Scripture portions in Southeast Ambrym of Vanuatu [tvk

Melele xa moletin xil xa latakil ti Hi lapus sexien hos nae xil, lipus kila sung xa eheien na Hi be reitin (3:7; 4:15). Pol en tehei mun tengan vahit kil suse te sisen ...
193KB Größe 0 Downloads 0 vistas
1 Timoti Sepinien xa Diamu te 1 e 2 Timoti del Taetas

Tisen xatel ak, 1 e 2 Timoti del Taetas, lakes xatel ni ‘tisen tol xa ba mi pasta xil.’ Labiteni mak vengan latesep usil sexien na Kristin xil e sias e sexien xa momal tengan elda e dikon xil lipol ni e meulien nae (1 Tim 3:2‑13, Taet 1:6‑9). Pol tetis uvei tei teha mi Timoti (1 Timoti), di, tetis tei mun teha mi Taetas tetutou ni melengien xil xa Polien sapta 28 tesep usili. Polien sapta 28 biteni bit melele xa Pol tete Rom, tete pe he kavmen tahal Rom e di lateling moletin te vaeen xil di lateketeh xole e nim tei (Polien 28:30‑31). E tisen sav xil xa di e Vanuvei Eo e vanuvei sav xil mun labiteni labit kavmen tahal Rom lamaen ni ba ven mase. E kakaoen xil nan xa tetutou ni melele nen ak, Taetas, Timoti e moletin sav xil mun latemos en. E melele xa ba latesao ni moletin xil e aelan tahal Krit, Pol teling Taetas tengan ilaxat kuh Kristin hu xil ixoni pasta nae (Taet 1:5). E melele xa latetuxoh taon tahal Efeses, Pol teling Timoti tengan ilaxat Kristin xil e rute ak (1 Tim 1:3). Di, Pol tehe reling xalu e ba tesao ni Kristin xil e taon sav xil. Melele xa tetuxoh taon tahal Pilipae, Pol tetis uvei xalu ak, 1 Timoti e Taetas, tengan vatutou ni xalu e polien nalu. Di, Pol tetilomun tehe Rom. Melele xa tetuxoh Rom, ngan xil te kavmen latetal xati rilomun e lateso ni tehe nim te xeih. Melele xa latelepisi e kot, latehit navehi ti lihasi imat. Melele xa tehur longeongen teni, tetis uvei tei mun teha mi Timoti (2 Timoti) e tehiteni mini tengan itemanon mei isao ni. Tave ti neta xa tekila xa imat, neketen nan texeih tamu. Tisen kor na Pol ak tepisen ni xa neketen nan te xeih (2 Tim 1:3‑14), en tehei pupu tengan pispisien xil te sias imal tevi (2 Tim 3:10‑17), e en tehei mak mu tengan vat xil na moletin xil te sias, meulien nae imese ra tesaen vehakut (2 Tim 2:1‑26). Sepinien xa Diamu te 1 Timoti Visi tetis uvei ak?

Tetutou ni tumulen xil xa di e vanuvei te Polien na Eloheoh Xil, kavmen tahal Rom latemaen ni Pol tehe reling nim te xeih. Pol teha tengan vasao ni Kristin xil e ut xil ngasen. E melele nen ak, Timoti xal Taetas lutehusili. Pol teling Taetas tengan ilaxat ngan xil te sias tahal Krit (Taet 1:5). E teling Timoti tengan ilaxat Kristin xil xa lateti e taon tahal Efeses (1Tim 1:3). Melele xa Pol di tamu tepol e

247

Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.



248

1 Timoti

provins tahal Masedonia, telongeong ni xa xalu lutekameti texeih e polien nalu. Tesak ni, tetis sepinien xil ak teha mi Timoti tengan vatutou ni (1:1) e huram xa tehe sangas ni 64 AD (ngan ak huram 32 tetutou ni maten e mea rilomunen na Iesu). Melele xa tetisi tevus, Pol tehe Rom. E rute nen ak, moletin xil te vaeen tahal Rom latetal xati, e lateso ni tehe nim te xeih vatei mun. Visi iaxa tevuli uvei ak tetiamu?

Pol tetis sepinien ak teha mi Timoti (1:2). Timoti tehe moletin hu tei xa testal texo taon tahal Listra (Polien 16:1). Ninen tehe ate-Siu tei e tamen tehe ngan Kris tei (Polien 16:1). Timoti tehusil xat Hi e tetutou ni Pol e polien nan (Polien 16:3; 17:14; 18:5), e lutepol vituei e taon tahal Efeses (Polien 19:22). Pol, eheien nan teti Timoti pupu e tekes xati texoni horamue nan xati (1:2). Pol tetis uvei ak veneh?

