameka abirigáchigo ꞌla eꞌkale ko. ꞌWe ꞌla raꞌsálagá jáwaguru oꞌwemi napu Onorúgame ajtí, Onorúgameka ꞌla semáriga kame. 25 Biꞌlepi Onorúgame ju. Napuꞌlige Onorúgame sébale jena wijchimoba bilé rió neraga Esukristo rewega, alué ꞌsílekuru ramué buyana alé resítirichi. Alueka waꞌlú aꞌwalí nígame kame napurigá aminabi nokísiwa tabilé guwana rusuka. Alué Onorúgame Alawala gite aꞌlá sébali oꞌtoboa ramué napu ajtí Onorúgame reꞌpá rewagachi. Suwábaga ralámuli ꞌwe ꞌla niraga etewa Onorúgame. Asíriga aꞌwágame ju. Alué júkuru biꞌneli neyúriga Waꞌlula. Alarigá nile ꞌya napu taꞌchó iꞌtégichi ye gawí. Abalarigá júkuru jipe, alarigá nímili júkuru nabí. Pe ekí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

Jena ruwimela chonigá osálirigo El Apocalipsis (Revelación) a San Juan

Ye raꞌíchalika Juani osale. Juánika bilé alué nile makué oká rió napu Esusi ꞌyuga eꞌyénale napu «apóstol» anilime nile napuꞌlige Esusi jena eyénachi. Napuꞌlige Esusi mukusá, malígisa makué bamí aꞌkinana (Tabilé ꞌla machirú aliéniko níligo abé ꞌya kéré ma.), Juani osale ye raꞌíchali. Napuꞌlige taꞌchó osá ye raꞌíchali, Juani eyénale Onorúgame raꞌichálila beníriga Onorúgame oyérame ralámuli alé Asia ejperégame weꞌkaná weꞌká riógichi. Aꞌlige bamí alué Onorúgame oyérame ꞌwe resí nílile alué ralámuli romano gite. Alué ralámulika chaꞌpile alué Juani ꞌlige oꞌtole galírale bajchamia Pátmosi anilichi alé napu rabó ilí nasipa baꞌwichí. Gi makué kilómetro weꞌlí bilena ꞌlige uché bilena usani kilómetro nile alué rabó. Napuꞌlige alé ajtígichi, Onorúgame ꞌyale waꞌlú aꞌwalí napurigá etémala alué napu tabilé ꞌwesi ralámuli eteme nílige. Boꞌné Onorúgame benírale churigá nocha asale jena wijchimoba, ꞌlige churigá nochamio nujubá rawé. ꞌLiko aꞌkinana Juani náule ye raꞌíchali alué ralámuli Onorúgame oyérame napu mochí gichao weꞌká riógachi alé Asia anilichi. Napuꞌlige ye osilí raꞌíchaga (leéraga), ꞌwe ꞌla ꞌnátaga raꞌichawa, iꞌsínimi bilé raꞌíchali oká ꞌnátame ju. Babilonia aniáká waꞌlú weꞌká riógichi aniame kéré, abiénachigó aniame kéré chátiri ꞌnátili napu nerú jena wijchimoba. Juani abiena weꞌká número osale jena osilichi. Aꞌpili número iꞌwana raꞌíchame kérékuru. Alué número gichao ka ꞌla sébali ruwime kérékuru. Alué número naó ka suwábaga gawichí ruwime kérékuru. Alué número makué oká ka napurigá makué oká «apóstol» ruwime kérékuru, o makué oká chojkégame israelita neraga ruwime kérékuru. Alué número oká ka, oká testigo ruwime kérékuru. Ye raꞌíchalika ꞌma guwichí osirúgime ju, jena osilichi aníguru churigáriga nimio nujubá rawé reꞌpá rewagachi. ꞌWe ꞌla oyérilia ka ye raꞌíchali, rekó resí nilia, mochírige ramué abiénachigo Onorúgame ꞌnata mochírukuru.

662 El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

663

APOCALIPSIS 1

Ye Ju Alué Apeli Napu Osale Juani Ruigá Churigá Nimio Jena Wijchimoba Nujubá Rawé

1

 uira suwábaga ꞌemi ralámuli K Onorúgame oyérame. Ne ju Juani. Osá ne ye bilé raꞌíchali. Onorúgame júlale bilé santo ánjeli ruyéniliga neꞌchí chuꞌsimio Esukristo napuꞌlige uché siné nawá jena wijchimoba. 2 Jena osá ne ruigá suwábaga napu eté ne ꞌlige suwábaga napu aké ne chukimeo pe ꞌwemi. 3 Ralámuli ye osilí leérame ka napurigá gepúmala uché jaré ralámuli, alueka ꞌwe ꞌla semáriga narémala Onorúgame nila aꞌwalí, ꞌlige alué ralámuli gepume ꞌwe ꞌla eꞌwasa abiena ꞌwe ꞌla semáriga narémala Onorúgame nila aꞌwalí. ꞌMa pe ꞌwemi sebámala alué raweli napu alarigá ikimeli ju napurigá ruwí ye raꞌíchali.  

 

Jena ruwimela Juani oséligo alué Esukristo oyérame gichao weꞌká riógichi mochígame

4 Ne

Juani oséguru ꞌemi ralámuli Esukristo oyérame gichao weꞌká riógichi mochígame alé Asia anilichi weꞌkanami riógame. Neka najkíguru napurigá Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírimala ꞌemi napurigá ꞌemi ralámuli tabilé weꞌká chátiri ꞌnátili ꞌnátaga nokísamala. Neka

najkíguru napurigá Onorúgame ꞌwe ꞌla guꞌírimala ꞌemi, alué Onorúgame napu jipe Onorúgame ju, ꞌlige napu nabí ajtile asíriga ꞌyasi, ꞌlige napu nawámili ju. Abiena najkí ne napurigá alué gichao alawégame a ꞌwe ꞌla guꞌírimala ꞌemi, alué alawá napu alé oꞌwemi jaí napu ajtí Onorúgame. 5 Abiena najkí ne napurigá ꞌwe ꞌla semáriga guꞌíriwa ꞌemi alué Esukrístote napu ꞌla oꞌwé ruwime ju napu etele, alué napu pe kulí bilé ju napu ajana mukusá, alué napu nuleme ju jipe suwábaga alué eꞌwélala selígame napu ekí mochí jena wijchimoba, alué Esukristo napu asíriga naꞌtemaka galeme ju ramué, napu mukule bilena gulusichi pe ramué buyánaga chátiri bowechi iꞌnárigichi. 6 ꞌLige alué Esukrístote wanápurigame niru ramué napurigá nochawa napu Onorúgame nulá, alué Onorúgame Esukristo Oꞌnola. ꞌWe ꞌla semáriga raꞌichasa ꞌla képá suwábaga ralámuli alué Onorúgame olagá, ꞌlige Onorúgame senibí ꞌemi nulesa ꞌla képá. Alarigá nisa ꞌla képá. 7 ꞌWe ꞌla ꞌnátaga mochiwa. Esukristo bilé rawé uché nawámala bilena nolichi ꞌlige suwábaga ralámuli etémala  

 

a 1:4 «Gichao» ruwime ju «ꞌla sébali». «Gichao alawégame» pe ruwime ju «Onorúgame Alawala», napu ꞌwe ꞌla sébali ju.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

664

APOCALIPSIS 1 napu ekí ejperé jena wijchimoba, ꞌlige suwábaga ralámuli napu ekí najkile napurigá alué Esusi meꞌliboa, napu tabilé galele Esukristo, suwábaga alué ralámuli abiena etémalachigó. Suwábaga ralámuli weꞌkaná ejperégame jena wijchimoba, rekó jaré seꞌwinátiri raꞌíchame ke, suwábaga ꞌma nalámala machigá ꞌma sebio raweli gastigo narékime. Alarigá nímalabá. 8 Onorúgame waꞌlú aꞌwalí nígame ju napu asíriga ꞌyasi ajtígame ju ꞌlige napu jipe abiena ajtí, ꞌlige napu nabí asimeli ju, regá aní: ―Ne júkuru napu gawí newale ꞌlige iꞌlibeko ꞌma suwibasa ye gawí abiena bijí abichilubi bejtélamala ne. Ne júkuru suwábaga ꞌemi nuleme.  

Jena ruwimela napu Juani etele napuꞌlige rewírale Esukristo alé Pátmosi rewégichi

9 Ne

Juani napu abiena Onorúgame oyérame júchigó napurigá ꞌemi, ne ꞌwe resí nilia ajtí, aꞌchigóriga napurigá resí nilia mochí ꞌemi, gawéliga etelia ne ꞌlige chibi anilía ne Esusi oyérame kóriká, ne napu ꞌemi ꞌyuga nóchame ju Onorúgame nochálilachi jena wijchimoba napurigá nulá Onorúgame, neka jena aꞌpáruturu Pátmosi rewégichi napu ju rabó nasipa baꞌwichí

napu ilí waꞌlú baꞌwí Meriteráneo rewégame napurigá resí nilia asimela ne tabilé gayéniga ku bajunía, napurigá ꞌma tabilé aminabi beníriga einámala ne Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige napurigá ꞌma tabilé aminabi beníriga einámala ne tachiri gite nawáligo Esusi jena wijchimoba. 10 Bilé rawé resíbilichi, Onorúgame boꞌné aꞌwalila ꞌyáturu neꞌchí napurigá ne weꞌká tábiri etémala napu tabilé ꞌwesi etiá ralámuli, ꞌlige bilé raꞌíchali akéturu ne guwánaka ꞌwe aꞌwágame ꞌlige ꞌwe ꞌla maꞌchígime, b 11 regá anime: ―Bilena apélichi osibóaká napu ekí tábiri etémala mué, ꞌlige náolawaká napu osimela mué alué Onorúgame oyérame ralámuli napu mochí gicháomana weꞌká riógachi alé Asia anilime gawí boꞌígichi mochígame napu ju bilena chojkégame Ebeso anilichi weꞌká riógichi mochígame, ꞌlige uché bilena chojkégame Esmirna anilichi weꞌká riógichi mochígame, ꞌlige uché bilena chojkégame Pérgamo anilichi weꞌká riógichi mochígame, ꞌlige uché bilena chojkégame Tiatira anilichi weꞌká riógichi mochígame, ꞌlige uché bilena chojkégame Sárisi anilichi weꞌká riógichi mochígame, ꞌlige uché bilena chojkégame Pilarélpia anilichi weꞌká riógichi mochígame, ꞌlige alué uché bilena chojkégamechigó napu Laorisea anilichi weꞌká riógichi mochígame ju. 12 ꞌLige neka guꞌliga eꞌnéturu machináliga chieri iligá aniá raꞌicha,  

 

 

b 1:10 Yolí raꞌíchaga napurigá «trompeta» raꞌíchale alué rió.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

665

APOCALIPSIS 1​, ​2

ꞌlige etéturu ne gichao tábiri ꞌórote newárigime napu kantelabro anilime ju, gichao gantela jawálime aꞌpílipi kantelábrochi. 13 ꞌLige alé nasipa alué gichao kantelábrochi iligéturu bilé rió weꞌlí oꞌpáchigime, ꞌlige ꞌórote newárigime síbala rekágame kéturu sulachipo. 14 ꞌLige asíriga rojsákame gupégame kéturu napuyeri noꞌsá ꞌlige napurigá gepá, ꞌlige busílaka napurigá naꞌí rajame alieri kéturu, 15 ralálaká asíriga sejtákame kéturu napuyeri jiero rajtabáchirigame. ꞌLige raꞌichálilaka napurigá baꞌwí waꞌlú bakochi ename alieri anime kéturu. 16 ꞌLige wajtoná sekachí gichao soꞌpilí oꞌká iligéturu. ꞌLige chuꞌchí bilé siparina iꞌkiga iligéturu, ꞌlige banalaka napuyeri rayénali napuꞌlige ꞌwe aꞌwágame rayena, ꞌwe raꞌósagame alieri kéturu. 17 Napuꞌlige alué etesa ꞌma boꞌíbaturu ne alé aꞌbé alué rió ilígichi ꞌma rekúpaga, napurigá ꞌma mukúgame neraga boꞌíbaturu ne alé aꞌbé. ꞌLige alué rió wajtoná sekálate neꞌchí nocháturu, ꞌlige anéturu neꞌchí: ―Tase majawa. Neka júkuru bajchá ajtígame ꞌlige tajsiné weꞌkámili ju ne ꞌlige nabí asimela ne. c 18 Ne napu ajagá ajtime ju senibí, mukugéturu ne, jípeko kúchigo ꞌla ajagá ajtí ne ꞌlige tabilé siné mukumeli ju ne. ꞌLige alué aꞌwépala ni ne alé yochi iꞌpúlime napu biꞌtí suwígame, ꞌlige ne boꞌné ꞌla buinámala alué ralámuli suwígame, pe aba alé aꞌrémala ne  

 

 

 

 

 

ꞌma alé aꞌrénilisaká. 19 Mué Juani, ꞌla osibóaká napu ekí tábiri eté mué alarigá ko jipe, ꞌlige alarigá nimio iꞌlibeko. 20 Mué boꞌneka tabilé machimela tachiri ruwime ka alué gichao soꞌpilí napu eté mué jena ne sekálachi wajtoná mochígame, ꞌlige tachiri ruwime ka alué gichao gantela jawala, alekeri ꞌla ruwimé ne tachiri ruwime ka: Alué gichao soꞌpilika ruwime kéré alué santo ánjeli napu repume ju alué gicháomana weꞌká riógichi mochígame ralámuli Onorúgame oyérame. ꞌLige alué gichao kantelabro ꞌórote newárigime, alueka ruwime kéré Onorúgame oyérame gichao weꞌká riógichi mochígame alé Asia anilichi.  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo napu anéligo Esukristo alué ralámuli Onorúgame oyérame alé weꞌká riógichi Ebésochi ejperégame

2

› Mué Juani, osibóaká napu ne ruwimela napurigá alué santo ánjeli oꞌtomela alué osilí alué ralámuli ꞌyamia alué bilena chojkégame ralámuli Onorúgame oyérame alé Ebeso ejperégame alé weꞌká riógichi. Regá anime osibóaká: «Alué napu gichao soꞌpilí oꞌká ilí wajtoná sekachí napu eyena alé nasipa napu ja alué gichao gantela jawala ꞌórote newárigime, regá aní: 2 Neka ꞌla machí ꞌwe ꞌla semáriga guꞌírame ka ꞌemi uché jaré ralámuli, ꞌlige tabilé guwana rujsúpua ꞌemi ꞌlige tabilé eliwa ꞌemi napurigá chátiri ꞌnátili ruyewa ꞌemi, ꞌlige mochíkuru  

c 1:17 Onorúgameka tajsiné oꞌwísale, nabí asálekuru, ꞌlige abiena nabí asimeli ju. Tabilé siné mukumeli ju.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 2

666

jaré ralámuli Esukrístote ꞌyárime korime nóchali napurigá nulame nímala ꞌlige ruyeme nímala alué ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali, ꞌlige ꞌémika ꞌwe ꞌla rukeme júkuru machináliga, ꞌlige machime júkuru ꞌemi tabilé Esukrístote nulérigime ko alué ralámuli napurigá ruyémala ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali, yati machime ju ꞌemi pe ꞌyégame ko alué ralámuli. 3 ꞌÉmika ꞌwe resí nilia mochí napugiti ꞌwe gawéliga etélime kame ꞌemi neꞌchí oyérame korigá, ꞌémika tabiléchigo siné najsina go neꞌchí oyeria, iligá ꞌémika abichilubi beniria mochí Onorúgame nila raꞌíchali. 4 Rekó ꞌwe ꞌla benirie ꞌemi Onorúgame nila raꞌíchali tabilé najsínaga neꞌchí oyeria, abiena taꞌmé ꞌwe ꞌla oꞌwé eꞌyéname kéré ꞌemi napugiti tabilé ꞌla bijchiá ꞌla ganíliga eꞌyéname ꞌemi. ꞌYa napuꞌlige pe kulí siné oꞌwínale ꞌemi neꞌchí oyeria ꞌwe ꞌla semáriga galegá járome kéturu ꞌemi aꞌboi, jípeko tabiléchigo aliena ꞌla semáriga ganíliga járome júkó ꞌemi. 5 Ku ꞌwe ꞌla naꞌtawa ꞌnalina, uché ku ꞌwe ꞌla ganíliga járowa aꞌboi. Tabilé ku ꞌwe ꞌla galegá etega járisaká ꞌemi aꞌboi ꞌliko alemi simé ne napu ꞌemi mochí ꞌlige ꞌma bujémala ne ꞌemi alué gantela jawala. 6 Rekó taꞌmé ꞌla galegá etega járome ke ꞌemi aꞌboi, ꞌwéchigo gichime júkó ꞌemi alué ralámuli napu chátiri ꞌnátili benírame ju. Alué ralámuli napu nikolaita anilime ju ꞌwe ꞌla kóríme nile rekó bilé rió uché jaré umugí ꞌyuga okoe tase ꞌla aꞌboi upila. Neka tabilé galé alué ralámuli napuꞌlige alarigá nokachi. 7 ꞌLa tabilé  

 

 

 

 

najkacholo níriká ꞌla gepúlime júkuru napurigá ané Onorúgame Alawala suwábaga ꞌemi Onorúgame oyérame alé gicháomana weꞌká riógichi ejperégame. Bilé rió ꞌla umérisa riablo naꞌtálila, alueka ꞌla ꞌyámala ne lisensia napurigá goꞌmela alué rojá rakala, alué rojá napu ilí alé Ereni anilichi.» d Jena ruwimela Juani ruwíligo napu anéligo Esukristo alué ralámuli Onorúgame oyérame alé weꞌká riógichi Esmírnachi ejperégame 8 ›

Jípeko alué uché bilena chojkégame ralámuli Onorúgame oyérame Esmírnachi ejperégame oséwaká napurigá alué santo ánjeli oꞌtomela alué osilí. Regá anime oséwaká: «Ne napu ꞌwe ꞌyasi ajtígame ju ꞌlige napu abichilubi nabí asimeli ju, ne napu mukugé ꞌlige napu ku ajana, regá aní ne: 9 Neka ꞌla machí aliena resí nilia mochigo ꞌemi, ꞌlige tabilé nígame ko ꞌemi, ꞌwéchigo ꞌla ꞌnátame kéréko ꞌemi, ꞌla Onorúgame nélegá. Aminami ꞌwe ꞌla machí ne ꞌwe gawélilime ko ꞌemi uché jaré ralámulite napu Onorúgamete wanápurigame korime ju alué napu pe riablo oyérame kéré. 10 Tase majawa ꞌemi rekó resí oláwili ke ꞌemi pe ꞌwemi. Remónisi galírale moꞌámala jaré ꞌemi, pala aꞌrera ꞌemi neꞌchí oyeria. Makué rawé resí nilia mochímala ꞌemi, ꞌémika abiena tabiléchigo aꞌréwagó neꞌchí oyeria, ꞌla tabilé aꞌrésaká ꞌemi neꞌchí oyeria rekó galírale moꞌárige ꞌlige rekó meꞌliae ꞌliko  

 

d 2:7 Yeka ruwime kéré alué napu ꞌla tabilé oyérame ju alué chátiri ꞌnátili, Onorúgame ꞌla ꞌyamio aꞌwalí napurigá ꞌla senibí asimela rewagachi Onorúgame ꞌyuga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

667

APOCALIPSIS 2

ꞌla rewagachi moinámala ꞌemi ne ꞌyuga mochímala senibí. e 11 Tabilé najkacholo níriká ꞌwe ꞌla gepuwa ye raꞌíchali napurigá ané Onorúgame Alawala suwábaga ꞌemi gichao weꞌká riógichi mochígame Onorúgame oyérame. Bilé rió ꞌla umérisa Riablo naꞌtálila, alué rioka ꞌla tabilé pápili ju ꞌlégana injiérnochi.»  

Jena ruwimela Juani ruwíligo napu anéligo Esukristo alué ralámuli Onorúgame oyérame alé weꞌká riógichi Pérgamochi ejperégame 12 ›

Jípeko alué jaré ralámuli Onorúgame oyérame alé Pérgamo rewégichi ejperégame oséwaká napurigá santo ánjeli oꞌtomela alué osilí alé. Regá anime oséwaká: «Regá aní alué rió napu siparina iꞌkiga iligé: 13 Neka ꞌla machí ꞌemi ejperego alé napu suwábaga ralámuli chaꞌpigá ajtí Satanasi, ꞌemi ꞌláchigo abichilubi oyera mochíkó neꞌchí, rekó bilé rió meꞌliruge neꞌchí oyérame kórigá, alué rió Antípasi rewégame. 14 Rekó ꞌemi ꞌwe ꞌla oyeria mochige neꞌchí, iligá bilena taꞌmé ꞌla nerá ne. Jaré ꞌemi goꞌyame kame saꞌpá napu kógirime ju alué rejtete newárigime tábiri tabilé ꞌla Onorúgame ꞌlige abiena jaré ꞌemi uché jaré umugí ꞌyuga okome ju tase ꞌla aꞌboi upila. Aꞌchigóriga noká ꞌemi napurigá nokame nile ꞌya alué ralámuli israelita. Alué Balaámi ruyele chátiri rejcholi alué Balaki, alué Balaámika anele alué Balaki napurigá julámala  

 

alué umugí moabita napurigá alué israelita rió bayéromala goꞌachi saꞌpá alé napu kógilime nile ajágame alué weꞌká tábiri pe rejtete newárigime tabilé Onorúgame nulalila nile, ꞌlige napurigá bayéromala napurigá alué israelita mochígame rió alué umugí moabita ꞌyuga okómala. f 15 ꞌLige jaré ꞌemi aꞌchigóriga nokame ju napurigá nokame ju alué ralámuli nikolaita. Alué ralámuli ꞌwe ꞌla korime ju rekó bilé rió uché jaré umugí ꞌyuga okoe tase ꞌla aꞌboi upila. ꞌLige jaré ꞌemi aꞌchigóriga nokame júchigó, weꞌká umugí ꞌyuga okome ju, mayega tabilé resítiri ko rekó alanokae. Alarigáká tabilé ꞌla ju ne níriga. 16 ꞌLiko ꞌma mabúwaká alué ralámuli alanokame, ta mabúsaká ꞌemi ꞌliko ne boꞌné simela alemi alué ralámuli mabumia ne siparínate napu ne iꞌkiga ilí. 17 ꞌLa tabilé najkacholo níriká ꞌwe ꞌla gepuwa ye raꞌíchali napurigá ané Onorúgame Alawala suwábaga ꞌemi gichao weꞌká riógichi ejperégame Onorúgame oyérame. ꞌEmi napu ekí ꞌla umeri alué Satanasi naꞌtálila ꞌla ꞌyámala ne alué maná anilime goꞌame g napu ne ꞌwe ꞌla ajchigá ajtí bilé uꞌtá rejté ꞌwe ꞌla gajpóligame tabilé chajótigame ꞌyámala ne, ꞌwe ꞌla rojsákame napu chujkú bilé rewá napu tabilé ꞌwesi machí chieri rewalá ka alué rewá, pe alué napu alué rejté ꞌyámala ne, pe alueka ꞌla machimela chieri rewalá ka alué rewá napu alé rejtechi chukú.»  

 

 

e 2:10 Yolí raꞌíchagaká «van a recibir la corona de la vida», anime chujkú. f 2:14 Eꞌnesi Números 25:1-3. g 2:17 Alué goꞌame maná anilime, Onorúgame ꞌyale alué goꞌame napuꞌlige simíbale alué ralámuli israelita alé Ejipto mochiga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 2

668

Jena ruwimela regá anime oséligo Juani alué ralámuli Tiatira rewégichi ejperégame

18 ›

Jípeko alué uché bilena weꞌká riógichi ejperégame Tiatira rewégichi ejperégame Onorúgame oyérame oséwaká napurigá alué santo ánjeli oꞌtomela alué osilí alué ralámuli alé ejperégame. Regá anime oséwaká: «Alué Onorúgame Inolá napu napuyeri naꞌí buségame ju, ꞌlige ralálaká napuyeri jiero rajtabáchirigame ju, alué regá aní: 19 Neka asíriga ꞌla machí asíriga ꞌla galegá eteme ko ꞌemi aminá uché jaré ralámuli, ꞌlige ꞌla bijchígime ko ꞌemi napu aní ne. ꞌLige ꞌwe ꞌla machí ne ꞌwe ꞌla guꞌira mochigo ꞌemi alué uché jaré ralámuli neꞌchí oyérame, ꞌlige tabilé guwana rujsúpua ꞌemi neꞌchí oyeria, abichilubi oyeria mochiwa ꞌemi neꞌchí, ꞌlige jípeko abéchigo ꞌla oyeri mué neꞌchí, tase napurigá ꞌya bajchá rawé. 20 Iligá bilena chojkégame tabilé ꞌla nirá ne. ꞌEmi elí alué mukí Jesabeli napurigá anémala alué ꞌla neꞌchí oyérame ralámuli tabilé chéréko rekó bilé rió uché jaré umugí ꞌyuga okoe tabilé ꞌla aꞌboi upila ke. ꞌLige aminami ruyeme ju tabilé chéréko goꞌyae alué goꞌame napu kógirigame ju alué tábirite ralámulite newárigime. 21 Neka asíriga weꞌká rawé iꞌgéturu alué mukí napurigá aꞌrémala alué resítiri ꞌnátili napurigá ku guwana naꞌtámala, tabiléchigo aꞌréniligo alué  

 

 

ꞌnátili. 22 Alekeri neka ꞌnata napurigá aꞌwágame nayupámala, napurigá ꞌwe ejeliga boꞌimela. Abiena ꞌnata ne napurigá aꞌwágame nayupámala alué napu ekí oyérame ju alué Jesabeli naꞌtálila, tabilé aꞌrésaká oyeria alué Jesabeli naꞌtálila. 23 Alué napu ekí tabilé aꞌré oyeria alué mukí naꞌtálila, ꞌma meꞌlimela ne. Alésíko suwábaga ralámuli napu ekí neꞌchí oyérame ju machimela ne, neka ꞌwe ꞌla machime ju chieri ralámuli tabilé ꞌla ꞌnata ajtigó, ꞌlige chieri ꞌla semáriga ꞌnata ajtigó, ꞌlige ne gastigárimala alué napu ekí tabilé ꞌla ꞌnata mochí. 24 ꞌEmi neꞌchí oyérame alé Tiatira ejperégame napu tabilé oyérame ju alué Jesabeli naꞌtálila, napu tabilé oyérame ju Satanasi naꞌtálila, regá ané ne ꞌemi: Abichilubi ꞌwe ꞌla oyériwa neꞌchí, tabilé guwana rujsuka, 25 tabilé aꞌregá alué ꞌnátali napu ne ꞌya ꞌemi, napusí ne nawá alemi. 26 Apiépiri ꞌemi ꞌla umérisa alué Satanasi naꞌtálila ꞌlige ꞌla senibí ꞌla sébali olagá eꞌyénasa ꞌemi napu ne najkí, ꞌliko ne ꞌyámala nóchali ꞌemi napurigá bochígimi jena wijchimoba h nulame nímala ꞌemi, 27 aꞌchigóriga napurigá Onorúgame ajchá neꞌchí ꞌlige aꞌwágame nulámala ꞌemi ꞌlige suwábaga napu ekí tabilé eꞌwá ꞌma gajpónaga ꞌlúmala ꞌemi wejpisóká napurigá sikolí wejcholite newárigime, 28 ꞌlige ꞌemi ꞌwe ꞌla neyúrimala ne aꞌwalila gite suwábaga napu ꞌemi saíla ju. i 29 Tabilé najkacholo níriká ꞌla gepuwa  

 

 

 

 

 

 

 

h 2:26 Jaré ralámuli mayé pe anime ko ye raꞌíchali «bochígimi wijchimoba» aniá, pe alué tabilé jurío ralámuli olagá anime ke aníligo Juani. i 2:28 Yolí raꞌíchagaká regá anime ju: «Le daré la estrella de la mañana.» «ꞌYámala ne ꞌemi alué soꞌpilí napu beꞌá beꞌlí maꞌchíname ju.» Ralámuli ka cheꞌlisópili aneme ju, ꞌlige jaré ralámuli waꞌlú soꞌpilí aneme ju. «Soꞌpilí» aniáká pe «Esukristo» anime kéréle (eꞌnesi «Apocalipsis» 22:16) alué rió rojsákame moꞌégame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

669

APOCALIPSIS 2​, ​3

ye raꞌíchali napurigá ané Onorúgame Alawala suwábaga ꞌemi ralámuli Onorúgame oyérame napu gichao weꞌká riógichi ejperégame ju.» Jena ruwimela Juani ruwíligo napu anéligo Esukristo alué ralámuli Onorúgame oyérame alé weꞌká riógichi Sárisichi ejperégame

3

› Jípeko alué uché bilena weꞌká riógichi ejperégame Sárisi rewégichi ejperégame Onorúgame oyérame, oséwaká napurigá alué santo ánjeli oꞌtomela alué osilí alué ralámuli alé. Regá anime oséwaká: Alué rojsákame gupégame rió napu ꞌma narékame ju alué gichao Onorúgame Alawala ꞌlige alué gichao soꞌpilí oꞌkame wajtoná sekachí, regá aní: «Neka asíriga ꞌla machí ꞌwe ꞌla oyéranti kárikó ꞌemi Onorúgame, tabiléchigo ꞌla oyérame kéréko. 2 ꞌWe ꞌla naꞌtasi ꞌemi suwábaga, rekó ꞌla oyérame ke ꞌemi Onorúgame, taꞌmé ꞌwe wélé ꞌemi Onorúgame oyérilime, Onorúgame níriga ꞌma amulí aꞌré ꞌemi Onorúgame oyeria. Ku ꞌwe ꞌla iwériga nokísiwa oꞌmaka ꞌla nakúriga abichilubi beniá Onorúgame nila raꞌíchali. 3 Napuꞌlige pe kulí oyeria ꞌemi neꞌchí, ꞌwe ꞌla oyérame ke ꞌemi Onorúgame. Tase aꞌrewa Onorúgame oyeria, iligá ku ꞌwe ꞌla iwériga nokísiwa ꞌnalina oꞌmaka. Tabilé ꞌla ꞌnátaga mochísaká ꞌemi, ꞌliko alemi simela ne ꞌemi gastigárimia tabilé sainátiriga pe abiéniko neraga. 4 Abiénachigo jaré ꞌemi Onorúgame oyérame ꞌla tabilé chátiri alawégame júkó, ꞌla biꞌwígame, ꞌla ꞌwe ꞌla wéléme  

 

 

Onorúgame oyérilime, ꞌlige alueka ꞌla ne ꞌyuga eꞌyénamala ꞌla rojsákame oꞌpáchaga napugiti alueka ꞌla eꞌwame kame napu ne najkí. 5 Apiépiri ralámuli napu ekí ꞌla umeri alué Satanasi naꞌtálila, alueka narémala rojsákame oꞌpacha, ꞌlige oꞌpachátamala, ꞌlige tabilé siné weꞌkámala ne alué ralámuli rewalá alé apélichi uchuchárigame, alué apeli napu reꞌpá rewagachi ajtí. ꞌLige ꞌwe ꞌla ruyémala ne, ne Oꞌnola ꞌlige alué santo ánjeli ꞌwe ꞌla oyérame ko neꞌchí alué ralámuli. 6 Tabilé najkacholo níriká ꞌla gepuwa ye raꞌíchali napurigá ané Onorúgame Alawala suwábaga ꞌemi Onorúgame oyérame gicháomana weꞌká riógichi ejperégame.»  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo napu anéligo Esukristo alué ralámuli Onorúgame oyérame alé weꞌká riógichi Pilarélpiachi ejperégame 7 ›

Jípeko alué uché bilena weꞌká riógichi ejperégame Pilarélpia rewégichi, Onorúgame oyérame, oséwaká napurigá alué santo ánjeli oꞌtomela alué osilí alué ralámuli alé. Regá anime oséwaká: «Alué Kristo napu tabilé siné cha ꞌsile, napu tabilé siné ꞌyégali raꞌíchame nile, napu ajchárigame ju napurigá wanápamala alué ꞌla Onorúgame oyérame ralámuli napurigá rewagachi moinámala, alueka tabilé elímala alué ralámuli tabilé oyérame Onorúgame napurigá moinámala rewagachi. 8 Neka ꞌwe ꞌla machí ꞌwe ꞌla oyérame ko ꞌemi neꞌchí ꞌlige ꞌwe ꞌla guꞌírame ko ꞌemi uché jaré ralámuli. ꞌWe ꞌla ꞌnátaga mochisi, neka iꞌpuga aꞌrémala alé yochi napu taꞌwesi umébame ju

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

APOCALIPSIS 3

670

ꞌyeria. ꞌLige ꞌémika rekó ꞌwe uꞌkabi ke neꞌchí oyérame ꞌlige tabilé nígame ke, abiénachigo ꞌwe ꞌla oyérame júkó ꞌemi neꞌchí tabilé siné chijúniga rekó chibi anilíe. 9 Alemi Pilarélpia ejperé jaré ralámuli napu Onorúgamete wanápurigame korime ju napu pe ꞌyégame kéré, alemi julámala ne alué ralámuli napurigá chojkóbaka jábamala ꞌwe chijúniga machigá ꞌwe ꞌla naꞌtemao ne ꞌemi. 10 ꞌÉmika senibí ꞌla eꞌwame ju napu ne najkí ꞌwe ꞌla anáchaga rekó chibi anilíe, ꞌlige ꞌwe ꞌla anachámala ꞌemi napuꞌlige seba raweli ꞌwe resí ikiachi, napuꞌlige resí ikimeli ju suwábaga ralámuli jena wijchimoba ejperégame, rekó resí ikié tabilé guwana rujsúmala ꞌemi Onorúgame oyeria. Ne ꞌla guꞌírimala napurigá ꞌla anachámala ꞌemi napurigá ꞌla tabilé guwana rujsúmala. 11 Pe ꞌwe nawámala ne, ꞌwe ꞌla ꞌnátaga mochiwa tabilé aꞌrigá Onorúgame oyeria, napurigá tabilé ꞌwesi ꞌwísimala alué gorona napu aꞌpili ꞌemi moꞌkókame ju napu semati raweli anime ju. 12 Apiépiri napu ekí umeri alué Satanasi naꞌtálila, alueka napurigá alué reꞌobá oꞌtónala nímala, j ꞌlige alé oꞌtónachi ujchámala ne Onorúgame rewalá, ꞌlige aminami ujchámala ne «Nuebo Rusaleni» anime napu aniame kéré Onorúgame nila weꞌká riógichi rewalá. Alué Nuebo Rusaleni aniáká anime kéré napu mochímili ju alué ꞌla Onorúgame oyérame. Alué weꞌká riógachiká boꞌné Onorúgame reꞌkibúmala  

 

 

 

ꞌpa rewagáchika. ꞌLige aminami ujchámala ne, ne rewalá nuebo alé oꞌtónachi. k 13 Tabilé najkacholo níriká ꞌwe ꞌla gepuwa ye raꞌíchali napu ruyé Onorúgame Alawala alué ralámuli Onorúgame oyérame, gicháomana weꞌká riógichi ejperégame.»  

Jena ruwimela Juani ruwíligo napu anéligo Esukristo alué ralámuli Onorúgame oyérame alé weꞌká riógichi Laoriséachi ejperégame 14 ›

Jípeko alué uché bilena weꞌká riógichi ejperégame Laorisea rewégachi, Onorúgame oyérame, oséwaká napurigá alué santo ánjeli oꞌtomela alué osilí alé. Regá anime oséwaká: «Ye rió ꞌwe ꞌla tabilé ꞌyégame ꞌlige ꞌwe ꞌla oꞌwé ruyame napu etele, napu ꞌsile ye gawí newá, l regá aní: 15 Neka ꞌwe ꞌla machí churigá ko mué naꞌtálila. Mueka kárékuru bilé goꞌame tabilé rajtágame nibilé rulágame. Neka najkiépá napurigá ꞌwe ꞌla rulágame nímala mué, o ꞌwe rajtágame kómá. 16 Mueka pe napurigá jerólikeme ju, alekeri pe yoꞌgá pama olá ne mué. m 17 Alarigá olama olá ne mué napugiti mueka anime kame: Neka ꞌwe ꞌla nígame ju ꞌlige ꞌwe ꞌla oyérame ju ne Onorúgame ꞌlige tabilé tábiri rokáré. Rekó alanié mué, Onorúgame níriká tabilé ꞌla sébali ꞌnátame kéréko mué, ꞌlige tabilé nígame kéré mué, napurigá tabilé oꞌpáchigime kéré mué, ꞌlige napurigá tabilé maꞌchílime kéré mué. 18 Neka ꞌla  

 

 

 

j 3:12 Ye raꞌíchalika anime kéré bilé ralámuli ꞌla senibí sébali olame ka ꞌla Onorúgame ꞌyuga asimeo senibí. k 3:12 Eꞌnesi «Apocalipsis» 22:4. l 3:14 ꞌLa bijchiá Onorúgame ju alué rió. m 3:16 Ye raꞌíchali ruyá Esukristo pe neꞌóchame ke anile alué ralámuli tabilé ꞌla sébali oyérame Onorúgame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

671

APOCALIPSIS 3​, ​4

ruimélabá bilé rejcholi: ꞌLa ꞌoro ralibóguru ꞌnalina ꞌla rusurúgame ꞌla biꞌwígame, ꞌla ronérigame napurigá ꞌla semáriga biꞌwígame nímala, aꞌlígeko ꞌla bijchiá ꞌla ꞌwe aꞌlá nígame nímala mué. ꞌLige ꞌla biꞌwígame weꞌlí oꞌpacha raliboa, ꞌlige ꞌla rojsákame, ꞌlige alué oꞌpachátawa napurigá tabilé ꞌyeri einámala mué, ꞌlige ꞌla ꞌyowa busila napurigá ꞌla maꞌchílime nímala mué. 19 Neka ꞌwe ꞌla rejcholi ruyeme ju mué napugiti ꞌwe ꞌla naꞌtemame ne mué, nobi tabilé eꞌwásaká mué aꞌwágame wejpisómala ne, alekeri ꞌwe ꞌla bijchiá ꞌla oyériwa Onorúgame, ꞌma ku aꞌrewa alué chátiri ꞌnátili. 20 Ne ꞌma jena ilíkuru jipe jena yochi maꞌchika reporá bajkinalia pachami, ꞌlige mué ꞌla iꞌpúsaká yochi ꞌliko ne yati bajkimela pachami ꞌlige mué ꞌyuga goꞌmela ne. 21 Apiépiri ralámuli napu ꞌla umero alué Satanasi naꞌtálila, alueka ꞌla lisensia ꞌyámala ne napurigá ne ꞌyuga asimela napu ne asimela, aꞌchigóriga napurigá ne ꞌma ꞌla umero alué Satanasi naꞌtálila ꞌlige ne ꞌla Onorúgame ꞌyuga asíbaturu alé napu ajtime ju Onorúgame. 22 ꞌLa tabilé najkacholo níriká ꞌla gepúwaká ye raꞌíchali napu ruyé Onorúgame alué Onorúgame oyérame gicháomana weꞌká riógichi ejperégame.»  

 

 

 

4

Jena ruwimela napu Juani etélige alé ꞌpa rewagachi

Pe abaꞌlige yati etéturu ne iꞌpúriga ilígame alé ꞌpa

rewagachi, ꞌlige akéturu ne raꞌíchanti alé rewagáchika ꞌwe aꞌwágame raꞌíchame, ꞌlige ꞌwe ꞌla maꞌchígime alué raꞌíchali napu abé iꞌbé raꞌíchalige, ꞌlige anié neꞌchí olagá: ―Jeka simí neꞌchí ꞌyuga. Ruimé ne churigá nímala uché siné rawé. 2 ꞌLige Onorúgame boꞌné aꞌwalila ꞌyáturu neꞌchí, ꞌlige etéturu ne bilé sía ꞌwe semátiri napu Onorúgame ajtime ju ꞌlige bilé rió ajtigéturú alé ꞌwe semátiri síachi napu Onorúgame ajtime ju. 3 ꞌLige alé ꞌwe semátiri síachi ajtígame rió napuyeri rejté rapame kéturu, ꞌwe semátiri rapame, napuyeri alué rejté jaspe anilime ꞌlige alué kornalina anilime, ꞌlige alé noligá boꞌigéturu bilé benolá chijtúliga ꞌwe siyókame. 4 ꞌLige alé nolíbali bilé liá naó sía jágeturuchigó ꞌwe semátiri, ꞌlige alé síachi mochígeturu eꞌwélala nulame, rojsákame iꞌweli oꞌpacha oꞌpáchigime ꞌlige ꞌórote newárigime gorona moꞌkókame kéturu alué eꞌwélala. 5 ꞌLige alé nasipa ajtígame síachika ꞌwe neꞌwime kéturu ꞌlige aminami napurigá trompeta n gusume kéturu ꞌlige aminami reꞌome kéturu, ꞌlige gichao chojpé rajame jágeturu alé oꞌwemi neraga napu iligé alué waꞌlú sía alé nasipa ilígame. Alué gichao chojpé rajame ka pe alué gichao alawá ruyame kéré. o 6 ꞌLige abiena iligéturu waꞌlú baꞌwí asíriga biꞌwígame alé oꞌwemi neraga napu iligé alué waꞌlú sía ꞌwe semátiri alé nasipa ilígame. ꞌLige alé aꞌbé napu iligé alué sía nasipa ilígame, alé noligá naó  

 

 

 

 

n 4:5 Alué trompétaka pe boꞌá aꞌwálate newárigime nile. Ebreo raꞌíchagaká «shofar» anilime nile. o 4:5 Alué gichao alawaka pe alué Onorúgame Alawala ruyame kéré.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 4​, ​5

672

ajágame uchú kéturu, ꞌlige bochígimi buségame kéturu, bajchámana ꞌlige guwánaka. 7 Bilé napuyeri bilé mawiyá kéturu, ꞌlige uché bilélaka napuyeri bilé besero kéturu, ꞌlige uché bilela ajágameka napuyeri ralámuli alieri moꞌégame kéturu, ꞌlige uché bilela ajágameka napuyeri aꞌwé iꞌnime alieri kéturu. 8 ꞌLige aꞌpílipi neraga alué ajágame usani aꞌnégame kéturu. ꞌLige alué bochígimi buségame aꞌkué regá anime kéturu: Mué Onorúgame biꞌneli neyúriga Waꞌlula ju napu biꞌneli neyúriga waꞌlú aꞌwalí nígame ju, alué napu ꞌyasi Onorúgame nile tabilé siné ochérigame, ꞌlige napu jipe abiena ajtí, ꞌlige napu nawámili ju. 9 Napu ekisá alué naó ajágame alarigá anichi, 10 ꞌlige alué bilé liá na naó eꞌwélala alé noligá uchúpaturu chojkóbaka wijchí si moꞌega alé noligá napu ajtigé alué nasipa ajtígame síachi, ꞌlige alé oꞌwemi síachi mochíbale alué eꞌwélala alué gorona, alué bilé liá na naó eꞌwélala gorónala, ꞌlige regá anime kéturu: 11 Mué ju Waꞌlula Onorúgame napu oyérilime niru ramué, ꞌwe ꞌla júkuru napurigá anewa mué: «Mué Onorúgame biꞌneli neyúriga Waꞌlula ju napu biꞌneli neyúriga waꞌlú aꞌwalí nígame ju, ꞌlige mué sílekuru suwábaga tábiri newá napu ekí nerú jena wijchimoba

ꞌlige abiena napu ekí nerú ꞌpa rewagachi. ꞌWe ꞌya kulí siné tabilé tábiri iꞌtele, tabilé iꞌtele ye gawí, nibilé rayénali, nibilé ajágame, nibilé ralámuli. Mueka ꞌwe ꞌyasi asale, ꞌlige mué ꞌsile suwábaga tábiri newá.»

 

 

 

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo Esukristo suꞌpánaligo alué apeli kabítigame gichao seyo ujchérigame

5

ꞌLige etéturu ne bilé weꞌlí apeli kabítigame alué alé nasipa síachi ajtígame wajtoná sekálachi boꞌígime. Alué apeli aꞌnaguka osirúgime kéturu, ꞌlige gichao selá ajkabóligamete naꞌchuchárigame kéturu napurigá tabilé ꞌwesi raꞌlanámala. 2 ꞌLige bilé santo ánjeli etiáturu ne alué santo ánjeli waꞌlula eꞌwele sináká regá anime: ―¿Chieri ꞌla ꞌyárigame ju lisensia Onorúgamete napurigá ꞌla gojinámala alué gichao selá ꞌlige napurigá raꞌlanámala alué apeli kabítigame? 3 ꞌLige tabilé ꞌwesi ralámuli aniéturu: «Neka ꞌla ꞌyárigame ju lisensia.» Tabilé ꞌwesi iꞌtégeturu nibilé rewagachi, nibilé jena wijchimoba, nibilé reꞌlé weꞌechi iꞌtégeturu lisensia ꞌyárigame Onorúgamete napurigá raꞌlanámala alué apeli. 4 ꞌLige ꞌwe naláturu ne machisá tabilé ꞌwesi ꞌyárigame ko lisensia napurigá raꞌlanámala alué apeli kabítigame, ꞌlige napurigá leéramala. 5 ꞌLige bilé alué eꞌwélala anéturu neꞌchí:  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

673

APOCALIPSIS 5

―Tase nalápua, alué Mawiyá p anélime napu Jurea anilichi bejtégame nile, napu waꞌlula selígame rey Rabí rijimala nile, q alueka waꞌlú aꞌwalí nígame ju napurigá bujémala alué selá ꞌlige raꞌlanámala alué apeli kabítigame. 6 ꞌLige etéturu ne bilé boꞌá meꞌlirúgame neraga, alé amoba síachi chujkúgame etéturu ne, alué síachi alé nasipa ilígame, alué naó ajágame uchúkichi nasipa ilígame sía, alé nasipa ilígame sía napu mochí alué bilé liá na naó eꞌwélala. ꞌLige alué boꞌá gichao aꞌwégame kéturu ꞌlige gichao buségame. Alué gichao aꞌwálaka ꞌlige gichao busí ruyame kéré alué gichao alawá Onorúgame Alawala, napu boꞌné Onorúgame júlalige bochígimi napu echelú ju jena wijchimoba. 7 ꞌLige alé aꞌbemi simigá, alué boꞌá alué apeli kabítigame chaꞌpíturu, alué apeli alé nasipa ajtígame rió sekálachi boꞌígime apeli, alé wajtoná sekálachi. 8 ꞌLige alué boꞌá ꞌma chaꞌpisá alué apeli, alué naó ajágame ꞌlige alué bilé liá na naó eꞌwélala rió r alé noligá mochígame alé oꞌwemi uchúpaturu chojkóbaka napu chujkugé alué boꞌá. Suwábaga alué eꞌwélala rió ꞌlige alué naó ajágame aꞌpílipi neraga bilé arpa oꞌkame kéturu ꞌlige bejtoli oꞌkuí molélime oꞌkame kéturu ꞌórote newárigime, ꞌlige alé bejtólichi oꞌkuí ajchágame kéturu. Alué oꞌkuíka ruwime nile alakí raꞌíchali raꞌíchame níligo  

 

 

alué Onorúgame oyérame alué Onorúgame ꞌyuga raꞌicha bamíbali tánime nile, ꞌlige raweli. 9 ꞌLige bilé wiká wikaráturu napu tabilé siné wikarálige, regá anigá wikaráturu: Mueka ꞌla ꞌyárigame ju lisensia Onorúgamete napurigá ꞌla chaꞌpimela alué apeli kabítigame ꞌlige napurigá gojinámala alué selá napu naꞌchuchárigame ju alué apeli, napugiti mueka meꞌlirúgame kame napurigá mué elalá ramué alawala biꞌwémala napurigá ꞌla Onorúgame ꞌkúchila niwa rekó seꞌwinátiri raꞌíchame ke jaré, ꞌlige rekó uché bilénami mejká ejperégame ke jaré. 10 ꞌLige mué ꞌsílekuru wanapa ramué napurigá nochawa napurigá Onorúgame nulá, ꞌlige nulame niwa bochígimi jena wijchimoba. 11 ꞌLige yati neraga etéturu ne aminami asíriga weꞌká mili santo ánjeli raꞌicha jágame noligá alé, napu mochige alué bilé liá na naó eꞌwélala noligá napu uchuke alué naó ajágame, weꞌká miyoni kéturu alué santo ánjeli, 12 regá aniá jágeturu alué santo ánjeli: Alué boꞌá napu meꞌlíliru  

 

 

p 5:5 Alué napu Mawiyá anélime ju, alueka Esukristo ju. q 5:5 Eꞌnesi glosario «ancestor». r 5:8 Bilé liá aminá naó eꞌwélala rió pe siné kachi okaná chojkégame ju. Bilé chojkégame makué oká «apóstole» napu Esusi ꞌyale nóchali ꞌlige uché bilé chojkégame makué oká rió Akobo ꞌkúchila nile. Sineko pe uꞌkabi nílige, pe makué oká rió, arigá weꞌká gayénale napu jipe ju ralámuli israelita.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 5​, ​6 alué júkuru Waꞌlula suwábaga ramué nuleme suwábaga tábiri alué nila ju ꞌlige ꞌwe ꞌla benégame júkuru ꞌnátaga ꞌlige waꞌlú aꞌwalí nígame ju. ꞌLige ꞌla oyéritékuru ꞌwe ꞌla niraga regá anigá: «Alué boꞌá napu meꞌlíliru ꞌwe ꞌla nígame ju aꞌwalí biꞌneli neyúriga alué júkuru ramué repume alekeri ꞌwe ꞌla raꞌsálagá mochiru alekeri ꞌla wikáritékuru.» 13 ꞌLige akéturu ne raꞌíchame suwábaga alué napu newale Onorúgame napu ꞌpami rewagachi mochígame ju, ꞌlige napu nerú jena wijchimoba napu ju ajágame ralámuli, ꞌlige suwígame ralámuli, ꞌlige suwábaga ajágame napu nerú baꞌwichí, regá aniéturu suwábaga alué ralámuli ꞌlige alué ajágame: Alué boꞌá napu alé nasipa ilígame síachi chujkú, napu pe Esukristo kéré ꞌwe ꞌla nígame ju aꞌwalí biꞌneli neyúriga alué júkuru ramué repume, alekeri ꞌwe ꞌla raꞌsálagá mochiru, alekeri ꞌla wikarátékuru. Alarigá nokisúgá ꞌla képá senibí. 14 ꞌLige alué naó ajágame napu uchuke alé noligá regá aniéturu: ―¡ꞌWe ꞌla bijchiá júpá! ꞌLige suwábaga alué bilé liá na naó eꞌwélala alé noligá mochígame alé aꞌbé aꞌboi síalachi uchúpaturu chojkóbaka wijchísí rojpóchaga, ꞌlige aniéturu: ―ꞌWe ꞌla nejkúrime ju mué, abichilubi ꞌwe ꞌla nejkúrisa ꞌla képá mué.  