Pol en tehei tengan vasel xat Timoti usil moletin xil te luvosen - E taon tahal Efeses, rut moletin ngan xil di lateluvos Kristin xil. Latehiteni latehit holesok xil vus te ut etan tesa pupu (4:4). Tesak ni latepispisi mi moletin xil latehit rut anien xil tenavos ti te anien en (4:3) e Kristin xil linateli ti (4:3). Ngan xil ak latehiteni mi moletin xil xa xil kestang latekil sepinien xil na Hi xa koute teni di minggus, tesak ni moletin xil latehusil rae nae xil (1:4‑11). Pol en tehei tengan pispisien xil vus na Timoti imal tevi - Pol tesel xat Timoti tengan ihur xat neketen nan e Iesu, ipispisi ni pispisien xa momal, e isak ni meulien nan mun imal tevi pe met Hi (3:14‑16; 4:9‑16; 6:20‑21). Pol en tehei tengan vahit kil sexien hos xil na pasta tei mi Timoti - Pasta tei ipol ixeih e meulien nan melele xa ihit valaxat kuh moletin xil na Hi (1:18‑19; 4:6; 4:9‑12; 6:11‑16). Ikil kuh Vanuvei Eo e ihusil xat sepinien xil teni (4:13‑16), e ihe moletin tei te pispisien. Vehakut, nenemien nan ihos mi moletin xil vus (5:1‑2) e meulien nan imal tevi. Pol en tehei tengan vahit kil sexien hos na vat xil te sias mi Timoti - Xosxa moletin tei mei be elda mu dikon tei te sias, sexien nan imal (3:1‑13; 5:17). Xosxa sexien nan imal, ipet rat his Hi ihe nesao e holesok xil te sias iloh imal. Pol en tehei tengan vahit kil polien hos te sias mi Timoti - Vat xil te sias lilaxat kuh moletin nae xil. Lipol ixeih tengan lilaxat ngan xil xa lamesei, ngan xil xa labe hoeo, e tunau xil mun (5:3‑10). Melele xa moletin xil xa latakil ti Hi lapus sexien hos nae xil, lipus kila sung xa eheien na Hi be reitin (3:7; 4:15). Pol en tehei mun tengan vahit kil suse te sisen - Melele xa ramei vituei ve sisen, nenemien nar e Hi imal e iexir naxat mosav ti (2:1‑8; 4:4‑5).

Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.

1 Timoti 1

249

Vatit nenemien tei te uvei ak de 1 Timoti 4:12

Onamaen moletin xil ti linanem male ni xouk vengan xa obe horam maxoe tei tang. !E-e! Uhe vat tei na ngan xil xa laneket ixo sexien hos xil ak: ixo sepinien nam, kakaoen nam, eheien nam e mosav xil, e ixo neketen nam mun. E holesok xil vus xa di opol ni, meulien nam imese tevi.

Naha iaxa de sepinien ak?

1. Pispisien xil xa momal tengan rihusili (1:1‑20) 2. Pispisien xil usil polien te sias (2:1‑3:16) 3. Pispisien usil sexien na vat xil te sias (4:1‑6:21)

1

Sepinien xa Diamu

1 Inou

Pol iaxa nadis uvei ak. Nabe eloheoh tei xa di napol e his Iesu Kristo. Hi xa di miteh meulien e xir e Iesu Kristo xa neketen nar di en, xalu iaxa luling nou e polien ak. 2 Bos makoe minuk Timoti. Ve neketen naralu, nalonge nggoni ngan xa xouk obe horamue navan xati. E nasis tengan eheien hos, esaeen e tomat na Hi Tamer e Iesu Kristo, Suv nar, iti minuk.  

Selxatien Tengan Timoti Nahusil ti Pispisien Te Luvosen

3  Timoti,

ieok bei xa xouk otat e hal Efeses, nggoni ngan xa natehiteni minuk tuei melele xa natelinguk oteta en e inou natehe provins tahal Masedonia. Rut moletin xil xai di lapispisi ni hisit pispisien sav xil xa tamal ti usil suse te neketen, e ieok bei xa uhiteni mi xil tengan linapol ni ti mun namak. 4 Uhiteni mun mi xil tengan linapispisi ni moletin xil ti mun naxo tumulen te luvosen nae xil mu naxo vanut his avu na mol-Siu xil xa hoxalite teni tovuol. Hisit tumulen xil ak di pol ni ngongoren xil tang, e tahusil pispisien xil na Hi ti xa rakila nggo neketen nar kestang. 5 Vatit selxatien ak be tengan isak ni eheien iti e xamim xa di mistal nggo nenemien xa memese, nggo neketen xa be reitin, e nggo sexien xil xa mukila mubit momal pe met Hi. 6 Rut moletin namim xil latehusil hisit sexien hos xil ak tetiamu. E taxeak, xil lakavitou ni sexien xil ak e dit lapurun melengien nae xil e sepinien xil xa be neta sav tang. 7 Xil di labiteni labit labe tisa xil te Rae na Hi. E tave ti neta xa di lamangang vehakut nggoni ngan xa lakilakil kuhi, xil latakil ti vari koute te holesok xil xa di labiteni. 8 Rakila xa Rae na Hi bos mak mu xosxa ranggusil kuhi nggo sexien xa momal. 9 Rakila xa Rae xil ak, Hi tenapol ni ti tengan ti vamal ni ngan xil xa langgusil sexien xil xa momal ngamu. E-e. Hi tepol ni xil tengan vamal ni ngan xil xa sexien nae xil misa: ngan xil xa langgur xoteh rae xil e labe vatxeih xil; ngan xil xa lapol misa e latakil ti Hi; ngan xil xa latamerere ni  











Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.



250

1 Timoti 1​, ​2

Hi ti e meulien nae di sotin rani; ngan xil xa di labas vin mosav xil e labas vin tamexil e ninexil mun; 10 ngan xil xa di lapat vituei e latateli ti mu e tiramue xil xa di lapat vituei del tiramue mun tang; ngan xil xa di lakan ni moletin xil e lapos ni xil mei labe slev; ngan xil xa di laluvos vehakut e ngan xil xa di laluvos ni his mosav e koten; e ngan xil xa di lapol ni neta sav xil mun xa misav ni pispisien xil te reitinen na Hi. 11 Pispisien xil na Hi nggusil longeongen hos xa xi misa ni minou tengan nihithiteni mi mosav xil. Longeongen hos ak bos pupu e nggo Hi xa be eilep xa be eilep pupu.  



Pol Memes Hi ve Eheien Hos Nan

12  Inou

nasa memesien mi Iesu Kristo, Suv nar, vengan xa xi miling nenesien nan e nou tengan nipol mini, e misa xeihen minou tengan nikila nipol itela. 13 Tetiamu, natesepin tesa teha xati, natepol ni texeih mi ngan xil xa latehusili e natehe vat xaren tei. E neta sav xa temak, Hi en tesae e nou vengan xa natnaneket ti mu e Iesu e natnakil ti xa di natepol tesa. 14 E Iesu Kristo, Suv nar, tepisen eheien hos nan minou xa eilep pupu, e tesak ni nou nateling neketen e eheien navan teti en. 15 Nisep usil neta tei xa be reitin, ma bos uhur xati: ‘Iesu Kristo temei e ut etan tengan iteh meulien e moletin tesa xil.’ E inou nasa mak mu mili mosav xil. 16 Ve rin ak, Hi tehosei nou tengan en isae e nou e nasa pangasien ti minou. Xi tepol ni minou tengan ngan teisav xil xa mei lineket e Iesu e lihur meulien xa misakras vavus, xil lipus kil nenemien hos nan xa teviei pupu minou. 17 !Reitin mak! !Ripet rat his Hi! !Xi kestang be Hi e be Suv Toto vehakut! Metexir misakras vapusi, e xi dat nggoni ngan tang, misakras vamat. !Bos mak mu xa xir rimerere ni e rimesi! !Reitin!  









Pol Misel Xat Timoti tengan Isoh Ixeih e Neketen Nan

18  Timoti,

natuxuli, di nasa selxatien ak minuk xa nggusil sepinien xa provet nar xil lateke mese ni usiluk tetiamu. Xosxa unem xat sepinien xil ak e uhusil xati, ma mei uhe moletin te vaeen hos tei na Hi xa ivae ixeih e rin nan. 19 E melele xa upol ni, usoh ixeih e neketen nam e uhusil kes ni sexien xil xa okila obit momal pe met Hi. Rut moletin xil latapol ni ti sexien xil xa lakila xa momal, e di lapurun neketen nae. Xil langgoni vatihos te tuturil tei xa mikil suse xa momal e tahusili ti. E misak ni tuturil nan merir e meulien nan mikesae. 20 Moletin lu xa lupol mak, tei hisen Haemeneas, e tei mun xalu, hisen Aleksanda. Mak ma, inou nasil rat xalu ra xir tengan ha lalihur pangasien e he Temat. E suse ak, xalu lalipus kila xa lalnapispisi ti mun ni luvosen usil Hi.  



2

Selxatien usil Melele xa Moletin Xil Mei Lamot mi Hi

1   Timoti,

ieok bei pupu tengan xamim musa sisen xil mi Hi ve tutouen, ve memesien, e musis mun ve moletin xil vus, 2 ve ngan xil  

Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.