 

674 Jena ruwimela Juani ruwíligo alué Boꞌá Ranala gojíniligo alué selá apeli kabítigame naꞌchuchárigame

6

ꞌLige etiáturu ne alué Boꞌá Ranala, gojínaturu bilé alué selá alué apeli kabítigame naꞌchuchárigame, ꞌlige akéturu ne bilé alué naó ajágame, alé aꞌbé noligá uchúkame, aꞌwágame raꞌíchame napuyeri uꞌkí reꞌome, regá anime: ―¡Jeka simí! 2 ꞌLige neka eꞌnénaturu, ꞌlige etéturu ne bilé gawé ꞌwe rojsákame, ꞌlige bilé rió napu alué gawé aségame bilé iwá oꞌkame kéturu. ꞌLige bilé gorona ꞌyáruturu alué rió ꞌlige yati moꞌkóturu alué gorona ꞌlige simíturu nejkomia ꞌlige memia nejkoga. 3 ꞌLige pe nujubapi etiáturu ne alué Boꞌá Ranala gojínachi uché bilé selá alué apeli kabítigame naꞌchuchárigame, ꞌlige alué uché bilé ajágame napu uchuke alé noligá alé nasipa ajtígame sía ilígichi, regá aniéturu: ―¡Jeka simí! 4 ꞌLige neka eꞌnénaturu ꞌlige uché bilé gawé etéturu ne. Alué gaweka ꞌwe sejtákame kéturu ꞌlige bilé rió napu alué gawé aségame ke ꞌyáruturu aꞌwalí napurigá ralámuli ꞌma naꞌáwatamala ꞌlige napurigá ꞌma suimela nakoga. ꞌLige bilé waꞌlú siparina ꞌyáruturu. 5 ꞌLige pe nujubapi etiáturu ne alué Boꞌá Ranala gojínachi uché bilé selá alué apeli kabítigame naꞌchuchárigame, ꞌlige alué uché bilé ajágame napu uchuke alé noligá alé nasipa ajtígame sía ilígichi, regá aniéturu: ―¡Jeka simí!  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

675 ꞌLige neka eꞌnénaturu ꞌlige uché bilé gawé etéturu ne. Alué gaweka chókame kéturu, ꞌlige bilé rió napu gawé aségame ke oꞌkame kéturu riꞌligó ꞌlige senteno s pesárala. 6 ꞌLige akéturu ne napurigá bilé rió raꞌíchame alé nasipa napu uchuke alué naó ajágame, regá anime raꞌíchali: ―Bilé litro riꞌligó ꞌyámala ne bilé rió bilé rawé nochárigame, ꞌlige bakiá litro senteno ꞌyámala ne bilé rió bilé rawé nóchigime, ꞌlige tabilé najsibuwa alué baꞌwí wiꞌime ꞌlige alué rekútume. 7 ꞌLige pe nujubapi etiáturu ne alué Boꞌá Ranala gojínachi uché bilé selá alué apeli kabítigame naꞌchuchárigame, ꞌlige alué uché bilé ajágame napu uchuke alé noligá alé nasipa ajtígame sía ilígichi regá aniéturu: ―¡Jeka simí! 8 ꞌLige neka eꞌnénaturu ꞌlige uché bilé gawé etéturu ne, alué gaweka ꞌwe cheꞌtí kéturu ꞌwe nayume, ꞌlige bilé rió napu alué gawé aségame ke «Mukúgame» anilime kéturu, ꞌlige uchéchigo bilé rió enegéturu alé guwánaka «Injiérno» anilime rió. ꞌLige alué oká rió ꞌyáruturu Onorúgamete napurigá weꞌká ralámuli meꞌlimela amulí nasípasi, t bilé siparínate, ꞌlige napurigá tabilé uꞌkíramala napurigá tabilé rakémala goꞌame, ꞌlige napurigá aꞌwágame nayúnamala napurigá nayuka suwimela ralámuli, ꞌlige napurigá elímala alué ajágame jobátigame napurigá ralámuli meꞌlimela.  

 

 

APOCALIPSIS 6 9 ꞌLige

pe nujubapi etiáturu ne alué Boꞌá Ranala gojínachi uché bilé selá alué apeli kabítigame naꞌchuchárigame, ꞌlige gojinasa alué selá etiáturu ne bilé mesa napu kógime ju goꞌame Onorúgame, ꞌlige alé mesa ilígichi chojkirá weꞌká alawá etéturu ne alué suwígame ralámuli alawala, alué napu meꞌlílirige Onorúgame oyérame kórigá, aminami meꞌlirúgame alué ralámuli napugiti Onorúgame raꞌichálila beníriga eꞌyéname kórigá. 10 ꞌLige eꞌwele raꞌíchaga regá aniá mochígituru alué weꞌká alawá: ―Muérigo Onorúgame, mué napu ju Waꞌlula Nulame, napu tabilé siné chátiri ꞌnátame ju, ꞌla bijchígiga raꞌíchame, ¿chiéniko gastigárima olá mué alué ralámuli napu ramué meꞌale? 11 ꞌLige Onorúgameka rojsákame oꞌpacha ꞌyáturu alué alawá alé mochígame ꞌlige alué alawaka yati oꞌpachátaturu ꞌlige aminami Onorúgame regá anéturu: ―Uché pe uꞌkabi rawé buwewa, pe ꞌwemi meꞌlimé olá ne alué ꞌemi saíla, napusí ꞌma meꞌlisuga alué napu ekí meꞌliboli ju ꞌemi gompaniérola aꞌchigóriga napurigá meꞌlíliru ꞌemi ne Onorúgame nila raꞌíchali beníriga eꞌyéname korigá. 12 ꞌLige pe nujubapi etiáturu ne alué Boꞌá Ranala gojínachi alué selá uché bilé apeli kabítigame naꞌchuchárigame, ꞌlige etiáturu ne waꞌlú gawí nokachi, ꞌlige etiáturu ne rayénali chóniga asíbigo ꞌma mukugá, ꞌlige alué  

 

 

s 6:5 Alué senteno ka napurigá alué riꞌligó ochérame ju ꞌlige abé taꞌmé najteme ju, peka napurigá alué riꞌligó. Alué raꞌíchalika pe regá anime ke aní: «Tabilé najsibuwa alué goꞌame, cha gurúgime.» t 6:8 Yolí raꞌíchagaká «una cuarta parte» anime chujkú.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 6​, ​7 mechaka napuyeri elá gayénaturu. soꞌpilika ꞌma jékana wijchí rujsunúturu napurigá rujsume ju alué chuná rakala napuꞌlige ꞌwe aꞌwágame ekasá rekó ꞌwe siyókame ke. 14 ꞌLige rewagáká napurigá betate roꞌminálime alakíturu, ꞌlige ꞌma tané ikíturu, ꞌlige suwábaga eꞌwele gawí reꞌpá jágame ꞌma gajúturu ꞌlige mejkami chiꞌpoa moꞌíbaturu, ꞌlige alué gawí alé baꞌwichí nasipa jágame ꞌma gajú moꞌíbaturuchigó. 15 ꞌLige suwábaga napu ekí eꞌwélala selígame rey ke, ꞌlige alué sontalo eꞌwélala, ꞌlige alué ꞌwe nígame ralámuli, ꞌlige alué ꞌwe ejebénigame nakoga, ꞌlige alué ralámuli napu ekí ralirúgame ꞌlige alué tabilé ralirúgame, suwábaga alué ꞌma chíbaturu weꞌkanami resochimi, 16 ꞌliko arigá anélekuru alué gawí ꞌlige eꞌwele rejté alemi jágame: ―Alé maꞌchígiká asibáwaká alé yóchika ꞌyériga ye resó ꞌyériga napu ramué mochiru chíbaka napurigá tabilé etémala ramué alué napu alé waꞌlú síachi ajtí nasipa ajtígame sía, ꞌlige tabilé najkiá napurigá alué Boꞌá Ranala u ramué gastigárimala, 17 napugiti ꞌma sebálimpá raweli napu sebámili nílige napu alué alé waꞌlú síachi ajtígame suwábaga ralámuli jena wijchimoba mochígame gastigárimili ju. ꞌLige ¿chieri ꞌla ajagá rejpímala? 13 ꞌLige

 

 

 

 

7

Jena ruwimela Juani naó santo ánjeli etéligo

ꞌLige peꞌtá nujubapi naó santo ánjeli etiáturu ne naógana

676 chijtochi jágame aꞌpílipi neraga jena wijchimoba alué naó eká najteka napurigá tabilé ekemela jena wijchimoba, nibilé alé waꞌlú baꞌwí ilígichimi, nibilé rojá jágichimichigó. 2 ꞌLige uchéchigo bilé santo ánjeli etiáturu ne ꞌnákatu maꞌchíname napu maꞌchíname ju rayénali, bilé seyo oꞌkame Onorúgame nila, Onorúgame ajalí nejime, ꞌlige sináchaturu alué uché jaré naó santo ánjeli napu alé chijtochi jale, alué naó santo ánjeli napu aꞌwalí nígame nile napurigá najsibúmala ye gawí ꞌlige alué baꞌwítiri. Regá aniéturu: 3 ―Tase najsibuwa gawí, nibilé baꞌwítiri, nibilé rojátiri. Napuꞌlige alué ralámuli Onorúgame nochálilachi nóchame seyárisiga gowálachi Onorúgame nila séyote, aꞌlige kulí najsibuwa gawí. ꞌLige alué seyo etega ꞌla machimela suwábaga ralámuli ꞌla Onorúgame ꞌkúchila ko, ꞌlige abiena ꞌla machimela Onorúgame buinamio alé resítirichi mochígichi alué ralámuli. 4 ꞌLige ꞌma suwénaturu alué seyo ujchea alué santo ánjeli suwábaga alué Onorúgame nochálilachi nóchame, ꞌlige akéturu ne anichi alué santo ánjeli: ―Bilé siento aminá oká liá aminá naó mili ju alué Onorúgame nila séyote seyáririgame. Suwábaga pe israelítacho. 5 Bilena chojkégame makué oká mili ralámuli Jurasi rijimala nile. Uché bilena chojkégame makué oká mili  

 

 

 

u 6:16 Alué Boꞌá Ranala aniáká pe alué waꞌlú síachi ajtígame aniame kéré, alué alé nasipa ilígame sía. Alué alé nasipa ajtígameka pe Esusi kéré.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

677

APOCALIPSIS 7

ralámuli Rubeni rijimala nile. Uché bilena makué oká mili ralámuli Gari rijimala nile. 6 Uché bilena chojkégame makué oká mili ralámuli Aseri rijimala nile. Uché bilena chojkégame makué oká mili ralámuli Neptalí rijimala nile. Uché bilena chojkégame makué oká mili ralámuli Manasesi rijimala nile. 7 Uché bilena makué oká mili ralámuli Simioni rijimala nile. Uché bilena chojkégame makué oká mili ralámuli Lebí rijimala nile. Uché bilena chojkégame makué oká mili ralámuli Isakari rijimala nile. 8 Uché bilena chojkégame makué oká mili ralámuli Sabuloni rijimala nile. Uché bilena chojkégame makué oká mili ralámuli José rijimala nile. ꞌLige uché bilena chojkégame makué oká mili ralámuli Benjamini rijimala nile.  

 

 

Jena ruwimela Juani etéligo weꞌká ralámuli seꞌwinátiri raꞌíchame suwábaga alué ralámuli oꞌtosákame oꞌpáchigime 9 Peꞌtá

nujubapi etéturu ne weꞌká ralámuli jágame alemi mejkabeka taꞌmé aꞌbé abalemi oꞌwemi neraga alué alé nasipa ilígame sía ilígichi napu chujkule alué Boꞌá Ranala. Asíriga weꞌká kéturu alué ralámuli tabilé umubárume tetia. Jaré seꞌwinátiri raꞌíchame kéturu alué ralámuli, ꞌlige alué ralámuli ichúrimi weꞌkaná jena wijchimoba ejperégame kéturu. Suwábaga alué ralámuli ꞌwe rojsákame oꞌpáchagame kéturu, ꞌlige rajkú

sawala oꞌkame kéturu alué ralámuli. suwábaga siná jágeturu regá: Alué Onorúgame gite napu ajtí alué waꞌlú síachi ꞌlige alué Boꞌá Ranala gite ꞌláchigo aꞌrérikó alué chátiri ꞌnátali, jipe ꞌma tabilé cha nokame niru. 11 ꞌLige suwábaga alué santo ánjeli noligá jágeturu, alé napu alué bilé liá na naó eꞌwélala mochígichi, alemi noligá jágeturu alué weꞌká santo ánjeli. v ꞌLige alué santo ánjeli alé noligá jaga wijchimi si uchúpaturu chojkóbaka alé noligá napu jálige, 12 regá anigá uchúpaturu alemi wijchimi: Alarigá ju. ꞌWe ꞌla semáriga oyéraga ejperélisiga ꞌla képá Onorúgame, Onorúgame napu ꞌwe benégame ju ꞌnátaga, napu waꞌlú aꞌwalí nígame ju, waꞌlú cheliera ꞌyawa ꞌlige ꞌwe ꞌla nirawa senibí. Alarigá nisa ꞌla júkuru nabí. 13 ꞌLige bilé alué waꞌlula rukéturu neꞌchí regá: ―¿Chieri ju ye ralámuli rojsákame oꞌpáchigime? ¿Kócheka si? 14 ꞌLige neka nejéturu: ―Mué rió waꞌlula, mué boꞌné ꞌla machilke. ꞌLige alué rioka regá nejéturu: ―Ye ralámulika ju alué napu ꞌwe resí ikile ꞌya Onorúgame oyériga. ꞌLige ꞌwe ꞌla rojsákame newale aꞌboi oꞌpáchala alué Boꞌá Ranala elalate. w 15 Alekeri alé aꞌnabeka 10 ꞌLige

 

 

 

 

 

v 7:11 Alué bilé liá na naó eꞌwélala alé noligá mochime nile alé napu alué naó ajágame uchule ꞌlige napu ilile alué waꞌlú sía. w 7:14 Ye raꞌíchalika pe aniame kéré ꞌma oꞌtóligo alué Esusi napuꞌlige mukule alué gastigo napu ramué narépuli nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 7​, ​8

678

jákuru oꞌwemi neraga napu ilí alué waꞌlú sía Onorúgame nila. ꞌLige ye ralámulika, senibí jena jame júturu napu jaí kulipi ꞌwe ꞌla semáriga raꞌicha Onorúgame olagá ꞌlige alué napu alé waꞌlú síachi ajtí, alué sía napu nasipa ilí, alué ꞌwe ꞌla repúmala senibí. 16 ꞌLige ye ralámuli ꞌma tabilé siné eꞌlowímala, ꞌlige aminami tabilé siné balámamala, ꞌlige aminami tabilé siné rajtálimala 17 napugiti ꞌwe ꞌla repúmili kame alué Boꞌá Ranala napu chujkú alemi oꞌwemi neraga napu ilí alué waꞌlú sía, ꞌlige oꞌtomela bilénami bajichi ꞌwe ꞌla semárikáchi napurigá bajímala baꞌwí alemi. ꞌLige alué Boꞌá Ranala napu Onorúgame ju, ꞌma bujémala alué cha lárime seweli.  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo Boꞌá Ranala gojíniligo guwichí ajtígame selá apeli kabítigame naꞌchuchárigame

8

ꞌLige peꞌtá nujubapi etiáturu ne alué Boꞌá Ranala gojínachi alué selá guwichí ajtígame alué weꞌlí apeli kabítigame naꞌchuchárigame, ꞌlige suwábaga seweka ilíbale tase acháchaneturu bochígimi ꞌlige tabilé ꞌwesi raꞌicháchaneturu. x 2 ꞌLige etéturu ne gichao santo ánjeli jágame alé oꞌwemi Onorúgame ajtígichi, ꞌlige ꞌyáruturu bilé alué aꞌwágame buchilime aꞌpílipi, trompeta anilime yolí raꞌíchaga. 3 ꞌLige uché bilé santo ánjeli sébaturu, alé oꞌwemi neraga ilíbaturu napu iligé alué mesa napu kógilime ju goꞌame Onorúgame. ꞌLige bejtoli oꞌkame  

 

kéturu alué santo ánjeli sekachí oꞌkuí eꞌkósala, ꞌórote newárigime bejtoli. ꞌLige waꞌlú ꞌyáruturu oꞌkuí napurigá molémala napuꞌlige Onorúgame ꞌyuga raꞌicha jágichi suwábaga alué alemi jágame ꞌwe ꞌla oyérame Onorúgame. 4 ꞌLige alué molí napu maꞌchina alé bejtólichi ꞌpa oꞌwétiri neraga kíbaturu ꞌlige Onorúgameka ꞌwe ꞌla semáriga ganíliga akéturu alué ralámuli raꞌíchachi Onorúgame ꞌyuga. 5 ꞌLige alué santo ánjelika chaꞌpíturu alué bejtoli oꞌkuí eꞌkósala ꞌlige bochíturu sawí rajame, ꞌlige ꞌpákana rewagáchika asagá jékana wijchimoba pasáturu alué bejtoli. ꞌLige weꞌsá raꞌnáturu ꞌpa rewagachi, ꞌlige aminami asíriga enátiri reꞌóturu, ꞌlige ꞌwe neꞌwíturu, ꞌlige aminami gawí nokáturu.  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo gichao santo ánjeli buchéligo alué trompeta 6 ꞌLige

alué gichao santo ánjeli napu aꞌpili oꞌká jage alué buchilime trompeta anilime, ꞌma listo jábaturu buchumea alué trompeta. 7 ꞌLige bilé alué santo ánjeli bucháturu alué trompeta, ꞌlige waꞌlú uꞌkúturu rejsisi ꞌlige naꞌítiri, elá naꞌlógame kéturu alué rejsisi. ꞌLige weꞌkaná ichúrimi jena gawichí rajáturu rojá ꞌlige gajsalá, taꞌmé nasípasi rajale. Bijí usani santo ánjeli rokárikéturu napurigá buchémela alué trompeta napu oꞌká jage aꞌpili. 8 ꞌLige uché bilé santo ánjeli bucháturu alué trompeta, ꞌlige  

 

x 8:1 Napurigá rukó tabilé ꞌwesi tábiri akirume júturu nibilé chulugí nibilé ralámuli raꞌíchame. Alué rukuchúluka abiena ꞌla akirume ju. Alé rewagáchika abéchigo tabilé tábiri gusume maꞌchí anile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

679

APOCALIPSIS 8​, ​9

bilé tábiri napuyeri bilé waꞌlú rabó páturu Onorúgame, ꞌlige alué tábiri napuyeri rabó alé nasipa waꞌlú baꞌwí manígichi wijchiá kíbaturu ꞌlige ꞌma elá gayénaturu alué baꞌwí amulí nasípasi. Alésíko bijí maligi santo ánjeli rokárikéturu napurigá buchémela alué trompeta napu ꞌyáliru aꞌpili. 9 ꞌLige amulí nasípasi suwíturu weꞌká ajágame alé baꞌwichí ejperégame. ꞌLige weꞌká barko amulí nasípasi rajínaturu napu ekí neruge barko alé waꞌlú baꞌwichí ꞌlige ꞌma naꞌpilíturu baꞌwite. 10 ꞌLige uché bilé santo ánjeli bucháturu alué trompeta ꞌlige wijchíturu ꞌpa rewagáchika bilé waꞌlú soꞌpilí rajame ꞌlige weꞌká bakó ꞌlige weꞌká bajisoli naꞌpóliga asíbaturu amulí nasípasi napu ekí bakó ꞌlige bajisoli neruge jena wijchimoba. Aꞌlígesíko bijí naó santo ánjeli rokárekéturu napurigá buchumela alué trompeta napu ꞌyáliru aꞌpili. 11 ꞌLige alué soꞌpilí Chijpúgame anilime kéturu. ꞌLige alué soꞌpilí wijchisá jékana wijchimoba, weꞌkaná ichúrimi bakochi ꞌlige bajíchimi manígime baꞌwí bajílime jena wijchimoba ꞌma chijpúgame gayénaturu, amulí nasípasi napu echilú ju baꞌwí bajílime jena wijchimoba manígime, ꞌlige weꞌká ralámuli suwíturu alué baꞌwí bajiga. 12 ꞌLige uchéchigo bilé santo ánjeli bucháturu alué trompeta, ꞌlige ꞌma tabilé rajtágame rayénaturu, ꞌma pe napurigá napuꞌlige nolega iligá, alieri rayénaturu alué rayénali. ꞌLige abiena ꞌma mukúturu alué mechá amulí nasípasi neraga. ꞌLige  

 

 

 

abiena suwíturu weꞌká soꞌpilí amulí nasípasi neraga napu ekí nerú ꞌpa rewagachi. Taꞌmé ꞌla rayénaturu rawé ꞌlige taꞌmé ꞌla mechega iligéturu rukomi. Alésíko bijí bakiá santo ánjeli rokárikéturu napurigá buchémala alué trompeta napu ꞌyáliru aꞌpili. 13 ꞌLige yati neraga, etéturu ne ꞌpa rewagáchimi ꞌmame iꞌnisia bilé aꞌwé, ꞌlige regá aniéturu alué aꞌwé: ―¡Asíriga enáriga resí ikimela ralámuli jena wijchimoba mochígame, alué napu ekí ꞌwe cha nokame ju, bakiá gastigo narémala ralámuli ꞌwe cha nokame! ¡Napuꞌlige alué uché jaré bakiá santo ánjeli buchesa trompeta, aꞌlige resí ikimela alué ralámuli jena wijchimoba mochígame, alué napu ꞌwe cha nokame ju! ꞌLige uché bilé santo ánjeli bucháturu alué trompeta, ꞌlige etéturu ne bilé soꞌpilí alé ꞌpákana rewagáchikana wijchígame, ꞌlige bilé aꞌwépala ꞌyáruturu napurigá iꞌpúmala alé yochi ꞌlégana simime bowé boꞌígichi, asíriga reꞌlé rojkógichi tabilé siné sebálime ꞌlégana napu biꞌtí suwígame. 2 ꞌLige iꞌpúturu yochi, ꞌlige ꞌma iꞌpusa, waꞌlú molí maꞌchínaturu alé rejkolíchika. Asíriga waꞌlú rajá iligéturu alé reꞌlé. ꞌLige asíriga waꞌlú molí chujkíbaturu reꞌpá ekárale ꞌlige ꞌma kaga ilíbaturu. 3 ꞌLige weꞌká ojchí buiníturu alé molíraleka, ꞌlige alué ojchí ꞌwe jobátigame gayénale, aꞌwágame negime napurigá majchili. 4 ꞌLige anéleru alué santo ánjelite napurigá tabilé che olámala rojá, nibilé gajsalátiri. Alué ojchika ꞌyáliru lisensia napurigá  