1 Timoti 2​, ​3

251

xa labe suv toto, e ve ngan xil mun xa labe eilep xa di lalaxat xir. Isak ni xir rikila riti e hosien e tomat itel mosav xil; e rikila rimot mi Hi e ripisen merereen mi mosav xil. 3 Hisit sisen xil ak bos e momal pe met Hi. 4 Xi ien bei vateh meulien na moletin xil vus e vapol ni xil mei lakil pispisien nan xil te reitinen xa mak: 5 Hi be tei takes; e moletin tei takes misoh pe met Hi e rin na moletin xil te ut etan, xi be Iesu Kristo. 6 Xi maen xoteh meulien nan mei mat tengan vaxal rat meulien na moletin xil vus ra maten.  



E melele xa temat ve xir, xi tepisen ni xa melengien momal tengan Hi vateh meulien na moletin xil. 7 Ve rin ak, Hi tepol ni nou mei natehe eloheoh nan e tesil nou tengan niha nihithiten longeongen hos nan mi ngan xil xa latave Siu ti, e nipispisi mi xil usil suse te neketen xa be reitin. !Ngan ak reitin, nataluvos ni ti! 8 Misak ni, e melele xil ngasen xa ti mumei vituei tengan mumot mi Hi, ieok bei xa tiramue xil liling tesaen, ngongoren e ekaten nae xil, e mei lisis mi Hi. 9 E rin nen tak, atou xil linanem ti nahe holu usil eising nae xil. Linapilas ni hilixil, vurangexil, mu hiraexil ti e linavut xil ti natel eising xil xa mani nen nggeih. !E-e! Ieok bei tengan lising xol xil ni sexien xil xa ipisen merouen e merereen nae mi mosav xil. 10 Ihos mak mu xosxa atou xil lipilas ni xil itel polien hos xil xa ipin ni atou xil xa labiteni labit di lamerere ni Hi. 11 Melele xa tiramue xil di lapispisi, atou xil linatangal ti. Xil ti lihur pispisien xil ak e ti lilong xati itel nenemien te merouen. 12 Inou natamaen atou xil ti tengan ti lipispisi mi tiramue xil mu lave vat na tiramue xil. Atou xil litit votei itel merereen e melele te pispisien. 13 Vengan xa Hi tepol ni Adam mu tetiamu, e Iv, tetutou tang. 14 E tenave Adam ti iaxa temot e luvosen. Tehe atou vari tang iaxa temot e luvosen e tehur xoteh rae na Hi. 15 E Hi iteh meulien e atou xil melele xa ti lileh horamue xil, xosxa meulien nae di pisen neketen, eheien, merouen, e sexien xil xa momal pe meten.  

















3

1 Sepinien

Sexien Hos Na Elda Xil

matu ak be reitin, “Xosxa moletin tei bit mei vahe elda tei te sias, naha xa xi ien bei tengan vapol ni bos pupu.” 2 Mak ma moletin xa ihe elda, ihe hisit moletin ak: sexien nan imese tevi, nenemien nan iti atou nan xati kestang, ihe moletin xa ihusil nenemien hos xil kestang, mikila ixuxou kuhi ve sexien nan xil, e ihe hisit moletin tei xa mosav xil di lamerere ni. Xi ihe hisit moletin xa di nggur pilei moletin xil e tim san, e xi mikila vapispisi ni sepinien na Hi mi mosav xil. 3 Xi nave moletin temunien ti, mu nave moletin te vaeen ti, sexien nan imerou tang. Xi ti naso sepinien xil ti xa  



Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.



252

1 Timoti 3​, ​4

nggeih, e ti nave ho mani ti. 4 Xi ikila ilaxat kuh tim san e horamue nan xil ti limerere ni e ti lilong xat raen. 5 ?Vengan moletin xa misakras valaxat ngenen xil, ma xi ikila ilaxat kuh moletin na Hi xil sung itep? 6 Xi nave neta hu ti e neketen nan. Vengan xa xosxa neketen nan be neta hu, nahe ti ipo xi ihe nesao e nenemien nan. Imak, ma Hi isa pangasien mini ixoni ngan xa misa ni mi Temat ve hisit sexien ak. 7Sexien nan xil ipol ni moletin xil xa latahusil Hi ti lipus kila xa xi be moletin hos tei. Maxani, melele xa Temat isak pisi, xi imot e ipol ni neta ngan xa isak ni ihe unoun pe met moletin xil.  