9

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

680

APOCALIPSIS 9 pe ralámulicho iꞌkímala, alué ralámuli napu tabilé bawérigame nile gowálachi Onorúgame nila séyote. 5 ꞌLige tabilé ꞌyáliru lisensia alué ojchí napurigá meꞌagá iꞌkímala ralámuli, alué ojchika pe ꞌwe oꞌkógame nejkímili nile ꞌnalina napurigá ꞌwe oꞌkoka eꞌyénamala iꞌkísiga, maligi mechá neraga. 6 ꞌLige alué ralámuli asíriga suwinálimili nile oꞌkoka alué ojchite iꞌkísiga, nobi tabiléchigo gainámili nílekó suwiyá. 7 ꞌLige ojchí napuyeri gawé kéturu bilena nakólichi oꞌtowame nakomia. ꞌLige moꞌkókame kéturu napuyeri gorona, ꞌlige ꞌórote newárigime kari kéturu, ꞌlige banalaka napuyeri ralámuli alieri banégame kéturu. 8 ꞌLige gupégame kéturu alué ojchí napuyeri umugí gupala ꞌlige ramalaka napuyeri mawiyá ramalá alieri ramégame kéturu. 9 ꞌLige jiero ujchágame kéturu bajchámana napurigá tabilé cheꞌwimela aꞌtánalia, ꞌlige napuꞌlige iꞌnía aꞌwágame chiꞌname kéturu napurigá weꞌká kareta júmame nakomia alué kareta napu nakólichi unilime ju, 10 ꞌlige weꞌká wajségame kéturu napuyeri majchili wajsila, ꞌlige selégame kéturu alé wajsílachi, lisensia nígame kéturu napurigá maligi mechá nayútamala ralámuli iꞌkisa. 11 ꞌLige alué ojchí nuleme bajchá ilígame Abaroni anilime kéturu ebreo raꞌíchaga, ꞌlige griego raꞌíchagaká Apolioni anilime kéturu napu Remónisi gompaniérola ju aꞌwépala nígame alé rejkolichi iꞌpúlime. Abaroni ꞌlige Apolioni aniáká pe «Ralámuli Meꞌame» aniame ju. 12 ꞌLige aꞌkinana maligi mechá kachi ꞌma tabilé oꞌkoka eꞌyénituru  

 

 

 

 

 

 

 

alué ralámuli alué ojchite iꞌkísiga, ꞌma simíraturu bilé gastigo napu narémili nílige alué ralámuli ꞌwe cha nokame jena wijchimoba ejperégame. Abiena bijí rokárikéturu napurigá oká gastigo narémala alué cha nokame ralámuli. 13 Uché bilé santo ánjeli bucháturu alué trompeta, ꞌlige raꞌíchame akéturu ne alé naó aꞌwachí alé nawágana chijtochi jágame alé waꞌlú mesa ꞌórote newárigime mesa napu alé oꞌwemi neraga iligé napu Onorúgame ajtigé. 14 ꞌLige anéruturu alué santo ánjeli napu oꞌká iligé alué trompeta: ―Yati boꞌtanawa alué naó santo ánjeli napu buluruga mochí alé waꞌlú bakochi Euprate anilichi. 15 ꞌLige ꞌma boꞌtanáleru alué naó santo ánjeli napu buluruga mochige. Alué santo ánjelika buluruga mochiáliru Onorúgamete, suꞌpanamia ꞌla aꞌlígerikáchi napuꞌlige sebasa raweli napu suꞌpanáwali nile napurigá meꞌlimela weꞌká ralámuli amulí nasípasi neraga napu ekí ejperé jena wijchimoba. 16 ꞌLige asíriga weꞌká gompaniérogame kéturu alué naó santo ánjeli, oká siento miyoni sontalo karáturu. ꞌLige gawé aségame kéturu alué sontalo. 17 Etéturu ne alué gawé, ꞌlige alué ralámuli gawé aségame. Alué gawé ꞌlige alué ralámuli jiero ujchágame kéturu bajchámana sulachí. ꞌLige alué jiero ꞌwe sawarógame kéturu, ꞌwe sejtákame kéturu aminami, ꞌlige ꞌwe siyókame kéturu aminami. Alué gawé moꞌólaka napuyeri mawiyá moꞌola alieri moꞌégame kéturu, ꞌlige  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

681

APOCALIPSIS 9​, ​10

naꞌí maꞌchina ꞌsiéturu chuꞌálachika, ꞌlige molítiri, ꞌlige rejté rajámechigó napu asupre anilime ju. 18 ꞌLige aleké naꞌite ꞌlige aleké molite ꞌlige aleké rajame rejtete ꞌma suwíturu weꞌká ralámuli amulí nasípasi jena wijchimoba ejperégame. 19 Aminami wajsílate meꞌáturu alué gawé weꞌká ralámuli, alué gawé wajsílaka napuyeri sinowí kéturu, moꞌégame kéturu ꞌlige nejchume kéturu, ꞌlige ꞌma suwime kéturu ralámuli aleké sinowite uꞌchúsiga. 20 ꞌLige ralámuli napu ekí ajagá ejtebige, tabilé siné regá aníturu: ―Pe rekó ku eꞌkawa ramué mué Onorúgame ꞌwe resí nokagá ejperégame niru ramué. ꞌLige aminami tabilé siné aꞌréturu iwérali tania alué Remónisi nibilé alué tábiri ꞌórote newárigime, ꞌlige plátate newárigime ꞌlige brónsete newárigime, ꞌlige rejtete newárigime, ꞌlige abiena alué tábiri igute newárigime alué napu tabilé maꞌchílime ju, ꞌlige tabilé akeme, ꞌlige tabilé eꞌyéname. 21 ꞌLige aminami tabilé aniéturuchigó: ―Muérigo Onorúgame, pe rekó eꞌkárigó ramué asíriga seweka mochiru cha weꞌká ralámuli meꞌáligime ramué ꞌwe ꞌla ko mayega alanokogá eꞌyénilia. ꞌLige aminami tabilé aꞌrele sujkumua ralámuli, ꞌlige aminami tabilé majale Onorúgame uché jaré umugí ꞌyuga okoka tabilé ꞌla aꞌboi upila nile. ꞌLige tabilé chijúnale chigoga. Tabilé lale: «ꞌWe resítiri raweli rekímala Onorúgame neꞌchí aminabi chigoga einásaká ne.»

Jena ruwimela Juani ruwíligo bilé santo ánjeli apeli raꞌlinárigame oꞌkame níligo

 

 

 

 

10

ꞌLige etéturu ne uché bilé santo ánjeli waꞌlula, alé ꞌpa rewagáchika reꞌkíname nolite kabítigame oꞌpáchaga, bilé benolá si enegéturu alé moꞌólachika, ꞌlige banalaka y napuyeri rayénali kéturu, ꞌlige suwábaga ronola (pierna) umichipo si ꞌlige ralala si napuyeri naꞌí kéturu oꞌweti ilígame. 2 ꞌLige bilé uꞌtá apeli raꞌlinárigame oꞌkame kéturu sekachí kabika gatélime apeli, osilí uchúkame. Wajtoná ilígame ronola waꞌlú baꞌwí ilígichi amoba teka ilíbaturu, ꞌlige oꞌiná ilígame ronólaká wakígichi teka ilíbaturu. 3 ꞌLige asíriga eꞌwele sináturu napurigá mawiyá, ꞌlige ꞌma sinasa alué santo ánjeli, abiena maꞌchí aníturu gichao tábiri ꞌwe aꞌwágame raꞌnagá raꞌíchame. 4 ꞌLige alué gichao tábiri aꞌwágame raꞌnagá raꞌichasa, apélichi ujchama oláturu ne suwábaga tábiri napu aké ne aꞌlige, pe iligá bilé raꞌíchali akéturu ne ꞌpa rewagáchika, regá anime: ―Tabilé rupóká napu aké mué alué gichao tábiri napu aꞌwágame raꞌnagá raꞌíchale, ꞌlige aminami tabilé osibóaká. 5 ꞌLige alué santo ánjeli alué napu waꞌlú baꞌwichí teka iligé oꞌweti oꞌwínaturu wajtoná sekala. 6 ꞌLige aniéturu: ―Onorúgame ꞌwe ꞌla machí ꞌla bijchiá ko napu aní ne. Napu ne aní, Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olámala. Onorúgame napu senibí  

 

 

 

y 10:1 Yolí raꞌíchagaká «la cara» anime kéré.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

APOCALIPSIS 10​, ​11 bejtégame ju, napu ꞌsile newá napu ekí nerú ꞌpa rewagachi, napu ꞌsile ye gawí newá ꞌlige suwábaga tábiri napu nerú jena wijchimoba, napu ꞌsile newá alué waꞌlú baꞌwí jena wijchimoba manígime ꞌlige suwábaga tábiri ajágame alé waꞌlú baꞌwichí ejperégame, Onorúgame ꞌwe ꞌla sébali olámala napu anile. 7 Napuꞌlige alué santo ánjeli guwichí buchesa alué trompeta, aꞌlige ꞌma sebámala raweli napurigá Onorúgame anélige alué ꞌya mochígame ralámuli. 8 ꞌLige uchéchigo siné akéturu ne raꞌíchachi rewagáchika neꞌchí olagá pe alué raꞌíchame napu akélige ne pe beꞌbepi, alué aꞌwágame raꞌnagá raꞌíchame, regá aniéturu: ―Simigá ꞌlige uꞌpoa alué apeli raꞌlinárigame napu alué santo ánjeli oꞌká ilí, alué kabika gatélime alué santo ánjeli baꞌwichí teka ilígame ꞌlige bilena wakígichi teka ilígame. 9 ꞌLige neka yati simíturu alé napu iligé alué santo ánjeli, ꞌlige alé sebasa tánituru ne alué apeli raꞌlinárigame kabika gatélime. ꞌLige regá anéturu neꞌchí alué santo ánjeli: ―Chaꞌpí ye apeli raꞌlanárigame ꞌlige goꞌpoa. Chuꞌchika asíriga ajkágame nímala napurigá melalo, ꞌlige rojpachika ꞌwe chijpúgame nímala. 10 ꞌLige neka yati chaꞌpíturu alué apeli raꞌlanárigame napu oꞌká iligé alué santo ánjeli ꞌlige chaꞌpisá goꞌáturu ne, ꞌlige chuꞌchika ꞌwe ajkágame kéturu napurigá melalo ijámpirichika maꞌchínigame, ꞌlige rojpachika ꞌwe chijpúgame gayénaturu. 11 ꞌLige regá anéturu neꞌchí alué santo ánjeli:  

 

 

 

 

682 ―ꞌWe ꞌla ruyémili júkuru mué choláwili ka Onorúgamete alué ralámuli ichúrimi jena wijchimoba ejperégame, mejkami ejperégame, aꞌbemi ejperégame, seꞌnú raꞌíchali raꞌíchame, weꞌkaná gawichí napu biꞌlepi waꞌlula ju nulame, ꞌlige pe uꞌkabi gawichí napu biꞌlepi waꞌlula ju nulame. Abiena alué eꞌsélikame ꞌwe ꞌla ruyémili ju mué choláwili ka Onorúgamete. Jena ruwimela Juani ruwíligo Onorúgame julamio oká rió Onorúgame nila raꞌíchali benírame

11

ꞌLige bilé baká ꞌyáruturu ne tétilime, ꞌlige anéruturu ne: ―Tétiwa alué waꞌlú reꞌobá Onorúgame reꞌobala, ꞌlige abiena alué mesa tétiwa napu ilí alé reꞌobachi napu kógilime ju goꞌame Onorúgame, ꞌlige aminami tétiwa chekí ralámuli jaga alemi iwérali tania Onorúgame. 2 ꞌLige alé reꞌobachi raꞌpichika tase tétiwaká, aleka pe ralámuli tabilé israelita raꞌpichila kame, ꞌlige alué ralámuli alemi eꞌyénamala ꞌwe cha nokigá, napurigá ajágame ꞌma buyásigame goꞌlechi ꞌma moꞌgá alemi ꞌyéchimi. Alarigá nímala alemi naosa makué na oká mechá alé Rusaleni rewégichi. 3 ꞌLige julámala ne oká rió neꞌchí oyérame ꞌwe ꞌla ruyénaliga ne nila raꞌíchali suwábaga ralámuli alé Rusaleni ejperégame, oꞌpáchaga julámala ne alué oꞌpacha oꞌchókame napu oꞌpachátame ju ralámuli napuꞌlige ꞌwe seweka mochiga bilé rijimá mukugáriká. ꞌLige alué oká rió abaleké bilé mili oká siento aminá usánisa makué rawé (oká

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

683

APOCALIPSIS 11

liá na oká mechá) eꞌyénamala ne Onorúgame nila raꞌíchali ralámuli beníriga, pe abaꞌlige napuꞌlige ꞌma ꞌluka eꞌyénachi eꞌkarúgame tábiri ichúrimi galírilimi alué tabilé Onorúgame oyérame. 4 Alué oká rió rojá olibo z neraga ju, ꞌlige aminami alué oká rió alué kantelabro neraga ju napu gichao gantela jawálime ju, napu alemi oꞌwemi jaí napu Onorúgame ajtí. 5 Jaré ralámuli cha olánilisa alué oká rió, alueka naꞌí maꞌchí pame ju chuꞌchika, ꞌlige ꞌma eꞌkósime ju alué naꞌite. Alarigá suwimeli júpá. 6 ꞌLige alué oká rió nígame ju aꞌwalí napurigá tabilé uꞌkírimala abaleké oká liá na oká mechá, ꞌlige aminami nígame ju aꞌwalí napurigá elá gainárimala baꞌwí, ꞌlige aminami nígame ju aꞌwalí napurigá oꞌchéririmala weꞌká uꞌkuchí ajágame negime napu ju ajté, rejpuchítiri, chínchitiri, wiꞌchítiri ꞌlige weꞌká aminá uché jaré uꞌkuchí ajágame negime napurigá resí olámala ralámuli bochígimi jena wijchimoba ejperégame napu ekisá resí olánili. 7 Napuꞌlige ꞌma simárisa alué naosa makué na oká mechá, ꞌlige alué ajágame ꞌwe opurúgime maꞌchínamala ꞌlékiri injiérnochika ꞌlige nejkómala alué oká rió ꞌyuga, ꞌlige ꞌma meꞌliboli ju alué oká rió alué opurúgime ajágamete ꞌlékiri injiérnochika maꞌchínigame. 8 ꞌLige alué oká rió suwígame alé ꞌminá nasipa weꞌká riógichi nasipa roꞌáwili ju alé Rusaleni rewégichi alé napu  

 

 

 

 

meꞌlíliru Esusi bilena gulusichi. Alé Rusaleni ejperégame ralámuli ꞌwe iꞌnílame ju tabilé nirame ju, aꞌchigóriga napurigá alé uché bilena weꞌká riógachi ejperégame ralámuli, Soroma rewégachi ꞌlige Ejipto rewégachi weꞌkaná gawichí napu biꞌlepi ju waꞌlula nulame. 9 Suwábaga ralámuli bochígimi gawichí mochígame, weꞌká seꞌwinátiri raꞌíchame, etémala alué oká rió suwígame bakiá rawé aminá nasipa, ꞌlige tabilé elámala suwábaga alué ralámuli napurigá tópua alué oká rió. 10 ꞌLige ralámuli jena wijchimoba ejperégame asíriga raꞌsálámala alué oká rió suwisá, ꞌlige eꞌkarúgame tábiri kóniga járomala aꞌbopi, napugiti ye oká rió asíriga aꞌwágame nawilí júlame níligo napurigá alué ralámuli tabilé ganíliga mochímala, alekeri asíriga raꞌsálagá mochímala alué oká rió suwisá. 11 Napuꞌlige ꞌma bakiá rawé na nasipa kachi, Onorúgame ku ajalí ꞌyale napurigá ku ajagá eꞌyénamala alué oká rió, ꞌlige alué oká rió yati oꞌweti jásele, ꞌlige weꞌká ralámuli alué oká rió ajagá jágichi etesa, asíriga majale. 12 ꞌLige alué oká rió ku ajánigame, raꞌíchame akele ꞌpa rewagáchikana neraga, regá anime raꞌíchali: ―Jékiri simasi: ꞌLige bilena nolichi moꞌíbaturu ꞌpárimi rewagachi. ꞌLige suwábaga napu nile alué oká rió saíla eꞌnegá jágeturu napuꞌlige alué oká rió ꞌpa rewagachi simíbachi. 13 ꞌLige alé Rusaleni anilichi weꞌká riógachi  

 

 

 

 

z 11:4 Alué olibo rakala goꞌame ju ꞌlige newalime ju aseite ꞌlige yowí. ꞌWe najtékame nile alué olibo.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

684

APOCALIPSIS 11 peba aꞌlige yati neraga nokáturu gawí asíriga aꞌwágame, ꞌlige weꞌká galí gajunúturu, ꞌlige weꞌká ralámuli suwíturu, gichao mili ralámuli. Aminá jaré ralámuli alué napu tabilé suwile, alueka asíriga majaga ejtebíturu, ꞌlige oꞌwínaturu aniá: ―Asíriga waꞌlú aꞌwalí nígame ju mué Onorúgame ꞌpa rewagachi ajtígame. 14 ꞌMa oká gastigo kéturu aluete ꞌlige abiena bijí bilé gastigo rokárekéturu.  

Jena ruwimela Juani ruwíligo bilé santo ánjeli bucháligo trompeta ꞌma guwichí

15 ꞌLige

uché bilé santo ánjeli bucháturu alué trompeta napu ꞌyáliru, ꞌlige asíriga aꞌwágame raꞌíchame maꞌchí aniéturu ꞌpa rewagáchika, regá anime: Jípeko Onorúgame napu ramué nuleme ju ꞌlige alué Kristo napu boꞌné júlale ꞌpa rewagáchika napurigá ralámuli guꞌírimala, alué okáraga nulá bochígimi jena wijchimoba. ꞌLige alué Onorúgame nulámala nabí. 16 ꞌLige alué bilé liá aminá naó rió eꞌwélala napu noligá mochige napu ajtigé Onorúgame, alemi oꞌwemi uchúpaturu chojkóbaka wijchí si rojpóchaga, 17 ꞌlige regá aniéturu: Cheliérabá mué Onorúgame, mué napu waꞌlú aꞌwalí nígame ju meꞌtigá suwábaga tábiri. Mueka asíriga ꞌyasi ajtígame júkuru, ꞌlige tabilé siné mukume júkuru mué.  

 

Cheliérabá mué Onorúgame, mué júkuru jena wijchimoba nulame ꞌwe ꞌla maꞌchí nérékuru. Mueka waꞌlú aꞌwalí nígame ju. 18 Alué tabilé oyérame Onorúgame ꞌwe ayoga mochige nobi ꞌmáchigo sébaleko raweli napu gastigárimili nílige mué alué ralámuli tabilé oyérame Onorúgame, ꞌlige aminami ꞌma sébale raweli napu tabilé gastigárimala mué alué ralámuli napu ꞌma suwigá biꞌtí napu oyérame nile mué Onorúgame napuꞌlige bijí ajagá mochiga, ꞌlige aminami tabilé gastigárimili nílige mué alué mué nila raꞌíchali benírame ralámuli ꞌlige suwábaga uché jaré napu ꞌla mué oyérame ju, alué napu ekí pioni ju ꞌlige alué napu ekí eꞌwélala ju. ꞌLige aminami seba raweli napuꞌlige meꞌlimeli nílige mué alué ralámuli napu ekí meꞌligá eꞌyéname ju, ꞌlige aminami napu ekí chibi olagá eꞌyéname ju uché jaré ralámuli. 19 ꞌLige alué waꞌlú reꞌobá Onorúgame nila ꞌma iꞌpuga ilíbaturu yochi alé ꞌpa rewagachi ilígame, ꞌlige alé pachá reꞌobachi boꞌgéturu alué gajoni ꞌwe najtékame napu gatélime ju alué rejté iꞌchibérigime napu osálige Moisesi alué nulalí rejcholi. ꞌLige ꞌla abé ená aniániéturu ꞌwe neꞌwíturu ꞌlige aminami napurigá trompeta  

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

685

APOCALIPSIS 11​, ​12

ka aníchaneturu, ꞌlige aminami reꞌóchaneturu jena wijchimoba ꞌlige aminami aꞌwágame nokáturu gawí, ꞌlige waꞌlú uꞌkúturu rejsisi. Jena ruwimela Juani etéligo bilé mukí waꞌlú bochágame

12

Bilé mukí etiáturu ne ꞌpa rewagachi rayénali oꞌpáchaga ilígame ꞌlige aminami rayénali siꞌpúchaga, ꞌlige alé amoba mechá ajtígichi iligéturu, ꞌlige alé amoba moꞌólachi makué oká soꞌpilí mochígeturu napurigá gorona neraga, alué mukí pe bilé tétali ruwime kéréle churigá nimio aꞌkinana rawé. 2 ꞌLige alué mukí waꞌlú rojpégame kéturu ꞌma ranélimili ke ꞌlige asíriga eꞌwele naláturu oꞌkoka, ꞌmáchigo ochérachi níligame uꞌtátiri towí. 3 ꞌLige bilé ajágame etéturu ne alé ꞌpa rewagachi napuyeri ochá, asíriga waꞌlú ꞌwe sejtákame, ꞌlige gichao moꞌégame kéturu alué ajágame, ꞌlige makué aꞌwégame kéturu, ꞌlige gorona moꞌkókame kéturu aꞌpili moꞌólachi. 4 ꞌLige wajsílate asíriga weꞌká soꞌpilí rujsúnaturu ꞌpa rewagachi mochígame amulí nasípasi neraga napu ekí mochige alé ꞌpa rewagachi, ꞌlige jékana wijchí rujsúnaturu alué soꞌpilí, ꞌlige alé aꞌbemi nawáturu alué waꞌlú ajágame napuyeri ochá ꞌwe chátiri alé alué mukí ajtígichi, pe abiéniko goꞌmea alué uꞌtátiri pe kulí ochérasa. 5 ꞌLige ochératuru uꞌtátiri towí alué mukí ranala napu waꞌlula nímili nile napuꞌlige waꞌlú ochérasa, suwábaga ralámuli nuleme jena wijchimoba ejperégame. ꞌLige bilé selá jiérote newárigime oꞌká  

 

 

 

asimeli ju napuꞌlige waꞌlula neraga asigá. ꞌLige yati bujéruturu alué uꞌtátiri alué mukí, bilé santo ánjeli simíturu bujea ꞌlige ꞌma oꞌtóturu Onorúgame ajtígichi alé waꞌlú síachi alé ꞌpa rewagachi. 6 ꞌLige alué mukika, alué uꞌtátiri eyela, ꞌma ꞌmásituru mejkami tabilé baꞌégichi, ꞌlige aminami nibilé rojégichi napu Onorúgame ꞌma ꞌla listo aꞌrélige ꞌla suériga gatega napurigá alé ajchagá nesériwa alué mukí bilé mili oká siento aminá usánisa makué rawé (naosa makué na oká mechá). 7 ꞌLige waꞌlú nakó oꞌwiníturu alé ꞌpa rewagachi. Migeli anilime santo ánjeli, ꞌlige weꞌká santo ánjeli Migeli gompaniérola alué gichao moꞌégame chátiri tábiri saega nakóturu. ꞌLige alué ajágame napuyeri ochá alué gichao moꞌégame gompaniérola santo ánjeli abiena nakóturu alué Migeli gompaniérola saega, 8 ꞌlige ꞌma neyúrituru alué Migeli gompaniérola santo ánjeli ꞌlige ꞌma mabúturu alé ꞌpa rewagáchika alué chátiri ajágame napuyeri ochá gichao moꞌégame ꞌlige alué gompaniérola. 9 ꞌLige alué chátiri ajágame napuyeri ochá ꞌpa rewigáchika pátuturu alué napu pe sinowí nílige ꞌwe ꞌya, Riablo anilime ju ꞌlige Satanasi anilime ju, napu pe ꞌyégime ju suwábaga ralámuli jena wijchimoba ejperégame, ꞌma pátuturu ꞌpa rewagáchika, ꞌma gompaniérola ꞌyúriga. 10 ꞌLige raꞌíchame akéturu ne alé ꞌpa rewagáchika asíriga aꞌwágame, regá anime: ―ꞌMa nawapa jena rewagachi alué napu bujémala alué chátiri ꞌnátili suwábaga ralámuli alé  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 12​, ​13 wijchimoba ejperégame, ꞌma seba Onorúgame aꞌwalila, jípesíka ꞌla aꞌwágame nulámalabá Onorúgame, ꞌlige abiena nulámala alué napu pale Onorúgame alé wijchimoba, napugiti ꞌma alégana pátigime alué napu pe ꞌyégime ju alué Onorúgame oyérame ralámuli napurigá ramué, alué napu ꞌyégime ke alué Onorúgame oyérame senibí rawé ꞌlige rukomi. 11 Onorúgame oyérame ꞌma neyúrile, napugiti Esukristo ꞌma mukúligame alué ralámuli guꞌíriga napurigá tabilé waꞌlú resítiri alawégame nímala, tabilé majale suwiyame Onorúgame oyéraga. 12 ꞌWe raꞌsálási ꞌemi jena rewagachi ejperégame. ꞌWe resí ikimela suwábaga ꞌemi napu ejperé alé wijchimoba napugiti alué Riablo ꞌma reꞌkíligame alemi ꞌemi ejperélachi ꞌwe ayoga, napugiti machiame ꞌma pe ꞌwemi ꞌma tabilé umubamio ꞌemi ꞌyegia. 13 Napuꞌlige ꞌma pásiga alué chátiri ajágame ꞌpa rewagáchika ꞌwe ayole ꞌlige meꞌlísale alué mukí, alué napu ranele alué uꞌtá towí. 14 ꞌLiko alué mukí aꞌwé aꞌnalá ꞌyáruturu napurigá iꞌnímala mejkami tabilé baꞌwégachi nibilé rojégichi napurigá tabilé chaꞌpiboa alué chátiri ajágamete napuyeri ochá, alé mejkami napu Onorúgame ꞌma ꞌla listo aꞌrélige ꞌla suériga gatega napurigá alé asimela alué mukí naosa makué na oká mechá. 15 ꞌLige alué chátiri ajágame napuyeri ochá waꞌlú baꞌwí goꞌmíturu chuꞌálachika alé guwánami alué mukí ꞌmachi  

686 napurigá uꞌlísimala. 16 ꞌLige iligá alué weꞌeka waꞌlú reꞌnale ꞌlige bajile alué baꞌwí. Alué weꞌeka pe alué mukí guꞌíriga ꞌsile alaꞌsiá napurigá tabilé uꞌlísimala alué mukí. 17 Alésíko alué chátiri ajágame napuyeri ochá ꞌwe ayóturu alué mukí ꞌyuga pecha sébaliga, ꞌlige simíturu alué mukí ꞌkúchila ꞌyuga nejkomia, alué mukí ꞌkúchila napu ꞌla oyérame ju pe Onorúgamecho, alué napu ꞌwe ꞌla oyérame ju napu Esukristo ruwile. 18 ꞌLige alésíko alué waꞌlú chátiri ajágame napuyeri ochá alé waꞌlú baꞌwí manígichi suweke chujkíbaturu.  

 

 

 

 

 

 

Jena ruwimela Juani etéligo oká ajágame oparúgime

13

ꞌLige uché bilé ajágame etiáturu ne asíriga enátiri alé waꞌlú baꞌwí manígichika maꞌchíname. ꞌLige gichao moꞌégame kéturu alué ajágame ꞌlige makué aꞌwégame, ꞌlige aꞌpili aꞌwálachi bilé gorona a chijtúligame ajchágame kéturu alué ajágame, ꞌlige osirúgime kéturu alé aꞌpílipi moꞌólachi, ꞌwe chátiri raꞌíchali ruwime, pe Onorúgame gawéliga. 2 Alué ajágame napu ne eté napuyeri bilé reꞌséwili kéturu, ꞌlige ronólaká napuyeri ojí ronola alieri ronégame kéturu, ꞌlige chuꞌálaka napuyeri mawiyá alieri chuꞌégame kéturu. ꞌLige alué waꞌlú chátiri ajágame napuyeri ochá waꞌlula nulame newáturu alué ajágame napuyeri reꞌséwili. 3 ꞌLige alué bilé moꞌó alué ajágame moꞌola ꞌwe jechárigame kéturu ꞌma raꞌpágame ꞌlige ku  

 

a 13:1 Alué gorona pe ruyame nile waꞌlula nulame neraga níligo alué ajágame.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

687

APOCALIPSIS 13

saꞌwíturu alué ajágame moꞌola, ꞌlige suwábaga ralámuli jena wijchimoba ejperégame aniéturu: ―ꞌLa chiena ꞌla ku ꞌla saꞌwigá ikí alué ajágame ―aniéturu. ꞌLige alué ralámuli ꞌwe ꞌla oyératuru alué ajágame napurigá Onorúgame neraga, 4 ꞌlige tánituru iwérali alué waꞌlú chátiri ajágame napuyeri ochá napu waꞌlula nulame newálige alué uché bilela ajágame napuyeri reꞌséwili («leopardo» anilime yolí raꞌíchaga). Abiénachigó tánituru iwérali alué ajágame napuyeri reꞌséwili. ꞌLige regá aniániéturu suwábaga alué ralámuli jena wijchimoba ejperégame: ―Tabilé ꞌwesi iꞌté aminá uché bilé aliena aꞌwágame napuyena aꞌwágame ju ye ajágame. Tabilé ꞌwesi iꞌté napurigá neyúrimala ye ajágame ꞌyuga nejkoga. 5 ꞌLige Onorúgame lisensia ꞌyáturu alué ajágame napuyeri reꞌséwili napurigá raꞌichámala raꞌíchali ꞌwe chátiri, pe Onorúgame gawéliga, ꞌwe rióliga. ꞌLige abiena lisensia ꞌyáturu napurigá nulámala jena wijchimoba naosa makué na oká mechá. 6 ꞌLige oꞌwínaturu raꞌicha alué ajágame napuyeri reꞌséwili ꞌwe chátiri raꞌíchali, Onorúgame gawéliga, ꞌlige suwábaga napu mochí ꞌpa rewagachi gawéliga. 7 ꞌLige Onorúgame abiena lisensia ꞌyáturu napurigá nejkómala Onorúgame gompaniérola saega ꞌlige napurigá umérimala Onorúgame gompaniérola. Abiena Onorúgame ajcháturu waꞌlula napurigá nulémala suwábaga chojkégame ralámuli napu ekí ejperé jena wijchimoba, alué  

 

 

 

napu seꞌwinati raꞌíchali raꞌíchame ju aꞌpílipi chojkégame. 8 ꞌLige suwábaga ralámuli napu ekí tabilé uchuchárigame ju rewalá alué Boꞌá Ranala nila apélichi, alué ralámuli ꞌwe ꞌla oyérituru alué ajágame napuyeri reꞌséwili. Alué ralámuli Onorúgame oyérame alé apélichi uchule rewalá ꞌwe ꞌya taꞌchó iꞌtégichi ye gawí. Alué Boꞌá Ranala napu meꞌlíliru, alué ꞌsile uchucha alué ralámuli rewalá. 9 ꞌLa akeme níriká, ꞌwe ꞌla gepuwa ye raꞌíchali. 10 Onorúgame elasa napurigá chaꞌpiruga asimela bilé rió, alarigá nímala, ꞌlígechigó Onorúgame elasa napurigá siparínate ejchega meꞌliboa bilé rió, alarigá nímala. Onorúgame oyérame ralámuli ꞌwe ꞌla anachámili ju rekó alakié tabilé guwana wijchigá Onorúgame oyeria. 11 ꞌLige uchéchigo bilé chátiri ajágame etiáturu ne, alueka weꞌéreleka maꞌchínaturu. Alueka oká uꞌkuchí aꞌwégame kéturu napuyeri boꞌá ranala, ꞌlige ꞌwe chátiri raꞌíchame kéturu 12 ꞌlige alueka nulalime kéturu alué uché bilela chátiri ajágamete, alué uché bilela ajágame napuyeri reꞌséwili, napuꞌlige napuíka uchuka. ꞌLige alué aꞌwégame ajágame, asíriga eꞌwériga anéturu ralámuli jena wijchimoba ejperégame napurigá iwérali tánimala alué ajágame napuyeri reꞌséwili, alué napu saꞌwigá ikigé moꞌola ꞌwe ejelígame. 13 Abiena ꞌwe ꞌla benégame kéturu iꞌkirú ꞌsika, ꞌla umébame kéturu naꞌí wijchiria ꞌpa rewagáchikana suwábaga ralámuli etériga. 14 Alarigá, asíriga ꞌla umébame kéturu ralámuli ꞌyegia jena wijchimoba ejperégame, pe  

 

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

APOCALIPSIS 13​, ​14 naꞌí ꞌpaka ꞌpa rewagáchikana. ꞌLige pe alarigá ꞌyégali ruigá ꞌwe ꞌla semáriga nuléturu ralámuli napurigá newámala bilé reꞌséwili aꞌchigóyéri napuyeri alué reꞌséwili ajágame ku saꞌwígame. 15 ꞌLige alué aꞌwégame ajágame aꞌwalí ꞌyáruturu napurigá ajánamala alué reꞌséwili tabilé ajágame pe newárigime. ꞌLiko ajánale ꞌlige raꞌíchale alué pe newárigime reꞌséwili. ꞌLige alué chátiri ajágame weꞌéraleka maꞌchínagame nulele napurigá ralámuli tánimala iwérali alué ajágame pe newárigime. ꞌLige nulele meꞌlíniliga suwábaga ralámuli napu tabilé iwérali tánime nile alué reꞌséwili newárigime. 16 Aminami alué ajágame weꞌéraleka maꞌchínagame nuláturu napurigá suwábaga ralámuli bawériwa wajtoná sekálachi o gowálachi kómá ye número usani siento na bakiá liá na usani (666), suwábaga ralámuli rekó ꞌwe nígame ke, rekó tabilé nígame ke, rekó batroni ke, rekó pioni ke, suwábaga reꞌwániga. 17 Aminami bilé rió tabilé ujchágame nisa alué número napu ju usani siento na bakiá liá na usani (666), b tabilé nílamala lisensia napurigá ralinémala o napurigá ralimela. 18 ꞌWe ꞌla ꞌnátaga gepútékuru ye raꞌíchali. ꞌWe ꞌla benégame níriká tétiga, tétiwarú alué osilí bilé rió rewalá, ye número buinírubá usani siento na bakiá liá na usani (666) napurigá ꞌla námaka mochiwa.  

 

 

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo ralámuli Onorúgame oyérame wikaráligo

14

ꞌLige peꞌtá nujubapi etiáturu ne alué uꞌtá Boꞌá Ranala,

688 alé rabó chujkugéturu Sioni anilichi rabó, ꞌlige bilé siento na naosa makué na naó mili (144,000) ralámuli mochígeturu alé napu alué uꞌtá Boꞌá Ranala chujkugé, suwábaga alué ralámuli gowálachi osirúgime kéturu alué Boꞌá Ranala rewalá ꞌlige alué Boꞌá Ranala Oꞌnola rewalá osirúgime kéturu gowálachi, 2 ꞌlige akéturu ne bilé tábiri ꞌpa rewigáchikana napuyeri baꞌwí iwégame ꞌmame ꞌlige abiena napuyeri aꞌwágame raꞌname, ꞌlige weꞌká arpa rabisíkime rabisime akéturu ne. 3 ꞌLige wikaráchaneturu alué weꞌká ralámuli arpa rabisime, wiká nuebo, alé oꞌwemi jaga alé waꞌlú sía ilígichi napu Onorúgame ajtime ju, alé napu alué naó ajágame uchuke, alé napu mochige alué bilé liá na naó eꞌwélala. ꞌLige pe alué bilé siento aminá oká liá aminá naó mili ralámuli Onorúgamete buinárigame alé chátiri bowechi eꞌyénachi, pe aluecho ꞌla beníturu alué wiká. Aminá uché jareka tabilé beníturu. 4 Suwábaga alué ralámuli napu ꞌla benile alué wiká, alueka tabilé umugí ꞌyuga okome nile napu tabilé aꞌboi ꞌyula nile. Alué weꞌká ralámulika nile napu eꞌyéname nile alué uꞌtá Boꞌá Ranala eyénachi. Alué weꞌká rioka kéturu napu Onorúgame buyánale alé chátiri bowechi eꞌyénachi. Alué ralámulika nile napu bajchá buináliru napuꞌlige Onorúgame pe kulí siné buyánachi jaré ralámuli alé chátiri bowechi. 5 Alué ralámulika tabilé siné ꞌyégame nile, ꞌlige aminami  

 

 

 

b 13:17 Ye númeroka 666 pe alué aꞌwégame ajágame bawelá kéré.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

689

APOCALIPSIS 14

tabilé siné cha nokagá eꞌyéname nile. Jena ruwimela Juani ruwíligo bakiá santo ánjeli beníraligo suwábaga ralámuli

6 ꞌLige

bilé santo ánjeli etiáturu ne reꞌpá ꞌmáachi, Onorúgame nila raꞌíchali oꞌkame, alué napu ꞌwe ꞌla maꞌchígime ruwime ju ꞌwe ꞌla ko Onorúgame oyérilia senibí. Alué santo ánjelika oꞌká ꞌmáaturu alué raꞌíchali suwábaga ralámuli benírimia alué raꞌíchali jena wijchimoba ejperégame napu suwábaga chojkégame ralámuli napu ekí mochí jena wijchimoba, alué napu iꞌwani raꞌíchali nígame ju aꞌpílipi chojkégame, 7 ꞌlige regá anisia ꞌmáaturu alué santo ánjeli: ―ꞌLa bijchiá ꞌla oyérawa Onorúgame, ꞌla niraga napugiti ꞌma sébampá raweli napurigá Onorúgame gustisia olámala ralámuli, regá aniboa: «Biꞌneli neyúriga waꞌlú aꞌwalí nígame ju Onorúgame.» ꞌLige ꞌwe ꞌla tániwa iwérali Onorúgame, alué napu ꞌsile newá rewagá, rayénali, mechá, soꞌpilí ꞌlige napu ꞌsile newá ye gawí ꞌlige waꞌlú baꞌwí, ꞌlige alué baꞌwí napu maꞌchina bajíchimi. 8 ꞌLige uché bilé santo ánjeli maꞌchínaturu alé ꞌpami, ꞌlige alueka aniéturu: ―ꞌMa tabilé ꞌwesi ralámuli iꞌtépá alé Babilonia rewégichi napu waꞌlúlachi nile. Ralámuli alé weꞌká riógichi Babilonia anilichi ejperégame asíriga cha nokagá ejperégame kéturu, weꞌká umugí  

 

ꞌyuga okome kéturu, ꞌlige aminami riocho ka napuíka okome kéturu, ꞌlige suwábaga ralámuli weꞌkaná chojkégame jemi wijchimoba ejperégame aꞌchigóriga nokáturu, alé Babilonia oꞌwísale alué chátiri ꞌnátili. 9 ꞌLige uché bilé santo ánjeli maꞌchínaturu alé ꞌpami, ꞌlige alueka aniéturu: ―Ralámuli napu ekí tani iwérali alué ajágame baꞌwichika maꞌchínigame napuyeri reꞌséwili, ꞌlige aminami alué reꞌséwili pe newárigime ꞌwe tánisa iwérali, ꞌlige aminami elasa napurigá bawériwa sekálachi o gowálachi kómá, 10 aluéchigó ꞌma oyérame kérélamala alué chátiri ꞌnátili, ꞌlige Onorúgame ꞌwe ayómala alué ralámuli ꞌyuga, ꞌlige tabilé siné aꞌrémala gastigaria, ꞌlige aminami naꞌite ꞌwe rajtágamete gastigárimala ꞌwe cha júkame naꞌite. Alarigá gastigárimala Onorúgame alué ralámuli alué weꞌká santo ánjeli etériga ꞌlige alué Boꞌá Ranala etériga, c 11 ꞌlige molí ꞌwe cha júkame tabilé siné aꞌrémala moloa, rawemi ꞌlige rukomi. Tajsiné aꞌrémala ralámuli gastigaria, alué ralámuli napu ꞌwe tánime ju iwérali alué chátiri ajágame napuyeri reꞌséwili, ꞌlige alué reꞌséwili pe newárigime, ꞌlige aminami alué ralámuli napu ekí ujchágame ju alué número usani siento na bakiá liá na usani (666) napu alué reꞌséwili bawelá kéré ― regá aniéturu alué santo ánjeli. 12 ꞌWe ꞌla maꞌchí nérélimala tabilé guwana rujsumio alué ralámuli ꞌla Onorúgame oyeria rekó chibi  

 

 

 

c 14:10 Alué Boꞌá Ranala alé nasipa ajtígame síachi chujkúgame pe Esukristo neraga kéré.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 14​, ​15 oliáe pe tabilé oyérame kóriká alué ajágame napuyeri reꞌséwili ꞌlige aminami tabilé tánime kóriká iwérali alué reꞌséwili pe newárigime, napu ꞌla sébali olame ju napu nulá Onorúgame ꞌlige napu tabilé siné aꞌreme ju oyeria Esusi. Alué ralámulika napu Onorúgame nulalila oyérame ju ꞌlige abiena ꞌwe ꞌla oyérame ju Esusi, alueka waꞌlú anachámili júkuru. 13 ꞌLige bilé raꞌíchali akéturu ne alé ꞌpami maꞌchí anime, regá anime: ―Osibóaká raꞌíchali regá anime: ꞌWe ꞌla semati raweli narémala alué ralámuli napu meꞌliboli ju Onorúgame oyérame kóriká. Bijchiá ju, ꞌma ꞌla resíbamala, ꞌlige ꞌma tabilé resí nílamala napugiti Onorúgame ꞌwe ꞌla machigá ajtigame tabilé seꞌwiná nokame níligo alué ralámuli.  

Jena ruwimela Juani ruwíligo Onorúgame oꞌtomeli ko boꞌné gompaniérola gastigárimio alué cha nokame ralámuli

14 ꞌLige

eꞌnénaturu ne alé ꞌpami rewagáchimi napu maꞌchí anié alué raꞌíchame ꞌlige etéturu ne bilé nolí rojsákame ꞌlige alé amoba nolichi ajtigéturu napuyeri bilé rió, alué napu ju Onorúgamete julárigame alué kárikéturu, ꞌlige bilé gorona moꞌkókame kéturu ꞌórote newárigime, ꞌlige bilé ꞌosa riꞌligó sijkirela oꞌkame kéturu ꞌwe olame. 15 ꞌLige uché bilé santo ánjeli etiáturu ne alé waꞌlú reꞌobachi maꞌchíname, alué waꞌlú reꞌobá napu ju Onorúgame reꞌobala alé ꞌpa rewagachi ilígame ꞌlige regá  

690 aniéturu eꞌwele raꞌíchaga alé nolichi amoba ajtígame: ―Yati sijkiboa alué riꞌligó, ꞌma sébakuru ꞌwílime. 16 ꞌLige alué napu ajtigé alé nolichi amoba yati sijkáturu suwábaga alué riꞌligó, ꞌlige ꞌma sijkiruga ilíbaturu. 17 ꞌLige uché bilé santo ánjeli maꞌchínaturu alé ꞌpa rewagachi alé waꞌlú reꞌobachi napu ju Onorúgame reꞌobala alé ꞌpa rewagachi ilígame. Alueka ꞌosa oꞌkame kéturu ꞌwe olame. 18 ꞌLige bilé santo ánjeli napu alué mesa napu oꞌkuí eꞌkósilime repuka ilígame maꞌchínaturu alé reꞌobachi pachaka ꞌlige anéturu eꞌwele raꞌíchaga alué ꞌosa oꞌkame santo ánjeli: ―Yati rejpunawa alué ꞌuba ꞌma wáligame jena wijchimoba. 19 ꞌLige alué santo ánjeli ꞌosa oꞌkame yati rejpúnaturu alué iꞌwilí (ꞌuba), ꞌlige mochíbaturu suwábaga alué iꞌwilí bilena rejkolichi baꞌwila maꞌchí pamia. Yeka ruwime kéré Onorúgame ralámuli gastigárimio. 20 ꞌLige alué rejkolí mejká iligéturu tabilé riógichi, ꞌlige alé rejkolichi weꞌlisi reꞌkéreturu, napurigá oliame nile alué ꞌuba baꞌwila maꞌchí pa, ꞌlige pe elá maꞌchínaturu alé rejkolíchika, tase alué ꞌuba baꞌwila, ꞌlige waꞌlú kéturu alué elá, rojkógame napu echilú bilé gawé chuꞌlá reꞌpá (bilé metro neraga rojkógame) ꞌlige weꞌlímana bilé mili na usani siento estaria (oká siento na gi makuesa na usani kilómetro kéré).  

 

 

 

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo Onorúgame júlaligo gichao santo ánjeli napurigá ralámuli gastigárimala

15

ꞌLige etiáturu ne alé ꞌpa rewagachi gichao santo

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

691

APOCALIPSIS 15

ánjeli gichao gastigo oꞌkame, ꞌwe enátiri gastigo. ꞌMa pe aluecho nile alué gastigo napu ralámuli narémili nile, ꞌma tabilé aminabi gastigárima olale Onorúgame alué ralámuli. 2 ꞌLige etiáturu néchigó waꞌlú baꞌwí napuyeri bigrio naꞌí naꞌlógame kéturu, ꞌlige alé suweke jágeturu alué ralámuli napu tabilé elile alué chátiri ajágame napuyeri reꞌséwili napurigá ujchewa alué bawé alé sekálachi o gowálachi kómá, alué napu tabilé tánale iwérali alué ajágame napuyeri reꞌséwili, alué napu ꞌla bijchiá ꞌla Onorúgame oyérame nile. Alué ralámuli arpa oꞌká jágeturu napu Onorúgame ꞌyálige. 3 ꞌLige alué ralámuli bilé wiká wikaráturu alué napu Moisesi wikarame nílige, napu Onorúgame ꞌyuga nóchame nile. Abiena alué wiká wikarame nílige alué Boꞌá Ranala. Regá wikaráturu: Mué Onorúgame, biꞌneli neyúriga Waꞌlula ju, ꞌwe raꞌsálagá mochiru napugiti mueka ꞌma ꞌyáligame waꞌlú gastigo alué ꞌwe cha nokagá ejperégame ralámuli ꞌlige ꞌwe ꞌla repume kame mué suwábaga ramué. Mueka ꞌwe ꞌla machí chieri ralámuli ꞌla gastigáritiká ꞌlige chieri tabilé gastigáritiká. Mueka Waꞌlula ju bochígimi jena wijchimoba nulame. Mueka nuleme ju alué ralámuli ꞌla aꞌlala  

 

ꞌlige aminami alué tabilé aꞌlala. ralámuli tabilé nirámalawé mué Onorúgame, ꞌlige chieri tabilé ꞌla semáriga raꞌichámalawé mué olagá? Aka péchigo muecho kago biꞌneli neyúriga ꞌla bijchiá Onorúgame. Suwábaga chojkégame ralámuli napu ekí ejperé jena wijchimoba, sebámala napu mué ajtí iwérali tánimia mué, napugiti mueka ꞌla sébali oláligime napurigá ꞌsímili nílige. 5 ꞌLige peꞌtá nujubapi etiáturu ne iꞌpúriga ilíbago alué chiní alé reꞌobachi pachá chujkúgame, napu boꞌí alué gajoni alué rejté mochígame napu osale Moisesi alué makué nulalí rejcholi. 6 ꞌLige alé pachá reꞌobáchika buiníturu alué gichao santo ánjeli napu oꞌkame ke alué gichao gastigo. ꞌWe oꞌtosákame oꞌpáchigime kéturu alué santo ánjeli, ꞌlige asíriga biꞌwígame ꞌlige rapame, ꞌlige ꞌórote newárigime wasíbalaga eꞌyénigituru sulachipo boꞌígime wasíbala. 7 ꞌLige bilé alué ajágame alé aꞌbé alué waꞌlú sía ilígichi chujkule ꞌyáturu alué aꞌpílipi santo ánjeli bilé bejtoli ꞌórote newárigime bochí manígime alué iꞌwilí d baꞌwila rekútume, alué ꞌuba baꞌwila pee rekútume napu ruwime kéréle pe alué gastigo níligo napu ralámuli narémili nile. Onorúgame alarigá elale, alué Onorúgame napu nabí asimeli ju. 8 ꞌLige alé reꞌobachi ꞌma bochí

4 ¿Chieri

 

 

 

 

d 15:7 Eꞌnesi glosario «vino».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 15​, ​16 ilíbaturu molí. Alué molika ruyame nile alé asáligo alué Onorúgame waꞌlú aꞌwalí niga, ꞌlige tabilé ꞌwesi gayénaturu alé reꞌobachi pachami moꞌyá napusí alué gichao santo ánjeli ꞌma ꞌla sébali olasa alué gichao gastigo ꞌwe resítiri. Jena ruwimela Juani ruwíligo gichao santo ánjeli nulérime ko napurigá gastigárimala ralámuli cha nokame

16

ꞌLige raꞌíchame akéturu ne alé reꞌobáchika pachaka, regá nulérituru alué santo ánjeli: ―Yati simawa ꞌemi gichao santo ánjeli ꞌlige goꞌliawa alué ꞌuba baꞌwila alé wijchimoba, alué ꞌuba baꞌwila alé gichao bejtólichi manígime. 2 ꞌLige bilé santo ánjeli goꞌlíturu alué iꞌwilí baꞌwila rekútume alé bejtólichi manígime ꞌpákana rewagáchikana, ꞌlige suwábaga alué ralámuli napu ujchágame ke ye número usani siento na bakiá liá na usani (666) ꞌma wejchénaturu saꞌpachí amoba, alué ralámuli napu oyérame ke reꞌséwili newárigime. ꞌLige bijí usani santo ánjeli rokárikéturu napurigá ꞌpákana goꞌlinámala alué iꞌwilí baꞌwila rekútume. 3 ꞌLige uché bilé santo ánjeli goꞌlíturu alué iꞌwilí baꞌwila alé bejtólichi manígime, alueka alé waꞌlú baꞌwí ilígichi goꞌlíturu, ꞌlige alué baꞌwika ꞌma elá gayénaturu, chókame elá napuyeri mukúgame elalá ꞌwe enátiri ꞌlige reꞌwániga ajágame alé waꞌlú baꞌwí ilígichi ejperégame ꞌma suwíturu. ꞌLige bijí maligi santo ánjeli rokárikéturu napurigá ꞌpákana goꞌliámala alué iꞌwilí baꞌwila rekútume.  