Sexien Hos Na Dikon Xil

8  Usil

sexien nen xil ak, dikon xil mun lihe hisit moletin xil xa mosav xil di lamerere ni xil. Xil ti linavilhiles sepinien xil ti, ti linave vat munien ti, e linave ho mani ti. 9 Xil ti lihur xat neketen nae iti mi xil e lihusili itel nenemien xa lakila labit momal pe met Hi. Reitinen te vatit neketen ak texus tetiamu, e taxeak, Hi di bit rati mi xir. 10 Itiamu ni ngan xa moletin tei ihit ihur polien ak, xamim muketeh kuhi mupus meulien nan. Xosxa neta ti nasa nata xati, ma xi ikila ihur polien te dikon. 11 Atou nae xil lihe hisit atou xil xa moletin xil di lamerere ni xil. Linave atou te sepututen ti. Sexien nae ihusil nenemien xa momal e lihe hisit atou xil xa mosav xil di laling nenesien nae di e xil. 12 Dikon tei, nenemien nan iti atou nan xati kestang, e xi ihe hisit moletin mun xa mikila milaxat kuh tim san. 13 Dikon xil xa di lapol bos, mosav xil ti limerere ni xil. Imak, ma ulixil nakan ti melele xa lasep usil neketen nae e Iesu Kristo.  









Hi Misak ni Reitinen Nan xa Tesoson ni Tetiamu, Bemei e Valkesao

14  Nanemi

nabit nave nousav ti, nihat nipusuk. E bos mak mu xa nadis uvei ak bat minuk, 15 vengan xosxa niraru, e xouk ukil sexien xil ngamu xa ngan xil na Hi ti lihusili. Xir ramos e Sias na Hi xa meul, e ranggoni pos e seteman xil teni xa di misuv xat vesis del veat te sepinien te reitinen. 16 Reitin mak, vatit neketen nar xa Hi tesoson ni tetiamu bos pupu, e xosali, bithiteni xa be Iesu Kristo: Tehe xi iaxa temei e ut etan e mei tehe moletin reitin. Tehe xi iaxa Ninin Eo tesa xeihen mini tengan vapisen ni xa xi be Nat Hi. Tehe xi iaxa masxaxa xil latepusi. Tehe xi iaxa latesep usili mi ngan xil xa latave Siu ti. Tehe xi iaxa moletin xil holu te ut etan laneket en. E tehe xi mun tang iaxa Hi tehur rati tehe ut nesao e telingi e von merereen.  



4

1 Ninin

Paul Misep usil Tisa Xil te Luvosen

Eo bit kila xa e melengien xil te Vongkor, moletin xil holu listokovein neketen nae. Xil limaen ninin tesa xil liluvos xil e lihusil

Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.

1 Timoti 4

253

pispisien nae xil. 2 Hisit pispisien xil ak mistal nggo moletin te luvosen xil xa di lasepin nggot hilbexil tang, e latahusil ti mun reitinen. Mak ma xil latakil ti naha xa bos e naha xa misa. 3 Hisit moletin xil ak di lasep xol moletin xil tengan linateli ti. E di lasep xol xil mun labit rut anien tavos ti tengan lava ni. E Hi pol ni anien xil vus bos, ma xir xa di ranggusili e rakil reitinen nan, rakila ria ni itel nenemien te memesien. 4 Holesok xil vus xa Hi pol ni bos. E melele xa rangguri e ranggani del sisen te memesien, neta tovuol xa xir ravit raso ni vaha. 5 Rakila ravuri vengan xa Hi tehiteni ngamu texo sepinien nan xa xil vus bos, a e ramesi tuei ven.  







Pol Misel Xat Timoti Tengan Ihe Moletin Hos te Polien na Iesu Kristo

6  Xosxa

usa pispisien xil ak mi ngan xil xa di langgusil xat Iesu, xouk uhe moletin hos tei te polien nan. E melele xati nen tak, neketen nam e Iesu imeul ihe eilep ixo sepinien na Hi e ixo pispisien te reitinen xa otehusili tetiamu tuei temei. 7 Ngan xil xa, vehakut, di lasep usil tumulen te luvosen xil na Siu xil, xa misakras vapol ni ti neta vahos e meulien na moletin xil, onamaen ni xil ti tengan lamos e xamim. Bos mak mu xa uvue xatuk tengan uhusil sexien xil xa isak ni xouk mei umal pe met Hi. 8 Xosxa ripol ni tenbexir ixeih mu, ngan ak ihos vuteili tang. E xosxa ripol ni neketen nar ixeih mu tengan rihusil xat kuh Hi e meulien nar, ngan ak ihos mak mu. Vengan xa sexien xil ak mikila ipol ni meulien nar ihos taxeak xa rameul ra di, e ihos mun e meulien xa rihuri itutou. 9 Sepinien ak be reitin, e bos xa moletin xil lihuri e linem xati. 10 Io, ve rin ak, rapol nggeih e vetin nar mileh tengan ravusil sexien xil xa bos. Rakila rapol ni vengan raling nenesien nar e Hi xa meul. Xi be Hi te teh meulien en na moletin xil vus, e mi ngan xil mak mu xa laling neketen nae e Iesu. 11 Pispisien xil xa nadisi xiak, upispisi ni mi ngan xil xa di olaxat xil tengan ti lilong xati. 12 Onamaen moletin xil ti linanem male ni xouk vengan xa obe horam maxoe tei tang. !E-e! Uhe vat tei na ngan xil xa laneket ixo sexien hos xil ak: ixo sepinien nam, kakaoen nam, eheien nam e mosav xil, e ixo neketen nam mun. E holesok xil vus xa di opol ni, meulien nam imese. 13 Ha ituxoh melele xa nihat, xouk ti upol ni sexien hos xil ak: ti uvuli sepinien te Vanuvei Eo mi moletin xil, ti uhit kil koute teni e melele xa ti usetu ni sepinien na Hi mi xil, e ti upispisi mi xil ni suse xa lihusili itep e meulien nae. 14 Upol itel sanien xa Hi telingi e meulien nam, e onapat ti natela. Unem xati xa sanien ak temei e xouk melele xa provet xil latesepin ni, e elda xil lateling hexil e xouk. 15 Upol vehakut ni holesok xil ak e usa xouk ven, tengan isak ni moletin xil vus ti lipus kil polien hos xil nam. 16 Ulaxat kuh meulien nam e ulaxat kuh pispisien nam xil mun. Upol sen sexien hos xil ak, vengan xosxa upol ni,  



