 

692 4 ꞌLige

uché bilé santo ánjeli goꞌlíturu alué iꞌwilí baꞌwila rekútume alé bejtólichi manígime, alueka bochígimi eꞌwele bakóchimi goꞌlíwituru ꞌlige bajíchimi. ꞌLige alué baꞌwí bochígimi bajichi manígime ꞌlige bakochi ename ꞌma elá gayénaturu. 5 ꞌLige akéturu ne bilé santo ánjeli raꞌíchachi, alué santo ánjeli baꞌwí repume, regá anéturu Onorúgame: ―Muérigo Onorúgame, mué napu biꞌneli biꞌlepi Onorúgame ju, mué napu ꞌyasi Onorúgame nile ꞌlige napu jipe Onorúgame ju, ꞌwe ꞌla sébali olá mué gastigaria alué cha nokame ralámuli. 6 Alué cha nokame ralámuli ꞌma meꞌale mué oyérame ralámuli ꞌya ejperégame, ꞌlige mué nila raꞌíchali benírame ralámuli mueka, alekeri ꞌma elá newákuru baꞌwí napurigá alué elá bajímala, ꞌwe ꞌla ju alarigá olá mué alué ralámuli. 7 ꞌLige akéturu ne raꞌíchame alé reꞌobachi pachaka anime, alé mésachika maꞌchíname napu eꞌkósilime ke alué oꞌkuí, regá aniéturu: ―Mué Onorúgame Waꞌlula Nulame, mueka ꞌla sébali olá gastigaria alué cha nokame ralámuli. 8 ꞌLige uché bilé santo ánjeli goꞌlíturu iꞌwilí baꞌwila rekútume, alueka alé rayénalichi amoba goꞌlíturu alué iꞌwilí baꞌwila rekútume, ꞌlige alué rayénali asíriga rajtágame rayénaturu amulí taꞌmé anachárume. 9 ꞌLige ralámuli ꞌwe rajtáliga, ꞌwe ayoga, asíriga cha aniá mochígituru Onorúgame olagá. Abirigáchigo tabilé aꞌrétigo  

 

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

693

APOCALIPSIS 16

cha noká ralámuli jena wijchimoba mochígame ꞌwe cha nokame. Alésíko bijí bakiá santo ánjeli rokárikéturu napurigá goꞌliámala iꞌwilí baꞌwila rekútume. 10 ꞌLige uché bilé santo ánjeli goꞌlíturu alué iꞌwilí baꞌwila rekútume alé waꞌlú síachi napu chujkume ke alué chátiri ajágame napuyeri reꞌséwili. Alué ajágame ka pe alé asagá nuleme nile alué ralámuli boꞌné gompaniérola. ꞌLige ꞌma chóniga ilíbaturu bochígimi napu nulame ke alué chátiri ajágame. ꞌLige suwábaga ralámuli alué chátiri ajágame oyérame ꞌma asíriga resí nílituru noli ꞌma inalá iꞌkiga jágeturu oꞌkoka. 11 ꞌLiko alué ralámuli asíriga chátiri raꞌíchaturu Onorúgame olagá, ꞌwe ená níliga oꞌkoka wejchagónite nayuka, abirigáchigo tabilé aꞌrétigo alué ralámuli cha noká. Alésíko bijí oká santo ánjeli rokárikéturu napurigá goꞌliámala alué iꞌwilí baꞌwila rekútume. 12 ꞌLige uché bilé santo ánjeli goꞌlíturu alué iꞌwilí baꞌwila rekútume alé waꞌlú bakochi Euprate anilichi, ꞌlige ꞌma wakíbaturu baꞌwí alé bakochi ename, napurigá alé bakóchika simáromala alué eꞌwélala eꞌsélikame rey napu ejperégame nile napu rayénali maꞌchíname ju. 13 ꞌLige etiáturu ne bakiá alawá buyame. Bilé alué alawá maꞌchínaturu alué chátiri ajágame chuꞌálachika napuyeri waꞌlú ochá, ꞌlige uché bilé alué alawá maꞌchínaturu alué chátiri ajágame napuyeri reꞌséwili chuꞌálachika. ꞌLige uché bilé  

 

 

 

alué alawá maꞌchínaturu alué napuyeri boꞌá aꞌwégame ajágame chuꞌálachika, alué ajágame napuyeri boꞌá aꞌwégame napu regá anime nile: «Neka ruwime ju napu Onorúgame ané neꞌchí.» ꞌLige napuyeri remó kéturu alué bakiá alawá. 14 Alué alawaka pe alué uꞌkuchípala Remónisi alawala nile ꞌwe semá nokame kéturu pe ralámuli ꞌyégime, ꞌlige simíbaturu napubumia suwábaga alué eꞌsélikame rey bochígimi jena wijchimoba ejperégame napurigá nakómala. Aꞌlige rawé Onorúgame gastigárimala alué ralámuli ꞌwe cha nokame, alué napu ju biꞌneli neyúriga Waꞌlula. 15 «Yati nawámala ne tabilé buwechi ꞌemi neꞌchí», aní alué Esukristo. «ꞌWe ꞌla semati raweli narémala alué napu ꞌwe ꞌla ꞌnata ajtí. Alué napu ꞌla mochiga ajtí oꞌpacha napurigá tabilé ꞌyeri maꞌchínamala pachaka galíraleka, alueka tabilé chijúniga maꞌchínamala», alarigá aní Esukristo. 16 ꞌLiko alué alawá ꞌma napubúturu alué eꞌwélala eꞌsélikame rey bilena Armajeroni rewégichi ebreo raꞌíchaga. Alésíko bijí bilé santo ánjeli rokárikéturu napurigá goꞌliámala alué iꞌwilí baꞌwila rekútume. 17 ꞌLige uché bilé santo ánjeli goꞌlíturu alué iꞌwilí baꞌwila rekútume alé ꞌpami ekáralimi, ꞌlige bilé raꞌíchali maꞌchínaturu alé ꞌpa rewagachi ilígame reꞌobáchika pachaka alué waꞌlú sía ilígichika, alué sía napu ajtime ju Onorúgame, regá anime kéturu alué raꞌíchali: ―ꞌMa ꞌla sébali júpá, pe ekipi gastigo náomala ne.  

 

 

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 16​, ​17 18 ꞌLige

neꞌwíturu, ꞌlige aꞌwágame reꞌóturu alé ꞌpa rewagachi, ꞌlige asíriga enáriga nokáturu gawí. Tabilé siné aliena aꞌwágame nokigéturu ye gawí, pe aꞌlígecho. 19 Alé weꞌká riógichi Babilonia rewégichi bakiná neraga gajúturu alué gawí nokagá, ꞌlige aminami uché jarénami weꞌká riógichi ꞌma gajunúturuchigó suwábaga galí. ꞌLige Onorúgame senibí ꞌla nélegá eyénale gastigárimia alué Babilonia ejperégame ralámuli, ꞌlige ꞌma gastigárituru asíriga aꞌwágame. 20 ꞌLige suwábaga gawí alé nasipa baꞌwichí ꞌma baꞌwichí jágame goꞌnágana bokuíturu alué gawí nokachi, ꞌlige suwábaga rabó ꞌma gajunúturu, ꞌlige eꞌwele gawítiri reꞌpá jágame ꞌma gajunúturu. 21 ꞌLige asíriga eꞌwele rejsisi uꞌkúturu, oká liá kilo neraga bejtégame aꞌpílipi rejsisi, ꞌlige weꞌká ralámuli ꞌma suwíturu alué rejsísite meꞌchósiga. ꞌLige ralámuli ꞌwe chátiri raꞌíchali raꞌíchaturu Onorúgame olagá, napugiti Onorúgame eꞌwele rejsisi uꞌkíriligame.  

 

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo napu etéligo napuꞌlige santo ánjeli bayérale ꞌmi mejká jami wakígachi

17

Alué napu gichao santo ánjeli nílige alué bejtoli oꞌkame, ꞌlige bilé nawáturu napu ne iligé, ꞌlige neꞌchí bayérituru regá anigá: ―Nabá napu ajtí alué mukí weꞌká rió ꞌyuga gojchime napu ajtí alé

694 weꞌkaná bajichi amoba, e 2 napu ꞌyuga okole alué eꞌwélala eꞌsélikame rey jena wijchimoba mochígame, ꞌlige abiena ralámuli jena wijchimoba mochígame aꞌchigóriga nokale alué eꞌwélala eꞌsélikame rey etega alué mukí eꞌnéname, ꞌma korúlechigó ralámuli uché jaré umugí ꞌyuga okókime. Nabá alé, ꞌlige etérimala ne chiena aꞌwágame gastigárimio ne alué mukí. 3 ꞌLige neka Onorúgame Alawálate ꞌyáruturu napurigá simela ne santo ánjeli ꞌyuga. ꞌLiko santo ánjelika bayérituru neꞌchí jami wakígachi tabilé rojégichi nibilé baꞌégichi. ꞌLige alemi oꞌtosuga ne, etiáturu ne bilé mukí bilé chátiri ajágame aségame. Asíriga chátiri kéturu alué ajágame, ꞌwe sejtákame. ꞌLige osirúgime kéturu bochígimi alué ajágame, regá anime: «Onorúgame biꞌneli neyúriga Waꞌlula ju, Onorúgame ralámuli buyáname alé chátiri bowechi eꞌyénigime», alarigá anime osirúgime kéturu. Alué osilika pe Onorúgame gawélime kéturu. ꞌLige alué ajágame gichao moꞌégame kéturu ꞌlige makué aꞌwégame kéturu. 4 ꞌLige alué mukí ꞌwe siyókame siꞌpúchigame kéturu ꞌlige ꞌwe sejtákame oꞌpáchame kéturu. ꞌLige alué mukí ꞌwe semátiri weꞌlá ujchágame kéturu, ꞌórote newárigime, ꞌlige golókame kéturu uꞌkuchí rejté ajkabóligame ꞌwe najteme ꞌlige ꞌwe semati, ꞌlige aminami alué ꞌwe najteme ꞌlige ꞌwe semati rejté uchúkame kéturu  

 

 

e 17:1 Siné kachi «mukí» aniáká pe Babilonia olagá aníligo alué Juani, napu abé nile alé Euprate rewégichi bakó boꞌígichi. Babilonia anilíchika weꞌká riógichi nile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

695

APOCALIPSIS 17

alué siꞌpucha bochígimi. f ꞌLige oꞌkame kéturu bilé bejtoli sekachí suwábaga chátiri tábiri ajchágame kéturu alué bejtoli napu ekí nóchiga oyame nílige alué mukí. 5 ꞌLige osirúgime kéturu alué mukí gowálachi, napu ralámuli tabilé námale. Regá anime osirúgime kéturu: «Babilonia pe eyela ju alué uché jaré umugí weꞌká rió ꞌyuga okome, ꞌlige alué eyela chojkile bajchá suwábaga alué chátiri nocha.» 6 ꞌLige etiáturu ne alué mukí rekulí ajtigó ralámuli Onorúgame oyérame elalá bajiga, alué ralámuli napu Onorúgame nóchali nochámili nílige. Alué mukí meꞌale alué ralámuli napu tabilé guwana rujsume nile Esusi oyériga. Napuꞌlige alué mukí etesa, láturu ne ꞌwe majaga: «¿Chieri júché alué mukí alué chátiri ajágame aséganti?» 7 ꞌLige alué santo ánjelika anéturu neꞌchí: ―¿Tabilé machí mué tachiri ruwime ka alué mukí ꞌlige alué ajágame ꞌwe enátiri alué gichao moꞌégame ꞌlige makué aꞌwégame? Ne ꞌla ruwimela. 8 Alué ajágameka napu mué etele ꞌyako ajágame kéturu ꞌlige jípeko ꞌma tabilé ajágame júkuru, ꞌlige ꞌma pe uꞌkabi rawé rokáré ꞌlékiri rejkolíchiri maꞌchínimia napu ꞌwe rojkógame ju tabilé siné sebárume. Napuꞌlige maꞌchínasaká, Onorúgameka ku ꞌlégana pámala ꞌma mojánaga. ꞌLige alésíko ꞌma tabilé siné ajánamala alué ajágame napu eté mué. ꞌLige alué ralámuli napu bijí  

 

 

 

ejperélamala jena wijchimoba napu tabilé ujcháliru rewalá alé Onorúgame nila apélichi, alué ralámulika lámala alué ajágame etega: «¿Churigá ꞌla moyénaleché ꞌlékiri alué ajágame?» Alalámala alué ajágame etega napu ajágame nile, ꞌlige napu ꞌma meꞌlíliru, ꞌlige napu ku ajánamala. Ye ralámuli tabilé machí Onorúgame ꞌla machí cholamia alué ajágame wamí ku ꞌlégana pámala mojánaga. 9 › ꞌWe benégame nísaká ꞌnátaga, pe regá ju: Alué gichao moꞌoka pe ruwime kérékuru alué gichao rabó napu ajtí alué mukí. ꞌLige abiena ruwime kéré alué gichao eꞌwélala eꞌsélikame. 10 ꞌLige alué maligi eꞌwélala ꞌma suwile, ꞌlige bilé bijí waꞌlula selígame rey ju, ꞌlige napuꞌlige alué napu bijí ajtí waꞌlula selígame rey neraga mukusá, uchéchigo bilé asibámala waꞌlula selígame rey neraga. ꞌLige alueka peꞌwera asimela waꞌlula neraga. 11 ꞌLige alué ajágame ꞌwe enátiri napu ꞌyako ajágame nílige napu aségame ke alué mukí, alué ajágame napu jipe ꞌma tabilé bejté, alué ku asibámala pe nujubami alué uché bilela selígame rey mukusá, alué ajágame ꞌwe enátiri ꞌma siné waꞌlula nílige abé ꞌya, ꞌlige ꞌma aꞌtabemi mojánaga pápua Onorúgamete, ꞌlige alésíko ꞌma tabilé ajánamala. g 12 › Alué makué aꞌwaka pe ruwime kéré alué makué eꞌsélikame rey napu mochíbimili ju iꞌlibeko, makué rió napu tabilé ꞌcho eꞌwélala  

 

 

 

f 17:4 Yolí raꞌíchagaká «perla» anilime ju alué rejté. g 17:11 Pe gichao nile alué eꞌwélala eꞌsélikame, pe iligá bilé osá asíbale waꞌlula selígame rey neraga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 17​, ​18

696

ju, ꞌlige napuꞌlige ꞌma mochíbasa eꞌsélikame neraga pe biꞌlepi ꞌora nulámala aꞌpílipi alué makué eꞌsélikame. 13 ꞌLige aꞌpílipi alué eꞌwélala eꞌsélikameka rey ꞌla nerámala napurigá waꞌlula nímala alué ajágame ꞌwe enátiri. 14 Alué eꞌsélikame ꞌlige alué ajágame ꞌwe enátiri alué Boꞌá Ranala ꞌyuga nakómala, ꞌlige alué Boꞌá Ranala neyúrimala, alué Boꞌá Ranala kame biꞌneli neyúriga Waꞌlula jena wijchimoba. ꞌLige alué Boꞌá Ranala oyérame Onorúgamete bayérigame ju ꞌlige wanápurigame ꞌlige ꞌwe ꞌla sébali olame ju napurigá nulá Boꞌá Ranala. 15 ꞌLige aminami regá anéturu alué santo ánjeli neꞌchí: ―Alué baꞌwí napu amoba ajtí alué mukí weꞌká rió ꞌyuga gojchime, alué baꞌwí pe ruwime kéré weꞌká ralámuli ichúrimi gawichí ejperégame, jaré seꞌwinátiri raꞌíchame. 16 ꞌLige alué ajágame ꞌlige alué makué aꞌwá napu eté mué aleké enátiri ajágame moꞌólachi jágame, ꞌwe ayómala alué inílame mukí ꞌyuga, alué mukí weꞌká rió ꞌyuga gojchime, ꞌma bujémala oꞌpáchala, ꞌlige ꞌma ojtónaga uchúmala oꞌmaka goꞌyá alué mukí saꞌpala, ꞌlige ꞌma eꞌkósimala alué mukí saꞌpala rasírigame. 17 Boꞌné Onorúgame rekile ꞌnátili napurigá alué makué eꞌwélala eꞌsélikame rey ꞌla nerámala napurigá waꞌlula nímala alué ajágame ꞌwe enátiri napurigá alué makué eꞌwélala eꞌsélikame rey nuleme  

 

 

 

 

nímala. Napuꞌlige ꞌma waꞌlula asibasa alué ajágame ꞌwe enátiri, Onorúgame tabilé che olámala yati ka, napusí sébali olasa napu anílige Onorúgame, aꞌlige kulí gastigárimala alué makué eꞌwélala eꞌsélikame ꞌlige alué ajágame ꞌwe enátiri. 18 Alué mukí napu mué etele, alueka pe ruwime kéré bilé weꞌká riógachi h napu ju waꞌlúlachi weꞌkaná gawichí nuleme.  

Jena ruwimela Juani ruwíligo ꞌma suwábaga gajúligo galí alé weꞌká riógachi Babilonia anilichi

18

Pe aꞌlige yati uchéchigo bilé santo ánjeli etiáturu ne ꞌpa rewagáchikana reꞌkíname. Alué santo ánjeli ꞌla nígame kéturu lisensia napurigá nulámala. Asíriga rapame kéturu, nobi túbaga ilíbaturu ꞌwe ꞌla maꞌchigá bochígimi jena wijchimoba alué santo ánjeli reꞌkínachi. 2 ꞌLige asíriga eꞌwele raꞌíchaturu, regá aniéturu: ―ꞌMa suwábaga gajule galí alé weꞌká riógichi Babilonia anilichi, alé napu ꞌwe machirume nile. Jípeko pe alué remónisi uꞌkuchípala ejperé, abiena pe alué eꞌkarúgame chátiri tábiri alawá, ꞌlige alué chátiri ajágame napurigá wilú, soꞌpichí, ꞌlige utugulu. i 3 Suwábaga chojkégame ralámuli napu jena wijchimoba ejperé ꞌma oyérale alué chátiri ꞌnátili alé Babilonia oꞌwísigime ꞌnátili ꞌlige suwábaga alué eꞌwélala eꞌsélikame rey okole umugí ꞌyuga tabilé aꞌboi ujubila,  

 

h 17:18 Jaré mayé Roma anilichi níligo, ꞌlige jaréchigo mayé Babilonia anilichi níligo. i 18:2 Alué ralámuli israelita níriká ꞌwe chátiri nile alué wilú, ꞌlige alué sopichí, ꞌlige alué utugulu.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

697

APOCALIPSIS 18

ꞌlige alué ralámuli napu nígame ju eꞌwele tienta, alueka ꞌwe yati ꞌwe nígame gayénale pe alué ralinega napugiti alué mukí najkíligame ꞌwe najteme. 4 ꞌLige uchéchigo siné akéturu ne raꞌíchanti alé ꞌpami rewagachi napu pe Onorúgame kéréle alué raꞌíchame, regá aníchaneturu: ―Suwábaga ꞌemi napu ekí neꞌchí oyérame ju ꞌma buyásiwa alé weꞌká riógichi napurigá tabilé oyéramala ꞌemi alué chátiri ꞌnátili alé Babilonia oꞌwísigime ꞌnátili ꞌlige napurigá tabilé narémala ꞌemi alué gastigo napu Onorúgame julámala. 5 Ralámuli alé weꞌká riógichi mochígame ka asíriga waꞌlú resitiri raweli nígame ju, ꞌlige Onorúgame ꞌwe ꞌla machí, ꞌlige aꞌwágame gastigárimala. 6 Ralámuli alé weꞌká riógichi mochígame asíriga resí oláturu ꞌemi, ꞌemi abéchigo resí olawa. 7 Alué ralámuli alé Babilonia ejperégame ꞌwe nígame eꞌkarúgame ꞌwe gawélime nile uché jaré ralámuli olagá alekeri ꞌwe wejpisópua, napugiti alué ralámuli regá ꞌnata mochígime: «Ramueka ꞌwe ꞌla nígame niru, ꞌlige suwábaga ralámuli nuleme niru, ꞌlige tabilé siné seweka mochiwa ramué, peka napurigá bilé mukí gunámakame.» 8 Alekeri bilé rawé siꞌnépiriga alué alé Babilonia ejperégame ralámuli waꞌlú gastigo narémala, ꞌwe suwimela ralámuli, ꞌwe seweka mochímala, ꞌlige gurúlamala goꞌame ꞌlige eꞌkósiwili ju suwábaga galí, napugiti Onorúgameka cha waꞌlú aꞌwalí nígame kame, alué napu nígame ju lisensia napurigá gastigárimala alué ralámuli.  

 

 

 

 

9 Napuꞌlige

alué eꞌwélala eꞌsélikame rey jena wijchimoba mochígime napu gompaniérola ju alué Babilonia anilichi mochígame, napu oyérame ju alué Babilonia anilichi mochígame, napu oyérame ju alué chátiri ꞌnátili alé Babilonia oꞌwísigime ꞌnátili, napuꞌlige etea waꞌlú molochi suwábaga alué galí rajínaga ꞌma nalámala ꞌlige ꞌwe sewémala. 10 Jena wijchimóbami panápuri mochiga oꞌweti jábamala majaga, alarigá gastigárichi Onorúgame alué ralámuli Babilonia mochígame ꞌlige regá animela ralámuli: ―Resí ikígurubá ralámuli alé Babilonia ejperégame, alé weꞌká riógachi napu ke waꞌlúlachi. ꞌLige yati neraga asíriga waꞌlú gastigo sébakuru alué ralámuli gastigárilime. 11 ꞌLige alué ralámuli eꞌkarúgame ralineme bochígimi wijchimoba mochígame ꞌma nalámala tabilé ꞌwesi iꞌtélimempá alué eꞌkarúgame tábiri ralame alé Babilonia rewégichi ejperégame ꞌlige ꞌwe seweka mochímala alakichi, 12 alué ꞌoro ralineme, ꞌlige plata, ꞌlige alué rejté ꞌwe semátiri ꞌlige ꞌwe najteme, ꞌlige uꞌkuchí rejté ajkabóligame ꞌwe najteme napu perla anilime ju yolí raꞌíchaga ꞌlige chiní asíriga jino «lino» anilime ꞌwe najteme, ꞌlige alué chiní ojchilígime siyókame ꞌlige alué chiní sera anilime, ꞌlige alué chiní ꞌwe sejtákame, ꞌlige igú ꞌwe semá júkame, ꞌlige alué elepante ramalate newárigime, alué weꞌlí ramé, ꞌlige suwábaga tábiri igute newárigime ꞌlige brónsete newárigime, ꞌlige jiérote  

 

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

698

APOCALIPSIS 18 newárigime, ꞌlige alué mármola anilime rejtete newárigime. ꞌMa pecha iꞌtélimala, alekeri ꞌma nalámala alué ralámuli. ꞌLige suwábaga tábiri goꞌame ꞌlige semá júkame ꞌma tabilé iꞌtélimalachigó 13 napurigá alué kanela, ꞌlige alué eꞌkarúgame tábiri ꞌwe semá júkame goꞌame ajchilime, ꞌlige oꞌkuí, ꞌlige baꞌwí ꞌwe semá júkame, ꞌlige alué iꞌwilí baꞌwila rekútame, ꞌlige alué aseite gisáriga goꞌyame, ꞌlige riꞌligó, ꞌlige riꞌligó rusurúgame, ꞌlige bulito, ꞌlige boꞌá, ꞌlige gawétiri, ꞌlige kareta gawete banírilime, ꞌlige ralámuli ralinélime. 14 ꞌLige alué eꞌkarúgame ralineme ralámuli bochígimi wijchimóbami mochígame animela: ―ꞌMa tabilé ni alué ralámuli alué eꞌkarúgame tábiri napu ꞌwe galeme ke aꞌboi, ꞌlige suwábaga napu nígame ke. 15 Alué ralineme ralámuli bochígimi wijchimoba mochígame napu ꞌwe nígame gayénale alué eꞌkarúgame ralinega ꞌwe najtegachi, bochígimi wijchimóbami mochiga oꞌweti jábamala ꞌwe majaga alarigá gastigárichi Onorúgame alué ralámuli, ꞌlige ꞌwe nalámala ꞌlige ꞌwe sewémala, 16 ꞌlige regá animela: ―Resí ikígurubá ralámuli alé weꞌká riógichi ejperégame. Alué ralámuli alé ejperégame ꞌwe nígame kéturu oꞌpacha «lino» chiní ꞌwe jino newárigime oꞌpachátame kéturu alué ꞌwe semátiri oꞌpacha. ꞌLige aminami ꞌwe nígame kéturu oꞌpacha alué ojchilígime siyókame chinite newárigime. ꞌLige aminami  

 

 

 

ꞌwe nígame kéturu oꞌpacha sejtákame chinite newárigime ꞌlige oꞌpachátame kéturu alué oꞌpacha. ꞌLige ꞌwe nígame kéturu eꞌkarúgame tábiri ꞌórote newárigime alué uꞌkuchí karena goloka eꞌyénilime, weꞌlátiri ꞌlige eꞌkarúgame alieti tábiri napu uneme nile alué ralámuli. ꞌLige ꞌwe nígame kéturu alué uꞌkuchí ajkabóligame rejté ꞌwe najteme perla anilime. j 17 Resí ikígurubá, pe yati neraga ꞌma suwábaga rajínakuru suwábaga alakí tábiri ꞌwe najteme ꞌlige aminami suwábaga alué galítiri ꞌlige suwábaga tábiri napu ekí tábiri nígame ke alué ralámuli. ꞌLige suwábaga alué eꞌwélala alué barko oꞌtome, suwábaga alué bárkochi eꞌyénigime, suwábaga alué bárkochi nóchame, ꞌlige suwábaga alué barko nígame napu nochárime nile alué barko enomí meka, oꞌweti jábamala alué molí etega, suwábaga alué galí rajame molila etega. 18 ꞌLige animela: ―¿Kochiena uché bilena jágame képá aliena ꞌla semátiri galí napuyeri alé weꞌká riógichi jágame galí? 19 ꞌLige weꞌé biꞌwígame ajchémala aꞌbopi moꞌola ꞌwe seweka, k ꞌlige regá animela: ―Resí ikíkurubá ralámuli alé weꞌká riógichi ejperégame, suwábaga ralámuli napu ekí nígame ke barko asíriga nígame gayénale, alué bárkochi aꞌpagá ralinega tábiri ꞌlige peꞌwera kachi ꞌma rajínakuru suwábaga tábiri ꞌma galítiri.  

 

 

j 18:16 ꞌLige ꞌwe nígame kéturu uché jaré uꞌkuchí rejté ꞌwe najteme napu ujcheme ke alué ralámuli alué oꞌpacha ꞌlige napu ujchame ke moꞌochimi. k 18:19 Alarigá nokame nile alué ralámuli ꞌwe seweka mochiga.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

699

APOCALIPSIS 18​, ​19

Abiena akéturu néchigó reꞌpá rewagachi raꞌíchame, alarigá anime: 20 ―Suwábaga ꞌemi napu ekí meꞌlíliru Onorúgame nila raꞌíchali benírame kóriká, ꞌlige nulame kóriká Onorúgame nila nóchali, ꞌlige suwábaga napu meꞌlíliru napu ruyame nile napu Onorúgame anélige napu jipe rewagachi mochí, ꞌwe raꞌsálagá mochiwa napugiti Onorúgame ꞌma gastigárimpá alué ralámuli Babilonia ejperégame. 21 ꞌLige bilé santo ánjeli ꞌwe aꞌwágame oꞌwínaturu bilé waꞌlú rejté napuchilú alué rejté rusume, ꞌlige pasáturu alé waꞌlú baꞌwí ilígichi, ꞌlige tané ikiá kíbaturu alué waꞌlú rejté alé baꞌwichí, ꞌlige aniéturu alué santo ánjeli: ―Yeka ruwime kéré Onorúgame ꞌma gajunamio suwábaga alué galí alé weꞌká riógichi jágame ꞌlige ꞌma tabilé siné uché jamio weꞌká galí alé Babilonia rewégichi, nibilé pe bilé galí. 22 ꞌMa tabilé siné maꞌchí animela alué arpa alemi Babilonia rewégichi, nibilé wikarame, nibilé alué baká buchame ꞌwe semátiri ꞌlige alué trompeta buchame ꞌwe semátiri, nibilé ꞌwesi mochímala nóchame ꞌwe jebénigame nóchaga, nibilé maꞌchí animela rusume, 23 pe chóniga ilimela rukó alemi, ꞌlige ꞌma tabilé maꞌchí animela alué rabisime napurigá nokame ke ralámuli bilé piesta newalichi, napuꞌlige waꞌlú piesta newá newika, napugiti alué ralineme napu nile  

 

 

 

alé weꞌká riógichi alé weꞌká riógichi mochígame pe chigoga eꞌyéname níligame ꞌlige sujkumuga. 24 Alé ejperégame ralámuli chojkila gite meꞌlílirigame weꞌká ralámuli jena wijchimoba ejperégame napu Onorúgame nila raꞌíchali benírime nile ꞌlige alué uché jaréchigó ꞌwe ꞌla niraga Onorúgame oyérame ralámuli. ꞌLige aminami weꞌká uché jaré ralámuli meꞌlíliru alé. ꞌLige pe yati alué santo ánjeli suwénasa raꞌicha, asíriga aꞌwágame raꞌíchame akéturu ne ꞌpa rewagáchika, weꞌká ralámuli regá anime: ¡Onorúgame júkuru ralámuli aꞌkabámana jáwame! Onorúgame biꞌneli Waꞌlula ju, napu biꞌneli neyúriga waꞌlú aꞌwalí nígame ju, 2 ꞌlige tabilé gastigáriga aꞌreme ju ralámuli cha nokame, alueka ꞌla bijchiá ꞌla gastigárime ju ralámuli tase pe aꞌrigá, alekeri ꞌma waꞌlú gastigo ꞌyale alué mukí weꞌká rió ꞌyuga gojchime, l napugiti alué mukí chojkila níligame. ꞌMa aꞌchigóriga nokame ju ralámuli jena wijchimoba ejperégame. Alué mukí chojkila gite weꞌká ralámuli suwile jena wijchimoba ejperégame Onorúgame oyérame, alekeri Onorúgame ꞌma meꞌale alué mukí.  

19

l 19:2 Weꞌká rió ꞌyuga gojchime aniáká Juani, pe ruigá anime kéréle ꞌwe resíriga ejperégame níligo alué ralámuli Babilonia ejperégame, ꞌwe chátiri ꞌnátaga, cha nokagá járome, chigoga pe ꞌyégali beníriga ralámuli, ꞌlige aminami uché jaré rió ꞌyuga okome níligo alué umugí tabilé ꞌla aꞌboi gunala, ꞌlige riótiri uché jaré umugí ꞌyuga okome níligo tase ꞌla aꞌboi jubila.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

700

APOCALIPSIS 19 3 ꞌLige

uchéchigo siné aꞌwágame raꞌicháchineturu alé ꞌpa rewagáchika, regá: ―¡Biꞌneli neyúriga Waꞌlula ju Onorúgame! ꞌLige ꞌma rajáturu alué mukí ꞌlige waꞌlú molóturu, tabilé siné aꞌrémala moloa. 4 ꞌLige alué bilé liá na naó eꞌwélala ꞌlige alué naó ajágame iꞌkilí chojkóbaka uchúpaturu wijchí, ꞌlige regá aniéturu: ―¡Alarigá ju! ¡Onorúgame biꞌneli Waꞌlula ju, napu biꞌneli neyúriga waꞌlú aꞌwalí nígame ju! 5 ꞌLige raꞌíchame akéturu ne alé waꞌlú síachika napu alé nasipa ilígame ju, regá aníchaneturu: Regá anesi alué Onorúgame ramué Oꞌnola: «Mué Onorúgame, mueka asíriga ꞌla repume ju ramué.» Alarigá anewa ꞌemi suwábaga napu eꞌwélala ju nulame ꞌlige pe nóchame.  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo newímili ko Boꞌá Ranala

6 ꞌLige

akéturu ne ralámuli rolókame raꞌíchame, pe waꞌlú baꞌwí ꞌmanti kaniéturu ꞌwe najkáturume. Eꞌwele reꞌókame raꞌichásinituru. Alué ralámuli pe regá anime ke aniéturu: ¡Onorúgame biꞌneli Waꞌlula ju, jena wijchimoba nulame! 7 ꞌWe ꞌla ganíliga mochísiga ꞌla képá, asíriga ꞌla ganíliga raꞌíchaga Onorúgame olagá, ꞌla Onorúgame néléa, ꞌmáchigo sébigame piesta napurigá newímala alué Boꞌá Ranala.

Alué mukí napu newímili ju ꞌma ꞌla listo ajtí newimia. 8 Alué mukika asíriga ꞌla rojsákame oꞌpacha ꞌyáliru alué «lino» chinite newárigime, ꞌwe rojsákame, ꞌwe ꞌla biꞌwígame napu ruwime kéré ꞌla biꞌwígame alawégame ko alué ralámuli napu oꞌpachátame ju alué oꞌpacha. 9 ꞌLige alué santo ánjeli napu bejtoli oꞌkame ke anéturu neꞌchí: ―Osibóaká napu ne ruwimela: «Ralámuli bayérigame ka napurigá sebámala alé piéstachi napu newímala alué Esukristo, asíriga ꞌla raꞌsálagá mochí.» ꞌLige aminami aniéturuchigó: ―Ye raꞌíchali ju napu Onorúgame raꞌíchale, tabilé ꞌyégali ruwime raꞌíchali. 10 ꞌLiko chojkóbisiga ilíbaturu ne alé oꞌwemi ꞌwe ꞌla niraga napurigá bilé waꞌlula. ꞌLige alué santo ánjelika anéturu neꞌchí: ―¡Tase chojkóbapua oꞌweka ne ilígichi napugiti neka pe nóchame kame Onorúgame nochálilachi pe aꞌchigóriga napurigá mué ꞌlige napurigá uché jaré ꞌla oyérame Onorúgame ꞌlige napu ꞌla eꞌwame ju napu nulale Esusi! ꞌMi aꞌminami ꞌnalina ꞌla chojkóbaka iliboa napu ajtí Onorúgame. Alué Esukristo raꞌichálila ꞌwe ꞌla guꞌírime kame ralámuli. Ne raꞌichálila tabilé najté.  

 

Jena ruwimela Juani etéligo bilé gawé rosákame maꞌchíname ꞌpa rewagáchika

11 ꞌLige

rewigá etiáturu ne iꞌpúriga ilígame, ꞌlige bilé gawé rojsákame

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

701

APOCALIPSIS 19

maꞌchínaturu alé rewagáchika, ꞌlige alué bilé rió napu alué gawé aségame ke «Sébali Olame» anélime kéturu, ꞌlige aminami «Tabilé Siné ꞌYégili Ruwime» anélimechigó ꞌlige napuꞌlige ralámuli gastigaria ꞌla sébali gastigárime napuchilú gastigáritikáré, ꞌlige napuꞌlige nejkoa taꞌmé rasigá iníliga nejkome nile ralámuli gastigáriga. 12 ꞌLige busílaka napuyeri naꞌí kéturu, ꞌlige gorona moꞌkókame kéturu ꞌórote newárigime, ꞌlige bilé rewá ujchágame kéturu gorá napu pe boꞌneka ꞌla machime nile tachiri rewalá níliga alué rewá. 13 ꞌLige weꞌlí oꞌpáchigime kéturu ꞌwe elégame. ꞌLige alué rioka regá rewégame kéturu: «Onorúgame Raꞌichálila». 14 ꞌLige alué gawé enágichi guwánami weꞌká sontalo eꞌyénigituru ꞌpa rewagachi mochígame, ꞌlige asíriga jino oꞌpacha oꞌpáchigime kéturu «lino» anilime chiní ꞌwe najteme ꞌwe oꞌtosákame, ꞌwe biꞌwígame, ꞌlige gawé oꞌtosákame aségame kéturu. 15 ꞌLige alué rió gawé aségame chuꞌálachika maꞌchina ꞌsiéturu asíriga olame siparina, resí olamia suwábaga weꞌkaná chojkégame gawichí mochígame ralámuli napu ekí mochí jena wijchimoba. ꞌLige ꞌwe aꞌwágame nulémala alué ralámuli tabilé majaga, bilé selate nulámala jiérote newárigime. Ye rió gawé aségame ꞌwe aꞌwágame reꞌkémala iꞌwilí baꞌwila maꞌchí pamia. Yeka ruwime ju Onorúgame ꞌwe aꞌwágame gastigárimala,  

 

 

 

Onorúgame napu biꞌneli neyúriga Waꞌlula ju. 16 ꞌLige alé oꞌpáchichi ꞌlige gajsílachi osirúgime kéturu regá anime: «Biꞌneli neyúriga Waꞌlula suwábaga ralámuli meꞌtagá.» m 17 ꞌLige bilé santo ánjeli etiáturu ne, alé rayénalichi iligéturu, ꞌlige aꞌwágame sináká bayéturu suwábaga wilú napu ekí iꞌniga oyame ju ꞌpami, regá anigá bayéturu: ―Jeka simasi, napurigá goꞌmela ꞌemi napu Onorúgame nejímala. 18 ꞌÉmika alué chátiri ralámuli saꞌpala goꞌmeli ju tabilé nirame ju Onorúgame napu eꞌwélala eꞌsélikame rey saꞌpala ꞌlige aminami eꞌwélala sontalo saꞌpala, ꞌlige aminami alué uꞌkuchípala sontalo saꞌpala, ꞌlige aminami alué nakólichi oꞌtowame gawé saꞌpala ꞌma alué asagá eꞌyénigime ꞌyúriga, suwábaga ralámuli saꞌpala tabilé oyérame Onorúgame rekó batroni ke ꞌlige aminami alué batrónila ꞌyuga nóchame saꞌpala, ꞌlige alué eꞌwele oꞌchérame ralámuli saꞌpala ꞌma uꞌkuchítiri ꞌyúriga saꞌpala goꞌmeli ju ꞌemi. 19 ꞌLige etéturu ne alué ajágame ꞌwe enátiri n gichao moꞌégame ꞌlige makué aꞌwégame, ꞌlige aminami alué eꞌwélala eꞌsélikame rey ꞌma ꞌla ꞌyuga jágame alué sontalo aꞌboi gompaniérola alué rojsákame gawé aségame saega nakomia ꞌlige alué gompaniérola saega nakomia. 20 ꞌLige alué enátiri ajágame ꞌma chaꞌpirúturu, alué gichao  

 

 

 

 

m 19:16 Yolí raꞌíchagaká «Rey de reyes y Señor de señores» anime chujkú. n 19:19 Eꞌnesi 13:1-2.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 19​, ​20 moꞌégame ꞌlige makué aꞌwégame, ꞌma alué ꞌyúriga regá anime: «Neka ruwime ju napu ané Onorúgame neꞌchí», napu ꞌwe ꞌla benégame ke iꞌkirú ꞌsika, naꞌí wijchíriga ꞌpa rewagáchika, napu alarigá asíriga ꞌla umébale ralámuli ꞌyegia napurigá elámala ujchilichi alué ye número usani siento na bakiá liá na usani (666) ꞌlige napu ꞌla yati chojkóbaka jábale oꞌwemi alé napu chujkule alué ajágame pe rejtete newárigime. ꞌLiko alué chátiri ajágame ꞌlige alué ꞌyégali raꞌíchali ruwime ꞌma naꞌichí lúluru asupre rajá ilígichi abijí ajágame kachi. o 21 ꞌLige alué eꞌwélala eꞌsélikame rey ꞌlige alué sontalo aꞌboi gompaniérola napu nakómili ke alué rojsákame gawé aségame gompaniérola saega, ꞌma meꞌlíruturu alué siparínate napu maꞌchina ꞌsié alué rojsákame gawé aségame chuꞌálachika. ꞌLige suwábaga wilú asíriga oꞌpasáturu, waꞌlú goꞌáturu napusí tabilé gayena aminabi goꞌyá.  

Jena ruwimela Juani ruwíligo alué Remónisi bilé mili bamí ajcháriligo buluruga

20

ꞌLige bilé santo ánjeli etiáturu ne rewigáchikana reꞌkíname, ꞌlige aꞌwépala oꞌkame kéturu yochi iꞌpúlime alé rejkolichi iꞌpúlime napu ꞌwe enárikáchi ju ꞌwe rojkógichi, ꞌlige abiena karena oꞌkame kéturu. 2 ꞌLige alué santo ánjeli chaꞌpíturu alué chátiri ajágame napuyeri ochá, alué chátiri ajágame pe sinowí nílige  

702 napu jena wijchimoba asálige ꞌwe ꞌya napuꞌlige newáliru ye gawí napu pe Remónisi ju napu abiena Satanasi anilime ju. ꞌLige alué santo ánjeli ꞌma buléturu alué chátiri ajágame napuyeri ochá bilé mili bamí ajcháturu bulugá, p 3 ꞌlige ꞌma pasáturu alé rejkolichi napu ꞌwe enárikáchi ju ꞌwe rojkógichi, ꞌlige ꞌma ꞌyérituru yochi, ꞌlige ꞌwe ꞌla suériga naꞌchúchiga ujchéturu bilé tábiri alé yochi machináliga pala iꞌpúligo alé yochi. Alé pasáturu napurigá tabilé aminabi ꞌyégamala suwábaga weꞌkaná chojkégame gawichí mochígame ralámuli bilé mili bamí. Aꞌkinana bilé mili bamisá alégana rejkolichi ꞌwe enárikáchi ꞌma ku suꞌpanáwili kéturu alué karena ꞌlige iꞌpúwili kéturu napurigá maꞌchínamala peꞌwera. 4 ꞌLige etiáturu ne eꞌwele sía napu mochime ju eꞌwélala, ꞌlige alé síachi mochígeturu alué eꞌwélala ralámuli lisensia ꞌyárigame napurigá nulámala. ꞌLige etiáturu ne suwígame ralámuli, alué ralámuli napu meꞌlíliru gujtala rejpúniga Esusi oyérame kóriká ꞌlige aminami beníriga eꞌyéname kóriká Onorúgame nila raꞌíchali, napu tabilé tánime nile iwérali alué ajágame gichao moꞌégame napu pe newárigime nile aꞌchigóyeri napuyeri alué ajágame asíriga enátiri gichao moꞌégame. Alué ralámuli tabilé elale napurigá ujchewa gorá nibilé sekachimi alué número usani siento na bakiá liá  

 

o 19:20 Asúpreka rejté ju sawarógame, ꞌlige napuꞌlige rajá asíriga rajtágame rajame ju ꞌlige ꞌwe ená júkame ju. p 20:2 Eꞌnesi glosario «Satanás».

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

703

APOCALIPSIS 20

na usani (666). ꞌLige etiáturu ne ku ajánigo alué suwígame napu meꞌlíliru, ꞌlige bilé mili bamí guꞌírituru alué ralámuli ku ajánasa alué Esusi napurigá nulá Esusi. 5 ꞌLige uché jaré weꞌká ralámuli suwígame napu jena wijchimoba biꞌtigé ichúrimi, alueka tabilé ajánaturu aꞌlige rawé, ajánaturu bilé mili bamí kachi. 6 Asíriga ꞌla semati raweli narémala alué napu meꞌlíliru gujtala rejpúniga napu ku ajánale napu wanápale Onorúgame napurigá ꞌla Onorúgame oyérame nímala napurigá Onorúgame najkí ꞌlige tabilé uché suwimela. Alué ralámulika Onorúgame nila nóchali nígame nímala, aminami alué Kristo nila nóchali, alakí bamí, bilé mili bamí.  

 

Jena ruwimela Juani ruwíligo Onorúgame ꞌma umériligo Remónisi 7 Napuꞌlige

suwibasa alué bilé mili bamí, ꞌma ku suꞌpanáwili ju alué Satanasi ꞌlige ꞌma ku maꞌchínamala alé reꞌlé rejkolíchika ꞌwe rojkógichi, 8 ꞌlige maꞌchínasa ꞌyégimala suwábaga ralámuli jena wijchimoba ejperégame Onorúgame saíla napu Gog ejperégame ralámuli ju ꞌlige Magog ejperégame, ꞌlige asíriga weꞌká sontalo napabúmala nakomia Onorúgame oyérame ralámuli saega. 9 ꞌLige bochígimi wijchimoba mochígame napuíchituru alué sontalo, ꞌlige noligá jábaturu napu mochige alué ralámuli Onorúgame oyérame napu Onorúgame ꞌwe naꞌtemá. ꞌLige Onorúgameka pasáturu naꞌí alé ꞌpa rewagáchikana, ꞌlige ꞌma rajáturu suwábaga alué sontalo, Onorúgame  

 

oyérame ralámuli saíla. 10 ꞌLige alué Riablo napu alué asíriga weꞌká sontalo ꞌyégilige, ꞌma pátuturu naꞌichí asupre rajá ilígachi asíriga rajtágichi, abalé napu lúluru alué enátiri ajágame gichao moꞌégame ꞌlige alué ꞌyégali raꞌíchali ruwime. Alé mochímala ꞌwe resí nilia senibí rawé ꞌlige rukomi.  