a 4:5 Sen 1:31;

2:18; 9:3

Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.



254

1 Timoti 4​, ​5

ma Hi iteh meulien e xouk e iteh meulien e ngan xil mun xa di lalong pispisien nam e di lalong xati.

5

1   Timoti,

Moletin Xil na Hi Ti Lipol Vituei Ixoni Ngan Taxa Xil Labe Vatimol Tei Takes

xosxa momatu tei pol misa, onasepin ti naxeih mini. !E-e! Bos mak mu tengan usepin kuhi mini ixoni ngan taxa xi be tamom tei. Usil sexien nen tak, upol ihos mi horam maxoe xil ixoni ngan taxa xil labe tumali xil. 2 Mi tovolih xil, usepin kuhi mi xil ixoni ngan taxa xil labe ninom xil. E osepin mi atul maxoe xil itel nenemien xa memese ixoni ngan taxa xil labe tumahin xil.  

Ulaxat Kuh Tunau Xil Itep

3  Uhiteni

mi moletin xil lilaxat kuh tunau xil xa moletin nae xil tovuol tengan lalaxat xil. 4 E xosxa tunau tei, horamue xil mu havneli xil ladi, ma xil vari lilaxati ixoni ngan xa Hi tehiteni. b Imak, ma xil ti lisa rilomun ni lelaxatien mini, vengan xa Hi memaal ve sexien xil ak. 5 Tunau tei xa moletin nan tovuol tengan valaxati, xi di miling nenesien nan e Hi kestang, e di misisi ve tutouen e melengien e vongien. 6 E tunau tei xa di misa xi ve sexien tesa xil te ut etan, munalaxati ti. Tave ti neta xa meul da, neketen nan mat ngamu. 7 Usa pispisien xil ak mi moletin na Hi xil tengan lilaxat kuh tunau nae xil. Imak, ma moletin ti nasepin nasa mi xil. 8 E xosxa rut moletin xil latalaxat kuh tunau nae xil ti mu ngan xil mun xa ladi e vatimol nae, xil lapol ni sexien tei xa isa mak mu mili xosxa latestokovein neketen nae mu latnaneket ti e Hi. 9 Tunau xil xa mututou ni xil, mutis hisexil ihe vanuvei te lelaxatien. Ngan xil ak, huram nae ili hanutap tol (60), e melele xa lateteli, nenemien nae teti tiramue nae xati kestang. 10 Tunau xil ak, moletin xil lipus kil sexien hos xil ak e meulien nae xa, tetiamu, latehe atou xil xa latelaxat kuh horamue nae xil, latehur pilei moletin xil e tim sae, e latetutou ni moletin xil na Hi e sexien te merouen. Melele xa latepus moletin tei xa tekameti texeih e meulien nan, xil latesa tutouen mini. E xil latemaen xil ve polien xil vus xa tehos. 11 Tunau xil xa di mulaxat xil, xil lipol ni hitxatien tei xa lisa sen meulien nae mi Iesu e linateli ti mun. Mak, ma ngan xil xa latave tovolih pupu ti, munamaen ti tengan linatis hisexil ti nati vanuvei namim. Vengan melele xa eheien nae bas xil e misak ni xil labit lavur xoles tiramue tei mun, xil likila likavitou ni Iesu Kristo e liteli mun. 12 Mak, ma xil lihur xoteh hitxatien xa latepol ni tetiamu tetel Hi, e lilihi pangasien na Hi imei e xil mun tang. 13 Ma xil lihur sexien te mahen e tit likakao likapis e tim xil vus.  



















b 5:4 Eks 20:12 Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.