Jena ruwimela Juani etéligo bilé waꞌlú sía rosákame napu Onorúgame ajtime ju

11 ꞌLige

bilé waꞌlú sía rojsákame etiáturu ne, alué sía napu Onorúgame ajtime ju, ꞌlige alé ajtigéturu Onorúgame. ꞌLige ꞌma tané ikíturu ye gawí, ꞌlige soꞌpilítiri, rayénalitiri, mechátiri. 12 ꞌLige etiáturu ne ralámuli suwígame, oꞌchérame ꞌlige ejtemali, ꞌma ku mochísale ꞌlige alé oꞌwemi neraga jágeturu napu iligé alué waꞌlú sía, ꞌlige ꞌma raꞌlaga mochíbaturu alué apeli kabika gatélime. Abiena alué uché bilé apeli raꞌlaga asíbaturu napu ralámuli rewalá uchúkame ke, alué ralámuli napu Onorúgame ꞌyuga ejperélimili ke senibí alé rewagachi. ꞌLige boꞌné Onorúgame ꞌma gastigárituru napu ekí ꞌwe cha nokálige napuꞌlige ajagá mochiga, napugiti boꞌné Onorúgame ujcháligame alé apélichi napu ekí tábiri cha nokagá eꞌyénale alué ralámuli. ꞌLige tabilé gastigáruturu alué napu ꞌwe ꞌla oyérale Onorúgame. 13 ꞌLige suwábaga napu ekí suwile baꞌwichí ꞌma buyáturu ꞌlige alé oꞌwemi neraga jábaturu napu iligé alué waꞌlú sía. Aminami alué suwígame ichúrimi biꞌtígame ꞌma buiníturuchigó ꞌlige alé oꞌwemi

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

 

APOCALIPSIS 20​, ​21

704

neraga jábaturu napu iligé alué waꞌlú sía, ꞌlige boꞌné Onorúgame gastigárituru napu ekí cha nokálige napuꞌlige ajagá mochiga, napugiti boꞌné Onorúgame ujcháligame alé apélichi napu ekí cha nokagá eꞌyénale alué ralámuli. ꞌLige tabilé gastigárituru alué napu tabilé cha nokale napuꞌlige ajagá mochiga. 14 ꞌMa tabilé suwile ralámuli, pecha iꞌtéliga koche simámala alué suwígame. q 15 ꞌLige apiépiri rió rewalá tabilé chujkusáká alé Onorúgame nila apélichi napu uchúkame ju ralámuli Onorúgame oyérame rewalá, ꞌliko pápili ju alé naꞌichí ꞌwe rajtágichi asupre rajachi.  

 

21

Jena ruwimela Juani etéligo gawí nuebo

ꞌLige etiáturu ne ꞌma ꞌla seꞌwináriga ilígame rewagachi napu mochime ke soꞌpilí ꞌlige mechá ꞌlige rayénali. ꞌLige etiáturu ne ꞌma tané ikigó alué gawí bajchá ajtígame ꞌlige uché bilé maꞌchínaturu ꞌwe ꞌla seꞌwinátiri, nuebo. ꞌMa tabilé manígime kéturu waꞌlú baꞌwí alué gawí. 2 ꞌLige etiáturu ne reꞌkínasia enágichi alé gawichí weꞌká riógichi Nuebo Rusaleni anilichi, Onorúgamete julárile alué weꞌká riógichi Rusaleni rewégame. Alué weꞌká riógichi Rusaleni rewégame ꞌwe ꞌla semátiri kéturu napuyeri bilé mukí newímili. 3 ꞌLige asíriga eꞌwele raꞌíchame akéturu ne alé waꞌlú sía ilígichi neraga. Regá aníchaneturu: ―Jípeko Onorúgame asimela ralámuli ꞌyuga bejtega, ꞌlige alué  

 

ralámulika alué Onorúgame ꞌkúchila nímala. 4 Onorúgame ꞌsímala alué ralámuli sewélila bujea, ꞌlige ꞌma tabilé suwimeli ju, ꞌlige ꞌma tabilé ꞌwesi nalámala resí níliga, napugiti ꞌma tabilé nerúlimempá seweli, ꞌma ꞌwe seꞌwináriga nímala. 5 ꞌLige alé síachi ajtígame napu Onorúgame ke, regá aniéturu: ―Jípesíko ꞌwe seꞌwináriga nímala. ꞌLige aminami anéturu neꞌchí: ―ꞌLa osibóaká napu ruwimela ne napugiti ꞌla bijchiá kame napu ne ruwimela. 6 ꞌLige regá aniéturu: ―ꞌMa ꞌla sébali olá ne. Ne júkuru napu oꞌwínale suwábaga nóchali ꞌlige ne júkuru napu gayénale suwábaga nóchali. ꞌLige alué napu balama mochí, ne ꞌyámala alué baꞌwí alé bajichi ꞌwe semárikáchi manígime maꞌchíname napurigá bajímala, ꞌlige tabilé tábiri gobláliga. 7 Ralámuli napu ekí umero alué Riablo, ꞌla ꞌyámala ne suwábaga napu ne ꞌyánili: semati raweli, ꞌlige alésíko ꞌwe ꞌla repúmala ne alué ralámuli, ꞌlige ꞌla ne ꞌkúchila nímala. 8 Suwábaga alué ralámuli napu majá neꞌchí oyéraga, ꞌma ꞌlúmala ne alé naꞌichí ꞌwe rajtágichi asupre rajachi. ꞌLige alué ralámuli napu ꞌma aꞌrele neꞌchí oyeria, ꞌlige alué ralámuli napu apiépiri umugí ꞌyuga okoka eꞌyéname ju tabilé ꞌla aꞌboi upila, napu ꞌwe tánime ju iwérali alué eꞌkarúgame tábiri pe newárigime, ꞌlige alué napu meꞌagá eꞌyéname ju uché jaré ralámuli, ꞌlige alué sujkurúgame ralámuli, ꞌlige  

 

 

 

q 20:14 Yolí raꞌíchaga «La muerte y Hades fueron tirados en el lago de fuego.»

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

 

705

APOCALIPSIS 21

alué ralámuli riocho ka okome ju, suwábaga alué ralámuli ꞌma ꞌlúmala ne alé naꞌichí. Jena ruwimela Juani etéligo alué Nuebo Rusaleni

9 ꞌLige

nawáturu bilé santo ánjeli alé ne ilígichi alué usani santo ánjeli gompaniérola, napu oꞌká jage alué gichao gastigo bejtólichi ajchagá, ꞌlige regá anéturu neꞌchí: ―Nabá, etéramala ne mué alué mukí napu newímili ju alué Boꞌá Ranala ꞌyuga. 10 ꞌLige alué santo ánjeli oꞌtóturu neꞌchí alawala bilena rabó ꞌwe reꞌpá, ꞌlige alé iligá etéruturu ne rewagáchikana enágame alué gawí weꞌká riógachi Rusaleni anilime gawichí weꞌká riógichi napu ejperégame ju alué ralámuli ꞌwe ꞌla oyérame Onorúgame. 11 ꞌLige alé weꞌká riógichi ꞌwe raꞌósiga iligéturu Onorúgame aꞌwalila gite. Raꞌósaga iligéturu napurigá bilé rejté rekóchili biꞌwígame napurigá bilé bigrio. 12 ꞌLige alué weꞌká riógichi napu reꞌkínasia enegé rewagáchikana, waꞌlú tegótigame kéturu naó chijtógame, ꞌlige makué oká yógame kéturu alué tegoli, ꞌlige aꞌpílipi yochi bilé santo ánjeli iligéturu. ꞌLige aꞌpílipi yochi osirúgime kéturu bilé rewá alué makué okaná chojkégame ralámuli israelita rewalá. r 13 Alé napu rayénali chíbame ke beꞌá beꞌlí bakiná yochi kéturu, ꞌlige alemi  

 

 

 

neraga napu rayénali bokuíme ju alí bakiná yochi kéturuchigó, ꞌlige gaónaka neraga bakiná yochi kéturuchigó, ꞌlige gituna neraga bakiná yochi kéturuchigó. 14 Makué oká rejté eꞌwele mochígame kéturu alué tegoli kulí chojkiálachi. ꞌLige alé aꞌpílipi rejtechi osirúgime kéturu bilé rió rewalá, alué makué oká rió napu alué Boꞌá Ranala s ꞌyuga nóchame nile ꞌya napuꞌlige bijí jena ajtígichi. 15 Alué santo ánjeli napu ne ꞌyuga raꞌicha iligé bilé tábiri ꞌórote newárigime oꞌkame kéturu napuyeri gujsí, alekete tétimia alué tegoli naó chijtógame alé weꞌká riógachi noligá suweke ilígame tegoli, ꞌlige tétimia alé yochi. 16 Alué waꞌlú tegoli naó chijtógame kéturu, reꞌlege suweke noligá makué miná oká mili estaria kéturu (napu ju oká mili na oká siento kilómetro kéturu), ꞌlige oꞌwétiri rewiná naógana chijtochi abechigó lakí makué miná oká mili estaria kéturuchigó (napu ju oká mili na oká siento kilómetro). 17 ꞌLige bilé siento miná naosa makué miná naó chitogá (napu ju usánisa makué na naó metro) raꞌlágame kéturu alué tegoli ꞌwe reꞌpá ilígame. Alué napu santo ánjeli tétame nile ꞌlige ralámuli pe aba aluete tétame nile. 18 Alué naó chijtógame tególika, rejté jaspe anilime ꞌwe semati alekete tegótigame kéturu, ꞌlige alué weꞌká galika ꞌórote  

 

 

 

 

r 21:12 Alué makué oká ralámuli israelita, alueka Akobo ꞌkúchila nílekuru, rewaláká: Rubeni anilime nile bilé, ꞌlige bilé Simeoni, ꞌlige bilé Lebí, ꞌlige bilé Jurá, ꞌlige bilé Isakari, ꞌlige bilé Sabuloni, ꞌlige bilé Rani, ꞌlige bilé Neptalí, ꞌlige bilé Gari, ꞌlige bilé Aseri, ꞌlige bilé José, ꞌlige bilé Benjamini. Eꞌnesi Ezequiel 48:30-34. s 21:14 Boꞌá Ranala aniáká pe Esusi anime ke anile alué Juani.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

706

APOCALIPSIS 21 newárigime kéturu. ꞌLige asíriga ꞌla naꞌtawika maꞌchígime kéturu alé ꞌórochi napurigá baꞌwí asíriga ꞌla maꞌchígime, ꞌlige ꞌwe ꞌla reꞌwame kéturu alué ꞌoro napurigá bigrio. 19 ꞌLige alué makué oká iꞌweli rejté alé reꞌlege biꞌtígame napu alué rejté roꞌagá tegótigame ke alué waꞌlú tegoli weꞌká eꞌkarúgame rejté naꞌchuchárigame kéturu ꞌwe semati. Alué bajchá boꞌígime rejté jaspe anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté. ꞌLige abé nujubá boꞌígime rejteka sapiro anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté. ꞌLige abé nujubá boꞌígime rejteka ágate anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté, ꞌlige abé nujubá boꞌígime rejteka meralta anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté. 20 ꞌLige abé nujubá boꞌígime rejteka ꞌónise anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté, ꞌlige abé nujubá boꞌígime rejteka kornalina anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté, ꞌlige abé nujubá boꞌígime rejteka krisólito anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté, ꞌlige abé nujubá boꞌígime rejteka berilo anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté, ꞌlige abé nujubá boꞌígime rejteka topasi anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté, ꞌlige abé nujubá boꞌígime rejteka krisopasa anilime rejté uchúkame kéturu  

 

amoba ꞌwe semátiri rejté, ꞌlige abé nujubá boꞌígime rejteka jasinto anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté, ꞌlige abé nujubá boꞌígime rejteka amatista anilime rejté uchúkame kéturu amoba ꞌwe semátiri rejté. t 21 Alué makué oká yochi makué oká perla kéturu. Aꞌpílipi yochi bilé rejté pérlate newárigime kéturu. ꞌLige alé nasipa weꞌká riógichi bilé bowé boꞌígime kéturu ꞌórote newárigime ꞌlige napuyeri bigrio kéturu. 22 ꞌLige tabilé ꞌwesi reꞌobá iꞌtégeturu alé weꞌká riógichi, napugiti Onorúgame asáligame alemi alué napu biꞌneli neyúriga waꞌlula ju, ꞌlige aminami alué Boꞌá Ranala napu Esukristo ju. 23 Alé weꞌká riógachi tabilé rokáré rayénali nibilé mechátiri napurigá ꞌla maꞌchílamala napugiti boꞌné Onorúgame gite ꞌla raꞌósiga iligame, ꞌlige aminami alué Boꞌá Ranala gite ꞌla maꞌchigá iligame, napugiti alemi ajtigame Onorúgame ꞌlige abiena alué Boꞌá Ranala. 24 Suwábaga weꞌkaná chojkégame ralámuli jena wijchimoba mochígame napu ekí Onorúgame oyérame asíriga ꞌla ganíliga eꞌyénamala alué raꞌósilite. ꞌLige suwábaga eꞌwélala eꞌsélikame rey napu ekí jena wijchimoba mochímala ꞌlige animela: ―Onorúgame biꞌneli neyúriga waꞌlú aꞌwalí nígame ju. 25 Tajsiné ꞌyériga ilimela alé weꞌká riógichi bochígimi yochi, napugiti pecha chonámempá alé weꞌká riógichi. u 26 ꞌLige suwábaga  

 

 

 

 

 

t 21:20 Ye rejteka ꞌwe semati ju, jaré iꞌsiyókame ju, jaré eꞌserákame ju, jaré uꞌlákame ju, jaré ojchilírigime ju. u 21:25 ꞌWe ꞌya alé Rusaleni ꞌlige napu ekiná weꞌká riógichi, napuꞌlige ꞌma chónachi alí ꞌma ꞌyérime nile alí bochígimi yochi alé eꞌwele tegoli jágichi.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

707

APOCALIPSIS 21​, ​22

weꞌkaná chojkégame ralámuli jena wijchimoba mochígame animela: ―Suwábaga tábiri napu ekí niga mochiru, pe Onorúgame nila kéré. 27 Alé weꞌká riógichi tabilé sebámala alué chátiri ꞌnátili, nibilé moꞌimela alué ralámuli ꞌwe cha nokame. Pe alué ralámuli ꞌla moꞌimela napu ꞌla uchuchárigame ju rewalá alé alué Boꞌá Ranala nila apélichi. ꞌLige alué santo ánjeli rewíruturu neꞌchí waꞌlú baꞌwí ename, ꞌwe biꞌwígame baꞌwí napu Onorúgame aꞌwalila ju. Alué baꞌwí alé waꞌlú síachika maꞌchina iligéturu, alué sía napu alué Boꞌá Ranala ajtime ju napu Onorúgame kéré. 2 Alé napu boꞌí alué bowé, alé weꞌká riógachi nasípatu boꞌígime, alé aꞌnaguka jágeturu alué rojá napu nabí mechachí rakeme ke. v Alué rojaka waꞌlú aꞌwalí nígame nile napurigá ramué biꞌlepi ꞌnátaga mochiwa Onorúgame ꞌyuga. ꞌLige alué rojá sawálaka asíriga ꞌla kéturu napurigá ꞌyowa alué suwábaga weꞌkaná chojkégame ralámuli napu ekí jena wijchimoba mochí, 3 ꞌlige pe abisibi ꞌma tabilé aminabi gastigárimala Onorúgame alué ralámuli alé Rusaleni ejperégame, ꞌlige alué waꞌlú sía alé ilimela, alué sía napu alué Boꞌá Ranala ajtime ju, alué Boꞌá Ranala napu Onorúgame kéré, ꞌlige alué ralámuli alé weꞌká riógichi ꞌwe semárikáchi ejperégame ꞌwe ꞌla eꞌwámala napu nulámala Onorúgame, 4 ꞌlige alué ralámuli  

22  

 

 

ꞌwe ꞌla etémala Onorúgame alé oꞌwemi jaga, ꞌlige Onorúgame rewalá ujchágame nímala gorá alué ralámuli. 5 ꞌMa tabilé siné chonámala alé Rusaleni weꞌká riógichi, ꞌlige tabilé resí nílamala rayénali ꞌlige uché bilé tábiri rajame napurigá maꞌchílamala napugiti boꞌné Onorúgame gite ꞌla raꞌósiga ilimémpá, ꞌlige alué ralámuli alé mochígame senibí napuíka nulámala Onorúgame ꞌyuga.  

Jena ruwimela Juani ruwíligo peꞌwemi uché ku nawamio Esukristo 6 ꞌLige

regá anéturu neꞌchí alué santo ánjeli: ―Ye raꞌíchalika tabilé ꞌyégali ruwime ju, ꞌwe ꞌla semátiri raꞌíchali ruwime ju. Alué Waꞌlula Onorúgame napu ꞌwe ꞌla ruyeme ju alué ralámuli napu ruwime ju napu ané Onorúgame, alué júlalekuru santo ánjeli napurigá etérimala alué Onorúgame nila nóchame chukimeo pe ꞌwemi. 7 ꞌLige regá aniéturu alué Esukristo: ―ꞌWe ꞌla ꞌnátaga mochiwa. Pe ꞌwemi uché ku nawámala ne. Asíriga ganíliga mochímala alué ralámuli napu ekí ꞌla bijchígime ju ye raꞌíchali napurigá osiruga chujkú jena ye apélichi, alué raꞌíchali napu ruwime ju chukió jipe ꞌlige chukimeo pe ꞌwemi. 8 Ne Juani ꞌwe ꞌla etiáturu ne napu etériru neꞌchí ꞌlige ꞌwe ꞌla akéturu ne ꞌlige akisá ne alé aꞌbé  

 

v 22:2 Jaré ralámuli aní alué rojá siné rakega makué oká chojkégame seꞌwinati rakeme níligo. Siné kachi weꞌká jáligeréko ye rojá.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

APOCALIPSIS 22 alué santo ánjeli ronólachimi neraga chojkóbaka chujkíbaturu ne alué santo ánjeli, alué santo ánjeli napu etériri neꞌchí chukió jena wijchimoba, ꞌlige regá anéturu ne: ―Mueka ꞌla waꞌlú aꞌwalí nígame ju. 9 ꞌLige alué santo ánjelika regá aniéturu: ―Tase alaꞌsípua ꞌlige tase alarigá anewa neꞌchí, napugiti neka pe nóchame kame napu nulá Onorúgame, pe aꞌchigóriga napurigá mué, ꞌlige napurigá alué ralámuli Onorúgame nila raꞌíchali benírame ralámuli, ꞌlige napurigá alué ralámuli napu ꞌla eꞌwame ju napurigá aní ye osilí jena apélichi. ꞌLa regá anewa alué Onorúgame ꞌwe ꞌla oyériga: ‹‹Mué Waꞌlula Onorúgame, mueka biꞌneli neyúriga waꞌlú aꞌwalí nígame ju.›› 10 ꞌLige aminami regá anéturu neꞌchí alué santo ánjeli: ―Tase ku kabípua ye apeli napu ruwime ju chukimeo pe ꞌwemi, ꞌlige tase ujchewa alué selá, ꞌmáchigo amulí sébame raweli napuꞌlige Onorúgame sébali olámili ju napurigá aní jena ye apélichi. 11 Alué ralámuli napu ꞌwe cha nokagá járome ju, alueka peba ꞌla nokogá járomala, ꞌlige alué chátiri ꞌnátili ꞌnátaga eꞌyéname ka, alueka pe alarigá ejtebímala, ꞌlige alué ralámuli ꞌla tabilé cha nokame ka, alueka ꞌla abichilubi tabilé cha nokagá eꞌyénasa ꞌla képá, ꞌlige alué napu wanápurigame ju Onorúgamete napurigá nochámala  

 

 

708 Onorúgamecho nila nóchalichi, alueka abichilubi tabilé guwana rujsusa ꞌla képá. 12 ꞌLige regá aniéturu Esukristo: ―ꞌWe ꞌla ꞌnátaga mochiwa, pe ꞌwemi uché ku nawámala ne ꞌlige listo nawámala ne gastigárimia alué cha nokame ralámuli napu ekí cha nokale, ꞌlige ꞌma listo nawámala ne guꞌírimia alué ꞌla tabilé cha nokágame ralámuli. 13 Neka ꞌyasi ajtígame ju taꞌchó newá ye gawí, ꞌlige iꞌlibeko ꞌma suwibasa ye gawí abichilubi bejtélamala ne. Neka suwábaga newáturu, alekeri gastigárimala ne alué cha nokame ralámuli ꞌlige aminami tabilé gastigárimala ne alué tabilé cha nokágame ralámuli. 14 › ꞌWe ganíliga mochí alué ralámuli napu ꞌla suériga ichome ju aꞌboi oꞌpáchala w alé weꞌká riógichi moꞌimea Rusaleni rewégichi, goꞌmea alué rojá rakala alé nasipa weꞌká riógichi ilígame, Onorúgame aꞌwalila naremia. 15 ꞌLige alué ralámuli ꞌwe cha nokame ka maꞌchige ejtebímala, tabilé eliwa napurigá alé weꞌká riógachi moꞌimela, alué napu ju sujkurúgame, alué napu pe riocho ka okome ju napuíka, ꞌlige umugicho ka okome napuíka, ꞌlige apiépiri rió ꞌyuga okome umugí tabilé aꞌboi gunala ꞌlige alué apiépiri umugí ꞌyuga okome rió tase ꞌla aꞌboi jubila, ꞌlige aminami alué ralámuli pe meꞌagá eꞌyéname uché jaré ralámuli, ꞌlige alué ralámuli napu ꞌwe tánime ju iwérali  

 

 

 

w 22:14 Aꞌboi oꞌpáchala ichome aniáká pe «alué ꞌla sébali olame napu Onorúgame nulá», aniame kéré.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009

709 eꞌkarúgame tábiri pe newárigime, ꞌlige alué napu ꞌwe ejebénigame ju ralámuli ꞌyégiga. 16 › Ne Esusi júlaturu bilé santo ánjeli napurigá ruyémala suwábaga alué raꞌíchali suwábaga ꞌemi weꞌkaná chojkégame Onorúgame oyérame. Neka Rabí rijimala ju, alué ꞌwe ꞌya ajtígame, ꞌlige alué soꞌpilí ju ne napu maꞌchíname ju ꞌpaka beꞌá beꞌlí cheꞌlachi. x 17 ꞌLige alué Onorúgame Alawala ꞌlige ralámuli Onorúgame oyérame, alué tárigame Onorúgamete napurigá bilé mukí tárigame, regá aní: ―Jeka nawasa ꞌla képá Esusi. ꞌLige ralámuli napu ekí aké ye raꞌíchali napu osá ne abiena regá anisá ꞌla képáchigó: ―Jeka nawasa ꞌla képá Esusi. Suwábaga ralámuli napu ekí balámime ju, jeka jsisá ꞌla képá bajimia alué baꞌwí napu maꞌchina alé waꞌlú sía ilígichika tabilé tábiri gobláliga, abiena alué napu ekí bajínilime ju alué baꞌwí alé waꞌlú síachika maꞌchínigame, jeka jsisá ꞌla képá.  

 

APOCALIPSIS 22 18 Neka

Juani ꞌwe ꞌla ruyé suwábaga alué ralámuli napu ekí ꞌla aké ye raꞌíchali napu osiruga chujkú jena ye apélichi, raꞌíchali napu ruwime ju chukiá jipe ꞌlige chukimeo pe ꞌwemi, regá ruyé ne: Bilé ralámuli seꞌwináriga ujchasa ye raꞌíchali napu ne osá, Onorúgame waꞌlú gastigo ꞌyámala, alué gastigo napu ruwí ye apélichi. 19 ꞌLige bilé ralámuli bujesa raꞌíchali ye apélichi chujkúgame napu ruwime ju chukió jipe ꞌlige chukimeo iꞌlibékimi, Onorúgameka ꞌma tabilé elímala napurigá goꞌmela alué rojá rakala napu ilí alé nasipa weꞌká riógichi napu ju Onorúgame aꞌwalila, ꞌlige aminami ꞌma tabilé elímala Onorúgame napurigá moꞌimela alé weꞌká riógichi Rusaleni rewégichi. 20 Alué Esusi napu ruwí suwábaga ye raꞌíchali, regá aní: ―Pe yati ku nawama olá ne. ꞌLige ne Juánika aní: ―¡Alarigá júpá, yati ku nawawa mué Waꞌlula Esusi! 21 Esukristo ꞌwe ꞌla guꞌírisa ꞌla képá ꞌemi ralámuli Onorúgame oyérame. Pe ikí képá ye raꞌíchali. Waꞌlú cheliérabá.  

 

 

x 22:16 Esusi napuꞌlige aniá «Rabí rijimala ju ne», ꞌlige napuꞌlige aniá «soꞌpilí beꞌá beꞌlí maꞌchíname» aniá, pe «ralámuli buyáname alé resítiri bowechi» aniame ke anile.

El Nuevo Testamento en el tarahumara baja © La Liga Bíblica 2008, 2009