1 Timoti 5​, ​6

255

E ngan xa isa pilei mak, xil ti liseputut e ti lisep usil holesok xil xa namal ti. 14 Mak, ma bos pupu xa tunau xil xa latave tovolih ti, liteli rilomun, lileh horamue xil, e lilaxat tim sae xil. Imak, ma ngan xil xa labit lasep xar ni xir xa raneket e Iesu, xil lasakras vengan xa sexien xa di rapol ni mi tunau nar xil ak momal tang. 15 E rut tunau nar xil latekavitou ni suse xa momal ngamu, e latehusil suse xa tamal ti xa Temat ien bei tengan lavusili. 16 Xosxa atou tei xa mineket e Hi mikila xa tunau tei de vatimol nan, xi ihuri mei ilaxat kuhi. Nalingi ti nate he elda xil te sias, maxani, nasa polien nahe holu mi xil. Imak, ma elda xil ak lakila lilaxat tunau xil xa ladit tasexil.  





17 Elda

Selxatien mi Timoti Tengan Ipisen Suse mi Vat Xil te Sias

xil xa di lalaxat kuh moletin xil te sias, xil likila lihur merereen e huit polien nae, vengan xa xil di lapol nggeih tengan lavithiten sepinien na Hi e di lapispisi mi moletin xil. 18 Xil lihur huit polien nae ixoni ngan taxa Vanuvei Eo di misep usili bit, “Xosxa buluk sam di pol minuk, onavar xol vulongen ti, umaen ni ianien ti.” (Dut 25:4) E Vanuvei Eo biteni mun bit, “Ngan xil xa di lapol, momal tengan lihur huite teni.” (Luk 10:7) 19 E xosxa moletin tei takes bit sepinien tei ba xat elda tei, onatemanon ti onake reitin en. Utatili ituxoh melele xa moletin lu mu tol mun mei latihit sepinien ak iha xati, ti, ulepis elda ak sung. 20 Elda xil xa lapol ni tesaen, uhit rat tesaen nae xil pe met moletin xil na Hi. Imak, ma ngan teisav xil, ulixil ikan tengan lapol ni tesaen. 21 E pe met Hi, pe met Iesu, e pe met masxaxa xil mun, nasel xatuk Timoti: xosxa elda tei mot e tesaen, uhusil sen naha xa nabiteni minuk xiak. Upol ni imak mi elda xil vus, tave ti neta xa xi be timue hos tei nam. 22 Onatemanon ti onaling hem e moletin tei tengan mei vahur polien na Hi. Vengan xosxa xi imot e tesaen, moletin xil iexil iatuk sung iti en. E rin nam, meulien nam imese tevi, onamot ti e tesaen. 23 (E onamu oei ti kestang, umu ti uaen vuteili mak ixoni mersin tengan itutou ni vangom xa di pangas vehakut e meseien sav xil nam.) 24 E rin te lepisien, tesaen na rut moletin ngan di kesao, e moletin xil vus lakila. E rut moletin ngan, tesaen nae xil di minggus e istal sung e melele te lepisien. 25 Usil nenemien nen tak, sexien hos xil mun, rut moletin ngan di lapol ni bemei kesao, e rute ngan xil dit lapol xuxus ni. E sexien xil vus misakras vaxus pe met Hi.  















6

1   Nasel

Selxatien Ba mi Slev Xil xa Langgusil Xat Iesu

xat tua nar xil xa labe slev tengan ti limerere ni vat nae xil. Vengan xa xosxa linamerere ni xil ti, ma mosav xil lisepin isa iha

Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.



256

1 Timoti 6

mi his Hi e pispisien nar xil. 2 Xosxa slev tei, vat nan mun di minggusil xat Hi, slev ak nanem male ni ti e nasepepamen ni ti vengan xa xalu lusukul vituei. !E-e! Xi ipol ihos pilei mak mu mini vengan xa xi di dutou ni moletin tei na Hi. Reitin, eheien nan iti en ihe holu mu vengan xa lube tua usil neketen nalu. Timoti, upispisi mi moletin xil ni holesok xil ak tengan ti lihusili.  

Selxatien Usil Voh te Mani

3  Rut

moletin xil di lapispisi ni moletin xil ni pispisien xil te luvosien xa misav ni pispisien na Iesu Kristo. Naha xa di lapispisi ni tapisen suse ti xa Hi ien bei tengan moletin nan xil lavusili. 4 Melele xa moletin ngan xil lapol ni sexien xil xa mak, pisen ni xa xil lapolu ni koaien, e latakil ti naha xa di labit usili. Xil latalang vengan labit ti lisep mah usil mavulut sepinien xil vus xa di e tumulen matu na Siu xil. Hisit sexien xil ak di pol ni moletin xil labe elu ni xil, iexil mikat, di lasuhol xil, e di lanem misa ni mosav xil. 5 Vehakut di labae mi xil. E vengan xa di tuei latepol ni sexien xil ak nousav temei, xil latapus kil ti mun naha xa be reitin e naha xa be luvosen. Xil ba di lapispisi mi moletin xil ni suse xa ti lihusil kuh Hi en, vengan xa di lanemi labit likila lihur holesok xil ihe holu ixo en. 6 Be reitin xa di ranggur holesok xil te neketen xa bos melele xa ranggusil kuh Hi e ramaal tang ve holesok xil xa di e hexir ngamu. 7 Melele xa latepes xir ratemei e ut etan, rateka hon tang. E melele mun xa rimat, rika hon tang riha. 8 Ve rin ak, xosxa rut anien ar e rut eising nar di, ma rihesi xir tang ven. 9 Moletin xil xa labe ho mani lakila lipol ni tesaen xil tengan lavuri. Suse te mani nggoni voh tei xa boh xol nenemien e eheien nae tengan lapol vasa e lapurun meulien nae. 10 Reitin mak, eheien te mani be vatite te sexien xil holu xa misa. Mani telihi nenemien na moletin xil holu latehe sotin reling pispisien te reitinen usil Iesu Kristo ngamu. E xosali ak, meulien nae di pangas pupu ve holesok tesa xil xa di latepol ni.  













11 E

Selxatien Usil Kakaoen Hos na Moletin Xil na Hi

rin nam Timoti, vengan xa xouk obe moletin tei na Hi, onahusil ti sexien xil ak vari. !E-e! Uhusil hisit sexien xil xa Hi ien bei xouk tengan ti upol ni e onahe mah ni ti. Meulien nam imese, e sexien nam xil imal tevi. Uling nenesien nam e Hi, e ulong xati vehakut. Eheien nam iti e mosav xil, e utamerou mun ni sepinien nam xil. 12 E rin te neketen nam, upol ixeih ven, ixoni ngan xa xouk ode lohen tei. Xosxa upol imak, ma uhur huite teni xa be meulien sal. Hi tekesuk tengan mei uhuri e melele xa otehit rat neketen nam pe met vanut moletin xil holu. 13 Pe met Hi, xa misa meulien mi holesok xil vus te ut etan, e pe met Iesu, xa tehit rat reitinen usil xi mi Pontas Paelet, nasel xatuk mak: 14 uhusil kuh holesok  





Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.

1 Timoti 6

257

xil vus xa Hi ien bei tengan upol ni ixo sexien hos xil xa mosav xil lasakras lasepin vaha minuk ven. Onatam ras ti pispisien nan ha ituxoh melele xa Iesu Kristo, Suv nar, itilomun en. 15 Xi itilomun imei e melele xa Hi ipusi ihit imal. Hi ak vari, lelaxatien xil vus de hen e momal tengan lipet rati. Xi be Suv Toto na suv toto xil vus, e be Eilep na eilep xil vus. 16 Hi ak kestang ita xa ita. E vengan miehen xa de vontoen nan mahulong pupu, moletin xil lasakras lave sangas visali e lapusi. Moletin xil vus lisa merereen mini e lipus kil xeihen nan ha vuma ... navus ti vatova. Reitin. 17 Moletin xil xa lapolu ni holesok xil te ut etan, usel xat xil tengan ti linavut xil ti. Bos mak mu tengan liling nenesien nae e Hi, e linaling nenesien nae ti e holesok xil te ut etan xa mikila ikesae reling xil. Hi di misa sen holesok xil holu pipin tengan ti rihesi xir ven. 18 Usel xat xil tengan ti lipol ni holesok xil xa bos. Xil lipolu ni polien hos e livue xat xil tengan lisa tutouen mi mosav xil mun. 19 Itel sexien xil xa bos xiak, ngan xil xa holesok nae holu, xil likila liserep holesok xil xa bos iti nga e ut nesao. Vengan xa holesok xil te ut etan likesae, e holesok xil xa bos xa Hi miling xati ve xil iti vehakut. Melele xa xil lipol ni imak, xil lihur meulien tei xa be reitin vari tang. 20 Timoti, ulaxat kuh naha xa Hi milingi de hem. Onamos ti natel ngan xil xa di laso sepinien xil xa misa e tamal ti e pe met Hi. Ngan xil ak, di labit pispisien nae xil polu ni metisouen, e polu ni luvosen tang. 21 1 Rut moletin xil langgusil pispisien xil ak ngamu. Mak ma, xil latahusil ti mun suse te reitinen na Hi. Nasis tengan eheien hos na Hi iti mi xamim.  











Portions of the Holy Bible in Southeast Ambrym of Vanuatu; 1st ed. 2011; web version, © 2015, Wycliffe Bible Translators, Inc.